Marc van Ranst: ‘Mij is een grondige hekel aan onrecht ingepeperd’ 8 JAARGANG 70 VOLUME 70 DECEMBER 2022
Najoua and Natalia lived in pause mode for years 28
Student SHAREENA OBISPO
‘Ik neem nooit zomaar genoegen met een makkelijk antwoord’ 4
Gustaaf Peek over ROOS VAN RIJSWIJK
‘Roos kan in mensen kijken, een gave die ze op elke bladzijde bewijst’ 12
Beheertechnicus FRED WOLFF
‘Hier op de VU voel ik me thuis, bijna meer dan in mijn eigen huis’ 22
Inhoud
Inside
FORMERLY UNDOCUMENTED
Peter Valckx
Natalia and Najoua were in pause mode for years P28 PHOTO Martijn Gijsbertsen
‘Mij is een grondige hekel aan onrecht ingepeperd’ P8 Marc van Ranst kreeg in november een eredoctoraat. De viroloog over onzin, onrecht en lesgeven aan kleuters.
Yvonne Compier
COVER
Fred Wolff: de man die de VU 51 jaar trouw bleef P22 De beheertechnicus richtte een illegale kroeg op, ontmoette er zijn vrouw Désirée en was er als niet-wetenschapper zelfs een keer paranimf.
‘Ik wil jongeren meer bij de politiek betrekken’ P4
‘Ik verveel me vrij snel’ P12 Als Vrije Schrijver Gustaaf Peek te midden van 20 studenten haar ‘onmiskenbaar natuurlijke talent’ roemt, lacht Roos van Rijswijk: ‘Je moet eens vaker langskomen.’ 2 | AD VALVAS magazine december 2022
FOTO Peter Valckx
Peter Valckx
Yvonne Compier
Shareena Obispo is jongerenvertegenwoordiger Europese Zaken bij de Nationale Jeugdraad.
Clemens Kaupa has won two complaints against Shell Volg ons op Twitter @advalvas_vu en Instagram @advalvas
P32 The assistant professor of law pleas for a ban against all advertisements of fossil fuel companies.
VUNU
ONAFHANKELIJK MAGAZINE VAN DE VRIJE UNIVERSITEIT JAARGANG 70 #4 / DECEMBER 2022 INDEPENDENT MAGAZINE OF VU AMSTERDAM VOLUME 70 #4 / DECEMBER, 2022
6 OPINIE Joden, verenig u tegen antisemieten 7 WISSELCOLUMN Jacintha Ellers 16 STUDENTEN 125 jaar studentensport aan de VU 20 XXL Haken voor een heitje 24 COLOFON 26 OPINIE VU Gaat Art of Engagement werksfeer verbeteren? 27 ADVALVAS ONLINE Nieuws News 34 BLOG University Student Council 35 BLOG Student Counsellors 36 ONDERNEMINGSRAAD 38 CULTUUR Rialto Sportcentrum Griffioen Restaurant 40 WOUT & DIDO
Dobbelklaas
Louter buitenlandse studenten kwamen naar de Sinterklaasviering op de campus. Maar een surprise was er niet voor ze, behalve dan met hoeveel cadeautjes ze aan het eind van de feestelijke dobbelavond naar huis zouden gaan. 3D, 6 DECEMBER 2022, 19.15 FOTO PETER GERRITSEN
december 2022 AD VALVAS magazine | 3
I
n je filmpje op de site van de Nationale Jeugdraad zeg je dat Europa vaak een bureaucratische warboel is, is dat waar het dan misgaat bij jongeren? “Ik denk wel dat ik kan helpen in het vertalen van beleidstaal naar jongerentaal, en andersom. Door de afstandelijkheid die jongeren voelen, zou euroscepticisme kunnen ontstaan. Veel beleid wordt op Europees niveau gemaakt, daar wordt dan nationaal over gedebatteerd. Het besef dat Europa zo dichtbij is, hebben velen niet.”
‘Ik wil jongeren meer bij de politiek betrekken’ DOOR EMMA SPRANGERS FOTO PETER VALCKX
Student Shareena Obispo is de komende twee jaar jongerenvertegenwoordiger Europese Zaken bij de Nationale Jeugdraad. Zij wil beleidstaal begrijpelijker maken.
‘Ik ben een doorgeefluik van jongeren naar beleidsmakers’
Is dat waarom je als jongerenvertegenwoordiger koos voor Europese Zaken? “Het is belangrijk om er bij stil te staan dat Europa op meer plekken is. In Duitsland en Frankrijk was er een akkefietje, die landen hadden een bepaalde kleur koplampen verplicht gesteld. De Europese Unie heeft dat toen gelijkgetrokken om te voorkomen dat de verkoop van bepaalde koplampen zou stagneren. Dat soort dingen vind ik wel een eye-opener. Europese Zaken is ook allesomvattend, alle andere thema’s [van de Nationale Jeugdraad, red.] komen erin terug: duurzaamheid, mensenrechten en biodiversiteit.” Waarom denk jij geschikt te zijn voor de rol van jongerenvertegenwoordiger? “Toen ik tien was, heb ik me hard verzet tegen de bomenkap bij mij in de buurt via een protestmars en het ophalen van handtekeningen. Ik was echt hysterisch, het haalde de lokale krant. De bomen zijn uiteindelijk wel gekapt, maar wel met wat vertraging. En op de middelbare school zat ik in de debatclub en deed ik mee aan de Model United Nations [een conferentie waarin de Verenigde Naties worden nagebootst door en voor scholieren en studenten, red.]. Maar ik ben verder niet echt politiek actief geweest. Ik ben best wel een koppig persoon, ik neem nooit zomaar genoegen met een makkelijk antwoord en ga graag door tot ik iets heb bereikt.” Zit dat je ooit in de weg? “Af en toe wel, soms wil ik te veel dingen zelf
4 | AD VALVAS magazine december 2022
doen. Misschien is standvastigheid een beter woord, want ik kan wel goed samenwerken en toegeven als ik verkeerd zit.” Zijn er bepaalde onderwerpen waarvoor je je wilt gaan inzetten? “Het is de bedoeling dat ik echt lossta van een politieke kleur – ik handel alleen in het belang van de jongeren. Mijn doel is om die zo goed mogelijk te verwoorden – als een doorgeefluik van jongeren naar beleidsmedewerkers. Maar ik vind inclusie een belangrijk thema. Daar komt veel bij kijken, je hebt ook de tolerantieparadox: je wilt zoveel mogelijk meningen hebben, maar je wilt ook voorkomen dat die meningen ervoor zorgen dat er minder meningen kunnen komen. Dat vind ik een interessant vraagstuk.” En wat speelt er volgens jou onder jongeren, hoe ga je die verhalen verzamelen? “Het klimaat is een groot thema, dat heeft wel echt de grootste prioriteit – en het toekomstperspectief daarvan. Als jongerenvertegenwoordiger ga je gastlessen geven op scholen, bij buurtcentra – overal waar jongeren zich kunnen bevinden. Daar kijk ik wel het meest naar uit: om met veel jongeren in gesprek te gaan, dat ze zich gehoord voelen en dat ze meer betrokken bij beleid kunnen worden. Jongeren denken vaak dat ze geen invloed hebben op de politiek.” Iets waar je tegenop ziet? “Ik heb hier nog niet mee te maken gehad, maar misschien nare reacties. Europa is een gevoelig onderwerp. Omdat ik er nog niet in aanraking mee ben geweest, weet ik niet hoe ik daarop zou reageren.” Kijk je al voorbij de komende twee jaar? Wat ben je van plan? “Ik vind dat een heel lastige vraag. Er wordt ons steeds verteld: neem de tijd om je plek te vinden – het zal waarschijnlijk een paar maanden duren voordat je weet wat je wilt gaan doen. In dat stadium zit ik nu ook. Ik zou wel wat met onderwijs willen doen, dat vind ik heel belangrijk.”
SLEUTELFIGUUR
Shareena Obispo 19 November 2022 Jongerenvertegenwoordiger Europese Zaken Nationale Jeugdraad 2022 Student-mentor politicologie Studentambassadeur politicologie 2021 - heden Bachelor politicologie
Nationale Jeugdraad De Nationale Jeugdraad (NJR) is een koepelorganisatie van landelijke jongerenorganisaties, waaronder ook de jongerenvertegenwoordigers vallen met portefeuilles als mensenrechten en veiligheid, duurzame ontwikkeling, biodiversiteit en voedsel en Europese Zaken. Meer info op www.njr.nl
december 2022 AD VALVAS magazine | 5
Joden, verenig u tegen antisemieten Zionisme en assimilatie, orthodoxie en secularisatie verdelen Joden in Nederland. Nu antisemitisme toeneemt, is het zaak samen op te trekken. DOOR DANIELLE BRAUN ILLUSTRATIE BAS VAN DER SCHOT
A
ntisemitisme en Holocaustontkenning zijn helaas weer actueel. Begin november zou Nederland belast worden met de komst van David Icke. Op het laatste moment heeft het kabinet er een stokje voor gestoken. Deze complotdenker, Holocaustontkenner en antisemiet wordt door Australië als persona non grata beschouwd en werd in Oostenrijk veroordeeld. Thierry Baudet herhaalde Ickes vergelijking van Joden met reptielen. Joden in Nederland, met name in Amsterdam, worden lastiggevallen, krijgen op straat te maken met beschimpingen en geweld. Op sociale media is het steeds ‘normaler’ om antisemitische uitlatingen te doen. Een grens lijkt bereikt en overschreden. Nu antisemitisme zo sterk groeit, blijkt eens te meer dat Joden in Nederland moeilijk één vuist kunnen maken. Zeker: minister van Justitie en Veiligheid Dilan Yesilgöz sprak zich herhaaldelijk uit tegen antisemitisme. Een aantal dappere columnisten, zoals Kitty Herweijer, laat van zich horen. Eén Joodse organisatie, het Cidi, riep op tot het weren van en demonstreren tegen de komst van Icke. Dat is lovenswaardig, maar dat het Museumplein vol zou staan met fluitende tegenbetogers had ik sowieso niet verwacht. Het Cidi staat namelijk voor Centrum Documentatie en Informatie Israël, een organisatie met een complexe en meerduidige identiteit. Het komt op tegen 6 | AD VALVAS magazine december 2022
antisemitisme, is een plek voor informatie en binding tussen Nederlandse Joden, maar vertegenwoordigt ook Israëlisch belang in Nederland, waarbij het niet altijd politiek onafhankelijk is. Dat veroorzaakt een spagaat, zowel voor Joden die zich niet verenigen met zionisme of Israëlische politieke keuzes
als voor niet-Joodse Nederlanders die zich willen uitspreken tegen antisemitisme, maar niet per se pro-Israëlische politiek zijn. Het Cidi zoekt al een tijdje een nieuwe directeur. Die vacature is moeilijk te vervullen als die meervoudige identiteit bewust of onbewust in stand wordt gehouden.
OPINIE
WISSELCOLUMN
Pijnlijk erfgoed, afscheid moet
Danielle Braun is antropoloog, zij studeerde en promoveerde aan de VU en is verbonden aan de Academie voor Organisatiecultuur Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.
