Rivista Spiritwalita

cover artwork: www.designedbyal.com

F’DIN IL-‐ÓARÌA: EDITORJAL – Meta jien GJÜDMMHI MLHQ LQNXQ TDZZL ,[ ;HZND OL ZDUUGHW / $ÜÜDU dHQD X O LPÜDEED WD· ÏHV ,O ÏXGL]]MX WDO ,PÜDEED 1JÜDOOPX OLW WIDO MLWROEX ÏHV O ,EHQ W·$OOD PDJÜPXO EQLHGHP )LO NDPUD WD· 0DUWKH 5RELQ 0RUV HW YLD GXHOOR

9RO ÐDU D $SULO ÏXQMX

Editorjal

Meta jien dg˙ajjef, jien inkun qawwi.

(2Kor 12:10)

I

llum ˙afna jippruvaw ine˙˙u mill-˙ajja ta’ kuljum, jew ta’ lanqas ja˙bu, dak kollu li juri d-dg˙ufija umana. Qed ng˙ixu fi Ωmien fejn ˙add ma jrid li j˙ossu dg˙ajjef jew mhux kapaçi. Óafna jimbuttaw ’il quddiem il-mudelli ta’ dawk l-aktar b’sa˙˙tihom, ta’ dawk li huma l-a˙jar, ta’ dawk li jirb˙u minkejja kollox. Óafna o˙rajn ifittxu l-perfezzjoni. O˙rajn iqieg˙du t-tama tag˙hom fis-sbu˙ija, fis-sa˙˙a, fis-setg˙a, f’ekonomika jew fil-politika.

A˙na stess nixtiequ li d-dg˙ufija tag˙na u ta’ dawk ta’ madwarna ma tibqax aktar imma tinqered g˙al kollox. Din iΩda hija illuΩjoni g˙aliex ir-realtà proprja tal-bniedem hija d-dg˙ufija u mhux il-qawwa. Forsi dan jidher fl-aqwa tieg˙u meta ni©u wiçç imbwiçç mar-realtà tal-mewt.

Dan iwassal biex niskopru li l-qawwa tag˙na tista’ kultant isservi ta’ ostaklu g˙all-qawwa ta’ Alla. Id-dg˙ufija umana tag˙na tifta˙ il-bieb g˙all-˙idma ta’ Alla u t˙allih iwettaq ilpjan tieg˙u. Il-bniedem g˙andu tendenza li jg˙atti d-dg˙ufijiet tieg˙u u g˙alhekk diffiçli biex jistqarr ma’ San Pawl: Meta jien dg˙ajjef, jien inkun qawwi (2Kor 12:10).

San Pawl iqis b˙ala punt essenzjali l-fra©ilità umana li tidher fit-tbatija, fil-limitazzjonijiet, fit-tentazzjoni g˙ad-dnub, filmewt. Fl-istess ˙in jirrikonoxxi wkoll li din mhix l-a˙˙ar kelma tal-eΩistenza umana, iΩda relazzjoni ˙ajja mal-Mulej Ìesù twassal biex il-bniedem jafda fih fil-˙ajja tieg˙u ta’ kuljum, jintelaq f’idejh u fid-dg˙ufija tieg˙u nnifsu j˙oss il-qawwa ta’ Alla: “Imma hu qalli: “BiΩΩejjed g˙alik il-grazzja tieg˙i, g˙ax is-setg˙a tieg˙i tidher kollha fin-nuqqas ta’ sa˙˙a.” G˙alhekk bil-qalb kollha nifta˙ar bid-dg˙ufijiet tieg˙i, biex tg˙ammar fuqi s-setg˙a ta’ Kristu” (2Kor 12:9).

L-affarijiet ma jiddependux biss fuq il-qawwa tieg˙i, g˙aliex l-Ispirtu ja˙dem ukoll permezz tad-dg˙ufija tieg˙i. Dan iΩda jista’ jse˙˙ g˙aliex hemm fejn jien dg˙ajjef tista’ ta˙dem il-qawwa tal-Ispirtu ta’ Alla. Alla kif jista’ jsib post fil-qalb tal-bniedem li tkun mimlija bih innifsu? Jekk nibqa’ nistrie˙ fuq il-qawwa tieg˙i, inkun qed nag˙mel lili nnifsi ç-çentru taddinja. G˙alhekk l-aktar importanti mhux li jirnexxili nirba˙

1

Rivista ta’ Spiritwalità id-dg˙ufija tieg˙i, imma li, waqt li naççetta d-dg˙ufija umana tieg˙i, insib fija dik il-qawwa li ti©i mill-Ispirtu ta’ Alla.

Dan ma jfissirx li Alla jrid id-dg˙ufija tal-bniedem; dak li jrid huwa l-fer˙ tieg˙u. Alla ma j˙obbx id-dg˙ufija fiha nnifisha, iΩda jippermettiha g˙aliex huwa l-post fejn hu jista’ juri ru˙u.

Hawn Alla jista’ juri l-qawwa tieg˙u, hawn hu jista’ jistieden lill-bniedem g˙all-mog˙dija mill-mewt tad-dg˙ufija g˙all˙ajja tal-qawwa tieg˙u.

A˙na nemmnu fil-©rajja tal-inkarnazzjoni: Ìesù Kristu, imsallab u mqajjem minn bejn l-imwiet, li g˙adda millesperjenza tad-dg˙ufija umana sal-punt tal-mewt. G˙andna lill-Missier li juri lilu nnifsu lilna mhux permezz ta’ azzjoni spettakolari ta’ forza, iΩda wriena l-qawwa salvifika tieg˙u billi ssie˙eb mag˙na fid-dg˙ufijiet tag˙na.

Fl-Iskrittura Mqaddsa, insibu li Alla g˙andu m˙abba speçjali g˙aΩ-Ωg˙ar u g˙al min hu dg˙ajjef u fi Kristu Ìesù, Alla pprefera l-foqra u l-emar©inati. Fl-Evan©elju nsibu diversi rakkonti ta’ Ìesù jfejjaq il-morda jew jiekol mal-midinbin.

Is-Sinjur tag˙na Ìesù Kristu jqabbel lilu nnifsu ma’ rag˙aj li meta jitlef nag˙©a, j˙alli d-disg˙a u disg˙in l-o˙ra biex ifittex dik li ntilfet. Iqabbel l-im˙abba ta’ Alla ma’ mara li meta tilfet il-munita tal-flus, ma stra˙itx qabel sabitha. Dak kollu li g˙alina jidher mitluf jew dg˙ajjef g˙andu qawwa speçjali fuq il-qalb ta’ Alla. Donnu li Alla l-imbierek jie˙u grazzja ma’ dak li hu dg˙ajjef fina biex hekk a˙na nkunu nistg˙u nersqu lejh (Lq 15:20).

IΩda minkejja dan kollu jista’ ji©rilna li l-fra©ilità tag˙na taqtg˙alna qalbna, id-dg˙ufija umana li naraw fina stess tkissirna. Forsi l-aktar mument fejn din il-fra©ilità umana tidher u tin˙ass huwa l-mument tad-dnub. Issa a˙na fid-dg˙ufija tag˙na nissugraw insej˙u lil Alla u nduru lejh? IΩda is-Sinjur tag˙na Ìesù Kristu jistedinna: “Ejjew g˙andi intom ilkoll li m˙abbtin u mg˙obbijin u jiena nserra˙kom” (Mt 11:28). U flEvan©elju narawh mhux biss jilqa’ lill-midinbin imma wkoll joffrilhom il-˙niena infinita tieg˙u.

2

Je˙tie© g˙alhekk li niskopru li d-dg˙ufija tikxef dimensjoni essenzjali tal-bniedem u tal-identità vera tieg˙u: dik li hu iben u mhux ˙allieq tieg˙u nnifsu, frott ta’ grazzja li ©iet qablu u li titlob minnu l-fiduçja s˙i˙a tieg˙u. Is-sej˙a vera tal-Knisja hija li turi l-kobor ta’ Alla fiç-çokon, ˙afna drabi dg˙ajjef, talmembri tag˙ha. Dan hu li je˙tie© niftakru. U meta niftakruh, inkunu aktar qawwija mhux aktar dg˙ajfa. Aktar qawwija mhux g˙ax aktar tajba, imma g˙ax aktar awtentiçi.

Riflessjoni Pawlina

Ix-Xewka li warrdet.

Is-Sinifikat Spiritwali tal-Esperjenza tad-Dg˙ufija ta’ San Pawl (2Kor 12:7-10) 1. L-esperjenza tad-dg˙ufija b˙ala medjazzjoni

Fr. Ivan Scicluna Ofm Cap

L-Iskrittura turina b’mod çar li lil Alla ma nistg˙ux narawh bissensi tag˙na.1 IΩda Alla g˙aΩel li jirrivela ru˙u lilna permezz ta’ medjazzjonijiet li jistg˙u jkunu ta’ ˙afna xorta. X’qed nifhmu b’medjazzjoni? Medjazzjoni hija xi ˙a©a li ©©ib flimkien Ωew© realtajiet distinti minn - jekk mhux opposti g˙al - xulxin, u din ix-xi ˙a©a titqies medjazzjoni g˙ax tkun mag˙mula minn elementi li jinsabu fiΩ-Ωew© realtajiet.2 L-a˙jar eΩempju ta’ medjazzjoni huwa Sidna Ìesù Kristu. “G˙ax wie˙ed hu Alla, u wie˙ed hu l-medjatur bejn Alla u l-bniedem, il-Bniedem Kristu Ìesù” (1Tim 2:5). Billi Kristu huwa Alla u Bniedem, bih jista’ jkollna aççess g˙al Alla li “huwa spirtu” (Ìw 4:24); fi Kristu, ma’ Kristu u bi Kristu nistg˙u nikkontemplaw il-Wiçç ta’ Alla.

1

“Lil Alla g˙adu ˙add ma rah” (Ìw 1:18; 1Ìw 4:12).

2

A. M anenti , Mediazione, f’Dizionario di pastorale vocazionale, imfassal miçCentro Internazionale Vocazionale Rogate, Editrice Rogate, Roma 2002, 683.

3

M. Szentmártoni, Volto e volti. Aspetti psico-spirituali dell’identità personale, f’Gregorianum 82/3 (2001) 468.

JeΩistu medjazzjonijiet o˙rajn li jistg˙u jg˙inuna nag˙mlu esperjenza ta’ Alla. Min˙abba li Alla, li huwa infinitament tajjeb, ferra t-tjubija u s-sbu˙ija tieg˙u f’kulma ˙alaq, kollox jista’ jitqies b˙ala footprint ta’ Alla. Prattikament, ir-realtajiet kollha li ninΩerg˙u fihom (˙olqien, art, soçjetà, knisja, familja, ˙bieb, esperjenzi partikulari, ©isem, xog˙ol, Soçjetà Museumina, qasam partikulari, eçç.) jippuntaw lejn Alla.

Kollha huma sagri. Kollha huma qaddisa. Kollha jistg˙u jitqiesu b˙ala medjazzjoni g˙ax filwaqt li minn banda kull wa˙da minn dawn ir-realtajiet tag˙mel parti mid-dinja materjali, min-na˙a l-o˙ra tesa’ fiha traççi tad-divin.

Mal-lista ta’ medjazzjonijiet imsemmija hawn fuq, nistg˙u nΩidu l-esperjenza ta’ meta ni©u wiçç imb wiçç mad-dg˙ufija personali tag˙na. Din l-esperjenza sensibbli tista’ wkoll tinbidel f’medjazzjoni fejjieda li tg˙aqqadna dejjem iktar ma’ Alla. Fi kliem Fr Mihalj Szentmártoni S.J., l-esperjenza tad-dg˙ufija tag˙na hija l-portiku li jwassal g˙all-g˙erf spiritwali jew mistiku.3 Biex infisser dan il-proçess formattiv, se nie˙u b˙ala eΩempju l-esperjenza tax-xewka ta’ San Pawl li nsibuha rrakkuntata fittieni ittra tieg˙u lill-Korintin, li xi studjuΩi jqisuha b˙ala t-tieni konverΩjoni tieg˙u. Fiha naraw kif l-esperjenza ffjammata tax-xewka ssir esperjenza spiritwali profonda li t˙alli f’ru˙

3

Rivista ta’ Spiritwalità Pawlu g˙arfien ©did dwaru nnifsu u dwar il-˙idma tal-grazzja f’˙ajtu. Ix-xewka ma baqg˙etx tferi biss imma bdiet tarmi l-ward ukoll.

4 2Kor 12: 7-10.

U li ma mmurx nintefa˙ bija nnifsi min˙abba l-kobor tar-rivelazzjonijiet, tqeg˙ditli xewka f’©ismi, messa©©iera tax-Xitan, biex toqg˙od tniggiΩni ˙alli ma nintefa˙x. Fuq hekk tliet darbiet tlabt lill-Mulej biex hi titbieg˙ed minni. IΩda hu we©ibni: “BiΩΩejjed g˙alik il-grazzja tieg˙i; g˙ax il-qawwa tieg˙i tidher fl-aqwa tag˙ha fejn hemm id-dg˙ajjef.” G˙alhekk nifta˙ar minn qalbi l-aktar bid-debbolizzi tieg˙i biex il-qawwa ta’ Kristu tg˙ammar fija. Mela bil-qalb kollha nitg˙axxaq bid-debbolizzi tieg˙i, bit-tg˙ajjir, bl-g˙aks, bil-persekuzzjonijiet, bid-dwejjaq min˙abba Kristu; g˙ax meta nkun dg˙ajjef, inkun qawwi.4

2. “ ... tqeg˙ditli xewka f’©ismi ... ” (2Kor 12:7)

5 C . M . M a r t i n i , L a debolezza - la mia forza. Meditazioni sulla seconda lettera ai Corinzi, Edizioni Piemme, Casale Monferrato (AL), 2000, 45.

