M a ga z i n e v o o r i nwo ne rs v a n Ove ri j ssel Jaargang 6, nr. 3 November 2014
Applaus en eeuwige roem Koken met onkruid Met je hoofd in de fietstunnel Performance Factory Reis door het verleden
Polder Lierderbroek:
“De weidevogel hoort hier thuis!”
zoekt Colofon Jij & Overijssel is het magazine voor inwoners van Overijssel. Deze uitgave van de provincie Overijssel verschijnt drie keer per jaar en wordt huis aan huis verspreid. Bezoek www.jijenoverijssel.nl voor de digitale versie van dit magazine. Jaargang 6, nummer 3 Oplage 415.000 Hoofdredactie Bertine Westebring-Lindeboom Eindredactie Hanneke Postma Redactie Marieke van Bolderen, Briet Brunnekreef, Ferenc van Damme, Bas van Dishoeck, Margreet de Haan. Traffic Provincie Overijssel Concept Provincie Overijssel Realisatie Platform P Fotografie Roel Hoeve, Raymond van Olphen, Femke Teussink, Margreet Vloon, Ben Vulkers. Druk Platform P Copyright Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, film of welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie.
04
Jij beheert: Weidevogelbeheer Lierderbroek
08
Jij buurt: Goede buren, hoe verschillend ook
10 12 14 15 16 18
Provincie Overijssel Luttenbergstraat 2 8012 EE Zwolle 038 499 88 99 Redactieadres Redactie Jij & Overijssel Bertine Westebring-Lindeboom, 5c Antwoordnummer 800 8000 VB Zwolle Jij@overijssel.nl Informatie www.jijenoverijssel.nl Ideeën of vragen via e-mail jij@overijssel.nl of het redactieadres.
@jijenoverijssel www.facebook.com/provoverijssel
2014-269
november 2014
20 22 24 26 28 30 31 2
In Lierderbroek doet een aantal boeren fanatiek aan weidevogelbeheer. Het resultaat mag er zijn: in 7 jaar tijd is het aantal grutto-nesten in de polder gestegen van 54 naar 100!
Een middelbare school die zich inzet voor de buurt. “Ik hoop dat andere scholen op ideeën worden gebracht!”
Jij geniet: Koken met (on)kruid Hoe bestrijd jij onkruid in je tuin. Pluk je het weg of eet je het op?
Jij renoveert: Kennis delen is energie besparen “Energieneutraal wonen is niet alleen goed voor de portemonnee.”
Jij bezoekt: Van Gogh tot Cremer Jij online: Zonder JIJ geen Overijssel Jij doet: Leuke dingen in Overijssel Jij participeert: Het bruist in de Rivierenwijk In Deventer zijn vage ideeën omgezet in concrete plannen. Daarbij hebben buurtbewoners niet stilgezeten!
Jij onderneemt: Burcht van bedrijvigheid De Performance Factory: een talentfabriek voor onderwijs, kunst, cultuur en sport!
Jij ontwerpt: Reis door het verleden met je voeten in het nu “Hoeveel weet jij eigenlijk van je eigen woonplaats?”
Jij ontwikkelt: De Microbubble Generator Het resultaat? Scherper beeld op je echo!
Jij leeft: “Leefbaarheid dat ben je zelf!” Voorzieningen verdwijnen. Ga je bij de pakken neerzitten of kom je in actie?
Jij schrijft: Zelf aan het woord in onze brievenrubriek Jij blikt terug: Op handelsmissie in St. Petersburg Jij lost op: Voor de Overijsselse puzzelaar
Kloeke getallen De werkgelegenheid • De Overijsselse economie kromp in 2013 met 1,6%. • In maart 2014 was 10,1% van de Nederlandse beroepsbevolking werkloos. In Overijssel was dit percentage 11,1%. Het aantal werklozen in Overijssel was 57.585. • Het aantal bedrijven is juist met 1,1% gegroeid ten opzichte van 2012. • In totaal waren er vorig jaar 539.000 banen: dit waren er 287.107 in Twente, 68.938 in Zuidwest-Overijssel en 183.145 in Noord-Overijssel. • Daarnaast waren er in 2013 74.095 bedrijven in Overijssel. • In Twente waren dit 39.967 bedrijven, in Zuidwest-Overijssel 9.612 en in Noord-Overijssel 24.516. • Helaas zijn er in 2013 ook 764 bedrijven failliet gegaan. Dit waren er in 2012 minder, namelijk 675.
Ondernemend Overijssel Voorwoord door Bertine Westebring-Lindeboom
Deze editie van Jij & Overijssel staat in het teken van Ondernemend Overijssel. Terwijl we de onderwerpen aan ons voorbij laten gaan, zien we hoe ondernemend de Overijsselaar is! Ieder op zijn of haar eigen manier. Een bedrijvige provincie met betrokken inwoners, is de conclusie van de redactie. Met plezier hebben we gesproken met agrariërs, docenten, ondernemers en inwoners die in hun vrije tijd zich inzetten voor onze samenleving. Eén van de geïnterviewden,
Werkt Overijssel thuis? • Zo’n 25% van de werkende Overijsselaars werkt weleens thuis; 75% werkt nooit thuis. • Er wordt door de thuiswerkers regelmatig een dagdeel (7%) of een dag (3%) per week vanuit huis gewerkt. Zo’n 6% van deze mensen werkt juist het merendeel van de werkweek thuis (drie dagen of vaker). • Van de 55-plussers geeft 59% aan nooit thuis te werken, terwijl dit onder jongeren tot 34 jaar 81% is. • De reden om thuis te werken? 47% van de thuiswerkers vindt zichzelf productiever.
Albert Boeve uit Wilsum slaat de spijker op z’n kop. Hij zei:
Overijssel en topsectoren • Overijssel kent 5 topsectoren: agro & food, chemie, energie, high tech en life science & health. • De meeste werknemers in de topsectoren in Overijssel zijn mannen (72%), in de leeftijd van 35 tot 55 jaar (59%), middelbaar opgeleid (56%) en werkzaam in beroepen van middelbaar beroepsniveau (67%).
agrariërs zich samen hard maken voor de weidevogels in Lierderbroek.
In welke sector werkt de Overijsselaar?
Hartelijke groet,
Agrarische sector 4,0% Industrie 13,6% Energiesector 0,4% Watermanagement 0,4% Bouwnijverheid 6,7% Groot- en detailhandel 18,9% Vervoer en opslag 4,3% Horeca 4,4% Informatie en communicatie 1,9% Financiële instellingen 1,6% Onroerend goed sector 0,7% Advies & Onderzoek sector 6,7% Overige zakelijke Dienstverlening 4,4% Openbaar bestuur 4,8% Onderwijs 7,2% Zorgsector 16,4% Vrije tijd sector 1,7% Overige dienstverlening 1,8% Overig 0,1%
“Leefbaarheid dat ben je zelf.” Als we ons inzetten voor onze omgeving, de handen ineen slaan, dan komen we samen tot een fijne leefomgeving voor iedereen!
In deze editie lees je onder andere hoe je gebruik kunt maken van onkruid, hoe ondernemers een oude fabriek betrekken, hoe inwoners zich inzetten voor hun eigen wijk, hoe twee jonge ondernemers een apparaat hebben ontwikkeld om eerder ziektes op te sporen én hoe
Wij hebben met veel plezier aan dit magazine gewerkt en hopen dat jij het met plezier leest! Heb je nog opmerkingen, vragen of ideeën? Laat dan van je horen!
Ideeën voor een artikel? Heb jij een leuk idee voor een artikel, gerelateerd aan het provinciaal beleid? Of wil jij zelf een bijdrage leveren, door bijvoorbeeld een column (maximaal 150 woorden) te schrijven over ‘Mijn Overijssel’? Laat van je horen! Stuur je reactie naar jij@overijssel.nl of naar het redactieadres. De volgende editie verschijnt in maart 2015.
Altijd op de hoogte van de laatste ontwikkelingen in Overijssel? Meld je aan voor Overijssels feit: www.overijssel.nl/overijsselsfeit
Het thema is Kiezen.
Of volg ons op Twitter: @BeleidsinfoOv Bron: provincie Overijsel/burgerpanel 2013
3
november 2014
beheert
Weidevogelbeheer Lierderbroek
Succesvol door gedreven agrariërs! Natuurbeheer in handen van particulieren, het komt steeds vaker voor en het blijkt een succesformule in Lierderbroek! Vleeskuikenhouder Bertwin Elshof en melkveehouders Marcel Strijtveen en Gerrit Nieuwenhuis vertellen aan de koffietafel in Laag-Zuthem enthousiast over hun bedrijf. Zij zijn niet alleen agrariërs maar ook natuurbeheerders. Samen met andere agrariërs zorgen ze voor een gezonde weidevogelstand in Lierderbroek. En dat blijkt prima te passen binnen hun bedrijfsvoering!
Van links naar rechts Marcel, Gerrit en Bertwin.
november 2014
4
“Vaak wordt de intensieve landbouw bekritiseerd en wordt boeren verweten dat ze geen rekening houden met de natuur”, vertelt Bertwin. “Dat steekt! Mede door die kritische geluiden doen wij fanatiek aan natuurbeheer. En de resultaten liegen er niet om. Het aantal weidevogelnesten in de polder groeit!”
