Deventer Waag(t) by Raster Groep

t WA AG D

CULTUUR

PARELTJES VAN DE KRINGLOOP KLEIN GELUK AAN DE IJSSEL PORTRET

ZIJN NAAM WAS HAMZA DOEN

BUURTBLOEMEN VERZAMELEN Over fijn, slim en bewust leven

Stadsmagazine voor & door Deventenaren

NATUUR

Heb je genoten van het magazine? Geef het door aan iemand anders. Schrijf hier welk artikel je echt heeft geraakt.

Dit moet je echt lezen:

Groetjes van:

Dit moet je echt lezen:

Groetjes van:

Dit moet je echt lezen:

Groetjes van:

Dit moet je echt lezen:

Groetjes van:

DEVENTER WAAG(t) Maandagavond. Het zindert in de bibliotheek. Er hangt een verwachtingsvolle spanning. Glimmende ogen bij de makers. Er is een stadstroubadour, een aan-elkaar-prater, een fotograaf en een filmer van DTV. De burgemeester doet zijn ketting om en de champagne staat klaar. Het eerste nummer van Deventer Waag(t) wordt gelanceerd. Iedereen is trots. Inmiddels heb je nummer 2 in je handen. Want we willen dat goede dingen nooit ophouden. De gedachte achter dit nummer (of de missie, visie, context, het motto; geef het maar een naam) is dezelfde als bij nummer 1: over fijn, slim en bewust leven. Daar kan je natuurlijk alle kanten mee op. Dat doen we dan ook. Het is weer een veelzijdig blad geworden, gemaakt door een zeer diverse groep Deventer enthousiastelingen. Maar vooral, gemaakt voor een al even diverse doelgroep: wij Deventenaren. Nummer 1 kreeg veel positieve reacties. Er was echter één kanttekening die vanuit verschillende hoeken tot ons kwam. Het bleek vrij onduidelijk te zijn waar Deventer Waag(t) verkrijgbaar was of ter inzage lag. Dit hebben we ter harte genomen en we hopen dat dit zal leiden tot een zichtbaardere verspreiding. Deventer Waag(t) wordt verspreid door heel Deventer. Op sommige plekken kan je het lezen, op andere ook meenemen. Deventer Waag(t) is er om door te geven of om te bewaren. Zorg er goed voor of geef het door. En als je het doorgeeft (hoe meer mensen er van kunnen genieten, hoe beter), kan je je leestip(s) hiernaast opschrijven. Nummer 2 dus. Het is gemaakt door heel verschillende mensen. Er ontstonden mooie verhalen, handige ideeën en fijne, al dan niet wonderlijke, samenwerkingen. Maar er kan altijd meer bij. Meer verhalen, in tekst en beeld, meer achtergronden, meer inzichten, meer Deventer en nog meer voor elkaar. Wil je ook meedoen? Mail dan deventerwaagt1@gmail.com Voor nu: veel leesplezier! De makers

�

Ps. Wil je weten wie wij zijn? Blader dan naar de volgende pagina.

de makers Berry Steenbruggen

Fokke Linssen

Mariëlle Nijland

Bart Beijer

‘Ik ben trots op mijn trouwe vriendenkring.’

‘Ik ben wel trots op mijzelf, dat ik duizenden mensen in Deventer heb laten voelen hoe het is om ontspannen te zijn.’

Ed Maatman

‘Trots op al die vrijwilligers die Deventer uniek maken.’

‘Ik ben trots op: alle dansvoorstellingen die ik heb mogen dansen en natuurlijk mijn artikel!’

‘Dat ik inmiddels zover ben dat ik overal wat van wil maken en dat dat soms ook gewoon lukt.’

Monica Linssen ‘Ik ben trots op mijn mooie geboorteplaats Deventer.’ Angela Bloemers ‘Mijn mooie gezin!’

‘Trots op het samen creëren van Deventer Waag(t).’ Marjan Bauling

Sandra Hessing

Marco-Paulo Dicker

‘Ik ben trots dat er al zo snel een tweede editie van Deventer Waag(t) gemaakt is kunnen worden!’

Mabel Schotgerrits

Patty Bruinsma

‘Trots dat ik mijn intuïtie en hart volg, het blijken steevast de mooiste stappen te zijn, het bezorgt me een geluksgevoel en brengt me precies waar ik wil zijn.’

‘Ik ben er toch wel TROTS op dat ik jarenlang in Suriname heb gewoond. Ik nam elk baantje aan, gaf computerles en kon zo weer volledig meedraaien in NL.’

Lidwien Vermeulen

Gerrie Nieuwenhuis

‘Ik ben trots op mijn familie’

Astrid Stok

‘Ik ben trots op mijn familie en vrienden, dat ze het al zo lang met mij uithouden.’

‘Trots op dat ik het koude water trotseer.’

Evert Jan Ebbink

‘Voorjaar. De vogel verzamelt strootjes in mijn tuin.’

Luuk Harmsen

Shirley Beekman ‘Op mijn zoon en op het mooie Deventer!’

‘Trots op de vele verre reizen in de wereld.’

Mirjam Hagendijk ‘Ik ben trots als ik loslaat en kan meebewegen!’

Mirjam de Ruiter

‘Ik ben trots op mij zelf dat ik nooit heb opgegeven, ondanks de moeilijkste tijden die ik had meegemaakt’

Werry Stam

Seval Sonmez ‘Dat ik de creativiteit van mijn vader (Michiel de Ruiter) heb meegekregen.’

Tys Damhuis ‘Dat ik van mezelf compleet mag zijn wie ik ben en mijn creativiteit ‘Trots dat ik ben wie mag gebruiken om harten ik ben, Ik speel met te mogen raken.’ woorden en met de pen.’

‘Mijn kinderen Cansu, Efe en Beyza. Op de prachtige mensen die ze zijn geworden!’

‘Het geeft me veel voldoening mensen te ontmoeten en hun verhaal fotografisch vast te leggen.’

DEVENTER WAAGT 01

Annika van Lente ‘Jou!’

Aisha Mohammed

inhoud

WA AG t D

C U LT U U R

M UZIEK

ZOEK DE VERSCHILLEN

De reisgenoot - kijken naar de stad 10 9 16 17

PORTRETTEN

L EEF, WOON, WERK, BID

De basis van stilte in jezelf

MUZIEK

Jaimiro en de muziek

INSPIRATIE

Pareltjes van de kringloop

23 25 26 27 28

Zijn naam was Hamza... Hamza Sonmez DEVENTER INKIJK

C oby van Ginkel-van Valen Het kan verkeren

WANDELING

Hoog demtâh, kijk omhoog demtâh 21

PORTRET

MEVROUW GERARDS

Portret van een herinnering

PORTRET

De hartwoorden van aisha MAKE-OVER

Duurzaam hip voor iedereen DEVENTER UITDRUKKING

De sikke verzetten IN BEELD

COLUMN

Woorden BINNENKIJKEN

Van buiten naar binnen

N AT U U R

DOEN

Waarom nieuw, als het ook gebruikt kan Knuffel zoekt nieuw vriendje

H ardlopend op ontdekkingstocht

34 O P

62 LEKKER

Wandelen met een natuurlijke twist 35 C OLUMN

Maandagmorgen

36 N ATUURLIJK

BEZIG

Buurtbloemen verzamelen, wentelteefjes bakken, S uper-boter-kaas-en-eieren, vliegtuigjes vouwen 64 Vegetarisch goulash in buurtrestaurant het Enkhuis

PAD

ETEN

Natuur en eten gaan natuurlijk samen 40 K lein geluk

66 F ERMENTEREN 68

MAKERS

Kimchi maken

P UZZEL

Deventer in beeld

beeldcolumn

BEELD EN TEKST: Luukse Dingen

DEVENTER WAAGT 02

cultuur

�

de reisgenoot - kijken naar de stad TEKST EN MUZIEK: Maarten van Veen | stadstroubadourdeventer.nl

Ik blader door de stad neem een kijkje in de tijd van al die bewoners HIJ, JIJ, GIJ & WIJ Ik lees van meer en minder

anders kijken, denken doen een wandeling langs graven of in het stadse groen

Een ode aan het leven, en de mensen die er kleur aan geven Mag ik door jouw ogen kijken naar de stad gaan we blad voor blad, samen eventjes op stap Mag ik door jouw ogen kijken naar de stad Zien wat jou beweegt is nog mooier dan ik dacht

Ik blader langs de mensen met acties in hun wijk van opruimen tot speurtocht iets leuks doen kan altijd

Ik lees van jonge sporters die ondanks handicap alles bij blijven geven en ze spelen nu voor Go Ahead

Ik lees over leven met heel wat tegenslag Hoe je toch geluk kan voelen aan het einde van je dag

�

Ik blader langs de sjaals en de vlaggen aan de muur naar positiever praten en eetbare natuur

Mag ik door jouw ogen kijken naar de stad gaan we blad voor blad, samen eventjes op stap Mag ik door jouw ogen kijken naar de stad Zien wat jou beweegt is nog mooier dan ik dacht

Dit lied heeft de Deventer stadstroubadour Maarten van Veen geschreven bij het verschijnen van editie 1 van Deventer Waag(t). Beluister het lied via stadstroubadourdeventer.nl. DEVENTER WAAGT 02

zoek de verschillen TEKST: Henk van Baalen BEELD: Berry Steenbruggen & Ed Maatman

Rutger Jan Schimmelpenninck woonde met zijn vrouw in een statig pand aan de Brink. Op een dag liet het dienstmeisje een gloeiend kooltje as op een prachtig tapijt vallen. Mevrouw Schimmelpenninck was woest, maar bedacht zich dat er een klein fabriekje op de hoek Smedenstraat – Nieuwstraat zat en bracht het kleed ter reparatie daarheen. Toen het kleed hersteld was, ging bij de directeur een lampje branden: “Als we zo’n klein stukje kunnen herstellen, dan kunnen we ook een heel tapijt maken”. En zo geschiedde… Kunstschilders en tekenaars werden ingehuurd om patronen te tekenen, de Smyrna tapijtfabriek werd geopend en de eerste � Oproep: wie heeft hier ook nog een tapijten werden gemaakt. Tot op de dag van vandaag zijn deze leuk verhaal/anekdote bij? Laat het ons tapijten beroemd en liggen onder andere in paleis Noordeinde. weten via Social Media of stuur die naar: Smyrna betekent geknoopt tapijt dat oorspronkelijk in Izmir deventerwaagt1@gmail.com (vroegere naam was Smyrna) werd geproduceerd. � Zie ook het inlegvel voor praktische tips C U LT U U R

leven

Leef, woon, werk, bid

D E B A S I S VA N S T I LT E I N J E Z E L F TEKST: Lidwien Vermeulen: met dank aan Marieke Dijkstra en Frits Lutgerink BEELD: Werry Stam

In het Sallandse coulisselandschap, op zeven kilometer van Deventer, wordt een nieuwe leefgemeenschap vormgegeven. Het is een bijzondere ontwikkeling waarin we worden meegenomen aan de hand van een bewoner en een ondernemer van de woonen werkgemeenschap Klooster Nieuw Sion.

DEVENTER WAAGT 02

C U LT U U R

leven

In het Sallandse coulisselandschap, nabij Deventer, wordt een nieuwe leefgemeenschap vormgegeven. Een bewoner en een ondernemer van de woonen werkgemeenschap Klooster Nieuw Sion vertellen ons erover. Het religieuze erfgoed wordt in ere gehouden, door de stilte in acht te nemen in daarvoor aangewezen percelen: kloosterkerk, kloostergangen en de berceau (een pad waar aan weerszijden bomen staan die een soort tunnel vormen).

en hoe zij de tijd beleven binnen de kloostermuren. KNS kent een woongemeenschap van 25 personen, bestaande uit gezinnen (elf volwassenen en acht kinderen) en zes jongvolwassenen. Daarnaast is er een getijdengemeenschap, dat zijn de personen die de getijdengebeden leiden. De werkgemeenschap bestaat uit circa 150 vrijwilligers en groeit nog steeds. JONG NIEUW SION (JNS)

Marieke (22) is één van de zes jongeren die binnen de muren haar plek heeft gevonden. Ze woont net een jaar binnen de poorten van KNS, in het voormalige noviciaat (het woongebouw waar de proeftijd voor een kloosterling begint.). “Dat is wel bijzonder, omdat ook wij net komen kijken in het klooster(leven)”, zegt Marieke. Jongvolwassenen tussen de 20 en 29 jaar kunnen hiervan voor twee jaar gebruik maken. Verschillende gesprekken worden gevoerd om te kijken of een ‘nieuw kloosterleven’ bij je past. Voorwaarden zijn: eenmaal per dag deelnemen aan een getijdengebed en een halve dag per week vrijwilligerswerk verrichten binnen de muren. Voor de kamer wordt een kleine huurvergoeding gevraagd. De jongeren hebben een eigen kamer, een gezamenlijke huiskamer en keuken en ze eten veelal samen, in de zomer uit eigen tuin. Op woensdagavond eet de voltallige woongemeenschap

WOONGEMEENSCHAP

Om Klooster Nieuw Sion (verder KNS) op te bouwen is een stichting opgericht die de financiële zaken regelt. Dat is niet onbelangrijk als je start om het klooster, de kloosterboerderij, de gebouwen en de tuinen een nieuw leven in te blazen. We spreken met Marieke en Frits die beiden hun bijdrage leveren aan de woonen werken getijdengemeenschap binnen KNS. Ze vertellen over hun ervaringen, de keuzes die ze maken

“Binnen de muren en op de stilteplekken kom je echt tot jezelf”

DEVENTER WAAGT 02

leven

met elkaar. Iedereen heeft een taak, bijvoorbeeld het onderhoud van de tuinen en het maken van jammetjes. Andere taken zijn: werken in de koffieschenkerij, het organiseren/begeleiden van retraites of ontbijt klaarzetten voor de gasten. Gastvrijheid is ontzettend belangrijk in Sion. Naast stilte en gebed is gastvrijheid één van de pijlers, zoals ook bij de monniken. Dit wordt zichtbaar in de koffieschenkerij, het gastenhuis, openstelling van de getijdengebeden, rondleidingen, kloosterfestivals en de kloostercamping. De producten van het land worden aan de weg verkocht. Andere artikelen die niet van het land komen, zoals bijvoorbeeld prenten, crème, zelfgemaakte hoestdrank en kaarten, worden in de koffieschenkerij verkocht.

zwaar, je moet jezelf de tijd gunnen. Je bewust worden van jezelf, door middel van de stilte, zodat je weet wat erin je ‘kop’ omgaat en je tot diep zelfinzicht komt.”