6 T.Y. Mullins, Paul’s Thorn in the Flesh, f’Journal of Biblical Literature 76 (1957) 299.

7 Ara CEI, Seconda Lettera ai Corinzi, f’La Sacra Bibbia. Nuovo Testamento, Roma 1997, 432 (A. Cencini, L’albero della vita. Verso un modello di formazione iniziale e permanente, Edizioni San Paolo, Cinisello Balsamo (Milano) 2005, 313-314).

4

X’kienet eΩattament din ix-“xewka fil-©isem” (bil-Grieg: σκολοψ τη οαρκι) li jitkellem minnha San Pawl jibqa’ misteru.

Diversi studjuΩi ppruvaw jidentifikaw in-natura tag˙ha u lkoll ippreΩentaw argumenti sodi u validi biex isa˙˙u t-teoriji tag˙hom. Xi w˙ud isostnu li hawnhekk Pawlu qed jirreferi g˙al xi forma ta’ ti©rib spiritwali; skont o˙rajn, l-Appostlu qed jalludi g˙al tentazzjonijiet karnali li kienu jassruh; jew inkella g˙all-fatt li Pawlu kien i˙ossu tturmentat b’sentiment li ma kienx dehen jew kapaçi g˙al dak li kien qed ji©i afdat lilu; jew g˙ad-dispjaçir profond tal-Appostlu kkawΩat min-nuqqas ta’ fidi tal-Lhud, kif irrakkuntat fl-ittra lir-Rumani 9:1-3. Hemm studjuΩi li ja˙sbu li x-xewka kienet referenza g˙al xi forma ta’ difett fiΩiku (vista batuta jew difett fil-vuçi) jew mentali (tip ta’ personalità dipressiva).5 TeΩisti wkoll it-teorija li tg˙id li x-xewka hija referenza g˙al xi g˙adu personali li kien ta’ xkiel g˙al Pawlu fil-ministeru tieg˙u.6 Fl-a˙˙arnett, xi studjuΩi huma tal-fehma li bix-xewka San Pawl ried ifisser it-tbatija kollha li ©©ib mag˙ha l-˙ajja appostolika, li tag˙ha g˙andna ˙jiel fil-lista ta’ tbatijiet irrakkuntata f’ 2Kor 11:23-29.7 3. “ ... tliet darbiet tlabt lill-Mulej biex hi titbieg˙ed minni ... ” (2Kor 12:8) Kienet x’kienet ix-xewka, il-fatt li naraw lil Pawlu jinsisti g˙al tliet darbiet mal-Mulej biex ibeg˙edha minnu jixhed li din l-esperjenza sensibbli kienet tikkawΩalu tbatija intensa. Hemm min ixebbah din it-talba ta’ petizzjoni ta’ Pawlu mas-supplika ta’ Kristu fl-Ort tal-Ìetsemani fejn naraw lil Kristu jitlob g˙al darba, darbtejn, tlieta, biex il-Missier ibieg˙ed minnu l-kalçi tat-tbatija (Mk 14:32-42).

Din l-insistenza ta’ Pawlu biex il-Mulej ine˙˙ilu x-xewka li kienet t˙abbtu turina li l-Appostlu kien g˙adu fil-faΩi li jirreΩisti x-xewka tieg˙u. Ix-xewka kienet g˙alih b˙al g˙adu, avversarju jew fil-veru sens tal-kelma xitan li bil-Lhudi tfisser xkiel, b˙aΩΩrara fiΩ-Ωarbun. Pawlu kien g˙adu j˙ares lejn ix-xewka tieg˙u b’lenti oskura ˙afna. Kienet ostaklu g˙alih u ried jekk kien possibbli jeliminaha darba g˙al dejjem minn ˙ajtu.

L-esperjenza qarsa tax-xewka teduka lil Pawlu. Xi tfisser teduka? Dan il-verb, bil-Latin e-ducere, jirreferi g˙all-proçess li fih u bih titla’ fil-wiçç il-verità dwar il-persuna li qed ti©i edukata; jinkixfu l-˙sibijiet, l-emozzjonijiet u r-reazzjonijiet l-iktar profondi u mo˙bija fil-persuna. Hekk, quddiem ix-xewka jinkixfu x-xewqat u t-tendenzi egoçentriçi u l-iktar veri f’Pawlu.

Titla’ r-rabja, il-frustrazzjoni, in-nuqqas ta’ aççettazzjoni talistorja tieg˙u; tinkixef it-tendenza f’Pawlu li jrid ja˙rab kull ma seta’ jikkawΩalu tbatija; jitla’ fil-wiçç l-istint li jrid isalva ˙ajtu u mhux jitlifha, l-istint li, kif ng˙idu bil-Malti, irid “ja˙seb g˙al xawwatu” jew “isalva ©ildu.” Ix-xewka tikxef ilJien narçissista f’Pawlu, il-Jien li jrid lil Alla je˙ilsu mix-xewka ˙alli ma jidher qatt dg˙ajjef, beΩg˙an jew fra©li imma qawwi, s˙i˙ u kompetenti, il-Jien li jitlob lil Alla bil-kliem: “ikun li rrid jien!” minflok, “ikun li trid int.” Assorbit fih innifsu, Pawlu kien g˙adu g˙ami g˙as-sinifikat profond li x-xewka kellha fil-mixja spiritwali tieg˙u. L-iktar l-iktar, fehem li setg˙et isservih ta’ duwa biex ma jintefa˙x bih innifsu.

Pawlu kien g˙adu g˙ami g˙as-sinifikat profond li x-xewka kellha fil-mixja spiritwali tieg˙u.

4. “G˙alhekk nifta˙ar minn qalbi l-aktar biddebbolizzi tieg˙i ... Mela bil-qalb kollha nitg˙axxaq bid-debbolizzi tieg˙i ... ” (2Kor 12:9b-10) Na˙seb li lkoll naqblu li r-ritmu ta’ ˙ajja li qed ng˙ixu huwa wie˙ed mg˙a©©el ferm. Kultant ng˙addu minn esperjenza g˙al o˙ra b’mod mekkaniku b˙allikieku konna magni programmati.

Imbag˙ad ©ieli nΩerΩqu t-tgergira li Alla donnu sparixxa minn ˙ajjitna. Il-verità hi li x’aktarx mhuwiex il-˙afna xog˙ol jew ix-schedules imballati li jkollna li ma j˙alluniex nikbru u nimmaturaw spiritwalment, imma li nieqfu ng˙ixu l-esperjenzi tal-©urnata b˙ala medjazzjonijiet ta’ xi ˙a©a lil hinn minn dak li qed nesperjenzaw bis-sensi tag˙na. Meta nieqfu ng˙ixuhom b’dan il-mod, dawn l-esperjenzi jibqg˙u esperjenzi muti li ma jmissuniex u ma jinfluwenzaw b’ebda mod il-˙ajja tag˙na.

Giuseppe Sovernigo ji©bor dan id-diskors f’Ωew© sentenzi: L-esperjenza [sensibbli] trid, allura, iddawrilna ˙arsitna lejn sinifikat li jiΩboqha. Mhijiex xi ˙a©a li ting˙alaq fiha nnifisha imma tieqa li tg˙inna nag˙rfu li fiha jista’ jkun hemm xi ˙a©a li tiswa g˙al dejjem, xi ˙a©a assoluta.8

8 G. Sovernigo, Giovani e volontariato: avventura che passa o esperienza che trasforma?, fi Tredimensioni 1 (2005), 65.

5

Rivista ta’ Spiritwalità Hekk ©ralu Pawlu fl-esperjenza doloruΩa tieg˙u tax-xewka.

Il-kon©unzjonijiet avverbjali “g˙alhekk ...” u “mela ...” li Pawlu juΩa fil-fraΩi, “g˙alhekk nifta˙ar minn qalbi l-aktar bid-debbolizzi tieg˙i ... Mela bil-qalb kollha nitg˙axxaq bid-debbolizzi tieg˙i ... ” (2Kor 12:9b-10), jindikaw qabΩa firrakkont. Juruna li l-Appostlu kien fehem li, fil-fatt, fl-esperjenza tieg˙u tax-xewka kien hemm mo˙bi ©id kbir, hekk li jasal biex jifta˙ar biha. U b˙allikieku biex jag˙mel tajjeb g˙at-tliet darbiet li pprova jipperswadi lil Alla biex ine˙˙ihielu, issa, g˙al darbtejn, jg˙id li jrid jitg˙axxaq propju b’dak li qabel ried je˙les minnu: id-debbolizzi tieg˙u. Ix-xewka ssir ˙abiba, alleata, g˙alliema. X’se˙˙ eΩattament f’Pawlu hekk li wasal biex jifta˙ar u jg˙annaq ix-xewka donnha kienet l-eg˙ΩeΩ ˙abib?

5. “’BiΩΩejjed g˙alik il-grazzja tieg˙i ... ” (2 Kor 12:9a)

…il-bΩonn l-iktar ur©enti tieg˙u kien li jfiq mix-xewka darba g˙al dejjem.

…propju permezz tax-xewka Alla ried ifejqu milli jimrad bih innifsu,…

6

Alla ma we©ibx it-talba ta’ petizzjoni ta’ Pawlu bil-mod li xtaq l-Appostlu tal-©nus. Ix-xewka ma ne˙˙ihilux. Minflok, il-Mulej qallu: “BiΩΩejjed g˙alik il-grazzja tieg˙i; g˙ax il-qawwa tieg˙i tidher fl-aqwa tag˙ha fejn hemm id-dg˙ajjef” (2Kor 12:9). Skont Pawlu, il-bΩonn l-iktar ur©enti tieg˙u kien li jfiq mix-xewka darba g˙al dejjem. Skont Alla, l-iktar bΩonn profond ta’ Pawlu kien li jifhem u jipperswadi ru˙u mill-primat tal-grazzja divina f’˙ajtu u ma jibqax assorbit fih innifsu, li jerfa’ ˙arstu lejn min ˙alqu u mhux jg˙ix ˙ajtu b’˙arstu fuqu nnifsu, li jafda aktar fil-˙ila ta’ Alla u mhux fl-effiçjenza tal-˙ila tieg˙u. Ix-xewka biss setg˙et tikkonvinçi lil Pawlu li l-˙ila fil-missjoni u fil-˙ajja tal-qdusija kienet ©ejja minn Alla. G˙alhekk Alla l-Imbierek ˙allihielu. G˙alhekk qallu: “il-qawwa tieg˙i tidher fl-aqwa tag˙ha fejn hemm id-dg˙ajjef.” Qisu qed jg˙idlu: “Pawl, tag˙raf b’mod çar il-˙ila tieg˙i proprju min˙abba d-dg˙ufija tieg˙ek,” jew inkella: “Titg˙allem tafda fil-˙ila tieg˙i fl-aqwa tad-debbolizzi tieg˙ek.” B˙all-ilmijiet fil-menqa ta’ Silwam (Ìw 9:7) jew b˙al Óananija ie˙or (Atti 9:17), l-esperjenza tax-xewka ˙adet ix-xejra ta’ esperjenza ta’ tisfija u fejqan mill-illuΩjonijiet li Pawlu kien maqbud fihom. Re©a’, biex ng˙id hekk, g˙adda mill-©rajja ta’ meta “waqg˙u b˙al qxur minn g˙ajnejh u beda jara” (Atti 9:18). Beda jara çar, din id-darba bl-g˙ajnejn ta’ ru˙u, xi veritajiet ©odda dwaru nnifsu, dwar Alla, dwar kif ta˙dem il-grazzja f’˙ajtu, u l-bqija.

Meta Pawlu beda jifhem li propju permezz tax-xewka Alla ried ifejqu milli jimrad bih innifsu, milli jg˙ix ˙ajja msejsa fuq il-prinçipju “It’s all about me, myself and I”, beda jinduna li x-xewka kienet ingredjent essenzjali fil-mixja spiritwali tieg˙u; li biex tabil˙aqq isir dak “ir-ra©el mag˙mul fl-a˙jar ta’ Ωmienu” (Ef 4:13) kellu jg˙addi minn dak “il-bieb dejjaq” (Mt 7:13); li dak li l-aktar ried ja˙rab minnu b’tant ˙erqa a©itata,

kellu jkun il-blata tas-salvazzjoni tieg˙u. Meta beda jid˙ol xi ftit iktar fil-mo˙˙ ta’ Alla u j˙ares lejn id-dg˙ufija tieg˙u billenti ta’ Alla, Pawlu beda jilma˙ fix-xewka tieg˙u mhux biss “messa©©iera tax-xitan biex toqg˙od tniggΩu” (2Kor 12:7), imma wkoll “g˙odda mag˙Ωula” (Atti 9:15) f’idejn Alla, biex jinbidel f’dik is-sura ta’ Appostlu li kellu f’mo˙˙u l-Fu˙˙ari Divin.

Din l-esperjenza ta’ bidla fil-mod kif ja˙seb u jara l-affarijiet mhux iktar imbuttat mil-lo©ika ta’ kif jidhirli l-a˙jar u kif jaqbel lili, imma misjuq mil-lo©ika tal-Fiat voluntas Tua (Mt 26:39) hija fil-fatt esperjenza ta’ konverΩjoni (bil-Grieg metanoia: bidla fil-mo˙˙, bidla fil-mentalità). Fl-epistolarju Pawlin insibu diversi sentenzi fejn l-Appostlu jeΩorta lil dawk li lilhom ikun qed jikteb biex jibdew ja˙sbu bil-mo˙˙ ta’ Kristu: “A˙sbu b˙alma kien ja˙seb Kristu Ìesù” (Fil 2:6); “Ilbsu lil Sidna Ìesù Kristu” (Rum 13:14); “Inbidlu skont it-ti©did ta’ mo˙˙kom, biex ise˙˙ilkom tag˙rfu x’inhi r-rieda ta’ Alla, x’inhu t-tajjeb li jog˙©bu, x’inhu perfett” (Rum 12:2). Kien propju dan il-proçess ta’ ti©did fil-mentalità, ta’ konverΩjoni, li se˙˙ f’Pawlu permezz tax-xewka u li xprunah biex propju jit˙abbeb mag˙ha u jifta˙ar biha. Ix-“xewka” kienet bdiet twarrad.