De handen ineen In 2006 bleek dat de vijftig hectare landbouwgrond dat in de achtertuin van deze agrariërs ligt, ingericht zou worden als robuuste verbindingszone voor onder andere edelherten. De zone was in bezit van Dienst Landelijk Gebied (DLG) en dus niet toebedeeld aan boeren. Het leek erop dat Natuurmonumenten deze verbindingszone zou gaan beheren. “In onze ogen was dat de doodsteek voor de weidevogels! We hebben toen de handen ineen geslagen,” vertelt Bertwin. “Volgens ons laat Natuurmonumenten de natuur vaak voor wat het is. Dan ontstaan er ruigtes. Dit is uiteraard een keuze die je maakt, alleen is het landschap voor de weidevogels dan te ruig om te nestelen en te fourageren.”
Aan de slag
“Wij gaan voor de weidevogels, ze horen hier thuis!”
“Heel mooi natuurlijk, alleen hoe organiseer je zoiets? Het particulier natuurbeheer kwam in die tijd net op”, zegt Marcel. “Veel voorbeelden waren er niet. We wilden graag een collectief. Uiteindelijk kregen we negen agrariërs bij elkaar. We wonnen adviezen in over mogelijke rechtsvormen en kwamen uit op een Landgoed BV. Voordeel is dat de BV altijd rechtspersoon blijft. De eigenaren zijn gebruikers én pachters. Met elkaar kochten we in 2009, als Het Lierderbroek BV,
Marcel: “De plannen droegen niet bij aan het verhogen van de
de vijftig hectare natuurgrond voor € 350.000,- van DLG. Voor de
weidevogelstand, terwijl wij als particulieren daar al jaren succesvol aan
inrichting kregen we € 650.000,- van provincie Overijssel.”
werkten. Samen met vrijwilligers van de weidevogelgroep Bezuiden de Vecht, boeren en andere ondernemers wilden we de uitvoering van dit
Het beheer
plan voorkomen. Je kunt geen half werk voor verschillende diersoorten
“De grond is nu opgedeeld in werkbare percelen”, vertelt Gerrit.
verrichten. Je moet kiezen! Lierderbroek is één van de oudste polders in
“Samen met SBNL, een organisatie voor particulier en agrarisch
Nederland en het is een prachtig weidevogelgebied. Wij gaan voor de
natuurbeheer, is een plan opgesteld om zoveel mogelijk vogels in
weidevogels, ze horen hier thuis.”
het gebied te krijgen. Bomen zijn gekapt, er is een plasdrasgedeelte aangelegd. en er zijn onder andere afspraken gemaakt over
In protest
waterbeheer en het uitgesteld maaibeleid. Alles wordt ingericht,
“We gingen in protest”, vertelt Gerrit. “Dat was een lastige situatie.
voor een goed weidevogelbiotoop. We creëren een mozaïek met
Hoe kregen we de grond in particulier bezit? We maakten plannen en
verschillende graslengtes en vee wordt alleen vroeg in het voorjaar
brachten die onder de aandacht bij de politiek. Zonder politiek ben je
geweid. Daar komen insecten op af en dat zorgt ervoor dat kuikens in
trouwens nergens! Piet Jansen, destijds gedeputeerde van de provincie
het gebied foerageren. Vanaf 15 mei tot en met ongeveer 15 juni zijn
Overijssel, werd enthousiast en heeft de knoop doorgehakt! Wij
er geen werkzaamheden in het gebied.” Lees verder >
mochten voor de weidevogels gaan.”
5
november 2014
beheert
De weidevogels
al zo’n 60 tot 70 nesten. De weidevogelvereniging doet de tellingen
Over welke weidevogels hebben we het eigenlijk? Bertwin: “We
van de nesten en de jongen.”
zeggen altijd dat als je het voor de grutto goed doet, het automatisch ook met andere vogelsoorten zoals de kievit, tureluur, graspieper en
Elkaar scherp houden
slobeend beter gaat. De grutto is een kritische weidevogelsoort die
“Het gaat zó goed dat organisaties, waaronder Natuurmonumenten,
veel eisen aan haar biotoop stelt. Wist je dat 80% van de grutto’s in
nu ook bij ons aankloppen voor beheerinformatie”, vertelt
Nederland broedt? We moeten er wel voor zorgen, anders verdwijnt
Gerrit. “Jaarlijks hebben we een overleg met Staatsbosbeheer,
deze soort. Maar we blijven positief!”
Natuurmonumenten, weidevogelgroep Bezuiden de Vecht en andere boeren. We evalueren dan het afgelopen jaar. Mooi dat je elkaar zo
In het natuurgebied en omliggende polder (ongeveer 1200 hectare)
weet te vinden en van elkaar kunt leren. We houden elkaar scherp.
nestelen steeds meer weidevogels. Toen we begonnen hadden we vier
Agrariërs uit de buurt stimuleren elkaar ook om voor particulier
nesten van ‘kritische’ weidevogels zoals de grutto op de 50 hectare
weidevogelbeheer te gaan. Buiten de BV doen nog 15 enthousiaste
van Het Lierderbroek. Het streven was 17 nesten maar we hebben nu
boeren mee. Die boeren hebben we nodig. Met alleen de 50 hectare die wij in beheer hebben, redden we het niet.”
“Als de grutto het goed doet, dan gaat het met andere soorten ook beter.”
Predatiebestrijding Predatiebestrijding (bestrijding van roofdieren) is belangrijk in het gebied. Er zijn bomen weggehaald zodat ze niet meer als uitkijkpost kunnen dienen voor roofvogels. Maar in het gebied zitten ook veel vossen. Die ’s nachts op pad gaan om de broedende vogels te pakken en de nesten leeg te roven.
Bertwin: “In het gebied doen we aan kraaien- en vossenbestrijding. We hadden een ontheffing om ‘s nachts op vossen te jagen met een lichtbak maar sinds juni is dat verboden. Ik maak mij daar wel zorgen over, zegt Bertwin, Een vos kan makkelijk 10 tot 15 nesten per nacht leegroven. Als er een paar vossen in het gebied zitten, groeit de weidevogelstand nog wel. Maar als we ze niet meer mogen bejagen, vrees ik voor de weidevogel.”
november 2014
6
Top 5 van het aantal nesten in polder Lierderbroek 259
2007
155
2014 100 54 18
31 11
12
4
10
Bertwin Elshof.
Kievit
Grutto
Wulp
Tureluur
Scholekster
Bron: Weidevogelgroep Bezuiden de Vecht
Zorgen “Waar we ons ook zorgen over maken is dat de 6-jarige particuliere contracten met de 15 boeren bijna aflopen”, zegt Marcel. “Dit zijn de contracten op agrarische cultuurgrond, en niet de natuurgrond van Het Lierderbroek. Het melkquotum wordt opgeheven. Dit geeft bedrijven de mogelijkheid om meer te produceren. Daar is meer voer voor nodig en de voerprijs is juist omhoog gegaan. We verwachten dat hierdoor minder boeren een nieuw contract afsluiten. Is de beheersvergoeding nog voldoende? Je moet wel je boterham kunnen Gerrit Nieuwenhuis.
verdienen. Puur economisch gezien snap ik het wanneer iemand andere keuzes maakt. Maar ik hoop dat de positieve resultaten stimuleren om mee te doen.”
Op safari Voor geïnteresseerden is er jaarlijks een weidevogelsafari rond half april. “We trekken dan met een wandel- en huifkartocht het gebied in. Daar is behoorlijke animo voor. We worden steeds bekender,” vertelt Gerrit. “Een tijdje geleden zijn ook alle coördinatoren van de weidevogelgroepen in Nederland hier geweest. Van elke provincie was er iemand. Deze polder is namelijk één van de weinige gebieden waar de stand ook echt flink omhoog gaat, en daar zijn we trots op!”
Kijk voor meer informatie over weidevogels in Overijssel op www.overijssel.nl/weidevogels. Marcel Strijtveen.
7
november 2014
buurt
Goede buren, hoe Rinus Scholtus te midden van een aantal Greijdanus-troeppers.
Heb je als christelijke middelbare school nog een andere rol in de samenleving naast het geven van onderwijs? Bestuur en medewerkers van het Greijdanus College in Zwolle vinden van wel. Maar hoe vul je die andere rol in? Bestuurssecretaris Rinus Scholtus: “We realiseerden ons dat we contacten en uitwisselingen hebben met scholen in Canada, India en Zuid-Afrika, maar dat we onze naaste buren nauwelijks kennen. Dat was aanleiding voor ons om de besturen van de buurwijken Schelle-Oldeneel en Schellerheem te benaderen met de vraag wat we als goede buren voor elkaar kunnen betekenen.�
november 2014
8
verschillend ook Gebruik maken van elkaars talenten
het project versneld opstarten. De cursussen konden aantrekkelijker
Onder het motto ‘Goede buren, hoe verschillend ook’ is een project
geprijsd worden zodat inmiddels diverse buurtbewoners eraan
gestart waarbij over en weer gebruik wordt gemaakt van elkaars
deelnemen.
talenten. Zoals bijvoorbeeld het verzoek van de wijkvereniging
Rinus: “Voor ons is het een voor de hand liggend project. Ik ben
Schelle-Oldeneel om de website op te frissen. Een leerling van het
heel verbaasd dat het zoveel aandacht krijgt. We hebben al een
Greijdanus actualiseerde deze en een paar mede-leerlingen zorgden
gedeputeerde en een wethouder op bezoek gehad. Ik hoop dat
voor prachtige foto’ s. Leerlingen van vmbo-opleiding Zorg en
dit artikel andere scholen op een idee brengt. Het is goed besteed
Welzijn verzorgden een lunch voor buurtbewoners uit beide wijken.
gemeenschapsgeld.”
