منجى موعود شمارررۀ ٧
یالله اکبرى نگارش :موژان مؤمن ،ترجمه و نگارش ول
ول و هنظرهاى علوم معقول ،متافيزيک ،فلسفه و زمين مذاهب جهان از نقط ههاى فرهنگى و نيز شرائط تح ّ تها ،واقعّيت مشترک تطور آنها بر اساس گذشت زمان با يکديگر مختلف و متفاوتند ولی با تمامى اين تفاو جهى بين آنها وجود دارد و آن در مورد طلوع عصر طلئى و ظهور منجى موعود است .بسيار نزديک و قابل تو ّ دسه در هريک از اين شرايع ،فساد جهان را قبل از آمدن منجى موعود پيشگوئى نموده ظهور او را از کتب مق ّ هاند .آغاز پيروزى بر نيروهاى اهريمنى و طليعهٴ عصر طلئى ذکر نمود تهاى بعدى اين نوشتار خواهد آمد جه بوده و به نحوى که در قسم تشابه اين پيشگوئيها بسيار زياد و شايان تو ّ ىتوان بسيارى از آنها را از مذهبى به مذهب ديگر منتقل نمود بدون اينکه اين جابجائى تا بدان پايه است که م .و انتقال قابل تشخيص و يا درک و احساس باشد ىنمايد .در اينجا تشريح و توضيح بعضى از اصطلحات بنظر لزم و مفيد م :اعتقاد به ظهور عصر طلئى در آيندهٴ ايام به اسامى مختلف ذکر گرديده مانند Millennialism ١ Chiliasm ٢ Millenarianism ٣ ه‌وراهنماى عصر طلئى است بنام همطالع ىک قق ظهور Messianismانتظار ظهو‌رمنج ٤ناميده شده که تح ّ .آن ممکن است در خاتمهٴ عصر طلئى نيز واقع گردد مشناسى(( Eschatologyمطالعهٴ وقايعى که پس از مرگ و يا در آخرالّزمان پيش خواهد آمد بنام فرجا ىشود .تحقيق در امر رستگارى و طرق نيل به آن چه در اين جهان و پس از ظهور منجى موعود و ناميده م ىشود Soteriologyچه پس از مرگ به نام .ناميده م بفکرى بي‌ا مکت مذه
نام موعود اختتام عصر شروع عصر هندو کالی يوگا ) (٦کالکى آواتار )(٥ )کريتا )٧ عصر اهريمنى هوشنگ )حکيم( تاتوئيزم صلح بزرگ ميتريابودا بودائى براستين نابودى تمام مذاه ت)٨ تارها بورجع ىمذه )احيا زرتشت هوشيدرو سيوشانس ىجهان ت) (٩بازساز فرشتکار حموعودآئين يهود مسي ميهود ت‌وپراکندگى قو حقار ناسرائيل استقرار يهو‌ددر سرزمي مسيحيت رجعت مسيح ىقوانين شيطان نحکمروائ دورا
باهريمن رمذه عص
ه بر روی زمین تالل استقرارملکو اسلم ىو رجعت مسيح ظهورمهد دوران ظلم وبيعدالتى نالهى بر روی زمین لوقانو استقرارعد نبهائى آئي مظهر ظهور در آينده تعاليم الهى تازه؟ وضعيت کنونى؟ شرايط و اوضاع جهان قبل از ظهور منجى موعود دسهٴ اديان و مذاهب مختلفه جملگى در بارهٴ انحطاط و آشفتگى اوضاع جهان قبل از ظهور منجى کتب مق ّ هانگيز تبار و فاجع ىثبات گرديده و ملزم با سوانح مصيب موعود و اينکه اوضاع جهان خراب و فاسد و يا ب شسوزى و يا نلرزه ،آت کسالی ،کمبود محصول ،زمي قالقولند :سوانحى همچون خش ىگردد مّتف طبيعى م کشدن خورشيد و يا سقوط ستارگان ههاى نجومى مثل تاري .پديد دسه ،فساد و انحطاط اخلقى و معنوى انسان در سطوح از جمله شديدترين تأکيدات ذکرشده در کتب مق ّ نترين نقطهٴ خود نمعنى که مبانى اخلفى فردى و اجتماعى نوع انسان به پائي فردى و اجتماعى است .بدي نجا که نادرستى و تقلب ،دزدى ،حرص و تنزل نموده و هرآنچه که زشت و کريه است پيش خواهد آمد .تا بدا آز ،ميل تمّلک مفرط و ساير زشتيها بر حيات مردمان حکمفرما شده هرزگى و فساد جنسى ،خودکامگى و ىگردند .در تحت چنين شرائطى ،حکومت بدست خودسرى در ميان آنان از جمله امور عادى و معمولی م ىها تأکيدى مخصوص بر کسانى خواهد افتاد که از اختيارات آن سوء استفاده خواهند نمود .در اين پيش بين هاست که در آن اصولی همچون سيستم طبقاتى جامعه و يا تقواى ساختار و ترکيب اجتماعى جامعه شد ىثبات خواهند ىگردند از جمله اصولی ناپايدار و ب فرزندى )در مذهب هندو( که باعث دوام و قوام جامعه م .گرديد ىها ،اشاره به بعضى از صور و اختصاصات جامعهٴ مدرن شبين جه اينکه در اين نبوات و پي نکتهٴ جالب تو ّ نمعنى که امورى چون تساوى حقوق بانوان و نقش عمدهٴ آنان در اجتماع و يا تساوى و امروزى است .بدي عدم تبعيض در بين طبقات مختلف جامعه که امروزه ما آنها را از علئم پيشرفت و بلوغ جامعه منظور جبى نيست که در طول شبينى گرديد ىداريم از جمله علئم فساد و انحطاط جامعه پي م هاند .لذا جاى تع ّ ىپرسيدند که آيا ههاى مختلف مذهبى به شرايط عصر و زمان خود نگريسته و متحّيرانه از خود م تاريخ ،گرو نگير آنان گرديده ممکن است از علئم و شواهد ظهور منجى موعود باشد؟ چنين مسائل و مشکلتى که دام هآميز همچون وقوع مرگ سياه در اروپا ) (١٠و يا تبار و فاجع تصوراتى بخصوص بهنگام بروز سوانح مصيب هاند دت بيشترى يافت .پايان عصر و يا آغاز هزار دت و ح ّ هاى ديگر به اوج رسيده ش ّ نمعنى که در مکتب فکرى اختلف عمدهٴ بين مذاهب شرق و غرب* بر مبناى مفاهيم آنها از زمان است .بدي اديان شرق روال کار جهان بر مبناى اصل ادوارى کون و فساد استوار است .لذا شرائط فساد و اهريمنى جهان قبل از ظهور منجى موعود و طلوع عصر طلئى آينده خود ،از خصوصّيات ذاتى و تغييرناپذير اين اصل ادوارى است .