MARIEKE’S DRIJFVEREN

KLOOSTERBOERDERIJ

“Ik wil investeren in de relatie tot God. Meer tot mezelf komen, mijn gedachten ordenen en de hectiek van de maatschappij: zoals sneller groeien, meer geld verdienen en de vluchtigheid van relaties van me af zetten. Ik wil meer diepgang in relaties. Op KNS heb ik de rust gevonden. Ik heb er een familie bij gekregen en ik voel me er thuis.” Marieke is liturg, dat houdt in dat zij voorgaat in het getijdengebed, dat in de abdij plaatsvindt. Marieke leeft dit kloosterleven. Enthousiast maar sereen begint ze het openingsvers te zingen. Een prachtige declamatie. Een getijdengebed bestaat uit diverse onderdelen en duurt ongeveer dertig minuten. “In Klooster Nieuw Sion zijn we er voor elkaar, we werken samen. We pakken gezamenlijk klussen op en we voeren gesprekken met diepgang”, vertelt Marieke. Bij de start van het wonen in het klooster was het wel een beetje schrikken voor Marieke. De basisgebruiken komen uit het katholisme. Marieke is van gereformeerde huize en dat was voor haar in het begin vervreemdend en dat kwam niet overeen met haar beleving van God, maar al snel vindt ze haar weg. De community die is ontstaan is bijzonder, door veel voor en met elkaar te doen en van elkaar te leren. Voor een perfectionistisch ingestelde Marieke is het leren loslaten en opnieuw beginnen wel een keerpunt geweest, waardoor ze als mens in korte tijd is gegroeid. Geen individualisme maar samen groeien en er voor elkaar zijn. “De gesprekken die je voert zijn reflectief, immers je gedachten kunnen snel met je aan de haal gaan. Binnen de muren en op de stilteplekken kom je echt tot jezelf. Stilte, dat is de belangrijkste basis voor je ontwikkeling. Voor jongeren geldt: al valt de stilte je

KNS was van origine een zelfvoorzienende kloosterboerderij. Regelmatig rijdt Frits over de Raalterweg naar Deventer langs Abdij Sion en in 2021 komt het klooster voor hem tot leven. KNS wil zelfvoorzienend zijn. De kapschuur wordt opgeknapt en Frits ziet samen met de stichting Nieuw Sion mogelijkheden om hierin een bierbrouwerij te vestigen. Frits heeft zijn roots in de marketing en is een merkenbouwer. Hij heeft mede DAVO bieren op de kaart gezet. Hij denkt in kansen en mogelijkheden en weet zijn ideeën om te zetten in succesvolle ondernemingen. EERLIJKE EN SMAAKVOLLE BIEREN

Frits maakt verschillende tripjes door, onder andere, de Ardennen. Hij bezoekt brouwerijen, proeft bieren zoals La Chouffe, Leffe en Westmalle. Eén van zijn dromen is een eigen kloosterbier te brouwen. In 2021 kan hij starten met de opbouw van een brouwerij op KNS. Met een kleine bierinstallatie wordt in de keuken van KNS proefgedraaid om de verschillende recepten te ontwikkelen. Het bier wordt goed ontvangen. Voor de kloostergemeenschap moet het kloosterbier een extra bron van inkomsten worden. ORA ET LABORA

Het credo ‘bid en werk’, dat door monniken werd gehanteerd, is ook voor de kloostergemeenschap van toepassing. Frits: “Het is essentieel om ook tijd voor jezelf te nemen. Kijk eens bij jezelf naar binnen en ga op zoek naar de stilte.” “Dat geldt ook voor het brouwen van de bieren: ‘Bier gebrouwen zonder haast, daarvan geniet je in alle rust’,

C U LT U U R

leven

is de slogan die naast de Sion kloosterbieren staat. Het doel is om stapsgewijs te groeien.” Samen met vrijwilligers wordt de brouwerij opgebouwd. Iedereen is gelijkwaardig en steekt zijn handen uit de mouwen om een succesvolle start te genereren in het voorjaar van 2022. Voor Frits is het belangrijk dat de grondstoffen die nodig zijn voor het bierbrouwen zoveel mogelijk uit de omgeving komen. In overleg met de stichting en boeren uit de omgeving wordt er nu meer hop aangeplant. Daarnaast wordt op de akkers direct naast de brouwerij gerst geteeld.

de kloosterwinkel en bij lokale slijterijen en horeca. In het proeflokaal naast de brouwerij worden op afspraak groepen ontvangen. Er worden eerlijke bieren gemaakt van producten uit de directe omgeving. Gestart wordt met een Tripel en een Dubbel Sion kloosterbier. Deze worden in de loop van het jaar of in 2023 aangevuld met een witbier van vlierbloesem, een bockbier, geschoold op Duitse kloosterbieren en een zwaar bier, dat op eikenhouten vaten wordt gelagerd. Frits: “Voor het eerste jaar wordt tweehonderd hectoliter gebrouwen om daarna langzaam op te schalen. Ook de werkgemeenschap groeit dan mee in het proces. Er is al een vaste kern van vrijwilligers, we kunnen op KNS altijd handjes gebruiken om verbeteringen aan te brengen.” Voor Frits geldt: “Doe wat je leuk vindt, daaruit haal je de meeste voldoening. En weet dat je op je pad dingen tegenkomt die niet gelijk slagen. Heb geduld en geniet van de kleine momenten.” Er wordt al proefgebrouwen en in het voorjaar van 2022 worden de eerste bieren uitgebracht.

BIERLIEFHEBBER

Ondernemen is vooruit kijken. Het doel is dat verschillende bieren worden ontwikkeld, die verkrijgbaar zijn in

“De grondstoffen voor het bierbrouwen komen zoveel mogelijk

�

uit de omgeving”

Wil je zelf ook eens de rust en stilte ervaren? Of liever een lekker biertje proeven bij Nieuw Sion? Kijk dan snel op het inlegvel wat het klooster nog meer te bieden heeft.

DEVENTER WAAGT 02

interview TEKST: in samenwerking met Jaimiro Jayranno Palijama (16 jaar) BEELD: Astrid Stok

“Ik ben altijd al gek geweest op muziek. Dit begon bij m’n geboorte al. M’n ouders draaiden 50 Cents nieuwste hit Candyshop toen ik nog in de box lag. Ik heb altijd al naar muziek geluisterd en schrijf ook al heel lang. Muziek betekent alles voor mij, aangezien het me blij maakt, ik m’n woede, verdriet, pijn en stress erin kwijt kan. Ik heb het eerder niet makkelijk gehad, doordat ik bijvoorbeeld veel op straat heb rondgehangen en met veel verkeerde vrienden en mensen in aanraking ben geweest.” Hoe ging het met je?

“Dit jaar was een erg zwaar jaar voor mij. Ik heb dingen meegemaakt die ik niemand toewens, zoals een mishandeling, een erge break-up en ik heb een geweer op me gericht gehad. Ik blowde, dronk en rookte veel, ben bedreigd en voelde me ook vaak leeg en alleen. Ik moest een tijdje bij m’n oma wonen, omdat het thuis niet meer werkte. Ook had ik me misdragen op school, werd ik er veel uitgestuurd en werd ik zelfs geschorst. Ik was mezelf niet meer. Ik maakte altijd al muziek, maar deed het lowkey, ik schaamde me ervoor en durfde het niet te delen. Nog beter gezegd: ik was zo onzeker en verlegen dat ik überhaupt bang was om m’n mening te delen en mezelf te zijn.” Wat ben je toen gaan doen?

“Ik stapte uit m’n comfortzone en ging m’n droom om rapper te worden achterna. Zo heb ik al opgetreden, mijn eerste nummer uitgebracht, veel cursussen gevolgd en nog veel meer. Ik heb grote stappen gezet en me al flink ontwikkeld als artiest. Die mogelijkheid had ik vooral door school, aangezien ik stage liep bij Impact. Dat is een bedrijf dat kinderen zoals ik helpt om zich te ontwikkelen en hun dromen te verwezenlijken. Ook heeft school mij

“Muziek betekent alles voor mij”

werk-op-maat gegeven. Dat houdt in dat ik twee dagen in de week niet naar school hoef, maar dat ik m’n stage dit jaar voort kan zetten, waardoor, ik DEVENTER twee dagen in de week minstens twaalf uur in de studio zit. Daarnaast ben ik ook elke avond actief bezig met muziek. Zo heb ik elke maandagavond ShoutOut, elke dinsdagavond Talenthouse en elke donderdagavond Studiotijd. De rest van de week zit ik op zolder en ben ik bezig met nieuwe ideeën voor mijn ontwikkeling in de muziek.”

MUZIEK

Jaimiro en de muziek

Hoe is het nu?

“Muziek heeft mij door alle tegenslagen geholpen en ik ben heel erg blij en blessed met deze kans. Ik weet niet waar ik zou zijn zonder alle hulp. Daarom wil ik jullie ook aanmoedigen. Doe alsjeblieft waar je blij van wordt, ga voor je doelen, zet grote stappen naar je dromen en doe wat je energie geeft zoveel mogelijk! Er zitten veel risico’s aan aangezien je er veel tijd in steekt en het niet zeker is hoe ver je komt. Maar ik geloof dat je overal kan komen als je blijft geloven, werken en proberen. Alles is mogelijk, wees jezelf.”

�

Zelf aan de slag met je talent? Op het inlegvel vind je praktische tips waar je moet zijn.

C U LT U U R

inspiratie

Kringloopwinkels, rommelmarkten en grofvuilophaaldagen zijn de schatkisten van het moderne leven. Omdat het aanbod nogal onvoorspelbaar is, druist het lijnrecht in tegen het huidige maakbaarheidsdenken. Onverwachte vondsten maken dat de controle weg is en het geluk groot is. Even bewandelt het leven een zijpaadje dat je niet in je route had opgenomen en waar het heerlijk toeven is.

BERRY

IDEE: Sandra Hessing BEELD: Astrid Stok, Berry Steenbruggen, Sandra Hessing en Jetske Schimmel

“Ik kom bijna elk jaar in India. Heb al heel wat mooie dingen meegenomen uit India. Maar ook kijk ik regelmatig op marktplaats

onder ‘India’. Mijn verbazing was groot toen een prachtig Indiaas kastje te koop stond in Deventer. Het kastje komt,

“Al tijden was ik via marktplaats op zoek naar een paspop om zelfgemaaktekleding goed op

JETSKE

de foto te krijgen. Maar steeds stonden er alleen maar losse onderdelen te koop. Als er al een hele

denk ik, uit Rajastan,

pop werd aangeboden, moest je de hoofdprijs

een provincie in India.

betalen. Op een dag loop ik bij de Cirkel, staat

Daarentegen zijn de Indiaase mensen

ze daar ineens ... een prachtige complete dame ... Ik mag haar voor een prikkie

en huizen zeer kleurrijk. Dit kastje

meenemen. Sindsdien staat ze in verschillende

doet mij herinneren aan mijn tweede

setjes te stralen in mijn woonkamer. De kleding

vaderland. Ook de rijkdom in India is

die ze draagt: allemaal gratis gescoord via de

weer terug te zien in de versierselen

kleding-ketting-ruil. Om de paar weken krijg je

op de kast. Op de kast heb ik een altaar

een tas kleding die rouleert. Steeds is het weer

ingericht met de symbolen uit India.

een verrassing wat er in de tas zit. Laatst dit leuke

Kortom, klein India in huis...”

jasje van Geisha en een toffe broek. En met

Daar in de woestijn is niet zoveel kleur.

kleding waar jezelf op uit gekeken bent, kun je iemand anders weer een plezier

Pareltjes van de kringloop

doen.”

“Jarenlang heb ik in het Midden-Oosten gewerkt. Heerlijke temperatuur, aangename zee en een felle zon. Die laatste vraagt om het dragen van een zonnebril.

“Natuurlijk was ik er SANDRA

Maar die liet ik vaak ergens liggen, of mijn dochter ging er op zitten,

FOKKE

voor iets anders. Bij

of een pootje brak af. Alle in de duurdere prijsklasse. Dan maar

de kringloop ben je altijd voor iets anders dan waar je mee

jaren zonder dit kleinood. In een kringloopwinkel zie

speelgoed (ik kwam voor knikkers) en zag ‘m staan. Hij maakte me helemaal blij, zeker toen ik het

maar op gokken dat het deze keer goed gaat. Tot mijn grote

prijskaartje zag. Koopje, ook nog. Ik betaalde, regelde dat

verbazing zie ik dat ik een originele Ray-Ban te pakken heb.

hij bezorgd zou worden en genoot. En, kijk nou, is het geen

Sindsdien word ik in de strandstoel en de auto, op de motor

fantastische stoel? Er is niks mis met goede kitsch. Hij zit

en de ski’s vergezeld door Ray-Ban.”

naar huis gaat. Ik liep door de winkel richting

ik een bakje met zonnebrillen staan voor 50 cent per stuk. Even neuzen, passen en jawel laat ik het er

heerlijk, ik vind kleur heel fijn en hij wordt omarmd door de

�

rest van m’n huiskamer. Ik ben zelden zo intrinsiek gelukkig met een aankoop. En die knikkers? Die hadden ze niet.” DEVENTER WAAGT 02

Zelf een pareltje scoren? Op het inlegvel kun je vinden waar je moet zijn.

wandelroute

Demtâh loop niet zo gebogen Kijk eens goed uit beide ogen Waarom loop je zo gebogen Demtâh Want daar’s iemand die fluistert zacht Hoog Demtâh, kijk omhoog Demtâh Wat een gevels, wat een pracht (Vrij naar Ramses Shaffy’s ‘Sammy’)

tijdsduur: ongeveer 1 uur

start

einde

WA N D E L I N G

Hoog D e mtâh, k ijk om ho og De mtâh - Een wandeling langs de gevels van het Bergkwartier -

REALISATIE EN TEKST: Evert-Jan Ebbink & Fokke Linssen MET MEDEWERKING VAN: Janleo van de Laar BEELD: Tys Damhuis

C U LT U U R

�

wandelroute start

We starten de wandeling voor de fontein op de Brink en lopen richting de Waag. Voor dit oudste, in originele staat verkerende Waaggebouw van Nederland gaan we links de Menstraat in. Nu is het niet meer naar de voeten kijken, maar juist omhoog. 1 Op huisnummer 9 zien we één van de weinig overgebleven klokgevels met voluten1 in Deventer. Deze dateert van 1771. Daarnaast (nummer 11) is een rijkversierde trapgevel die 140 jaar ouder is dan zijn buur. Aan de overkant staat huis Zevenaar (nummer 20) in GeldersOverijsselse bouwstijl. In 1969 werd dit gebouw, uit de zeventiende eeuw, steen voor steen afgebroken in Zevenaar en (gespiegeld) opgebouwd op zijn huidige plek. Het werd de ambtswoning van Burgemeester Bolkestein, die daarmee naast het Nonnenhuys kwam te wonen. Dit was een schuilklooster van de nonnen, die ook een klooster buiten de stad hadden. Zodra er gevaar dreigde, kwamen ze naar dit huis in de beschermde omgeving van de stad. Nummer 26 is een huis uit 1649 dat gerestaureerd is door ingenieur Knuttel in 1969. 2 Aan de overkant, op de nummers 21, 23 en 25 treffen we Gelders-Overijsselse gevels aan. Nummer 27 heeft een mooie klokgevel en nummer 35 3 heeft een robuuste trapgevel.