Jacintha Ellers hoogleraar evolutionaire ecologie
A Het votum is een prachtige aanwinst voor het VU-archief
Compier/rbbmr
Naast het Cidi kent Nederland een aantal Joodse organisaties – synagogen, onderwijs, Joodse gezondheidszorg- en hulpverlening – die wel een erg incrowd en deels kerkelijk karakter dragen. Zo zocht Joods Maatschappelijk Werk recentelijk een lid voor de raad van toezicht met de uitdrukkelijke wens dat die verbonden zou zijn aan een van de Joodse synagogen. Het lijkt soms of ‘de scheiding van kerk en staat’ in Joods Nederland niet zo is doorgevoerd. Dat is ook best begrijpelijk. Rabbijn Awraham Soetendorp somde zo mooi op dat de Joodse identiteit vijf aspecten kent: religie en traditie; de band met Israël en zionisme; oorlog en vervolging; persoonlijke geschiedenis en de wisselwerking tussen Joodse en Nederlandse cultuur. Voor veel Joden is het een niet los te zien van het ander. De bredere bestrijding van antisemitisme moet komen van eenzame kleine clubjes en dappere eenlingen als Dilan Yesilgöz. Ik pleit daarom voor een plek en een vertegenwoordiging van Jodendom in Nederland waar álle Joden, een-beetje-Joden en iedereen die de strijd tegen antisemitisme belangrijk vindt zich welkom voelt en wil meejoelen. Waar wordt gesproken over Nederlandse problemen, op Nederlandse bodem. Het is de hoogste tijd dat Joden en Nederlanders die schrikken van het antisemitisme de handen ineen slaan en zich niet (laten) opdelen.
u! Het schuurt momenteel op veel plekken tussen traditie en inclusiviteit. Feit is dat de Nederlandse geschiedenis grotendeels bepaald is door witte christelijke heteromannen, en dus zijn zij oververtegenwoordigd in veel historische gebruiken, symbolen en kunst. Omdat de huidige Nederlandse bevolking veel diverser is, botst de roep om een inclusievere versie van tradities met het vasthouden aan historisch erfgoed. De recente rel in Leiden rond het schilderij met de rokende mannen is hier een treffend voorbeeld van. Dit schilderij hing in een vergaderruimte waar een brede doorsnee van universitaire medewerkers gebruik van maakt. Logisch dat je daar kunst hangt die de diversiteit van medewerkers respecteert, tenminste, dat lijkt mij. Leidse werknemers dachten hetzelfde en haalden zonder veel pardon het bestuurdersportret van de muur. Leiden in last! Een lawine aan reacties haastte zich om de weghaalactie als gebrek aan historisch besef te bestempelen en de tijdgeest van het schilderij te mansplainen. Maar het bestaan van een historisch perspectief op het schilderij legitimeert niet de plaatsing in de openbare ruimte. Juist als een histo-
risch kader nodig is voor een goede interpretatie van zo’n kunstwerk, moet je het niet tonen op plekken waar geen ruimte is voor een goede uitleg. Hang zo’n schilderij dan in een museum, en doe er een audiotour erbij. Ook aan de VU worstelt men met het spanningsveld tussen het christelijk erfgoed en de toenemende diversiteit van de werknemers. Na jaren discussie is nu dan eindelijk afscheid genomen van de religieuze teksten die worden uitgesproken bij academische plechtigheden. Zonder openbare rel als in Leiden en met waardige, vervangende woorden die geen levensovertuigingen uitsluiten. Bravo! Ongetwijfeld zullen er tegenreacties komen, die wijzen op het belang van de VU-geschiedenis, of die uitleggen dat de traditionele formuleringen ook een andere dan letterlijke interpretatie kunnen hebben. Afscheid moeten nemen van een historisch gebruik doet pijn bij de groep die zich vertegenwoordigd voelde door die traditie, maar onze universiteitshistoricus zal blij zijn met de beslissing: het votum is een prachtige aanwinst voor het VU-archief, waar het de uitleg kan krijgen waar het recht op heeft.
Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl. december 2022 AD VALVAS magazine | 7
Virologie
8 | AD VALVAS magazine december 2022
WETENSCHAP
‘Mij is een grondige hekel aan onrecht ingepeperd’ Viroloog Marc van Ranst kreeg in november een eredoctoraat van de VU. De Belgische wetenschapper strijdt tegen onrecht, maar diep in zijn hart wil hij het liefst salsaleraar zijn. DOOR BRYCE BENDA FOTO’S PETER VALCKX
W
e kennen Marc van Ranst (57) als de Belgische Jaap van Dissel, maar dan mét humor. Op karakteristieke wijze informeert hij het grote publiek over covid en spreekt hij zich fel uit tegen wappies, wat hem veel bedreigingen oplevert. Maar wie is Marc van Ranst eigenlijk? Een echte family man, blijkt als we het interview proberen in te plannen. Hij laat zijn gezin, dat inclusief zijn ouders meereist naar de VU, liever niet te lang wachten op de dag van de uitreiking van zijn eredoctoraat. Ik spreek hem daarom telefonisch, de dag voor de uitreiking. Met zijn Vlaamse accent vertelt Van Ranst geroutineerd over zijn leven.
U groeide op in Boom, een dorp in Vlaanderen. Hoe was dat? “Heel gewoon, in de jaren ’60 en ’70. Als je opgroeit, besef je niet heel goed waar dat dat is. Maar het was een fijne jeugd, ik moest voor het donker thuis zijn en voor de rest was ik zo vrij als een vogeltje. En vanaf het moment dat ik mijn laboo tje had in onze kelder, vanaf mijn dertiende, heb ik mij echt geen minuut meer verveeld.” Indrukwekkend. Hoe kwam u daaraan? “Vroeger hadden apotheken nog labmaterialen, zoals erlenmeyers en chemicaliën. Toen ik opgroeide deden ze daar niks meer mee, dus dat ging ik bij ze schooien. Met die materialen maakte ik kopersulfaatkristallen [grote, helderblauwe kristallen, red.], destilleerde ik koffie – je krijgt dan een kleurloze vloeistof die geweldig naar koffie ruikt – en probeerde ik buskruit te maken, want ja, je bent veertien jaar en je hebt de formule. Maar het echt leuke begon toen ik een microscoop had, er ging een heel nieuwe wereld voor mij open. Het was ook vrij vroeg duidelijk dat dat was wat ik december 2022 AD VALVAS magazine | 9
Virologie
‘Plots dreigde Willem Engel een serieuze gesprekspartner te worden, terwijl wat hij zei gewoon nonsens was’
graag deed. Een heel geruststellende gedachte, want ik heb me nooit hoeven afvragen wat ik later wilde worden.” Tijdens de uitreiking van uw eredoctoraat waren uw ouders erbij. Wat voor waarden gaven zij u tijdens de opvoeding mee? “Mijn vader was onderwijzer, dus onderwijs was altijd heel belangrijk. Ik was de eerste van de familie die naar de universiteit ging, het was best wel spannend om te kijken of dat zou lukken. Aan de andere kant was mijn grootvader metaalarbeider in een fabriek. Die vond het heel belangrijk om normaal te doen, en niet te denken dat naar de universiteit gaan je beter maakt dan anderen. Dat vind ik ook belangrijk. “Daarnaast is mij van beide kanten een grondige hekel aan onrecht ingepeperd. Maar ook met het idee: je moet er altijd iets aan doen. Gewoon noteren dat het onrecht is, is niet genoeg. Ik haat het wanneer mensen zeggen: we moeten het van beide kanten bekijken. Daar zit natuurlijk waarheid in, maar onzin is onzin. Ik vind dat iedereen evenveel waard is, maar niet elke mening of bewering is even waar. Vroeger was dat normaal, maar de laatste jaren boet dat in aan vanzelfsprekendheid. Feiten en meningen zijn verschillende dingen. Het is niet omdat jij denkt dat de aarde plat is, dat dat dan plots een feit is. Nee, je hebt gewoon een verkeerd idee.” In februari krijgt u nog een eredoctoraat, bij de Universiteit Leiden. Heeft uw ‘Nederlandse’ directheid iets te maken met deze twee eredoctoraten? “Dat is mogelijk. Maar een van de redenen dat ik begon met mij uit te spreken tegen Willem Engel is dat ik vond dat de Nederlandse media en politiek hem met wel héél fluwelen handschoentjes aanpakten. Plots dreigde hij een gesprekspartner te worden, terwijl wat hij zei gewoon nonsens was.” Er was meer tegengas nodig? “Die man begon in talkshows uitgenodigd te worden, als een alternatieve stem. Terwijl er een heleboel deftige alternatieve stemmen zijn die waard zijn om gehoord te worden, maar dit was er eentje die dat niet was. 10 | AD VALVAS magazine december 2022
“Het is gevaarlijk om zulke mensen uit te nodigen, want aan het eind van de uitzending krijgt de argeloze kijker het idee dat de waarheid wel ergens in het midden zal liggen. Terwijl dat absoluut niet het geval is als je aan de ene kant een hoogleraar met dertig jaar ervaring hebt en aan de andere kant iemand die twintig minuutjes met twee duimen en een mobieltje op Google iets opgezocht heeft. Die kan tot een andere conclusie zijn gekomen, maar het heeft geen enkele waarde wanneer dat complete onzin is.”
Engel vs. Van Ranst In 2021 sleept Willem Engel Marc van Ranst tot twee keer toe voor de Belgische rechter wegens smaad en laster. Bij de rechtszaak in september spreekt de rechtbank in Mechelen zich niet uit over de klacht van Engel, omdat die volgens de rechter niet in die rechtszaal thuishoort. In december 2021 probeert Engel het tevergeefs nog een keer: Van Ranst wordt vrijgesproken en Engel moet een schadevergoeding van 4000 euro aan de viroloog betalen. In beide zaken verdedigt Van Ranst zichzelf.
Terug naar uw twee eredoctoraten, wat betekenen die voor u? “Ten eerste besef ik heel goed dat het zeldzaam is, en dan zeker bij de VU. Deze universiteit geeft meestal een eredoctoraat bij de dies en af en toe een bij de opening van het academisch jaar. Ik heb ook het lijstje bekeken van eerdere eredoctors: ik ben de tweede viroloog na Jaap Goudsmit en ik ben de tweede Belg na Herman Van Rompuy, oud-voorzitter van de Europese Raad. Toen ik 10 jaar was, kreeg mijn mensenrechtenheld Dom Helder Camara een eredoctoraat en in mijn geboortejaar kreeg Martin Luther King er een. Ik ben niet alleen heel dankbaar, maar ook zeer ontroerd en uiterst nederig om in dat lijstje te mogen staan.” Was u verrast dat u er twee krijgt? “Ik hoorde het op dezelfde dag, dus ik dacht eerst dat de universiteiten dat met elkaar hadden afgesproken. Dat bleek niet zo te zijn, maar dat was wel bijzonder.” Uw vriendin Ruth Tachezy zegt dat u vroeger een beetje verliefd op risico was. Is dat nog steeds zo? “Absoluut, ik ga nog graag bergbeklimmen. De hoogste berg was de Aconcagua in Zuid-Amerika, met een hoogte van 6.961 meter. Ik heb er ook vrede mee dat dat het hoogste punt zal blijven. Maar als ik ergens ben, dan probeer ik vaak een interessante berg erbij te doen.” Wat maakt risico’s nemen zo leuk? “Toen men aan George Mallory vroeg waarom hij – als eerste ter wereld – de Mount Everest wilde beklimmen, antwoord-
de hij heel laconiek: Omdat die er is. Ik kan er eigenlijk geen beter antwoord op geven. Het is een bijzonder nutteloze bezigheid, een berg beklimmen. Die berg gaat er altijd zijn en de wereld is niet veranderd wanneer je die berg afkomt. Maar het is wel heel rustgevend en eenvoudig.”
Dreigende duisternis
‘Ik haat het wanneer mensen zeggen: we moeten het van beide kanten bekijken’
Duizendpoot (detail), Praag, 2022 De fotografie van Marc van Ranst staat op zijn Facebookpagina: facebook.com/marc.vanranst/photos
Perfect om het hoofd leeg te maken? “Voor ik op zo’n expeditie ga, schrijf ik al mijn wachtwoorden op. Als ik veel dagen weg ben, en de ervaring is heel intens, dan vergeet ik die namelijk allemaal. De pincode van mijn kaart bijvoorbeeld, die weet ik dan echt niet meer. Maar dat is waarschijnlijk een goede zaak, dat je harde schijf een soort van gewist is. Tja, hoe zei Cruijff dat ook alweer, elk nadeel heeft z’n voordeel?”