اّما در مذاهب غرب تأکيد بر اين نکته است که ظهور منجى موعود عامل و عّلت اختتام عصر .سياه و تاريک و طليعهٴ عصر طلئى است شرائط و اوضاع جهان پيش از ظهور منجى موعود پيروان کيش هندو دل به ماع گرديده روش و رفتارى خصمانه خواهند گرفت .آنان مب ّ در عصر کالی ) (١١مردم حريص و ط ّ ىگردند .انسانها در آن ىرحم و شقى گرديده و بدون عّلت و دليل درگير عداوت و دشمنى م مردمانى بسيار ب زمان وجوداتى مفلوک بوده که در عين بدبختى نسبت به ثروت و به ويژه زن احساس تمّلکى بسيار شديد .خواهند داشت تزدگى، ىکه خدعه و فريب ،کذب و دروغ ،سستى و کاهلی ،بيخوابى و خشونت ،غمگينى و مصيب هنگام .اوهام و خرافات ،ترس و فقر فراگير گردد آن زمان ،زمان کالی است
در آن زمان ،وجودات فانى از هوش و فراست عارى و انسانهائى بدبخت گشته که در غايت حرص و طمع... ىعفتى امرى تران خواهند بود .در بين زنان نيز گستاخى و ب ىاندازه شهو و در عين فقدان ثروت و مال ،ب سط افراد کافر محکوم و رايج خواهد گرديد .دزدان ب ىوجدان شهرها را غارت ،اصول و مبانى وداها ) (١٢تو ّ سط شاهان به استثمار کشيده شده و اميال جنسى و شهواتى و ساير مشتهيات تنها عوامل رعايا تو ّ ىگردد هزادهائى همچون برهماناها ) (١٣م .خشنودى و ارضاء دوبار هبردار خواهند گرديد... هفکران افتاده و ارباب تجارت افرادى متقّلب و کل .امور تجارت بدست کوت ت از پدر و مادر و برادرها و اهل فاميل شسته آنانرا رها خواهند نمود چه که دوستى در زمان کالی مردان دس و رفاقت آنان بر مبناى شهوت استوار خواهد گرديد .افکار مردمان زير فشارهاى اضطراب و ترس دائم که تهاى سنگين است خميده و خرد خواهد شد)١٤ یهاى مخّرب و ماليا کسال ىها و خش )نتيجهٴ قحط آئين بودا هگانهٴ اخلق و آداب ناپديد گرديده و بجاى آن ده اصل غير اخلقى به نحو در ميان چنين انسانها ،اصول د هاى شکوفا خواهد شد .در ميان مردمان هيچ کلمى يا عملی و اثرى از اخلق نخواهد ماند .فزايند در ميان چنين انسانها ،آنانيکه فاقد تقواى مذهبى و خانوادگى بوده و براى رئيس قبيله احترام و ارزشى قائل نيستند مورد تکريم و احترام قرار خواهند گرفت ،همان احترام و تکريمى که امروزه افراد فرزند دوست و ىدارند از آن برخوردارند باتقوى وکسانيکه قوم و رئيس قبيله را محترم م ...ۀۀۀۀ ۀ ۀ ىبند و بار و عارى از هر قيد و شرطى مانند حيواناتى همچون بز و گوسفند ،پرنده و ىتفاوت ،ب دنيا به نحوى ب ...خوک ،سگان و شغالن در منجلب امور جنسى و شهوانى سقوط خواهند نمود در ميان چنين انسانها خصومت شديد و متقابل در بين همگنان بصورت قانون درآمده بدخواهى ،خصومت مفرط ،افکار تند و شهوانى حّتى فکر قتل فرزند در مادر ،فکر قتل پدر در فرزند ،قتل خواهر در برادر و نيز )قتل برادر در برادر ايجاد خواهد گشت )١٥ )آئين بوداى ماهايانا )١٦ ىکه تعاليم زشت و نکوهيده رو به... ىکه بودا ،دارما ) (١٧از ميان رفت ،زمان و در انتهاى زمان آخر ،زمان هآميز بطور روزافزونى پيش خواهد آمد .در آن عصر قوس صعود نهاد در چنين هنگامى است که سوانح فاجع (١٨نسلی از وجودات که داراى عقل و ادراک بوده ولی بعّلت فقدان حکمت و( Jambudvipaدر سرزمين ىباشند ،از روى بدبختى بطور روزافزون مرتکب اعمالی بسيار زشت و نکوهيده خواهند بينش بسيار زبون م .شد ههاى نکبت و بدبختى دگرگونى و استحاله را باعث خواهند ... باد و باران به روال فصلی خود نبوده و ستار ت)٢١ )گرديد .مناقشه و نزاع بين ديوا (١٩) ،انسانها و آشورها ) (٢٠بطور روزافزونى برخواهد خاس آئين زرتشت دل خواهد و در آن زمان اى زرتشت انسانها متقّلب خواهند گرديد .دوست ىهاى بزرگ به تفرقه و جدائى مب ّ شد و عاطفه ،مهر و موّدت ،اميد و احترام به روح از جهان رخت برخواهد بست .مهر پدرى از فرزند جدا و .داماد به دريوزگى و گدائى پدرزن نشسته مادر از دختر جدا و بيگانه خواهد شد ىگردد ،حاصل کشت ... و از دزدان و قاطعان طريق م ميزرع و ب سرزمين سپندار ماد ل ىحاصل شده و ممل ّ هها و درختان نقصان و کاهش خواهد يافت نسبب شمار نباتات ،بوت .ديگر به دانه نخواهد نشست و بدي هبردار بوده... ىگردند که با وجود کمبود توان ،مهارت و کارآئى ،متقّلب و کل هاندام زائيده م مردانى کوت .مرتکب اعمالی فاسد ،پست و هرزه خواهند گرديد در ميان رفتار و کردار آنان اثرى از بخشش و موهبت نبوده و انجام وظيفه و اعمال پسنديده کمتر از دست... هکارى و راه آنان برخواهد آمد .سخن بسيار از وظيفه و کردار خواهند گفت ولی راهشان راه شرارت و تب بسوى دوزخ بوده که به سبب عدم مساوات رواج تمسخر و هرزگى ،افراط در خشم و غضب و همچنين .حرص و آز به سوى آن به شتاب خواهند رفت
