GŁOS Z BRANŻY Ekonomia branży utylizacyjnej w 2016 r. 1,1 mld zł wartość sprzedaży 80% eksport 66 742 517 zł zobowiązania z tytułu CIT i PIT 39 mln zł zapłacony podatek VAT 3520 osoby zatrudnienie Źródło: Opracowanie Polskie Mięso na podstawie danych Związku Pracodawców Przemysłu Utylizacyjnego
podatku VAT. Bezpośrednio zatrudniają 3 520 osób. Firmy utylizacyjne współpracują z ponad 900 tysiącami hodowców, odbierając od nich martwe zwierzęta gospodarskie i śnięte ryby, ponad 1200 ubojniami, ponad 2000 przedsiębiorstw przetwórstwa mięsnego i rybnego, odbierając od nich niejadalne produkty poprodukcyjne. Ich klientami są również wszystkie w Polsce sieci sklepów spożywczych, restauracje i placówki zbiorowego żywienia, armatorzy statków morskich i powietrznych oraz Wojskowe Oddziały Gospodarcze, od których pozyskują odpady gastronomiczne. Z powodu realizowanych zadań i funkcji przedsiębiorstwa utylizacyjne są podmiotami urzędowo zatwierdzanymi do prowadzenia tej działalności gospodarczej i jako ta-
nologii przetwarzania produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego. W ten sposób przedsiębiorstwa te zapewniają pełną asekurację mocy przerobowych, potrzebnych na wypadek zwielokrotnionych padnięć zwierząt dziko żyjących i gospodarskich w związku z aktualnie występującymi w naszym kraju chorobami zakaźnymi
Firmy utylizacyjne z różnych powodów (najczęściej chorób zwierząt) corocznie w Polsce zbierają około 1,5 mln zwierząt gospodarskich
zwierząt, jak afrykański pomór świń (ASF) czy ptasia grypa. Ciekawostką jest to, że cała branża to sektor małych i średnich firm prywatnych, które nie korzystają z żadnych form wsparcia stanowionego Wspólną Politykę Rolną.
Skala bezpieczeństwa W Państwach Członkowskich Unii Europejskiej rocznie powstaje ponad 20 milionów ton ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego (UPPZ), z czego w Polsce ok. 2 milionów ton. Niezgodne z prawem zagospodarowanie UPPZ może mieć negatywny wpływ na bezpieczeństwo sanitarno-weterynaryjne kraju, bowiem nie
W 2016 roku do tych zakładów sprzedała 72 021 ton przetworzonego białka zwierzęcego kategorii 3 kie całodobowo podlegają restrykcyjnemu nadzorowi Inspekcji Weterynaryjnej (IW). Zważywszy na to, że branża jest istotnym ogniwem bezpieczeństwa i zdrowia publicznego, działalność tę wykonuje także pod bacznym „okiem” Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Inspekcji Transportu Drogowego, Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz Inspekcji Ochrony Środowiska. W latach 2012-2017 branża utylizacyjna podwoiła w Polsce swoje zdolności przetwórcze, głównie dzięki budowie nowych zakładów oraz poprzez wdrożenie najnowocześniejszych z dostępnych technik i tech-
(a przez to powodujący bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt) musi być niezwłocznie odebrany z miejsc ich padnięć (np. z powodu choroby, wypadku komunikacyjnego, urzędowej decyzji o likwidacji stada) i unieszkodliwiony. Od lutego 2014 roku, kiedy to w Polsce wystąpił pierwszy przypadek afrykańskiego
przestrzeganie procedur lub ich łamanie stwarza możliwość rozprzestrzeniania chorób zwierzęcych (np. BSE) lub zanieczyszczeń chemicznych (np. dioksyny). Przepisy UE regulują zasady ich przemieszczania, przetwarzania i usuwania. Firmy utylizacyjne z różnych powodów (najczęściej chorób zwierząt) corocznie w Polsce zbierają około 1,5 mln zwierząt gospodarskich. Średnio na każdy dzień przypada ponad 4 tys. zwierząt, które jako materiał kategorii 1 lub 2 produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego o najwyższym ryzyku rozprzestrzeniania chorób
pomoru świń (ASF), do 22 stycznia 2018 r., branża utylizacyjna współuczestniczyła w likwidowaniu ponad 900 przypadków tej choroby u dzików oraz ponad 100 jej ognisk u świń zagrodowych. W czasie od 18 października 2016 do 20 kwietnia 2017 roku przedsiębiorstwa utylizacyjne zlikwidowały 133 przypadki i ogniska grypy ptasiej. W sumie przy likwidacji ognisk zakłady utylizacyjne unieszkodliwiły odpowiednio blisko 5 tys. sztuk martwych i chorych dzików i świń oraz 2 mln sztuk drobiu. Przestrzeganie procedur i norm bezpieczeństwa epizootycznego przez zakłady utylizacyjne zostało potwierdzone postępowaniami bioasekuracyjnymi prowadzonymi przez Inspekcję Weterynaryjną, w drodze swoistych śledztw podejmowanych z urzędu. W każdym przypadku wystąpienia ogniska choroby zakaźnej inspektorzy Inspekcji ustalali, zarówno faktyczne przyczyny, jak i środki zaradcze ich wystąpienia wraz z wektorami ich rozprzestrzeniania się.
Struktura utylizacji Prawo polskie nakłada obowiązek utylizacji martwych zwierząt sklasyfikowanych jako materiał szczególnego ryzyka (kategoria 1) i wysokiego ryzyka (kategoria 2). Mogą tego dokonywać jedynie specjalnie przygotowane do tego rodzaju działalności zakłady, które muszą uprzednio zostać zatwierdzone przez powiatowego lekarza weterynarii (PLW). Wśród działających firm są takie, które dysponują jednym zakładem i jedną wyspecjalizowaną linią przetwórczą, ale również i takie, które prowadzą kilka | 1/2018
23