# 24 | teer
Licht, luchtig & Vluchtig.
#24
teer
Raus magazine is niet geniaal. Dรกt is juist het geniale aan Raus.
licht, luchtig & vluchtig
0 25 50 75 100 75 50 25 0
Raus magazine is een initiatief van de kunst van het weglaten. www.kvhw.nl Raus magazine komt vrij onregelmatig uit en is gegarandeerd 100% trending topic vrij. We won’t tell you the trick but you can ask us to.
2
3
Teer keer teer is teer.
Teerder dan teder.
Teder dan teer.
Lichtmoedig. Zwaarvoetig.
Zwaarmoedig. Lichtvoetig.
Dubbelslachtig. Tweezijdig.
Dubbelzijdig. Tweeslachtig.
raus magazine # 24
TEER
geniet
magazine # 24 | teer
De Joodse bijbel begint helemaal niet met in den beginne maar met in een begin. Ontroerend. In een begin.
Een clown moet nooit laten zien wat -ie kan. Alleen dat –ie ’t kan.
4
ZET VOET NAAR IJSBLOK.
Zet voet in teil.
Espen Berg die zwemmen haat zit altijd met zijn voeten in een teil om dichter bij zijn oorsprong Espen Berg die alleen maar vis eet om dichter bij de bron heeft een hengel en een snorkel schrijft elke dag brieven naar huis – verkleumde hanenpoten Grote Teen zet voet naar ijsblok.
5
magazine # 24 | teer
6
De kleinste geluiden uit mijn leven.
7
magazine # 24 | teer
Kan de huid herinneren? Laten we zeggen de aanraking van een seconde geleden?
Naam Hij zag haar, won haar en verzon haar een naam die niet de hare was, maar die haar stond zoals haar lippen haar mond, en gaf hem haar. Zij aarzelde, zei dat ze reeds lang erg anders heette, en niet zomaar iets aannam van vreemde mannen. Tenzij heel af en toe, per ongeluk, een heel leven.
Mist is een soort sneeuw.
8
HIJ ZAG HAAR, WON HAAR EN VERZON HAAR.
Maar dan van mist.
9
magazine # 24 | teer
wat draagt geen schaduw in jouw licht?
Aubade Overal nu ligt winter. Behalve hier in deze winter, hier in dit bed, hier liggen wij.
Hier vieren wij langzaam en geruisloos elk gerucht over de toekomst: ik streel mijn tijd met je huid en loop volmaakt verloren in wat ik zie. (Wat ik weet is niets meer dan sneeuw in je handen.) Wat in hemelsnaam draagt geen schaduw in jouw licht? Niets, zwijg je.
Donderdag is een soort vrijdag. Maar dan een dag eerder.
10
Birckenpech
Een Neanderthaler hoefde nooit de afwas te doen. Daar stond tegenover dat in de grot ook geen koperen pannenset aanwezig was om delicate sauzen in te bereiden. Laat staan een gewone ordinaire pot om alles wat bij elkaar gejaagd en verzameld was, in gaar te koken.
Pak het geheel in met gloeiende kolen en hou de rook die uit de pot komt goed in de gaten. Bij gele rook weet je dat je op de goede weg bent, na een kwartiertje ontstaat er een partijtje berkenpek om bijvoorbeeld een veer mee aan een pijl te lijmen.
Toch vinden archeologen met enige regelmaat stukjes berkenpek uit het stenen tijperk. Maar om berkenpek te maken heb je potten en pannen nodig. Die ze toen nog niet hadden. Een raadsel.
Maar de Neanderthalers hadden dus geen potten. Al sinds de eerste vondst van berkenpek in de jaren zeventig worstelen archeologen daarom met de vraag hoe ze dan toch deze lijm konden maken. Een aantal sloegen aan het experimenteren.
Jurist Diederik Pomstra zocht uit. Met zijn bedrijf: ‘Het Stenen Tijdperk’ oefent hij zich in praktische prehistorische vaardigheden. Hij looit leer, schiet boog en knutselt handbijltjes in elkaar. En daarbij heeft hij de hele tijd berkenpek nodig. In het stenen tijdperk was dat in Nederland namelijk de enige lijm die er was.
De Pool Grzegorz Osipowicz probeerde berkenpek te maken met een oven van stenen en leem. De Zwitser Kuno Moser kreeg het voor elkaar een beetje pek te produceren door berkentakken onder een bed van gloeiende kolen te leggen. Ook de Arbeitsgruppe Teerschwele van Museumdorp Duppel te Duitsland waagde zich aan diverse experimenten, variërend van het bereiden van de pek in kuilen met hete stenen tot het verhitten van rolletjes berkenbast in een vuur.
Om berkenpek te maken moet je berkenbast verhitten, waarbij de temperatuur tussen 340 en 370 graden moet blijven. Al die tijd mag er ook geen zuurstof bijkomen.
Maar de opbrengst was of vervuild of te mager. Of het proces was te ingewikkeld. Hadden die Neanderthalers het echt zo aangepakt? Als dat zo was dan was het maken van berkenpek een hele
Als je een pannetje hebt is dat goed te doen. Je neemt een pot, vult hem met snippers van de bast van een berk en smeert de kieren dicht met leem of mest.
Als niet nu. Wanneer dan wel?
11
onderneming waar ze een hele dag mee zoet zouden zijn geweest. Daar moesten ze echt tijd voor vrijmaken. Net zoals wij nu doen om onze belastingformulieren in te vullen of om tochtstrips aan te brengen rondom de slaapkamerramen. Diederik Pomstra vond deze technieken ook veel te omslachtig. Hem leek het veel aannemelijker dat onze voorouders de berkenpek gewoon ’s avonds bij het kampvuur maakten. Hij gebruikte dezelfde techniek die de Neanderthalers toepasten om knollen en wortels te garen. Hij legde rolletjes van berkenbast rechtop in een geultje naast het vuur en dekte het geheel af met gloeiende kolen en as. Hij liet ze ongeveer twintig minuten liggen. Toen hij de rolletjes tevoorschijn haalde lekte er gloeiend hete pek op zijn huid en wist hij dat het was gelukt. De opbrengst was net genoeg voor een of twee pijlen. Het zou best kunnen dat de Neander thalers ook op deze manier berkenpek hebben gemaakt. Maar dat hoeft natuurlijk niet. Maar dacht Diederik Pomstra, als ik het kan, konden de Neanderthalers het in ieder geval ook. De volgende missie wordt het bereiden van berkenpek in haardkuilen uit een latere steentijd.
magazine # 24 | teer
Geknakt hert. Geknekt hart.
