ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΥ ΑΠΟ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΥ ΚΑΔΔ
Ερωτηματολόγιο ΑΑ – Ενότητα Β.8 • •
•
•
Η περιβαλλοντική διάσταση στο σχεδιασμό κάθε κυβερνητικής πολιτικής / νομοθεσίας αποτελεί σημαντική πτυχή. Για κάθε νέα νομοθεσία θα γίνεται ανάλυση του περιβαλλοντικού αντίκτυπου ως προς το περιβάλλον, τη βιώσιμη ανάπτυξη, τη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος και τη μείωση των περιβαλλοντικών κινδύνων: – Θετικών ή αρνητικών – Άμεσων ή έμμεσων Η αξιολόγηση του αντίκτυπου τις πιο πολλές φορές μπορεί να είναι ποιοτική, αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις που θα πρέπει να είναι και ποσοτική. Όπου προκύπτει αρνητικός περιβαλλοντικός αντίκτυπος θα εξετάζονται αντισταθμιστικά μέτρα για μετριασμό των επιπτώσεων.
Β.8.1 – Περιβαλλοντικός Αντίκτυπος Η προτεινόμενη νομοθεσία εμπεριέχει οποιασδήποτε μορφής περιβαλλοντικό αντίκτυπο; Απάντηση κατά πόσο η εφαρμογή της προτεινόμενης νομοθεσίας εμπεριέχει οποιασδήποτε μορφής περιβαλλοντικό αντίκτυπο (με ποιοτική ανάλυση): • γενική και σύντομη αναφορά στη μορφή/μορφές του αναμενόμενου περιβαλλοντικού αντίκτυπου – θετικός ή αρνητικός, – άμεσος ή έμμεσος, – δημιουργία περιβαλλοντικών κινδύνων και τρόποι διαχείρισής τους • εμπεριστατωμένη ανάλυση ανά κατηγορία αντίκτυπου
Οποιαδήποτε νομοθεσία ενδέχεται να επηρεάσει (θετικά ή αρνητικά) φυσικούς πόρους, τότε υπάρχει αντίκτυπος (θέματα ενέργειας, καύσιμα, μεταφορές, πολεοδομία, κατασκευές, χημικά, βιομηχανίες, δάση, νερά, τουρισμός, υποδομές κ.λπ.)
Β.8.1 - Περιβαλλοντικός Αντίκτυπος Ο όρος "επιπτώσεις στο περιβάλλον" σημαίνει τις άμεσες, έμμεσες και αθροιστικές σημαντικές επιπτώσεις ενός έργου και περιλαμβάνει: 1
Πληθυσμός & ανθρώπινη υγεία
Η παρατεταμένη έκθεση σε αέριους ρύπους και θόρυβο μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία
2
Βιοποικιλότητα (προστατευόμενα είδη και ενδιαιτήματα)
Τα φυσικά οικοσυστήματα υφίστανται πιέσεις από την αστική εξάπλωση, την εντατική γεωργία, τη ρύπανση και την κλιματική αλλαγή
3
Τοπίο
Το τοπίο υπόκεινται σε πιέσεις από τη μη ορθολογική ανάπτυξη
4
Υπόγεια & επιφανειακά νερά
Το νερό υπόκεινται σε αυξανόμενη πίεση ιδίως από οικονομικές δραστηριότητες
5
Ατμόσφαιρα
Η αέρια ρύπανση παραμένει η πρώτη περιβαλλοντική αιτία θανάτου στην ΕΕ
6
Έδαφος
Η διάβρωση, απώλεια οργανικής ύλης, συμπύκνωση, αλάτωση, κατολισθήσεις, μόλυνση, σφράγιση έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, στα φυσικά οικοσυστήματα και στο κλίμα
7
Θάλασσα
Η μη βιώσιμη χρήση (αλιεία, τουρισμός, ναυτιλία) των θαλασσών απειλεί την ισορροπία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων
8
Κλίμα
Οι άνθρωποι επηρεάζουν το κλίμα και τη θερμοκρασία της γης με την καύση ορυκτών καυσίμων, κοπή τροπικών δασών και εκτροφή ζώων. Εκτιμάται η επίπτωση των νομοθεσιών στο κλίμα π.χ. οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και η ευπάθεια τους στην κλιματική αλλαγή.
