Platform WOW - Prijsvraag 2011 rapportage by Reclameloods Rotterdam bv

Prijsvraag 2011 rapportage

Voorwoord

Op 1 november jongstleden troffen wij elkaar bij de Water Ontmoet Water-dag in de Brabanthallen. Iedereen was in opperbeste stemming. Ik signaleerde er hetzelfde grote enthousiasme als op 28 september 2010 in Arnhem, toen we de officiële start van Water Ontmoet Water beleefden. Ik herinner mij de hoge opkomst en ook dit jaar waren weer veel collega-waterbeheerders van de partij. Voor mij is dat het bewijs dat Water Ontmoet Water een sterk en levendig netwerk is, precies zoals de initiatiefnemers dat voor ogen hadden. Dat Water Ontmoet Water leeft, blijkt ook uit het feit dat het WOW-programmabureau maar liefst twintig inzendingen mocht ontvangen voor de Water Ontmoet Water Prijsvraag 2011. Vooraf was de hoop gevestigd op zo’n tien inzendingen... Het dubbele aantal overtrof onze verwachtingen. De Water Ontmoet Water prijsvraag is dit jaar voor de eerste keer georganiseerd. Doel was om meer te weten te komen over samenwerkingsprojecten in den lande en om inzichten, kennis en resultaten met andere beheerders van wateren vaarwegen te delen. Dat deden we onlangs in Den Bosch en dat doen we ook met de uitgave van deze rapportage. U kunt uitvoerig lezen hoe partijen in het (vaar)waterbeheer met elkaar samenwerken. En voor wie er in Den Bosch niet bij kon zijn, is achterin dit rapport ook een verslag van de dag opgenomen. Inclusief de onthulling van het winnende project! Opmerkelijk aan de inzendingen was dat sommige projecten fonkelnieuw zijn en nog in een verkennende fase verkeren. Terwijl andere projecten al jarenlang draaien. Samenwerken in het wateren vaarwegbeheer is dus niet nieuw. Het blijkt, dat als de nood aan de man is, rijk, provincies, gemeenten, waterschappen en havenbedrijven elkaar prima weten te vinden. Maar samenwerken is meer dan ‘afstemming’ en ‘samen optrekken’. Echte samenwerking zit in de dagelijkse uitvoering van ons werk, dichtbij en dienstbaar aan de watergebruikers. Daarmee zijn veel efficiencywinst en kostenbesparingen te boeken. We staan voor de uitdaging om de Nederlandse wateren als één samenhangend netwerk te beheren. Om dat efficiënt en slagvaardig te kunnen doen, is samenwerking tussen beheerders, uitvoerders en bestuurders op alle niveaus een eerste vereiste. Daarvoor moeten we elkaar kennen en weten te vinden. Water Ontmoet Water stimuleert en faciliteert die ontmoeting. Uit de projecten die in deze rapportage zijn opgenomen, blijkt eens te meer dat WOW écht werkt en dat samenwerken loont!

Theo van de Gazelle Plv. Directeur-Generaal Rijkswaterstaat Voorzitter Water Ontmoet Water

water ontmoet water - prijsvraag 2011

Voorwoord..............................................................................................................................................................................................................................3 Water Ontmoet Water........................................................................................................................................................................................................5 Projecten en contactpersonen........................................................................................................................................................................................7

Inzendingen Water Ontmoet Water Prijsvraag 2011 1 Grensverleggend!................................................................................................................................................................................................8 Praktische invulling van taken 2 Trajectstudie........................................................................................................................................................................................................9 Integrale visie op de aanpak van vaarwegonderhoud 3 Controles buiten kantoortijd (CoBuKa).................................................................................................................................................... 10 Multidisciplinaire samenwerking 4 Samen werken, samen varen........................................................................................................................................................................ 12 Beheer, onderhoud én praktisch gebruik van de vaarwegen 5 Optimaal bedieningsregime Ringvaart...................................................................................................................................................... 14 Beter doorstromen op weg en vaarweg 6 SAT-WATER.......................................................................................................................................................................................................... 15 De toekomst van het waterbeheer zweeft in de ruimte 7 De Onlanden...................................................................................................................................................................................................... 17 Realisatie van waterberging en natuur 8 Koopmanspolder.............................................................................................................................................................................................. 18 Waterinnovatie en waterveiligheid in combinatie met natuurontwikkeling 9 Waterkennisbank............................................................................................................................................................................................. 20 Laagdrempelige toegang tot hoogwaardige kennis 10 Groene Poort Nieuwe Waterweg.................................................................................................................................................................. 21 Dijkversterking en groen met bagger en grond 11 Uitleen en inhuur van (specialistisch) materieel................................................................................................................................. 22 Efficiënte inzet levert kostenbesparingen op 12 Ruimte voor de Rivier.................................................................................................................................................................................... 24 Samen bedenken en uitvoeren 13 Schoner, mooier en Hollandscher IJssel................................................................................................................................................... 26 Integrale aanpak van (ooit) de meest vervuilde rivier 14 Landelijk Vakberaad Bruggen en Sluizen................................................................................................................................................. 27 Informatie en ervaringen uitwisselen 15 Het Friese Merenproject................................................................................................................................................................................ 28 Meer met Friese meren 16 Samen handhaven in de binnenvaart........................................................................................................................................................ 30 Als overheid één gezicht tonen 17 BOS – BeslissingsOndersteunend Systeem.............................................................................................................................................. 31 Dynamisch verkeersmanagement op het water 18 IKONDERZOEKWATER.NL................................................................................................................................................................................. 32 Opleiden van waterprofessionals 19 Community of Practise Hermeanderen beken......................................................................................................................................... 34 Terug naar de natuurlijke toestand 20 Deltaplan Hoge Zandgronden....................................................................................................................................................................... 35 Klimaatadaptatie, waterbeheer en ruimtelijke ordening De jury en de criteria..................................................................................................................................................................................................... 36 Verslag Water Ontmoet Water-dag.............................................................................................................................................................................. 39 Winnaar Water Ontmoet Water Prijsvraag 2011..................................................................................................................................................... 44 Colofon .............................................................................................................................................................................................................................. 47

Water Ontmoet Water wil samenwerking tussen wateren vaarwegbeheerders stimuleren en professionaliseren. Zowel landelijk als regionaal is samenwerking noodzakelijk om effectiever, efficiënter, met meer kwaliteit en tegen lagere kosten te werken. Zeker in deze tijd van grote bezuinigingen is samenwerking urgenter dan ooit.

Initiatiefnemers In de visie van Water Ontmoet Water beperken de verschillende beheerders – rijk,

- Provincie Zuid-Holland

provincies, gemeenten, waterschappen en havens – zich niet langer tot gebieden, netwerken

- Provincie Drenthe

of functionaliteiten. Zij denken en werken over hun eigen grenzen heen en benaderen de

- Provincie Overijssel

Nederlandse wateren als één samenhangend geheel. Partijen opereren op alle niveaus als

- Provincie Noord-Holland

partners om wateren vaarwegen zo effectief en efficiënt mogelijk te beheren.

- Provincie Friesland - Waterschap Rivierenland

In die aanpak stellen bestuurders, ambtenaren en uitvoerders de gebruikers van de

- Waterschap Hollandse Delta

wateren vaarwegen centraal. Burgers, van ondernemers tot pleziervaarders en natuur- en

- Hoogheemraadschap

milieuorganisaties, verwachten een slagvaardige overheid die zorgt voor droge voeten,

Hollands Noorderkwartier

schoon water en vlot en veilig verkeer op het water. Dit vraagt om een actieve houding van

- Gemeente Veghel

de (vaar)waterpartners. Zij zoeken onderlinge afstemming. Zij delen kennis, ervaring en

- Dienst Landelijk Gebied

inzichten. Samen vormen zij een slagvaardig en levendig netwerk.

- Unie van Waterschappen - Haven Amsterdam

Het programma van Water Ontmoet Water onderscheidt drie specifieke werkvelden:

- Rijkswaterstaat

• Vaarwegen • Hoogwaterbescherming • Waterkwaliteit & -kwantiteit Inhoudelijk richt het netwerk zich op zeven thema’s. Die sluiten voor een groot deel aan bij de onderwerpen uit het Nationaal Bestuursakkoord Water. De thema’s zijn: 1. Samen uitvoeren 2. Informatievoorziening 3. Assetmanagement 4. Inkoop en aanbesteding 5. Vergunningverlening en handhaving 6. Crisisbeheersing 7. Verkeersmanagement Op al deze thema’s wordt al in meer of mindere mate samengewerkt en zijn er goede voorbeelden van samenwerking. De eerste vijf thema’s zijn overkoepelend voor de drie werkvelden. Crisisbeheersing richt zich vooral op het hoogwaterbeschermingsprogramma en verkeersmanagement op vaarwegen. Binnen de thema’s worden projecten en activiteiten uitgevoerd, gericht op het steviger en sterker maken van het netwerk. Het WOW-programmabureau brengt goede voorbeelden van samenwerking tussen wateren vaarwegbeheerders onder de aandacht van andere beheerders en bestuurders. Water Ontmoet Water faciliteert bijeenkomsten en helpt bij de opzet van samenwerkingsverbanden. Water Ontmoet Water maakt samen met Wegbeheerders Ontmoeten Wegbeheerders deel uit van Platform WOW. De organisatie is gehuisvest in Delft. Kijk voor actuele informatie op www.platformwow.nl.

water ontmoet water - prijsvraag 2011

1 Grensverleggend!

Bouke Schaafsma (provincie Overijssel)

telefoon 038 – 499 7292, mail: bs.schaafsma@overijssel.nl

2 Trajectstudie

Linda Böcker (provincie Zuid-Holland)

telefoon 070 – 441 8244, mail: l.bocker@pzh.nl

3 Controles buiten kantoortijd (CoBuKa)

Geert Wieggers (Rijkswaterstaat Oost-Nederland)

telefoon 06 – 21649654, mail: geert.wieggers@rws.nl

4 Samen werken, samen varen

Leon Zijlstra (provincie Overijssel)

telefoon 038 – 499 7269, mail: l.zijlstra@overijssel.nl

5 Optimaal bedieningsregime Ringvaart

Dilshad Jabar (provincie Noord-Holland)

telefoon 023 – 514 5309, mail: jabard@noord-holland.nl

6 SAT-WATER

Joost Heijkers (Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden)

mail: heijkers.wjm@hdsr.nl

7 De Onlanden

Kees de Jong (Waterschap Noorderzijlvest)

telefoon 06 – 52051141, mail: k.dejong@noorderzijlvest.nl

8 Koopmanspolder

Karel Bruin-Baerts (Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier)

telefoon 072 – 582 7214, mail: k.bruin@hhnk.nl

9 Waterkennisbank

Astrid Ventevogel (Waterkennisbank)

mail: astrid@waterkennisbank.nl

10 Groene Poort Nieuwe Waterweg

Piter Hiddema (Rijkswaterstaat)

telefoon 06 – 52077650, mail: piter.hiddema@rws.nl

11 Uitleen en inhuur van (specialistisch) materieel

E. Nagelhout (Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden)

telefoon 06 – 27090401, mail: Nagelhout.eem@hdsr.nl

12 Ruimte voor de Rivier

Jade Wissink (Rijkswaterstaat)

telefoon 06 – 53693318, mail: jade.wissink@rws.nl

13 Schoner, mooier en Hollandscher IJssel

Marjolein van Ruler (Rijkswaterstaat)

telefoon 06 – 54236375, mail: marjolein.van.ruler@rws.nl

14 Landelijk Vakberaad Bruggen en Sluizen

Jaap Huisman (provincie Zuid-Holland)

telefoon 06 – 51385828, mail: jgm.huisman@pzh.nl

15 Het Friese Merenproject

Jaap Goos (provincie Fryslân)

telefoon 06 – 54786809, mail: j.goos@fryslan.nl

16 Samen handhaven in de binnenvaart

Jan Paul Schuiten (Rijkswaterstaat)

telefoon 06 – 52303812, mail: jan-paul.schuiten@rws.nl

17 BOS

Jaap Huisman (provincie Zuid-Holland)

telefoon 06 – 51385828, mail: jgm.huisman@pzh.nl

18 ikonderzoekwater.nl

Willem Hendrik van Ledden (Junior College Utrecht)

telefoon 030-253 4535, mail: W.H.vanLedden@uu.nl

Wouter Stapel (DHV)

telefoon 06 – 15093092, mail: wouter.stapel@dhv.com

19 CoP Hermeanderen beken

Wim Zeeman (Dienst Landelijk Gebied)

telefoon 06-52401044, mail: w.p.c.zeeman@minlnv.nl

20 Deltaplan Hoge Zandgronden

Sara de Boer (waterschap Aa en Maas)

telefoon 073 – 6158345, mail: sdeboer@aaenmaas.nl

water ontmoet water - prijsvraag 2011

Grensverleggend!