Tijdens zijn bedankspeech waarschuwde Van Ranst voor een dreigende duisternis, nu het respect voor academische kennis bij veel mensen U houdt ook van fotografie, las ik. weg is, wetenschappers “Daar ben ik een jaar of 10-15 mee bezig. Ik heb er eigenlijk steeds vaker onder nooit iets mee gedaan, tot mijn zoontje zei dat ik eens wat op vuur liggen en ze online en fysiek bedreigd Facebook moest zetten. Dan krijg ik vast weer van die ellenworden. Hij spoort dige commentaren, dacht ik nog. Maar eigenlijk waren de studenten en collegawetenschappers daarom commentaren heel vriendelijk en vond men de foto’s mooi, aan om “moedig de dat is wel apart. De krant had dat ook onmiddellijk opgepikt blijde wetenschappelijk en er een paar kunstkenners hun mening over laten geven, boodschap te communiceren”. Want, zo en heel verwonderlijk waren die ook positief.” stelt hij, “de wetenschap heeft te weinig U kreeg onverwachte lof? spreekbuizen en krijgt “Ja, maar ik ben er ook heel nuchter in: sommige mensen tegenstand van een luide minderheid. Maar zeggen dat ze het mooi vinden omdat ze Marc van Ranst we hebben jullie nodig, kennen.” jullie zijn de cavalerie om de bedreiging van de wetenschap te kunnen Stel, u moest een ander beroep dan viroloog kiezen, zou weerstaan.” dat dan fotograaf zijn? “Dat zou kunnen, maar het is niet aan vele fotografen gegeven om er hun geld mee te verdienen, dan moet je heel goed zijn. Realistischer – en iets waar ik heel blij mee zou zijn – is lesgeven op een kleuterschool. Dat vind ik fantastisch. Maar het is mijn grote droom om salsaleraar te zijn. Dat lijkt mij geweldig, alleen heb ik totaal geen gevoel voor ritme. Maar in het diepst van mijn gedachten zou ik dat graag kunnen. Wie weet, sprookjes bestaan.” december 2022 AD VALVAS magazine | 11
Schrijvershuisbezoek
Dwalen door de geest van een taalkunstenaar Roos van Rijswijk laat de taal fonkelen. Een reden voor Vrije Schrijver Gustaaf Peek om met zijn studenten bij haar op bezoek te gaan. DOOR WIN CASTERMANS FOTO’S YVONNE COMPIER
H
et regent en het is november. In de gang van de beganegrondwoning in Amsterdam-West tel ik 23 paar schoenen. Binnen staan thee en koffie met lekkers klaar om ons op te warmen, en wijn voor na het gesprek over de verhalenbundel De dwaler van Roos van Rijswijk. VU-medewerkers zullen haar vast nog kennen als columnist van Ad Valvas. In 2014 en 2015 trakteerde zij de lezers tweewekelijks op belevenissen uit haar leven als student literatuurwetenschap. Inmiddels is zij lang en breed schrijver, haar werken worden uitgegeven door de prestigieuze uitgeverij Querido. Volgens Vrije Schrijver Gustaaf Peek is Van Rijswijk een van de beste van de jongste generatie literaire auteurs. “Voor mij ben je een natuurlijke schrijver, en dat maak ik niet heel vaak mee; er is een onmiskenbaar natuurlijk talent in je werk”, waarop zij lachend zegt: “Je moet eens vaker langskomen.”
In mensen kijken In het voorbereidend werkcollege presenteerde een groep studenten een analyse van De dwaler. Het valt hen op dat veel personages zich niet thuis voelen in de maatschappij. Sommige verhalen noemen ze futuristisch. En er komen 12 | AD VALVAS magazine december 2022
ONDERWIJS
veel vogels in voor. Scheiden, de dood, de stad en zweven zijn ook wel thema’s. Waar ze het allemaal over eens zijn is dat haar verhalen herkenbaar zijn. “We dwalen allemaal door het leven. We willen allemaal wel ergens op de grond gaan liggen. [Personage Alfred besluit midden in een chique woonwijk op straat te blijven liggen, red.] Het is allemaal heel menselijk”, vindt een student. Iets wat Peek beaamt: “Roos kan in mensen kijken, een gave die ze op elke bladzijde in treffende zinnen bewijst.” De 21 verhalen in De dwaler zijn moeilijk na te vertellen. ‘Misschien zijn dit meer verhalen om te voelen dan om te begrijpen’, schrijft een recensent. En dat heeft te maken met het feit dat een kort verhaal valt te lezen als iets tussen poëzie en een roman. “Je moet het eigenlijk langzaam lezen om het op je in te laten werken”, zegt Peek. Van Rijswijk raadt dan ook iedereen af om een verhalenbundel in één keer van kaft tot kaft te lezen. Zijzelf probeert het lezen van zo’n bundel over zoveel mogelijk weken uit te smeren.
Frivoler dan Gerbrand Bakker Een student wil weten wat Van Rijswijk zelf graag leest. En of dat dan samenhangt met haar eigen werk. “Dat wisselt sterk. Als je recenseert, zoals ik doe voor de NRC, lees je heel veel.
Vrije Schrijver Gustaaf Peek (in colbert) nodigt de studenten uit om vragen te stellen aan Roos van Rijswijk (in blauwgroene trui)
Ook veel genres. Ik hou erg van het boek Boven is het stil van Gerbrand Bakker. Toen ik begon met schrijven leek vrij veel daarop. Alleen ben ik iets frivoler dan Gerbrand. Haha.” Zij houdt ook van sciencefictionachtige verhalen. “Zoals in een werk van Margaret Atwood dat zich afspeelt in een soort van postapocalyptisch wasteland. En ik hou van poëzie. In een verhalenbundel voel ik de ruimte om al die dingen te verkennen.” Van Rijswijk benadrukt dat zij graag iets nieuws wil doen. “Want ik verveel me vrij snel.” Haar artistieke bewogenheid gooide ze bijvoorbeeld in het oprichten van de J.M.A. Biesheuvelprijs in 2015, een jaarlijkse literaire prijs voor de beste korteverhalenbundel. “Ik heb die prijs opgericht omdat er te weinig aandacht voor is.” En omdat verhalenbundels niet meer in aanmerking kwamen voor de Libris Literatuurprijs, vult Peek aan.
Oudere interessante dames “Jouw fascinatie voor oudere vrouwen, ze blijven terugkomen in je werk. Waarom vind je die zo interessant?” vraagt Peek. “Er zijn te weinig boeken over oudere interessante dames. Dat vind ik echt jammer. Ook in films, en als het al over ze gaat, gaan ze of dood of ze zijn dementerend, het gaat heel vaak over die ouderdom. Terwijl George Clooney, weet je… Als ik de media moet geloven moet ik na mijn vijftigste achter de geraniums. Dan ben ik dor hout. Als ik moet schrijven over vrouwen in mijn leeftijdscategorie komt dat gewoon te dichtbij. Ik vind het niet leuk.” Vind je dat eng of suf? vraagt Peek. “Het remt me af, de belevingswereld van iemand als ik ken ik al. De lol van het schrijven zit in het ontdekken van andere kanten.” Veel auteurs van jouw generatie schrijven meer over zichzelf. Jij vat jezelf niet in fictie. “Klopt, en als ik het wel probeer eindigt het verhaal raar. Het plezier van schrijven ligt in mijn verbeelding loslaten op iets. “Ik heb nog steeds dat als ik ergens kom mensen vragen: o, ben je de stagiaire? En o, heb je ook een boekje geschreven, december 2022 AD VALVAS magazine | 13
ADVERTENTIE
Voor vrienden van de VU De oprichters van de VUvereniging wilden in 1879 een andere universiteit in Nederland. Los van de overheid, voor eigen keuzes met een eigen kompas. Een universiteit die staat voor rechtvaardigheid, medemenselijkheid en verantwoordelijkheid voor elkaar en voor de wereld. Zo ontstond de bijzondere universiteit waar iedereen welkom is: de Vrije Universiteit. De VUvereniging subsidieert jaarlijks met 1 miljoen euro bijzondere projecten en activiteiten op het snijvlak van onderzoek, onderwijs, zorg en maatschappij. Daarnaast organiseren we verrassende en inspirerende evenementen. De VUvereniging is een maatschappelijk netwerk voor vrienden van de VU. Lid van de VUvereniging ben je al voor €10 per jaar. Je bent van harte welkom.
www.vuvereniging.nl
14 | AD VALVAS magazine december 2022
Lid worden kan hier
Schrijvershuisbezoek
je schrijft toch verhaaltjes? Ik hou erg van de literaire sector, maar het is af en toe wel heftig op dat vlak. En het wordt niet minder. Ik kan wel iets over een 25-jarige vrouw gaan schrijven, maar dan worden mensen zo afgeleid dat ik een vruchtbare vrouw opvoer, dat ik er beter een oude vrouw van kan maken of een man.”
Analytische blik Een student wil weten of de studie literatuurwetenschap haar geholpen heeft als auteur. “Ja, om te schrijven moet je veel lezen. En ik ben anders gaan lezen: ontleden wat iemand doet, op welke traditie die stoelt, waar die naar verwijst. Die kennis van literatuur helpt bij het ontwikkelen van je smaak en bij wat je zelf wilt maken. Maar die analytische blik zet ik wel uit tijdens het schrijven, tot op zekere hoogte.” Hoe kijk je dan? “Op een andere manier: klinkt het lekker, zeg ik wat ik wil zeggen, is het wel interessant überhaupt?” Hoogleraar Jacqueline Bel rondt het geanimeerde gesprek af met de vraag: kun je jouw poëtica omschrijven? “Ik schrijf vanuit het plezier van het schrijven en vanuit een grote liefde voor literatuur. Die twee samen zorgen ervoor dat ik veel wil uitproberen. En ik vind aandacht voor taal heel belangrijk, dat je die niet alleen gebruikt om een verhaal te vertellen, maar ook om dat te ondersteunen.”
Fragment […] Alfred veegde zijn handen aan elkaar schoon, wreef met beide handen over zijn gezicht, ademde nog eens zeer diep in. Bij het uitademen ging hij liggen. Midden op de stoep, pardon, het trottoir. Zijn ledematen spreidde hij uit. Een bleke zeester in grijze pantalon en groen-blauw ruitjesoverhemd. De bestrating was al een beetje warm van de vroege lentezon, en hoewel de tegels droog waren meende Alfred toch die typische regengeur te ruiken. Lekker. Boven zich zag hij gebladerte en een blauwe hemel waar een lap ragfijne wolken doorheen sluierde, en een enkele dakgevel, schijnbaar onaangetast door de stad. Misschien vervingen ze de roestkleurige bakstenen wel ieder seizoen hier en hadden ze knechtjes die het witte houtwerk maandelijks met hun eigen tandenborstels reinigden. Alfred voelde nu hij plat op de grond lag met een knak een wervel verschuiven. Als bij toverslag verdween het zeurende rugpijntje waar hij al weken mee rondliep, en dat ervoor had gezorgd dat hij als in in de winkel iets op moest pakken van de grond of juist hoog neer moest zetten op een stelling kreunde als een oude man. ‘De jottem’, murmelde Alfred, en hij lachte zachtjes om zichzelf. Uit het verhaal: ‘De dag dat Alfred besloot te gaan liggen’, pag. 17
‘De belevingswereld van iemand als ik ken ik al. De lol van het schrijven zit in het ontdekken van iets nieuws’
Roos van Rijswijk Van Rijswijk (1985) debuteerde in 2016 met de roman Onheilig, die werd bekroond met de Anton Wachterprijs. Door de Volkskrant werd ze dat jaar uitgeroepen tot Talent van het Jaar. Ze publiceerde verhalen in onder meer De Revisor, De Gids, Tirade, De Groene Amsterdammer en de VPRO Gids en schrijft recensies voor NRC. In 2018 verscheen de De olifant van de bovenbuurvrouw met illustraties van Sylvia Weve. Van Rijswijk doceert aan de Schrijversvakschool het vak proza. Meer info op www.roosvanrijswijk.nl
Meer schrijvers bezoeken De schrijvershuisbezoeken horen bij de minor ‘Aan de slag met literatuur’ die openstaat voor alle derdejaars bachelorstudenten. Dit najaar gaat Vrije Schrijver Gustaaf Peek met zijn studenten ook naar Karin Amatmoekrin, Bernke Klein Zandvoort en Joost Oomen. Jacqueline Bel, hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde, begeleidt de colleges en coördineert deze minor. december 2022 AD VALVAS magazine | 15
Sport
Gods schepping in de ringen
Ooit hadden gereformeerde jongemannen de plicht tot lichaamsbeweging. Maar die plicht werd al snel plezier. Het boek Een bijzondere beweging brengt 125 jaar sporttraditie aan de VU in kaart. 10 fragmenten in woord en beeld.