De bewoners vonden het geweldig en voor de leerlingen was het een geslaagde praktijkopdracht. Jong en oud leren elkaar zo kennen en waarderen. Rinus: “We waren niet helemaal onbekenden voor elkaar want het project de Greijdanus-troeppers - brugklassers die rondslingerend afval verzamelen in de wijk Schellerheem - draait al twee jaar en is een groot succes. Daar zijn nu veel mooie initiatieven bijgekomen.”
Applaus en eeuwige roem Maar ook vanuit de buurt komen interessante aanbiedingen. In Schellerheem woont een rechter die een gastles heeft verzorgd. Door een bezoek van docenten aan het project Ruimte voor de Rivier, tot stand gekomen via de buurtvereniging, is deze excursie onderdeel geworden van de aardrijkskunde lessen. En zo zijn er nog veel meer voorbeelden te noemen. Veel van deze activiteiten zijn kostenloos. De beloning bestaat uit applaus, eeuwige roem en af en toe een bon.
Goed besteed gemeenschapsgeld Niet alle onderdelen van het project zijn kostenloos. Het Greijdanus organiseerde al jaren betaalde creatieve workshops voor ouders van leerlingen en wilde hier ook buurtbewoners bij betrekken. De docenten die de workshops geven, worden voor hun inzet betaald. Ook de materialen, communicatie en PR kosten geld. Het project ‘Goede buren’ was al gestart toen Rinus bij toeval ontdekte dat de provincie Overijssel initiatieven uit de samenleving een kans wil geven om succesvol te worden. Dankzij de provinciale bijdrage kon
Sociaal Kapitaal Overijssel Het Greijdanus College maakte gebruik van de subsidie Initiatieven van onderop ‘Sociaal Kapitaal Overijssel’. De subsidie is bedoeld voor initiatieven van onderop, die bijdragen aan de sociale kwaliteit in Overijssel. Meer informatie: www.overijssel.nl/socialekwaliteit
9
november 2014
geniet
Koken met (on)kruid Hoe bestrijd jij het onkruid in je tuin?
Bestrijdingsmiddelen zijn niet alleen slecht voor planten en dieren, maar ook voor het grondwater. Op verschillende plaatsen in Overijssel wordt grondwater uit de
Spuit je het weg met chemische
bodem gehaald. Daar wordt ons drinkwater van gemaakt. Logisch dus, dat we er
bestrijdingsmiddelen? Trek je het er met de handen uit? Of ben jij helemaal
alles aan doen om dit water zo schoon mogelijk te houden. Om mensen te wijzen op alternatieve bestrijdingsmethoden, zijn Natuur en Milieu Overijssel, Vitens en provincie Overijssel de campagne ‘Zonder is gezonder’ gestart.
hip en eet je het op? Onkruid eten Veel onkruidsoorten kun je trouwens gewoon eten. Sylvie Meijer (Vitens), Alma Streefkerk (Natuur en Milieu Overijssel) en Sander van Lienden (provincie Overijssel) geven het goede voorbeeld. Alma Streefkerk, Sander van Lienden en Sylvie Meijer (vlnr) geven het goede voorbeeld.
november 2014
10
Authentieke Pannelette uit Roke (voor vier personen)
Ingrediënten
Bereiding:
• 3 vrije uitloopeieren
Neem de eieren en tik ze leeg in een kom. Doe er
Spoel bovengenoemde ingrediënten af. Droog
• twee eetlepels meel
twee flinke eetlepels meel bij en ongeveer 100 ml
ze door ze in een theedoek te leggen en te
• 100 ml melk
melk. Kluts dit goed door elkaar en zet het
bundelen. Ga naar buiten met de bundel en doe
• sjalotje
weg zodat de ingrediënten aan elkaar kunnen
een op hol geslagen molen na. Snijd vervolgens
• teentje knoflook
wennen.
het bundeltje onkruid in plakjes van ongeveer
• paar blaadjes van de maggiplant • verschillende soorten (on)kruid, zie bereidingswijze
5 mm. Voeg dit bij het beslag. Loop naar buiten met een kom in je hand en verzamel:
Snipper een sjalotje, een teentje knoflook en
• Een flinke handvol lindeblad (onderaan de stam
een paar blaadjes van de maggiplant en voeg
zitten vaak uitlopers, trek daar de jonge
dit bij het beslag. Roer alles goed door elkaar en
blaadjes vanaf).
giet het in een geoliede koekepan, op een zacht
Mocht je niet alle ingrediënten
• Een flinke handvol zevenblad.
vuurtje. Deksel erop en aan twee kanten bakken.
kunnen vinden in je tuin,
• Een flinke handvol hondsdraf.
Afmaken met een snufje zout en peper. Lekker
maak de omelet dan gewoon
• Enkele topjes brandnetel.
als lunch maar ook heerlijk als vleesvervanger bij
met wat je wel hebt!
• Afgerist zaad van melganzevoet (luusemelde).
een maaltijdsalade!
Jouw recept Zet jij thuis ook wel eens wat lekkers op tafel met onkruid? Deel jouw recept met ons en maak kans op een plek in een echt onkruidreceptenboek, naast het recept van meesterchef Jonnie Boer van de Librije in Zwolle. Kijk voor meer informatie op www.jijenoverijssel.nl/zonderisgezonder.
11
november 2014
renoveert
Kennis delen is energie besparen Zwerius Kriegsman voor zijn energieneutrale huis.
november 2014
12
Nooit meer je gas- en energierekening betalen. Wie wil dat nou niet? Ook jij kunt energieneutraal wonen en nee, daarvoor hoef je echt geen nieuwbouwhuis te bezitten. Ook je oude huis kun je energieneutraal maken. Een professionele energieregisseur helpt je graag op weg.
De provincie Overijssel wil vijftig bestaande woningen in
praktische adviezen en plaatst informatie over de nieuwste
zes gemeenten energieneutraal maken. Het gaat hierbij
ontwikkelingen op het gebied van energie. “Ik wil laten
vooral om oudere woningen uit de periode van 1960 tot
zien dat het voor iedereen is weggelegd. Daarom doe ik
1980. De regeling is eenvoudig; de eigenaar van de woning
ook weleens mee aan een open dag. Ik wil mensen graag
deelt zijn ervaringen op het gebied van de renovatie en
enthousiasmeren.”
verbouwing en in ruil daarvoor krijgt hij of zij maximaal 8.000 euro van de investeringen terug. Hiermee wil de
En natuurlijk blijft hij zelf ook bezig in zijn eigen huis. Zo
provincie een heleboel kennis vergaren, zodat zij ook na
heeft hij een warmtepomp en liet hij de vloer van het huis
2015 meer woningeigenaren effectief kan informeren over
met behulp van een provinciale regeling extra isoleren.
energieneutraal renoveren.
Zwerius: “Energieneutraal wonen is niet alleen goed voor de portemonnee. Het milieu is belangrijk, onze energiebronnen
Proef
zijn eindig. Daar moeten we ons van bewust zijn. Bovendien
Het is een proef die op dit moment in de gemeenten
ben je als land veel minder afhankelijk van andere landen,
Kampen, Zwolle, Dalfsen, Hardenberg, Deventer en Ommen
als je voorziet in je eigen energiebehoefte. Daarom deel ik
loopt. Lokale energieregisseurs begeleiden en verbinden
mijn kennis. En met succes, in onze wijk zijn er al heel wat
de geïnteresseerde woningeigenaren van vraag tot
zonnepanelen bijgekomen!”
uitvoering. Ook kunnen zij putten uit de aanwezige kennis uit het Platform Energieneutraal Renoveren, dat bestaat uit Overijsselse bedrijven die zich actief bezig houden met energieneutraal renoveren. Zo komt vraag en aanbod dicht
Tips
bij elkaar.
Wil je ook bewuster omgaan met energie? Drie eenvoudige tips van Zwerius!