“A˙sbu b˙alma kien ja˙seb Kristu Ìesù” (Fil 2:6);

6. L-esperjenza tax-xewka f’˙ajti Fid-dawl ta’ dawn ir-riflessjonijiet, ta’ min wie˙ed jag˙mel lilu nnifsu din il-mistoqsija: “X’inhi x-xewka fil-˙ajja tieg˙i?”

Tista’ tkun xi difett fiΩiku li j˙ammarli wiççi u jumiljani; jew xi persuna fil-familja, fil-qasam, fuq il-post tax-xog˙ol, jew fiç-çirku tal-˙bieb, li ma turinix im˙abba u qed tag˙milli ˙ajti infern; jew xi tendenza dominanti fija li ti©bidni lejn il-˙aΩin; jew xi esperjenza trawmatika tal-passat li l-memorja tag˙ha g˙adha ta˙sadni u tinfluwenza l-˙ajja tieg˙i fil-preΩent.

U nistg˙u nibqg˙u sejrin insemmu. Il-lista hija bla tmiem.

Iç-çertezza hi li kul˙add g˙andu xewka f’˙ajtu, jekk mhux kuruna kif darba qalli xi ˙add b’nofs da˙ka imma b’verità.

Sewwa jg˙id il-Malti: “Min g˙andu salib u min g˙andu domna.”

L-esperjenza ta’ Pawlu turina li nistg˙u nkunu g˙adna maqbudin fil-faΩi fejn nirreΩistu b’sa˙˙a x-xewka tag˙na.

Narawha ta’ xkiel, ni©©ildulha kemm nifil˙u u x’aktarx nitolbu lil Alla bla heda biex ine˙˙ihielna. U sewwa nag˙mlu.

Huwa importanti li ng˙ixu din il-faΩi fil-milja kollha tag˙ha g˙ax dan il-proçess jedukana, ji©ifieri, matulu to˙ro© il-verità dwarna nfusna - li a˙na fil-fatt infittxu dak li jag˙tina pjaçir u rridu na˙arbu s-salib; li a˙na g˙atxana g˙as-suççess u l-falliment ibeΩΩag˙na; li ma tinΩlilniex li nistg˙u nidhru

… ta’ min wie˙ed jag˙mel lilu nnifsu din il-mistoqsija: “X’inhi x-xewka fil-˙ajja tieg˙i?”

7

Rivista ta’ Spiritwalità dg˙ajfin quddiem ˙addie˙or imma rridu dejjem naqtg˙u figura tajba ta’ nies b’sa˙˙ithom, sodi, kompetenti, qatt fra©li.

U Alla jista’, fil-Providenza tieg˙u, jag˙Ωel li jne˙˙ilna x-xewka b˙al meta fejjaq tant nies mill-mard tag˙hom. Imma meta Alla ma jwe©ibx b’dan il-mod, x’ser nag˙mlu? Se ng˙idu li hu kattiv, li mhux jismag˙na, li abbandunana? Jew li fil-fatt qed jistedinna biex nift˙u g˙ajnejna g˙al xi sinifikat mitqlu deheb li m’a˙niex ninteb˙u bih g˙ax jinsab mo˙bi qalb l-g˙araq li ©©ibilna x-xewka?

X’aktarx, meta Alla ma jwe©ibx it-talbiet li nag˙mlulu bil-mod kif irridu a˙na, sinjal li jkun irid ifejjaq bΩonn iktar profond ©ewwa fina li a˙na lanqas biss inkunu qed inxommuh! Cencini jlaqqam din l-esperjenza b˙ala, “il-grazzja li ma naqilg˙ux dak li nkunu rridu a˙na biex naqilg˙u dak li verament ikollna bΩonn.” Iktar ma nibdew niddakkru mill-mod kif ja˙sibha Alla, ji©ifieri, iktar ma nikkonvertu, iktar ise˙˙ilna niskopru s-sinifikat profond tax-xewka fil-mixja spiritwali tag˙na.

It-talba tag˙na ma tibqax iktar: “Mulej, ne˙˙ili x-xewka”, imma ssir xi ˙a©a b˙al, “Mulej, ifta˙li g˙ajnejja biex nara l-g˙e©ubijiet” (Salm 119:18) li qed tag˙mel fija u permezz tieg˙i permezz tax-xewka. Xi mistoqsijiet li jistg˙u jg˙inuna f’dan il-proçess ta’ ti©did fil-mentalità tag˙na huma dawn: • X’qed jg˙idli Alla dwari nnifsi u dwaru permezz ta’ din l-esperjenza?

• X’qed jag˙tini u x’qed jitlobni permezz ta’ din il-xewka?

• Fejn jinsab Alla f’dan kollu u lejn xiex qed jistedinni?

… nibdew nit˙abbu maxxewka tag˙na u nifta˙ru biha.

It-twe©ibiet g˙al dawn il-mistoqsijiet jistg˙u jimmotivawna biex, b˙al Pawlu, a˙na wkoll nibdew nit˙abbu max-xewka tag˙na u nifta˙ru biha. Is-sigriet mhuwiex forsi li ne˙ilsu minnha imma li nsibulha postha fil-mixja tag˙na lejn Alla, li nintegrawha dejjem iktar f’˙ajjitna g˙ax naslu biex nifhmu li, g˙alkemm tibqa’ tniggeΩ, il-ward li tarmi ja˙jina, ifejjaqna u jtaffi l-qawwa tat-tingiΩa.

BIBLIJOGRAFIJA Cencini, A., L’albero della vita. Verso un modello di formazione iniziale e permanente, Edizioni San Paolo, Cinisello Balsamo (Milano) 2005.

Manenti, A., Mediazione, f’Dizionario di pastorale vocazionale, a cura del Centro Internazionale Vocazionale Rogate, Editrice Rogate, Roma 2002, 683-691.

8

Martini, C.M., La debolezza è la mia forza. Meditazioni sulla seconda lettera ai Corinzi, Edizioni Piemme, Casale Monferrato (AL), 2000.

I t

Mullins, T.Y., Paul’s Thorn in the Flesh, f’Journal of Biblical Literature 76 (1957) 299-303.

Sovernigo, G., Giovani e volontariato: avventura che passa o esperienza che trasforma?, fi Tredimensioni 1 (2005), 62-71.

Szentmártoni, M., Volto e volti. Aspetti psico-spirituali dell’identità personale, fi Gregorianum 82/3 (2001) 457-475.

9

Rivista ta’ Spiritwalità

Riflessjoni Biblika

L-A˙˙ar Çena u l-im˙abba ta’ Ìesù Mons Lawrenz Sciberras Mis-Sannat G˙awdex. Ordnat saçerdot fl-1973.

Kompla l-istudji tal-Iskrittura Mqaddsa f’Ìerusalemm u Ruma. Jg˙allem l-Iskrittura Mqaddsa fisSeminarju Ma©©uri t’G˙awdex.

Ippubblika bosta artikli fuq diversi rivisti lokali u barranin.

Kiteb mhux inqas minn 24 ktieb ta’ natura biblika.

L

-akbar rigal li ˙are© mill-qalb ta’ Ìesù hu l-Ewkaristija.

Din hija invenzjoni eççezzjonali tal-im˙abba t’Alla lejna bnedmin. Ma hemmx impar tag˙ha u daqsha.

A˙na nafu lil Pawlu r-rakkont l-aktar qadim ta’ din il-©rajja li qieg˙ed f’1Kor 11:23-25. Fil-kapitlu ta’ qabel, Pawlu jag˙mel biss aççenn g˙al dan is-sagrament. Hawn jesprimi r-realtà ta’ komunjoni mal-©isem u d-demm ta’ Kristu (1Kor 10:16-17).

L-okkaΩjoni li ©ieg˙let lil Pawlu biex ifakkar fl-a˙˙ar çena, xejn ma’ kienet wa˙da ta’ unur g˙al Korintin, anzi wa˙da ta’ çanfir. Tant li huwa jibda hekk: “F’li sa ng˙idilkom ma nfa˙˙arkomx!” (1Kor 11:17). IΩda kull deni ˙udu b’©id. Grazzi g˙al dak li kien qed ji©ri f’Korintu, g˙andna l-vanta©© li akkwistajna dan it-tag˙rif ta’ importanza massima g˙all-fidi tag˙na.

Veru li l-Van©eli Sinottiçi g˙andhom çerta ori©inalità qabel dik li hemm f’1Kor; però r-redazzjoni finali tal-Van©eli hija ˙afna wara dik tal-Korintin. Wie˙ed jissoponi li tasal sas-sena 70, fil-waqt li dik tal-Korintin tasal sas-sena 55. Ta’ min ikompli jΩomm li Pawlu madwar tlieta jew erba’ snin qabel di©à kien g˙allem dwar l-a˙˙ar çena lill-Korintin.

Il-Patt il-Ìdid.

Grazzi g˙al San Pawl nafu li Ìesù “fil-lejl li fih kien ittradut, ˙a l-˙obΩ u wara li radd il-˙ajr qasmu u qal: ‘dan hu ©ismi li ng˙ata g˙alikom, ag˙mlu dan b’tifkira tieg˙i’”. Wara li kiel Ìesù qabad ukoll il-kalçi u qal il-barka: “Dan il-kalçi huwa l-patt il-©did b’demmi. Kull darba li tixorbu minnu, ag˙mlu dan b’tifkira tieg˙i”. “Dan huwa l-kalçi tal-patt il-©did”. Il-patt il-©did li waqqaf Ìesù waqt l-a˙˙ar çena huwa ç-çentru tal-fidi u l-˙ajja tag˙na.

Il-profeta Ìeremija

10

Il-fraΩi “il-patt il-©did” hija riferenza s˙i˙a g˙all-profezija qawwija ta’ Ìeremija. Hawn Alla wieg˙ed li g˙ad iwaqqaf patt imma kollu kemm hu differenti minn dak tas-Sinaj. Alla wieg˙ed li jikteb dan il-patt fil-qlub, u mhux aktar fuq it-twavel

tal-©ebel b˙al dak tas-Sinaj (Ìer 31:31). Dan il-patt il-©did g˙andu ji©i miktub u m˙attem fuq il-qlub. Din hija tassew xi ˙a©a kollha kemm hi ©dida, unika u tal-ewwel darba.

IΩda biex wie˙ed jifhem il-qawwa tal-kliem ta’ Ìesù, li jirreferu g˙all-˙sieb ta’ Ìeremija, sewwa li wie˙ed jara ftit kemm ilkuntest ta’ Ωmien Ìesù kien jixbah tassew lil dak ta’ Ωmien Ìeremija.

B˙al fi Ωmien Ìeremija, Ìesù kien jaf sew ukoll li l-poplu kien qed jg˙ix f’periklu kbir madwaru. G˙al darb’o˙ra, Ìerusalemm assolutament ma riditx tisma’ s-sej˙a li g˙amlilha Alla permezz ta’ ibnu Ìesù. “Ìerusalemm, Ìerusalemm, int li toqtol il-profeti u t˙a©©ar il-messa©©iera mibg˙utin lilek, kemm-il darba ridt ni©bor lil uliedek b˙alma l-qroqqa ti©bor il-flieles ta˙t ©wen˙ajha u int ma ridtx! Ara, darkom g˙ad i˙alluhielkom ˙erba!” (Mt 23:37). Ara wkoll Lq 12:34. Ìesù ried ji©bor in-nies, u ried jag˙mel alleanza tassew vera u ©enwina mag˙hom, imma Ìerusalemm assolutament ma riditx.

B˙al Ìeremija, Ìesù wkoll ra minn qabel, u ˙abbar it-ti©rif tat-tempju. Fil-kaΩ ta’ Ìeremija, il-fatt li l-profeta issogra tant meta ˙abbar it-ti©rif tat-tempju li kien id-dar t’Alla (Ìer 7:1314; 26:4-6) dan qanqal skandlu kbir. Kif jista’ qatt ikun li Alla jitlaq id-dar proprja tieg˙u? L-istess ˙a©a pprofetizza Ìesù: “Tassew ng˙idilkom ma tibqax ©ebla fuq o˙ra li ma ti©ix m©arrfa” (Mt 24:2; Lq 19:44).

Kif jista’ qatt ikun li Alla jitlaq id-dar proprja tieg˙u?

B˙al fil-kaΩ ta’ Ìeremija, din il-profezija kienet l-akkuΩa formali ta’ Ìesù: Anzi kienet l-unika akkuΩa li nsibu li ssir riferenza g˙aliha fil-proçess quddiem is-sinedriju. G˙al Ìeremija qalu çar: “Dan g˙andu jmut” (Ìer 26:8).

It-tradiment Wie˙ed jibqa’ tassew impressjonat g˙all-fatt li r-rakkonti kollha tal-a˙˙ar çena jqieg˙du din il-©rajja fil-kwadru ta’ tradiment, jew ça˙da. “Fil-lejl li fih kien ittradut”, jikteb sew Pawlu. L-evan©elisti jΩidu li Ìesù kien jaf b’dan it-tradiment, u li ˙abbru qabel it-twaqqif tal-Ewkaristija: “Tassew ng˙idilkom, wie˙ed minnkom se jittradini” (Mt 26:21). G˙alhekk mela kienet qed tifforma ˙olqa ta’ ©rajjiet li kellhom iwasslu ’l Ìesù lejn kundanna u mewt tassew infami.