)افراد بينوا ،پست و فرومايگان صدرنشين خواهند گرديد)...٢٢ آئين يهود و قوم مظلوم خواهد شد هرکس از دست ديگرى و هر شخص از همسايهٴ خويش ،و اطفال بر پيران و افراد ه)٢٣ ت بر شريفان تمّرد خواهند نمود .زيرا اورشليم خراب شده و يهودا منهدم گشت ).پس مسيحيت و چون بکوه زيتون نشسته بود شاگردانش در خلوت نزد وى آمده گفتند بما بگو که اين امور کى واقع ىشود و نشان آمدن تو و انقضاى عالم چيست؟ و عيسى در جواب ايشان گفت :م .و جنگها و اخبار جنگها را خواهيد شنيد... ىها... هها در جا ىها و وباها و زلزل زيرا قومى با قومى و مملکتى با مملکتى مقاومت خواهند نمود و قحط ىگيرند ىکنند و از يکديگر نفرت م .پديد خواهد آمد و در آن زمان بسيارى لغزش خورده يکديگر را تسليم م .و به جهت افزونى گناه محّبت بسيار سرد خواهد شد... ).زيرا که در آن زمان چنان مصيبت عظيمى ظاهر شود که از ابتداى عالم تا کنون نشده و نخواهد شد )...٢٤ اهل سنت از جمله علئم آخرالّزمان زائل گرديدن علم و دانش ،وفور جهل و نادانى ،رواج فحشا و زنا ،شرب شراب، ).قّلت مردان و وفور زنان است )٢٥ ىکه غنائم جنگى غصب گرديده و بين فقراء و محتاجين تقسيم نگردد ) (٢٦امانات و زکات جزء غنائم و زمان جريمه محسوب و اکتساب علم و دانش بمنظورى غير از مقاصد دين انجام گيرد ،مرد از زن خود متابعت ق فرزندى را نسبت بمادر خود رعايت ننمايد ،دوستان را بخود نزديک و پدر را از خود براند ،صداها نموده و ح ّ شترين فرد رهبر مردم گردد ،آدمى را ىارز ىترين عضو قبيله حاکم قبيله و ب از مساجد بلند گرديده و شق هدار ظاهر و پديدار شوند. هسرا و آلت موسيقى ز بخاطر ترس از اعمال زشت محترم دارند ،بانوان نغم شرب شراب معمول ،و اخلق اسلف را لعن و نفرين کنند پس در آن زمان منتظر يک تندباد ،يک زلزله، لآسا و آيات ديگر باشيد که يکى پس از نهاى سي سط زمين ،دگرگونى ،ريزش بارا بلعيدن وجود و هستى تو ّ نبند از هم گسيخته ،بدنبال هم فرو خواهند افتاد )٢٧ ههاى گرد ).ديگرى بسان دان اسلم اهل تشيع من از آن زمان )ظهور مهدى( بيش از شما آگاه نيستم ولی بعضى از آيات و شرائط يکى بعد از ديگرى ظاهر هها اين است ىگردند و آن آيات و نشان .م ىکه مردم زائل شدن دعا و فوت نماز را در بين خود مجاز دانند ،امانت را خراب ،کذب و دروغ را... زمان قها را بکار گمارند .مجاز ،رباخوارى را معمول ،دين را با دنيا معامله کرده و احم شهاى نفسانى رفته ريختن خون را سهل شمرند ،درک و بينششان صعيف ،ظلم و شقاوت... بدنبال خواه ىايمان ،فقرا محروم ،شهادت به کذب رايج ،فساد علت فخر و مباهات ،رهبران هرزه ،وزراء ستمگر ،علما ب .اخلق و دروغ ،جنايت و اختناق علنى گردند نطلبى و مسائل دنيوى کمک و مساعدت نمايند.... همسران شوهران خود را در امر تجارت به خست و افزو تترين و خوارترين مردم بوده بخاطر ترس از اعمال گناهکاران محترم گشته و متابعت گردند .رهبر مّلت پس زشت ،هرزگى و عياشى خود بسيار محيل و محتاط گرديده ،مردم دروغ زنان را باور و به خائنين اعتماد ).نمايند )٢٨ ناپديدى آئين راستين دسهٴ اديان در اين امر که همزمان با سقوط و هبوط اوضاع عمومى جهان ،مذهب نيز خود راه کتب مق ّ .انحطاط پيش خواهد گرفت توافق نظر دارند
مقامات روحانى و ارباب مذاهب ،راهبان کشيشان ،رهبران روحانى و گوروها ) (٢٩نيز منح ّ ط و فاسد گرديده ىگردند .کتب و بجاى ارائهٴ سبيل هدايت راستين و حقيقى به انسانها ،آنانرا بسوى خطا و ضللت رهنمون م شبينيها در دسهٴ اديان و حقائق مندمج در آنها مفقود خواهد گرديد .لذا با در نظر گرفتن اين نبوات و پي مق ّ هاند اغلب متناسب با ىکه در پى اصلح و احياى مذهب بود مورد انحطاط مذهب ،جاى تعجب نيست اگر کسان عادات و رسوم قوم خود ،اصل اعتقاد به سلطنت هزارساله را نيز در تعاليم خود داشته و سپس بعضى از قق موعود منتظر تهاى تح ّ هاند ،تبديل به نهض تهاى اصلحى که از استعدادى کامل برخوردار بود اين نهض مد و حضرت باب خود چنين مسيرى ىتوان ديد که شخصي ّ هاند .در حقيقت م گرديد تهائى همچون مسيح ،مح ّ هاند .اينان در شروع رسالت خود ،ابتداء بعنوان مصلحين مذهب رايج زمان ظاهر شده و تنها در را دنبال نمود .مراحل بعدى بوده که بتدريج حجاب از مفهوم انقلبى تعليماتشان مرتفع گرديده آئين هندو ىنمايند )٣٠ )افراد غافل و جاهل از مذهب بر مسندهاى بلند و منابر ارتقاء جسته و تظاهر به وعظ مذهبى م اى بهارات ) (٣١هرزمان که درستى و صداقت رو به افول نهاده و لمذهبى رو به صعود ،آنگاه من روح خود را ).خواهم فرستاد )٣٢ )بوديسم تراوادا )٣٣ ىها کدامند؟ ما آن ناپديد بودا :پس از صعود من به جهان ديگر ،ابتدا پنج ناپديدى پيش خواهند آمد .ا ّ ناپديدى نيل به نيروانا ) (٣٤غيبت راه و روش )عدم قدرت در کاربرد حکمت و بينش و چهارخصلت پاک و خالص از روشهاى اخلقى( ،ناپديدى تعليم و فراگيرى )فقدان مردانى که پيرو دارما ) (٣٥بوده و از پيکاتا )(٣٦ ).غافلند( ناپديدى نما‌دها )اشکال ظاهرى ،ردا و اعمال رهبانّيت( ،ناپديدى آثار و يادگارهاى بودا )٣٧ بوديسم ماهايانا هجا نخواهد... اّما در زمان آخر اضطراب و شورش در بين راهبين پيش خواهد آمد لذا همواره آراهات در هم )بود )٣٨ آئين زردشت و يا در آن زمانهاى آخر بخاطر جلوگيرى از سقوط و اضمحلل آئين و جشنها و مراسم مذهبى حّتى با... ىگردد .