Sommige woorden waren graag andere woorden geweest.
12
Je stelt je er iets bij voor. Dat is al heel wat.
Bolsters. Klein kereltje loopt blij met twee kastanjes aan een tak. De puntige bolsters zitten er nog omheen. Kereltje vraagt verwonderd aan zijn moeder: ‘Wat is dit?’. Moeder knauwt terug: ‘Wat maakt dat nou uit!!!’.
13
magazine # 24 | teer
Ik had mijn vader (88) aan de lijn. Hij was gras aan het maaien. ‘Wel hard aan de zolen, die beukenootjes. En ja, vroeger had je dan nog wel eens mensen die beukenootjes kwamen rapen. Die zeefden ze dan. Om er shampoo van te maken voor kinderen met een gevoelige huid.
Is roest gelukkiger dan ijzer?
14
Dat schijnt mooi te kunnen uit beukenootjes. Daar zit een heel zachte olie in. Terwijl je toch zou zeggen dat er genoeg kinderen zijn met allerlei allergiÍn. Maar die mensen zie je dus niet meer. Goed. Laat ik in ieder geval nu maar weer eens gaan maaien.’
Is ijzer gelukkiger dan roest?
15
magazine # 24 | teer
Omdat de waarheid rond is kan ze vierkant zingen.
Tenen Voeten Schenen Kuiten KnieĂŤn Bovenbenen Billen Onderbuik Buik Rug Borst Schouders Bovenarmen Ellebogen Onderarmen Handen Vingers Keel Nek Mond Kaken Neus Ogen Wangen Oren Voorhoofd Haren Hart graven het liefst in zand
worden graag gemasseerd
hebben altijd onverklaarbare blauwe plekken zijn van het aanwezige soort
verraden dat blijven staan hard werken was zijn 80 jaar oud en oersterk
lijken toch op die van haar moeder nog te ontginnen passie vertelt haar hoe het zit is veilig terrein
is 5 jaar oud, heel erg kwetsbaar en open als een jong konijn (?) zijn 12 jaar oud en hebben geruststelling nodig zitten er niet op te wachten om sterker te worden maar worden het toch zijn de scherpe kantjes
verraden de grote rol van de Man spreken beter dan haar mond kennen de taal van de liefde kent de eigen wond niet is trots
is fantastisch, mits ontspannen
klemmen zich vast om uit te kauwen zaken doet niets liever dan ruiken en ruikt het liefst wie haar lief is zien meer dan zichtbaar is en laten zien wie er achter woont wensen meer bloed
denken dat ze gemaakt zijn om te vliegen verlangt ernaar geaaid te worden
worden alleen geknipt door kapper Marco is reusachtig
16
‘Pas op voor haar’ zeggen ze. Ze is een moeilijk meisje. ‘Handle with care’ op haar voorhoofd. Ik pak haar voorzichtig uit.
Penne con acciughe ~ 1 KG VASTE RIJPE TOMATEN ~ 1 UI ~ 2 TEENTJES KNOFLOOK ~ 5 EL OLIJFOLIE 1 THEELEPEL OREGANO ~ 1 BOS BLADPETERSELIE ~ ZOUT ~ PEPER ~ 500 G VERSE ANSJOVIS ~ 500 G ZWARTE PENNE
magazine # 24 | teer
Dwaal je liever?
Of de stand van zaken wel bestaat?
18
Of wacht je liever?
Nietszeggend doch betekenisvol.
19
magazine # 24 | teer
20
21
magazine # 24 | teer
DE TROOST VAN EEN KRISTALLEN EGEL. Vincent Vermeulen, marketing manager van Swarovski over het vermarkten van bergkristal. Volgens critici zijn ze afzichtelijk, snorkerig en zinloos. Volgens de liefhebber legendarisch, mysterieus en ronduit onweerstaanbaar. De kristallen objecten van Swarovski. Hoe breng je glazen uiltjes van 1500 euro aan de vrouw? Een koopster van middelbare leeftijd met driekwart jas en bril aan gouden kettinkje omschrijft haar gevoelens over jullie kristallen wonderwereld als volgt: ‘Waarom ik die beeldjes koop? Als cadeau vooral voor mezelf! Noem ‘t aandacht. Lekker wegdromen bij al dat gefonkel. Ze geven me zelfs een gevoel van troost.’ Maar wie zit eigenlijk te wachten op een glazen paard of een kristallen egel? Vermeulen: ‘Nou allereerst de bijna 40.000 leden van de Swarovski Collectors Society Nederland. Voor die mensen is Swarovski hun hobby. Een hobby waarin ze zich heerlijk kunnen verliezen en die wat mag kosten. Daarnaast betoveren wij een steeds groter deel van de overige 9 miljoen vrouwen tussen 20 en 55 in de Benelux. Zo hadden wij vorig weekend nog een groot event in de Passengers Terminal Amsterdam. Vergis je niet. Daar melden zich ruim 14.000 mensen voor aan! Helaas konden we er maar 11.000 kwijt. Zeg maar de heavy users met passie. Die mensen omarmen wij. Hoe? Met een sprankelend programma met een veiling, een sieradenshow en entertainment met de songfestivalzangeres Sasja Brouwers. Wij noemen het trouwens geen beeldjes maar Silver Crystal figuren.’ Veel oudere vrouwen op zo’n event zeker? ‘A bsoluut niet. Vijftig procent van de bezoekers was man! Twee jaar geleden hebben wij een uitgebreid klantenonderzoek laten doen. Wij bereiken écht een heel brede doelgroep. Qua opleidingsniveau zitten we vrij gemiddeld. Van minder geschoold tot HBO.Alleen universitair scoren we onder gemiddeld. Inderdaad veel vrouwen tussen de 25 en 55 jaar. Waarbij het zwaartepunt zo rond de 40 ligt.Verder mensen die heel bewust bezig zijn met huis en haard.’ Toch hebben jullie traditioneel een behoorlijk kitscherig imago. Een beetje dat Frans Bauer-achtige… ‘Nee. Dat ben ik dus niet met je eens. Trouwens. Wat is er mis met Frans Bauer? Zolang Bauer maar niet hoeft te tennissen en hij gewoon lekker blijft zingen is er helemaal niks aan de hand. Lijkt me zo.’ Dus het beeld dat alleen tante Truus jullie fonkelende muizen en kristallen kerstbomen koopt klopt niet? ‘Nee, absoluut niet. Het beeld dat alleen omaatjes en ouwe tantes ons Silver Crystal kopen is inmiddels zwaar achterhaald. De verleiding loopt echt van rijtjeshuis tot luxe villa, om het zo maar te zeggen.’ In de Swarovski Store in Utrecht (op een triple A-locatie naast juwelier Schaap & Citroen) liepen opvallend veel Aziaten. Is dat een kerndoelgroep voor jullie? ‘Zal toeval geweest zijn denk ik. Al weet ik wel dat Aziaten en Amerikanen fervente Swarovski-kopers zijn. Vooral de Crystal Paradise-serie is bij Aziaten zeer geliefd. Met veel
Laten we zeggen: verdwaalde wegwijzers.