Dan kollu kien qed jin˙adem fil-mo˙bi; u Ìesù kien jaf b’kollox, imma kien g˙adu jista’ jiççaqlaq minn post g˙al ie˙or. Fi ftit sig˙at o˙ra, huwa kien se ji©i arrestat, marbut, imsawwat sakemm jasal sal-mewt imsammar ma’ salib. Ìesù g˙alhekk ˙addem l-a˙˙ar waqtiet ta’ libertà hu li kien jaf li

11

Rivista ta’ Spiritwalità kollox kien se jieqaf g˙alih b’g˙otja l-aktar g˙olja u perfetta lejn ˙utu kollha l-bnedmin. Óalli naraw l-ewwel liema kienet ir-reazzjoni ta’ Ìeremija quddiem il-komplott tal-g˙edewwa li nasbu kontra tieg˙u. Ìeremija jdur lejn Alla u jg˙idlu: “Sinjur tal-eΩerçti, im˙allef ©ust, nista’ jien nara l-vendetta tieg˙ek fuqhom?” (Ìer 11:20).

Din hija g˙ajta spontanja u li tirritorna wkoll f’okkaΩjoni o˙ra (Ìer 20:12). Huwa diffiçli li wie˙ed jissupera reazzjoni ta’ din il-kwalità, meta tkun saret min˙abba l-mibeg˙da.

Wie˙ed ma jista’ jimma©ina qatt ©eneroΩità aktar assoluta, u bidla daqshekk radikali b˙al din il-©rajja.

Ìesù però ma jag˙milx hekk, huwa jissupera din is-sitwazzjoni ta’ dwejjaq, anzi jasal sal-og˙la grad, billi jantiçipa, mela jmexxi ’l quddiem il-mewt proprja tieg˙u, u jag˙milha preΩenti fil-qsim tal-˙obΩ, u t-tixrid tad-demm. U hekk Ìesù jbiddilha fis-sagrifiççju tal-patt bi qlig˙ g˙al kul˙add. Wie˙ed ma jista’ jimma©ina qatt ©eneroΩità aktar assoluta, u bidla daqshekk radikali b˙al din il-©rajja.

Meta t-teolo©i jitkellmu fuq l-Ewkaristija, ©eneralment huma jinsistu fuq il-bidla tal-˙obΩ fil-©isem ta’ Ìesù, u l-inbid fid-demm tieg˙u. Din il-bidla tissejja˙ transustantazzjoni. Çertament din hija ˙a©a essenzjali ˙afna; imma a˙na g˙andna nkunu aktar obbligati u aktar attenti g˙all-˙ajja tag˙na. Din hija l-mewt in©usta li ©arrabha Ìesù fit-twaqqif tal-patt, f’dinamiΩmu ta’ komunjoni. Hawn Ìesù g˙amel taqliba s˙i˙a, g˙aliex fiha nfisha l-mewt hija mezz bil-maqlub biex wie˙ed jag˙mel alleanza.

L-effetti tal-mewt Il-mewt tkisser kull relazzjoni. Din il-verità hija espressa u hija qawwija ˙afna f’diversi testi tat-Testment il-Qadim. Però filkaΩ ta’ Ìesù ma hemmx l-istess ˙a©a, g˙aliex Ìesu qaleb issitwazzjoni. Mela ma nistg˙ux naraw il-mewt b˙alma wie˙ed kien jaraha fil-T.Q. U dan kollu huwa dovut g˙at-twaqqif tal-Ewkaristija.

Qabel din l-azzjoni ta’ Ìesù, wie˙ed kien jara fil-mewt ©rajja kollha kemm hi negattiva, ©rajja ta’ firda minn kull relazzjoni.

12

A. Il-mewt mela tikser kull relazzjoni ma’ persuni umani: Qatt ma huwa possibbli li wie˙ed jitkellem ma’ mejjet; ma’ tistax titlob l-g˙ajnuna lil wie˙ed mejjet. Dan jidher sew ˙afna fis-salmi, fejn is-salmista jilmenta u jg˙id ’l Alla: “Int x˙ittni fil-qieg˙, u fid-dlam u d-dell tal-mewt” (Salm 88:7-9). “Ma nara lil ˙add aktar f’din id-dinja” (IΩ 38:11).

B. Il-mewt tikser ukoll kull relazzjoni m’Alla. Il-mewt kienet kastig t’Alla, l-a˙˙ar konsegwenza tad-dnub u l-akbar grad ta’ qasma bejn Alla u l-bniedem. Fit-T.Q. in-nies ma kienu assolutament qatt ja˙sbu dwar ir-relazzjoni tal-mejjet m’Alla. F’bosta salmi ta’ supplika hemm hekk: “Óadd ma jiftakar fost il-mejtin” (Salm 6:60). “Mhux il-mejtin ifa˙˙ru l-Mulej” (Salm 115:7). Ma jifdal ebda rabta.

IΩda l-aspett l-aktar qawwi tal-mewt g˙all-persuni tat-T.Q. huwa n-nuqqas ta’ relazzjoni m’Alla. Il-mejtin imorru fix-xeol, ji©ifieri fil-post fejn hemm eΩistenza mnaqqsa ˙afna; eΩistenza la denja g˙all-bniedem u aktar ukoll lejn Alla.

Minn sa˙ta g˙all-im˙abba L-aspett tal-firda tal-mejjet jin˙ass ˙afna aktar meta l-mewt ti©i mog˙tija b˙ala kastig. Dan g˙aliex l-ikkundannat huwa persuna mwarrba mis-soçjetà u mill-poplu ta’ Alla.

F’kaΩijiet o˙ra meta tmut persuna, il-familjari jiddispjaçihom g˙aliex iridu jΩommu r-relazzjoni tajbin tieg˙u. U bil-maqlub, meta hemm wie˙ed ikkundannat, assolutament ˙add ma jrid iΩomm ebda ˙jiel ta’ tifkira. Ikunu jridu jwarrbuh, u jinsewh.

Huwa kollu g˙alhekk li l-ikkundannat ji©i mog˙ti f’idejn il©ustizzja ˙alli jag˙mlu huma li jridu bih. Persuna meqjusa ˙aΩina, irrekuperabbli, imwarrba.

Issa kemm-il darba l-kundanna ssir skont il-li©i ta’ Mosè, mela l-li©i t’Alla, l-ikkundannat ifisser li ©ie mis˙ut minn Alla. San Pawl xejn ma ja˙sibha li jg˙id li Ìesù “sar sa˙ta g˙alina” (Gal 3:13).

U dan g˙aliex ©ie kkundannat u mdendel mal-g˙uda tas-salib.

San Pawl xejn ma ja˙sibha li jg˙id li Ìesù “sar sa˙ta g˙alina” (Gal 3:13).

Issa din il-©rajja ta’ tkexkix Ìesù ˙abbarha minn qabel, meta g˙amel it-twaqqif tal-patt il-©did. Din kienet taqliba inkredibbli. Ìesù qabad proprju din il-©rajja ta’ ksur biex waqqaf il-patt, biex içaqlaq id-dinamiΩmu straordinarju ma’ Alla u mal-a˙wa.

Fit-twaqqif ta’ dan il-patt ma seta’ jkun hemm ebda ˙sieb dwar dan. Ìesù kien jaf li kien se ji©i ttradut, abbandunat mill-appostli, miç˙ud minn Pietru, akkuΩat falzament, ikkundannat mal˙Ωiena, jiddie˙ku bih, imwarrab u maqtul. U proprju dawn il©rajjiet krudili u in©usti, Ìesù g˙amilhom u ˙abbarhom minn qabel waqt l-a˙˙ar çena. Huwa bidilhom f’g˙otja ta’ m˙abba, fl-offerta tal-patt il-©did.

Jekk a˙na na˙sbu tassew serjament g˙andna nibqg˙u mg˙a©©bin bil-kbir. Madankollu a˙na mdorrijin bl-Ewkaristija, u ma nag˙tux kas tal-bidla straordinarja li saret minn Ìesù u

Huwa bidilhom f’g˙otja ta’ m˙abba, fl-offerta tal-patt il-©did.

13

Rivista ta’ Spiritwalità mill-©eneroΩità tal-qalb tieg˙u. Il-qalb ta’ Ìesù ©arret fiha din l-g˙otja g˙amja imma mitlufa lejn il-bnedmin.

Meta nitqarbnu nirçievu din il-qawwa, li g˙andha twassalna biex nirb˙u d-diffikultajiet u tg˙inna nikbru fl-im˙abba li tkun kapaçi twassalna biex na˙fru lil kul˙add. G˙andna dejjem g˙aliex nifir˙u b’din il-qawwa Ewkaristika li ˙ar©et proprju mill-qalb ta’ Ìesù.

14

Riflessjoni

Il-Ìudizzju tal-Im˙abba

H

u g˙ad jer©a’ ji©i bil-glorja biex jag˙mel ˙aqq mill-˙ajjin u mill-mejtin. (Mill-Kredu)

Wara l-mewt ji©i l-©udizzju. (Lhud 9:27) Ìiet quddiem g˙ajnejja persuna li kienet g˙amlet ˙afna ˙aΩen u sa fl-a˙˙ar sabet ru˙ha fil-qorti. L-im˙allef li kellu jie˙u d-deçiΩjoni dwar ˙ajja jew mewt inzerta kien il-missier, jew l-omm ta’ din il-persuna ˙aΩina. Malajr kien hemm min o©©ezzjona, g˙ax deherlu li l-akkuΩat Ωgur li ma kienx ser jie˙u l-©ustizzja, dak li kien ˙aqqu.

Victor Degabriele, S.J. Direttur tal-EΩerçizzi Spiritwali, Ministru Pastorali, Direttur Spiritwali talMoviment KariΩmatiku, u membru tal-Grupp g˙atTi©did tal-Moviment Reli©juΩ

L-istess persuna mietet u g˙addiet mill-©udizzju. Din id-darba wkoll l-im˙allef inzerta Missieru li kien tah il-˙ajja. Imma issa ˙add ma o©©ezzjona. Óadd ma qal li ma saritx ©ustizzja. Dan ma jfissirx li kieku ma nit˙ajrux ng˙idu lil Alla kif g˙andu j©ib ru˙u fil-©udizzji tieg˙u, almenu f’çerti kaΩi. Biss ikollna nçedu g˙ax fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar hu Alla.

Issa nag˙tu l-kaΩ li nkun jien l-imputat. Ma ni˙ux gost li l-im˙allef ikun missieri li tieg˙u jien kont il-favorit u g˙alhekk g˙andi xi kontroll fuq il-qalb tieg˙u? Nie˙u pjaçir jekk o˙rajn jiddettawlu kif g˙andu j©ib ru˙u mieg˙i? Jien g˙andi fiduçja li l-qalb ta’ missier tibqa’ dejjem qalb ta’ missier. U l-Mulej Alla, li wasal sabiex bag˙at lil Ibnu f’din id-dinja g˙alija, ma ji©©udikaniex b’qalb ta’ missier, skont il-©ustizzja mmexxija mill-verità li l-im˙abba biss taf tg˙arbel? Kemm hi ˙a©a sabi˙a li fil-©udizzju wara mewtna nsibu M˙allef li j˙obbna u ©id biss jixtiqilna u jfittxilna!

Ter©a’, dan il-Missier ˙alla l-©udizzju f’idejn Ibnu, b’vanta©© kbir g˙alina, g˙ax hu g˙amilna ˙utu u jrid isalvana middnub u l-effetti tieg˙u, minn dik il-firda li hemm bejnna u bejn il-Missier. Il-Mulej Ìesù dejjem baqa’ Salvatur, u g˙adu hekk s’issa, jinterçedi g˙alina quddiem Missieru u Missierna.

Qalb wa˙da g˙andu, ta’ Feddej. Meta ji©©udikana b˙ala Feddej ji©©udikana, wie˙ed li hu interessat g˙all-a˙˙ar fil-©id tag˙na.

Jekk ma ng˙addux mill-©udizzju nibqg˙u dejjem mifrudin minn Missierna li ˙alaqna g˙alih u li fih biss insibu l-mistrie˙.

15

Rivista ta’ Spiritwalità Peress li a˙na midinbin, nibΩg˙u mill-©udizzju. Imma filfatt il-©udizzju tal-Mulej hu att ta’ m˙abba l-aktar profond g˙ax jift˙ilna t-triq g˙ar-rikonçiljazzjoni totali mal-Missier.

Il-©udizzju tal-Mulej, mhux nibΩg˙u minnu g˙andna, imma pjuttost nixtiquh.

Il-©udizzju tieg˙u hu m˙abba, ˙niena, g˙arfien fil-fond talqalb.

Sfortunatament meta na˙sbu fuq il-©udizzju ji©i quddiemna l-mudell uman u na˙sbu li l-Mulej Ìesù ser i©ib ru˙u b˙allikieku m˙allef fil-qrati tag˙na. Huma l-qrati tag˙na li g˙andhom jimitaw lill-Mulej u mhux il-kuntrarju. A˙na ni©©udikaw ta’ bnedmin midinbin u mçappsin bid-dnub tan-nisel u bl-effetti tad-dnubiet tag˙na. Nafu a˙na kemm il-qrati tag˙na huma limitati. Imma l-Mulej Ìesù reba˙ fuq kull dnub, fuq ix-xitan u fuq il-mewt. Il-©udizzju tieg˙u hu m˙abba, ˙niena, g˙arfien fil-fond tal-qalb. Huwa l-©ust u minnu nie˙du l-©ustizzja vera.

Mhux ta’ b’xejn l-g˙ajta fil-qalb ta’ kull bniedem: Maranatha, Ejja Mulej Ìesù.

Il-©ustizzja umana j˙obbu jpin©uha b˙ala persuna b’miΩien f’idejha: is-sewwa kontra dak li mhux sewwa. Madankollu l-esperjenza turina li dan il-miΩien mhux dejjem ja˙dem sewwa. Ji©ina f’mo˙˙na li l-©ustizzja tal-Mulej hija b˙allmiΩien: opri tajba kontra opri ˙Ωiena, merti kontra nuqqas ta’ merti, it-tjieba kbira li g˙amilt kontra l-ftit ˙aΩen, jew il˙afna ˙aΩen kontra l-ftit tajjeb. L-idea hi li meta mmutu tant ikollna merti f’idejna li l-Mulej bilfors ikollu jag˙tina l-©enna jekk irid ikun ©ust. Ninsew li jekk hemm xi merti, dawk huma tal-Mulej u mhux tag˙na. A˙na biss nilqg˙u lilu b˙ala Feddej tag˙na. Irrid nilqg˙u b˙ala Feddej tieg˙i. Hekk il-©udizzju tieg˙i jsir il-qofol tas-salvazzjoni li beda ja˙dem f’din l-art.

