Côte & Provence - Été 2022

BE S T E M M I NGE N ~ C U LT U U R ~ GE SC H I E DE N IS ~ C U L I N A I R ~ M E NSE N ~ ON ROE R E N D G OE D

CÔTE & PROVENCE

ZOMER 2022

De Côte d’Azur roept

REPORTAGE QUOI DE NEUF À SAINT-TROPEZ

INSPIRATIE RENOIR IN CAGNES-SUR-MER

BELEVEN DE ZOMER VAN CÔTE & PROVENCE

MENS BIJZONDER TALENT IN DE LUBERON

SAINT-JEAN-CAP-FERRAT: KROONJUWEEL VAN DE CÔTE

KUNSTENAAR EUGÈNE BRANDS: VAN DE KOSMOS NAAR COTIGNAC

KLEIN MAAR FIJN: VERRASSENDE ZUID-FRANSE MUSEA

HET ROER OM: NANNETTE EN CHRISTON IN NYONS

8 7 10 9 6 67 13 7 0 9 - 0 2 2 0 2 € 8 , 4 5

NOS RÊVES ENTRE A ZUR E T VERDURE

Édito

n Provence, le soleil se lève deux fois, le matin et après la sieste. Het is een beroemde quote van schrijver Yvan Audouard die de zomerse Provence zo goed weet te treffen. Met de zomer voor de deur denk ik vaak aan deze woorden van Audouard, die voor elke liefhebber van Zuid-Frankrijk iets verschillends in zich dragen, maar toch hetzelfde gevoel teweeg kunnen brengen. Je ruikt de Provence, je hoort de cigales, je voelt de verkoeling van de platanen boven je hoofd en soms is daar opeens die heftige mistral.

Maar wat maakt die Zuid-Franse zomer nou zo bijzonder? Levensgenieters dromen alvast van die ene copieuze Provençaalse lunch en het uitbuiken tijdens een petite sieste. Terwijl natuurliefhebbers zich juist verwonderen over het samenspel tussen de zon, de knalblauwe lucht en het indrukwekkend landschap tijdens een mooie hike. En kunstliefhebbers? Die kijken maar wat graag door de bril van beroemde kunstenaars naar de regio en treden tijdens de zomer maar wat graag in hun voetsporen. Zo is Aix-en-Provence onlosmakelijk verbonden met Paul Cézanne en kun je in Arles en Saint-Rémy-de-Provence natuurlijk niet om Vincent van Gogh heen. De aantrekkingskracht van de Provence en de Côte d’Azur op kunstenaars en creatievelingen is al eeuwenlang groot. Naast Van Gogh en Cézanne zijn het grootheden zoals Matisse en Gauguin die de kleuren van de Provence op het doek vereeuwigen, terwijl kunstenaars zoals Picasso, Chagall, Giacometti, Calder en Braque een voorliefde voor de Côte hadden.

LA CÔTE D’AZUR M’APPELLE

La Côte d’Azur m’appelle, moeten deze artistiekelingen gedacht hebben. En dat gevoel kennen wij natuurlijk maar al te goed. Daarom staat deze editie in het teken van kunst, in al haar vormen. We spreken met Eugénie Brands, dochter van kunstenaar Eugène Brands die met CoBrA furore maakte in Nederland en later zijn weg naar Cotignac in de Var vond. Ook nemen we je mee naar Cagnessur-Mer in de Alpes-Maritimes SUZ A NNE R IETMEIJER waar kunstenaar Auguste Renoir HO OF DR E DAC T EU R gedurende de laatste jaren van zijn leven een nieuwe passie ontdekte: beeldhouwen.

Zin om zelf kunst en cultuur op te snuiven deze zomermaanden? Dan is een bezoek aan het luxueuze schiereiland Saint-Jean-Cap-Ferrat, waar de Franse en internationale crème de la crème al decennialang neerstrijken, eentje voor op het lijstje. Ook staat de zomer aan de kust in het teken van muziek. Van klassiek, tot jazz, jazz en nog eens jazz, check onze agenda voor de grootste festivals. En heb jij alle grote Zuid-Franse musea al eens bezocht? Dan hebben we in deze editie een bijzondere Special voor je: een gids met mini-musea in de verschillende departementen van de regio Provence-Alpes-Côte d’Azur. Een naslagwerk met de leukste kleine musea die een bezoekje meer dan waard zijn. Profite bien! l CÔTE & PROV ENCE

3

inhoud ZOMER 2022

Op onze website vind je een speciale selectie video’s die hoort bij de artikelen in deze voorjaarseditie. Sommige video’s zijn ver­ diepend en interessant, andere juist mooi of gewoon grappig. coteprovence.nl/zomer 2022

INSPIRATIE 22 • EUGÈNE BRANDS: VAN DE KOSMOS NAAR COTIGNAC

Door Suzanne Rietmeijer Cobraschilder Eugène Brands (1913–2002) bracht het laatste deel van zijn leven door in Cotignac, maar hoe kwam hij daar terecht?

43 • TALENT IN DE SCHADUW

Door Pierre Darge Er woont veel schoon volk in de Luberon.

Weg van de gebaande paden leven er discrete, hardwerkende talenten die een portret meer dan waard zijn.

62 • RENOIR EN ZIJN TUIN

Door Paul Smit Renoir was oud en reumatisch toen hij zijn laatste levensjaren doorbracht in Cagnes-surMer. Maar hij ontdekte hier op de valreep nog wel zijn laatste grote liefde: beeldhouwen.

22

70 • DE BEZIGE BIJEN VAN LE RUCHER DES ALPILLES

70

62

43

4

COTEPROV ENCE .NL

Door Renie Eghuizen De Provence kent talloze familiebedrijven die al generaties lang bijzondere savoir-faire doorgeven. Zo ook de familie Brun die de mooiste honing maakt.

MENS

EN VERDER

18 • VERVEINE & TARTE AU CITRON

14 • JOURNAL

Wie wel eens thee heeft besteld in Frankrijk weet dat dat nét even anders gaat dan in Nederland. Renie legt uit welke kruiden geschikt zijn voor een tisane en wat je er nog meer mee kunt.

82 • LA VIE EST BELLE

Van een chambres d’hôtes op het platteland naar een karakteristiek herenhuis middenin Nyons? Nannette Brouwer en Christon Tap deden het.

Opmerkelijk nieuws & agenda

31 • SHOPPING

Délices de Provence

39 • INTÉRIEUR & DÉCO Nikkie van Leeuwen

88 • IN FOCUS: IMMO

Zuid-Frans onroerend goed nieuws

BELEVEN

88

8 • QUOI DE NEUF À SAINT-TROPEZ?

Een rondgang langs de leukste activiteiten, opvallende nieuwigheden en culturele hotspots in dit bruisende kustplaatsje.

31

32 • ONWEERSTAANBAAR SAINT-JEANCAP-FERRAT

Deze parel aan de Côte is een trekpleister voor de rijken der aarde, maar ook liefhebbers van kunst, cultuur en natuur kunnen hier prima een dagje of avondje vertoeven.

8

49 • Klein maar fijn De lijst van kunstenaars die verknocht raakten aan de Provence en de Côte d’Azur is lang, bijna onuitputtelijk lang. Maar naast de grote musea, zijn er ook kleine pareltjes in de regio te vinden. Wij hebben daarom de leukste kleine musea in Zuid-Frankrijk op een rijtje gezet.

39

82

32

CÔTE & PROV ENCE

5

6

COTEPROV ENCE .NL

Entree

Les Plus Beaux Villages de France, wie kent ze niet?

Bezoek er deze zomer een paar. Onder het verkoelende bladerdak van de platanen is het immers goed toeven. Bijvoorbeeld in de Var, waar het pittoreske Seillans om een ontdekkingstocht vraagt. Bezoek dan gelijk ook de andere dorpjes op deze lijst: Tourtour, Gassin en Bargème.

FOTO: NICOLAS GUY FACEBOOK.COM/LAFRANCEEN2CV

CÔTE & PROV ENCE

7

QUOI DE NEUF À SAINT-TROPEZ? T E K S T: L E V I N A R AV E N

coteprovence.nl/zomer2022

I

n het idyllische Saint-Tropez, tussen Ramatuelle en Grimaud, is het zeker niet alleen zien en gezien worden. Natuurlijk kennen we de glitter en glamour, de luxejachten en de met toeristen overladen terrasjes. Maar dit lieflijke stadje aan de mediterraanse kust is zoveel meer dan dat. Duik de oude binnenstad van dit voormalige vissersdorp in en proef de sfeer op de geheime pleintjes, de charmante straatjes en de kleine vismarkt, le Marché aux Poissons. Dé vakantieplek bij uitstek om internationale beroemdheden tegen het lijf te lopen, maar ook om je te laten verrassen door de traditionele architectuur, de charmante Nôtre-Dame-de-l‘Assomption en de kleurrijke creaties van lokale kunstenaars. Maak de klim naar la Citadelle de Saint-Tropez vanwaar je geniet van een prachtig uitzicht over de stad. Op het eerste gezicht denk je misschien dat deze beroemde badplaats niets is veranderd door de jaren heen, toch heeft Saint-Tropez ook veel nieuws te bieden!

8

COTEPROV ENCE .NL

FOTO © MISTER TRIPPER

Cultuur

LA BONNE TABLE

EEN LIEFLIJK PARELTJE

VERFRIS JE SMAAKPAPILLEN

RESTAURANT BAGATELLE

LA MAISON DES PAPILLONS

GLACIER BARBARAC

Twee Franse ondernemers, Rémi Laba en Aymeric Clemente, die elkaar in de jaren 2000 in New York ontmoetten, besloten samen een restaurant te beginnen: Bagatelle.

Het werd zo’n groot succes dat ze hun concept met alle liefde naar hun geboorteland Frankrijk wilden halen. Saint-Tropez is de perfecte setting voor de feestelijke spirit, de genereuze keuken en de vriendelijke sfeer die dit restaurant uitstraalt. In 2018 werd restaurant en beachclub Bagatelle ingehuldigd in de schaduw van de palmbomen langs het strand van Pampelonne. Chef-kok Rocco Seminara zorgt voor een smakelijk palet van verrassende groenten en aromatische kruiden die elk gerecht een eigenzinnige smaak geven.

Het eten dat voor je op tafel wordt gezet is verfijnd, genereus én authentiek. Heerlijk om te delen met familie en vrienden in een feestelijke en bourgondische sfeer waarbij de gezelligheid van de Franse Rivièra de boventoon speelt.

In dit typisch Provençaalse huisje middenin de oude stad loop je binnen bij een zeer bijzonder vlindermuseum. De collectie bestaat uit meer dan 35.000 soorten vlinders die prachtig gepresenteerd zijn, verspreid over twee verdiepingen. Schilder Dany Lartigue is een gepassioneerd vlinderliefhebber en de oprichter van dit kleine, maar unieke museum. Door de jaren heen heeft hij vele vlinders verzameld zoals de zeldzame Franse Apollon Noir uit de Mercantourstreek maar ook zeldzame exemplaren uit Afrika en Zuid-Amerika. Alle vlinders zijn op artistieke wijze gerangschikt boven de door Lartigue geschilderde landschappen zodat je de kleuren en details van deze eens fladderende diertjes tot in detail kunt bewonderen. Kinderen onder de twaalf jaar lopen gratis naar binnen en volwassenen betalen maar twee euro voor een toegangsticket. Aanrader!

Loop je door de haven van Saint-Tropez en zie je een rij mensen wachten in de warme zomerzon? Dan weet je dat je in de buurt bent van Glacier Barbarac. Hoewel deze ijssalon niet nieuw is, worden je smaakpapillen hier elk seizoen weer verrast. De naam verklapt al een beetje waar de eigenaar vandaan komt – barbarac betekent ‘ijs’ in het Armeens.

De Armeense Teneketzian familie opende in 1988 hun fameuze ijssalon (die je ook in Monaco, Cannes, Marseille, Sainte-Maxime en Saint-Raphael vindt) waar alle ijsjes en sorbets worden gemaakt met verse en natuurlijke producten volgens de echte Italiaanse traditie. Met een eigen ontwerplaboratorium in Saint-Tropez worden de verrukkelijke desserts ’s nachts bereid om enkele uurtjes later geproefd te worden op een cornet of in een pot. Met smaken als tarte tropézienne, millefeuille, pêche de vigne en mojito virgin loopt het water je al in de mond. barbarac.fr

bagatelle.com

CÔTE & PROV ENCE

9

FOTO © AKUNAMATATA

Cultuur

VAK ANTIEHUIS AAN ZEE

WOESTE WANDELING

SYMBOOL VAN SAINT-TROPEZ

HÔTEL LA PONCHE

SENTIER DU LITTORAL

LA TARTE TROPÉZIENNE

Overnachten in een hotel waar ook Brigitte Bardot, Romy ‘Sissi’ Schneider en Simone de Beauvoir hebben geslapen? Het legendarische hotel La Ponche in het historische hart van Saint-Tropez onthult na maanden renoveren haar nieuwe jas. Hotel La Ponche kreeg een volledige make-over maar de hotelgeest bleef onaangeroerd. De Italiaanse binnenhuisarchitect Fabrizio Casiraghi heeft het hotel, uitkijkend op het kleine Ponche-strand, laten aanvoelen als een vakantiehuis aan zee.

Provençaals en zomers met zwart-wit marmeren dambordvloeren, okergele tegels, ivoorkleurige muren, originele lithografieën van Picasso en traditionele ronde koperen sleutels.

In de mooiste baai van Saint-Tropez tussen de gezellige straatjes van de oude stad laat je je hier gastronomisch in de watten leggen en word je wakker met een heerlijk gezond ontbijt of volg je yogalessen met uitzicht op zee.

Ontdek de ruige kant van het mondaine Saint-Tropez en maak een wandeling rond dit prachtige schiereiland. Wandel over het Sentier du Littoral langs de woeste kust en over stranden van fijn wit zand die je leiden naar plekken die anders alleen per boot bereikbaar zijn. Deze route van zo’n zestien kilometer begint bij de pier van Saint-Tropez net onder de Tour du Portalet. Loop in oostelijke richting en volg het kustpad in de richting van Pointe du Cimetière. Wat je tegenkomt op dit bijzondere stukje Saint-Tropez? Verbluffende natuur, eindeloze uitzichten en de über luxe villa’s van Baie des Canebiers, Pointe de la Rabiou, Pointe de l’Ay, La Croisette, Cap des Salins en Cap du Pinet. Deze schilderachtige en wilde kustweg is ideaal voor iedereen die graag actief van de buitenlucht geniet en die Saint-Tropez op een geheel andere wijze wil ontdekken. Vergeet niet je wandelschoenen en je zwemkleding mee te nemen!

Proeven van een verrukkelijke tarte tropézienne is een ritueel dat nooit mag ontbreken tijdens een bezoekje aan Saint-Tropez. Wist je dat dit typische Saint-Tropez gebakje Poolse roots heeft? De Poolse Alexandre Micka, de bedenker van de tarte tropézienne, raakte geïnspireerd door een van zijn grootmoeders recepten: een met room gevulde brioche.

Recept strikt geheim! De bekendheid van dit goddelijk goedje is te danken aan Brigitte Bardot die op slag verliefd werd op dit zoete gebakje en het de naam la tarte Tropézienne gaf. Hoewel de deuren van zijn eerste banketbakkerij al in 1955 deuren openden, wordt het ‘puddingbroodje’ elk jaar nog lekkerder gemaakt. Door nog meer smaken toe te voegen, de taart te besprenkelen met rozenwater of sinaasappellikeur en een finishing touch met aardbeien, besjes of frambozen. Laat een stukje tarte tropézienne dus zeker niet aan je neus voorbijgaan deze zomer!

laponche.com

10

COTEPROV ENCE .NL

DUIZEND TINTEN BLAUW BEN THOUARD

FOTO © BEN THOUARD

Een beetje fotografieliefhebber kent de Grand Prix Photo de Saint-Tropez. Niet alleen heeft deze internationale fotowedstrijd als doel om geld in te zamelen voor humanitair werk, je kunt tegelijkertijd genieten van het talent van amateur- en beroepsfotografen van over de hele wereld. Daarom stellen we je graag voor aan de – lokale oceaanfotograaf - Ben Thouard. Als een van de winnende deelnemers zijn zijn ongelooflijk krachtige beelden te zien in Jardins du Musée de l’Annonciade van 1 tot en met 30 september. De uit Toulon afkomstige Thouard voert je mee door duizend verschillende tinten blauw, perfecte surfgolven en laat je de wondere wereld van de onderwaterfotografie zien.

CÔTE & PROV ENCE

11

i at r g s! nd riast! i a ma ngdragt e rst maanad Ee tm a se r e Erset Ee

B I J Z O N D E R

F R A N K R I J K

Verbeter je Frans dit voorjaar nog!

VerbeterjejeFrans Fransdit ditvoorjaar voorjaarnog! nog!

Verbeter B I J Z O N D E R

B I J Z O N D E R

F R A N K R I J K

F R A N K R I J K

Online les op jouw niveau Onlineles lesop opjouw jouwniveau niveau Online Direct in je mailbox Directininjejemailbox mailbox Direct 15 minuten per dag 15minuten minutenper perdag dag 15

Start jouw dagelijkse proeflessen nu op Start jouwdagelijkse dagelijkseproeflessen proeflessennu nuop op www.enroute-magazine.nl/franseles Start jouw www.enroute-magazine.nl/franseles www.enroute-magazine.nl/franseles

Gastcolumn

La Provence pour la vie

I

n 2009 werd ik verliefd op mijn partner Roman en op de diepblauwe lucht van Saint-Rémy-de-Provence.

Die zomer reden we namelijk voor het eerst samen met mijn schoonouders naar het familiehuis in de Provence. Vanuit het zonovergoten la douce schrijf ik vandaag over hoe mijn liefde en passie voor deze ZuidFranse streek ontstond. Want naast mijn twee dochters, 3 en 1 jaar oud, en partner, is de Provence de vierde grote liefde van mijn leven et pour la vie.

Ik viel voor de geuren, de intens blauwe lucht, de oneindig vele zonuren en het geluid van de krekels tot laat in de avond. Mijn partner, misschien een nog grotere francofiel dan ikzelf, komt al sinds hij acht jaar oud is op deze plek. Zijn ouders kochten ruim 25 jaar geleden een bouwval mét schuur en renoveerden deze tot een typisch Provençaals huis met lavendelkleurige luiken en een gezellig slaapvertrek voor gasten. Gelegen in een hameau, omringd door huizen bewoond door fransozen. Het ligt en campagne en tussen de locals. Dat heeft zo zijn voor- en nadelen weten we inmiddels.

In 2017 mochten we er voor een tijd wonen en werd ons familiehuis ons fulltime thuis. Dat gevoel van thuiskomen heb ik overigens al vanaf het begin. Oui, c’ était le coup de foudre.

Beiden in-between banen genoten we van de Provence zoals nooit tevoren. Wekelijks bezochten we de lokale markt, werden vaste klant bij de bakker in het dorp en namen een lidmaatschap op de plaatselijke sportschool.

Ik maakte, op mijn beste Frans, dan graag een praatje met de seniorenleden. Gewoon over het weer, we blijven toch Nederlanders, of onze plannen voor die dag. Een bezoek aan een Provençaals dorp bijvoorbeeld. Maar we maakten ook langere tripjes naar Monaco en Montpellier en verkenden uitgebreid de mooie Calanques nabij het bruisende Marseille.

We ontmoetten Belgen en Nederlanders die al heel wat jaren genieten van het leven én werken in de Provence. Zo staat onze Nederlandse vriendin al ruim twintig jaar op Provençaalse markten. Ze verkoopt typisch lokale producten

zoals zeep, lavendel, kruiden en rijst uit de Camargue. Om 4.30 uur gaat de wekker, elke dag opnieuw de kraam opbouwen, wachten op het rondje van de marktmeester, de placier, voor het betalen van de standplaats. Ja, dat verloopt nog redelijk ouderwets. Na snel nog een kop koffie is het hard werken tot halverwege de middag. Soms in wel 35 graden en in vijf verschillende talen staat ze haar klanten te woord. Haar verhalen tijdens de nodige apero’s inspireren ons en we raken nooit uitgeluisterd.

We sloten hier in een aantal maanden vriendschappen voor het leven en de Provence voorgoed in ons hart. We beloofden elkaar… ooit wonen we hier weer.

Zo vroeg ik wel eens aan Roman, en hij aan mij, hoe we onze Provençaalse droom konden combineren met ons leven in Nederland. Na een eerste introductie met een lokaal biertje ontstond het idee om Nederlanders te laten kennisma ken met ongef ilterde artisanale bieren gebrouwen door Provençaalse microbrouwerijen.

In 2019 richtten we officieel onze onderneming Bière A rti op en sindsdien distribueren we de gouden parels, zo ook meermaals bekroond door Concours International de Lyon, naar Nederland.

Voor nu is een parttime Proven­ç aals leven al een droom waar we volop van genieten. We vieren hier onze vakanties en plannen tripjes zo vaak als onze agenda’s het toelaten, al dan niet gecombineerd met Bière Arti.

Lange zomervakanties, weekjes buiten het seizoen en zelfs weekenden. Toch begrijpen niet al onze Nederlandse familie en vrienden dat de rit over de Route du Soleil opweegt tegen amper drie dagen zon en één avond Provençaals uiteten. Mais, ce n’est pas grave.

Al geef ik eerlijk toe dat we nu lange vakanties en een week in het voor- of naseizoen kiezen boven flitsbezoeken met onze jonge kinderen. Uiteraard kijken we altijd uit naar deze tripjes en om terug thuis in de Provence te zijn.

En waar we ons voornemen om aan het einde van ons verblijf op de vrijdag op het gemak terug te rijden naar Nederland, beslissen we vaak al halverwege dat zondag toch de betere optie is. l

V A L É R I E M E I J S woont part-time in Saint-Rémy-de-Provence en is samen met partner Roman eigenaar van Bière Arti, daarnaast is ze voor Côte & Provence correspondent voor de Bouches-du-Rhône — b i e r e a r t i . c o m

CÔTE & PROV ENCE

13

JOURNAL CHÂTEAU DE CASTELLAS VAN ONDERGANG GERED

LES BALISEURS DE PROVENCE

Wandelliefhebbers weten het maar al te goed: een slecht gemarkeerde wandelroute kan ergernis opwekken en resulteert soms in grote omwegen of zelfs het afbreken van een wandeling. Zo belangrijk zijn ze dus, de markeringen op bomen, keien en bewegwijzering. Maar wie draagt eigenlijk zorg voor het bijhouden van die gele, rode, blauwe en witte streepjes? Dat zijn de baliseurs van de Provence, vrijwilligers die in groepjes steeds een stukje wandelroute aanpakken met de snoeischaar en een vers potje hittebestendige verf. De officiële breedte van het wandelpad bedraagt minimaal zeventig centimeter, dus hier en daar moet flink gesnoeid worden en als het niet anders kan, moeten ook kleine bomen omgehakt worden. Altijd met respect voor de natuur en de dieren er leven natuurlijk. Alleen al in de Bouches-du-Rhône zijn er momenteel 210 baliseurs actief, waarvan zeventig vrouwen. En al lijkt het markeren van een wandelpad soms pittig, de gemiddelde leeftijd onder de baliseurs is zeventig! Nieuwsgierig geworden naar dit vrijwilligerswerk? Op benevoles.ffrandonnee.fr lees je er meer over. l

Goed nieuws voor het Château de Castellas in Forcalqueiret in de Var. Door een liefdadigheidsactie kan het duizend jaar oude gebouw gered worden van totale instorting. Het chateau in de Vallée de l’Issole is al veertig jaar gesloten voor publiek omdat het er inmiddels veel te gevaarlijk is, maar vroeger was het een belangrijke ontmoetingsplaats. Zo werd het kasteel eeuwenlang gebruikt om aanvallen af te slaan en werd het later, vanaf de 16e eeuw, een vakantieoord voor de invloedrijke families van de Provence. De drieduizend inwoners van Forcalqueiret zetten zich al jaren in voor het behoud van het kasteel, alleen is de rekening van meer dan een miljoen euro simpelweg te hoog voor de dorpelingen. Maar daar komt nu door verschillende giften verandering in. De ruïnes en de omgeving van het chateau zouden in 2025 weer open moeten gaan voor het publiek. l

Bonjour terminal 1 Twee jaar was de terminal gesloten, maar sinds dit voorjaar is Terminal 1 van Aéroport Nice Côte d’Azur weer geopend. De terminal, die door de pandemie gesloten was, zal op 52 bestemmingen in 29 landen vliegen. Het doel is om met nieuwe bestemmingen en een fris opgeknapte terminal met moderne boetiekjes en restaurants de nummer twee luchthaven van Frankrijk te blijven. Vanaf dit jaar kun je vanaf Nice naast verre bestemmingen zoals Montréal, New York en Dubai ook vliegen op de nieuwe bestemmingen Bahrein, Heraklion, Cluj, Reykjavik, Southampton, Tirana en Valencia. l

14

COTEPROV ENCE .NL

MONACO ZEGT ADIEU TEGEN SEKSISTISCHE WETTEN Jarenlange inspanningen werpen zijn vruchten af: Monaco schaft deze zomer meerdere verouderde en seksistische wetten af. Bijna twaalfduizend juridische en wetgevende teksten zijn geanalyseerd voor een make-over die zorgt voor meer gelijkheid tussen mannen en vrouwen. Maar waar gaat het nu precies om? Ongelofelijk maar waar: bepaalde beroepen zoals deurwaarder of notaris waren tot op heden wettelijk verboden voor vrouwen. Daarnaast was er voor vrouwen die wilden trouwen een verplichte wachttijd van 310 dagen na het verliezen van een partner of de ontbinding van een vorig huwelijk.

De bedoeling van de wachttijd was te verzekeren dat de vrouw niet zwanger zou blijken van haar laatste echtgenoot. Hoe is dit in Frankrijk eigenlijk geregeld? Op 4 augustus 2014 werd in Frankrijk een wet voor echte gelijkheid tussen vrouwen en mannen door het parlement goed­ gekeurd. Maar in werkelijkheid bestaan er nog veel ongelijkheden, zoals gelijke beloning. Volgens nationaal statistiekbureau INSEE ligt het gemiddelde netto maandloon van vrouwen in Frankrijk 16,8% lager dan dat van mannen. l

CÔTE & PROV ENCE

15

JOURNAL

P L UNDE R ING OP DE Z E E BODE M

Attention: nieuwe culturele hotspots

Deze zomer kun je in Arles en Marseille genieten van nieuwe musea. Wat dacht je van het eerste echte museum gewijd aan Paul Ricard op Domaine de Méjanes, midden in de Camargue.

Hier ontdek je persoonlijke voorwerpen, familiefoto’s, Ricard’s passie voor kunst en de creatie van zijn beroemde pastis. Daarnaast gaan in Arles ook de deuren open van een heel ander type museum: Fondation Lee Ufan. De Koreaanse kunstenaar Lee Ufan ontdekte de stad in 2012 en besloot zijn stichting in het Hôtel Vernon te vestigen. Dit is een hôtel particulier in het historische centrum. Geheel gerenoveerd door de Japanse architect Tadao Ando, met wie hij al had samengewerkt voor de opening van zijn eerste museum in Japan, herbergt de stichting talrijke werken van de kunstenaar. Meer geïnteresseerd in de wonderen van de natuur? Grotte Cosquer, de enige prehistorische onderwatergrot ter wereld, kan vanaf deze zomer door het grote publiek ontdekt gaan worden. De grot met de 175 meter lange onderwatergang werd in 1985 ontdekt door duiker Henri Cosquer. De eerste sporen van bewoning dateren van 33.000 jaar geleden en de grot is versierd met meer dan vijfhonderd kunstwerken van pinguïns, zeehonden en kwallen. Zelf hoef je niet zo ver in de zee af te dalen om te genieten van deze bijzondere prehistorische vondst: in de Villa Méditerranée is namelijk een replica van de grot gemaakt. Deze reconstructie van Cosquer heeft tot doel een uniek erfgoed dat gedoemd is te verdwijnen, te bewaren en mensen bewust te maken van de klimaatverandering. l

16

COTEPROV ENCE .NL

Voor de Îles de Lérins in de baai van Cannes ligt het scheepswrak Fort Royal I, een Grieks schip dat zonk ten noorden van het eiland Sainte-Marguerite.

Het schip en de belading werden in 2019 ontdekt, waarna het wrak helaas geteisterd werd door plunderaars.