Praktische invulling van taken Sinds vorig jaar staat het Openbaar Ministerie buitengewone opsporingsambtenaren toe om buiten de gebiedsgrenzen van hun eigen werkgever toe te zien op handhaving van

Initiatiefnemers

de weten regelgeving op de vaarwegen. De provincies Overijssel en Flevoland grepen

- Provincie Overijssel

deze mogelijkheid aan om de krachten te bundelen. Overijsselse ambtenaren controleren

- Provincie Flevoland

tegenwoordig bij wijze van proef op Flevolandse wateren. Het gaat om controles op het Vollenhoverkanaal, het Vollenhovermeer en het Kadoelermeer. Het zijn grenswateren tussen Flevoland en Overijssel, maar ze horen bij Flevoland. Overijsselse opsporingsambtenaren kwamen daar op hun rondes toch al langs, terwijl hun Flevolandse collegaâ&#x20AC;&#x2122;s er vaak lastige toeren en omwegen voor moesten maken.

De samenwerking tussen beide overheden komt tot uiting doordat partijen samen â&#x20AC;&#x201C; varend - toezicht houden. Dat is er primair op gericht om illegale lozingen, natuurverstoringen, snelheidsovertredingen en alcoholmisbruik - op en rond de randmeren in het noordwesten van Overijssel en Flevoland - nog scherper aan te pakken. Maar er is meer: door het delen van specifieke kennis en vaardigheden en het uitwisselen van materiaal en gebiedskennis, kan veel doelmatiger worden gewerkt dan wanneer de twee provincies zich strikt tot hun eigen gebiedsgrenzen beperken. Ook heeft de pilot een positieve uitstraling richting bewoners en vaarweggebruikers, omdat de provincies zichtbaar bijdragen aan de leefbaarheid en veiligheid op en om het water.

Trajectstudie

Integrale visie op de aanpak van vaarwegonderhoud Hoe beperk je de overlast van beheer- en onderhoudswerkzaamheden op vaarwegen? De provincie Zuid-Holland koos voor een planmatige aanpak en zocht daarbij actieve samenwerking met gemeenten en waterschappen.

Initiatiefnemers - Provincie Zuid-Holland

EĂŠn van de instrumenten die daarvoor wordt gebruikt is de trajectstudie. Hierbij wordt het

- Gemeenten

areaal in stukken met eenzelfde functionaliteit geknipt. Per traject wordt bekeken welke

- Waterschappen

onderhouds- en verbetermaatregelen nodig zijn en wat een reĂŤle prijs is op basis van

- Overige waterwegbeheerders

normkosten. Vast onderdeel is de inventarisatie van wensen bij andere overheden, zoals gemeenten en waterschappen. Door een gecombineerde uitvoering van werkzaamheden wordt de overlast voor de omgeving en gebruikers geminimaliseerd. Ook biedt deze aanpak voordelen in kosten, tijd, realisatie van verschillende beleidsdoelen en kunnen partijen van elkaar leren. Het planmatig beheer en onderhoud heeft in algemene zin geleid tot een aanscherping van de proactieve houding van de provincie. Ook zijn er inhoudelijk belangrijke resultaten behaald. Een voorbeeld is de samenwerking met het Hoogheemraadschap van Rijnland bij het baggeren van een aantal vaarwegtrajecten, waarbij doelen van beide partijen (scheepvaart en waterafvoer) worden gerealiseerd en kosten gedeeld. De aanpak van Zuid-Holland heeft inmiddels navolging gevonden bij andere provincies. Dit bewijst dat de provincie met deze aanpak op de goede weg is.

water ontmoet water - prijsvraag 2011

Controles buiten kantoortijd (CoBuKa)

Multidisciplinaire samenwerking Het tijdstip van controles op het water is in de meeste gevallen voorspelbaar. Daarom heeft Rijkswaterstaat Oost-Nederland ervoor gekozen om een keer per jaar controles uit

Initiatiefnemers

te voeren buiten kantoortijden. Dit gebeurt in multidisciplinaire koppels. Handhavers

- Rijkswaterstaat Oost-Nederland

en vergunningverleners van verschillende diensten en instanties gaan dan op een doordeweekse avond en op zaterdag gezamenlijk op pad.

- KLPD - Douane

Deze controles buiten kantoortijd (CoBuKa) zorgen voor een verbeterde samenwerking

- Waterschappen

en bevorderen het gebruik van elkaars (brede) kennis. De eerste controles vonden plaats

- Gemeenten

in 2009. Inmiddels worden de acties jaarlijks gehouden, elke keer met veel succes. Met

- Provincie

name de praktische invulling blijkt een succesfactor: een grondige briefing over lopende

- Inspectie Verkeer en Waterstaat

projecten, bedrijven en geldende weten regelgeving, plus de gezamenlijke maaltijd na afloop. Daarnaast zorgen administratieve zaken, zoals het werken met voorbedrukte brieven en kant-en-klare monsterformulieren, voor een soepele afhandeling. Dankzij het gebruik van grondscanners en multisamplers kunnen snel indicatieve monsters worden genomen. Aan de laatste controle in mei 2011, tijdens de zogenoemde Handhavingsweek, deden ruim achthonderd mensen mee. Er werd een veelvoud aan schouwingen en â&#x20AC;&#x2DC;diepte controlesâ&#x20AC;&#x2122; uitgevoerd. Er werden diverse overtredingen genoteerd, van illegale woningbouw in een uiterwaard tot illegale lozingen. In de recreatievaart werden diverse processen verbaal opgemaakt.

Dankzij de kennisuitwisseling is een enthousiaste, multidisciplinaire samenwerking tot stand gekomen, waarvan ook na afloop van de CoBuKa wordt geprofiteerd. Punt van aandacht betreft het adequaat afhandelen van alle genoteerde omissies door het bevoegd gezag.

water ontmoet water - prijsvraag 2011

Samen werken, samen varen

finalist 2011

Beheer, onderhoud ĂŠn praktisch gebruik van de vaarwegen Optimale beschikbaarheid van de vaarwegen is essentieel voor een gunstig vestigingsklimaat

Initiatiefnemers

voor bedrijven en burgers, de economische ontwikkeling van een regio en het draagt tevens

- Provincie Overijssel

bij aan duurzame ruimtelijke ontwikkeling. Daarom wil de provincie Overijssel naast

- Regiopolitie IJsselland

beheer en onderhoud van vaarwegen ook inzetten op gastheerschap: de provincie wil er

- Gemeente Steenwijkerland

voor zorgen dat deze vaarwegen zo optimaal mogelijk kunnen worden gebruikt.

- Staatsbosbeheer - Natuurmonumenten

Om dit te bereiken hebben de samenwerkende partners al in het begin van de jaren negentig

- Waterschap Reest & Wieden

toenadering gezocht tot elkaar, met als insteek een structurele vorm van samenwerking. De centrale gedachte daarbij is dat de vaarweggebruiker niet wil worden gehinderd door beheersgrenzen. Voorheen had een ieder zijn eigen verantwoordelijkheden en een afgegrensd beheersgebied, maar de partijen voeren daardoor achter elkaar aan, letterlijk en figuurlijk. Door kennis, kunde en materiaal (boten en voertuigen) met elkaar te delen, kon veel efficiĂŤnter worden gewerkt. Dat gebeurt sinds 1993.

Op de meren en vaarwegen in de kop van Overijssel zien de provincie, regiopolitie IJsselland, de gemeente Steenwijkerland, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en waterschap Reest & Wieden samen toe op handhaving. Deze omvat alle regels waar de verschillende overheden op toezien, van nautische wetgeving tot de regelgeving rondom natuur en milieu. Afspraken zijn vastgelegd in een convenant, dat in 2009 is verlengd tot

en met 2012. Innovatief aspect hierbij is dat de coördinatie in handen is van één partij, te weten de regiopolitie IJsselland. Gezamenlijk pakken de partijen zowel illegale lozingen, natuurverstoringen, snelheidsovertredingen en alcoholmisbruik aan op en om het vaarwater in het noordwesten van Overijssel. Deze samenwerking heeft een positieve uitstraling en een versterkend effect. Het gebruiken en delen van specifieke kennis en vaardigheden, materiaal en gebiedskennis, alsmede relatieopbouw worden ook benut buiten het convenant om. Hierdoor ondervinden zowel bewoners als vaarweggebruikers dat de leefbaarheid en veiligheid op en om het water in de kop van Overijssel gebaat zijn bij dit samenwerkingsverband. Hoewel de samenwerking al jaren soepel verloopt en de resultaten tevreden stemmen (er is sprake van een structurele daling van het aantal illegale lozingen, natuurverstoringen, snelheidsovertredingen en alcoholmisbruik) is er altijd ruimte voor verbetering én uitbreiding. Te denken valt aan een landelijk registratiesysteem voor bijzondere opsporingsambtenaren, zodat er interregionaal nog meer informatie kan worden uitgewisseld en ook op dit niveau efficiencywinst kan worden behaald. De goede ervaringen in de Kop van Overijssel hebben ertoe geleid dat deze vorm van samenwerking elders navolging heeft gekregen. Het Waterschap Velt en Vecht (noordoostelijk Overijssel plus een zuidelijk deel van Drenthe) heeft eenzelfde concept vorig jaar geïntroduceerd op de rivier de Vecht. Ook hier behoren politie IJsselland en Natuurmonumenten tot de partijen die de handen ineen hebben geslagen.

water ontmoet water - prijsvraag 2011

Optimaal bedieningsregime Ringvaart

Beter doorstromen op weg en vaarweg Zitten wegen vaarweggebruikers elkaar op de Ringvaart altijd dwars? Niet wanneer belangen zorgvuldig worden afgewogen en er wordt gekozen voor optimalisatie van het

Initiatiefnemers

bedieningsregime. In dit kader startte de unit Vaarwegen van de Provincie Noord-Holland

- Provincie Noord-Holland

in 2009 een samenwerkingsverband met andere betrokken partijen. Het leidde tot een

- Koninklijke Schuttevaer

verbetering van de doorstroming op de Ringvaart en een daling met zestig procent van

- Watersportverbond

klachten van weggebruikers over de lange wachttijden bij openstaande bruggen.