Alcohol en sigaren
Student Jan Geelkerken richtte in 1902 de eerste sportvereniging van de VU op. Dat was hard nodig, want er was weinig aandacht voor lichaamsbeweging.
Geelkerken behoorde duidelijk tot die categorie van verenigingssporters, als lid van het studentencorps van de VU. Er was zo’n 125 jaar geleden alleen nog helemaal geen georganiseerde sportbeoefening op zijn onderwijsinstelling, behalve enkele gymnastiektoestellen in de tuin van het VU-hospitium op de Keizersgracht. De kans dat de bewoners die daadwerkelijk gebruikten voor sportieve oefeningen is echter verwaarloosbaar, want in het studentenleven van begin vorige eeuw was er meer aandacht voor alcohol en sigaren dan voor lichaamsbeweging. Dat gold ook voor de Vrije Universiteit, wat Geelkerken helemaal niet zinde.
JURRYT VAN DE VOOREN Samenstelling BRYCE BENDA
Gymnastiektoestellen in de tuin van het universiteitsgebouw aan de Keizersgracht ©Beeldbank UBVU
Christelijke sporttraditie
Geloof en lichaamsbeweging gingen lange tijd niet samen. Toch ontdekte schrijver Jurryt van de Vooren dat de sporttraditie op de gereformeerde VU verder teruggaat dan gedacht.
Jurryt van de Vooren, Een bijzondere beweging. 125 jaar studentensport aan de Vrije Universiteit Amsterdam, 196 pp., €17,50 (Te koop bij de VU-boekhandel)
16 | AD VALVAS magazine december 2022
Jan Geelkerken begon in 1902 met de universitaire sportvereniging Ursus, gebaseerd op de overtuiging dat gereformeerde jongemannen de plicht hadden tot lichaamsbeweging, omdat zij zich anders schuldig maakten aan ‘verdere verstoring van Gods schepping’. Abraham Kuyper deelde dit standpunt als beoefenaar van gymnastiek, schermen en zwemmen. Tot op hoge leeftijd maakte hij wekenlange tochten als alpinist, een ervaring die hij in 1913 memoreerde in zijn toespraak met een pleidooi voor lichaamsbeweging. De christelijke sporttraditie gaat daarmee heel ver terug in de tijd.
STUDENTEN
Naakte Abraham Kuyper
VU-oprichter Abraham Kuyper was een groot voorstander van lichaamsbeweging, maar vergat daarbij soms zijn kleding… De lichaamsoefeningen van Kuyper zorgden in 1911 nog voor een kortstondig schandaal, omdat hij die in een Brussels hotel geheel naakt had gedaan, inmiddels 74 jaar oud. Hij had zich alleen niet gerealiseerd dat iedereen hem kon zien op het nabijgelegen plein, waarna een agent hem verzocht om de gordijnen te sluiten.
Drie dagen lang sporten
Zonder een centraal VU-sportcentrum werd er begin jaren ’50 op tientallen locaties verspreid over de stad gesport, behalve tijdens de epische sportdagen die drie dagen duurde.
Abraham Kuyper (midden), met twee van zijn zonen in de Dolomieten in de jaren 1890 © Beeldbank UBVU
Toch was er in 1953 zo’n stevige structuur op de Vrije Universiteit opgebouwd, dat er voor de eerste keer een eigen sporttoernooi werd georganiseerd. ‘Deze sportdagen zijn een bijzonder evenement,’ aldus Trouw in 1954, ‘waarvoor zelfs colleges en practica wijken. Iedereen werpt zich met volle energie in de strijd. Dat deze strijd hevig is, behoeft geen betoog. Drie dagen lang duren deze sportdagen, die gevuld worden door roeien, athletiek, schaken, tafeltennis, bridge, volleybal, zwemmen, terwijl voorts judo- en schermdemonstraties op het programma staan.’ De studentensportdagen waren zo succesvol dat er wel eens een VU-bestuurder of docent hardop mopperde dat hij niet meer in staat was om dan normaal onderwijs te geven. Tevergeefs, want deze afsluiting van het academische seizoen werd al snel een traditie.
Sportcentrum tot in den dood
Toen Dick van Holland in 1969 als student naar de VU kwam, was hij niet weg te slaan uit het pas geopende Sportcentrum VU. Zelfs na zijn studie was het sportcentrum een verbindende factor.
Sportbeoefening tijdens de civitasdagen (1957) in conferentieoord ‘De Pietersberg’ in Oosterbeek © Beeldbank UBVU
Tot in 1980 bleef Van Holland hangen op het Sportcentrum, want dat was nog mogelijk in de tijd vóór de tempobeurzen en studieduurbeperkingen. Sterker nog, de sfeer op het Sportcentrum was zo goed dat er studenten waren, die na het behalen van hun diploma zich snel inschreven voor een tweede studie. Van Holland: “Alleen om nog te kunnen sporten voor een paar jaar.” Die jaren op het Sportcentrum waren daarmee vormend voor het leven, want veel vriendschappen uit die tijd gingen nooit voorbij. En zelfs ná een leven bracht het Sportcentrum mensen bij elkaar, zo heeft Van Holland ervaren. “Vorige maand is er één uit onze groep overleden. Bij zijn afscheid heb ik half Uilenstede weer ontmoet.” december 2022 AD VALVAS magazine | 17
Sport
Sport verbroedert (niet?)
De locatie van het sportcentrum van de UvA blijft verwonderlijk.
De Boelelaan 46, Universitair sportcentrum. Op de achtergrond de Europaboulevard © Collectie Stadsarchief Amsterdam
Het is het grootste raadsel uit de geschiedenis van de Amsterdamse studentensport: waarom lag het sportcentrum van de Universiteit van Amsterdam zo’n 35 jaar lang op een steenworp van het hoofdgebouw van de Vrije Universiteit? Dit universitaire sportcentrum lag aanzienlijk dichter bij de VU dan bij de eigen UvA. Het zou toch veel logischer zijn geweest als dat in het centrum had gelegen, of, zoals sinds 2010 het geval is, ergens aan de oostkant van de stad, in de nabijheid van de eigen faculteiten. Of, nog handiger, door sámen met de Vrije Universiteit een gezamenlijk sportcentrum te betrekken. Sport verbroedert toch? Ga dan ook gewoon met elkaar samenwerken.
Basketballen met een kater
De basketballers van de Algemene Sportvereniging VU (ASVU) wisten in 1972 door te stoten naar het hoogste niveau, maar daar was een grondige gedragsverandering voor nodig. Het was binnen de studentensport geen gewoonte om op hoog niveau te presteren, maar toch promoveerden de basketballers van de ASVU in 1972 naar de Eredivisie, onder aanvoering van sportdocent en coach Jos Pelk. Aanvankelijk lag dat succes niet voor de hand na de zoveelste beroerde wedstrijd, waarop Pelk zijn spelers vroeg hoe laat zij de avond daarvoor eigenlijk naar bed waren gegaan. “En daar kwam het: half drie, vier uur en lam, twee uur, half vijf en zowat door het luik, drie uur, half vier en als een toeter.” Pelk wilde daarom graag weten of zijn spelers wel bereid waren om te strijden voor promotie. Zo ja, dan moest er onmiddellijk een einde komen aan dit gedrag.
Weg met bezuinigingen
Onderwijsminister Wim Deetman wilde in de jaren ‘80 – tot grote onvrede van studenten – fors bezuinigen op studentensport. Hij was daarom jarenlang doelwit van studentenacties.
Prins Bernhard en Dick Vollenhoven bij de opening van de sportschool Ad Astra. Foto Nationaal Archief
18 | AD VALVAS magazine december 2022
Bij de studentensporters waren de acties aanzienlijk vriendelijker, te beginnen met een nationale actieweek vanaf 17 februari 1986. De aftrap was op de Vrije Universiteit, waar studenten meededen aan een ‘anti-Deetloop’, een estafette van 24 uur lang. De notitie van Deetman werd hierbij als estafettestokje doorgegeven. “Het is de bedoeling dat deze na vierentwintig uur er zo verfomfaaid uitziet dat hij alleen nog maar weggegooid kan worden,” legde initiatiefnemer Dick van der Vaart uit. Ook Sijbolt Noorda liep mee, portefeuillehouder studentenzaken op de VU. “Een goed studieklimaat is gewoon gebaat bij goede voorzieningen,” zei hij met een bezweet hoofd na een loop van drie kilometer. En zo dacht ook collegevoorzitter Harry Brinkman erover, die puffend en steunend het slotdeel voor zijn rekening nam.
‘Veel vriendschappen uit de tijd van het Sportcentrum gingen nooit voorbij’
Olympisch goud
Van studentensport naar topsport: in 1988 werden roeiers Nico Rienks en Ronald Florijn Olympisch kampioen in de dubbel twee, een sensationele prestatie. De komst van Nico Rienks bracht definitief de topsport naar de Vrije Universiteit. Hij was weliswaar niet de eerste student die bijzondere sportprestaties leverde, want al in 1980 plaatsten Ineke en Nel Donkervoort van Okeanos zich voor de Olympische Spelen. Zes jaar later won Marije Zeekant als eerste lid van deze roeivereniging een medaille op een wereldkampioenschap. De samenwerking tussen Rienks en sportleider Evert Rijks was echter van een heel andere aard, met een spectaculair resultaat in 1988.
Olympisch kampioenen Nico Rienks, Monique Knol en Ronald Florijn in 1988 ©Nationaal Archief
Beachvolleybal en padel
Arie Koops, directeur van het sportcentrum, heeft als grote ambitie om meer studenten aan het sporten te krijgen. “Het besef is groter geworden dat bewegen belangrijk is.” Met die gedachte wil Koops het aanbod en de diversiteit bij het Sportcentrum uitbreiden om studenten met zoveel mogelijk nieuwe sporten in aanraking te brengen, op beide locaties. Op Uilenstede komt een beachvolleybalveld en wordt er verder gewerkt aan padelbanen. “Dat is een populaire sport met een heel laag instapniveau, geschikt voor mensen die nooit aan sport gedaan hebben.” Op de VU Campus zelf moet het fitnesscentrum worden uitgebreid. “Voor mij een belangrijke doelstelling, omdat dáár de 30.000 studenten zijn, plus de medewerkers. De afstand naar een sportlocatie is namelijk heel belangrijk. Een student gaat niet zomaar twee kilometer fietsen naar Uilenstede en daarom moet die uitbreiding op de campus komen.” december 2022 AD VALVAS magazine | 19
Haken voor een heitje Door de lucht van debatcentrum 3D zoeft iets groens. “We have customers, behave!” roept iemand. Van de ene kant van de ruimte naar de andere zijn VU Pride-leden gillend van het lachen een gehaakte erwt aan het overgooien. Ze overstemmen het trio dat in de hoek gitaar speelt en zingt. De sfeer op hun benefietmarkt, die ze noodgedwongen organiseerden omdat financiering nog onzeker was, is uitgelaten: een uur na start is er al 300 euro opgehaald. (ES) Zie reportage op: https://advalvas.vu.nl/ nieuws/pridebenefiet
Beeld Peter Gerritsen
20 | AD VALVAS magazine december 2022
XXL
december 2022 AD VALVAS magazine | 21
51 dienstjaren
‘Als ik hier ben voel ik me thuis, bijna meer dan in mijn eigen huis’
22 | AD VALVAS magazine december 2022
Beheertechnicus Fred Wolff richtte op de VU een illegale kroeg op, ontmoette er zijn vrouw Désirée en was er als niet-wetenschapper zelfs een keer paranimf. Na 51 jaar zit zijn dienstverband erop. DOOR BRYCE BENDA FOTO’S YVONNE COMPIER
PERSONEEL
‘Iedere week nodigden we twee hoogleraren uit, van wie bekend was dat ze wel een biertje lusten’
W
e spreken voor het interview af in het domein van Fred Wolff (68): de begane grond van de D-vleugel in het W&N-gebouw, waar de ondersteuning huist voor Levens- en Aardwetenschappen. In een lege kamer ploffen we neer op twee antieke leunstoelen, uitkijkend op het campusplein. Wolff oogt wat gespannen – hij is niet het type dat graag in de spotlight staat. Maar zodra hij met Noord-Hollands accent over zijn avonturen op de VU begint te vertellen, verschijnt er een twinkeling in zijn ogen en ontspant hij zienderogen. “Nadat ik de lagere technische school, de lts, had afgerond, belandde ik op mijn zestiende op de VU”, zegt Wolff. “Na een onafgeronde bedrijfsopleiding metaal- en elektrotechnische industrie verhuisde ik intern van de instrumentenmakerij naar het instrumentenonderhoud, waar ik de opleiding alsnog heb afgerond. Ik volgde daarnaast in de avonduren de middelbare technische school, die ik na vijf jaar haalde. Vanaf dat moment kreeg ik wat meer vrijheid hier en ben ik buiten het werkgebeuren mezelf een beetje gaan ontdekken.”