9
Υλικά αγαθά & πολιτιστική κληρονομιά
Επιπτώσεις στην αρχιτεκτονική και αρχαιολογική κληρονομιά από αναπτύξεις
Β.8.1 - Περιβαλλοντικός Αντίκτυπος Παράδειγμα ρυθμίσεων θετικού αντίκτυπου: Νομοθεσία για την Εκτίμηση Επιπτώσεων στο Περιβάλλον από Ορισμένα Έργα • Εναρμόνιση οδηγίας 2014/52/ΕΕ • πρόνοιες για υποχρεωτική εκτίμηση εναλλακτικών λύσεων και άλλων περιβαλλοντικών θεμάτων, παρακολούθηση, πεδίο εφαρμογής, έλεγχος ποιότητας των πληροφοριών ΕΠΕ, κ.λπ. Παράδειγμα ρυθμίσεων αρνητικού αντίκτυπου: Ο περί Υδρογονανθράκων Νόμος • Εθνική νομοθεσία • Πρόνοιες για χορήγηση άδειας, υποβολής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, ζητήματα που αφορούν την ασφάλεια και το περιβάλλον, κ.λπ. Παράδειγμα ρυθμίσεων άμεσου αντίκτυπου: Ο περί Προώθησης και Ενθάρρυνσης της Χρήσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Νόμος • Εναρμόνιση Οδηγίας 2009/28/ΕΚ • Πρόνοιες για μέτρα για την επίτευξη των δεσμευτικών εθνικών στόχων, υπολογισμός του μεριδίου ΑΠΕ, δημιουργία ταμείου, είσπραξη τελών, Εθνικό Σχέδιο Δράσης ΑΠΕ, κ.λπ. Παράδειγμα ρυθμίσεων έμμεσου αντίκτυπου: Ο περί Λειτουργίας και Ελέγχου του Καζίνου Νόμος • Εθνική νομοθεσία • Πρόνοιες για Εθνική Αρχή Καζίνων, αδειοδότηση και λειτουργίες καζίνων, έλεγχος και αδικήματα, κ.λπ.
Β.8.2 – Χρήση Φυσικών Πόρων Η προτεινόμενη νομοθεσία θα επιφέρει αλλαγές στη χρήση των φυσικών πόρων; Απάντηση κατά πόσο η προτεινόμενη νομοθεσία θα επιφέρει οποιεσδήποτε αλλαγές (μείωση ή αύξηση) στη χρήση των φυσικών πόρων: • θετικές ή αρνητικές • άμεσες ή έμμεσες Οι φυσικοί πόροι ορίζονται όλα τα υπάρχοντα στη γη υλικά ή προϊόντα που είναι χρήσιμα για τη ζωή και τις δραστηριότητες του ανθρώπου, όπως το έδαφος, το υπέδαφος, το νερό, η ατμόσφαιρα, το φως του ήλιου, η χλωρίδα και πανίδα, τα δάση, η βιοποικιλότητα, οι ορυκτές πρώτες ύλες, η ενέργεια και το θαλάσσιο περιβάλλον.
Β.8.2 – Χρήση Φυσικών Πόρων Παράδειγμα ρυθμίσεων θετικού αντίκτυπου: − Αύξηση των περιοχών απαγόρευσης κυνηγιού συμβάλει θετικά στην ανάπτυξη συγκεκριμένων ειδών πανίδας στις εν λόγω περιοχές. Παράδειγμα ρυθμίσεων αρνητικού αντίκτυπου: − Παροχή πολεοδομικών κινήτρων για γκολφ, μαρίνες και ενοποιημένες αναπτύξεις μεγάλων και σύνθετων χρήσεων συμβάλουν αρνητικά στη σφράγιση εδάφους. Παράδειγμα ρυθμίσεων άμεσου αντίκτυπου: − Έλεγχος της χρήσης φυτοφαρμάκων βοηθά στην ορθή διαχείριση του εδάφους και μείωση της ρύπανσης των νερών. Παράδειγμα ρυθμίσεων έμμεσου αντίκτυπου: − Παροχή κινήτρων με στόχο την ανάπτυξη συγκεκριμένων βιομηχανιών οι οποίες θα οδηγήσουν μακροχρόνια σε αύξηση της εκπομπής αέριων ρύπων.