Ook dit voorjaar was het weer raak: met spoed moesten enkele tientallen Grieks-Italiaanse amforen uit het wrak gehaald worden, omdat deze waren beschadigd door plunderaars.

Na meer dan twee millennia in de wateren van de Middellandse Zee te hebben doorgebracht, worden de grote vazen nu door de archeologische dienst van Nice op een speciale manier behandeld om het keramiek te behouden. De scheepvaartpolitie van Marseille heeft een onderzoek ingesteld. l

PEILLON JA ZZ FESTIVAL 1 T/M 4 JULI

AGENDA

Een nieuw jazzfestival dat dit jaar voor de tweede keer georganiseerd wordt in het bijzonder hooggelegen pittoreske plaatsje Peillon.

----------------------------------------------------------------------------

JA ZZ À JUAN 6 T/M 19 JULI

Paul Anka, Van Morrison, Cecile McLorin Salvant en de terugkeer van Stacey Kent en Rhoda Scott, het gebeurt allemaal op het jazzfestival in Juan-les-Pins deze zomer. Het jazzfestival viert dit jaar zijn 61ste editie.

----------------------------------------------------------------------------

NICE JA ZZ FESTIVAL 15 T/M 19 JULI

Het Nice Jazz Festival is vervlochten met deze stad waar het al sinds 1948 wordt gehouden. Op het iconische Place Masséna geniet je van grote internationale acts en begrijp je waarom jazz hoort bij het cultureel erfgoed van Nice.

----------------------------------------------------------------------------

FESTIVAL DE MUSIQUE DE MENTON 29 JULI T/M 13 AUGUSTUS

Al meer dan zestig jaar wordt dit prestigieuze festival voor klassieke muziek in Menton georganiseerd. De mythische locatie, bij de hooggelegen Basilique Saint-Michel, voorziet de concerten van een bijzondere sfeer.

----------------------------------------------------------------------------

LES PL AGES ELECTRONIQUES CANNES 5 T/M 7 AUGUSTUS

Vorig jaar werd het festival door de coronacrisis nog intiem bij Villa Rothschild gevierd, maar dit jaar maakt Cannes zich weer op voor festival Les Plages Electroniques op het strand van het Palais des Festivals. Liefhebbers van elektronische muziek willen deze editie niet missen.

Veel Jazz deze zomer!

CÔTE & PROV ENCE

17

Culinair – reniesfransekeuken.nl

TARTE AU CITRON EEN FAMILIERECEPT UIT RENIE’S FRANSE KEUKEN TEK ST EN BEELD: R ENIE EGHU IZEN

M

ijn eerste verveine, de bekendste kruiden­ thee hier in Frankrijk, heb ik op mijn zeventiende in Crécy-la-Chapelle vlakbij Parijs gedronken toen ik daar met mijn vriendin Liesbeth op vakantie was. Ik had echter geen flauw idee wat het was, want we hadden deze thee niet zelf gekocht. Er zaten zakjes zonder label in een pot met allemaal verschillende theesoorten in het gemeubileerde appartement waar we verbleven. Elke avond, wanneer we terugkwamen van een drukke dag, was de thee ons slaapmutsje, wat waren we braaf hè!

Eenmaal terug in Nederland heb ik stad en land afgezocht om deze ‘gele thee’ terug te vinden en uiteindelijk, in een gespecialiseerde theewinkel in Groningen wist de verkoper me het volgende te vertellen: de Franse verveine wordt in het Nederlands onder de naam citroenverbena verkocht. De beste man had een hele pot vol met losse gedroogde blaadjes van de plant en ik kon vanaf die dag dus weer elke dag genieten van deze fijne kruidenthee met hele zachte smaak.

Toen ik éénmaal in Frankrijk kwam wonen, vroeg Mamie Elise na het eten of ik een verveine wilde, ik drink namelijk geen koffie. Ik helemaal blij, maar tot mijn verbazing liep ze toen met een schaartje naar het terras en begon daar blaadjes van een plant af te knippen. Mamie bleek dus een verveineplant te bezitten. Ze knipte ongeveer zes blaadjes van de plant, waste ze en deed ze in een pannetje met koud water. Dit pannetje werd op een laag vuurtje gezet en zodra het kookpunt bereikt werd haalde ze de pan van het gas. Ze liet de blaadjes nog een minuut of tien trekken en deed er een lepel honing bij. Hierna schonk ze, door een klein zeefje, haar oude, versleten mokken vol.

Mmmmm! Ze heeft me uitgelegd dat verveine bekend staat om zijn kalmerende werking en ook dat het heel goed is voor de spijsvertering. ‘s Avonds een kop voor het slapen gaan, is dus een must.

Nou klinkt dit allemaal wel erg braafjes, kruidenthee, maar Mamie deed er nog veel meer met de verveineblaadjes.

Wanneer ze een citroentaart maakte deed ze namelijk kleine stukjes van de verveineblaadjes door de citroencrème. En voor een wat frissere crème-brûlée liet ze verveineblaadjes mee trekken door de room eerst wat op te warmen.

Maar, en nu komt het, Mamie stond echter vooral bekend als een fervent alcoholmaakster. Vooral haar vin de noix was in de hele familie en vriendenkring befaamd en bij iedereen stond wel een fles in de kast. Mamie gebruikte

18

COTEPROV ENCE .NL

ook de blaadjes van de verveine om een hele sterke alcohol te maken voor na het eten, wat hier bekend staat als een digestif. In haar tijd gebruikten ze hier alcohol voor met een alcoholpercentage van 90% (!), suiker en een flinke hand verveineblaadjes. Dit hoge percentage alcohol is tegenwoordig nauwelijks meer te krijgen, dus wordt vandaag de dag vaak de 40% variant gebruikt. Geloof me, een flinke slok van deze moderne verveine doen je nekharen ook nog steeds recht overeind staan. De digestif wordt voornamelijk gedronken voor de spijsvertering en, ik geef toe, na een avond zwaar tafelen, doet het wonderen.

Tegen eind oktober knippen we de takken van de verveineplant af en hangen we deze ondersteboven in de garage om de blaadjes te laten drogen. Deze gedroogde blaadjes deed Mamie dan altijd in weckpotten en hier trokken we ‘s winters de tisane van. Het drinken van de verveine bij Mamie Elise was met de jaren echt een ritueel geworden voor ons, onvergetelijk.

Ik heb zelf ondertussen tijm, rozemarijn, verveinecitroen en munt in de tuin staan en maak hier dagelijks een infusion van voor de kinderen of mijzelf. Begin deze week stond ik op de markt te praten met de groenteen fruitverkoper en daar kwam (de 90-jarige!) monsieur Gontier bij staan die zijn boodschappen aan het doen was. Monsieur Gontier is een bekende persoonlijkheid hier in het dorp en hij is altijd in voor een praatje. Philippe, de verkoper, wilde de verkochte appels in de roltas van monsieur Gontier doen, maar werd vriendelijk verzocht wel eerst de gekochte salieplant eruit te halen. Hij begon te vertellen dat hij na elke maaltijd een infusion maakte van deze salie, sauge in het Frans, wat prima werk doet voor de lever, de maag en de spijsvertering. Op zijn leeftijd hard nodig volgens hem. De planten kun je vanaf maart in de tuincentra te verkrijgen hier. Misschien een leuk idee om mee te nemen naar Nederland voor in je eigen tuin?

Nog één leuk feitje dan: een tisane wordt hier in de volksmond ook wel een ‘pisse-mémé’ genoemd, in niet zulke nette bewoordingen een plassend omaatje. Je moet er namelijk wel van naar de WC …

mamie

Renie

HET RECEPT

echt frans!

Zoals ik al zei, maakte Mamie Elise de citoentaart vaak met verveine. Het recept hieronder is daar dus op gebaseerd. Kun je geen citroenverbena vinden in Nederland? Dan kun je twee dingen doen: of je gebruikt een ander kruid zoals rozemarijn of je maakt de citroentaart puur natuur, dus zonder toevoeging. We gaan een suikerdeeg maken, wel zo lekker als tegenhanger van de zure citroencrème.

ingrediënten Voor het deeg: • 200 gram bloem • 80 gram boter • 100 gram poedersuiker • 1 ei • een snufje zout Voor de citroencrème: • 4 citroenen nodig • 110 gram suiker • 40 gram boter • 3 eieren • flinke eetlepel maïzena • een paar blaadjes verveine, als je die in huis hebt

De bekendste tisanes en hun werking : KAMILLE, CAMILLE – koorts, misselijkheid en eventueel ook voor de spijsvertering en een opgeblazen gevoel MUNT, MENTHE – stimulerend en verfrissend, ook goed tegen buikgriep LAVENDEL, LAVENDE – nervositeit en angst, ook keel-infecties TIJM, THYM – angina, griep en geïnfecteerde luchtwegen ROZEMARIJN - ROMARIN – spijsvertering, bloedsomloop IJZERKRUID, VERVEINE – kalmerend (goed voor moeilijke slapers!)

SALIE, SAUGE – problemen met de lever en de maag LINDEBLOESEM, TILLEUL – kalmerend BRANDNETEL, ORTIE – bloedarmoede en reumatische aandoeningen

Bereiding Zeef bloem en poedersuiker en doe deze samen met het zout in een kom. +++ Voeg de zachte boter in stukken toe. +++ Kneed deze mix goed door met je handen en voeg het ei toe. +++ Kneed door tot je een mooie bal deeg hebt en dek vervolgens af met folie en zet een uur in de koelkast. +++ Haal het deeg uit de koelkast en rol het tussen twee vellen bakpapier gemakkelijk uit. +++ Verwarm de oven voor op 190 graden. +++ Doe het uitgerolde deeg in een bakvorm, leg hier bakpapier overheen en vul de vorm met kikkererwten zodat je het deeg kunt blindbakken. +++ Bak het deeg ongeveer tien minuten op 190 °C en verlaag hierna de temperatuur naar 175°C. Bak het deeg vervolgens nog eens vijftien minuten en haal het uit de oven om af te laten koelen. +++ We gaan nu de citroencrème maken. Pers de citroenen en doe het sap in een pannetje. +++ Klop de eieren samen met de suiker en de in stukjes gesneden verveine-blaadjes. +++ Voeg hierna de maïzena toe en meng alles nog een keer stevig door. +++ Verwarm het citroensap en wanneer deze kookt, giet je het hete sap direct op het eiermengsel.

Let op: je moet direct flink doorkloppen zodat er geen omelet ontstaat. +++ Wanneer alles goed gemengd is, giet je het hele mengsel weer in de pan en verwarm je het langzaam en al roerend. +++ Wacht tot de crème de juiste dikte heeft bereikt, haal de pan van het vuur en voeg de boter beetje bij beetje bij het mengsel. +++ Giet het citroenmengsel in de afgekoelde taartbodem en zorg ervoor dat de bovenkant mooi glad is. +++ Zet de taart vervolgens in de koelkast. +++ Wil je graag een echte franse citroentaart zoals de bakkers hem hier maken? Smelt dan wat chocola en doe deze in een kleine spuitzak. Schrijf hiermee het woord ‘Citron’ op je taart en je waant je meteen in Frankrijk, bon appétit! l

citroenboom CÔTE & PROV ENCE

19

Q Home en Lemon Tree Interior, de professionele en betrouwbare partners voor de verhuur en inrichting van uw woning in de Provence en aan de Côte d’Azur! www.qhome.fr www.lemon-tree-interior.com

despecialist specialistin inhet het nationaal de het nationaal en en de specialist in nationaal en +31 (0)6 30 61 44 44 transporteren internationaal transporteren internationaal internationaal transporteren vanuw uwwaardevolle waardevolle bezittingen van bezittingen van uw waardevolle bezittingen

La Clef Orange Vastgoed Beheer Côte d’Azur

SSbiib S eS e bieie e e b b e e SSSii iee ebe Huisman Huisman Huisman Huisman Huisman Huisman Huisman Smoves i emoves b e you! moves moves moves you! you! you! you!

‘La Clef Orange’, stelt zich ten doel u met de Hollandse spreekwoordelijke degelijkheid bij te staan met de zorg voor uw (tweede) huis in Zuid-Frankrijk!

S S ii ee bb ee Huisman moves you! moves you! moves Huisman Huisman S i e b eS i e b e moves you! you! moves

moves you!

HuismanHuisman

M6204 M2204

moves you! moves you!

Siebe isisde SiebeHuisman despecialist specialist in in het het nationaal nationaal en SiebeHuisman Huisman is de specialist in het nationaal en internationaal internationaalverhuizen verhuizenen entransporteren transporteren van uw internationaal verhuizen transporteren van uw waardevolle bezittingen.

Of het nu waardevolle bezittingen.

Ofen het nu gaat gaat om een waardevolle bezittingen.

Of het nu koffers, gaat om een compleet interieur, een compleet interieur, een schilderij, schilderij, koffers, compleet interieur,bouwmaterialen, een schilderij, motor of van een motor of bijzondere bijzondere bouwmaterialen, vankoffers, motor of bijzondere bouwmaterialen, eerste gesprek totdaadwerkelijke daadwerkelijke uitvoering;van een eerste gesprek tot uitvoering; eerste gesprek tot daadwerkelijke uitvoering; metSiebe Siebewordt wordthet heteen eenzorgeloos zorgeloos gegeven. gegeven. met met Siebe wordt het een zorgeloos gegeven.

Zorijdt rijdthij hijelke elkeLijndienst weeknaar naarde deCote Cote d'AzurNederland Zo week d'Azur voor al Lijndienst Lijndienst Lijndienst Lijndienst Nederland Nederland Nederland Nederland - -Frankrijk Frankrijko.a. o.a.Cote Cote --- Frankrijk Frankrijk Frankrijk d’Azur d’Azur uw kleine en grote goederen.

Zo rijdten hij elkegoederen. week naar de Cote d'Azur voor al uw kleine grote Snel, betrouwbaar, met kennis van van zaken zaken én met uw kleine en grotemet goederen.

Snel, betrouwbaar, kennis begrip voor deprivacy privacyvan van dekennis klant. van zaken én met begrip voor de de klant.

Snel, betrouwbaar, met begrip voor de privacy van de klant.

S520

M6202

M2204

M6202

D6085

D6085

D2085

D6185

D2562

D35

o.a. o.a. o.a. Cote Cote Cote d’Azur d’Azur d’Azur D562

www.siebehuisman.nl www.siebehuisman.nl www.siebehuisman.nl www.siebehuisman.nl D54

DN7

DN7

+31(0)6 +31(0)6 +31(0)6 +31(0)6 +31(0)6 -- 51 51 376 376 270 270 --- 51 51 51 376 376 376 270 270 270

D559

D125

D559

Lijndienst Nederland -- Frankrijk Frankrijk o.a. Cote Cote d’Azur Lijndienst Lijndienst Nederland Nederland - Frankrijk o.a. o.a. Cote d’Azur d’Azur

www.siebehuisman.nl Lijndienst Nederland -- Frankrijk Frankrijk o.a. www.siebehuisman.nl Lijndienst Nederland o.a. Cote Cote d’Azur d’Azur Lijndienst Nederland Cote d’Azur +31(0)6- Frankrijk - 51 376o.a.

270

Frankrijk Lijndienst o.a.

Nederland Lijndienst Cote d’Azur - Nederland Frankrijk o.a.

- Frankrijk Cote d’Azur o.a. Cote d’Azur

+31(0)6 ehuisman.nl www.siebehuisman.nl www.siebehuisman.nl +31(0)6 -- 51 51 376 376 270 270 www.siebehuisman.nl www.siebehuisman.nl

www.siebehuisman.nl +31(0)6 -- 51 51 376 +31(0)6 376 270 270

51 376 +31(0)6 270 +31(0)6 - 51 376- 51 270 376 270

D25

D559

www.lacleforange.com Hidde en Mischa van der Leij-Leefers

Het diepe zuiden

D

e Fransen gaan ervan uit dat ze de beste wijnen ter wereld produceren, dat ze de beste chefs in hun midden hebben, de meest succulente gerechten op tafel brengen, dat ze de absolute top vormen wat mode betreft en dat de Franse vrouwen de mooiste en elegantste ter wereld zijn.

Bovendien heeft de geschiedenis geen groter staatsman gekend dan Napoléon en is het Frans uiteraard de rijkste taal ter wereld. Als ik het aan tafel wat op de heupen krijg van die Parijse superioriteit vraag ik of het gezelschap wel beseft dat Napoléon, weliswaar geboren op Corsica, de zoon is van Italiaanse immigranten uit Genua. Dat wordt ontkend, maar al snel brengt Google hen weer met beide voeten op de grond. Napoleon stierf twee eeuwen geleden en toch verschijnt er in Frankrijk nog elke maand een nieuw boek over hem.

Toen ik als jonge student voor het eerst naar Parijs reisde, moest ik vaststellen dat niemand er een andere taal sprak. Sterker nog: het leek erop alsof er geen andere talen in de wereld bestonden, en als die er al waren dan werden ze enkel door barbaren gesproken. En met dat woord bedoelden de Parisiens: onderontwikkelden. Die misvattingen over al wat Frans en dus beter is, vinden hun oorsprong in het feit dat de Fransen in het verleden leven. Ze beseffen niet dat Parijs al langer haar plaats als het centrum van de wereld heeft moeten afstaan. Ik kom er nog altijd graag, maar het middelpunt van de actie bevindt zich in New York, in Californië en eigenlijk al in Shanghai.

Hier in het Zuiden rekenen de bewoners zich tot de verschoppelingen en maken ze zich vooral zorgen over de dag van morgen. Ze hebben geen tijd om aan de toekomst te denken en aan het verleden hebben ze al helemaal geen boodschap. Toen ik vorig jaar door de gele hesjes verhinderd werd de snelweg op te rijden, vroeg ik wie het bevel voerde over die opgewonden bende. Een chef was er niet, of hij was uit lunchen. Aan een vrouw met een milde blik vroeg ik wat haar probleem was en waarom de automobilisten daarvan slachtoffer moesten worden. ‘Niemand denkt aan ons meneer, en Parijs al helemaal niet. Alles wordt

Darge

FOTO: CATHY HERSSENS

Column

duurder en met die hoge brandstofprijzen houden we het niet langer vol. Ik zit in de thuisverpleging en daarvoor heb ik een auto nodig en nu willen ze in Parijs ook nog dat ik mijn autootje vervang door een milieuvriendelijker ding. Terwijl die van mij, achttien jaar oud en 200.000 kilometer op de teller, nog jaren mee kan.’

Ik knikte en luisterde. ‘Omdat ik het geld niet heb voor een andere auto, ging ik naar de bank voor een lening, maar die kreeg ik niet omdat mijn loon te laag ligt. En dat is allemaal de schuld van Macron.’ Ik wist niet goed wat te antwoorden: dit was de stem van het volk en van de radeloosheid. De stem van de verschoppelingen van la France profonde, het vergeten Frankrijk. Even dacht ik dat ze in snikken zou uitbarsten, maar dat ultieme vrouwelijke wapen bleef me bespaard. Ik keek een beetje in de verte waar het vuur van de in brand gestoken pallets nog smeulde. ‘Er is een eind verderop nog een oprit, daar kunt u het misschien proberen,’ zei ze bijna verontschuldigend. Ik ken die oprit, hij ligt zeventig kilometer naar het noorden en is eigenlijk een afrit. Je kunt er dus niet de snelweg op, slechts er vanaf, maar ik vermoedde dat ze nog nooit zo ver van huis geweest was.

Een week later ging ik eten in Cadenet. Volgens de vrouw die olijfolie levert aan Macron geniet de chef een uitstekende reputatie. Ik keek ernaar uit, maar ter plaatse bleek het restaurant leeg en kitscherig en ik sprak daar mijn verwondering over uit.

‘Het is allemaal de schuld van die gele bende ongeregeld die elke avond de rotonde blokkeert. Dit land gaat naar de verdoemenis meneer,’ zei de chef in één snelle hap.

Daarop verdween hij in de keuken en kookte er de pannen van het dak. Ik bedankte hem daarvoor uitvoerig, beloofde snel terug te keren en wat reclame te maken. ‘Haast u dan maar, want lang houd ik het hier niet meer vol.’

Ik werd er niet vrolijker van, maar de lockdown heeft bewezen dat het hier goed leven en schrijven is. Als buitenlander valt me dat des te meer op. En bovendien houden de Fransen ook erg van klagen. ‘Ze leven in het paradijs en hebben het gevoel alsof ze in de hel zitten,’ zei een man uit Gabon eens tegen mij. l

P I E R R E D A R G E is auteur, globetrotter en journalist en trekt zich sinds vijftien jaar terug op zijn schrijfplek in het hart van de Luberon. Vandaar kijkt hij met verwondering, sympathie, ergernis en medeleven naar het leven van alledag.

CÔTE & PROV ENCE

21

Cultuur

De kunstenaar op de Oudezijds Voorburgwal

DE WERELD VAN EUGÈNE BRANDS VAN DE KOSMOS NAAR COTIGNAC

A ma fille Eugénie, 1954

Kunstenaar Eugène Brands heeft veel betekend voor de Nederlandse kunstwereld en de CoBrAbeweging. Na enkele omzwervingen kwam hij in Cotignac in de Var terecht, een omgeving die hem onmiddellijk inspireerde en waar je deze zomer de tentoonstelling ‘Eugène Brands - Une étoile filante dans le ciel de CoBrA’ kunt bezoeken.

Hoofdredacteur Suzanne sprak met dochter Eugénie over de levensreis van haar vader.

T E K S T: S U Z A N N E R I E T M E I J E R FOTO’S U IT OOR LOGST IJD © FR ITS L EM A IR E FOTO’S L AT E R E L E V E N © N IC O KOS T E R FOTO’S C OT IGN AC © M A RC E L R E I M E R

Jour/nuit un cycle cosmique, 1996

22

COTEPROV ENCE .NL

coteprovence.nl/zomer2022

Notities van Eugène Brands op zijn schilders­ ezel in het atelier in Cotignac

CÔTE & PROVENCE

23

Objets rejetés sur la plage, 1941

Eugénie Brands

DE MAN DIE ZICH ZO HARD INZETTE

VOOR COBRA IN NEDERLAND VERLAAT DUS VROEGTIJDIG DE BEWEGING

B

rands was een eenling met boeiende verfrissende ideeën die soms een eenzame weg bewandelde omdat hij niet graag bij een groep hoorde. Met zijn abstracte en surrealistische composities op doek en papier en zijn assemblages van gevonden voorwerpen was hij zijn tijd ver vooruit. En hoewel hij aan de wieg van CoBrA stond, zou hij zich uiteindelijk maar korte tijd aan de beweging verbinden. Brands was wat ouder dan andere CoBrA-talenten zoals Appel, Constant en Corneille en zijn bescheiden, maar eigengereide houding paste vaak niet bij de provocerende insteek van de beweging. De reis van Brands brengt ons van Amsterdam via Nunspeet naar Cotignac in de Var. Wij spraken met zijn dochter Eugénie Brands, over de levensreis van haar vader, hoogtepunten in zijn carrière en hoe hij in Frankrijk terechtkwam.

GEBOORTE VAN EEN AUTODIDACT

Eugène Brands wordt geboren op 15 januari 1913 in Amsterdam. Op elfjarige leeftijd leert hij op school dat de aarde rond is en dat de ruimte oneindig is, feiten die hem verrassen en nieuwsgierig maken. Vanuit het dakraam in Amsterdam kijkt Eugène avondenlang naar de zilveren

24

COTEPROV ENCE .NL

sluier van de Melkweg. Dit is het begin van een decennialange fascinatie voor de kosmos die zijn artistieke zoektocht zal gaan bepalen. Al vroeg ziet zijn vader echter een toekomst voor hem in de handel en dus stuurt hij de jongen naar de handelsschool, een opleiding die hij nooit af zal maken. Tijdens een opleiding in reclameontwerpen gaat bij Eugène een lichtje branden: ik ben een kunstenaar. Tot ongenoegen van zijn gesloten, streng katholieke vader begint hij zijn eigen fantasie te volgen in zowel het tekenen als het schrijven. Vanaf dat moment noemt hij zichzelf een principieel autodidact. Want, zo formuleert hij later, ‘schilderen is een proces van toezien op wat er zo onbewust mogelijk op het canvas of het papier gebeurt’.

De jaren dertig zijn niet eenvoudig en door de slechte economische omstandigheden verhuist de familie Brands in 1936 naar een flat in Zandvoort. Het is hier aan zee dat Eugène zich voor zijn surrealistische stillevens laat inspireren door vondsten op het strand. Het is ook in deze jaren dat Eugène zijn toekomstige vrouw Toos ontmoet. In 2010 tekende Eugénie enkele herinneren op van haar moeder Toos Brands-Tiemeijer: ‘Ik kwam in contact met de familie Brands in Zandvoort via de hockeyclub.

Het zusje van Eugène, Chris, zat samen met mij in het

Poisson exotique, 1957

Atelier in Cotignac

hockeyelftal. De clubvergaderingen waren altijd bij haar thuis. Op een avond kwam er een jonge man de kamer binnen in een witte stofjas vol vlekken. Ik was wel onder de indruk en vroeg later aan Chris: “Is je broer slager?”, “Wat, slager?”, riep ze uit, “nee, hij is kunstschilder.”’

In 1942 moeten de bewoners van Zandvoort evacueren en verhuizen Eugène en Toos naar Amsterdam, waar Toos een kamer aan de Singel huurt en Eugène bij zijn zus in de Paleisstraat vlakbij de Dam intrekt. In de zomer van 1942 verloven de geliefden zich en ook op kunstzinnig gebied is er triomf: Brands’ inzending voor een tentoonstelling in het Rijksmuseum wordt geëxposeerd. Maar omdat Eugène zich aan de Arbeitseinsatz onttrekt en er razzia’s plaatsvinden, wordt het al snel te gevaarlijk en moet hij in 1943 onderduiken. Vanaf 1944 doet Brands dat op het adres waar hij en zijn vrouw bijna de rest van hun leven zullen blijven wonen; een ruim bovenhuis aan de Oudezijds Voorburgwal. Tijdens de oorlog is het lastig om aan schildersmateriaal te komen, dus hier en daar tekent hij op papier en maakt hij een object. Financieel houden hij en Toos het hoofd boven water door kralen van klei te maken voor een mannetje in de Oudemanhuispoort. Ze verdienen er soms wel driehonderd gulden per week mee, geld dat ze in deze periode goed kunnen gebruiken.

VAN EXPERIMENTELE GROEP TOT COBRA

Na de Tweede Wereldoorlog is het tijd voor opbouw en ook Eugène heeft de drang om uiting te geven aan de herwonnen vrijheid. Brands grijpt in deze periode terug op de fascinatie uit zijn jeugd: het heelal. Op enorme stukken pakpapier van wel twintig tot vijfentwintig meter

Entre lumière et obscurité, 1989

schildert hij sterrenbeelden en stukken van de kosmos. In 1946 exposeerde hij al als één van de tien Jonge Schilders in het Stedelijk museum, waaronder Karel Appel en Corneille, en dus durft Eugène het aan om zijn werk in 1947 aan Willem Sandberg te laten zien. Sandberg is directeur van het Stedelijk en volgt het werk van Brands al langer.

Als Brands een solotentoonstelling voor zijn ‘Kosmologieën’ beloofd wordt, benut hij deze handreiking van Sandberg om de Experimentele Groep Holland bij hem te introduceren. Dit was een nieuwe provocerende beweging waarvan hijzelf, hoewel hij geen groepsmens was, in augustus 1948 lid zou worden. De beweging zou zich tijdens de spraakmakende tentoonstelling in november 1949 aansluiten bij CoBrA. Over de Experimentele Groep vertelt Toos: ‘In het begin van de Experimentele Groep was er een streven om er een sterke beweging van te maken. De vergaderingen waren meestal bij Constant thuis, maar ook wel bij ons.

Eugène wisselde dan de gesprekken af met zijn grammofoonplaten waar vooral Appel en Constant erg gevoelig voor waren. “Ze leerden door mij de oude jazz waarderen”, zei Eugène tegen mij. De sfeer was toen gezellig en enthousiast.’