تنها از هر صد هزار و حّتى يک مليون نفر از افراد بشر فقط يک فرد مؤمن حضور دو مرد نيز مجاز م .به مذهب خواهد بود و آن يک نفر هم کارى از روى وظيفه انجام نخواهد داد و آنان مراسم و جشنهاى انتسابى آباء خود را انجام خواهند داد .دلجوئى و استمالت فرشتگان ،مراسم... هجا خواهند بود ولی آنان ادعيه ،جشن و تشريفات در فصول مختلفه انجام ميشود و ارواح محافظ نيز در هم ق نداده بخشش و اکرام ننموده بدون ترديد به هي چيک از اين امور معتقد نخواهند بود .آنان پاداش را به ح ّ ىگردند حّتى مردان معتقد به آئين و مؤمن به هاند پشيمان م سهل است از آنچه را که هديه کرده و بخشيد ىبند نخواهند بود )٣٩ ).مزديسنا با چنين راه و روش هماهنگ و موافق بوده و به مذهب خود پا مسيحّيت .و يا انبياء کذبه ظاهر شده بسيارى را گمراه کنند... آنگاه اگر کسى بشما بگويد که مسيح در اينجا و يا آنجا است باور مکنيد .زيرا که مسيحيان کاذب و انبياء... کذبه ظاهر شده و علمات و معجزات عظيمه چنان خواهند نمود که اگر ممکن بودى برگزيدگان را نيز گمراه ى)٤٠ ).کردند مذهب شيعهٴ اسلم :رسول خدا فرمود دالّناس مون به و هم ابع متى ل يبقى من القرآن ال ّ رسمه و ل من السلم ال ّ اسمه .يس ّ سيأتى زمان علی ا ّ
رالفقهاء تحت ظ ّ سماء منهم منه .مساجدهم عامره و هى خراب من الهدى و فقهاء ذلک الّزمان اش ّ ل ال ّ :خرجت الفتنة و اليهم تعود ) .(٤٢که معنى حديت چنين است هاى از آن و از اسلم نماند جز اسم آن .باسم بزودى خواهد آمد بر امت من زمانى که از قرآن نماند ال ّ نوشت ىشوند و حال آنکه دورترند از هرکسى به آن .مساجدشان آباد است ولکن از هدايت خراب. هم اسلم ناميد هاند فتنه و فريب از ايشان خيزد و اثر فقهاى آنزمان شريرترين فقهائى هستند که در زير آسمان نمودار گشت .آن بديشان عايد آيد ظهور منجى آينده نترين نقطهٴ خود نزول نموده و دين و شريعت چيزى جز کلم مرده هاى که امور جهان به پائي درست در نقط نگرديد .و اميدها بک ّلى به نااميدى گرائيد ،منجى موعود قيام نموده و رسالت خود را اعلم خواهد داشت .در هآسا و شگفتيها همراه گرديد ه ههاى معجز ىهاى زيادى در مورد آيات و نشان شبين مذاهب مختلفه نبّوات و پي .که همزمان با منجى موعود پيش خواهند آمد ىنموده در حاليکه شمارى ديگر به بيش از يک بعضى از اديان تنها در مورد ظهور يک منجى بشارت و پيشگوئ ددى مانند هاند مانند پيروان آئين زردشت که بنظر م منجى بشارت داد ىآيد در انتظار منجيان موعود متع ّ ىباشند .هوشيدر ،هوشيدرماه ،بهرام ورجاوند و سيوشانس م :اهورامزدا چنين فرمود... اى زردشت اسپيتمان ) (٤٣هرزمان که اهريمن با موهاى ژوليده و پريشان از نژاد قهر و خشم در ربع شرقى هاى سياه ظاهر شده و سپس هوشيدر پسر زردشت در درياچهٴ فرازدان متوّلد خواهد پديدار گردد ابتدا نشان ...گرديد .اى زردشت اين زمانى خواهد بود که او براى مشاوره با من که اهورامزدايم خواهد آمد هاى خواهد زاد ...پدر او که شاهزاده از نژاد کيان است به زنى ن...شاهزاد اى زردشت در سمت کينيستا نزديک خواهد شد و آن زن براى او پيامبر شهرزاده اى خواهد زاد که نام او وهرام ورجاوند )بهرام ورجاوند( هاى است که از آسمان ىگردد و آن علمت ستار است و در شب توّلد آن شهرزاده علمتى در آسمان ظاهر م .سقوط خواهد کرد وقتى که شهرزاده متوّلد گرديد آن ستاره نيز علمت خود را نشان خواهد داد در آئين هندو يک سرى از آواتارها ) (٤٤تجسم ويشنو ) (٤٥شامل کريشنا ) (٤٦و راما ) (٤٧ذکر گرديده در .شمار يک فهرست مشهور از بودا بنام آواتار نهم نام برده شده که پس از او آواتار کالکى موعود خواهد آمد پس از اينکه آئين وديک ) (٤٨و دارماى علم و معرفت بکّلى دچار سرگشتگى و واژگونگى گرديد و عصر کالی تقريب ا ً رو به انتها نهاد آن وقت قسمتى از خالق تمامى عالم هستى از گوروهاى آنچه که ثابت است و آنچه متحرک که لا ّول ،لاوسط و ل آخر بوده و از برهما ولی در هيئت روح ساخته شده ،ويشنوى مبارک در عالم .امکان بصورت کالکين ) (٤٩تجسم خواهد يافت تهاى تراودا بودا به سه بوداى قبل از خود اشاره نموده و خود را بوداى چهارم در دسهٴ بوديس در کتب مق ّ ىدهد .سلسلهٴ بوداها دانسته و بشارت و نبوت بظهور بوداى پنجم باسم بوداى مى تريا يا متايا ) (٥٠م و در آن دوران اى برادران ،در جهان وجودى متعالی بنام متايا)ميترا( اراهانت ،يک بوداى ديگر مانند من قيام ۀ ىها و شاديها بوده داراى دانش دنياهاست .اوست که در خواهد کرد که کامل ً آگاه و سرشار از حکمتها ،نکوئ ىتا بوده ،خدايان و آدميان را يک معلم خواهد بود اوست تاند رهبرى ب هدايت وجودات فانى که خواستار هداي نهايش ،با ماراهايش ).(٥١ ىداند و مى بيند که گوئى با هستى و عوالم ارواحش با برهم که فى ذاته چنان م ىدانم و هها و مردم رو بروست همچنانکه خود من اکنون آنانرا کامل ً م جهانى از عابدان و تارکان دنيا ،شاهزاد .ميبينم ىهاى دنيوى است از قبيل منجوشرى) (٥٢آميت ابهى ) در بوديسم ماهايانا تأکيد بروى بسيارى از ديگر منج ىتريا دسهٴ آنان وعده بظهور يک بوداى زمينى يا م (٥٣و آوالوکيتش وارا ) (٥٤ولی با اين همه کتب مق ّ ىدهد .م ىتريا بخاطر وجودات توّلد خود را در اين جهان ظاهر نمايد داراى علئم ممتازى خواهد بود که ىکه م زمان پيش از آن هيچگاه کسى چنين سيما و جمالی را نديده در آن زمان او همچون خورشيد بهنگام طلوع
