Preludium oktober 1947

PIZZI"CATI

JO IlltMINK

·. ,, ..

ZANGPAEDAGOGE -SOLO-EN KOORZANG

, Stadionkade 70, Amsterd;:am-Z. Tel. 23847 Spreekuur: Donderdags van 2-4 uur

J.

POPPELSDORF

VIOOLLEERAAR

, Jacob Obrechtstraat 64

- Tel. 97865

WOLFGANG WIJDEVELD

l<EIZERSGRACHT 274, TEL. 35843, AMSTERDAM C.

Volledige opl. staatsexamen piano L.O. en M.O. theoreties en prakties

Sehakelbo1.•dbouw en reparaties vormen de specialiteit van onze fa. briek te Amsterdam. VOOI'.ls ver­ tegenwoordigen wij zeven eerste klas fabrieken, t.w. : ASEA (Zweden), Sauter (Zwitserland), Stal (Zweden), Elliott (Engeland), BOC (Engeland), Brookhlrst (Engeland) en Barbier, Bénard & Turenne <Frankrijk).

n.v. Groeneveld, v·. d� Poll & Co's

electrotechnische fabrid

Amsterdam, Wormerveer, Rotterdam, de Ruyterkade 41-43 Westzeedijk tS Javastraat 45

AMSTLEVEN

LEVENSVERZEKERINGEN L IJ F REN T EN * PENS 1 0 EN EN GROEPSVERZEKERINGEN N .V.Amsterdamsche Mij van Levensverzekering

Nieuwe Spiegelstraat 17

•

Amsterdam-C

Komt voor Uw

Reparatie van Uw

Ford-Mercury of Lincoln naar de

AUTOMOBIEL INDUSTRIE AMSTERDAM N.V. Amstelveenscheweg 280-302

Telefoon 96211

N.V. Van Munster's Dn,kkerijen • Amsterdam

Vijfde jaargang No. 7

October 1947

,1 1 1

.

1

BI] H~î lESîllG-]ARIIG IBIESJAA~

In het komende seizoen zal het zestig jaren geleden zijn dat het Concertgebouworkest werd opgericht.

Onwillekeurig gaan hierbij onze gedachten terug naar het in 1938gevierde gouden jubileum.

De omstandigheden waaronder dat jubileum plaats had verschilden wel aanmerkelijk van die gedurende de thans afgelopen tien jaren. Was destijds een artistiek en psychologisch hoogtepunt bereikt, al spoedig kwam ten gevolge van de wereldoorlog en de vijandelijke bezetting van ons vaderland een einde aan het normale concertleven. Wel werden in de eerste jaren nog concerten op de gebruikelijke wijze gegeven, doch meer en meer werden zowel het orkest zelf als het gehele muziekleven door den bezetter aangetast.

1

AL.~

E~IÈts

U\N

VLEUGE:..l-,

AAN

MANK._EE.~

...

~Ë!TNER._~DUWAE~ PIANO 1-\AtvDEL HEI t..1GE.J WE.G AMyE.RDA~

ONDERHOUD REPARATIE'

EN VAN

1 NS•~MEN..,..-EN

1

h./

1 1 i

Inhoud -Yan dit nummer; blz.

Concertgebouw zestig jaar, door Jhr . Mr. F. Beelaerts van Blokland 1 B. Huberman, door P,aul Frenkel • • 2-3 Uit het leven van Huberman, door S. Botten heim . . • • • • • • • • • • • • • • • • 3-4 Willem Andriessen zestig jaar, door Prof. Dr. K. Ph. Bernet Kempers 6-7 Concertgebouworkest op reis, door J. d. N. . . . . . • . . . • . . . . . • . . . . . . . . 8-9 Henk van Wezel, een zilveren jubileum door Theo v. d. Bijl • • • • . • • • 10-11-12 Prof. Dr. K. Ph. Bernet Kempers 50 jaar 15

Een nieuw werk van Richard Strauss, 13 door R. M.................... .

César Franck, door B. K. . • . • . • . . . . 14-15 Kleine Kroniek ..................

15-19 Agenda • • . . . • • • . • • • . • 16-17-20-21-24-25 Na de foto -tentoonstelling, do.or Wim Loopuit . •...•...••.. , .•••.•••.• 18-19 Humor in de muziek, door P. Ch. Schut 22-23-24 Van maand tot maand, door S. B. 26 27-28-29 Haydn en de programmamuziek, door H. J. M. Muller ................

30-31-32

1,

'

j

1

RED!CTIE: .

PROF. DR K. PH, BERNET KEMPERS JOS SMITS VAN W.IESBEllGBE, SECR, Dr1, A. B, M, BRlNS en F, RORSMlN REDACTIE•ADRES: NIC~ M.I.ESSTRUT ': HS. • TEL. 26383 AMSTERD.lM•Z,

ADMINISTR.lTIE : ABONNEMENTEN OPGEVEN BIJ DE 1D• llllNISTR.lTO: Y.I.NHET CONCKRTGEBOIJW ABONNEaENTSPRIJS

I li.-

Pl!R JUR

PRIJS PIR NUMMER H CENT

1

1

i

PRELIJDIIJM VERSCIIIJ!IT 10 x PER JUR

VA.NMIJNSTER'SIJITGEVERS-MIJ . .. PAVILJOEN VONDELPA.RK

1

Ook na de bevrijding hadden met vele moeilijkheden te De geesten waren nog niet gekomen. Daarvoor had ons veel geleden.

wij nog kampen. tot rust volk te

Dat ondanks dit alles onze instelling aan de ondergang ontkomen is, danken · wij allereerst aan de ernstige wil van het orkest zelf om zich weer op het vooroorlogs peil te herstellen.

Met erkentelijkheid denken wij hierbij aan de zelfopofferende toewijding van onzen eersten dirigent Eduard van Beinum, die met inspanning van alle krachten het schier onmogelijke heeft bereikt en binnen twaalf maanden het orkest weder tot zijn oude glorie heeft opgebouwd.

En niet alleen in het binnenland werd Nederland's eerste orkest op zijn vroegere plaats hersteld. Een alleszins

geslaagde rondreis door Engeland heeft onze naam op cultureel gebied ook buiten onze grenzen uitgedragen. Op de Engelse reis volgde, dank zij het initiatief van ons Kroonprinselijk paar, • een bezoek aan· Zweden, Denemarken en Noorwegen, waar het Concertgebouworkest Nederland 's dankbaarheid mocht vertolken voor de economische hulp, tijdens de bezetting aan Nederland door de Scandinavische volkeren verleend.

Het thans zo juist afgelopen seizoen 1946-1947, waaraan de eerste medewerking aan de muziekfeestweek te lnterlaken was voorafgegaan, bracht een meer veelzijdige deelneming van kunstenaars en dirigenten, ook van buiten de grenzen, naar Nederland en kan de toets der vergelijking met het (Vervolg op pag.

'

'-""---~---------------------------J

•

,/

Ie kolom onderaan)

1

l

L~----------~~--------~~~--~~-~-~---_J

21

li

1

,, 1

11

,1 1 1

.

1

BI] H~î lESîllG-]ARIIG IBIESJAA~

In het komende seizoen zal het zestig jaren geleden zijn dat het Concertgebouworkest werd opgericht.

Onwillekeurig gaan hierbij onze gedachten terug naar het in 1938gevierde gouden jubileum.

De omstandigheden waaronder dat jubileum plaats had verschilden wel aanmerkelijk van die gedurende de thans afgelopen tien jaren. Was destijds een artistiek en psychologisch hoogtepunt bereikt, al spoedig kwam ten gevolge van de wereldoorlog en de vijandelijke bezetting van ons vaderland een einde aan het normale concertleven. Wel werden in de eerste jaren nog concerten op de gebruikelijke wijze gegeven, doch meer en meer werden zowel het orkest zelf als het gehele muziekleven door den bezetter aangetast.

1

AL.~

E~IÈts

U\N

VLEUGE:..l-,

AAN

MANK._EE.~

...

~Ë!TNER._~DUWAE~ PIANO 1-\AtvDEL HEI t..1GE.J WE.G AMyE.RDA~

ONDERHOUD REPARATIE'

EN VAN

1 NS•~MEN..,..-EN

1

h./

1 1 i

Inhoud -Yan dit nummer; blz.

Concertgebouw zestig jaar, door Jhr . Mr. F. Beelaerts van Blokland 1 B. Huberman, door P,aul Frenkel • • 2-3 Uit het leven van Huberman, door S. Botten heim . . • • • • • • • • • • • • • • • • 3-4 Willem Andriessen zestig jaar, door Prof. Dr. K. Ph. Bernet Kempers 6-7 Concertgebouworkest op reis, door J. d. N. . . . . . • . . . • . . . . . • . . . . . . . . 8-9 Henk van Wezel, een zilveren jubileum door Theo v. d. Bijl • • • • . • • • 10-11-12 Prof. Dr. K. Ph. Bernet Kempers 50 jaar 15

Een nieuw werk van Richard Strauss, 13 door R. M.................... .

César Franck, door B. K. . • . • . • . . . . 14-15 Kleine Kroniek ..................

15-19 Agenda • • . . . • • • . • • • . • 16-17-20-21-24-25 Na de foto -tentoonstelling, do.or Wim Loopuit . •...•...••.. , .•••.•••.• 18-19 Humor in de muziek, door P. Ch. Schut 22-23-24 Van maand tot maand, door S. B. 26 27-28-29 Haydn en de programmamuziek, door H. J. M. Muller ................

30-31-32

1,

'

j

1

RED!CTIE: .

PROF. DR K. PH, BERNET KEMPERS JOS SMITS VAN W.IESBEllGBE, SECR, Dr1, A. B, M, BRlNS en F, RORSMlN REDACTIE•ADRES: NIC~ M.I.ESSTRUT ': HS. • TEL. 26383 AMSTERD.lM•Z,

ADMINISTR.lTIE : ABONNEMENTEN OPGEVEN BIJ DE 1D• llllNISTR.lTO: Y.I.NHET CONCKRTGEBOIJW ABONNEaENTSPRIJS

I li.-

Pl!R JUR

PRIJS PIR NUMMER H CENT

1

1

i

PRELIJDIIJM VERSCIIIJ!IT 10 x PER JUR

VA.NMIJNSTER'SIJITGEVERS-MIJ . .. PAVILJOEN VONDELPA.RK

1

Ook na de bevrijding hadden met vele moeilijkheden te De geesten waren nog niet gekomen. Daarvoor had ons veel geleden.

wij nog kampen. tot rust volk te

Dat ondanks dit alles onze instelling aan de ondergang ontkomen is, danken · wij allereerst aan de ernstige wil van het orkest zelf om zich weer op het vooroorlogs peil te herstellen.

Met erkentelijkheid denken wij hierbij aan de zelfopofferende toewijding van onzen eersten dirigent Eduard van Beinum, die met inspanning van alle krachten het schier onmogelijke heeft bereikt en binnen twaalf maanden het orkest weder tot zijn oude glorie heeft opgebouwd.

En niet alleen in het binnenland werd Nederland's eerste orkest op zijn vroegere plaats hersteld. Een alleszins

geslaagde rondreis door Engeland heeft onze naam op cultureel gebied ook buiten onze grenzen uitgedragen. Op de Engelse reis volgde, dank zij het initiatief van ons Kroonprinselijk paar, • een bezoek aan· Zweden, Denemarken en Noorwegen, waar het Concertgebouworkest Nederland 's dankbaarheid mocht vertolken voor de economische hulp, tijdens de bezetting aan Nederland door de Scandinavische volkeren verleend.

Het thans zo juist afgelopen seizoen 1946-1947, waaraan de eerste medewerking aan de muziekfeestweek te lnterlaken was voorafgegaan, bracht een meer veelzijdige deelneming van kunstenaars en dirigenten, ook van buiten de grenzen, naar Nederland en kan de toets der vergelijking met het (Vervolg op pag.

'

'-""---~---------------------------J

•

,/

Ie kolom onderaan)

1

l

L~----------~~--------~~~--~~-~-~---_J

21

li

1

,, 1

11

Bronislaw

Buberman

Op Maandagochtend 16 Juni j.1. is Bronislaw Huberman, na een rusteloos leven, de eeuwige rust ingegaan.

Kort voor zijn dood speelde hij voor 'n paar vrienden het :vioolconcert in E van Bach. Toen hij klaar was, zei hij tot de aanwezigen: ,,Eerst nu begrijp ik dit Concert goed; kon ik het maar eens in een openbaar concert zó spelen!"

Deze woorden tekenen scherp deze unieke figuur onder de virtuozen als een groot reproducerend kunstenaar. Ik leg de nadruk op het woord "reproducerend", maar dan niet in de betekenis van enkel een tekstgetrouwe en technisch meest volmaakte weergave, want daarmee zou ik hem tekort doen: ik bedoel hier de ideale wijze van reproduceren, d.i. herscheppen.

1'

Hierin lag de ware grootheid van Huberman: welk werk, welke componist hij ook speelde, - op dàt ogenblik was hij de schepper van een kunstwerk . Om dit te kunnen, moe~t hij het eerst kunnen begrijpen, moest hij zich in het werk kunnen verdiepen, zich in de geest en in het gemoedsleven van den componist kunnen inleven.

Slechts zó is het te verklaren , dat hij op het podium altijd geïnspireerd speelde, ook al moest hij vaak hetzelfde werk enige avonden achter elkaar uitvoeren: steeds weer en opnieuw onderging hij zelf het scheppings herscheppingsproces, inspireerde hij zichzelf aan het werk, inspireerde daarbij zijn medewerkers - pianisten, dirigenten, orkestleden - inspireerde zijn toehoorders.

Speelde hij Bach - dan was hij op dat ogen blik Bach, de monumentale bouwer; speelde hij Beethoven - dan was hij niet langer Huberman, dan stond daar Beethoven zelf voor ons, de hartstochtelijke, de grimmige (Vervolg van pag. I} in zijn Allegro's, de bovenaards-verzonkene hoogtepunt van 1938 doorstaan. Met · in zijn Adagio's; speelde hij Brahms, de ruige, grote voldoening mogen wij daa_rop of Tsjaikofsky, de wild -slavische enz . enz. terugzien.

- steeds herleefden voor onze oren de veelvuldige kunstscheppingen èn hun grote Maar, wat ons bovenal voldoening geeft, scheppers.

is de overtuiging, op de ervaring van deze laatste tijd gegrond, dat wij de toekomst vol vertrouwen mogen tegemoet gaan. Ons vaderland staat nog voor vele, zeer ernstige moeilijkheden; maar wij mogen er op rekenen dat ook de overheid zal tonen doordrongen te zijn van het zeer grote culturele belang dat voor ons land bij het op hoog peil houden van het Concertgebouw en zijn orkest betrokken is.

Huberman vereenzelvigde zich met iederen componist en bracht hen daardoor nader tot ons. Hij beleefde al spelende alles, wat de componist zelf tijdens het scheppen moet hebben beleefd - en liet ons mede-beleven.

Daarin lag zijn grootheid! Er zijn er, ook onder de grootsten, niet velen, die ons dit intensieve medebeleven in staat zijn te schenken . Huberman kon het wel - en in hoogste potentie •. •.

PAUL FRENKEL

BEELAERTSv. BLOKLAND

BRONISLAW HUBERMAN

3

2

•

,/

Bronislaw

Buberman

Op Maandagochtend 16 Juni j.1. is Bronislaw Huberman, na een rusteloos leven, de eeuwige rust ingegaan.

Kort voor zijn dood speelde hij voor 'n paar vrienden het :vioolconcert in E van Bach. Toen hij klaar was, zei hij tot de aanwezigen: ,,Eerst nu begrijp ik dit Concert goed; kon ik het maar eens in een openbaar concert zó spelen!"

Deze woorden tekenen scherp deze unieke figuur onder de virtuozen als een groot reproducerend kunstenaar. Ik leg de nadruk op het woord "reproducerend", maar dan niet in de betekenis van enkel een tekstgetrouwe en technisch meest volmaakte weergave, want daarmee zou ik hem tekort doen: ik bedoel hier de ideale wijze van reproduceren, d.i. herscheppen.

1'

Hierin lag de ware grootheid van Huberman: welk werk, welke componist hij ook speelde, - op dàt ogenblik was hij de schepper van een kunstwerk . Om dit te kunnen, moe~t hij het eerst kunnen begrijpen, moest hij zich in het werk kunnen verdiepen, zich in de geest en in het gemoedsleven van den componist kunnen inleven.

Slechts zó is het te verklaren , dat hij op het podium altijd geïnspireerd speelde, ook al moest hij vaak hetzelfde werk enige avonden achter elkaar uitvoeren: steeds weer en opnieuw onderging hij zelf het scheppings herscheppingsproces, inspireerde hij zichzelf aan het werk, inspireerde daarbij zijn medewerkers - pianisten, dirigenten, orkestleden - inspireerde zijn toehoorders.

Speelde hij Bach - dan was hij op dat ogen blik Bach, de monumentale bouwer; speelde hij Beethoven - dan was hij niet langer Huberman, dan stond daar Beethoven zelf voor ons, de hartstochtelijke, de grimmige (Vervolg van pag. I} in zijn Allegro's, de bovenaards-verzonkene hoogtepunt van 1938 doorstaan. Met · in zijn Adagio's; speelde hij Brahms, de ruige, grote voldoening mogen wij daa_rop of Tsjaikofsky, de wild -slavische enz . enz. terugzien.

- steeds herleefden voor onze oren de veelvuldige kunstscheppingen èn hun grote Maar, wat ons bovenal voldoening geeft, scheppers.

is de overtuiging, op de ervaring van deze laatste tijd gegrond, dat wij de toekomst vol vertrouwen mogen tegemoet gaan. Ons vaderland staat nog voor vele, zeer ernstige moeilijkheden; maar wij mogen er op rekenen dat ook de overheid zal tonen doordrongen te zijn van het zeer grote culturele belang dat voor ons land bij het op hoog peil houden van het Concertgebouw en zijn orkest betrokken is.

Huberman vereenzelvigde zich met iederen componist en bracht hen daardoor nader tot ons. Hij beleefde al spelende alles, wat de componist zelf tijdens het scheppen moet hebben beleefd - en liet ons mede-beleven.

Daarin lag zijn grootheid! Er zijn er, ook onder de grootsten, niet velen, die ons dit intensieve medebeleven in staat zijn te schenken . Huberman kon het wel - en in hoogste potentie •. •.

PAUL FRENKEL

BEELAERTSv. BLOKLAND

BRONISLAW HUBERMAN

3

2

•

,/

'

De jeugdj a ren -van Bronisla w Huberman Het was op Zaterdag 23 September 1893, dat op het podium van de kleine zaal van het Concertgebouw een klein violistje zich aan het Amsterdams muzieklievend publiek kwam voorstelleh. De faam ener uitzonde r lij'ke begaafdheid was hem voorafgegaan en een optreden in de Kurza àl te Scheve ningen enige weken te voren zal aan het Amsterdamse debuut van Bronislaw Huberman .zeker geen schade hebben gedaan. Maar toch ook geen opmerke lijk voordeel hebben gebracht, want de zaal was op deze eerste avond te Amster .dam slechts matig be zet.

maarde Joseph Joachim, aangekondigd als wonderkind van 8 jaren - ondanks het feit, dat hij op 19 December 1882 was geboren en dus bijna elf telde onder begeleiding van Ary Belinfante, het concert van Mendelssohn, de Elegie van Ernst, een gavotte van Böhm en de Ballade en Polonaise van Vieuxtemps, bekende proefstukken van het grote vioolrepertoire.

En ten einde de attractie van deze eerste avond vol komen te maken, had men nog een tenor uit Londen, Otto Fischer Sobell als tweede solist gerequireerd.

,jC

11111

Huberman's rijpheid van voordracht, mannelijke toon, veerkrachtige streek, Intussen kon deze "magere schar technische vaardigheid en wat al meer minkel", zoals hij in een van onze voornaamste dagbladen werd gekwali - werden algemeen geprezen .

Zijn verblijf te Amsterdam werd be ficeerd, zijn publiek op siag veroveren.

Zó zelfs, dat de ondernemende vrien - sloten met een concert in de grote zaal op Dinsdag 17 October met den van den jeugdigen knaap , daartoe aangezet door toonaangevende kun - medewerking van het daartoe expres Concertgebouwstenaars, gelijk Julius Röntgen en se! ijk geëngageerde Orkest, dat die avond onder de leiding 1. Mossel, onverwijld gereed stonden stond van den tweeden dirigent tot het organiseren van een tweede J. J. T. Renard, aangezien Willem Kes avond op 4 October in de in die dagen blijkens late re officieuze mededelingen enigszins en vogue komende zaal_ van principieel weigerachtig was om "won de Werkende Stand. Aan dit concert derkinderen" te dirigeren. Per analo verleeAden de zo even genoemde giam heeft Kes in hetzelfde seizoen, Amsterdamse artisten bereidwillig hun toen er plotseling een rage ten opzichte persoonlijke medewerking. van wonderkinderen bij het publiek viel waar te nemen en de ook in later ,jC jaren bekende jonge pianist Raoul von Koczalsky voor de eerste maal naar Op de eerste avond speelde de jonge leerling van den ook in ons land ver - ons land was gekomen, bij zijn eenmaal

ingenomen standpunt volhard. Ondanks dit alles was het orkestconcert een nieuwe triomf voor den nu reeds tot 9-jarige gepromoveerden knaap. Huberman epateerde die avond met ver tolkingen van het bekende Concert van Paganini, de~ Legende van Wieniawski en de Danse Tzigane van Nachez .

Desniettemin heeft Huberman Amst e rdam voorlopig gemeden en het zou bijna een kwart eeuw duren aleer me n den groten violist hier terugzag. Nadat hij reeds enige malen met het Residentie-Orkest in Den Haag was opge treden kwam Huberman, begeleid door zijn vriend Paul Frenkel in de herfs t om he t van 1917 naar Amsterdam publiek van de.kleine zaal tot vervoering te brengen. Het succes was zo uitbun dig, dat het ene recital op het andere volgde . Geregeld zag men in de opeen volgende seizoenen Huberman's naam op de affiches der · kleine zaal en van .Kunstkring -concerten in de grote zaal prijken, maar het zou tot de 24ste September 1922 duren, aleer de kunste naar zijn. intrede in de grote abonne mentsconcerten zou doen. Onder Wil lem Mengelberg's leiding speelde hij die middag het concert van Brahms ; het was de glorieuze inzet van een reeks van telkens terugkerende muzi kale manifestaties, waar het gold eer te bewijzen aan vioolkunst van de hoogste orde.