We komen nu aan op het Bergschild. In nummer 7, De Landskroon, met een prachtig snijraam, was vroeger een slagerij gevestigd. 4 Nummer 1 huisvestte vroeger drogisterij De gouden Vijzel met bovenaan in de lijstgevel een Latijns kruis met Andreaskruis (X) in zwarte steen. We slaan linksaf en gaan bergopwaarts de Kerksteeg in. Dit is een zeer smalle straat met aan het begin rechts in de muur een rond gat. Je kunt nog zien waar de ketting werd Van binnenuit werd daar een ketting over de straat gespannen om koetsen en paarden tegen te houden en waar de ruiters van hun paard werden gezwiept. Bovenaan staat links op de hoek met het plein een fraai gotisch huis met hoekafschuining en een geknikte topgevel, dat kort voor 1495 moet zijn gebouwd, houthandelaar en stadsbestuurder Jan Oostendorp woonde er. 5 We staan nu voor de Bergkerk met schuin boven links een stenen kogel (hier ging ‘de kogel dus niet door de kerk’). We lopen links langs de kerk, Bergkerkplein, gaan linksaf en lopen de Roggestraat door tot aan nummer 3. 6 De oostelijke trapgevel uit de dertiende eeuw, vertoont een spitsboog nis2, waarboven een oculusvenster3 en kapiteelstenen4. 7 We keren nu terug naar het Bergkerkplein en gaan rechtsaf de Bergstraat in. Het hoekhuis, nummer 53, en er tegenover, nummer 48, tonen beide een

mooi snijraam ter ere van de NV Bergkwartier. Hier was vroeger slagerij Ganzevles gevestigd. Het huis op nummer 45 stamt uit 1629. Even verder staat nummer 37. Het is één van de eerste huizen die na restauratie werden opgeleverd. Prins Claus onthulde de gevelsteen op 31 maart 1969. ‘Sinterklaas’ zorgde immers op 5 december 1967 voor een subsidie van anderhalf miljoen om het herstel te starten van het Bergkwartier. We lopen verder omlaag en komen bij 8 nummer 21, dat een zeer mooi snijraam met een papegaai heeft. We krijgen de fontein weer in beeld en gaan richting de Waag (gebouwd tussen 1528-1531). We passeren deze aan de linkerzijde. 9 Achter de Waag treffen we het huis De Drie Haringen uit 1575 aan. De kooplieden die op het Zweedse Schonen voeren, de Schonenvaarders, begonnen hier met een haringrokerij. Zo’n rokerij werd een hang genoemd en een gerookte haring een bokking, vandaar de naam Bokkingshang. 10 We steken nu tussen de Waag en De Drie Haringen door en komen voor een mooie laatgotische gevel van de voormalige bibliotheek (Brink 69), zeer uniek in zijn soort waarvan er niet veel meer te vinden zijn. We gaan rechtsaf en komen bij nummer 64. Dit is een prachtige kopie van een huis uit het Noordenbergkwartier. Niet zo oud, maar wel indrukwekkend.

1) Voluten zijn krul- of spiraalvormige versieringen. 2) Een nis die aan de bovenkant is afgesloten met een gotische boog. 3) Klein rond licht in een gotisch venster. 4) Stenen dekplaat of bekroning van een zuil. DEVENTER WAAGT 02

wandelroute

C U LT U U R

wandelroute

Brink 64B is in 1889 aangekocht door de voormalige Gemeente Spaarbank. 11 De vier wapens op de gevel zijn van Overijssel en Gelderland. De spreuken ‘Arbeidzaamheid, Spaarzaamheid en Voorzichtigheid’ 12 kunnen we nu ook nog goed gebruiken. Het pand droeg de naam Den Blauwen Stein en dateert van 1428. Tegenover nummer 64B lopen we de Boterstraat in. Nummer 3, 13 De Vogelsang genaamd, is gerestaureerd door Hendrik de Keyser uit Amsterdam. Het stond rond 1495 ook bekend als De olde Munte. Let ook op de dichte ramen bovenaan. Het heeft een verminkte topgevel uit circa 1300, die vroeger grote trappen met ezelsruggen5 en pinakels6 moet hebben gehad, zoals bij Brink 69. We lopen nu de Brink op en gaan schuin rechts langs Café Floors (voorheen Het Wapen van Overijssel, tegenwoordig Zus) rechtsaf de Rijkmanstraat in. 14 Op nummer 13 staat een bijzonder pand uit 1612, waarbij opvalt dat de gevel schuin op de zijmuren staat. Hierdoor wordt de indruk gewekt dat Huys Ricmode veel breder lijkt dan dit daadwerkelijk is. We keren terug naar de Brink en komen zo aan het eind van gevelwandeling door het Bergkwartier.

einde

�

Zie ook het inlegvel voor meer mooie wandelingen en informatie.

5) Gemetselde afwaterende muurafdekking 6) Dun torentje DEVENTER WAAGT 02

portret TEKST: Aisha Mohammed BEELD: Astrid Stok

D E H A R T W O O R D E N VA N A I S H A

“Ik schrijf gedichten niet om het mooi maar ik schrijf alles wat mijn hart zegt, dat is wie ik ben en wil zijn. Daar vind ik mijn rust.”

Aisha Mohammed is 19 jaar. Samen met haar moeder en zus vluchtte ze op haar 13e vanuit Jemen naar Nederland. Haar vader is in Jemen omgekomen. Ze heeft veel meegemaakt en gezien. Ze leerde Nederlands en gebruikte die taal om de woorden uit haar hart om te zetten in gedichten. Zoals ze zelf zegt: “Geen dure woorden, maar hartwoorden. Ik schrijf niet in notitie- of schrijfblokjes, maar op lege vellen en m’n telefoon, dan voel ik me vrij en zijn er geen regels.” Aisha is bijna klaar met haar opleiding tot tandartsassistente en droomt van het HBO. Ze volgt ook extra taalonderwijs en zou graag willen performen, schrijven, lezingen geven en in het theater willen staan. Ze wil graag haar hart laten spreken, de pijn achter laten en zich veilig voelen: “en mij niet meer druk maken over wat anderen van mij vinden, maar in mezelf geloven. Laat de toekomst maar komen.”

� � �

C U LT U U R

Sla om voor een van haar gedichten. Zie ook het inlegvel voor het Deventer Dichters Café Wil je Aisha Mohammed volgen? Kijk op Tiktok Hanenbakeer.

portret GEDICHT: Aisha Mohammed BEELD: Angela Bloemers

H ET LANDSC HA P VA N J O U E N M IJ

De zon schijnt op het landschap Lekker warm in mijn werkomstandigheden Het is de lente ,de wind die waait En de zee die mijn voeten aait Het is de zomer die net begon En ik krijg mijn loon vakantie naar Vlieland De mooiste eiland met het prachtig landschap En nu sluit ik mijn ogen eventjes En ik zie dat de winter voorbij is Het is de herfst en ik typ gedichten zonder letters Het maakt niet uit wat er wordt gezegd Toch wordt het in ons hart gepest De straat vol met bladeren En als ik door het bos loop zie ik duinen Dan ben ik God dankbaar Voor deze mooie natuur die ik niet had in mijn eigen land En mijn ogen staren naar de hemel Naar de blauwe lucht en vogels Dan voel ik mij weer vrij Ik hoef niet bang en verdrietig te zijn Geen tranen angst of pijn het is toch fijn want nu ben ik hier in Nederland Hier voel ik mij goed in het mooiste landschap van jou en mij

DEVENTER WAAGT 02

mode

before

Make-over

DUURZAAM HIP VO O R I E D E R E E N Een make-over in Deventer Waag(t)? Jazeker. En wat voor één. We waren in de ReShare Store in Deventer. Dat is een geweldig hippe winkel waar je voor weinig geld superleuke items kunt scoren. Ook als je graag duurzaam winkelt, ben je hier aan het juiste adres. Onze hoofdvraag is dan ook: hoe kan je je representatief kleden met zo min mogelijk geld? TEKST EN MAKE-OVER: Shirley Beekman BEELD: Werry Stam

We wilden natuurlijk een hele gave shoot maken, maar ook graag echt iemand helpen. We vonden Myrthe Pieters. Zij is een alleenstaande moeder voor wie het soms ook moeilijk is om met weinig middelen er representatief uit te zien. Een perfect model voor ons dus. Er werden voor haar drie outfits samengesteld.

OUTFIT 1

Hip en representatief OUTFIT 2

Feestje! OUTFIT 3

A casual day

Het samenstellen van de setjes ging supersnel. Wat een gave kleren hangen er in de ReShare Store! Leon, de floormanager, hielp ook mee met de styling en de looks waren zo gekozen. De Deventer binnenstad is een prachtig decor voor deze bijzondere reportage. De shoot ging vloeiend en Myrthe kwam helemaal uit haar comfortzone. Het was zo leuk om haar eens zo te verwennen en lekker in het zonnetje te zetten. Tijdens het passen en wisselen van de kleding stonden C U LT U U R

mode

after

OUTFIT 1

OUTFIT 2

OUTFIT 3

we natuurlijk niet stil en vroegen Leon, de floormanager, het hemd van het lijf. Leon te Riele werkt met heel veel passie 32 uur per week als floormanager. Leon benadrukt dat de ReShare Store niet alleen bestaat voor mensen met een kleine beurs. Ook mensen die graag duurzaam willen winkelen, zijn van harte welkom. Iedereen wordt hier gezien als mens en daarom wilden wij ook zo graag met ReShare deze samenwerking aangaan. Iedereen kan hier gewoon binnenlopen en is welkom voor een lekker bakje koffie. Er is goed contact en een goede samenwerking met het landelijke Leger des Heils. Wel wordt er veel samengewerkt met andere organisaties om armoede te bestrijden en bestaat er de mogelijkheid om noodbonnen uit te schrijven. Dit is voor mensen die het echt moeilijk hebben en zich dan toch mooi kunnen kleden. Alles aan Leon straalt enthousiasme uit, dat merk je meteen zodra je de winkel binnenloopt. Geen dag is hetzelfde en op een gemiddelde dag zijn er wel twee- tot vierhonderd bezoekers.

“Wat een gave kleren hangen er in de ReShare Store” DEVENTER WAAGT 02

�

De ReShare Store is de tweedehands – en vintage kledingwinkel van het Leger des Heils. Wij vinden ‘opnieuw delen’ belangrijk. Wat jij overhebt aan kleding kan iemand anders opnieuw dragen. Iemand die misschien weinig te besteden heeft of iemand die kleding zoekt waar een verhaal achter zit. En het milieu heeft er ook wat aan, want minder nieuwe kleding betekent minder productie. Zo is de ReShare Store er voor iedereen. Een groot deel van de kleding gaat naar tweedehands kledingwinkels. In Nederland zijn er vanuit het Leger des Heils ‘Korpswinkels’ en de meer retailgedreven ReShare Stores. Kleding die niet naar winkels gaat, wordt gereserveerd voor noodhulp of wordt gerecycled.

deventer uitdrukking

De sikke verzetten BEELD: Angela Bloemers

Even ‘de sikke verzetten’ betekent in letterlijke zin: de geit verzetten. De uitdrukking wordt gebruikt als iemand even weg wil of moet, over het algemeen om te gaan plassen. Deze uitdrukking stamt uit de tijd dat huisjes geen toiletten hadden. Wie zijn behoefte moest doen, ging doorgaans naar een hokje boven de sloot. Daarbij moest je dan over het gras gaan waar een geit graasde. Die geit was met een touw vastgemaakt aan een pen. Wanneer een geit het veldje leeg had gegeten waar ze bij kon, moest ze verzet worden. Dan kon ze elders

verder eten. Op geregelde tijdstippen moest het dier verpend worden. Wanneer je niet wilde dat iedereen wist dat je naar de sloot moest, zei je dus gewoon “ik ga de geit verzetten” of “verpennen”. Onze vrienden uit de Achterhoek kennen de variaties ‘de sikke verteuren’ of ‘de sikke verpäolen’.

C U LT U U R

Ken je ook een typisch Deventer uitdrukking? Mail ons en wellicht staat deze in een volgend nummer.

in beeld TEKST EN BEELD: Bart Beijer

Hoe ingrijpend de coronapandemie ook mag zijn, zij zet ook aan tot inventief denken. Op de foto, gemaakt op de Brink in Deventer, is te zien hoe twee marktgangers hun lotgenoten dwingen de 1,5 meter afstand in ere te houden. De Koekstad verlangt geen lariekoek!

Een in scene gezette foto, die een breed gevoelde reddeloosheid verbeeldt van een Deventer in lockdown. Zie het niet als godslastering, bekijk het met een knipoog en een glimlach.

DEVENTER WAAGT 02

column

Woorden

oorden. Ik houd ervan. Samengesteld uit abstracte tekens die we hebben afgesproken om elkaar te kunnen begrijpen. We maken volop gebruik van de vele mogelijkheden die woorden bieden. Om elkaar te snappen, om elkaar te vermaken, om er geld mee te verdienen, om jezelf te laten zien, om een ander pijn te doen, om de wereld mooier te maken of gewoon omdat het kan. Woorden hebben alles in zich. Het is een abstracte vorm om iets concreets aan te geven. Het gebruik van weinig woorden kan een enorme indruk achterlaten, terwijl een eindeloze monoloog op een kringverjaardag over vliegvissen rap neerdaalt tussen de borrelnootjes en de gevulde eieren.

‘Koester

En als je zelf even de woorden niet weet, kan je die van anderen gebruiken. Eigen woorden, al dan niet gestunteld, zijn altijd echter, maar waarom zou je je niet door anderen laten ondersteunen.

ze, omarm ze en

TEKST: Sandra Hessing

Op momenten dat het leven even een maatje te groot is, mag ik me graag laven aan een mooi citaat. Het kan werken als een warm bad of een familie van gelijkgestemden. Zo kwam ik de volgende uitspraak van Godfried Bomans tegen: ‘De kunst van het leven is thuis te zijn alsof men op reis is.’ De amateurkluizenaar in mij kreeg er een oppepper van: er is blijkbaar toch nog iets wat ik heel aardig onder de knie heb.

laat je omarmen’

Anderen houden van liedteksten, gedichten, verzen uit de Bijbel, de Koran of de Thora, spreekwoorden of de wijze woorden van grootmoeder. Koester ze, omarm ze en laat je omarmen. Maar gebruik vooral je eigen woorden, ideeën en wijsheden. Niet iedereen kan de dingen heel mooi zeggen en veel situaties lenen zich daar ook niet voor. Maar wat jij zegt, is van jou. Van jou voor degene tegen wie je het zegt.

C U LT U U R

binnenkijken

TEKST: Fokke Linssen BEELD: Astrid Stok GEDICHT: Tys Damhuis

Van buiten naar binnen

Heb je dat ook? Als je door onze mooie Hanzestad loopt, wordt je aandacht getrokken door een raam waar geen geraniums, planten of andere reguliere uitstalling achter staan, maar attributen die de nieuwsgierigheid trekken.

We lopen op straat ineens zie ik allemaal popen voor het raam staan. In mijn gedachten zie ik een heel verhaal ontstaan.

Wat ga je doen, de stoute schoenen aantrekken en aanbellen? Hopende dat de bewoner(s) niet denken dat je een geloof komt verkondigen of je een knallend energieaanbod wil aansmeren? Met dit in ons achterhoofd hebben we toch de moed bijeengeraapt en gaan we op stap met blocnote en camera. Al snel vinden we een intrigerend raam, waar vier poppenkastpoppen achter het glas staan te pronken. We kijken elkaar aan, halen diep adem en bellen aan. Na enig gestommel wordt de deur geopend en een vriendelijk, doch enigszins gereserveerde blik kijkt ons aan. Na ons snel geïntroduceerd te hebben,

Hoe en waar komen die poppen vandaan! Misschien ziet de ander hier heel wat anders in staan. Met deze gedachten bel ik toch bij diegene aan. Hier onder zie je het verhaal hoe dat is gegaan.