De naam CoBrA, samengesteld uit de beginletters van de hoofdsteden Copenhague, Bruxelles en Amsterdam, wordt in een rokerig zaaltje in Parijs door experimentele en revolutionaire kunstenaars bedacht. En behalve Brands, Appel en Corneille behoren in 1948 ook de schilders Constant Nieuwenhuis, Anton Rooskens en Theo Wolvekamp tot deze beweging. Mede door de inspanningen van Eugène opent het Stedelijke Museum uiteindelijk op 3 november 1949 de CoBrA-tentoonstel-

CÔTE & PROV ENCE

25

Le mystère base de l’univers, 1995

26

COTEPROV ENCE .NL

Eugène druk in de weer met een masker, 1947

Composition verticale, 1995

‘IK BEN GEEN ZENDER,

MA AR EEN ANTENNE’ - EUGÈNE BRANDS

ling die achteraf wordt beschouwd als de beroemdste en meest baanbrekende expositie uit de naoorlogse Nederlandse geschiedenis. Maar er is ook opschudding tijdens deze tentoonstelling, opschudding die Eugène doet besluiten om de beweging weer te verlaten. Naast spanningen tussen enkele leden van de groep, loopt een roemruchte dichtersavond met Lucebert, Gerrit Kouwenaar en Jan Elburg op 5 november 1949 uit op een vechtpartij. Die bewuste avond zou Brands ook een bijdrage leveren en niet-westerse muziek ten gehore brengen, maar uiteindelijk kan hij zijn muziekcollectie maar tenauwernood van het opstootje redden. Dit is de druppel voor Eugène, die niet alleen iets ouder is, maar ook teveel op zichzelf is om met het rumoer van zijn collega’s mee te gaan. De man die zich zo hard inzette voor CoBrA in Nederland verlaat dus vroegtijdig de beweging.

Over deze periode vertelt Eugénie: ‘Na de oorlog hadden de jongens echt van die expansiedrift, terwijl mijn vader eigenlijk nooit veel voor een groep voelde. Maar mijn moeder zei: “Doe nou maar Eugène, want in je eentje is het ook zo moeizaam. Ik zou me maar aansluiten bij die jongens.” Maar zij waren een stuk jonger, net van de academie af en ze wilden de wereld bestormen. En Eugène was al gesetteld, woonde al met mijn moeder op de Oudezijds Voorburgwal, waar ik zelf trouwens ook nog altijd

woon. Hij was niet vrij, terwijl Karel Appel, Constant en Corneille juist veel wilden reizen. Parijs, New York, niets was te ver. Dat vond Eugène allemaal prima, maar voor hem was het niks.’ Eugénie vervolgt: ‘Later is het allemaal wel weer goedgekomen tussen mijn vader en de anderen hoor. Zowel met Corneille als met Karel Appel had hij een goede band. Er was, zeker later, veel waardering voor elkaar en elkaars werk. Maar iedereen ging zijn eigen gang, het waren allemaal grote individualisten, dat was het. En mijn vader zei altijd: “Een groep is op zijn hoogtepunt bij de oprichting.”’

DE BLIK VAN EEN KIND

In de periode na CoBrA kiest Brands zijn eigen weg, los van de tijdsgeest. Hij heeft een voorliefde voor maskers, een passie voor niet-westerse muziek en genoeg inspiratie voor zijn ‘kosmische’ schilderijen. In 1947 werd natuurlijk al dochter Eugénie geboren, die een aardverschuiving in het hoofd van haar vader in gang zette. Het bewijs: Eugène noemt zichzelf vanaf deze periode een geboren optimist.

De volgende anekdote, verteld door Toos, geeft een mooi inkijkje in het vroege leven van Eugénie: ‘Ons grachtenhuis uit 1600 had geen mooie planken meer op de vloer.

Wij hebben daar toen maar zeil uit Hotel Quisisana (hotel

CÔTE & PROV ENCE

27

Cultuur

van de familie in Zandvoort, red.) op gelegd. Het was niet bepaald de smaak van Eugène. Een soort grijsgroen cervelaatworstpatroontje, noemde hij dat. Maar hij was inventief genoeg: het moest zwart worden. Met veel potten Oostindische inkt en een brede kwast is hij aan de slag gegaan. Na een avond en een halve nacht zag het er prachtig uit. De volgende dag kwam Eugénie - zo’n twee jaar oud - naar beneden en kroop vrolijk over de grond.

Ze was al na een kwartiertje onherkenbaar, volkomen zwart van top tot teen. We zagen wel dat dit absoluut geen oplossing was, maar het heeft nog dagen (en veel emmers water) geduurd voor het cervelaatworstpatroontje weer tevoorschijn kwam. Toen kwam Eugène op het idee om de vloer vol te storten met zand, voor een mooi woestijneffect. Het kostte nog moeite hem daar vanaf te helpen. De buizen liepen in die tijd via grote kieren door de vloer naar de benedenburen. Het zandlopereffect. Ik zag de buren al tot hun hals in het zand zitten!’

In de jaren vijftig raakt Brands gefascineerd door zijn dochter die aan het tekenen is. Geïnspireerd door de naïeve voorstellingswereld van het kind trekt Eugène zich enkele jaren terug in zijn atelier om zich op dit idee te storten. Over deze periode vertelt Eugénie: ‘Ik was vier, vijf jaar, en ik werd door mijn vader aan het werk gezet.

Met grote vellen papier en kwasten en verf. Ik vond het heerlijk om te schilderen, het was mijn grote passie. Het was de spontane pure manier van schilderen, die de belevingwereld en de onbevangenheid van het kind laten zien.

En dat wilde mijn vader, net als Appel en Constant, zo graag vangen in zijn eigen werk. Maar toen ik naar de lagere school ging wachtte mij wel een desillusie. Ik dacht dat ik heel goed kon tekenen, maar toen moest ik van de juf opeens binnen de lijntjes kleuren en dat deed ik natuurlijk helemaal niet.’

VAN NUNSPEET NAAR DE PROVENCE

Brands had sinds zijn jonge jaren al het gevoel dat alles met elkaar verbonden is op een manier die we zelf niet kennen. Hierbij is het Griekse panta rhei, alles stroomt, een leidend principe. Dit besef duidt Brands in zijn werk vaak aan met het letterteken M dat staat voor mystery of base of universe. In 1974 betrekt Eugène een atelier in Nunspeet met uitzicht op tuin en bos. Het is in Nunspeet dat hij het mysterie van de kosmos sterker dan ooit voelt.

In de seizoenen herkent hij het principe van panta rhei en hier ontstaan zijn grote olieverfdoeken. Brands is van mening dat een schilderij moet ontstaan en dat vorm en kleur zich vanzelf aandienen. Als experimenteel schilder stelt hij zich daar dus ook voor open: ‘Ik ben geen zender, maar een antenne’ zei hij graag, ‘of meer een wichelroedeloper, die het penseel niet krampachtig vasthoudt, maar los in zijn hand legt en over het land loopt in afwachting of hij bij de bron komt’. Brands schildert dus op gevoel en mengt intuitief zijn verf. In 1993 wordt het schilderen op doek hem helaas te zwaar en beperkt hij zich tot zijn geliefde gouaches op papier.

Vervolgens was het na 25 jaar Nunspeet in 1999 tijd voor een nieuwe horizon in Zuid-Frankrijk. Op een landgoed met een oude mas, olijfbomen, wijngaarden en een beekje in Cotignac herkende Eugène opnieuw het panta rhei. Eugénie vertelt: ‘Het huis was nog helemaal niet

28

COTEPROV ENCE .NL

klaar toen we er de eerste keer kwamen. En ik was natuurlijk bloednieuwsgierig wat mijn ouders ervan zouden vinden. Het atelier stond nog echt in de steigers, maar mijn vader haalde zijn inspiratie vooral aan de achterkant van het huis, want daar was allemaal rommel van de bouw neergegooid. Dus hij zag daar blauwe stukjes plastic en andere dingen die hem inspireerden om kleine assemblages te maken. Dat vond hij heerlijk. Dan zat hij lekker op zijn knieën in het huis alles te arrangeren, daar deed hij hele middagen over. Je zou kunnen zeggen dat de cirkel in Cotignac weer rond werd. Mijn vader begon natuurlijk ooit op klein formaat, ook omdat je in de oorlog niet aan materiaal kon komen. En na vele jaren en enorm grote doeken kwam hij in de Provence eigenlijk weer terug bij het begin, bij kleine werken en assemblages.’

In 2001 schreef Eugène zelf over het huis in de Provence: ‘U kent dat wel, schilderachtig, maar verwaarloosd. (...) De vergezichten met brem en papavers, de overvloed aan kleuren (...) Dit prikkelt opnieuw mijn schilderszin en inspireert tot nieuwe gouaches. Voeg daar de serene stilte van de zuidelijke sterrennacht aan toe en u zult begrijpen dat ik hier, onder de heldere hemel, het mysterie van het universum sterker dan ooit ondervind.’

Op 15 januari 2002, slechts enkele jaren na aankomst in de Provence, blaast Eugène op zijn 89e verjaardag zijn laatste adem uit. Hij laat een gevarieerd en omvangrijk oeuvre na dat nog altijd op talrijke tentoonstellingen te zien is.

Brands bleef een bescheiden man met een grote diepgang en een filosofische levensinstelling, die hoopte dat hij met zijn werken mensen kon doen verwonderen. l

EXPOSITIE COTIGNAC Van 26 juni tot 23 oktober kun je in Centre d’Art la Falaise in Cotignac de expositie ‘Eugène Brands - Une étoile filante dans le ciel de CoBrA’ bezoeken. ‘Tijdens deze overzichtstentoonstelling zijn kunstwerken uit de collecties van de Stichting Eugène Brands en Galerie Christian Ouwens te bewonderen.

5 Cours Gambetta, Cotignac centredartlafalaise.com

COTIGNAC

Brands’ werkplek in Cotignac

CÔTE & PROV ENCE

29

ADVERTORIAL

Exclusieve verkoop Cannes – Basse Californie In een statig Jugendstil-pand bevind zich dit 3-kamer­ appartement met privé parking op een afgesloten terrein.

Het appartement is centraal gelegen in de gewilde wijk Californie op nog geen 5 minuten lopen van Boulevard de la Croisette, het strand en de restaurants.

Het terrein met parkeerplaats wordt afgesloten met een poort. U bereikt het appartement op de eerste verdieping via de centrale ingang. De woning met hoge plafonds heeft 2 slaapkamers, beide met een balkon, een woon­

kamer met balkon en openhaard, een keuken, een badkamer en een separaat toilet. Vanuit de centrale hal is een trap naar de kelder waar ieder appartement een eigen af te sluiten kelderbox heeft. Aan de achterzijde van het pand is nog een gezamenlijke berging. Hier staat onder andere het tuingereedschap maar ook persoonlijke items van de bewoners. Ideaal voor zowel permanente bewoning als vakantieverblijf.

REF. 3216 – Prijs: € 325.000

Makelaars­kantoor New Home heeft vestigingen in Lorgues, Fayence en Sainte-Maxime.

Voor meer informatie over de hier getoonde villa en een overzicht van alle te koop staande objecten kijkt u op www.new-home.fr

Shopping

CÔTE

& PROVENCE SELECTEERT GENIE T THUIS VAN DE LEKKERSTE PRODUCTEN UIT DE PROVENCE deDélices Côte& Provence sélection

deDélices Côte& Provence sélection

NEDERLANDS BIER ZOETE PROVENÇAAL Als er één zoete wijn uit de Provence boven alle andere uitsteekt, dan is het wel de muscat de Beaumes-de-Venise in de Vaucluse.

Hier liet Paus Clemens V in de 14e eeuw al een muskaatwijngaard aanleggen. Die van Domaine de Durban wordt ook al eeuwenlang geproduceerd in het hart van de Dentelles. Peer, abrikoos, grapefruit en honing. Een perfecte dessertwijn met mooie frisse tonen, domainededurban.com. € 18,95 - THIESSEN.NL

deDélices Côte& Provence

Dit voorjaar maakten we in ­Pernes-les-Fontaines (Vaucluse) kennis met Jan-Hendrik Hak. Al jaren wonend in de Provence. Daar begon hij ooit met een B&B, maar stapte in 2015 over naar de horeca en opende zijn eigen bar. Sinds 2016 runt hij samen met twee Franse partners de micro-brouwerij: la Déjantée. Ze brouwen verschillende bieren waaronder ook een Provençaalse tripel, gerijpt op wijnvaten uit Beaumes-de-Venise.

Dit allemaal achter café La Mousse Gourmande in het centrum van dit prachtige dorpje.

BRASSERIE-LA-DEJANTEE.FR LAMOUSSEGOURMANDE.COM

ZUIDELIJKE ‘CHAMPAGNE’ Voor wie eens iets anders wil dan de bubbels uit de champagnestreek.

Sinds 2020 maken Daan en Elvire van Dijkman op Domaine de Marotte ook een mousserende witte wijn. Een witte wijn op tank nagegist en nagenoeg zonder restsuiker, het is een zogenaamde brut de brut.

Gemaakt op basis van grenache blanc, marsanne en clairette. Fris, jong en fruitig: appelen, abrikozen, perzikken en witte aalbessen komen je tegemoet. Maar bovenal natuurlijk een feestelijke wijn voor ieder moment. € 14,95 - MAROTTEVINS.COM

EEN ARTY ROSÉ Dankzij een bijzondere samenwerking tussen Château Camparnaud en Hubrecht Duijker.

Wijnkenner bij uitstek maar ook schilder, een ‘vinpressionist’. In Côte & Provence Journal besteden we regelmaat aandacht aan zijn kleurrijke impressies en vorig jaar waren we op bezoek bij het Nederlandse Château Camparnaud nabij Cotignac. Resultaat van de samenwerking tussen wijndomein en vinpressionist is een uitgebalanceerde Côte de Provence op basis van grenache, cinsault, tibouren en rolle achter een bijzonder etiket: Provençaalse pétanque-spelers. € 13,95 - CAMPARNAUD.COM

ONTVANG 2X PER JAAR DE DÉLICES DE CÔTE & PROVENCE MET ONS PREMIUM-ABONNEMENT: COTEPROVENCE.NL/ABONNEREN

sélection

CÔTE & PROV ENCE

31

32

COTEPROV ENCE .NL

Reportage

ONWEERS TA ANBA AR à visiter absolument SAINT-JE AN-CAP-FERR AT

CÔTE & PROV ENCE

33

Reportage

Villa Ephrussi de Rothschild

Niet ver van Nice, tussen Villefranche-sur-Mer en Beaulieu-sur-Mer ligt het schiereiland van Cap Ferrat. Een icoon van de Côte d’Azur en een trekpleister voor de rijken der aarde in het bijzonder die hier hun villa’s bouwden in de Belle Époque.

Maar ook voor liefhebbers van een dagje of avondje pracht, praal, kunst en cultuur is hier een hoop te beleven. Reden genoeg om deze zomer nu eindelijk eens een dagje Cap Ferrat op het programma te zetten. coteprovence.nl/zomer2022

KUNST EN CULTUUR

VILL A EPHRUSSI DE ROTHSCHILD

Deze imposante villa op de Cap is gebouwd in opdracht van barones Béatrice de Rothschild (1864-1934), telg uit de beroemde bankiersfamilie. Zij trouwde in 1883 met Maurice Ephrussi, een Russische bankier, maar een heel gelukkig huwelijk werd het niet. Maurice werd steeds vaker gezien aan de roulettetafels van Monte Carlo, verspeelde zijn fortuin, en kwam op de rand van een faillissement te staan. De Rothschild’s vonden het wel genoeg en drongen, zeer ongewoon in die tijd, aan op een scheiding die in 1904 via de rechter met succes werd afgedwongen. Een jaar later overleed de vader van Béatrice waarbij hij vanzelfsprekend een groot vermogen naliet aan zijn dochter. Deze geldsom zal het haar ongetwijfeld gemakkelijker hebben gemaakt om de bouw van de villa nog in dat jaar te starten. In 1912 werd het

34

COTEPROV ENCE .NL

project opgeleverd en betrok Béatrice de villa jaarlijks in de wintermaanden. Als kunstliefhebber en -verzamelaar wist zij wel raad met de overdaad aan ruimte en dus werd de villa haar persoonlijke museum waar zij diverse meesterwerken uit verschillende periodes tentoonstelde.

In 1934 overleed de barones. Ze liet de villa en enorme kunstcollectie na aan de Académie des Beaux-Arts. Nu, een kleine eeuw later, is Villa Ephrussi de Rothschild daarmee nog steeds een ‘schatrijke’ plek, zowel binnen als buiten in de prachtige tuin om de villa heen, villa-ephrussi.com.

DE GRIEKSE VILL A KÉRYLOS

Villa Kérylos, gelegen in Beaulieu-sur-Mer, is de liefdesbrief van één man aan de Griekse Hellenistische periode. De villa werd in 1902 gebouwd in opdracht van Theodore Reinach, een archeoloog en liefhebber van het oude Griekenland. Gedreven door zijn passie gaf hij een

Interieur van Villa Kérylos

Villa Kérylos in Beaulieu-sur-Mer

CÔTE & PROV ENCE

35

Reportage

S TA P A A N BOOR D VA N L A SIR ÈN E EN

L A AT DE GIDS V ERT EL L EN

OV ER H ET R IJK E V ER L EDEN VA N H ET SCH I ER EI L A ND

bevriende architect, Emmanuel Pontremoli, die lid was van de Académie des Beaux-Arts, de opdracht een villa te ontwerpen naar het Griekse voorbeelden uit de 2e en 1e eeuw voor Christus. Villa Kérylos is geïnspireerd door een huis op Delos, een eiland in de Cycladen waar je veel villa’s ziet met bogen en gewelven. Maar toch heeft Villa Kéyrlos enkele kenmerkende moderne begin 20e eeuwse kenmerken die het pand uniek maken. Bij zijn dood in 1928 liet Theodore Reinach de villa na aan het Institut de France. Een jaar later werd de Fondation Théodore Reinach opgericht. Tegenwoordig is de villa open voor het publiek en worden er elk jaar verschillende evenementen over de oudheid georganiseerd, villakerylos.fr.

LES PIEDS DANS LE SABLE PL AGE DE L A PALOMA

Een echt juweeltje! Aan de oostkant, verborgen tussen het groen en het blauw van Cap Ferrat kijkt het uit op de de kliffen van Beaulieu-sur-Mer en Èze. Tevens is het ook het begin- en eindpunt van het Pointe Saint-Hospice-pad. Een deel van dit strand is privé: Paloma Beach, hét beroemde strand van Cap Ferrat dat in 1948 werd gebouwd door architect André Deperi. Doe eens een keer gek en laat je hier verwennen zoals Matisse, Cocteau, Churchill, Roger Moore, Sean Connery, Elton John en Tom Cruise. Trakteer jezelf op een dagje strand par excellence met een lunch of een diner aan het water.

Reserveer wel even via paloma-beach.com.

WANDELPLEZIER LE TOUR DU CAP FERR AT

Trek goede wandelschoenen aan, want wie denkt dat je hier slechts vijf kilometer wandelt over een wandelpad, heeft dit ongecultiveerde wandelpad nog niet van z’n

Plage de la Paloma

Culinair genieten – Paloma Beach restaurant

lijstje afgestreept. Hoogtevrees? Denk dan nog even na of je hieraan wil beginnen. Voorbereid? Dan gaan we van start op de Chemin de la Carrière, genoemd naar een oude steengroeve die werd gebruikt voor de bouw van de haven van Monaco, even verderop langs de Côte d’Azur. Je wandelt langs de kust, onderlangs het Grand-Hôtel du Cap-Ferrat en zijn mythische zeewaterzwembad door, voordat je de vuurtoren en de Pointe Malalongue bereikt. Aan de voet van de vuurtoren kun je bij helder weer genieten van een vrij uitzicht op de Cap de Nice en het Estérel-gebergte. Je bent nu aan de westkant van het schiereiland waar de kreken elkaar opvolgen tot de laatste stappen van het pad. Sla linksaf en loop langs de weg die naar de Lido-residentie leidt, steek dan de parkeerplaats over om het begaanbare strand te bereiken.

DE CAP, NE T EVEN ANDERS CULINAIR

Cap Ferrat en omgeving zijn ruim voorzien van de betere restaurants. Vaak bekroond met Michelinsterren zoals Le Cap, het restaurant van het Grand-Hôtel du Cap-­ Ferrat, of La Table du Royal in het Hotel Royal Rivièra.

Maar even prettig is het om een vorkje te prikken aan de haven, bijvoorbeeld bij La Goëlette of Le Pirate.

VANAF HE T WATER

Ontdek Saint-Jean-Cap-Ferrat côté mer. Stap aan boord van La Sirène en laat de gids vertellen over het rijke verleden van het schiereiland. Cap Ferrat komt tot leven aan de hand van talrijke anekdotes over de beroemdheden en rijken der aarden die zich hier in Saint-Jean-Cap-Ferrat hebben gevestigd. Een heerlijk en informatief tochtje van een kleine anderhalf uur, meer informatie over de ‘sortie en mer’ op de website van sosgrandbleu.asso.fr. l

Aan boord van La Sirène

Les Nuits Gitares, Beaulieu-sur-Mer Les Nocturnes de la Villa

Saint-Jean-Cap-Ferrat Prestige

EVENEMENTEN – FESTIVITÉS DE SAINT-JE AN EIND JUNI

In juni is het dorp gedurende enkele dagen gehuld in zijn eigen kleuren: blauw en geel. Dan komt het schier­ eiland tot leven met de traditionele aubades, de kermis, concerten en kin­ derspelen. Op 24 juni trekt de Sint-Jans­ processie door de straten van het dorp om de oude haven te bereiken. In de église Saint-Jean-le-Baptiste wordt een mis opgedragen en op het plein worden de vreugdevuren van Saint-Jean aangestoken.

LES NOCTURNES DE L A VILL A 4 JULI T/M 30 AUGUSTUS

Een dromerige avond aan de Rivièra?

Bezoek dan de Villa Ephrussi de Rothschild in de zomer op maandagof dinsdagavond. Dan zijn de paden en vijvers van de tuin verlicht door

honderden kaarsen. Gedurende de avond wisselen concerten, dans­voorstellingen en waterspelen elkaar voortdurend af.

Schuif aan in het restaurant dat dan ook ‘s avonds geopend is in de Jardin de Sèvres met uitzicht op de baai van Villefranche. Meer informatie en tickets, ook over concerten buiten het hoogseizoen: villa-ephrussi.com.

LES NUITS GITARES BE AULIEU-SUR-MER, 20 T/M 22 JULI Jaarlijks muziekfestival dat sinds 2000 in het hart van de Jardin de l’Olivaie wordt georganiseerd en waar artiesten uit alle windstreken elkaar treffen. De Jardin de l’Olivaie ligt boven de jacht­ haven van Beaulieu-sur-Mer, een oase van rust waar elk jaar de concerten van het festival Les Nuits Guitares worden gehouden, lesnuitsguitares.com.

SAINT-JE AN-CAP-FERR AT PRESTIGE 17 EN 18 SEPTEMBER Voor wie in september de Côte bezoekt, van oldtimers houdt en niet vies is van een beetje klasse. Een autoshow met een Concours d’Élégance dat sinds 2013 wordt georganiseerd en jaarlijks niet alleen groeit in grootte, maar vooral ook in de kwaliteit van het aanbod. Elk jaar tijdens de Journées du Patrimoine in Frankrijk. Meer informatie op saintjeancapferrat-prestige.com

GUN JEZELF EEN JAARTJE FRANKRIJK met een jaarabonnement op …

CÔTE & PROVENCE

BE S T E M M I NGE N ~ C U LT U U R ~ GE SC H I E DE N IS ~ C U L I N A I R ~ M E NSE N ~ ON ROE R E N D G OE D

CÔTE & PROVENCE

ZOMER 2022

NOS RÊVES ENTRE A ZUR E T VERDURE

ZOMER 2022

€ 30,– (4X)

De Côte d’Azur roept BELEVEN DE ZOMER VAN CÔTE & PROVENCE

MENS BIJZONDER TALENT IN DE LUBERON

KUNSTENAAR EUGÈNE BRANDS: VAN DE KOSMOS NAAR COTIGNAC

KLEIN MAAR FIJN: VERRASSENDE ZUID-FRANSE MUSEA

HET ROER OM: NANNETTE EN CHRISTON IN NYONS

EN ROU ZOM ER 2 022 | N U M MER 176 |

RMANDIË MICHEL – NO

VESOUL ONDEN VOOR ALTIJD VERB MET JACQUES BREL

M A U PA S S A N MET GUY DE VERBONDEN VO O R A LT I J D T – VESOUL,

ZOMEREN A AN UE LANTACHIQ DE CÔTE TOTADETBAA I VAN ARC ON VAN BRE TAGNE

ZOMER 202 2

MET GUY DE MAUPASS NAAR ÉTRE TAT

n

A I N T– L E M O N T- S

Ë NORMANDI ANT

R 2022

25

FAVORIET ONDER FOTO

JAARGANG 25 n ZOME

JA ARGANG

LE MONT- EL SAINT-MICH GRAFEN

MAISON EN FRANCE

AT L A N T I Q U E AN DE CÔTE 2 – ZOMER A – Z O M E R 2 02 E N R O U T E 176

INSPIRATIE RENOIR IN CAGNES-SUR-MER

SAINT-JEAN-CAP-FERRAT: KROONJUWEEL VAN DE CÔTE

KRIJK FRAN L BIJZONDER T E - M AG A ZI N E.N

€ 30,– (4X)

REPORTAGE QUOI DE NEUF À SAINT-TROPEZ

Nieuw seizoen, nieuwe

look!

Chambres d’hôteshebben er weer zineigenaren in

10 jaar bouwen

en verb

ouwen Het verhaal van avo nturier Huub Kamp

Een goede buu r of toch een ‘gar

Op zoek naar eendien’? huisbeheerder betrouwbare

€ 30,–

Moeten we van

het gas af?

Een Franse kijk op energietransitie de

S BREL MET JAC QUE

Hier vond we onze droompen lek!

Gelukzoekers

Voorbereid op de

Slim omgaan met verkoop toekomstplannen je

(4X)

in de Provence

€ 80!

GA NAAR EEN VAN DE WEBSITES EN MELD JE AAN ALS ABONNEE. OF DOE EEN ABONNEMENT CADEAU! FRANKRIJK COMPLEET (3 TITELS SAMEN): I.P.V. € 90 NU SLECHTS

COTEPROVENCE.NL • ENROUTE-MAGAZINE.NL • MAISONENFRANCE.COM

Winkelen met Nikkie

N I K K I E VA N L E E U W E N is interieurspecialist en woont in Zuid-Frankrijk.

Samen met haar man runt zij Maison Bien Bleu waarmee ze totaalconcepten voor interieur en exterieur verzorgen voor huiseigenaren in de Provence.

D

e lange zomerdagen en het warme weer geven mij altijd energie en nieuwe creativiteit. Dit is by far mijn favoriete tijd van het jaar. En dat komt niet alleen door de lange warme zomeravonden, maar ook door de zomerse cuisine, heerlijk!

Om lekker in de summer vibes te komen, heb ik een aantal producten geselecteerd die goed passen bij die lange zomeravonden van eindeloos genieten en natafelen. Ik begin met de touch control snoerloze lampen van Poldina die je kunt opladen en zowel voor binnen als buiten kan gebruiken. Ze geven een waanzinnige sfeer op tafel en zijn door het ontbreken van een snoer heel veelzijdig en makkelijk neer te zetten. Ook ben ik dol op de hoogwaardige en budgetvriendelijke tapijten van Roolf Living voor buiten. Ze zijn verkrijgbaar in diverse maten en dessins. En wie het zomergevoel naar de tafel wil doortrekken, kiest voor de leuke schalen van teakwortel van Gommaire, een feestje voor die zomerse salades en andere frisse gerechten.

1

2

Inspiration d’été

1. BLANC D’IVOIRE LANTAARN verkrijgbaar in diverse maten, vanaf € 159,–

3

2. POLDINA, LAMP verkrijgbaar in diverse maten, vanaf € 139,– 2. ROOLF LIVING, VLOERKLEDEN VOOR BUITEN verkrijgbaar in diverse maten, vanaf € 269,–

4

4. GOMMAIRE, TEAKWORTEL SCHALEN verkrijgbaar in diverse maten, vanaf € 49,–

CÔTE & PROV ENCE

39

BONNES ADRESSES Wat een uitzicht! vanaf

€ 120 per nacht

villa le port d’attache

Vallauris (Alpes-Maritimes) Te midden van vele wijngaarden, fruit- en olijf­bomen ligt deze prachtige chambres d’hôtes van Gillian en Daniel Lecadre. Hoog boven Cannes (op 10 minuutjes) heb je van hier een fantastisch uitzicht over de Côte d’Azur Baie en de besneeuwde bergtoppen van de Alpes-Maritimes. De rustige en relaxte sfeer van deze chambres d’hôtes en bijbehorende terrassen en tuin, met zwembad, bieden je alles voor een een aangenaam verblijf, weg van de dagelijkse drukte.