* De dames Henriëtte en Anna Roll , een pianistenduo, dat gedurende vele tientallen · van jaren in elk seizoen een aanzienlijke rol op de podia van het Concertgebouw heeft gespeeld, een tweetal waaraan het moge hier incidenteel worden vermeld - Amsterdam de persoonlijke kennismaking van een figuur als bijv. Max Reger te danken heeft gehad, traden die avond als aanvullende solisten op met het concert voor 2 piano's van Mozart en de Varia ties over een thema van Beethoven door Saint Saëns. De orkestwerken op die avond waren uitsluitend obligatoir, Weber's Oberon -Ouverture en die van Mignon van Thomas met Le Cor tège de Bacchus uit Sylvia van Délibes a ls slotnummer.

* Een kwart eeuw nadien bleef hij onaf gebroken een der meest geziene solis ten van het grote podium in de hoofd stad. Het bleek nog eens op ondubbel zinnige wijze kort na de bevrijding in November 1945, toen hij op twee achtereenvolgende avonden tijdens een kortstondig verblijf in ons land zijn trouwe vrienden, mitsgaders een aantal nieuwe voor de laatste maal in ver rukking bracht door de magistrale vertolkingen van Tsjaikofski's viool concert, dat altoos tot zijn onvergete lijke praestaties heeft behoord.

* Die avond was de zaal bijna geheel gevuld . Maar toen Huberman twee jaar later, in September 1895, terugkwam, wederom met ·een eigen concert met het orkest en een recital, scheen de aardigheid voor het wonderkind er bij de Amsterdammers reeds af. Beide concerten waren matig bezocht, on danks het feit, dat Huberman het Concert van Beethoven als hoofd nummer van zijn programma had ge kozen. Artistiek was het wederom een enorme praestatie, die de aller grootste bewondering wekte.

S. BOTTENHEIM

5

4

...

•

/

1

;

'

De jeugdj a ren -van Bronisla w Huberman Het was op Zaterdag 23 September 1893, dat op het podium van de kleine zaal van het Concertgebouw een klein violistje zich aan het Amsterdams muzieklievend publiek kwam voorstelleh. De faam ener uitzonde r lij'ke begaafdheid was hem voorafgegaan en een optreden in de Kurza àl te Scheve ningen enige weken te voren zal aan het Amsterdamse debuut van Bronislaw Huberman .zeker geen schade hebben gedaan. Maar toch ook geen opmerke lijk voordeel hebben gebracht, want de zaal was op deze eerste avond te Amster .dam slechts matig be zet.

maarde Joseph Joachim, aangekondigd als wonderkind van 8 jaren - ondanks het feit, dat hij op 19 December 1882 was geboren en dus bijna elf telde onder begeleiding van Ary Belinfante, het concert van Mendelssohn, de Elegie van Ernst, een gavotte van Böhm en de Ballade en Polonaise van Vieuxtemps, bekende proefstukken van het grote vioolrepertoire.

En ten einde de attractie van deze eerste avond vol komen te maken, had men nog een tenor uit Londen, Otto Fischer Sobell als tweede solist gerequireerd.

,jC

11111

Huberman's rijpheid van voordracht, mannelijke toon, veerkrachtige streek, Intussen kon deze "magere schar technische vaardigheid en wat al meer minkel", zoals hij in een van onze voornaamste dagbladen werd gekwali - werden algemeen geprezen .

Zijn verblijf te Amsterdam werd be ficeerd, zijn publiek op siag veroveren.

Zó zelfs, dat de ondernemende vrien - sloten met een concert in de grote zaal op Dinsdag 17 October met den van den jeugdigen knaap , daartoe aangezet door toonaangevende kun - medewerking van het daartoe expres Concertgebouwstenaars, gelijk Julius Röntgen en se! ijk geëngageerde Orkest, dat die avond onder de leiding 1. Mossel, onverwijld gereed stonden stond van den tweeden dirigent tot het organiseren van een tweede J. J. T. Renard, aangezien Willem Kes avond op 4 October in de in die dagen blijkens late re officieuze mededelingen enigszins en vogue komende zaal_ van principieel weigerachtig was om "won de Werkende Stand. Aan dit concert derkinderen" te dirigeren. Per analo verleeAden de zo even genoemde giam heeft Kes in hetzelfde seizoen, Amsterdamse artisten bereidwillig hun toen er plotseling een rage ten opzichte persoonlijke medewerking. van wonderkinderen bij het publiek viel waar te nemen en de ook in later ,jC jaren bekende jonge pianist Raoul von Koczalsky voor de eerste maal naar Op de eerste avond speelde de jonge leerling van den ook in ons land ver - ons land was gekomen, bij zijn eenmaal

ingenomen standpunt volhard. Ondanks dit alles was het orkestconcert een nieuwe triomf voor den nu reeds tot 9-jarige gepromoveerden knaap. Huberman epateerde die avond met ver tolkingen van het bekende Concert van Paganini, de~ Legende van Wieniawski en de Danse Tzigane van Nachez .

Desniettemin heeft Huberman Amst e rdam voorlopig gemeden en het zou bijna een kwart eeuw duren aleer me n den groten violist hier terugzag. Nadat hij reeds enige malen met het Residentie-Orkest in Den Haag was opge treden kwam Huberman, begeleid door zijn vriend Paul Frenkel in de herfs t om he t van 1917 naar Amsterdam publiek van de.kleine zaal tot vervoering te brengen. Het succes was zo uitbun dig, dat het ene recital op het andere volgde . Geregeld zag men in de opeen volgende seizoenen Huberman's naam op de affiches der · kleine zaal en van .Kunstkring -concerten in de grote zaal prijken, maar het zou tot de 24ste September 1922 duren, aleer de kunste naar zijn. intrede in de grote abonne mentsconcerten zou doen. Onder Wil lem Mengelberg's leiding speelde hij die middag het concert van Brahms ; het was de glorieuze inzet van een reeks van telkens terugkerende muzi kale manifestaties, waar het gold eer te bewijzen aan vioolkunst van de hoogste orde.

* De dames Henriëtte en Anna Roll , een pianistenduo, dat gedurende vele tientallen · van jaren in elk seizoen een aanzienlijke rol op de podia van het Concertgebouw heeft gespeeld, een tweetal waaraan het moge hier incidenteel worden vermeld - Amsterdam de persoonlijke kennismaking van een figuur als bijv. Max Reger te danken heeft gehad, traden die avond als aanvullende solisten op met het concert voor 2 piano's van Mozart en de Varia ties over een thema van Beethoven door Saint Saëns. De orkestwerken op die avond waren uitsluitend obligatoir, Weber's Oberon -Ouverture en die van Mignon van Thomas met Le Cor tège de Bacchus uit Sylvia van Délibes a ls slotnummer.

* Een kwart eeuw nadien bleef hij onaf gebroken een der meest geziene solis ten van het grote podium in de hoofd stad. Het bleek nog eens op ondubbel zinnige wijze kort na de bevrijding in November 1945, toen hij op twee achtereenvolgende avonden tijdens een kortstondig verblijf in ons land zijn trouwe vrienden, mitsgaders een aantal nieuwe voor de laatste maal in ver rukking bracht door de magistrale vertolkingen van Tsjaikofski's viool concert, dat altoos tot zijn onvergete lijke praestaties heeft behoord.

* Die avond was de zaal bijna geheel gevuld . Maar toen Huberman twee jaar later, in September 1895, terugkwam, wederom met ·een eigen concert met het orkest en een recital, scheen de aardigheid voor het wonderkind er bij de Amsterdammers reeds af. Beide concerten waren matig bezocht, on danks het feit, dat Huberman het Concert van Beethoven als hoofd nummer van zijn programma had ge kozen. Artistiek was het wederom een enorme praestatie, die de aller grootste bewondering wekte.

S. BOTTENHEIM

5

4

...

•

/

1

;

Willem Andriessen zes(ig .J·aar Eenvoud en ongekunsteldheid, gepaard aan grootheid, gevoelswarmte en poëzie, deze combinatie van kwaliteiten is het, naar ik meen, die Willem Andriessen maken tot den populairsten onder de Nederlandse kunstenaars. Het is een eigenaardige deugd van ons volk, dat het wars is van pose, aanstellerij, egoen excentriciteit, en dat het scherp en shel onechtheid, charlatanerie en zelfverheffing doorziet.

•',1

.

*** Wie Andriessen niet kent en hem ontmoet - dat moet dus wel een buitenlander zijn - zal aanvankelijk, indien hij tenminste geen bijzonder zuivere intuïtie bezit, nauwelijks vermoeden met een onzer meest gevierde kunstenaars te doen te hebben. Hij is een van ons en er is geen afstand tussen hem en de eenvoudigsten uit het publiek.

En juist dat wordt zo gewaardeerd: dat deze grote kunstenaar, deze man, die voor niemand in den lande een onbekende is, nauwelijks achterstaande in populariteit bij onze beste voetballers, wielrenners of zwemsters, zo toegankelijk, zo vriendelijk en eenvoudig is. Die eenvoud nu, dat ongekunstelde, is echter niet alleen de menselijke kant van zijn wezen, zij is In volkomen harmonie met de kunstzinnige. Ware het niet zo, dan kon ook zij pose zijn! Ongecompliceerd als zijn menselijke persoonlijkheid is zijn artistieke. Geraffineerde of decadente kunst ligt hem niet. Het grootst is hij in Bach, Beethoven, Schumann en Brahms,

de meesters met een rijk gevoelsleven. dat niet al te subjectief of nerveus geschakeerd is, de vertolkers van het algemeen menselijke dus. Deze inspireren hem steeds opnieuw, leven in hoofd en hart en leiden zijn vingers tot strelen of kastijden van het klavier, tot de wonderen van zijn zo persoon lijke, want uit liefde, geestdrift of verrukking geboren, toucher. Onder zijn vingers groeit het kunstwerk organisch, nimmer wordt aan een detail-effect de grote lijn opgeofferd.

Zijn vertolking is niet de som van onderdelen, maar een totaal. In dien zin acht ik zijn spel, ondanks de magistrale wijze, waarop ook de vorm voor ons ontvouwd wordt, meer synthetisch dan analytisch. Van ieder werk, dat hij vertolkt, heeft hij een klare visie en deze is altijd gezond en ongecompliceerd. Niemand kent beter dan hij alle onderdelen, is dieper doorgedrongen in alle constructie-geheimen.

Meestal heeft hij ook alle belangrijke verhandelingen, die over het uit te voeren werk geschreven zijn, gelezen.

Maar dit zich intellectueel rekenschap geven heeft zich niet geschoven tussen hem en het kunstwerk als geheel.

Deze onbevangen overgave aan de geest daarvan, dit gebrek aan pose en aanstellerij, dit achterwege laten van onorganische subjectivismen maakt, dunkt mij, Andriessen tot een zo bij uitstek Nederlandsen pianist, tot den meest Nederlandsen van allen. Het is volkomen begrijpelijk, dat zijn naam buiten onze grenzén niet zo groot is als ten

onzent, voor ons is dat zijn kwaliteit.

Zijn visie op het kunstwerk is een hollandse visie; niet de enig-goede, maar de, voor ons, Nederlanders, beste, omdat zij eruit naar voren brengt die waarden, welke voor ons de grootste zijn.

Niet toevallig gingen onze gedachten in de eerste plaats uit naar den pianist.

We willen echter niet vergeten, dat Andriessen in zijn jonge jaren vooral ook blijk heeft gegeven van grote compositorische gaven, getuige zijn briljante, hooggestemde en rijk melodische pianoconce:rt, vele liederen en vooral zijn bloeiende, heerlijk zangrijke en stemmingsvolle Mis in Des. Tot zijn latere werken behoort een piano-sonate, die getuigt hoe Andriessen met zijn tijd mee geëvolueerd is, al is de lyriek en het enthousiaste elan der jonge jaren ons liever .

Tenslotte gedenken wij dan ook nog den paedagoog. Niet alleen den directeur van het Amsterdamse Conservatorium, den hoofdleraar voor piano, die tal van voortreffelijke pianisten aan ons land heeft geschonken en die als pianist zo zijn verworvenheden bestendigt voor een verre toekomst, maar ook den spreker over muziek, den leraar der analyseklassen, die de a.s. toonkunstenaars inleidt tot de vorm, maar vooral tot het wezen der muziek, _ meer nog den praeceptor bataviae, den spreker voor volksuniversiteiten, die met benijdenswaardig aanvoelingsvermogen en mededelingskunst duizenden en nog eens duizenden leken heeft nadergebracht tot het wonder der muziek en die zijn enthousiasme op hen heeft overgedragen .

Van deze paedagogische, zo goed als van de piaoistische en menselijke kwaliteiten hebben ook de gijzelaars van St. Michelsgestel genoten, toen Andries-

6

Willem Andriessen

sen in 1942 en 1943 negen maanden geïnterneerd was en hen geregeld vergastteopalles wat de pianoliteratuur aan schoons te bieden had . Hoe zullen zij gevoeld hebben dat de muziek den mens geschonken is niet in de eerste plaats als een schone luxe en een heerlijk middel van genot, maar als troost in lijden, voorspiegeling van betere werelden, getuigenis van hoger leven en edeler streven, en als bevrijding van den geest, ook in gevangenschap en onderdrukking.

Deze boodschap te mogen brengen, velen zo kennelijk een zegen te zijn, was, ondanks alles, een uitverkoren lot .

Moge het Willem Andriessen gegeven zijn nog lang de schoonheid te dienen, van haar te getuigen en ons haar geluk deelachtig te doen worden .

BERNET KEMPERS

7

•

,/

Willem Andriessen zes(ig .J·aar Eenvoud en ongekunsteldheid, gepaard aan grootheid, gevoelswarmte en poëzie, deze combinatie van kwaliteiten is het, naar ik meen, die Willem Andriessen maken tot den populairsten onder de Nederlandse kunstenaars. Het is een eigenaardige deugd van ons volk, dat het wars is van pose, aanstellerij, egoen excentriciteit, en dat het scherp en shel onechtheid, charlatanerie en zelfverheffing doorziet.

•',1

.

*** Wie Andriessen niet kent en hem ontmoet - dat moet dus wel een buitenlander zijn - zal aanvankelijk, indien hij tenminste geen bijzonder zuivere intuïtie bezit, nauwelijks vermoeden met een onzer meest gevierde kunstenaars te doen te hebben. Hij is een van ons en er is geen afstand tussen hem en de eenvoudigsten uit het publiek.

En juist dat wordt zo gewaardeerd: dat deze grote kunstenaar, deze man, die voor niemand in den lande een onbekende is, nauwelijks achterstaande in populariteit bij onze beste voetballers, wielrenners of zwemsters, zo toegankelijk, zo vriendelijk en eenvoudig is. Die eenvoud nu, dat ongekunstelde, is echter niet alleen de menselijke kant van zijn wezen, zij is In volkomen harmonie met de kunstzinnige. Ware het niet zo, dan kon ook zij pose zijn! Ongecompliceerd als zijn menselijke persoonlijkheid is zijn artistieke. Geraffineerde of decadente kunst ligt hem niet. Het grootst is hij in Bach, Beethoven, Schumann en Brahms,

de meesters met een rijk gevoelsleven. dat niet al te subjectief of nerveus geschakeerd is, de vertolkers van het algemeen menselijke dus. Deze inspireren hem steeds opnieuw, leven in hoofd en hart en leiden zijn vingers tot strelen of kastijden van het klavier, tot de wonderen van zijn zo persoon lijke, want uit liefde, geestdrift of verrukking geboren, toucher. Onder zijn vingers groeit het kunstwerk organisch, nimmer wordt aan een detail-effect de grote lijn opgeofferd.

Zijn vertolking is niet de som van onderdelen, maar een totaal. In dien zin acht ik zijn spel, ondanks de magistrale wijze, waarop ook de vorm voor ons ontvouwd wordt, meer synthetisch dan analytisch. Van ieder werk, dat hij vertolkt, heeft hij een klare visie en deze is altijd gezond en ongecompliceerd. Niemand kent beter dan hij alle onderdelen, is dieper doorgedrongen in alle constructie-geheimen.

Meestal heeft hij ook alle belangrijke verhandelingen, die over het uit te voeren werk geschreven zijn, gelezen.

Maar dit zich intellectueel rekenschap geven heeft zich niet geschoven tussen hem en het kunstwerk als geheel.

Deze onbevangen overgave aan de geest daarvan, dit gebrek aan pose en aanstellerij, dit achterwege laten van onorganische subjectivismen maakt, dunkt mij, Andriessen tot een zo bij uitstek Nederlandsen pianist, tot den meest Nederlandsen van allen. Het is volkomen begrijpelijk, dat zijn naam buiten onze grenzén niet zo groot is als ten

onzent, voor ons is dat zijn kwaliteit.

Zijn visie op het kunstwerk is een hollandse visie; niet de enig-goede, maar de, voor ons, Nederlanders, beste, omdat zij eruit naar voren brengt die waarden, welke voor ons de grootste zijn.

Niet toevallig gingen onze gedachten in de eerste plaats uit naar den pianist.

We willen echter niet vergeten, dat Andriessen in zijn jonge jaren vooral ook blijk heeft gegeven van grote compositorische gaven, getuige zijn briljante, hooggestemde en rijk melodische pianoconce:rt, vele liederen en vooral zijn bloeiende, heerlijk zangrijke en stemmingsvolle Mis in Des. Tot zijn latere werken behoort een piano-sonate, die getuigt hoe Andriessen met zijn tijd mee geëvolueerd is, al is de lyriek en het enthousiaste elan der jonge jaren ons liever .

Tenslotte gedenken wij dan ook nog den paedagoog. Niet alleen den directeur van het Amsterdamse Conservatorium, den hoofdleraar voor piano, die tal van voortreffelijke pianisten aan ons land heeft geschonken en die als pianist zo zijn verworvenheden bestendigt voor een verre toekomst, maar ook den spreker over muziek, den leraar der analyseklassen, die de a.s. toonkunstenaars inleidt tot de vorm, maar vooral tot het wezen der muziek, _ meer nog den praeceptor bataviae, den spreker voor volksuniversiteiten, die met benijdenswaardig aanvoelingsvermogen en mededelingskunst duizenden en nog eens duizenden leken heeft nadergebracht tot het wonder der muziek en die zijn enthousiasme op hen heeft overgedragen .

Van deze paedagogische, zo goed als van de piaoistische en menselijke kwaliteiten hebben ook de gijzelaars van St. Michelsgestel genoten, toen Andries-

6

Willem Andriessen

sen in 1942 en 1943 negen maanden geïnterneerd was en hen geregeld vergastteopalles wat de pianoliteratuur aan schoons te bieden had . Hoe zullen zij gevoeld hebben dat de muziek den mens geschonken is niet in de eerste plaats als een schone luxe en een heerlijk middel van genot, maar als troost in lijden, voorspiegeling van betere werelden, getuigenis van hoger leven en edeler streven, en als bevrijding van den geest, ook in gevangenschap en onderdrukking.

Deze boodschap te mogen brengen, velen zo kennelijk een zegen te zijn, was, ondanks alles, een uitverkoren lot .

Moge het Willem Andriessen gegeven zijn nog lang de schoonheid te dienen, van haar te getuigen en ons haar geluk deelachtig te doen worden .

BERNET KEMPERS

7

•

,/

CONCERTGEBOUWORKEST op rets INT ERLAKEN ·1947 Een, terugblik op het drieweekse verblijf van het Concertgebouwor kest in lnterlaken roept onwillékellrig in.de eerste plaats · herinrieringen op aan zqn, warmte . en nog eens zón. En wanneer ik dan overweeg, dat . voor de lezers van "Prae ludium" enkele notities over onze concerten toch belangwekkender zullen zijn dan een relaas over strand badgenoegens en bergtoeren, dan blijkt dat de gedachte aan de concerten onverbrekelijk verbonden is met die aan hitte en transpiratie.

Want, zoals op bijna alles in deze zomer, drukte de temperatuur zijn niet altijd even aangenaam stempel op onze concer t en.

Velen van ons dachten terug - ik meen zelfs enkelen met een tikje weemoed in 't hart aan onze Poolexpeditie naar Engeland in Februari, toen wij een ander uiterste beleefden.

De tegenstelling was inder daad groot~ in Engeland bijna of in 't geheel niet verwarmde concertzalen, in lnterlaken een Kur -

zaal die zelfs nog niet 's avonds door tegen elkaar geopende vensters dragelijk gemaakt kon worden.

Verscheidene toehoorders gaven er .dan ook de voorkeur aan, ons op het terras te beluisteren. De acoustiek van de zaal kon hiervoor geen beletsel wezen: men kon er slechts op voor uitgaan .

Ik stel echter met gerechtvaardigde trots vast, dat noch de koude, noch de hitte van invloed ge weest zijn op de praesta ties van het orkest: de stemming (muzikaaltech nisch gesproken!), was overal en onder de moei 1ijkste omstandigheden onberispelijk. Hulde hier voor aan onze blazers .

Natuurlijk had het prachtige weer ook hier zijn aangename kanten . Behalve dat we ,onze vrije tijd op de meest ideale wijze konden besteden, betekenden de pauzes van de concerten, gedurende welke het publiek en wij ons in de mooi verlichte Kurgarten konden vertreden, ware verademingen.

Het officiële openings -

concert, dat o.a. werd bijgewoond door enige Bundesräte en door on zen gezant in Bern (welke laatste ook het bescherm heerschap over onze con certen op zich genomen had), stond onder leiding van Eduard van Beinum, die Raast We be r's Euryan the de Zevende van Bruckner dirigeerde.

Bruckner voor dit publiek, het had voor mijn gevoel iets van een experiment, maar (indien het dat was) dan slaagde het volkomen. Voor de genen, die dit concert door de radio beluisterd hebben, .is het wellicht interessant te vernemen , dat de korte onderbreking in het Adagio het gevolg was van een sto ring in het electrisch net , waardoor we in het don -· ker kwamen te zitten .

We speelden nog een paar maten uit het hoofd door, tot Van Beinum op een geschikt moment het stopsein gaf. Solist was Jacques Thibaud in Mozart's G dur concert .

Het tweede concert speelden we onder To masi, met Casadesus in het vierde concert

van Saint-Saëns. Tomasi leidde Schumann's vierde symphonie, de Prélude van Debussy en La Valse.

(Mijn sigarenjuffrouw, die door de radio geluisterd had: ,,$ie haben wunderbar gespielt, nur das letzte Stück kam mir ein bischen verschwommen vor ."

Zulke toonbankgesprekken waren aan de orde van de dag) .