Inspirerend voorbeeld
1 Vervang alle lampen in huis door spaar- of
Zwerius Kriegsman uit Ootmarsum heeft al veel kennis over
ledlampen. Vergeet daarbij niet de lampen
energieneutraal wonen. Hij deelt het graag via zijn website:
in bijvoorbeeld het toilet of het lampje in de
www.geen-energierekening-meer.weebly.com.
afzuigkap. Dat scheelt al zo een paar tientjes
Zwerius: “We hebben ons huis in 1987 gebouwd en direct
per jaar.
veel meer isolatie laten aanbrengen dan in die tijd gangbaar
2 Kijk of er dingen in je huis zijn die altijd
was. We hebben niet alleen beneden, maar ook boven
ingeschakeld zijn. Zoals bijvoorbeeld een
direct dubbelglas laten plaatsen. Dat was in die tijd niet
verstelbare elektrische lattenbodem. Dat zijn
gebruikelijk. En we hebben zuinige vloerverwarming. Maar
echte energievreters.
het meeste profijt hebben we van onze zonnepanelen.
3 Let bij het kopen van nieuwe apparaten altijd
Dat levert zoveel energie op dat we jaarlijks energie
op het energielabel. Kies liever voor een iets
overhouden. Sterker nog, ons huis heeft helemaal geen
duurder apparaat met een beter energielabel,
gasaansluiting meer, die hebben we laten afsluiten. En we
dat betaalt zich altijd terug.
rijden in een elektrische auto die wordt opgeladen met de opbrengsten van de zonnepanelen.”
Kijk voor meer informatie over energieneutraal renoveren en de diverse subsidieregelingen op
Alles delen
www.overijssel.nl/energieneutraalwonen
Iedere maand werkt Zwerius zijn website bij. Hij deelt
en op www.overijssel.nl/slimenergiegebruik.
er zijn meterstanden, vertelt over zijn renovaties, geeft
13
november 2014
bezoekt
Van Gogh tot Cremer Nederlandse kunstenaars in Parijs
Piet van der Hem, Moulin Rouge, ca. 1908-1909, olieverf op doek, 81 x 100 cm, particuliere collectie.
Op de tentoonstelling ‘Van Gogh tot Cremer - Nederlandse kunstenaars
avant-garde. Bij terugkeer naar Nederland nam iedereen in zijn werk
in Parijs’ staat de artistieke pelgrimage van Nederlanders naar Parijs
een stukje Parijs met zich mee. De tentoonstelling geeft dus niet alleen
e
centraal. Deze begon aan het einde van de 19 eeuw en duurde
een overzicht van het Nederlandse modernisme, maar laat ook een
tot en met de jaren ’50 van de 20ste eeuw. Honderden schilders,
veelzijdig portret van Parijs als kunsthoofdstad van de wereld zien.
beeldhouwers en tekenaars uit Nederland verbleven in die periode
Nieuwsgierig? Je kunt de tentoonstelling tot en met 4 januari 2015
voor korte of langere tijd in Parijs. Waar de één zich door de stad zelf
bezoeken in Museum de Fundatie. Kijk voor meer informatie en de
liet inspireren, richtte de ander zich op de kunst van de internationale
openingstijden op www.museumdefundatie.nl.
november 2014
14
online
Zonder JIJ geen Overijssel
De website
www.jijenoverijssel.nl
kan vanaf nu nog beter laten zien wat JIJ, als inwoner van Overijssel, voor goeie ideeën hebt voor onze provincie.
Denk aan een project in de natuur, of een idee voor een leegstaand gebouw, een initiatief op het gebied van zorg, vervoer of energie. Wat JIJ maar belangrijk vindt! Plaats je plan of idee op de website en
Online is JIJ & Overijssel een platform waar je plannen, goeie ideeën
inspireer anderen. Vind medestanders of experts die je verder kunnen
en initiatieven kan plaatsen, delen, bespreken en ontwikkelen met
helpen. Of leer van anderen hoe zij dingen voor elkaar krijgen.
anderen. Het plan dat het meest bekeken of gedeeld wordt, of het initiatief waar het meest op gereageerd wordt, verschijnt automatisch
Delen
het meest prominent in beeld. Zo zie je in één oogopslag wat er leeft
Lees je iets dat je interessant vindt? Je deelt het met één druk op
in Overijssel.
de knop! Zo breng je je vrienden, buurt, familie en kennissen op de hoogte van wat JIJ belangrijk vindt, en maak je misschien wel een
Doen
nieuw netwerk van mensen die het met je eens zijn!
Heb JIJ een goed idee of een leuk initiatief waar Overijssel beter van wordt? Deel het op het platform! Al meer dan 150 initiatiefnemers
Nieuwsgierig?
gingen je voor!
Neem snel een kijkje en laat ons weten wat je ervan vindt!
15
november 2014
doet
Leuke dingen November
December 2014
December 2014
Tentoonstelling Vogellust Vlooienmarkt Orgel Klassiek met Minne Veldman Landbouwminiaturenbeurs Deventer Dansdagen KunstSpoor Beginnerscursus sterrenkunde WinterKriebelz Twentse Vrouwenloop Winterfair ontdek de Reggestreek Høtspot Festival NK Waypoint Goldrush Survivalrace Ensemble Vocal Devotion 18e Koerkamptocht Glazen Café concert Ditist Festival
22 november 22 november 22 november 22 en 23 nov. 22 en 23 nov. 23 november 24 november 25 en 26 nov. 27 november 28 en 29 nov. 29 november 29 november 29 november 29 november 29 november 30 november
www.genemuidenactueel.nl www.vechtdaloverijssel.nl www.vechtdaloverijssel.nl www.zwolletouristinfo.nl www.sallandnatuurlijkgastvrij.nl www.vossenveen-albergen.nl www.cosmossterrenwacht.nl www.wierden-enterinfo.nl www.twentsevrouwenloop.nl www.ontdekdereggestreek.nl www.absolutelyfresh.nl www.wierden-enterinfo.nl www.sallandnatuurlijkgastvrij.nl www.ter-huerne.nl www.cmkvroomshoop.nl www.uitinalmelo.nl
Genemuiden Balkbrug Lemelerveld Zwolle Deventer Albergen Lattrop Hoge Hexel Enschede Rijssen Enschede Nijverdal Hellendoorn Lettele Vroomshoop Bornerbroek
www.uitinenschede.nl www.genemuidenactueel.nl www.ervewezenberg.nl www.sallandnatuurlijkgastvrij.nl www.vvvhofvantwente.nl www.vechtdaloverijssel.nl www.levendverleden.nl www.ijsbeelden.nl www.erfgoedbossem.nl www.weerselosemarkt.nl www.vvvhofvantwente.nl www.loopgroep.nl www.uitinalmelo.nl www.uitinalmelo.nl www.parochie-lumenchristi.nl www.wierden-enterinfo.nl www.peddemorsboerderij.nl www.campingdebiesterij.nl www.waterreijk.nl www.ondernemendholten.nl www.sallandnatuurlijkgastvrij.nl www.vechtdaloverijssel.nl www.sallandnatuurlijkgastvrij.nl www.restaurantdestiftsschuur.nl www.hofvantwente.nl www.ootmarsum-dinkelland.nl www.erve-kraesgenberg.nl www.uitinenschede.nl www.ootmarsum-dinkelland.nl www.vvvhofvantwente.nl www.zwolletoeristinfo.nl www.watermolen-singraven.nl www.av-geesteren.nl www.natuurinformatiecentrum.nl www.wierden-enterinfo.nl www.sallandnatuurlijkgastvrij.nl www.wierden-enterinfo.nl www.deventerkerstmarkt.nl www.uitinalmelo.nl
Enschede Genemuiden Denekamp Deventer Delden Balkbrug Den Ham Zwolle Lattrop-Breklenkamp Weerselo Diepenheim De Lutte Almelo Enschede Ootmarsum Enter Vriezenveen Rijssen Steenwijk Holten Nijverdal Lemelerveld Rijssen Weerselo Goor Ootmarsum Losser Enschede Denekamp Markelo Zwolle Denekamp Geesteren Ommen Wierden Den Nul Wierden Deventer Almelo
FOTO:
vvv Hof van Twente
December
December 2014
FOTO:
Kerst in Oud Kampen
December 2014
Winteractiviteiten (o.a. overdekte IJsbaan) hele maand Kleindierenshow 3 t/m 6 dec. Twents Aroma 4, 11 en 18 dec. Bergkerk Zaterdagmiddagconcert 6 december Streekmarkt Twente 6 december Verzamelbeurs Balkbrug 6 december Historisch Schouwspel 6 december IJsbeeldenfestival 6 dec. t/m 25 jan. Twentse table d’hôte 6,13, 20 en 27 dec. Weerselose markt 6,13, 20 en 27 dec. Kastelenwandeling en Kerstmarkt 7 december Snertloop De Lutte 7 december Kunststappen 7 december Choir Twente - Merry Christmas 7 december College Tour: in gesprek met Hennie Kuiper 9 december Kerstmarkt Enter 11 december Kerstmarkt Peddemorsboerderij 12 december Kerstfair 12 en 13 dec. Dickens Kerst 13 december Kerstfair Holten 13 december Kerst met Ballen 13 december Kerstsamenzang 13 december Modelautobeurs 13 december Winterfair 13 december Winters Genieten 13 en 14 dec. Kerst en Kunst in Ootmarsum 13 en 14 dec. Christmas Fair Losser 13 en 14 dec. Open Dag Jacobuskerk 14 december Winterwandeling Denekamp 14 december Midwinterwandeling en Kerstfairytale 14 december Kerststreekmarkt 14 december Winter high tea 14 december Kerstmarkt Geesteren 14 december Adventswandeling 14 december Volkskerstzang 16 december Wandeling naar observatiehut Duursche Waarden 17 december Kerstverhaal in dialect 18 december Grote Kerk Kerstmarkt 18 t/m 20 dec. Winters Almelo 18 t/m 27 dec.