fel gekleurde vogels, vlinders en papegaaien. Daarnaast houden ze van ossen, ratten en geiten uit de Chinese dierenriem terwijl Nederlanders juist weer meer van lieve dieren houden. Die willen liever geen enge draken.’ Wat zijn eigenlijk de koopmotieven? ‘Het antwoord van die koopster in Utrecht is ronduit treffend. In de kern gaat het om de magie van kristal. Om luxe. Om wegdromen. Daarachter spelen allerlei motieven een rol zoals comfort, veiligheid en troost. Misschien zelfs voor een klein stukje ook greed. Zo ligt bijvoorbeeld de aankoopratio van ons jaarstuk op 38%. (Swarovski brengt ieder jaar een speciaal jaarstuk uit, dit jaar is dat Siku de ijsbeer voor de lieve som van 350 euro, red.). Hebben ze één object dan willen ze er meer. Kijk naar je zelf. Vroeger had je ook maar één horloge. Nu liggen er acht in je laatje. Terwijl je toch echt maar op één tegelijk de tijd kan lezen. Maar goed. Uiteindelijk draait het bij ons maar om één ding: verleiding. Trouwens, wij verkopen niet alleen zilverkristallen objecten maar zijn ook steeds actiever in andere segmenten als kerstornamenten, kantoor-accessoires en vooral sieraden. Eigenlijk moet je het zo zien: het Silver Crystal en de collectables zijn het wezen van ons merk en onze cash-cow. De meer modische segmenten daaromheen ontwikkelen zich echter razendsnel. In een aantal van onze winkels hebben we de omzet verdrievoudigd en halen we inmiddels meer dan 55% van onze omzet uit onze sieraden. Onze stars.’ Maar nog even terug naar die verleiding. Hoe vullen jullie die in? ‘Vooral op de winkelvloer. Op dit moment ligt onze focus sterk op distributie. Niet alleen via onze vijf eigen Swarovski Stores en twaalf franchisewinkels, maar bijvoorbeeld ook via een samenwerking met Parfumerie Douglas. Onze vitrines bereiken daar een jonge, modebewuste doelgroep die sterk bezig is met uiterlijke verzorging. Daarnaast verkopen we steeds meer via het juwelierskanaal. Vroeger vonden die ons niet ‘edel’ genoeg maar de laatste jaren zien ze dat onze scherp geprijsde gelegenheidssierraden gewoon keihard traffic genereren.’ Toch klinkt het wat beperkt, alleen communiceren op de winkelvloer… ‘Ten eerste wil ik duidelijk maken dat het neerzetten van onze eigen winkels uiteraard een strategische zet is. Ik zeg wel eens: de onbetrouwbaarheid van de detailhandel is de opkomst van het merkartikel geweest. De goeden overigens niet te na gesproken. Ten tweede wil ik alleen maar aangeven dat we ‘inside out’ werken. Eerst distributie, eerst zichtbaarheid en visual merchandising in consequent gestylde winkels. Vervolgens wil ik mensen bij ons naar binnen halen via onze collectorsclub en de traffic genereren via bijvoorbeeld Douglas. Daarna zullen we pas aan de slag gaan met verdere communicatie naar buiten via print en sponsoring.’ Een tijdje terug hebben jullie de crystal tattoo geïntroduceerd; glazen sterretjes voor jonge meiden om op spannende plaatsen te plakken. Jullie manier om instroom te genereren? ‘Onder andere. Via het maandblad Glossy hebben we 134.000 samples verstuurd met daaromheen wat redactionele aandacht. Vervolgens konden die meiden meedoen
22
aan een fotowedstrijd met een heuse crystal-tattoo-model-verkiezing. Daaromheen hebben wij het een en ander in print gedaan in titels als AvantGarde, Cosmopolitan, Beau Monde en het Belgische Weekend Knack. Heel succesvol. Daarnaast zijn wij uiteraard bijzonder blij met de belangstelling voor strass-ceintuurs en glitterende stenen gedragen door sterren als Christina Aguilera en Britney Spears. Voor die doelgroep zijn dat natuurlijk absolute iconen en rolmodellen. Daarnaast zijn er tal van andere initiatieven zoals onze samenwerking met het lingeriemerk Gossard. Die brengt dit jaar voor het eerste een sprankelende New Years Eve String met kristallen details uit in Noord Europa. In Zuid-Amerika is dat al jaren een begrip om ondergoed in een bepaalde kleur te dragen.’ In principe kunnen jullie meisjes- en vrouwenleven van de wieg tot het graf laten glimmen. Met de Crystal tattoo voor jonge meiden, een fashion-collectie met colliers, horloges, armbanden en tassen voor trendy twintigers, kristallen objecten bij het huwelijk of de geboorte van de eerste, twinkelende kerststerren voor het jonge gezin tot en met de kristallen collectables voor huiselijke veertigers en vijftigers. Is dat een bewuste strategie? ‘Nou nee hoor. Zo gepland gaat dat allemaal niet. Neem onze zilverkristallen objecten. Die zijn ook bij toeval ontstaan. Hoe? Een zekere meneer Schreck was toen verantwoordelijk voor onze kroonluchterdivisie. Van een aantal kristallen ornamenten heeft hij een muis in elkaar geplakt! Vervolgens werd dat een uiterst geliefd geschenk tijdens de Olympische Spelen in 1976! Daarmee begon het sprookje van ons glansrijke succes. Al zou ik natuurlijk liegen als ik zeg dat we niet vreselijk blij zijn met die nieuwe segmenten waarmee we nieuwe doelgroepen aanspreken, zoals onze tweejaarlijkse fashion-collectie. Per seizoen zetten we dan toch zo’n 8000 colliers, armbanden, ringen en oorstekers af. Heel spannend want je bent zo goed als je laatste collectie.’ Toch nog even over loyaliteit. Wat doen jullie precies om die 38.000 heavy users van de Swarovski Collectors Society aan je te binden? ‘Voor 32 euro word je lid. Daarvoor krijg je een welkomst cadeau en vier keer per jaar een glossy magazine. Daarnaast zijn er lokale, regionale en nationale events waarin het altijd draait om vier elementen: informatie, demonstratie, verkoop en vermaak. Ieder lid is als het ware gekoppeld aan een lokale dealer. Die haast persoonlijke relatie is van groot belang. Er zijn dealers die twee keer per jaar een bus regelen om naar ons adembenemende bezoekerscentrum KristallWelten in Wattens (Oostenrijk) te gaan. Vergis je niet. Dat centrum trekt jaarlijks ruim 670.000 bezoekers! Gemiddeld komt de Swarovksi-liefhebber zo’n drie tot vijf keer per jaar op onze winkelvloer om ruwweg tussen de vijf- en zeshonderd euro te besteden.’ Tot slot nog even terug naar de kristallen egels en paarden. Hoeveel verkopen jullie er daar eigenlijk van? ‘In totaal verkopen wij zo’n 100.000 objecten per jaar. Ongeveer 40% daarvan is zilverkristal. Wil je nog meer getallen? Onze prijsvariatie ligt tussen de 20 en 2000 euro en het gemiddelde op 68 en zoals ik al zei halen wij inmiddels ongeveer de helft van onze omzet van ongeveer 30 miljoen euro uit sierraden. Schitterend toch?’