.درخشان نورانى و بسيار پاک خواهد بود هاند که دعوى مقام در آئين يهود نيز به انتظار رجعت مسيح اشاره گرديده در تاريخ يهود شمارى از افراد بود مسيح موعود نموده ولی اکثر يهوديان از اين قبيل ادعاها اعراض نموده و همچنان در انتظار رجعت مسيح ىکه در تاريکى سالک بودند نور عظيمى خواهند ديدزيرا که براى ما ولدى زائيده و ىباشند .قوم موعود م پسرى بما بخشيده شد و سلطنت بر دوش او خواهد بود و اسم او عجيب و مشير و خداى قدير و پدر سرمدى و سرور سلمتى خوانده خواهد شد .ترّقى سلطنت و سلمتى او را بر کرسى داود و بر مملکت وى ).انتها نخواهد بود تا آنرا بانصاف و عدالت از الن تا ابدالباد ،ثابت و استوار نمايد )٥٥ حضرت مسيح نيز از پيش حواريون خود را از مصلوب گرديدن خويش اخبار نمود ولی به آنان وعده داد که .مجددا ً رجعت نموده و پيروان خود را اعتلء بخشيده و بر مخالفين فائق خواهد شد هزنى کنند و پسر انسان را آنگاه علمت پسر انسان در آسمان پديدار گردد و در آنوقت جميع طوايف سين ىآيد .و فرشتگان خود را با صور بلند آواز فرستاده و ببينند که بر ابرهاى آسمان با قوت و جلل عظيم م ).برگزيدگان او را از بادهاى اربعه از کران تا بکران فلک فراهم خواهند آورد )٥٦ در شريعت اسلم نص صريحى در قرآن دال بر نبوت مبنى بر ظهور منجى آينده نيست ولی شواهد بسيارى در اخبار و احاديث منسوب به پيغمبر اکرم و ائمهٴ اطهار در مورد ظهور مهدى و رجعت حضرت مسيح وجود ىباشد .دارد از جملهٴ آنها احاديث نبوى زير است که در ميان اهل سنت بسيار معروف م لالله ذلک اليوم حّتى يخرج رجل ً من اهل بيتى يمل الرض عدل ً و قسطا ً لو لم يبق من الدنيا ال ّ يوم واحد ليطوّ ).کما ملئت ظلما ً و جورا ً٥٧) . :که ترجمهٴ آن چنين است ىکند خدا آن روز را تا اينکه مردى از اهل بيت من خروج کند اگر از دنيا جز يک روز باقى نماند حتما ً طولنى م .و زمين را از عدل و داد پر کند همانطور که از ظلم و ستم پر شده در احاديث شيعه ،مهدى همان امام دوازدهم است که در سنهٴ ٨٧٤ميلدى غيبت فرموده و عمر آن حضرت هآسائى طولنى گرديده تا در ميقات معّين با امر تازه که بر عرب بسيار سخت و دشوار خواهد به نحو معجز مد باقر بدانها اشارت رفته مح امام به منسوب زير حاديث در چنانچه فرمايد ظهور .بود دوباره ّ )يقوم القائم بامر جديدا ً و کتاب جديدا ً علی العرب شديدا )٥٨ :که ترجمهٴ آن چنين است ىکند که بر عرب بسيار سخت و داشوار است .قائم به امر جديد و کتاب جديد و قضاء جديد قيام م ىالناس؟ فقال ،يهدم ما قبله کما صنع سئلت ابا جعفر الباقر فقلت اذا قام القائم باى سيرة يسير ف لالله و ياستأنف السلم جديدا ً )٥٩ ).رسو :که ترجمهٴ آن چنين است از امام ابا جعفر الباقر سؤال کردم سيره قائم چگونه خواهد بود؟ فرمود مانند حضرت رسول اديان ماقبل .خود را ويران و اسلم جديدى تأسيس خواهد کرد قق نبواتى است که در اديان و شرايع گذشته گرچه آئين بهائى بر اين ادعاست که ظهور حضرت بها‌ءالله تح ّ دسه اين آئين نازنين همواره بر اين امر تأکيد در مورد منجى موعود ذکر گرديده ولی با اينهمه آثار و کتب مق ّ هاند که اين ظهور در سلسله ظهورات الهّيه ،ظهور غائى و نهائى نبوده و آيندهٴ اّيام و در ميقات معّين و نمود دسهٴ ديگرى بعنوان رابط بين حقّ و خلق ظهور خواهد نمود در الهى حقيقت مق ّ .مق ّ اّما در مورد معنى سؤال )لم يکن حزنى من نفسى بل علی اّلذى يأتى من بعدى فى ظلل المر بسلطان لئح مبين( ) (٦٠اين اشاره به مظهر ظهور آينده است که بعد از قريب هزارسال ظهور نموده و مانند مظاهر هگونه آزار و اذّيت اهل جفا قرار خواهد گرفت ولی سرانجام بر همگى آنان فائق قدسى گذشته در معرض هم خواهد آمد چه که مردمان بدخواه در اين عالم بوده و الی البد در اين جهان خواهند بود مگر اينکه نوع انسان هتنها غيرمحتمل بلکه محال است )٦١ ).به مرحلهٴ کمال مطلق نائل گردد و نيل به اين امر ن