Β.8.3 – Χρήση Μορφών Ενέργειας Η προτεινόμενη νομοθεσία θα επιφέρει αλλαγές στη χρήση οποιασδήποτε μορφής ενέργειας, στην παραγωγική ή και καταναλωτική συμπεριφορά με επακόλουθες μεταβολές στην κατανάλωση ενέργειας; Απάντηση κατά πόσο η προτεινόμενη νομοθεσία θα έχει αντίκτυπο στη χρήση οποιασδήποτε μορφής ενέργειας: • θετικές ή αρνητικές • άμεσες ή έμμεσες Οι διάφορες μορφές ενέργειας διακρίνονται σε: • συμβατικές πηγές ενέργειας (άνθρακας, πετρέλαιο, φυσικό αέριο) • ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ηλιακή ενέργεια, αιολική ενέργεια, γεωθερμική ενέργεια, υδροηλεκτρική ενέργεια, βιομάζα και ηλεκτρομαγνητική).
Β.8.3 – Χρήση Μορφών Ενέργειας Παραδείγματα ρυθμίσεων άμεσου αντίκτυπου: − προώθηση της χρήσης φωτοβολταϊκών συστημάτων, − παροχή κινήτρων για δημιουργία αιολικών πάρκων, − προώθηση της εμπορίας και χρήσης φυσικού αερίου, οδηγούν στην αύξηση της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και παράλληλά τη μείωση της χρήσης συμβατικών πηγών ενέργειας. Παραδείγματα έμμεσου αντίκτυπου: − αύξηση των τελών καυσίμων, − μείωση των τελών άδειας κυκλοφορίας ηλεκτρικών οχημάτων, οδηγούν σε αλλαγές στην παραγωγική και καταναλωτική συμπεριφορά (μισθολογικές αλλαγές, φορολογικές ρυθμίσεις).
Β.8.4 – Σύστημα Μεταφορών Η προτεινόμενη νομοθεσία θα επιφέρει αλλαγές στο σύστημα μεταφορών ή/και στις ανάγκες μετακίνησης των πολιτών, με επακόλουθες περιβαλλοντικές επιπτώσεις; Απάντηση κατά πόσο η προτεινόμενη νομοθεσία έχει αντίκτυπο στο σύστημα μεταφορών ή στις ανάγκες μετακίνησης των πολιτών με περιβαλλοντικές συνέπειες: • θετικές ή αρνητικές • άμεσες ή έμμεσες Τα συστήματα μεταφορών διακρίνονται σε: • Οδικές Μεταφορές • Σιδηροδρομικές Μεταφορές • Αεροπορικές, Θαλάσσιες και Ποτάμιες Μεταφορές • Διευρωπαϊκά / Πανευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφορών • Ευφυείς Μεταφορές
Β.8.4 – Συστήματα Μεταφορών Αλλαγές χρήσης γης: πυκνότητα κατοίκησης, νέες πολεοδομικές ζώνες, πυκνότητα απασχόλησης/θέσεων εργασίας, σχέσεις μεταξύ δραστηριοτήτων (σχέση εργασίας-κατοικίας, κατοικίας-εκπαίδευσης), μορφή οικιστικής ανάπτυξης (δημιουργία αμιγών οικιστικών περιοχών) προκαλούν αλλαγή στη ζήτηση για μετακινήσεις. Αλλαγές στο σύστημα μεταφορών: δημιουργία νέων δρόμων, βελτίωση οδικού δικτύου, δημιουργία ποδηλατοδρόμων, πεζόδρομων, δημιουργία μεγάλων υποδομών όπως λιμάνια, αεροδρόμια, τραμ, εισαγωγή μέσων μαζικής μεταφοράς. Προώθηση στοχευμένων πολιτικών για χρήση εναλλακτικών μέσων μεταφοράς: προώθηση χρήσης μέσων μαζικής μεταφοράς, προώθηση ηλεκτρικών οχημάτων, ολοκληρωμένος πολεοδομικός σχεδιασμός για το ποδήλατο.