Illegale kroeg Die zelfontdekking ging bij Wolff vaak gepaard met bier. Zo werd hij lid van Herenbier, een groep van mannen die speci-
Fred Wolff 2020-nu Beheer veldwerkmagazijn Aardwetenschappen 2020 Pensioenleeftijd 1980 Mede-oprichting De Stelling 1975-2020 Instrumentenonderhoud faculteit Aard- en Levenswetenschappen 1971-1976 Middelbare technische school (avondopleiding) 1971-1975 Instrumentenmakerij Bedrijfsopleiding metaalen elektrotechnische industrie 1967-1971 Lagere technische school
aalbierproeverijen houden. Belangrijker nog: hij stond aan de wieg van de legendarische en tevens illegale kroeg De Stelling. Die ontstond naar eigen zeggen omdat er buiten de medische faculteit nergens op de VU een tapbiertje te krijgen was. “Dat vond ik, samen met wat anderen, best gek. Na lang en tevergeefs wachten op een kroeg hebben wij toen bij instrumentenonderhoud van oude spullen een bar in elkaar geknutseld. De benodigde tapkraan inclusief koelspiraal wisten we bij Heineken te regelen. We zijn in de kelder in een verlaten ruimte begonnen. Om de bar uit het zicht te houden, zetten we een stelling voor de deur waar je omheen moest. Achter de stelling dus, wat verbasterde tot De Stelling.” Omdat sluiting door de VU op de loer lag kwam een collega van Wolff met een plan. “Iedere week nodigden we twee hoogleraren uit, van wie bekend was dat ze wel een biertje lusten. Dat breidde zich steeds verder uit, waardoor we de nodige ruggensteun van prominenten kregen.” Ondertussen werd de kroeg steeds bekender onder medewerkers en studenten. Op een gegeven moment werd het zo druk dat mensen op de gang stonden. “Dat liep wel een beetje uit de hand. Zo is het weleens voorgekomen dat een ijverige onderzoeker met een dienblad vol potjes over de gang liep en dat een borrelaar per ongeluk tegen die onderzoeker aanbotste. Die onderzoeker was zacht gezegd niet blij.” Uiteindelijk werd de bar uit de illegaliteit gehaald en kwam hij op de huidige plek in het W&N-gebouw (D-103). De Stelling was plots legaal en werd zodoende omgedoopt tot De Tegenstelling. “Ik ben er toen langzamerhand uitgestapt. Tegenwoordig valt De Tegenstelling onder studievereniging Gyrinus Natans, wat misschien wel goed is. Het runnen van de bar ging namelijk deels in de baas z’n tijd, dat werd op een gegeven moment wel een dingetje.”
Gevraagd als paranimf Het ontstaansverhaal van De Stelling tekent Wolffs karakter: niet lullen maar poetsen. Als hij er bijvoorbeeld achterkomt dat de oven bij Gyrinus al twee maanden niet werkt, onderneemt hij direct actie: oven weghalen en kijken of die te repareren is. “Meteen handelen, en niet gaan overleggen wanneer we dat gaan doen, of we het wel gaan doen en waarom we het eigenlijk zouden doen. Er wordt al genoeg geluld, haha”, omschrijft Wolff treffend het manco van sommige collega’s. Dat Wolff desondanks goed overweg kan met wetenschappers, blijkt uit het feit dat een onderzoeker hem als paranimf vroeg bij zijn verdediging. “Ik zat toen nog bij de instrumentenmakerij en werkte veel samen met deze wetenschapper, ik maakte instrumenten voor zijn onderzoek. Het was heel speciaal om gevraagd te worden als paranimf. Als lts’er kom je uit een totaal andere wereld dan iemand met een gymnasiumopleiding, je moet er hard voor werken om een beetje op niveau mee te kunnen praten. Maar dat is in die 51 jaar toch wel redelijk gelukt”, lacht Wolff.
Vrijheid op het werk Was er nooit de behoefte om iets anders te gaan doen? “Die neiging was er weleens, al was die nooit sterk genoeg”, zegt Wolff. Toch zorgde een aantal reorganisaties voor de nodige december 2022 AD VALVAS magazine | 23
MAIL Reacties (max. 300 woorden) op Advalvas-artikelen zijn welkom op redactie.advalvas@vu.nl. De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.
JOURNALISTIEK PLATFORM VAN DE VRIJE UNIVERSITEIT WWW.ADVALVAS.VU.NL
Redactieadres De Boelelaan 1105 BelleVue, Kamer 1H-43 1081 HV Amsterdam redactie.advalvas@vu.nl
Let’s recycle cups There is an astonishing amount of disposable cups used at VU Amsterdam. Employees have an unlimited supply of cups. I work in IT, and I see my colleagues and other people getting loads of cups per day. As SRVU board member responsible for sustainability I think this is a problem, and here is why: Now, let’s say that the average VU employee uses 4 disposable cups per day, and that they work half the time. There are
COLOFON
5.500 employess. If someone works an estimated 90 days per year at the VU, that means that 1.980.000 disposable cups are used every year. That is about 14 tons of just paper cups. That creates a lot of waste. The clear solution would this be to make separate bins tot dispose the paper cups in, so they can be recycled.
Hoofdredacteur Marieke Schilp Redactie Bryce Benda, Peter Breedveld, Nour Khamis, Emma Sprangers, Welmoed Visser Eindredactie Win Castermans Secretariaat en VU-advertenties Anna Jansen (020) 5985630 secretariaat.advalvas@vu.nl
Dick Stuut SRVU board member
Art-direction/vormgeving Rob Bömer – rbbmr.nl Medewerkers Yvonne Compier, Dido Drachman, Peter Gerritsen, Martijn Gijsbertsen, Bas van der Schot, Peter Valckx, Wout van Zaale en Taalcentrum-VU Copyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, Amsterdam Commerciële advertenties Bureau Van Vliet (023) 5714745 Druk Tuijtel, HardinxveldGiessendam
ADVERTENTIE
Werken bij de VU Bijdragen aan een betere wereld, door onderscheidend onderwijs en grensverleggend onderzoek. Dat is de ambitie van de Vrije Universiteit Amsterdam. Persoonlijke vorming en maatschappelijke betrokkenheid staan hierbij centraal. Vanuit verschillende disciplines en achtergronden werken wij samen aan innovaties en nieuwe inzichten op het hele wetenschappelijke spectrum.
Aan de VU studeren 31.700 studenten en werken 4.500 medewerkers. medewerkers. De De uitstekend uitstekend bereikbare bereikbare VUVUcampus ligt in het hart van de Amsterdamse Zuidas. Ben in werken werken bij bij de Ben jij jij geïnteresseerd geïnteresseerd in de VU? VU? werkenbij.vu.nl Kijk dan op: werkenbij.vu.nl de VU? VU? Hou Hou dan dan de de interne interne vacatures vacatures in Werk jij al bij de dede gaten op:op: interne.vacatures.vu.nl in gaten interne.vacatures.vu.nl
24 | AD VALVAS magazine december 2022
51 dienstjaren
dips. “Dan dacht ik weleens: wat doe ik hier eigenlijk, ik wil weg. Die reorganisaties hadden twee kanten: je kreeg nieuwe collega’s en had nieuwe uitdagingen, maar het was ook stressvol, want je moest je plekkie weer veroveren. Bij sommige reorganisaties verhuisden we als afdeling fysiek, waarbij ik steeds weer moest uitzoeken waar ik wel en niet verantwoordelijk voor was.” Ook al heeft hij er naar eigen zeggen weinig gebruik van gemaakt, toch is de vrijheid op de VU de reden dat Wolff er gebleven is. “Ik ben een beetje vergroeid met de plek. Als ik hier ben, voel ik me thuis, bijna meer dan in mijn eigen huis. De verantwoording is denk ik ook anders: alles wat ik thuis niet doe, daar voel ik me verantwoordelijk voor. Terwijl het hier niet mijn verantwoordelijkheid is, maar ik het toch oppak. Ik denk vaak: het moet gewoon even gebeuren.” Plots springt Wolff op en begint enthousiast op het raam te bonzen. “Dat zijn mijn jongere collega’s”, zegt hij terwijl hij lachend naar een drietal wijst dat met een container langs het raam loopt.
Zwart gat We vervolgen het gesprek en al snel komt het beruchte zwarte gat ter sprake. Dat vreest hij wel, geeft Wolff eerlijk toe. “Ik heb altijd het idee gehad: je moet mij niet loslaten, want ik
‘Als lts’er moet je er hard voor werken om een beetje op niveau mee te kunnen praten’
Instrumentenman Sinds mensenheugenis is Fred Wolff verantwoordelijk voor alle instrumenten van Aard- en Levenswetenschappen. Hij onderhoudt de apparaten en repareert ze waar mogelijk. Daarnaast ondersteunt hij de onderwijspractica, van het klaarzetten van spullen tot het schoonmaken van de labzalen. Na zijn pensioen in 2020 is hij nog twee jaar beheerder van het veldwerkmagazijn van de opleiding aardwetenschappen.
weet niet of ik dan met mijn vrijheid om kan gaan. En om nou heel sterk te zeggen dat ik een hobby heb… Tja, ik kijk te veel tv, haha.” Na wat doorvragen komt Wolff toch met een breed scala aan activiteiten op de proppen. “Ik heb al heel lang een collega met een zeilboot, met hem zeilde ik vroeger veel. Misschien ga ik dat toch maar weer oppakken. Verder hou ik ervan om in de natuur te lopen en vogels te fotograferen, dat kan ik ook vaker doen. En heel vaag zit in mijn hoofd om het Pieterpad te gaan lopen. Verder ben ik sinds twee maanden opa, dus daar ligt misschien nog wel een taak als oppas. En mijn zoon heeft een nieuw huis gekocht, daar valt vast wat te klussen. Mijn vrouw – die ik lang geleden op de VU heb ontmoet – moet nog vijf jaar werken, maar wellicht kan die eerder met pensioen. Wij hebben vroeger trouwens nog in Ad Valvas gestaan als VU-koppel!” Linksom of rechtsom, Wolff gaat de VU hoe dan ook missen. “Je gaat toch naar regelmaat zoeken, naar een plek waar je je thuis voelt, waar je met mensen kunt praten en af en toe een gek verhaal hoort. Daar ben ik wel een beetje bang voor, dat ik geen verhalen meer hoor van anderen.” Toch staat de deur naar de VU nog op een kier. “Mijn opvolger vindt het fijn dat als hij op vakantie gaat er wel iemand op de afdeling is. Ik heb me aangeboden, dus wie weet ben ik af en toe nog op de VU te vinden.”
december 2022 AD VALVAS magazine | 25
Rolien Walinga
OPINIE VU
‘Art of Engagement is geen pleister, paracetamol of chirurgische ingreep’ De VU wil met het concept Art of Engagement de werksfeer verbeteren. Volgens kwartiermaker Rolien Walinga gaat dat lukken als iedereen beter en bewuster gaat communiceren.
voor álle universiteiten is er echt een cultuurverandering nodig. Dus ook voor de VU. Naarmate de scores alarmerender worden, moeten we er meer mee doen. Maar je kunt niet zomaar aan een knop draaien om ervoor te zorgen dat het minder erg wordt. Art of Engagement is geen pleister, paracetamol of chirurgische ingreep. Het is een bewustzijn, dat we met z’n allen het stuur vast moeten pakken.”