Als je een peer doorsnijdt kun je de vorm herleiden tot een vijfhoek. Je ziet overduidelijk het klokhuis met de pitten.
23
magazine # 24 | teer
Woorden betekenen alleen andere woorden.
24
Morgen
ga ik naar de vrouw waar ik van hou en geef ik haar haar vleugels terug. Morgen is zij niet meer mijn kooi.
magazine # 24 | teer
25
Gedicht met trompet Omdat de waarheid rond is Kan ze vierkant zingen En met hoeken en gaten En met stippeltjes En met hoogte En met diepte
Ik geef mezelf de tijd En zie de duinen van klei bewegen Ik geef mezelf de tijd En loop een beetje heen en weer Ik geef mezelf de tijd Hou je van deltavliegen?
Omdat de waarheid niet rond is Kan ze de dingen aanraken En heel stil zijn Woon jij hier in de buurt? Ben jij lid van een gymnastiekclub? Ik kijk wel eens in een tijdschrift Ik herinner me later niets Van kleur of letters Ik herinner me alleen dat ik in een tijdschrift keek En dat ik water dronk of melk of bier En dat ik dacht aan de verte in de verte En aan niets en aan de dingen en aan lopen En aan een ezel Een ezel is niet rond Maar een ezel is een mooi dier Omdat een ezel een mooi dier is Want een ezel is een mooi dier Dat pelpinda’s en pistachenootjes eet En zich later alles herinnert Dat is wat hem spannend maakt Hoe laat zou het zijn? Ik heb geen horloge geen lijst Ik heb geen verleden geen nood Ik heb geen boot geen zekerheid ik heb geen maan geen zonlicht Ik geef mezelf de tijd Verzamel je sentiment Het verlangen naar eenzaamheid Het verlangen naar geroezemoes in grote ruimtes De droom van alle soorten snoepgoed De droom van alle soorten welkom Misschien blijf je nieuwsgierig Misschien blijf ik nieuwsgierig Naar overgang en kleuren Naar de stemmen van de materialen Het toeteren van de woorden Het blazen van het hart Wie ben jij eigenlijk? In welke streek ben je opgegroeid? In welke straat welke kamer? Ik tekende cowboys en indianen Ik herinner me dat ze nergens op leken Niet op cowboys Niet op indianen Niet op Spanjaarden op een boot Ook niet op mijn oma en opa Verzamel je sentimenten Want ze lijken ergens op
Wat ons spannend maakt is verlangen Dat een droom is En nieuwsgierigheid Lees de maatschappelijke boeken Lees alle kookboeken en alle boeken zonder recept De meeste handen hebben vier vingers en een duim Luister naar de muziek van de wind Luister naar de muziek van de grote en kleine huizen De meeste handen hebben vier vingers en een duim Kijk naar de vormen van ongerijmdheid Kijk naar de vormen die alles of niets voorstellen De meeste mensen hebben koninklijk bloed
Vertel de zon wie je bent En ga slapen als het tijd is Ga zo door en hou niet op met vertellen Ga zo door en hou niet op met luisteren Ga zo door en hou niet op met dromen Omdat de waarheid rond is en niet rond Omdat de waarheid vierkant is En vanzelfsprekend niet Licht en donker maken je weer wakker Hoogte en diepte reiken je kleren aan Gefluit en stilte wassen je handen en je polsen Vliegen en vlinders verwelkomen je mond Ik herinner me kerken en musea Ik herinner me concertzalen Ik herinner me kiosken Zo zou het kunnen zijn En zo zou het kunnen zijn Buig je armen en strek je benen Misschien herinner jij je iets?