Twee dagen later ver scheen Dobrowen, die op zijn concertcomposi ties van Ri msky-Korsa kow en Tschaikowsky dirigeerde. Deze werken dienden als omlijsting voor het vioolconcert van Bartók, dat gespeeld werd door d,en twintigjarigen Zwitsersen violist Hansheinz Schneeberger.

Otto Klemperer was onze gast op het vierde concert: de symphonie zonder menuet van Mozart, het tweede Brandenbu rgse concert van Bach (met de berucht moeilijke, hoge trompetsolo) en de Eroica stonden op het programma.

De avond, volgende op dit concert, bracht een nieuw initiatief van de kurdirectie, nl. een "Sere nade" op de Tell-spiel platz. Het Blaaskwintet, het koperkwartet en het Amsterdams Kamermuziekgezelschap concerteerden hier in een wel zeer ongewone omgeving.

Gezeten onder een boom, voor een decor van Zwitserse hu isjes (een hiervan diende als ,,i olisten kamer"), speel den zij op deze prachtige, windstille avond o.a. werken van Haydn, Schubert en Hindemith.

Daarna kwam Bernar d ino Molinari uit Rome, ons Amsterdammers minder bekend, maar toch een man met een belangrijk muzikaal verleden.

Zijn programma was te uitgebreid om hier op te noemen en muntte niet uit door goede smaak, het geen overigens noch zijn schuld, noch die van onze directie was . Solis·t op deze avond was de opera zanger Joel Berglund.

Het laatste concert werd geleid door Paul Kletzki.

Hij bracht een ons onbekend werk van den Zwit ser Willy Burkhard, een Hymnus voor orkest.

Daarna speelde Angelica von Sauer-Morales (Mexico-Wien, zoals het programma weids opmerkte) het pianoconcert in f van Chopin en na de pauze ging de Vierde van Brahms in de zoveelste van de serie opvattingen die we in de loop der jaren van dit werk hebben mogen vertolken (waarmee ik niets ten nadele van juist deze opvatting wil zeggen).

En daarmee was het einde gekomen van onze

8

staggione in lnterlaken .

Zij trok al heel wat meer buitenlanders dan ons vorig optreden in 1946.

Het was een merkwaar dig publiek, waarvoor wij speelden . Men kon drie categorieën waarnemen: in de eerste plaats de vreemdelingen, Engelsen, Fransen, Belgen en Amerikanen.

Of hun aanwezigheid in Inter laken een gevolg was van onze concerten of dat het precies omgekeerd was, viel niet uit te maken, althans niet door ons. De tweede groep werd gevormd door de "iriboorlingen", bewoners van het dorp en naaste omgeving, die zeer waarschijnlijk grotendeels meer voor het evenement dan voor de muziek kwamen. Ten slotte waren er de Berners en de van nog verder komende Zwitsers, van wie· men tenminste zeker kon aannemen dat ze voor ons kwamen.

Met deze overwegingen begeef ik me echter op het terrein van de kurhaus directie, die ons uitge nodigd had. Wat haar wensen voor het volgend jaar zijn, ligt nog in de schoot der goden verborgen.

Maar "Barkis is willing".

J. d.

N.

9

•

,/

.1

CONCERTGEBOUWORKEST op rets INT ERLAKEN ·1947 Een, terugblik op het drieweekse verblijf van het Concertgebouwor kest in lnterlaken roept onwillékellrig in.de eerste plaats · herinrieringen op aan zqn, warmte . en nog eens zón. En wanneer ik dan overweeg, dat . voor de lezers van "Prae ludium" enkele notities over onze concerten toch belangwekkender zullen zijn dan een relaas over strand badgenoegens en bergtoeren, dan blijkt dat de gedachte aan de concerten onverbrekelijk verbonden is met die aan hitte en transpiratie.

Want, zoals op bijna alles in deze zomer, drukte de temperatuur zijn niet altijd even aangenaam stempel op onze concer t en.

Velen van ons dachten terug - ik meen zelfs enkelen met een tikje weemoed in 't hart aan onze Poolexpeditie naar Engeland in Februari, toen wij een ander uiterste beleefden.

De tegenstelling was inder daad groot~ in Engeland bijna of in 't geheel niet verwarmde concertzalen, in lnterlaken een Kur -

zaal die zelfs nog niet 's avonds door tegen elkaar geopende vensters dragelijk gemaakt kon worden.

Verscheidene toehoorders gaven er .dan ook de voorkeur aan, ons op het terras te beluisteren. De acoustiek van de zaal kon hiervoor geen beletsel wezen: men kon er slechts op voor uitgaan .

Ik stel echter met gerechtvaardigde trots vast, dat noch de koude, noch de hitte van invloed ge weest zijn op de praesta ties van het orkest: de stemming (muzikaaltech nisch gesproken!), was overal en onder de moei 1ijkste omstandigheden onberispelijk. Hulde hier voor aan onze blazers .

Natuurlijk had het prachtige weer ook hier zijn aangename kanten . Behalve dat we ,onze vrije tijd op de meest ideale wijze konden besteden, betekenden de pauzes van de concerten, gedurende welke het publiek en wij ons in de mooi verlichte Kurgarten konden vertreden, ware verademingen.

Het officiële openings -

concert, dat o.a. werd bijgewoond door enige Bundesräte en door on zen gezant in Bern (welke laatste ook het bescherm heerschap over onze con certen op zich genomen had), stond onder leiding van Eduard van Beinum, die Raast We be r's Euryan the de Zevende van Bruckner dirigeerde.

Bruckner voor dit publiek, het had voor mijn gevoel iets van een experiment, maar (indien het dat was) dan slaagde het volkomen. Voor de genen, die dit concert door de radio beluisterd hebben, .is het wellicht interessant te vernemen , dat de korte onderbreking in het Adagio het gevolg was van een sto ring in het electrisch net , waardoor we in het don -· ker kwamen te zitten .

We speelden nog een paar maten uit het hoofd door, tot Van Beinum op een geschikt moment het stopsein gaf. Solist was Jacques Thibaud in Mozart's G dur concert .

Het tweede concert speelden we onder To masi, met Casadesus in het vierde concert

van Saint-Saëns. Tomasi leidde Schumann's vierde symphonie, de Prélude van Debussy en La Valse.

(Mijn sigarenjuffrouw, die door de radio geluisterd had: ,,$ie haben wunderbar gespielt, nur das letzte Stück kam mir ein bischen verschwommen vor ."

Zulke toonbankgesprekken waren aan de orde van de dag) .

Twee dagen later ver scheen Dobrowen, die op zijn concertcomposi ties van Ri msky-Korsa kow en Tschaikowsky dirigeerde. Deze werken dienden als omlijsting voor het vioolconcert van Bartók, dat gespeeld werd door d,en twintigjarigen Zwitsersen violist Hansheinz Schneeberger.

Otto Klemperer was onze gast op het vierde concert: de symphonie zonder menuet van Mozart, het tweede Brandenbu rgse concert van Bach (met de berucht moeilijke, hoge trompetsolo) en de Eroica stonden op het programma.

De avond, volgende op dit concert, bracht een nieuw initiatief van de kurdirectie, nl. een "Sere nade" op de Tell-spiel platz. Het Blaaskwintet, het koperkwartet en het Amsterdams Kamermuziekgezelschap concerteerden hier in een wel zeer ongewone omgeving.

Gezeten onder een boom, voor een decor van Zwitserse hu isjes (een hiervan diende als ,,i olisten kamer"), speel den zij op deze prachtige, windstille avond o.a. werken van Haydn, Schubert en Hindemith.

Daarna kwam Bernar d ino Molinari uit Rome, ons Amsterdammers minder bekend, maar toch een man met een belangrijk muzikaal verleden.

Zijn programma was te uitgebreid om hier op te noemen en muntte niet uit door goede smaak, het geen overigens noch zijn schuld, noch die van onze directie was . Solis·t op deze avond was de opera zanger Joel Berglund.

Het laatste concert werd geleid door Paul Kletzki.

Hij bracht een ons onbekend werk van den Zwit ser Willy Burkhard, een Hymnus voor orkest.

Daarna speelde Angelica von Sauer-Morales (Mexico-Wien, zoals het programma weids opmerkte) het pianoconcert in f van Chopin en na de pauze ging de Vierde van Brahms in de zoveelste van de serie opvattingen die we in de loop der jaren van dit werk hebben mogen vertolken (waarmee ik niets ten nadele van juist deze opvatting wil zeggen).

En daarmee was het einde gekomen van onze

8

staggione in lnterlaken .

Zij trok al heel wat meer buitenlanders dan ons vorig optreden in 1946.

Het was een merkwaar dig publiek, waarvoor wij speelden . Men kon drie categorieën waarnemen: in de eerste plaats de vreemdelingen, Engelsen, Fransen, Belgen en Amerikanen.

Of hun aanwezigheid in Inter laken een gevolg was van onze concerten of dat het precies omgekeerd was, viel niet uit te maken, althans niet door ons. De tweede groep werd gevormd door de "iriboorlingen", bewoners van het dorp en naaste omgeving, die zeer waarschijnlijk grotendeels meer voor het evenement dan voor de muziek kwamen. Ten slotte waren er de Berners en de van nog verder komende Zwitsers, van wie· men tenminste zeker kon aannemen dat ze voor ons kwamen.

Met deze overwegingen begeef ik me echter op het terrein van de kurhaus directie, die ons uitge nodigd had. Wat haar wensen voor het volgend jaar zijn, ligt nog in de schoot der goden verborgen.

Maar "Barkis is willing".

J. d.

N.

9

•

,/

.1

Henk -van Wezel een zt!veren ju6t!eum ' begrip "Concertgebouw" ten nauwste verbonden zijn, neemt Van Wezel Wezel ·, eerste solo-cell_ist van het stellig een eerste plaats in.

Concertgebouworkest, 25 jaar aan IJverig en geïnteresseerd lid van ons deze instelling verbonden: een zilve- orkest zijn - vooral wanneer zo'n lid niet rust vóór hij aan de eerste lessenaar ren jubileum dat tot grote dankbaarvan zijn groep zit - betekent: een heid stemt en. . . . tot feestviering veeleisende taak vervullen. Een derge- . lijke overvloed van muzikale energie noodt! zoekt daarnaast echter nog andere uitwegen. En zo verwondert h.et ons niet, dat Van Wezel als solist en Geboren 9 Maart 1895, opgroeiend ensemblespeler eveneens eeri eerbiedin een niet uitgesproken muzikaal waardige staat van dienst achter (en milieu, toonde de jonge Van Wezel nog vóór) zich heeft. spoedig een zó geprononceerde aanleg Componisten èn publiek, zij hebben zich voor de kunst van Euterpe, dat het te verheugen over de musiceer-drang, kiezen van de muzikale loopbaan als welke den jubilaris bezielt en waardoor vanzelf sprak. Aan het Kon. Conservahij in het Amsterdamse muziekleven torium te Den Haag studeerde hij als kamermuziekspeler een bijzondere cello en piano, deed voor beide instruplaats inneemt. Hij is - voor zijn menten met gunstig gevolg eindexamen, instrument - een der beste "speurna voor het eerste gestudeerd te hebben ders" geweest op het terrein der bij Charles van lsterdael en voor het nieuwere muziek". Met Julius Hijman tweede bij den bekenden pianist en aan de vleugel heeft hij van 1927-1930 paedagoog Carel Lodewijk Willem serie$ concerten gegeven, waarbij werd Wirtz. Daar Van Wezel een kunstenaar uitgegaan van het beginsel om naast is met de typische cellisten-gevoeligheid de classieken voornamelijk die auteurs verpandde hij zijn hart aan de vier te spelen, die niet of nog niet aan de zingende snaren en werkte verder bij beurt kwamen zoals hun talenten verIsaak Mossel en Gerard Hekking. Vóór dienden. Dat was in de tijd, dat "De hij aan het Concertgebouworkest ver- Tijd" dit tweetal noemde: ,,onze bonden werd, speelde hij in het Resi- moderne profeten" . dentie-orkest en in de Franse Opera.

Onder de talrijke kunstenaars, die * geregeld het Amsterdamse podium bevolken, en die met de naam en het En dat hun muzikaal speurders-instinct

Op I September

1947 was Henk van

*

HENK VAN WEZEL

11

10

•

/

Henk -van Wezel een zt!veren ju6t!eum ' begrip "Concertgebouw" ten nauwste verbonden zijn, neemt Van Wezel Wezel ·, eerste solo-cell_ist van het stellig een eerste plaats in.

Concertgebouworkest, 25 jaar aan IJverig en geïnteresseerd lid van ons deze instelling verbonden: een zilve- orkest zijn - vooral wanneer zo'n lid niet rust vóór hij aan de eerste lessenaar ren jubileum dat tot grote dankbaarvan zijn groep zit - betekent: een heid stemt en. . . . tot feestviering veeleisende taak vervullen. Een derge- . lijke overvloed van muzikale energie noodt! zoekt daarnaast echter nog andere uitwegen. En zo verwondert h.et ons niet, dat Van Wezel als solist en Geboren 9 Maart 1895, opgroeiend ensemblespeler eveneens eeri eerbiedin een niet uitgesproken muzikaal waardige staat van dienst achter (en milieu, toonde de jonge Van Wezel nog vóór) zich heeft. spoedig een zó geprononceerde aanleg Componisten èn publiek, zij hebben zich voor de kunst van Euterpe, dat het te verheugen over de musiceer-drang, kiezen van de muzikale loopbaan als welke den jubilaris bezielt en waardoor vanzelf sprak. Aan het Kon. Conservahij in het Amsterdamse muziekleven torium te Den Haag studeerde hij als kamermuziekspeler een bijzondere cello en piano, deed voor beide instruplaats inneemt. Hij is - voor zijn menten met gunstig gevolg eindexamen, instrument - een der beste "speurna voor het eerste gestudeerd te hebben ders" geweest op het terrein der bij Charles van lsterdael en voor het nieuwere muziek". Met Julius Hijman tweede bij den bekenden pianist en aan de vleugel heeft hij van 1927-1930 paedagoog Carel Lodewijk Willem serie$ concerten gegeven, waarbij werd Wirtz. Daar Van Wezel een kunstenaar uitgegaan van het beginsel om naast is met de typische cellisten-gevoeligheid de classieken voornamelijk die auteurs verpandde hij zijn hart aan de vier te spelen, die niet of nog niet aan de zingende snaren en werkte verder bij beurt kwamen zoals hun talenten verIsaak Mossel en Gerard Hekking. Vóór dienden. Dat was in de tijd, dat "De hij aan het Concertgebouworkest ver- Tijd" dit tweetal noemde: ,,onze bonden werd, speelde hij in het Resi- moderne profeten" . dentie-orkest en in de Franse Opera.

Onder de talrijke kunstenaars, die * geregeld het Amsterdamse podium bevolken, en die met de naam en het En dat hun muzikaal speurders-instinct

Op I September

1947 was Henk van

*

HENK VAN WEZEL

11

10

•

/

een orgaan di prime cartella was, bewees hun keuze. Henk Badings beleefde door dit duo zijn allereerste openbare uitvoering en verder kunnen we de reeks uitgevoerde namen zonder enig gewetensbezwaar indrukwekkend noemen: Straesser, Matth. Vermeulen, Pijper, Dresçlen, Hendr. Andriessen, Schäfer, Hindemith, Toch, Casella, Paul' Pisk, Cherepnin, Anton Webern, Janácek, Pizetti, Kodaly, Joachim Nin, De Falla, Migot, Voormolen, Egon Wellesz e.a. Deze nomenclatuur ver tegenwoordigt een schat van muzikale en technische kracht en geestdrift .

Het apostolaat van het duo ging zóver, dat het zelfs eenmaal een concert van nieuwe werken gaf, waarbij het affiche geen entrée-prijs vermeldde!

Een unicum · in het concertbedrijf.

De dankbaarheid van vele componisten uitte zich in de opdracht hunner werken aan Van . Wezel, die het betreurt, dat er de laatste jaren betrekkelijk weinig nieuws èn goeds voor cello geschreven wordt.

* Van het Concertgebouw-trio - dat meer aanbiedingen heeft, óók uit het buitenland, dan het verwerken kan was en bleef hij de stuwende kracht, achtereenvolgens in samenwerking met Henriëtte Bosmans, Ferd . Helmann en George van Renesse, thans met Jan Keessen en Gerard Hengeveld. Nieuwe cello-concerten met orkest crëerde hij van de Nederlandse componisten Henk Badings, Guillaume Landré, Rudolf Mengelberg, Th-eo van der Bijl en Jan Koetsier, van de buitenlandse: Krein, Paul Hindemith en Ernst Toch.

Daarnaast liet hij vanzelfsprekend ook aan het classiek repertoire alle recht wedervaren.

Op invitatie van dr. Karl Muck speelde hij te Bayreuth, met het Trio maakte hij tournée's door West-Indië en ZuidAmerik~. op uitnodiging van de Sorbonne speelde hij te Parijs moderne muziek (o.a. Matth. Vermeulen en Paul Hindemith) en met de vermelding, dat hij bovendien in vele Europese Steden concerteerde, is de schets voltooid van een artistieke, idealistische arbeid, die de bewondering van alle muziekvrienden wekt .

* Bij de aanvang van het seizoen 19471948 zal Van Wezel onder leiding van Eduard van Beinum de solo-cellopartij spelen in "Don Quixote" van Strauss, te Amsterdam, Den Haag en Haarlem.

<?fen nieuw

werk

van

Richard Strauss /

Metamorphosen

-

een studie voor 23 solo-strijkers Het is ongeveer 60 jaar geleden dat de figuur Richard Strauss in de muziekwereld als jonge, veelbelovende kracht op de voorgrond trad. Zijn naam werd steeds meer genoemd als een muzikaal phenomeen en geniaal vernieuwer. In de winter 1887- 1888 ontstond het symphonisch ge.dicht "Don Juan", in het daarop volger.de jaar "Tod und Yer klärung", dat voor geruime tijd zijn populairste schepping zo u worden en in zekere zin het standaardwerk van alles wat zich vooruitstrevend en revolutionnair voelde.

De opkomst van Richard Strauss valt samen met de oprichting van het Amsterdams Concertgebouw en weldra trad onze instel -

ling ook in contact met den jongen meester, een contact dat steeds sterker en levendiger werd en in 1899 in de opdracht van "Ein Heldenleben" aan ons orkest en zijn dirigent voor de histori e zou worden bekrachtigd.

Wellicht reeds sedert een hele generatie staat de figuur Richard Strauss vast omlijnd als de machtige re presentant van heel een tijdsgewricht voor ons en het is haast ui~: sluitend op het gebied van de op .era dat h1J in de laatste decennia het repertoire nog met nieuwe variaties van zijn creatieve geest verrijkt.

Een nieuw instrument aa l werk van den thans 83-jarigen meester zal dus ieder muziekvriend met spanning tegemoet zien. En deze spanning zal stellig nog worden verhoogd, wanneer men de zeer eigenaardige opzet van het werk bekijkt. ,,Metamorphosen - een studie voor 23 solo-strijkers" noemt de componist zijn werk. Een ensemble van 10 violen, 5 viola's, 5 violoncellen en 3 contrabassen - - alle geheel solistisch behandeld is op zich zelf reeds zonder voorbeeld in de muzieklitteratuur.

Het is een zeer eigenaardig klankvisioen dat Strauss voor de geest zweeft. Deze muziek heeft niets m.eer gemeen met de realistische uitbeelding, waarmede ons Strauss in vroeger jaren overrompelde en fascineerde, het is veel me~r het bezonken, stille misuceren van een WIJS man . Met een souvereine beheersing vlecht hij in brede lijnen de stemmen door elkaar, geen scherpe karakteristiek, geen rhytmische en dramatische tegenstellingen, doch een wijdse samenzang van gelijk gekleurde stemmen.

* Debussy schreef eens: ,,De aantrekking, die de virtuoos op het publiek uitoefent, gelijkt vrij veel op die, welke de menigte naar het circus lokt. Men hoopt steeds, dat er iets gevaarlijks gaat gebeuren; Mr. X. zal vioolspelen, terwijl hij Mr. Y op zijn schouders neemt, of wel Mr. Z. zal zijn stuk voleinden door met zijn tanden de piano op te lichten."

*

Onder de thematische gegevens spelen de beginmaten - in 't bijzonder de derde en vierde - van de treurmars uit Beethoven's Eroica een opmerkelijke rol. Zij bepalen de sfeer van het geheel. De partituur is volgens aantekening op 12 April 1945 te Garmisch voltooid.

R. M.

Henk van Wezel beheerst zijn instrument virtuoos, doch wanneer hij speelt, weet hij alleen nog maar iets van: de muziek.

Ad multos annos!

Richard Strauss

THEO VAN DER BIJL

13

12

•

/

een orgaan di prime cartella was, bewees hun keuze. Henk Badings beleefde door dit duo zijn allereerste openbare uitvoering en verder kunnen we de reeks uitgevoerde namen zonder enig gewetensbezwaar indrukwekkend noemen: Straesser, Matth. Vermeulen, Pijper, Dresçlen, Hendr. Andriessen, Schäfer, Hindemith, Toch, Casella, Paul' Pisk, Cherepnin, Anton Webern, Janácek, Pizetti, Kodaly, Joachim Nin, De Falla, Migot, Voormolen, Egon Wellesz e.a. Deze nomenclatuur ver tegenwoordigt een schat van muzikale en technische kracht en geestdrift .

Het apostolaat van het duo ging zóver, dat het zelfs eenmaal een concert van nieuwe werken gaf, waarbij het affiche geen entrée-prijs vermeldde!

Een unicum · in het concertbedrijf.

De dankbaarheid van vele componisten uitte zich in de opdracht hunner werken aan Van . Wezel, die het betreurt, dat er de laatste jaren betrekkelijk weinig nieuws èn goeds voor cello geschreven wordt.

* Van het Concertgebouw-trio - dat meer aanbiedingen heeft, óók uit het buitenland, dan het verwerken kan was en bleef hij de stuwende kracht, achtereenvolgens in samenwerking met Henriëtte Bosmans, Ferd . Helmann en George van Renesse, thans met Jan Keessen en Gerard Hengeveld. Nieuwe cello-concerten met orkest crëerde hij van de Nederlandse componisten Henk Badings, Guillaume Landré, Rudolf Mengelberg, Th-eo van der Bijl en Jan Koetsier, van de buitenlandse: Krein, Paul Hindemith en Ernst Toch.

Daarnaast liet hij vanzelfsprekend ook aan het classiek repertoire alle recht wedervaren.