DEVENTER WAAGT 02

en met ons eerste magazine in de hand ter illustratie van onze goede bedoelingen, mochten we een kijkje binnen nemen. JOHAN

Een mooie ruime doorzonkamer lacht ons tegemoet, rijk gedecoreerd met allemaal kleine kunstwerkjes en nog meer poppen. We zijn thuis bij Johan Meijerink, kunstenaar in ruste. Nou ja, ‘in ruste’ is wel een erg ruim begrip. Al de 80 jaar gepasseerd, staat hij nog regelmatig op verzoek met zijn poppenkast op speciale gelegenheden. Ook heeft hij de magie van het schaduwtheater ontdekt. Alles maakt Johan eigenhandig, zo ook de verhalen eromheen. EEN LEVEN VOL KUNST

Geboren in Apeldoorn was het allang duidelijk dat hij in de luiers was gelegd om de artistieke kant op te gaan. Om Johans levensloop in een notendop te vatten is schier onmogelijk. Na het begin als etaleur en grafisch ontwerper in zijn geboortestad, kwam hij 40 jaar geleden naar Deventer. Johan had het helemaal gehad met Apeldoorn en heeft nooit spijt gehad om voor ‘onze’ Hanzestad te kiezen. Hier zat hij tussen de collega-kunstminnaars en exposeerde regelmatig. Voor de oude Rabobank aan de Singel heeft hij 10 jaar aan hun kunstcollectie door Overijsselse kunstenaars gewerkt. Na de verhuizing naar het nieuwe kantoor werd de collectie overbodig en kwam hoofdzakelijk terecht in musea. Johan had een atelier aan de Polstraat, waar hij schilderles gaf. Maar daarnaast waren bijna alle kunstvormen hem niet vreemd, zoals tekenen, etsen, houtsnijwerken, linosnijden. Enfin laat de foto’s voor zich spreken. DEVENTER

Deventer betekent heel veel voor hem. Zo werd zijn zoon vrijwel onder het klokgelui van de Lebuïnuskerk geboren. Deventerser kan het niet. Ook is hij momenteel bezig om de belettering van teksten op de kerkmuren aan te brengen. BEWONDEREN

Vooral kinderen staat vaak buiten stil om de poppenkastpoppen te bewonderen, zeker in de winter als het raam in winterse sferen is gedompeld. Een prettige kennismaking met een raskunstenaar en vriendelijke, markante persoonlijkheid. C U LT U U R

beeldcolumn

BEELD EN TEKST: Luukse Dingen

DEVENTER WAAGT 02

natuur

�

sportief TEKST: Mariëlle Nijland. BEELD: Mirjam de Ruiter & Ed Maatman

HARDLOPEND OP ONTDEKKINGSTOCHT

Ik doe mijn schoenen aan, drink nog een glas water en pak mijn mobiel. Ik check of ik een sleutel heb, doe mijn oortjes in en trek de deur achter me dicht. Ik voel in 2 tellen hoe warm het buiten is en check of ik de juiste kleding aan heb. Ik ben er klaar voor! Waar ga ik heen vandaag? Kies ik het park achter het Borgelerbad? Ga ik langs de IJssel en pak ik een stukje dijk? Of loop ik mijn favoriete rondje door de bossen bij Gaia? Welke kant ik ook op ga voor mijn hardlooprondje, overal is het mooi. Vanaf mijn huis op Borgele, aan de rand van Deventer, kan ik alle kanten op. Richting de stad, langs het water of door Diepenveen. Ik kom op plekken waar ik eerder nooit kwam. Zoals het Wechelerveld, tegenover het crematorium aan de Raalterweg. Al hardlopend ontdek ik dat ik via Schalkhaar weer terug kan naar huis. Ik loop op paadjes waar ik het bestaan niet van wist. Ik roep niet zelden in mijzelf “aha, híer komt dat weggetje dus op uit!” De wandelroutes bij Frieswijk zijn ook heel mooi om rennend te doen. Inmiddels kan ik de paadjes bij Gaia dromen, verbind ik moeiteloos de verschillende routes rondom de IJssel met de dijk en kan ik afstanden steeds beter inschatten (tip: loop vooral de 1e keren niet te ver). Ik voel de wind in mijn haar, de zon op mijn gezicht en de weg onder mijn voe-

ten. Ik geniet iedere keer weer van alle mooie plekken die Deventer te bieden heeft. Het is zo enorm gevarieerd! Ik ontdek welke tijdstippen lekker lopen en wanneer je niet over de wandelaars wilt struikelen (vermijd dus zondagmiddag bij Gaia). Ik loop het liefst heel vroeg in de ochtend. Als half Deventer nog slaapt, de vogels mij aanmoedigen en de zon door de bomen heen piept. Ik hoef niet eerst naar de sportschool te rijden, ik kan gaan wanneer ik wil en zelfs iedere week een andere route kiezen. Je kunt trainen voor de IJsselloop of één van de kleine loopjes in Diepenveen. Maar je kunt ook lekker voor jezelf lopen. Deventer biedt zoveel loopinspiratie. En heb je zin in wat andere vormen van beweging? Pak dan eens één van de leuke Beweegroutes in Diepenveen mee. Gewoon de aanwijzingen op de bordjes volgen en voor je het weet heb je heel wat oefeningen gedaan. Hardloper zijn in Deventer, ik ben er maar wat blij mee. Een klein uurtje later sta ik weer voor de deur. Met een fris hoofd, een voldaan lijf en met een beetje geluk een nieuw stukje Deventer op zak.

�

Zelf ook eens een rondje hardlopen in de bossen van Gaia? Op het inlegvel vind je de beweegroutes.

DEVENTER WAAGT 02

N AT U U R

op pad

Wandelen met een natuurlijke twist

INTERVIEW EN TEKST: Monica & Fokke Linssen BEELD: Ed Maatman & Werry Stam

Het is alom bekend dat wandelen gezond is voor lijf en leden. Een sport -jawel dat mag gezegd wordenvoor iedereen, ongeacht leeftijd. Of het nu lente, zomer, herfst of winter is, iedereen kent het gevoel dat je overhoudt na een wandeling in de vrije natuur. De geest komt tot rust, de benen krijgen een boost en het lijf recht zich. Een gezonde voldoening maakt zich van je meester. Al sinds 2019 organiseert Gezond Natuur Wandelen vanaf de Ulebelt elke week een wandeling van ongeveer een uur door de prachtige natuur rondom dit veelzijdige milieueducatiecentrum. Een wandeling die altijd doorgaat, onder welke weersomstandigheid dan ook (‘Ons bin nie van suker’). Zonder vrijwilligers vaart geen stichting wel, zo ook Gezond Natuur Wandelen. Wij hebben Mayke Scholten, zelf een fervent wandelaarster, bereid gevonden om een tip van haar sluier op te lichten en ons te vertellen wat haar bewogen heeft zich als vrijwilliger op te geven. Geboren en getogen in Deventer en, na een lang uitstapje, blij dat ze na haar pensionering weer is teruggekeerd in Deventer. Tijd om iets voor de medemens te doen. GNW was op zoek naar vrijwilligers die het wel zagen zitten om met een groep langs een natuurlijke route te wandelen. Veelal bestaat de groep uit mensen die graag wat meer willen bewegen en er niet alleen op uit willen of durven gaan in de buurt. Maar daarnaast is iedereen, die het leuk vindt om met een groep op stap te gaan, van harte welkom. Met Mayke’s interesse in gezondheid en natuur, conditie en sociale vaardigheid zat het wel snor, evenals die van 7 andere vrijwilligers. Na zowel een workshop EHBO als een workshop Wandelcoach, zijn zij verantwoord in staat om een groep wandelaars te begeleiden.

banen’ te leiden. Onderweg wordt er soms stilgestaan bij een bijzondere plant, een onbekende paddenstoel en andere natuurfenomenen, waarbij de begeleiders uitleg geven. Na afloop is er, voor wie dat wil, gelegenheid om optioneel een kop koffie, thee of anderzijds te nuttigen.

�

Iedere maandag om 10.00 uur staan er 2 vrijwilligers paraat om de wandelgroep vanaf de Ulebelt ‘in goede DEVENTER WAAGT 02

Meer wandelingen vanaf de Ulebelt zijn te vinden op het inlegvel.

column

Maandagmorgen

oals gewoonlijk sta ik voor zeven uur op, spring onder de douche en heb ik zin in de nieuwe werkweek. Ik prop gauw een broodje naar binnen en zie dat de zuster van mijn moeder een paar keer heeft gebeld. Vrolijk bel ik haar terug en dan staat mijn wereld even enkele minuten stil.. “Je moeder is overleden Shirley.” Ik hou mij nog groot en ga op haar verzoek in om alles te gaan helpen regelen. Bij het horen van de vertrouwde stem van mijn tante, breek ik en ik huil, zoals ik lang niet gehuild heb. Wat hoort het verdriet te zijn bij een band waarbij al het gevoel ontbrak? Een band waarbij bijna geen herinneringen zijn? Een band waar je elkaar kent, maar eigenlijk ook niet. Ik had verwacht dat het mij minder zou raken dan wat het nu doet.

TEKST: Shriley Beekman

Ik heb vooral verdriet om het feit dat zij haar leven nooit heeft kunnen leven. Zij heeft nooit kunnen voelen, lachen, intens lief kunnen hebben of kunnen leven. Is het daarom dat ik in de honderdste versnelling leef? En juist het leven altijd zo lief heb. Leef ik eigenlijk ook voor haar het leven? Levensvragen waar ik nooit een antwoord op zal krijgen… Toen ik bij haar was om afscheid te nemen, brak mijn hart bij het zien van een kinderfoto van mij en van je kleinzoon. Zal ze tegen ons praten als ze alleen is? Zou ze ons net zo missen als dat wij haar hebben gedaan? Ik zal het antwoord daarop nooit weten.

Opgroeien zonder moeder, zonder veiligheid, zonder advies, zonder onvoorwaardelijke echte liefde, gun ik mijn ergste vijand niet. Dat is een gevoel waarvan de wond nooit meer geheeld gaat worden. Toch kies ik er voor om te leven. En te leven in de duizendste versnelling. Juist voor haar.

‘Zal ze tegen ons praten als ze alleen is? ’ Lieve dappere moeder, jouw leven was veel te kort. Maar ik weet dat je een heel mooi plekje daarboven gaat krijgen. Want ondanks jouw vreselijke psychische ziekte was je een heel mooi mens. Je was lief, je was echt, je was onwijs intelligent, bloedmooi, maar zo ontzettend zacht. Veel te zacht voor deze harde wereld. Je leven is vrijwel anoniem geweest. Pas nu ik zelf een volwassen vrouw ben, weet ik hoe eenzaam het moet zijn geweest voor je. Toen we jou per boot uitstrooiden over jouw geliefde IJssel, scheen er een prachtig zonnetje. Op het moment dat wij de witte rozen in het water gooiden, doken er wel veertig witte ganzen op. Het leek wel alsof die eenzaamheid ineens voorbij was. Een enorm gevoel van rust en bezinning daalde over mij neer . Ik haalde diep adem, nam een hap frisse lucht en ik wist dat de rust waar je zo naar verlangde eindelijk bewaarheid werd. Rust maar, lieve, mooie en dappere vrouw.

�

Wil je naar aanleiding van dit artikel zelf je verhaal delen? Op het inlegvel staat meer informatie.

N AT U U R

natuurlijk eten

N AT U U R E N E T E N G A A N N AT U U R L I J K SAMEN Een fietstocht langs boerderijwinkels en een enkel minimuseum

SAMENSTELLING EN TEKST: Monica & Fokke Linssen BEELD: Marco-Paulo Dicker, Angela Bloemers

DEVENTER WAAGT 02

Start op de Beestenmarkt richting ziekenhuis en sla rechtsaf de Rielerweg op. Door de tunnel, langs het ziekenhuis en na de ‘Immer Weiter-brug’ 2e weg links, Gooikersdijk. Bij 5-sprong fietspaden rechtsaf naar winkelboerderij Ulebelt.

Deventer, en vooral haar

� Op 4,2 km: Winkelboerderij de Ulebelt, Maatmansweg 3 in Deventer seizoenproducten

buitengebied, leent zich

Terug naar Gooikersdijk en deze vervolgen tot kruising met Nieuwedijk. Hier rechtsaf, doorrijden, bij verkeerslichten oversteken en linksaf langs Holterweg. 1e weg links, Rodijksweg, en ga bij huisnummer 5 het erf op.

uitermate voor het per fiets verse boodschappen te doen en dit af te nemen bij

� Op 6,5 km: Tuinderij Haverkamp, Rodijksweg 5 in Colmschate groente, fruit

Deventer ondernemers.

Rodijksweg vervolgen en op Y-splitsing en volgende 3-sprong rechts aanhouden (dit is een smal karrenspoor). Eind van de weg rechtsaf het fietspad (Splitdijk) op, wordt Deventerweg. Eind, voor de Heeren van Dorth, rechts aanhouden, Brink op.

�

� Op 10,0 km: Kaaswinkel Kloas in ’t Hof, Brink 6 in Bathmen kaas, zuivel

De openingstijden verschillen erg van elkaar, dus is het handig om van tevoren contact op te nemen (zie kader).

Weg vervolgen, langs Brasserie Boode, en voor snelweg rechtsaf onder viaduct door. Gorsselseweg volgen.

� Op 12,5 km: Fam. Nikkels, Gorsselseweg 38 in Bathmen eieren, aardappelen

Scan de code voor de route in Google Maps.

Gorsselseweg terug nemen en rechtsaf Veldkampsteeg in. Op 2e kruising rechtsaf de Zuidlooërweg op en 1e weg rechtsaf, Boersenk. U komt langs de boerderij van Kloas in ’t Hof (op 15,5 km). Op Y-splitsing links N AT U U R

natuurlijk eten

aanhouden, kruising rechtdoor, wordt de onverharde weg, Rossemansweg. Op kruising linksaf, Braakmanssteeg, daarna 2x rechtsaf de Langebergerweg in. Eind linksaf (Bronsvoorderdijk), op 2e kruispunt, Bettinkdijk, linksaf en viaduct over. � Op 20,2 km: Piggy’s Palace, Bettinkdijk 7 in Loo-Bathmen bio varkensvlees

De varkens hebben alle ruimte en zelfs een glijbaan! Je mag ook met ze knuffelen… Weg vervolgen en op voorrangsweg (Oudendijk), rechtsaf. 1e weg rechtsaf, Veenweg, en daarna linksaf de Pothaarsweg op. Deze tot eind uitrijden en parkeerplaats op. � Op 22,9 km: Boerderijmuseum De Pothaar, Pothaarsweg 8 in Loo-Bathmen

Vanaf de parkeerplaats, rechtsaf de Berkendijk op en op 3-sprong rechts aanhouden. Na brug linksaf, Arkelsteijnweg op. Deze uitrijden tot aan Oude Holterdijk en hier rechtsaf en direct linksaf de (onverharde) Zandvoortdijk volgen. Rechts over het spoor en direct linksaf de Apenhuizerenkweg volgen. Bij picknicktafel, Apenhuizerweg, rechtsaf, Y-splitsing rechts aanhouden en na schrikhek op kruising, Willeminksweg, linksaf. Op Y-splitsing rechts aanhouden richting molen.

� Op 30,2 km: Korenmolen De Leeuw, Oude Molenweg 3 in Bathmen meelproducten

Weg vervolgen, rechtdoor langs rotonde de Oostermaatsdijk volgen.

� Op 31,6 km: Aspergeboerderij Koks, Oostermaatsdijk 10 in Bathmen asperges, zuivel, wijn

Weg vervolgen en na huisnummer 14A rechtsaf de Klinkenweg inslaan en bij huisnummer 6 linksaf, Oosterhuisweg. Eind rechtsaf, direct linksaf de Koerselmansweg op, daarna bospad tegenover huisnummer 10A nemen. Eind pad: � Op 36,4 km: Motormuseum Okkenbroek, Oerdijk 232 in Okkenbroek

Asfaltweg (Oerdijk) voorlangs kerkje nemen en deze uitrijden tot aan FKP 10 (Oostermaet). Hier rechtsaf de Butersdijk op. Op kruising met Bathmenseweg rechtsaf.

Spanjaardsdijk 68 in Schalkhaar streekproducten

De Spanjaardsdijk vervolgen en na brug linksaf, Kolkmansweg, kruising linksaf, Ganzeboomsweg wordt Vosmanskamp, en eind linksaf Oerdijk op. � Op 49,3 km: Het Groene Erf, Oerdijk 108 in Schalkaar groente, brood, koeken

De Oerdijk terug nemen en bij rotonde 2e afslag, Koningin Wilhelminalaan op. Eind linksaf de Brinkgreverweg op. 2x door verkeerslichten en na 52,5 km eindigt de route op de Beestenmarkt.

