Psikolojim Haftalık Dergi 27 Eylül 2024 - Sayı - 127

Magazine Publication PRIVILEGE Prof. Dr. Bilal Semih Bozdemir on behalf of the Federation of Psychologists - Georgia RESPONSIBLE EDITOR-IN-CHIEF and CHIEF EDITOR Emre Özxkul pressgrup001@gmail.com FEDERATION PRESIDENT Assoc. Prof. Dr. Bilal Semih BOZDEMİR psiklogdoktor@yahoo.com BOARD OF DIRECTORS

PUBLICATIONS SUPPORTED BY THE EUROPEAN INFORMATICS FEDERATION

Prof. Dr. Bilal Semih BOZDEMİR, Sabrina CORBY, Dr. Tarık BAŞARAN Legal Advisor Tsisana KHARABADZE PRINTING MEDYAPRESS- İstanbul İstanbul Advertising Reservation;

Management Address:

Psychologists Federation Representative Office: İzmir-1 St. No:33/31 Floor:8

Kızılay, Çankaya/ANKARA Phone : 444 1 659 / (0312) 419 1659 Fax : (0312) 418 45 99

Web : http://www.pSYFED.COM Mail : bilgi@psyfed.com

“This Publication is the Publication Organ of the Association of Psychologists and Psychiatrists.

Weekly, periodical publication.

My Psychology magazine is published in accordance with the laws of the

MY PSYCHOLOGY

Dr. Ahmet KOÇtAN,

Psikolojik Araştırmalarda TTestleri T-testleri, iki grubun ortalamaları arasındaki farkı analiz etmek için kullanılan istatistiksel bir testtir. Bu testler, iki grubun ortalamaları arasındaki farkın anlamlı olup olmadığını belirlemek için kullanılır.

Psikolojik araştırmalarda, t-testleri, farklı tedavi yöntemlerinin etkilerini karşılaştırmak, farklı grupların performansını karşılaştırmak veya bir değişkenin farklı gruplar üzerindeki etkisini incelemek için kullanılır.

Giriş Psikolojik Araştırma Psikolojik araştırma, insan davranışını ve zihinsel süreçlerini anlamak için sistematik bir yaklaşım kullanır. Bu araştırma, deneysel yöntemler, gözlem, anketler ve diğer teknikler aracılığıyla gerçekleştirilir.

Veri Analizi Psikolojik araştırma, genellikle büyük miktarda veri üretir. Bu verilerin analiz edilmesi, araştırma sorularına cevap bulmak ve anlamlı sonuçlar çıkarmak için gereklidir.

İstatistiksel Yöntemler İstatistiksel yöntemler, psikolojik araştırmada verileri analiz etmek ve sonuçları yorumlamak için kullanılır. T-testi, bu yöntemlerden biridir ve iki grubun ortalamaları arasındaki farkı test etmek için kullanılır.

T-Testi Nedir?

İki Grup Arasındaki Farkı Ölçme

Verilerin Normal Dağılımını Varsayar

T-testi, iki grubun ortalamaları arasındaki farkı belirlemek için

T-testi, verilerin normal dağılım gösterdiğini varsayar. Bu,

kullanılan istatistiksel bir testtir. Bu test, iki grubun ortalamaları

verilerin bir çan eğrisine benzer şekilde dağıldığı anlamına gelir.

arasında anlamlı bir fark olup olmadığını belirlemek için

T-testi, veriler normal dağılmıyorsa doğru sonuçlar vermeyebilir.

kullanılır.

T-Testinin Kullanım Alanları 1

1. Ortalamalar Arasındaki Farkın Karşılaştırılması T-testi, iki grubun ortalamaları

2. Tek Bir Grubun Ortalamasının Bir Standart Değere Karşılaştırılması

arasındaki farkın anlamlı olup

T-testi, bir grubun ortalama

arasındaki farkın anlamlı olup

olmadığını belirlemek için kullanılır.

puanının önceden belirlenmiş bir

olmadığını belirlemek için de

Örneğin, bir ilaç tedavisinin

standart değere göre farklı olup

kullanılabilir. Örneğin, bir terapi

etkinliğini değerlendirmek için,

olmadığını belirlemek için de

programının etkinliğini

tedavi alan grup ile plasebo alan

kullanılabilir. Örneğin, bir öğrenci

değerlendirmek için, programdan

grubun ortalama puanları

grubunun ortalama IQ puanının

önce ve sonra alınan anksiyete

karşılaştırılabilir.

100'den farklı olup olmadığını test

puanları karşılaştırılabilir.

2

etmek için tek örneklem t-testi kullanılabilir.

3

3. İlişkili Verilerin Karşılaştırılması T-testi, aynı bireylerden alınan iki farklı ölçümün ortalamaları

T-Testi Türleri Bağımsız Örneklem T-Testi

Bağımlı Örneklem T-Testi

Bu test, iki farklı grup arasındaki

Bu test, aynı grubun farklı zamanlarda

ortalamaları karşılaştırmak için kullanılır.

ölçülen verilerini karşılaştırmak için

Örneğin, iki farklı tedavi grubunun

kullanılır. Örneğin, bir tedavi öncesi ve

etkinliğini karşılaştırmak için kullanılabilir.

sonrası ölçümünü karşılaştırmak için kullanılabilir.

Tek Örneklem T-Testi Bu test, bir örneklem ortalamasının bilinen bir popülasyon ortalamasıyla karşılaştırmak için kullanılır. Örneğin, bir grubun ortalama puanının bir standart puanla karşılaştırılması için kullanılabilir.

Bağımsız Örneklem T-Testi Tanım

Kullanım Alanları

Bağımsız örneklem t-testi, iki farklı grup

Örneğin, iki farklı tedavi yönteminin

arasındaki ortalamaların karşılaştırılmasında

etkinliğini karşılaştırmak veya iki farklı

kullanılan bir istatistiksel testtir. Bu test,

cinsiyetin belirli bir değişkendeki

grupların bağımsız olduğu ve verilerin

ortalamalarını karşılaştırmak için

normal dağılım gösterdiği varsayımına

kullanılabilir.

dayanır.

Bağımlı Örneklem T-Testi Tanım

Kullanım Alanları

Bağımlı örneklem t-testi,

Örneğin, bir terapinin

aynı bireylerin iki farklı

etkinliğini değerlendirmek

zaman noktasında veya iki

için, terapi öncesi ve

farklı koşulda ölçülen veriler

sonrası ölçümler alınır. Bu

üzerinde yapılan bir hipotez

ölçümler bağımlı örneklem

testidir. Bu test, iki ölçüm

t-testi ile analiz edilebilir. Bu

arasındaki farkın anlamlı

test, aynı bireylerin iki farklı

olup olmadığını belirlemek

koşulda nasıl performans

için kullanılır.

gösterdiğini karşılaştırmak için de kullanılabilir.

Tek Örneklem T-Testi Tanım

Kullanım Alanları

Tek örneklem t-testi, bir örneklemdeki

Örneğin, bir araştırmacı, yeni bir terapi

ortalama değer ile bilinen bir popülasyon

yönteminin depresyon semptomları

ortalaması arasında anlamlı bir fark olup

üzerindeki etkisini araştırmak için tek

olmadığını belirlemek için kullanılır. Bu

örneklem t-testini kullanabilir. Bu

test, bir örneklemdeki ortalama değer ile

durumda, araştırmacı, yeni terapi

önceden belirlenmiş bir değer veya

yöntemini uygulayan bir grup katılımcının

popülasyon ortalaması arasında

depresyon semptomlarının ortalamasını,

karşılaştırma yapar.

depresyon semptomları için bilinen popülasyon ortalaması ile karşılaştıracaktır.

Örnek Bir araştırmacı, yeni bir öğrenme stratejisinin öğrenci performansını artırıp artırmadığını görmek için tek örneklem t-testini kullanabilir. Bu durumda, araştırmacı, yeni öğrenme stratejisini uygulayan bir grup öğrencinin sınav puanlarının ortalamasını, geçmiş yıllarda öğrencilerin sınav puanlarının ortalaması ile karşılaştıracaktır.

Varsayımlar T-Testinin Varsayımları

Normallik Varsayımı

T-testi, verilerin belirli varsayımları

T-testi, verilerin normal dağılım gösterdiğini

karşılamasını gerektirir. Bu varsayımlar, testin

varsayar. Veriler normal dağılım

geçerli sonuçlar üretmesini sağlar.

göstermiyorsa, nonparametrik testler

Varsayımlar karşılanmazsa, test sonuçları

kullanılabilir.

yanıltıcı olabilir.

Varyans Homojenliği Varsayımı

Bağımsızlık Varsayımı

T-testi, iki veya daha fazla grubun

T-testi, verilerin bağımsız olduğunu varsayar.

varyanslarının eşit olduğunu varsayar.

Veriler bağımsız değilse, bağımlı örneklem t-

Varyanslar eşit değilse, varyanslar için

testi kullanılabilir.

düzeltmeler yapılabilir.

Normallik Varsayımı

Normal Dağılım

Çarpık Dağılım

T-testleri, verilerin normal dağılım gösterdiğini varsayar. Normal

Veriler normal dağılımdan önemli ölçüde sapıyorsa, t-testi

dağılım, verilerin ortalama etrafında simetrik olarak dağıldığı

sonuçları güvenilir olmayabilir. Bu durumda, verileri

anlamına gelir.

dönüştürmek veya nonparametrik bir test kullanmak gerekebilir.

Varyans Homojenliği Varsayımı 1

4

1. Varyans Homojenliği

2

2. Varsayımın Önemi

3

3. Varsayımın Kontrolü

Varyans homojenliği varsayımı, iki

Bu varsayımın karşılanmaması, t-

Varyans homojenliği varsayımını

veya daha fazla grubun

testinin sonuçlarının yanlış

kontrol etmek için Levene testi

varyanslarının eşit olduğunu

olmasına yol açabilir. Bu nedenle,

veya Bartlett testi gibi testler

varsayar. Bu varsayım, bağımsız

varyans homojenliği varsayımının

kullanılabilir. Bu testlerin sonuçları,

örneklem t-testi gibi bazı

karşılanıp karşılanmadığını kontrol

varyansların eşit olup olmadığına

istatistiksel testler için önemlidir.

etmek önemlidir.

dair bir fikir verir.

4. Varsayımın Sağlanmaması Eğer varyans homojenliği varsayımı sağlanmıyorsa, Welch'in t-testi gibi varyans homojenliği varsayımını gerektirmeyen bir test kullanılabilir.

Bağımsızlık Varsayımı Bağımsızlık Varsayımı T-testlerinin geçerli olabilmesi için,

Bağımsızlık Varsayımının Önemi

verilerin bağımsız olması gerekir. Bu, bir

Bağımsızlık varsayımı, t-testlerinin

grubun verilerinin diğer grubun verilerini

doğru sonuçlar vermesi için önemlidir.

etkilememesi anlamına gelir. Örneğin,

Bu varsayımın ihlal edilmesi, yanlış

aynı katılımcıların farklı zamanlarda

sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle, t-testi

ölçüldüğü bir çalışmada, veriler

kullanmadan önce, verilerin bağımsız

bağımsız olmayacaktır.

olup olmadığını kontrol etmek önemlidir.

Örneklem Büyüklüğü Örneklem büyüklüğü, bir araştırmada kullanılan katılımcı sayısını ifade eder. Örneklem büyüklüğü, araştırmanın gücünü ve sonuçlarının genellenebilirliğini etkiler.

Daha büyük örneklem büyüklükleri, daha yüksek güç ve daha düşük hata payı sağlar. Ancak, büyük örneklem büyüklükleri daha pahalı ve zaman alıcı olabilir.

Etki Büyüklüğü Etki büyüklüğü, bir araştırmanın sonuçlarının pratik önemini ölçen bir istatistiktir. Bir araştırmanın sonuçlarının istatistiksel olarak anlamlı olması, sonuçların rastgele bir şans sonucu olmadığını gösterir. Ancak, istatistiksel olarak anlamlı bir sonuç, sonuçların pratik olarak önemli olduğu anlamına gelmez.

Etki büyüklüğü, bir araştırmanın sonuçlarının pratik önemini ölçerek bu soruyu yanıtlamamıza yardımcı olur. Etki büyüklüğü, bir müdahalenin veya bağımsız değişkenin bağımlı değişken üzerindeki etkisinin büyüklüğünü gösterir. Etki büyüklüğü, farklı araştırmaların sonuçlarını karşılaştırmak için de kullanılabilir.

Anlamlılık Düzeyi Anlamlılık düzeyi, bir araştırmada elde edilen sonuçların şans eseri olup olmadığını belirlemek için kullanılan bir istatistiksel ölçüttür.

Genellikle alfa (α) ile gösterilir ve genellikle 0,05 olarak ayarlanır. Bu, sonuçların şans eseri olma olasılığının %5'ten az olması gerektiği anlamına gelir.

Anlamlılık düzeyi, araştırmacının hipotezini reddetme riskinin ölçüsüdür. Örneğin, 0,05 anlamlılık düzeyi, araştırmacının doğru hipotezi reddetme riskinin %5 olduğu anlamına gelir. Anlamlılık düzeyi, araştırmanın amacına ve türüne göre değişebilir.

Hipotez Testleri Hipotez testleri, bir araştırma hipotezinin geçerliliğini değerlendirmek için kullanılan istatistiksel yöntemlerdir. Bu testler, bir örneklemden elde edilen verilerin, bir popülasyon hakkında bir hipotezle uyumlu olup olmadığını belirlemek için kullanılır.

Hipotez testleri, araştırmacıların verilerine dayalı olarak bir hipotez hakkında karar vermelerine yardımcı olur. Bu testler, bir hipotezin reddedilmesi veya kabul edilmesi için bir çerçeve sağlar. Hipotez testleri, araştırma sonuçlarının güvenilirliğini ve geçerliliğini artırmak için önemlidir.

Hipotez Kurma 1

Hipotezin Tanımı Hipotez, bir araştırma sorusuna verilen olası bir cevap veya tahmindir. Araştırmacılar, hipotezlerini test etmek için veri toplar ve analiz eder. Hipotez, araştırmanın temelini oluşturur ve araştırmanın yönünü belirler.

2

Hipotez Türleri Hipotezler, sıfır hipotezi ve alternatif hipotez olmak üzere iki türe ayrılabilir. Sıfır hipotezi, iki değişken arasında bir ilişki olmadığını iddia eder. Alternatif hipotez ise, iki değişken arasında bir ilişki olduğunu iddia eder.

3

Hipotez Formülasyonu Hipotezler, araştırma sorusuna dayanarak formüle edilir.

Hipotezler, açık, öz ve test edilebilir olmalıdır. Hipotezler, araştırmanın amacına uygun olmalı ve araştırma sorusuna cevap vermelidir.

Tek Kuyruklu ve Çift Kuyruklu Testler Tek Kuyruklu Testler

Çift Kuyruklu Testler

Tek kuyruklu testler, hipotezin yalnızca bir

Çift kuyruklu testler, hipotezin iki yönde,

yönde, örneğin, bir grubun diğerinden daha

örneğin, bir grubun diğerinden daha yüksek

yüksek veya daha düşük bir ortalamaya sahip

veya daha düşük bir ortalamaya sahip

olduğunu test eder. Bu testler, araştırmacının

olduğunu test eder. Bu testler, araştırmacının

belirli bir yönü hakkında önceden bir hipotezi

belirli bir yönü hakkında önceden bir hipotezi

varsa kullanılır.

yoksa kullanılır.

Hipotez Testi Sonuçlarının Yorumlanması

Anlamlılık Değerinin Değerlendirilmesi

Sonuçların Uygulamaları

Hipotez testi sonuçlarının yorumlanması,

cevap vermek ve araştırma bulgularının pratik

anlamlılık değerinin (p-değeri)

uygulamalarını belirlemek için kullanılır.

değerlendirilmesiyle başlar. P-değeri,

Sonuçlar, bir müdahalenin etkili olup

gözlemlenen verilerin sıfır hipotezine göre ne

olmadığını, iki grubun birbirinden farklı olup

kadar olası olduğunu gösterir. P-değeri,

olmadığını veya bir değişkenin diğerini

önceden belirlenmiş bir anlamlılık düzeyinden

etkileyip etkilemediğini gösterir.

(genellikle 0.05) düşükse, sıfır hipotezi reddedilir.

Hipotez testi sonuçları, araştırma sorusuna

Tip I ve Tip II Hatalar Tip I Hata

Tip II Hata

Tip I hata, aslında doğru olan

Tip II hata, aslında yanlış olan

sıfır hipotezini reddetme

sıfır hipotezini reddedememe

hatasıdır. Bu hata, yanlış pozitif

hatasıdır. Bu hata, yanlış negatif

sonuç olarak da bilinir. Örneğin,

sonuç olarak da bilinir. Örneğin,

bir ilaç çalışmasında, ilaç etkili

bir ilaç çalışmasında, ilaç

değilken etkili olduğu sonucuna

etkiliyken etkili olmadığı

varmak Tip I hata olur.

sonucuna varmak Tip II hata olur.

Güç Analizi Güç analizi, bir araştırmanın belirli bir etkiyi tespit etme olasılığını belirlemek için kullanılan bir istatistiksel yöntemdir. Başka bir deyişle, bir araştırmanın hipotezi doğru bir şekilde reddetme olasılığını ölçer.

Yüksek güç, bir araştırmanın gerçek bir etkiyi tespit etme olasılığının yüksek olduğu anlamına gelir. Düşük güç, bir araştırmanın gerçek bir etkiyi tespit etme olasılığının düşük olduğu anlamına gelir.

Örneklem Büyüklüğünün Belirlenmesi Örneklem büyüklüğü, bir araştırmada kullanılan katılımcı sayısını ifade eder. Örneklem büyüklüğü, araştırmanın gücünü ve sonuçlarının genellenebilirliğini etkiler.

Yeterince büyük bir örneklem, araştırmanın sonuçlarının daha güvenilir olmasını sağlar. Ancak, çok büyük bir örneklem, maliyetli ve zaman alıcı olabilir.

Güç Analizi

1

Araştırmanın gücünü belirlemek için kullanılır.

Etki Büyüklüğü

2

Araştırılan etkiyi ölçer.

Anlamlılık Düzeyi

3

Yanlış pozitif sonuç riskini belirler.

Örneklem büyüklüğünü belirlemek için güç analizi, etki büyüklüğü ve anlamlılık düzeyi gibi faktörler dikkate alınmalıdır.

Parametrik ve Nonparametrik Testler 1

1. Parametrik Testler Parametrik testler, verilerin normal

2. Nonparametrik Testler

dağılım gösterdiğini varsayan

Nonparametrik testler, verilerin

göstermediği, parametrik veya

istatistiksel testlerdir. Bu testler,

normal dağılım göstermediğini

nonparametrik testlerin kullanımı

verilerin ortalama, standart sapma

varsayan istatistiksel testlerdir. Bu

için önemli bir faktördür. Normal

gibi parametrelere dayalı olarak

testler, verilerin sıralaması veya

dağılım göstermeyen veriler için

analiz edilir.

frekansları gibi parametrelere

nonparametrik testler daha

dayalı olarak analiz edilir.

uygundur.

2

3

3. Seçim Verilerin normal dağılım gösterip

T-Testi Kullanım Örnekleri Klinik Psikoloji

Sosyal Psikoloji

T-testleri, klinik psikolojide, farklı terapi yöntemlerinin etkinliğini

Sosyal psikolojide, t-testleri, farklı sosyal grupların tutumlarını

karşılaştırmak veya bir tedavi grubunun kontrol grubuna göre

veya davranışlarını karşılaştırmak için kullanılabilir. Örneğin, bir

iyileşme düzeyini ölçmek için kullanılabilir.

t-testi, farklı cinsiyetlerin belirli bir konuya yönelik tutumlarını karşılaştırmak için kullanılabilir.