Op invitatie van dr. Karl Muck speelde hij te Bayreuth, met het Trio maakte hij tournée's door West-Indië en ZuidAmerik~. op uitnodiging van de Sorbonne speelde hij te Parijs moderne muziek (o.a. Matth. Vermeulen en Paul Hindemith) en met de vermelding, dat hij bovendien in vele Europese Steden concerteerde, is de schets voltooid van een artistieke, idealistische arbeid, die de bewondering van alle muziekvrienden wekt .

* Bij de aanvang van het seizoen 19471948 zal Van Wezel onder leiding van Eduard van Beinum de solo-cellopartij spelen in "Don Quixote" van Strauss, te Amsterdam, Den Haag en Haarlem.

<?fen nieuw

werk

van

Richard Strauss /

Metamorphosen

-

een studie voor 23 solo-strijkers Het is ongeveer 60 jaar geleden dat de figuur Richard Strauss in de muziekwereld als jonge, veelbelovende kracht op de voorgrond trad. Zijn naam werd steeds meer genoemd als een muzikaal phenomeen en geniaal vernieuwer. In de winter 1887- 1888 ontstond het symphonisch ge.dicht "Don Juan", in het daarop volger.de jaar "Tod und Yer klärung", dat voor geruime tijd zijn populairste schepping zo u worden en in zekere zin het standaardwerk van alles wat zich vooruitstrevend en revolutionnair voelde.

De opkomst van Richard Strauss valt samen met de oprichting van het Amsterdams Concertgebouw en weldra trad onze instel -

ling ook in contact met den jongen meester, een contact dat steeds sterker en levendiger werd en in 1899 in de opdracht van "Ein Heldenleben" aan ons orkest en zijn dirigent voor de histori e zou worden bekrachtigd.

Wellicht reeds sedert een hele generatie staat de figuur Richard Strauss vast omlijnd als de machtige re presentant van heel een tijdsgewricht voor ons en het is haast ui~: sluitend op het gebied van de op .era dat h1J in de laatste decennia het repertoire nog met nieuwe variaties van zijn creatieve geest verrijkt.

Een nieuw instrument aa l werk van den thans 83-jarigen meester zal dus ieder muziekvriend met spanning tegemoet zien. En deze spanning zal stellig nog worden verhoogd, wanneer men de zeer eigenaardige opzet van het werk bekijkt. ,,Metamorphosen - een studie voor 23 solo-strijkers" noemt de componist zijn werk. Een ensemble van 10 violen, 5 viola's, 5 violoncellen en 3 contrabassen - - alle geheel solistisch behandeld is op zich zelf reeds zonder voorbeeld in de muzieklitteratuur.

Het is een zeer eigenaardig klankvisioen dat Strauss voor de geest zweeft. Deze muziek heeft niets m.eer gemeen met de realistische uitbeelding, waarmede ons Strauss in vroeger jaren overrompelde en fascineerde, het is veel me~r het bezonken, stille misuceren van een WIJS man . Met een souvereine beheersing vlecht hij in brede lijnen de stemmen door elkaar, geen scherpe karakteristiek, geen rhytmische en dramatische tegenstellingen, doch een wijdse samenzang van gelijk gekleurde stemmen.

* Debussy schreef eens: ,,De aantrekking, die de virtuoos op het publiek uitoefent, gelijkt vrij veel op die, welke de menigte naar het circus lokt. Men hoopt steeds, dat er iets gevaarlijks gaat gebeuren; Mr. X. zal vioolspelen, terwijl hij Mr. Y op zijn schouders neemt, of wel Mr. Z. zal zijn stuk voleinden door met zijn tanden de piano op te lichten."

*

Onder de thematische gegevens spelen de beginmaten - in 't bijzonder de derde en vierde - van de treurmars uit Beethoven's Eroica een opmerkelijke rol. Zij bepalen de sfeer van het geheel. De partituur is volgens aantekening op 12 April 1945 te Garmisch voltooid.

R. M.

Henk van Wezel beheerst zijn instrument virtuoos, doch wanneer hij speelt, weet hij alleen nog maar iets van: de muziek.

Ad multos annos!

Richard Strauss

THEO VAN DER BIJL

13

12

•

/

Il

de l'association de charité, rue Faubourg Kleiune /Kroniek -Poissonnière, 63."

De 24 October 1841 meldt La France Lily Pons en Andre Kostelanetz hebben aan Minister Spaak zes albums met gramoMusicale: aangeboden met muziek v_~n ,,Les cours de piano, d'harmonie pra- foonplaten Amerikaanse componisten. De platen z1Jn tique et théorie, contrepoint ~t fugue bestemd voor een Belgische discotheek . de César Auguste Franck recommenMinister Spaak zal hen, voor de U.S. Library ceront (quatrième année ) Ie 15 no- of Congress, een aantal B~lgische gramofoonvembre 1841. Vair Ie prospectus chez platen overhandigen.

En wat doen wij ... . 1 lui, rue de Trévise, 6, les dimanches de 2 à 4 heures ." * Een bijna gelijkluidend bericht - het Dialoog. Pianoleraar: ,,En, vent, wat vind is weer "quatrième année! - bevat je nu het prettigste van de pianostudie1" hetzelfde blad van 9 October 1842, Leerling: ,,Die vriendelijke, doffe klap, als maar daar is reeds sprake van "M. César ik de piano ,luit zodra U weg bent."

Auguste Franck, un de nos jeunes * pianistes et contrepointistes les plus Sir Thomas .Beecham kan het zich perdistinguées." Dat is niet gering voor mitteren, het publiek te prikkelen. In de aankondigingen van een serie Zondagconeen nog niet twintigjarige.

B. K. certen (Mozart -program ma) van het Royal

coup de souplesse. Lorsque par une méthode sage et raisonnée, il aura gagné la sûreté dans l'exécution des traits, et l'assurance qu'exige l'effrayante Reeds La France Musicale van 6 Jan. complication de eet instrument, 1839 vermeldt: Le i:oncert de M. A_ug. tel que l'ont compris Thalberg et son Franck aura lieu jeudi prochain (dus école, nous ne cfoutons pas qu'il ne 10 Jan. B. K.), dans les salons de M. prenne une place très élevée dans la Erard, à huit heures du soir. Franck .... grande familie des pianistes." die toen juist 16 jaar was geworden (geb. 10 Dec. 1822) studeerde sinds De jaargang 1840 staat mij momenteel niet ter beschikking, zij bevat zeker ongeveer 1! jaar aan het Conservatoire, waar hij in 1838 de eerste prijs voor ook gegevens over den jongen kunstenaar, want in het nummer van Zondag piano behaalde.

11 April 1841 lezen wij: Hetzelfde tijdschrift van 13 Jan. bevat een zeer , uitvoerige kritiek van dit "Lundi dernier M. Franck, jeune pianiste concert, ondertekend A. M. Deze is dont n o u s a v o n s · e u p I u s waarschijnlijk de eerste openbare muzi- d'une fois !'occasion de kale reactie op het optreden van den faire 1 'é I o ge (spatieëring van toekomstigen meester en als zodanig mij) avait réuni chez lui quelques perinteressant_. Een groot succes schijnt sonnes pour leur faire entendre diverr. het nog niet geweest te zijn. Na een morceaux des grands maîtres, executé,; la~ge, breedsprakige en niet ter zake par lui, son frère et quelques uns de doende inleiding vervolgt de criticus: ses élèves. M. César Auguste Franck "Le concert de M. Cés. Auguste Franck a joué aussi un solo de sa composition était une véritable réunion de familie en fa-mineur, d'un très bon style. ou l'on voyait se succéder tour à Ce jeune pianiste, qui s'est peu fait tour les deux frères (Franck's jongere entendre eet hiver dans les salons broer Joseph trad als violist op. B. K.) et dans les concerts, se livre avec tous deux bien jeunes encore. M. C. A. succès à la pratique de l'enseignement.

Franck annonce de grandes dispositions Les élèves qui ont concouru à sa soirée pour Ie piano. Nous regrettons qu'un ont profité de ('excellente méthode talent, qui n'est pas encore arrivé de leur maître. Comme exécutant, a sa maturité, se livre sans réflection M. Franck brille par la netteté, l'énergie, au jugement d'un public sevère. On la pureté; comme compositeur, il ne sait plus attendre aujourd'hui. Dès réunit beaucoup de savoir, du gout qu'on sent dans un artiste l'étincelle et de la distinction dans les idées. sacrée, on se hate de Ie produire In het nummer van Zondag 18 April comm,e ces phénomènes difformes qu'on 1841 wordt gemeld: promene de ville en ville, et s'il grandit "M. César Auguste Franck ne donnant tar~, si par une étude fongue et pas cette année de concert à son bénisevere il devient maître du piano, fice, en donnera un au profit des et Ie soumet à la force et à la sûreté pauvres de la paroisse de St. Vincent de son mécanisme, Ie public ne se de Paule. Il aura lieu Ie dimanche 25 avril rappelle qu'une défaite, et refuse la 1841 à 2 heures au Conservatoire. justesse qui lui est due. M. Cés. Franc!< On peut souscrire chez M. Franck, annonce une grande facilité et beau- rue Montholon 22 et chez Ie président

Prof. Dr .K•.Ph.Bernet SO jaar

Kemper11

Philharmonic Orchestra, werd avondkleding verzocht. Op . de stroom van protesten -antwoordde Sir Thomas, dat - wat hem betrof - het publiek mocht verschijnen in "woad" (de oude, voorhistorische dracht der Britten) als het maar kwam voor de muziek. *

Op 20 September j.l. vierde Prof. Dr K. Ph. Bernet Kempers zijn 50e ver- Het Vaticaanse koor, drie-en-zestig man sterk, gaat wederom een tournee maken jaardag. Van een viering was eigenlijk . door de Verenigde Staten. Deze zomer zal · het concerteren te New York, o.a. in de geen sprake, want aan dit gedenkwaarCarnegie Hall en Madison Square Garden. dig feit was hoegenaamd geen rucht* baarheid gegeven en dat tekent de Robert Casadesus, die deze herfst ook in ernst en de rusteloze toewijding van ons land komt concerteren, heeft gecontracwetenschap, studie en publicatie van teerd voor een tounee door Rusland, in het voorjaar 1948. Hij is de eerste Amerikaan~e musicus, die dit na de oorlog zal doen. dezen Professor . Preludium neemt echter gaarne de gelegenheid waar * om zijn redacteur met deze ge- Het Franse Kamer-orkest o.l.v. denkwaardige dag van harte geluk Jean Dupuy heeft een uitvoering gegeven van twee nagenoeg onbekende werken te wensen. Wij wensen hem het van Marc-Antoine Charpentier (1634-1704) "ad multos annos" toe in dezelfde voor orgel, strijkers, fluiten, hobo en serpent: een Suite en een "Offerte" . Op hetgezondheidskracht en met de blijvende zelfde concert worden ook uitgevoerd de Sinfonietta en een Concert van Albert Rousontplooiing zijner bewonderenswaarsel, terwijl het Quatrochhi-kwartet Roussel's strijkkwartet uitvoerde. dige gaven.

P!U~

14

1

1,

15

.

1

J

1

1

•

,/

Il

de l'association de charité, rue Faubourg Kleiune /Kroniek -Poissonnière, 63."

De 24 October 1841 meldt La France Lily Pons en Andre Kostelanetz hebben aan Minister Spaak zes albums met gramoMusicale: aangeboden met muziek v_~n ,,Les cours de piano, d'harmonie pra- foonplaten Amerikaanse componisten. De platen z1Jn tique et théorie, contrepoint ~t fugue bestemd voor een Belgische discotheek . de César Auguste Franck recommenMinister Spaak zal hen, voor de U.S. Library ceront (quatrième année ) Ie 15 no- of Congress, een aantal B~lgische gramofoonvembre 1841. Vair Ie prospectus chez platen overhandigen.

En wat doen wij ... . 1 lui, rue de Trévise, 6, les dimanches de 2 à 4 heures ." * Een bijna gelijkluidend bericht - het Dialoog. Pianoleraar: ,,En, vent, wat vind is weer "quatrième année! - bevat je nu het prettigste van de pianostudie1" hetzelfde blad van 9 October 1842, Leerling: ,,Die vriendelijke, doffe klap, als maar daar is reeds sprake van "M. César ik de piano ,luit zodra U weg bent."

Auguste Franck, un de nos jeunes * pianistes et contrepointistes les plus Sir Thomas .Beecham kan het zich perdistinguées." Dat is niet gering voor mitteren, het publiek te prikkelen. In de aankondigingen van een serie Zondagconeen nog niet twintigjarige.

B. K. certen (Mozart -program ma) van het Royal

coup de souplesse. Lorsque par une méthode sage et raisonnée, il aura gagné la sûreté dans l'exécution des traits, et l'assurance qu'exige l'effrayante Reeds La France Musicale van 6 Jan. complication de eet instrument, 1839 vermeldt: Le i:oncert de M. A_ug. tel que l'ont compris Thalberg et son Franck aura lieu jeudi prochain (dus école, nous ne cfoutons pas qu'il ne 10 Jan. B. K.), dans les salons de M. prenne une place très élevée dans la Erard, à huit heures du soir. Franck .... grande familie des pianistes." die toen juist 16 jaar was geworden (geb. 10 Dec. 1822) studeerde sinds De jaargang 1840 staat mij momenteel niet ter beschikking, zij bevat zeker ongeveer 1! jaar aan het Conservatoire, waar hij in 1838 de eerste prijs voor ook gegevens over den jongen kunstenaar, want in het nummer van Zondag piano behaalde.

11 April 1841 lezen wij: Hetzelfde tijdschrift van 13 Jan. bevat een zeer , uitvoerige kritiek van dit "Lundi dernier M. Franck, jeune pianiste concert, ondertekend A. M. Deze is dont n o u s a v o n s · e u p I u s waarschijnlijk de eerste openbare muzi- d'une fois !'occasion de kale reactie op het optreden van den faire 1 'é I o ge (spatieëring van toekomstigen meester en als zodanig mij) avait réuni chez lui quelques perinteressant_. Een groot succes schijnt sonnes pour leur faire entendre diverr. het nog niet geweest te zijn. Na een morceaux des grands maîtres, executé,; la~ge, breedsprakige en niet ter zake par lui, son frère et quelques uns de doende inleiding vervolgt de criticus: ses élèves. M. César Auguste Franck "Le concert de M. Cés. Auguste Franck a joué aussi un solo de sa composition était une véritable réunion de familie en fa-mineur, d'un très bon style. ou l'on voyait se succéder tour à Ce jeune pianiste, qui s'est peu fait tour les deux frères (Franck's jongere entendre eet hiver dans les salons broer Joseph trad als violist op. B. K.) et dans les concerts, se livre avec tous deux bien jeunes encore. M. C. A. succès à la pratique de l'enseignement.

Franck annonce de grandes dispositions Les élèves qui ont concouru à sa soirée pour Ie piano. Nous regrettons qu'un ont profité de ('excellente méthode talent, qui n'est pas encore arrivé de leur maître. Comme exécutant, a sa maturité, se livre sans réflection M. Franck brille par la netteté, l'énergie, au jugement d'un public sevère. On la pureté; comme compositeur, il ne sait plus attendre aujourd'hui. Dès réunit beaucoup de savoir, du gout qu'on sent dans un artiste l'étincelle et de la distinction dans les idées. sacrée, on se hate de Ie produire In het nummer van Zondag 18 April comm,e ces phénomènes difformes qu'on 1841 wordt gemeld: promene de ville en ville, et s'il grandit "M. César Auguste Franck ne donnant tar~, si par une étude fongue et pas cette année de concert à son bénisevere il devient maître du piano, fice, en donnera un au profit des et Ie soumet à la force et à la sûreté pauvres de la paroisse de St. Vincent de son mécanisme, Ie public ne se de Paule. Il aura lieu Ie dimanche 25 avril rappelle qu'une défaite, et refuse la 1841 à 2 heures au Conservatoire. justesse qui lui est due. M. Cés. Franc!< On peut souscrire chez M. Franck, annonce une grande facilité et beau- rue Montholon 22 et chez Ie président

Prof. Dr .K•.Ph.Bernet SO jaar

Kemper11

Philharmonic Orchestra, werd avondkleding verzocht. Op . de stroom van protesten -antwoordde Sir Thomas, dat - wat hem betrof - het publiek mocht verschijnen in "woad" (de oude, voorhistorische dracht der Britten) als het maar kwam voor de muziek. *

Op 20 September j.l. vierde Prof. Dr K. Ph. Bernet Kempers zijn 50e ver- Het Vaticaanse koor, drie-en-zestig man sterk, gaat wederom een tournee maken jaardag. Van een viering was eigenlijk . door de Verenigde Staten. Deze zomer zal · het concerteren te New York, o.a. in de geen sprake, want aan dit gedenkwaarCarnegie Hall en Madison Square Garden. dig feit was hoegenaamd geen rucht* baarheid gegeven en dat tekent de Robert Casadesus, die deze herfst ook in ernst en de rusteloze toewijding van ons land komt concerteren, heeft gecontracwetenschap, studie en publicatie van teerd voor een tounee door Rusland, in het voorjaar 1948. Hij is de eerste Amerikaan~e musicus, die dit na de oorlog zal doen. dezen Professor . Preludium neemt echter gaarne de gelegenheid waar * om zijn redacteur met deze ge- Het Franse Kamer-orkest o.l.v. denkwaardige dag van harte geluk Jean Dupuy heeft een uitvoering gegeven van twee nagenoeg onbekende werken te wensen. Wij wensen hem het van Marc-Antoine Charpentier (1634-1704) "ad multos annos" toe in dezelfde voor orgel, strijkers, fluiten, hobo en serpent: een Suite en een "Offerte" . Op hetgezondheidskracht en met de blijvende zelfde concert worden ook uitgevoerd de Sinfonietta en een Concert van Albert Rousontplooiing zijner bewonderenswaarsel, terwijl het Quatrochhi-kwartet Roussel's strijkkwartet uitvoerde. dige gaven.

P!U~

14

1

1,

15

.

1

J

1

1

•

,/

Eerste Nederlandsche

AGENDA

Bijkantoor te Amsterdam

1 GROTE ZAAL

Keizersgracht 670, Tel. 41803 en 49884

Levensverzekering

VOOR UW REIZEN EN DEVIEZEN NAAR

4=.

Stel,datU deviezen had.• • en U reisde naar de Oriënt. Dan nog zoudt ge moeilijk beter kunnen slagen dan bij Perez.

Want wij bieden U weer een exquise keus GAVE, veritabele Oostersche tapijten tegen prijzen die U zeker zullen meevallen.

PerzischT apijthuis

PEREZ Amsterdam, Rokin 116, Tel. 32958 Londen, Den Haag, Utrecht, Hilvermm, Arnhem.

INKOOP. WIJ hebben altijd belongstelllng voor exemplaren onze collectle waardig, dus zéke.r ols het oorspronkelijke Perez-obJecten betreft.

.

GROTE ZAAL

WOENSDAG I OCTOBER, 8.15 uur: DONDERDAG 2 OCTOBER: ABONNEMENTSCONCERT, Serie Dirigent: Eduard van Beinum Solist: Dinu Lipatti, piano

Lijfrente

AGENDA

J. S. Bach Rich. Strauss M. Ravel M. de Falla

KOOR KATHOLIEK B

- Pianoconcert d kl. t.

- Metamorphosen - P.ianoconcert · - El Sombrero de tres picos

ASKENASE, · piano

ZONDAG 5 OCTOBER, 2.30 uur: ABONNEMENTSCONCERT, Serie Z Dirigent: Eduard van Beinum Violoncel: Henk van Wezel

R. Escher (allereerste Rid,. Strauss J. Brahms

- Passaraglia uitvoering) - Don Quixote - 1e Symphonie

FEEST-CONCERT

ter gelegenheid van het vierde .eeuwgetijde van Cervantes' geboorte.

Georganiseerd in samenwerking met het Genootschap "Spanje-Spaansch Amerika".

Dirigent: Eduard van Beinum 1. Albeniz - Cataluna Rich. Strauss - Don Quixote Violoncel: Henk van Wezel C. Debussy - lbéria M. Rave!

- Don Quichotte à Dulcinée Zang: Laurens Bogtman M. de Falla - El sombrero de tres picos MAANDAG 6 OCTOBER, 8 uur:

voorheen

ROELOF CITROEN

1

HAARLEM

o.l.v. Albert de Klerk Werken van Bruckner - Grieg - Verdi WOENSDAG 8 OCTOBER, 8.15 uur: DONDERDAG 9 OCTOBER, 8.15 uur: ABONNEMENTSCONCERT, Sede B Dirigent: Eduard van Beinum Solist: Jacques Thibaud, viool J. Koetsier - Muziek voor 4 strijkorkesten

(allereerste uitvoering) W. A. Mozart - Vioolconcert Cl. Debussy

G

gr. t., (K.V. 216)

JUWELIERS

SINDS

1850

- La Mer . KALVERSTRAAT 1

- TEL. 37658

- AMSTERDAM:C.

ZATERDAG 11 OCTOBER, 8 uur: DE STEM DES VOLKS

Decca

m.m.v. Haarlemse Orkest Vereniging, solisten, o.l.v. Anton Krelage Werken van Bach - Beèthoven.

ZONDAG 5 OCTOBER, 8.15 uur:,

AMSTERDAMSE KUNSTKRING Trio Artur Schnabel, piano Jos. Szigeti, viool Pierre Fournier, cello

JUWELIERSBEDRIJF

DINSDAG 7 OCTOBER, 8.15 uur:

ZATERDAG 4 OCTOBER, 8 uur: STEFAN

AMSTERDAMSCH

Goedemuziekin Uw huis.... vanavond.... overmorgen. . . . volgende week.,.. steeds wanneer U er behoefte aan hebt... .

WOENSDAG 15 OCTOBER, 8.15 uur: DONDERDAG 16 OCTOBER, 8.15 uur: ABONNEMENTSCONCERT, Dirigent: Bruno Walter

J. -Haydn Rich. Strauss G. Mahler

Serie B

- Symphonie G gr. t. (Oxford) - Don Juan - Symphonie 1

VRIJDAG 17 OCTOBER, 8 uur: KON. CHR. ORATORIUM VER. The Messiah, oratorium van G. F. Händel

m.m.v. Haarlemse Orkest solisten, o.l.v. André Rieu

Vereniging

ZATERDAG 18 OCTOBER, 8 uur: STERRENPARADE

en

Hoe dikwijls hebt U deze woorden al gelezen? Wij vermoeden dat U zich langzamerhand gaat afvragen of wij deze goede muziek nog ooit in Uw huis zullen brengen !

