3,3 (Ščapova 1990, 87); ta ostatnia w szkłach z Legnicy wynosi 7,1 (próbka nr 152) oraz 5,9 (próbka nr 153). Jak wspomniano wyżej, szkło paciorków z Legnicy jest wyraźnie przejrzyste i ma barwę turkusową. Z pewnością największy wpływ na jego kolor miały związki miedzi (3,1% i 2,6% CuO). Podobną ich ilość zaobserwowano w innych turkusowych szkłach LMHK znanych z Europy ze stanowisk 71 datowanych na epokę brązu (por. np. Henderson 1985, tabela 2; Hartmann et al. 1997, 555; Towle et al. 2001, tabela na s. 3840; Angelini et al. 2004, tabela 3; Venclová et al. 2011, 574, 578, tabela 1; Purowski 2013, 48; 2014, tabela 1). 5. Podsumowanie Paciorki szklane z Legnicy reprezentują typ formalny rozpowszechniony w międzyrzeczu Odry i Wisły w IV EB oraz – choć rzadziej – w V EB. Szkło, z którego wykonano omawiane przedmioty charakteryzuje się składem chemicznym spotykanym wyłącznie w tworzywach odkrywanych na kontynencie europejskim. Jak się przypuszcza, wytapiano je na terenach północnej Italii. Najprawdopodobniej więc ozdoby z Legnicy, wykonane w osadach produkcyjnych na Nizinie Padańskiej, trafiły do ludności kultury łużyckiej „bursztynowym szlakiem” – przez Bramę Morawską i wzdłuż górnego biegu Odry. Być może w przekazaniu ich dalej na zachód pośredniczyła ludność zamieszkująca w IV-V EB okolice dzisiejszego Domasławia. Na cmentarzysku w tej miejscowości odkryto bowiem najliczniejszą kolekcję szkła z epoki brązu w Polsce (około 1000 paciorków oraz około 120 grudek lub ułamków szkła po kolejnych okazach). Podziękowania Bardzo dziękuję Panom dr. Tomaszowi Stolarczykowi z Muzeum Miedzi w Legnicy oraz mgr. Kamilowi Nowakowi za przekazanie mi paciorków z Legnicy do badań, zaś Paniom mgr Luizie Kępie i dr hab. Barbarze Wagner z Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych Uniwersytetu Warszawskiego za wykonanie analizy składu chemicznego szkła dwóch przedmiotów. Badania laboratoryjne finansowane były ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych mi na podstawie decyzji numer DEC-2013/09/D/HS3/04464 (tytuł projektu: „Tworzywa szkliste z późnej epoki brązu na ziemiach polskich”). W niniejszym artykule wspomniane zostały również wyroby szklane, nierzadko niepublikowane, życzliwie udostępnione mi do analizy przez pracowników licznych placówek muzealnych i uniwersyteckich, a także prywatnych firm archeologicznych. Za pomoc w dotarciu do tych zabytków wszystkim bardzo serdecznie dziękuję. Literatura Abłamowiczowie R. i D. 1989. Badania ratownicze na cmentarzysku ciałopalnym kultury łużyckiej w Samborowicach, woj. Katowice w 1982 roku, Śląskie Prace Prahistoryczne 1, 45-99. Anioła M., Nowaczyk K., Nowaczyk L., Zarzycka A. 2012.