- Bloemenexport Aalsmeer

Een andere reden om het bedieningsregime aan te passen, was de behoefte van vaarweggebruikers aan een uniforme werkwijze. In de oude situatie hanteerde de provincie drie verschillende bedieningsregimes voor de bruggen over de Ringvaart. In de aanloopfase van het project voerden de betrokken partijen diverse gesprekken, waarin wederzijds begrip is gekweekt. Daarnaast vond er een grondige analyse plaats van scheepvaartbewegingen en weggebruik. Op basis hiervan is een uniform bedieningsregime vastgesteld dat duidelijkheid schept voor alle gebruikers. Vaarweggebruikers worden hierover via mail en internet geĂŻnformeerd en weggebruikers via borden langs de Ringvaart. Daarnaast hangt bij elke brug een klok die aangeeft wanneer de volgende brugopening plaatsvindt. Momenteel wordt onderzocht hoe op andere trajecten in de provincie Noord-Holland eveneens bedieningsregimes kunnen worden geoptimaliseerd.

SAT-WATER

De toekomst van het waterbeheer zweeft in de ruimte Gegevens die via satellieten worden verzameld, vormen een welkome aanvulling op de informatie die beschikbaar komt via monitoring en diverse voorspellingsmodellen. Door gezamenlijke inkoop en gebruik van satellietinformatie – bijvoorbeeld over hydrologie en

Initiatiefnemers

gewasgroei – kunnen de SAT-WATER-partners efficiënter werken. En zij verwachten een

- Waterschap Groot Salland

forse kwaliteitsverbetering te realiseren waar het gaat om de strategische, tactische en

- Waterschap Aa en Maas

operationele waterschapstaken.

- Waterschap Brabantse Delta - Waterschap De Dommel

Voor het beheer van hun watersystemen hebben waterbeheerders behoefte aan relevante hydrologische variabelen, zoals neerslag, verdamping en het aanwezige bodemvocht.

- Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden

Deze variabelen worden van oudsher op vaste locaties gemonitord, maar dat brengt

- Adviesbureau WaterWatch

nogal wat beperkingen met zich mee. Zogenoemde remote sensing technieken, waartoe satellietbeelden behoren, zijn permanent beschikbaar en vaak ook nauwkeuriger. Daarmee kan accuraat en veel directer op de verkregen informatie worden ingespeeld. Om de gebruikswinst te maximaliseren, is SAT-WATER in gesprek met meerdere marktpartijen en kennisinstituten. Recentelijk is het Hoogheemraadschap van Rijnland tot het consortium toegetreden. De partners hopen en verwachten binnen afzienbare tijd met ten minste tien waterschappen aan tafel te zitten. Andere waterschappen kunnen documentatie en discussies nu al inzien op de site www.waterschapsforum.nl.

De Onlanden

Realisatie van waterberging en natuur Het juiste gebruik op de juiste plek. Dat is het resultaat van de Herinrichting Peize. Via een omvangrijke kavelruil en de uitvoering van het project De Onlanden, vernoemd naar het natuurgebied (1.700 ha) op de grens van Groningen en Noord-Drenthe, wordt een optimale

Initiatiefnemers

functieverdeling gerealiseerd tussen landbouw, natuur- en waterberging en grondgebruik.

- Vereniging Natuurmonumenten

De achterliggende maatschappelijke doelen zijn economie, natuur en veiligheid.

- Staatsbosbeheer - Waterschap Noorderzijlvest

Vereniging Natuurmonumenten en waterschap Noorderzijlvest namen het initiatief tot de

- Provincie Drenthe

samenwerking. Aanleidingen waren de hoge waterstanden in het gebied, die in 1998 tot acute dreiging leidden voor enkele Groningse stadswijken. Gebieden in Groningen

- Gemeenten Noordenveld en Tynaarlo

en Noord-Drenthe zijn daarna ingericht als waterbergingsgebied. Er zijn dijken aangelegd,

- LTO-Noord

slenken gegraven, bruggen, wegen en fietspaden zijn aangepast en er is veel aan

- Vertegenwoordigers van bewoners

natuurontwikkeling gedaan, zoals het afplaggen en graven van petgaten.

- Dienst Landelijk Gebied - Kadaster

Het natuur- en bergingsgebied is voor 95 procent gerealiseerd. Agrarische bedrijven zijn succesvol verplaatst en de toegankelijkheid van het gebied is vergroot. Daarnaast heeft het project geleid tot een optimale voorbereiding en uitvoering van beleid: zakelijke afspraken met duidelijke tijdstermijnen, financiĂŤle middelen (op het juiste moment en volgens afspraak beschikbaar), goede contacten met stakeholders en uitvoerders en last but not least een functioneel netwerk op bestuurlijk niveau. Een volgende stap in project De Onlanden is het ontwikkelen en uitvoeren van een gezamenlijke strategie om de het gebied zelf en de boven- en benedenstroomse gebieden goed te beheren. www.herinrichtingpeize.nl

water ontmoet water - prijsvraag 2011

Koopmanspolder

finalist 2011

Waterinnovatie en waterveiligheid in combinatie met natuurontwikkeling In verband met de stijgende zeespiegel en een dreigend zoetwatertekort, staat in het

Initiatiefnemers

Nationaal Waterplan dat rekening moet worden gehouden met een toekomstige stijging

- Provincie Noord-Holland

van het waterpeil in het IJsselmeer van anderhalve meter. In samenwerking met Provincie

- Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Noord-Holland, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, Staatsbosbeheer, Dienst

- Staatsbosbeheer

in de Koopmanspolder bij Andijk proeven gaan doen met adaptief waterbeheer.

Landelijk Gebied en de gemeente Medemblik willen Rijkswaterstaat Waterdienst en Deltares

- Rijkswaterstaat Waterdienst - Deltares

Door te experimenteren met verschillende waterstanden, willen de partners in dit project

- Dienst Landelijk Gebied

leren hoe om te gaan met waterveiligheid, watertekorten en schoon water in en om

- Gemeente Medemblik

het IJsselmeer. In de afgesloten polder wordt op kleine schaal ervaring opgedaan met

- Fish Flow Innovations

verhoogde peilstanden en de effecten daarvan op de natuur en de omgeving. Deze ervaringen kunnen worden gebruikt om ook elders langs het IJsselmeer dergelijke innovaties toe te passen. Voor de Koopmanspolder is een uniek ontwerp gemaakt, waarin landschap, natuur en recreatie worden gecombineerd met diverse proeven op het gebied van waterbeheer. Het bijzondere ontwerp, dat voortvloeide uit een grootschalige brainstormsessie, moet als landschapsicoon een markante aanvulling zijn op het cultuurhistorisch landschap rond de Westfriese Omringdijk. De samenwerking kwam tot stand nadat een natuurontwikkelingsproject budget tekort kwam en Rijkswaterstaat gelijktijdig op zoek was naar alternatieven om de voorspelde peilverhoging in het IJsselmeer op te vangen. Die twee lijntjes kwamen samen in de Koopmanspolder: in een zogeheten ‘achteroeverconcept’ wordt een gebied achter de dijk in verbinding gesteld met het IJsselmeer en ingericht als natuur- annex waterbergingszone. Door samen te werken kunnen de diverse partijen hun doelen en middelen stapelen en bestaat de mogelijkheid kennis uit te wisselen op het gebied van waterbeheer. Het samenwerkingsverband blijkt een permanente voedingsbodem voor nieuwe ideeën en doelen. Zo wordt geëxperimenteerd met verschillende waterstanden en er wordt circa zestien hectare nieuw natuurgebied aangelegd. Verder worden een oud gronddepot opgeruimd, een landmark met recreatieve mogelijkheden gerealiseerd langs de Westfriese Omringdijk en er komt een paaiplaats voor vissen uit het IJsselmeer. Samen met Fish Flow Innovations, een bedrijf dat innovatieve methodes ontwikkelt voor vismigratie, wordt een bijzondere vispassage ontwikkeld, aangedreven door een windmolen. Begin volgend jaar moet de uitvoering van het plan beginnen.

Gekeken wordt of het concept elders in Noord-Holland op grotere schaal kan worden toegepast. Er zijn ideeĂŤn om in de Wieringermeerpolder een waterbergingsgebied aan te leggen, de Westvaardersplassen, waarin het idee van de Koopmanspolder ook een plaats kan krijgen. Gezien het belang van waterveiligheid, waterkwaliteit en de vraagstukken rond de ontwikkeling van het IJsselmeergebied op lange termijn, wordt het project Koopmanspolder nationaal met bovengemiddelde belangstelling gevolgd.

water ontmoet water - prijsvraag 2011

Waterkennisbank

Laagdrempelige toegang tot hoogwaardige kennis U heeft een korte inhoudelijke vraag, maar er is geen collega in de buurt die u even op gang kan helpen. Of u bent bezig met de samenstelling van een projectteam, maar er

Initiatiefnemers

ontbreekt iemand met expertise op een bepaald gebied. Herkenbaar? Komende jaren komen

- A&O-fonds Waterschappen (Stichting Arbeidsmarkt- en Ontwikkelingsfonds Waterschappen)

dit soort problemen vaker voor, omdat veel overheidsorganisaties krimpen en ook omdat

- Aqua for All - Gemeente Veghel - Koninklijk Nederlands Waternetwerk - PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland

veel kennis en ervaring verdwijnt door collegaâ&#x20AC;&#x2122;s die met pensioen gaan. Om kennis en ervaring over de grenzen van organisaties uit te kunnen wisselen, is in maart 2011 gestart met de oprichting van de Waterkennisbank. Dit is een internetdatabase die de gebruiker op een laagdrempelige wijze toegang biedt tot kennis in de gehele watersector. Directe aanleiding voor dit project is het verlies aan beschikbare kennis als gevolg vergrijzing en efficiencyslagen binnen de overheid. Daarnaast staat een nieuwe generatie

- Netherlands Water Partnership

medewerkers in de watersector te wachten, die op een andere wijze kennis en ervaring

- Stichting Wateropleidingen

zoekt en deelt. De Waterkennisbank sluit aan bij deze behoefte.

- Waterschap Reest & Wieden

De website is in september 2011 live gegaan voor het uploaden van profielen en het bouwen van digitale netwerken. Iedereen in de watersector heeft straks toegang tot duizenden experts, artikelen en andere documenten. Momenteel zijn er acht partners, sectorbreed. Het streven is om dit uit te breiden naar dertig tot veertig partners. Er zijn drie ambassadeurs om de Waterkennisbank op de kaart te zetten: Ina Adema (burgemeester van Veghel), Marga Kool (dijkgraaf Waterschap Reest & Wieden) en Martien den Blanken (directeur PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland). www.waterkennisbank.nl

Groene Poort Nieuwe Waterweg

Dijkversterking en groen met bagger en grond Langs de Nieuwe Waterweg, het laatste deel van de verbinding tussen Rotterdam en de Noordzee, ligt een bedijkt traject van een paar kilometer dat kansen biedt voor een ongewone aanpak. Daar kan Rijkswaterstaat aan de waterkant de waterbodem verhogen met

Initiatiefnemers

zandige onderhoudsbagger, die ter plaatse is opgezogen. Zo ontstaat een gebied dat bij laag

- Rijkswaterstaat Zuid-Holland

water droogvalt, zodat er waardevolle getijdenatuur kan ontstaan. De verhoging wordt op

- Gemeentewerken Rotterdam

de bestaande oever voortgezet tot op de dijk. Door die verhoging van het voorland kan de

- Hoogheemraadschap Delfland

dijkversterking worden uitgesteld. En de onderhoudsbagger hoeft dus niet naar de Noordzee

- Provincie Zuid-Holland

te worden afgevoerd, waarmee op vervoerskosten wordt bespaard.