In het Juni-nummer van dit blad vertelden wij U van de moeilijkheden, die wij bij de fabricatie van onze platen te over winnen hebben. Laten wij openhartig zijn: zij zijn nog niet geheel opgelost, maar het moment waarop wij de productie van perfecte klassieke platen ter hand kunnen nemen, is niet ver meer. Nog korte tijd zult U het dus moeten stellen met het dozijn werken, dat wij sedert de bevrijding van om, land uitbrachten. En wij zijn U dankbaar voor · Uw geduld!

GOEDE MUZIEK IN UW HUIS MET DECCA GRAMOFOONPLATEN!

o.m. Jan Corduwener

16

17

•

,/

Eerste Nederlandsche

AGENDA

Bijkantoor te Amsterdam

1 GROTE ZAAL

Keizersgracht 670, Tel. 41803 en 49884

Levensverzekering

VOOR UW REIZEN EN DEVIEZEN NAAR

4=.

Stel,datU deviezen had.• • en U reisde naar de Oriënt. Dan nog zoudt ge moeilijk beter kunnen slagen dan bij Perez.

Want wij bieden U weer een exquise keus GAVE, veritabele Oostersche tapijten tegen prijzen die U zeker zullen meevallen.

PerzischT apijthuis

PEREZ Amsterdam, Rokin 116, Tel. 32958 Londen, Den Haag, Utrecht, Hilvermm, Arnhem.

INKOOP. WIJ hebben altijd belongstelllng voor exemplaren onze collectle waardig, dus zéke.r ols het oorspronkelijke Perez-obJecten betreft.

.

GROTE ZAAL

WOENSDAG I OCTOBER, 8.15 uur: DONDERDAG 2 OCTOBER: ABONNEMENTSCONCERT, Serie Dirigent: Eduard van Beinum Solist: Dinu Lipatti, piano

Lijfrente

AGENDA

J. S. Bach Rich. Strauss M. Ravel M. de Falla

KOOR KATHOLIEK B

- Pianoconcert d kl. t.

- Metamorphosen - P.ianoconcert · - El Sombrero de tres picos

ASKENASE, · piano

ZONDAG 5 OCTOBER, 2.30 uur: ABONNEMENTSCONCERT, Serie Z Dirigent: Eduard van Beinum Violoncel: Henk van Wezel

R. Escher (allereerste Rid,. Strauss J. Brahms

- Passaraglia uitvoering) - Don Quixote - 1e Symphonie

FEEST-CONCERT

ter gelegenheid van het vierde .eeuwgetijde van Cervantes' geboorte.

Georganiseerd in samenwerking met het Genootschap "Spanje-Spaansch Amerika".

Dirigent: Eduard van Beinum 1. Albeniz - Cataluna Rich. Strauss - Don Quixote Violoncel: Henk van Wezel C. Debussy - lbéria M. Rave!

- Don Quichotte à Dulcinée Zang: Laurens Bogtman M. de Falla - El sombrero de tres picos MAANDAG 6 OCTOBER, 8 uur:

voorheen

ROELOF CITROEN

1

HAARLEM

o.l.v. Albert de Klerk Werken van Bruckner - Grieg - Verdi WOENSDAG 8 OCTOBER, 8.15 uur: DONDERDAG 9 OCTOBER, 8.15 uur: ABONNEMENTSCONCERT, Sede B Dirigent: Eduard van Beinum Solist: Jacques Thibaud, viool J. Koetsier - Muziek voor 4 strijkorkesten

(allereerste uitvoering) W. A. Mozart - Vioolconcert Cl. Debussy

G

gr. t., (K.V. 216)

JUWELIERS

SINDS

1850

- La Mer . KALVERSTRAAT 1

- TEL. 37658

- AMSTERDAM:C.

ZATERDAG 11 OCTOBER, 8 uur: DE STEM DES VOLKS

Decca

m.m.v. Haarlemse Orkest Vereniging, solisten, o.l.v. Anton Krelage Werken van Bach - Beèthoven.

ZONDAG 5 OCTOBER, 8.15 uur:,

AMSTERDAMSE KUNSTKRING Trio Artur Schnabel, piano Jos. Szigeti, viool Pierre Fournier, cello

JUWELIERSBEDRIJF

DINSDAG 7 OCTOBER, 8.15 uur:

ZATERDAG 4 OCTOBER, 8 uur: STEFAN

AMSTERDAMSCH

Goedemuziekin Uw huis.... vanavond.... overmorgen. . . . volgende week.,.. steeds wanneer U er behoefte aan hebt... .

WOENSDAG 15 OCTOBER, 8.15 uur: DONDERDAG 16 OCTOBER, 8.15 uur: ABONNEMENTSCONCERT, Dirigent: Bruno Walter

J. -Haydn Rich. Strauss G. Mahler

Serie B

- Symphonie G gr. t. (Oxford) - Don Juan - Symphonie 1

VRIJDAG 17 OCTOBER, 8 uur: KON. CHR. ORATORIUM VER. The Messiah, oratorium van G. F. Händel

m.m.v. Haarlemse Orkest solisten, o.l.v. André Rieu

Vereniging

ZATERDAG 18 OCTOBER, 8 uur: STERRENPARADE

en

Hoe dikwijls hebt U deze woorden al gelezen? Wij vermoeden dat U zich langzamerhand gaat afvragen of wij deze goede muziek nog ooit in Uw huis zullen brengen !

In het Juni-nummer van dit blad vertelden wij U van de moeilijkheden, die wij bij de fabricatie van onze platen te over winnen hebben. Laten wij openhartig zijn: zij zijn nog niet geheel opgelost, maar het moment waarop wij de productie van perfecte klassieke platen ter hand kunnen nemen, is niet ver meer. Nog korte tijd zult U het dus moeten stellen met het dozijn werken, dat wij sedert de bevrijding van om, land uitbrachten. En wij zijn U dankbaar voor · Uw geduld!

GOEDE MUZIEK IN UW HUIS MET DECCA GRAMOFOONPLATEN!

o.m. Jan Corduwener

16

17

•

,/

Na de

Ckfo{enfoons{e!/ing De tentoonstelling van foto's, gemaakt door leden van de Societeit "Het Concertgebouw" op initiatief van den Heer Tibbe, is ontegenzeggelijk een · succes geworden, ondanks de moeilijkheden, die aan het ter wereld komen van deze eersteling waren verbonden.

Wat moet het een vreemde gewaarwording zijn geweest voor de gangmuren van het Gebouw, gewend als zij waren aan de aankondigingen van illustre musici, om zich plotseling getooid te zien met de tekst: ,,Naar de Fototentoonstelling" in kloeke letters en voorzien van een duidelijke pijl.

En wat een sensatie voor de bezoekers,

die in de · pauze of na afloop van de concerten die pijlen volgden om ten slotte na wat geklim en gehijg terecht te komen in een voor hen volkomen onbekend lokaal: de recreatiezaal van de orkestleden. Geheel nieuw voor het p~bliek, dat is waar, maar ook voor de habitué's volkomen onherkenbaar .

* · Hier op de tentoonstelling kans van ons leven gegeven wat beter kennis te maken schillende leden van ons orkest, van wie we tot nu toe

werd de om eens met ververmaard uiteraard

alleen de buitenste buitenkant kenden: de musicus met rok, witte das en instrument, of met overjas en kist .

Hier wordt het contact intiemer, want hier zien we zijn verlangens, zijn inborst, zijn hobbies. Neemt bij voor beeld eens het werk van Van der Molen. Zijn interesse gaat letterlijk naar alle kanten uit. Een watervlo vindt hij al even wonderlijk als een caricatuur in de . lachspiegel en hij smaakt een evengrote voldoening bij het afbeelden van een fraai architectonisch detail als bij de geslaagde foto van een vallende waterdruppel.

Begrijpt toch de waarschuwende symboliek van Plukker bij de uitbeelding van zijn minder bedeelde "collega's". Let eens op Tibbe, die zich steeds weer achter het filigrain van een hek ver schuilt alsof hij zich daarmee van de wereld wil afsluiten. En vergeet vooral de collectie Scager niet, die, hoewel zelf niet fotograferend, de liefde voor de moeder van de muziek, St. Caecilia, heeft gesublimeerd in het verzamelen van al haar portretten, van jong tot oud .

Kleine Kroniek Paul Robeson, de bekende zanger van de Negro-Spirituals, heeft voorlopig voor twee jaar het concertpodium vaarwel gezegd . Hij gaat optreden als spreker.

* Benjam ino Gigli gaat weer naar Amerika, waar men hem sinds 1938 niet had gehoord of gezien. * Rudolf Karel, . -de Tsjechische componist, schreef in 1944-'45 in het concentratiekamp Pankrác een opera "De drie haren van de alwetende ouderling". Op 16 Januari 1945 schreef hij de laatste bladzijde van de partituur. Kort daarop stierf hij. Het werk wordt in Praag uitgegeven en zal er deze zomer worden opgevoerd.

* Een muzikale weldo .ener geeft aan de U.N.O· een zeer grote garantie voor de auteursrechten van alle muziek, die gespeeld zal worden in het UNO-Centrum te Manhattan.

Benevens voor de stichting van een UNOSymphonie-orkest van pl.m. 90 leden . De gastdirigenten uit elk dier aangesloten landen zullen door hem worden betaald. Het geval is zeer groots opgezet en omvat bovendien plannen voor muziekfestivals en radio uitzendingen op korte golf . En alles inter nationaal . .. . Zal de muziek het winnen!

*

*

Eigenlijk zou ik de namen en dê verdiensten van alle andere inzenders moeten noemen, die door hun foto's een tipje van de sluier van hun eigen ik hebben opgelicht, zij het door een gevoelig landschap, een reisflits, een aantrekkelijk vrouwenportret of zo maar een kiekje in de huiselijke kring.

Diegene onder de bezoekers van het Gebouw, die verzuimde om een kijkje te nemen, heeft onherroepelijk iets interessants gemist.

Want voor hem zijn de orkestleden gebleven wat zij waren: musici in rok, met witte das en hun instrument.

W. H. Meller plaatst in The Music Review (Febr. '47) een diepgaande studie over de beide orgel missen van François Couperin Ie Grand, die deze Franse meester maakte op twee-en twintig-jarige leeftijd. Hun ;tij! plaat5t schr. tussen die van de zestiende eeuwse vocale componisten en Puree!! enerzijds, Lully en Rameau anderzijds. Anders gezegd tussen het lineaire contrapunt van de vocale polyphonie en de symmetrie en de rhythmische homophonie der instrumentale theater - en dansmuziek.

Toch hebben deze compositeis een eigen vorm, die het geluid van de latere werken reeds doet voorproeven in de melodische lijnen. Schr. analyseert de v, rschillende delen dezer missen uitvoerig en komt tot ver rassende conclusies, die de speler een goede k,jk geven op de Franse orgelmuziek der 17de eeuw .

WIM LOOPUIT

De orgelmi ssen van Couperin.

19

18

•

Na de

Ckfo{enfoons{e!/ing De tentoonstelling van foto's, gemaakt door leden van de Societeit "Het Concertgebouw" op initiatief van den Heer Tibbe, is ontegenzeggelijk een · succes geworden, ondanks de moeilijkheden, die aan het ter wereld komen van deze eersteling waren verbonden.

Wat moet het een vreemde gewaarwording zijn geweest voor de gangmuren van het Gebouw, gewend als zij waren aan de aankondigingen van illustre musici, om zich plotseling getooid te zien met de tekst: ,,Naar de Fototentoonstelling" in kloeke letters en voorzien van een duidelijke pijl.

En wat een sensatie voor de bezoekers,

die in de · pauze of na afloop van de concerten die pijlen volgden om ten slotte na wat geklim en gehijg terecht te komen in een voor hen volkomen onbekend lokaal: de recreatiezaal van de orkestleden. Geheel nieuw voor het p~bliek, dat is waar, maar ook voor de habitué's volkomen onherkenbaar .

* · Hier op de tentoonstelling kans van ons leven gegeven wat beter kennis te maken schillende leden van ons orkest, van wie we tot nu toe

werd de om eens met ververmaard uiteraard

alleen de buitenste buitenkant kenden: de musicus met rok, witte das en instrument, of met overjas en kist .

Hier wordt het contact intiemer, want hier zien we zijn verlangens, zijn inborst, zijn hobbies. Neemt bij voor beeld eens het werk van Van der Molen. Zijn interesse gaat letterlijk naar alle kanten uit. Een watervlo vindt hij al even wonderlijk als een caricatuur in de . lachspiegel en hij smaakt een evengrote voldoening bij het afbeelden van een fraai architectonisch detail als bij de geslaagde foto van een vallende waterdruppel.

Begrijpt toch de waarschuwende symboliek van Plukker bij de uitbeelding van zijn minder bedeelde "collega's". Let eens op Tibbe, die zich steeds weer achter het filigrain van een hek ver schuilt alsof hij zich daarmee van de wereld wil afsluiten. En vergeet vooral de collectie Scager niet, die, hoewel zelf niet fotograferend, de liefde voor de moeder van de muziek, St. Caecilia, heeft gesublimeerd in het verzamelen van al haar portretten, van jong tot oud .

Kleine Kroniek Paul Robeson, de bekende zanger van de Negro-Spirituals, heeft voorlopig voor twee jaar het concertpodium vaarwel gezegd . Hij gaat optreden als spreker.

* Benjam ino Gigli gaat weer naar Amerika, waar men hem sinds 1938 niet had gehoord of gezien. * Rudolf Karel, . -de Tsjechische componist, schreef in 1944-'45 in het concentratiekamp Pankrác een opera "De drie haren van de alwetende ouderling". Op 16 Januari 1945 schreef hij de laatste bladzijde van de partituur. Kort daarop stierf hij. Het werk wordt in Praag uitgegeven en zal er deze zomer worden opgevoerd.

* Een muzikale weldo .ener geeft aan de U.N.O· een zeer grote garantie voor de auteursrechten van alle muziek, die gespeeld zal worden in het UNO-Centrum te Manhattan.

Benevens voor de stichting van een UNOSymphonie-orkest van pl.m. 90 leden . De gastdirigenten uit elk dier aangesloten landen zullen door hem worden betaald. Het geval is zeer groots opgezet en omvat bovendien plannen voor muziekfestivals en radio uitzendingen op korte golf . En alles inter nationaal . .. . Zal de muziek het winnen!

*

*

Eigenlijk zou ik de namen en dê verdiensten van alle andere inzenders moeten noemen, die door hun foto's een tipje van de sluier van hun eigen ik hebben opgelicht, zij het door een gevoelig landschap, een reisflits, een aantrekkelijk vrouwenportret of zo maar een kiekje in de huiselijke kring.

Diegene onder de bezoekers van het Gebouw, die verzuimde om een kijkje te nemen, heeft onherroepelijk iets interessants gemist.

Want voor hem zijn de orkestleden gebleven wat zij waren: musici in rok, met witte das en hun instrument.

W. H. Meller plaatst in The Music Review (Febr. '47) een diepgaande studie over de beide orgel missen van François Couperin Ie Grand, die deze Franse meester maakte op twee-en twintig-jarige leeftijd. Hun ;tij! plaat5t schr. tussen die van de zestiende eeuwse vocale componisten en Puree!! enerzijds, Lully en Rameau anderzijds. Anders gezegd tussen het lineaire contrapunt van de vocale polyphonie en de symmetrie en de rhythmische homophonie der instrumentale theater - en dansmuziek.

Toch hebben deze compositeis een eigen vorm, die het geluid van de latere werken reeds doet voorproeven in de melodische lijnen. Schr. analyseert de v, rschillende delen dezer missen uitvoerig en komt tot ver rassende conclusies, die de speler een goede k,jk geven op de Franse orgelmuziek der 17de eeuw .

WIM LOOPUIT

De orgelmi ssen van Couperin.

19

18

•

•

AGENDA 1

AGENDA

GROTE ZAAL 1

ABONNEMENTSCONCERT, Serie Dirigent: Bruno Walter Scliste: Desi von Halban Kurz W. A. Mozart - Symphonie g kl. t.

ZONDAG

Z

-

Vrijdag 10 October,

Henriette

Kleine Zaa l 20 uur

Doornbos,

m. m. v. Luctor

Ponse,

Dinsdag 14 October,

Janos

piano

20 uur

Scholz, CELLO

(afd.

Zondagm iddag 26 October,

piano

2.30 uur

Lydia Trachtova, SOPRAAN

®

op. 18 no .

Fuga) , op. 130

UIT VOORRAAD LEVERBAAR o.a.:

6,

PIANO: Alle werken van Debussy Honegger Le Cahier Romand . . ,, Prélude AriosoFughette Poulenc Villageoises . . . • . . . . . . ,, Mouvement perp. . . . . .

Alle werken van Rave! .•...... ,, ,, ,, Saint Saëns ..

5 OCTOBER, 2.30 uur :

Keva Goff, sopraan

Amsterdam) Variat ies -

DINSDAG 7 OCTOBER, 8 uur:

Cor de Groot, Chopin-cyclus

ZATERDAG 25 OCTOBER, 8.15 uur:

piano

Il

ORCHESTRE À CORDES DE PARIS o .l.v. Alphons Stallaert Werken van Purcell - Couperin - Tsjaikofsky - Stallaert - Roussel.

26 OCTOBER, 2.30 uur:

Henriëtte

ZATERDAG

F. Mendelssohn-Bartholdy - Ouverture mernachtstraum" F. C hopin pianoconcert e. kl. t.

G. Mahler - Symphonie 1

"Som-

Doornbos,

8 uur: sopraan,

11 OCTOBER, 8 uur:

Dinu Lipatti, piano

MAANDAG 13 OCTOBER, 8 uur : Fania Chapiro,

26 OCTOBER, 8 uur:

POSTAAL MANNENKOOR NAAR KRACHT"

VRIJDAG 10 OCTOBER,

m.m.v. Luctor Ponse, piano

VOLKSCONCERT, Serie C Dirigent: Bruno Walter solist: Arthur Rubinstein

ZONDAG

m. m. v. Felix de Nobel,

Verzending door geheel Nederland

STRIJKKWARTET

ZONDAG

Serie B

piano

"KUNST DINSDAG 14 OCTOBER, 8 uur:

MAANDAG 27 OCTOBER, 8 uur

Janos Scholt, ce llo,

AMSTERDAMSE KUNSTKRING Hedy Schneider, piano

m.m.v. Felix de Nobel

DINSDAG 28 OCTOBER, 8.15 uur:

VRIJDAG 17 OCTOBER, 8 uur:

FEESTCONCERT Willem Andriessen

60 jaar

MUZIEK

Vraagt onze uitgebreide catalogus!

WOENSDAG 22 OCTOBER, 8.15 uur: DONDERDAG 23 OCTOBER, 8.15 uu r:

ZONDAG

SOPRAAN

KLASSIEKE

piano

Beethoven-kwartetten:

Brahms-programma

CONCERTGEBOUW

m.m.v. Eric Gritton,

op . 135, op. 133 (grote

Toonkunstkoor

GESPECIALISEERD IN

viool

HONGAARS

19 OCTOBER. 8.15 uur:

Tragische Ouverture - Haydn Schicksalslied - Symphonie Il concertdirectie Dr. G. DE KOOS, den Haag__

Campoli,

ZATERDAG 4 OCTOBER, 8.15 uu r: VII

ABONNEMENTSCONCERT, Dirigent: Bruno Walter

__

VRIJDAG 3 OCTOBER, 8 uur:

THE RAMBLERS

m.m .v.

HYMNOPHON

KLEINE ZAAL

Amsterdam - Damstraat 1 - Tel. 49630

ZO N DAG 19 OCTOBER, 2.30 uu r:

W. A. Mozart - Aria G. Mahler - Liederen Beethoven - Symphonie

·MUZIEKHANDEL

Neder landse

Vereniging

,,CONCERTGEBOUW-

f

2.-

" ,, ,,

2.40

ORGEL: Bach Oeuvres d'orgue 12 bnd. a • Demessieux 6 Etudes ••........

Buxtehude Oeuvres d'orgue . . ..

Frescobaldi Fiori Musicali . . • . •

,, ,, ,, ,,

9.60 7.9.60 9.60

VIOOL EN PIANO: Honegger lre Sonate • . . . . . • . • Roussel lre Sonate • • . • . . . • • • . .

Turina onate Nr. 2 .•........

BEETHOVEN SONATES ••.•

,, 5.60 ,, 8.,, 4.80 ,, 12.25

2.-

2.80

ZANG. EN PIANO: Albeniz 4 Melodies . . • . . . . . . . • ,, 4.Bordes 19 Oeuvres vocalès ....• ,, 9.60 Debussy alle vocale werken.

Duparc Melodies . . . . . . . • . . . • ,, 8.Guy Ropartz 20 Oeuvres vocales " 9.60 Fauré Melodies . • . . . . . . . • . • . . ,, 8.Franck 6 Duos ..•.....•.....• ,, 7.Lekeu Poèmes . , . . . . . . . . . . • • . . ,, 3.20 Ravel 12 Chants .......•.•. . ,, 6.40 " Histoires naturelles . . . . . . ,, 4.80 Séverac 12 Melodies . . . • . . . . . ,, 8.De volgende klavieruittreksels zijn uit voorraad leverbaar: Debussy: L'Enfant prodique, Pelléas et Mélisande; Delibes: Lakmé; Franck: Béatitudes; Puccini: Bohême, Butterfly, Tosca; Ravel: L'Heure espagnole ; Saint Saëns: Samson et Dalila.

VRIENDEN"

20

21

•

,

/

•

AGENDA 1

AGENDA

GROTE ZAAL 1

ABONNEMENTSCONCERT, Serie Dirigent: Bruno Walter Scliste: Desi von Halban Kurz W. A. Mozart - Symphonie g kl. t.

ZONDAG

Z

-

Vrijdag 10 October,

Henriette

Kleine Zaa l 20 uur

Doornbos,

m. m. v. Luctor

Ponse,

Dinsdag 14 October,

Janos

piano

20 uur

Scholz, CELLO

(afd.

Zondagm iddag 26 October,

piano

2.30 uur

Lydia Trachtova, SOPRAAN

®

op. 18 no .

Fuga) , op. 130

UIT VOORRAAD LEVERBAAR o.a.:

6,

PIANO: Alle werken van Debussy Honegger Le Cahier Romand . . ,, Prélude AriosoFughette Poulenc Villageoises . . . • . . . . . . ,, Mouvement perp. . . . . .

Alle werken van Rave! .•...... ,, ,, ,, Saint Saëns ..