november 2014
16
in Overijssel Theodore Watson
Wierden Hardenberg Kampen Zwartsluis Almelo Nijverdal Enschede Denekamp Denekamp Genemuiden Blokzijl Wierden Nijverdal
FOTO:
www.wierden-enterinfo.nl www.vechtdaloverijssel.nl www.hanzetochtkampen.nl www.desz.nl www.uitinalmelo.nl www.sallandnatuurlijkgastvrij.nl www.textielbeat.nl www.kulturhusdenekamp.nl www.watermolen-singraven.nl www.genemuidenactueel.nl www.blokzijlklassiek.nl www.cultureleraadwierden.nl www.sallandnatuurlijkgastvrij.nl
December 2014
Natuurdiorama Holtenberg
1 januari 1 januari 3 januari 3 januari 4 januari 10 januari 11 januari 11 januari 11 januari 17 januari 18 januari 20 januari 28 januari
December 2014
FOTO:
Enschede Raalte Lattrop-Breklenkamp Oldenzaal Losser Enter Kampen Hardenberg Enschede Denekamp Deventer Ootmarsum Zwolle Haarle Hellendoorn Raalte Manderveen Holten Enschede Holten Enschede Almelo Losser Holten Hengelo Wierden De Lutte Balkbrug Loozen Deventer Rijssen Oldenzaal Den Ham Genemuiden Holten Reutum Vriezenveen Holten Hasselt Lemelerveld
December 2014
Gerard Dubois
www.wilminktheater.nl www.sallandnatuurlijkgastvrij.nl www.brecklenkamp.nl www.vvvoldenzaal.nl www.deluttelosser.nl www.streekmarkt-enter.nl www.kerstinoudkampen.nl www.vechtdaloverijssel.nl www.circusfestival.com www.wonderryck.nl www.dickensfestijn.nl www.midwinterhoornwandeling.nl www.touristinfo.nl www.sallandnatuurlijkgastvrij.nl www.sallandnatuurlijkgastvrij.nl www.sallandnatuurlijkgastvrij.nl www.vvvtubbergen.nl www.kb-dondertman.nl www.uitinenschede.nl/winkelen www.museumholterberg.nl www.uitinenschede.nl www.gkvalmelo.nl www.dewerklust.nl www.toerismerh.nl www.bureauhengelo.nl www.wierden-enterinfo.nl www.deluttelosser.nl www.landschapoverijssel.nl www.vechtdaloverijssel.nl www.humorfestival.nl www.toerismerh.nl www.vvvoldenzaal.nl www.dezandstuve.nl www.genemuidenactueel.nl www.toerismerh.nl www.sbn-tubbergen.nl www.veenmuseum.nl www.museumholterberg.nl www.molendezwaluwhasselt.nl www.vechtdaloverijssel.nl
RTV-Oost Nieuwjaarsduik Wierden Nieuwjaarsduik Hanzetocht Kampen Nieuwjaarsloop DESZ Knieperkestocht Nieuwjaars-Jubileumconcert Textielbeat Nieuwjaarsconcert Vocalise – Twente Winter high tea Muziek van eigen bodem Klassiek concert met Isabelle van Keulen Kunstlezing CRW: Iedere tijd zijn eigen Madonna Workshop: Stapelgek (dans)theater!
Kijk voor meer evenementen op www.oostbest.nl. De evenementen op deze pagina zijn overgenomen van derden. Houd de websites in de gaten voor wijzigingen in programma, data en locatie.
17
november 2014
FOTO:
Januari
Januari 2014
IJsseldelta wandeling
19 t/m 26 dec 19 december 19 december 19 december 19 t/m 21 dec. 20 december 20 en 21 dec. 20 december 20 t/m 28 dec. 20 dec. t/m 4 jan. 20 en 21 dec. 21 december 21 december 21 december 21 december 21 december 21 december 21 en 26 dec. 21 t/m 24 dec. 23 en 29 dec. 24 december 24 december 24 december 24 december 24 december 26 december 26 december 26 december 26 december 26 t/m 30 dec. 27 december 27 december 27 december 27 en 29 dec. 28 december 28 december 29 december 30 december 30 december 30 december
FOTO:
Woar geet ’t op an met Kesmis Santa Run Raalte Kerstconcert Twents Byzantijns Koor Oldenzaal in kerstsfeer Kerstactiviteiten Losser Streekmarkt Enter Kerst in Oud kampen Wintermarkt Internationaal Circusfestival Kerstvakantie Winterfestival Dickens Festijn Twentse midwinterhoornwandeling MEGAWatt festival Kerstkransje Haarle Christmas Concert Kerstmarkt Raalte Kerstdorp Manderveen Kerstvaria Kerstwarenmarkt Stamppotwandeling Kerstmiddag Lichtjestocht Lichtjesavond Plaatsing 1400 kaarsen Canadese Begraafplaats Kerstmiddag Hengelo Kerstwandeltocht Ambulare VVV Kerstwandeling De Lutte Kerstwandeling in het Reestdal Kerst Wandelpuzzeltocht Humorfestival Kerstwandeltocht Stroadl Festival Seniorenblazen Zwartewaterland voetbaltoernooi Midwinterwandeling Midwinterhoornwandeling Reutum/Vasse Winterwandeling Veenmuseum Vogelvoederstammetjes maken Molenaarsdag Korenmolen de Zwaluw Oudejaarsconcert ‘Royal Music 2014 Out’
onderneemt
Het bruist in Van links naar rechts: Carla Hofman, Riet Klappe, Mariska Herrigel, Marion Ligtenberg en Berna van de Graaf.
Met een Ipad of computer vanuit huis de bouwwerkzaamheden in je buurt volgen. Of door een tunnel fietsen en het vriendelijke gezicht van je buurvrouw op de wand zien staan. Het is de dagelijkse realiteit in de Rivierenwijk in Deventer. Een plek waar ideeën van bewoners zijn omgezet in actie.
Het is woensdagochtend in het wijkgebouw. Het bruisende hart van
voldeed, kwam de sloophamer. De eerste huizen zijn in 2005 gesloopt;
de Rivierenwijk. Riet Klappe, Marthe Steenbergen, Marion Ligtenberg
vanaf eind 2009 is de wijk op alle fronten onder handen genomen.
en Carla Hofman vertellen over hun wijk en over wat ze als bewoners
De twee basisscholen fuseerden tot één. Deze school maakt
voor elkaar gekregen hebben. Ook Berna van de Graaf, opbouwwerker
binnenkort deel uit van een nieuw Kindcentrum. Wegen zijn opnieuw
bij Raster en Mariska Herrigel, projectsecretaris bij de gemeente
aangelegd en woningcorporatie Rentree levert regelmatig nieuwe
Deventer, schuiven aan.
woningen op. De bewoners hebben een belangrijke stem in hoe de wijk er uiteindelijk uitziet.
Van arbeiderswijk naar bouwput De Rivierenwijk is een arbeiderswijk uit de jaren 50/60 van de vorige
Creatieve ideeën
eeuw. Gevarieerd van opbouw met rijtjeshuizen, flats, een school,
Mariska (gemeente Deventer): “Om de leefkwaliteit voor de bewoners
winkelcentrum, groen en water. Het is een wijk met inmiddels 84
tijdens de werkzaamheden zo optimaal mogelijk te houden, hebben
nationaliteiten. Omdat een deel van de wijk niet aan de huidige eisen
we de provincie gevraagd om de scan ‘Leefbare Wijken’ in te
november 2014
18
“We mochten zelf ideeën aandragen om overlast te voorkomen.”
“Deze tunnel is ook onderdeel van een ander bewonersproject”, vult Riet enthousiast aan. “We hebben namelijk een wandelroute aangelegd door de wijk. Deze is gemarkeerd met gele waterhoentjes met grote laarzen. En eind december wordt er een kunstwerk, ‘de verandering’ genaamd, geplaatst bij bouwrijpe grond. Zo zie je dat er
zetten. De eerste bijeenkomst voor bewoners was in maart 2012.”
gebouwd gaat worden op die plek. Uiteindelijk krijgt het kunstwerk
Wijkbewoonster Marthe: “We mochten zelf ideeën aandragen om
een definitieve plek in de wijk.
overlast te voorkomen of het woongenot te verbeteren. Veel van deze ideeën zijn de afgelopen twee jaar uitgevoerd. Dit met financiële
Tijdens een rondleiding door de wijk vertellen de dames enthousiast
steun van de provincie, gemeente en de woningcorporatie. Denk
over activiteiten die gerealiseerd zijn: het verplaatsen van een
aan webcams op verschillende plekken in de wijk, om vanuit huis de
speelplek met hulp van de jeugd, een informatief café, Floating
vorderingen te volgen. Maar ook kunstprojecten en een meld- en
Flowers, het lokale tv-programma ‘De Rivierenwijk draait door’ en nog
informatiepunt.”
veel meer. De verhalenstroom stopt als blijkt dat het tijd is voor andere activiteiten. Deze dames zijn druk…
Wandversiering Marion vult aan: “Belangrijk voor ons was dat er weer een verbinding kwam met de naastgelegen woonwijk Rielerenk. Door het verdwijnen van de spoorwegovergang konden we daar niet meer komen. Nu is
De scan Leefbare Wijken kan door gemeenten ingezet worden.
er een mooie lichte fietstunnel aangelegd, waarin de gezichten van
Interesse? Kijk op www.overijssel.nl/duurzaamheid.
bewoners afgebeeld staan op de wand.”
de Rivierenwijk!