- Deltares - Boskalis

Vanaf de landzijde voert de gemeente Rotterdam overtollige (droge) grond aan waarmee de dijk verder wordt verbreed en verhoogd. Op die manier ontstaat een brede verhoogde dijk (klimaatdijk) die voor recreatie en natuur kan worden ingericht. Het resultaat is een groene poort Nieuwe Waterweg. Het project bevindt zich in de oriĂŤnterende fase. Rijkswaterstaat voert een haalbaarheidsstudie uit naar haar mogelijke besparingen. Gemeente Rotterdam doet hetzelfde en wil de mogelijkheden voor een klimaatdijk verder onderzoeken.

water ontmoet water - prijsvraag 2011

Uitleen en inhuur van (specialistisch) materieel

Efficiënte inzet levert kostenbesparingen op Nog altijd zijn hoogheemraadschappen, waterschappen en andere waterbeheerders stuk voor stuk aangewezen op hun eigen materieel. Door het creëren van een online poule kan

Initiatiefnemers

specialistisch materieel door verschillende organisaties binnen de watersector worden

- Rijk

ingezet. Zo kan flink worden bespaard op de inhuur van dergelijk materieel en worden

- Provincies

afschrijvingen op dure apparatuur beperkt.

- Gemeenten - Waterschappen

Dit idee heeft zijn voedingsbodem in de dijkdoorbraak bij Wilnis in 2003, toen

- Natuurorganisaties

het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden plotseling behoefte had aan gereedschappen, pompen, zandzakken en mankracht. Een ’wilde belronde’ langs andere hoogheemraadschappen en waterschappen leverde uiteindelijk de benodigde spullen op, maar voedde ook de gedachte dat meer structurele uitwisseling van apparatuur gewenst is. Momenteel wordt veelal materieel ingehuurd bij aannemers, omdat overheden niet van elkaar weten wat intern beschikbaar is. Ook wordt op deze manier voorkomen dat in tijden van bezuinigingen sommige werkzaamheden niet meer gebeuren omdat de middelen ontbreken. Door slim samen te werken en de benodigde apparatuur uit te wisselen, is meer mogelijk. Te denken valt aan inspectieboten, debietmeters, tractoren en diverse andere grote machinerie. In de toekomst zou ook specialistisch personeel tijdelijk elders kunnen worden gedetacheerd.

water ontmoet water - prijsvraag 2011

Ruimte voor de Rivier

finalist 2011

Samen bedenken en uitvoeren Zo’n vier miljoen Nederlanders wonen in het stroomgebied van een rivier. Om die mensen adequate bescherming te bieden in hoogwatersituaties, startte het rijk het programma

Initiatiefnemers

Ruimte voor de Rivier. Directe aanleiding waren de hoogwaterperiodes in 1993 en 1995,

- Rijk

toen grote groepen mensen in het rivierengebied werden geëvacueerd en grootschalige

- Regio

overstromingen ternauwernood uitbleven.

- Burgers - Bedrijven

Ruimte voor de Rivier is een initiatief van de Tweede Kamer en werd op de tekentafel uitgewerkt door de ministeries van (destijds) V&W, VROM en LNV. Het programma staat voor samen werken aan een veilig en mooi rivierengebied. Er is sprake van een trendbreuk in het omgaan met waterveiligheid: van dijkverhoging naar rivierverruiming. Ruimte voor de Rivier is een grootschalige en ingrijpende operatie, waarvoor onder andere dijken worden verlegd en nevengeulen worden gegraven én waarvoor zo’n 150 huizen en 50 bedrijven moeten wijken om meer ruimte te creëren voor de rivieren.

Aan de kant van de overheid vraagt dit om het maken van zorgvuldige keuzes en het creëren van een breed draagvlak in de omgeving. Daarom werken rijk en regio binnen Ruimte voor de Rivier intensief samen om goede oplossingen te bedenken. Binnen het programma krijgen alle partners ruimte om projecten naar eigen inzicht in te vullen. Het is een aanpak waarbij ook bedrijven, burgers en andere belanghebbenden in een vroeg stadium betrokken zijn. Door de nauwe contacten tussen landelijke en lokale overheden vermindert bovendien de kans op vertraging in de werkzaamheden, die volgens het huidige schema in 2015 afgerond moeten zijn. De betrokkenheid van decentrale overheden heeft aanzienlijke voordelen voor een grootschalig programma als Ruimte voor de Rivier. Lokale bestuurders weten precies wat er

speelt in een gebied. Zij kunnen de plannen voor hoogwaterbescherming beter laten aansluiten op andere regionale ontwikkelingen. Zo kan een uiterwaardvergraving bijvoorbeeld worden gecombineerd met de toch al geplande facelift van een naburig bedrijventerrein. Verder is het voor lokale bestuurders gemakkelijker om eventuele weerstand onder de bevolking om te laten slaan in aanvaarding of zelfs enthousiasme. De gecombineerde aanpak levert bovendien veel tijdwinst op. Ruimte voor de Rivier kent tal van vernieuwende elementen. Zo is er sprake van veel decentrale ruimte binnen door het rijk gestelde kaders. Vroegtijdige betrokkenheid van de omgeving wordt gestimuleerd. Overheden leggen hun afspraken vast in samenwerkings- en realisatieovereenkomsten voor de planfase en de realisatiefase.

ODB:G7:9K:GA6<>C< 7:C:9:C">?HH:A @:I:AB::G

@:I:AB::G

OldaaZ

AZanhiVY

J>I:GL66G9K:G<G6K>C< H8=:AA:G :C DA9:C:A:G 7J>I:CL66G9:C

9>?@K:GA:<<>C< L:HI:C=DAI:

@VbeZc

B6G@:GB::G

9>?@K:GA:<<>C< L:HI:C=DAI:

ODB:G7:9K:GA6<>C< @VbeZc 7:C:9:C">?HH:A

B6G@:GB::G

6bhiZgYVb

=DD<L6I:G<:JA K::HH:C"L6E:CK:A9

B6G@:GB::G

6abZgZ 9>?@K:G7:I:G>C< A:@ $ 7:IJL: $ I>:A:G" :C 8JA:B7DG<:GL66G9

=VVgaZb

>?H

6bhiZgYVb

=DD<L6I:G<:JA K::HH:C"L6E:CK:A9 ODB:G7:9K:GA6<>C< J>I:GL66G9K:G<G6K>C< H8=:AA:G :C DA9:C:A:G 7:C:9:C">?HH:A 7J>I:CL66G9:C @:I:AB::G J>I:GL66G9K:G<G6K>C< 9>?@K:GA:<<>C< J>I:GL66G9K:G<G6K>C< 7DAL:G@HEA6H! LDGE :C L:HI:C=DAI: @VbeZc @:>O:GH"! HID77:C" :C DHH:CL66G9 DAHI:GL66G9:C A