5 OCTOBER, 2.30 uur :

Keva Goff, sopraan

Amsterdam) Variat ies -

DINSDAG 7 OCTOBER, 8 uur:

Cor de Groot, Chopin-cyclus

ZATERDAG 25 OCTOBER, 8.15 uur:

piano

Il

ORCHESTRE À CORDES DE PARIS o .l.v. Alphons Stallaert Werken van Purcell - Couperin - Tsjaikofsky - Stallaert - Roussel.

26 OCTOBER, 2.30 uur:

Henriëtte

ZATERDAG

F. Mendelssohn-Bartholdy - Ouverture mernachtstraum" F. C hopin pianoconcert e. kl. t.

G. Mahler - Symphonie 1

"Som-

Doornbos,

8 uur: sopraan,

11 OCTOBER, 8 uur:

Dinu Lipatti, piano

MAANDAG 13 OCTOBER, 8 uur : Fania Chapiro,

26 OCTOBER, 8 uur:

POSTAAL MANNENKOOR NAAR KRACHT"

VRIJDAG 10 OCTOBER,

m.m.v. Luctor Ponse, piano

VOLKSCONCERT, Serie C Dirigent: Bruno Walter solist: Arthur Rubinstein

ZONDAG

m. m. v. Felix de Nobel,

Verzending door geheel Nederland

STRIJKKWARTET

ZONDAG

Serie B

piano

"KUNST DINSDAG 14 OCTOBER, 8 uur:

MAANDAG 27 OCTOBER, 8 uur

Janos Scholt, ce llo,

AMSTERDAMSE KUNSTKRING Hedy Schneider, piano

m.m.v. Felix de Nobel

DINSDAG 28 OCTOBER, 8.15 uur:

VRIJDAG 17 OCTOBER, 8 uur:

FEESTCONCERT Willem Andriessen

60 jaar

MUZIEK

Vraagt onze uitgebreide catalogus!

WOENSDAG 22 OCTOBER, 8.15 uur: DONDERDAG 23 OCTOBER, 8.15 uu r:

ZONDAG

SOPRAAN

KLASSIEKE

piano

Beethoven-kwartetten:

Brahms-programma

CONCERTGEBOUW

m.m.v. Eric Gritton,

op . 135, op. 133 (grote

Toonkunstkoor

GESPECIALISEERD IN

viool

HONGAARS

19 OCTOBER. 8.15 uur:

Tragische Ouverture - Haydn Schicksalslied - Symphonie Il concertdirectie Dr. G. DE KOOS, den Haag__

Campoli,

ZATERDAG 4 OCTOBER, 8.15 uu r: VII

ABONNEMENTSCONCERT, Dirigent: Bruno Walter

__

VRIJDAG 3 OCTOBER, 8 uur:

THE RAMBLERS

m.m .v.

HYMNOPHON

KLEINE ZAAL

Amsterdam - Damstraat 1 - Tel. 49630

ZO N DAG 19 OCTOBER, 2.30 uu r:

W. A. Mozart - Aria G. Mahler - Liederen Beethoven - Symphonie

·MUZIEKHANDEL

Neder landse

Vereniging

,,CONCERTGEBOUW-

f

2.-

" ,, ,,

2.40

ORGEL: Bach Oeuvres d'orgue 12 bnd. a • Demessieux 6 Etudes ••........

Buxtehude Oeuvres d'orgue . . ..

Frescobaldi Fiori Musicali . . • . •

,, ,, ,, ,,

9.60 7.9.60 9.60

VIOOL EN PIANO: Honegger lre Sonate • . . . . . • . • Roussel lre Sonate • • . • . . . • • • . .

Turina onate Nr. 2 .•........

BEETHOVEN SONATES ••.•

,, 5.60 ,, 8.,, 4.80 ,, 12.25

2.-

2.80

ZANG. EN PIANO: Albeniz 4 Melodies . . • . . . . . . . • ,, 4.Bordes 19 Oeuvres vocalès ....• ,, 9.60 Debussy alle vocale werken.

Duparc Melodies . . . . . . . • . . . • ,, 8.Guy Ropartz 20 Oeuvres vocales " 9.60 Fauré Melodies . • . . . . . . . • . • . . ,, 8.Franck 6 Duos ..•.....•.....• ,, 7.Lekeu Poèmes . , . . . . . . . . . . • • . . ,, 3.20 Ravel 12 Chants .......•.•. . ,, 6.40 " Histoires naturelles . . . . . . ,, 4.80 Séverac 12 Melodies . . . • . . . . . ,, 8.De volgende klavieruittreksels zijn uit voorraad leverbaar: Debussy: L'Enfant prodique, Pelléas et Mélisande; Delibes: Lakmé; Franck: Béatitudes; Puccini: Bohême, Butterfly, Tosca; Ravel: L'Heure espagnole ; Saint Saëns: Samson et Dalila.

VRIENDEN"

20

21

•

,

/

AGENDA

AGENDA JA... NOG GEEN NIEUWS !

Althans niet wat de levering van nieuwe instrumen ten betreft. Maar.. . toch kunnen wij U wel eens van dienst zijn met een occasion piano of vleugel, waarvan een Engelsch expert t~recht zou kunnen beweren: ,,Rebuilr, betterthannew' '. Kom eens informeeren, als U belangstelling hebt.

Alex de Vries, piano

SPUI 12

• Arnhem • Breda - Leiden

19 OCTOBER, 8 uur :

with JEAN CAD ELL, JOAN MILLER, ANABEL MAULE, NORA· NICHOLSON, DAN CUNNINGHAM

DINSDAG 7 OCTOBER, 8 uur: Dirigent: Eduard van Beinum

MAANDAG 20 OCTOBER, 8 uur:

Strauss: Don Quixote (cello-solo: Henk van Wezel) Brahms: Eerste Symphonie

to f. 1.25 (all taxes incl.) trom TICKETS f. 6.Monday 29 Sept., 10 a.m. onwards. Advance bookinos lor Members of the Netherland-Enolànd Society from 28 Sept., 10 a.m.

piano

CONCERTGEBOUW

DINSDAG 21 OCTOBER, 8.15 uur:

DEN HAAG

VRIJDAG 24 October,

GEBOUW VOOR K. EN W. ·

Nederlandse Vereniging voor HEDENDAAGSE MUZIEK

CONCERTGEBOUW-KAMERMUZIEK Cal vet-kwartet o.m.

Mozart: Kwartet D gr. t. K.V. 575 Debussy: Kwartet g kl. t.

Zaterdag 4 October

Dirigent:

STEFAN

Eduard van Beinum Jacques Thibaud, viool

Lydia Trachtova,

sopraan

MAANDAG 27 OCTOBER, 8 uur :

QQo

Paerels

waarin oorspronkelijke composities van: H. Andriessen, W. Andriessen, Felderhof, G. Hengeveld, J. Mul, Strategier, etc. etc.

WONINGINRICHTING HEILIGEWEG26-28

PRIJS f ;f.50 Uitgevers:

Dirigent: Bruno Walter 1

Haydn: Strauss: Mahler:

Symphonie G gr.

Symphonie) Don Juan Eerste Symphonie

t.

BROEKMANS & VAN POPPEL - Amsterdam

(Oxford '

Velen gingenU voor naar .de

ZATERDAG 25 OCTOBER, 8 uur:

Irma Timmerman,

sopraan

VRIJDAG 31 OCTOBER, 8 uur:

Rudolf Baumgarten,

viool

ASKENASE

le Moderne Nederlandsche Piano · Album

Georgette Hagedoorn m.m .v. Pierre Verdonck DONDERDAG 30 OCTOBER, 8 uur:

1947 • 8 uur

Binnenkort verschijnt :

Koetsier: Muziek voor 4 orkesten Mozart: Vioolconcert G gr. t. K.V. 216 Strauss: Don Quixote (cello -solo Henk van Wezel)

ZATERDAG 18 OCTOBER, 8 uur: ZONDAG 26 OCTOBER, 2.30 uur:

(gr. zaal)

Enig OHOPIN Recital

ZATERDAG 11 OCTOBER, 8 uur: Solist:

ZATERDAG 25 OCTOBER, 8.15 uur :

SUMMER

GALA PERFORMANCE

Laurens Bogtman, bariton m.m.v.: H. Schouwman, piano

8.15 uur:

1st Oct. 8.15 pm.

a play in 4 acts by WYNYARD BROWNE produced by FRITH BANBURY

HAARLEM

Pijper-herdenking

/tJZeldzoam nesf;e?

DA.RK CONCERTGEBOUW

ZONDAG

_

The OOMPANY OF FOUR in association with the ARTS OOUNOIL presents:

ZATERDAG 18 OCTOBER, 8 uur:

BENDER AMSTERDAM -

BUITENCONCERTEN

J. BEEK __

STADSSCHOUWBURG Wednesday

KLEINE ZAAL

1

Adrian Aeschbacher,

Rotterdam

Ned. Concertdir.

Nederlandsche P. C. Hooflstraat 152 Dir. lno. H. Luders

Dirigent: Bruno Walter • Solist: Arthur Rubinstein, piano

e

Klankopname

voor het doen opnemen vocale of instrumentale

Mendelssohn: Ouv. ,,Midzomernachtsdroom" Chopin: Pianoconcert e kl. t.

Brahms: Tweede Symphonie

Studio

AMSTERDAM-Z. Telefoon 94972

van hun prestaties

De eenige speciaal studio hier Ie lande waar d~ grootste zorg aan Uw opnGmen besteed wordt

25

24

•

AGENDA

AGENDA JA... NOG GEEN NIEUWS !

Althans niet wat de levering van nieuwe instrumen ten betreft. Maar.. . toch kunnen wij U wel eens van dienst zijn met een occasion piano of vleugel, waarvan een Engelsch expert t~recht zou kunnen beweren: ,,Rebuilr, betterthannew' '. Kom eens informeeren, als U belangstelling hebt.

Alex de Vries, piano

SPUI 12

• Arnhem • Breda - Leiden

19 OCTOBER, 8 uur :

with JEAN CAD ELL, JOAN MILLER, ANABEL MAULE, NORA· NICHOLSON, DAN CUNNINGHAM

DINSDAG 7 OCTOBER, 8 uur: Dirigent: Eduard van Beinum

MAANDAG 20 OCTOBER, 8 uur:

Strauss: Don Quixote (cello-solo: Henk van Wezel) Brahms: Eerste Symphonie

to f. 1.25 (all taxes incl.) trom TICKETS f. 6.Monday 29 Sept., 10 a.m. onwards. Advance bookinos lor Members of the Netherland-Enolànd Society from 28 Sept., 10 a.m.

piano

CONCERTGEBOUW

DINSDAG 21 OCTOBER, 8.15 uur:

DEN HAAG

VRIJDAG 24 October,

GEBOUW VOOR K. EN W. ·

Nederlandse Vereniging voor HEDENDAAGSE MUZIEK

CONCERTGEBOUW-KAMERMUZIEK Cal vet-kwartet o.m.

Mozart: Kwartet D gr. t. K.V. 575 Debussy: Kwartet g kl. t.

Zaterdag 4 October

Dirigent:

STEFAN

Eduard van Beinum Jacques Thibaud, viool

Lydia Trachtova,

sopraan

MAANDAG 27 OCTOBER, 8 uur :

QQo

Paerels

waarin oorspronkelijke composities van: H. Andriessen, W. Andriessen, Felderhof, G. Hengeveld, J. Mul, Strategier, etc. etc.

WONINGINRICHTING HEILIGEWEG26-28

PRIJS f ;f.50 Uitgevers:

Dirigent: Bruno Walter 1

Haydn: Strauss: Mahler:

Symphonie G gr.

Symphonie) Don Juan Eerste Symphonie

t.

BROEKMANS & VAN POPPEL - Amsterdam

(Oxford '

Velen gingenU voor naar .de

ZATERDAG 25 OCTOBER, 8 uur:

Irma Timmerman,

sopraan

VRIJDAG 31 OCTOBER, 8 uur:

Rudolf Baumgarten,

viool

ASKENASE

le Moderne Nederlandsche Piano · Album

Georgette Hagedoorn m.m .v. Pierre Verdonck DONDERDAG 30 OCTOBER, 8 uur:

1947 • 8 uur

Binnenkort verschijnt :

Koetsier: Muziek voor 4 orkesten Mozart: Vioolconcert G gr. t. K.V. 216 Strauss: Don Quixote (cello -solo Henk van Wezel)

ZATERDAG 18 OCTOBER, 8 uur: ZONDAG 26 OCTOBER, 2.30 uur:

(gr. zaal)

Enig OHOPIN Recital

ZATERDAG 11 OCTOBER, 8 uur: Solist:

ZATERDAG 25 OCTOBER, 8.15 uur :

SUMMER

GALA PERFORMANCE

Laurens Bogtman, bariton m.m.v.: H. Schouwman, piano

8.15 uur:

1st Oct. 8.15 pm.

a play in 4 acts by WYNYARD BROWNE produced by FRITH BANBURY

HAARLEM

Pijper-herdenking

/tJZeldzoam nesf;e?

DA.RK CONCERTGEBOUW

ZONDAG

_

The OOMPANY OF FOUR in association with the ARTS OOUNOIL presents:

ZATERDAG 18 OCTOBER, 8 uur:

BENDER AMSTERDAM -

BUITENCONCERTEN

J. BEEK __

STADSSCHOUWBURG Wednesday

KLEINE ZAAL

1

Adrian Aeschbacher,

Rotterdam

Ned. Concertdir.

Nederlandsche P. C. Hooflstraat 152 Dir. lno. H. Luders

Dirigent: Bruno Walter • Solist: Arthur Rubinstein, piano

e

Klankopname

voor het doen opnemen vocale of instrumentale

Mendelssohn: Ouv. ,,Midzomernachtsdroom" Chopin: Pianoconcert e kl. t.

Brahms: Tweede Symphonie

Studio

AMSTERDAM-Z. Telefoon 94972

van hun prestaties

De eenige speciaal studio hier Ie lande waar d~ grootste zorg aan Uw opnGmen besteed wordt

25

24

•

<7Jan MAANID fot In deze

rubriek

in telegramstijl beurtenissen

zullen enige

retrospectief belangrijke

uit de geschiedenis

Concertgebouw-orkest

1888 October

ver-

Voorbereiding onder leiding van Willem Kes.

1889 Sept. /Oct . Verschillende _ werken van Saint-Saëns, Bizet, Reinecke, Grieg, Massenet . '

1890 October

Marche Joyeuse van Chabrier, bij eerste uitvoering uitgefloten.

1891 October

Inwijding

1 1

1

van

het

1897 Sept./Oct.

van het

meld.

1899 Sept./Oct.

!

1893 October

1894 Sept .

1895 Sept.

1895 October

Vioolconcert van Tsjaikofsky (Felix Berber) Symphonie d kl. t. van Chr. Sinding: voorspel van Hänsel und Gretel van E. Humperdinck: Ouverture Prince Igor van Borodine.

Voorspel van Guntram Richard Strauss.

1900 October

1901 October

Maurische Rhapsodie van Humperdinck; pianoconcert van Tsjaikofsky (Lamond).

Zesde Symphonie Nan Glazounow; FranzWüllnergastdirigent; Ein Heldenleben van Richard Strauss (vioolsolo Louis Zimmermann).

1906 October

Werken van Em. Moor, o.a. concert voor violoncel (Pablo Casals).

1907 October

Werken van Ludwig Hess en Max Schillings; Suite Fantastique van Ernst Schelling (m.m.v. den comp. als pianist); Hiller Variaties van Max Reger.

Max Fiedler gastdirigent.

1903 October

Zevende Symphonie van Glazounow; Eerste en Derde Symphonie van Gustav Mahler (o.l.v. den componist).

1896 Sept. / Oct. Symphonie No. 6 Pathetique van Tsjaikofsky; Serenade voor blaasinstrumenten van Richard Strauss; Les Eolides van César Franck.

1, 1,

Sinfonia Domestica van Richard Strauss (o.l.v. den componist); Tweede en Vierde Symphonie van Gustav Mahler (o.l.v . den componist); begin der volks concerten.

Gustav Kogel, Cornelis Dopper, Evert Cornelis, dirigenten.

Negende Symphonie van Anton Bruckner; Nuages uit Nocturnes van Claude Debussy; Liebes scene uit Feuersnot van Richard Strauss.

1,

L'apprenti Sorcier van Paul Dukas; Symphonie sur un chant montagnard français van Vincent d'lndy; Les Djinns van César Franck (Joh. Wagenaar).

Symphonie van César Franck; Böcklin symphonie van Hans Huber.

1904 October

1908 Sept./Oct.

Huldiging G. A. Heinze (Ouv . Die Waise); Symphonie f. kl. t. van Cornelie var: Oosterzee; Symphonische fantasie Aus ltalien van Richard Strauss.

1902 Sept.-Oct.

van

Afscheid van Willem Kes; eerste optreden van Willem Mengelberg, dirigent en pianist.

Arthur Nikisch en Richard Strauss gastdirigenten. Tod Und Verklärung van Richard Strauss; Eine kleine Nacht musik van Mozart. _

1898 Sept ./Oct . Feestconcerten Inhuldiging H.M. de Koningin : Kronings cantates Bernard Zweers, Lustspiel-Ouverture van von Resnicek; Mazeppa van Liszt, Symphonie van Goetz. Also sprach Zarathustra (o. l.v. den componist)

orgel.

1892 Sept. /Oct. Symphonie in f kl. t. van Richard Strauss.

Derde symphonie d. kl. t. van Anton Bruckner's Le Chasseur maudit van César Franck.

Concert voor piano, orkest en mannenkoor van Ferruccio Busoni (o.l.v. den componist).

MAAND

ge-

worden

1905 October

1908 October

Zevende Symphonie van Gustav Mahler (o.l.v. den componist); symphonie e kl. t. van S. W . Rachmaninoff.

1910 Sept./Oct.

Serenade Joh. Brahms; Festival Em. Moor.

1911 Sept./Oct.

Mahler-herdenking; Lisztherdenking; terugl<eer Louis Zimmermann als concert meester; symphonie Bes gr. t. van Gerard von Brucken Fock; Die Nacht van Alph.

Diepenbrock (Ilona Durigo); Derde Symphonie van Felix Weingartner (o.l.v.d.comp.)

1912 Sept./Oct.

'

Diepenbrock gehuldigd (50 jaar); violoncel-concert van C. Dopper (G. Hekking); symphonischer Prolog zu einer Tragädie van Max Reger; Pian·oconc:ert en Prométhée, poème du feu van A. Scriabine (m.m.v. den componist).

1913 Sept./Oct.

Jubileum Aaltje Noordewier-Reddingius.

Werken van Cornelie van Oosterzee,AnnaLambrechts Vos, Elisabeth Kuyper . Das Lied von der Erde van Gustav Mahler (Madme _ Cahier en Otto Wolf); Slotscene van Salome van Rich.

Strauss (Aino Ackté).

1914 October

Lelio, Le Retour à la Vie van Hector Berlioz (met Ludwig Wüllner).

1915 Sept./Oct.

Symphonisches Tonstück no. 2 van Jan lngenhoven; Ultimo Canto van Enrico Bossi; begin Historische Cyclus; Vioolconcerten (Alexander Srhmuller en Louis Zimmermann).

1916 Sept/Oct .. Zesde Symphonie van Gustav Mat,ler; ,Regerherdenking; Symphonie Georges Enesco; werken van Albert Roussel.

1917 October

Dr. Rudolf Mengelberg aan het Concertgebouw ver· bonden.

Shéhérazade van Maurice Ravel (Berthe Seroen); suites Daphnis et Chloé.

Ferdinand Helmann, concertmeester.

1918 October

Debussy Printemps, Elue.

1919 October

herdacht, o.a .

La Damoiselle

Jubileum Jac. Urlus .

Pe>ème de l'Extase van A. Scriabine. Karl Muck en Alfredo Casella gastdirigen ten.Begin Historische Cyclus; lmpressioni dal vero van G. F. Malipiero, Fontane di Roma van 0 . Respighi, Le Couvent sur l'Eau en Elegia Eroica van A. Casella.

27

26 '\.

,/

<7Jan MAANID fot In deze

rubriek

in telegramstijl beurtenissen

zullen enige

retrospectief belangrijke

uit de geschiedenis

Concertgebouw-orkest

1888 October

ver-

Voorbereiding onder leiding van Willem Kes.

1889 Sept. /Oct . Verschillende _ werken van Saint-Saëns, Bizet, Reinecke, Grieg, Massenet . '

1890 October

Marche Joyeuse van Chabrier, bij eerste uitvoering uitgefloten.

1891 October

Inwijding

1 1

1

van

het

1897 Sept./Oct.

van het

meld.

1899 Sept./Oct.

!

1893 October

1894 Sept .

1895 Sept.

1895 October

Vioolconcert van Tsjaikofsky (Felix Berber) Symphonie d kl. t. van Chr. Sinding: voorspel van Hänsel und Gretel van E. Humperdinck: Ouverture Prince Igor van Borodine.

Voorspel van Guntram Richard Strauss.

1900 October

1901 October

Maurische Rhapsodie van Humperdinck; pianoconcert van Tsjaikofsky (Lamond).

Zesde Symphonie Nan Glazounow; FranzWüllnergastdirigent; Ein Heldenleben van Richard Strauss (vioolsolo Louis Zimmermann).

1906 October

Werken van Em. Moor, o.a. concert voor violoncel (Pablo Casals).

1907 October

Werken van Ludwig Hess en Max Schillings; Suite Fantastique van Ernst Schelling (m.m.v. den comp. als pianist); Hiller Variaties van Max Reger.

Max Fiedler gastdirigent.

1903 October

Zevende Symphonie van Glazounow; Eerste en Derde Symphonie van Gustav Mahler (o.l.v. den componist).

1896 Sept. / Oct. Symphonie No. 6 Pathetique van Tsjaikofsky; Serenade voor blaasinstrumenten van Richard Strauss; Les Eolides van César Franck.

1, 1,

Sinfonia Domestica van Richard Strauss (o.l.v. den componist); Tweede en Vierde Symphonie van Gustav Mahler (o.l.v . den componist); begin der volks concerten.

Gustav Kogel, Cornelis Dopper, Evert Cornelis, dirigenten.

Negende Symphonie van Anton Bruckner; Nuages uit Nocturnes van Claude Debussy; Liebes scene uit Feuersnot van Richard Strauss.

1,

L'apprenti Sorcier van Paul Dukas; Symphonie sur un chant montagnard français van Vincent d'lndy; Les Djinns van César Franck (Joh. Wagenaar).

Symphonie van César Franck; Böcklin symphonie van Hans Huber.

1904 October

1908 Sept./Oct.

Huldiging G. A. Heinze (Ouv . Die Waise); Symphonie f. kl. t. van Cornelie var: Oosterzee; Symphonische fantasie Aus ltalien van Richard Strauss.