Hier kan men ook een kortere route (33,9 km) nemen naar de molen. Weg (Brink) terugnemen, op 3-sprong rechts aanhouden, Dorpsstraat, en op kruising linksaf, Koekendijk. Na spoorovergang links aanhouden en weg vervolgen tot aan de molen. Hier weer de route oppakken.

� Op 41,6 km: Fruitteeltbedrijf ’t Linderveld, Bathmenseweg 59 in Lettele fruit, aardappelen

Wederom weg vervolgen, linksaf Aanvangsweg en weer linksaf Spanjaardsdijk op. Deze volgen over brug en langs rotonde. � O p 46,3 km: De Oorsprong,

C O N TA C T G E G E V E N S Ulebelt Haverkamp Kloas in ’t Hof Nikkels Piggy’s Palace Pothaar De Leeuw Koks Motormuseum ’t Linderveld De Oorsprong De Parabool

0570-653437 0570-654356 0570-543139 0570-543115 06-53509938 0573-221325 0570-543550 06-30566591 0570-551468 0570-551351 06-18680072 0570-609575

DEVENTER WAAGT 02

ulebelt.nl tuinderijhaverkamp.nl kloasinthof.nl sallandboerteneetbewust.nl bigknuffelen.nl depothaar.nl korenmolendeleeuw.nl aspergekoks.nl museumgidsnederland.nl kwekerij-overzicht.nl nieuweoorsprong.nl deparabool.nl

N AT U U R

de ijssel TEKST: Mabel Schotgerrits BEELD: Mariëlle Nijland, Jetske Schimmel,

Marco-Paulo Dicker

Klein geluk

‘Het ultieme geluk komt als ik samen met vrienden bij de IJssel zit’

DEVENTER WAAGT 02

e verlichte Lebuïnustoren, het stromende water en de lichtjes van de huizen. Allemaal is dit klein geluk midden in onze geliefde stad. Niemand ziet de skyline van Deventer vaker dan wij dat doen. Hierdoor vergeten we weleens hoe mooi en bijzonder deze plek is. Voor ons is dat normaal. Er even bij stilstaan is fijn om te ontdekken dat je voor geluk niet ver hoeft te zoeken.

‘Niet zomaar thuiskomen, maar terug zijn in Deventer’ je vaak loopt, zie je elke keer weer iets nieuws in het landschap. Even je hoofd leegmaken en ontspannen.

THUISKOMEN

Sluit eens je ogen en stel je voor dat je op de kade van het pontje staat. Of nog beter, ga naar die plek toe. Je voelt de wind langs je heen waaien. Als Deventenaar kijk je naar jouw stad. Je ziet de plek waar je thuishoort, het fijn hebt en mensen naast je hebt staan. Iedereen heeft zijn eigen herinneringen hier. Ook zal je vast het gevoel van thuiskomen herkennen. Niet zomaar thuiskomen, maar terug zijn in Deventer. Op de snelweg de Lebuïnustoren zien, betekent dat je bijna weer thuis bent. Bijna weer terug bent in jouw stad. Iedereen heeft zijn eigen herinneringen hier. In iedere seizoen speelt een andere gebeurtenis de hoofdrol. Ondertussen zijn er al ‘tig herinneringen gemaakt bij de IJssel en elke Deventenaar heeft wel een verhaal. De IJssel is wat ons verbindt. Koester je in de verhalen hieronder en misschien herken je wel iets.

SCHAATSEN OP DE IJSSEL

Hoe bijzonder is het om te schaatsen op de IJssel? Op het water waar je normaal gesproken alleen maar naar kan kijken, kan je nu ook staan. Schaatsend door de uiterwaarden waan je je in een winterwonderparadijs met overal om je heen sneeuw, lachende gezichten en spelende kinderen. Stiekem hoopt iedereen dat de overstroomde IJssel in de winter bevriest. Het weekend maak je leeg om bij dit bijzondere moment te zijn. Om je schaatsen weer even op de bevroren rivier neer te zetten. ZOMERAVONDEN

Mijn favoriete plek om de zonsondergang te bekijken is de IJssel. Telkens als ik over de brug fiets en ik de oranje-roze kleur zie, voel ik mij gelukkig. Vooral in de zomer kan ik er extra van genieten. Van die warme zomeravonden waarop ik met vrienden aan de IJssel zit en de zon achter ons langzaam verdwijnt… Bijkletsen met een drankje terwijl je nog de laatste warme zonnestralen voelt. Dat is genieten van de fijne zomeravonden. In feite geniet je van iets heel simpels. En dat elke dag.

DAUWTRAPPEN

De hele dag door verandert de sfeer van de IJssel door licht, warmte, wind, regen en zon. Magisch is het tijdens Hemelvaartsdag. Heel vroeg, om kwart voor 6 ’s ochtends hangt de mist laag boven de IJssel. De zon komt voorzichtig door en je wandelt in een waar sprookje. Je ziet de IJssel zoals je haar nog nooit gezien hebt.

PICKNICKEN

Fijne momenten uit je jeugd zijn de familiepicknicks in de vakantie aan de IJssel. Vroeger, maar nu nog steeds, zijn er veel mensen die niet op vakantie gaan. En om toch dat fijne vakantiegevoel te krijgen, is een picknick aan de IJssel perfect. Je zit in de stad, maar ook in de natuur en kinderen kunnen overal spelen. De picknickmand is gevuld met brood, gevulde eitjes en nog meer lekkers. Een vakantie hoeft niet duur en ver weg te zijn, want dat vrije gevoel vind je hier bij de IJssel.

Lockdownwandelingen Toen we nog midden in de lockdowns zaten, was wandelen het medicijn. Lopend door de mooie historische binnenstad met een warme chocolademelk in je hand was misschien wel het hoogtepunt van je dag. Dat was eigenlijk helemaal niet erg, want hierdoor genoot je ook veel meer van de kleine dingen die er wel waren. Ook de klassieke bruggenloop was erg in trek. Als

�

N AT U U R

Kijk snel op het inlegvel om zelf herinneringen aan de IJssel te maken.

beeldcolumn

BEELD EN TEKST: Luukse Dingen

DEVENTER WAAGT 02

portretten

�

portret

Stories bring us together Untold stories keep us apart

DEVENTER WAAGT 02

portret

Z I J N N A A M WA S H A M Z A … HAMZA SONMEZ TEKST EN BEELD: Seval Sönmez

Sommigen zullen belangrijke levenslessen met woorden proberen over te brengen. Anderen zullen niet veel praten. Ze zullen het voorleven. Werk hard, geef nooit op! Doe geen kwaad. Geen mens en zelfs geen vogel in de lucht! Mocht je ooit een levend wezen in nood tegenkomen. Twijfel geen moment, help! Genoeg lessen voor een heel mensenleven. Zijn naam was Hamza. Mijn geliefde vader.

PORTRETTEN

portret

deren overgekomen. Het tijdelijke verblijf hier duurde toch iets langer dan in eerste instantie gedacht. De heimwee en de afstand waren te groot. Communicatie was er nauwelijks, geen telefoon, laat staan internet. Er was af en toe een brief, die vaak een paar maanden onderweg was. Duizenden mannen hier alleen, evenzoveel vrouwen met hun kinderen daar alleen. Het was onmenselijk. En onwenselijk. Daar was iedereen van overtuigd, ook de Nederlandse regering. De mannen konden niet terug. Niet alleen omdat de droom van een huis en tractor nog geen werkelijkheid was, ook in de fabrieken waren ze nodig. Gezinshereniging hier was de enige oplossing. En zo werd mijn moeder Emis ook een nieuwe Deventer burger. Samen met het jongste kind van amper een jaar of drie oud, te klein om achter te laten. De oudste twee hoefden vooralsnog niet mee. Zij zaten op de basisschool daar en zouden niet ontheemd worden. Ze bleven achter bij mijn vaders broer in het dorp en zouden jarenlang zijn vrouw ‘mama’ noemen. Intussen zouden Emis en de overige vrouwen hier ook keihard werken, onder andere in vleesfabriek Stegeman, daar was ook veel personeel nodig. Geen zorgen, het huis en tractor zouden snel een feit zijn en het gezin zou snel weer voorgoed herenigd worden met de achtergebleven kinderen in Turkije.

MIJN VADER

Dit verhaal is het verhaal van mijn vader en van vele anderen. Hij droomde van een huis in het geboortedorp en een tractor voor het ploegen van het land. Het was een droom die zo mooi begon. Treinen vol jongemannen die alles hadden verlaten voor het beloofde leven. In het beloofde land, het kleine Holland. Vrouwlief zou niet meegaan. Iemand moest voor de grootouders zorgen. En de kinderen moesten naar school. Nergens voor nodig om iedereen te ontaarden, het zou immers niet lang duren, hooguit een jaar of twee. Hard werken en sparen. Om straks ‘thuis’ een redelijk goed leventje te kunnen leiden. Het was het begin van de jaren zeventig en de Generatie Gastarbeiders was een feit. TUSSEN TWEE WERELDEN

Het leven van mijn vader is een reis tussen twee werelden. Startpunt is de skyline van zijn geboorteplek Gokcepinar. Het mooiste dorp van Turkije, verbonden aan de stad Corum. Een tussenstop, weliswaar een hele lange, aan de skyline van Deventer, de mooiste stad van Nederland. Met als triest eindpunt een klein stukje grond van twee meter lang, terug in Gokcepinar. En daartussenin een heel leven van herinneringen. De één nog mooier dan de andere. De andere nog verdrietiger dan de ene... Het zou geen twee jaar duren, nee, terug naar huis zou voor de meesten een onmogelijke opgave zijn.

DEVENTER

Iedereen die dit leest weet inmiddels: dat bleek een utopie. Na enkele jaren, nog voordat de basisscholen afgerond waren, werden de andere kinderen ook overgebracht. Ook kregen we er nog een broertje bij, de enige die als geboorteplaats Deventer heeft. We begonnen samen aan onze leerzame levens op de Venenschool. Onze jeugd heeft zich afgespeeld op Hoornwerk, een volksbuurt in Deventer, toen een heerlijke plek om op te groeien. Mijn ouders hadden geweldige contacten met buren van allerlei nationaliteiten. De ‘echte’ Hollanders en de ‘nieuwe’ Hollanders met roots uit Spanje, Italie, Marokko, Indonesië en Suriname. Een kleurrijke buurt waar buur- en buurtschap ons omringde. Het Hoornwerkplein was het hart van de wijk waar alles gebeurde. Spelende kinderen omringd door moeders die met handwerkjes en zelfgemaakte hapjes toezagen op de veiligheid van het kroost. Intussen filosofeerden ze over alledaagse dingen. Heerlijke nostalgie giert door mijn lijf als ik daaraan terugdenk. Ik voelde me van meet af aan zo enorm thuis in deze stad, mijn Deventer, terwijl mijn ouders nog steeds met overtuiging werkten aan de droom die steeds verder

WELKOM

Met een warm onthaal werd mijn vader samen met zijn nieuwe broeders uit alle hoeken van Turkije van het station overgebracht naar hun nieuwe stek: Pension De Leeuwenbrug. Een groot statig gebouw met veel kamers en een grote keuken waar ze zelf kookten, hun eigen gerechten, met ingrediënten die meegenomen waren uit het vaderland. Turkse supermarktjes waren er niet, ach, ook niet nodig voor die korte tijd. Hamza en zijn collega’s zouden veel betekenen voor Deventer, onder andere bij Thomassen & Drijver. Het waren opbouwjaren en er was niet genoeg mankracht voor al het werk. Deze jongemannen, vol met vurige energie uit het Middellandse zeegebied waren harde werkers. Mannen die elkaar tot voor kort nog niet kenden, maar algauw hechte vrienden werden, meer dan vrienden. Broers. Nieuwe familie. In een land zonder familie. WEER SAMEN

Na een paar jaar waren ook de vrouwen en enkele kin-

DEVENTER WAAGT 02

portret

“Als ik aan zijn leven denk, is het alsof ik een reis maak tussen twee werelden” reis gemaakt met enkele andere gezinnen, de nieuwe familie. Deze reizen herinneren wij ons als geweldige dagen. Van tevoren werden er door de vrouwen hapjes gemaakt, die onderweg gezamenlijk genuttigd werden tijdens pauzes langs de weg. Terwijl de vaders sliepen om de reis vol te kunnen houden en de vrouwen elkaar hielpen met de maaltijden, konden wij heerlijk spelen met bekende en onbekende kinderen die, onderwijl luisterend naar Turkse volkszangers die zongen over liefde en heimwee. En wat hadden wij een heimwee. Maar waar hadden wij eigenlijk heimwee naar? Daar, op een parkeerplaats onderweg, ongeveer op de helft van onze reis. Waar ging ons gemis over? BIJNA THUIS

De reis ging verder, door de meest wonderbaarlijke gebieden. Eenmaal bij Kapikule kon mijn vader gelukkig weer ademhalen. De onveilig voelende vreemde landen waren voorbij en wij waren in goede handen. “Jullie merkten er gelukkig niets van, speelden lekker rond, maar ik had dagenlang alleen maar angst en spanning in me. Om jullie veilig thuis te krijgen”, zei mijn arme vader een paar jaar terug op tachtigjarige leeftijd ineens. Hier had hij nooit iets over gezegd, samen met zoveel andere pijn waar hij nooit woorden aan heeft kunnen geven. Zoals de vernietigende ziekte van zijn vrouw die hem overviel in een tijd waarin hij de moeder van zijn kinderen zo nodig had. Vier kinderen in de leeftijd van 5 tot 15 jaar, in drieploegendienst werken in de fabriek en ook zorgen voor je vrouw die vanaf dat moment een heel leven zorg nodig zou hebben. Hoe doe je dat? Hoe houd je dat vol? Toen ik hem dat vroeg, een paar jaar terug, kreeg ik een gedenkwaardig antwoord: “Yavrum (mijn kind), wat had ik kunnen doen? Ik had plichten. Ik ging naar de fabriek waar ik een plicht had, die volbracht ik. Ik kwam thuis en had plichten tegenover je moeder en jullie. En die volbracht ik.” Respect voor mijn vader, boegbeeld van onvoorwaardelijke liefde, verantwoordelijkheid en integriteit. Bijna waren wij thuis. Eenmaal binnen de Turkse gren-

weg raakte. De familie in Turkije had vaak hulp nodig en het levensonderhoud hier was ook niet makkelijk. Sparen voor een tractor en huis liet nog even op zich wachten. Maar de hoop opgeven? Nooit! Nederland was het tijdelijke verblijf waar we ons brood verdienden, maar nog steeds geen ‘thuis’. Voor Hamza was dat Gokcepinar. OP VAKANTIE: NAAR TURKIJE

Wie kent ze niet, de Volkswagenbusjes met zelfgemaakte gordijntjes. Ook wij hadden er één, een donkergroene. Volgepropt met meer cadeaus dan eigen spullen reisden we een aantal dagen om de zomervakantie door te brengen in Turkije. Diverse landen trotseerden we om Kapikule te bereiken: de grenspoort waar je Turkije binnenkomt. Duizenden kilometers in volle zomerhitte met alleen een papieren landkaart en maar hopen dat je niet verdwaalt. Van de hoofdwegen af geraken kon gevaarlijk zijn. Op die hoofdwegen was het nog betrekkelijk veilig. Rond dezelfde tijd reden daar immers honderden Turkse auto’s. Vaak werd de