Β.8.4 – Συστήματα Μεταφορών Παράδειγμα ρυθμίσεων θετικού αντίκτυπου: − Προώθηση οχημάτων χαμηλών εκπομπών (υβριδικά, ηλεκτρικά, υδρογόνο) οδηγεί στη μείωση αέριων ρύπων και θορύβου Παραδείγματα ρυθμίσεων αρνητικού αντίκτυπου: − Προώθηση διευρωπαϊκών μεταφορών με ανάπτυξη υποδομών όπως λιμάνια επιφέρει επιπτώσεις στους φυσικούς πόρους Παράδειγμα ρυθμίσεων άμεσου αντίκτυπου: − Προώθηση ψηφιακών τεχνολογιών και Συστημάτων Ευφυών Μεταφορών οδηγεί στη βελτίωση της οδικής ασφάλειας, καθώς και στην αποτελεσματικότητα και στην ελκυστικότητα των μεταφορών. Παραδείγματα ρυθμίσεων έμμεσου αντίκτυπου: − Σχεδιασμός τοπικών σχεδίων / δήλωσης πολιτικής – πολεοδομικές ρυθμίσεις
Β.8.5 – Ανθρώπινη Υγεία και Ποιότητα Ζωής Η προτεινόμενη νομοθεσία θα επιφέρει αλλαγές ή/και επιδράσεις στην ανθρώπινη υγεία και στην ποιότητα ζωής; Απάντηση κατά πόσο η προτεινόμενη νομοθεσία έχει τυχόν σημαντικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και στην ποιότητα ζωής λαμβάνοντας υπόψη την περιβαλλοντική διάσταση: • θετικές ή αρνητικές • άμεσες ή έμμεσες Ανθρώπινη υγεία προάγεται με τη διασφάλιση υγιών συνθηκών διαβίωσης καθώς και της ευημερίας για όλους και σε όλες τις ηλικίες. Ποιότητα ζωής νοείται η γενική κατάσταση ζωής ενός ατόμου και μπορεί να αφορά την κατάσταση υγείας, φυσική λειτουργικότητα, υποκειμενική αντίληψη υγείας, συμπτωματολογία, ικανοποίηση αναγκών, γνωστικές διεργασίες, έλλειψη λειτουργικότητας, ψυχιατρικές διαταραχές και μία γενική αίσθηση ευεξίας.
Β.8.5 – Ανθρώπινη Υγεία και Ποιότητα Ζωής Παράδειγμα ρυθμίσεων θετικού αντίκτυπου: − Προώθηση ελέγχων και δημιουργία υποδομών για καθαρό νερό και εγκαταστάσεων αποχέτευσης οδηγεί στη μείωση ασθενειών (ελονοσία, φυματίωση). Παραδείγματα ρυθμίσεων αρνητικού αντίκτυπου: − Πολεοδομικές ρυθμίσεις που να επιτρέπουν τη βιομηχανική ανάπτυξη κοντά σε οικιστικές περιοχές που οδηγεί σε κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία όπως μόλυνση νερών ή ατμοσφαιρική ρύπανση. Παραδείγματα ρυθμίσεων άμεσου αντίκτυπου: − Απαγόρευση χρήσης επικίνδυνων φυτοφαρμάκων ή σήμανση σε γενετικά τροποποιημένα προϊόντα μειώνει τον κίνδυνο έκθεσης σε επιβλαβείς ουσίες. Παράδειγμα ρυθμίσεων έμμεσου αντίκτυπου: − Προστασία δασικών περιοχών ή καταπολέμηση ερημοποίησης συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας του αέρα και στη μείωση των αναπνευστικών προβλημάτων/αλλεργιών.