Klinik Psikoloji Klinik psikoloji, ruhsal ve davranışsal bozuklukları değerlendiren, teşhis eden ve tedavi eden bir psikoloji dalıdır. Klinik psikologlar, bireylerin ruhsal sağlık sorunlarını ele almak için çeşitli psikoterapi teknikleri, değerlendirme araçları ve müdahale stratejileri kullanırlar.

Klinik psikologlar, depresyon, anksiyete, travma sonrası stres bozukluğu, madde bağımlılığı, kişilik bozuklukları ve diğer ruhsal sağlık sorunları gibi çeşitli ruhsal sağlık sorunlarını ele alırlar. Ayrıca, bireylerin ruhsal sağlıklarını iyileştirmek için aile terapisi, çift terapisi ve grup terapisi gibi farklı tedavi yaklaşımları sunarlar.

Sosyal Psikoloji Sosyal psikoloji, bireylerin düşünce, duygu ve davranışlarının diğer insanlar tarafından nasıl etkilendiğini inceleyen bir alandır.

Bu alanda, sosyal etkileşim, grup davranışı, tutumlar, önyargılar, sosyal algı ve sosyal etkileşim gibi konular ele alınır.

Sosyal psikoloji, sosyal etkileşimin bireysel ve toplumsal düzeyde nasıl işlediğini anlamak için deneysel yöntemler kullanır. Bu alandaki araştırmalar, sosyal davranışın altında yatan psikolojik süreçleri ve sosyal etkileşimin bireylerin düşünce, duygu ve davranışlarını nasıl şekillendirdiğini ortaya koyar.

Gelişim Psikolojisi Gelişim psikolojisi, bireylerin yaşam boyu değişen davranış, düşünce ve duygularını inceleyen bir psikoloji dalıdır. Bu alanda, çocukluk, ergenlik ve yetişkinlik dönemlerindeki gelişimsel süreçler, bilişsel, sosyal, duygusal ve fiziksel gelişim gibi çeşitli alanlarda incelenir.

Gelişim psikologları, bireylerin gelişimini etkileyen faktörleri, örneğin genetik, çevre, kültür ve deneyimleri araştırırlar. Bu bilgiler, çocukların ve yetişkinlerin gelişimini desteklemek, eğitim ve sağlık hizmetlerini iyileştirmek ve toplumsal sorunları çözmek için kullanılır.

Bilişsel Psikoloji Bilişsel psikoloji, zihinsel süreçleri inceleyen bir psikoloji dalıdır. Bu süreçler arasında dikkat, algı, bellek, dil, problem çözme ve karar verme yer alır. Bilişsel psikologlar, bu süreçlerin nasıl çalıştığını, nasıl geliştiğini ve nasıl etkileşime girdiğini anlamak için deneysel yöntemler kullanırlar.

Bilişsel psikoloji, birçok farklı alanda uygulama bulmaktadır. Örneğin, bilişsel psikoloji prensipleri, öğrenme güçlükleri olan çocuklara yardımcı olmak için eğitim müdahalelerinin geliştirilmesinde, yaşlılıkta bilişsel gerilemenin önlenmesi için stratejilerin geliştirilmesinde ve insan-bilgisayar etkileşiminin iyileştirilmesinde kullanılmaktadır.

Nöropsikoloji Nöropsikoloji, beyin ve davranış arasındaki ilişkiyi inceleyen bir bilim dalıdır.

Nöropsikologlar, beyin hasarı, nörolojik hastalıklar veya gelişimsel bozukluklar nedeniyle ortaya çıkan bilişsel, duygusal ve davranışsal sorunları değerlendirir ve tedavi eder.

Nöropsikologlar, beyin fonksiyonlarını değerlendirmek için çeşitli testler ve teknikler kullanırlar. Bu testler, dikkat, hafıza, dil, yürütücü işlevler, uzamsal beceriler ve duygusal düzenleme gibi alanları kapsar. Nöropsikoloji, beyin hasarı, inme, travmatik beyin hasarı, Alzheimer hastalığı, Parkinson hastalığı, otizm spektrum bozukluğu, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu gibi çeşitli koşulların anlaşılmasında ve tedavisinde önemli bir rol oynar.

Endüstri ve Örgüt Psikolojisi Endüstri ve örgüt psikolojisi, iş yerinde insan davranışını ve deneyimlerini inceleyen bir psikoloji dalıdır. Bu alan, çalışanların motivasyonunu, performansını, iş tatminini ve iş yerindeki ilişkilerini anlamak için psikolojik prensipleri kullanır.

Endüstri ve örgüt psikologları, iş yerinde verimliliği artırmak, çalışan memnuniyetini yükseltmek ve iş yerindeki stres ve çatışmaları azaltmak için çeşitli yöntemler geliştirirler. Bu yöntemler arasında işe alım ve seçme, eğitim ve gelişim, performans değerlendirmesi, motivasyon teknikleri ve örgütsel değişim yönetimi yer alır.

Eğitim Psikolojisi Eğitim psikolojisi, öğrenme ve öğretme süreçlerini inceleyen bir psikoloji dalıdır. Bu alanda çalışanlar, öğrencilerin öğrenme deneyimlerini iyileştirmek için araştırma yapar, eğitim programları geliştirir ve öğretmenleri eğitir.

Eğitim psikologları, öğrenme güçlükleri yaşayan öğrencilere yardımcı olmak, eğitim politikalarını geliştirmek ve yeni eğitim teknolojilerini değerlendirmek gibi çeşitli alanlarda çalışabilirler.

Sağlık Psikolojisi Sağlık psikolojisi, insanların sağlığı ve hastalığıyla ilgili davranışları, düşünceleri ve duyguları üzerinde odaklanan bir psikoloji dalıdır.

Sağlık psikologları, sağlık davranışlarını teşvik etmek, hastalık risklerini azaltmak ve hastalıklarla başa çıkma stratejilerini geliştirmek için çalışırlar.

Sağlık psikologları, sağlık hizmetleri sunucuları, hastalar ve sağlık politikası yapıcıları ile birlikte çalışırlar. Ayrıca, sağlık davranışlarını etkileyen faktörleri araştırırlar ve sağlık hizmetlerinin kalitesini iyileştirmek için programlar geliştirirler.

Spor Psikolojisi

Performans Geliştirme Spor psikolojisi, sporcuların

Motivasyon ve Hedef Belirleme

Zorlukların Üstesinden Gelme

performanslarını artırmak için mental

Sporcuların hedeflerine ulaşmaları için

Sporcuların karşılaştıkları zorlukların

becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur.

motivasyonlarını artırmak ve hedeflerini

üstesinden gelmelerine yardımcı olmak

Konsantrasyon, motivasyon ve stres

belirlemelerine yardımcı olmak önemlidir.

için mental stratejiler geliştirilir. Bu

yönetimi gibi konular ele alınır.

Spor psikologları, bu konularda rehberlik

stratejiler, özgüven ve direnci artırır.

sağlar.

Adli Psikoloji Adli psikoloji, yasal sistemde psikolojik prensiplerin uygulanmasını içerir. Adli psikologlar, suçluların değerlendirilmesi, tanıkların incelenmesi, mahkemelerde uzman görüşü sunması ve ceza adalet sisteminde çalışanlarla çalışması gibi çeşitli görevlerde bulunur.

Adli psikologlar, suçluların davranışlarını anlamak, suçları önlemek ve adalet sisteminin daha adil ve etkili olmasına yardımcı olmak için psikolojik ilkeleri kullanır.

T-Testi Raporlama 1

1. Sonuçların Sunumu

2

2. Anlamlılık Düzeyi

3

3. Etki Büyüklüğü

T-testi sonuçları, araştırma

Anlamlılık düzeyi (p değeri), elde

Etki büyüklüğü, elde edilen

raporunda açık ve öz bir şekilde

edilen sonuçların şans eseri olup

sonuçların pratik önemini ölçer.

sunulmalıdır. Sonuçlar, tablolar

olmadığını belirlemek için kullanılır.

Etki büyüklüğü, sonuçların ne

veya grafikler kullanılarak

P değeri 0,05'ten küçükse,

kadar büyük olduğunu gösterir.

görselleştirilebilir.

sonuçlar istatistiksel olarak anlamlı kabul edilir.

4

4. Güven Aralıkları Güven aralıkları, popülasyon parametresinin olası değer aralığını gösterir. Güven aralıkları, sonuçların ne kadar güvenilir olduğunu gösterir.

Sonuçların Raporlanması Grafikler ve Tablolar Araştırma sonuçları, okunabilirlik ve anlaşılırlığı artırmak için grafikler ve tablolar kullanılarak sunulabilir. Bu görsel temsiller, verileri etkili bir şekilde iletmeye ve önemli eğilimleri vurgulamaya yardımcı olur.

İstatistiksel Değerler T-testi sonuçları, p-değeri, etki büyüklüğü ve güven aralığı gibi istatistiksel değerler kullanılarak raporlanır. Bu değerler, sonuçların istatistiksel anlamlılığını ve pratik önemini değerlendirmek için kullanılır.

Yazılı Rapor Araştırma sonuçları, araştırma sorusu, yöntemler, bulgular ve yorumlar dahil olmak üzere ayrıntılı bir yazılı raporda sunulur. Rapor, diğer araştırmacılar tarafından sonuçların anlaşılmasını ve çoğaltılmasını sağlamak için açık ve öz olmalıdır.

Etik Konular Veri Gizliliği

Bilgilendirilmiş Onam

T-testleri, katılımcıların kişisel verilerini

Araştırmaya katılan kişiler, araştırmanın

kullanır. Bu verilerin gizliliği ve güvenliği

amacı, prosedürleri ve potansiyel riskleri

sağlanmalıdır. Katılımcıların bilgileri

hakkında bilgilendirilmelidir. Katılımcılar,

anonimleştirilmeli veya şifrelenmelidir.

araştırmaya katılma veya katılmama konusunda özgür olmalıdır.

Dolandırıcılık

Hayvan Araştırmaları

Araştırma sonuçlarının doğru ve dürüst

Hayvanlar üzerinde yapılan

bir şekilde raporlanması önemlidir.

araştırmalarda, hayvanların refahı ve etik

Verilerin manipülasyonu veya sonuçların

muamelesi öncelikli olmalıdır. Araştırma,

çarpıtılması etik değildir.

hayvanlara gereksiz acı veya sıkıntı vermemelidir.

Hipotez Testleri Hipotez testleri, araştırma sorularına cevap bulmak için kullanılan istatistiksel yöntemlerdir. Bir hipotez, bir popülasyon hakkında bir iddiadır.

Hipotez testleri, bu iddianın doğru olup olmadığını belirlemek için kullanılır.

Hipotez testleri, bir örneklemden elde edilen verileri kullanarak bir popülasyon hakkında bir sonuca varmak için kullanılır. Örneklem verileri, popülasyon hakkında bir tahmin sağlamak için kullanılır. Hipotez testleri, bu tahminin popülasyon hakkında doğru bir yansıma olup olmadığını belirlemek için kullanılır.

Hipotez Testleri

Veri Analizi Hipotez testleri, araştırma

Hipotezin Değerlendirilmesi

sorularına cevap bulmak için verileri

Hipotez testleri, bir hipotezin

analiz etmenin sistematik bir yolunu

desteklenip desteklenmediğini

sağlar. Bu testler, bir hipotezin

belirlemek için kullanılır. Bu testler,

doğruluğunu değerlendirmek için

verilerin rastgele bir şans sonucu

istatistiksel yöntemler kullanır.

mu yoksa bir etki nedeniyle mi ortaya çıktığını belirlemeye yardımcı olur.

Tek Örneklem T-testi Tek Örneklem T-testi Tek örneklem t-testi, bir örneklemdeki ortalama değer ile bilinen bir popülasyon ortalaması arasında karşılaştırma yapar. Bu test, örneklemin popülasyonun ortalamasından anlamlı bir şekilde farklı olup olmadığını belirlemek için kullanılır.

Varsayımlar Tek örneklem t-testi, verilerin normal dağılım göstermesi ve varyansın biliniyor olması gibi bazı varsayımlara dayanır. Bu varsayımların karşılanmaması, test sonuçlarının geçerliliğini etkileyebilir.

Hipotez Testi Tek örneklem t-testi, bir hipotez testinde kullanılır. Hipotez, örneklemin popülasyon ortalamasından farklı olduğunu iddia eder. Test, bu hipotezi reddetmek veya reddetmemek için kullanılır.

İki Örneklem T-testi İki Örneklem T-testi

Kullanım Alanları

İki örneklem t-testi, iki farklı grubun

İki örneklem t-testi, iki farklı grubun

ortalamaları arasındaki farkı test etmek için

ortalamaları arasındaki farkı test etmek için

kullanılır. Bu test, iki grubun ortalamaları

kullanılır. Bu test, iki grubun ortalamaları

arasında anlamlı bir fark olup olmadığını

arasında anlamlı bir fark olup olmadığını

belirlemek için kullanılır.

belirlemek için kullanılır.

Örneğin, iki farklı terapi yönteminin

Örneğin, iki farklı eğitim programının öğrenci

etkinliğini karşılaştırmak için iki örneklem t-

başarısı üzerindeki etkisini karşılaştırmak

testi kullanılabilir. Bir grup bir terapi

için iki örneklem t-testi kullanılabilir. Bir grup

yöntemine, diğer grup ise diğer terapi

bir eğitim programına, diğer grup ise diğer

yöntemine maruz bırakılır. İki grubun

eğitim programına maruz bırakılır. İki grubun

ortalama iyileşme puanları arasındaki fark,

ortalama başarı puanları arasındaki fark, iki

iki örneklem t-testi kullanılarak analiz edilir.

örneklem t-testi kullanılarak analiz edilir.

Bağımlı Örneklem T-testi Tek Örneklem T-testi

İki Örneklem T-testi

Bağımlı örneklem t-testi, aynı

Bağımlı örneklem t-testi,

bireylerin veya eşleştirilmiş

bağımsız örneklem t-testinden

grupların iki farklı zaman

farklıdır çünkü veriler bağımsız

noktasında veya koşulda

değildir. Bu test, aynı bireylerin

ölçülen verileri karşılaştırmak

veya eşleştirilmiş grupların iki

için kullanılır. Bu test, öncesi-

farklı zaman noktasında veya

sonrası tasarımlar veya

koşulda ölçülen verileri

eşleştirilmiş örneklem

karşılaştırır.

tasarımları gibi durumlarda uygulanabilir.

Varyans Analizi Bağımlı örneklem t-testi, iki gruptan fazla karşılaştırma yapılması gerektiğinde varyans analizi (ANOVA) ile değiştirilebilir. ANOVA, iki veya daha fazla grubun ortalamalarını karşılaştırmak için kullanılan istatistiksel bir testtir.

Varyans Analizi Varyans analizi (ANOVA), iki veya daha fazla grubun ortalamalarını karşılaştırmak için kullanılan istatistiksel bir testtir. ANOVA, gruplar arasındaki varyasyonun, gruplar içindeki varyasyona göre ne kadar büyük olduğunu belirlemek için kullanılır. ANOVA, verilerin normal dağılım göstermesi ve grupların varyanslarının eşit olması gibi bazı varsayımlara dayanır.

ANOVA, psikolojik araştırmalarda, farklı tedavi gruplarının etkinliğini karşılaştırmak, farklı demografik grupların davranışlarını karşılaştırmak veya farklı zaman noktalarında ölçülen değişkenlerdeki değişiklikleri analiz etmek için kullanılır.

Etki Büyüklüğü Etki büyüklüğü, bir araştırmanın sonuçlarının pratik önemini ölçen bir istatistiktir. Bir araştırmanın sonuçlarının istatistiksel olarak anlamlı olması, sonuçların rastgele bir şans sonucu olmadığını gösterir. Ancak, istatistiksel olarak anlamlı bir sonuç, sonuçların pratik olarak önemli olduğu anlamına gelmez.

Etki büyüklüğü, bir araştırmanın sonuçlarının pratik önemini ölçmek için kullanılır. Etki büyüklüğü, bir müdahalenin veya tedavinin etkisinin büyüklüğünü gösterir. Yüksek bir etki büyüklüğü, müdahalenin veya tedavinin büyük bir etkiye sahip olduğunu gösterir.

Güven Aralıkları Güven Aralığı Nedir?

Güven Düzeyi

Güven aralığı, bir örneklemin

Güven aralığı, bir popülasyon

popülasyonu ne kadar iyi

parametresinin gerçek değeri

temsil ettiğini gösteren bir

aralığın içinde kalma olasılığını

istatistiksel ölçüttür. Bir güven

gösteren bir güven düzeyiyle

aralığı, bir popülasyon

ilişkilendirilir. En yaygın güven

parametresinin olası değer

düzeyleri %95 ve %99'dur.

aralığını gösterir.

Güven Aralığının Yorumlanması Bir güven aralığı, bir popülasyon parametresinin gerçek değerinin aralık içinde kalma olasılığını gösterir. Ancak, bu olasılık, örneklemin popülasyonu ne kadar iyi temsil ettiğine bağlıdır.

Normallik Varsayımı Normallik Varsayımı

Normallik Testi

T-testleri, verilerin normal dağılım

Verilerin normal dağılım gösterip

gösterdiğini varsayar. Normal

göstermediğini belirlemek için

dağılım, verilerin ortalama

normallik testleri kullanılabilir. Bu

etrafında simetrik olarak dağıldığı

testler, verilerin normal dağılımdan

anlamına gelir. Bu varsayım, t-

önemli ölçüde farklı olup

testinin doğru sonuçlar vermesi

olmadığını değerlendirir. Normallik

için önemlidir.

varsayımı ihlal edilirse, alternatif testler kullanılabilir.

Varyans Homojenliği Varyans homojenliği, iki veya daha fazla grubun varyanslarının eşit olup olmadığını belirlemek için kullanılan bir istatistiksel kavramdır. Bu kavram, özellikle iki örneklem t-testi gibi istatistiksel testlerde önemlidir. Varyans homojenliği varsayımı, grupların varyanslarının eşit olduğunu varsayar. Bu varsayımın karşılanması, t-testinin doğru sonuçlar vermesi için önemlidir.

Varyans homojenliği varsayımının karşılanıp karşılanmadığını belirlemek için çeşitli testler kullanılabilir. En yaygın kullanılan testlerden biri Levene'nin testidir. Levene'nin testi, grupların varyanslarının eşit olup olmadığını test eder. Bu testin sonucu, p-değeri olarak ifade edilir. P-değeri 0,05'ten küçükse, varyans homojenliği varsayımı reddedilir. Bu, grupların varyanslarının eşit olmadığı anlamına gelir.

Örneklem Büyüklüğü Örneklem büyüklüğü, bir araştırmada kullanılan katılımcı sayısını ifade eder. Örneklem büyüklüğü, araştırmanın gücünü etkileyen önemli bir faktördür.

Yeterince büyük bir örneklem büyüklüğü, araştırma sonuçlarının genel nüfusa genellenebilirliğini artırır. Örneklem büyüklüğü, araştırma sorusunun karmaşıklığı, popülasyonun heterojenliği ve istenen güven düzeyi gibi faktörlere bağlı olarak belirlenir.

Güç Analizi Güç Analizi

Güç Analizi

Güç analizi, bir araştırmanın

Güç analizi, araştırma

belirli bir etkiyi tespit etme

hipotezini reddetme olasılığını,

olasılığını değerlendirmek için

yani etkiyi tespit etme

kullanılır. Bu analiz, araştırma

olasılığını hesaplar. Yüksek

için gereken örneklem

güç, araştırmanın etkiyi tespit

büyüklüğünü belirlemek ve

etme olasılığının yüksek

yanlış negatif sonuçlar elde

olduğu anlamına gelir.

etme riskini en aza indirmek için önemlidir.

Güç Analizi Güç analizi, araştırma planlama aşamasında gerçekleştirilir ve örneklem büyüklüğünü belirlemek için kullanılır. Güç analizi, araştırmanın gücünü artırmak için gereken örneklem büyüklüğünü belirlemeye yardımcı olur.