PORTRETTEN

portret

DEVENTER WAAGT 02

portret

zen hoefden we ‘nog maar’ duizend kilometer. Het genieten was voor mijn vader begonnen. Het was vertrouwd en voelde heerlijk. Nog even over het pittige Bolugebergte heen en dan zou het niet lang meer duren, voordat vrienden en familie ons in de armen zouden sluiten. Wat hadden wij elkaar gemist. Ik zei het al, er zijn twee skylines op deze aarde die mijn tranen kunnen opwekken. De één was nu heel dichtbij. Wij reden door Corum heen de lange centrale weg op van waaruit je alle kleine dorpen kunt bereiken, een lang bergachtig stuk met beide handen stevig aan het stuur vanwege de verraderlijk scherpe bochten. Ongeduldig telden wij de bochten. Zijn we er? “Nee, nog heel even”, zegt mijn vader. En dan rijdt mijn vader de laatste hoek om… En stopt even! Alles valt nu van zijn schouders, de dagenlange spanning, angst en vermoeidheid. Maar nog veel heftiger is de heimwee, die met alle hevigheid uit zijn ogen vloeit. En niet alleen uit die van hem. Allemaal huilen wij. Ik heb er slechts het eerste jaar van mijn leven echt gewoond. En toch voel ik het tot in de diepste vezels van mijn lichaam en kan ik mijn tranen niet bedwingen. Je draagt je roots in je bloed, waar je ook heen gaat. Tranen van blijdschap, we hebben het gehaald, we zien de prachtige skyline van Gokcepinar in volle glorie. We zijn ‘thuis’! Dachten wij…

“We hebben zo met jullie te doen arme gurbetciler” Er worden herinneringen opgehaald, gekookt, gegeten, gelachen, gezongen. En vooral veel gesproken, over dat vreemde land waar wij nu wonen. “Hoe is het leven in Nederland? Zijn de mensen aardig? Het zal niet meevallen. We hebben zo met jullie te doen arme gurbetciler.” Gurbetciler! De ontheemden! TERUG NAAR HUIS

Zo werd er over ons gepraat in ons eigen dorp. De ontheemden, zij die geen plek hebben. Zo verlieten wij na zes weken zomervakantie als ontheemden de plek waar wij dachten thuis te komen. Huilend, omdat we iedereen voor een jaar of twee moesten missen, ieder jaar die reis maken was niet haalbaar. De reis terug met een brok van gemis in onze keel. Na drie dagen weer in Nederland. Met hetzelfde gevoel waarmee we zes weken terug naar Gokcepinar reden. Want daar wachtte die andere prachtige skyline. Weer begon het aftellen en de spanning over wie hem het eerst zou zien. Ik weet niet of jij als Deventenaar ooit hebt gehuild om die skyline. Dat moment dat je vanaf de snelweg de Wilhelminabrug en de Lebuïnuskerk ziet. Wij wel. Na iedere terugreis uit ons ‘vaderland’, pinkten wij op dat moment een vreugdetraan weg. “Wij zijn thuis!”

DE ONTHEEMDEN

Papa rijdt verder, de lange statige weg op, een flauwe bocht naar rechts en de helling op. Dan zien we van alle kanten mensen met luid gejuich op ons afkomen. Ze hebben ons busje zien aankomen en herkenden het. Zoveel auto’s passeren deze weg niet en al helemaal niet zo’n bus met een grote volgepakte bagagedrager. Mijn vader stapt uit. En het eerste wat hij doet is naar die ene man toe stappen. Zijn vader, Appo dedem, onze opa Halil, waar mijn vader zijn prachtige grote hart van geërfd heeft. “Yavrulariiiiim, gelin kurban olduklarim” roept hij vanuit volle borst met wijd open armen. “Mijn kinderen, kom bij me, ik geef mijn leven voor jullie.” Mooier en betekenisvoller kunnen woorden van liefde en gemis niet zijn. We worden dagenlang overweldigd door liefde en aandacht. Van het hele dorp. Elke dag zit het huis vol.

�

Wij kinderen waren thuis. Veel later zouden onze kinderen hier ook thuis zijn. Voor mijn vader en zijn broeders en zusters van Generatie Gastarbeiders zou het nooit thuis zijn. Voor hen zou thuis altijd dat dorp in Turkije zijn. Een paar maanden terug namen we afscheid van mijn vader. Op de gedenkwaardige leeftijd van 82 jaar. Een leven vol gemis, mantelzorg, hard werk en liefde, vooral heel veel liefde, onvoorwaardelijk. Wij hebben onze vader teruggebracht naar zijn laatste rustplaats, een klein stukje grond naast zijn ouders, broers en zus. Terug naar huis.

Zie ook het inlegvel om zelf een

Hamza was thuis. Zíjn THUIS!

kleurrijk Deventer te ervaren.

PORTRETTEN

portret

TEKST EN BEELD: Bart Beijer

Een bezoek aan stokvis Coby van Ginkel-van Valen (72) is te vergelijken met een museumbezoek. Je kijkt je ogen uit. In haar unieke woonkamer is een veelvoud aan snuisterijen en curiosa te vinden. Het wemelt er van de kristallen, porseleinen en glinsterende hebbedingetjes. Samen met de vele klokken, stoelen, poppen met certificaten en een spiegelverzameling van wijlen haar vader, een spiegelfabrikant, is haar leefruimte aardig begrensd.

DEVENTER INKIJK

Dat het er gezellig is, is zeker. Maar je vraagt je af hoe ze aan haar hobby is geraakt. Het blijkt dat Coby’s grootmoeder een bepalende rol in haar leven speelde. Als familielid van acht schipperskinderen woonde zij in een kleine roef van een vrachtboot. Door koperen spulletjes te verzamelen en op te poetsen, bracht zij warmte en gezelligheid in de kleine leefruimte. Het glinsterende koper deed de ekster in Coby ontwaken. “Eerst moesten mijn vriendinnen om mij lachen, maar later ging ik eens onverwachts bij hen buurten en moest ik constateren dat ook zij de kinderbijslag onder hun poppen verdeelden”. Het is de gezelligheid waar het haar om te doen is. Zelf zegt ze de drukte niet te ervaren: “Hier wordt geleefd.”

�

Geïnteresseerd in bijzondere poppen? Kijk op het inlegvel waar in Deventer je moet zijn. DEVENTER WAAGT 02

PORTRETTEN

portret

HET KAN VERKEREN TEKST: Marjan Bauling BEELD: privébezit Marjan Bauling

Toen ik nog jong was, oef dat is lang geleden, stond er op de hoek van de Brinkgreverweg en de Ceintuurbaan De Landbouwschool, die oorspronkelijk Rijks Middelbare Koloniale Landbouwschool heette en in 1912 werd gesticht. Het schoolgebouw staat er nog steeds, maar er zijn appartementen in gemaakt. DEVENTER WAAGT 02

“Ik vond alles erg interessant, zelfs het ontbreken van waterleiding”

Henar. Mijn man werd daar manager. Ik vond alles erg interessant, zelfs het ontbreken van waterleiding. In de droge tijd werd er leidingwater aangevoerd en in een grote betonnen bak naast het huis gestort. ’s Morgens werd het in een bak onder het dak gepompt. Dat was wennen. Zelfs standaard elektriciteit ontbrak. We hadden een aggregaat dat een paar uur per dag voor stroom zorgde en verder gebruikten we kokolampoes (olielampen). Het allerleukste vond ik mijn menagerie: kippen, lekkere verse eitjes, poezen en honden. Er was ruimte genoeg voor de dieren om te spelen. Wat een verschil met Nederland en altijd mooi weer. Soms was het me wat te warm.

NAAR SURINAME

Door de jaren heen kwamen er heel wat buitenlandse studenten op deze school studeren. En nogal wat Deventerse meisjes werden verliefd op een student en vertrokken naar het land van hun geliefde. Ik ook en wel naar Suriname. Ik heb er 25 jaar gewoond en wil vertellen hoe het is om naar een land met andere culturen en gewoonten te verhuizen. Suriname was destijds een kolonie van Nederland. Er wonen heel veel verschillende bevolkingsgroepen, ieder met hun eigen taal. Die eigen taal wordt overigens vooral thuis gesproken. Dat komt natuurlijk hier in Nederland ook voor. Mijn buren bijvoorbeeld spreken binnenshuis dialect. In Suriname is de voertaal gewoon Nederlands, dus dat is gemakkelijk. Ook wordt er op de scholen in het Nederlands onderwezen. Toch werd er destijds tegen mijn kinderen, die hier verder gingen leren, gezegd: ”Zo, je hebt de taal wel snel geleerd”, en mij werd gevraagd of mijn man ook Nederlands sprak.

NAAR NEDERLAND EN WEER TERUG

Maar toch had ik er, na ruim drie jaar, genoeg van en verhuisden we naar het dorp Nieuw Nickerie. Daar was wel elektriciteit en waterleiding en we hadden alles bij de hand. Ik kon op de fiets naar de markt en naar de winkel van mijn schoonfamilie. Manlief wilde echter wat bijleren en zo vertrokken we naar Nederland. Ik was wel blij om weer naar mijn eigen landje te gaan, maar hij kon niet wennen aan dat hele koude Nederland. Zo verkasten we weer naar Suriname en kwamen we op een bananenplantage terecht mèt waterleiding èn elektriciteit. Inmiddels hadden we drie kinderen, die hier veel ruimte hadden om te spelen. Ons huis stond niet al te ver van het dorp. Daar was zo nu en dan

DAGELIJKS LEVEN

Suriname is een groot land. Ik kwam met mijn man in het district Nickerie, in het noordwesten van Suriname, terecht, waar zijn familie woonde. Dat waren hardwerkende middenstanders met een winkel. Na een weekje bij hen te hebben gebivakkeerd, de weg naar de polder werd namelijk geasfalteerd, vertrokken we naar een bedrijfswoning in de rijstpolder Groot

PORTRETTEN

portret

wat te doen, zoals voetballen en muziek- en dansles waarvoor iedere week iemand uit Paramaribo kwam. Er was ook een zwembad en je kon tennissen.

gezondheid loopt gestaag achteruit, maar ik ben blij dat ik er nog ben en kan genieten van mijn mooie grote appartement en het prachtige uitzicht. Ik heb me ontwikkeld, kan met de computer omgaan en heb er zelfs les in gegeven. Door de computer is er een wereld voor me opengegaan, ik kan er mijn ontboezemingen kwijt en mijn kinderen en kleinkinderen mee appen en mailen. Ik raad het iedereen aan. Je bent er nooit te oud voor. Een gevleugelde uitspraak van mijn moeder: “Alleen de duvel is oud!”

WEER VERKASSEN

De situatie werd wel steeds slechter in Suriname. In Paramaribo moesten de mensen in de rij staan om eten te bemachtigen. In het district was het wat makkelijker. Mijn schoonfamilie bevoorraadde de winkel door zelf een truck naar Paramaribo te sturen om de levensmiddelen op te halen. Verder hadden wij inmiddels koeien, zodat we de melk konden verkopen en we verbouwden onze eigen groenten. De koeien werden door iemand anders verzorgd. Maar het ging steeds slechter in Suriname. Het geld werd steeds minder waard. Er waren constant stakingen en regelmatig stokte het onderwijs weer. Daarom kozen we ervoor om naar Nederland te gaan. Daar moest ik weer aan heel veel zaken wennen, vooral aan het weer. En in Nederland is het: afspraak is afspraak en je komt op tijd. Dat gaat in Suriname anders en daar heb ik altijd moeite mee gehad. Ik heb wel veel geleerd over hoe de mensen leven en met elkaar omgaan. Ze haasten zich niet zo en ze zijn niet zo stresserig.

“Ik was wel blij om weer naar mijn eigen landje te gaan, maar hij kon niet wennen aan dat hele

TERUG IN DEVENTER

Ik woon nu al heel wat jaren weer in mijn geboorteplaats Deventer. Ik ben nu op leeftijd en de

koude Nederland”

DEVENTER WAAGT 02

portret TEKST: Gerrie Nieuwenhuis BEELD: Bart Beijer

P O R T R E T VA N EEN HERINNERING gedachte aan hem maakt mij nog altijd blij. Hij werkte al toen ik geboren werd.” Er is een glans in haar ogen. KLEINE ZUSJE

“Hij werkte bij de bakker van de coöperatie, bezorgde bestellingen. Wanneer we thuis over mijn geboorte spraken, werd steevast het volgende verhaal verteld”, haar mondhoeken krullen omhoog. “Hij bracht dus bestellingen rond en in de eerste week van mijn geboorte moest hij een taart naar iemand brengen. Toevallig was dat dicht bij ons in de buurt. Hij dacht weet je wat, ik ga even naar mijn kleine zusje kijken. Hij zette de taart op een muurtje, rende naar binnen en boog zich over mijn bedje. Toen hij weer bij het muurtje kwam en de taart wilde pakken, trof hij een doos, in flarden gescheurd, op de grond aan. Ernaast stond een hond die hem, al likkend aan zijn bek, met een tevreden blik aankeek. De taart was op. De hond had de maaltijd van zijn leven gehad. Van zijn eigen geld heeft hij een nieuwe taart gekocht. Geen mens heeft het ooit gemerkt, maar het verhaal leefde in onze gezin voort.”

Marietje lief, kleine harte dief Met je mond ben je steeds paraat met je antwoord nooit te laat. Je bent soms dol maakt veel lawaai maar zonder jou is het hier saai Een ding weet ik zeker je hebt een hart van goud zorg dat je dat behoudt.

POËZIEALBUM.

Dit versje schreef de oudste broer van mevrouw Gerards (91) in haar poëziealbum. Ze zegt het nu ruim tachtig jaar later zonder aarzeling uit haar hoofd op. Jo, zo heette die broer, was zestien jaar ouder. Hij was gek op zijn kleine zusje en zij op hem. Zij komt uit een gezin met vier kinderen, drie jongens en daarna zij, een meisje. “Ik ben wel een beetje verwend”, haar ogen glimmen, terwijl ze dit zegt. Ze kijkt wat voor zich uit en zegt: “de liefde die mijn broer voor mij had, heb ik mijn hele leven meegenomen. De

GROTE BROER

“Mijn broer nam in mijn jeugd een belangrijke plaats in. Met hem deed ik leuke dingen. Naar de zomerkermis, een nogablok bij Jamin kopen, schaatsen op de singel, tussen mijn broer en zijn verloofde in. Zijn kleine zusje mocht altijd mee. Zo mocht ik ook mee in de grote mand voorop zijn bakfiets, boodschappenboekjes ophalen. Hij werkte op dat moment bij een kruidenier op de Boxbergerweg.” Mevrouw vertelt het alsof het allemaal gisteren gebeurd is. “Met hem beleefde ik ware avonturen”, zegt ze. “Zo herinner ik mijn opoe nog goed, een oudere dame die in een zijstraat van de Brinkgeverweg woonde.”