Een ideale plek in het hart van de Côte d’Azur.

WWW.PORTDATTACHE.COM

ON TDEK ZUIDFR ANKRIJK VA NU IT EEN CH AMBRES D’HÔ TES!

Genieten onder de platanen Chateaurenard (Bouches-du-Rhône)

vanaf

‘Sous les platanes’ verwelkomt je deze zomer voor een verblijf in de natuur maar niet ver van heel veel moois in ZuidFrankrijk. Start je dag met een ontbijt onder honderdjarige platanen, en geniet van de geur van witte rozen, tijm en rozemarijn, de zang van de krekels en het geruis van lopend water. Plannen maken voor een nieuwe dag in de Provence. En dan aan het eind van de dag weer terugkomen in deze 19e eeuws Provençaalse Mas voor een duik in het zoutwaterbad zwembad.

€ 120 per nacht

WWW.SOUSLESPLATANESBB.COM

Een half uurtje achter de Côte vanaf

€ 110 per nacht

Lorgues (Var) – Bastide la folle du Logis Heerlijk genieten in het zuiden van de Provence bij beeldend kunstenaar Anita Hageman in B&B Bastide La Folle du Logis. De authentieke Bastide uit 1890 ligt even buiten Lorgues, in het achterland van de Côte d’Azur, tussen de olijfbomen, bossen en de uitgestrekte wijngaarden van de Var. De ideale uitvalsbasis om deze prachtige omgeving in het zuiden van de Provence te ontdekken, en op slechts een half uurtje van de stranden aan de Côte d’Azur.

WWW.BASTIDELAFOLLEDULOGIS.COM

Ga voor meer adressen naar

chambresdhoteswijzer.nl

Boeken

LEZEN IN ZUID-FR ANSE SFEREN

GARE DU NOUVEAU

HERZIENE GIDS VOOR KOPERS

OP TWEE WIELEN DOOR DE PROVENCE

MET EEN OMWEG NA AR ZUID-FRANKRIJK

Philip Freriks was al vroeg verknocht aan Frankrijk. Hij was er slaapwagenconducteur, reclameman, student politieke wetenschappen en vooral correspondent in Parijs. Het grote publiek kent hem als presentator, maar lezers van Côte & Provence natuurlijk vooral ook als Franse Nederlander. Nog steeds even nieuwsgierig als bezeten van la France. En dus herzag hij zijn eerder verschenen ‘Gare du Nord’ en voegde hij er nieuwe verhalen aan toe. Over de republiek en haar schaduwkanten, over Verlaine met de voeten op een stoofje, Jules Verne als notabel in Amiens, de Thalys op de frontlijn van de eerste Wereldoorlog en nog veel meer.

Als je eenmaal een huis in Frankrijk hebt, dan weet je het wel: de regels hier veranderen vaak nog voordat ze goed en wel in werking zijn getreden.

En er is één moment dat je daar écht even rekening mee moet houden: het moment dat je dat huis gaat kopen. Daarom is het goed dat het standaardwerk voor kopers in Frankrijk onlangs nog eens herzien is. Veelal droge kost maar onontbeerlijk voor iedereen die op de hoogte wil zijn van alle juridische, fiscale, financiële en praktische aspecten die van belang zijn bij het bezit, het kopen of juist verkopen van een huis in Frankrijk.

Fietsen wordt steeds populairder en met de elektrische fiets zijn ook de mogelijkheden voor de iets minder getrainde fietser zelfs in de Provence schier eindeloos geworden. Daar wordt op ingespeeld door uitgevers van fietsgidsen zoals Paul Benjaminse.

Zijn gidsen zijn een begrip bij de kenners. Onlangs herzag hij zijn gids over de Provence met maar liefst 1350 kilometer aan fietsroutes tussen Avignon en Nice, waarvan een steeds groter deel autovrij. Een must voor iedereen die op twee wielen door de Provence wil trekken.

De eindbestemming is natuurlijk bekend. Maar waarom altijd maar in een rechte lijn die Autoroute du Soleil afjakkeren om maar zo snel mogelijk in Zuid-Frankrijk te zijn? Neem eens een omweg, Frankrijk heeft zoveel meer te bieden! Michelin heeft speciaal daarvoor 52 roadtrips uitgestippeld en bijeengebracht in een lijvige gids van 416 pagina’s, uitgebracht door TerraLannoo. Verken dat andere deel van Frankrijk eens voordat je aanlegt in de Provence. Ga in het spoor van de impressionisten, de tempeliers of de katharen. Door het wijnland van dieprode bourgogne en parelende champagne of langs de steile rotswanden van de Gorges du Tarn. Er is nog zoveel meer te ontdekken.

GARE DU NORD, DOOR PHILIP FRERIKS CONSERVE, € 17,50

WONEN EN KOPEN IN FRANKRIJK GUIDE LINES, € 22,50 DIT BOEK ONTVANG JE GRATIS BIJ EEN ABONNEMENT OP FRANKRIJKBLAD MAISON EN FRANCE. GA NAAR MAISONENFRANCE.COM

ONBEGRENSD FIETSEN DOOR DE PROVENCE - PAUL BENJAMINSE UITGEVERIJ, € 23,50

52 ROADTRIPS DOOR FRANKRIJK MICHELIN / TERRALANNOO, € 29,99

CÔTE & PROV ENCE

41

Juridische Adviespraktijk Bosscher Nederlands / Frans recht

“Zonder jou was het ons nooit gelukt” Dat hoor ik regelmatig. Ik ben aankoopbegeleider en architect en woon reeds meer dan 22 jaar in de Vaucluse (‘84).

Ik bied professionele hulp bij het zoeken van een bestaand pand en beschik daarvoor over een ruim en gediversifieerd aanbod.

Tevens begeleid ik ontwerp en realisatie van uw nieuwbouwproject, in de streek ten zuiden van de Mont-Ventoux.

Mr Mireille Bosscher kandidaat-notaris Juridische Adviespraktijk Bosscher helpt u graag bij juridische kwesties in Frankrijk, zodat u optimaal kunt genieten van la douce France. » aan-en verkoop van Franse woningen; » fiscale kwesties; » erfrecht / nalatenschappen; » huurrecht; » echtscheidingen.

IMMOBILIËN EN BOUWBEGELEIDING OP MAAT Colette Vanden Bogaerde

E colette@ventoux-immo.com

T +33 (0)6 19 91 25 16

U WAAGT DE SPRONG …

U WAAGT DE SPRONG…

… WIJ VINDEN DE BESTE HYPOTHEEK Hypotheek & Buitenland begeleidt al sindsHYPOTHEEK 2003 kopers van …WIJ VINDEN DE VOORDELIGSTE

een huis in Frankrijk bij het verkrijgen van een ­hypotheek.

Wij kennen de weg en weten hoe het voor elkaar te krijgen bij de Franse banken.

Wij staan onze klanten bij van de eerste oriëntatie tot de acte authentique. Bezoek de internetsite voor meer informatie over onze dienstverlening of bel: 020 - 330 0139.

Soms bent u het beste af met een Nederlandse bank voor uw hypotheek, maar soms ook met een lokale.

Hypotheek & Buitenland is een onafhankelijk adviseur die de weg kent in het hypothekenlandschap voor Frans, Italiaans, Belgisch, Duits, Portugees en Turks onroerend goed. Wij kunnen de financiering van uw huis over de grens vanuit Nederland realiseren en staan u bovendien bij gedurende het hele traject van koop. Van ‘compromis de vente’ tot ‘acte authentique’. Van ‘contratto preliminare di vendita’ tot ‘atto di compravendita’. Bezoek onze informatieve internetsite voor meer informatie over onze dienstverlening of bel: 020 - 330 0139.

www.hypotheekenbuitenland.nl

www.hypotheekenbuitenland.nl

+31 (0)6 426 61 075 info@bosscher-advies.nl

Nassauplein 36 2585 ED Den Haag

www.bosscher-advies.nl

Reportage

TALENT IN DE SCHADUWPORTRETTEN

UIT DE LUBERON

Er woont veel schoon volk in de Provence.

Weg van de gebaande paden leven er discrete, hardwerkende talenten. We spraken er een handvol uitschieters.

T E K S T E N F O T O ’ S : P I E R R E DA R G E

CÔTE & PROV ENCE

43

EVA VORFELD KUNSTENAAR Eva Vorfeld weet wat schoonheid betekent: ze borstelt sinds jaren indrukwekkende doeken die door een zeer internationaal cliënteel geapprecieerd worden. Als dochter van een Nederlandse vader en een Provençaalse moeder verkaste ze op haar tweede naar Vaison-la-Romaine. Vervolgens vertrok ze als adolescente naar de kunstacademie van Den Haag: ‘Na een jaar rechten te hebben gestudeerd, besefte ik dat mijn roeping toch echt in de kunst lag. Na Den Haag toog ik naar Groningen om me toe te leggen op de figuratieve kunst. Toen ik de dertig naderde, sloeg de heimwee toe en keerde ik terug naar de Provence: in het Noorden miste ik de geuren van het Zuiden, de landschappen, en zelfs de droogte. En ik wilde er ook een gezin beginnen. Ik schilderde er aanvankelijk landschappen, later kinderen, nu ben ik bezig met fictieve vrouwen uit de literatuur.’

In haar atelier ontdekken we portretten van fragiele kinderen met hun exorbitante dromen, naast wilde dieren. ‘Ik hou ook van de verschillen en de tegenstellingen. Het landelijke van Vaison-la-Romaine naast het buitengewoon kosmopolitische karakter van de Luberon. De falaises van Buoux en de ongewone rijkdom aan getalenteerde mensen die er wonen. Ik woon er nu fulltime, de kinderen gaan hier naar school en ik hou van de lokale dynamiek die je hier goed voelt.’

‘Buoux is de mooiste plek van de Provence, een juweeltje. Hier ben ik helemaal omringd door de wilde natuur, zonder dat ik me er geïsoleerd voel.’

44

COTEPROV ENCE .NL

ISABELLE ROLANDO KOFFIEBRANDER, THEEKENNER Isabelle Rolando begon haar carrière met het beschilderen van zijde en stoffen, haar man was een ietwat gestreste workaholic die bleef herhalen dat ze ooit iets samen moesten opzetten. Toen de ouders van vrienden hun koffiebranderij in Avignon verkochten, besloot het stel de uitdaging aan te gaan.

‘Ik ben allesbehalve een zakenvrouw maar vervolgens ontdekte ik in Aix-en-Provence een oude verwaarloosde kaaswinkel op een levendig pleintje waar elke dag markt werd gehouden. Ik wist het meteen: het zou hier zijn of nergens.’

Isabelle’s man leerde koffie branden terwijl zij zich op de thee wierp. Zo’n 40 jaar later is de brûlerie dé referentie in Aix en omstreken. Niet slecht voor een vrouw die zich allesbehalve zakenvrouw voelt.

‘We hadden enkel onze authenticiteit als recept te bieden en ik ben ervan overtuigd dat daar de sleutel tot ons succes ligt. We zijn bovendien voor alles gegaan wat tegenwoordig zo zeldzaam geworden is – vertrouwen en klassieke waarden. Mijn passie voor thee deed de rest. Toen ik aan de eerste thee­ soorten ging ruiken, opende zich een wereld voor me die verwant bleek aan die van de schilderkunst, aan de kleuren van de sari’s. We verkopen honderdveertig soorten, natuurlijke en geparfumeerde maar we gebruiken nooit synthetische aroma’s.’

Wie op het terras van de brûlerie op Place Richelme voor een espresso gaat, merkt meteen dat de tafeltjes net ietsje te dicht bij elkaar staan om de buren te negeren en dat is geen toeval. ‘We bieden convivialité aan.

Klanten komen voor de gezelligheid, voor een babbel of een onverwachte ontmoeting. Hier wordt gepraat en gediscussieerd. Zwijgende koppels met enkel oog voor hun smartphone blijven hier weg. We serveren het beste van het beste en gebruiken geen conserveringsmiddelen. Wij gaan voor echtheid en transparantie.

Koffie branden is een vak, waarbij ook het oog een rol speelt, omdat de kleur van de bonen ons vertelt wanneer we moeten ophouden.

En dat is elke keer een nieuw avontuur.’

BRÛLERIE RICHELME 1 Place Richelme, Aix-en-Provence

CÔTE & PROV ENCE

45

ERIC SAPET STERRENCHEF Sterrenchef Eric Sapet is een gedreven man met embonpoint, een echte levensgenieter.

De eigenaar van La Petite Maison in Cucuron haalde jarenlang sterren voor anderen binnen toen hij op zijn veertigste op eigen vleugels wilde vliegen. ‘Er komt een dag dat je niet langer naar iemands pijpen wil dansen en als die dag eraan komt, is de tijd rijp om voor jezelf te gaan werken.’

Helemaal toevallig was dat echter niet: Lady Hamelin, een dame uit de betere kringen, had enkele jaren daarvoor een hoekhuis aan het befaamde Étang in Cucuron gekocht om er haar eigen chef achter het fornuis te zetten. Toen de samenwerking niet vlotte, belde ze Sapet die een paar keer bij haar thuis had gekookt. ‘Ze deed me een voorstel dat ik niet kon weigeren’, zegt de jongen uit Salon-de-Provence wiens carrière in Parijs opbloeide en die furore maakte in restaurants zoals La Tour d’Argent en andere roemrijke huizen.

‘De Provence haalde me terug en bleek na al die jaren niet wezenlijk veranderd: het heuvelende landschap met zijn gele korenvelden en blauwe lavendeltapijt, met oude, onaangeroerde dorpen en sublieme open landschappen in diverse kleuren. Om van de mistral en de krekels nog maar te zwijgen. De schaarse planten die er aarden getuigen van eenvoud: tomaten, aardappelen en meloenen. Niks verfijnds, het komt erop aan om de handen uit de mouwen te steken en het weinige een eigen persoonlijkheid te geven.

Net zoals in Italië. Truffels met aardappelen of met een roerei, paté of ratatouille. Wild dat uren heeft gesudderd. Niks voor snobs, maar wel overheerlijk en daarom trekken we het hele jaar volk aan.’

LA PETITE MAISON Place de l’Étang, Cucuron

46

COTEPROV ENCE .NL

GEORGES DUCOS GARDE FORESTIER Georges Ducos komt uit de omgeving van Nice, maar genoot als kind al volop van de natuur tijdens de zomervakanties bij zijn grootouders in de Var. Daar groeide zijn liefde voor de natuur en voor de bomen in het bijzonder. In 1978 werd hij garde forestier, boswachter én hoeder van het erfgoed.

‘Ik waak over de leefbaarheid van het forêt de Cèdres du Petit Luberon en de rendabiliteit ervan – want ceder is een nobele houtsoort die geen behandeling behoeft. In 1861 werden de eerste zaadjes van ceders uit de Marokkaanse Atlas hier geplant. Daarvoor werden kleine kuiltjes gegraven en muurtjes gezet om de jonge plantjes tegen de mistral te beschermen. Pas veertig jaar later werden de eerste zaden geproduceerd, waaruit de tweede generatie zou ontstaan.’

In 1952 werd het bos gedurende een week door een brand geteisterd. Toch overleefden vele ceders van de eerste generatie de natuurramp. ‘Merkwaardig genoeg heeft de brand ook voor een positief effect gezorgd: doordat de zwakste boompjes werden verwoest, kregen andere extra ademruimte en grond.

Al groeien ze hier erg traag: de kleigrond, de rotsen en de vele keien zorgen voor een zeer geaccidenteerd terrein waarin het hard zoeken is naar houvast en naar voedsel.’

De afgelopen jaren ziet Georges Ducos dat mensen het leven van de bomen hebben herontdekt, en dat zag hij als een uitdaging.

‘Met mijn vrouw heb ik zes jaar geleden Rêve de Cèdres opgezet, een evenement aan het begin van de zomer waarbij een rondreizende pianist wordt uitgenodigd die op een platform vijf meter hoog wordt gehesen, waar hij dan speelt. Maar er is ook dans en theater en er worden workshops gegeven. Het bos brengt mensen bijeen, gaat de stress te lijf en zorgt voor vrede, rust en energie. Ik werk er nu veertig jaar en ontdek nog elke dag nieuwe aspecten ervan.’

CÔTE & PROV ENCE

47

Reportage

ROBERT FLORENT TRUFFELZOEKER ‘Als vijfjarige liep ik al in het spoor van mijn opa mijn eerste truffels te zoeken en ik ben er nooit meer mee opgehouden,’ vertelt Robert Florent die 75 is en voorzichtig een tipje van de sluier oplicht die rond truffels hangt.

‘Vlak na de oorlog was dit een arme streek die bedreigd werd met leegloop.

Groot Gordes telde nauwelijks 550 inwoners, kinderen waren er niet. Omdat ik geen speelkameraadjes had, trok ik al vroeg met mijn grootvader en zijn schapen naar de falaise. Hij was trufficulteur en milieu naturel, zoals dat al generaties de gewoonte was in de familie. Zijn onmisbare gezel was een herdershond die over de kudde waakte en truffels opspoorde – in ruil voor een koekje.’

‘Elke truffelzoeker koestert zo zijn eigen werkwijze, niemand praat over de beste plekken noch over de opbrengst. Zeker is dat de truffeloogst ons toeliet om te overleven op de kleine boerderij midden in de prachtige natuur waar mijn familie al eeuwen woont.

Met mijn grootvader deel ik de liefde voor de natuur en voor de zomertruffel, die lichter van kleur is. Toen ik die voor het eerst op de markt ging verkopen, werd ik uitgelachen – niemand wilde ze. Toch is het een delicatesse, die naar noisette ruikt, maar pas tot zijn recht komt als hij bereid wordt, in tegenstelling tot de wintertruffel. Daarom maakte ik een aantal recepten, waarvan de omelet met truffel de meest bekende is.’

‘Waar truffels rijpen, herkent men de brûlé, een cirkelvormig verschijnsel rond de eiken, waar de grassen sterven. De cirkel wordt elk jaar groter en na vier jaar is de kans op truffels reëel. Als de grond tenminste niet te vochtig wordt want dan rotten de sporen, of te droog waardoor ze ‘verbranden’. Als de truffels overleven en rijpen, geven ze een geur af die de honden herkennen. Ook de maan heeft een invloed: truffels die vlak onder de bodem groeien, zijn op hun best bij volle maan, terwijl de dieper gelegen exemplaren juist bij nieuwe maan het best zijn. Vaak bezitten ze een grillige vorm, terwijl onwetende kopers de perfect ronde exemplaren verkiezen.’

‘Wat mijn sterkste troef is? Mijn kennis van de vindplaatsen op de flanken van de Ventoux en de Mont de Vaucluse, maar het komt er ook op aan pottenkijkers en dieven te verschalken.’

48

COTEPROV ENCE .NL

Special

Mini-Musea K L E IN M A A R F I JN L’ART DE VIVRE

daarvoor moet je in Zuid-Frankrijk zijn. Maar ook l’art zelf vind je hier overal. De grote musea zullen bij kunstliefhebbers vast bekend zijn, maar hoe zit het met de kleinere? Côte & Provence bracht er een aantal voor je in kaart.

T E K S T: C A R I N B E R T O M E U

CÔTE & PROV ENCE

49

50

COTEPROV ENCE .NL

Drôme Special

ONTDEK DE WERELD VAN NOGA

Zin in een honingzoet uitstapje? In Montélimar bevindt zich de oudste nog actieve nogafabriek die Arnaud Soubeyran in 1837 vol passie en enthousiasme begon. Bij de fabriek zit sinds 2005 een museum waar de geschiedenis van de noga van Montélimar en Maison Arnaud Soubeyran wordt uitgelegd.

Gewapend met een audioguide maak je een wandeling vol anekdotes door het museum en neem je een kijkje in de keuken. Het leuke is dat je bij het begin van de rondleiding een zakje met lekkernijen meekrijgt, noga en calissons, een extra beleving tijdens je toer door het museum. Van maandag tot vrijdag kun je ’s ochtends ter plaatse meekijken bij het productieproces. Wel even van tevoren checken bij het museum.

MUSÉE DU NOUGAT – FABRIQUE ARNAUD SOUBEYRAN 22 AVENUE DE GOURNIER, ROUTE NATIONALE 7 MONTÉLIMAR, NOUGATSOUBEYRAN.COM

WIE DE SCHOEN PAST ...

De droom van iedere vrouw: een heel museum gewijd aan schoenen! In Romanssur-Isère wordt ie werkelijkheid, hier bevindt zich binnen de muren van een ­voormalig klooster le Musée International de la Chaussure. Het is niet heel toevallig dat er een schoenenmuseum in Romans is, de stad staat namelijk van oudsher bekend om haar leer- en schoenenindustrie. Een zeer uitgebreide collectie van zo’n 16.500 schoenen wordt in dit museum tentoongesteld; van de oudste tot de modernste, van de meest klassieke tot de meest extravagante, inclusief de meest exotische, en niet te vergeten de creaties van beroemde ontwerpers uit het heden en het verleden. Leuk om te doen is de expositie 10 chaussures géantes, die het museum in samenwerking met de stad heeft georganiseerd waarbij je via een route door het stadscentrum langs tien levensgrote schoenen van zo’n twee meter hoog loopt.

MUSÉE INTERNATIONAL DE LA CHAUSSURE RUE BISTOUR, ROMANS-SUR-ISÈRE MUSEEDELACHAUSSURE.FR

HEERLIJKE GEUREN UIT DE PROVENCE De Distillerie Bleu Provence in Nyons distilleert al sinds 1939 lavendel en andere aromatische planten om er biologische essentiële oliën van te maken. Tijdens een rondleiding

van ongeveer een uur in de distilleerderij krijg je een uitleg over de geschiedenis van het familiebedrijf, de lavendel en andere aromatische planten en het distillatieproces.

Daarnaast kun je ook ter plekke heerlijke thee, frisdrank of zelfs ijs proeven die van deze planten worden gemaakt. Uiteraard zijn al deze producten ook te koop in de winkel bij de distilleerderij, een leuk souvenir om thuis nog even verder te genieten van de Provence.

DISTILLERIE BLEU PROVENCE 58 PROMENADE DE LA DIGUE, NYONS DISTILLERIE-BLEU-PROVENCE.COM

TRUFFELMUSEUM Tricastin is een belangrijk truffelgebied in de Drôme. In het hart van deze streek heeft Saint-Paul-Trois-Châteaux sinds 1986 een museum gewijd aan deze zwarte diamant van de Franse keuken. In dit kleine, typisch Provençaalse museum kun je de truffel in al zijn aspecten ontdekken; van de kenmerken van deze toch wat merkwaardige paddenstoel tot aan de oogst met behulp van speciaal getrainde honden en zeugen, alles wordt haarfijn uitgelegd. De mogelijkheid bestaat om je een dagje onder te dompelen in de truffelcultuur, waarbij een truffelmarkt in de regio bezocht wordt en je meeloopt met een truffelkweker die je de kneepjes van dit aparte vak leert.

MAISON DE LA TRUFFE ET DU TRICASTIN RUE DE LA RÉPUBLIQUE, SAINT-PAUL-TROIS-CHÂTEAUX MAISONDELATRUFFE.COM

OOK LEUK OM TE BEZOEKEN

LE VILLAGE PROVENÇAL MINIATURE

Een weerspiegeling van Provençaalse tradities en ambachten in miniatuurvorm. La Petite Tuilière, Route de Valréas, Grignan, village-miniature.fr MUSÉE MUNICIPAL YVON GUÉRET

Een klein museum gevestigd in de voormalige gevangenis van Pierrelatte met een collectie aan paleontologische en archeologische voorwerpen en mineralen afkomstig uit het dorp. Rue du château, Pierrelatte.

MUSÉAL

Een museum in de open lucht met archeologische overblijfselen van de Romeinse stad Alba Helviorum, die zo’n tweeduizend jaar geleden vlak naast Alba-la-Romaine lag. 99 Route de Viviers, Route départementale 107, Alba-la-Romaine, museal.ardeche.fr MAISON DE LA LAVANDE

Aan boord van een treintje ontdek je de lavendelvelden en krijg je een uitleg over de productie van lavendeloliën. 2200 Route des Gorges, D490, Saint-Remèze, ­lamaisondelalavande.com CAVES CAROD - MUSÉE DE LA CLAIRETTE

Een rondleiding door het museum met een uitleg over de geschiedenis en productie van la Clairette, een witte wijn gemaakt van een van de oudste druivensoorten van het zuiden, gevolgd door een dégustation in de Caves Carod. 1664 Avenue de la Clairette, Vercheny, fr.caves-carod.com. l

PASSIE VOOR CHOCOLADE Voor liefhebbers van chocolade is het museum la Cité du Chocolat gelegen naast de gerenommeerde chocolaterie Valrhona in Tain-l’Hermitage een echte must-do! Tijdens een interactieve rondleiding, die natuurlijk niet gepaard gaat zonder proeven, kom je van alles te weten over het productieproces van chocolade. Van de cacaoplantages en de cacaobonen tot aan de creaties van bekende Franse chocolatiers, alles komt aan bod.

Voor choco-amateurs worden er het hele jaar door ook verschillende workshops georganiseerd zoals het maken van bonbons en diverse soorten patisserie op basis van chocolade. Er bestaat zelfs een workshop ‘Vin et Chocolat’.

LA CITÉ DU CHOCOLAT VALRHONA 12 AVENUE DU PRÉSIDENT ROOSEVELT TAIN-L’HERMITAGE, CITEDUCHOCOLAT.COM

CÔTE & PROV ENCE

51

Vaucluse Special

OP BEZOEK BIJ LOUIS VOULAND

In hartje Avignon ligt het hôtel particulier van Louis Vouland, een rijke Franse industrieel uit de vorige eeuw en een verwoed verzamelaar van kunst en antiek. Bij zijn dood in 1973 liet hij zijn statige herenhuis en indrukwekkende collectie na aan de Fondation de France die hier het Musée Louis Vouland in opende. Hier vind je een rijke collectie kunst en antiek uit de 17e en 18e eeuw, porselein uit Marseille en Moustiers, goud- en zilverwerk, wandtapijten en werk van Provençaalse schilders uit de 19e en 20e eeuw. De heerlijke tuin die bij het museum hoort is ook geopend voor publiek. Naast de permanente collectie heeft het museum tijdelijke exposities, zo staat dit jaar van 4 juni t/m 31 december de Provençaalse schilder Marius Breuil centraal.

MUSÉE LOUIS VOULAND 17 RUE VICTOR HUGO, AVIGNON, VOULAND.COM

LES VINS DE PROVENCE Bij een bezoekje aan de Provence hoort natuurlijk Châteauneuf-du-Pape. Midden in dit dorp ligt het Musée du vin Brotte, geopend door de bekende wijnfamilie Brotte.

Via een audioguide krijg je een interessante uitleg over de wijnen uit het Rhônedal, waaronder natuurlijk de cru’s van Châteauneuf-du-Pape. Alle etappes in de wijnbouw worden in de verschillende ruimtes van het museum uitgelegd waarbij na afloop van het bezoek een heerlijke dégustation uiteraard niet mag ontbreken. Om thuis nog even na te kunnen genieten is het natuurlijk ook leuk een paar flesjes lekkere wijn hiervandaan mee te nemen. De sommeliers van Maison Brotte geven je in de boutique bij het museum graag advies.

MUSÉE DU VIN - MAISON BROTTE AVENUE PIERRE DE LUXEMBOURG, CHÂTEAUNEUF-DU-PAPE, MUSEEDUVINBROTTE.COM

LA VIE EN COULEUR Roussillon in de Luberon is een prachtig dorp midden tussen de okergroeves en dat is duidelijk te zien aan de warme kleuren.

Niet zo vreemd dus dat dit een van Les plus beaux villages de France is. Sinds 1994 is in de voormalige okerfabriek Mathieu het museum Ôkhra gevestigd. Tijdens een interessante rondleiding tussen de okergroeves kom je van alles te weten over de geschiedenis van de okerindustrie en de verschillende

52

COTEPROV ENCE .NL

etappes in de okerwinning. Erg leuk ook om te doen zijn de diverse workshops die het hele jaar door worden aangeboden.

Hierbij leer je met behulp van verschillende technieken met oker te werken. ÔKHRA - ÉCOMUSÉE DE L’OCRE USINE DE L’OCRE MATHIEU, 570 ROUTE D’APT ROUSSILLON, OKHRA.COM

DE PROVENCE OP JE BORD Wie aan de Provence denkt, denkt aan olijfolie. Olijfbomen zijn in de hele streek te vinden dus logisch dat er in Oppède in de Vaucluse een museum aan dit ‘groene goud’ gewijd is. Van de oogst tot de productie, van de oude persen tot de technieken van vandaag, in het Musée de Huile d’Olive word je meegenomen op een ludieke reis rond dit paradepaardje van de mediterrane keuken.