De fietstunnel.
19
november 2014
sport Polaroidterrein Enschede
Burcht van bedrijvigheid Enschede. De grootste stad van deze provincie, met een pokdalig in steen uitgeslagen historie. Een rijke voorgeschiedenis, met ruimte voor vernieuwing. Niet voor niets componeerde Overijssels grootse dichter Wilmink over zijn geboortestad “De burchten van de nijverheid, staan er nog her en der verspreid: spelonken, hol en afgeleefd, waar nu de wind vrij spel in heeft.”
Jan Willem Meppelink, Coördinator verhuur sportaccomodatie.
Gelukkig blaast het vrije spel van de wind tegenwoordig vernieuwing in de oude fabriekshallen van Twente: Spinnerij Oosterveld, Hazemeijer Hengelo en The Performance Factory. Deze laatste is gevestigd in de voormalige Polaroid fabriek in Enschede. Ooit het bruisend hart van een complete woonwijk, waar vele inwoners direct aan de slag konden met het maken van zonnebrilglazen en fotocamera’s. Omdat Polaroid de boot miste met digitale foto’s, stond het immense complex uiteindelijk tien jaar leeg. Woningcorporatie Domijn kocht het terrein uiteindelijk, maar door de teruglopende woningmarkt sloegen zij de handen ineen met Enschede, Overijssel en ondernemers om een andere bestemming te vinden.
Performance Factory De oplossing kwam in de vorm van een ambitieus plan: de Performance Factory. Een talentfabriek waarin onderwijs, kunst, cultuur, sport en ondernemerschap samenkomen onder één dak.
Martijn Meenhuis, Training Center Twente. “Ik was op zoek naar een geschikte locatie, met voldoende ruimte, om mijn ambitie voor sport verder uit te breiden. De ruwe industriële uitstraling van de Performance Factory sluit naadloos aan bij mijn bedrijf. Geen gelikte uitstraling, maar back to basic.” www.trainingcentertwente.nl
november 2014
20
Herman Engbers, Cube Bouldergym. “Ik was één van de eersten hier. Na heel wat leegstaande gebouwen te hebben afgelopen, ben ik hier eind 2011 begonnen met een kleine boulderwand. Met dit pand hadden we geluk. Domijn zag er heil in. Nu is er een flinke boulderhal; opgebouwd door samen met de andere participanten steeds een stapje verder te gaan. Wat mij betreft houden we het simpel en functioneel. Niet te gelikt, niet te mooi. Van dat soort mislukte projecten zijn er al genoeg in Enschede.“ www.cubebouldergym.nl
In gebouw Oost zijn partijen gehuisvest op het gebied van sport en bewegen. En dat zie je direct bij binnenkomst. Skaters die over de ijzeren trapleuningen slijpen. Twee kunstgrasvelden, bontgekleurde klimwanden onder betonnen dakschotten, fitnessapparatuur om elke hoek. Een atletiekbaan in aanbouw.
Om de palen heen plannen Het was nog een hele kunst om al die activiteiten onder een fabrieksdak te krijgen. Jan Willem Meppelink stond mede aan de basis van de aanleg: “Om de tien meter staat er wel een paal in de hal, daar hebben we dus omheen gepland. Zo hebben we speedsoccer banen die er precies tussen passen. De skaters hebben hun ramp gewoon aan de paal vastgemaakt, en in de gymzaal hangen de baskets en de Wat te doen met een oude fabriek?
korfbalmanden aan de palen.”
Een groot deel van de leegstaande ruimtes in Nederland is Meer dan alleen sport
uitermate geschikt voor buurtvoorzieningen. Overijssel zet
Naast de sportactiviteiten in de The Performance Factory is
zich in voor het herbestemmen van oude fabriekslocaties.
ook het SmARTlab er gerealiseerd: een permanent podium
The Performance Factory laat zien dat na eenmalige
voor kunstenaars, wetenschappers en ondernemers.
investering de ontwikkeling blijft doorgaan.
Inmiddels zijn er vijf organisaties in de fabriek gevestigd.
Kijk voor meer informatie op www.performancefactory.nl.
Joost Hendriks, Bounz. “Sinds mei van dit jaar ben ik bij de fabriek betrokken. Ik was op zoek naar een baan, houd van sporten en van andere mensen helpen plezier aan het sporten te beleven. Ik kwam in contact met Bounz, en kreeg de vraag of ik hier een mega springveld van 32 trampolines wilde opzetten. Mooi om van niets iets te maken.’’ www.bounz.nl
21
november 2014
ontwerpt
Reis door het verleden De verhalen uit de rijke geschiedenis van Deventer op een bijzondere manier vertellen. Niet in een museum, maar gewoon op straat, op ieder moment van de dag, terwijl je er zelf met de neus –en de voeten- bovenop staat. Dat is het idee achter ‘Verderkijkers’.
Marjolein Sandorp en Timo Bralts werken hard aan de realisatie van Verderkijkers, interactieve beeldschermen in het centrum van Deventer. Een nieuw concept waarin alle aspecten van een historisch museum maar ook de hedendaagse actualiteit een plaats krijgt.
Scrollen door de geschiedenis Op vijf vaste plekken in de openbare ruimte wordt een groot beeldscherm geplaats die je kunt richten op de gebouwen en de omgeving. Via het touchscreen kun je informatie opvragen over de locaties en maak je een reis door de tijd. Oude foto’s, historisch kaartmateriaal, prenten en schilderijen worden als kaartlagen opgenomen. Marjolein: “Je ontdekt wat de afgelopen eeuwen gebeurd is op de plek waar je op dat moment staat. Timo: “En welke archeologische vondsten gedaan zijn op die plek. Het is zelfs mogelijk om een blik in de toekomst te werpen, want we laten ook artist impressions en wensbeelden van inwoners zien. En we kunnen de schermen ieder moment van de dag actualiseren. Zo kun je bijvoorbeeld tijdens een festival een extra kaart toevoegen die specifiek iets vertelt over dat evenement.”
Vooruit lopen De Verderkijker is een initiatief van het Netwerk Cultureel Erfgoed Deventer, waar Marjolein bij
november 2014
22
met je voeten in het nu werkt en ontwerpbureau Bestwerk, waar Timo eigenaar van is. Het concept is uniek, Deventer is de eerste stad in Nederland waar Verderkijkers verrijzen. Marjolein: “Deventer heeft maar liefst 1.100 Rijks- en gemeentemonumenten en de gemeente heeft de wens uitgesproken om het erfgoed toegankelijk te maken voor iedereen. Dit concept sluit daar bij aan.” De Verderkijkers moeten ieders nieuwsgierigheid wekken. Niet alleen die van de dagjesmensen en bezoekers van de stad, maar ook die van de eigen inwoners. Timo: “Hoeveel weet jij eigenlijk van je eigen woonplaats? Door de beeldschermen leer je je eigen stad beter kennen en begrijpen. Dat is wat mij fascineert.”
Fondsen werven Op dit moment zijn Marjolein en Timo druk met het werven van fondsen, om de eerste vijf schermen te kunnen realiseren. Marjolein: “Daar is veel geld voor nodig. Software ontwikkelen, schermen maken die tegen een stootje, en het Nederlandse weer, bestand zijn. We hebben ongeveer drie ton nodig om de eerste vijf schermen te maken.”
Subsidie Een derde van dat bedrag is inmiddels binnen. De provincie Overijssel heeft het idee van de Verderkijkers omarmt. Het project heeft een subsidie van 100.000 euro gekregen via de subsidieregeling ‘het Verhaal van Overijssel’. Deze regeling heeft de provincie in het leven geroepen om cultureel erfgoed te behouden, beschermen én te versterken. Alle instanties die subsidie hebben gekregen, zijn uitgeroepen tot ambassadeur van het verhaal van Overijssel. Een taak die Timo en Marjolein op het lijf geschreven is.
De Brink in Deventer met het Waaggebouw: begin 20e eeuw en begin 21e eeuw. Bron: www.deventerinbeeld.nl archiefnummer 1507_050018
23
november 2014
Meer informatie: www.overijssel.nl/erfgoedverhaal
ontwikkelt
Meer op je echo Twee jonge ondernemers ontwikkelden voor de zorgsector de ‘Microbubble Generator’. Een apparaat dat de huidige echo verbetert, zodat ziekten eerder opgespoord worden en afwijkingen beter te zien zijn.