Tip I Hata Yanlış Reddetme

Sonuçlar

Tip I hata, aslında doğru olan bir hipotezi

Tip I hatalar, yanlış sonuçlara yol açabilir ve

reddetme durumudur. Bu, araştırmacının bir

yanlış kararlar alınmasına neden olabilir. Bu

etki olduğunu bulmak için yeterli kanıt

nedenle, araştırmacılar Tip I hatalarını en aza

olmadığı halde, bir etki olduğunu bulduğu

indirmek için dikkatli olmalıdırlar.

anlamına gelir.

Giriş Psikolojik Araştırmalarda Regresyon Analizi Regresyon analizi, psikolojik araştırmalarda sıklıkla kullanılan güçlü bir istatistiksel yöntemdir. Bu yöntem, değişkenler arasındaki ilişkiyi analiz etmek ve bir değişkenin diğer değişkenler tarafından nasıl etkilendiğini belirlemek için kullanılır.

Regresyon analizi, psikoloji alanında çeşitli konularda araştırma yapmak için kullanılır. Örneğin, kişilik özellikleri ile yaşam doyumu arasındaki ilişkiyi, stres ile sağlık arasındaki ilişkiyi veya sosyal destek ile depresyon arasındaki ilişkiyi incelemek için kullanılabilir.

Regresyon Analizi Nedir?

1

1. İlişkiyi Anlamak Regresyon analizi, iki veya

2. Tahmin ve Öngörü

daha fazla değişken

Bu analiz, bağımsız

arasındaki ilişkiyi inceleyen

değişkenlerdeki değişimlerin

istatistiksel bir yöntemdir. Bu

bağımlı değişken üzerindeki

ilişkiyi matematiksel bir

etkisini tahmin etmek için

denklemle ifade eder ve

kullanılır. Bu sayede,

değişkenler arasındaki

gelecekteki olayları

ilişkinin gücünü ve yönünü

öngörmek ve karar verme

ölçer.

süreçlerine yardımcı olmak

2

mümkün olur.

3

3. Veri Analizi Aracı Regresyon analizi, sosyal bilimler, sağlık bilimleri, mühendislik ve ekonomi gibi birçok alanda veri analizinde yaygın olarak kullanılır. Bu analiz, karmaşık verileri anlamak ve anlamlı sonuçlar çıkarmak için güçlü bir araçtır.

Regresyon Analizinin Kullanım Alanları Psikoloji Araştırmaları

Tıbbi Araştırmalar

İşletme ve Ekonomi

Sosyal Bilimler

Regresyon analizi, hastalık

Regresyon analizi, pazarlama

Regresyon analizi, sosyal

Regresyon analizi, psikolojik

risk faktörlerini belirlemek ve

stratejilerini optimize etmek,

değişkenler arasındaki

değişkenler arasındaki

tedavi etkinliğini

satışları tahmin etmek ve

ilişkileri anlamak ve sosyal

ilişkileri anlamak ve tahmin

değerlendirmek için tıbbi

finansal riskleri

politikaları değerlendirmek

etmek için yaygın olarak

araştırmalarda kullanılır.

değerlendirmek için işletme

için sosyal bilimlerde kullanılır.

kullanılır. Örneğin, stres

Örneğin, sigara içmenin kalp

ve ekonomi alanlarında

Örneğin, eğitim seviyesinin

seviyesinin ruh hali üzerindeki

hastalığı riski üzerindeki

kullanılır. Örneğin, reklam

gelir üzerindeki etkisini veya

etkisini veya sosyal desteğin

etkisini veya yeni bir ilacın

harcamalarının satışlar

bir sosyal programın

depresyon üzerindeki etkisini

etkililiğini incelemek için

üzerindeki etkisini veya bir

etkinliğini incelemek için

incelemek için kullanılabilir.

kullanılabilir.

şirketin gelecekteki karını

kullanılabilir.

tahmin etmek için kullanılabilir.

Bağımlı ve Bağımsız Değişkenler

Bağımlı Değişken

Bağımsız Değişken

Bağımlı değişken, araştırmacının ölçmek istediği değişkendir. Bu

Bağımsız değişken, araştırmacının manipüle ettiği veya kontrol

değişken, bağımsız değişkenin etkisi altında değişir. Örneğin, bir

ettiği değişkendir. Bu değişken, bağımlı değişken üzerindeki

araştırmada stres seviyesinin uyku kalitesi üzerindeki etkisini

etkiyi belirlemek için kullanılır. Örneğin, stres seviyesinin uyku

incelemek istediğinizde, uyku kalitesi bağımlı değişkendir.

kalitesi üzerindeki etkisini incelemek istediğinizde, stres seviyesi bağımsız değişkendir.

Doğrusal Regresyon Doğrusal Regresyon

Kullanımı

Doğrusal regresyon, iki veya daha fazla

Doğrusal regresyon, psikolojik

değişken arasındaki ilişkinin doğrusal

araştırmalarda çeşitli amaçlar için

bir denklemle modellendiği bir

kullanılabilir. Örneğin, bir kişinin zekası

istatistiksel yöntemdir. Bu yöntem,

ile akademik başarısı arasındaki ilişkiyi

bağımsız değişkenlerdeki değişikliklerin

veya bir kişinin stres seviyesi ile ruh hali

bağımlı değişken üzerindeki etkisini

arasındaki ilişkiyi incelemek için

tahmin etmek için kullanılır.

kullanılabilir.

Çoklu Doğrusal Regresyon Birden Fazla Bağımsız Değişken

Karmaşık İlişkilerin Analizi

Modelin Gücü

Çoklu doğrusal regresyon, bağımsız

Bu yöntem, birden fazla faktörün bir

Çoklu doğrusal regresyon, bir bağımlı

değişkenler arasındaki etkileşimleri

sonucu nasıl etkilediğini anlamak için

değişkeni iki veya daha fazla

de analiz edebilir. Bu, tek bir

güçlü bir araçtır. Bu, araştırmacıların

bağımsız değişkenle ilişkilendirmeyi

değişkenin bağımlı değişken

daha kapsamlı ve gerçekçi sonuçlar

amaçlar. Bu yöntem, bağımlı

üzerindeki etkisinin diğer

elde etmelerine yardımcı olur.

değişken üzerindeki etkiyi daha

değişkenlerin varlığına bağlı olarak

ayrıntılı olarak incelemek için

değişebileceğini gösterir.

kullanılır.

Lojistik Regresyon 1

1. Kategorik Bağımlı Değişken

2

2. Olasılık Tahmini

3

3. S-Şekilli Eğri

Lojistik regresyon, bağımlı

Lojistik regresyon modeli,

Lojistik regresyon, bağımlı

değişkenin belirli bir kategoride

bağımsız değişkenlerdeki

değişkenin kategorik (örneğin,

olma olasılığını tahmin etmek için

değişikliklere göre bağımlı

evet/hayır, başarılı/başarısız)

kullanılır. Bu olasılık, 0 ile 1

değişkenin olasılığını gösteren S-

olduğu durumlarda kullanılır. Bu tür

arasında bir değer alır ve bağımsız

şekilli bir eğri kullanır. Bu eğri,

değişkenler, doğrusal regresyonda

değişkenlerin değerlerine göre

olasılığın bağımsız değişkenlerdeki

kullanılan sürekli değişkenlerden

hesaplanır.

değişikliklere göre nasıl değiştiğini

farklıdır.

gösterir.

Regresyon Modelinin Oluşturulması 1

Veri Toplama ve Hazırlama İlk adım, regresyon modelinin oluşturulması için gerekli verilerin toplanması ve hazırlanmasıdır. Veri toplama, araştırma sorusuna uygun olarak yapılmalı ve verilerin doğruluğu ve güvenilirliği sağlanmalıdır.

2

Varsayım Kontrolü Veriler topladıktan sonra, regresyon modelinin varsayımlarının karşılanıp karşılanmadığı kontrol edilmelidir. Bu varsayımlar, modelin geçerliliğini ve güvenilirliğini etkiler.

3

Modelin Oluşturulması Varsayımlar karşılandıktan sonra, regresyon modeli oluşturulabilir. Bu adımda, bağımsız değişkenlerin bağımlı değişken üzerindeki etkisini belirlemek için uygun bir regresyon modeli seçilir.

Veri Toplama ve Hazırlama Regresyon analizinin temelini oluşturan veri toplama ve hazırlama aşaması, analiz için gerekli verilerin doğru ve güvenilir bir şekilde elde edilmesini sağlar. Bu aşamada, araştırma sorusuna uygun değişkenler belirlenir ve bu değişkenlere ilişkin veriler toplanır.

Toplanan veriler, analiz için uygun formata dönüştürülür ve temizlenir. Eksik veriler, aykırı değerler ve hatalı girdiler ele alınır. Verilerin analiz için uygun hale getirilmesi, regresyon modelinin doğruluğunu ve güvenilirliğini artırır.

Varsayım Kontrolü

Modelin Geçerliliğini Sağlamak

Varsayım İhlalleri

Regresyon analizi, belirli varsayımların karşılanması durumunda

Varsayım ihlalleri, modelin sonuçlarını etkileyebilir ve yanlış

en iyi şekilde çalışır. Bu varsayımlar, modelin doğruluğunu ve

sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle, varsayımların karşılanıp

güvenilirliğini etkiler. Bu nedenle, varsayımların karşılanıp

karşılanmadığını dikkatlice kontrol etmek gerekir.

karşılanmadığını kontrol etmek önemlidir.

Çoklu Bağlantı Sorunu Çoklu Bağlantı Sorunu

Etki

Çoklu bağlantı sorunu, bağımsız değişkenler arasında yüksek

Çoklu bağlantı sorunu, regresyon modelinin doğruluğunu ve

bir korelasyon olduğunda ortaya çıkar. Bu durum, regresyon

güvenilirliğini etkiler. Katsayıların tahminleri istikrarsız hale gelir

modelinin katsayılarının doğru bir şekilde tahmin edilmesini

ve modelin genelleme yeteneği azalır. Bu nedenle, çoklu

zorlaştırır. Bağımsız değişkenler birbirleriyle çok ilişkili

bağlantı sorununu tespit etmek ve çözmek önemlidir.

olduğunda, modelin hangi değişkenin bağımlı değişkeni en iyi şekilde açıkladığını belirlemesi zorlaşır.

Otokorelasyon Sorunu Otokorelasyon Sorunu

Otokorelasyonun Etkileri

Otokorelasyon, zaman serisi

Otokorelasyon, regresyon modelinin

Otokorelasyonun Belirtileri

verilerinde görülebilen bir sorundur.

tahminlerini etkileyebilir. Bu sorun,

Otokorelasyonun belirtileri arasında,

Bu sorun, bir zaman serisindeki

modelin gerçekte olduğundan daha

kalıntıların zaman içinde bir desen

ardışık gözlemler arasında bir ilişki

iyi performans gösterdiği yanıltıcı bir

göstermesi ve Durbin-Watson

olduğunu gösterir. Örneğin, bir hisse

izlenim yaratabilir. Ayrıca, modelin

istatistiğinin 2'den önemli ölçüde

senedinin fiyatı, önceki günkü

katsayıları için yanlış sonuçlar elde

farklı olması yer alır.

fiyatıyla ilişkili olabilir.

edilebilir.

Değişen Varyans Sorunu Değişen Varyans

Etkileri

Regresyon analizinde, değişen varyans

Değişen varyans, modelin tahminlerinin

sorunu, bağımsız değişkenin değerleri

güvenilirliğini azaltabilir. Ayrıca, modelin

arttıkça hata terimlerinin varyansının da

katsayıları için yanlış sonuçlar elde

arttığı bir durumdur. Bu durum, modelin

edilmesine yol açabilir.

tahminlerinin doğruluğunu etkileyebilir.

Normallik Varsayımı Normal Dağılım

Veri Analizi

Regresyon analizinde, bağımlı değişkenin

Veri analizi, normallik varsayımını kontrol

normal dağılım göstermesi önemlidir. Normal

etmek için kullanılır. Histogram, Q-Q grafiği ve

dağılım, verilerin ortalama etrafında simetrik

Shapiro-Wilk testi gibi yöntemler, verilerin

olarak dağıldığını gösterir. Bu varsayım,

normal dağılım gösterip göstermediğini

modelin doğruluğunu ve güvenilirliğini etkiler.

belirlemek için kullanılabilir.

Regresyon Katsayılarının Yorumlanması

Katsayıların Anlamı

Katsayıların Büyüklüğü

Regresyon katsayıları, bağımsız değişkenlerin

Katsayıların büyüklüğü, bağımsız değişkenin

bağımlı değişken üzerindeki etkisini gösterir.

bağımlı değişken üzerindeki etkisinin gücünü

Pozitif bir katsayı, bağımsız değişkenin

gösterir. Büyük bir katsayı, bağımsız

artmasıyla bağımlı değişkenin de artacağını

değişkenin bağımlı değişken üzerinde güçlü

gösterir. Negatif bir katsayı ise, bağımsız

bir etkiye sahip olduğunu gösterir. Küçük bir

değişkenin artmasıyla bağımlı değişkenin

katsayı ise, bağımsız değişkenin bağımlı

azalacağını gösterir.

değişken üzerinde zayıf bir etkiye sahip olduğunu gösterir.

Determinasyon Katsayısı (R²) R² Modelin bağımsız değişkenler tarafından açıklanan varyans miktarını gösterir. 0 ile 1 arasında değişir. 1'e yakın bir değer, modelin bağımsız değişkenler tarafından açıklanan varyansın yüksek olduğunu gösterir.

Düzeltilmiş Determinasyon Katsayısı Düzeltilmiş determinasyon katsayısı (R²), bir regresyon modelinin bağımsız değişkenler tarafından bağımlı değişkenin varyansının ne kadarını açıkladığını gösteren bir ölçüttür.

R² değeri 0 ile 1 arasında değişir. 1'e yakın bir R² değeri, modelin bağımlı değişkenin varyansının büyük bir kısmını açıkladığını gösterir. 0'a yakın bir R² değeri ise modelin bağımlı değişkenin varyansını çok az açıkladığını gösterir.

Regresyon Modelinin Anlamlılığı Modelin Anlamlılığı

F-Testi

Regresyon modelinin anlamlılığı,

F-testi, modelin genel anlamlılığını

modelin verileri ne kadar iyi temsil

değerlendirmek için kullanılır. F-

ettiğini gösterir. Bu, modelin

istatistik değeri, modelin varyansını

rastgele bir modelden daha iyi olup

hata varyansına böler. Bu değer, F-

olmadığını belirlemek için yapılır.

dağılım tablosunda karşılaştırılır ve

Modelin anlamlılığı, F-testi

p-değeri elde edilir.

kullanılarak değerlendirilir.

F-Testi 1

3

1. Modelin Anlamlılığı

2

2. Varyans Analizi

F-testi, regresyon modelinin genel

F-testi, modelin açıkladığı varyansın,

olarak anlamlı olup olmadığını

açıklanamayan varyansa göre anlamlı

belirlemek için kullanılır. Modelin tüm

olup olmadığını değerlendirir. Bu test,

bağımsız değişkenlerin bağımlı

modelin bağımlı değişkendeki

değişken üzerinde anlamlı bir etkiye

varyasyonun ne kadarını açıkladığını

sahip olup olmadığını test eder.

gösterir.

3. P-Değeri

4

4. Modelin Uygunluğu

F-testi sonucunda elde edilen p-değeri,

F-testi, modelin verileri ne kadar iyi

modelin anlamlı olma olasılığını

temsil ettiğini gösterir. Yüksek bir F-

gösterir. P-değeri 0.05'ten küçükse,

istatistik değeri ve düşük bir p-değeri,

model anlamlı kabul edilir.

modelin verileri iyi temsil ettiğini gösterir.

T-Testi T-Testi Nedir?

T-Testinin Türleri

T-testi, iki grubun ortalamaları arasındaki

T-testinin iki ana türü vardır: bağımsız

farkın anlamlı olup olmadığını belirlemek

örneklem t-testi ve eşleştirilmiş örneklem

için kullanılan istatistiksel bir testtir. Bu

t-testi. Bağımsız örneklem t-testi, iki

test, iki grubun ortalamaları arasındaki

bağımsız grubun ortalamaları arasındaki

farkın rastgele bir hata mı yoksa gerçek

farkı karşılaştırırken, eşleştirilmiş

bir fark mı olduğunu belirlemek için

örneklem t-testi, aynı grubun iki farklı

kullanılır.

zaman noktasında ölçülen değerleri arasındaki farkı karşılaştırır.

T-Testinin Uygulamaları T-testi, psikolojik araştırmalarda yaygın olarak kullanılır. Örneğin, bir terapi programının etkinliğini değerlendirmek veya iki farklı öğretim yönteminin öğrenci performansı üzerindeki etkisini karşılaştırmak için kullanılabilir.

Güven Aralıkları 1

1. Tahmin Aralığı

2

2. Güven Düzeyi

Güven aralıkları, bir örneklemden elde

Güven düzeyi, popülasyon

edilen verilerin, popülasyon

parametresinin güven aralığı içinde yer

parametresini ne kadar iyi temsil

alma olasılığını ifade eder. Genellikle

ettiğini gösterir. Tahmin aralığı,

%95 güven düzeyi kullanılır, bu da

popülasyon parametresinin olası

popülasyon parametresinin %95

değer aralığını belirtir.

olasılıkla güven aralığı içinde yer aldığını gösterir.

3

3. Yorumlama Güven aralıkları, bir araştırmanın sonuçlarının güvenilirliğini değerlendirmede önemli bir rol oynar. Dar güven aralıkları, popülasyon parametresinin daha kesin bir şekilde tahmin edildiğini gösterir.

Tahmin ve Öngörü Regresyon Modellerinin Gücü

Uygulamalar

Regresyon modelleri, geçmiş verilerden

akademik başarılarını etkileyen faktörleri

elde edilen kalıpları kullanarak

belirlemek için regresyon analizini

gelecekteki olayları tahmin etmek için

kullanabilir. Bu bilgiler, öğrenci başarısını

kullanılabilir. Bu, araştırmacıların belirli

iyileştirmek için müdahalelerin

değişkenlerdeki değişikliklerin diğer

geliştirilmesine yardımcı olabilir.

Örneğin, bir psikolog, öğrencilerin

değişkenler üzerindeki etkilerini öngörmelerine olanak tanır.

Önemli Not Regresyon modelleri, mükemmel tahminler sağlamaz. Ancak, araştırmacılara önemli bilgiler sağlayabilir ve karar verme süreçlerini yönlendirebilir.

Regresyon Modeli Tanısal Testleri Modelin Uygunluğunu Değerlendirme Regresyon modeli tanısal testleri, modelin verileri ne kadar iyi temsil ettiğini ve varsayımların karşılanıp karşılanmadığını belirlemek için kullanılır. Bu testler, modelin doğruluğunu ve güvenilirliğini değerlendirmek için önemlidir.

Kalıntı Analizi Kalıntı analizi, modelin tahminleri ile gerçek değerler arasındaki farkları inceler. Kalıntıların dağılımı, modelin varsayımlarını karşılayıp karşılamadığı hakkında bilgi verir.

Aykırı Değerler ve Etkileyici Değerler Aykırı değerler, modelin tahminlerini etkileyebilecek aşırı değerlerdir. Etkileyici değerler ise modelin katsayılarını ve tahminlerini önemli ölçüde etkileyebilecek değerlerdir.

Kalıntı Analizi Kalıntıların Önemi Kalıntı analizi, regresyon

Kalıntı Analizi Teknikleri

modelinin performansını

Kalıntı analizi için çeşitli

değerlendirmek için

teknikler kullanılır. Bunlar

önemlidir. Kalıntılar,

arasında kalıntıların

modelin tahminleri ile

histogramı, saçılma

gerçek değerler arasındaki

diyagramı, normallik testleri

farkları temsil eder.

ve otokorelasyon testleri

Kalıntıların dağılımı,

bulunur. Bu teknikler,

modelin uygunluğunu ve

kalıntıların dağılımını,

varsayımların karşılanıp

bağımsızlığını ve

karşılanmadığını gösterir.

normalliğini incelemek için kullanılır.