Β.8.6 – Διαχείριση αποβλήτων Η προτεινόμενη νομοθεσία θα επιφέρει αλλαγές στη διαχείριση των αποβλήτων εκ μέρους των αρμόδιων αρχών, περιλαμβανομένης της παραγωγής ενέργειας από αυτά; Απάντηση κατά πόσο η προτεινόμενη νομοθεσία θα επιφέρει αλλαγές στη διαχείριση των αποβλήτων (στερεά, υγρά, αέρια) εκ μέρους των αρμόδιων αρχών συμπεριλαμβανομένης και της παραγωγής ενέργειας ως αποτέλεσμα της επεξεργασίας αποβλήτων λαμβάνοντας υπόψη την περιβαλλοντική διάσταση: • θετικές ή αρνητικές • άμεσες ή έμμεσες Απόβλητο σημαίνει κάθε ουσία ή αντικείμενο, το οποίο ο κάτοχος του απορρίπτει ή προτίθεται ή υποχρεούται να απορρίψει. Διαχείριση αποβλήτων σημαίνει τη συλλογή, μεταφορά, ανάκτηση και διάθεση αποβλήτων, περιλαμβανομένης της εποπτείας των εργασιών αυτών, καθώς και της επίβλεψης των χώρων απόρριψης και των ενεργειών, στις οποίες προβαίνουν οι έμποροι ή οι μεσίτες.
Β.8.6 – Διαχείριση αποβλήτων Παράδειγμα ρυθμίσεων θετικού αντίκτυπου: − Ανάκτηση ενέργειας από απόβλητα (βιομάζα) οδηγεί στη μείωση των αποβλήτων. Παραδείγματα ρυθμίσεων αρνητικού αντίκτυπου: − Παροχή κινήτρων για εισαγωγή μη-ανακυκλώσιμων υλικών. Παραδείγματα ρυθμίσεων άμεσου αντίκτυπου: − Παροχή κινήτρων για ανακύκλωση πλαστικού, χαρτιού, γυαλιού συμβάλει στη μείωση των αποβλήτων που καταλήγουν στις χωματερές ή ΧΥΤΑ. Παράδειγμα ρυθμίσεων έμμεσου αντίκτυπου: − Κατάργηση παροχής δωρεάν πλαστικών σακουλών οδηγεί σε αλλαγές στις καταναλωτικές συνήθειες.
Β.8.7 – Προστατευόμενες Περιοχές Η προτεινόμενη νομοθεσία θα επιφέρει αλλαγές στο δομημένο περιβάλλον, στο αστικό τοπίο, σε περιοχές NATURA 2000 ή σε περιοχές με σημεία σημαντικής πολιτιστικής κληρονομιάς κλπ; Απάντηση κατά πόσο η προτεινόμενη νομοθεσία ενδέχεται να επιφέρει οποιεσδήποτε σημαντικές αλλαγές και θετικές ή αρνητικές επιπτώσεις στο δομημένο περιβάλλον, στο αστικό τοπίο, σε περιοχές προστασίας του Δικτύου NATURA 2000, ή σε περιοχές με σημεία πολιτιστικής κληρονομιάς, λαμβάνοντας υπόψη την περιβαλλοντική διάσταση: • θετικές ή αρνητικές • άμεσες ή έμμεσες Το Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο Natura 2000 είναι ένα ευρύ ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων φυσικών περιοχών για είδη χλωρίδας, πανίδας, πτηνών και οικοτόπων. Μέχρι τώρα καθορίστηκαν συνολικά 40 Τόποι Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ) και 30 Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) στην Κύπρο.
Β.8.7 – Προστατευόμενες Περιοχές Παράδειγμα ρυθμίσεων θετικού αντίκτυπου: − Κατάργηση κινήτρων για τη μεμονωμένη κατοικία συμβάλει στην προστασία του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας. Παραδείγματα ρυθμίσεων αρνητικού αντίκτυπου: − Παροχή κινήτρων για γήπεδα γκολφ οδηγεί στη σφράγιση εδάφους και τη μη ορθή διαχείριση των οικοτόπων, ειδών και ενδιαιτημάτων των περιοχών του δικτύου Natura 2000. Παραδείγματα ρυθμίσεων άμεσου αντίκτυπου: − Χρηματοδότηση αγροτικών δραστηριοτήτων χαμηλής έντασης, που είναι φιλικές προς το περιβάλλον. Παράδειγμα ρυθμίσεων έμμεσου αντίκτυπου: − Ανάδειξη μνημείων αρχαιολογικής, πολιτιστικής, αρχιτεκτονικής κληρονομιάς αναδεικνύουν έμμεσα περιοχές προστασίας της φύσης όπως παραλίες και περιοχές ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς.