Jij ook De verte zindert de verte sist De verte ademt nabijheid in de verte De verte zindert de verte sist De adem van de mogelijkheden De adem van het lawaai en de onrust De adem van het zwijgende en misschien De verte spuugt de verte zoemt De verte ademt bezwete huid en droog stof De verte spuugt de verte zoemt Ik geef je een hand Ja trek er maar aan De hand is helemaal echt Let niet op mijn levenslijn Ik geef je een oor Je hoeft niet te schreeuwen Ik geef je een oog Je hoeft niet te betekenen
Wat ons spannend maakt? Wat ons de tijd geeft? De secondes van onbegrip De minuten van kennis De uren van uitzinnigheid De dagen van regenval De weken van droogte De maanden van getrommel De jaren van verte Verzamel de sentimenten Die in de holte en in de hoek Die in de lijn en in de verf Die in het voegwoord en in de lijst Die in de vrucht en in het riet Die in het koper en in de groet Die in het papier en in de lip Die in de snaar en in de tijd Ik herinner me dat het zo zou kunnen zijn Ja ik woon hier in de buurt
Groet de kinderen Groet de mannen en vrouwen Ik weet wat me te doen staat Ik zeg de dingen zonder ze in woorden te hullen Knop kam kraal pen kleed bek Ik ga met je mee Zonder te denken aan licht en donker Zonder te denken aan hoogte en diepte Ik ga met je mee Je bent op weg Vertel de zandkorrels wie je bent Vertel de houten constructie wie je bent Vertel de veranderingen van temperatuur wie je bent Vertel de geur van bloemen wie je bent Vertel de kleur van stenen wie je bent Vertel de klank van de instrumenten wie je bent Vertel de ezel en de wagen wie je bent
26
Uit: Buurtkinderen van Arjen Duinker
fanfare Zelfportret als man in de fanfare (aan de Menenpoort)
Ik ben een vreemde witte vogel gegroeid op de hoed van de man die blaast bugel en basson De wind komt uit het oosten en ik buig den IJzer het hoogriet langs de laagwei de loopgraaf in de sloot Ik ben een vreemde witte vogel gevederd en verzameld op de hoed van bugel en bombarie De wind komt uit het westen Ik buig regenton en hoosvat Een vleermuis aan de nacht buig felle noordenwind tot windroos.
Soms kijk ik in je ogen. Al zijn het jouw ogen niet. Ik zie je lopen. Ik zie je zitten. Maar jij bent het niet. Ik herken je in andere mensen. Zij herkennen mij niet.
27
magazine # 24 | teer
28
Naakt zit ik hier voor je Naakt zit ik hier voor je Woorden stromen uit mijn hart, Wo o r d e n s t r o m e n u i t m i j n h a r t , mijn pen mijn pen zoekt naar cadans, zoekt naar cadans, vindt slechts stilte vindt slechts stilte
Woorden die onbenoembaar zijn, Wo o r d e n d i e o n b e n o e m b a a r z i j n , maar gezegd willen worden maar gezegd willen worden lege taal lege taal Geen inkt, slechts ziel Geen inkt, slechts ziel
29
magazine # 24 | teer
Wie te vaak wolf roept is een schaap.
De bloem in mij Een bij landde op mijn borst en viel dood. Is de bloem in mij nog steeds giftig?
30
LEEF IN HET TEER EN NU. Ik herinnerde me dat we achter de Dom zaten. Een terras in Keulen, grenzend aan een groot kruispunt. We bestelden opnieuw bier en ik zat gelukkig te zijn. Mijn geluk overschreeuwde zijn geklets. Dat we het zo ontzettend fijn hadden samen, schreeuwde het. Zo leuk! Zo vanzelfsprekend, vanzelf. En toen luisterde ik weer. Laat achterwege te wensen dat het blijft. Ik herinner me ook dat ik met een dakloze cliënt een café binnenliep. Hoe zijn grote lichaam veranderde van vorm terwijl hij zich achter me aan een weg tussendoor de tafels baande. Alsof het verschrompelde zonder klein te worden. Zijn vingers pasten niet door het oortje van zijn koffiekop en in het suikerzakje zat te weinig suiker. De serveerster hoorde hem niet roepen omdat hij zijn tandeloze mond verstopte achter zijn hand. Hoe leven op straat verleert om te leven binnen ruimtes. Een muur het verschil tussen iemand zijn en niemand. Durf zonder spijt te zijn hem daar te hebben gebracht. Meer. Een man vertelde hoe zijn vader zijn kat doodsloeg terwijl hij toe moest kijken. Besluit door te lezen, naar hem te luisteren terwijl hij vertelt, te voelen dat je misselijk wordt. Elke trede die het beestje omhoog kroop, kreeg het een klap met de wandelstok. Tot het bovenaan bleef liggen. De man die toen nog jongetje was, moest de kat weggooien in de groenbak. Of hij er wel iets op wilde leggen, anders zou iemand er nog wat van denken. Hoe hij snikte. Het jongetje dat nu man was. Iemand uit Guinee heeft een vaste baan. 40 uur per week maakt hij schoon. ‘Niet erg veel leuk’, vindt hij. Hij heeft een droom, wil chauffeur worden op een grote wagen. ‘Maar ja.’ Kijkt me verlegen glimlachend aan, verlegen met zijn eigen droom, denkend of wetend dat hij niet te veel mag verwachten als onopgeleide vluchteling in dit land. Probeer niet te denken dat er wel een oplossing is. Ik zat op een terras en was gelukkig die dag, herinnerde ik me toen ik in tranen achter een treinraam langs Keulen reed, een jaar later. Maar ach. Ik huilde ook toen avondzon een pluk haar van mijn nichtje pakte, toen we wonnen met voetbal of verloren juist, dat weet ik niet meer. En veel minder dan toen het nog aan was, lachte hij aan de telefoon. Een week lang, een jaar lang, een leven lang elke minuut zacht als een ei, vol van gevoel. Geen garantie voor geluk, wel voor leven. Dat kwamen we hier doen. Teer zijn is een oefening. En hij begon hier. 31
magazine # 24 | teer
I like Hoe gaat het tegenwoordig met aandacht? Als ik de media volg slecht.
In ieder geval niet meer door de ontvanger. Probeer maar eens een
Een kleine greep? Niemand heeft klaarblijkelijk meer aandacht voor
gesprek te voeren met iemand die je niet kent, maar die je wel – om
elkaar. Jongeren schofferen ouderen. De politiek verwijdert zichzelf al
welke reden ook – aandacht wil geven. Je wordt aangekeken alsof je
jaren van de kiezer. De televisie zendt namaak–aandacht uit. Ouders
op zijn of haar leven uit bent.
sturen hun kinderen op bijles, in plaats van zelf mee te werken. Bazen kijken naar output, niet naar mensen.
Daar hebben we met z’n allen iets op gevonden. We praten minder, maar geven meer. Sneller, maar daarom niet met minder aandacht.
Ach. Ach, ach ach. Wat een klaagzang. Wat is het toch lekker als de me-
Wie heeft niet inmiddels al een paar keer op Facebook een foto, video
dia je mening vormen. Lekker achterover, uurtje WNL met een stukje
of leuke grap een ‘like’ gegeven? Wie heeft nog niet een retweet ge-
PVV erin, en je weet weer dat de wereld slechter en bedreigender is
stuurd? Of, voorheen (sorry Raymond, Koen en Floris), via Hyves iets
dan ooit tevoren.
beantwoord of doorgestuurd?