Tijdens de rondleiding komen de verschillende soorten olijfbomen aan de orde, de regio’s waar ze groeien en leer je alles over het produceren van olijfolie. Er is zelfs een volledige reconstructie van een oude oliemolen tentoongesteld om te laten zien hoe de olijfolieproductie in de vroege vorige eeuw in zijn werk ging. Leuk om te weten: van de olijven van de olijvenkwekers uit de buurt wordt ter plaatse olijfolie gemaakt die ook voor bezoekers van het museum te koop is.

LA ROYÈRE, HUILE & VIN - MUSÉE DE L’HUILE D’OLIVE 375 ROUTE DE LA SÉNANCOLE, OPPÈDE MUSEEHUILEDOLIVE.COM

OMMETJE NAAR HET ZUIDEN Tegenwoordig rijden we allemaal via de péage naar Zuid-Frankrijk om zo snel mogelijk van de vakantie te genieten, maar menigeen denkt vast nog wel eens met nostalgie terug aan de tijd van de lange reis in een snikhete auto via de Route Nationale 7. Deze mensen kunnen hun hart ophalen in het museum speciaal gewijd aan deze mythische weg. Dit museum werd in 1990 in Piolenc door vrijwilligers met een passie voor auto’s en geschiedenis opgericht. Hier ga je weer even terug in de tijd met een collectie oude auto’s, solexen en geëmailleerde straatnaamborden en is er te zien hoe het leven langs de RN7 er destijds uitzag. Dit leuke museum wordt gerund door vrijwilligers dus van tevoren wel even de openingstijden checken op de facebookpagina.

MUSÉE MÉMOIRE DE LA NATIONALE 7 ROUTE NATIONALE 7, QUARTIER CROCHANT PIOLENC, FACEBOOK: MUSEEMEMOIRENATIONALE7

GA HIER OOK EENS LANGS

MUSÉE DE LA LAVANDE LUBERON

Middenin de Luberon krijg je een schitterende rondleiding over de geschiedenis van deze typisch Provençaalse plant. Route de Gordes, Hameau de Coustellet, Cabrières-d’Avignon, museedelalavande.com MUSÉE ANGLADON - COLLECTION JACQUES DOUCET

In één van de mooiste musea van Avignon is de prachtige collectie schilderijen en meubels van de couturier Jacques Doucet, pionier van de haute couture én kunstliefhebber te zien. 5, rue Laboureur, Avignon, angladon.com LA FILAVENTURE, BOUTIQUE ET MUSÉE SENSORIEL DE LA MANUFACTURE BRUN DE VIAN-TIRAN

Een kijkje achter de schermen bij een van de oudste wolfabrieken uit de Provence.

Avenue de la Libération, L’Isle-sur-la-Sorgue, lafilaventure.com LE MUSÉE DES ARTS ET DES MÉTIERS DU VIN ET SON PLUS VIEUX TONNEAU AU MONDE

In dit leuke museum – gelegen op het domein van Château Turcan – kom je onder het genot van een goed glas alles te weten over het produceren van wijn.

Château Turcan, Route de Pertuis, Ansouis, chateau-turcan.com MUSÉE DU TIRE-BOUCHON

Een unieke tentoonstelling op het mooie Domaine de la Citadelle van meer dan 1200 kurkentrekkers uit het heden en verleden. Domaine de la Citadelle, Ménerbes, domaine-citadelle.com MUSÉE DU CARTONNAGE ET DE L’IMPRIMERIE

Museum met een bijzondere expositie over de geschiedenis van de drukkerij- en kartonindustrie die ontstond in het midden van de 19e eeuw in het Franse Valréas. 3, avenue Maréchal-Foch, Valréas, vaucluse.fr l

CÔTE & PROV ENCE

53

54

COTEPROV ENCE .NL

Special

BEROEMDE TEGELTJES Salernes is al eeuwen het centrum van de beroemde tomettes de Provence. In de omgeving zijn dan ook nog veel actieve tegelfabrieken en pottenbakkerijen. In een van die voormalige fabrieken is La Maison de la Céramique Architecturale Terra Rossa gevestigd, een museum over de tegel- en pottenbakindustrie van de omgeving. Jean Michel Wilmotte, architect en ontwerper, ontwierp dit buitengewone museum en alleen het gebouw is al een bezoekje waard.

Je vindt hier een uitgebreide tentoonstelling over de ambachten waar de regio wereldwijd bekend om werd en kunt tevens verschillende permanente en tijdelijke exposities van kunstenaars bezichtigen. Het museum verzorgt het hele jaar diverse workshops.

MAISON DE LA CÉRAMIQUE TERRA ROSSA QUARTIER DES LAUNES, SALERNES TERRAROSSASALERNES.FR

EEN DUIK IN DE GESCHIEDENIS VAN SAINT-TROPEZ Wist je dat Saint-Tropez in de 18e eeuw de op twee na grootste Franse havenstad aan de Middellandse Zee was? Door de eeuwen heen hebben zeelieden en vissers vormgegeven aan het stadje zoals wij het nu kennen. Om de maritieme geschiedenis van deze beroemde plek te kunnen ontdekken is er in 2013 het Musée d’histoire maritime gesticht. Niet alleen dit museum is interessant, ook de plaats waar het zich bevindt is de moeite: de vierhonderd jaar oude citadel die als voormalig verdedigingsfort hoog boven Saint-Tropez uittorent en vanwaar je een schitterend uitzicht hebt over de baai. De collecties dompelen je onder in de geschiedenis van generaties vissers en koopvaardijlieden. Ook interessant in dit museum is de nieuwe zaal die gewijd is aan de Virtuelle, het wedstrijdzeiljacht dat in 1995 werd ontworpen door de beroemde Franse designer Philippe Starck.

LA CITADELLE-MUSÉE D’HISTOIRE MARITIME 1 MONTÉE DE LA CITADELLE, SAINT-TROPEZ SAINT-TROPEZ.FR/CULTURE/CITADELLE

DÉFENSE D’ENTRER Frankrijk is van oudsher gewend sa patrie te verdedigen. Langs de kust kom je dan ook veelvuldig historische forten tegen. Vlak aan zee in La Seyne-sur-Mer ligt Fort Balaguier, een militair verdedigingsfort dat in

Var

1636 door de Franse architect Vauban werd gebouwd om de haven van Toulon tegen de vijand te beschermen. In dit fort is tegenwoordig Musée Balaguier gevestigd en zijn tentoonstellingen te zien over de maritieme geschiedenis van de streek. Het museum beschikt over maquettes van schepen die in het verleden door de scheepswerven van La Seyne-sur-Mer zijn gebouwd en die afwisselend tijdens tijdelijke exposities worden tentoongesteld. Na afloop van het bezoek aan Musée Balaguier is het fijn vertoeven in de jardin botanique van het museum en kun je genieten van het prachtige uitzicht op de haven van Toulon.

MUSÉE BALAGUIER 924 CORNICHE BONAPARTE, LA SEYNE-SUR-MER LA-SEYNE.FR/MUSEE-BALAGUIER

IN DE VOETSPOREN VAN JEAN AICARD De Provençaalse dichter en romanschrijver Jean Aicard woonde jarenlang in La Garde, vlakbij Toulon. Zijn huis was voor hem een plek waar hij inspiratie vond om te schrijven en waar het dikwijls een druk samenkomen was van schrijvers en kunstenaars. Lange tijd woonden de schilder en beeldhouwer Paulin Bertrand en zijn vrouw bij Aicard in huis en toen deze laatste in 1921 overleed, liet hij het huis aan hen na. De weduwe van Paulin Bertrand heeft op haar beurt de villa aan de stad Toulon gedoneerd die hier in 1980 het Musée Jean Aicard-Paulin Bertrand in stichtte. Dit museum geeft je een kijkje in het leven van de schrijver: boeken, meubilair, persoonlijke voorwerpen, schilderijen en beeldhouwwerken van Bertrand, de indrukwekkende bibliotheek van Aicard, alles is intact gebleven en maakt een uitstapje aan La Garde tot een succes.

MUSÉE JEAN AICARD-PAULIN-BERTRAND 705 AVENUE DU 8 MAI 1945 VILLA LES LAURIERS ROSES, LA GARDE TOULON.FR

SCHATTEN ONDER DE GROND Het massif van Cap Garonne was in de tweede helft van de 19e eeuw een belangrijke kopermijn. Het werd zelfs als een van de vijf mooiste vindplaatsen ter wereld beschouwd. De mijn werd in 1917 definitief gesloten maar omdat de omliggende gemeenten zich bewust waren van het wetenschappelijk en cultuurhistorisch belang ervan werden er belangrijke werk-

zaamheden verricht om de plek toegankelijk te maken voor publiek. Het Musée de la Mine de Cap Garonne opende zijn deuren en gewapend met een helm kun je hier dus nu afdalen in de gangen van de mijn voor een interessante rondleiding. Het museum is gelegen in het beschermde natuurgebied van Cap Garonne waar je heerlijke wandelingen kunt maken en een weids uitzicht hebt op de omgeving van Hyères en de haven van Toulon. Ideaal dus om je museumbezoek hiermee af te sluiten.

MUSÉE DE LA MINE DE CAP GARONNE 1000 CHEMIN DU BAOU ROUGE, LE PRADET MINE-CAPGARONNE.FR

ANDERE LEUKE MUSEA IN DE OMGEVING MUSÉE LOUIS DE FUNÈS

Volledig gewijd aan de Franse komiek Louis de Funès, waarin zowel zijn indrukwekkende carrière als zijn persoonlijke leven worden uitgelicht. Rue Jules Barbier, Saint-Raphaël, museedefunes.fr LIQUORISTERIE DE PROVENCE-DOMAINE DE ST. MARTIN

Een van de laatste likeurstokerijen die nog op traditionele wijze werkt en waar diverse likeuren van planten, kruiden, bloemen en vruchten worden gestookt. 614 Route des Arcs, Taradeau, liquoristerie-de-provence.com MUSÉE DES GUEULES ROUGES

Een interessante rondleiding over de geschiedenis van de bauxietmijnbouw in de Var. Avenue de la Libération, Tourves, tourves.fr MUSÉE DES TOURNEURS SUR BOIS

Ontdek de voorloper van de boules de pétanque in dit leuke museum midden in de hoofdstad van de houtbewerking. Place de la résistance, Aiguines, museedestourneurssurbois.com VILLA CARMIGNAC

Uniek museum met moderne kunst op het prachtige Île de Porquerolles. Piste de la Courtade, Porquerolles, Hyères, fondationcarmignac.com L’ANNONCIADE

Omdat Saint-Tropez aan het begin van de twintigste eeuw een geliefde plek van avant-gardistische schilders was, heeft dit museum hier een mooie collectie aan gewijd. 2 Rue de l’Annonciade-Place Grammont, Saint-Tropez, saint-tropez.fr l

CÔTE & PROV ENCE

55

Bouches-du-Rhô Special

UN IMPRESSIONNISTE IMPRESSIONNANT

De streek rond Aix-en-Provence was voor de Paul Cézanne zijn grote bron van inspiratie. L’enfant du pays kocht in 1901 een stuk grond bij Aix waar hij zijn atelier op bouwde.

Hier bracht hij de laatste jaren van zijn leven door en schilderde Les Grandes Baigneuses en tientallen andere meesterwerken die tegenwoordig in ’s werelds grootste musea te zien zijn. Zijn atelier op de eerste verdieping is een waar stilleven van objecten die model hebben gestaan voor zijn vele werken. Het lijkt net of Cézanne ieder moment weer binnen kan lopen, alles is in de staat gebleven zoals hij het bij zijn dood in 1906 achterliet. Ook leuk om te doen is de wandeling vanaf het atelier van Cézanne naar het vlakbij gelegen Terrain des Peintres. De Mont Sainte-Victoire die je vanaf hier kunt bewonderen is door Cézanne veelvuldig op doek gezet en een aantal reproducties hiervan zijn op deze plek tentoongesteld.

ATELIER DE CEZANNE, AVENUE PAUL CÉZANNE AIX-EN-PROVENCE, CEZANNE-EN-PROVENCE.COM

KUNST IN DE SCHIJNWERPERS Toen Jean Cocteau in 1959 de steengroeve van Les Baux-de-Provence als decor gebruikte voor zijn film Le testament d’Orphée, werd deze plek hierdoor in één klap wereld­ beroemd. Meer dan honderd jaar lang werd hier witte kalksteen gewonnen. Sinds 2012 is hier het digitale kunstcentrum Carrières des Lumières gevestigd. Jaarlijks wordt een indrukwekkende tentoonstelling gewijd aan een grote naam uit de kunstgeschiedenis.

Kunstwerken worden onder begeleiding van muziek op de enorme muren van de steengroeve tot leven gewekt met meer dan honderd videoprojectoren. Dit jaar staat het culturele erfgoed van Venetië centraal en is er tevens een kleine expositie te zien over het werk van de artiste niçois Yves Klein.

CARRIÈRES DES LUMIÈRES, ROUTE DE MAILLANE LES BAUX-DE-PROVENCE, CARRIERES-LUMIERES.COM

HET KASTEEL VAN PAGNOL Château de la Buzine in Marseille dankt zijn bekendheid aan de autobiografische roman Le château de ma mère van de Provençaalse schrijver Marcel Pagnol, die dit kasteel in 1941 kocht zonder het vooraf gezien te hebben met het idee hier zijn films te gaan draaien. Pas op de weg ernaartoe herkende de schrijver het kasteel waarvan de bewaker

56

COTEPROV ENCE .NL

en diens hond zijn moeder zo bang hadden gemaakt tijdens zijn kindertijd. Vele jaren later kwam la Buzine in beheer van de stad Marseille die het omtoverde tot een plek waar geschiedenis en cultuur samenkomen.

Naast een rondleiding in het château worden er ook diverse exposities georganiseerd, op dit moment onder andere over Pagnol, Yves Montand en Charles Aznavour.

CHÂTEAU DE LA BUZINE - CHÂTEAU DE MARCEL PAGNOL, TRAVERSE DE LA BUZINE MARSEILLE, LABUZINE.COM

TERUG IN DE TIJD In het Musée Provençal in het 13e arrondissement van Marseille waan je je in de Provence van de 18e eeuw. Dit museum bevindt zich in het château van Château-Gombert, wat vroeger een dorpje was maar nu deel uitmaakt van la cité phocéenne. Meubels, schilderijen, aardewerk, textiel, oude klederdrachten, kunst en landbouwwerktuigen geven je een uitgebreid beeld van het leven en de tradities uit vroeger tijden. Bij het museum hoort een bibliotheek met een rijke verzameling aan geschiedenis van de streek waar veel gebruik van wordt gemaakt voor onderzoek. Het openlucht­ theater vlakbij het kasteel is het hele jaar door een geliefd podium voor diverse culturele evenementen. Op dit moment ondergaat het museum een grote metamorfose om zijn bezoekers vanaf november 2022 weer in vol ornaat te kunnen ontvangen, dus voorafgaand aan je bezoek even voor de zekerheid de website checken.

MUSÉE PROVENÇAL – CHÂTEAU-GOMBERT 5 PLACE DES HÉROS, MARSEILLE MUSEEPROVENCAL.FR

QUAND L’ART RENCONTRE LA MODE Ontdek de sierkunst en de mode in een prachtige 18e-eeuwse bastide in hartje Marseille. De vooraanstaande famille marseillaise Borély liet dit zomerverblijf rond 1770 bouwen maar al vanaf de 19e eeuw fungeert dit statige bouwwerk als museum. Sinds 2013 is hier het Musée des Arts décoratifs, de la Faïence et de la Mode gevestigd. Het museum herbergt een imposante collectie aan meubelen, keramiek, glas, wandtapijten, kunstvoorwerpen en zeldzame exotische voorwerpen van de 18e eeuw tot nu. Ook zeer de moeite waard is de afdeling die gewijd is aan de mode met creaties van de grootste Franse ontwerpers zoals Balmain, Yves Saint-Laurent

en Christian Dior. Bij Chateau Borély ligt een groot park van zo’n achttien hectare met een botanische tuin en een prachtige jardin à la française, wandelschoenen niet vergeten dus.

CHATEAU BORÉLY, MUSÉE DES ARTS DÉCORATIFS, DE LA FAÏENCE ET DE LA MODE, 132 AVENUE CLOT BEY, MARSEILLE MUSEES.MARSEILLE.FR

DEZE MUSEA MAG JE OOK ZEKER NIET MISSEN LA CONFISERIE DU ROY RENÉ- MUSÉE DU CALISSON

Een visite gourmande legt je uit hoe deze typisch Provençaalse lekkernij gemaakt wordt. Route d’Avignon, Aix-en-Provence, calisson.com MUSÉE DU SAVON DE MARSEILLE-MARIUS FABRE

Voor de liefhebbers van de beroemde ambachtelijke zeepjes is een rondleiding hier een must. 148 Avenue Paul Bourret, Salon de Provence, marius-fabre.com CHÂTEAU DE MONTAUBAN

Dit mooie kasteel fungeerde regelmatig als decor voor de romans van de bekende schrijver Alphonse Daudet. Chemin Montauban, Fontvieille, fontvieille.fr MUSÉE RAIMU

Hoogtepunten uit de carrière en het leven van de lievelingsacteur van Pagnol. 27 Cours Mirabeau, Marignane, musee-raimu.com MÉMORIAL DE LA MARSEILLAISE

Benieuwd naar de geschiedenis van de Marseillaise? Hier kom je te weten hoe le chant de guerre van het Franse leger uiteindelijk uitgroeide tot het Franse volkslied. 23-25 Rue Thubaneau, Marseille, musees.marseille.fr l

ne

CÔTE & PROV ENCE

57

Alp

58

COTEPROV ENCE .NL

es-Maritimes Special

UN MUSÉE PAS DÉMODÉ

Fashionista’s kunnen in dit museum hun hart ophalen. In een luxueus 18e-eeuws hôtel particulier in hartje Grasse bevindt zich het Musée Provençal du Costume et du Bijou. Tijdens een bezoek aan dit voormalige verblijf van de marquise van Cabris ontdek je een bijzondere collectie Provençaalse klederdrachten en sieraden uit de 18e en 19e eeuw, samengesteld door Hélène Costa. Zij had een voorliefde voor tradities uit de Provence. In de loop van haar leven verzamelde ze een indrukwekkend aantal kledingstukken en typische juwelen uit deze streek wat in 1997 leidde tot de opening van het Museum.

MUSÉE PROVENÇAL DU COSTUME ET DU BIJOU 2 RUE JEAN OSSOLA, GRASSE USINES-PARFUM.FRAGONARD.COM

EEN JUWEELTJE IN DE BAAI VAN CANNES Hoe leuk is het om een tochtje te maken naar Île Sainte-Marguerite. Niet alleen een prachtig natuurreservaat, ook een belangrijke getuige van de plaatselijke geschiedenis. Hier ligt Fort Royal, een voormalige gevangenis waar vroeger opposanten van de katholieke monarchie op bevel van de koning gevangen werden gezet. Natuurlijk stop je dan ook even bij de cel van de Masque de fer, de mysterieuze gevangene beroemd uit de romans van Voltaire en Dumas, die jarenlang in deze gevangenis opgesloten zat. Het fort herbergt tegenwoordig het Musée de la Mer waar je een rijke collectie van archeologische vondsten kunt bezichtigen. Ook interessant zijn de muurschilderingen van kunstenaar Jean Le Gac die hier met zijn werk een zeer oud gebruik nieuw leven heeft ingeblazen. Hij gaf namelijk weer kleur aan de beschilderingen die gevangenen op de muren van hun cellen achterlieten.

MUSÉE DE LA MER, ÎLE SAINTE MARGUERITE 1 PLACE BERNARD CORNUT-GENTILLE, CANNES CANNES.COM

TOUS AUX FOURNEAUX De chef cuisinier Auguste Escoffier wordt door de Fransen beschouwd als de vader van de moderne keuken. Samen met César Ritz promootte hij de palaces de la Belle Époque en revolutioneerde hij de Franse keuken met zijn Guide culinaire die nog steeds

beschouwd wordt als de bijbel van de koks.

Wist je trouwens dat het beroemde toetje pêche Melba van zijn hand is? In 1966 werd in zijn geboortehuis in Villeneuve-Loubet het Musée Escoffier de l’Art Culinaire geopend. Het museum, het enige in zijn soort in Frankrijk, biedt een compleet overzicht van de wereld van de Franse keuken. In dit 18e-eeuwse dorpshuis vind je oude fornuizen, mooi gedekte tafels, een collectie menukaarten, suiker- en chocolade­sculpturen, het kantoor en de bibliotheek van de chef en een Provençaalse moestuin. In september en oktober wordt er een expositie aan Auguste Escoffier gewijd.

MUSÉE ESCOFFIER DE L’ART CULINAIRE 3 RUE AUGUSTE ESCOFFIER, VILLENEUVE-LOUBET MUSEE-ESCOFFIER.COM

KUNST IN DE ZON Een museum bezoeken terwijl je geniet van de Zuid-Franse zon en de chant de cigales kan in Saint-Paul-de-Vence, gelegen in de heuvels vlakbij de Côte d’Azur. Hier is midden in de natuur Fondation Maeght gevestigd, een museum met een van de belangrijkste Europese collecties kunst uit de 20e eeuw. Deze eerste particuliere kunststichting in Frankrijk werd in 1964 door Aimé en Marguerite Maeght opgericht in samenwerking met de Catalaanse architect Josep Lluís Sert. Beroemde kunstenaarsvrienden van het koppel hebben persoonlijk deelgenomen aan de conceptie en de realisatie ervan, waarbij ieder zich een plek in het gebouw of de tuin toegeëigende.

Joan Miró, Marc Chagall, Alberto Giacometti, Georges Braque, Alexander Calder en Fernand Léger vonden het allemaal een ideale omgeving om te creëren, en dit had uiteindelijk een uniek museum in een unieke omgeving tot resultaat.

18e en 19e eeuw. De rondleiding eindigt in de charmante Provençaalse tuin en maken je museumbezoek helemaal compleet.

MUSÉE D’ART ET D’HISTOIRE DE PROVENCE 2 RUE MIRABEAU, GRASSE, MUSEESDEGRASSE.COM

OOK ECHT DE MOEITE WAARD MUSÉE INTERNATIONAL DE LA PARFUMERIE

Heerlijke geuren uit de capitale mondiale du parfum. 2 Boulevard du Jeu de Ballon, Grasse, museesdegrasse.com MUSÉE RENOIR

Ontdek waar deze beroemde schilder zijn inspiratie voor zijn werken vond. 19 Chemin des Collettes, Cagnes-sur-Mer, cagnes-sur-mer.fr MUSÉE NATIONAL PICASSO – LA GUERRE ET LA PAIX

In de kapel van het château kun je dit levensgrote meesterwerk van de schilder bewonderen. 1 Place de Libération, ­Vallauris, musees-nationaux-alpesmaritimes.fr MUSÉE NATIONAL FERNAND LÉGER

De belangrijkste werken van deze beroemde schilder uit 20e eeuw worden in dit museum tentoongesteld. 255 Chemin du Val de Pôme, Biot, musees-nationaux-alpesmaritimes.fr MUSÉE DE LA CASTRE

Dit middeleeuwse kasteel met een schitterend uitzicht over Cannes neemt je mee op een culturele reis over de wereld. Le Suquet, Cannes, cannes-destination.fr MUSÉE NATIONAL DU SPORT

Chaussez vos baskets voor een sportieve escapade in het stadion van Nice. Stade Allianz Riviera, Boulevard des Jardiniers, Nice, museedusport.fr l

FONDATION MAEGHT, 623 CHEMIN DES GARDETTES SAINT-PAUL DE VENCE, FONDATION-MAEGHT.COM

EEN VLEUGJE NOSTALGIE Ga even terug in de tijd in het Musée d’Art et d’Histoire de Provence in Grasse. In een voormalige herenhuis werd in 1921 door François Carnot na een grondige restauratie het museum geopend dat de geschiedenis en tradities van deze streek doet herleven. In de diverse vertrekken in oorspronkelijke staat is er een uitgebreide collectie meubels, kunst, keramiek en textiel te zien die een mooie weerspiegeling is van de samenleving uit de

CÔTE & PROV ENCE

59

Alpes de HauteHautes-Alpes Special

PUUR NATUUR

Het couvent des Cordeliers in Forcalquier is gewijd aan de aromatische en geneeskrachtige planten uit de streek. Tijdens een bezoek aan deze plek zullen je reuk- en smaakzintuigen op scherp worden gezet.

Een interactieve rondleiding neemt je mee van de montagne de Lure, op de lijst van UNESCO vanwege zijn biodiversiteit, naar de lavendelvelden van de Provence. De verschillende expositieruimtes vertellen je alles over kruidendokters, de plaatselijke biodiversiteit, de lavendelstokerijen en de producteurs van cosmetica en parfum. Het museum Artemisia verzorgt diverse interessante workshops over onder andere aromatherapie, het maken van parfum en de heilzame werking van kruidenplanten.

ARTEMISIA MUSEUM, COUVENT DES CORDELIERS FORCALQUIER, ARTEMISIA-MUSEUM.FR

EEN BEROEMDHEID IN DE PROVENCE Wie kent ze niet, die heerlijke producten van het Franse cosmeticamerk l’Occitane? Als je aan l’Occitane denkt, denk je direct aan de geurende lavendel uit de Provence. De fabriek in Manosque die gespecialiseerd is in deze natuurlijke producten op basis van Provençaalse planten, is geopend voor publiek en een kijkje hier is zeker aan te raden. Een rondleiding op de werkvloer legt je alles uit over dit inmiddels wereldberoemde merk en daarnaast worden er workshops aangeboden waar je ingewijd wordt in het creëren van verschillende parfums.

MUSÉE L’OCCITANE, ZI SAINT-MAURICE, MANOSQUE VISITELOCCITANE.COM

UN SAUT DANS LA PRÉHISTOIRE Neem een grote sprong in het verleden in de Alpes-de-Haute-Provence. In het hart van het natuurpark van de Verdon bevindt zich het Musée de Préhistoire des Gorges du Verdon.

Dit moderne gebouw, ontworpen door de architect Norman Foster, biedt een permanente tentoonstelling die een miljoen jaar menselijke geschiedenis laat zien. Hier wordt een verzameling archeologische vondsten van vijftig jaar opgravingen in de Verdon tentoongesteld. De collectie is van dusdanige omvang dat dit museum als een van de grootste prehistorische musea van Europa wordt beschouwd. Buiten is er een reconstructie van een préhistorisch dorp te zien en

60

COTEPROV ENCE .NL

leidt een mooie wandeling naar de grotte de la Baume-Bonne, een uitzonderlijke prehistorische locatie tweehonderd meter onder de grond waar sporen zijn gevonden die de mens miljoenen jaren geleden achterliet.

MUSÉE DE PRÉHISTOIRE DES GORGES DU VERDON ROUTE DE MONTMEYAN, QUINSON MUSEEPREHISTOIRE.COM

EN ER IS MEER TE ZIEN

SALAGON, MUSÉE ET JARDINS

Cultuur en natuur worden verenigd in dit mooie middeleeuwse klooster in de Haute Provence. Le prieuré, Mane, musee-de-salagon.com ECOMUSÉE L’OLIVIER

JE MARCHE DONC JE SUIS Hou je van cultuur maar ook van bewegen, dan moet je naar Musée Gassendi. Hier komt de denkwijze ‘ambulo ergo sum’, ‘ je marche donc je suis’, van filosoof en wiskundige Pierre Gassendi tot leven. Je wordt uitgenodigd de collectie te verkennen alsof je langs een bergpad loopt; op en neer over de vijf verdiepingen waar lokale geschiedenis, moderne kunst en beaux arts naast elkaar geëxposeerd worden. Buiten in de bergen zet je je bezoek voort en ontdek je al wandelend een collectie moderne kunst. Hier dompel je je onder in het mooie landschap van het UNESCO Geoparc met werken die in de natuur en in verlaten dorpen door hedendaagse kunstenaars zijn tentoongesteld. Bekende namen zoals Herman De Vries, Andy Goldsworthy en Paul Armand Gette zijn hier vertegenwoordigd. Een sportieve uitdaging.