Wim (links) en Bernd (rechts) in de Isala Klinieken. Onderweg naar een afspraak met een aantal artsen, om hun Microbubble Generator te promoten.
november 2014
24
Wim van Hoeve, gepromoveerd in het nano-lab van de Universiteit
Echo voor dummies
Twente, is het brein achter de uitvinding. Na zijn promotie begon hij
Bernd legt uit hoe het maken van een echo werkt: “Voor bepaalde
het bedrijf Tide Microfluidics. Om het bedrijf verder te laten groeien in
echo’s krijgt de patiënt contrastvloeistof ingespoten. Deze vloeistof
de internationale markt, werkt hij sinds 2014 samen met Bernd Vinke.
verspreidt zich door het lichaam. In deze vloeistof zitten kleine belletjes. Een echoapparaat zendt geluid uit; dit geluid weerkaatst op de belletjes in de contrastvloeistof. Het echoapparaat vangt het geluid weer op en zet het om in beeld. Zo krijg je dus een echo.”
“Het is alsof je naar HD-beelden kijkt”
Formaat belletjes Het formaat van de belletjes is belangrijk. “In de medische wereld weet men dat kleine belletjes, die allemaal precies hetzelfde formaat hebben, bijdragen aan betere echo’s”, zegt Bernd. “Alleen niemand kon deze tot nu toe maken.”
Betere echo’s
Wim vervolgt: “Wij zijn de enigen in de wereld die deze belletjes precies
“Wij hebben een apparaat ontwikkeld dat contrastvloeistof maakt die
even groot kunnen maken. Doordat wij weten hoe groot onze belletjes
beter zichtbaar is in het lichaam”, vertelt Bernd. “Zo krijg je een echo
zijn, weten we exact welk geluid er vanaf komt. En dat geluid wordt
met scherper beeld. Het is alsof je echo meer pixels heeft en je naar
omgezet in veel scherper beeld. Zo zie je dus veel meer op de echo.”
HD-beelden kijkt.” Wim: “Dit kan een enorm verschil maken in de opsporing van ziektes.
Internationale belangstelling
Door onze vloeistof zie je bijvoorbeeld op de echo de groei van
Dat de mannen iets unieks in handen hebben is duidelijk: er is vanuit
kleinere structuren in organen, het begin van kanker. Zo kun je deze
heel Europa belangstelling voor de Microbubble Generator. Sterker
ziekte eerder bestrijden.”
nog, er wordt zelfs contact gezocht vanuit Amerika! Ook nieuwsgierig? Kijk voor meer informatie op www.tidemicrofluidics.com.
Investeren in innovatie
Serie productie
Provincie Overijssel vindt innovatie belangrijk. Daarom investeren
Bernd: “Het prototype is klaar. Dankzij een lening van Regio Zwolle
we onder andere in de Regio Zwolle Incubator en in het Health
Incubator kunnen we nu de vervolgstap maken, de productie van
Innovation Park.
een serie apparaten voor academische en industriële onderzoekers.” Wim: “Op dit moment kijken we of het apparaat gebruiksvriendelijk
Regio Zwolle Incubator
is en onderzoeken we de werking in medisch onderzoek. Voordat het
Heb jij een goed idee en wil je graag een prototype? Ben je een
daadwerkelijk in het ziekenhuis gebruikt mag worden ben je jaren verder.”
innovatieve starter en zoek je financiële ondersteuning? Regio Zwolle Incubatorfonds zoekt innovatieve bedrijven die de regionale economie kunnen versterken. Het incubatorfonds verstrekt leningen aan ondernemers met een goed initiatief, in de fase dat een bank of andere investeerder dit nog niet wil doen. www.regiozwolleincubator.nl
Health Innovation Park Het Health Innovation Park (HIP) brengt (zorg)ondernemers, kennisinstellingen, zorgverzekeraars en overheden bij elkaar om innovaties te stimuleren en kennis en ervaring te delen. Omdat de ‘Microbubble Generator’ bijdraagt aan een effectievere gezondheidszorg, heeft het HIP Wim en Bernd ondersteund bij hun aanvraag voor de Regio Zwolle Incubator. www.healthinnovationpark.nl De Microbubble Generator.
25
november 2014
leeft
“Leefbaarheid, dat In Wilsum wordt het leven, net als in andere kleine kernen, beïnvloed door overheidsbezuinigingen. Naast de oudste kerk van Overijssel, in het hart van Wilsum, woont Albert Boeve. Hij besloot in actie te komen.
Doe-mentaliteit Albert Boeve: “Volgens mij vraagt het levend blijven van een dorp minimaal drie belangrijke dingen: een ontmoetingsplek, in de vorm van bijvoorbeeld een dorpshuis. Een basisschool, want anders hebben jonge gezinnen geen reden om in een dorp te wonen. En openbaar vervoer, in wat voor vorm dan ook. Maar dan ben je er nog niet. Want ook het bewustzijn dat wij, als inwoners, het samen moeten doen, en de bereidheid om als dat nodig is de handen uit de mouwen te steken, worden steeds belangrijker. Er wonen maar 870 mensen in Wilsum. Toch hebben we bij de bouw van ons dorpshuis meer dan 100 vrijwilligers! Prachtig! Dat komt omdat we hier van oudsher een ‘doe-mentaliteit’ hebben. En die wordt geactiveerd als bewoners ergens het directe belang van inzien of gaan inzien. Dat kan volgens mij alleen worden overgebracht door persoonlijk contact. Via ‘ambassadeurs’ met innerlijke bevlogenheid, en het uitwisselen van kennis met bijvoorbeeld Albert Boeve in ‘zijn’ Wilsum.
specialisten van de overheid.”
Bewustwording
Stel… je woont in een klein dorpje midden in de weilanden. Je merkt dat door bezuinigingen steeds meer voorzieningen verdwijnen. Wat doe je? Vertrek je, ga je bij de pakken neer
“Ik ben er van overtuigd dat er in deze zogenaamde crisis veel dingen gaan gebeuren die de samenleving echt gaan veranderen. Bezuinigingen op het Openbaar Vervoer zijn daar een onderdeel van. We zijn hier in Wilsum en
zitten of kom je in actie?
s’-Heerenbroek in een pilot project in gesprek gegaan over het openbaar vervoer op het platteland. Dan heb je het al gauw over veel meer dan bussen, de Regiotaxi en fietsen. Je hebt
november 2014
26
ben je zelf!” het over leefbaarheid. Als we willen dat jonge
Als ze zien waar hun belang ligt. Hou dus
‘Leefbaarheid, dat ben je zelf’. Maar om die
mensen in de toekomst sneller de elektrische
de bureaucratische rompslop, ‘ballast’ noem
ruimte werkelijk te krijgen, én te pakken… dat
fiets pakken voor langere afstanden, dan moeten
ik het, zoals vergunningen, procedures, en
kost tijd, bij de overheid en bij de bevolking.”
we daar nú al in investeren. Dan heb je het over
randvoorwaarden, zoveel mogelijk ver weg van
groeiende bewustwording. Bij de ouders, de
mensen die hun vrije tijd besteden aan het beter
Meer informatie ‘samenredzaamheid’:
scholen en bedrijven. Daar zouden de overheid
maken van hun leefomgeving. En stimuleer
www.jijenoverijssel.nl/jijinspireert
en inwoners samen een hele andere rol in
experimenten met bijvoorbeeld elektrische
kunnen spelen!”
fietsen, voor basisschoolkinderen die overgaan naar de middelbare school. Dit is beter dan dure en vaak lege bussen. Samen leerzame pilots
“Om dingen te laten wortelen, moet je niet op directe oogst uit zijn.”
opzetten, die kant moeten we op. En dan kunnen we wat we geleerd hebben, misschien op grotere schaal, op andere plekken toepassen.”
Samenredzaamheid “Daar moet je wel de tijd voor nemen. Want het is eigenlijk net een groententuin. Om dingen goed te laten wortelen, moet je niet ongeduldig
Ballast
op directe oogst uit zijn. Het zijn grote
“Wat de overheid moet beseffen is dat mensen,
veranderingen: de omslag van een welvaartstaat,
vrijwilligers, alleen dingen doen als er zo
met een overheid die alles regelt, naar een meer
min mogelijk obstakels op hun weg liggen.
‘samenredzame’ maatschappij. Ik zeg altijd:
27
november 2014
schrijft
Brievenrubriek
Beste redactie, Bij deze een leuk lied voor als je gaat fietsen of een feestje hebt. Eigen tekst Op de melodie van ‘Ik trek mijn wandelschoenen aan’ Refrein: falderie, faldera, enz. Met zijn allen op de fiets door het mooie Twenste land. Genieten van natuur da’s fijn, en denken niet aan tijd. Wat is ons Twentse land toch mooi, de bossen en de hei. De paarden rennen erop los, in het mooie Twentse bos. De koeien staan weer in de wei, en zijn heel erg tevree. De bloemen bloeien o zo mooi, ga fietsen zeg geen nee. Laat ons maar fietsen dat is goed, voor lichaam en voor geest. Geniet van alles om je heen, van ’t fietsen nog het meest. Vakantie staat weer voor de deur, een hele mooie tijd, Blijf toch in ons mooie Twentse land, daar geniet je nog het meest, daarvan krijg je geen spijt. Groetjes van Ria Eshuis uit Hengelo.
november 2014
28
Column
Geachte heer, mevrouw, Interessant magazine, vooral de tip over het Indonesische park Taman. De oma van mijn vriend komt uit Indonesië en is in augustus jarig, bij deze heb ik een kado :-) Bedankt! Zij heeft ons afgelopen januari meegenomen naar Indonesië, dan is dit het minste dat wij kunnen terug doen. Ik ga haar zeker meenemen naar dit park.