6abZgZ

>?H

OldaaZ

AZanhiVY =VVgaZb

AZanhiVY

OldaaZ

9ZkZciZg

J>I:GL66G9K:G<G6K>C<

J>I:GL66G9K:G<G6K>C< J>I:GL66G9K:G<G6K>C< H8=:AA:G :C DA9:C:A:G 9>?@K:GA:<<>C< @:>O:GH"! HID77:C" :C 6eZaYddgc 9: IDAA:L66G9 DHH:CL66G9 7J>I:CL66G9:C KDDGHI:G@A:> DAHI:GL66G9:C 6bZgh[ddgi 9>?@K:G7:I:G>C< AZ^YZc J>I:GL66G9K:G<G6K>C< 9ZkZciZg =DD<L6I:G<:JA A:@ $ 7:IJL: $ I>:A:G" 9DDGL:GI=H8=: L66G9:C J>I:GL66G9K:G<G6K>C< D7HI6@:AK:GL>?9:G>C< Ojie]Zc K::HH:C"L6E:CK:A9 :C 8JA:B7DG<:GL66G9 7DHH:CL66G9! EDCIL66G9 :C B68=>C>HI:CH8=DDA :AHI 9>?@K:GA:<<>C< J>I:GL66G9K:G<G6K>C< =âkZghjb J>I:GL66G9K:G<G6K>C< =::G:CL66G9 9>?@K:GA:<<>C< 6abZgZ =VVgaZb 8DGI:CD:K:G 6eZaYddgc 9: IDAA:L66G9 B>99:AL66G9 J>I:GL66G9" KDDGHI:G@A:> 6bhiZgYVb 6bZgh[ddgi J>I:GL66G9K:G<G6K>C< K:G<G6K>C< JigZX]i J>I:GL66G9K:G<G6K>C< 9>?@K:G7:I:G>C< AZ^YZc J>I:GL66G9K:G<G6K>C< 9>?@K:G7:I:G>C< 7DAL:G@HEA6H! LDGE :C B:>C:GHL>?@ 9DDGL:GI=H8=: L66G9:C A:@ $ 6A7A6HH:GL66G9 J>I:GL66G9K:G<G6K>C< 9Zc =VV\ D7HI6@:AK:GL>?9:G>C< Ojie]Zc @:>O:GH"! HID77:C" :C C:9:GG>?C $ DHH:CL66G9 7DHH:CL66G9! EDCIL66G9 :C :C K>?;=::G:CA6C9:C 9>?@K:G7:I:G>C< B68=>C>HI:CH8=DDA :AHI 9>?@K:GA:<<>C< DAHI:GL66G9:C <:A9:GH8=: J>I:GL66G9K:G<G6K>C< =::G:CL66G9 C:9:GG>?C $ 6GC=:BH:" :C K:AEH:7GD:@ 9>?@K:G7:I:G>C< 8DGI:CD:K:G K6AA:> 9ZkZciZg B>99:AL66G9 J>I:GL66G9" A:@ $ 7:IJL: $ I>:A:G" KZae K:G<G6K>C< JigZX]i 9>?@K:G7:I:G>C< 9>?@K:G7:I:G>C< :C 8JA:B7DG<:GL66G9 =DC9H7GD:@H8=: EA:>? 9>?@K:G7:I:G>C< J>I:GL66G9K:G<G6K>C< B:>C:GHL>?@ =âkZghjb C> A:@ $ ADE>@:G" :C C:9:GG>?C A:@ $ 6A7A6HH:GL66G9 9>?@K:GA:<<>C< 9Zc =VV\ :J 6eZaYddgc C:9:GG>?C $ 9: IDAA:L66G9 L @G>BE:C:GL66G9 :C K>?;=::G:CA6C9:C J>I:GL66G9K:G<G6K>C< : L KDDGHI:G@A:> 9>?@K:G7:I:G>C< <:A9:GH8=: 6bZgh[ddgi A:@ 6gc]Zb 6I =J>HH:CH8=: L66G9:C 8jaZbWdg\ E6 :G C:9:GG>?C $ 6GC=:BH:" :C K:AEH:7GD:@ J>I:GL66G9K:G<G6K>C< GdiiZgYVb K6AA:> C L AZ^YZc C :< : @ 9DDGL:GI=H8=: L66G9:C G9 J>I:GL66G9K:G<G6K>C< J>I:GL66G9K:G<G6K>C< C>:JL: B66H 6C D7HI6@:AK:GL>?9:G>C< I^Za KZae J>I:GL66G9K:G<G6K>C< Ojie]Zc : 9>?@K:G7:I:G>C< 6K:A>C<:C 7DHH:CL66G9! EDCIL66G9 :C =DC9H7GD:@H8=: EA:>? 66A CH8 B68=>C>HI:CH8=DDA :AHI 9>?@K:GA:<<>CAA>C<:GL66G9 J>I:GL66G9K:G<G6K>C< = L66A C> A:@ $ ADE>@:G" :C C:9:GG>?C 9>?@K:G7:I:G>C< J>I:GL66G9K:G<G6K>C< =::G:CL66G9 :J 8DGI:CD:K:G BJCC>@:CA6C9 7DK: L @G>BE:C:GL66G9 DJ9: B66H $ KDDGC: EJII:C J>I:GL66G9K:G<G6K>C99:AL66G9 DCIEDA9:G>C< : L J>I:GL66G9" C"G >?C A:@ @G>7K:GA6<>C<6gc]Zb @G>7K:GA6<>C< 6I =J>HH:CH8=: L66G9:C CDDG9L66G9 8jaZbWdg\ E6 K:G<G6K>C< :G DJ9: B66H JigZX]i 9>?@K:G7:I:G>C< GdiiZgYVb C L 7:C:9:C"L66A C^_bZ\Zc B>99:C"L66A C 9>?@K:G7:I:G>C< :< B:>C:GHL>?@ B:GL:9: :G @ A:@ $ 6A7A6HH:GL66G9 J>I:GL66G9K:G<G6K>C< 9Zc =VV\ C>:JL: B66H 9 C:9:GG>?C $ J>I:GL66G9K:G<G6K>C< 6C :C D7HI6@:AK:GL>?9:G>C< I^Za 9>?@I:GJ<" 66 > 9dgYgZX]i H8 =6 HEJ 6K:A>C<:C :C K>?;=::G:CA6C9:C 9>?@K:G7:I:G>CAA>C<:GL66G9 J>I:GL66G9K:G<G6K>C< A <:A9:GH8=: G>C HJ>@:G96B $ <:C9IH: L66G9 = L66A 9>?@K:G7:I:G>C< A:<<>C< <K C:9:GG>?C $ 6GC=:BH:" :C K:AEH:7GD:@ 9>?@K:G7:I:G>C< BJCC>@:CA6C9 K6AA:> A>: 7DK: DJ9: B66H $ KDDGC: EJII:C A:CI DCIEDA9:G>C7K:GA6<>C< >?C @G>7K:GA6<>C< @G>7K:GA6<>C< CDDG9L66G9 KZae @G>7K:GA6<>C< DJ9: B66H 9>?@K:G7:I:G>C< A6C9 K6C 6AI:C6 L66A7D8=I:C =DC9H7GD:@H8=: EA:>? 7:C:9:C"L66A C^_bZ\Zc B>99:C"L66A L66A ;DGI HI# 6C9G>:H B:GL:9: 9>?@K:G7:I:G>C< C> A:@ $ ADE>@:G" :C C:9:GG>?C :J H 6 =DAA6C9H8= 6 D7HI6@:AK:GL>?9:G>C< L DJ9: B66H $ =D:@H8=: L66G9 9>?@I:GJ<" 9>?@K:G7:I:G>C @G>BE:C:GL66G9 J>I:GL66G9K:G<G6K>C< 9dgYgZX]i 9>:E : L =6 =: HEJ 6B:G G>C HJ>@:G96B $ <:C9IH: L66G9 A:@ <H8 6gc]Zb 6I A:<<>C< C:9:GG>?C $ 7:IJL: $ =J>HH:CH8=: L66G9:C 8jaZbWdg\ Éh"=Zgid\ZcWdhX] E6 7:G <K :G 9>?@K:G7:I:G>C< GdiiZgYVb A>: L A:CI @G6BB:G$ I>:A:G" :C 8JA:B7DG<:GL66G9 CC: I :< HI:JG<6I $OJ>9:G@A>E @ @G>7K:GA6<>C< G9 J>I:GL66G9K:G<G6K>C< KDA@:G6@ C>:JL: B66H 6C J>I:GL66G9K:G<G6K>C< @G>7K:GA6<>C< :C I^Za G>K>:GK:GGJ>B>C< A6C9 K6C 6AI:C6 6 L66A7D8=I:C 6K:A>C<:C H8 6A B>AA>C<:GL66G9 J>I:GL66G9K:G<G6K>C< L66A ;DGI HI# 6C9G>:H = 9>?@K:G7:I:G>C< L66A DK:G9>:EH: EDA9:G 9>?@K:G7:I:G>C< @69:K:GA6<>C< H =DAA6C9H8= BJCC>@:CA6C9 66 7DK: DJ9: B66H $ =D:@H8=: L66G9 9>?@K:G7:I:G>C< DJ9: B66H $ KDDGC: EJII:C 7>:H7DH8= DCIEDA9:G>C< : B 9>:E C"G L6I:G7:G<>C< 6B:G H8= >?C < @G>7K:GA6<>C< @G>7K:GA6<>C< G 9>?@K:G7:I:G>C< Éh"=Zgid\ZcWdhX] C:9:GG>?C $ 7:IJL: $ CDDG9L66G9 9>?@K:G7:I:G>C< KDA@:G6@"ODDBB::G DJ9: B66H 7: 7:C:9:C"L66A C^_bZ\Zc B>99:C"L66A 7:G<H8=: B66H $ @G6BB:G$ 6B:G $ 9DC<: B:GL:9:I>:A:G" :C 8JA:B7DG<:GL66G9 OJ>9:G@A>E KDA@:G6@ A6C9 K6C 6AI:C6 D7HI6@:AK:GL>?9:G>C< G>K>:GK:GGJ>B>C< 9>?@I:GJ<" > 9dgYgZX]i =6 HEJ G>C HJ>@:G96B $ <:C9IH: L66G9 DK:G9>:EH: EDA9:G @69:K:GA6<>C< A:<<>C< <K 9>?@K:G7:I:G>C< A>: 7>:H7DH8= A:CI I ODDBB::G L6I:G7:G<>C< HI:JG<6I $ @G>7K:GA6<>C< 9>?@K:G7:I:G>C< 9>?@K:G7:I:G>C< @G>7K:GA6<>C< KDA@:G6@"ODDBB::G A6C9 K6C 6AI:C6 L66A7D8=I:C 7Zg\Zc de Oddb 7:G<H8=: B66H $ 6B:G $ 9DC<: L66A ;DGI HI# 6C9G>:H 9>?@K:G7:I:G>C< H A6C9 K6C 6AI:C6 =DAA6C9H8= 66 DJ9: B66H $ =D:@H8=: L66G9 9>?@K:G7:I:G>C:E =: 6B:G <H8 Éh"=Zgid\ZcWdhX] :^cY]dkZc C:9:GG>?C $ 7:IJL: $ 7:G @G6BB:G$ I>:A:G" :C 8JA:B7DG<:GL66G9 ODDBB::G OJ>9:G@A>E KDA@:G6@ G>K>:GK:GGJ>B>C< 7Zg\Zc de Oddb DK:G9>:EH: EDA9:G @69:K:GA6<>C< 7>:H7DH8= L6I:G7:G<>C< 9>?@K:G7:I:G>C< 9>?@K:G7:I:G>C< :^cY]dkZc KDA@:G6@"ODDBB::G 7:G<H8=: B66H $ 6B:G $ 9DC<: A6C9 K6C 6AI:C6 J>I:GL66G9K:G<G6K>C< 7DAL:G@HEA6H! LDGE :C =âkZghjb

>?H

HI: J < G" 6I

C B >:JL :G L : :9 :

HI: J < G" 6I

C B >:JL :G L : :9 :

@>A

9DG9IH8=:

@>A

9DG9IH8=:

HI: J < G" 6I

C B >:JL :G L : :9 :

@>A

9DG9IH8=:

ODDBB::G

7Zg\Zc de Oddb :^cY]dkZc

In 2002 startte de verkenning voor Ruimte voor de Rivier. In 2007 is de Planologische Kernbeslissing unaniem door Eerste- en Tweede Kamer goedgekeurd. Momenteel bevindt het merendeel van de projecten zich in de realisatiefase. In 2015 moet de doelstelling voor hoogwaterveiligheid behaald zijn. www.ruimtevoorderivier.nl

water ontmoet water - prijsvraag 2011

Schoner, mooier en Hollandscher IJssel

Integrale aanpak van (ooit) de meest vervuilde rivier De Hollandsche IJssel stond lang bekend als de meest vervuilde rivier van Nederland. De oorzaak lag in de jaren ’50 en ’60, toen de oevers van de rivier rigoureus werden opgehoogd

Initiatiefnemers

met afval en puin. Gevolg was dat de rivier en de directe omgeving werden vervuild met

- Gemeenten Gouda, Zuidplas, Capelle aan de IJssel, Krimpen aan de IJssel en Ouderkerk aan de IJssel

olie, teer, zware metalen en benzeen.

- Hoogheemraadschappen Rijnland en Schieland

Tien overheidspartijen werken al sinds 1996 intensief samen om de 46 kilometer lange vaarweg van IJsselstein, via Gouda naar Krimpen aan den IJssel, schoner en mooier te maken. De Europese Kaderrichtlijn Water, die voorschrijft dat de waterkwaliteit vanaf 2015

- Provincie Zuid-Holland

aan bepaalde eisen moet voldoen, heeft een extra impuls gegeven aan het project. Het

- Ministerie van Infrastructuur & Milieu / Rijkswaterstaat

resultaat is dat de Hollandsche IJssel nu al voldoet aan de eisen voor 2015. De samenwerking maakte het mogelijk de problemen met slimme oplossingen te lijf te gaan. Zo nam de provincie Zuid-Holland een deel van het Rijkswaterstaat-werk mee in de uitvoering. Bij de zelling ‘Staalvis’ is in afstemming met de provincie en de vereniging van eigenaren de oever opgepakt. Een zelling is dat deel van de rivierbodem aan de voet van de dijk, dat bij eb droogvalt en wordt gevormd door slibafzetting als gevolg van getijdenwerking. Verder zijn alle projecten van de betrokken partijen op elkaar afgestemd en hiervoor vindt diverse malen per jaar regulier overleg plaats. Partijen houden elkaar hiermee doelgericht en scherp op de randvoorwaarden. De meeste partijen zijn inmiddels klaar met het project of bezig met de laatste afrondende werkzaamheden. Het samenwerkingsverband zou in 2010 aflopen, maar werd tot 2012 verlengd om de voortgang te borgen.

Landelijk Vakberaad Bruggen en Sluizen

Informatie en ervaringen uitwisselen Nadat de functie van Hoofdsluismeester bij Rijkswaterstaat was vervallen, ontstond enkele jaren geleden de vraag naar een landelijk orgaan om informatie uit te wisselen en kennis te delen op het gebied van bruggen en sluizen. Daarnaast groeide de behoefte

Initiatiefnemers

aan een platform om ontwikkelingen in het vak te bespreken, zoals de toename van

- Medewerkers van organisaties en overheden die op sluizen en bruggen werken

afstandbediening en diversiteit aan systemen. Om deze redenen werd in 2004 het Landelijk Vakberaad Bruggen en Sluizen (LVBS) opgericht, als opvolger van het vakberaad Hoofdsluismeesters. Het LVBS is in eerste instantie bedoeld als plaats van ontmoeting voor medewerkers van diverse organisaties en overheden die werkzaam zijn op bruggen en sluizen. Algemene doelstellingen zijn het uitwisselen van ervaringen op het gebied van automatiseringen, informatieverwerkende systemen, reglementering, salaris en personeelszaken. Ook worden gemeenschappelijke zaken besproken.

