Nr 1(1)/2014: Ciało/rzecz
Kamila Adaszewska (UMK w Toruniu)
Problem Zdzisława Marchwickiego – uprzedmiotowienie ofiary i oprawcy w kontekście mitu wampirycznego
Na przykładzie sprawy Zdzisława Marchwickiego1, jak również nieprzerwanie trwającego wokół niej dyskursu, z powodzeniem można zaprezentować swoistą złożoność powiązanych z nią zagadnień: Sprawa Zdzisława Marchwickiego – największego w Polsce i jednego z największych na świecie zabójców seksualnych – jest sprawą pod każdym względem bez precedensu. Dlatego też została ona obszernie opracowana naukowo m.in. w pięciotomowej pracy zbiorowej oraz w kilku specjalistycznych opracowaniach naukowych, a także zrelacjonowana w publicystyce prawniczej, sprawozdaniach 2 sadowych i w pitawalach .
Od śmierci wspomnianego wyżej mordercy minęło niemalże 40 lat. Czy ten upływ czasu należałoby przyjąć z korzyścią dla sprawy domniemanego wampira z Zagłębia, czy może wręcz przeciwnie? Czasem konteksty czy też mity kulturowe, które dają szerokie spektrum analitycznointerpretacyjne, pozwalają zaobserwować, w jaki sposób można było skrzywdzić nie tylko ofiarę przez oprawcę, nie tylko oprawcę przez aparat władzy i wreszcie nie tylko oprawcę przez społeczeństwo, nadające jej takie czy inne przydomki. Warto tym samym pokazać, czy może przybliżyć choć w minimalnym stopniu, sposób myślenia ówczesnych ludzi, ich mentalność – wbrew pozorom odrobinę naiwną – choć może nie należałoby jej wartościować. Trudno się jednak wyzbyć 1
Wszelkie informacje dotyczące Marchwickiego, nieopisane cytatami w tekście, uchodzą za powszechnie znane i pochodzą z artykułów prasowych dostępnych m.in. w sieci, np. T. Szymborski, Tajemnica Marchwickiego, http://sledczy.focus.pl/artykuly/tajemnice-marchwickiego/, dostęp: 3.05.2012. 2 J. Leszczyński, Zabójstwa na tle seksualnym w Polsce. Studium kryminologiczne, Warszawa 1992, s. 88.
73