Maar ook: wat een geestelijke luiheid. Want het gaat goed met aan-
We geven aandacht, maar anders dan vroeger. Dat is daarom niet min-
dacht die we aan elkaar geven. We meten het alleen af aan de verkeer-
der. Een vijftiental jaar geleden begonnen we met e-mail. En ja, het
de waarden. We kijken terug. Jong of oud, als het over waarden gaat kijken we terug. Vroeger (al is het maar een paar jaar) was alles beter. Tja.
waren korte, snelle, vaak slecht geschreven berichten die we elkaar toezonden. De uitgebreide brief was in het begin nog heer en meester als je aandacht wilde geven. Daarna kwamen de social media. Nog korter, veel sneller en directer. Geen weg
Vroeger stond een politieke partij, geleid door nota-
terug. Er ontstond een enorme vervuiling. Iedereen
‘Niet erg veel leuk’
belen, ver af van het volk. Vroeger werd je niet geholpen met je huiswerk. Vroeger wist de slager hoe je je vleeswaren gesneden wilde hebben. Vroeger gaven mensen om elkaar en waren vriendschappen, vriendschappen voor het leven. Is dat dan zo veranderd? Nee, dus. We zijn stellen wel continu nieuwe eisen. Eisen die onszelf ogenschijn-
lijk vrijpleiten van het geven van aandacht. De
slager moet maar weten wat ik wil. De school lost het maar op. De politiek moet maar iets verzinnen om ons te betrekken. Mijn baas moet er maar voor zorgen dat ik mijn werk leuk vind. Door die eisen te stellen en die ook nog
deed maar wat; zolang je maar veel vrienden had was het goed. Dat stadium zijn we inmiddels ontgroeid. Via social media vinden we mensen, bereiken we mensen die we kennen of willen leren kennen. De simpele ‘like’ wordt niet meer zomaar gegeven. We zijn bewust geworden van wie we wel en wie we niet aandacht willen geven. Dat bewustzijn is sterk. Heel sterk. Pas als je echt achter iets staat,
stuur je het door. Je denkt er dus over na. Over
de afzender, over de boodschap die je via die afzender wilt doorsturen. Want je weet dat het mensen bereikt die je waardevol acht. En die mensen wil je laten meedelen in wat je leuk vindt. In een heel klein deel van je leven.
eens telkens aan te scherpen, creëren we met z’n allen een onmoge-
Een retweet of een like is daarmee niet alleen een boodschap naar je
lijke situatie. We vragen van alles en zijn, vanuit de ander gezien, niet
eigen kring, maar ook zeker een boodschap naar degene wiens bericht
bereid tot geven. Dat wordt ervaren als gebrek aan aandacht, als ego-
je doorstuurt: je denkt er echt over na. Je vindt er iets van. En als je
centrisme.
iets doorstuurt, weet diegene dan ook dat je zijn of haar ‘post’ serieus gewogen hebt en waardeert. Dat is aandacht. Aandacht voor iemands
Aandacht is een basiswaarde in ieders leven. Want door aandacht
keuzes, voor iemands mening.
voelen mensen zich gewaardeerd en hebben ze een rol in andermans bestaan. Die wens, om een rol te hebben in iemands bestaan is geen
Natuurlijk, net als vroeger praten we liever. Maar ook vroeger sprak
zwakte, maar juist een kracht. Dat zegt veel over je. Je wilt er toe doen.
je maar met een paar goeie vriendinnen of vrienden. Dat is niet ver-
Je wilt herinnerd worden, vóórdat je doodgaat. De hang naar aandacht
anderd. Je kunt niet met iedereen een gesprek aangaan. Wel kunnen
is van alle tijden. Welk woord je daar ook voor gebruikt, we hebben be-
we nu een brede groep aandacht geven. Serieus aandacht geven. En
hoefte aan aandacht. En die wordt gegeven. Juist in deze tijd steeds
dat doen we ook. Op een manier die juist niet voldoet aan de eisen van
méér gegeven. We zijn het alleen zo ontwend, dat we het niet meer
vroeger. Gelukkig maar.
herkennen. Want de vormen van aandacht zijn wél veranderd. Of beter, meegegroeid met de tijd. Daar ligt de crux. Aandacht wordt niet meer gegeven volgens de regels van vroeger. Het wordt gecamoufleerd. Niet meer open en bloot gegeven, zoals vroeger middels een gesprek of een aai over je bol. We durven namelijk niet meer openlijk aandacht te geven, dat hebben de media met al hun valse sentimenten onder de noemer van aandacht inmiddels wel verpest. Persoonlijke, directe aandacht wordt niet meer vertrouwd.
Dit is een gesprek over een gesprek dat niet heeft plaatsgevonden.
32
Tussen wat en wat is de lijn en als hij dan zo dun is waarom is hij dan nog?
33
magazine # 24 | teer
DE WERELD IS NIET KIL.
Duizend horloges. Duizend tijden.
34
VERRE VAN.
De Gevoelige Wereld.
Plant aan de leugendetector.
Wist u dat mensen, dieren, planten en zelfs metalen op de-
Cleve Backster (geboren 1924) een ex-ondervragingsspecia-
zelfde manier reageren op hitte, kou, elektrische spanning
list van de CIA keerde zich tot het onderzoeken van planten
en fysiek geweld? Sir Jagadish Chandra Bose (30 November
aan de hand van een leugendetector die hij aan een blaadje
1858 – 23 November 1937) ontdekte dat zowel organisch
van de plant op zijn bureau klemde. Hij hing blaadjes in hete
(planten en dieren) als inorganisch (metalen) materiaal op
koffie, knipte blaadjes af, telkens met een uitslag op de
dezelfde manier op stimuli van buitenaf reageren, namelijk
leugendetector. Hij beweert dat toen hij bedacht dat hij de
electrisch. Alle dieren en mensen hebben zenuwcellen. Als jij
plant in brand kon steken en dit wilde gaan doen, de leugen-
je brandt of stoot gaat er een klein electrisch signaal naar
detector uitsloeg en dat planten het dus kunnen merken als
je hersenen die vervolgens pijn registreren. Hoewel planten
men kwade intenties heeft. Hij voerde ook experimenten
niet echt pijn kunnen voelen (voor zover wij weten), reageren
uit waarbij hij andere organismen en soms zelfs mensen
ze wel met een electrisch signaal op een schok, net als me-
pijn deed om te zien of de plant het zou merken. De leugen-
taal dat doet. Jagadish ontdekte dat zowel dieren, als plan-
detector gaf inderdaad een uitslag als er een dier in de
ten, als metalen verdoofd raken door kou, vergiftigd raken
directe omgeving pijn leed. Hoewel dit ook door anderen is
door alcohol, moe worden van teveel werk, lui worden van
getest, geeft dit onderzoek lang niet altijd dezelfde uitsla-
drugs, gespannen raken door electrische schokken, een klap
gen, want soms reageerde de plant wel op gevaar, maar vaak
of ander fisiek geweld kunnen registreren en dood gaan door
ook niet. Dus de wereld is niet kil of gevoelloos. Integendeel!