Het Landelijk Vakberaad Bruggen en Sluizen heeft geleid tot een verbeterde samenwerking bij het oplossen van problemen en geeft invulling aan een aantal praktische zaken. Zo konden medewerkers deelnemen aan een cursus brugbediening, waarbij het accent lag op veiligheidsaspecten. Het vakberaad heeft geen eigen budget en is afhankelijk van deelnemende organisaties, die geld vrijmaken om per halfjaar een bijeenkomst te kunnen organiseren. Van die afhankelijkheid wil het LVBS af. Er wordt naar een manier gezocht om structureel bijeen te kunnen komen en vanuit die situatie het werk van het vakberaad verder te professionaliseren.

water ontmoet water - prijsvraag 2011

Het Friese Merenproject

finalist 2011

Méér met Friese Meren Sinds 2000 is dé watersportprovincie van Nederland nog aantrekkelijker gemaakt. Nieuwe vaarroutes en aanlegplaatsen bieden de watersporter extra vaarplezier, net als de

Initiatiefnemers

verbeteringen in watersportkernen en toegangspoorten. Provincie Fryslân nam in 2000

- Provincie Fryslân

het initiatief om de status en marktpositie van het Friese merengebied op te vijzelen.

- Circa 25 gemeenten

Afnemende bezoekersaantallen, grootschalige investeringen in twee concurrerende

- HISWA

watersportregio’s en andere toeristische ontwikkelingen vormden aanleiding om het Friese

- RECRON

merengebied een forse, meerjarige kwaliteitsimpuls te geven.

- Recreatieschap De Marrekrite - LTO Noord

Het samenwerkingsverband kreeg in 2001 gestalte onder de paraplu van Het Friese

- Watersportverbond

Merenproject. De partners binnen het project formuleerden met elkaar concrete

- Ondernemers

doelstellingen. Een belangrijk streven was een bestedingsgroei van de watersporter van

- Milieu- en terreinbeherende organisaties

maar liefst 150 procent per persoon per dag. Daarnaast wordt gestreefd naar een groei van de werkgelegenheid in de Friese watersport van 30 procent in 2015. De verbeteringen die de afgelopen jaren zijn gerealiseerd, moeten deze doelstellingen haalbaar maken. Centraal stond de verbetering van de bevaarbaarheid. Diverse weg-waterknelpunten zijn opgelost, onder meer door de aanleg van vijf aquaducten. Naast de ruim 1.600 nieuwe en verbeterde aanlegplaatsen is er veel aandacht besteed aan sanitaire voorzieningen, wateren stroomaansluitingen, vuilwaterafvoerputten, vogelkijkhutten, vislocaties en speelweides. Het Friese landschap is en blijft de economische drager voor recreatie en toerisme. Daarom gaan de investeringen door. Samen met organisaties, overheden en ondernemers zet Het Friese Merenproject de komende jaren in op het verbeteren van watersportkernen. In samenwerking met gemeenten wordt voor elke watersportkern een masterplan gemaakt. Dit plan wordt opgesteld aan de hand van 23 ‘bouwstenen’. Dit zijn 23 punten waar in het plan aandacht voor moet zijn. Uitgangspunten zijn steeds de eigen identiteit van een watersportkern, duurzaamheid en ruimtelijke kwaliteit. In overleg met de gemeente wordt bekeken welke specifieke kwaliteiten en voorzieningen al aanwezig zijn en welke punten moeten worden verbeterd. In de plannen is ook plaats voor initiatieven van bedrijven, bewoners en verenigingen.

Het Friese Merenproject maakt bij verschillende projecten gebruik van innovatieve werkvormen. Naast de masterplanformule is de vergroting van de Johan Frisosluis op geheel nieuwe wijze aanbesteed. De provincie schreef een â&#x20AC;&#x2DC;prijsvraagâ&#x20AC;&#x2122; uit via de aanbestedingsvorm concurrentiegerichte dialoog. Bouwers en ontwerpers werden gevraagd met creatieve en duurzame oplossingen te komen voor het capaciteitsprobleem van de huidige sluis. Aan de aannemers en ontwerpers de uitdaging om tegen een scherpe prijs met oplossingen te komen, waarbij duurzaamheid, ecologie, klimaatbestendigheid, beleving en publieksparticipatie een prominente plek hadden. Dit leverde een ontwerp op dat door bewoners en watersporters enthousiast is ontvangen. De inspanningen van de diverse partners hebben er voor gezorgd dat watersporters van een groter vaargebied kunnen genieten en kunnen kiezen uit meer routes dan ooit tevoren. Er zijn bovendien al 844 structurele banen bijgekomen, een werkgelegenheidsgroei van 22,7 procent. www.friesemeren.nl

water ontmoet water - prijsvraag 2011

Samen handhaven in de binnenvaart

Als overheid één gezicht tonen De handhaving van verkeersregels op het water is in handen van diverse overheden en instanties. Het is bij uitstek een terrein waar de grens tussen begrip en irritatie van de

Initiatiefnemers

burger smal is, en het gevaar voor efficiencyverlies groot. Het is dan ook belangrijk om als

- Rijkswaterstaat

overheid één gezicht te tonen en handhavingsacties goed op elkaar af te stemmen.

- Inspectie Verkeer en Waterstaat - Havenbedrijf Rotterdam

Met deze gedachte in het achterhoofd en naar aanleiding van hernieuwde politieke aandacht

- Havenbedrijf Amsterdam

voor handhaving (na de rampen in Enschede en Volendam), is besloten om de samenwerking

- Korps Landelijke Politiediensten

tussen betrokken partijen nieuw leven in te blazen. Dit heeft geleid tot het heractiveren

- Zeehavenpolitie

van bestaande samenwerkingstructuren en de inrichting van het Frontoffice Vervoer over

- Openbaar Ministerie

Water. Inmiddels is dit gedeelte van het project succesvol afgerond.

- Arbeidsinspectie - Provincies

De resultaten zijn positief en tweeledig. Enerzijds is er afstemming over zaken die voorrang moeten krijgen in de handhaving én over de uitvoering. Met andere woorden: de handhaving richt zich op de goede dingen. Anderzijds is het aantal dubbele controles afgenomen en wordt voorkomen dat dezelfde overtredingen door verschillende overheden anders worden behandeld, waardoor een beeld van willekeur ontstaat. Met andere woorden het voorkomen van onnodige toezichtlast. Volgende stappen zijn het betrekken van belangrijke spelers in de samenwerking, zoals de provincies. Ook zijn er inhoudelijk nog steeds slagen te maken in de inhoudelijke kwaliteit van de geschetste samenwerking, bijvoorbeeld de kwaliteit van de risicoanalyse, door onderbuikgevoelens nadrukkelijker te koppelen aan ongevalstatistieken.

BOS â&#x20AC;&#x201C; BeslissingsOndersteund Systeem

Dynamisch verkeersmanagement op het water Tijdens een proef in 2007 met openingstijden van de Hoornbrug â&#x20AC;&#x201C; over het Rijn-Schiekanaal op de grens van Den Haag en Rijswijk - bleek dat brugopeningen in de spits geen meetbare invloed hadden op het wegverkeer. Maar tramreizigers ondervonden hier wel veel oponthoud

Initiatiefnemers

door. Hetzelfde gold bij de Reineveldbrug in Delft.

- Provincie Zuid-Holland

Dit was voor de provincie Zuid-Holland reden om samen met de gemeenten en de Haagse

- Gemeenten Den Haag, Rijswijk, Delft

Tram Maatschappij (HTM Personenvervoer) een BeslissingsOndersteunend Systeem (BOS) te

- HTM Personenvervoer

ontwikkelen, waarmee brugopeningstijden worden afgestemd op de doorkomsttijden van trams. Uitgangspunt voor het BOS is de continue afweging om hinder zoveel mogelijk te beperken en economische schade voor tramverkeer en scheepvaart te minimaliseren. Het systeem houdt rekening met verschillende factoren. Zijn trams leeg of vol? Is het schip geladen of leeg? Wat is de windkracht en wat is de tijd tussen de openingen. Aan de hand van deze gegevens wordt de schade ingeschat die wordt opgelopen als gevolg van vertraging. Vervolgens wordt de brugopening gepland op het tijdstip dat de opgetelde schade (voor trams en scheepvaart) zo laag mogelijk is. Inmiddels is een pilot gestart en de eerste ervaringen zijn positief. Wel is het noodzakelijk om het systeem verder te verfijnen, zodat metingen nauwkeuriger kunnen worden uitgevoerd. Daarnaast wordt de uitbouw van het systeem naar andere bruggen en de integratie van meerdere verkeersmodaliteiten onderzocht, om een volwaardig vaarwegmanagementsysteem te realiseren.

water ontmoet water - prijsvraag 2011

IKONDERZOEKWATER.NL

finalist 2011

Opleiden van waterprofessionals In ikonderzoekwater.nl werken diverse partijen uit de watersector samen om het dreigende tekort aan vakmensen zo veel mogelijk te beperken. Door vergrijzing heeft de branche in

Initiatiefnemers

de komende jaren duizenden nieuwe instromers op de arbeidsmarkt nodig. Daarvoor moet

- Gemeenten

eerst de instroom in de watergerelateerde opleidingen groeien. Nu is er nog veel te weinig

- Waterschappen

aanwas.

- Provincies - Rijkswaterstaat

Ikonderzoekwater.nl pakt dit probleem aan door waterprofessionals, scholen en scholieren

- Adviesbureaus

met elkaar in contact te brengen. Waterprofessionals begeleiden eindexamenkandidaten bij

- Aannemers

het maken van hun profielwerkstuk â&#x20AC;&#x201C; een verplicht onderzoeksproject dat onderdeel is van

- Natuurorganisaties

het eindexamen. Onderwerp van het werkstuk is dan een actueel waterprobleem.

- Universiteiten

De scholieren krijgen zo een kijkje in de keuken van de watersector en kunnen enthousiast

- Dierenparken

raken over het werken in deze branche.

- Nederlands Watermuseum - Gefaciliteerd door Junior College Utrecht en DHV

Na een pilot in de provincie Utrecht (schooljaar 2009-2010) is het samenwerkingsverband inmiddels uitgerold over heel Nederland en omvat het nu honderden partners. Bij hogescholen zijn steunpunten opgezet om ikonderzoekwater.nl per provincie te kunnen organiseren - dicht bij de waterketenpartners en vooral ook vanuit een bestaand netwerk met de scholen. De problematiek op de arbeidsmarkt is al langer onderwerp van gesprek in de watersector. Gemeenten bijvoorbeeld hebben moeite om vacatures op het gebied van bijvoorbeeld stedelijk water en riolering in te vullen met vakmensen. Uit onderzoek van Netherlands Water Partnership (NWP) is gebleken dat dit probleem de komende jaren alleen maar groter wordt: binnen afzienbare tijd zullen duizenden vacatures onvervulbaar blijken door een tekort aan goed opgeleide arbeidskrachten. Over de gehele breedte leeft het besef dat een groei in de instroom bij watergerelateerde opleidingen alleen kan worden gerealiseerd als de schouders er gezamenlijk onder worden gezet. Alleen als iedereen meedoet, zal het effect substantieel zijn. Ikonderzoekwater.nl groeit snel. Het project verkeert nu echter nog in een te prille fase om al meetbare resultaten te kunnen overleggen.