Mhux nibΩg˙u mill-©udizzju imma nixtiquh b˙ala grazzja kbira. Maranatha.

It-tendenza tag˙na hi li na˙sbu li Ìesù hu m˙allef b˙al dawk tad-dinja

16

Il-Mulej hu ©ust tassew. Hu g˙alhekk li l-laqg˙a tag˙na mieg˙u wara mewtna tkun kollha m˙abba u mog˙drija. G˙ax hu ©ust ma jarax fil-qalb tag˙na sa çertu punt, imma sal-qieg˙ nett.

L-im˙allfin tag˙na, ta’ bnedmin li huma, limitati u mtaqqlin bl-effetti tad-dnub tan-nisel, jistg˙u jifhmu l-qalb tal-imputat b’˙afna limiti. Mhux l-ewwel darba li nindunaw li bnedmin huma meta naraw l-iΩbalji tag˙hom. It-tendenza tag˙na hi li na˙sbu li Ìesù hu m˙allef b˙al dawk tad-dinja, jew forsi ftit a˙jar minnhom! Imma lill-Mulej, b˙ala M˙allef, xejn mhu ser ja˙rablu. Jg˙arbel sa fil-fond il-˙sibijiet u x-xewqat ta’ kull qalb.

Kultant na˙sbu li d-dnub, jew ˙afna dnubiet, jew ˙ajja mimlija dnubiet, tag˙mel lill-bniedem ˙aΩin kollu kemm hu, ˙aΩen assolut. Imma ebda dnub ma jag˙mel il-bniedem xitan jew dimonju li ja˙rab hu stess minn quddiem il-Mulej Ìesù.

F’kull bniedem dejjem tibqa’ tjieba profonda u intensa, xrara ta’ qdusija fih, ˙ajja ta’ Alla fih, li tg˙ajjat lill-Mulej Ìesù, il-Feddej, g˙as-salvazzjoni. Kif jista’ l-Mulej ma jirrispondix g˙al din l-g˙ajta? Óadd m’g˙andu ja˙seb li b’daqshekk ilMulej ikun in©ust. G˙andna nie˙du gost li g˙andna Mulej li tant jaf i˙obb li jrid isalva lil kull bniedem, u l-ewwel wie˙ed li jrid isalva huwa jiena u int. Ma ni˙ux pjaçir li l-Mulej ser ji©©udikani skont il-verità totali tieg˙i, u mhux kif ji©©udikawni l-bnedmin li wisq minn dak li hu jien ma jafuhx?

Ter©a’, il-©udizzju tal-bnedmin huwa biss dwar dak li jidher issa, dwar xi g˙emejjel tieg˙i. Mentri l-Mulej ser ji©©udikani kollni kemm jien, ibda minn meta ˙alaqni fil-©uf sa meta nidher quddiemu, b’dak kollu li g˙amilt, ˙sibt, xtaqt, bΩajt minnu, ˙dimt g˙alih, bl-im˙abba, bil-mibeg˙da, bl-ansjetà, bis-sa˙˙a jew nuqqas ta’ sa˙˙a. Sa fl-a˙˙ar ser insib lil xi ˙add li lili se jirrispettani g˙al dak li verament jien. U dan ix-xi ˙add hu l-istess Im˙abba. Il-©udizzju tal-Mulej ikun l-aqwa att ta’ m˙abba tieg˙u mieg˙i.

Sa fl-a˙˙ar ser insib lil xi ˙add li lili se jirrispettani g˙al dak li verament jien.

Il-©udizzju tal-bnedmin, fil-qrati, ma fih ebda m˙abba.

Anki meta titnaqqas is-sentenza, dan ma jsirx bl-im˙abba.

L-im˙allef m’g˙andux x’jaqsam mal-imputat. Ninsistu li ma jkun hemm l-ebda m˙abba bejn l-im˙allef u l-imputat g˙ax inkella ng˙idu li ma tistax issir ©ustizzja. Imma mal-Mulej l-affarijiet huma differenti ˙afna. Imn’Alla li j˙obbna, g˙ax hekk nafu li se nie˙du ©ustizzja. Bl-im˙abba Alla ˙alaqna, u hi din li torbotna mieg˙u mhux biss fil-mument tal-©udizzju wara l-mewt, imma sa mill-bidu tal-˙olqien tag˙na. Fuq hekk m’hemmx g˙alfejn ng˙ixu din il-˙ajja nippreparaw g˙al (jew nibΩg˙u minn) il-©udizzju tag˙na. Sakemm il-Mulej i˙obbna, ikun qed ji©©udikana. Li l-Mulej kontinwament isalvana, jg˙allimna n˙obbuh, ji©©udikana, mhix din l-vera m˙abba li hu biss jaf jag˙ti u jaqsam? Nixtieq li issa, il-Mulej ji©©udikani sabiex inΩomm fit-triq tieg˙u, fit-triq tal-˙niena u mog˙drija.

U din l-im˙abba tal-Mulej mhi ser tieqaf qatt, ser tkompli fleternità. Kif tista’ ma t˙obbux lill-Mulej?

… din l-im˙abba tal-Mulej mhi ser tieqaf qatt

Niftakru fil-parabbola tal-Iben il-Óali. It-tifel li jitlaq minn dar Missieru hu xbieha ta’ kull wie˙ed u wa˙da minna. Ilkoll tlaqna ming˙and Missierna u dnibna. Ilkoll ˙lejna ©idna f’˙ajja mtajra. Imma lkoll hemm xi ˙a©a fina li tfakkarna f’dar Missierna u tnibbet fina x-xewqa li ner©g˙u lura lejh. Skont l-iben il-kbir ˙aqqna kastig tassew speçjali, u dan b’©ustizzja.

L-istess iben iΩ-Ωg˙ir kien di©à ddeçieda l-kastig li kien ˙aqqu, li jibqa’ seftur f’dar Missieru, jekk dan jaççettah. Imma l-Missier ma ja˙sibhiex b˙al uliedu. Il-kastig li jag˙tih fil-©udizzju tieg˙u hi bewsa, çurkett, libsa u sandli u ikla mill-a˙jar. B˙all-Missier hekk l-Iben li ser ikun l-Im˙allef tag˙na lkoll. Il-©udizzju wara

17

Rivista ta’ Spiritwalità din il-˙ajja ser ikun xhieda tal-im˙abba totali li Alla g˙andu g˙alina, im˙abba li tag˙ti sens lill-©udizzju tieg˙u. NibΩg˙u mhux g˙ax nirrabjaw lill-Mulej, imma g˙ax imwe©©g˙uh f’dak li hu, ji©ifieri m˙abba.

… tg˙id it-tajjeb li g˙amilt jeg˙leb lill-˙aΩin?

Din hi wkoll ix-xewqa tag˙na: li nkunu sa fl-a˙˙ar rikonçiljati mal-Missier

niftakru li fil-©enna hemm post g˙al kul˙add

Kultant in˙ares lura u nara l-˙aΩen li g˙amilt u nistaqsi lili nnifsi: tg˙id it-tajjeb li g˙amilt jeg˙leb lill-˙aΩin? Hekk nipprova naççerta ru˙i mis-salvazzjoni. Imma kif tista’ tkejjel dawn ir-realtajiet tal-˙ajja? Ninsa li l-Mulej ma joqg˙odx jistenna li mmut sabiex jag˙ti l-©udizzju tieg˙u. Il-©udizzju tieg˙u hu l-˙in kollu tal-˙ajja. Kull att, kull ˙sieb, kull fer˙a, inkwiet, biΩa’, ˙aΩen, tjieba, kollox isir fid-dawl tal-Mulej, ta˙t il-˙arsa tieg˙u, kollox fil-preΩenza tieg˙u li hi m˙abba. Kull persuna u kollox hu mdawwar bl-im˙abba tal-Mulej. Kulma hu tajjeb u kulma hu ˙aΩin, hu mdawwar bl-im˙abba t’Alla. Óadd ma jista’ jg˙id li m’hemmx tama Ωgura g˙alih, li hu ˙aΩin wisq. U anqas fuq ˙add ma nistg˙u ng˙idu li spiçça l-infern. Li nemmnu li xi ˙add mar il-©enna tag˙ti glorja lillMulej li l-im˙abba tieg˙u m’hemmx tarfha.

Fil-parabbola tal-Iben il-Óali, it-tifel iΩ-Ωg˙ir sa fl-a˙˙ar jirrikonçilja ru˙u mal-Missier. Din hi wkoll ix-xewqa tag˙na: li nkunu sa fl-a˙˙ar rikonçiljati mal-Missier, li kollox minnu ©ej u li hu l-˙allieq ta’ kollox. Din ir-rikonçiljazzjoni jwettaqhielna l-Mulej Ìesù, l-Iben speçjali ta’ Alla. Ìesù qed ji©bed lillbnedmin kollha lejh, kemm jekk dawn huma tajbin u kemm jekk ˙Ωiena. Ìesù jrid ida˙˙al lil kul˙add fis-Saltna tieg˙u, ji©ifieri li ta’ kull persuna jsir Sultan, u hu stess jag˙ti kull glorja lill-Missier tieg˙u u Missier tag˙na. Bis-sa˙˙a tag˙na stess m’hemmx salvazzjoni, anqas g˙al dawk li ja˙sbu li huma tajbin, ilkoll nintilfu xorta wa˙da. Bid-demm tieg˙u mraxxax fuq kull persuna tal-passat, tal-preΩent, u tal-futur, Ìesù sar il-kap tal-umanità m©edda, fih lkoll sibna r-rikonçiljazzjoni mal-Missier u l-fidwa. G˙alhekk m’g˙andniex naqtg˙u qalbna minn ˙ajjitna, (nag˙mlu b˙all-˙alliel it-Tajjeb), u niftakru li fil-©enna hemm post g˙al kul˙add, post li l-Mulej irid jimlieh.

Il-Fidi tag˙na hi relazzjoni qabel kull kmandament. Jekk irrelazzjoni mal-Mulej hi mimlija tama u m˙abba, allura nkunu rridu li a˙na u kull persuna nimxu fit-triq tal-Mulej, u l-a˙˙ar ˙a©a li rridu tkun li nwe©©g˙ulu qalbu. “Óa nersqu mela, b’qalbna qawwija lejn it-tron tal-grazzja, biex naqilg˙u ˙niena u nsibu f’waqtha l-grazzja li ne˙tie©u” (Lhud 4:16).

18

It-Talb u t-Tfal 1

Ng˙allmu lit-Tfal jitolbu

L

-iskop ta’ dan l-artiklu hu modest ˙afna:

(a) Li nikkonvinçu ru˙na li nistg˙u ng˙inu biex il-Maltin isiru aktar spiritwali, billi llaqqg˙uhom ma’ Alla – b’mod partikulari billi nibdew bit-tfal u Ω-Ωg˙aΩag˙, g˙ax jekk ng˙allmuhom jitolbu meta Ωg˙ar, il-hajja tag˙hom tar-ru˙ tkun aktar soda, mibnija fuq pedamenti tajba.

Fr. Henry Formosa SJ ÌiΩwita li g˙amel Ωmien fl-EΩerçizzji Spiritwali u fidDirezzjoni Spiritwali

(b) Dan nag˙mluh billi nuΩaw tajjeb il-mezzi li ©a g˙andna f’idejna. M’hemmx bΩonn ta’ lezzjonijiet formali kif g˙andhom jitolbu. Kif nittama jo˙rog minn din il-kitba, biΩΩejjed nuΩaw il-ftit mumenti ta’ talb li t-tfal g˙andhom, imma nuruhom kif dan isir verament talb, mhux xi reçita bl-amment.

1 Ni©©ieldu l-formaliΩmu: Qrajt storja fuq attur li waqt reception talbuh jirreçita s-Salm 23, salm mag˙ruf ˙afna: “Il-Mulej hu r-Rag˙aj tieg˙i”. Kien jaf jirreçita tajjeb u fl-a˙˙ar tas-salm qala’ çapçipa kbira. Imma mbag˙ad inteba˙ li fl-udjenza kien hemm qassis. Qalilhom: “Na˙seb li l-Father jaf jg˙idu a˙jar minni.” Il-qassis, xi ftit mist˙i, beda jitlob is-salm, li min jaf kemm-il darba kien immeditah f’˙ajtu. Meta spiçça ˙add ma çapçap, imma waqa’ skiet kbir, f’ambjent ta’ ©abra kbira. L-attur qalilhom: “Jiena naf is-Salm, imma l-qassis jaf lir-Rag˙aj.”

G˙ax hemm ba˙ar jaqsam bejn tkun taf fuq Ìesù u tkun taf lil Ìesù. Qassis li kien jg˙allem ir-reli©jon fi skola privata darba qalli li tifel Hindu kien ©ie l-ewwel fil-klassi tar-reli©jon. Kien jaf tajjeb ˙afna d-duttrina, imma min jaf kienx jaf ukoll minn ©ewwa l-fidi tag˙na: Alla Trinità, Alla li sar bniedem, bata, miet u qam g˙al ˙ajja ©dida?