DOOR NOUR KHAMIS
A
rt of Engagement bestaat uit vier loffelijke principes. Google had in haar gedragscode ‘don’t be evil’ staan. Werkt dat? “Je kunt het niet oneens zijn met de principes, dus je kunt je dan afvragen wat het nou eigenlijk voorstelt. Maar het krijgt pas betekenis wanneer je het toepast, bijvoorbeeld als een machtsverschil de communicatie in de weg zit. Het is dan de kunst om even afstand te nemen van het conflict en het gesprek te voeren met de principes in gedachten.”
Zijn er afdelingen die dit hard nodig hebben? “Zeker. Er zijn op alle niveaus leidinggevenden die cynisch zijn over de VU, over afspraken die we collectief proberen te maken, over de cultuur en veranderbaarheid.” Dat klinkt alsof het schuurt tussen Art of Engagement en sommige medewerkers. “Maar natuurlijk, anders was dit nooit bedacht! Het is ontzettend nodig en we zijn er nog lang niet. We zijn een organisatie met twintig eilanden, waar samenwerken niet vanzelfsprekend is. Dat is niet meer van deze tijd.” Volgens het werkbelevingsonderzoek is de VU onveiliger dan veel andere Nederlandse universiteiten. Het gaat over pestgedrag, psychisch geweld, seksuele intimidatie en agressie. Komt dat doordat we minder goed engagen? “Of je nou onderaan of bovenaan de lijst staat: 26 | AD VALVAS magazine december 2022
Rolien Walinga
4 uitgangspunten Deze principes van het HRM-concept Art of Engagement zouden de basis moeten zijn voor samenwerking en communicatie aan de VU. • Draag bij aan het grotere geheel • Toon moed in duidelijke keuzes • Wees transparant en duidelijk • Luister en geef ruimte voor groei
Maar soms zijn structurele veranderingen juist wel nodig, ik denk bijvoorbeeld aan meer vertrouwenspersonen. “Dat kan ik mij voorstellen. Maar dat wil niet zeggen dat het nu niet goed is, maar als het beter kan moeten we dat doen. Dat geldt misschien voor vertrouwenspersonen, maar ook voor leidinggevenden. Voor hen hebben we programma’s op het gebied van sociale veiligheid en meer. Er zijn leidinggevenden die daar echt enthousiast over zijn.” Dat zeggen ze, maar hoe houden jullie bij of het echt beter gaat? “Niet. Goed samenwerken en communiceren gaat niet om vinkjes en scores. Het is niet kwantitatief, maar kwalitatief. De vinger aan de pols houden en elkaar op constructieve manier durven aanspreken om het beter te krijgen.” Hoe weet u dan of het de goede kant opgaat? “We meten of er na een jaar meer mensen bekend zijn met de principes. En uiteindelijk hoop je het terug te zien in meer verbinding van medewerkers met elkaar en met de VU, bijvoorbeeld in het medewerkerstevredenheidsonderzoek.” En als de werksfeer nou niet verbetert? “Dat is bijna ondenkbaar. Bewustzijn en taal zijn een eerste voorwaarde; door het erover te hebben, verandert het al. We willen de condities creëren om samen deze mooie organisatie te verbeteren.”
Reageren? Mail naar redactie.advalvas@vu.nl.
ADVALVAS.VU.NL
ADVALVAS.VU.NL/EN
Nieuws, interviews, blogs en achtergrondverhalen Elke dag actueel op advalvas.vu.nl
News, interviews, blogs, features Daily updated on advalvas.vu.nl/en
Niks missen? Abonneer je op onze wekelijkse Ad Valvas Mail Update: https://tinyurl.com/updateadvalvas
Don’t miss out! Subscribe to our weekly Ad Valvas Mail Update: https://tinyurl.com/updateadvalvas
MAATSCHAPPIJ
CAMPUS
Boegbeelden van diversiteitsbeleid moeten een dikke huid hebben
VU Pride builds financial buffer with fundraising event
Dat is de eerste grote conclusie uit het grootschalige onderzoek van 21 hogeronderwijsmedia, waaronder Ad Valvas, naar het diversiteitsen inclusiebeleid van hun instellingen. Diversiteitsmedewerkers krijgen te maken met online haat en intimidatie, drie van hen zeggen zelfs persoonlijk bedreigd te zijn.
In anticipation of funding from the university, VU Pride organized a market to help pay for their upcoming activities. An hour into their event they already cashed in 300 euros. “All the gays are gone”, someone says, pointing at a collection of colourful earrings representing the colours of the Progress Pride flag.
ICT
DICTIONARY
‘Ik ben niet in staat om emoties te ervaren’
Dutch words international students should absolutely know
JOURNALISTIEK PLATFORM VAN DE VRIJE UNIVERSITEIT
JOURNALISTIC PLATFORM OF VU AMSTERDAM
Wat gebeurt er als je een robot van een softwareprogramma interviewt over kunstmatige intelligentie? Nou, dan geeft hij gewoon suggesties voor vragen die je kunt stellen en gaat hij in op het gebruik van kunstmatige intelligentie voor het schrijven en nakijken van essays.
Google Translate might help you order a beer but it won’t tell you what’s in the snack that goes best with your drink or how to curse when it tastes bad. Our mini-dictionary with common Dutch words will.
OEKRAÏNE
INTERNATIONALIZATION
‘Het geweld weerhoudt me er niet van om gelukkig te zijn’
Universities give their Iranian students ‘regular support’
Hoe vergaat het de Oekraïense studenten die hier een half jaar geleden heen vluchtten? Een van hen keerde terug, de rest krijgt hier vriendjes, eigen appartementen en een vaste baan. Maar de zorgen om het thuisland blijven.
Despite the dangers they face when going back to Iran, so far there are no Iranian students or employees at Dutch higher education institutions that are postponing their return. The support they get at the Dutch education institutions is available to all: the help of student advisers and psychologists. December 2022 AD VALVAS magazine | 27
Formerly undocumented
Natalia and Najoua were in pause Najoua Sabbar and Natalia Robledo Contreras grew up in Amsterdam, but couldn’t study because they didn’t have residence permits. They do now, but all of those years of uncertainty did leave their mark. BY WELMOED VISSER PHOTOS MARTIJN GIJSBERTSEN
R
eceiving an official letter addressed to her is always special for second-year Law student Najoua Sabbar (23). She did not have any documents until eighteen months ago. She wasn’t allowed to study or work. After completing her pre-university education in Amsterdam, she spent years waiting for a decision by the Dutch Immigration and Naturalisation Service (IND). Years in which everything was uncertain, she was entitled to nothing and she felt less and less like a person. “The IND treats you like a number and that’s how you end up feeling.” She lived in a damp basement without windows with her sister and mother. Getting ill was not an option, as there was no money for a doctor. Fourth-year Law student Natalia Robledo Contreras (28) had to wait even longer: her IND procedure took a total of ten years. She also had to quit her education when she turned eighteen, working as a cleaner and babysitter for years. “I tried to work a lot and save enough to one day maybe enrol as an international student, but I simply wasn’t able to come up with that kind of money.” The many years of being stuck in a procedure took their toll: Robledo Contreras’ mental health declined, not to mention her sister’s. The IND made a number of errors, prolonging the procedure even more. At long last a judge decided four years ago that they were entitled to a residence permit based on their private lives. Two months later, Robledo Contreras could finally start studying at VU Amsterdam. 28 | AD VALVAS magazine December 2022
‘The IND treats you like a number and that’s how you end up feeling’
Natalia Robledo Contreras
STUDENTS
mode for years
Eighteen months ago Sabbar was told she would be getting a residence permit, after the IND withdrew its appeal at the very last second. Now she could start studying as well. It’s a dream come true, she says. She loves being at university because it reminds her of her time at school, where she could briefly leave her cares behind. She does, however, sometimes still feel the unrest she had to live with for so long.
‘We were told over and over again never to create problems, never to break the law’
Najoua Sabbar
Performing even better Even though Sabbar and Robledo Contreras have different background stories and were given residence permits for different reasons, there are also similarities: they both know what it’s like to live in uncertainty for years and they both sometimes feel like they have to perform even better to justify their presence. Sabbar: “We were told over and over again never to create problems, never to break the law. Never to travel without a ticket, never to ignore a red light. The other day I was waiting at a traffic light with a friend. There was no traffic, but I still had to wait for the light to turn green.” They both grew up in Amsterdam. Sabbar left Morocco for the Netherlands as a baby, together with her mother and sister. Robledo Contreras left Chili when she was seven, also with her mother and sister. They went to primary and secondary school in Amsterdam. Together with their parents, they did their best to have as normal a childhood as possible. In part they cared about the same things as their classmates. And in part they had other concerns. Sabbar remembers the many times they had to move, that one time they were thrown out of their house by a landlord at ten in the evening, and that her mother worked long hours while she and her sister travelled from North to West Amsterdam December 2022 AD VALVAS magazine | 29
ADVERTENTIE
\/U
A Broader Mind
vu.nl/broadermindcourse vu.nl/broadermindcourse 30 | AD VALVAS magazine december 2022
Vu
VRIJE � , � UNIVERSITEIT � AMSTERDAM
Formerly undocumented
‘What do you think an undocumented person is like?’
Better guidance
to go to primary school. And from secondary school, she remembers not being able to go on trips abroad.
Nobody knew Robledo Contreras remembers how her parents were always working to pay the rent, which was many times higher for them than for legal tenants. She was sent to a vocational school as her parents were said to be illiterate, but in the end made it all the way up to pre-university education. At secondary school, none of their classmates knew they didn’t have residence permits. When Sabbar’s story was published in the national newspaper Het Parool about eighteen months ago, she received texts from some of them: ‘I would have never thought that about you.’ Sabbar: “They meant well, but I did wonder: why? What do you think an undocumented person is like?” Sabbar and Robledo Contreras tried to live as normally as possible, which is why they didn’t tell classmates they had other concerns than whom to go see a film with. They sometimes lived in a schizophrenic world. Robledo Contreras: “Once I had an economics exam in the afternoon, preceded by a morning session at the IND where they had tried to convince me to buy a ticket to Chili as I was fighting for a lost cause.” “I remember feeling very low around the final exams,” Sabbar says. “On the one hand, I was happy I did well, but on the other hand I knew it would soon be over for me.”
Stumbling blocks After they reached adulthood and while they were waiting for their residence permits, Saddar worked at the Support Group Undocumented Women and Robledo Contreras was a spokesperson for undocumented house cleaners at the Netherlands Trade Union Confederation (FNV). Today they are still committed to helping people
VU Amsterdam could offer better guidance to undocumented students, Najoua Sabbar and Natalia Robledo Contreras say. Students could use more support with administrative tasks, such as registering for courses, and are often unaware of psychological help opportunities and other facilities. “If you’ve been undocumented for years, you’re not in any systems. You don’t even have a bank account, but all of a sudden you need to register everywhere. All of those things are new to us”, Robledo Contreras says.
in similar situations, accompanying them to hospitals and other authorities. “At the hospital they treat you very differently if you speak Dutch and show them you know the procedures”, says Robledo Contreras. Their lives were in pause mode for years, but they never lost sight of their dream to study. Robledo Contreras repeatedly tried to enrol at VU Amsterdam, the University of Amsterdam (UvA) and the Amsterdam University of Applied Sciences. “I needed someone to manually fill in the paperwork for me and at VU Amsterdam I never found that someone”, she says. At UvA she had already passed the content-based selection procedure for PPLE (Politics, Psychology, Law and Economics, in which Dutch Crown Princess Amalia is currently enrolled), but the formal registration turned out to be too big of a stumbling block. Sabbar never even registered. She did type an email to VU Amsterdam asking if she, as an undocumented person, would be allowed to study Law, but she never sent it. “I didn’t want my last bit of hope to go down the drain.”