Β.8.8 – Κλιματική Αλλαγή Η προτεινόμενη νομοθεσία θα έχει επιπτώσεις στην κλιματική αλλαγή ή στις δυνατότητες για μετριασμό ή προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή; Απάντηση κατά πόσο η προτεινόμενη νομοθεσία ενδέχεται να επιφέρει έχει επιπτώσεις στην κλιματική αλλαγή, λαμβάνοντας υπόψη την περιβαλλοντική διάσταση: • θετικές ή αρνητικές • άμεσες ή έμμεσες Κλιματική αλλαγή ορίζεται η μεταβολή στο κλίμα που οφείλεται άμεσα ή έμμεσα σε ανθρώπινες δραστηριότητες, διακρίνοντας τον όρο από την κλιματική μεταβλητότητα που έχει φυσικά αίτια. Βασική αιτία της κλιματικής αλλαγής είναι η υπερβολική συγκέντρωση στην ατμόσφαιρα αερίων του θερμοκηπίου τα οποία παράγονται κυρίως από τη χρήση ορυκτών πόρων (π.χ. άνθρακας λιγνίτης, πετρέλαιο, φυσικό αέριο), αύξηση της κτηνοτροφίας, τη χρήση αζωτούχων λιπασμάτων κ.α. σε συνδυασμό με την αποψίλωση των δασών.
Β.8.8 – Κλιματική Αλλαγή Παράδειγμα ρυθμίσεων θετικού αντίκτυπου: − Προώθηση καθαρών τεχνολογιών συμβάλει στην πρόοδο προς μια κοινωνία χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Παραδείγματα ρυθμίσεων αρνητικού αντίκτυπου: − Αποψίλωση των δασών βοηθά στη μείωση της ρύθμισης του κλίματος λόγω του ότι ο άνθρακας δεν αποθηκεύεται στα δέντρα και απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα, προσθέτοντας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Παραδείγματα ρυθμίσεων άμεσου αντίκτυπου: − Υλοποίηση παρεμβάσεων για προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Παράδειγμα ρυθμίσεων έμμεσου αντίκτυπου: − Αύξηση στα τέλη καυσίμων οδηγεί στη μείωση των μετακινήσεων και επιδρά θετικά στη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Πηγές πληροφόρησης Πηγές πληροφόρησης για την ανάλυση του περιβαλλοντικού αντίκτυπου: 1. Στατιστικά στοιχεία για το περιβάλλον (απόβλητα, θόρυβος, ρύπανση εδάφους και νερών, κλιματική αλλαγή) μπορούν να ζητηθούν από τη Στατιστική Υπηρεσία και το Τμήμα Περιβάλλοντος. 2. Στοιχεία για την αέρια ρύπανση μπορούν να ζητηθούν από το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας. 3. Στοιχεία για τη βιοποικιλότητα μπορούν να ζητηθούν από το Τμήμα Περιβάλλοντος, Τμήμα Δασών, Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών και Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας. 4. Στοιχεία για τους υδάτινους πόρους μπορούν να ζητηθούν από το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων. 5. Ιστοσελίδα Τμήματος Περιβάλλοντος και ΕΕ (εκθέσεις της Κύπρου) 6. Μη-κυβερνητικές οργανώσεις 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Πτηνολογικός Σύνδεσμος Κύπρου Φίλοι της Γης Terra Cypria Διάσωση των Φυσικών Ακτών Φίλοι του Ακάμα
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ WWW.MOA.GOV.CY/ENVIRONMENT
ΕΙΡΗΝΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 22408930 ΙΩΑΝΝΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΟΥ 22408920