Il-formaliΩmu hu problema ta’ ˙afna. Dan ifisser li wie˙ed jipprattika r-reli©jon u jitlob bla ma jag˙mel kuntatt veru ma’ Alla – ir-reli©jon tieg˙u g˙andha biss il-forma, ming˙ajr il-©ewwieni. Ìesù lmenta: “Dan il-poplu jadurani b’xufftejh; imma qalbu hi ’l bog˙od minni”. Forsi g˙alhekk ˙afna qeg˙din jonqsu milli jattendu l-quddiesa? Speçjalment jekk it-tag˙lim tar-reli©jon baqa’ fuq livell ta’ skola primarja waqt

1 Artiklu adattat minn konferenza li ng˙atat lisSoçji R©iel tal-MUSEUM

19

Rivista ta’ Spiritwalità li intellettwalment Ωviluppaw fuq livell sekondarju jew anki universitarju.

2 Il-fidi hi don Il-fidi ting˙atalna malmag˙mudija b˙ala rigal

Il-fidi ting˙atalna mal-mag˙mudija b˙ala rigal, imma hi biss Ωerrieg˙a dg˙ajfa. U tibqa’ Ωerrieg˙a jekk ma nkabbruhiex b’kuntatt ˙aj mal-Missier, ma’ Ìesù u mal-Ispirtu s-Santu.

Tista’ anki tmut, forsi bla ma ninteb˙u.

G˙aliex komunitajiet b˙an-Neo-Katekumenat u gruppi kariΩmatiçi qed jiffjorixxu f’Malta u j˙allu ˙afna frott? Nistg˙u nitg˙allmu xi ˙a©a minnhom? Na˙seb li l-membri japprezzaw il-laqg˙at g˙ax fihom jiltaqg˙u ma’ Alla permezz tat-talb, l-iktar billi jitg˙allmu jimmeditaw il-Kelma ta’ Alla, u jsibu li Alla hu tassew sabi˙ u interessanti.

“Hemm problemi li ma tistax issolvihom ming˙ajr esperjenza ta’ Alla.”

Il-Beatu Pierre Favre darba kiteb: “Hemm problemi li ma tistax issolvihom ming˙ajr esperjenza ta’ Alla.” Certain problems cannot be solved without an experience of God. G˙aliex jekk tassew niltaqa’ ma’ Alla (qaddis, g˙aref g˙all-a˙˙ar, i˙obb bla limiti...) ˙ajti bilfors tinbidel – forsi bil-mod, imma Ωgur tinbidel. Il-proverbju jg˙id: G˙idli ma’ min tag˙milha u ng˙idlek x’int.

U jekk nisma’ regolarment lil Alla u ’l Ibnu jkellmuni – b’mod personali, intimu – mhux bilfors nibda na˙sibha b˙alhom u ninteba˙ fejn ˙ajti tistona mal-evan©elju? Nistaqsi: Jiena kelli esperjenza ta’ Alla? Hu Persuna ˙ajja g˙alija? It-tfal li ng˙allem jew li rrabbi b˙ala ©enitur g˙andhom esperjenza ta’ Alla, jew jafu biss fuq Alla?

3 Kif nista’ llaqqag˙hom ma’ Alla?

…it-talb huwa kuntatt ˙aj ma’ Alla.

Billi nag˙tihom esperjenza ta’ talb, mhux lezzjonijiet, jew metodi, imma esperjenza ˙ajja, g˙ax it-talb huwa kuntatt ˙aj ma’ Alla. F’sentenza wa˙da, billi nda˙˙alhom fil-preΩenza ta’ Alla u n˙allu lil Alla ja˙dem hu.

Irrid no˙loq ambjent ta’ skiet u ©abra, fejn it-tfal ikunu kwieti, imbag˙ad nag˙milhom konxji li Alla, Missier li j˙obbna ˙afna, qieg˙ed i˙ares lejna u jie˙u pjaçir bina. F’kelma wa˙da nag˙milhom konxji tal-preΩenza u intimità ta’ Alla.

Naturalment, dan irrid nag˙mlu mag˙hom jien ukoll, mhux nirreçta quddiemhom!!

20

Mhix kwistjoni ta’ kemm indum – g˙alkemm talb fit-tul g˙andu wkoll il-valur tieg˙u – imma iktar tal-kwalità tat-talba

tieg˙i. A˙jar ˙ames minuti fil-fond, fil-preΩenza tieg˙u, milli ˙in itwal b’mo˙˙i mxerred.

Kundizzjoni indispensabbli hi li nid˙ol u noqg˙od filpreΩenza tieg˙u.

Metodu sempliçi ˙afna: a) ibda b’li hemm: it-talba ta’ qabel il-lezzjoni tad-duttrina, jew it-talba ta’ filg˙odu jew ta’ filg˙axija fid-dar.

Fehimhom fil-qosor (mhux prietka!) li hu importanti li nitolbu bil-persuna tag˙na kollha: b’©isimna (kwieti, g˙ajnejna mag˙luqa), b’mo˙˙na (attenzjoni fuq dak li ser ng˙idu), b’qalbna (ser nid˙lu aktar fil-˙biberija ma’ Ìesù).

• “nag˙lqu g˙ajnejna;” • “nimma©inaw li Alla qed i˙ares lejna - bl-im˙abba” Imbag˙ad g˙id it-talba bil-mod, kelma kelma biex jifhmuha.

Din tista’ tkun, ng˙idu a˙na, s-sinjal tas-salib, il-Missierna, jew l-att tal-indiema.

Importanti li inti stess tkun qed titlob, titkellem ma’ Alla, mhux tirreçta. G˙alhekk ibqa’ g˙ajnejk mag˙luqa (jew baxxi) u toqg˙odx tosserva t-tfal biex issikkithom jew tikkore©ihom.

Jekk jirnexxilek tag˙mel dan tkun irba˙thom g˙al Alla, il˙aqt l-iskop tieg˙ek li tg˙allimhom jitolbu. Dan li se nsemmi issa huwa extra, tajjeb jekk tista’ tag˙mlu, imma mhux indispensabbli.

Importanti li inti stess tkun qed titlob, titkellem ma’ Alla, mhux tirreçta.

b) Wara xi Ωmien, meta t-tfal jidraw jitolbu hekk, ipprova kull tant talba ta’ xi 3-5 minuti. Per eΩempju, • aqra pass qasir (xi 2 versi minn Salm, jew sentenza qasira ta’ Ìesù) bil-mod, kelma kelma – kull tant tirrepeti xi kelma jew frazi.

• darb’o˙ra ipprova kontemplazzjoni (timma©ina xena qisek qieg˙ed hemm).

• darb’o˙ra ipprova fantasija: xena ori©inali imma aktarx ibbaΩata fuq xi pass bibliku. EΩempju: waqt il-quddiesa jid˙ol Ìesù, isejja˙ xi nies – fosthom lilek – u joqg˙od g˙arkupptejh quddiemek u ja˙sillek saqajk, waqt li jg˙idlek: “nixtieqek inti wkoll tag˙mel hekk fid-dar.”

Nirrepeti: ftit li xejn kummenti jew istruzzjonijiet – aktar ˙in li nitolbu flimkien. c) Meta tara li tg˙allmu jitolbu, jekk it-tfal ikollhom xi irtir qasir ag˙tihom ˙in itwal g˙at-talb. Mhux biss lezzjonijiet u diskussjonijiet – dawn ukoll huma utli – imma talb personali u wara, ftit sharing. Sharing hu differenti minn diskussjoni, g˙ax

21

Rivista ta’ Spiritwalità kul˙add jg˙id x’sab fit-talb u mhux kwistjoni ta’ naqblu jew ma naqblux.

KonkluΩjoni: Kieku kull wie˙ed minna jinfluwenza imqar g˙axart itfal/ Ωg˙aΩag˙ differenti kull sena, ara kemm nil˙qu nies u x’differenza nag˙mlu fl-ispiritwalità tal-Maltin! Dawn jistg˙u jinfluwenzaw il-familja tag˙hom meta g˙adhom Ωg˙ar, u meta jikbru u forsi jsiru missirijiet jew ommijiet, Ωgur li jinfluwenzaw lill-familja ©dida tag˙hom.

Biex ma nsemmix li l-vokazzjonijiet (saçerdoti, reli©juΩi, Museumini) ji©u minn nies li jafu lil Alla u jitkellmu mieg˙u.

Mistoqsija tal-a˙˙ar: ta’ min dawk li g˙andhom lezzjoni tadduttrina, i˙ajru lill-©enituri wkoll jitg˙allmu jitolbu b’dan il-mod u jda˙˙luh fil-familja tag˙hom?

Forsi ma g˙andniex kontroll fuq il-kbar li telquna (g˙alkemm ta’ min jara wkoll kif nistg˙u nil˙quhom), imma g˙allinqas ejjew ng˙inu lill-©enerazzjoni li tielg˙a, biex ma jitilfux il-fidi b˙al u˙ud minn ta’ qabilhom.

22

Riflessjonijiet fuq il-kitbiet ta’ San Ìwann

Ìesù, l-Iben t’Alla Mag˙mul Bniedem “Fil-bidu kienet il-kelma, il-Kelma kienet g˙and Alla u l-Kelma kienet Alla…” (Ìw 1:1) Ìesù l-Iben il-Wa˙dieni tal-Missier

Christopher Grima Membru tas-Soçjetà tadDuttrina Nisranija u g˙alliem fi skola sekondarja

I

l-bidu ta’ l-Evan©elju skont San Ìwann jurina li dan l-evan©elju aktar milli jag˙tina l-istorja ta’ Ìesù aktar irid jag˙tina rakkont ta’ dak li Alla l-Missier g˙amel permezz ta’ Ìesù Kristu. Fil-prologu, San Ìwann jippreΩenta lil Ìesù b˙ala l-“Iben il-Wa˙dieni li kien minn dejjem, f’g˙aqda ta’ m˙abba m’Alla l-Missier (Ìw 1:1-2). Hawnhekk naraw b’mod çar irrelazzjoni intima ta’ Ìesù Kristu m’Alla l-Missier, relazzjoni li tispjega b’mod s˙i˙ in-natura tal-persuna ta’ Ìesù Kristu.

L-Iben Inkarnat: Il-PreΩenza t’Alla fost il-bnedmin Kristu fil-prologu huwa “l-˙ajja” u “d-dawl” u l-milja talverità. L-inkarnazzjoni hija l-akbar don t’Alla lill-bniedem g˙ax permezz tag˙ha huwa rrivela bl-aktar mod qawwi lilu nnifsu permezz ta’ Ìesù Kristu. Jidher çar li San Ìwann fehem iwassal teolo©ija ta’ relazzjoni t’Alla ma’ Ìesù, mad-dinja u dawk li jg˙ixu fiha. L-inkarnazzjoni ma firditx lil Kristu minn mal-Missier, fil-fatt hu stess jg˙id, “Dak li bag˙atni hu mieg˙i: ma ˙allinix wa˙di” (Ìw 8:29). Anke fl-aktar mumenti diffiçli, meta l-appostli telquh, Kristu ma kienx wa˙du. Hu stess qal, “jien m’iniex wa˙di, g˙ax il-Missier hu mieg˙i” (Ìw 16:32).

Din l-g˙aqda ta’ bejn il-Missier u l-Iben ma kinitx g˙aqda materjali jew lokali, imma kienet wa˙da li teΩisti fl-g˙arfien talg˙aqda fl-im˙abba. It-tema tal-g˙aqda tal-Iben mal-Missier hija rikorrenti fl-Evan©elju ta’ San Ìwann. San Ìwann ried jippreΩenta lil Alla b˙ala m˙abba (1Ìw 4:16), u din l-im˙abba ©iet espressa bl-akbar mod qawwi lejn id-dinja bl-Inkarnazzjoni ta’ Ibnu (Ìw 3:16-17).

Fl-antik Testment Alla wera l-preΩenza tieg˙u b’˙afna modi fost il-poplu tieg˙u, l-aktar billi ˙abb, salva u mexxa l-poplu tieg˙u. Dan nistg˙u narawh fil-ba˙ar tal-qasab, permezz tal-kolonna tan-nar, fil-manna li ©iet mis-sema, fl-arka talpatt, fit-tempju, u permezz tal-profeti. Imma l-preΩenza t’Alla dehret bl-aktar mod qawwi bl-Inkarnazzjoni ta’ Ibnu. G˙aliex

23

Rivista ta’ Spiritwalità huwa permezz ta’ Ibnu li Alla ta s-salvazzjoni lid-dinja. Din l-im˙abba u l-g˙aqda bejn il-Missier u l-Iben kienet sa millbidu (Ìw 17:24) u dan il-Missier li kien tant i˙obb lil ibnu li tah kollox f’idejh (Ìw 3:35). Permezz ta’ Ibnu Alla stieden lillumanità biex tag˙raf din l-im˙abba kbira tieg˙u.

Alla ˙a l-inizjattiva li jibg˙at lill-Iben Wa˙dieni tieg˙u fiddinja biex a˙na jkollna l-˙ajja u l-ma˙fra ta’ dnubiet.

San Ìwann, fl-ewwel ittra tieg˙u, ikkonferma u espanda dak li kiteb l-evan©elju meta kiteb li l-Inkarnazzjoni hija wirja ta’ l-im˙abba t’Alla lejn il-bnedmin (1Ìw 4:9-10). F’din is-silta l-evan©elista jg˙id li Alla ˙a l-inizjattiva li jibg˙at lill-Iben Wa˙dieni tieg˙u fid-dinja biex a˙na jkollna l-˙ajja u l-ma˙fra ta’ dnubiet. Ìesù: L-Iben t’Alla mag˙mul bniedem

g˙amilna wkoll tassew ulied addottivi tieg˙u permezz ta’ Ìesù Kristu

24

Punt çentrali li San Ìwann ried iwassal huwa li Ìesù huwa l-Iben t’Alla. San Ìwann ma kienx l-ewwel wie˙ed li uΩa dan it-terminu g˙al Ìesù. Wie˙ed jista’ jsib dan it-titlu flaktar kitbiet bikrin tal-Ìdid Testment fejn hemm referenza g˙all-Kristolo©ija, b˙all-ittra lir-Rumani, u f’San Mark. Din l-espressjoni bdiet tintuΩa biex tispjega r-relazzjoni tieg˙u ma’ Alla. Fil-fatt Ìesù kien isejja˙ lil Alla “abba” ji©ifieri Missier.