Aykırı Değerler

Aykırı Değerlerin Tanımı

Aykırı Değerlerin Etkisi

Aykırı değerler, veri setindeki diğer gözlemlerden önemli ölçüde

Aykırı değerler, regresyon analizinin sonuçlarını etkileyebilir.

farklı olan gözlemlerdir. Bu değerler, veri toplama hataları, ölçüm

Regresyon doğrusunun eğimini ve kesişimini değiştirebilirler, bu

hataları veya gerçek bir varyasyon nedeniyle ortaya çıkabilir.

da modelin doğruluğunu azaltabilir.

İnfluential Değerler Etki Yaratıcı Değerler

Tanımlama ve Yönetim

İnfluential değerler, regresyon modelini önemli ölçüde

İnfluential değerleri tanımlamak için çeşitli yöntemler

etkileyebilen gözlemlerdir. Bu değerler, modelin eğimini

kullanılır. Cook'un uzaklığı, kaldıraç değeri ve studentized

veya kesişimini değiştirebilir ve modelin doğruluğunu

kalıntı gibi ölçütler, influential değerleri belirlemeye yardımcı

etkileyebilir. İnfluential değerler, genellikle aykırı değerler

olur. Bu değerler tespit edildikten sonra, modelin

veya yüksek kaldıraçlı gözlemlerdir.

doğruluğunu etkilemelerini önlemek için yönetilmeleri gerekir.

Regresyon Modelinin Değerlendirilmesi Modelin Uygunluğu

Güçlü ve Zayıf Yönler

Regresyon modelinin oluşturulması,

Değerlendirme sürecinde, modelin

veriye en uygun modelin seçilmesiyle

güçlü ve zayıf yönleri belirlenir. Modelin

tamamlanır. Bu aşamada, modelin

güçlü yönleri, veriye uyumunun yüksek

veriye uyumunun ve tahmin gücünün

olması, tahmin gücünün iyi olması ve

değerlendirilmesi önemlidir. Modelin

değişkenlerin anlamlı bir şekilde

uygunluğu, çeşitli istatistiksel ölçütler

açıklanmasıdır. Zayıf yönler ise, modelin

ve görsel analizler kullanılarak

veriye uyumunun düşük olması, tahmin

değerlendirilir.

gücünün zayıf olması ve değişkenlerin anlamlı bir şekilde açıklanamamasıdır.

Regresyon Modelinin Uygunluğu 1

1. Modelin Basitliği

2

2. Modelin Tahmin Gücü

Modelin karmaşıklığı,

Modelin yeni verileri tahmin etme

yorumlanabilirliği ve uygulanabilirliği

yeteneği, modelin uygunluğunun

üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.

önemli bir göstergesidir. Yüksek

Basit modeller daha kolay anlaşılır ve

tahmin gücüne sahip modeller,

uygulanabilir, ancak karmaşık

gelecekteki olayları daha doğru bir

modeller daha fazla değişkeni

şekilde tahmin edebilir.

açıklayabilir.

3

3. Modelin Veriye Uyumu Modelin veriye ne kadar iyi uyduğu, modelin uygunluğunu belirleyen önemli bir faktördür. İyi bir model, verileri doğru bir şekilde temsil eder ve kalıntıları en aza indirir.

Regresyon Modelinin Güçlü ve Zayıf Yönleri

Güçlü Yönler

Zayıf Yönler

Regresyon analizi, değişkenler arasındaki

Regresyon analizi, değişkenler arasındaki

ilişkileri modellemek için güçlü bir araçtır. Bu

ilişkilerin doğrusal olduğunu varsayar. Bu

analiz, değişkenler arasındaki ilişkileri

varsayım, değişkenler arasındaki ilişki

anlamak ve tahminlerde bulunmak için

doğrusal değilse, analizin sonuçlarının yanlış

kullanılabilir. Ayrıca, değişkenlerin etkilerini

olabileceği anlamına gelir. Ayrıca, regresyon

ölçmek ve bu etkilerin anlamlı olup olmadığını

analizi, değişkenler arasındaki ilişkilerin

belirlemek için de kullanılabilir.

nedensel olduğunu varsayar. Bu varsayım, değişkenler arasındaki ilişki nedensel değilse, analizin sonuçlarının yanlış olabileceği anlamına gelir.

Regresyon Analizinin Sınırları Veri Kalitesi Regresyon analizi, verilerin kalitesine oldukça duyarlıdır. Yanlış veya eksik veriler, modelin doğruluğunu ve geçerliliğini etkileyebilir. Bu nedenle, veri toplama ve hazırlama aşamasında dikkatli olunması önemlidir.

Değişkenler Arası İlişkilerin Karmaşıklığı Regresyon analizi, değişkenler arasındaki doğrusal ilişkileri modellemek için kullanılır. Ancak, gerçek dünyada değişkenler arasındaki ilişkiler genellikle doğrusal değildir ve karmaşık olabilir.

Bu durum, modelin gerçekliği tam olarak yansıtmasını zorlaştırabilir.

Nedensellik Çıkarımları Regresyon analizi, değişkenler arasındaki ilişkileri gösterir, ancak nedensellik ilişkisini kanıtlamaz. İki değişken arasında güçlü bir ilişki olsa bile, birinin diğerine neden olduğu sonucuna varmak için ek kanıtlar gereklidir.

Psikolojik Araştırmalarda Regresyon Analizi Uygulamaları Regresyon analizi, psikolojik araştırmalarda çeşitli alanlarda kullanılabilen güçlü bir araçtır. Bu analiz, değişkenler arasındaki ilişkileri anlamak ve tahminlerde bulunmak için kullanılabilir. Örneğin, kişilik özellikleri ile yaşam doyumu arasındaki ilişkiyi incelemek için regresyon analizi kullanılabilir.

Regresyon analizi ayrıca stres ve sağlık arasındaki ilişkiyi, sosyal destek ve depresyon arasındaki ilişkiyi, öz-yeterlik ve akademik başarı arasındaki ilişkiyi, motivasyon ve iş performansı arasındaki ilişkiyi incelemek için de kullanılabilir. Bu analiz, psikolojik araştırmalarda değişkenler arasındaki karmaşık ilişkileri anlamak için değerli bir araçtır.

Kişilik Özellikleri ve Yaşam Doyumu 1

1. Kişilik Özellikleri

2

2. Yaşam Doyumu

Kişilik özellikleri, bireyin düşünme,

Yaşam doyumunu, bireyin kendi

hissetme ve davranma biçimlerini

hayatından duyduğu genel

etkiler. Belirli kişilik özellikleri, yaşam

memnuniyet olarak tanımlayabiliriz.

doyumunu etkileyen faktörler olabilir.

Kişinin yaşamındaki olumlu ve olumsuz deneyimleri, yaşam doyumunu etkiler.

3

3. İlişki

4

4. Örnekler

Kişilik özellikleri ve yaşam doyumunun

Örneğin, öz-yeterlik, dışa dönüklük ve

arasındaki ilişki, araştırmacılar

olumlu duygulanım gibi kişilik

tarafından incelenmiştir. Bazı

özellikleri, daha yüksek yaşam

çalışmalar, belirli kişilik özelliklerinin

doyumuyla ilişkilendirilmiştir.

yaşam doyumuyla ilişkili olduğunu göstermiştir.

Stres ve Sağlık İlişkisi

Stres ve Sağlık

Sağlıklı Yaşam

Stres, günlük yaşamda sıkça karşılaşılan bir

Sağlıklı bir yaşam tarzı, stresle başa çıkmak

durumdur. Ancak, kronik stres, fiziksel ve

için önemlidir. Düzenli egzersiz, dengeli

ruhsal sağlığı olumsuz etkileyebilir. Stres,

beslenme, yeterli uyku ve sosyal destek, stres

bağışıklık sistemini zayıflatabilir, kalp

seviyelerini düşürmeye yardımcı olabilir. Stres

hastalığı, yüksek tansiyon ve diyabet gibi

yönetimi teknikleri, meditasyon, yoga ve derin

kronik hastalıklara yol açabilir.

nefes alma egzersizleri de faydalı olabilir.

Sosyal Destek ve Depresyon Sosyal Desteğin Rolü

Depresyonun Etkisi

Sosyal destek, bireylerin ruh sağlığı üzerinde önemli bir etkiye

Depresyon, sosyal destek ağlarını olumsuz etkileyebilir.

sahiptir. Güçlü sosyal ağlara sahip bireyler, depresyon riskine

Depresyonlu bireyler, sosyal etkileşimlerden kaçınabilir, sosyal

karşı daha dirençlidir. Sosyal destek, duygusal destek, pratik

aktivitelerden uzaklaşabilir ve ilişkilerinde sorunlar yaşayabilir.

yardım ve bilgi paylaşımı gibi çeşitli biçimlerde olabilir.

Bu da depresyonun sürmesine ve şiddetlenmesine katkıda bulunabilir.

Öz-yeterlik ve Akademik Başarı Öz-yeterlik

Akademik Başarı

Öz-yeterlik, bireyin belirli bir görevi başarıyla

Akademik başarı, öğrencilerin eğitim sürecinde gösterdikleri

tamamlayabileceğine olan inancını ifade eder. Akademik

performansın bir ölçüsüdür. Öz-yeterlik, akademik başarıyı

başarıda önemli bir rol oynar. Öz-yeterliği yüksek öğrenciler,

etkileyen birçok faktörden biridir. Öz-yeterliği yüksek öğrenciler,

zorluklara daha iyi uyum sağlar, daha fazla çaba gösterir ve

daha yüksek notlar alır, daha fazla ders seçer ve daha yüksek

daha başarılı olurlar.

eğitim seviyelerine ulaşırlar.

Motivasyon ve İş Performansı Motivasyonun Rolü

Performans Etkisi

İlişkinin Önemi

Motivasyon, bireylerin işlerine olan

Motive olmuş çalışanlar, daha yüksek

Motivasyon ve iş performansı

ilgi ve bağlılıklarını etkiler. Yüksek

iş performansı sergilerler. Daha fazla

arasındaki ilişkiyi anlamak,

motivasyon, çalışanların daha fazla

çaba gösterirler, daha yaratıcı

işletmelerin çalışanlarını motive

çaba göstermelerini, hedeflerine

çözümler üretirler ve işlerini daha

etmek ve performanslarını artırmak

ulaşmak için daha fazla çaba sarf

etkili bir şekilde tamamlarlar. Bu da

için stratejiler geliştirmelerini sağlar.

etmelerini ve işlerine daha fazla

işletmelerin daha yüksek verimlilik ve

Bu, çalışanların ihtiyaçlarını

bağlılık duymalarını sağlar.

karlılık elde etmesine yardımcı olur.

karşılamak, onları desteklemek ve onlara iş tatmini sağlamak için önemlidir.

Regresyon Analizinin Avantajları Karar Verme Sürecine Katkısı

Tahmin Gücü

Regresyon analizi, karmaşık

değişkenlerdeki değişimlerin

verileri analiz ederek, ilişkileri

bağımlı değişken üzerindeki

ortaya koyar ve bu ilişkilerden

etkisini ölçerek, gelecekteki

yola çıkarak gelecekteki olayları

olayları tahmin etme imkanı

tahmin etmeye olanak tanır. Bu

sunar. Bu, özellikle işletmelerde,

da karar verme sürecinde

pazarlamada ve sağlık alanında

önemli bir avantaj sağlar.

önemlidir.

Regresyon analizi, bağımsız

İlişkilerin Modellenmesi Regresyon analizi, değişkenler arasındaki ilişkileri matematiksel olarak modelleyerek, bu ilişkilerin doğasını ve gücünü anlamamızı sağlar. Bu, araştırma sonuçlarını daha derinlemesine analiz etmemizi ve daha doğru sonuçlar elde etmemizi sağlar.

Karar Verme Sürecine Katkısı Bilgilendirilmiş Kararlar

Stratejik Planlama

Regresyon analizi,

Risk Değerlendirme si

değişkenler arasındaki

Analiz, değişkenler

gelecekteki trendleri

ilişkileri ortaya koyarak

arasındaki ilişkileri

tahmin ederek stratejik

karar verme sürecini

modelleyerek riskleri

planlamaya yardımcı

destekler. Bu analiz,

değerlendirmemizi

olur. Bu analiz,

değişkenler arasındaki

sağlar. Bu sayede,

değişkenler arasındaki

etkileşimleri

olası sonuçları tahmin

ilişkileri kullanarak

anlamamızı sağlar ve

edebilir ve riskleri en

gelecekteki olası

daha bilgilendirilmiş

aza indirecek stratejiler

senaryoları

kararlar almamıza

geliştirebiliriz.

modelleyebilir ve buna

yardımcı olur.

Regresyon analizi,

göre stratejiler geliştirebiliriz.

Tahmin Gücü Geleceği Görmek

Karar Verme Desteği

Regresyon analizi, geçmiş verilerden

Regresyon analizi, karar verme

elde edilen kalıpları kullanarak

sürecinde önemli bir araçtır. Tahminler,

gelecekteki olayları tahmin etmemizi

kaynakları daha etkili bir şekilde tahsis

sağlar. Bu, işletmelerin satışları tahmin

etmek, riskleri azaltmak ve daha iyi

etmesi, sağlık uzmanlarının hastalık

stratejiler geliştirmek için kullanılabilir.

risklerini belirlemesi veya eğitimcilerin öğrenci başarısını tahmin etmesi gibi birçok alanda faydalıdır.

İlişkileri Anlamak Regresyon analizi, değişkenler arasındaki ilişkileri anlamamıza yardımcı olur. Bu, nedensellik ilişkilerini belirlemek ve daha derinlemesine analizler yapmak için kullanılabilir.

İlişkilerin Modellenmesi

Karmaşık İlişkiler

İlişkilerin Modellenmesi

Regresyon analizi, değişkenler arasındaki

Analiz, bu ilişkileri matematiksel denklemlerle

karmaşık ilişkileri anlamak için güçlü bir

modelleyerek, değişkenler arasındaki

araçtır. Bu ilişkiler, bireylerin davranışlarını,

etkileşimleri ve yönleri ortaya koyar. Bu

düşüncelerini ve duygularını etkileyebilir.

modeller, ilişkilerin nasıl çalıştığını ve değişkenlerin birbirini nasıl etkilediğini anlamamıza yardımcı olur.

Regresyon Analizinin Sınırlamaları Veri Kalitesi

Değişkenler Arası İlişkilerin Karmaşıklığı

Regresyon analizi, kullanılan verilerin kalitesine oldukça

Regresyon analizi, değişkenler arasındaki doğrusal ilişkileri

duyarlıdır. Eksik veya hatalı veriler, modelin doğruluğunu ve

modellemek için kullanılır. Ancak, gerçek dünyadaki ilişkiler

güvenilirliğini etkileyebilir. Veri temizliği ve doğrulama, analiz

genellikle daha karmaşıktır ve doğrusal olmayan bileşenler

öncesinde önemli bir adımdır.

içerebilir. Bu durum, modelin gerçekliği tam olarak yansıtmamasına yol açabilir.

Veri Kalitesi Veri Kalitesi

Doğruluk

Tutarlılık

Veri kalitesi, regresyon analizinin

Verilerin doğru ve güvenilir olması, analiz

Verilerin tutarlı olması, analiz sonuçlarının

doğruluğu ve güvenilirliği üzerinde büyük

sonuçlarının geçerliliğini sağlar. Yanlış

güvenilirliğini artırır. Tutarsız veriler,

bir etkiye sahiptir. Yanlış, eksik veya

veriler, modelin tahminlerini etkileyerek

modelin tahminlerini etkileyerek yanlış

tutarsız veriler, analiz sonuçlarını

yanlış sonuçlar doğurabilir.

sonuçlar doğurabilir.

çarpıtabilir ve yanlış sonuçlara yol açabilir.

Değişkenler Arası İlişkilerin Karmaşıklığı

Karmaşık İlişkiler

Dolaylı Etkiler

Psikolojik araştırmalarda, değişkenler arasında karmaşık ve çok

Bu karmaşıklık, değişkenler arasındaki ilişkileri anlamak ve

yönlü ilişkiler bulunabilir. Bir değişkenin diğerini doğrudan

yorumlamak için zorluklar yaratabilir. Örneğin, bir değişkenin

etkilemesi veya başka değişkenler aracılığıyla dolaylı

başka bir değişken üzerindeki etkisi, üçüncü bir değişken

etkileşimler olması mümkündür.

tarafından değiştirilebilir veya modüle edilebilir.

Nedensellik Çıkarımları Dikkatli Yaklaşım

Ek Kanıtlar

Teorik Çerçeve

Regresyon analizi, değişkenler

Nedensellik çıkarımları için ek

Nedensellik çıkarımları, güçlü bir

arasındaki ilişkileri ortaya koyar,

kanıtlar gereklidir. Deneysel

teorik çerçeveye dayanmalıdır.

ancak nedensellik kanıtlamaz.

çalışmalar, değişkenler arasındaki

Teori, değişkenler arasındaki

İlişkiler, üçüncü bir değişkenin

nedensel ilişkiyi daha güçlü bir

ilişkinin nedensel yönünü

etkisiyle de ortaya çıkabilir.

şekilde destekleyebilir. Regresyon

açıklamalıdır. Regresyon analizi,

Nedensellik çıkarımları yaparken

analizi, bu tür çalışmalarda yardımcı

teorik çerçeveyi desteklemek için

dikkatli olmak önemlidir.

bir araç olarak kullanılabilir.

kullanılabilir.

Etik Konular Veri Gizliliği

Çıkar Çatışması

Sonuçların Yorumlanması

Regresyon analizi, katılımcıların

Araştırmacılar, regresyon analizinde

Regresyon analizinden elde edilen

kişisel bilgilerini içeren verileri

elde edilen sonuçların kendi

sonuçlar, dikkatlice yorumlanmalı ve

kullanır. Bu verilerin gizliliğini

çıkarlarını etkilememesi için dikkatli

genelleştirilmemelidir. Sonuçlar,

korumak ve izinsiz erişimi önlemek

olmalıdır. Çıkar çatışması

yalnızca çalışılan örneklem için

önemlidir. Veri gizliliği politikaları ve

durumunda, şeffaflık ve tarafsızlık

geçerlidir ve diğer popülasyonlara

yasal düzenlemeler dikkate

sağlanmalıdır.

genelleştirilemez.

alınmalıdır.

Sonuç ve Öneriler Sonuçlar

Öneriler

Regresyon analizi, psikolojik araştırmalarda değişkenler

Regresyon analizinin etkinliğini artırmak için, veri kalitesine

arasındaki ilişkileri anlamak ve tahminlerde bulunmak için

dikkat etmek, değişkenler arasındaki ilişkilerin karmaşıklığını

güçlü bir araçtır. Bu analiz, değişkenler arasındaki ilişkinin

göz önünde bulundurmak ve nedensellik çıkarımlarından

doğasını, gücünü ve yönünü ortaya koyar. Ayrıca, bağımsız

kaçınmak önemlidir. Ayrıca, etik hususları göz önünde

değişkenlerin bağımlı değişken üzerindeki etkisini ölçmemizi

bulundurmak ve analiz sonuçlarını dikkatlice yorumlamak

sağlar.

gerekir.

Regresyon Analizinin Geleceği

Gelişen Teknolojiler

Yeni Uygulama Alanları

Yapay zeka ve büyük veri analitiği alanlarındaki gelişmeler,

Regresyon analizi, sağlık, finans, pazarlama ve sosyal bilimler

regresyon analizinin daha da güçlü ve karmaşık hale gelmesine

gibi çeşitli alanlarda giderek daha fazla kullanılıyor. Gelecekte,

olanak tanıyor. Bu gelişmeler, daha doğru tahminler ve daha

regresyon analizi, otonom araçlar, kişiselleştirilmiş tıp ve akıllı

derinlemesine analizler yapma potansiyeli sunuyor.