vergif. Bij ‘dood’ moet je denken aan een gebrek aan reactie
Hij lijkt veel meer op ons dan wij ooit hebben beseft.
op stimuli van buitenaf. Ook vertonen ze ongeveer dezelfde verschijnselen bij uitputting en depressie en reageren ze wel of niet onder precies dezelfde omstandigheden.
35
magazine # 24 | teer
Aquafile “Ahum,” kuchte Leonardo, “mag ik er misschien
heeft zeker ook nog epilepsie ofzo, dacht hij
nog een beetje wankel - voor zover je wankel
even langs? Ik probeer het al een tijdje, en
wanhopig. Vandaar dat ze zich zo vastklauwt
kunt vliegen - en landde ze op een tak vlak
ik heb een beetje haast zie je?” Hij duwde
aan deze boomwortels.
naast Roels hoofd. “Haaa!”
voorgangster, maar het leek wel of ze niks
Op hetzelfde moment zag Leonardo dat er
Roel keerde uit ongemeende beleefdheid zijn
voelde van zijn verwoede pogingen om zich
uit zijn ooghoek een organisme in volle vaart
gezicht richting de ekster.
langs haar te wurmen.
op hen af kwam. Het leek verdomd veel op
voor de vorm nog maar eens tegen zijn
een klein dik meisje in een roze bikini op een
“Haaa!”, kraaide ze. “Je had me in mijn mond!
Zijn vertrouwde rivier was verworden tot een
opblaashaai, maar dat kon niet zo zijn. Ze
Haaa! Dat maakt niet uit hoor! Ik zat op de
heuse wildwaterbaan, wat op zich gunstig was,
waren hier tenslotte in de uithoeken van een
tak die je met je sterke kaken uit die boom
daar hij snel naar zee moest komen. Helaas
beschermd reservaat in de Amazone. In de
trok! Haaa! Wat fijn om zulke sterke kaken te
werd deze krappe bocht volledig in beslag
verte hoorde hij toch het bulderen van de
hebben! Het is vast heel veilig om bij jou in de
genomen door een schubbig vrouwwezen
machtige Cachoeira da Fumaç-waterval?
buurt zijn! En het is nu net alsof we getongd
dat geen centimeter opzij week. Haar buik
Hier leefden toch geen haaien?
hebben! Haaa!”
zat ingeklemd tussen een uitgestoken rots
Leonardo begon nu een beetje te twijfelen aan
en de kleiige rivierwand, en haar klauwen
zijn ingebouwde kompas, dat altijd voor een
Roel rolde zo hard met zijn ogen dat hij zijn
omklemden een paar boomwortels. Vooral die
feilloos gevoel voor richting had gezorgd.
eigen hersens kon zien.
Op zich kon hij wel tegen een stootje, maar
Het laatste wat hij hoorde vlak voordat de
“Ik heet Sabrina!”, vervolgde de ekster. “Ik
scherpe voorwerpen moest hij ten alle tijden
verschijning met een rotvaart achterop
weet dat giraffes niet kunnen praten omdat
zien te vermijden. Kortom: om nu tegen een
de opstopping knalde - en daarmee een
ze geen stembanden hebben, maar misschien
uit de kluiten gewassen leguaan aangedrukt
enorme blubberige bende veroorzaakte
dat we kunnen communiceren door te
te worden was niet iets dat Leonardo kon
- was een luide gil: “OH MIJN GOD WAT
knipogen. Haaa! Eén keer voor ja, twee keer
gebruiken in deze precaire fase van zijn leven.
DOEN EEN KWAL EN EEN LEGUAAN IN DE
voor nee!”
Of eigenlijk in elke fase van zijn leven, als kwal.
WILDWATERBAAN VAN EEN CENTER PARCS
flinke kam in haar nek maakte hem nerveus.
ZWEMBAD, IEEHHHH!!” “Ow, neem me niet kwalijk meneer,” zei de
Roel had hier geen zin in. Sterker nog, hij voelde zijn ziel bij elke “Haaa!” een poging
dame en draaide daarbij met haar ogen
Haaa!
willekeurig alle windrichtingen op. Alsof ze
doen om uit zijn lichaam te ontsnappen. Zijn mondhoeken schoten dan ook omlaag en van
wilde zeggen: ik kijk alle kanten op, behalve
Roel keek vies. “Bllbltsjj,” dat is ongeveer
ellende sloot hij zijn ogen, niet doorhebbende
naar jouw doorzichtig geworden zwembroek
het geluid dat er te horen viel toen Roel het
dat hij de ekster hiermee precies de reactie
waarin ik nu ehm-dingen in zie zitten. “Ik
warme en zachte ding uitspuugde dat per
gaf die ze verwachtte.
voelde niet dat er iemand tegen mijn rug aan
ongeluk in zijn mond was beland. Hij hield zijn
duwde. Ik wilde hier even uitrusten van alle
tong uitgestoken toen hij zijn meterslange nek
hitsige Komodo’s die achter me aanzitten,”
weer de lucht in stak. Eenmaal hersteld van de
lispelde ze insinuerend.
vieze smaak in zijn mond tuurde hij aarzelend
Roel zag nu dat hij dat niet had moeten. Uit
naar beneden om te zien wat er nu precies in
frustratie begon hij zijn nek heen en weer te
Niet alleen traag, maar ook nog een overschat
zijn mond had gezeten - terwijl hij dat eigenlijk
bewegen.
zelfbeeld, dacht hij, maar hij hield wijselijk zijn
helemaal niet weten wilde.
mond.