Madankollu San Ìwann juΩa t-terminu “Iben” b’aktar qawwa u frekwenza minn kitbiet o˙ra ta’ qablu biex jirreferi g˙allpersuna ta’ Ìesù. San Ìwann meta juΩa dan it-titlu juΩah biex jirreferi g˙ad-divinità ta’ Ìesù. Hawnhekk wie˙ed jista’ ninnota li l-evan©elista jrid iwassal lill-komunità g˙al mixja mill-g˙arfien bikri tal-kelma “Iben” g˙al tifsira ©dida, li qed tirreferi g˙ad-divinità ta’ Ìesù Kristu. San Ìwann ried jag˙mel differenza bejn il-karattru uniku ta’ Kristu b˙ala “l-Iben ilWa˙dieni” (Ìw 1:14; 3:16-18) u l-fatt li l-Insara jsej˙ilhom ukoll ulied Alla, mhux naturali, imma addottivi. Fl-ewwel ittra tieg˙u San Ìwann jg˙idilna li Alla wera l-im˙abba tieg˙u bla qies lejna billi mhux biss tana l-isem ta’ wliedu, imma g˙amilna wkoll tassew ulied addottivi tieg˙u permezz ta’ Ìesù Kristu, Ibnu (1Ìw 3:1). Meta kellem lil Madalena, wara l-qawmien Ìesù g˙amel ukoll din id-differenza meta qalilha: “jien se nitla’ g˙and Missieri u Missierkom, Alla tieg˙i u Alla tag˙kom” (Ìw 20:17).

Fl-Evan©elju ta’ San Ìwann insibu lil Ìesù jirreferi g˙oxrin darba g˙alih nnifsu b˙ala “l-Iben”. Hemm ukoll numru kbir ta’ passa©©i fejn Ìesù jirreferi g˙al Alla billi jsejja˙lu “Missier”.

Dan it-titlu, ma jispegax biss ir-relazzjoni ta’ Kristu m’Alla, imma jrid juri r-relazzjoni t’Alla mad-dinja u ma dawk li jg˙ixu fiha u mhumiex tag˙ha. Il-Kristolo©ija li San Ìwann irid jg˙allimna hija duttrina essenzjali g˙al dawk li jemmnu.

Mhix duttrina dwar Kristu biss, imma tinkorpora l-umanità kollha, bi Kristu ˙abbar u medjatur tas-salvazzjoni tag˙na. Il-

missjoni ta’ Ìesù hija spjegata tajjeb b˙ala effett tal-im˙abba t’Alla g˙alina, li ta lid-dinja l-possibiltà li tilqa’ jew tiç˙ad il-˙ajja u l-verità li wie˙ed jista’ jsib fih. Is-salvazzjoni jew ilkundanna wie˙ed jista’ jiksibhom bl-aççettazzjoni jew iç-ça˙da tal-˙ajja li tinsab fir-rivelazzjoni t’Alla f’Ìesù Kristu. Fit-talba li Kristu g˙amel quddiem l-appostli fl-a˙˙ar ikla, huwa talab lil Missieru, biex din l-im˙abba li bdiet u Ωammet il-missjoni tieg˙u, tibqa’ ˙ajja fid-dixxipli tieg˙u. G˙alhekk dan Alla li hu m˙abba jkun jista’ ji©i mxandar fid-dinja, mid-dixxipli, li kienu mibg˙utin minn Ìesù, bl-istess mod li l-Missier bag˙at lilu.

…huwa talab lil Missieru, biex din l-im˙abba li bdiet u Ωammet il-missjoni tieg˙u, tibqa’ ˙ajja fid-dixxipli tieg˙u.

G˙alkemm it-tag˙lim tal-ewwel ittra ta’ San Ìwann fuq Kristu hu anqas minn dak tal-Evan©elju; imma fl-ittra Kristu aktar jidher b˙ala Alla milli fl-Evan©elju. Fil-prologu ta’ din l-ittra Ìwanni jer©a’ jtenni xi veritajiet li kitibhom fl-evan©elju. Ìwanni jistqarr li l-Kelma kienet minn dejjem b˙ala Alla, u ra mqajma mill-imwiet. Il-Kelma ˙ajja hu l-Verb li fih hemm il-˙ajja u li hu veru Alla. U din il-˙ajja dehret fid-dinja, ji©ifieri l-Verb, b˙ala Alla deher fid-dinja b˙ala bniedem. F’din l-ittra San Ìwann jistqarr aktar minn darba li Ìesù Kristu huwa l-Iben t’Alla (1Ìw 1:3. 7; 3:23; 4:9, 14; 5:5, 9, 20); li kien minn dejjem u b˙ala Iben ta’ Alla kien ˙a©a wa˙da mieg˙u (1Ìw 1:1-3). Ìesù: Il-Mibg˙ut li jwettaq ir-rieda tal-Missier Ir-raba’ evan©elju jippreΩenta lil Ìesù b˙ala dak li l-qalba tal-ministeru tieg˙u kien li jwettaq ir-rieda ta’ dak li bag˙tu.

Il-˙idma ta’ Ìesù kienet immexxija minn xewqa kbira li tkun imwettqa r-rieda tal-Missier, u din ir-rieda hi li Ìesù l-mibg˙ut t’Alla jsalva lill-umanità bl-ubbidjenza tieg˙u sal-mewt. FilpreΩenza tal-mara Samaritana huwa stqarr, “l-ikel tieg˙i huwa li nag˙mel ir-rieda ta’ min bag˙atni u ntemm xog˙lu” (Ìw 4:34). Aktar tard insibu lil Ìesù jg˙id: “Jien ma nfittexx ir-rieda tieg˙i imma r-rieda ta’ dak li bag˙atni” (Ìw 5: 30) u “dawn l-g˙emejjel li nag˙mel, jixhdu g˙alija li Missieri bag˙atni” (Ìw 5:36). L-idea li Ìesù hu l-mibg˙ut (pempoō, aposellō) talMissier, biex iwettaq (teleioō) il-˙idma (to ergon) afdata f’idejh hija rikorrenti f’dan l-evan©elju.

Fl-ewwel ittra ta’ San Ìwann insibu li l-Iben ©ie mibg˙ut mill-Missier fid-dinja (1Ìw 4: 9, 10, 14); filwaqt li baqa’ veru bniedem u li se jer©a’ ji©i fl-a˙˙ar tad-dinja. San Ìwann permezz tal-ewwel ittra tieg˙u, ried iwassal lill-qarrejja biex jemmnu aktar fil-fond din ir-rivelazzjoni (1Ìw 5:5), u jistqarru li Ìesù huwa l-Iben t’Alla (1Ìw 4:15), u dan ©ie biex i©ibilna l-˙ajja ta’ dejjem. Prova li profeta hu veru jew falz hu jekk

“l-ikel tieg˙i huwa li nag˙mel ir-rieda ta’ min bag˙atni u ntemm xog˙lu” (Ìw 4:34).

25

Rivista ta’ Spiritwalità jemminx u jg˙allimx li Ìesù hu Alla, li sar bniedem u ©ie fiddinja (1Ìw 4:2-3).

“Jien hu” Punt ori©inali f’San Ìwann huwa l-mod kif jippreΩenta lil Ìesù b’terminu li hu wΩat fl-antik testment, “Jiena hu” (Gk: egō eimi).

Hemm waqtiet fejn Kristu f’San Ìwann jitkellem fuqu nnifsu u jirreferi g˙al din l-espressjoni ming˙ajr ma jΩid xejn mag˙ha (Ìw 8:28; 8:58; 13:19). G˙alkemm l-aktar mument çar li tidher din l-espressjoni huwa fl-EΩodu. Fit-traduzzjoni tas-sebg˙in din l-espressjoni mhix tradotta b˙ala egō eimi imma b˙ala hō on.

Madanakollu, xorta wa˙da f’IΩaija din l-espressjoni tidher çara f’Ωew© waqtiet (IΩ 43:10; IΩ 45:18), espressjoni li tirreferi g˙al Jahweh. G˙alhekk, San Ìwann irid jippreΩenta lil Ìesù b˙ala dak li jkompli r-rivelazzjoni, billi jirrivela lil Alla Missieru, u billi jwettaq permezz tal-˙idma tieg˙u r-rieda tal-Missier (Ìw 17:3-4).

“Jiena hu, la tibΩg˙ux” (Ìw 6:20)

F’waqtiet o˙ra Ìesù juΩa l-espressjoni “Jiena hu” biex jag˙mel kura©© lil appostli. “Jiena hu, la tibΩg˙ux” (Ìw 6:20). Ìesù wkoll juΩa dan it-terminu biex jirreferi g˙alih nnifsu, meta ©ew l-g˙ases biex jaqbduh fil-Ìetsemani (Ìw 18:15). F’waqtiet o˙ra Ìwanni juΩa din l-espressjoni, biex jiddeskrivi lilu nnifsu permezz ta’ xi simbolu jew figura. Fil-fatt Ìesù jag˙mel hekk bosta drabi meta jirreferi g˙alih nnifsu b˙ala l-˙obΩ tal-˙ajja (Ìw 6:15); id-dawl tad-dinja (Ìw 8:12; 9:5); il-bieb (tan-nag˙a©) (Ìw 10: 7, 9); ir-rag˙aj it-tajjeb (Ìw 10: 11, 14); il-qawmien u l-˙ajja (Ìw 11:25); it-triq, il-verità u l-˙ajja (Ìw 14:16); u (l-vera) dielja (Ìw 15: 1, 5). Dawn ir-riferenzi kollha jispjegaw l-impenn divin li Alla l-Missier ˙a meta bag˙at lil Ibnu. Ìesù seta’ jg˙id dan kollu fuqu nnifsu g˙aliex huwa u l-Missier “˙a©a wa˙da” (Ìw 10:30) u g˙alhekk kellu l-qawwa li ©ejja ming˙and il-Missier biex jag˙ti l-˙ajja (Ìw 10:21).

Meta Ìwanni jippreΩenta lil Ìesù li jg˙id fuqu nnifsu “Jiena hu”, huwa ried juri lil Ìesù b˙ala “r-rivelatur” u “r-rivelazzjoni t’Alla”. Meta, Ìesù juΩa dan it-terminu flimkien ma’ xi tixbiha, it-tema tar-rivelazzjoni hija wkoll preΩenti, g˙aliex Ìesu li hu “˙a©a wa˙da” mal-Missier, kellu kapaçità unika li jirrivelana lill-Missier. Din l-espressjoni uΩata f’San Ìwann hija parti millKristolo©ija ta’ San Ìwann, imma li hemm partikulari f’dan l-evan©elista huwa l-mod li bih jag˙mel viΩibbli l-karattru salvifiku ta’ Ìesù fil-missjoni tieg˙u f’figuri u simboli hekk qawwija.

26

Is-Seb˙ t’Alla fil-˙ajja u l-mewt u l-qawmien ta’ Kristu.

L-ewwel dixxipli kienu jemmnu li meta ltaqg˙u ma’ Ìesù huma sabu l-Iben t’Alla (Ìw 1: 49). Dawn qalu hekk g˙ax ˙abbar lil Natanjel li kien ta˙t is-si©ra tat-tin, qabel ©ie jsejja˙lu Filippu. Huwa qal lil Natanjel “g˙ad tara akbar minn dan” (Ìw 1:50). Ìesù g˙amel sinjal ie˙or f’Kana, fejn kien l-ewwel waqt li fih Ìesù wera “seb˙u” (Ìw 2:1). Din ilkelma niltaqg˙u mag˙ha anke fil-prologu (1Ìw 1:14) waqt li Ìwanni kien qieg˙ed jitkellem fuq l-Inkarnazzjoni. Il-membri tal-komunità stqarru, “rajna s-seb˙”, seb˙ uniku g˙aliex hija l-glorja tal-Iben Wa˙dieni t’Alla li g˙ammar fostna. Din ittema hija wa˙da çentrali f’San Ìwann. San Ìwann, b˙alma g˙amel fir-rakkont tat-tie© ta’ Kana (Ìw 2:11) jkompli jirrifletti dwar is-seb˙ t’Alla f’Ωew© waqtiet fir-rakkont tal-qawmien mill-mewt ta’ Lazzru (Ìw 11:4, 40). Meta qalulu bil-mewt ta’ Lazzru, huwa qalilhom li l-marda li biha kien marid Lazzru “mhix tal-mewt, imma g˙al seb˙ Alla, biex jissebba˙ l-Iben t’Alla biha” (Ìw 4:11).

“rajna s-seb˙”, seb˙ uniku g˙aliex hija l-glorja tal-Iben Wa˙dieni t’Alla li g˙ammar fostna.

Hawn wie˙ed jista’ jara Ωew© punti: L-ewwel ir-rivelazzjoni tal-glorja t’Alla fil-qawmien ta’ Lazzru (Ìw 11:40), u t-tieni l-glorifikazzjoni tal-Iben tieg˙u min˙abba dak li g˙amel. Ma dan il-miraklu hemm marbuta d-deçiΩjoni ta’ Kajfa li aktar jaqbel “li jmut bniedem wie˙ed g˙all-poplu milli jinqered il©ens kollu” (Ìw 12:50). Fl-evan©elju ta’ San Ìwann, is-sieg˙a tal-glorja hi marbuta ˙afna mal-mewt u l-qawmien ta’ Ìesù.

F’dan l-evan©elju nsibu rabta bejn is-salib u s-seb˙ t’Alla. Ìesù ried jg˙arraf b’mod qawwi dan is-seb˙ tieg˙u wara l-qawmien mill-mewt tieg˙u (Ìw 14:28), g˙alkemm huwa g˙arraf dan is-seb˙ anke matul ˙ajtu, meta qal, “Jien u l-Missier ˙a©a wa˙da” (Ìw 10:30; 17:21-23). FraΩi li Kristu tenna aktar minn darba hija “Il-Missier huwa fija u jien fil-Missier” (Ìw 10:38; 14:10-20). Ìesù kiseb is-seb˙ permezz tas-salib. G˙alkemm ilglorja t’Alla tidher çara fil-kliem u f’dak kollu li g˙amel Ìesù, huwa fuq is-salib fejn huwa wera l-akbar im˙abba. Is-salib huwa l-post fejn Ìesù wera l-akbar im˙abba t’Alla l-Missier.

