gefilmd WILD

De Belgische natuur is wilder en veelzijdiger dan je denkt. Dat bewijst de natuurdocumentaire ‘Onze Natuur’. Cameraman Pim Niesten vertelt hoe hij zulke indrukwekkende beelden maakte en hoe belangrijk Limburg was voor de reeks.

Vorig jaar imponeerde ‘Onze Natuur’: eerst met een natuurdocumentaire in de cinemazalen, daarna met een tv-serie op Canvas. De makers bewezen dat de natuur in ons land de moeite is én dat er veel interesse voor bestaat. De film trok 275.000 bezoekers en de tv-serie lokte nog meer kijkers. Zij zagen heel wat Limburgse natuurtaferelen. Cameraman Pim Niesten filmde veel in de provincie, waar alles ook begon.

Proficiat met het succes van ‘Onze Natuur’. Wat bewijst dat volgens jou?

Pim Niesten: “Dat we de natuur in onze eigen achtertuin onderschatten. De Belgische natuur is prachtig en wonderbaarlijk. Nu ze mooi in beeld gebracht wordt, kunnen meer mensen dat zien. Mensen zijn de connectie met de natuur soms wat kwijt. Alsof het iets is dat zich enkel ver weg of in afgebakende gebieden afspeelt. In eigen land valt overal wel iets te ontdekken, ook al is België dichtbebouwd. En dan heb ik het niet enkel over knuffelbare dieren. Het populairste fragment uit de tv-reeks is dat over de lentevuurspin, een spin die enkel in Lommel voorkomt en daar ondergronds op een mannetje wacht. Het is ook mijn lievelingsspin.”

Hoe hebben jullie alles zo goed in beeld kunnen brengen?

Pim: “Ik werk al jaren als cameraman voor internationale natuurdocumentaires van onder andere National Geographic en BBC. De ambitie was om een natuurdocumentaire van hetzelfde niveau te maken over de Belgische natuur. Ik denk dat we daarin geslaagd zijn, ondanks een beperkter budget dan internationale producties. Met twee filmploegen hadden we 900 draaidagen. We gaan niet zomaar op pad om toevallig verhalen tegen te komen. We doen op voorhand research voor de verhalen die we willen vertellen. Dan komt mijn achtergrond als bioloog goed van pas. We wisten bijvoorbeeld dat het paargedrag van de heikikker op de Mechelse heide spectaculair was. Boswachters en vrijwilligers op het terrein brachten ons op de hoogte wanneer ze de kikker spotten. Zo konden we gericht filmen. Ons doel was om een goede mix te hebben: enerzijds gekende soorten op een ongeziene manier in beeld brengen, anderzijds onbekende soorten en verhalen tonen. Onbemande camera’s gebruikten we vooral voor prospectie. En enkele insecten filmden we in een studio, dat is gebruikelijk in natuurdocumentaires.”

Hebben jullie veel in Limburg gefilmd?

Pim: “Zeker. Je vindt hier nog veel prachtige groene plekken die uitgestrekt en min of meer gevrijwaard zijn. Wat mij opviel, is de grote verscheidenheid van de Limburgse natuur. In het noorden heb je Bosland, met everzwijnen en herten. In de vijvers van De Wijers heb je een aquatische biotoop. Langs de oevers van de Maas is het weer helemaal anders. Vooral de Vallei van de Ziepbeek heeft een grote indruk op mij gemaakt. Deze verborgen parel in het Nationaal Park Hoge Kempen heeft enorm veel biotopen. Ik filmde er zingende blauwborsten,

Zelfde missie

Het Provinciaal Natuurcentrum werkte mee aan ‘Onze Natuur’, vertelt diensthoofd Jan Mampaey. "Onze experten over ongewervelden adviseerden de makers. De LIKONAvrijwilligers hielden hun ogen open op het terrein en gaven informatie door. De fragmenten over de waterspin zijn zelfs in ons gebouw gefilmd! Het is mooi dat de documentaire succesvol is én dat de makers moeilijke boodschappen niet uit de weg gaan. In de laatste aflevering kwamen de verschillende uitdagingen voor de natuur aan bod, zoals de versnippering van de natuur, het beschermen van natuurgebieden en de klimaatverandering. Het zijn allemaal thema’s waar het Provinciaal Natuurcentrum rond werkt. Denk maar aan onze natuurverbindingenrapporten, waarmee we in kaart brengen hoe we de leefgebieden van de gefilmde diersoorten beter met elkaar kunnen verbinden."

www.provinciaalnatuurcentrum.be vechtende heikikkers, zwevende wespendieven en speelse vossen. Het is er elk seizoen prachtig, zeker als de nachtzwaluw begint te zingen. En hier is het voor ‘Onze Natuur’ ook allemaal begonnen.”

Hoezo?

Pim: “Nog voor de start van de opnames, filmde ik boomvalken in de vallei voor een teaser. Die heeft het Vlaams Audiovisueel Fonds overtuigd om het project te steunen. Jammer genoeg hebben we de valken hier niet meer teruggezien. We zijn ze elders gaan filmen voor de reeks.”

Wat is je nog bijgebleven van de opnames?

Pim: “Het filmen van de oeverzwaluwen in Bichterweerd aan de Maas in Rotem. De vogels maakten hun nest in een steile zanderige wand, op een locatie waar grind ontgonnen wordt. Voor mij zag ik een fantastisch natuurspektakel: vogels die nesten bouwden als een appartementencomplex. Maar rond mij waren oorverdovende machines constant aan het werk. Die schijnbare tegenstelling vat de Belgische natuursituatie mooi samen: verrassend mooi, maar onder druk. Wat nog opviel: de natuur wordt grilliger en onvoorspelbaar door de klimaatverandering. Verhalen zoals die van de heikikker of de lentevuurspin hebben we bijna niet kunnen brengen. Het was altijd te droog, te nat, te warm of te koud. Ook bij de bronst van de edelherten hebben we dat gemerkt.”

In het sluitstuk benadrukken jullie dat de natuur onder druk staat.

Pim: “We wilden met mooie beelden van wilde natuur niet de indruk wekken dat alles rozengeur en maneschijn is. Integendeel: de natuur staat constant onder druk in België. Dat moeten we ook durven benoemen. Het succes van ‘Onze Natuur’ toont aan dat mensen de planten en dieren in hun directe omgeving belangrijk vinden. Als we willen behouden wat er nog overschiet van onze natuur, moeten we in actie schieten. Die boodschap brengen we duidelijk. Ik hoop dat ‘Onze Natuur’ daarmee kan bijdragen aan een positieve verandering. Want onze natuur is meer dan de moeite waard om te koesteren.”

Bekijk alle afleveringen van ‘Onze Natuur’ gratis op VRT MAX www.vrtmax.be