وت و پيشگوئى ظهور منجى موعود ذکر گرديده، از جمله خصوصّيات ويژ هاى که در مذاهب غرب در مورد نب ّ مت او ظلم روا داشته و يا باعث ظلم و کاربرد قواى لشکرى است .بدي نمعنى که او بر تمامى کسانيکه به ا ّ هاند فاتح خواهد آمد .بيدادگرى در زمين گرديد در مذهب شيعهٴ اسلم منجى موعود مهدى يا امام غائب است که پس از رجعت دشمنان شيعه را منکوب و .مخذول خواهد نمود در مسيحّيت انتظار وقوع جنگى در محل آرماگدون ) (٦٢ذکر گرديده که نتيجه و حاصل آن غلبه بر قواى شيطانى است .همين امر از جمله دلئل اهل يهود در مورد رد و انکار حضرت عيسى بعنوان مسيحاى موعود است چه که حضرت مسيح انتظار قوم يهود را در مورد رهائى آنان از سلطهٴ حکام روم توسط قواى قق نبخشيد .لشکرى تح ّ عصر ذهبى در بعضى از احاديث مخصوصا ً در مذاهب غربى منجى موعود فقط باعث نجات قوم خود خواهد گرديد و ى جنگى بر دشمنان خود پيروز گشته و آنانرا از بين خواهد برد .ولی با اينهمه در اخبار چنانکه اشاره رفت ط ّ و احاديث مذاهب مختلفه در مورد خصوصّيات عصر ذهبى که طى آن منجى موعود حکومت خواهد نمود ىشود که بيشتر در ارتباط با فرهنگ بصورتى مشابه اشاره گرديده گرچه در ميان آنها اختلفات جزئى ديده م هاند .بطور اجمال تمام مسائل دسه از آنجا برخاست و موقعّيت جغرافيائى اماکن و نواحى م ىباشد که کتب مق ّ و مشکلتى که از خصوصّيات زمان قبل از ظهور منجى موعود است کل ً حل گرديده ولی بعد از ظهور ،جهان خاکى بهشت برين گرديده و محصولت و منابع به حد ّ وفور در اختيار همگان قرار خواهد گرفت .منجى .موعود باعث اعتلى مبانى اخلقى و روحانى مردمان گرديده و سلطنت او سلطنت عدل و داد خواهد بود پيروان هندو ىگردد آنچنانکه گوئى آنان پس از انقضاى افکار مردمان همچون بلورى صاف و بى غل و غش پاک و طاهر م ول شده هاند و بدي ظلمت شب از خوابى سنگين بيدار گشت نترتيب است که بازماندگان از نوع انسانهائى متح ّ شهاى عصر کريتا پيروى خواهند نمود )٦٣ ).خواهند گرديد و اين اخلف از راه و رو تهاى تراوا بوديس ىتريا حقيقت "سبيل ،داما ) "(٦٤را که در اصل خويش دلپذير ،در ابتدا دلپذير و در انتها دلپذير است ،او )م یتر و والتر با تمامّيت آن و با تمامى پاکيزگى و بود( با روح و کلم امر خود را اظهار نموده حياتى متعال ىدهم .او همراه جماعتى شامل معصوم ّيت نشان خواهد داد همچنانکه من نيز اکنون آنرا به شما نشان م ىشوم)٦٥ سط صدها برادر همراهى م ).هزارها نفر از برادران خواهد بود همچنانکه من نيز اکنون تو ّ تهاى ماهايانا بوديس در آن زمان هوا همواره مليم بوده و چهارفصل بطور معمول و مرّتب بدنبال يکديگر خواهند آمد .هيچ فردى از افراد از يک صد و هشت پريشانى و مصيبت در رنج و عذاب نخواهد بود .شهوت و آز ،خشم و حماقت بندرت پيش خواهد آمد .مردمان همگى بر اساس برابرى و مساوات و همفکرى با يکديگر رفتار نموده از .ديدار دوستان خود احساس ل ّ ىکنند ذت و شادى متقابل م و در چنين زمانى ا‌رين فو ) (٦٦زمين بخودى خود حاصلی از برنج بدون پوست و سبوس که داراى طعم و... .عطرى بسيار لذيذ و دلپذير است خواهد داد اما در مورد طل ،نقره ،سنگهاى بهادار و تزئينى همچون سنگ يشم ،عقيق ،کهربا و مرواريد ،جملگى در... عآورى قرار نخواهند گرفت )٦٧ جه کسى جهت جم ).زمين پراکنده بوده و مورد اعتنا و تو ّ آئين زرتشت اما در مورد ورهرام ورجاوند چنين گفته شده که او با تمامى حشمت و شکوه و خلق و خوئى مليم آمده ىگردد .از مقعد صدق آئين را تشريح و بيان نموده و شهرهاى ايران را که مسند موبد موبدان بدو واگذار م فر ،شهوت، هام آباد و برقرار خواهد کرد .حرص و آز نيازمندى و احتياج ،تن ّ من اهورامزدا آنانرا آفريده و ساخت .حسادت و خيانت را از جهان برخواهد انداخت دوران گرگ بسر آمده و زمان برگان خواهد رسيد
).روح خباثت و پليدى همراه با ديوان و فرزندان آنها در تاريکى محبوس گرديده و از هوش خواهند رفت)...٦٨ آئين يهود مهاى بسيار را تنبيه خواهد کرد .و ايشان شمشيرهاى خود را براى گاو و او امتها را داورى خواهد نمود و قو هها خواهند شکست .و امتى بر امتى شمشير نخواهد کشيد و بار ديگر جنگ ههاى خويش را براى ار آهن و نيز ).را نخواهند آموخت )٦٩ گرگ با بره سکونت خواهد داشت و پلنگ با بزغاله خواهد خوابيد و گوساله و شير و پروارى با هم .و طفل... ).کوچک هم آنها را خواهد راند)٧٠ دس من ضرر و زيانى نخواهند کرد زيرا که جهان از معرفت خداوند پرخواهد بود مثل... و در تمامى کوه مق ّ ىپوشاند)٧١ ).آبهائى که دريا را م آئين مسيحيت .و ديدم آسمانى جديد و زمينى جديد چونکه آسمان اّول و زمين اّول درگذشت ىگفت اينک خيمهٴ خدا با آدميان است و با ايشان ساکن خواهد شد و... و آوازى بلند از آسمان شنيدم که م .ايشان قومهاى او خواهند بود و خود خدا با ايشان و خدا هر اشکى را از چشمان ايشان پاک خواهد کرد و بعد از آن موت نخواهد بود و ماتم و ناله و درد ديگر... ىسازم )٧٢ هچيز را نو م تنشين گفت الن هم ).رو نخواهد نمود زيرا که چيزهاى اّول درگذشت و آن تخ )اسلم )اهل سنت و او زمين را پر از عدل و قسط گرداند چنانکه پر از ظلم و جور گرديده و اهل آسمان و زمين از او راضى... ىريزد و زمين از نباتات خود چيزى را ىگذارد مگر آنکه او را م ههاى خود باقى نم ىشوند .آسمان از قطر م ىکنند )٧٣ دى که مردگان آرزوى زنده شدن م ىگذارد مگر اينکه او را م ).