Afraid of endless procedure
‘I can’t shake that uneasy feeling’
Nobody at the Amsterdam institutes of higher education wanted to stick their neck out. Nothing changed until last spring, when those institutes entered into a covenant with the City of Amsterdam agreeing to henceforth admit undocumented students if they were raised and rooted in Amsterdam, something that a number of teachers, including VU Amsterdam’s Tara Rose Fiorito, had spent years lobbying for. This was an emotional moment for Sabbar and Robledo Contreras, even though they themselves have residence permits now. Sabbar: “My sister texted me the decision by the municipality. I could hardly believe it.” And have their lives improved now that they themselves are no longer in uncertainty? “I’m incredibly happy I get to study”, Sabbar says, “but I can’t shake that uneasy feeling. That doesn’t disappear overnight.” Both Robledo Contreras and Sabbar also feel guilty about having got a chance that other undocumented people don’t get, which sometimes weighs them down quite a bit. After completing their studies, Robledo Contreras and Sabbar can have their temporary residence permits converted to permanent ones and apply for Dutch citizenship. “That shouldn’t be problem, normally, but sometimes I’m afraid something will go wrong after all and I’ll once again be stuck in an endless procedure”, says Sabbar. December 2022 AD VALVAS magazine | 31
Key people
Y
ou think Shell and other fossil fuel companies should be forbidden to advertise their products in the public sphere. Why? “The situation is urgent: by 2030 we need to reduce our greenhouse gas emissions by 45 percent to have a chance at keeping global warming close to 1,5 degrees. We’re obviously not on track, the consumption of fossil fuels has only increased in recent years. It means we have to change our ways of energy consumption drastically. When fossil fuel companies continue to promote their harmful products, they undermine this change. Therefore fossil fuel advertising should be prohibited.”
‘Fossil fuel advertising should be prohibited’ BY WELMOED VISSER PHOTO PETER VALCKX
‘We have
You draw a parallel with the tobacco industry. “For decades, the tobacco industry has misled the public about the health risk of smoking. They even paid scientists to spread doubt about the scientific consensus and lobbied fiercely against regulation. It has been shown that the fossil industry is using the same PR playbook as the tobacco industry to deceive the public and avoid regulation. Advertising is an important element of that strategy.”
the ‘Reclamecodecommissie’, the Dutch advertising authority. How did you proceed? “In the first case we complained against Shell’s advertising campaign ‘Drive CO2 neutral’. According to Shell, a small payment to forest projects could compensate for the climate harm caused by running on fossil fuels. Our students worked through the relevant climate science, and showed that this is not true. The Reclamecodecommissie agreed with our stance, and declared Shell’s campaign to be misleading for consumers. In response Shell rephrased its claim by changing only a single word: neutralize became compensate, as in ‘Compensate your emissions’. However, Shell failed to provide the scientific evidence that carbon compensation actually works. As a result, we complained again, and won. “We can continue to file complaints about the next greenwashing claim and so on, but I think it’s time for a political decision prohibiting such advertisements in general. This year we filed a complaint against Ajax, the cleaning liquid. On a bottle of Ajax there is a claim that it is fully recyclable, which is not true. This case is still in process.”
to change Clemens Kaupa, our ways assistant professor of energy consumption of Law, pleas for drastically’ a ban against all Sigaret packages have health What about the sugar industry advertisements warnings. Do you foresee a future promoting unhealthy food of fossil fuel with obligatory warnings on gas choices like Coca Cola. Should stations promising nasty climate these companies be banned from companies. scenarios? “It could be one aspect. advertising as well? “In my own Together with his But I think we need to address the work I am addressing the fossil fuel issue in a broader sense: all sorts of industry only, but the issue is broader: students he has lobbying and advertisement by fossil advertisements frequently promote won two complaints fuel companies need to be banned. Now lifestyle choices that are harmful to our we’re in the situation that most people own health or the environment. I think against Shell. know we all have to cut down our fossil fuel consumption, but in the public domain we see advertisements for fossil fuel, for SUV’s and flight companies. Advertising these products normalizes and even idealizes a lifestyle that we know is clearly harmful to all of us. Psychologists call such a situation cognitive dissonance, it makes people insecure and less apt to take proper action.” Together with your students from the Climate Law Clinic you won two complaints against Shell at 32 | AD VALVAS magazine December 2022
we need to be much more conscious about the messages we allow into our public domain.”
Are you an environmentalist in your personal life? “I try to make conscious choices: I am from Vienna and usually I take the train home, but not always. I do fly. Travelling by plane is often cheaper since airway companies are exempt from most taxes, whereas train companies are not. As an individual you can only do so much. These are political choices we need to address collectively.”
INTERVIEW
Clemens Kaupa 41 2013 - now Assistant professor of Law at VU Amsterdam His research interest is in European Economic Law and Climate Law. Kaupa obtained his master’s degree at Harvard and his PhD in Vienna.
Climate Law Clinic Together with his colleague David Rossati Clemens Kaupa coordinates the Climate Law Clinic, a course for master students at VU Amsterdam. The course aims to promote climate justice via legal action. They are a multidisciplinary group with Law students, students of Environmental Sciences, Social Sciences and others. “For students it is incredibly inspiring to see they can actually do something against big companies like Shell”, Kaupa says. The course runs from October until March. This year it has 11 participants.
December 2022 AD VALVAS magazine | 33
ADVERTORIAL
The university student council is the representative participation council of and for students of VU Amsterdam. The council concerns itself mainly with the quality and accessibility of education at VU Amsterdam and with the student policy of this university. The council consults with the executive board periodically.
This beautiful mess The Uni freed up thousands of euros to help “The VU never gets shit done”, “I have no students set up the Student Wellbeing Point. clue where to find what I need” are phrases I Through this initiative, students can help often hear in the University Student Council. other students in finding their way through As a member of the USC I have been working this beautiful mess of an organization. It to give students the chance to have a say can help to find a peer group with common on what is happening on the executive level interests, be redirected to find support if of the university. The last few months were you need extra help with your studies, or get filled with get to know meetings, agenda support if you are struggling with your mental preparation meetings and meetings that health. discuss what should be on the agenda The Uni supports an array of initiatives that preparation meeting (no joke). are designed to help us out with whatever It certainly is a truth that now that I am both we are struggling with. For ‘working’ for VU Amsterdam as example, I was struggling with well as studying, I struggle to I was struggling what the hell I am even studying gain an oversight over what is for. I found some room to happening within VU Amsterdam. with what the hell I am even discuss this existential question However, next to all the criticism studying for with NewConnective. Next to and complaints I want to point this, I started to get more into out that this university is a truly mindfulness and I found out that beautiful place in all its facets. I there is an initiative called the am writing this blog between two Mindful Library which organizes green plants on the second floor meditations and lectures. library (main building). Our university set out What I am trying to say is: VU Amsterdam a questionnaire asking students what helps listens and answers to our needs. They might them to focus while studying. The answers be slow sometimes so we do have to put were books and plants. So the ‘Omboeken’ some work in and search for the right place. project made an artwork out of books on the However, I can tell you that every extra effort first floor right above the cafeteria in the main will be rewarded by an extra insight, a new building and is looking into possibilities to get connection or a spark of joy when something old books from the archives into our study makes you smile. spaces in addition to some lush greenery. 34 | AD VALVAS magazine December 2022
Manon Hofman
Manon Hofman
E: usr@vu.nl | Facebook.com/vu.usr | HG StudentenDOk, room OD-12
Giovanni Stickdorn Coordinator Research & Education usr.giovanni.stickdorn@vu.nl
What’s going on
A selection of the topics that the USR is currently considering or negotiating. • Well-being. We are creating a
student well-being booklet, for a better overview of the possibilities on campus. • BSA. The council is evaluating the BSA (binding study advice) and is looking into alternatives. • Relationships. We are fostering relationships with the study associations and faculties.
Student Counsellors
BLOG
His lucky charm General/psychological counsellors and academic advisors blog monthly about their work at advalvas.vu.nl/blogs-columns
Anemoon Ankum Psychologist and student psychological counsellor
Diary of a student psychological counsellor – the treatment of student M.M.
F
or the intake we talk online, he is sitting behind his laptop in a dark room and it is hard to see his face. With some difficulty he tells me that he is becoming increasingly anxious to speak, stressed and depressed. These complaints are getting in his way when studying and his grades are suffering as a consequence. Together with his family he fled a warzone and he is eager to continue studying here in the Netherlands. Dutch is a big problem for him. Imagine how hard it is to express yourself well and academically correct in a language that you have only learnt 3 years ago… We explore the problems together and in the next session I explain to him that we could try to change some of the thought- and behavioral patterns that are hindering him. He becomes very quiet and has a concerned look on his face. I can see the emotional tension building up and I ask him what bothers him. Tears flow and he admits that he is not confident that this approach will help. He is desperate and feels very alone. During the sessions that follow we discuss which steps he can take, why and how. He asks a lot of questions to understand well and is, regardless of his doubts, motivated to go the extra mile. When I see him a few weeks later he seems to stand taller and more proudly. He tried all the experiments that we came up with, with success. He was able to ask questions to the professor, tell his fellow students to be quiet during a lecture and to stand up for his opinion during a class. Bit by bit he is starting to behave differently, not avoiding his fears anymore. It was difficult and took hard work but he was able to break patterns that kept him lonely and insecure for a long period. Together we are happily surprised by his success. We are both excited to see what comes next. In our fifth and final session he brings me a small gift. He hands me an object that he used to take to exams for good luck, his ‘lucky charm’. “I don’t need this anymore, I want to give it to you as a souvenir and a token of my gratitude. I no longer need luck, I can trust in myself again.” I am incredibly proud of him and I hope that he has felt that.
‘I no longer need luck, I can trust in myself again’
Publicated with the approval of student M.M. December 2022 AD VALVAS magazine | 35
E: OR@VU.NL | WWW.VU.NL/OR | 7 DECEMBER 2022
Werkgroep
Verandertraject/VUtureproof
In juni 2022 is in de overlegvergadering tussen de Ondernemingsraad (OR) en het College van Bestuur (CvB) het evaluatierapport MARS van Capgemini besproken. De OR gaf toen aan dat veel VU medewerkers na een lange onrustige periode snakten naar een beetje rust in de tent. Nu nog steeds is een aantal collega’s druk met achterstanden en work arounds. Het CvB ondernam in de zomer stappen om aan de slag te gaan met een verbetertraject voor de VU en startte een aanbestedingstraject. Hier 36 | AD VALVAS magazine december 2022
werd de OR niet bij betrokken. En hoewel de OR hier niet gelukkig mee was is inmiddels een werkgroep Verandertraject opgericht om het komende traject nauwlettend te volgen en de rol als vertegenwoordiger van de medewerkers zo goed mogelijk in te vullen. Probleemanalyse In het voorbereidende aanbestedingstraject is door het CvB een voorselectie gemaakt van vijf partijen. Het college gaf aan, ook in de bijeenkomsten met VU-medewerkers, redelijk blanco
het traject in te willen gaan, zonder daarbij de regie uit handen te geven. Het uitverkoren bureau moet eerst een probleemanalyse maken waarna keuzes gemaakt moeten worden welke issues het eerst opgepakt zullen worden. De Ondernemingsraad heeft aangegeven nauw betrokken te willen worden bij dit proces en daar heeft het CvB mee ingestemd. De werkgroep Verandertraject werkt als een OR-commissie, komt wekelijks bij elkaar en stemt alle belangrijke zaken af met de gehele Ondernemingsraad.
Ondernemingsraad (OR) Ondernemingsraad direct betrokken bij selectie bureau Inmiddels is er uit de laatst overgebleven vijf bureaus één uitgekozen die het VU-verandertraject gaat begeleiden. Bij de selectie waren twee leden van de OR direct betrokken als onderdeel van de selectiecommissie en twee leden toegevoegd als toehoorder. De OR is tevreden met de geboden betrokkenheid bij het selectieproces. Formuleren definitieve opdracht Zodra bekend gemaakt mag worden welk bureau het is geworden, brengt de OR advies uit over de formulering van de definitieve opdracht. Leidend hierbij zijn de conclusies uit het evaluatierapport MARS. Waarbij een belangrijk aandachtspunt is dat het hier gaat om een verbeterproces, en er geen sprake kan zijn van een reorganisatie met gedwongen ontslagen. De OR is van mening dat dat uit alle lagen van de VU gemeenschap input moet worden meegenomen in de analyse van de knelpunten binnen de organisatie. En wat
De OR vindt het van het grootste belang dat het project zo wordt ingericht dat signalen van de werkvloer gemakkelijk hun weg naar boven vinden. betreft de toekomstige samenstelling van de projectorganisatie wil de OR dat de VU gebruik maakt van onze eigen wetenschappers met kennis en kunde op het gebied van organisatieveranderingen. Tot slot vindt de OR het van het grootste belang dat het project zo wordt ingericht dat signalen van de werkvloer gemakkelijk hun weg naar boven vinden, en dat de medewerkers voortdurend op de hoogte worden gehouden van wat er komen gaat. Vragen of zorgen? Neem contact met ons op! Als OR zullen we in ieder geval regelmatig communiceren over alles wat dit verandertraject met zich meebrengt, en alle medewerkers van de VU kunnen met vragen, zorgen of tips terecht bij de OR via or@vu.nl.
verkiezingen 13 – 19 maart 2023
stel jezelf verkiesbaar! Als je je betrokken voelt bij de VU en het beleid van onze organisatie, dan kan deelnemen aan de medezeggenschap iets voor jou zijn. Stel je
verkiesbaar voor de OR! Als lid van de OR bespreek je voor de VU belangrijke onderwerpen en voer je hierover discussies met de andere leden van de medezeggenschap en met het College van Bestuur.