şehirler gibi yeni teknolojilerin geliştirilmesinde önemli bir rol oynayacak.

Psikolojik Araştırmalarda Regresyon Analizinin Önemi İlişkileri Anlama

Tahmin ve Öngörü

Karar Verme

Regresyon analizi, değişkenler

Regresyon analizi, gelecekteki

Regresyon analizi, psikolojik

arasındaki ilişkileri anlamak için

olayları tahmin etmek için

araştırmalarda karar verme sürecine

güçlü bir araçtır. Psikolojik

kullanılabilir. Örneğin, bir kişinin belirli

yardımcı olabilir. Örneğin, bir

araştırmalarda, bu analiz, farklı

bir kişilik özelliğine sahip olma

terapinin etkili olup olmadığını

değişkenlerin birbiriyle nasıl

olasılığını tahmin etmek için

belirlemek için kullanılabilir. Bu,

etkileşime girdiğini ve bir değişkenin

kullanılabilir. Bu, psikolojik

araştırmacıların en etkili müdahaleleri

diğerini nasıl etkilediğini belirlemek

müdahalelerin etkinliğini

belirlemelerine yardımcı olabilir.

için kullanılır.

değerlendirmek için de yararlıdır.

ANOVA'nın Psikolojik Araştırmalardaki Önemi ANOVA, varyans analizi anlamına gelir ve bağımsız değişkenlerin bağımlı değişken üzerindeki etkisini analiz etmek için kullanılan güçlü bir istatistiksel yöntemdir.

Psikolojik araştırmalarda, ANOVA, farklı gruplar arasındaki ortalamaları karşılaştırmak, tedavi etkilerini değerlendirmek ve değişkenler arasındaki etkileşimleri incelemek için yaygın olarak kullanılır.

ANOVA Nedir?

Varyans Analizi

Veri Analizi

ANOVA, varyans analizi anlamına

ANOVA, verileri analiz etmek için

gelir. Bu istatistiksel bir tekniktir.

kullanılır. Verilerdeki varyasyonu

Birden fazla grubun ortalamalarını

farklı kaynaklara ayırır. Bu

karşılaştırmak için kullanılır.

kaynaklar, gruplar arasındaki

Gruplar arasındaki farklılıkların

farklılıkları veya diğer faktörleri

anlamlı olup olmadığını belirlemek

içerir. ANOVA, bu varyasyon

için kullanılır.

kaynaklarının anlamlı olup olmadığını belirler.

ANOVA'nın Temel Varsayımları Bağımsızlık

Normallik

ANOVA'nın temel

ANOVA, her grubun verilerinin

varsayımlarından biri, verilerin

normal dağılım gösterdiğini

bağımsız olmasıdır. Bu, bir

varsayar. Bu varsayım, verilerin

grubun verilerinin diğer

ortalama etrafında simetrik

grupların verilerinden

olarak dağıldığını ve uç

etkilenmemesi gerektiği

değerlerin olmadığını gösterir.

anlamına gelir. Örneğin, aynı katılımcıdan alınan veriler bağımsız değildir.

Varyans Homojenliği ANOVA, her grubun verilerinin aynı varyansa sahip olduğunu varsayar.

Bu varsayım, grupların verilerinin aynı derecede yayıldığını gösterir.

Tek Yönlü ANOVA 1

Tek Yönlü ANOVA'nın Tanımı Tek yönlü ANOVA, bağımsız değişkenin iki veya daha fazla grubun ortalamaları arasındaki farkları test etmek için kullanılan bir istatistiksel testtir. Bağımsız değişkenin yalnızca bir faktörü vardır ve bu faktörün iki veya daha fazla seviyesi vardır.

2

Tek Yönlü ANOVA'nın Uygulamaları Tek yönlü ANOVA, farklı tedavi gruplarının etkinliğini karşılaştırmak, farklı eğitim yöntemlerinin öğrenci performansı üzerindeki etkisini incelemek veya farklı demografik grupların tutumlarını karşılaştırmak için kullanılabilir.

3

Tek Yönlü ANOVA'nın Varsayımları Tek yönlü ANOVA'nın bazı varsayımları vardır. Bunlar arasında verilerin normal dağılım göstermesi, grupların varyanslarının eşit olması ve verilerin bağımsız olması yer alır.

Çok Yönlü ANOVA Çok yönlü ANOVA, iki veya daha fazla bağımsız değişkenin bir bağımlı değişken üzerindeki etkisini incelemek için kullanılan bir istatistiksel testtir.

Bu test, bağımsız değişkenlerin etkileşimlerini de analiz edebilir. Örneğin, bir araştırmacı, farklı öğrenme stillerinin (görsel, işitsel, kinestetik) ve farklı öğretim yöntemlerinin (geleneksel, çevrimiçi) öğrenci performansı üzerindeki etkisini incelemek isteyebilir. Bu durumda, iki bağımsız değişken (öğrenme stili ve öğretim yöntemi) ve bir bağımlı değişken (öğrenci performansı) vardır. Çok yönlü ANOVA, araştırmacıların bağımsız değişkenlerin bağımlı değişken üzerindeki etkisini ayrı ayrı ve birlikte analiz etmelerini sağlar.

Tekrarlı Ölçümler ANOVA'sı Tekrarlı Ölçümler ANOVA'sı Tekrarlı ölçümler ANOVA'sı, aynı katılımcı grubunun farklı

1

zaman noktalarında veya farklı koşullar altında ölçülen veriler için kullanılır. Bu tasarım, katılımcıların kendi kendilerine kontrol edilmesini sağlar ve bireysel farklılıkların etkisini azaltır.

Tekrarlı Ölçümler ANOVA'sı Tekrarlı ölçümler ANOVA'sı, katılımcıların zaman içindeki

2

değişimleri veya farklı koşullar arasındaki farklılıkları analiz etmek için kullanılır. Bu tasarım, araştırmacıların zamanın veya koşulların etkisini daha hassas bir şekilde incelemelerini sağlar.

Tekrarlı Ölçümler ANOVA'sı

3

Tekrarlı ölçümler ANOVA'sı, psikolojik araştırmalarda yaygın olarak kullanılan bir istatistiksel yöntemdir. Bu yöntem, aynı katılımcı grubunun farklı zaman noktalarında veya farklı koşullar altında ölçülen veriler için kullanılır.

ANOVA'da Etki Büyüklüğü Etki büyüklüğü, bir araştırmadaki bağımsız değişkenin bağımlı değişken üzerindeki etkisinin büyüklüğünü ölçer. ANOVA'da etki büyüklüğü, varyans analizi tablosunda hesaplanan F istatistiğinin karesi olarak hesaplanır.

Etki büyüklüğü, araştırmanın sonuçlarının pratik önemini anlamak için önemlidir. Büyük bir etki büyüklüğü, bağımsız değişkenin bağımlı değişken üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğunu gösterir.

ANOVA'da Güven Aralıkları Güven aralıkları, bir popülasyon parametresinin olası değer aralığını gösterir. ANOVA'da, güven aralıkları, grup ortalamaları arasındaki farkın güvenilirliğini değerlendirmek için kullanılır.

Güven aralıkları, bir istatistiksel modelin doğruluğunu ve güvenilirliğini ölçmek için kullanılır. ANOVA'da, güven aralıkları, grup ortalamaları arasındaki farkın güvenilirliğini değerlendirmek için kullanılır.

ANOVA'da Post Hoc Testler 1

1. Çoklu Karşılaştırma Post hoc testler, ANOVA'da anlamlı

Birçok farklı post hoc test

3. Sonuçların Yorumlanması

bir F istatistiği elde edildiğinde,

mevcuttur, örneğin Bonferroni,

Post hoc test sonuçları, gruplar

gruplar arasında hangi özel

Tukey, Scheffe ve Dunnett testleri.

arasındaki anlamlı farklılıkları

farklılıkların bulunduğunu

Her test, farklı varsayımlara

belirlemek için kullanılır. Bu

belirlemek için kullanılır. Bu testler,

dayanır ve farklı güç özelliklerine

sonuçlar, araştırma hipotezlerini

çoklu karşılaştırma sorununu ele

sahiptir. Uygun testin seçimi,

desteklemek veya reddetmek için

alarak, Tip I hata oranını kontrol

araştırma sorusuna ve verilerin

kullanılır. Post hoc testler, ANOVA

etmeye yardımcı olur.

özelliklerine bağlıdır.

sonuçlarını daha ayrıntılı olarak

2

2. Farklı Testler

3

analiz etmek için önemli bir araçtır.

ANOVA Sonuçlarının Raporlanması Raporlama ANOVA sonuçları, araştırma bulgularını açıkça ve özlü bir şekilde sunmak için raporlanmalıdır.

Rapor, kullanılan ANOVA türü, bağımsız ve bağımlı değişkenler, istatistiksel sonuçlar ve yorumlar gibi bilgileri içermelidir.

Tablolar ANOVA sonuçları genellikle tablolar halinde sunulur. Tablolar, ANOVA'nın farklı kaynaklarını, serbestlik derecelerini, F istatistiğini, p değerini ve etki büyüklüğünü göstermelidir.

Grafikler ANOVA sonuçları, grafikler aracılığıyla da görselleştirilebilir. Grafikler, gruplar arasındaki farkları ve etki büyüklüğünü görsel olarak göstermeye yardımcı olabilir.

ANOVA'da Grup Karşılaştırmaları

Ortalama Değerlerin Karşılaştırılması

F İstatistiği ve P Değeri

ANOVA, farklı grupların ortalama değerlerini

önemli istatistik hesaplar. F istatistiği, gruplar

karşılaştırmak için kullanılır. Bu karşılaştırma,

arasındaki varyansın bir ölçüsüdür. P değeri,

gruplar arasında anlamlı bir fark olup

gruplar arasında anlamlı bir fark olma

olmadığını belirlemek için yapılır.

olasılığını gösterir.

ANOVA, F istatistiği ve p değeri adı verilen iki

ANOVA'da Varyans Kaynakları Varyans Kaynakları

Varyansın Dağılımı

ANOVA, verilerin varyansını

ANOVA, toplam varyansı farklı

farklı gruplar arasında nasıl

varyans kaynaklarına ayırır. Bu

dağıldığını analiz eder. Varyans

kaynaklar, gruplar arası varyans

kaynakları, verilerdeki

ve gruplar içi varyans gibi

varyasyonun farklı faktörlerden

faktörlere göre ayrılır. Gruplar

kaynaklandığını gösterir. Bu

arası varyans, gruplar

faktörler, bağımsız değişkenler

arasındaki farklılıkları

veya gruplar olabilir.

gösterirken, gruplar içi varyans, her grup içindeki varyasyonu gösterir.

Varyans Kaynaklarının Önemi Varyans kaynaklarını anlamak, ANOVA'nın sonuçlarını yorumlamak için önemlidir. Bu kaynaklar, verilerdeki varyasyonun hangi faktörlerden kaynaklandığını belirlememize yardımcı olur ve hipotezlerimizi test etmemizi sağlar.

ANOVA'da Serbestlik Dereceleri Serbestlik dereceleri, ANOVA'da önemli bir kavramdır. Serbestlik dereceleri, bir veri kümesindeki bağımsız değişken sayısını gösterir. ANOVA'da, serbestlik dereceleri, varyansın kaynaklarını belirlemek için kullanılır. Örneğin, iki grup arasındaki farkı test etmek için ANOVA kullanıyorsanız, serbestlik derecesi 1 olacaktır. Çünkü iki grup arasındaki farkı test etmek için sadece bir bağımsız değişken vardır. ANOVA'da, serbestlik dereceleri, F istatistiğinin hesaplanmasında kullanılır.

ANOVA'da F Testi F testi, ANOVA'da gruplar arasındaki varyansın, gruplar içindeki varyansa göre ne kadar büyük olduğunu ölçen bir istatistiksel testtir.

F istatistiği, gruplar arasındaki varyansın, gruplar içindeki varyansa oranı olarak hesaplanır. F istatistiği ne kadar büyük olursa, gruplar arasındaki varyans o kadar büyük olur ve gruplar arasındaki fark o kadar anlamlı olur.

ANOVA'da Anlamlılık Düzeyi Anlamlılık düzeyi, bir hipotez testinde yanlış pozitif bir sonuç elde etme olasılığını temsil eder. Başka bir deyişle, anlamlılık düzeyi, gerçekte bir etki yokken bir etki olduğunu bulma olasılığıdır.

ANOVA'da anlamlılık düzeyi genellikle 0,05 olarak ayarlanır. Bu, bir etki bulma olasılığının %5 olduğunu ve gerçekte bir etki olmadığını gösterir. Anlamlılık düzeyi daha düşük olduğunda, yanlış pozitif bir sonuç elde etme olasılığı daha düşük olur.

ANOVA'da Homojenlik Varsayımı Homojenlik Varsayımı

Varyans Testi

ANOVA'nın temel varsayımlarından

Homojenlik varsayımını test etmek

biri de grupların varyanslarının eşit

için Levene testi veya Bartlett testi

olmasıdır. Bu varsayım, grupların

gibi varyans testleri kullanılabilir. Bu

varyanslarının birbirine yakın

testler, grupların varyanslarının eşit

olduğunu ve aralarında önemli bir

olup olmadığını belirlemek için

fark olmadığını ifade eder.

kullanılır.

ANOVA'da Normallik Varsayımı

Normal Dağılım

Çarpık Dağılım

ANOVA, verilerin normal dağılım göstermesini varsayar. Normal

Veriler normal dağılımdan önemli ölçüde saparsa, ANOVA

dağılım, verilerin ortalama etrafında simetrik olarak dağıldığı

testinin sonuçları güvenilir olmayabilir. Bu durumda, verileri

anlamına gelir. Bu varsayım, ANOVA testinin sonuçlarının doğru

dönüştürmek veya farklı bir test kullanmak gerekebilir.

ve güvenilir olmasını sağlar.

ANOVA'da Bağımsızlık Varsayımı 1

1. Bağımsız Veriler

2

2. Bağımsızlık Testi

3

3. Bağımsızlık İhlali

ANOVA, bağımsız verilerle çalışır.

Bağımsızlık varsayımını test etmek

Bağımsızlık varsayımı ihlal edilirse,

Bu, bir grubun verilerinin diğer

için çeşitli yöntemler kullanılabilir.

ANOVA sonuçları yanlış olabilir. Bu

grupların verilerinden bağımsız

Bunlardan biri de, bağımsızlık testi

nedenle, bu varsayımı test etmek

olması anlamına gelir. Örneğin,

olarak bilinen bir istatistiksel

ve ihlal edilmesi durumunda uygun

farklı tedavi gruplarındaki

testtir.

önlemleri almak önemlidir.

katılımcılar birbirlerinden bağımsız olmalıdır.

ANOVA'da Aykırı Değerler Aykırı Değerlerin Etkisi

Aykırı Değerlerin Belirlenmesi

Aykırı değerler, ANOVA sonuçlarını önemli ölçüde etkileyebilir.

Aykırı değerleri belirlemek için çeşitli yöntemler kullanılabilir.

Bu değerler, grup ortalamalarını ve varyansları çarpıtarak yanlış

Bunlar arasında kutu grafiği, saçılma diyagramı ve z-skoru

sonuçlara yol açabilir. Aykırı değerlerin varlığı, ANOVA'nın

analizi yer alır. Aykırı değerler belirlendikten sonra, bunların

varsayımlarını ihlal edebilir ve sonuçların geçersizliğini

nedenleri araştırılmalı ve uygun şekilde ele alınmalıdır.

artırabilir.

ANOVA'da Güç Analizi Güç analizi, bir araştırmanın belirli bir etkiyi tespit etme olasılığını belirlemek için kullanılır. Güç, bir etki mevcut olduğunda, bunu doğru bir şekilde tespit etme olasılığıdır. Güç analizi, araştırma tasarımı aşamasında yapılır ve araştırmanın yeterli güce sahip olduğundan emin olmak için kullanılır.

Güç analizi, araştırmanın gücünü etkileyen faktörleri belirlemek için kullanılır.

Bu faktörler arasında örneklem büyüklüğü, etki büyüklüğü ve anlamlılık düzeyi bulunur. Güç analizi, araştırmanın yeterli güce sahip olduğundan emin olmak için örneklem büyüklüğünü belirlemek için de kullanılabilir.

ANOVA'da Efekt Büyüklüğü Efekt büyüklüğü, bir araştırmadaki bağımsız değişkenin bağımlı değişken üzerindeki etkisinin gücünü ölçer. ANOVA'da, etki büyüklüğü, varyans analizi tablosunda hesaplanan F istatistiği kullanılarak hesaplanır.

Efekt büyüklüğü, araştırmanın sonuçlarının pratik önemini anlamak için önemlidir. Büyük bir etki büyüklüğü, bağımsız değişkenin bağımlı değişken üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğunu gösterir. Küçük bir etki büyüklüğü, bağımsız değişkenin bağımlı değişken üzerinde küçük bir etkiye sahip olduğunu gösterir.

ANOVA'da Kısmi Eta Kare Kısmi eta kare, ANOVA'da etki büyüklüğünü ölçmek için kullanılan bir istatistiktir. Etki büyüklüğü, bağımsız değişkenin bağımlı değişken üzerindeki etkisinin gücünü gösterir.

Kısmi eta kare, 0 ile 1 arasında değişen bir değerdir. Değer ne kadar yüksek olursa, etki büyüklüğü o kadar büyük olur. Örneğin, kısmi eta kare değeri 0.50 ise, bağımsız değişkenin bağımlı değişken üzerindeki etkisinin orta düzeyde olduğu söylenebilir.

ANOVA'da Omega Kare Omega kare, ANOVA'da etki büyüklüğünü ölçmek için kullanılan bir istatistiktir. Etki büyüklüğü, bir bağımsız değişkenin bağımlı değişken üzerindeki etkisinin büyüklüğünü ifade eder. Omega kare, etki büyüklüğünün bir tahminidir ve 0 ile 1 arasında değişir.

Omega kare, etki büyüklüğünün bir tahmini olduğundan, etki büyüklüğünün gerçek değerini tam olarak yansıtmayabilir. Ancak, omega kare, etki büyüklüğünün bir tahmini olarak, etki büyüklüğünün büyüklüğü hakkında bir fikir verir.

ANOVA'da Gözlenen Güç Gözlenen güç, bir araştırmada gerçek bir etkiyi tespit etme olasılığıdır. ANOVA'da, gözlenen güç, F istatistiğinin p değerini elde etme olasılığıdır. Gözlenen güç, örneklem büyüklüğü, etki büyüklüğü ve varyans gibi faktörlerden etkilenir.

Yüksek gözlenen güç, bir araştırmanın gerçek bir etkiyi tespit etme olasılığının yüksek olduğunu gösterir. Düşük gözlenen güç, bir araştırmanın gerçek bir etkiyi tespit etme olasılığının düşük olduğunu gösterir. Gözlenen güç, araştırma planlaması ve yorumlanması için önemli bir kavramdır.

ANOVA'da Tip I Hata Tip I hata, aslında doğru olan sıfır hipotezini reddetme hatasıdır. Başka bir deyişle, gruplar arasında gerçek bir fark yokken, gruplar arasında bir fark olduğunu bulma hatasıdır.

Tip I hata olasılığı, alfa (α) ile gösterilir ve genellikle 0,05 olarak ayarlanır. Bu, sıfır hipotezi doğru olsa bile, onu reddetme olasılığının %5 olduğu anlamına gelir.

ANOVA'da Tip II Hata Tip II hata, bir araştırmada gerçek bir etki varken etki olmadığına dair yanlış bir sonuç çıkarmaktır. Bu, ANOVA'da, gruplar arasında gerçek bir fark varken, F testinin bu farkı tespit edememesi anlamına gelir.