PORTRETTEN

portret

Mevrouw kijkt even voor zich uit en zegt: “ik denk de Schoutenstraat. Ja, daar woonde ze. Ik kreeg altijd een glaasje ranja van opoe. In de kleine voorkamer had ze mooie gehaakte en gebreide kleedjes. Ze zag vast dat ik die zo mooi vond, want op een dag zei ze: “zal ik er ook één voor jou maken?” “Ja graag”, zei ik, blij verrast. De volgende keer dat ik bij haar kwam, had ze een prachtig rood kleedje gehaakt. Het paste precies op mijn poppenwagen. Ik was zo trots.” Ze sluit haar ogen en waarschijnlijk loopt ze in gedachten even achter de poppenwagen met het rode dekentje. “Mijn moeder was een ziekelijke vrouw . Ze is toen ik klein was eerst een aantal jaren weg geweest in verband met tbc. Ze lag in het sanatorium in Almen. Later kreeg ze reuma en kon niet zo veel meer. Daarom staan de pleziertjes met mijn broer mij nog zo voor ogen. “ AANZEGGING

“Mijn broer ging eerst voor zijn nummer in dienst. In het weekend was hij dan soms thuis en bracht altijd iets mee. In de oorlog werd hij weer opgeroepen en werd gelegerd in Wassenaar. In één van die eerste weken sneuvelde hij, de oorlog was nog maar net begonnen. Hij overleed op 10 mei 1940. Hij was nota bene net vier maanden getrouwd. Toen ik het hoorde, wilde ik niet meer naar school, ik wilde net zoals mijn broer mee naar familie om het ‘aan te zeggen’. Maar dat mocht niet.” Mevrouw stopt even met vertellen en kijkt voor zich uit. “Ik weet nog dat ik het raar vond dat niemand over zijn dood sprak. Toen ik op een keer fluitend uit school thuis kwam, kreeg ik een draai om mijn oren. Dat mocht niet. Je had zes weken rouw en mocht niet blij zijn, maar ook niet treuren. Ik snapte er niks van. Ik was toen negen jaar oud.” “En ja, toen werd ik plotseling groot. In een oorlog ben je snel kind af en help je mee, kolen oprapen bij het spoor, de schuilkelder in bij bombardementen, meehelpen om de noodzakelijke dingen te regelen. Ik was vaak met mijn vader op pad.” ZOETE HERINNERING

“En zo kwam er een wreed einde aan de fijne aandacht van mijn grootste broer. Maar de herinneringen aan hem hebben mij altijd kracht gegeven”, zegt ze, terwijl ze even haar blik op oneindig zet. DEVENTER WAAGT 02

PORTRETTEN

beeldcolumn

BEELD EN TEKST: Luukse Dingen

DEVENTER WAAGT 02

doen

�

recyclen

Waarom nieuw, als het ook gebruikt kan?

ecycling, hergebruik, tweedehands. Termen die we regelmatig zien en horen. Het milieu, de natuur en het klimaat; ze staan in de belangstelling. En terecht, want duurzaam omgaan met spullen is de toekomst.

TEKST EN BEELD: Mariëlle Nijland

schreven dat dat ook zo is? Wat is er mis met een mooi boek dat in je eigen kast staat en 1x gelezen is? Of speelgoed en spelletjes van de kinderen, waar ze niet meer mee spelen? Vrolijk inpakpapiertje erom en klaar. Liefdevol iets weggeven waar je zelf veel plezier aan hebt beleefd, is minstens zo waardevol.

AFVAL BESTAAT NIET

De meeste mensen doen aan afvalscheiding. In steeds meer tuinen staan containers met verschillende kleuren waar we groen, grijs, plastic en papier gescheiden in kunnen weggooien. Ook de ondergrondse containers krijgen steeds meer mogelijkheden om te kunnen scheiden. We weten massaal de weg naar de milieustraat en kringloopwinkels als Het Goed en De Cirkel. KLEDING RECYCLEN

Ben je op zoek naar tweedehands kleding? Ook dan kun je naar hartenlust rondstruinen in diverse winkels in Deventer. Steeds meer bedrijven in Nederland zien in dat zij anders om moeten gaan met de spullen die zij produceren. Krijgt je spijkerbroek gaten of zijn je hardloopschoenen versleten? Bij diverse producenten kun je je gebruikte spullen weer terugsturen, zodat zij het zelf kunnen recyclen om weer nieuwe producten van te maken. CREATIEVE KADOOTJES

�

Praktische tips vind je op het inlegvel

We zijn geneigd om altijd een cadeau te kopen als we een verjaardag hebben. Op de één of andere manier vinden we dat meer waarde hebben dan iets uit je eigen collectie. Maar waar staat ge-

DEVENTER WAAGT 02

KNUTSELEN MET TEXTIEL

We hebben vaak veel kleding in de kast dat we niet meer dragen. Soms is het moeilijk om dat weg te doen omdat er een bepaalde herinnering aan zit. Die leuke vrolijke jurk van dat te gekke feestje, of de lievelingstrui van je zoon die hem zo leuk stond maar nu te klein is. Maar ook als er geen herinnering aan kleeft, vinden we het soms zonde om iets weg te doen. Je kunt echter heel goed kleding en textiel voor andere doeleinden gebruiken. Kijk er eens met andere ogen naar. Kan die vrolijke jurk niet verknipt worden tot een leuke vlaggenlijn? En die oude t-shirts, wat nou als dat een grappige knuffel wordt? Kinderen knutselen graag met papier en karton, lijm en stiften. Maar textiel, wol, draad en naald zijn minstens zo leuk om te gebruiken voor creatieve uitspattingen. Dat kan ook prima met kleding die niet meer gedragen wordt. Laat je creativiteit de vrije loop en ga eens lekker aan de slag. Bewust en duurzaam omgaan met je (oude) kleding en spullen kan je veel brengen. Je draagt bij aan een beter milieu, maakt iemand blij met een origineel cadeau en wie weet, levert het je ook nog een nieuwe creatieve hobby op!

aan de slag

Knuffel zoekt nieuw vriendje!

Nodig aan materiaal: • gebruikt textiel dat verknipt mag worden • schaar • stiften • spelden • draad en naald • vulling (uit een oud kussen bijv. of fiberfill) • evt knoopjes, wol en vilt Stap 1: Zoek in de kast naar kleding dat niet meer gedragen wordt. Denk aan t-shirts, overhemden en jurken of rokjes. Keer het kledingstuk binnenstebuiten en leg het plat neer. Teken met viltstift de vorm van een dier, monster of gek beest. Alles is goed, als je het maar kunt uitknippen! Maak hem ongeveer 2 cm groter dan dat je hem uiteindelijk wilt hebben. Stap 2: Maak met spelden de lagen stof aan elkaar vast, zodat je straks een voor en achterkant hebt. Knip het figuur uit je kledingstuk. Houd het binnenstebuiten, ook bij stap 3. Stap 3: Pak een stuk draad en doe dat door je naald. Maak aan het uiteinde een kleine knoopje. Naai je figuur met een stiksteek met de hand vast en laat ongeveer 5 cm open. Bij een stiksteek krijg je een rij ononderbroken steken, dus aan elkaar. Steek de naald naar de voorkant van de stof en steek hem weer 1 stukje

naar achteren, zie hieronder. Haal de spelden eruit en de draad uit de naald. Stap 4. Houd een klein stukje open om je figuur weer binnenstebuiten te keren en vervolgens te vullen met fiberfill of andere vulling. Druk alle vulling goed in de hoekjes en voel zelf hoe dik of dun je hem vult. Wat je zelf leuk vindt! Doe de naald weer door de draad en maak de opening dicht door weer een zelfde stiksteek te gebruiken. Hecht af met kleine steekjes of leg er een klein knoopje in. Knip de rest van de draad af. Stap 5. Je figuur is klaar, maar heeft nog geen gezicht. Knip uit andere stof of bijv. uit vilt figuurtjes voor ogen, neus en mond. Of gebruik knoopjes. Wees lekker creatief, het mag 1 oog hebben, grote oren of een scheve mond. Naai alles vast met een stiksteek, heel netjes of lekker opvallend. Tada, je knuffel is af! Uniek in zijn soort, je eigen knuffelvriendje.

�

Deze do-it-yourself kwam tot stand in samenwerking met Vermaakt Goed. Zij vermaken gebruikt textiel tot nieuwe producten, zowel voor de verkoop als in opdracht. DOEN

TEKST: Sandra Hessing

lekker bezig

Buurtbloemen verzamelen

BEELD: Angela Bloemers

Voor kinderen en andere leuke mensen

In elke buurt kunnen bloemen groeien. Op strookjes gras, tussen de tegels, in bermen. Je vindt er bijvoorbeeld paardenbloemen, madeliefjes en misschien ook wel klaprozen en korenbloemen.

Wentelteefjes bakken

Deze bloemen kan je verzamelen en drogen. Pluk ze voorzichtig en leg je tussen keukenpapier of wcpapier. Leg er dan iets zwaars op. Dan worden ze plat en kunnen ze goed drogen. Dat drogen kan een paar weken duren. Doe de bloemen af en toe tussen nieuw papier. Als de bloemen gedroogd zijn, kun je ze (voorzichtig) opplakken. Maak er zelf een bloemenboek(je) of een kaart van of doe ze in een lijstje. Voor jezelf of als cadeautje.

Ook oud brood kan lekker zijn. Je kan er bijvoorbeeld wentelteefjes van maken. Wat heb je nodig? • een paar sneden oud brood (vers brood gaat scheuren); • een ei; • een beker melk; • een snufje kaneel; • een zakje vanillesuiker (kan ook zonder); • (poeder)suiker; • boter of olie om in te bakken.

Let op: Je mag niet alle bloemen zomaar plukken. Bloemen die in parken en perkjes geplant zijn, laat je staan. Bloemen als paardenbloemen en madeliefjes (zogenaamde wilde bloemen) mag je wel plukken. Pluk alleen wat je nodig hebt. Niet meer. Bloemen zijn er voor iedereen.

Let op: Overleg met een volwassene als je het fornuis of de kookplaat gaat gebruiken

Keukenspullen: • pan om in te bakken; • diep bord of platte schaal; • vork of garde; • spatel.

Bereiding:

• Klop het ei, de melk, de kaneel en de vanillesuiker door elkaar. • Leg een boterham in het mengsel (even laten liggen). Draai hem om, zodat ook de andere kant ondergedompeld is. • Smelt de boter in de pan (of maak de olie heet). Leg de boterham er in. Bak ‘m bruin. Draai ‘m om en bak ook de andere kant. Haal het wentelteefje uit de pan en betrooi het met (poeder)suiker (of besmeer het met jam, stroop of iets anders).

Eet smakelijk! DEVENTER WAAGT 02

lekker bezig

Super-boter-kaasen-eieren Boter-kaas-en-eieren ken je waarschijnlijk wel. Het wordt ook wel kruisje-rondje genoemd. In een vierkant met negen hokjes moet je proberen drie-op-een-rij te krijgen. x

Vliegtuigjes

Wie vouwt het beste vliegtuig? En wat is het beste vliegtuig: het vliegtuig dat het langst in de lucht blijft?Of toch het vliegtuig dat het verst komt? Of het mooiste vliegtuig?

o x

Maak nu een groot vierkant. Teken daarin negen van de hokjes (drie bij drie) zoals hierboven. Je hebt nu negen boter-kaas-en-eieren-spelletjes. Je gaat nu proberen om drie spelletjes op een rij te krijgen. Als je aan de beurt bent, mag je zelf kiezen in welk spelletje je jouw kruisje (of rondje) zet. Als je een spelletje gewonnen hebt, is het van jou. Heb je drie gewonnen spelletjes op een rij (/,\,- of I), dan heb je gewonnen. Je kan ook eens proberen om super-boter-kaas-eneieren met drie, of misschien nog meer, personen te spelen. Je kan dan met kleuren spelen in plaats van met rondjes en kruisjes.

Om vliegtuigjes te vouwen heb je alleen maar papier nodig. Heb je zelf geen idee hoe je er één vouwt? Kijk eens op: www.vliegtuigjevouwen.nl. Op You Tube zijn ook veel vouwfilmpjes te vinden.

Let op: Papierenvliegtuigjes gaan alle kanten op. Als je er buiten mee gaat vliegen, let dan wel op het verkeer.

DOEN

koken

DEVENTER WAAGT 02

koken

V E G E TA R I S C H E G O U L A S H I N B U U R T R E S TA U R A N T HET ENKHUIS

Deventenaren kunnen elkaar ontmoeten in één van de vele buurtrestaurants die de stad rijk is. In een buurtrestaurant is iedereen welkom voor een heerlijke en goedkope maaltijd. Zo ook in het Enkhuis in het Rode dorp. Daar wordt al zo’n 25 jaar wekelijks gekookt voor buurtbewoners. Jopie en Anneke waren de eerste koks, later nam Enkhuisbeheerder Rob de Vos het over om de dames te ontlasten. Er komen gemiddeld twintig gasten naar het Enkhuis om elkaar te ontmoeten en samen te eten. En dat voor maar €4,00 per persoon. Rob: “het sociale element is echt het belangrijkste, samen eten houdt ook de buurt bijeen. Iedereen is welkom om aan te haken.”

RECEPT: Rob de Vos BEELD: Mirjam de Ruiter

Rob deelt graag een recept met ‘Deventer Waag(t)’: een vegetarische twist van de bekende goulash.

Ingrediënten: • blaadje laurier; • 125 gram champignons; • blikje tomatenpuree; • 2 eetlepels bloem; • 250 ml groentebouillon; • 2 teentjes knoflook; • 3 theelepels (gerookte) paprikapoeder; • 400 ml tomatenblokjes; • 2 uien; • 2 paprika’s; • 1 winterwortel; • peper en zout; • optioneel een scheut rode wijn.

�

Bereiding: • Zet de uien en knoflook aan in een braadslee met een beetje bakboter of olijfolie. • Voeg de gesneden paprika, wortel en de champignons toe en laat het even sudderen. • Voeg daarna de tomatenpuree, paprikapoeder en tomatenblokjes toe en blijf roeren om de tomatenpuree te ontzuren. Voeg daarna de 2 eetlepels bloem toe en laat de bloem even doorgaren. • Blus het geheel af met de groentebouillon en laat het geheel onder af en toe roeren doorgaren. • Serveer het geheel in combinatie met doperwten, rijst of aardappelpuree.

Eet smakelijk!

Liever samen eten? Schuif eens aan bij het buurtrestaurant. Zie het inlegvel. DOEN

koken

TEKST EN BEELD:

Sandra Hessing

Kimchi maken

DEVENTER WAAGT 02

koken

Dit recept is gemaakt van drie Chinese kolen. Voordat het aangestampt is, lijkt dat heel veel, maar daarna valt het wel mee. Maar je kan ook prima met één kool beginnen, dan natuurlijk wel alle hoeveelheden ongeveer door drie delen (behalve het zout, dat blijft 2%). Deze versie is vrij bescheiden qua pittigheid. Houd je van veel pit? Doe er dan meer gochugaru of andere peper in. En: niets van de ingrediënten is verplicht. Lust, mag of heb je iets niet? Probeer iets anders.

Ingrediënten • 3 Chinese kolen; • 1 dikke prei; • 10 tenen knoflook, geperst; • halve rettich (of bijvoorbeeld wortel); • 100 ml gembersiroop (of gember en suiker); • 2 eetlepels sojasaus/ketjap; • 35 gram gochugaru (of een alternatief, zie hierboven); • 2% zout.

KIMCHISOEP Ingrediënten: • kimchi; • bouillon naar keuze; • dingen die je lekker vindt, zoals: bosui, champignons of andere paddestoelen, noedels, omeletreepjes. Hoeveelheden naar smaak, je ziet vanzelf hoe vol je bord wordt. En voor een gewoon soepbord heb je ongeveer 250 milliliter (een kwartliter) bouillon nodig.

Bereiding: Snijd de groenten in stukjes en meng alle ingrediënten (met uitzondering van het zout). Weeg alles (zonder de emmer of pot). Voeg dan 2% zout toe. Dat is 20 gram per liter. Roer het goed door en laat even trekken. Druk nu de kool aan met de stamper om het vocht er uit te persen. Dit kan een tijdje duren. Soms helpt het om tussendoor even te stoppen, zodat het zout nog wat in kan trekken. Als alles onder vocht staat, dek je het af met een bordje of iets dergelijks. Leg er wat zwaars op (bijvoorbeeld knikkers in een plastic zakje), zodat alles onder vocht blijft staan. Sluit de pot of emmer af met een doek met een elastiek eromheen of een deksel met waterslot. Een gewone deksel kan ook, maar die moet je dan twee keer per dag even los draaien.