MUSÉE GASSENDI, 64 BOULEVARD GASSENDI DIGNE-LES-BAINS, MUSEE-GASSENDI.ORG

KLEIN VAN OMVANG, GROOT VAN BETEKENIS Gelegen op de grens tussen Frankrijk en het hertogdom Savoie, dat later bij Italië zou horen, heeft het vestingstadje Entrevaux meermalen hevig strijd moeten leveren. De middeleeuwse citadel die later door Vauban nog flink verstevigd werd, had dan ook een belangrijke militaire functie. De laatste was de gevangenis voor Duitse officieren in de Eerste Wereldoorlog. Vanwege zijn belangrijke geschiedenis is Entrevaux tegenwoordig een gewilde culturele trekpleister in de omgeving. Aan het begin van het pad naar de citadel is in de voormalige kruitfabriek uit de 17e eeuw nu het Musée de la Poudrière te bezichtigen, een hommage aan de belangrijke adellijke familie de Glandèves. Je eindigt je bezoek met een wandeling omhoog naar de citadel om daar heerlijk van het uitzicht over de omgeving en de rivier de Var te genieten.

CITADELLE ET MUSÉE DE LA POUDRIÈRE MONTÉE DE L’ORBITELLE, ENTREVAUX VERDONTOURISME.COM

Deze boom heeft als symbool van de Provence natuurlijk ook recht op zijn eigen museum. Ancienne route de Forcalquier, RD 13, Volx, ecomusee-olivier.com FONDATION CARZOU

Jean Carzou beschilderde deze schitterende kapel waar het werk van moderne kunstenaars centraal staat. 7-9 Boulevard Elémir Bourges, Manosque, fondationcarzou.fr MUSÉOSCOPE DU LAC DE SERRE-PONÇON

Ga mee op een verbazingwekkende reis en ontdek de verdronken dorpen en de bouw van de stuwdam van Serre-Ponçon. Le Belvédère de Serre-Ponçon, Rousset, museoscope-du-lac.com MAISON ALEXANDRA DAVID-NEEL

De villa van deze schrijfster en ontdekkingsreizigster herbergt een museum geheel gewijd aan haar leven, haar reizen en haar werk.

27 Avenue du Maréchal Juin, Digne-lesBains, alexandra-david-neel.fr MUSÉE DU SOUM

Ontdek het leven van de bergbewoners in dit hoogste dorpje van Europa. Saint-Véran, queyras-montagne.com l

Provence

CÔTE & PROV ENCE

61

Reportage

62

COTEPROV ENCE .NL

RENOIR EN ZIJN TUIN

SCHEPPEN ALS GELUKSTHERAPIE T E K S T: PAU L S M I T – B E E L D : PAU L S M I T & M I C K PA L A R C Z Y K

Renoir was oud en reumatisch toen hij zijn laatste levensjaren op Les Collettes doorbracht, de olijfgaard met zijn villa boven Cagnes-sur-Mer. Als hij schilderde vergat hij echter de pijn en was hij gelukkig. Scheppen was zo belangrijk voor hem, dat hij op 72-jarige leeftijd zelfs nog aan iets nieuws begon: beeldhouwen.

Haut-de-Cagnes, gezien vanuit de tuin van Renoir, Les Collettes. Dit deel is een voormalige olijfgaard, met eeuwenoude olijfbomen.

CÔTE & PROV ENCE

63

Reportage

PICASSO WILDE RENOIR GRAAG

BEZOEKEN, MAAR DIE STIERF VOORDAT DE ONTMOETING PLAATSVOND

P

ierre-Auguste Renoir was al oud toen hij Les Collettes kocht, de tuin boven Cagnes-surMer. En dat, terwijl hij niet van tuinieren hield.

Een heel ander verhaal dus dan bij zijn vriend en mede-impressionist Claude Monet en diens tuin in Normandië. Die vond tuinieren even creatief als schilderen en schiep vanuit het niets een Gesamtkunstwerk van bloemen, vijvers en bruggetjes, dat hij vervolgens ging schilderen. De beroemde, reusachtige waterleliepanelen in de Parijse Orangerie waren daar het gevolg van, een ode aan het leven, waarmee hij het einde van de Eerste Wereldoorlog vierde.

Renoir deed hetzelfde: als reactie op de vredesverklaring schilderde hij een ode aan het leven, tevens zijn laatste werk. Echter op zijn manier: geen bloemen, maar jonge vrouwen, naakt, rondborstig, hun huid de kleur van een rijpe perzik. ‘Een vrouw moet worden geschilderd als een prachtige vrucht,’ vertelde hij zijn vriend, kunsthandelaar Vollard. ‘Als er geen borsten hadden bestaan, denk ik niet dat ik ooit figuren zou hebben geschilderd!’

In zijn laatste schilderij, Les grandes baigneuses uit 1919, bevolken zijn vrouwen een groene tuin met heuvels op de achtergrond. Het zou Les Collettes kunnen zijn. En het beekje, waarin verderop enkele vrouwen baden, is waarschijnlijk de Cagne.

HUURDER IN HART IN NIEREN

Anders dan Monet vond Renoir de olijfgaard die hij had gekocht mooi zoals hij was en wilde hij er niets aan veranderen. Net als Monet begon hij echter zijn tuin te schilderen. Ook het sobere landhuis wat bij de olijfgaard hoorde, wilde Renoir laten zoals hij het aantrof. Met zijn aankoop had hij de oude olijfbomen en het huis gered van de ondergang, maar wonen wilde hij er niet. Hij huurde liever, wilde zich niet vastleggen aan een plek. Dat had hij al een reeks winters in Cagnes gedaan; het zuidelijke klimaat verzachtte de pijn van zijn reuma.

Zijn vrouw Aline vond echter dat ze van het grondstuk moesten profiteren door er een villa op te bouwen, voor henzelf en het talrijke personeel. Tegenwoordig is dat het museum. Renoir, die niet van discussies hield, gaf toe. Het was Aline die vervolgens begon te tuinieren; geen tuin voor het oog, zoals bij Monet, maar een praktische moestuin. Bij Renoir’s kunstenaarsvrienden stond Aline bekend om haar fantastische kookkunst. Speciaal voor haar man legde ze echter ook een bloementuin aan, want Renoir schilderde behalve vrouwen graag snijbloemen.

GOD HATES RENOIR

Monet’s waterlelies worden tegenwoordig door brede lagen van de bevolking gevierd. Maar Renoir’s laatste werken

64

COTEPROV ENCE .NL

lokken sinds enige tijd een andere reactie uit. Iedereen heeft wel gehoord van groeperingen uit de Amerikaanse biblebelt, die door het land trekken om tegen homo’s of abortus te protesteren. Maar er zijn ook groepen die van de ene museumexpositie naar de andere reizen om te protesteren tegen Renoir’s latere werken met spandoeken als ‘God hates Renoir.’ Daarbij draait het niet, zoals je zou verwachten, om de uitbundige naaktheid van de geschilderde modellen, maar om hun - in de ogen van deze Amerikanen - lelijkheid. Kennelijk zijn ze zo door ons moderne schoonheidsideaal van mode en reclame gehersenspoeld, dat ronde vormen, wulpse huidplooien en volumineuze billen een trauma uitlokken. ‘Renoir sucks at painting!’ roepen ze. Censuur is nodig, de schilderijen moeten uit tentoonstellingen verbannen worden, liefst zouden ze de doeken op een brandstapel in rook zien opgaan.

Hoe anders was dit in zijn eigen tijd. In Renoir’s Cagnes-jaren werd zijn recentste werk namelijk juist opgehemeld door opkomende jonge kunstenaars als Matisse en Picasso. Picasso bezat zes late werken en wilde Renoir graag bezoeken, maar die stierf voordat de ontmoeting plaatsvond. Het was het moment waarop Picasso afstapte van zijn kubisme en stevig gebouwde badende personen in klassieke stijl begon te schilderen. Matisse was er iets sneller bij en kwam in 1918 meerdere keren langs. Hij zag Renoir’s Les grandes baigneuses en schreef aan vrienden dat hij ‘een meesterwerk-in-wording’ had gezien. Zelf schilderde hij bij één van die bezoeken Renoir’s tuin.

Daarin staat, op de plek waar het nog altijd staat, Venus Victrix, Renoir’s eerste grote beeldhouwwerk.

DE NIEUWE HANDEN VAN RENOIR

Dat Renoir ook beeldhouwde is niet erg bekend en om die reden is behalve Renoir’s tuin ook het museum een bezoek waard, want daarin staan zijn laatste jaren centraal. In 1913, toen Renoir’s sculpturele avontuur begon, had hij last van extreme artritis. Hij zat in een rolstoel omdat zijn benen ondertussen verlamd waren en moest in een draagstoel naar zijn atelier of de tuin gedragen worden. Zelf vond hij het erger dat hij zijn vingers niet meer kon bewegen: tot klauwen waren zijn handen vergroeid.

Zijn vrouw, zoon of model bond ze met een lint aan elkaar en klemde er zijn penseel in vast. Vervolgens schilderde hij door zijn armen te bewegen, niet zijn vingers, een ongekende prestatie. Desondanks waagde hij zich ook aan grote schilderijen. Om de hoeken van het doek te kunnen bereiken, stond het op een constructie die aan een katrol hing, zodat hij het hoger of lager kon hijsen.

Kostte schilderen hem al grote moeite, beeldhouwen was pas echt onmogelijk. Boetseren in klei, een beitel vasthouden, daarvoor waren beweeglijke vingers nodig.

Boven: Renoir gebruikte zijn personeel en meisjes uit het dorp Cagnes als modellen. Dit schilderij, Les Grandes Baigneuses, dat in Musée Renoir hangt, stamt echter van voordat Renoir in Cagnes woonde. Het is een herinterpretatie uit 1901/1902 van een werk dat Renoir veel eerder, in 1887, maakte. Dat was veel preciezer geschilderd dan dit en betekende destijds zijn breuk met het impressionisme. Deze interpretatie is veel vrijer en speelser.

Rechts: Zonsondergang achter twee oeroude olijfbomen in de tuin Les Collettes van Renoir.

Onder: Een reproductie van een schilderij van Renoir uit 1914, met een vergelijkbaar zicht als in de foto waarmee dit artikel opent. Dit paneel staat in de buitenlucht opgesteld op de plek waar het is geschilderd.

CÔTE & PROV ENCE

65

Links: De boerderij van Les Collettes, zoals geschilderd door Renoir in 1915. Je voelt de warmte bijna, ziet het trillen van de lucht, hoort de krekels. Dit werk hangt in het Musée Renoir, ondergebracht in de villa van Les Collettes, Renoir’s voormalige woonhuis.

Linksonder: Deze buste van Venus Victrix is een voorstudie in terracotta voor de grote Venus en vormt een tussenstadium in de unieke samenwerking tussen Renoir en Guino.

Rechtsonder: Buste van Madame Renoir (1916, Renoir/Guino). Aline, Renoir’s echtgenote, was oorspronkelijk één van zijn eerste modellen en komt voor op meerdere van de bekendste schilderijen uit zijn impressionistische periode.

Rechterpagina: De boerderij van Les Collettes, temidden van de oude olijfgaard.

Het spel van zon en schaduw op de voorgrond intrigeerde Renoir mateloos op het hoogtepunt van zijn impressionistische periode en speelt een belangrijke rol in zijn misschien wel beroemdste schilderij Bal bij de Moulin de la Galette.

66

COTEPROV ENCE .NL

RENOIR’S HANDEN WERDEN MET

EEN LINT AAN ELKAAR GEBONDEN, HET PENSEEL ERTUSSEN GEKLEMD

In 1907 was het hem nog gelukt een klein eerste probeersel te maken - een reliëf van Coco, zijn jongste zoon - maar in 1913 waren zijn vingers volledig vergroeid. Hij verzuchtte op een dag aan Vollard dat hij altijd had willen beeldhouwen, maar te lang geaarzeld had. Nu was het te laat. Vollard, behalve een vriend ook een gewiekste zakenman met een neus voor nieuwe ontdekkingen, sprong op van zijn stoel, riep: “Je hebt nieuwe handen nodig. En ik zal ze voor je vinden!” en vertrok, Renoir verbluft achterlatend.

Hij hield echter woord en kwam terug met de handen van Richard Guino. De rest van de jonge beeldhouwer kreeg Renoir er gratis bij. Het was de 23 jaar jonge assistent van beeldhouwer Maillol, een grote fan van Renoir en willig om zijn handen te lenen aan de ideeën van de oude meester. Vollard betaalde hem en had als clausule in het contract opgenomen dat Renoir — en alleen Renoir — het werk zou signeren. Vollard had in zijn kunsthandel gemerkt dat Renoir in 1913 de top van zijn roem bereikt had - voor zijn schilderijen werd nu meer betaald dan voor die van Monet - dus sculpturen van Renoir, vertegenwoordigd door kunsthuis Vollard, zouden een sensatie zijn.

VENUS VICTRIX

Renoir dacht nooit aan geld of roem. Hij was echter geïntrigeerd door het idee om beeldhouwwerken te scheppen in symbiose met een andere kunstenaar. En het klikte wonderwel tussen de oude meester van weinig woorden en de levendige jonge Catalaan. Voor Renoir gold als een levenswet dat je ergens plezier in moest hebben om het goed te doen. Schilderen maakte hem altijd blij en nu had hij plezier in die wonderlijke samenwerking met Guino en dus werd het project serieus. Guino had een enorme eerbied voor Renoir, zijn oog voor verhoudingen en vlakverdeling, en kon daarom goed omgaan met Renoir’s

aan- en opmerkingen. En Renoir merkte dat hij via de goed luisterende en snel lerende Guino sommige geliefde personages uit zijn schilderijen driedimensionaal tot leven kon brengen.

Venus Victrix — de Victorieuze Venus — was zo’n personage. Het centrale karakter uit zijn op dat moment meest recente schilderij Le jugement de Paris, waarin Venus als mooiste der godinnen de appel heeft ontvangen, de prijs voor de Miss Goddess-verkiezing. De bronzen sculptuur was bedoeld voor een centrale plek in de klassieke, geometrische tuin, die Aline ondertussen voor de villa had aangelegd. Het beeld ademt daadwerkelijk de sfeer van de klassieken, heeft iets tijdloos en universeels.

Anders dan in het schilderij houdt Venus een kledingstuk vast, zoals in Renoir’s vele schilderijen van wasvrouwen.

Het is alsof Venus haar kleding aflegt, zonder schaamte haar tijdloze schoonheid tonend. Picasso was ervan onder de indruk toen hij het, na Renoir’s dood, voor het eerst zag. De Amerikaanse Renoir sucks-groepering zou echter getraumatiseerd de tuin van Les Collettes uit rennen vanwege het overtollige brons op Venus’ heupen en billen.

Zelf ben ik van Renoir gaan houden sinds mijn bezoek aan zijn tuin. Het is volkomen na te voelen waarom hij Les Collettes met zijn aankoop voor de ondergang wilde redden. De schoonheid van de olijfbomen, zo oud en verwrongen dat ze van steen lijken, is overweldigend, het zicht op het oude Cagnes nog altijd lieflijk. Hoeveel pijn hij ook had, elke dag liet Renoir zich in zijn draag- of rolstoel de tuin in dragen om te schilderen. Of hij zat in zijn atelier met de deur open en schilderde modellen tussen de bloemen in het gras. Zelfs de dag van zijn dood, te ziek om zijn slaapkamer uit te kunnen, had hij zitten schilderen: een stilleven, met bloemen die Dédée, zijn laatste favoriete model, zijn laatste Eva, uit de tuin had gehaald. l

CÔTE & PROV ENCE

67

Reportage

La Grande Venus Victrix – de Grote Victorieuze Venus – in Renoir’s tuin, tegen de achtergrond van zijn villa, nu het Musée Renoir. Dit is het eerste beeld in vol formaat (uit 1914) dat voortkwam uit de samenwerking tussen Renoir en Richard Guino. Renoir maakte de voorschetsen, Guino studies in klei, Renoir gaf commentaar en suggesties, Guino voerde ze uit in gedetailleerdere studies.

Zo ging het verder tot aan het uiteindelijke resultaat.

CARNET DE RENOIR TUIN EN MUSEUM Musée Renoir, 19 Chemin des Collettes cagnes-sur-mer.fr/culture/ musee-renoir OPENINGSTIJDEN: juni - september: 10-13 u en 14-18 u (de tuin blijft open van 10-18 u) oktober - maart: 10-12 u en 14-17 u (de tuin blijft open van 10-18 u)

FILM In 2013 is er een Franse film van Gilles Bourdos over de laatste jaren van

68

COTEPROV ENCE .NL

het leven van Renoir op Les Collettes gemaakt, simpelweg getiteld RENOIR. Het speelt nadat beeldhouwer Guino is vertrokken uit het huishouden van Renoir en Aline is gestorven. Op dat moment, midden in de Eerste Wereldoorlog, klopt Andrée Heuschling aan, bijgenaamd Dédée, omdat ze gehoord heeft dat Renoir een model zoekt. Ze wordt zijn laatste favoriete model en doet hem nog een laatste keer opleven. Inhoudelijk is de film nogal leeg, maar de beelden zijn schitterend. Die zijn overigens niet in Les Collettes gefilmd, maar in Domaine du Rayol in Rayol-Canadel-sur-Mer.

BOEKEN DE TUINEN VAN RENOIR door Derek Fell is een goed en mooi boek over de tuin, de olijfgaard, de villa en de jaren dat Renoir er doorbracht.

Het is in bibliotheken te vinden en tweedehands te koop.

RENOIR - AN INTIMATE BIOGRAPHY door Barbara Ehrlich White (€ 17,09 op bol.com). 432 bladzijden leesplezier over het leven van de meester.

HET GROOTSTE SCANDINAVISCHE IMMOKANTOOR AAN DE CÔTE D’AZUR

Als internationaal team van makelaars met grote expertise en ervaring helpen wij u graag verder in 18 talen, waaronder in het Nederlands.

Wij hebben een uitgebreid aanbod aan vastgoed te koop: van appartementen tot penthouses in Cannes, Nice en Menton. Van karakteristieke Provençaalse villa’s in de Var tot moderne villa’s aan de kust. Zelfs hotels en mooie wijngaarden.

Johan en Filip Wretman

Jan Vermeijen Uw Belgische vastgoed expert 06 34 35 29 09 jan@wretmanestate.com

Wij ontvangen u graag in één van onze 7 kantoren verspreid over de Côte d’Azur en de Provence om samen uw droomhuis te vinden, of uiteraard de perfecte kopers!

Orna de Vries Uw Nederlandse vastgoed expert 06 12 78 43 17 orna@wretmanestate.com

Ilse penoey Cannes, Mougins en omgeving 06 29 79 14 04 Ilse@wretmanestate.com

Jenny forsberg mul Nice, Menton en omgeving 06 21 74 27 67 jenny@wretmanestate.com

CANNES 19 Rue des Serbes

ANTIBES 28 Bd Albert 1er

NICE 54 Rue Gioffredo

VALBONNE 2030 Route de Cannes

CALLIAN RD562

MENTON 2 Rue du Bastion

www.wretmanestate.com

04 92 98 92 54

contact@wretmanestate.com

Bezige 70

COTEPROV ENCE .NL

Reportage

bijen

in Saint-Rémy CÔTE & PROV ENCE

71

Reportage

Culinair schrijver Renie bezoekt voor Côte & Provence indrukwekkende Provençaalse familiebedrijven en ontdekt alles over de geschiedenis, savoir-faire en bijzonderheden van deze typische Zuid-Franse producten en hun makers.

Deze keer: de honing van Le Rucher des Alpilles.

T E K S T: R E N I E E G H U I Z E N – B E E L D : R E N I E E G H U I Z E N & D E FA M I L I E B RU N

H

et is een prachtige, zonovergoten dag wanneer ik het terrein op loop van de familie Brun. De witte bloesem bloeit aan de fruitbomen, kleurrijke bloemen komen langzaam tevoorschijn aan de rand van het erf en het eerste veulen drinkt ongeduldig bij zijn moeder, de lente is volop aanwezig. De hond komt blaffend op me af, maar wordt al snel teruggeroepen door Rémi, de vriendelijke eigenaar van dit 140 jaar oude familiebedrijf.

Le Rucher des Alpilles is een bekende naam in Saint-Rémy-de-Provence. Niet verwonderlijk, vijf generaties van de familie Brun hebben ondertussen deze bijenstal geleid, en Le Rucher produceert en verkoopt nog steeds verschillende soorten honing, niet alleen in de regio, maar ook in het buitenland. Rémi heeft zo’n zevenhonderd bijenkasten die samen voor negen

72

COTEPROV ENCE .NL

verschillende soorten honing zorgen. Maar hierover later meer, laten we bij het begin beginnen…

PIONIERS VAN DE BIJENTEELT

De passie voor het vak spat van mijn gastheer af wanneer hij aan de houten keukentafel begint te vertellen over Étienne Brun, zijn betovergrootvader die in 1882 landbouwer was. Étienne had verschillende druivenvelden en een kwekerij. Hij is degene die brood zag in het houden van een bijenstal en had al gauw honderd bijenkasten in de velden staan. Een enorm aantal voor dit tijdperk. Maar het is vooral zijn zoon en opvolger Antoine die rond 1900 het bedrijf een impuls heeft gegeven. Hoewel hij de kwekerij en de druivenvelden nog steeds bleef onderhouden, ging zijn voorkeur uit naar het ontwikkelen van de bijenstal. Met zijn partner

Desopercultation Extraction

CÔTE & PROV ENCE

73

Reportage

‘I M K ER IS E EN MOEI L IJK BEROEP GE WOR DEN

M A A R DE PA SSI E ZORGT ELK E OCH T END

NOG VOOR E EN GL I M L ACH OP M IJ N GE ZICH T’

Edmond Alphandéry, een pionier van de Franse bijenteelt, organiseerde hij de eerste honingmarkten in de regio van Avignon en Saint-Rémy-de-Provence. Samen bedenken ze een bijenkorf met drie poten die veel stabieler is dan de oude versie en Alphandéry schrijft in 1931 zijn bekende boek Le traité complèt de l’apiculture waarin veel foto’s terug te vinden zijn van de bijenkasten van de overgrootvader van Rémi.

‘De belangrijkste uitvinding van Antoine was een bijenkorf met de naam Automatic, deze veranderde de manier van honing rapen volledig’, volgens Rémi.

‘Tot dan toe werd er een rokend lont met zwavel in de bijenkorf gehangen wanneer het tijd was de honing uit de raten te halen, maar dit was dodelijk voor de bijenkolonie. Alle bijen, inclusief de net geboren exemplaren en de koningin, gingen dus verloren om de waardevolle honing te kunnen oogsten.’ Rémi vervolgt: ‘de komst van de Automatic was dus van vitaal belang voor de imkers uit de deze tijd: geen verlies meer van de kolonie en ook het rendement van de honing zelf werd vergroot’.

De moderne bijenhouder vertelt me ook dat zijn overgrootvader een nieuw model bijenkast bouwde waar de ramen er één voor één uit gehaald konden worden, om de honing af te nemen. Rémi werkt ook vandaag de dag nog steeds met een zelfgebouwde machine om de honing te oogsten, getekend door vader Antoine, gebouwd door zoon Étienne junior, ergens gedurende de jaren veertig of vijftig. Hierdoor kunnen er verschillende soorten honing geproduceerd worden, naar gelang de planten en bloemen om de kast heen. Een ingewikkeld en precies werkje en iets wat Rémi tegenwoordig nog steeds doet.

DE BIJEN OP NUMMER ÉÉN

We komen ondertussen aan in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw, toen namen de ouders van Rémi, Jean en Maryse, namelijk het roer over. ‘Mijn vader is degene die uiteindelijk volledig is overgegaan op het bijenhouden’, vertelt Rémi, ‘hij had meer dan duizend bijenkasten in zijn bezit waarvan één deel altijd op vaste plekken stonden, bijvoorbeeld bij een lavendelveld, en een ander deel constant verplaatst werd om een kruising van verschillende soorten pollen te krijgen en dus een smaakvolle honing te creëren’. Rémi gebruikt deze werkwijze nog steeds, maar dit houdt wel in dat hij vooral ’s nachts werkt en bijenkasten van 45 kilo van het ene veld naar het andere veld brengt. Dus als je dacht dat bijenhouden een rustig en licht beroep is, think again! De ouders van Rémi ontwikkelden meer dan negen soorten honing en deze werden onder andere naar Zwitserland, Luxemburg en, tot 2001, naar Amerika geëxporteerd.

74

COTEPROV ENCE .NL

En dan komen we aan bij de vijfde generatie, Rémi zelf.

Ik vind het grappig om te zien hoe hij tot nu toe met zoveel bewondering en passie over zijn familie heeft verteld, maar nu we bij hemzelf aankomen weet hij even niet meer zo goed wat te zeggen. ‘Met al het werk wat mijn voorouders allemaal verzet hebben, speel ik eigenlijk maar een kleine rol in het verhaal’, zegt hij veel te bescheiden. ‘Ik probeer zoveel mogelijk verschillende soorten honing te produceren en ook het strategisch plaatsen van de bijenkasten doe ik nog steeds. En verder hebben we de verkoop op markten en beurzen ontwikkeld en educatieve rondleidingen hier op het terrein voor toeristen en scholen opgezet’.

Rémi heeft ook technisch gezien veranderingen doorgezet. Om een goed beeld te krijgen van de aanwezige honing in de kast, is er geïnvesteerd in een elektronische weegschaal. De bijenkasten worden hierop gewogen om te kijken of ze nog verplaatst moeten worden, of dat ze vol genoeg zijn en dus geleegd kunnen worden.

Met de laatste benzineprijzen in mijn achterhoofd, is dit beslist een welkome aanschaf geweest die het onnodig verplaatsen van de vele kasten voorkomt.

DE TOEKOMST

Wanneer ik hem vraag naar de invloed van de klimaatverandering, wordt snel duidelijk dat deze een verpletterend effect heeft op het beroep van Rémi. ‘De sterfte onder de bijen ligt erg hoog, iets wat een jaar of vijftien geleden nog nauwelijks voorkwam. We zijn genoodzaakt een aparte kast te gebruiken om op een specifieke wijze koninginnen te kweken en we voeden de bijen weer op de traditionele manier met hun eigen honing’.

Rémi laat me foto’s zien van een bijenkast met tientallen dode bijen op de grond en volgens hem is dit beeld helaas geen uitzondering. De negatieve gevolgen van het gebruik van chemische producten door de omliggende tuinbouwers laat dagelijks zijn sporen na.

Op de vraag of hij zichzelf een ander beroep ziet uitoefenen, is het antwoord tweeledig, ja en nee. ‘Imker is een moeilijk beroep geworden’, zegt Rémi. ‘Twintig jaar geleden werd de klimaatverandering niet eens genoemd, maar tegenwoordig is het alleen al een heel werk om goede, gezonde bijen in je bezit te hebben en te houden. Wanneer je éénmaal een bijenvolk hebt, is het zaak om je goed te informeren en ze heel precies te plaatsen. Wat gebruiken de boeren in de buurt voor middelen om je bijenkasten heen? Hoe is de temperatuur? En daarna hopen dat je geen visite krijgt van de aziatische wesp of de varroamijt, alletwee dodelijk voor een bij’. Tot mijn verbazing hebben de bijenhouders ook last van diefstal. Hele bijenkasten verdwijnen in

Vader Jean en Rémi Brun

Overgrootvader Antoine

het holst van de nacht, een duur grapje om deze weer te vervangen. Heb je dan uiteindelijk honing, moet je deze ook nog zien te verkopen. In de supermarkten vind je veel Franse honing, die helemaal niet uit Frankrijk komt. De honing komt uit het buitenland en wordt hier in een potje geschonken waar dan een mooie Franse vlag op komt te staan.

De liefde voor het vak én zijn familie wint het op dit moment echter nog steeds. ‘Mijn ouders en grootouders hebben zo hard gewerkt om Le Rucher des Alpilles op de kaart te zetten, dat ik het me niet kan veroorloven

al dit werk teniet te doen. De passie voor de ambachtelijke bezigheid zorgt ervoor dat ik elke ochtend met een glimlach opsta. Het werken in de buitenlucht, vaak in een prachtige omgeving, helpt natuurlijk ook mee en doet de vermoeidheid en de zorgen snel vergeten.’