Tip II hata, düşük güçlü bir çalışma yapıldığında daha olasıdır. Güç, bir çalışmanın gerçek bir etkiyi tespit etme olasılığıdır. Düşük güç, küçük örneklem büyüklüğü, yüksek varyans veya küçük etki büyüklüğü gibi faktörlerden kaynaklanabilir.

ANOVA'da Örneklem Büyüklüğü Örneklem büyüklüğü, ANOVA'nın gücünü etkileyen önemli bir faktördür.

Büyük örneklem büyüklükleri, küçük örneklem büyüklüklerine göre daha yüksek güç sağlar. Bu, küçük bir etkiyi bile tespit etme olasılığının daha yüksek olduğu anlamına gelir. Örneklem büyüklüğü, araştırma sorusunun karmaşıklığına, etki büyüklüğüne ve istenen güç seviyesine bağlı olarak belirlenir. Güç analizi, istenen güç seviyesini elde etmek için gereken örneklem büyüklüğünü belirlemek için kullanılabilir.

ANOVA'da Kovaryans Analizi Kovaryans analizi (ANCOVA), bağımsız değişkenlerin etkisini kontrol etmek için bir veya daha fazla sürekli değişkenin etkisini ortadan kaldırmak amacıyla kullanılır.

ANCOVA, bağımsız değişkenlerin etkisini kontrol etmek için bir veya daha fazla sürekli değişkenin etkisini ortadan kaldırmak amacıyla kullanılır.

Kovaryans Analizi Bağımsız değişkenlerin etkisini kontrol etmek

1

için bir veya daha fazla sürekli değişkenin etkisini ortadan kaldırmak amacıyla kullanılır.

Bağımsız Değişkenler 2

Kategorik değişkenler, gruplar arasındaki farklılıkları inceler.

Bağımlı Değişken 3

Sürekli değişken, gruplar arasındaki farklılıkları ölçer.

Kovaryans Değişkeni 4

Sürekli değişken, bağımsız değişkenlerin etkisini kontrol etmek için kullanılır.

ANOVA'da Regresyon Analizi Regresyon analizi, bağımsız değişkenlerdeki değişimlerin bağımlı değişken üzerindeki etkisini incelemek için kullanılan istatistiksel bir yöntemdir.

ANOVA'da regresyon analizi, gruplar arasındaki varyansı açıklamak için kullanılır.

ANOVA'da regresyon analizi, bağımsız değişkenlerin bağımlı değişken üzerindeki etkisini modellemek için kullanılır. Bu model, gruplar arasındaki varyansı açıklamak için kullanılır. Regresyon analizi, ANOVA'da gruplar arasındaki farkları daha ayrıntılı olarak incelemek için kullanılabilir.

ANOVA'da Faktöriyel Desenler Faktöriyel Desenler

1

Faktöriyel desenler, iki veya daha fazla bağımsız değişkenin etkilerini aynı anda incelemek için kullanılır. Bu desenler, bağımsız değişkenlerin etkileşimlerini de değerlendirmeye olanak tanır.

Etkileşim Etkileri

2

Faktöriyel desenlerde, bağımsız değişkenlerin birbiri üzerindeki etkileri incelenir. Bu etkileşimler, bir bağımsız değişkenin etkisi diğer bağımsız değişkenin seviyesine bağlı olarak değişiyorsa ortaya çıkar.

Avantajlar

3

Faktöriyel desenler, tek faktörlü desenlere göre daha fazla bilgi sağlar. Ayrıca, daha az katılımcı ile daha fazla bağımsız değişkeni incelemeyi mümkün kılar.

ANOVA'da Tekrarlı Ölçümler 1

2

3

Tekrarlı Ölçümler ANOVA'sı

Tekrarlı Ölçümler ANOVA'sının Avantajları

Tekrarlı ölçümler ANOVA'sı, aynı

Tekrarlı ölçümler ANOVA'sı, katılımcı

Tekrarlı Ölçümler ANOVA'sının Dezavantajları

katılımcıların üzerinde zaman içinde

sayısının az olduğu durumlarda

Tekrarlı ölçümler ANOVA'sı, zaman

veya farklı koşullar altında birden

özellikle yararlıdır. Ayrıca, katılımcılar

içindeki etkilerin veya farklı koşulların

fazla ölçüm yapıldığında kullanılır. Bu

arasındaki varyasyonu kontrol ederek

etkilerinin ayrıştırılmasını

tasarım, katılımcılar arasındaki

daha hassas sonuçlar elde edilmesini

zorlaştırabilir. Ayrıca, katılımcıların

varyasyonu kontrol etmeyi sağlar ve

sağlar.

zaman içindeki değişimi veya farklı

daha güçlü sonuçlar elde edilmesini

koşullara maruz kalma nedeniyle

mümkün kılar.

değişen tepkiler gösterme olasılığı vardır.

ANOVA'da Karışık Desenler Karışık desenler, hem bağımsız hem de bağımlı değişkenlerin bir kombinasyonunu içeren ANOVA tasarımlarıdır. Bu tasarımlar, hem gruplar arasında hem de zaman içindeki değişiklikleri incelemek için kullanılır. Örneğin, bir araştırmacı, farklı terapi türlerinin (bağımsız değişken) depresyon semptomları üzerindeki etkisini (bağımlı değişken) zaman içinde (tekrarlanan ölçümler) incelemek isteyebilir. Bu durumda, araştırmacı, her bir terapi grubunun zaman içindeki performansını karşılaştırabilir.

ANOVA'da Etkileşim Etkileri

Etkileşim Etkileri

ANOVA Tablosunda Etkileşim

Etkileşim etkisi, iki veya daha fazla bağımsız değişkenin birleşik

ANOVA tablosu, etkileşim etkisi için F istatistiğini ve p değerini

etkisinin, bağımsız değişkenlerin ayrı ayrı etkilerinin toplamından

gösterir. F istatistiği, etkileşim etkisinin varyansını hata

farklı olması durumunda ortaya çıkar. Bu, bir bağımsız

varyansına böler. P değeri, etkileşim etkisinin anlamlı olup

değişkenin etkisi, diğer bağımsız değişkenin seviyesine bağlı

olmadığını gösterir.

olarak değişir.

ANOVA'da Basit Etki Analizi Basit Etki Analizi Nedir?

Basit etki analizi, faktöriyel ANOVA'da

Basit Etki Analizinin Amaçları

Basit Etki Analizinin Uygulamaları

etkileşim etkisi olduğunda kullanılır.

Basit etki analizi, etkileşim etkisinin

Basit etki analizi, psikoloji, eğitim,

Bu analiz, bir faktörün diğer faktörün

doğasını anlamak için kullanılır.

sağlık ve işletme gibi çeşitli alanlarda

belirli bir seviyesinde nasıl bir etkiye

Ayrıca, etkileşim etkisinin hangi

kullanılır. Bu analiz, farklı faktörlerin

sahip olduğunu inceler.

faktör seviyelerinde daha güçlü

bir değişken üzerindeki etkilerini

olduğunu belirlemek için de kullanılır.

anlamak için kullanılır.

ANOVA'da Kontrol Değişkenleri 1

1. Değişken Türü

2

2. Etki Azaltma

3

3. Sonuç Yorumu

Kontrol değişkenleri, bağımsız

Kontrol değişkenleri, bağımsız

Kontrol değişkenleri, araştırma

değişkenin etkisini etkileyebilecek

değişkenin bağımlı değişken

sonuçlarının yorumlanmasında

diğer değişkenlerdir. Bu

üzerindeki etkisini azaltarak

önemli rol oynar. Bu değişkenler,

değişkenler, araştırma tasarımında

araştırma sonuçlarının

bağımsız değişkenin etkisinin

sabit tutulur veya kontrol edilir.

doğruluğunu artırır.

diğer faktörlerden kaynaklanıp kaynaklanmadığını belirlemeye yardımcı olur.

ANOVA'da Ortalama Kareler Ortalama kareler, ANOVA'da varyansın ölçülmesi için kullanılır. Her bir faktör veya etkileşim için ayrı bir ortalama kare hesaplanır. Ortalama kareler, her bir faktörün veya etkileşimin toplam varyansa ne kadar katkıda bulunduğunu gösterir.

Ortalama kareler, F istatistiğinin hesaplanmasında kullanılır. F istatistiği, her bir faktörün veya etkileşimin varyansının hata varyansına oranını gösterir. F istatistiği, ANOVA'da hipotez testleri için kullanılır.

ANOVA'da Varyans Analizi Tablosu Varyans analizi tablosu, ANOVA sonuçlarını özetleyen bir tablo biçiminde sunar. Bu tablo, farklı gruplar arasındaki varyansı analiz etmek için kullanılan istatistiksel bir yöntem olan ANOVA'nın temel çıktılarını gösterir.

Tablo, varyans kaynaklarını, serbestlik derecelerini, kareler toplamını, ortalama kareleri, F istatistiğini ve anlamlılık düzeyini içerir. Bu bilgiler, farklı gruplar arasındaki varyansın anlamlı olup olmadığını belirlemek için kullanılır.

ANOVA'da Hipotez Testleri Hipotez Testleri

Hipotez Türleri

ANOVA, hipotez testleri için güçlü bir araçtır. Bu testler, gruplar

ANOVA'da iki tür hipotez kullanılır: sıfır hipotezi ve alternatif

arasında anlamlı bir fark olup olmadığını belirlemek için

hipotez. Sıfır hipotezi, gruplar arasında hiçbir fark olmadığını

kullanılır. ANOVA, varyansın analizine dayanır ve gruplar

varsayar. Alternatif hipotez ise, gruplar arasında en az bir fark

arasındaki varyansın, gruplar içindeki varyansa göre ne kadar

olduğunu varsayar.

büyük olduğunu ölçer.

ANOVA'da Etki Büyüklüğü Yorumları Efekt Büyüklüğü

Yorumlama

Efekt büyüklüğü, bir araştırmanın sonuçlarının pratik önemini

Efekt büyüklüğü yorumlanırken, kullanılan ölçek ve araştırma

gösterir. ANOVA'da, efekt büyüklüğü, bağımsız değişkenin

alanına göre değişen standartlar dikkate alınmalıdır. Genel

bağımlı değişken üzerindeki etkisinin büyüklüğünü ölçer.

olarak, daha büyük efekt büyüklükleri, bağımsız değişkenin bağımlı değişken üzerinde daha güçlü bir etkiye sahip olduğunu gösterir.

ANOVA'da Güven Aralığı Yorumları Güven Aralığı Yorumu

Yorumlama

Güven aralıkları, bir popülasyon parametresinin olası değer

Güven aralığı, popülasyon parametresinin gerçek değerinin

aralığını gösterir. ANOVA'da, güven aralıkları, grup ortalamaları

büyük olasılıkla bulunduğu aralığı temsil eder. Güven aralığı,

arasındaki farkın güvenilirliğini değerlendirmek için kullanılır.

belirli bir güven düzeyine göre hesaplanır. Örneğin, %95 güven

Örneğin, iki grup ortalaması arasındaki farkın güven aralığı, bu

aralığı, popülasyon parametresinin gerçek değerinin %95

farkın gerçekte sıfır olup olmadığını belirlemek için kullanılabilir.

olasılıkla bu aralıkta yer aldığını gösterir.

ANOVA'da Post Hoc Test Seçimi 1

1. Grupların Sayısı

2

2. Varsayımlar

Post hoc test seçimi, grupların sayısına bağlıdır. İki

Post hoc test seçimi, ANOVA varsayımlarına bağlıdır.

gruptan fazla varsa, post hoc testleri gereklidir. Tekrarlı

Varsayımlar karşılanmıyorsa, nonparametrik post hoc

ölçümler ANOVA'sında, post hoc testleri her zaman

testleri kullanılmalıdır.

gereklidir.

3

3. Güç

4

4. Kolaylık

Post hoc test seçimi, güce bağlıdır. Güçlü bir test, küçük

Post hoc test seçimi, kolaylığa bağlıdır. Bazı testler,

etki büyüklüklerini bile tespit edebilir. Zayıf bir test, büyük

diğerlerinden daha kolay uygulanır. Kolaylık, zaman ve

etki büyüklüklerini bile tespit edemeyebilir.

kaynak kısıtlamaları olan araştırmacılar için önemlidir.

ANOVA'da Bonferroni Düzeltmesi Çoklu Karşılaştırma

Alfa Düzeyi

Bonferroni düzeltmesi, çoklu karşılaştırma problemini ele almak

Bonferroni düzeltmesi, her bir hipotez testinin alfa düzeyini,

için kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntem, birden fazla hipotez

toplam hipotez sayısına bölerek ayarlar. Bu, her bir test için alfa

testi yapıldığında, tip I hata oranını kontrol etmeye yardımcı olur.

düzeyini düşürür ve tip I hata oranını kontrol etmeye yardımcı olur.

ANOVA'da Scheffe Testi Çoklu Karşılaştırma Testi

Farklılıkların Belirlenmesi

Uygulama Alanları

Scheffe testi, ANOVA'da çoklu

Scheffe testi, ANOVA'da anlamlı bir F

Scheffe testi, ANOVA'da çoklu

karşılaştırma yapmak için kullanılan

istatistiği elde edildiğinde, hangi

karşılaştırma yapmak için yaygın

bir post hoc testtir. Bu test, tüm olası

grupların birbirinden farklı olduğunu

olarak kullanılır. Bu test, özellikle

grup çiftleri arasındaki farkları

belirlemek için kullanılır. Bu test, tüm

büyük sayıda grup olduğunda veya

değerlendirmek için kullanılır. Scheffe

olası grup çiftleri arasındaki farkları

gruplar arasında büyük varyans

testi, diğer post hoc testlere göre

değerlendirerek, hangi grupların

farkları olduğunda faydalıdır.

daha konservatiftir, yani daha az

anlamlı bir şekilde farklı olduğunu

yanlış pozitif bulguya yol açar.

gösterir.

ANOVA'da Tukey Testi

Çoklu Karşılaştırma İçin

Aile Karşılaştırma Oranı

Tukey testi, ANOVA'da gruplar arasında çoklu karşılaştırmalar

Tukey testi, aile karşılaştırma oranını kontrol eder, yani tüm

yapmak için kullanılan bir post hoc testtir. Bu test, her bir grup

gruplar arasındaki tüm olası karşılaştırmalar için tip I hata

çiftinin ortalamaları arasındaki farkı inceler ve bu farkların

oranını sınırlar. Bu, yanlış pozitif bulguların riskini azaltmaya

anlamlı olup olmadığını belirler.

yardımcı olur.

ANOVA'da Dunnett Testi

Kontrol Grubu Karşılaştırmaları

Çoklu Karşılaştırmalar İçin Uygun

Dunnett testi, bir kontrol grubuyla karşılaştırılan birden fazla

Dunnett testi, çoklu karşılaştırmalar için uygun bir testtir, çünkü

deney grubunun ortalamaları arasındaki farkları test etmek için

kontrol grubuyla karşılaştırılan her bir deney grubu için ayrı bir p

kullanılır. Bu test, kontrol grubuna göre deney gruplarında

değeri sağlar. Bu, kontrol grubuna göre hangi deney gruplarının

anlamlı farklılıklar olup olmadığını belirlemek için kullanılır.

anlamlı farklılıklar gösterdiğini belirlemeyi kolaylaştırır.

ANOVA'da Tamhane Testi Tamhane Testi

Uygulama Alanları

Tamhane testi, ANOVA'da grupların

Tamhane testi, grupların varyanslarının

varyanslarının eşit olmadığı durumlarda

eşit olmadığı durumlarda, gruplar

kullanılır. Bu test, grupların

arasındaki farkları test etmek için

varyanslarının eşit olmadığı

kullanılır. Bu test, özellikle küçük

varsayımına dayanır ve bu nedenle,

örneklem büyüklüklerine sahip

varyansların eşit olduğu varsayımına

çalışmalar için uygundur.

dayanan diğer post hoc testlerinden daha güçlüdür.

Avantajları

Dezavantajları

Tamhane testi, grupların varyanslarının

Tamhane testi, diğer post hoc

eşit olmadığı durumlarda, diğer post

testlerinden daha az güçlüdür. Bu test,

hoc testlerinden daha güçlüdür. Bu test,

büyük örneklem büyüklüklerine sahip

küçük örneklem büyüklüklerine sahip

çalışmalar için uygun değildir.

çalışmalar için uygundur.

ANOVA'da Welch Testi Varsayım İhlali

Uygulama Alanı

Welch testi, ANOVA'nın temel

Welch testi, özellikle küçük örneklem

varsayımlarından biri olan varyansların

büyüklükleri veya farklı grupların

homojenliği varsayımının ihlal edildiği

varyanslarının önemli ölçüde farklı

durumlarda kullanılır. Bu test, farklı

olduğu durumlarda kullanılır. Bu test,

grupların varyanslarının eşit olmadığı

ANOVA'nın varsayımlarını karşılamayan

durumlarda bile gruplar arasındaki

veriler için daha güvenilir sonuçlar sağlar.

ortalamaların karşılaştırılmasını sağlar.

Sonuç Yorumu Welch testinin sonuçları, ANOVA'nın sonuçlarına benzer şekilde yorumlanır. Test istatistiği (F istatistiği) ve p değeri, gruplar arasındaki ortalamalar arasında anlamlı bir fark olup olmadığını belirlemek için kullanılır.

ANOVA'da Brown-Forsythe Testi Brown-Forsythe Testi

Uygulama

Brown-Forsythe testi, varyansların homojenliği varsayımının

Brown-Forsythe testi, varyansların homojenliği varsayımının

ihlal edildiği durumlarda ANOVA'da kullanılır. Bu test,

ihlal edildiği durumlarda ANOVA'da kullanılır. Bu test,

varyansların eşit olmadığı durumlarda gruplar arasındaki

varyansların eşit olmadığı durumlarda gruplar arasındaki

ortalamaların karşılaştırılmasını sağlar. Brown-Forsythe testi,

ortalamaların karşılaştırılmasını sağlar. Brown-Forsythe testi,

verilerin normal dağılım göstermediği durumlarda da

verilerin normal dağılım göstermediği durumlarda da

kullanılabilir.

kullanılabilir.

ANOVA'da Kruskal-Wallis Testi Veri Analizi

Sıralama

Kruskal-Wallis testi, normal dağılım varsayımının karşılanmadığı

Bu test, verileri sıralayarak ve gruplar arasındaki sıralamaların

durumlarda, iki veya daha fazla bağımsız grubun ortalamalarını

ortalamalarını karşılaştırarak çalışır. Bu, normal dağılım

karşılaştırmak için kullanılan nonparametrik bir testtir.

varsayımının karşılanmadığı durumlarda bile gruplar arasındaki farklılıkları belirlememize olanak tanır.

ANOVA'da Mann-Whitney U Testi 1

1. Nonparametrik Karşılaştırma

2

2. Sıra Sıralaması

3

3. Hipotez Testi

Mann-Whitney U testi, iki grubun

Mann-Whitney U testi, iki grubun

Mann-Whitney U testi, iki bağımsız

verilerini birleştirir ve en düşükten

ortalamaları arasında anlamlı bir

grubun ortalamalarını

en yükseğe doğru sıralar.

fark olup olmadığını test etmek

karşılaştırmak için kullanılan

Ardından, her grubun

için kullanılır. Sıralamaların

nonparametrik bir testtir. Bu test,

sıralamalarının toplamını hesaplar.

toplamları arasındaki fark,

verilerin normal dağılım

Test, iki grubun sıralamalarının

beklenen farktan önemli ölçüde

göstermediği durumlarda kullanılır.

toplamları arasındaki farkı inceler.

farklıysa, sıfır hipotezi reddedilir.

ANOVA'da, verilerin normal dağılım

Bu fark, gruplar arasındaki farkın

Bu, gruplar arasında anlamlı bir

göstermediği durumlarda, Mann-

bir ölçüsüdür.

fark olduğunu gösterir.

Whitney U testi, gruplar arasındaki farkları değerlendirmek için bir alternatif olarak kullanılabilir.