Bereiding: Doe de kimchi in een soepbord of grote soepkom. Doe dan je ingrediënten naar keuze erop (fijngesneden (bosui kan je ook goed knippen, is veel makkelijker)). Kijk voor noedels op de verpakking, sommige moet je eerste even koken, andere kan je in heet water laten staan, deze kan je dan ook op het bord doen. Voeg tot slot de (hete) bouillon toe. Even laten staan. Eet smakelijk.

En dan… Het fermenteren duurt bij kamertemperatuur ongeveer drie weken (hoe warmer hoe sneller). Proef het af en toe. De kimchi is klaar als je het lekker vindt of als het niet meer zout smaakt. Doe de kimchi in goed schoongemaakte potjes. Zet ze in de koelkast om het fermenteren te stoppen. Na een paar dagen kunnen ze er eventueel weer uit. Kimchi is lang houdbaar, zorg er wel voor dat alles onder vocht blijft. Voeg eventueel een beetje water toe.

K I M C H I TOS T I Maak een tosti met kimchi en kaas. Lekker was nog nooit zo simpel.

DOEN

puzzel

PUZZELMAKER: Sandra Hessing BEELD: Mirjam de Ruiter (nummer 13 uit

privébezit Berry Steenbruggen)

Deventer in beeld

Vul de antwoorden in het schema in. De laatste letter van een antwoord is de eerste letter van het volgende antwoord. In de grijze vakjes komen de klinkers. Lidwoorden en leestekens zijn weggelaten en de IJ is één letter. Een antwoord kan uit meer woorden bestaan, er staan dan geen spaties tussen. Veel plezier.

1. Welk café is dit? 2. Hoe heet dit kunstwerk? 3. Putdeksels als deze zijn een ode aan de boekdrukkunst en een voormalige Deventer IJzergieterij en Machinefabriek. Hoe heette deze fabriek? 4. Wie is dit? 5. Dit was de handelswaar die vanuit het Noorse Bergen naar Deventer toe kwam. Wat is het? 6. Wat is de (achter-)naam van de Deventer kunstenaar die dit beeld maakte? 7. Wat is de (achter-)naam van de landschapsarchitect die dit park ontwierp? 8. Welke straat is dit? 9. Hoe wordt dit kunstwerk in de volksmond genoemd?

10. Welke straat is hier in beeld? 11. Van welke voormalige fabriek is deze schoorsteen? 12. Niet de werkkamer van Rutte, maar wat is het wel? 13. Een foto uit vroeger tijden. Van welk plein? 14. Misschien wel de beroemdste Deventer horecagelegenheid. 15. Hoe heet deze pub? 16. Wat zit er in het gebouw waaraan deze vlag wappert? 17. Hoe heet dit café? 18. Dit is het oudste nog bestaande stenen huis in Nederland. Wat is de oorspronkelijke functie/ naam? 19. Van Westervoort tot in het Keteldiep 20. Hoe heet dit gebouw?

6 11 19 16 18

DEVENTER WAAGT 02

� DOEN

puzzel

Dit is een uitgave van Raster Groep. Wil je reageren: deventerwaagt1@gmail.com REDACTIE

Patty Bruinsma Mirjam Hagendijk Sandra Hessing Marieke Peet Anika van Lente Jetske Schimmel Marion de Smit Sabahat Kinaci GRAFISCH ONTWERP

TinekeWerkt, Deventer Dit magazine kun je niet alleen lezen maar ook beleven tijdens het Twinkelfestival. Het hele jaar door zullen er activiteiten georganiseerd worden door inworners van Deventer, passend bij de artikelen. sites.google.com/view/twinkelfestival

Het magazine is onder andere te verkrijgen bij alle vestigingen van de bibliotheek

t WA AG C U LT U U R

N AT U U R

DOEN

PRAKTISCHE TIPS DTOWN DEVENTER is het jongerenplatform van Deventer. Via de Facebook pagina blijf je op de hoogte van alles wat Dtown doet. Van lekker met je talent bezig zijn tot nieuwe mensen leren kennen, van sport en huiswerk tot hulp met financiële zaken of opleiding. � www.facebook.com/DtownDeventer Lees het artikel op pagina 15: Deventer muziek MUSIC MOVES DEVENTER traint muziekliefhebbers in Deventer tot sociaal ondernemers in de muziekindustrie. Na het volgen van een vierdelige training organiseer je een eigen muziekevent voor mensen die je niet snel op de dansvloer ontmoet. � www.music-moves.nl/deventer Lees het artikel op pagina 15: Deventer muziek DEVENTER DICHTERS CAFE. Schrijf je gedichten en zou je deze wel eens willen voordragen aan collega-dichters? Ga dan eens naar het Deventer Dichters Cafe. Iedere laatste dinsdag van de maand komen zij samen vanaf 17 uur in café De Zevende Hemel. Contributie is niet verschuldigd, maar een vrijwillige bijdrage tijdens de bijeenkomst wordt wel op prijs gesteld. � www.deventerdichterscafe.nl of neem voor meer informatie contact op met Cees Leliveld: c.m.leliveld@planet.nl Lees het artikel op pagina 21: De Hartwoorden van Aisha BEN JE GEÏNTERESSEERD IN GEVELS? Er is een website die bijzondere gevelstenen door heel Nederland in kaart brengt, met adres en foto erbij. Zo ook van Deventer. Neem eens een kijkje en stel je eigen route samen. Houd je liever van om met een kant en klare wandeling langs historische gevels te lopen, met een stukje geschiedenis, kijk dan vooral op de website Wandelen in Deventer. � www.gevelstenen.net/kerninventarisatie/plaatsenNed/@Deventer.htm � www.wandeleninDeventer.nl/phocadownload/userupload/Wandelingen/ Deventer/Stadswandeling Deventer snijramen en gevelstenen.pdf Lees het artikel op pagina 17: Hoog Demtah kijk omhoog DEVENTER TOEN EN NU is een website voor kinderen van 8 tot en met 14 jaar over de geschiedenis van de stad Deventer. Ook leraren kunnen er veel informatie vinden die ze kunnen gebruiken in hun onderwijs. Ook voor volwassenen is het een leuke site om meer informatie op te zoeken over je eigen stad. � www.deventertoenennu.nl Lees het artikel op pagina 9: Deventer Vroeger en nu NIEUW SION: Je kunt de kerk, de gastentuin, de koffieschenkerij en het kerkhof gratis bezoeken. De openingstijden zijn: woensdag t/m zondag, van 10.00 – 17.00 uur. Ben je nieuwsgierig naar het klooster? Naar de gebouwen en al het andere dat zich ‘binnen de muren’ bevindt? Schrijf je dan in voor een open rondleiding. Elke vierde zaterdag van de maand wordt er één georganiseerd. Op de website kan je ook informatie vinden over jongerenweekenden, stiltegesprekken, retraites en overnachtingen. � www.nieuwsion.nl Lees het artikel op pagina 10: Leef woon werk bid KRINGLOOP: Houd je van tweedehands shoppen en hoop je ook een pareltje van de kringloop te vinden? Alle kringloopwinkels van Deventer zijn verzameld op één handige site. � www.allekringloopwinkels.nl/Deventer Lees het artikel op pagina 16: Pareltjes van de Kringloop, op pagina 23: Make-over en op pagina 60 Waarom nieuw als het ook gebruikt kan BEWEEGROUTE. Zin in beweging maar geen inspiratie? Pak eens een Beweegroute in Diepenveen. Inmiddels is er een drietal routes te volgen met leuke oefeningen, duidelijk zichtbaar op de bordjes langs de route. Zeker weten dat je daarvan in beweging komt! � www.beweegroutesdiepenveen.nl Lees het artikel op pagina 32: Hardlopend op ontdekkingstocht VANAF DE ULEBELT is er een vijftal wandelingen uitgezet. Het gaat om wandelingen van 3,2 / 7,7 / 8,5 / 10 en 11 kilometer. De routes worden aangegeven met stickers op bomen, lantaarnpalen en dergelijke en er zijn ook beschrijvingen beschikbaar. Bij de Ulebelt zijn geprinte exemplaren beschikbaar. Via de website van Wij Deventer kun je ze ook zelf downloaden. Wil je liever samen met een groep op pad? Sluit dan een keer aan bij de wandelgroep Gezond Natuur Wandelen. Iedere maandag om 10 uur start deze vanaf De Ulebelt. � www.wij.deventer.nl/wijdeventer-algemeen-nieuws/2016/10/24/ wandelroutes-in-de-omgeving-van-colmschate � Gezond Natuur Wandelen: Mayke Scholten (Ulebelt), tel. 06-11131791, mayke.scholten@gmail.com Lees het artikel op pagina 34: Wandelen met een natuurlijk twist

WOESTE WILLEM SPEELNATUUR. Een leuke manier om zelf IJsselpret te ervaren en samen met je kinderen herinneringen te maken aan de IJssel, is spelen bij Woeste Willem Speelnatuur. Dit is een prachtige groene avontuurlijke plek in de uiterwaarden voor iedereen en voor niets. Je kunt er struinen, mijmeren en eindeloos spelen tussen het riet, de bloemen en in de bomen. Met heerlijke moddergarantie zoals je nog nooit eerder meemaakte… � www.woestewillemspeelnatuur.nl Lees het artikel op pagina 40: Klein Geluk REPAIR CAFÉ’S zijn gratis toegankelijke bijeenkomsten die draaien om (samen) repareren. Bezoekers nemen van thuis kapotte spullen mee. In het Repair Café gaan ze samen met vaklui aan de slag. Zo valt er altijd wel wat te leren. Wie niets heeft om te repareren, neemt een kop koffie of thee. Of gaat helpen bij een reparatie van iemand anders. Je kunt ook altijd inspiratie opdoen aan de leestafel, waar boeken over repareren en klussen ter inzage liggen. � www.repaircafedeventertwello.wordpress.com Lees het artikel op pagina 60: Waarom nieuw als het ook gebruikt kan PRUTSHUB op het Makersplein van de bibliotheek: ben je tussen de 8 en de 13 jaar en hou je ervan om dingen te ontdekken en uit te proberen? Dan ben je elke woensdagmiddag welkom bij de PrutsHub in de Bibliotheek Centrum. Je kunt er lekker aan de slag met robotjes, Japanse bouwstenen, apps, 3D-pennen, klei, stroomcircuits en nog veel meer. Er is elke week iets anders te doen, dus laat je verrassen en pruts met ons mee! � Je hoeft je niet aan te melden, het kost niets en je kunt op elk moment langskomen tussen half drie en vier uur. Elke woensdagmiddag van 14.30 tot 16.00 uur bij de bibliotheek Deventer Centrum, Stromarkt 18. Lees het artikel op pagina 60: Waarom nieuw als het ook gebruikt kan en op pagina 62: Lekker bezig ETEN MET DE BUREN. Elke dondermiddag kan je Eten Met De Buren in het Enkhuis. De ene week kan je aanschuiven voor een heerlijk soepje, de andere week staat er een warme maaltijd op het menu. Ook als je het leuk vindt om te koken, kan je meedoen. Kijk voor het menu op de Facebookpagina van het Enkhuis. � Aanmelden kan tot woensdag 12.00 uur bij Rob de Vos: r.vos@rastergroep.nl, 0570-630123. Of kijk op www.facebook.com/hetEnkhuis Lees het artikel op pagina 64: Vegetarische goulash in buurtrestaurant het Enkhuis CENTRUM VOOR DIVERSITEIT EN SAMENLEVEN. Wanneer je in Deventer woont, weet je hoe kleurrijk deze stad is. Deze diversiteit vind je terug in tal van activiteiten. Van authentieke theatervoorstellingen, wereldmuziek tot folklore of hedendaagse rap. Iedere maand is er wel iets te doen. Kijk snel op de agenda van Centrum Voor Diversiteit En Samenleven voor een actueel overzicht. � www.cdsdeventer.nl/evenementen Lees het artikel op pagina 44: Zijn naam was Hamza WIST JE DAT HET SPEELGOEDMUSEUM ook een hele collectie bijzondere poppen en poppenhuizen heeft? Naast dat er van alles te zien is in het museum, kun je ook allerlei dingen doen en ontdekken. Een speels dagje uit! � www.hetspeelgoedmuseum.nl Lees het artikel op pagina 50: Deventer Inkijk KOPP-GESPREKSGROEP VOOR VOLWASSENEN: Een kind kan veel last hebben van de psychische problemen van een ouder, ook op volwassen leeftijd. De term die voor deze kinderen wordt gebruikt is KOPP (Kinderen van Ouders met Psychische Problemen). Binnen een KOPPgespreksgroep kunnen (volwassen) kinderen die in hun jeugd met verwaarlozing, mishandeling en/of ouders met psychische problemen of verslavingen te maken hebben gehad bij elkaar komen om met lotgenoten te praten. Het doel hiervan is elkaar te steunen. � Meer informatie en aanmelden kan bij lotgenoot Ingrid Kluit: zelfregie@vriendendienstendeventer.nl, onder vermelding van KOPP-gespreksgroep. Lees het artikel op pagina 35: Maandagmorgen

Gedrukt op papier dat gemaakt is van agrarisch restafval.

REGELINGEN ALGEMEEN In Deventer zijn heel veel regelingen waar je gebruik van kan maken wanneer je een laag inkomen hebt. Denk aan kwijtschelding gemeentelijke belastingen, individuele inkomenstoeslag en studietoeslag. Op de website van de gemeente Deventer vind je hier informatie over. Mocht je er niet uitkomen, kan je altijd binnenlopen bij het Geldfit spreekuur in Keizerslanden. Wijkwinkel Keizerslanden, elke woensdagochtend van 10.00 tot 12.00 uur. Graaf Florisstraat 3. MEEDOEN IN DEVENTER Zou je graag een creatieve cursus willen doen en ontbreekt het je aan financiële middelen? Onderzoek dan eens wat Rechtop! voor je kan betekenen. Rechtop! is een project van de gemeente Deventer met als motto Meedoen! in Deventer. Meedoen! omdat het leuk en gezellig is, Meedoen! om jezelf te ontwikkelen en Meedoen! om je talenten ten volle te benutten. Rechtop! wil iedereen de gelegenheid geven mee te doen en biedt daarvoor verschillende opties. Zo bestaat er de Rechtop! Beweging en is er de Rechtop! Financiële Regeling. Wil je meer informatie dan kun je bellen met Rechtop! Op telefoonnummer 0570 - 628090. Ook is het mogelijk dat je bij Rechtop! langs gaat. Rechtop! vind je aan de Vetkampstraat 1A, vlakbij Go Ahead Eagles. Openingstijden: dinsdag, woensdag en donderdag van 9.00-12.00 uur. DEVENTER AANBIEDINGEN ALGEMEEN � www.kortingscouponcodes.nl/aanbiedingen-deventer � www.indebuurt.nl/deventer/aanbiedingen � www.indebuurt.nl/deventer/acties/aanbiedingen-van-de-week � www.reclamefolder.nl

Deventer Waag(t)

Articles inside

FERMENTEREN

PUZZEL

LEKKER BEZIG

Vegetarisch goulash in buurtrestaurant het Enkhuis

Knuffel zoekt nieuw vriendje

Waarom nieuw als het ook gebruikt kan

MEVROUW GERARDS

Het kan verkeren

DEVENTER INKIJK

Klein geluk

OP PAD

COLUMN

NATUURLIJK ETEN

Hardlopend op ontdekkingstocht

BINNENKIJKEN

LEEF, WOON, WERK, BID

COLUMN

INSPIRATIE

PORTRET

MAKE-OVER

IN BEELD

MUZIEK

DEVENTER UITDRUKKING