De succesfactoren van ikonderzoekwater.nl zijn legio. Zo worden deelnemers aangesproken op hun persoonlijke drive, hun betrokkenheid met de jeugd, de bereidheid kennis over te dragen en het brede maatschappelijke belang van hun inspanningen. Aan de slag gaan met geĂŻnteresseerde scholieren blijkt zeer goed te bevallen en wordt door velen zelfs gezien als een soort secundaire arbeidsvoorwaarde. Dat alle ervaringen, ideeĂŤn en ontwikkelde materialen voor iedereen binnen het samenwerkingsverband beschikbaar zijn, is ook een grote stimulans. Niemand zit op zijn kennis. Verder blijken het onderwijs en de watersector elkaar in de praktijk uitstekend aan te vullen. Binnen ikonderzoekwater.nl gaat iedereen uit van zijn eigen kracht en onderkent en waardeert men tegelijkertijd de specifieke kwaliteiten van de anderen. Vorig jaar won ikonderzoekwater.nl als beste wervingsproject de International Water Marketing and Communications Award op het tweejaarlijkse congres van IWA (International Water Association) in het Canadese Montreal. Aangezien ikonderzoekwater.nl gericht is op de jeugd, maakt men volop gebruik van uitdagende werkvormen en nieuwe media zoals Facebook, Twitter en Linkedin. De website www.ikonderzoekwater.nl is ontwikkeld door een jong bureau dat ook feedback van scholieren gebruikte. www.ikonderzoekwater.nl

water ontmoet water - prijsvraag 2011

Community of Practise Hermeanderen beken

Terug naar de natuurlijke toestand Hermeanderen is een middel om een min of meer natuurlijke toestand van beken te bereiken. Kennis hierover is nog sterk in ontwikkeling, zowel in praktische als in

Initiatiefnemers

theoretische zin. Om deze ontwikkeling te stimuleren organiseert de Dienst Landelijk

- Dienst Landelijk Gebied

Gebied samen met andere instellingen sinds 2007 het Community of Practise Hermeanderen

- Waterschappen en Stowa

beken. Dit platform is opgericht om impliciete en expliciete kennis over hydromorfologie

- Rijkswaterstaat

(uitvoering en theorie) uit te wisselen en nieuwe ideeĂŤn en invalshoeken op dit gebied te

- Provincies

ontwikkelen.

- Adviesbureaus - Terreinbeheerders

Het CoP-kernteam bestaat uit medewerkers van deelnemende organisaties. Jaarlijks

- LTO

organiseert het kernteam drie velddagen met een thematische invulling. Deze dagen worden

- Kennisinstellingen (WUR/Alterra, Deltares, Rijksuniversiteit Utrecht, Technische Universiteit Delft, KWR, Unesco-IHE)

goed bezocht en dit versterkt de samenwerking. Op de deelnemerslijst staan inmiddels 120 leden en er komen meestal zoâ&#x20AC;&#x2122;n dertig leden naar de bijeenkomsten. Die gaan over onderwerpen zoals monitoring, beheer, beleid, internationaal en ecologie. De deelnemers zijn om beurten gastheer/dame. Overige resultaten van het platform zijn bijvoorbeeld een digitaal handboek - ontwikkeld in de vorm van wikitool -, verslagen op internet en praktijkinput voor (promotie)onderzoek. Voor de komende periode richt het CoP zich op het vergroten van de output, door deelnemers zelfstandig met elkaar te laten werken zonder input uit het kernteam.

Deltaplan Hoge Zandgronden

Klimaatadaptatie, waterbeheer en ruimtelijke ordening Het regionale samenwerkingsproject Deltaplan Hoge Zandgronden (DHZ) richt zich op een klimaatbestendige watervoorziening op de hoge zandgronden in Zuid-Nederland. Het projectgebied, dat de provincies Noord-Brabant en Limburg omvat, is een van de droogste

Initiatiefnemers

delen van ons land. Onder invloed van klimaatverandering neemt het probleem van

- Waterschappen Aa en Maas, Brabantse Delta, De Dommel, Peel en Maasvallei en Roer en Overmaas

verdroging en watertekorten hier in de toekomst verder toe, met economische schade voor landbouw, industrie, scheepvaart en toerisme, onomkeerbare schade aan natuurgebieden en een afnemende kwaliteit van de leefomgeving (hittestress, stankoverlast) als gevolg. Innovatieve, lange termijn oplossingen zijn nodig om het tij te keren. Op initiatief van Waterschap Aa en Maas besloten dertien partners in 2009 om de handen ineen te slaan. De bereidheid tot samenwerken is groot, ook al zijn belangen soms tegenstrijdig en verschillen de uitgangspunten. Het projectteam stelde in een jaar tijd een gezamenlijke probleemdefinitie (knelpuntenanalyse) op. Dit onderzoeksrapport vormde de regionale input

- Drinkwaterbedrijf Brabant Water - Waterleidingmaatschappij Limburg (WML) - Limburgse Land- en Tuinbouw Bond (LLTB) - Zuidelijke Land- en Tuinbouw Organisatie (ZLTO)

voor het landelijke deelprogramma Zoetwater van het Deltaprogramma. Inmiddels verscheen

- Provincies Limburg en Noord-Brabant

een informatieve film over kansrijke pilots voor waterbesparing in de landbouw, water

- Rijkswaterstaat Noord-Brabant

vasthouden in de bodem en water bufferen in natuurgebieden. Ook werden twee symposia

- Staatsbosbeheer

gehouden om betrokkenheid en draagvlak in de regio te creĂŤren voor de DHZ-klimaataanpak, maar ook om landelijk aandacht te vragen voor de klimaatproblematiek van Zuid-Nederland. De volgende stappen in het project zijn het verdiepen, verbreden en verfijnen van de knelpuntenanalyse, het ontwikkelen van gezamenlijke streefbeelden voor de watervoorziening in Zuid-Nederland, en het inventariseren en selecteren van kansrijke, haalbare en betaalbare adaptiestrategieĂŤn en -maatregelen.

water ontmoet water - prijsvraag 2011

De jury en de criteria

De jury van de Water Ontmoet Water Prijsvraag 2011 werd gevormd door Tiedo Vellinga, Tom Vereijken en Edwin Kaats. Tiedo Vellinga Tiedo Vellinga werkt voor het Havenbedrijf Rotterdam aan de ontwikkeling van Maasvlakte 2 en is deeltijd hoogleraar Havens & Scheepvaartwegen aan de faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen van de Technische Universiteit Delft. “Het gebeurt nog steeds dat partijen in hun eentje op zoek gaan naar oplossingen. Dat is niet meer van deze tijd. Je moet open en transparant zijn. Samen maak je betere, duurzame plannen en boek je meer resultaat.” Tom Vereijken Tom Vereijken is Directeur Water bij Grontmij Nederland en voorzitter van het European Water Partnership, dat op Europees niveau de samenwerking in het waterbeleid en –beheer bevordert. “Waterbeleid is internationaal beleid en door internationale samenwerking kunnen we Europees geld doelgericht inzetten. De uitwerking gebeurt in de regio. WOW is een uitstekend initiatief om de regio te bereiken en stimuleert om buiten de gebaande paden te treden.” Edwin Kaats Edwin Kaats is partner bij Twynstra Gudde adviseurs en managers, gespecialiseerd in alliantiemanagement. Hij adviseert zowel WOW als de partijen die aan de programma’s van WOW meedoen. “Samenwerken is vooral betekenisvolle relaties ontdekken, ontwikkelen en benutten. Ik heb geleerd dat een gemeenschappelijke ambitie een belangrijk ijkpunt is voor elke samenwerking. Zonder die gemeenschappelijke ambitie verliest de samenwerking haar passie en aantrekkingskracht.”

Criteria Uit de twintig inzendingen voor de Water Ontmoet Water Prijsvraag 2011 selecteerde het programmabureau WOW vijf projecten. Hierbij werd rekening gehouden met de diversiteit van de betrokken partners, de mate van realisatie/bewezen effect en het gebruik van innovatieve werkvormen en/of nieuwe media. Op 21 oktober jl. hebben de drie deskundige juryleden de genomineerde projecten eveneens aan deze criteria getoetst. In het juryrapport tekenden Vellinga, Vereijken en Kaats hierover het volgende op:

Samenwerking Hoewel samenwerking zo vaak voor de hand ligt, blijkt het in de praktijk niet zo eenvoudig. Zo weten we dat de samenwerkingsopgave groter is als de diversiteit van de partners groter is, en dat de samenwerking verder gaat dan je – normaal gesproken – mag verwachten van de organisaties die in de samenwerking zijn betrokken. De samenwerking is dan ook een uiting van een zoektocht naar inhoudelijke vernieuwing. Zo komen we tot de volgende overwegingen: - Diversiteit van de partners

- De samenwerking ontstijgt de normale taakuitvoering van de organisaties

- De samenwerking is inhoudelijk vernieuwend

Kortom, een project dat hoog scoort op dit criterium laat zien dat het de nek uitsteekt en een uitdaging durft aan te gaan die verder gaat dan de normale en traditionele taakuitvoering van deze organisaties. Er spreekt lef en visie uit. Bewezen resultaat en effect ‘The proof of the pudding is in the eating’ en dat geldt te meer voor samenwerking. We beschouwen het als een pre als samenwerkingsprojecten kunnen bogen op gerealiseerde resultaten en bewezen effecten. Maar we weten ook dat het in onze bestuurlijke traditie niet zo eenvoudig is om samen op te trekken. Daarom hechten we veel waarde aan gerealiseerde projecten (een aanwijsbaar en tastbaar resultaat), maar hebben ook oog voor een met veel energie bevochten procesresultaat, bijvoorbeeld in de vorm van een overeenkomst of een overeengekomen projectplan. Het is die fijne afweging die een indicatie geeft van het bewezen resultaat en effect, en het potentieel dat beschikbaar is. Zo komen we tot de volgende overwegingen:

- Resultaat van het samenwerkingsverband in de vorm van projectresultaten

- Resultaat van het samenwerkingsverband in de vorm van belangwekkende procesresultaten die een

stevig fundament leggen voor duurzame samenwerking Werkvormen We zien dat samenwerkingsprojecten een blijvende stempel drukken op een sector wanneer ze niet alleen inhoudelijk vernieuwend zijn, maar ook qua werkvormen een stapje verder durven te gaan. Daarbij denken we aan de mate waarin de partners bereid zijn hun autonomie los te laten en zich echt verbinden met de partners, de manier waarop nieuwe media worden ingezet in projecten, en de visie met de omgang met de omgeving. We hebben de projecten bijzonder gewaardeerd die tot een verdergaande vorm van integratie zijn gekomen, en die nieuwe manieren en instrumenten hebben gebruikt om met elkaar en hun omgeving te communiceren. Zo komen we tot de volgende overwegingen:

- Mate en intensiteit van samenwerking

- De toepassing van nieuwe media en nieuwe werkmethoden

- De adoptie van omgevingsparticipatie

Verslag Water Ontmoet Water-dag 1 november 2011

water ontmoet water - prijsvraag 2011

Congrescentrum 1931 te Den Bosch, dinsdag 1 november 2011, een uur of vier ’s middags… De tweede landelijke Water Ontmoet Waterdag is bijna afgelopen, en het is spannend. Wie wint de WOW Prijsvraag 2011 voor het beste samenwerkingsproject in het waterbeheer? Jury-voorzitter Tiedo Vellinga spreekt lovende woorden over de vijf genomineerden. Hun projecten zijn ‘degelijk en verfrissend, dan wel groots en aansprekend’. Dan volgt het verlossende woord: de Koopmanspolder wint en de bezoekers van de WOW-dag applaudisseren. “Terechte winnaar”, wordt overal geroezemoesd.

Met de uitreiking van deze ‘Oscar van het water’ kwam een pakkend slot aan een boeiende Water Ontmoet Waterdag. Bijna tenminste, want het laatste woord was aan cabaretier Joop Vos, die net zoals eerder op de dag de zaal flink op de hak nam. Tot ieders grote hilariteit, gelukkig. De in een graskostuum gestoken Vos rondde af met het WOWstrijdlied.