1902 Sept.-Oct.

van

Afscheid van Willem Kes; eerste optreden van Willem Mengelberg, dirigent en pianist.

Arthur Nikisch en Richard Strauss gastdirigenten. Tod Und Verklärung van Richard Strauss; Eine kleine Nacht musik van Mozart. _

1898 Sept ./Oct . Feestconcerten Inhuldiging H.M. de Koningin : Kronings cantates Bernard Zweers, Lustspiel-Ouverture van von Resnicek; Mazeppa van Liszt, Symphonie van Goetz. Also sprach Zarathustra (o. l.v. den componist)

orgel.

1892 Sept. /Oct. Symphonie in f kl. t. van Richard Strauss.

Derde symphonie d. kl. t. van Anton Bruckner's Le Chasseur maudit van César Franck.

Concert voor piano, orkest en mannenkoor van Ferruccio Busoni (o.l.v. den componist).

MAAND

ge-

worden

1905 October

1908 October

Zevende Symphonie van Gustav Mahler (o.l.v. den componist); symphonie e kl. t. van S. W . Rachmaninoff.

1910 Sept./Oct.

Serenade Joh. Brahms; Festival Em. Moor.

1911 Sept./Oct.

Mahler-herdenking; Lisztherdenking; terugl<eer Louis Zimmermann als concert meester; symphonie Bes gr. t. van Gerard von Brucken Fock; Die Nacht van Alph.

Diepenbrock (Ilona Durigo); Derde Symphonie van Felix Weingartner (o.l.v.d.comp.)

1912 Sept./Oct.

'

Diepenbrock gehuldigd (50 jaar); violoncel-concert van C. Dopper (G. Hekking); symphonischer Prolog zu einer Tragädie van Max Reger; Pian·oconc:ert en Prométhée, poème du feu van A. Scriabine (m.m.v. den componist).

1913 Sept./Oct.

Jubileum Aaltje Noordewier-Reddingius.

Werken van Cornelie van Oosterzee,AnnaLambrechts Vos, Elisabeth Kuyper . Das Lied von der Erde van Gustav Mahler (Madme _ Cahier en Otto Wolf); Slotscene van Salome van Rich.

Strauss (Aino Ackté).

1914 October

Lelio, Le Retour à la Vie van Hector Berlioz (met Ludwig Wüllner).

1915 Sept./Oct.

Symphonisches Tonstück no. 2 van Jan lngenhoven; Ultimo Canto van Enrico Bossi; begin Historische Cyclus; Vioolconcerten (Alexander Srhmuller en Louis Zimmermann).

1916 Sept/Oct .. Zesde Symphonie van Gustav Mat,ler; ,Regerherdenking; Symphonie Georges Enesco; werken van Albert Roussel.

1917 October

Dr. Rudolf Mengelberg aan het Concertgebouw ver· bonden.

Shéhérazade van Maurice Ravel (Berthe Seroen); suites Daphnis et Chloé.

Ferdinand Helmann, concertmeester.

1918 October

Debussy Printemps, Elue.

1919 October

herdacht, o.a .

La Damoiselle

Jubileum Jac. Urlus .

Pe>ème de l'Extase van A. Scriabine. Karl Muck en Alfredo Casella gastdirigen ten.Begin Historische Cyclus; lmpressioni dal vero van G. F. Malipiero, Fontane di Roma van 0 . Respighi, Le Couvent sur l'Eau en Elegia Eroica van A. Casella.

27

26 '\.

,/

1920 October

1921 October

Hermann Abendroth, Edwar Elgar en Arnold Schönberg gastdirigenten.

Achtste Symphonie van Anton Bruckner; 1e Symphonie van Elgar; Verklärte Nacht en Fünf Orchesterstücke van Schönberg; Ciaconna gothica van Cornelis Dopper; Böcklinsuite van Max Reger .

Kammersymphonie van Franz Schreker; Ballade voor viool en orkest van 1. 1. Kryjanowsky en concert fantaisie voor viool en orkest

.1922 Sepl.-Oct . Frans muziekfeest in tegenwoordigheid van Maurice Rave!, Albert Roussel en Darius Milhaud; drie orkest-concerten en twee kamerm uziek -u itvoe ringen .

Eclogue van Henri Rabaud, Pour une fête de Printemps van Albert Roussel, fragmenten uit Antoine et Cléopatre van Florent Sc~itt, uit Les Pêcheurs de Saint -Jean van Charles M. Widor, uit Protée van Darius Milhaud .

1922 October

1923 October

Holländisch-Hamburgisches Muzikfest te Hamburg; drie concerten . Twee concerten te ijerlijn .

Bruno Walter gastdirigent; pianoconcert van Hans Pfitzner (Walter Gieseking); Franz ·Schreker -avond; wereldpremière suite uit Der Geburtstag der lnfantin (o.l.v. Willem Mengelberg de componist ook gastdirigent). Alfredo Casella, pianist en gastdirigent. We reldpremière lmpressione dal vero 111van G. F. Malipiero ; A notte alta en Puppazetti van A. Casella; Rhapsodie Espagnöle van 1. Albeniz, geïnstrumenteerd door Casella .

Maurice Rave! dirigeert voor de eerste maal Ma Mère l' Oye en La Valse.

1924 Sept.

Ossip Gabrilowitsch gast dirigent. Le Divin Poème van A. Scriabine.

1924 October

Pierre Monteux gastdiri gent. Le Sacre du Printemps van Igor Strawinsky .

Wereldpremière Tzigane voor viool en o·rkest van Maurice Rave!

(Samuel Dushkin, solist).

A London Symphony van R. Vaughan Williams; Rhapsodie op. 1, voor piano en orkest en Tanz -Suite van Béla Bartók (solist de componist); Nuits dans les jardinsd'Espagne van Manuel de Falla (solist Willem Andriessen) .

Wereldpremière Symphonie van Pijper .

1927 October

Per una favola cavalleresca van G . F. Malipiero; Partita voor piano en orkest van Alfredo ·casella; solist de componist.

1928 October

Sinfonietta D gr. t . van Leos Janácek

1929 October

Concerten in de Salie Pleyel te Parijs.

Festival -Ernest BIoch; symphonie cis kl. t. (o.l.v.

Willem Mengelberg), Ame rica , an epic Rhapsody (e>.l.v. den componist). Rachmaninoff solist.

Alborado del grazioso van Maurice Ravel.

1930 October

Ouv . Neues vom Tage van Paul Hindemith; Tableau d ' une Exposition van Moussorgski, instrumentatie van Maurice Rave!; Wereldpremière Ein hohes Lied voor spreek - en zangstem met orkest van Dirk Fock (solist : Ludwig Wüllner).

.1939 October

Derde Symphonie van Bertus van Lier, o .l.v. den componist.

1940 October

Bruno Walter als vast dirigent aan het Concert gebouw verbonden.

Wereldpremières van Twee de concert voor violoncel en orkest van Henk Badings (so!ist Carel van Leeuwen Boomkam.p) en Sinfonie v. Alex Voormolen.

1941 October

Wereldpremière Symphonische Fantasie van Kurt Weil!. Vetrate di Chiesa van 0. Respighi; Zevende Symphonie van. J. Sibelius.

Dworsjak herdenking (Dwo rsjak geb . 8 Sept . 1841), o .a.

Vierde Symphonie in G gr . t .

Concert voo r piano en orkest van Henk Badings, solist Cor de Groot .

1942 October

Ouverture Valerius van Jan Koetsier.

Concert voor Cello en orkest van Alex Voormo len , solist Care! van Leeu wen Boomkamp.

1943 October

Sinfonia No. 3 van Bartholo meus Ruloffs; Symphonie van Anth . van der Horst .

1945 October

Eerste seizoen na de bevrijding .

Wereldpremière: Piae Memoriae pro patria Mor tuoru m voor orkest, ge mengd koor en trompet -solo van Guill aume Landré. Koor Bel Canto.

Treurmuziek uit Thij! van Jan van Gilse.

1946 Sept .

Victor de Sabata gast dirigent.

Preludio Magico van Vito Frazzi en Ouv . Les Vêpr es Siciliennes van G. Verdi.

1946 October

Opening seizoen 1946- '47.

Te Deum van Alph. Die penbrock en Zevende Symphonie van Anton Bruckn e r.

1931 October

Sinfonietta Wagenaar.

1932 October

Suite uit Goethe's Triumph der Empfindsamkeit van Ernst Krenek.

1

1934 October

Derde Willem

1926 October

Rhapsodie op een them a van Paganini op. 43 voor piano en orkest van Sergei Rachmaninoff.

Solist: de componist; Suite Varié e van Ernest Schelling, o.l.v . den componist .

Eduard van Betnum, opvolger van Cornelis Dopper.

1·933 October 1925 October

1938 October

1931 Sept.

1935 October

van

Bernard

Wereldpremière van Tweede Symphonie van Henk Badings; Tweede Suite van Baron van Hop Alex Voormolen, o.l.v. den comp .

Quatre portraits uit Le joueur van Serge Prokofieff, Krönungsmesse van W . A. Mozart, m.m.v. de Wiener Sängerknaben .

Concert voor piano en orkest · van Alex Trapp (Walter Gieseking); We reldpremière Concertstuk voor viool en orkest ·van Henriette Bosmans (solist Louis Zimmermann) .

1937 October

1937 October

Gala-openingsconce rt ter ge legenheid van he t SOste seizoen van het Concertgebouw-orkest.

Solist : Fritz Kreisler .

Feestmars van Johan Wage- · naar.

Symphonische Variaties van Henk Badings.

Te Deum van Alph.

Diepenbrock en IXde Symphonie van Beethoven .

Jeu de Cartes van 1. Stra winsky (o .l.v.d. componis t ).

28

B.

29

•

,/

1920 October

1921 October

Hermann Abendroth, Edwar Elgar en Arnold Schönberg gastdirigenten.

Achtste Symphonie van Anton Bruckner; 1e Symphonie van Elgar; Verklärte Nacht en Fünf Orchesterstücke van Schönberg; Ciaconna gothica van Cornelis Dopper; Böcklinsuite van Max Reger .

Kammersymphonie van Franz Schreker; Ballade voor viool en orkest van 1. 1. Kryjanowsky en concert fantaisie voor viool en orkest

.1922 Sepl.-Oct . Frans muziekfeest in tegenwoordigheid van Maurice Rave!, Albert Roussel en Darius Milhaud; drie orkest-concerten en twee kamerm uziek -u itvoe ringen .

Eclogue van Henri Rabaud, Pour une fête de Printemps van Albert Roussel, fragmenten uit Antoine et Cléopatre van Florent Sc~itt, uit Les Pêcheurs de Saint -Jean van Charles M. Widor, uit Protée van Darius Milhaud .

1922 October

1923 October

Holländisch-Hamburgisches Muzikfest te Hamburg; drie concerten . Twee concerten te ijerlijn .

Bruno Walter gastdirigent; pianoconcert van Hans Pfitzner (Walter Gieseking); Franz ·Schreker -avond; wereldpremière suite uit Der Geburtstag der lnfantin (o.l.v. Willem Mengelberg de componist ook gastdirigent). Alfredo Casella, pianist en gastdirigent. We reldpremière lmpressione dal vero 111van G. F. Malipiero ; A notte alta en Puppazetti van A. Casella; Rhapsodie Espagnöle van 1. Albeniz, geïnstrumenteerd door Casella .

Maurice Rave! dirigeert voor de eerste maal Ma Mère l' Oye en La Valse.

1924 Sept.

Ossip Gabrilowitsch gast dirigent. Le Divin Poème van A. Scriabine.

1924 October

Pierre Monteux gastdiri gent. Le Sacre du Printemps van Igor Strawinsky .

Wereldpremière Tzigane voor viool en o·rkest van Maurice Rave!

(Samuel Dushkin, solist).

A London Symphony van R. Vaughan Williams; Rhapsodie op. 1, voor piano en orkest en Tanz -Suite van Béla Bartók (solist de componist); Nuits dans les jardinsd'Espagne van Manuel de Falla (solist Willem Andriessen) .

Wereldpremière Symphonie van Pijper .

1927 October

Per una favola cavalleresca van G . F. Malipiero; Partita voor piano en orkest van Alfredo ·casella; solist de componist.

1928 October

Sinfonietta D gr. t . van Leos Janácek

1929 October

Concerten in de Salie Pleyel te Parijs.

Festival -Ernest BIoch; symphonie cis kl. t. (o.l.v.

Willem Mengelberg), Ame rica , an epic Rhapsody (e>.l.v. den componist). Rachmaninoff solist.

Alborado del grazioso van Maurice Ravel.

1930 October

Ouv . Neues vom Tage van Paul Hindemith; Tableau d ' une Exposition van Moussorgski, instrumentatie van Maurice Rave!; Wereldpremière Ein hohes Lied voor spreek - en zangstem met orkest van Dirk Fock (solist : Ludwig Wüllner).

.1939 October

Derde Symphonie van Bertus van Lier, o .l.v. den componist.

1940 October

Bruno Walter als vast dirigent aan het Concert gebouw verbonden.

Wereldpremières van Twee de concert voor violoncel en orkest van Henk Badings (so!ist Carel van Leeuwen Boomkam.p) en Sinfonie v. Alex Voormolen.

1941 October

Wereldpremière Symphonische Fantasie van Kurt Weil!. Vetrate di Chiesa van 0. Respighi; Zevende Symphonie van. J. Sibelius.

Dworsjak herdenking (Dwo rsjak geb . 8 Sept . 1841), o .a.

Vierde Symphonie in G gr . t .

Concert voo r piano en orkest van Henk Badings, solist Cor de Groot .

1942 October

Ouverture Valerius van Jan Koetsier.

Concert voor Cello en orkest van Alex Voormo len , solist Care! van Leeu wen Boomkamp.

1943 October

Sinfonia No. 3 van Bartholo meus Ruloffs; Symphonie van Anth . van der Horst .

1945 October

Eerste seizoen na de bevrijding .

Wereldpremière: Piae Memoriae pro patria Mor tuoru m voor orkest, ge mengd koor en trompet -solo van Guill aume Landré. Koor Bel Canto.

Treurmuziek uit Thij! van Jan van Gilse.

1946 Sept .

Victor de Sabata gast dirigent.

Preludio Magico van Vito Frazzi en Ouv . Les Vêpr es Siciliennes van G. Verdi.

1946 October

Opening seizoen 1946- '47.

Te Deum van Alph. Die penbrock en Zevende Symphonie van Anton Bruckn e r.

1931 October

Sinfonietta Wagenaar.

1932 October

Suite uit Goethe's Triumph der Empfindsamkeit van Ernst Krenek.

1

1934 October

Derde Willem

1926 October

Rhapsodie op een them a van Paganini op. 43 voor piano en orkest van Sergei Rachmaninoff.

Solist: de componist; Suite Varié e van Ernest Schelling, o.l.v . den componist .

Eduard van Betnum, opvolger van Cornelis Dopper.

1·933 October 1925 October

1938 October

1931 Sept.

1935 October

van

Bernard

Wereldpremière van Tweede Symphonie van Henk Badings; Tweede Suite van Baron van Hop Alex Voormolen, o.l.v. den comp .

Quatre portraits uit Le joueur van Serge Prokofieff, Krönungsmesse van W . A. Mozart, m.m.v. de Wiener Sängerknaben .

Concert voor piano en orkest · van Alex Trapp (Walter Gieseking); We reldpremière Concertstuk voor viool en orkest ·van Henriette Bosmans (solist Louis Zimmermann) .

1937 October

1937 October

Gala-openingsconce rt ter ge legenheid van he t SOste seizoen van het Concertgebouw-orkest.

Solist : Fritz Kreisler .

Feestmars van Johan Wage- · naar.

Symphonische Variaties van Henk Badings.

Te Deum van Alph.

Diepenbrock en IXde Symphonie van Beethoven .

Jeu de Cartes van 1. Stra winsky (o .l.v.d. componis t ).

28

B.

29

•

,/

IHIA YIDINI en de programma-muzieh Het is een opmerkenswaardig verschijnsel en symptomatisch voor de muzikale mentaliteit van de l 8de eeuw, dat terwijl een reeds ver ontwikkelde i n s t r u m e n t a Ie muziek bestond, welke in het bur:gerlijke leven bij tal van gelegenheden een zeer gewaardeerde rol speelde, deze uiting, als het er op aankwam de muziek te definieeren, volstrekt verwaarloosd werd. In de geschriften dier dagen nemen beschouwingen over instrumentale muziek - dit in tegenstelling met die over de opera - een zeer geringe plaats in. Is dit wellicht eenerzijds het gevolg van het nog steeds levende aesthetische dogma der middeleeuwen "musica id est ars ca.ntandi", het lijdt anderzijds geen enkele twijfel, dat het oriënteerend karakter van den tekst - ontbrekend bij de instrumentale muziek - de theoretici genoopt heeft tot deze houding.

Wij mogen n.l. niet vergeten, dat men destijds van iedere uiting des geestes, dus ook van de toonkunst, vóór alles eischte: klaarheid en duidelijkheid. Als overtuigde aanhangers van het rationalisme, had men een uitgesproken afkeer van al hetgeen zich niet liet vangen in de één of andere formule; zoo diende ook de muziek verschoond te blijven van iedere problematiek. Voor een intellectualistisch tijdvak als deze 18de eeuw, gewend te denken in concreties, was het dan ook uiterst moeilijk behagen te scheppen in het onbestemde van de, het verstand geen enkel houvast biedende, instrumentale muziek.

Het is dan ook niet zonder een gevoel van misprijzen en onbehagen dat Batteux spreekt van de "tons incompréhensibles". Niettegenstaande het feit, dat in 1749 Jean Jacques Rousseau het waagt te getuigen van de ,,beautés absolues et purement musicales", kwetste de absolute muziek in vele gevallen de intelligentia van dit tijdvak en men achtte haar beperkter van uitdrukkingsvermogen dan de vocale muziek. Eerst in de verbinding van woord en toon konden de "beaux esprits" haar waardeeren en "verlustiging" gevoelen. Kortom de musique pure beschouwde men als van secundair belang,

30

als een weliswaar schoon, doch ijdel spel der gevoelens. Een genus waarvan Sulzer schrijft, dat zij "insgemein ein lebhaftes und nicht unangenehmes Gerausch oder ein artiges und unterhaltendes, aber das.

Herz nicht beschäftigendes Geschwatz vorstellt." Het beroemde woord van Fontenelle "sonate que me veux-tu?" impliceert de voor Frankrijk typische opvatting, als zou de instrumentale muziek essentieel descriptief zijn. Men eischte _in deze periode van den musicus hetzelfde als van den dichter.

Vandaar dan ook, dat de muziek, veroordeeld als het ware te zijn hetzij dramatisch, hetzij descriptief, welhaast uitsluitend in het theater bevrediging kon schenken. Ofschoon men hier en daar symptomen opmerkt ,,de s'en tenir à ce qu'on sent", het schoonheidsideaal van de l 8de eeuw, hoe fluctueerend het ook was, kende als fundamenteele stelling de "imitation de la nature".

"Et la musique doit, ainsi que la peinture Retracer à nos sens Ie vrai de la nature".

Dit · is de teneur van alle overpeinzingen. van alle polemieken en verhandelingen.

De muziek "qui ne peint rien, est semblable à ces discours enflés, ou sans traîter aucun sujet l'orateur étale de grands mots", zoo luidt de algemeene opinie. En wanneer dan ook Rameau zijn clavecimbelstukken titels. geeft als "Ie Rappel des oiseaux", ,,l'Egyptienne", ,,la Poule" en dergelijke, d.an is dit niet om de nieuwsgierigheid van zijn toehoorders te prikkelen, doch volmaakt in de lijn van de muziekopvatting dier dagen.

Slechts dan, wanneer de muziek zich er toe bepaalde beschrijvend te zijn, achtte meB haar waardig een plaats in te nemen te midden der zusterkunsten.

Dat ook J os e p h H a y d n deze muzikale zienswijze gedeeld heeft, zou men kunnen afleiden uit zijn bekentenis, dat hij in zijn symphonieën bij voorkeur "einen moralischen Charakter" zou hebben geteekend.

Het zou dus zaak zijn 's meesters sym-

zelf. Het schijnt, dat hij deze gedichten boven de noten heeft geschreven en wel op die plaatsen, waar de muziek den in.hou~ van den tekst diende weer te geven. V1vald1 schildert de hitte van den zomer, het gekwinkeleer van de vogels, den milden westen en den ruwen, stormachtigen noordenwind, een plompe boerendans en een onweer, gepaard met een hagelb.~i. Vooral ~.et Lente concert verrast door Zijn bekoorlijke toonschilderingen en zijn dichterlijke stemming.

Hier ontmoet men het muzikale embryo van de tallooze natuursymphonieën, geschre ven in den loop der volgende decennia.

In de "Curios-Musikalische lnstrumentalkalender" van Gregorius Joseph Werner, kapelmeester van den vorst Esterh~zy e.n Haydns onmiddellijke voorganger in dit ambt, leeft de geest van Vivaldi's muziek voort. .

Joseph Haydn heeft naar het schijnt dit Cimento dell' Armonia" gekend en ~anneer hij, volgens den schilder ~ies, Speciaal drie gebieden zijn ·het, .welke de in 1761 de opdracht krijgt muziek te schrijven componist Haydn getracht heeft via klanken voor de Vier Tageszeiten", ontstaan 's meesweer te geven, n.l. het leven van den me~sch, de natuur en de antieke heldengeschiedeters sy~·phonieën "Ie Matin", ,,Ie Midi" en Ie Soir" werken van een concerto grosso nissen. Zien wij af van de muzikaal-technische ~chtig ka'rakter. Gegeven de bestelling ligt overeenkomsten, dan blijkt, dat het gemeenhet vermoeden voor de hand dat eveneens schappelijke punt van uitgang in al. de~e composities een liefderijke bescho.uwmg 1s, een afsluitend vierde deel, ,,la Nuit", geheeft een overpeizning.

De componist componeerd is, althans, het voornemen hierslechts de indrukken laten spreken, welke toe bestond. Een natuursymphonie, welke een zekere bekendheid geniet, bezitten wij de gebeurlijkheden op hem ~~akt~n en het schijnt dat de eigen persoonlijkheid bewust van Knecht en is getiteld "Ie Portrait musiis uitg~schakeld. Hoe anders zul~en figuren cal de la Nature". Zijn naam roept ons ook als Berlioz Liszt en Strausz, het driemanschap die van zijn leermeester, Vogler in de her dat de v~lgende phase in de ontwikkeling innering, wiens orgelimprovisaties over het der programmamuziek representeert, reageeDonnerwetter" destijds een groote verren. Zij immers vermengen den eigen strijd, ~aardheid hadden. Ofschoon dit niet altijd in gunstigen zin, getuige Mozarts scherpe de eigen psychische worstelingen met het object dat wordt uitgebeeld. Beethoven critiek!