Mijn Overijssel
Nogmaals bedankt voor de tip. Lammie Renting Met vriendelijke groet,
77 jaar • Schrijft al vanaf haar twintigste
Annemieke Bedankt voor je reactie. We hopen dat jullie een leuke dag hebben in Taman Indonesia!
Er is zoveel te zien in Overijssel, Zoveel te ondernemen elke dag. En wat je ook ervaren mag, Het is zo groot en indrukwekkend. Gebouwen om te bezichtigen, En straks weer een open monumentendag.
Waar overal gezang gehoord wordt en het interieur je zo ontroeren mag, en waar je vrij naar binnen mag. Er wordt veel nieuw gebouwd of aangepast, Zo kunstig kun je zelf haast niet bedenken, Je wordt er steeds weer door verrast, De mogelijkheden zijn niet weg te denken. Ook kun je zwemmen in een buitenbad.
Paardenwissel voor de postkoets Zwolle – Lemmer (1902)
Met mooi weer is het er vol en afgeladen.
Deze foto is 112 jaar geleden gemaakt in Blokzijl tijdens het wisselen van de paarden
Ook zijn er plassen groot en weids,
voor de postkoets Zwolle – Lemmer. Twaalf jaar later zou de eerste tram van de
Waar je misschien kunt pootje baden.
nv Spoorwegmaatschappij ‘Zwolle – Blokzijl’ een einde maken aan het postkoets
Zo fiets je door het Overijssels gebied,
transport. De exploitant van de postkoets was een zekere Frederiks die vier paarden
En ruikt de geuren van de dieren in
bezat. (Hij staat links op de foto tussen zijn paarden). Later verhuisde hij naar de
het land.
Beestenmarkt in Zwolle waar hij als een van de eersten in Overijssel een vergunning Misschien bewonder je de korenvelden,
verwierf voor een autobuslijn in Twente.
Waartussen je ook rood en blauwe De postkoets wisselde ’s middags om twee uur van paarden op de rit Lemmer –
bloemen ziet.
Zwolle en ’s nachts om twee uur werden daar op de retourrit de paarden opnieuw
Het weer heeft vaak het laatste woord,
ververst.. gewisselde paarden konden in de stal links naast het postkantoor de
En kun je beter even pauze nemen,
tussenliggende tijd uitrusten.
Maar als het even kan, de zon weer lacht,
‘Op de bok’ zit de vader van de in 1876 geboren Gerrit van der Molen die zelf net links
Dan ga je toch opnieuw iets ondernemen.
van het midden voor zijn moeder (de vrouw met de knipmuts) staat. Ook zijn stiefoom (de man in de lange jas voor het portier van de koets) zat bij toerbeurt op de bok.
Peter van der Molen
29
november 2014
Wil jij een column (max. 150 woorden) schrijven over ‘Mijn Overijssel’? Stuur deze dan voor 31 december naar de redactie.
blikt terug
Ansichtkaart van de Nevski Prospekt in St. Petersburg
Foto: Historisch Museum Vriezenveen
Op handelsmissie in St. Petersburg! In de vorige Jij & Overijssel vroegen we om oude plaatjes
Tussen 1720 en 1917 waren de Vriezenveense
met mooie verhalen. Van het Historisch Museum in
ondernemers daar graag geziene ondernemers.
Heb jij een mooie
Vriezenveen kregen we deze bijzondere ansichtkaart:
En ze bezaten niet de minste plekken. Zo toont ons
historische foto
een Overijsselse handelsmissie, helemaal in St. Petersburg.
deze ansichtkaart van de Nevski Prospekt, de
waarover je graag
Een mooi voorbeeld van ondernemend Overijssel!
belangrijkste straat in de stad, de Hollandse kerk.
wat vertelt?
Sinds 1834 kwamen de Vriezenveense en Hollandse
Stuur je reactie
Ansichtkaart van de Nevski Prospekt in St. Petersburg
gemeenschap met veel zeevarenden hier zondags
voor 31 december
Van economische sanctie en handelsboycot hebben
bijeen. Ook wisten ze de kerk en het zakenleven goed
naar jij@overijssel.nl
onze voorouders uit Vriezenveen waarschijnlijk nooit
te combineren, want in de aanpalende gebouwen
of naar het
gehoord. De Rusluie deden hun ding en waren druk met
zaten winkels met … u raadt het al: Vriezenveners.
redactieadres.
Overijsselaars, dreven bijna twee eeuwen onophoudelijk
In 1917 was de ‘Russische connectie’ voor de
Misschien staat
handel met Rusland. Ze vestigden zich in St. Petersburg.
Vriezenveners over en uit. De Revolutie maakte een einde
jouw foto
De stad waar Vladimír Poetin enkele eeuwen later werd
aan deze succesvolle handelsrelatie. De sporen van deze
in de volgende
geboren. Deze ansichtkaart kwam in een Vriezenveens
ondernemende Overijsselaars zijn nog te zien in het
Jij & Overijssel.
koopmansgezin terecht door het langdurige verblijf van
Historisch Museum Vriezenveen. Meer informatie:
familieleden in deze Russische stad.
www.historischmuseumvriezenveen.nl.
hun handel, los van de toestand in de wereld. Deze groep
november 2014
30
lost op
Kruiswoordraadsel Jij & Overijssel Maak kans op een pakket streekproducten. De antwoorden op onderstaande vragen zijn terug te vinden in de tekst. Veel lees- en puzzelplezier! Meedoen? De winnaar van de vorige keer is P.G. Bos uit Ommen. Noteer de letters van de oplossingen in de onderstaande vakjes. De gekleurde letters vormen een woord dat met het thema van dit magazine te maken heeft. Mail je antwoord voor 31 december naar jij@overijssel.nl of stuur je antwoord naar: 2 Redactie Jij & Overijssel Bertine Westebring-Lindeboom, 5c Antwoordnummer 800 8000 VB Zwolle 7 k
4
6
1
3
5
i
f
8 g
h l 9 d
10
j
11
e 12
b
a
13
c
Horizontaal
a
b
c
d
e
f
g
h
i
j
k
Verticaal
4 Welke Zwolse school bemoeit zich actief
1 Welk fonds maakt innovaties in de zorg mogelijk?
met de buurt?
2 Welke fabriek in Enschede doet tegenwoordig dienst als
6 Als het met de … goed gaat in een gebied,
multifunctionele sporthal?
dan gaat het met de andere vogels ook goed.
3 In welk dorp staat de oudste kerk van Overijssel?
8 Wat heeft Zwerius Kriegsman sinds een aantal jaren niet meer?
5 Met de stroom waarvan laadt Zwerius Kriegsman zijn auto op?
9 Van welke vogelsoort komen de meeste nesten voor in Lierderbroek?
7 Wat zijn Timo en Marjolein voor het ‘verhaal van Overijssel’?
11 Wat wordt er beter dankzij de ‘uitvinding’ van Bernd en Jacob?
10 Voor welke dieren zetten een aantal melkveehouders uit
13 In welke wijk in Deventer vind je een fietstunnel met gezichten
Lierderbroek zich in?
op de wand?
12 Welk Overijssels dorp deed goede zaken in St. Petersburg?
31
november 2014
l
beleeft
Ondernemend Overijssel Vroeger waren er in Overijssel steden met opgestroopte mouwen en dorpen die kraakten in hun gebinten.
Ik realiseer mij dat tb en Spaanse griep zijn overwonnen, de keuterboer verdwenen en je multimedia koopt in de Waanderskerk.
Overal bolde de westenwind blauwe overalls aan lange waslijnen en ruisend boog het koren voor de zeis.
In Twente wordt naar het naadje van nano gezocht, terwijl de IJssel handel spiegelt en de Kop rust laat rinkel de kinkelen.
Terwijl heren, kerktorens en schoorstenen de hemel droegen, stoom lieten zwoegen namen boeren en arbeiders hun pet af.
Ik rijd door ondernemend Overijssel waar steden opgerolde manchetten hebben en waterbuffels weiden bij kekke dorpen. Dick Schlüter
De andere inzendingen kun je bekijken op www.jijenoverijssel.nl. FOTO:
Ben Vulkers
Het thema van de volgende Jij & Overijssel is ‘Kiezen’. Heb jij een mooi gedicht hierover? Stuur dit dan voor 31 december naar jij@overijssel.nl of naar het redactieadres. Een van de inzendingen plaatsen we op deze achterpagina.