Je kunt ‘Le Rucher des Alpilles’ vinden op Facebook. Mocht je in Saint-Rémy-de-Provence zijn, ga er dan zeker even langs. Je kunt er onder andere lavendelhoning, rozemarijnhoning en kruidkoek kopen. l

Sélection L U X U R Y P R O P E R T I E S – P R OV E N C E V E R T E

SALERNES

TRADITIONELE PROVENÇAALSE VILLA

Ruime villa (230 m2) met tuin, terras, zwembad en bijgebouwen. Uitzicht over het platteland. Verdeeld over twee verdiepingen is een ruime woonkamerkamer, keuken, studeerkamer, 4 slaapkamers (waarvan één mastersuite) elk met eigen badkamer, 1 gastentoilet, 1 opslagruimte en 1 werkplaats. Er is ook een intercomsysteem, airconditioning, dubbele beglazing en een open haard, een zonnepaneel voor warm water, centrale stofzuiging en een tank voor automatische besproeiing.

Daarnaast is er een poolhouse, een carport voor 3 auto’s, en een schuur van ongeveer 20 m2.

€ 850.000

Ref. PR1-314

CARCÈS

PROVENÇAALSE VILLA

Deze mooie villa ligt in de heuvels en wijngaarden rond Carcès. In onberispelijke staat, en gebouwd volgens de hoogste kwaliteitseisen, biedt deze villa echt alle voor het goede Provençaalse leven. Rondom is een 8500 m2 grote aangelegde tuin. Op de begane grond: woonkamer, grote keuken/eetkamer, grote slaapkamer en suite, badkamer met douche, 2 kelders en een bibliotheek. Op de eerste verdieping: 3 slaapkamers met eigen badkamer, waarvan een met terras, en een studeerkamer. Het verwarmingssysteem is dit jaar vernieuwd, en er is een waterput. Het grote zwembad kan gebruikt worden met zout water of chloor. Geen buren, het is werkelijk een oase van rust.

€ 1.189.000

VINS-SUR-CARAMY

BASTIDE MET APPARTEMENT

Gelegen tussen de heuvels rond de Caramy-vallei, dicht bij het meer van Carcès, staat dit unieke ensemble. Gebouwd en ingericht volgens een zeer hoge standaard. De bastide van 240m2, heeft een woon-eetkamer, een open keuken, 5 slaapkamers, 5 doucheruimtes, 5 toiletten, een kantoor en een wasruimte. Het appartement van 53m2 heeft een woon/eetkamer, keuken en slaapkamer, met een doucheruimte en toilet. Het poolhouse van 30m2, heeft een zit/eetkamer, een keuken, en een doucheruimte en toilet. Het geheel staat op 1.300 m2 grond met een mooi aangelegde tuin waarin een een groot zwembad, een jacuzzi en een forellenvijver.

€ 1.055.00

Ref. PR1-321

TOURTOUR

VILLA MET PANORAMISCH UITZICHT

Vrijstaande villa met een ruime tuin verdeeld over 4 terrassen met panoramisch uitzicht op de Maures en een verwarmd zwembad.

De villa is te bereiken via een beveiligde poort vanuit een rustige laan. De woning heeft vijf grote tweepersoons slaapkamers, een familie badkamer, 2 douchekamers, een ruime zit/eetkamer (35 m2), een grote keuken/eetkamer van vergelijkbare grootte met deuren naar een zonnig en schaduwrijk terras. Daarnaast nog een aparte slaap­kamer en doucheruimte beneden, met deuren naar terras.

Het middeleeuwse dorp Tourtour ligt op korte loopafstand van de heuvel.

Ref. PR1-319 € 595.000

Ref. PR1-323

S.À.S. The Path, Provence Verte Sotheby’s International Realty, Place des Ormeaux, 83690, Tourtour Mobile : +33 (0)7 87 63 76 78 – Office: +33 (0)4 94 84 56 60 E-mail: contact@provenceverte-sir.com

www.provenceverte-sothebysrealty.com

leuke zomerse evenementen à la une

n a v r e e c m n o e Z v De Côte & Pro C'est l'été! En het lijkt erop dat gemeenten en organisatoren van grote festivals voor het eerst sinds het begin van de pandemie weer wat vrijer kunnen zijn in de invulling van evenementen, festivals en andere leuke bijeenkomsten. Hoog tijd dus om een paar leuke zomerse evenementen in de spotlight te zetten, want ook deze zomer valt er weer genoeg te beleven in

Zuid-Frankrijk.

Samenstelling: Carin Bertomeu

CÔTE & PROV ENCE

77

FESTIVAL D’AVIGNON LES RENCONTRES DE LA PHOTOGRAPHIE D’ARLES

Voor de fotografie wat het filmfestival van Cannes is voor de cinema: een echte referentie. Dit evenement, dat al vanaf 1970 bestaat, is het grootste fotofestival ter wereld en bestrijkt elk jaar het hele spectrum van hedendaagse creaties. Dit jaar vinden Les Rencontres d’Arles plaats van 4 juli tot 25 september en kun je zo’n veertig tentoonstellingen bewonderen op historische en culturele locaties in de stad. Voor fotografen in de dop: in Arles worden tijdens het festival cursussen georganiseerd door bekende namen uit de wereld van de fotografie. Meer informatie over het volledige programma vind je op rencontres-arles.com. l

Dompel je meer dan twee weken lang onder in de wereld van theater in het magnifieke kader van de Cité des Papes, een plek waar cultuur en historie ieder jaar samenkomen.

Van 7 tot 26 juli vindt in Avignon de 76e editie van ’s werelds grootste festival van theater en live performance plaats. Het Festival van Avignon, dat sinds de start in 1947 een waar instituut is, is een podium in de open lucht. Ieder jaar in juli genieten tienduizenden theaterliefhebbers op een groot aantal plaatsen in de stad van honderden voorstellingen, optredens en evenementen, waarvan vele gratis toegankelijk zijn. festival-avignon.com. l

Jazz à Porquerolles

Anthony Joseph

78

COTEPROV ENCE .NL

De editie 2022 van Jazz à Porquerolles vindt plaats van 9 t/m 13 juli in het Fort Sainte-Agathe en zal dit jaar in het teken staan van wereldmuziek en verzet. Gedurende vijf dagen verandert het festival, dat sinds 2002 bestaat, het nog ongerepte Porquerolles in een jazzeiland vol festiviteiten. Jazzliefhebbers worden uitgenodigd om tijdens concertavonden te genieten van een aangenaam muzikaal moment in een onvergetelijke omgeving.

Bekende namen uit de jazzwereld zoals Anthony Joseph 6tet, Archie Shepp, Jason Moran, Frank Cassenti en Michel Benita zullen ook dit jaar weer acte de présence geven. Het complete programma vind je op jazzaporquerolles.org. l

FÊTE MÉDIÉVALE BRIANÇON

n a v r e e c m n o e Z v De Côte & Pro LAVANDE à DIGNE

Ieder jaar begin augustus wordt in Digne-les-Bains de lavendel, hét symbool van de Provence, tijdens het beroemde lavendelcorso in het zonnetje gezet. Het corso is hier ontstaan aan het begin van de twintigste eeuw en had tot doel de kleine blauwe bloem te promoten. Inmiddels heeft de lavendel deze promotie natuurlijk allang niet meer nodig, maar gelukkig vindt het corso nog altijd plaats. Het evenement trekt jaarlijks duizenden mensen, de toegang is gratis en op het programma staan optochten met praalwagens versierd met lavendel, lavendeldistillatie, een Provençaalse markt, kermis, vuurwerk, muziek en dans. De moeite waard dus om van 5 tot 9 augustus een weekendje Digne te boeken. fetesdelalavande.fr. l

Deze zomer kun je van 26 tot 28 augustus een sprong terug in de tijd maken tijdens het fête médiévale in de Cité Vauban in Briançon. In de kleine straatjes en steegjes van dit stadje waar door de beroemde architect Vauban een fort gebouwd werd waan je je drie dagen lang in de middeleeuwen.

Een vereniging van vrijwilligers zorgt gekleed in typische kledij voor vermaak met oude ambachten, marktjes, muziek, ridders op paarden en vele voorstellingen.

Het middeleeuwse feest is een waar genot voor jong en oud. Op medievale-briancon.fr vind je een volledig overzicht van dit leuke evenement. l

Marché flottant à l’Isle-sur-la-Sorgue

Breng op de eerste zondag van augustus eens een bezoekje aan de drijvende markt in L’Isle-sur-la-Sorgue. Hier worden lokale producten door marktkooplieden in traditionele kledij vanaf bootjes op de rivier de Sorgue verkocht. De marché flottant werd opgericht in de jaren zestig door René Légier, destijds locoburgemeester van het stadje, die na een bezoek aan de drijvende markt in Bangkok op het idee kwam hetzelfde te doen in L’Islesur-la-Sorgue. Sindsdien zorgen de typisch Thaise bootjes ieder jaar op deze ene zondagochtend voor een heus Provençaals spektakel op het water. De drijvende markt begint om 9 uur ’s ochtends tegelijk met de gewone zondagsmarkt en eindigt aan het begin van de middag als de kooplieden zich op de kade verzamelen om samen het Provençaalse volkslied te zingen. Meer informatie op islesurlasorguetourisme.com. l

CÔTE & PROV ENCE

79

SALON DES ANTIQUAIRES FAYENCE, LE GRAND JARDIN Al dertig jaar lang is le Grand Jardin een brocante- en antiekbeurs in het zuiden van Frankrijk die je niet mag missen. Op het landgoed Le Grand Jardin in Fayence (Var) stellen meer dan zestig exposanten uit heel Frankrijk iedere zomer tijdens deze beurs hun verzameling antiek en brocante tentoon. Deze zomer kun je van 9 tot 18 juli en van 6 tot 15 augustus lekker rondsnuffelen en tegelijkertijd heerlijk genieten van de Provençaalse keuken. Kijk voor dit en andere evenementen op het landgoed op le-grand-jardin.net. l

n a v r e e c m n o e Z v e o r D Côte & P

DE TOUR! Voor liefhebbers van de wielersport is een vakantie in Zuid-Frankrijk natuurlijk niet compleet zonder een bezoekje aan een van de etappes van de Tour de France. Dit jaar gaat La Grande Boucle op 1 juli van start in Kopenhagen en eindigt op 24 juli traditiegetrouw op de Champs-Elysées in Parijs.

De 12e etappe van zo’n 166 km lang gaat op 14 juli van Briançon naar Alpe d’Huez. Een mooie gelegenheid om op deze Franse nationale feestdag de wielrenners aan te moedigen in de Hautes-Alpes. Op letour.fr vind je alle informatie over deze mythische fietswedstrijd. l

80

COTEPROV ENCE .NL

Les Voiles de Saint-Tropez Zonder twijfel een van de belangrijkste, zo niet hét belangrijkste nautische evenement van het jaar in Frankrijk: les Voiles de Saint-Tropez. Deze internationale zeilwedstrijd vindt ieder jaar plaats in de Golf van Saint-Tropez. Het avontuur startte in 1981 en bestond oorspronkelijk uit slechts twee deelnemers. Bijna vier decennia later brengt dit belangrijke evenement aan de Côte d’Azur gedurende twee weken meer dan driehonderd boten samen. Dit jaar worden de zeilen gehesen van 24 september tot 8 oktober. Meer informatie over deze sportieve happening en alle bijbehorende festiviteiten vind je op lesvoilesdesaint-tropez.fr. l

AL ZEVEN JAAR OP RIJ WINNAAR VAN ‘BEST REAL ESTATE AGENCY FRANCE’

EXCLUSIEF

Vaucluse

€450,000

Alpes-Maritimes

€1,380,000

Alpes-Maritimes

Ref: A13037 - Luberon. Charmante dorpswoning met 3 slks en gastenverblijf, terras en garage.

Ref: A12879 - Prachtige woning met 5 slks, tuin en verwarmd zwembad.

prachtige panoramische uitzichten.

Makelaarscourtage: kosten verkoper.

Makelaarscourtage: kosten verkoper.

Makelaarscourtage: kosten verkoper.

Var

€1,300,000

Ref: A12018 - Seillans. Mooie afgelegen stenen

Vaucluse

€930,00

Ref: A13005 - Venasque. Stijlvolle villa met 4 slks,

Var

herberg in typische Provencaalse stijl.

groot zwembad en gìte met 2 slks.

panoramisch uitzicht in Fayence.

Makelaarscourtage: kosten verkoper.

Makelaarscourtage: kosten verkoper.

€1,800,000

Ref: A12008 - Huis met 4 slks in the heuvels van Saint

Alpes-Maritimes

€824,000

Ref: A06926 - Prachtig huis met 4 slks, tuin van

€1,500,000

Ref: A12015- Aantrekkelijke stenen villa met

Makelaarscourtage: kosten verkoper.

Var

€350,000

Ref: A11613 - Coursegoules. Dorpshuis met

Alpes-de-Hautes-Provence €210,000 Ref: A13120 - Prachtig gerenoveerd 19e eeuws huis,

Maxime, met tuin, gastenverblijf, zwembad en zeezicht.

2034m2 en panoramisch zeezicht.

nabij alle voorzieningen in charmant Provencaals dorp.

Incl. 6% Makelaarscourtage: kosten koper.

Incl. 5% Makelaarscourtage: kosten koper.

Makelaarscourtage: kosten verkoper.

Vaucluse

€595,000

Ref: A05628 - Luberon. Geweldig stenen gebouw

Alpes-Maritimes

€750,000

Ref: A12739 - Cannes. Uitzonderlijke 4 kamer-loft,

Var

€475,000

Ref: A13077 - Aantrekkelijk Provencaals huis met

met mooie tuin en zwembad in prachtige omgeving.

parkeerruimte, 5 min. van de Croisette en de stranden.

4 slks, zwembad en geweldig uitzicht.

Makelaarscourtage: kosten verkoper.

Makelaarscourtage: kosten verkoper.

Makelaarscourtage: kosten verkoper.

www.leggettfrance.com info@leggett.fr +33 (0)5 53 60 84 88

82

COTEPROV ENCE .NL

La vie est belle

VAN CHAMBRES D’HÔTES OP HET PLATTELAND NAAR HERENHUIS IN DE STAD NANNETTE EN CHRISTON VOELEN ZICH AL JAREN THUIS IN EN OM NYONS Nannette Brouwer en Christon Tap wonen al een flinke tijd in Frankrijk: een kleine twintig jaar om precies te zien. Maar waar ze eerst een chambres d’hôtes runden op het platteland verhuren ze nu vakantieappartementen in een karakteristiek herenhuis middenin Nyons. Hoe is hun Franse avontuur verlopen? Nannette vertelt.

TEK ST: K IR STEN ZIJDERV ELD – BEELD: NA N NET TE & CHR ISTON

CÔTE & PROV ENCE

83

‘We dachten: dit is het.

Ik krijg er weer kippenvel van als ik eraan denk’

‘W

e hadden het hartstikke goed in Nederland. Christon was manager ICT en logistiek en ik was zelfstandig coach in het midden- en kleinbedrijf. Toch besloten we in 2003: áls we nog een keer iets anders willen, dan moeten we het nu doen. We vroegen ons namelijk af: als we hiermee doorgaan tot we 65 zijn, hebben we dan een voldaan gevoel?’ Het stel gaat brainstormen over hun wensen en mogelijkheden, en al snel wordt duidelijk dat ze in het buitenland iets in het toerisme willen beginnen. Ze besluiten naar Frankrijk te gaan. ‘We zijn niet per se francofielen — we gingen niet alleen naar Frankrijk op vakantie — maar we vinden het klimaat er heel fijn en we wilden dat onze plek goed te bereizen zou zijn vanuit Nederland.’

Bij de keuze voor de streek onderzoekt Nannette de statistieken op het gebied van toerisme op verschillende plekken in het land. ‘Het zuiden van Frankrijk was al helemaal verdeeld: als je daar iets wilde beginnen nam je een risico, dan moest je het afpakken van iemand anders. Hier in deze streek (de Drôme-Provençale, red.) was toerisme nog in opkomst; er was nog genoeg te ontwikkelen om je eigen plek daarin te veroveren.’ Omdat eerdere vakanties in deze regio, in Nyons om precies te zijn, erg goed in de smaak waren

84

COTEPROV ENCE .NL

gevallen, besluit het stel daar te zoeken. ‘Ons gevoel zei: de Drôme-Provençale, dat is toch wel helemaal gaaf.’

CONDORCET Voor de exacte plek stellen ze een wensenlijst op, waar onder meer op staat dat de omgeving gastronomisch moet zijn met leuke, karakteristieke dorpjes, mooie natuur en een fijne aanrijroute. Tijdens een van de tripjes naar Frankrijk om panden voor hun toekomstige chambres d’hôtes te bezichtigen, worden ze gebeld door de makelaar: het pand dat ze zouden bekijken is al verkocht. Nannette en Christon besluiten alsnog door te rijden en het weekend in Frankrijk door te brengen, en onder het mom van ‘we zijn er nu toch’ bezoeken ze het makelaarskantoor. Daar haalt de makelaar het stel over om een pand in Condorcet te bezichtigen dat ze al eerder onder ogen hadden gekregen.

‘We vonden het allebei niks. Zo koud, kil, afstandelijk, geen sfeer. Maar de makelaar wilde ons heel graag meenemen, dus we zijn toch gaan kijken.’ De hele weg ernaartoe zijn Nannette en Christon verrast: de route is mooi en het voelt eigenlijk toch wél goed. ‘We rijden het terrein op, hadden het pand nog niet eens gezien en we dachten: dit is het. Ik krijg er weer kippenvel van als ik eraan denk. We stapten uit

La vie est belle

Pont Roman

de auto en dachten allebei: hier willen we zijn. Het was alles bij elkaar: de kleine berg ertegenover, de gigantische tuin, er stroomde een riviertje langs. Het was puur een gevoel.’

Twaalf jaar lang runnen Nannette en Christon een chambres d’hôtes met tien accommodaties op deze voor hen zo geliefde plek in Condorcet. ‘We leefden eigenlijk op ons eigen eilandje daar, op het platteland zo’n twaalf kilometer ten oosten van Nyons.’ Nannette omschrijft dit avontuur als een geweldige ervaring die ze voor geen goud had willen missen. Toch is het ook dubbel: omdat het voormalige familiehuis bij lange na niet meteen in dienst kon worden genomen als gastenverblijf, investeren ze jarenlang in verbouwingen.

‘We hadden in de eerste jaren weleens de zorg of we het hoofd wel boven water konden houden.’

PERSOONLIJKE BRIEF En dan gebeurt er iets waar Nannette en Christon niet op voorbereid zijn. ‘Op een dag kregen we een heel persoonlijke brief van een Frans stel dat ons pand wilde kopen. We hadden wel bepaald dat we hier niet voor altijd zouden blijven zitten, maar we wilden het pand pas over een jaar of vijf te koop zetten. Ik dacht: is dit een grapje ofzo? Maar nee, ze waren heel serieus. Ze waren toevallig bij een pand wezen kijken dat verderop in het dal wat hoger lag en hadden onze chambres d’hôtes van bovenaf gezien.’ Uiteindelijk komt het stel kijken en Nannette en Christon krijgen de vraag wat het pand kost. ‘Het was — en is nog steeds — ons kindje. We hebben onze ziel en zaligheid in dit project gestopt. Maar we realiseerden ons ook dat het geen woonhuis is dat je ver-

koopt. Nu hadden we de kans, en over vijf jaar weet je niet of iemand het wil. We besloten het dus te verkopen, en dat is gelukt voor een bedrag waar wij ons goed bij voelden.’

Terwijl Nannette en Christon nadenken over hun volgende stap, wonen ze tijdelijk in een huurwoning. ‘Toen we de chambres d’hôtes verkochten, liep het als een trein. Daar waren we goed in, dus waarom zouden we dat kunstje niet herhalen, maar dan kleinschaliger?’ Ze gaan op zoek naar een accommodatie iets dichter bij Nyons, maar wel op het platteland. En jawel, ze vinden een pand dat aan hun wensen voldoet. ‘We konden alles zo afvinken. Maar we zaten in de auto, keken elkaar aan en zeiden allebei: nee. En we konden allebei niet zeggen waarom.’

Als de makelaar hen er vervolgens op wijst dat ze alleen maar praten over wat hun gasten willen én dat ze een kopie willen maken van wat ze al gedaan hebben, realiseren ze zich dat ze helemaal niet gedacht hebben aan wat ze zelf willen, nu en in de toekomst. Vervolgens ziet Nannette een annonce staan van een oud herenhuis middenin Nyons met een karakteristieke gevel. ‘Dat huis heeft me altijd geïntrigeerd, en nu stond het dus te koop. We dachten dat het te klein zou zijn voor onze wensen, maar toen we gingen bezichtigen vielen we van de ene verbazing in de andere.’

UITZICHT OP DE PONT ROMAN Dat herenhuis is nu Maison de maître Des-Sens, waar het stel sinds eind 2017 woont. Zelf wonen ze op de begane grond en op de eerste, tweede en derde etage hebben ze volledig ingerichte vakantieappartementen gecreëerd. Ook is er

CÔTE & PROV ENCE

85

Notre-Dame de Bon Secours

‘Ik had dromen,

nu is het vooral genieten. Dat vind ik rijkdom’

een gastenkamer, een kamer met massagetafels waar je een masseuse kunt laten komen en helemaal beneden zijn twee, voorheen als kelder gebruikte, caves, waar je in één cave een wijnkelder en een eet- en verblijfsruimte met koelkast en bar vindt’. En dan is er ook nog de waanzinnige tuin vanwaar je uitzicht hebt op de bergen, de rivier en als klap op de vuurpijl de historische Pont Roman.

Eén keer per week koken Nannette en Christon voor hun gasten. De table d’ hôtes hebben ze bewust in het leven geroepen, zodat de gasten elkaar een beetje kunnen leren kennen.

Deze avonden zijn altijd stikgezellig, vertelt Nannette. Buiten dat zijn de vakantieappartementen volledig autonoom, dus iedereen kan z’n eigen gang gaan. Dat zorgt ervoor dat Nannette en Christon niet de hele dag beschikbaar hoeven zijn voor de gasten. ‘Daardoor doe ik nu ook veel andere dingen. Ik heb een cursus fotografie en video maken gevolgd, omdat ik het leuk vind om hier in huis en buiten dingen vast te leggen. Ik ga ook een pand verkopen van Nederlanders en ben een pand aan het aankopen voor vrienden van ons.

Christon, die in ons eigen pand uitgeklust is, vindt het leuk om met klanten mee te denken als ze iets willen verbouwen of aanbouwen, dus hij is ook lekker op pad. En hier in het stadje kennen we Jan en alleman inmiddels.’

86

COTEPROV ENCE .NL

En dat is nou juist wat ze zo leuk vinden, benadrukt Nannette. ‘Dat geeft ons echt het gevoel dat je onderdeel bent van deze gemeenschap. Hier zitten we tussen de Fransen en als je naar buiten loopt — dat vind ik geweldig — wordt er altijd vriendelijk gedag gezegd en even een babbeltje gemaakt, wie je ook tegenkomt.’ Of ze nog dromen hebben voor de toekomst? Dat vindt Nannette een lastige vraag. ‘We hebben geen dromen meer wat dat betreft. We hebben de kans gekregen om zulke mooie dingen neer te mogen zetten en het avontuur — en risico — aan te gaan, en we zijn allebei enorm verrijkt daarmee. Ik had dromen en een behoorlijke prestatiedrang, en nu is het vooral genieten. Dat vind ik rijkdom.’ l

MAISON DE MAÎTRE DES-SENS 24 RUE DES BAS BOURGS, NYONS DESSENS-NYONS.COM

La vie est belle

NYONS EN OMGEVING Hoewel het bij Maison de maître DesSens goed toeven is met een aperootje in de tuin, is het natuurlijk ook erg leuk om eropuit te trekken. Als je de straat uitloopt ben je al bij de gezellige restaurants van Nyons, en Nannette en Christon weten uiteraard precies waar je moet zijn. ‘Zoek je een gezellige bistro met prima keuken? Dan moet je bij Le Bistrotteur zijn. Dit restaurant heeft een dakterras met zicht op de bergen. La Cuisine du Marché is ook een goede optie: het heeft een kleine kaart, geweldig opgemaakte borden en een verfijnde smaak. Ga voor een Aziatisch tintje naar Le Verre à Soie. Dit is een Frans/Aziatisch restaurant dat gerund wordt door een echtpaar. Zij is de kok — en van oorsprong Aziatisch — en hij is de wijnkenner, vooral op het gebied van champagnes. De verfijnde keuken van Bib Gourmand La Charrette Bleue op ongeveer 10 kilometer buiten Nyons is trouwens het omrijden waard.’

Zin om eropuit te trekken in de regio? De mogelijkheden zijn eindeloos.

‘Scourtinerie is een familiebedrijf waar scourtins, kokosmatten voor het persen

van olijfolie, werden geproduceerd.

Inmiddels is het met de tijd meegegaan qua producten, maar ze werken nog steeds met de oorspronkelijke machines. Je kunt er demonstraties bekijken, er is een museum en boetiek.’

Voor olijfproducten en wijnverkoop ga je naar de coöperatie Vignolis, vertelt Nannette. Hier vind je een proeflokaal, expositieruimte, museum en winkel. ‘En bij lavendeldistilleerderij Bleu Provence

verwerken ze lavendel, maar ook tijm en andere kruiden. Je kunt er rondleidingen krijgen over hoe het hele proces van lavendelteelt tot aan het produceren van lavendelproducten plaatsvindt.’

Bovendien zijn er vanaf het Maison diverse mooie wandelingen die je kunt maken, door olijfgaarden, bossen, en wijngaarden met indrukwekkende vergezichten. Kiezen wordt nog een uitdaging.

CÔTE & PROV ENCE

87

Franse hypotheekrente stijgt hard

Niet verbazingwekkend, maar toch: ook de Franse hypotheekrente is dit jaar in recordtempo gestegen. Sinds januari met gemiddeld 0,5% en voor sommige banken zelfs 0,75%. Dat is op een lening van twee ton toch een maandelijks bedrag van € 70. De verwachting is dat de stijging met de stijgende inflatie en de geopolitieke onrust nog niet ten einde is. l

VILLA DOLCE & GABBANA TE KOOP Liefhebbers van Italiaans design met wat budget, opgelet! De voormalige villa van de twee beroemde Italiaanse ontwerpers Domenico Dolce en Stefano Gabbana op Cap-Martin is te koop. Een villa van 437 m2 met nog veel originele elementen die de twee daar in de jaren negentig hebben aangebracht.

Voor € 14.900.000 wordt deze brok design aan de Côte d’Azur nu aangeboden door Sotheby’s International Realty. l

Wat bepaalt de prijs van een woning?

Welke kenmerken van een huis zijn bepalend voor een serieus prijsverschil?

Een recent onderzoek van een grote Franse onroerendgoedwebsite bracht hierover wat interessante weetjes aan het licht. Voor een appartement is het van belang dat het na 2004 is gebouwd, simpelweg vanwege de betere isolatie. Daarna volgen de aanwezigheid van balkons of terrassen als prijsopdrijvers met minimaal 10%. Voor huizen is het vaak ‘hoe ouder hoe beter’ en doet isolatie er minder toe: Een huis dat voor 1800 gebouwd is, is gemiddeld 15% duurder dan een naoorlogse woning. Dat wisten we natuurlijk wel, maar de charme die uitgaat van authentieke woningen vertaalt zich dus ook echt in de prijs. l

VEEL RUSSISCH ONROEREND GOED AAN DE CÔTE INMIDDELS ‘BEVROREN’ De sancties tegen Rusissche oligarchen heeft in Frankrijk inmiddels een lijst van zo’n zeventig woningen opgeleverd die voor hen voorlopig even niet meer toegankelijk zijn.