In zeer nauw verba .nd met deze natuur daarentegen laat den vrede en de reinh~~d van de natuur op zich inwerken, zoodat zijn symphonieën staan die programma-sympastorale symphonie de expressie is van een phonieën, welke het één of andere tafer~~I tot rust en contemplatie gebracht mensch . schilderen, ontleend aan het leven in al ZIJn Vandaar dat het "Gewitter" inderdaad een explosie is van de natuur en niet van de ziel van een getourmenteerd ma~; .

Het Cimento dell' Armonia van Antonio Vivaldi, dat als de opmaat tot deze periode werd aangenomen, is een heden ten dage zoo goed als onbekend werk. Het is een verzamelwerk, dat uit twaalf vioolconcerten bestaat en waarvan de eerste vier schilde ringen brengen der vier jaargetijden: De programmatische intentie, welke V1vald1 hiermee beoogde, kennen wij uit een ree.ks sonnetten van de hand van den componist

phonieën als "karaktersymphonieën" op te vatten, welker geestelijke houdin~ in direct verband staat met de programmatische tendenties van de l 8de eeuw. Daar de programmamuziek in we~.en zoo. oud is als de muziek zelf en ieder tijdvak nieuwe karakteristieke eischen aan haar heeft gesteld, doet men er goed aan, uit een oogpunt van o~iënteering, de periode waarin Haydns muz1~aal oeuvre valt, scherp te omlijnen. En dan blijkt, dat de muziek van den meester van Rohrau een schakel vormt in de keten van programma-muziek, geschreven tusschen de jaren 1730 en 1808. Of anders gezegd, een periode, begrensd door de beide belang~ijke ho~~: steenen: Vivaldi's "Cimento del! Armonia en de "Pastorale" van Beethoven .

31

IHIA YIDINI en de programma-muzieh Het is een opmerkenswaardig verschijnsel en symptomatisch voor de muzikale mentaliteit van de l 8de eeuw, dat terwijl een reeds ver ontwikkelde i n s t r u m e n t a Ie muziek bestond, welke in het bur:gerlijke leven bij tal van gelegenheden een zeer gewaardeerde rol speelde, deze uiting, als het er op aankwam de muziek te definieeren, volstrekt verwaarloosd werd. In de geschriften dier dagen nemen beschouwingen over instrumentale muziek - dit in tegenstelling met die over de opera - een zeer geringe plaats in. Is dit wellicht eenerzijds het gevolg van het nog steeds levende aesthetische dogma der middeleeuwen "musica id est ars ca.ntandi", het lijdt anderzijds geen enkele twijfel, dat het oriënteerend karakter van den tekst - ontbrekend bij de instrumentale muziek - de theoretici genoopt heeft tot deze houding.

Wij mogen n.l. niet vergeten, dat men destijds van iedere uiting des geestes, dus ook van de toonkunst, vóór alles eischte: klaarheid en duidelijkheid. Als overtuigde aanhangers van het rationalisme, had men een uitgesproken afkeer van al hetgeen zich niet liet vangen in de één of andere formule; zoo diende ook de muziek verschoond te blijven van iedere problematiek. Voor een intellectualistisch tijdvak als deze 18de eeuw, gewend te denken in concreties, was het dan ook uiterst moeilijk behagen te scheppen in het onbestemde van de, het verstand geen enkel houvast biedende, instrumentale muziek.

Het is dan ook niet zonder een gevoel van misprijzen en onbehagen dat Batteux spreekt van de "tons incompréhensibles". Niettegenstaande het feit, dat in 1749 Jean Jacques Rousseau het waagt te getuigen van de ,,beautés absolues et purement musicales", kwetste de absolute muziek in vele gevallen de intelligentia van dit tijdvak en men achtte haar beperkter van uitdrukkingsvermogen dan de vocale muziek. Eerst in de verbinding van woord en toon konden de "beaux esprits" haar waardeeren en "verlustiging" gevoelen. Kortom de musique pure beschouwde men als van secundair belang,

30

als een weliswaar schoon, doch ijdel spel der gevoelens. Een genus waarvan Sulzer schrijft, dat zij "insgemein ein lebhaftes und nicht unangenehmes Gerausch oder ein artiges und unterhaltendes, aber das.

Herz nicht beschäftigendes Geschwatz vorstellt." Het beroemde woord van Fontenelle "sonate que me veux-tu?" impliceert de voor Frankrijk typische opvatting, als zou de instrumentale muziek essentieel descriptief zijn. Men eischte _in deze periode van den musicus hetzelfde als van den dichter.

Vandaar dan ook, dat de muziek, veroordeeld als het ware te zijn hetzij dramatisch, hetzij descriptief, welhaast uitsluitend in het theater bevrediging kon schenken. Ofschoon men hier en daar symptomen opmerkt ,,de s'en tenir à ce qu'on sent", het schoonheidsideaal van de l 8de eeuw, hoe fluctueerend het ook was, kende als fundamenteele stelling de "imitation de la nature".

"Et la musique doit, ainsi que la peinture Retracer à nos sens Ie vrai de la nature".

Dit · is de teneur van alle overpeinzingen. van alle polemieken en verhandelingen.

De muziek "qui ne peint rien, est semblable à ces discours enflés, ou sans traîter aucun sujet l'orateur étale de grands mots", zoo luidt de algemeene opinie. En wanneer dan ook Rameau zijn clavecimbelstukken titels. geeft als "Ie Rappel des oiseaux", ,,l'Egyptienne", ,,la Poule" en dergelijke, d.an is dit niet om de nieuwsgierigheid van zijn toehoorders te prikkelen, doch volmaakt in de lijn van de muziekopvatting dier dagen.

Slechts dan, wanneer de muziek zich er toe bepaalde beschrijvend te zijn, achtte meB haar waardig een plaats in te nemen te midden der zusterkunsten.

Dat ook J os e p h H a y d n deze muzikale zienswijze gedeeld heeft, zou men kunnen afleiden uit zijn bekentenis, dat hij in zijn symphonieën bij voorkeur "einen moralischen Charakter" zou hebben geteekend.

Het zou dus zaak zijn 's meesters sym-

zelf. Het schijnt, dat hij deze gedichten boven de noten heeft geschreven en wel op die plaatsen, waar de muziek den in.hou~ van den tekst diende weer te geven. V1vald1 schildert de hitte van den zomer, het gekwinkeleer van de vogels, den milden westen en den ruwen, stormachtigen noordenwind, een plompe boerendans en een onweer, gepaard met een hagelb.~i. Vooral ~.et Lente concert verrast door Zijn bekoorlijke toonschilderingen en zijn dichterlijke stemming.

Hier ontmoet men het muzikale embryo van de tallooze natuursymphonieën, geschre ven in den loop der volgende decennia.

In de "Curios-Musikalische lnstrumentalkalender" van Gregorius Joseph Werner, kapelmeester van den vorst Esterh~zy e.n Haydns onmiddellijke voorganger in dit ambt, leeft de geest van Vivaldi's muziek voort. .

Joseph Haydn heeft naar het schijnt dit Cimento dell' Armonia" gekend en ~anneer hij, volgens den schilder ~ies, Speciaal drie gebieden zijn ·het, .welke de in 1761 de opdracht krijgt muziek te schrijven componist Haydn getracht heeft via klanken voor de Vier Tageszeiten", ontstaan 's meesweer te geven, n.l. het leven van den me~sch, de natuur en de antieke heldengeschiedeters sy~·phonieën "Ie Matin", ,,Ie Midi" en Ie Soir" werken van een concerto grosso nissen. Zien wij af van de muzikaal-technische ~chtig ka'rakter. Gegeven de bestelling ligt overeenkomsten, dan blijkt, dat het gemeenhet vermoeden voor de hand dat eveneens schappelijke punt van uitgang in al. de~e composities een liefderijke bescho.uwmg 1s, een afsluitend vierde deel, ,,la Nuit", geheeft een overpeizning.

De componist componeerd is, althans, het voornemen hierslechts de indrukken laten spreken, welke toe bestond. Een natuursymphonie, welke een zekere bekendheid geniet, bezitten wij de gebeurlijkheden op hem ~~akt~n en het schijnt dat de eigen persoonlijkheid bewust van Knecht en is getiteld "Ie Portrait musiis uitg~schakeld. Hoe anders zul~en figuren cal de la Nature". Zijn naam roept ons ook als Berlioz Liszt en Strausz, het driemanschap die van zijn leermeester, Vogler in de her dat de v~lgende phase in de ontwikkeling innering, wiens orgelimprovisaties over het der programmamuziek representeert, reageeDonnerwetter" destijds een groote verren. Zij immers vermengen den eigen strijd, ~aardheid hadden. Ofschoon dit niet altijd in gunstigen zin, getuige Mozarts scherpe de eigen psychische worstelingen met het object dat wordt uitgebeeld. Beethoven critiek!

In zeer nauw verba .nd met deze natuur daarentegen laat den vrede en de reinh~~d van de natuur op zich inwerken, zoodat zijn symphonieën staan die programma-sympastorale symphonie de expressie is van een phonieën, welke het één of andere tafer~~I tot rust en contemplatie gebracht mensch . schilderen, ontleend aan het leven in al ZIJn Vandaar dat het "Gewitter" inderdaad een explosie is van de natuur en niet van de ziel van een getourmenteerd ma~; .

Het Cimento dell' Armonia van Antonio Vivaldi, dat als de opmaat tot deze periode werd aangenomen, is een heden ten dage zoo goed als onbekend werk. Het is een verzamelwerk, dat uit twaalf vioolconcerten bestaat en waarvan de eerste vier schilde ringen brengen der vier jaargetijden: De programmatische intentie, welke V1vald1 hiermee beoogde, kennen wij uit een ree.ks sonnetten van de hand van den componist

phonieën als "karaktersymphonieën" op te vatten, welker geestelijke houdin~ in direct verband staat met de programmatische tendenties van de l 8de eeuw. Daar de programmamuziek in we~.en zoo. oud is als de muziek zelf en ieder tijdvak nieuwe karakteristieke eischen aan haar heeft gesteld, doet men er goed aan, uit een oogpunt van o~iënteering, de periode waarin Haydns muz1~aal oeuvre valt, scherp te omlijnen. En dan blijkt, dat de muziek van den meester van Rohrau een schakel vormt in de keten van programma-muziek, geschreven tusschen de jaren 1730 en 1808. Of anders gezegd, een periode, begrensd door de beide belang~ijke ho~~: steenen: Vivaldi's "Cimento del! Armonia en de "Pastorale" van Beethoven .

31

ALSBACH & DOVER Niet alleen ...

MUZIEK ... maar ook

GRAMOFOONPLATEN

Een der nieuwe plastiekbehangsels met - naar ieders eigen ontwerp - te kiezen wapen of embleem.

GOUDSMIT,HOFF. Dlstelw. 88, A'dam-N,

Ned. Behangselpapierindustrlll't, Tel. 60301 - Levering vla de handel

aspecten. Wij zouden hier willen wijzen op iemand als Leopold Mozart, die verschillende van dit soort werken heëft staan op zijn compositorisch .debet. In de "Denkmäler der Tonkunst in Bayern" vindt men van zijn hand een "Bauernhochzeit", een "Divertimento militaire", terwijl ook gesproken wordt van een "Schlittenfahrt" waarvan echter slechts het programma bewaard bleef.

Een zeer merkwaardige poging op een geheel ander gebied schenkt ons Dittersdorf met zijn "Metamorphosen", een reeks van twaalf symphonieën naar Ovidius' . gelijknamige werk. Ook Rosetti's "Tel.emach" dient hier genoemd te worden. Omtrent de oorzaak van een dergelijke muzikale verheerlijking van de Ouden tast men in het duister, hoewel hieraan de classicistische · geesteshouding niet vreemd zal zijn.

Weliswaar zal men in Haydns muziek tevergeefs zoeken naar een relatie met de Grieksche cultuur, doch anderzijds is het volstrekt onloochenbaar, dat in het bijzonder de jonge Haydn zijn tribuut heeft betaald aan de programmamuziek. En het is de vraag of hij haar wel ooit geheel en al ontrouw is geworden! Immers ook vele van zijn latere groote symphonieën en kwartetten bevatten passages, welke op een programmatische tendentie wijzen en bovendien door Haydn in gesprekken als zoodanig ook zijn aangeduid. Dat het meerendeel dezer program ma's niet afkomstig is van den componist, kan gevoegelijk buiten beschouwing blijven.

Normatief voor de opvatting van zijn symphonieën als programmatisch is in de eerste plaats de ons reeds bekende uitspraak, zoodat b.v. bij een dedicatie Haydn er naar streefde in zijn muziek een karakterteekening te ontwerpen van den betreffenden persoon.

Dit is het geval met zijn symphonie, opgedragen aan den Engelschen generaal Laudon.

Hieruit blijkt, dat Haydn zich volmaakt één gevoelde met de aesthetica van zijn tijd.

En dit niet alleen, ook zijn publiek vatte zijn werken in programmatischen geest op.

Namen als "Der Philosoph", ,.Lamentatione", "Alleluja", ,.Trauersinfonie" en zoovele andere getuigen hiervan. En al gaat achter dit etiquetteeren wellicht het onvermogen van zekere dillettantenkringen schuil om de tekstlooze instrumentale muziek te "begrijpen", het feit op zichzelf zou een aanleiding kunnen zijn ons opnieuw te bezinnen op de aesthetische en ethische waarde van 's meesters muziek.

H.

J.

(Vervo lg van pag. 23) illustratie een solo. muziek van Berlioz

gtf· ~ r:t=: 1f löj~I-

Hij "citeert"

MAXMÖLLER

elfen-

N.V.

r urr :I

en Mendelssoh n

Sedert I889 Opdat U de pointe van dergelijke grapjes niet ontga, is het wel goed, de muziekcitaten te kunnen thuisbrengen, en ze dan te "zien" in verband met het pro~fdiertje van Saint Saëns. Reeds merkte 1k op, dat hij zijn humor vaak ontleende aan factoren buiten de muziek om; bekende gracieuse motieven worden toevertrouwd aan trage, plompe "vertolksters". .

Doch wie in de meening verkeert, dat Saint Saëns ons allt:en om anderen laat lachen, zou hem als mensch onderschatten. Tot het dierenrijk behooren n.l. nog fossielen, verste~nde exemplaren. Die vindt men ook op muzikaal gebied: overbekende, afgezaagde, doodgespeelde melodieën van oude :volksliedjes, alsmede soortgelijke nummers v~n iets te beroemde componisten passeeren in dit carnaval de spitsroeden onder de naam fossielen; de meeste zorg besteedt Saint Saëns hierbij aan een prachtig volgehouden persiflage van zijn eigen werk: de "Danse macabre", waarvan voortdurend brokstukken, te pas (en te onpas voora_l!) tusschen en tijdens de parade der fossielen weerklinken.

PH. CH. SCHUT

* Oude en Nieuwe Meesterviolen

• • • • • • •

P. SWEERS & ZOON

V E 1 N s T R E V E T R T A

R KO O P K 0 0 P E M ME N

p A RA

uu

T

E

R H R p 0 R T A N X A T 1 E

s

Bloemisterij

• • • •

Bloemen Planten Versieringen Tuinverzorging

Zandpad 2 (West) naast het Vondelpark Amsterdam Telefoon 82869

HAARLEM - HILVERSUM - ROTTERDAM GOES - KAMPEN

M. MULLER

32

•

,/

Violen-en Strijkstókkenmakers

1:

ALSBACH & DOVER Niet alleen ...

MUZIEK ... maar ook

GRAMOFOONPLATEN

Een der nieuwe plastiekbehangsels met - naar ieders eigen ontwerp - te kiezen wapen of embleem.

GOUDSMIT,HOFF. Dlstelw. 88, A'dam-N,

Ned. Behangselpapierindustrlll't, Tel. 60301 - Levering vla de handel

aspecten. Wij zouden hier willen wijzen op iemand als Leopold Mozart, die verschillende van dit soort werken heëft staan op zijn compositorisch .debet. In de "Denkmäler der Tonkunst in Bayern" vindt men van zijn hand een "Bauernhochzeit", een "Divertimento militaire", terwijl ook gesproken wordt van een "Schlittenfahrt" waarvan echter slechts het programma bewaard bleef.

Een zeer merkwaardige poging op een geheel ander gebied schenkt ons Dittersdorf met zijn "Metamorphosen", een reeks van twaalf symphonieën naar Ovidius' . gelijknamige werk. Ook Rosetti's "Tel.emach" dient hier genoemd te worden. Omtrent de oorzaak van een dergelijke muzikale verheerlijking van de Ouden tast men in het duister, hoewel hieraan de classicistische · geesteshouding niet vreemd zal zijn.

Weliswaar zal men in Haydns muziek tevergeefs zoeken naar een relatie met de Grieksche cultuur, doch anderzijds is het volstrekt onloochenbaar, dat in het bijzonder de jonge Haydn zijn tribuut heeft betaald aan de programmamuziek. En het is de vraag of hij haar wel ooit geheel en al ontrouw is geworden! Immers ook vele van zijn latere groote symphonieën en kwartetten bevatten passages, welke op een programmatische tendentie wijzen en bovendien door Haydn in gesprekken als zoodanig ook zijn aangeduid. Dat het meerendeel dezer program ma's niet afkomstig is van den componist, kan gevoegelijk buiten beschouwing blijven.

Normatief voor de opvatting van zijn symphonieën als programmatisch is in de eerste plaats de ons reeds bekende uitspraak, zoodat b.v. bij een dedicatie Haydn er naar streefde in zijn muziek een karakterteekening te ontwerpen van den betreffenden persoon.

Dit is het geval met zijn symphonie, opgedragen aan den Engelschen generaal Laudon.

Hieruit blijkt, dat Haydn zich volmaakt één gevoelde met de aesthetica van zijn tijd.

En dit niet alleen, ook zijn publiek vatte zijn werken in programmatischen geest op.

Namen als "Der Philosoph", ,.Lamentatione", "Alleluja", ,.Trauersinfonie" en zoovele andere getuigen hiervan. En al gaat achter dit etiquetteeren wellicht het onvermogen van zekere dillettantenkringen schuil om de tekstlooze instrumentale muziek te "begrijpen", het feit op zichzelf zou een aanleiding kunnen zijn ons opnieuw te bezinnen op de aesthetische en ethische waarde van 's meesters muziek.

H.

J.

(Vervo lg van pag. 23) illustratie een solo. muziek van Berlioz

gtf· ~ r:t=: 1f löj~I-

Hij "citeert"

MAXMÖLLER

elfen-

N.V.

r urr :I

en Mendelssoh n

Sedert I889 Opdat U de pointe van dergelijke grapjes niet ontga, is het wel goed, de muziekcitaten te kunnen thuisbrengen, en ze dan te "zien" in verband met het pro~fdiertje van Saint Saëns. Reeds merkte 1k op, dat hij zijn humor vaak ontleende aan factoren buiten de muziek om; bekende gracieuse motieven worden toevertrouwd aan trage, plompe "vertolksters". .

Doch wie in de meening verkeert, dat Saint Saëns ons allt:en om anderen laat lachen, zou hem als mensch onderschatten. Tot het dierenrijk behooren n.l. nog fossielen, verste~nde exemplaren. Die vindt men ook op muzikaal gebied: overbekende, afgezaagde, doodgespeelde melodieën van oude :volksliedjes, alsmede soortgelijke nummers v~n iets te beroemde componisten passeeren in dit carnaval de spitsroeden onder de naam fossielen; de meeste zorg besteedt Saint Saëns hierbij aan een prachtig volgehouden persiflage van zijn eigen werk: de "Danse macabre", waarvan voortdurend brokstukken, te pas (en te onpas voora_l!) tusschen en tijdens de parade der fossielen weerklinken.

PH. CH. SCHUT

* Oude en Nieuwe Meesterviolen

• • • • • • •

P. SWEERS & ZOON

V E 1 N s T R E V E T R T A

R KO O P K 0 0 P E M ME N

p A RA

uu

T

E

R H R p 0 R T A N X A T 1 E

s

Bloemisterij

• • • •

Bloemen Planten Versieringen Tuinverzorging

Zandpad 2 (West) naast het Vondelpark Amsterdam Telefoon 82869

HAARLEM - HILVERSUM - ROTTERDAM GOES - KAMPEN

M. MULLER

32

•

,/

Violen-en Strijkstókkenmakers

1:

PIZZI'CA. Tl JO UfMINK

· ......

·1

ZANGPAEDAGOGE -SOLO- EN KOORZANG , Stadionkade 70, Amsterd1;1m-Z. Tel. 23847 Spreekuur: Donderdagsvan 2-4

J.

uur

POPPELSDORF

VIOOLLEERAAR

, Jacob Obrechtstraat WOLFGANG

64 - Tel. 97865

WIJDEVELD

KEIZERSGRACHT 274, TEL. 35843, AMSTERDAM C.

Volledige opl. staatsexamen piano L.O. en M.O. theoreties en prakties

Sebakelbo1"dbonw en reparaties

-

V

vormen de specialit eit van onze fa• briek te Amsterdam.

Voor.ls ve rtegenwoordi ge n wij zeven eerst e k las fabriek en, t.w. : ASEA (Zw ed e n), Sa uter (Zwitserland), Sta l (Zwed en), Elliott (Engeland), BOC (Engeland), Brookhlrst (Eng e land) en Barbier, Bénard & Turenne /Frankrijk).

n.v.Groeneveld, v.d~Poll& Co's electrotechnischefabrie,

AMSTLEV

*

N ieuwe Spiegelstraat

Amsterdam, Rotterdam, Wormerveer, de Ruyterkade41·43 WestzeedijktS Javastraat45

E N

LEVENSVERZEKER I NGEN L IJ F R E N T E N P E N S 10 E N E N GROEPSVERZEKERINGEN N.V. Amsterdamsche Mij van Levensverzekering 17

Amsterdam -C

Komt voor Uw

Reparatie van Uw

Ford-Mercury

of Lincoln

naar de

AUTOMOBIEL

INDUSTRIE

Amstelveenscheweg

280-302

AMSTERDAM

N.V.

Telefoon 96211

N.V. Van Muuster 's D ri,kkerij en - Amste rdam

October 1947

Vijfde jaargang No. 7

•

,/