باقى نم ىروياند به ح ّ )اسلم )اهل تشيع ىکه قائم ظهور نمود با عدل و داد حکومت کرده و ظلم و بيدادگرى را در اّيام خود از بين خواهد برد. زمان ق خود را خواهند گرفت و هيچ غير را هها امن و زمين نعمتهاى خود را بوفور ارزانى خواهد داشت .مالکان ح ّ مسلم غير ايمنى باقى نخواهد ماند و حکومت او در ميان مردم مانند حکومت رسول خدا و حضرت داود .خواهد بود در آنزمان مردم مکانى را به جهت دادن صدقه و خيرات و نشان دادن سخاوت خود نخواهند يافت زيرا که... ).مال و ثروت به همه خواهد رسيد )٧٤ آئين بهائى صب نژادى به دوستى و حسن تفاهم و تعاون تها و خصوم رقاب تها و دسائس مّلى موقوف و عداوت و تع ّ بين نژادها تبديل خواهد شد .علل منازعات دينى براى هميشه رفع خواهد گرديد و موانع و قيود اقتصادى ىحد ّ ثروت از سوى مع ب بکلی برطرف و تفاو تهاى فاحش بين طبقات مرتفع خواهد شد .فقر از يکسو و تج ّ ىشود به مقاصدى ديگر محو خواهد شد .قواى عظيمى که در راه جنگ اقتصادى يا سياسى بيهوده مصرف م من توسعهٴ دامنهٴ اختراعات بشرى و تکامل امور فنى و ارتقاء سطح توليد در اختصاص خواهد يافت که متض ّ جامعه و قلع و قمع بيمارى و توسيع دائرهٴ تحقيقات علمى و ترفيع صحت عمومى و تلطيف و تشحيذ انديشهٴ آدمى و استخراج منابع متروکهٴ مجهولهٴ ارض و افزايش طول عمر آدمى است و نيز براى تأسيس هرنوع ).مشروع ديگرى که بتواند حيات اخلقى و معنوى نوع انسان را تقويت کند صرف خواهد شد )٧٥ پايان جهان پيشگوئيها در مذاهب غربى معمول ً بر اين مبناست که ظهور منجى موعود بلفاصله پس از انقضاى عالم وات شامل وقايعى مانند احياى اموات ،روز جزا و تخريب عمومى عالم است. انجام خواهد گرفت .اين نب ّ
ص َور بيشمارى از اين سلسله وقايع بين مذاهب عمومى و رؤسا و ارباب مذاهب تشريح و تفصيل گرديده .در مذاهب شرقى نيز سخن از انهدام دنيا وجود دارد ولی اين انهدام بعلت ادوارى بودن زمان موّقتى بوده و در .نهايت جهان توّلد نو خواهد يافت سها زيرنوي ىباشند که منشأ چنين اعتقاداتى ٣،٢،١در مفهوم کّلى اعتقاد به هزارهٴ آينده و سلطنت هزارسالهٴ مسيح م ىباشد .آيات ٤و ٥از باب بيستم مکاشفات يوحنا م ٤اميد و انتظار يهوديان براى ظهور عمانوئيل يا مسيح موعود که مبناى اين اميد اشعيا باب ٧آيهٴ ١٤و باب ٩ ىباشد .آيات ٦و ٧م ٥.در اساطير هندو کالکى آواتار اشاره به دهمين و آخرين و يشنو يا آواتار که قرار است ظهور نمايد هاى است که جهان بخود خواهد ديد .در حال حاضر ٦در اساطير هندو کالکى يوگا چهارمين و آخرين فاجع ىباشد که شروع آن ٣٠٠٠سال قبل از ميلد مسيح بود .جهان در کالی يوگاى اّول م ٧کريتا .عصر ذهبى يا عصر طلئى تگانهٴ کمال را طى نموده ولی هنوز به ىگردد که سير هش ٨آرهات در آئين بودا به انسان کامل اطلق م .کمال مطلق يا نيروانا نرسيده ٩فراشکارت .در مذهب زرتشت به معناى بازسازى جهان است که نيل به آن پس از پيروزى اهورامزدا بر ىگردد نپذير م .قواى اهريمن امکا ١٠.شروع وبا در قرن جهاردهم ميلدى که باعث مرگ بيش از يک سوم مردم اروپا گرديد هاست که داراى بالخلق ١١کالی در زبان سانسکريت بمعناى الهه يا خداى وحشت است .و آن موجودى عجي ىباشد .پوستى شبيه پلنگ ،دندانهائى نيش مانند ،زبانى بيرون پريده و موهائى پريشان و ژوليده م ١٢.مجموعهٴ چهارکتاب يا چها‌رودا که اساس مذهب بودا بر آن بنيان گرفته یترين درجهٴ روحانى بوده و ولی مبّين و مبّلغ علوم دينى و نها داراى عال ١٣در زبان سانسکريت برهم ىباشند بين انسان ،جهان و خدا هاى م .واسط ١٤ Bhagavata purana 12: 3: 24 -5, 30-2, 35, 37, 39١٥ The Buddha's address in the Cakkavatti ١٦بوديسم Sihanada,Digha Nikaya 3:70-2 in Rhys David, Dialogueof Buddha, Vol. 3, pp. 70-1 هاى از مذهب بودائى رايج بين ساکنين ژاپون ،کره ،چين تبت و مغولستان ماهيانا .شعب ١٧.بودا .دارما .تعاليم اصلی بودا .در فلسفهٴ بودا سه مجموعه وجود دارد سط بودا تدوين گشته Sutras مبانى و اصولی که تو ّ سط حواريون از جانب بودا Vinayas مبانى روايت شده تو ّ هشده بر دو مجموعهٴ فوق Abdidharmas تفاسير نوشت ١٨.قارهٴ جنوبى که در آن مردمان سکنى دارند ١٩.ديوا در مذهب بودا اشاره به نيروهاى آسمانى است .تعبير ديگر نيروى فرشتگان است ٢٠آشورا :وجودى که تشنهٴ قدرت است .گاهى نيز ديو ترجمه شده در عرفان ( )٢١ (Scripture T. 1185A, quoted in Brinbaum, Studies on the Mysteries of Manjusri )بودائى منجوسرى بمعنى علم دانش و حکمت متعالی آمده