Medezeggenschap is belangrijk: niet alleen als je vindt dat het beleid anders moet, maar ook als je vindt dat het in grote lijnen goed geregeld is op de VU. Medezeggenschap doet ertoe, omdat het altijd beter kan, omdat de stem van de medewerkers gehoord moet worden en omdat de adviezen van de medezeggenschap beleid vervolmaken De ondernemingsraad bestaat uit 25 leden en vergadert twee keer per maand op de woensdag. Daarnaast maak je als OR lid deel uit van een aantal OR-commissies, zoals Onderwijs & Onderzoek, Huisvesting of Personeel & Organisatie. Je krijgt compensatie in tijd voor je OR-werkzaamheden. Je werkrooster wordt aangepast aan de tijd die aan de OR besteed kan worden. Momenteel krijg een eenheid 8 uur per week compensatie voor een medewerker die in de OR zit . Als nieuw OR lid neem je deel aan trainingen om je wegwijs te maken in de wereld van de medezeggenschap. De OR organiseert daarnaast workshops en heidagen, maar er wordt ook gewerkt aan de ontwikkeling van de afzonderlijke commissies. Als lid van de OR doe je heel veel nieuwe kennis op en leer je nieuwe vaardigheden aan. Wetenschappers worden uitdrukkelijk uitgenodigd uit om zich kandidaat te stellen. Dat is een stuk gemakkelijker geworden nu de VU haar wetenschappelijk personeel in het kader van erkennen en waarderen een omgeving en loopbaantrajecten biedt waarin zij hun talenten kunnen ontplooien en de richting kunnen kiezen die bij hen past.
Wil jij OR-lid worden? Meld je dan aan bij een van de actieve vakbonden op de VU. Je hebt ook de keuze om zelf een kandidatenlijst op te stellen. Daarvoor heb je minimaal twee medekandidaten nodig. Heb je vragen over de verkiezingen? Mail dan naar or@vu.nl. Stel je kandidaat voor de Onderdeelcommissie (ODC) van jouw faculteit of dienst Volgend jaar start er niet alleen een nieuwe Ondernemingsraad maar ook voor de onderdeelcommissies begint er een nieuwe zittingstermijn. Als je je betrokken voelt bij je faculteit of dienst en mee wilt denken over beleidsplannen en personeelszaken, stel je dan kandidaat voor de ODC.
Medezeggenschap doet ertoe, omdat het altijd beter kan, omdat de stem van de medewerkers gehoord moet worden. COLOFON
COMMISSIE COMMUNICATIE OR ERIC-JAN HARTSTRA, HENK OLIJHOEK, KATINKA QUINTELIER, JEROEN RODENBERG EN HOUKJE VLIETSTRA TEKST HENK OLIJHOEK JEROEN RODENBERG HOUKJE VLIETSTRA INGE WESTERLAKEN BEELD YOUR CAPTAIN LUCHTFOTOGRAFIE VORMGEVING HAAGSBLAUW WWW.FACEBOOK.COM/ ONDERNEMINGSRAAD.VU
december 2022 AD VALVAS magazine | 37
Credits Seth Profet
Word bodyshapeTriangle of Sadness instructeur Rialto VU Nieuwe Universiteitsgebouw De Boelelaan 1111 Triangle of Sadness is vanaf donderdag 15 december dagelijks te zien. Check www. rialtofilm.nl voor de speeltijden.
E
en briljante satirische kijk op de verhoudingen tussen arm en rijk van regisseur Ruben Östlund. Maker van Turist en The Square. Modellenechtpaar Carl en Yaya gaat op luxecruise voor de superrijken, onder wie een Russische oligarch, Britse wapenhandelaars en een voortdurend Marx citerende, alcoholistische kapitein. Het jacht raakt in zwaar weer en zinkt. De steenrijke passagiers stranden samen met de bemanningsleden op een onbewoond eiland. Overlevingsdrang verandert de dynamiek in de groep en de bestaande hiërarchie wordt compleet op haar kop gezet: de schoonmaakster stijgt naar de top van de voedselketen omdat zij de enige is die kan koken. Daniël Beltman, marketing
D
e opleiding tot bodyshape-instructeur is een verdieping in het geven van oefeningen op muziek. Door dieper in te gaan op de anatomie, fysiologie en trainingsleer weet je precies welke spiergroep je op welke manier kunt trainen. Om deze cursus te volgen is het handig als je eerst de opleiding tot aerobics-instructeur hebt gevolgd, maar dit is niet noodzakelijk. Data: 16 december, 13 januari en 27 januari. Tijden: vrijdag van 18 tot 20 uur. Locatie: De lessen worden gegeven in een van onze studio’s op locatie Uilenstede. Kosten: 130 euro, voor studenten 90 euro. Voor meer informatie kun je contact opnemen met Jolanda Seijger (j.seijger@vu.nl). Inschrijven kan via www.sportcentrumvu.nl of aan de balie bij Sportcentrum VU Uilenstede. Maria Engels, communicatie & marketing
38 | AD VALVAS magazine december 2022
Sportcentrum VU Uilenstede Uilenstede 100 020-5985090 maandag - vrijdag: 08 - 23 uur zaterdag - zondag: 10 - 18 uur sportcentrumvu.nl
CULTUUR
Credits Noortje Palmers
Perfect voor een chique date Laat me niet alleen VU Griffioen Grof Geschud Broeden Dinsdag 24 januari Aanvang: 20 uur Nieuwe Universiteitsgebouw De Boelelaan 1111 Toegang: 12,50 euro voor studenten en 3 euro voor VU-medewerkers. griffioen.vu.nl/ voorstellingen
D
e jonge cabaretiers Lander Severins en Myrthe van Velden analyseerden in hun vorige voorstelling ‘Lijmen’ hun symbiotische liefdesrelatie tot op het bot. De relatie hield geen stand, het duo Grof Geschud wel. Althans voorlopig. In deze voorstelling ‘Broeden’ ben je getuige van een hilarische en ontroerende poging van de ex-geliefden om zichzelf te verlossen van de verpletterende angst om verlaten te zijn. Een poging die duizend beelden krijgt in verhalen en scènes. De verbeelding als laatste reddingsboei. Als VU-medewerker kun je dit al meemaken voor 3 euro. Je mag drie gasten meenemen voor hetzelfde kortingstarief dat je kunt selecteren in het bestelproces. Femke Idzes, cultuurmarketeer
SFEER Keuken & Bar is gevestigd in het Radisson Hotel in Amstelveen, een groot betonnen blok aan het water, zo’n vijf minuten lopen vanaf Uilenstede. Eenmaal binnen ervaar je de warme uitstraling. De luxe open bar in het midden en het gouden-bronzen thema geven een chique, maar gezellige sfeer. ETEN De menukaart is niet groot, wel verfijnd. Mijn tafelpartner gaat voor de cannelloni. Die is vrij machtig en rijk van smaak, bereid met wilde paddenstoelen, truffel en tijm. Ik neem de kiprollade: twee stukjes malse kip met een romige saus, paddenstoelen, en een bedje van truffelaardappel en pastinaakcrème. Een heerlijke, rijke maaltijd en feestelijk opgemaakt. Garnituur moeten we apart bestellen. Een toeristisch kaasplankje met vijf Nederlandse kaasjes is een fijne afsluiter. BEDIENING Engelstalig, zeer vriendelijk. Onze Griekse ober heeft een goede dosis humor. TIP De kiprollade. AANRADER Absoluut. Heerlijk eten in een rustig en gezellig restaurant dicht bij Uilenstede. Perfect voor een chique date met studentenbudget. PRIJS Normaliter aan de dure kant, maar via thefork.nl krijg je 50 procent korting op het eten. Twee personen krijgen zo voor minder dan 50 euro een uiterst lekker hoofdgerecht, een goed glas wijn plus een dessert om te delen.
Keuken & Bar Professor W.H. Keesomlaan 14 Amstelveen https://keukenbar. amsterdam Reserveren via thefork.nl
Wil je ook GRATIS ETEN, in ruil voor een restaurantrecensie? Mail naar redactie. advalvas@vu.nl.
Duco Dijkema, minor journalistiek december 2022 AD VALVAS magazine | 39
COLUMN
Schwalbe
V Wout van Zaale eerstejaars bachelor media en journalistiek
Dido Drachman illustrator en striptekenaar
40 | AD VALVAS magazine december 2022
lak voor m’n neus springt een jongen de roltrap af. Ik schat hem rond de acht. Onder een luide kreet beweegt hij zijn armen gestrekt van boven zijn hoofd naar schuin naast zijn heupen. Ik kijk nooit voetbal, maar ik herken de Ronaldo-imitatie van deze koter uit duizenden. Vanavond speelt Oranje en dus is het op station Bijlmer Arena een komen en gaan van fluorescerende sjaaltjes, mutsen en juichcapes. Ook het jongetje is gehuld in felgekleurde spaaractieprullaria. Hij kan niet wachten om te juichen voor zijn idolen. Al zou hij natuurlijk het allerliefste zelf meespelen op het hoofdpodium. Leek hij maar wat meer op Ronaldo. Hij is niet de enige. Ronaldo passeerde op Instagram onlangs de 500 miljoen volgers; een mensenmassa die heus niet alleen bestaat uit de jongetjes die zichzelf even een wereldster wanen op het pleintje om de hoek. Achter in de collegezaal kan ik over behoorlijk wat volwassen schouders meekijken
naar belangrijke wedstrijden als Servië-Kameroen. Hoewel het levenspad van mijn medestudenten in zekere zin vastligt, droomt een deel van hen ongetwijfeld stiekem van een carrière als profvoetballer. Leken ze maar wat meer op Ronaldo. De goddelijke status van voetballers in deze wereld is voor mij altijd iets merkwaardigs geweest. Oké, Messi en Ronaldo kunnen een aardig balletje trappen, maar ik raak gewoon niet bijzonder geïnspireerd van mensen die uitblinken in het wegkoppen van hersencellen. Op mijn toneelvereniging sta ik daarentegen regelmatig versteld. Het is onwerkelijk hoe goed sommige medespelers in staat zijn om een gedrukte zin om te zetten in pure emotie. Ooit heb ik iemand horen zeggen dat de beste acteurs beschikken over een totaal gebrek aan gêne, waardoor ze zich vol overgave kunnen storten in hun rol. Ik kijk tegen zulke mensen op als een achtjarig jongetje. ’s Avonds zit ik met huisgenoten Nederlands elftal te kijken. Het duurt niet lang voordat ik luidkeels verzucht hoe
kinderachtig deze sport toch is. Na iedere vorm van fysiek contact liggen de anders zo stoere mannen in het gras te kermen van de pijn in de hoop dat de scheidsrechter ze het voordeel van de twijfel geeft. “Iedereen ziet toch dat dit hartstikke nep is?’’ roep ik verontwaardigd naar de tv. “Hoe kun je al je schaamte zó opzij zetten voor een strafschop? Dat zou ik never noo…’’ Ik kijk nog eens goed naar het acteerspel van de voetballers. Ze gaan helemaal op in hun rol en negeren ieder oordeel van buitenaf. Wat een toneelspelers. Leek ik maar wat meer op Ronaldo.