“Haaa!”
“Haaa! Wat een lange nek heb jij! Haaa! Die
“O-keee,” zei hij op geërgerde toon, zoals
In het dorre savannegras zag Roel een zwart
komt zo lekker hoog! Het moet zo veilig
kwallen vaker kunnen klinken wanneer ze
hoopje veren worstelen onder een flinke
zijn om bij jou in de buurt te blijven! Mag ik
geïrriteerd raken, “maar hoe zullen we dit dan
laag speeksel. Met wilde rukbewegingen
voortaan op je hoofd wonen? Dat lijkt me
aanpakken? Ik kan niet te lang vast zitten
probeerde het een evenwicht te vinden en na
leuk!”
want dan implodeer ik namelijk.”
enige tijd leek het weer te weten wat boven
“Dan implodeer je?”, herhaalde ze ontsteld,
was en wat beneden. Roel zag er nu ook een
Roel had niet het idee dat hij snel van haar
“wat bedoel je daarmee? Als een soort
snavel uitsteken, en nadat het de laatste
af zou komen. Er zat maar één ding op. Hij
trilpudding die in elkaar klapt ofzo?”
kwijlslierten van de vleugels had laten druipen
zuchtte en bewoog met tegenzin zijn hoofd
Inmiddels verzorgde hun opstopping voor
zag hij het verbaasd om zich heenkijken, en
tot op een centimeter afstand van de ekster.
een kleine overstroming en Leonardo had
dat het uiteindelijk Roel recht in zijn ogen
De ekster maakte zich klaar om op zijn hoofd
helemaal geen zin - en tijd - om dingen uit te
aankeek. En toen begon het kraaien.
te stappen.
“Hallo! Haaa! Hallo! Hoe gaat het! Haaa!”
“Haaa! Dankj -”
Roel reageerde niet. Hij keek alleen wat
Sabrina werd onderbroken door een
ongelukkig uit zijn ogen bij het idee dat hij
plotselinge mond om zich heen. Roel keek
“Nou ja, ik kan wel iets naar voren, maar ik
blijkbaar een ekster in zijn mond heeft gehad.
weer vies, maar slikte dapper door.
waarschuw je: het gaat nogal schokkerig
Een sociale ekster zelfs, die zijn extra vies. Hij
vaak,” zei het reptiel, terwijl ze vreemd met
besloot haar te negeren, maar net toen hij zich
haar hoofd begon te knikken. Ow god, ze
om wilde draaien vloog de ekster naar boven,
moeten gaan leggen nu. “Ehm, kun je misschien even naar voren gaan anders?”, vroeg hij bits. Hij begon een beetje ongeduldig te worden nu.
37
magazine # 24 | teer
colofon
COVER fotografie: Nina Kopp, kopphoto.com
PAGINA 2 - 3 beeld: Julia Kaiser, kvhw.nl tekst: Hugo de Haas van Dorsser, kvhw.nl
PAGINA 4 - 5 beeld: Jeroen W. Mantel, jeroenwmantel.com tekst: Norbert de Beule, nobertdebeule.be
PAGINA 12-13 beeld: Jonathan Andrew, jonathanandrewphotography.com tekst: Hugo de Haas van Dorsser, kvhw.nl
PAGINA 14 - 15 beeld: Simon Benson, simonbenson.nl tekst: Hugo de Haas van Dorsser, kvhw.nl
PAGINA 16-17 beeld: Julia & Kristian Schenk, philuko.blogspot.com, kristianschenk.de inzet: Lesanka Honigh, lesankahonigh.blogspot.com tekst: H. boventekst: Elsbeth Teeling, elsbethteeling@gmail.com
PAGINA 24-25 beeld: Marije Brouwer, marijebrouwer.nl tekst: Rodaan Al Galidi, algalidi.com
PAGINA 26 - 27 tekst: Arjen Duinker uit de bundel Buurtkinderen (Querido). beeld: Nina Laura, ninalaura.com tekst inzet: Norbert de Beule, nobertdebeule.be ondertekst: Elsbeth Teeling, elsbethteeling@gmail.com
PAGINA 28-29 concept + tekst: Marc en Viv, aquattromani.nl foto: Helen van Dijk, helenvandijk.nl
PAGINA 36 - 37 links: copy: Hugo de Haas van Dorsser, kvhw.nl, art: Jarno Potijk, jarnopotijk@hotmail.com rechts: Mirla & Marten, wijkunnenschrijvengoed.nl
BACK COVER fotografie: Nina Kopp, kopphoto.com
38
colofon
PAGINA 6 - 7 beeld: Amber Dekker, amberdekker.nl tekst: Bertien de Moor en Hugo de Haas van Dorsser
PAGINA 8 - 9 beeld: Daniel Freytag, freytag.co.uk tekst: Stijn Vranken, stijnvranken.wordpress.com
PAGINA 10 - 11 beeld: Anda Lace, andalace.com tekst links: Stijn Vranken, stijnvranken.wordpress.com tekst rechts: Lemke Kraan, antipanda.nl
PAGINA 18-19 beeld: Niels Helmink, nielshelmink.nl
PAGINA 20 - 21 beeld: Autobahn, autobahn.nl
PAGINA 22-23 tekst: Hugo de Haas van Dorsser, kvhw.nl beeld: Julia Kaiser, kvhw.nl
PAGINA 30 - 31 beeld: Nina Kopp, kopphoto.com tekst: Hilde Backer
PAGINA 32 - 33 tekst: Joost van Liemt, joost@bone.nl beeld: Paul Faassen, paulfaassen.nl
PAGINA 34 - 35 beeld: Robert Overweg, robertoverweg.com tekst: David Scager, antizurezand@hotmail.com
Raus houdt enorm van tradities. Daarom is ook deze Raus weer gedrukt door Lulof
Eerder verschenen:
druktechniek uit Almelo. Maak je zelf ook een Raus? Laat ‘m dan ook drukken door Lulof.
#22 | grondstof
lulof.nl
#23 | leegte
Concept, curator en tekst: Hugo de Haas van Dorsser, kvhw.nl Concept, vormgeving en art direction: Julia Kaiser, kvhw.nl Opmaak en DTP: Asher Hazelaar, pulsontwerp.nl Raus loves Maaike en verder bedankt Raus iedereen en in het bijzonder het alfabet.
39
magazine # 24 | teer
Het einde was er vanaf het begin.