Giriş Hipotez Testi Nedir?

Araştırma Sorularına Cevap Bulmak

Veri Analizi ve Karar Verme

Hipotez testi, bir araştırma

Hipotez testi, veri analizi ve karar

sorusuna cevap bulmak için

verme sürecinde önemli bir rol

kullanılan istatistiksel bir

oynar. Araştırmacılar, hipotez

yöntemdir. Bu yöntem, bir veri

testini kullanarak, bir araştırma

kümesi hakkında bir varsayım

sorusuna cevap bulmak için

(hipotez) oluşturur ve bu varsayımı

topladıkları verilerin anlamlı olup

destekleyen veya reddeden kanıtlar

olmadığını belirleyebilirler.

arar.

Hipotez Testinin Önemi Araştırma Sorularına Cevap Bulmak Hipotez testi, araştırma sorularına cevap bulmak için kullanılan güçlü bir araçtır. Araştırmacılar, hipotez testini kullanarak verileri analiz eder ve sonuçların rastgele şans mı yoksa gerçek bir etki mi olduğunu belirler.

Verilerin Anlamını Çözmek Hipotez testi, verilerin anlamını çözmek için kullanılır. Araştırmacılar, hipotez testini kullanarak verilerdeki kalıpları ve ilişkileri belirler ve bu kalıpların istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığını değerlendirir.

Karar Vermeyi Kolaylaştırmak Hipotez testi, karar vermeyi kolaylaştırır. Araştırmacılar, hipotez testini kullanarak verilerden elde edilen sonuçlara dayanarak kararlar verir ve bu kararların güvenilirliğini artırır.

Temel Kavramlar Hipotez

Değişkenler

Hipotez, bir araştırma sorusuna

Değişkenler, bir araştırmada

verilen olası bir cevap veya

ölçülen veya manipüle edilen

açıklama. Araştırmacılar,

özelliklerdir. Bağımsız değişken,

hipotezlerini test etmek için veri

araştırmacı tarafından manipüle

toplar ve analiz eder. Hipotezler,

edilen değişkendir. Bağımlı

araştırmanın yönünü belirler ve

değişken, bağımsız

sonuçların yorumlanmasına

değişkendeki değişikliklerden

yardımcı olur.

etkilenen değişkendir.

Örneklem ve Evren Örneklem, bir araştırmada veri toplamak için seçilen bireylerin bir alt kümesidir. Evren, araştırmanın ilgilendiği tüm bireylerdir. Örneklem, evreni temsil etmelidir.

Bağımsız Örnekler t-Testi Bağımsız örnekler t-testi, iki bağımsız grubun ortalamaları arasındaki farkı test etmek için kullanılan parametrik bir testtir. Bu test, iki grubun ortalamaları arasında anlamlı bir fark olup olmadığını belirlemek için kullanılır. Örneğin, iki farklı eğitim yönteminin öğrenci performansı üzerindeki etkisini karşılaştırmak için bağımsız örnekler t-testi kullanılabilir. Bu test, iki grubun ortalamaları arasındaki farkın anlamlı olup olmadığını belirlemek için kullanılır.

Bağımsız örnekler t-testi, iki grubun varyanslarının eşit olması varsayımına dayanır. Varyansların eşit olmadığı durumlarda, varyansların eşit olmadığı varsayımı altında t-testi kullanılmalıdır.

Bağımlı Örnekler t-Testi Bağımlı örnekler t-testi, aynı bireylerin veya eşleştirilmiş grupların iki farklı koşulda ölçülen verileri karşılaştırmak için kullanılır. Bu test, öncesi-sonrası tasarımlar veya eşleştirilmiş örneklem tasarımları gibi durumlarda uygulanabilir. Örneğin, bir araştırmacı yeni bir terapi yönteminin depresyon belirtilerini azaltıp azaltmadığını araştırmak isteyebilir. Bu durumda, araştırmacı katılımcıların terapiye başlamadan önce ve sonra depresyon seviyelerini ölçebilir ve bağımlı örnekler t-testi kullanarak iki ölçüm arasındaki farkı analiz edebilir.

Tek Örneklem t-Testi 1

2

3

Tek Örneklem tTesti

Varsayımlar

Uygulama

Tek örneklem t-

Tek örneklem t-

testi, verilerin

testi, bir örneklem

Tek örneklem t-

normal dağılım

verisinin

testi, bir örneklem

göstermesi ve

ortalamasının,

verisinin

varyansın biliniyor

bilinen bir

ortalamasının,

olması

popülasyon

bilinen bir

varsayımına

ortalamasıyla

popülasyon

dayanır. Bu

karşılaştırılmasını

ortalamasıyla

varsayımların

sağlar. Bu test,

karşılaştırılmasını

karşılanmaması,

örneğin, bir ilaç

sağlar. Bu test,

test sonuçlarının

tedavisinin bir grup

örneğin, bir ilaç

geçersiz olmasına

bireyin kan

tedavisinin bir grup

yol açabilir.

basıncını düşürüp

bireyin kan

düşürmediğini

basıncını düşürüp

belirlemek için

düşürmediğini

kullanılabilir.

belirlemek için kullanılabilir.

ANOVA Varyans Analizi

1

ANOVA, varyans analizi anlamına gelir. Bu istatistiksel test, iki veya daha fazla grubun ortalamalarını karşılaştırmak için kullanılır. ANOVA, gruplar arasındaki varyasyonun, gruplar içindeki varyasyona göre ne kadar büyük olduğunu ölçer.

F-İstatistiği

2

ANOVA, F-istatistik adı verilen bir istatistik kullanır. F-istatistik, gruplar arasındaki varyansı, gruplar içindeki varyansa böler. F-istatistik, gruplar arasındaki varyasyonun, gruplar içindeki varyasyona göre ne kadar büyük olduğunu gösterir.

Anlamlılık Düzeyi

3

ANOVA, anlamlılık düzeyi adı verilen bir değer kullanır. Anlamlılık düzeyi, gruplar arasındaki farkın rastgele bir şans sonucu ortaya çıkma olasılığını gösterir.

Anlamlılık düzeyi genellikle 0,05 olarak ayarlanır, bu da gruplar arasındaki farkın rastgele bir şans sonucu ortaya çıkma olasılığının %5 olduğunu gösterir.

ANOVA Varsayımları 1

3

1. Normallik

2

2. Homojenlik

ANOVA testinin geçerli olması için,

ANOVA testinin geçerli olması için,

verilerin normal dağılım göstermesi

grupların varyanslarının eşit olması

gerekir. Bu varsayım, verilerin normal

gerekir. Bu varsayım, grupların

dağılım göstermediği durumlarda test

varyanslarının eşit olmadığı

sonuçlarının yanlış olabileceği

durumlarda test sonuçlarının yanlış

anlamına gelir.

olabileceği anlamına gelir.

3. Bağımsızlık ANOVA testinin geçerli olması için, grupların birbirinden bağımsız olması gerekir. Bu varsayım, grupların birbirinden bağımsız olmadığı durumlarda test sonuçlarının yanlış olabileceği anlamına gelir.

ANOVA Türleri

Tek Yönlü ANOVA

İki Yönlü ANOVA

Tekrarlı Ölçümler ANOVA'sı

Tek yönlü ANOVA, bağımsız değişkenin

İki yönlü ANOVA, bağımsız değişkenin iki

Tekrarlı ölçümler ANOVA'sı, aynı

sadece bir faktör veya grup içerdiği

veya daha fazla faktör içerdiği

katılımcıların zaman içinde veya farklı

durumlarda kullanılır. Örneğin, farklı

durumlarda kullanılır. Örneğin, farklı

koşullar altında ölçüldüğü durumlarda

öğretim yöntemlerinin öğrenci başarısı

öğretim yöntemlerinin ve öğrenci

kullanılır. Örneğin, bir terapi programının

üzerindeki etkisini incelemek için tek

cinsiyetinin öğrenci başarısı üzerindeki

zaman içindeki etkisini incelemek için

yönlü ANOVA kullanılabilir.

etkisini incelemek için iki yönlü ANOVA

tekrarlı ölçümler ANOVA'sı kullanılabilir.

kullanılabilir.

Çok Yönlü ANOVA Çoklu Faktörler

1

Çok yönlü ANOVA, iki veya daha fazla bağımsız değişkenin (faktör) bir bağımlı değişken üzerindeki etkisini incelemek için kullanılır. Bu faktörler, birden fazla seviyeye sahip olabilir. Örneğin, bir araştırmacı, farklı öğrenme yöntemlerinin (faktör 1) ve cinsiyetin (faktör 2) öğrenci performansı üzerindeki etkisini inceleyebilir.

Etkileşim Etkileri

2

Çok yönlü ANOVA, faktörlerin bağımlı değişken üzerindeki etkisini ayrı ayrı değerlendirmenin yanı sıra, faktörler arasındaki etkileşim etkilerini de inceler. Etkileşim etkisi, bir faktörün etkisi, diğer faktörün seviyesine bağlı olarak değiştiğinde ortaya çıkar.

Karmaşık Tasarımlar

3

Çok yönlü ANOVA, karmaşık araştırma tasarımlarını analiz etmek için güçlü bir araçtır. Bu, birden fazla faktörün bir bağımlı değişken üzerindeki etkisini incelemek istediğinizde özellikle yararlıdır. Çok yönlü ANOVA, araştırmacıların karmaşık etkileşimleri ve etkileri anlamalarına yardımcı olur.

Kovaryans Analizi (ANCOVA) Kovaryans analizi (ANCOVA), bağımsız değişkenlerin etkisini kontrol etmek için bir kovaryans değişkenini kullanarak iki veya daha fazla grubun ortalamalarını karşılaştırmak için kullanılan istatistiksel bir tekniktir.

ANCOVA, bağımsız değişkenlerin etkisini kontrol etmek için bir kovaryans değişkenini kullanarak, gruplar arasındaki varyansın bir kısmını açıklayarak, bağımsız değişkenlerin etkisini daha doğru bir şekilde tahmin etmemizi sağlar.

Korelasyon Analizi 1

Korelasyon Analizi Nedir?

Korelasyon analizi, iki veya daha fazla değişken arasındaki ilişkinin gücünü ve yönünü ölçen bir istatistiksel yöntemdir.

Bu analiz, değişkenler arasında doğrusal bir ilişkinin varlığını ve bu ilişkinin gücünü belirlemek için kullanılır.

2

Korelasyon Türleri Korelasyon analizi, pozitif, negatif veya sıfır korelasyon gibi farklı korelasyon türlerini belirleyebilir. Pozitif korelasyon, bir değişkenin artmasıyla diğer değişkenin de artması anlamına gelir. Negatif korelasyon ise bir değişkenin artmasıyla diğer değişkenin azalması anlamına gelir. Sıfır korelasyon, değişkenler arasında hiçbir ilişki olmadığını gösterir.

3

Korelasyon Analizi Uygulamaları Korelasyon analizi, psikoloji, eğitim, sağlık ve işletme gibi çeşitli alanlarda yaygın olarak kullanılır. Örneğin, bir araştırmacı, öğrencilerin akademik başarıları ile motivasyonları arasındaki ilişkiyi incelemek için korelasyon analizi kullanabilir.

Regresyon Analizi Regresyon analizi, iki veya daha fazla değişken arasındaki ilişkiyi incelemek için kullanılan istatistiksel bir yöntemdir. Bu yöntem, bir değişkenin diğer değişkenler tarafından nasıl etkilendiğini tahmin etmek için kullanılır.

Regresyon analizi, bağımsız değişkenlerdeki değişikliklerin bağımlı değişken üzerindeki etkisini ölçmek için kullanılır. Bu analiz, bağımsız değişkenlerdeki değişikliklerin bağımlı değişken üzerindeki etkisini tahmin etmek için bir denklem oluşturur.

Regresyon analizi, birçok farklı alanda kullanılır, örneğin işletme, ekonomi, sağlık ve sosyal bilimler.

Lojistik Regresyon Lojistik regresyon, bağımsız değişkenlerin bir kombinasyonunun bir bağımlı değişkenin olasılığını tahmin etmek için kullanıldığı bir istatistiksel modelleme tekniğidir.

Bağımlı değişken, kategorik bir değişkendir, yani yalnızca sınırlı sayıda değer alabilir. Örneğin, bir hasta için bir hastalık teşhisi koymak için bir lojistik regresyon modeli kullanılabilir. Bağımsız değişkenler, hastalığın olasılığını etkileyebilecek herhangi bir faktör olabilir, örneğin yaş, cinsiyet veya tıbbi geçmiş.

Ki-Kare Testi Tanım

1

Ki-kare testi, iki veya daha fazla kategorik değişken arasındaki ilişkinin gücünü ölçmek için kullanılan bir istatistiksel testtir. Bu test, gözlemlenen frekansların beklenen frekanslardan ne kadar farklı olduğunu belirlemek için kullanılır.

Uygulama Alanları

2

Ki-kare testi, sağlık, eğitim, pazarlama ve sosyal bilimler gibi çeşitli alanlarda kullanılır. Örneğin, bir araştırmacı, farklı cinsiyetlerdeki kişilerin belirli bir ürüne yönelik tutumlarında bir fark olup olmadığını araştırmak için ki-kare testini kullanabilir.

Varsayımlar

3

Ki-kare testi, bazı varsayımların karşılanması gerektiğini varsayar. Bunlar arasında, verilerin bağımsız olması, kategorik olması ve her hücrede en az beş beklenen frekans olması yer alır.

Varyans Analizi Varyans Analizi

Uygulama Alanları

Varyans analizi (ANOVA), iki veya daha fazla

ANOVA, farklı tedavi yöntemlerinin etkinliğini

grubun ortalamalarını karşılaştırmak için

karşılaştırmak, farklı grupların performansını

kullanılan istatistiksel bir testtir. Bu test,

değerlendirmek veya farklı faktörlerin bir

gruplar arasındaki varyasyonun, gruplar

değişken üzerindeki etkisini incelemek için

içindeki varyasyona göre anlamlı olup

kullanılabilir.

olmadığını belirlemek için kullanılır.

Faktöriyel Tasarım

Faktöriyel Tasarım Nedir?

Faktöriyel Tasarımın Avantajları

Faktöriyel tasarım, iki veya daha fazla bağımsız değişkenin

Faktöriyel tasarım, daha fazla bilgi sağlayarak daha verimli bir

etkilerini aynı anda incelemek için kullanılan bir deneysel

şekilde deneyler yapmayı mümkün kılar. Ayrıca, bağımsız

tasarım türüdür. Bu tasarım, bağımsız değişkenlerin

değişkenlerin etkileşimlerini inceleyerek daha kapsamlı bir

etkileşimlerini ve ana etkilerini değerlendirmeyi sağlar.

anlayış sağlar.

Tekrarlı Ölçümler ANOVA'sı 1

Tekrarlı Ölçümler ANOVA'sı Tekrarlı ölçümler ANOVA'sı, aynı katılımcı grubunun zaman içinde veya farklı koşullar altında ölçülen değişkenler üzerindeki etkilerini incelemek için kullanılır. Bu tasarım, katılımcıların kendi kendilerine kontrol edilmesini sağlar ve hata varyansını azaltır.

2

Uygulama Alanları Tekrarlı ölçümler ANOVA'sı, eğitim müdahalelerinin etkilerini, ilaç tedavilerinin zaman içindeki etkilerini veya farklı tedavi yöntemlerinin karşılaştırılmasını incelemek için kullanılabilir.

3

Avantajlar Tekrarlı ölçümler ANOVA'sı, daha az katılımcıya ihtiyaç duyması ve hata varyansını azaltması nedeniyle avantajlıdır.

Bu, daha güçlü sonuçlar elde edilmesini sağlar.

Çok Değişkenli Varyans Analizi (MANOVA) MANOVA, iki veya daha fazla bağımsız değişkenin iki veya daha fazla bağımlı değişken üzerindeki etkisini test etmek için kullanılan istatistiksel bir yöntemdir. Bu yöntem, bağımlı değişkenler arasındaki ilişkileri dikkate alarak, bağımsız değişkenlerin etkilerini daha ayrıntılı bir şekilde analiz etmeyi sağlar.

MANOVA, özellikle bağımlı değişkenler arasında önemli bir ilişki olduğunda, geleneksel ANOVA'dan daha güçlü bir testtir. Örneğin, bir araştırmacı, farklı eğitim yöntemlerinin öğrencilerin matematik ve okuma becerileri üzerindeki etkisini incelemek isteyebilir. MANOVA, bu iki bağımlı değişken arasındaki ilişkiyi dikkate alarak, eğitim yöntemlerinin her iki beceri üzerindeki etkisini daha doğru bir şekilde değerlendirmeyi sağlar.

Etki Büyüklüğü Etki Büyüklüğü Nedir?

Etki Büyüklüğünün Önemi

Etki büyüklüğü, bir araştırma

Etki büyüklüğü, araştırma

sonucunda elde edilen etki

sonuçlarının pratik önemini

büyüklüğünün bir ölçüsüdür.

değerlendirmek için önemlidir.

Bu ölçüm, bir müdahalenin

Büyük bir etki büyüklüğü,

veya bağımsız değişkenin

müdahalenin veya bağımsız

bağımlı değişken üzerindeki

değişkenin bağımlı değişken

etkisinin ne kadar büyük

üzerinde önemli bir etkiye

olduğunu gösterir.

sahip olduğunu gösterir.

Etki Büyüklüğü Ölçütleri Etki büyüklüğü, Cohen'in d, r ve f gibi çeşitli ölçütler kullanılarak hesaplanabilir. Bu ölçütler, etki büyüklüğünün büyüklüğünü yorumlamak için standartlaştırılmış bir çerçeve sağlar.

Güç Analizi Güç Analizi Nedir?

Güç Analizinin Önemi

Güç analizi, bir araştırmanın belirli bir etkiyi tespit etme

Güç analizi, araştırmanın sonuçlarının geçerliliğini ve

olasılığını belirlemek için kullanılan bir istatistiksel yöntemdir.

güvenilirliğini artırmak için önemlidir. Yeterince güçlü bir

Bu analiz, araştırma tasarımı aşamasında gerçekleştirilir ve

araştırma, küçük etki boyutlarını bile tespit edebilir. Düşük

araştırmanın yeterli güçte olup olmadığını belirlemeye yardımcı

güçte bir araştırma, gerçek bir etkiyi tespit edemeyebilir veya

olur.

yanlış sonuçlara yol açabilir.

Tip I ve Tip II Hatalar Tip I Hata

Tip II Hata

Tip I hata, aslında doğru olan sıfır hipotezini reddettiğimizde

Tip II hata, aslında yanlış olan sıfır hipotezini reddetmeyi

meydana gelir. Bu, yanlış pozitif sonuç olarak da bilinir.

başaramadığımızda meydana gelir. Bu, yanlış negatif sonuç

Örneğin, bir ilaç etkiliymiş gibi görünse de aslında etkili

olarak da bilinir. Örneğin, bir ilaç etkiliyse de etkili değilmiş

değilse, Tip I hata yapmış oluruz.

gibi görünüyorsa, Tip II hata yapmış oluruz.

Örneklem Büyüklüğü Belirleme 1

Güç Analizi Araştırma hipotezinin reddedilme olasılığını belirlemek için kullanılır.

2

Anlamlılık Düzeyi Yanlış pozitif bulgu riski, genellikle 0.05 olarak ayarlanır.

3

4

Etki Büyüklüğü Araştırılan etki büyüklüğü, küçük, orta veya büyük olabilir.

Varyans Popülasyon varyansı, örneklem büyüklüğünü etkiler.

Örneklem büyüklüğü, araştırma için gerekli olan veri miktarını belirler. Doğru örneklem büyüklüğü, araştırma sonuçlarının güvenirliğini ve geçerliliğini etkiler. Örneklem büyüklüğü belirlemede çeşitli faktörler dikkate alınmalıdır. Bunlar arasında güç analizi, anlamlılık düzeyi, etki büyüklüğü, varyans ve popülasyon büyüklüğü yer alır.