Waar we binnenvaart en recreatie optimaal faciliteren Waar dienstverlening en communicatie zijn OK Waar flora en fauna maximaal floreren Klopt het hart van WOW!!! En daarmee zat de tweede landelijke bijeenkomst van de waterbeheerders er op. De eerste was 28 september 2010 in Arnhem, toen met ‘De kracht van verbinden’ als dagthema. In Den Bosch was het thema ‘Samen uitvoeren’. “Na Arnhem is er veel gebeurd. De verbinding is gelegd. Inmiddels is de stap gemaakt van vrijblijvende naar structurele samenwerking”, zei WOW-voorzitter Theo van de Gazelle in zijn openingstoespraak. Volgens de plaatsvervangend directeur-generaal van Rijkswaterstaat waait een nieuwe wind door de watersector. “Het kabinet heeft ‘water’ aangemerkt als topsector voor het aanjagen van innovatie. De innovatiekracht van onze watersector wordt doelgericht ingezet om de Nederlandse economie een krachtige impuls te geven.”

Doelmatig werken Die woorden aan het begin van de dag pasten mooi bij het slot, want het project Koopmanspolder dankte zijn uitverkiezing voor een groot deel juist aan het element van innovatief waterbeheer. Gesproken over het kabinetsbeleid, kwam Van de Gazelle ook meteen op de doelmatiger werkende overheid. “Ook daarin speelt water een belangrijke rol. Met het Bestuursakkoord Water investeren we in de waterketen om het watersysteem beter te beheren. Dat raakt aan de kern van Water Ontmoet Water. We staan voor de uitdaging om onze taken optimaal op elkaar af te stemmen. Door niet langer naast elkaar en langs elkaar heen te werken, maar door samen te werken aan hetzelfde doel. Zonder veel bestuurlijke drukte. Juist zoveel mogelijk in de dagelijkse praktijk en op een publieksgerichte manier. Bovendien werken we samen aan efficiency door onze kennis en expertise te delen.” Van de Gazelle memoreerde in dit kader de oprichting afgelopen jaar van het Informatiehuis Water, waar watergegevens worden gebundeld en gestroomlijnd ten behoeve van een goede uitvoering van het waterbeleid, inclusief evaluaties en rapportages. Even belangrijk zijn de investeringen in het menselijk kapitaal. Bij WOW komen die bijvoorbeeld tot uitdrukking in de samenwerkingsovereenkomst Nautische Leerlijn en in het stimuleren van tijdelijke personeelsuitwisselingen. Met resultaat: afgelopen zomer werden de eerste certificaten Brug- en Sluisbediening al uitgereikt aan medewerkers van de provincies Groningen en Overijssel. En in Den Bosch getuigden onder andere Kees Vonk (waterschap Rivierenland) en Joost de Ruig (Rijkswaterstaat Oost-Nederland) enthousiast over de dagen dat zij elkaar een kijkje in hun keuken gunden. “Samenwerken is in het begin soms lastig, maar als die eenmaal loopt levert het heel veel op. Nieuwe kennis, groot vertrouwen en bovendien veel plezier.”

Corné Nijburg interviewd WOW-makelaar Ronald Wielinga (rechts).

WOW-initiatieven en –thema’s WOW zet serieus in op deze uitwisseling van kennis en ervaring. Tijdens de landelijke Wegbeheerders Ontmoeten Wegbeheerders van 7 september jl. ondertekenden de initiatiefnemers hierover een intentieverklaring met als doelstelling om in 2012 minimaal twintig medewerkers uit te wisselen. Ronald Wielinga is hiervoor aangesteld als WOW-

WOW-makelaar

makelaar. Hij helpt bij het matchen van vraag en aanbod voor het uitwisselen van

Interesse of een concrete vraag

personeel, wat kan variëren van snuffelstages van enkele dagen tot een intensieve

over personele uitwisseling?

uitwisseling van enkele maanden. Tot nu toe rouleren vooral medewerkers in de meer beleidsmatige functies. WOW wil dat juist ook medewerkers in technische, uitvoerende

Mail: ronald.wielinga@platformwow.nl

functies mee gaan doen aan de personele uitwisseling.

of bel 06 - 12138876

water ontmoet water - prijsvraag 2011

De opzet van een Corporate Learning Centre bij Rijkswaterstaat, in samenwerking met waterschappen, provincies en andere overheden. Vakbroederoverleg tussen de verschillende water(weg)beheerders over assetmanagement. Onderzoek naar inspirerende vormen van samenwerking. Dit zijn stuk voor stuk initiatieven die tot een vanzelfsprekende samenwerking in het waterbeheer moeten leiden. Daarbij heeft WOW de volgende zeven thema’s benoemd: • Samen uitvoeren • Informatievoorziening • Assetmanagement • Inkoop en aanbesteding • Vergunningverlening en handhaving • Crisisbeheersing • Verkeersmanagement Rond deze thema’s werden tijdens de WOW-dag in Den Bosch tal van workshops en een informatiemarkt georganiseerd. Prijsvraag Ook de WOW-prijs die dit jaar voor het eerst bij Water Ontmoet Water werd uitgereikt, is zo’n initiatief. Er kwamen liefst twintig inzendingen binnen, waarvan er vijf door gingen naar de finale en door een deskundige jury werden beoordeeld. Zie ook pagina 36 van deze rapportage. “Het was een moeilijke vergelijking”, sprak juryvoorzitter Tiedo Vellinga. “De projecten opereren in verschillende fysieke en bestuurlijke omgevingen en kennen geheel andere opgaven en faseringen. Maar uit WOW-perspectief zijn ze goed te beoordelen en te waarderen. WOW wil stimuleren dat de samenwerking tussen wateren vaarwegbeheerders zich vertaald naar bewezen effecten. En WOW denkt met hen mee om daartoe nieuwe werkvormen aan te boren. Het project dat aan deze doelstellingen (samenwerking, bewezen effect en nieuwe manieren van samenwerken) het meeste bijdraagt, heeft de prijs gewonnen.”

water ontmoet water - prijsvraag 2011

Een regelrechte voortzetting van de Nederlandse traditie om water serieus en groots ter hand te nemen

Roel Doef van Rijkswaterstaat, Aafke van Nierop van de provincie Noord-Holland en Karel Bruin-Baerts van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (v.l.n.r.) nemen de WOW-prijs in ontvangst. Rechts juryvoorzitter Tiedo Vellinga.

Dat werd dus het project Koopmanspolder, waarvan op pagina 18 in deze rapportage de beschrijving staat. De jury roemde het project vanwege de aansprekende samenwerking, die uitblinkt op ambitie, potentie en impact. Het project heeft nationale allure. “Koopmanspolder trekt de aandacht op het eerste gezicht vooral door het inhoudelijk vernieuwende karakter. Een open laboratorium voor onderzoek naar een passend antwoord op de stijging van de zeespiegel, is een regelrechte voortzetting van de Nederlandse traditie om water serieus en groots ter hand te nemen. Het leidt tot een realistische voorziening waar kan worden geëxperimenteerd met verschillende waterstanden en waar kan worden geleerd hoe we moeten omgaan met waterveiligheid, watertekorten en schoon water in en om het IJsselmeer.” De jury nam in aanmerking dat het samenwerkingsverband nog geen fysiek resultaat heeft laten zien. “Een belangrijk deel van het samenwerkingsresultaat zoeken we in de wijze waarop het project fysiek wordt ingebed. Het project heeft oog voor de omgeving en kiest een wijze van landschappelijke inpassing die waarde toevoegt en recht doet aan het gebied. Het project brengt de partijen die daar thuis horen: de juiste mix van kennis en deskundigheid, van internationale reputatie en private expertise. Het legt de fundering voor een belangrijke samenwerking in de watersector. In de komende jaren moet het project zich bewijzen als effectief”, staat er in het juryrapport.

Waterinnovatie Aafke van Nierop van de provincie Noord-Holland, Karel Bruin-Baerts van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en Roel Doef van Rijkswaterstaat Waterdienst namen de prijs trots en bescheiden in ontvangst. Van Nierop: “Dit hadden we echt niet verwacht. Waarom niet? Omdat de andere projecten ook heel goed waren. Koopmanspolder is feitelijk een regulier inrichtingsproject als onderdeel van de Ecologische Hoofdstructuur, dat al meer dan twintig jaar loopt, met een karig budget. Sinds we er begin 2010 het element van waterinnovatie aan hebben kunnen koppelen, heeft het echt een geweldige vlucht genomen.” De start van de uitvoering van het project staat gepland in het eerste kwartaal van 2012. Naar verwachting kan de inrichting in het derde kwartaal worden afgerond. In de jaren daarna wordt in de Koopmanspolder geëxperimenteerd met waterstanden, waarbij ook de effecten op de natuur worden gemonitord. In het natuurgebied (14 ha) komt een kunstwerk als uitzichtpunt. De 15.000 WOW-euro’s die het project won, worden besteed aan extra educatie-activiteiten.

water ontmoet water - prijsvraag 2011

Keuze en verantwoording van de jury Hoe oordeelde de jury, ook over de andere finalisten? Friese Meren Degelijke samenwerking met tastbare resultaten, die haar bron vindt in de bestaande bestuurlijke verhoudingen en een interessante inhoudelijke verbinding legt met de regionale economie. Zie ook pagina 28. IKONDERZOEKWATER.NL Verfrissende inzending die naar voren kijkt en werk maakt van de watersector van 2020 door de arbeidsmarkt als kijkglas te hanteren en nieuwe media in te zetten. Zie ook pagina 32. Ruimte voor de Rivier Programma dat bij het werken aan hoogwaterveiligheid en ruimtelijke kwaliteit zich toelegt op het vinden van nieuwe samenwerkingsmogelijkheden tussen rijk en provincie. Zie ook pagina 24. Samen werken, samen varen Samenwerkingsproject dat model kan staan voor vele vormen van regionale samenwerking in Nederland door bestaande taken effectiever te doen door ze samen te doen. Zie ook pagina 12. Koopmanspolder Aansprekende samenwerking die uitblinkt op ambitie, potentie en impact. Het project heeft nationale allure en wordt ingezet voor toekomstgericht onderzoek. Zie ook pagina 18.

Bij de toekenning van de WOW-prijs aan het project Koopmanspolder, speelden de volgende overwegingen een doorslaggevende rol: - De inhoudelijke vernieuwing, de impact en potentie die het project in zich draagt. - De complementariteit van de partners: de combinatie van generieke kennis op gebied van water en lokale betrokkenheid, initiatiefrijk, met vooruitziende blik heel vroeg al gekoppeld aan een in urgentie toenemend vraagstuk. - De wijze waarop wordt getracht de juiste balans te vinden tussen toekomstgericht onderzoek en het leveren van een bijdrage aan het cultuurhistorisch landschap rond de Westfriese Omringdijk.

Colofon Rapportage WOW Prijsvraag 2011 Deze rapportage is een uitgave van platform WOW Projectleider Kim Hofhuis telefoon: 06 - 46 38 21 70 kim.hofhuis@platformwow.nl Oplage 350 exemplaren Adres Platform WOW Schoemakerstraat 97, 2628 VK Delft Postbus 5044, 2600 GA Delft info@platformwow.nl www.platformwow.nl

Tekst Haverkamp & Bergers Project Communicatie, Alphen aan den Rijn Vormgeving en productie Reclameloods Rotterdam B.V., Rotterdam Fotografie Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s zijn beschikbaar gesteld door de deelnemers aan de Water Ontmoet Water Prijsvraag 2011 en voor het overige afkomstig uit de beeldbank van Platform WOW. Disclaimer Deze rapportage is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend. Overname van teksten is toegestaan op voorwaarde van bronvermelding (Rapportage Water Ontmoet Water Prijsvraag 2011).

Water Ontmoet Water Schoemakerstraat 97 • 2628 VK Delft Postbus 5044 • 2600 GA Delft info@platformwow.nl • www.platformwow.nl