Samen vertegenwoordigen ze een waarde van meer dan zevenhonderd miljoen euro. Daaronder natuurlijk ook veel villa’s in bekende plaatsen als Saint-Jean-Cap-Ferrat, Le Lavandou, Cannes en Antibes. Vanzelfsprekend ook veel in Parijs maar ook wintersportoorden als Méribel en Courchevel doen het goed bij Russen. l

88

COTEPROV ENCE .NL

in focus

ONROEREND GOED

NIEUWS, TIPS EN SLIMME ADVIEZEN VOOR IEDEREEN DIE BEZIG IS MET EEN DROOMHUIS IN DE FRANSE ZON

STIJGENDE ZEESPIEGEL LEIDT TOT EERSTE MAATREGELEN

De Franse regering heeft onlangs een lijst bekendgemaakt van 126 kustgemeenten die maatregelen moeten gaan nemen als het gaat om de dreigende kusterosie in combinatie met de bevolkingsdruk ter plekke. Het betekent niet gelijk een algemene bouwstop, maar wel zal in deze gemeenten vanaf nu een risico-analyse gemaakt moeten worden voor de komende tientallen jaren. De meeste van deze gemeenten zijn gelegen aan de Atlantische kust maar ook Èze en Cassis staan genoteerd. l

Belgen bijna grootste koper in Frankrijk

Recent onderzoek van de Franse notarissen geeft een aardig inkijkje in de trends in de aankoop door buitenlanders in Frankrijk. Altijd waren de Britten veruit koploper maar sinds het referendum over de Brexit is het Britse aandeel gezakt van 34% (2015) naar 22% (2020) terwijl het Belgische aandeel in dezelfde periode steeg van 14% naar 20%, bijna de Britten voorbij dus. Ook Duitse kopers zijn met een opmars bezig naar inmiddels 9% van het totaal. Nederlanders delen met de Zwitsers de derde plaats met 7%. l

CÔTE & PROV ENCE

89

Wonen in Zuid-Frankrijk Uw droom is dichterbij dan u denkt!

new home, makelaar en erkend taxateur, is de grootste Nederlandse makelaar actief in Zuid-Frankrijk, met vestigingen in de Var en aan de Côte d’Azur. Door een uitgebreid netwerk en jarenlange ervaring beschikt new home als geen ander over kennis van de regio en de lokale onroerendgoedmarkt.

Wij spreken uw taal! Onze Nederlands sprekende vastgoedadviseurs staan onze relaties bij tijdens het gehele aan- of verkooptraject. Inclusief de juridische aspecten van de geldende weten regelgeving op het gebied van onroerendgoedtransacties. Daarmee behoeden wij u voor onvoorziene valkuilen.

Of u nu een Provençaalse mas, een bastide, een appartement, een chateau of een villa met uitzicht op de Middellandse Zee zoekt, new home biedt een zeer ruime en gevarieerde keuze.

Kijk op www.new-home.fr of bel met een van onze kantoren.

7 cours de la République 83510 Lorgues +33 (0)4 94 47 49 54

Place Léon Roux 83440 Fayence +33 (0)4 94 76 20 10

per april 2020: 34 avenue du Général Leclerc 83120 Sainte-Maxime

www.new-home.fr

Immobilier

DROOMHUIS VERKOCHT

M

et enige aarzeling heb ik twee jaar geleden mijn droomhuis verkocht. Ik lig zelden ’s nachts wakker, maar toen wel een paar keer.

Toeval bestaat niet, en dus had ik door omstandigheden een oude stenen mas te koop staan van ­Belgische eigenaars die lang geleden bevriend waren met mijn ouders. Als kind ben ik daar een paar keer gaan zwemmen en heb ik er leuke tijden meegemaakt. Na enig zoekwerk heb ik zelfs nog ontelbare foto’s van mezelf, het huis en de omgeving teruggevonden.

Het huis stond al een paar maanden te koop, enkele visites waren zonder succes geweest, toen ik erover begon te praten met mijn echtgenote. Langzamerhand groeide de interesse en gingen we eens tezamen een kijkje nemen. Op een stralende dag, alles mooi in bloei en in het groen, leken het huis en de prachtige tuin met eeuwenoude bomen ons dé plek om onze vier kinderen te laten opgroeien. Wij houden allebei nogal van oude stenen vloeren, open haarden, de look van een stenen huis met geschiedenis en zijn charme. We werden verliefd en begonnen te dromen.

Aangezien ik de verkopers persoonlijk goed kende, had ik ze geïnformeerd dat wij zelf interesse hadden om het te kopen.

Echter, met vier jonge kinderen denk je wel wat vaker na dan voorheen en begin je ook te denken of zij het ook wel even fijn zouden vinden. Over de tuin bestond er geen twijfel: twee hectaren bos om lekker wild en avontuurlijk te doen, geen betere plek op aarde voor onze vier jongens. Maar er is meer om mee rekening te houden, zoals bijvoorbeeld de ligging van ons droomhuis.

Het lag op maar vijftien kilometer van onze huidige woning, en volgens een klant uit Parijs was deze afstand dus echt wel niets!

Tijdens de volgende visites vertelde ik mijn potentiële kopers dus ook dat ik er zelf aan dacht om het eventueel te kopen.

Sommigen begrepen me, anderen weer niet. Na elke bezichtiging kwam ik thuis en riep ik tegen mijn vrouw: ‘We kopen het!’.

Maar dan begon het me de volgende dag alweer te dagen dat de ligging ervan voor ons niet super was. Ja, maar vijftien kilometer naar de school en vrienden, maar wat voor een vijftien kilometer: ontelbare bochten over een prachtige, smalle weg.

Leuk om af en toe eens te doen, maar misschien niet voor elke dag? En zeker niet ideaal om dit meerdere keren per dag te doen. De vrouw uit Parijs vertelde me dat twintig minuten rijden niets was om naar het werk en de school te gaan. Zou ze gelijk hebben?

Uiteindelijk hebben we geen bod gedaan, of het huis gehuurd voor twaalf maanden wat ook een optie was, omdat ons droomhuis ook vele opknapwerken nodig had. Wij waren net klaar met drie jaar te verbouwen en hadden geen zin meer om opnieuw te wonen en werken in een huis tijdens de verbouwingen zelf. Één keer, maar geen twee keer! De ligging en de nodige renovatiewerken hebben ons weerhouden en doen inzien dat er geen betere plek bestaat dan onze huidige woning.

Met een dubbel gevoel, heb ik het huis verkocht aan een vrij jong koppel uit Engeland. Bij de ondertekening van de akte bij de notaris draaide mijn maag even toen hij me al lachend vertelde dat hij helemaal niet zeker was van zijn aankoop. Hij kwam uit de hippe City van London en kende het Zuiderse platteland niet en zeker niet het dorp en omgeving waar mijn ex-droomhuis stond. Ik zal nooit vergeten toen we aankwamen bij het huis na de afspraak bij de notaris, ergens begin juli op een hete dag. De nieuwe eigenaar was in grote paniek toen hij in zijn nieuwe eetkamer stond en er enkele insecten op de raam zag bewegen. Hij keek naar mij met grote ogen. Ik begreep meteen dat hij hier niet

gelukkig ging worden. Na anderhalf jaar heeft hij een nieuwe koper gevonden die geen schrik had van lokale, zuiderse insecten. Hoofdreden om het te verkopen: de afstand en tijd naar de stranden van het hippe Saint-Tropez. Hij was namelijk een DJ en de ligging van de oude mas was niet ­ideaal. Te ver in het achterland, te ver weg van alles en iedereen. En zo kan dé ligging voor iedereen anders zijn: de afstand tot aan de lokale school of tot aan de hippe strandbar, iedereen is anders. Maar verdomd, wat een prachtig huis. Misschien ooit toch nog, want de huidige eigenaar ken ik ondertussen ook en die wil het ooit aan ons verkopen… l

Jan Vermeijen is eigenaar van property management & constructiebedrijf Maison sans Soucis en makelaar bij Wretman Estate maisonsanssoucis.com

CÔTE & PROV ENCE

91

Immobilier: financieel

PRIJSONTWIKKELINGEN OP DE FR ANSE HUIZENMARKT

V

oor iedereen die de Franse huizenmarkt enigszins volgt is het niet onopgemerkt gebleven: ook in Frankrijk is er sinds corona een flink toegenomen vraag naar huizen. Bewijs hiervoor zijn de sterk gestegen transactievolumes en het totaalbedrag aan verstrekte hypotheken, maar zeker zo indrukwekkend zijn de over de gehele breedte gestegen huizenprijzen de laatste twee jaar. Maar er zijn ook tekenen dat een afkoeling van de huizenmarkt is ingezet en de oplopende hypotheekrente kan nog een extra remmende factor zijn de komende tijd. Albertjan Massier maakt voor Côte & Provence de balans op.

Totaal aan transacties Dat het crescendo is gegaan met de Franse huizenmarkt is te zien aan het sterk toegenomen aantal kooptransacties de laatste jaren. Zo werden er van november 2020 tot november 2021 circa 1,2 miljoen huizen en appartementen verkocht in heel Frankrijk. Dat is een stijging van 17,5% ten opzichte van een jaar daarvoor. Overigens is dit een stijging die al een aantal jaren aan de gang was.

Huizenprijzen Aan het einde van het derde kwartaal van 2021 zijn de onroerendgoedprijzen, vergeleken met een jaar daarvoor, gemiddeld in heel Frankrijk met 7,4% gestegen. Hiermee zette de tendens, van steeds sneller stijgende prijzen die begin 2020 inzette, zich dus voort. Buiten de stedelijke gebieden (in de province) was de gemiddelde stijging van de prijzen overigens nog hoger, namelijk 8,8%. Daarnaast waren de prijsstijgingen van huizen hoger dan de prijsstijging van appartementen.

Prijsontwikkelingen in de regio ­Provence-Alpes-Côte d’Azur De prijsontwikkelingen in de regio Provence-Alpes-Côte d’Azur liggen in lijn met het

beeld van heel Frankrijk of nog net iets daarboven. In heel 2021 zijn de prijzen met ongeveer 8% gestegen. Gemeten over de laatste vijf jaar zijn de prijzen in de PACA met 22% gestegen. Dit is de combinatie van de prijsstijgingen van huizen en appartementen samen. Opmerkelijk: de prijsstijgingen van appartementen is in de PACA hoger dan de prijsstijgingen van bestaande woningen. Dat is dus een omgekeerd beeld vergeleken met de rest van Frankrijk. Verder was van een vertraging van de groei van de huizenprijzen in de PACA aan het einde van 2021 nog weinig zichtbaar, noch in het begin van 2022.

Franse versus niet-resident kopers Uit gegevens van de beroepsorganisatie van de Franse notarissen blijkt overigens dat het met name de Fransen zelf zijn die de kar trekken in de Franse huizenmarkt.

Zo was het aandeel van de niet-resident kopers als percentage van het totale koopvolume in geheel Frankrijk in 2020 1,7% en in 2021 slechts 1,3%. Daarmee spelen de buitenlandse kopers in feite dus een zeer beperkte rol. Wel is het zo dat in bepaalde regio’s de invloed van de niet-resident kopers groter is. Zo was het aandeel niet-resident kopers in de Provence en aan de Côte d’Azur in 2020 3,8% en in 2021 3,1%.

Totaal aan hypotheken Ook de Franse banken behaalden recordniveaus van in totaal uitgeleende hypotheekgelden. En dit was de laatste tijd dan ook zeker te merken bij de banken. Ze kwamen om in het werk en de doorlooptijden van hypotheekaanvragen liepen de spuigaten uit. Van november 2020 tot november 2021 verstrekten de Franse banken in totaal € 23,1 miljard aan hypothecaire leningen. Maar van oktober 2020 tot oktober 2021 was dat zelfs nog iets meer, namelijk € 24,3 miljard, waarbij enige vertraging dus zichtbaar was.

Kentering Was de Franse huizenmarkt een groot aantal jaren een toonbeeld van stabiliteit met relatief gelijkblijvende prijzen, in de laatste twee jaar is dat echter omgeslagen in een heuse verkopersmarkt. En dit komt dan ook overeen met de geluiden die van makelaars te horen zijn; op dit moment kampen ze met een tekort aan aanbod. De verkoopcijfers van de afgelopen jaren zijn indrukwekkend, maar het kleine knikje omlaag in de grafieken aan het einde van 2021, voor wat betreft het aantal transacties en het iets lagere totaalbedrag aan hypotheken, zou kunnen betekenen dat de markt iets afkoelt. Daarnaast loopt de hypotheekrente nu iets op en dat kan ook een rem op de verkopen zetten. l

Drs. Albertjan Massier is adviseur van Hypotheek & Buitenland, specialist in financiering van buitenlands onroerend goed, hypotheekenbuitenland.nl.

CÔTE & PROV ENCE

93

Uw aankoopmakelaar aan de Côte d’Azur Toen ik in de jaren ’90 in Amsterdam als aankoopmakelaar werkzaam was, was het heel normaal voor potentiële kopers om een eigen makelaar in te schakelen. Met een woningmarkt die toen ook al ‘over de top’ was gaf het voor zowel de koper als de makelaar veel voldoening om op zoek te gaan en uiteindelijk te slagen. Nu, na alweer meer dan 10 jaar werkzaam te zijn aan de Côte d’Azur, zijn we als makelaar ter plaatse genoeg door de wol Astrid Segaar geverfd om deze diensten weer actief aan te bieden. Ons werkgebied ligt aan de Côte d’Azur, tussen Saint-Tropez en Menton, de regio tot ca. 15 km uit de kust, met een variabele prijsklasse.

Wij begeleiden vanaf de eerste bezichtiging, doen de prijsonderhandeling, geven bouwkundige informatie, bespreken de zogenaamde diagnostieken en zorgen voor een volledige begeleiding ín en dóór de Franse juridische bureaucratie.

Het inschakelen van een eigen makelaar kan in Frankrijk helemaal gratis zijn. Door de samenwerking die wij ter plaatse met vele makelaars hebben, biedt dit voor u een groot voordeel!

astrid segaar immobilier - Holiday Rental & Real Estate

Bel me eens of stuur mij een berichtje, ik leg het u graag persoonlijk uit.

A bientôt in la douce France!

Astrid Segaar, Geregistreerd Makelaar aan de Côte d’Azur Transaction et Gestion immobilièr CPI 8303 2018 000 026 682

Over Azur Pavillon Azur Pavillon Holiday Rental & Real Estate Agency, sinds 2010 op locatie in Zuid-Frankrijk. Bent u op zoek naar, of heeft u, een woning aan de Côte d’Azur?

Of het nu gaat om het kopen, verkopen, huren of verhuren van een villa, huis of appartement, wij zijn ter plaatse! Wij leven en werken in dit gebied en het spreken van onze talen is voor onze vakantiehuurders, verhuurders, kopers en verkopers een geruststellende gedachte.

Enkele van onze vakantieverhuur woningen:

Les Issambres – Villa Monte Carlo, app.

Caroline, Stephanie, Rainier of Albert Vanaf € 135/nacht. Tot 4 pers. (of hele villa voor 15 pers.) 180° zeezicht & nog beschikbaar deze zomer!

NIEUW IN VERHUUR Mandelieu/Cannes – Villa Vivaldi Vanaf € 560/nacht. Tot 8 (max. 10) pers. Luxe, complete villa & super uitzicht over de baai van Cannes.

Saint-Raphaël – Villa Hameau de Valescure. Vanaf € 425/nacht.

Tot 8 pers. Bij de golfbanen van Valescure, gelegen in privé park van ongeveer 6.000 m2

Met meer appartementen, huizen en villa’s dan ooit tevoren, kunnen we bijna garanderen dat we ook voor jou de perfecte vakantie woning hebben! Alle villa’s, huizen en appartementen zijn persoonlijk door ons bezocht en goed bevonden voor onze website www.azurpavillon.com.

Je kunt direct reserveren of ons een berichtje sturen zodat wij een persoonlijk advies kunnen geven.

Enkele van onze te koop staande woningen: Het heerlijke klimaat, de natuur en de cultuur maken dit deel van Zuid-Frankrijk een populaire plek. Als geregistreerde Franse makelaardij hebben we een optimale kennis van de regio, de lokale markt en de toepasselijke wet- en regelgeving.

Wij begeleiden tot en met de sleuteloverdracht en helpen kopers en verkopers door de Franse bureaucratie.

Saint-Raphaël-Antheor – Ref. 2304 € 990.000. RETOUR OP DE MARKT! Villa met gastenhuis, ca. 225 m2.

2 Garages, riante living met zeezicht, goede afwerking. Totaal 8 kamers, 3 badk., hoge en fraaie ligging. Prachtig zicht op zee en het Esterel gebergte.

Roquebrune-sur-Argens – Ref. 2366 € 1.550.000. Villa 335 m2 op 20.000 m2 riant zwembad & jacuzzi, 14 kamers, goede afwerking. Veel mogelijkheden als boutique hotel, chambre d’hôtes, paarden, etc. Veel privacy, landelijk gelegen, slechts 10 min. van de kust.

Cannes – Ref. 2348 – € 389.000.

EXCUSIEF! 4 kamer-app. 85 m2, met privé parking in garage, 3 slaapkamers, 2 badkamers, balkon & riant terras ca.

25 m2 met zeezicht. Loopafstand van zee, winkels, restaurants. Instapklaar en scherp geprijsd!

www.azurpavillon.com @ info@azurpavillon.com f azurpavillon i azurpavillon l

Immobilier: juridisch

CHECK UW BUREAULADEN

O

p 17 augustus 2015 is de Europese Erfrechtverordening in werking getreden. Op grond hiervan is het hoofdverblijf bepalend voor het toepasselijke erfrecht. Zo geldt het Franse erfrecht wanneer u in Frankrijk woonachtig bent, tenzij u een rechtskeuze heeft uitgebracht voor het Nederlandse erfrecht via een testament. Omgekeerd is automatisch het Nederlandse erfrecht van toepassing wanneer u in Frankrijk een vakantiewoning heeft, en daarnaast grotendeels in Nederland woont, tenzij…

Tenzij u in het verleden bij de aankoop van de woning op het kantoor van monsieur le notaire een of ander briefje heeft uitgeschreven en getekend, zonder acht te slaan op de inhoud daarvan. U kent het wel, zo’n Franse notaris die aangeeft dat het in uw belang is om naast de aankoop ook nog even het erfrecht te regelen. Dan moet je van goeden huize zijn om daar tegenin te gaan.

Tien tegen één dat het daarbij ging om een zogenaamd vruchtgebruiktestament: de langstlevende verkrijgt het vruchtgebruik, naar Frans recht; de kinderen tezamen, het bloot eigendom. Daar waar het Nederlandse vruchtgebruik de mogelijkheid biedt voor een vruchtgebruiker om te vervreemden en te verteren, is dat naar Frans recht niet mogelijk. De instemming van de blooteigenaren is vereist.

Bovendien wijkt het uitgangspunt van zo’n vruchtgebruiktestament sterk af van de wettelijke verdeling, het systeem waar u op uitkomt op basis van het Nederlandse erfrecht. In dat geval verkrijgt de langstlevende immers de eigendom van alle goederen en de kinderen ‘slechts’ een geldvordering, opeisbaar bij het overlijden van de langstlevende. U heeft in dat geval de vrijheid om niet alleen de woning te verkopen, maar ook om de opbrengst te verteren.

Terug naar het Franse testament.

Indien u zo’n document in stand laat, doorkruist dat het uitgangspunt van de Europese Erfrechtverordening. Hanneke* kwam onlangs bij mij op kantoor na het overlijden van haar partner, Theo*. Na het opstellen van het Franse vruchtgebruiktestament, hetgeen in 1982 plaatsvond, volgde recent een Nederlands testament. De notaris in kwestie begreep weinig van het Franse stukje tekst en dacht er goed aan te doen het in stand te laten.

Theo* op zijn beurt was ervan overtuigd dat de Europese Erfrechtverordening alles overrulede. Miscommunicatie ten top.

Daar waar Theo kort voor zijn overlijden nog met Hanneke besprak hoe ze middels het onlangs opgestelde testament de woning mocht verkopen, zonder met zijn kinderen hoeven te overleggen, is de werkelijkheid een hele andere. De kinderen, die niet bereid

waren naar de uitvaart van hun vader te komen, dienen namelijk in de verkoop betrokken te worden.

Bij deze een oproep aan u als lezer: heeft u in een grijs verleden ook zo’n briefje opgesteld? Laat het beoordelen door een expert op het gebied van zowel het Nederlandse als het Franse notariële recht. l

*de namen uit dit artikel zijn om privacy-redenen gefingeerd.

Mr. Mireille Bosscher is kandidaat-notaris binnen de Juridische Adviespraktijk Bosscher in Den Haag. Ze belicht juridische en notariële praktijkvoorbeelden.

CÔTE & PROV ENCE

95

EEN HEEL JAAR ZUID-FRANKRIJK NEEM EEN JAARABONNEMENT!

EN KRIJG 52 ROADTRIPS DOOR FRANKRIJK CADE AU* Schuif de strakke vakantieplannen opzij en verken Frankrijk op je eigen tempo en naar je persoonlijke interesses. In deze inspiratiegids vind je 52 rondritten die – naar keus – met de auto, de motor of per fiets gemaakt kunnen worden. Door de thematische aanpak is er voor iedere Frankrijkreiziger wat wils. Je kiest uit: historische, kunstzinnige, panorama-, natuur- en fijnproeversroutes. Dankzij de verhalende stijl en sprankelende foto’s kun je ook voor vertrek al wegdromen. (winkelprijs: € 29,99).

Een jaarabonnement kost € 30,– en is inclusief toegang tot de Club Côte & Provence op Facebook en korting op abonnementen op onze andere Frankrijkmagazines En Route en Maison en France.

GA NA A R COTEPROVENCE .NL

deDélices Côte& Provence

Overweeg ook ons Premium Verwenabonnement: 4 x per jaar Côte & Provence in de bus én 2 x per jaar onze unieke surprisebox Délices de Côte & Provence thuisbezorgd.

Samengesteld door en voor de echte fans van Zuid-Frankrijk, met authentieke producten uit de Provence, mooie wijnen en andere heerlijkheden! Een Premium abonnement kost € 129,–.

GA NA A R COTEPROVENCE .NL/ABONNEMENT

CÔTE & PROVENCE STERREN A AN DE CÔTE D’AZUR

*Verzendkosten: € 4,50 (buiten Nederland € 9,–). Deze aanbieding is geldig t/m 1 augustus 2022 of zolang de voorraad strekt.

MA AK KENNIS ME T HE T TE AM VA N C Ô T E & P R O V E N C E

CÔTE & PROVENCE

RENIE EGHUIZEN Culinair correspondent

VALÉRIE MEIJS correspondent Bouches-du-Rhône

ANITA HAGEMAN correspondent Var

LEVINA RAVEN tekst & correspondent Alpes-Maritimes

DICK KOOPMAN tekst & correspondent Var

MARCEL REIMER art director & fotografie

CARIN BERTOMEU Redactiestagiaire

MIRA VAN KUIJEREN correspondent Alpes-de-HauteProvence

PAUL SMIT reportages Alpes-Maritimes

MIREILLE BOSSCHER juridisch columnist

AB KUIJER correspondent Alpes-Maritimes

DINA VERCRUYSSEN tekst & correspondent Vaucluse

PIERRE DARGE columnist

NIKKIE VAN LEEUWEN columnist déco en inspiratie

KIRSTEN ZIJDERVELD reportages en tekst

SABINE DEKKER tekst & correspondent Drôme Provençale

INGRID LEIJENGREUNSVEN correspondent Vaucluse

BE S T E M M I NGE N ~ C U LT U U R ~ GE SC H I E DE N IS ~ C U L I N A I R ~ M E NSE N ~ ON ROE R E N D G OE D

CÔTE & PROVENCE

ZOMER 2022

NOS RÊVES ENTRE A ZUR E T VERDURE

ZOMER 2022

De Côte d’Azur roept

97

REPORTAGE QUOI DE NEUF À SAINT-TROPEZ

INSPIRATIE RENOIR IN CAGNES-SUR-MER

BELEVEN DE ZOMER VAN CÔTE & PROVENCE

MENS BIJZONDER TALENT IN DE LUBERON

SAINT-JEAN-CAP-FERRAT: KROONJUWEEL VAN DE CÔTE

KUNSTENAAR EUGÈNE BRANDS: VAN DE KOSMOS NAAR COTIGNAC

KLEIN MAAR FIJN: VERRASSENDE ZUID-FRANSE MUSEA

HET ROER OM: NANNETTE EN CHRISTON IN NYONS

COTEPROV ENCE .NL

NU ÓÓK IN DE WINKEL ...

Colofon

21e JAARGANG • ZOMER 2022 Côte & Provence verschijnt 4x per jaar en is een uitgave van Publièra Publishers BV P.C. Hooftlaan 85, 1985 BH Driehuis +31 (0)6 81 29 09 50 www.publiera.nl – info@publiera.nl Uitgever Michiel Bom – michiel@publiera.nl Hoofdredacteur Suzanne Rietmeijer suzanne@coteprovence.nl Art director Marcel Reimer Eindcorrectie Nynke Postma Medewerkers aan dit nummer Carin Bertomeu, Michiel Bom, Mireille Bosscher, Pierre Darge, Renie Eghuizen, Nikkie van Leeuwen, Albertjan Massier, Valérie Meijs, Levina Raven, Paul Smit, Jan Vermeijen en Kirsten Zijderveld Correspondenten Mira van Kuijeren (Alpes-de-Haute-Provence), Linda de Rouw (Alpes-de-Haute-Provence), Ab Kuijer (Alpes-Maritimes), Levina Raven (Alpes-Maritimes), Sabine Dekker (Drôme Provençale), Anita Hageman (Var), Dick Koopman (Var), Ingrid Leijen-Greunsven (Vaucluse), Valérie Meijs (Bouches-du-Rhône) en Dina Vercruyssen (Vaucluse)

E N R O U T E 176 – Z O M E R 2 02 2 – Z O M E R A A N D E C Ô T E AT L A N T I Q U E – L E M O N T- S A I N T- M I C H E L – N O R M A N D I Ë M E T G U Y D E M A U PA S S A N T – V E S O U L , VO O R A LT I J D V E R B O N D E N M E T J A C Q U E S B R E L

BIJZONDER FRANKRIJK N U M MER 176 | ZOMER 2 022 | EN ROU T E - M AG A ZI N E.N L

LE MONTSAINT-MICHEL

EN ROUTE

BIJZONDER FRANKRIJK IN DE ZOMEREDITIE O.A.

FAVORIET ONDER FOTOGRAFEN

NORMANDIË

MET GUY DE MAUPASSANT NAAR ÉTRETAT

VESOUL

VOOR ALTIJD VERBONDEN MET JACQUES BREL

ZOMEREN AAN DE CÔTE ATLANTIQUE VAN BRETAGNE TOT DE BAAI VAN ARCACHON

JAARGANG 25 n ZOMER 2022

Zomeren aan de Côte Atlantique Vesoul, bekend door Brel Met de camera naar Le Mont-Saint-Michel Op bezoek bij Guy de Maupassant Brasserie van Baerle, neerlands eerste brasserie

MAISON EN FRANCE

MAISON EN FRANCE

JA ARGANG 25

VOOR EIGENAREN EN KOPERS

n

ZOMER 2022

Nieuw seizoen, nieuwe look!

Chambres d’hôtes-eigenaren hebben er weer zin in

10 jaar bouwen en verbouwen

Het verhaal van avonturier Huub Kamp Een goede buur of toch een ‘gardien’?

Op zoek naar een betrouwbare huisbeheerder Moeten we van het gas af?

Een Franse kijk op de energietransitie

Hier vonden we onze droomplek!

Gelukzoekers in de Provence

Voorbereid op de verkoop

Slim omgaan met je toekomstplannen

98

COTEPROV ENCE .NL

IN DE ZOMEREDITIE O.A. Zomer 2022: chambres d’hôtes-eigenaren hebben er weer zin in Regiospecial Provence Bouwen en verbouwen: avonturier Huub Kamp Hoe vind je een betrouwbare huisbeheerder?

De Franse kijk op de energietransitie

Drukwerk: PRinterface Losse verkoopprijs: € 8,45 Abonnementen: € 30,00 (Nederland/België) € 38,00 (overig) Premium abonnementen: € 129,00 (NL, overig: + € 10) abonnementen@publiera.nl Tel. +31 (0)6 83 60 41 83 Meer informatie over combi-abonnementen met andere Frankrijk-tijdschriften En Route en Maison en France vind je op de websites www.coteprovence.nl en www.publiera.nl Abonnementen worden aangegaan voor 1 jaar.

Voortijdige beëindiging is niet mogelijk. Na deze eerste periode worden abonnementen automatisch omgezet in een abonnement voor onbepaalde tijd met een opzegtermijn van 1 maand.

Advertentieverkoop: Publièra Publishers BV – info@publiera.nl Tel. +31 (0)6 81 29 09 50 © 2022 Côte & Provence Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever worden over­ genomen of vermenigvuldigd. Hoewel aan alle artikelen de grootst mogelijke zorg wordt besteed kan niet worden ingestaan voor eventuele onjuistheden. Uitgever, redactie en auteurs aanvaarden deswege geen enkele aansprakelijkheid.

Coverfoto: Saint-Jean-Cap-Ferrat © petroos/Adobe Stock

iedere zondagavond een klassieker

Zondag 26 juni om 21:00

Une ravissante idiote Met Brigitte Bardot

Nederlands ondertiteld

71

41

500

421

WWW.MBBHOMECOLLECTION.COM