Normallik Varsayımı Normallik Varsayımı

Normallik Varsayımının Önemi

Normallik varsayımı, istatistiksel testlerin geçerliliği için

Normallik varsayımı karşılanmadığında, istatistiksel testlerin

önemlidir. Birçok istatistiksel test, verilerin normal dağılım

sonuçları yanlış olabilir. Bu nedenle, verilerin normal dağılım

gösterdiğini varsayar. Normal dağılım, verilerin ortalama

gösterip göstermediğini kontrol etmek önemlidir.

etrafında simetrik bir şekilde dağıldığı anlamına gelir.

Homojenlik Varsayımı 1

1. Varyans Eşitliği Homojenlik varsayımı, iki veya

Bu varsayımın karşılanması,

3. Varsayımı Kontrol Etme

daha fazla grubun varyanslarının

ANOVA testinin geçerli sonuçlar

Varsayımı kontrol etmek için

eşit olduğunu varsayar. Bu

üretmesini sağlar. Varyanslar eşit

Levene testi veya Bartlett testi gibi

varsayım, özellikle ANOVA gibi

değilse, test sonuçları yanıltıcı

çeşitli yöntemler kullanılabilir. Bu

varyans analizi teknikleri

olabilir.

testler, grupların varyansları

2

2. Varsayımın Önemi

3

arasında anlamlı bir fark olup

kullanıldığında önemlidir.

olmadığını belirler.

4

4. Varsayımın Bozulması Varsayımın bozulması durumunda, varyansları eşitlemek için veri dönüşümü veya alternatif testler kullanılabilir.

Uç Değerler Tanım

Tespit

Yönetim

Uç değerler, bir veri setindeki diğer

Uç değerleri tespit etmek için çeşitli

Uç değerleri yönetmek için birkaç

değerlerden önemli ölçüde farklı olan

yöntemler kullanılabilir. Bunlar

seçenek vardır. Bunlar arasında

değerlerdir. Bu değerler, veri setinin

arasında kutu grafiği, saçılma

değerleri silmek, dönüştürmek veya

ortalamasını veya standart

diyagramı ve z-skoru analizi yer alır.

analizden çıkarmak yer alır.

sapmasını etkileyebilir ve analiz sonuçlarını çarpıtabilir.

Kayıp Veriler Eksik Veriler

Etkileri

Araştırma verilerinde eksik verilerle karşılaşmak yaygındır. Bu,

Eksik veriler, analiz sonuçlarını etkileyebilir. Örneğin, eksik

katılımcıların bazı soruları yanıtlamaması veya verilerin

veriler, örneklemin temsiliyetini azaltabilir veya sonuçların

kaybolması nedeniyle olabilir.

çarpıtılmasına yol açabilir.

Çoklu Karşılaştırmalar

Birden Fazla Grup Karşılaştırılması

Çift Karşılaştırma Testleri

Çoklu karşılaştırma testleri, iki veya daha fazla grup ortalaması

Çift karşılaştırma testleri, iki grup ortalaması arasındaki farkı

arasındaki farkları değerlendirmek için kullanılır. Bu testler, bir

değerlendirmek için kullanılır. Bu testler, bir ANOVA testinde

ANOVA testinde anlamlı bir sonuç elde edildiğinde, hangi

anlamlı bir sonuç elde edildiğinde, hangi grupların birbirinden

grupların birbirinden farklı olduğunu belirlemek için kullanılır.

farklı olduğunu belirlemek için kullanılır.

Post-Hoc Testler İstatistiksel Anlamlılık Post-hoc testler, ANOVA gibi bir testte genel bir anlamlılık bulunması durumunda, hangi gruplar arasında anlamlı bir fark olduğunu belirlemek için kullanılır. Bu testler, gruplar arasındaki farkları daha ayrıntılı olarak incelemeyi sağlar.

Gruplar Arası Karşılaştırmalar Post-hoc testler, birden fazla grup arasında yapılan karşılaştırmalarda, hangi grupların diğerlerinden anlamlı olarak farklı olduğunu belirlemek için kullanılır. Bu testler, gruplar arasındaki farkları daha spesifik olarak ortaya koyar.

Farklı Testler Birçok farklı post-hoc test mevcuttur ve her biri farklı varsayımlar ve güçlere sahiptir. En yaygın kullanılan post-hoc testler arasında Tukey'nin HSD testi, Bonferroni testi ve Scheffé testi bulunur.

Etkileşim Etkileri Etkileşim Etkileri Nedir?

Etkileşim Etkilerinin Önemi

Etkileşim etkileri, iki veya daha fazla

Etkileşim etkileri, araştırma sonuçlarının

bağımsız değişkenin birleşik etkisinin, her bir

yorumlanması için önemlidir. Çünkü

bağımsız değişkenin tek başına etkisinden

etkileşim etkileri, bağımsız değişkenlerin tek

farklı olduğu durumlarda ortaya çıkar. Bu, bir

başına etkisinin yanı sıra, birleşik etkisinin de

bağımsız değişkenin etkisi, diğer bağımsız

dikkate alınması gerektiğini gösterir.

değişkenin seviyesine bağlı olarak değişebilir.

Medyasyon Analizi Medyasyon analizi, bir bağımsız değişkenin bağımlı değişken üzerindeki etkisinin bir ara değişken tarafından nasıl aracılık edildiğini incelemek için kullanılan bir istatistiksel yöntemdir.

Bu analiz, bir bağımsız değişkenin bağımlı değişken üzerindeki doğrudan etkisinin yanı sıra, ara değişkenin bu etkiyi nasıl etkilediğini belirlemek için kullanılır.

Medyasyon analizi, bir bağımsız değişkenin bağımlı değişken üzerindeki etkisinin tam olarak anlaşılması için önemlidir.

Moderatör Analizi Moderatör Analizi Nedir?

Moderatör Analizi Örneği

Moderatör analizi, bir bağımsız

Örneğin, stresin iş performansı

değişkenin (moderatör) iki veya

üzerindeki etkisini incelerken,

daha fazla değişken arasındaki

sosyal destek düzeyi bir

ilişkiyi nasıl etkilediğini inceler.

moderatör değişkeni olabilir.

Moderatör, iki değişken

Yüksek sosyal desteğe sahip

arasındaki ilişkinin gücünü veya

kişilerde, stresin iş performansı

yönünü değiştirebilir.

üzerindeki etkisi daha az olabilir.

1

2 Moderatör Analizi Nasıl Yapılır?

Moderatör analizi, genellikle regresyon analizi kullanılarak yapılır. Bu analizde, moderatör değişkeni ve bağımsız değişkenin etkileşim terimi modele dahil edilir.

3

Sonuçların Raporlanması

Sonuçların Analizi

Sonuçların Sunumu

Araştırma sonuçları, hipotezleri destekliyor mu? Sonuçlar,

Sonuçlar, açık ve öz bir şekilde sunulmalı. Sonuçlar, görsel

araştırma sorularına cevap veriyor mu? Sonuçlar, diğer

materyallerle desteklenmeli. Sonuçlar, tartışma bölümünde

araştırmalarla tutarlı mı?

yorumlanmalı.

Etik Konular Veri Gizliliği

Bilgilendirilmiş Onam

Dolandırıcılık

Araştırma katılımcılarının gizliliğini

Araştırmaya katılmadan önce,

Araştırma katılımcılarını aldatmak

korumak, etik araştırmaların temel

katılımcılara araştırmanın amacı,

veya yanıltmak etik değildir.

bir ilkesidir. Katılımcıların bilgileri

prosedürleri ve potansiyel riskleri

Araştırmacılar, katılımcılara dürüst

gizli tutulmalı ve yalnızca araştırma

hakkında bilgi verilmelidir.

ve şeffaf olmalıdır.

amacıyla kullanılmalıdır.

Katılımcılar, araştırmaya katılma veya katılmama konusunda özgür olmalıdır.

Hayvanlarla Araştırma Hayvanlarla yapılan araştırmalar, hayvanların refahını ve etik kullanımını sağlamak için katı yönergelere uymalıdır. Hayvanlar, gereksiz acı veya strese maruz bırakılmamalıdır.

Sınırlılıklar ve Gelecek Çalışmalar Sınırlılıklar

Gelecek Çalışmalar

Bu çalışmanın bazı sınırlamaları vardır. Örneğin, örneklem

Gelecekteki çalışmalar, bu çalışmanın sınırlamalarını ele

büyüklüğü sınırlıdır ve sonuçlar genel nüfusa

alabilir. Örneğin, daha büyük bir örneklem kullanılabilir ve

genellenmeyebilir. Ayrıca, çalışma sadece belirli bir

çalışma farklı popülasyonları içerebilir. Ayrıca, gelecekteki

popülasyonu ele almaktadır ve diğer popülasyonlara

çalışmalar, bu çalışmada ele alınmayan ek değişkenleri

genellenmeyebilir.

inceleyebilir.

Hipotez Testinin Önemi Hipotez testi, bilimsel araştırmalarda önemli bir rol oynar. Araştırmacıların, veri analizi yoluyla hipotezlerini desteklemek veya reddetmek için kullanabilecekleri sistematik bir yöntemdir.

Hipotez testi, araştırmacıların verilerinin rastgele bir şans eseri mi yoksa gerçek bir etki nedeniyle mi oluştuğunu belirlemelerine yardımcı olur. Bu, araştırma sonuçlarının geçerliliğini ve güvenilirliğini artırır.

Hipotez Testinin Önemi Araştırma Sorularına Cevap Bulmak

Teorileri Desteklemek veya Reddetmek

Hipotez testi, araştırma sorularına cevap bulmak için

Hipotez testi, mevcut teorileri desteklemek veya reddetmek

sistematik bir yaklaşım sağlar. Araştırmacılar, hipotezlerini test

için kullanılır. Araştırmacılar, hipotezlerini test ederek teoriler

ederek verileri analiz eder ve sonuçları yorumlar. Bu,

hakkında kanıt toplar ve bu kanıtlar teorinin doğruluğunu veya

araştırmanın geçerliliğini ve güvenilirliğini artırır.

yanlışlığını gösterir.

Psikolojik Araştırmalarda Hipotez Testi Kullanımı Veri Analizi Hipotez testi, araştırmacıların topladıkları verileri analiz etmelerine ve hipotezlerini destekleyen veya reddeden kanıtlar bulmalarına yardımcı olur. Bu, araştırma sonuçlarının geçerliliğini ve güvenilirliğini artırır.

İlişkileri Anlama Hipotez testi, değişkenler arasındaki ilişkileri anlamak için kullanılır. Örneğin, bir araştırmacı, stres seviyelerinin akademik performans üzerindeki etkisini araştırmak için hipotez testi kullanabilir.

Genelleyici Hipotez testi, araştırma sonuçlarının daha geniş bir popülasyona genellenebilirliğini değerlendirmek için kullanılır. Bu, araştırmanın pratik uygulamalarını anlamak için önemlidir.

Hipotez Testinin Temel Bileşenleri Bağımlı ve Bağımsız Değişkenler

Örneklem ve Evren

Hipotez testi, bağımlı değişken üzerinde

veriler kullanılarak bir evren hakkında

bağımsız değişkenin etkisini araştırır.

çıkarımlar yapmayı amaçlar. Örneklem,

Bağımsız değişken, araştırmacı

evrenden seçilen bir alt kümedir. Evren

tarafından manipüle edilen değişkendir.

ise araştırmanın kapsadığı tüm

Bağımlı değişken ise bağımsız

bireylerdir.

Hipotez testi, bir örneklemden elde edilen

değişkenin etkisi altında ölçülen değişkendir.

Hipotez Türleri: Temel ve Alternatif Hipotez Hipotez testi, iki tür hipotezle çalışır: Temel hipotez ve alternatif hipotez. Temel hipotez, bağımsız değişkenin bağımlı değişken üzerinde bir etkisi olmadığını varsayar. Alternatif hipotez ise bağımsız değişkenin bağımlı değişken üzerinde bir etkisi olduğunu varsayar.

Bağımlı ve Bağımsız Değişkenler 1

1. Bağımsız Değişken

2

2. Bağımlı Değişken

3

3. Örnek

Bağımsız değişken, araştırmacı

Bağımlı değişken, araştırmacı

Araştırma, tüm evren üzerinde

tarafından manipüle edilen veya

tarafından ölçülen değişkendir. Bu

değil, evrenden seçilen bir

değiştirilen değişkendir. Bu

değişken, bağımsız değişkenin

örneklem üzerinde yapılır.

değişken, bağımlı değişkendeki

etkisi altında değişmesi beklenir.

Örneklem, evrenin küçük bir

değişiklikleri etkilemesi beklenir.

bölümünü temsil eder.

Örneklem ve Evren

Örneklem

Evren

Örneklem, bir araştırmada veri toplamak için seçilen bir grubun

Evren, bir araştırmada ilgi konusu olan tüm bireylerin veya

alt kümesidir. Örneklem, evrenin daha büyük bir grubunu temsil

nesnelerin toplamıdır. Örneklem, evrenin bir alt kümesidir. Evren,

etmelidir. Örneklem seçimi, araştırma sonuçlarının geçerliliğini

araştırma sorusunun kapsamını belirler.

etkiler.

Hipotez Türleri: Temel ve Alternatif Hipotez Temel Hipotez

1

Temel hipotez, araştırmacının reddetmeye çalıştığı bir ifadedir. Genellikle, popülasyon hakkında bir iddia veya varsayım içerir.

Alternatif Hipotez

2

Alternatif hipotez, temel hipotezin reddedilmesi durumunda kabul edilen hipotezdir. Temel hipoteze karşı bir iddia sunar ve genellikle araştırmacının desteklemek istediği bir ifadedir.

Örnek

3

Örneğin, bir araştırmacı, yeni bir ilaç tedavisinin depresyon semptomlarını azaltıp azaltmadığını araştırıyor olabilir. Temel hipotez, ilacın depresyon semptomları üzerinde bir etkisi olmadığıdır. Alternatif hipotez ise, ilacın depresyon semptomlarını azalttığıdır.

Hipotez Testinin Aşamaları Aşamalar Hipotez testi, bir araştırma sorusunu test etmek için kullanılan sistematik bir işlemdir. Bu işlem, hipotez oluşturma, veri toplama, veri analizi ve sonuçların yorumlanması gibi adımları içerir.

Veri Analizi Veri analizi aşamasında, toplanan veriler istatistiksel yöntemler kullanılarak analiz edilir. Bu analiz, hipotezle uyumlu olup olmadığını belirlemek için kullanılır.

Sonuçların Yorumlanması Sonuçların yorumlanması aşamasında, veri analizi sonuçları hipotezle karşılaştırılır. Hipotez destekleniyor veya reddediliyor.

Anlamlılık Düzeyi ve Hata Türleri 1

3

1. Anlamlılık Düzeyi

2

2. Tip I Hata

Anlamlılık düzeyi, bir hipotezi

Tip I hata, aslında doğru olan bir

reddetme riskinin ölçüsüdür. Genellikle

hipotezi reddetme hatasıdır. Bu hata,

%5 olarak belirlenir, yani %5'lik bir

anlamlılık düzeyine eşittir, yani %5'lik

olasılıkla doğru bir hipotezi reddetme

bir anlamlılık düzeyinde %5'lik bir Tip I

riski vardır.

hata olasılığı vardır.

3. Tip II Hata

4

4. Hata Türleri

Tip II hata, aslında yanlış olan bir

Araştırmacılar, Tip I veya Tip II hata

hipotezi reddetmeme hatasıdır. Bu

yapma riskini en aza indirmek için

hata, güce bağlıdır ve gücün düşük

dikkatli olmalıdır. Anlamlılık düzeyini ve

olması Tip II hata olasılığını artırır.

gücü ayarlayarak bu hataların olasılığını kontrol edebilirler.

Tek Yönlü ve İki Yönlü Testler

Tek Yönlü Testler

İki Yönlü Testler

Tek yönlü testler, bir değişkenin belirli bir

İki yönlü testler, bir değişkenin belirli bir

yönde değişip değişmediğini test etmek için

yönde değişip değişmediğini veya ters yönde

kullanılır. Örneğin, bir ilaç grubunun plasebo

değişip değişmediğini test etmek için

grubundan daha iyi performans gösterip

kullanılır. Örneğin, iki farklı ilaç grubunun

göstermediğini test etmek için tek yönlü bir

performanslarının birbirinden farklı olup

test kullanılabilir.

olmadığını test etmek için iki yönlü bir test kullanılabilir.

Z Testi ve T Testi Z testi ve t testi, istatistiksel hipotez testlerinde kullanılan iki önemli testtir.

Bu testler, bir popülasyonun ortalaması hakkında bir hipotez test etmek için kullanılır. Z testi, popülasyonun standart sapmasının bilindiği durumlarda kullanılırken, t testi, popülasyonun standart sapmasının bilinmediği durumlarda kullanılır.

Z testi, normal dağılım gösteren veriler için kullanılır. T testi ise, normal dağılım göstermeyen veriler veya küçük örneklem büyüklükleri için kullanılır.

Z testi ve t testi, araştırmacıların verilerine dayalı olarak bir hipotez test etmelerine ve bir popülasyon hakkında anlamlı sonuçlar çıkarmamalarına olanak tanır.

ANOVA Testi Varyans Analizi

1

ANOVA, varyans analizi anlamına gelir. Bu test, iki veya daha fazla grubun ortalamalarını karşılaştırmak için kullanılır.

ANOVA, gruplar arasındaki varyansı, gruplar içindeki varyansa göre analiz eder.

F İstatistiği

2

ANOVA, F istatistiği adı verilen bir istatistik kullanır. F istatistiği, gruplar arasındaki varyansın gruplar içindeki varyansa oranını ölçer. F istatistiği yüksekse, gruplar arasındaki fark önemlidir.

Uygulama Alanları

3

ANOVA, farklı tedavi yöntemlerinin etkinliğini karşılaştırmak, farklı grupların performansını karşılaştırmak veya farklı faktörlerin bir değişken üzerindeki etkisini incelemek için kullanılabilir.

Korelasyon Analizi 1

Korelasyon Analizi Korelasyon analizi, iki veya daha fazla değişken arasındaki ilişkinin gücünü ve yönünü ölçen bir istatistiksel yöntemdir. Bu analiz, değişkenler arasında doğrusal bir ilişki olup olmadığını ve bu ilişkinin ne kadar güçlü olduğunu belirlemek için kullanılır.

2

Korelasyon Katsayısı Korelasyon analizi, değişkenler arasındaki ilişkinin gücünü ve yönünü gösteren bir korelasyon katsayısı üretir. Korelasyon katsayısı -1 ile +1 arasında değişir. +1 mükemmel bir pozitif korelasyonu, -1 mükemmel bir negatif korelasyonu ve 0 ise korelasyon olmadığını gösterir.

3

Korelasyon Türleri Korelasyon analizi, değişkenler arasındaki ilişkinin doğrusal veya doğrusal olmayan olup olmadığına bağlı olarak farklı türlerde olabilir. Doğrusal korelasyon, değişkenler arasında doğrusal bir ilişki varken, doğrusal olmayan korelasyon, değişkenler arasında eğrisel bir ilişki olduğunu gösterir.

Regresyon Analizi Regresyon Analizi Nedir?

Regresyon Analizinin Türleri

Regresyon analizi, iki veya daha fazla

Birçok farklı regresyon analizi türü vardır, en

değişken arasındaki ilişkiyi inceleyen

yaygın olanları doğrusal regresyon ve çoklu

istatistiksel bir yöntemdir. Bağımsız

regresyondur. Doğrusal regresyon, iki

değişkenlerdeki değişikliklerin bağımlı

değişken arasındaki doğrusal ilişkiyi

değişkendeki değişiklikleri nasıl etkilediğini

incelerken, çoklu regresyon, bir bağımlı

belirlemek için kullanılır.

değişkeni iki veya daha fazla bağımsız değişkenle ilişkilendirir.