٢٢ Bahaman Yast 2:30,31,32,33,35,39 in West pahlavi Text, part 1 pp 203-4,205. ٢٣اشعيا باب سوم آيات ١،٥،٨ ٢٤.انجيل متى باب ١٢،١٠،٧،٦،٤،٣و ٢١ مدالحسين البن سط بخارى و ابومسلم در مشکو ٢٥حديث روايت شده تو ّ ةالمصابيح تأليف البغاوى )مح ّ هاى بنام بغ در دثين معروف قرن پنجم هجرى در دهکد سرين و مح ّ مدالفرا البغاوى از مف ّ مسعودالبن مح ّ نزديکى هرات بدنيا آمد .پدر او به شغل تجارت پوست اشتغال داشت ولی وى راه علوم الهّيات را دنبال هاى از ةالمصابيح است که در سه جلد تأليف گرديده و شامل مجموع نمود .از تأليفات مشهور او کتاب مشکو ىباشد .اين مجلدات به لغت انگليسى نيز ترجمه گرديده .اخبار و احاديث م ٢٦نگاه کنيد به قرآن کريم سورهٴ ٥٩آيهٴ٧ ةالمصابيح تأليف البغاوى سط ترمذى در مشکو ٢٧حديث روايت شده تو ّ تأليف موژان مؤمن ٢٨ Introduction to the Shi'i Islam pp 167- 168الزنجانى :عقائدال ّ شيعه ٢٩.گورو :مرشد و راهنما در مذهب که خود به مقام شهود و بينش معنوى رسيده ٣١بهارات :نام چند قبيلهٴ معروف از نژاد آريا .بهارات نام ديگرى است از ٣٠ Bhagavata purana 12: 3:8 .هندوستان مدرن هاى از مذهب بوداست که ٣٢ Bhagavad Gita 4: 7-8 ٣٣بوديسم تراوادا :ترا بمعنى پير و کبير است .فلسف هاى از کبار در نواحى جنوبى بنيان نهاده شد اين مکتب فکرى بخلف طريقهٴ بوداى ماهايانا که سط عدّ تو ّ ىباشد بسيار بنيادگراست هرو م هاى نسبتا ً آزاد و ميان .طريق ٣٤.نيروانا :آخرين رتبهٴ کمال در مذهب هندوست و آن نيل به کمال مطلق و اّتحاد با خداست ٣٥.دارما در مذهب بودائى رابطه ،پيروى و اطاعت بين مبتدى سالک از معّلم و راهنماست ٣٦.پيکاتا :مجموعهٴ کتب و تعاليم بودا .اقتباس شده از ترجمه٣٧ Anagatavams Warrn, Buddhism in Translation, pp 482 ff and Conze,Buddhist Text pp 45 -70 ٣٨ Emmerick Book of Zambasta22: 102:305 ٣٩ Bahman Yast 2:37, 45,46 in West Pahlavi Texts ههاى part 1 pp 206, 208-9 ٢٤ ،٢٣ ،١١ ٤٠انجيل متى باب ٢٤آي ةالمصابيح تأليف البغاوى ٤١حديث روايت شده از ابومسلم در مشکو تأليف موژان ) ٤٢ (Introduction to Shi'i Islam p 168حديث روايت شده از ابن بابويه در صواب العمال مؤمن و مجلسى در بحارالنوار ص ٤٧٩ دسهٴ الهى ٤٢آواتار :ظهور يا تجسم خدا و نزول او از آسمان :فرستادگان و مظاهر مق ّ ٤٣سپيتمان :نام قبيلهٴ حضرت زردشت ٤٤آواتار :در لغت سانسکريت به معنى فرستاده است .در مذهب هندو بمعناى تجسم خداوند است .در اصل .مظهر ظهور الهى است ٤٥.ويشنو :از خدايان اصلی هندو که حافظ و پايدارندهٴ جهان و برقرار کنندهٴ نظم و آداب اخلق است مترين خدايان در مذهب هندو و تجسم هشتمين خداى ويسنو ٤٦کريشنا :يکى از معروفترين و محتر
هاى در مذهب هندو که در قرون وسطى بعنوان يکى از خدايان ستايش ٤٧راما :يکى از قهرمانان افسان ىگرديد .م خصات در ارتباط با وداها ٤٨ودائيک :صفات و مش ّ ٤٩کالکين :کالکى :نگاه کنيد به شمارهٴ ٥ ٥٠.متايا :ميتريا :يکى از پنج بودا و آخرين آنها که در آينده بعنوان بوداى پنجم رجعت خواهد نمود تبخش که باعث ههاى جنسى و لذ ّ ٥١مارا :در آئين هندو به معنى خداى طاعون و امراض کشنده ،خداى جاذب ىگردد اعمال انسان با خشونت همراه گردد .در آئين بودا وجود ضد بوداست که حّتى در مواردى باعث م .اغواى بودا نيز گرديد ىباشد ٥٢.منجوشرى :در آئين بودا بسيار معروف بوده و در ارتباط نزديک با علم دانش و حکمت متعالی م ٥٣.آميتس ابهى .نام بوداى اصلی در آئين بودائى در نواحى خاور دور در آئين بودائى ماهايانا خدائى که بصير بوده و به تمام جهات ناظر ٥٤ Avalokiteshvaraآوالوکيتش وارا .است ههاى ٢و ٦ _ ٧ ٥٥اشعيا :باب نهم آي ههاى ٣٠و ٣١ ٥٦انجيل متى باب ٢٤آي ٥٧بحارالنوار جلد ١٣ص ٩٥ ٥٨بحارالنوار جلد ١٣ص ٤٣٦ ىامرالله )ترجمهٴ لجنهٴ ملی ترجمهٴ آثار امرى ايران ص ٣٢ ) ٦٠سورهٴ صبر )دور بهائى اثر حضرت ول ّ ٦١ (Vishnu purana 4:25-9, quoted in O Flaherty, Hindu Myths,pp. 236-7. see also Bhagavata )purana 12:2:16 حار مجدون( در مسيحيت اشاره به آخرين جنگ بين خدا و شيطان است و اين نام در( ٦٢ Armageddon .مکاشفات يوحنا باب ١٦آيهٴ ١٦آمده و از نام کوهى به اسم مجدا اقتباس شده ٦٣ Vishnu Purana 4:24: 25-9 quoted in O'Flaherty, Hindu Myths pp 236-7 See also Bhagavata purana 12:2:16 ٦٤داما :لغت ديگرى براى دارما ٦٥ (The Buddha's address in Cakkavatti-Sihanada, Digha Nikaya 3:76, in Rhys David's Dialogues )of Buddha Vol 3, p 74 اشاره به مذاهب شرقى ) ٦٦ (Yen fouين فو ٦٧ (Fo-sguo Mi-lo hsia-sheng ching (Maitreya vyakarana) an Indian Mahayan surtra translated from Sanskrit into Chinese by Dharmarakas (266-308), quoted in Chan, The White Lotusmaitreya Doctrine, p 212) ٦٨ (Bahaman Yast 3:30 - 40 in West, Pahlavi Text part 1 pp 229 - 30 using ٦٩اشعيا باب ٢آيهٴ alternative translation suggested in the footnote) ٤ ٧٠اشعيا باب ١١آيهٴ ٦ ٧١اشعيا باب ١١آيهٴ ٩ ههاى ٥_١ ٧٢مکاشفات يوحنا باب ٢١آي
ةالمصابيح تأليف البغاوى ٣:١١٤١ ٧٣حديث روايت شده توسط الحکيم در مشکو تأليف موژان ٧٤ Introduction to Shi'i Islamشيخ مفيد در کتاب الرشاد ص ٣٤٣_٤اقتباس شده از کتاب مؤمن ص ١٦٩ ىامرالله ترجمهٴ جمشيد فنائيان تحت عنوان حال و ٧٥ Guidance for Today and Tomorrowحضرت ول ّ .آيندهٴ جهان ص ٧٨ _ ٧٧