Donnu Alla ma setax jag˙ti aktar minn hekk, g˙aliex huwa ta lilu nnifsu (Ìw 3:16; 1Ìw 4:9).

Ir-rakkont ta’ San Ìwann jg˙idilna dak li Ìesù g˙amel g˙all-Missier. Din tidher çara fl-a˙˙ar talba li g˙amel Ìesù lil Missieru u l-a˙˙ar g˙ajta fuq is-salib. Huwa jibda l-a˙˙ar talba b’dan il-mod: “Jiena sebba˙tek fuq l-art, temmejt il˙idma (to ergon teleiōsas) li tajtni nag˙mel” (Ìw 17:4). Fuq issalib, fil-mument tal-mewt tieg˙u, Ìesù qal: “Kollox mitmum” (tetelestai) (Ìw 19:30). F’dan il-mument Kristu nnifsu seta’ jg˙id li wettaq b’perfezzjoni l-˙idma li Missieru tah biex jag˙mel. Ìesù, bil-˙ajja u l-mewt tieg˙u, wettaq il-˙idma li tah il-

“Jiena sebba˙tek fuq l-art, temmejt il-˙idma li tajtni nag˙mel” (Ìw 17:4).

27

Rivista ta’ Spiritwalità Missier, g˙aliex b’˙ajtu u b’mewtu (u aktar tard bil-qawmien tieg˙u) huwa xandar is-seb˙ t’Alla (Ìw 1:14).

Min˙abba li Ìesù huwa l-Iben t’Alla, huwa biss kellu s-setg˙a li jg˙allimna dwar il-Missier u allura ©ab is-salvazzjoni lil kull min jemmen fih. Il-Kelma t’Alla li kienet minn dejjem g˙ammret fostna, permezz tal-Iben t’Alla, biex tirrivelalna l-verità jew, kif San Ìwann kien jg˙id, turina seb˙ha, “seb˙ b˙alma g˙andu l-Iben wa˙dieni minn g˙and Missieru” (Ìw 1:14).

BIBLIJOGRAFIJA Brown Raymond E., An introduction to the New Testament, New York 2004.

Brown Raymond E., The Gospel according to John, i, London 1978.

Brown Raymond E.,, The Death of the Messiah, ii, New York 1994.

Cruden Alexander, Crudens’ complete concordance. With index to proper names and their concordance, Michigan 1968.

Grossouw William, Revelation and redemption. An introduction to the theology of St. John, translated and edited by Martin W. Schoenberg O.S.C., London 1966.

Moloney Francis J., Johannine Theology, in Raymond E. Brown – Joseph A. Fitzmayer – Roland E. Murphy – The New Jerome Biblical Commentary, London 1997.

Schnackenburg Rudolph, The Gospel According to St. John, ii, New York 1982.

28

Mill-˙ajja ta’ mistika

Fil-kamra ta’ Marthe Robin

M

ag˙luqa fil-kamra tag˙ha f’Chateauneuf-de-Galure, Marthe Robin samet g˙al ˙amsin sena. Illum iΩ-Ωjajjar f’din il-kamra ma jiqfux minn ˙afna li huma msa˙˙ra millgrazzja ta’ din il-mistika kbira.

Joseph Galea Segretarju Ìenerali tas-Soçjetà tad-Duttrina Nisranija

L-ewwel trid tg˙addi mill-kçina. Baqg˙et kif kienet, kollox sempliçi, b’mejda fqira, il-forn bil-˙atab u l-arlo©© bil-pendlu wieqaf. Henriette, ta’ 83 sena, tilqg˙ek b’mod ©entili u bi tbissima mist˙ija. Kienet ing˙aqdet mal-familja Robin fl-1946 u baqg˙et tg˙ix hemm sal-lum.

Min jaf kemm rat viΩitaturi g˙addejjin minn ˙dejha! Illum, b˙allbiera˙, wie˙ed jistenna ˙dejha bis-sabar sakemm jo˙or©u n-nies li jkunu da˙lu fil-kamra ta’ Marthe Robin. Hi okkaΩjoni biex wie˙ed jin©abar fl-atmosfera tal-post. Wie˙ed jid˙ol fil-kamra çkejkna b’emozzjoni u b’çertu stennija. Hemm purtiera ˙oxna, ta’ lewn ik˙al, biex tg˙atti d-dawl li jid˙ol mit-tieqa, hekk b˙al meta Marthe Robin kienet hemm. Din il-mara xejn komuni ma kinitx tifla˙ g˙ad-dawl tax-xemx min˙abba marda li sammritha mas-sodda g˙al mhux inqas minn nofs seklu.

Hi s-sodda famuΩa li kienet issej˙ilha: “Hi l-©enna tieg˙i!”, jew “Hi l-altar tieg˙i!” Hemm sufan Ωg˙ir u mal-˙ajt kurçifiss u inkwatru tal-Madonna b’idejha miftu˙in u b’kitba ta˙tha: Marija medjatriçi.

Fuq is-sodda hemm Ωew© im˙aded kbar, wa˙da fejn kienet tqieg˙ed rasha u l-o˙ra fejn kienet isserra˙ ri©lejha. Hemm kommodini rustiçi, xi ritratti tal-familja, statwa ta’ Santa TereΩa ta’ Lisieux u xbieha tal-wiçç ta’ Kristu inkurunat bix-xewk. Kien f’dan l-ambjent ta’ sempliçità estrema, b’nofs dawl, li Marthe kienet tid˙ol f’estasi kull nhar ta’ Erbg˙a, wara li tkun qalet ir-RuΩarju mal-˙bieb tag˙ha tal“ewwel sieg˙a” u rçeviet l-Ewkaristija minn idejn il-qassis Finet. Kien id-direttur spiritwali tag˙ha u li mieg˙u waqqfet il-Foyers de Charité1 (Fuklari ta’ Karità) ta’ Chateaunef-de-Galure, u mbag˙ad tant o˙rajn.

Din l-estasi eççezzjonali kienet akkumpanjat minn fenomeni o˙ra ‘lil hemm min-natura, b˙all-istigmati ta’ Kristu, li bihom kienet tg˙ix kull ©img˙a l-Passjoni. Imma din iç-çkejkna mara mir-ra˙al, mhix daqshekk ta’ skola imma ta’ intelli©enza vivaçi u li taf tifhem lil dak li jkun, ma kinitx t˙obb titkellem fuq dan. Kienet tippreferi li tag˙ti lilha nfisha kollha kemm hi lill-persuni li kienu ji©u jitolbuha xi parir spiritwali jew biex tag˙tihom ftit dawl g˙al ˙ajjithom. Ûaruha aktar minn mitt elf pellegrin. Nies komuni u o˙rajn mag˙rufa, b˙all-filosfu Jean Guitton, isqfijiet u teolo©i kif ukoll fundaturi ta’ komunitajiet ©odda, b˙alma hi dik tal-Arche, tal-Beatitudnijiet u

1 “Il-Foyers jipprovdu tag˙lim dottrinali u spiritwali awtentiku f’ambjent ta’ silenzju, karità u devozzjoni lejn Marija, iwasslu l-erwie˙ g˙all-konverΩjoni, japprofondixxu l-˙ajja tag˙hom ma’ Alla u jwassluhom g˙allappostolat.” Papa Pawlu VI

29

Rivista ta’ Spiritwalità

“Jekk id-dinja to˙ro© millinji tag˙ha, dan g˙ax hawn ˙afna aljenazzjoni, imma ftit talb, ˙afna azzjoni, imma ftit adorazzjoni, ˙afna ˙idma, imma ftit ˙ajja interjuri.”

Marthe Robin ˙abbret Pentekoste ©did, li j©ib ti©did profond fil-Knisja, immarkat b’˙idma missjunarja bis-sehem ta’ g˙add ta’ lajçi. G˙exet dejjem b’din il-konvinzjoni intima fit-talb tag˙ha:

tal-Emmanuel, li hi inkura©©iet l-iΩvilupp tag˙hom. Kienu jissa˙˙ru bil-˙ajja qaddisa ta’ din il-mara mistika, joqog˙du bilqieg˙da fuq si©©u ˙dejn is-sodda u jitolbu. Mi©bura fis-silenzju u konvinti li hi qieg˙da mag˙hom u li l-interçessjoni tag˙ha hi qawwija, iqieg˙du quddiemha x-xewqat tag˙hom u tal-g˙eΩieΩ tag˙hom. Illum ukoll, meta l-viΩitaturi jaslu biex jo˙or©u, b’qalb ˙afifa, mill-kamra ta’ Marthe Robin, jimmeditaw fuq il-fraΩi tag˙ha: “Jekk id-dinja to˙ro© mil-linji tag˙ha, dan g˙ax hawn ˙afna aljenazzjoni, imma ftit talb, ˙afna azzjoni, imma ftit adorazzjoni, ˙afna ˙idma, imma ftit ˙ajja interjuri.”

Ktieb dwar Marthe Robin, ippubblikat din is-sena, hu Marthe Robin & the Foyers of Charity, ta’ Martin Blake. Jirrakkonta l-˙ajja u l-missjoni ta Marthe Robin, kif gradwalment ©iet paralizzata, kif g˙exet il-Passjoni ta’ Kristu kull ©img˙a g˙al ˙amsin sena, kif iltaqg˙et ma’ Fr Georges Finet u waqqfu l-ewwel Foyer fl-l936, dettalji ta’ xhieda ta’ w˙ud millmitt elf viΩitaturi li laqg˙et g˙andha u kif inkura©©iet ˙afna minn komunitajiet tal-Knisja.

Ejja, Spirtu Qaddis Spirtu Qaddis, Alla ta’ M˙abba, Ejja b˙al ri˙ qawwi fil-katidrali tag˙na, fil-knejjes tag˙na, fil-kappelli tag˙na, fil-kmamar tag˙na, fil-palazzi l-iktar lussuΩi kif ukoll fl-iktar djar foqra, imla l-art kollha bid-dwal tieg˙ek, bil-fara© tieg˙ek u bl-Im˙abba tieg˙ek.

Ejja Spirtu ta’ M˙abba, ©ib fid-dinja l-freskezza tan-nifs qaddis tieg˙ek. Óaddan lill-bnedmin kollha fir-ra©© tal-grazzji tieg˙ek; da˙˙alhom kollha fl-isplendur tal-glorja tieg˙ek.

Konsolatur divin tal-we©g˙at tag˙na, G˙ajn prezzjuΩa tas-solitudni fejjieda, animatur tal-fer˙ kollu tag˙na, Ωerrieg˙a qaddisa tal-˙ajja kollha spiritwali, ifrex fuq l-univers kollu l-immensità tieg˙ek.

Imla lid-dinja b’dak kollu li inti.

Da˙˙al dak li hu uman fina fil-misteru tal-unità divina, Naqqax fil-qlub tag˙na l-weg˙diet kollha tal-Missier.

30

Marthe Robin

Riflessjoni Litur©ika

Mors et vita duello

V

ers mis-Sekwenza fil-litur©ija tal-G˙id il-Kbir, Victimae Paschali.

Wa˙diet huma s-Sekwenzi li fadal fiç-çelebrazzjonijiet litur©içi, u l-obbligatorji huma biss dik tal-G˙id il-Óamsin, Veni, Sancte Spiritus, u din tal-G˙id il-Kbir, Victimae Paschali laudes.

Is-Sekwenza tas-Solennità tal-Ìisem u d-Demm tal-Mulej, tant g˙anja teolo©ikament u xog˙ol mistiku ta’ San Tumas t’Aquino, hija fakoltattiva, g˙alkemm kwaΩi dejjem tinqara.

Illum dawn il-poeΩiji meditattivi jinqraw wara t-Tieni Qari, imma ori©inalment kienu jitkantaw eΩatt qabel it-t˙abbira talEvan©elju, wara l-kant tal-Alleluja – fil-fatt g˙alhekk imsej˙a “Sekwenza” (‘ti©i wara’).

Joseph Abdilla Membru tas-Soçjetà tadDutrina Nisranija u g˙alliem fi skola statali

Il-Victimae Paschali hija tant g˙anja, speçjalment jekk immeditata bil-kwiet u b’mod personali. Il-vers tat-titlu Mors et vita duello hu l-ewwel versett tat-tieni stanza: it-taqbida jew dwell bejn mewt u ˙ajja… Kemm hija perenni, universali u reali din it-taqbida! Issibha f’kull Ωmien, f’kull kultura u f’kull persuna.

Kemm hija realtà inevitabbli u g˙ammiela, u daqstant ie˙or qerrieda!

Inevitabbli g˙ax hija mill-g˙amla stess tan-natura tal-˙olqien kollu, inkluΩ u speçjalment il-bniedem; g˙ammiela g˙ax me˙tie©a g˙all-istess Ωvilupp tan-natura u fuq kollox anki talpersuni; u qerrieda g˙ax, g˙alkemm twarrad fit-tbatija, jekk imneΩΩg˙a mis-sa˙˙a tat-tama u tat-twemmin, flok twelled to˙noq u tifga.

L-istess Kelmet Alla fil-Ìenesi tifta˙ b’dan id-dwell bejn ˙ajja u mewt. Diversi kitbiet ta’ nies kbar u ˙assieba jperrçu fi ftu˙hom din ir-realtà. Per eΩempju, fl-ewwel sekli nsara, Wistin ta’ Ippona jibda L-Istqarrijiet tieg˙u billi juri li hu, b˙al kull bniedem, i©orr fih din it-taqbida: “U jrid ifa˙˙rek il-bniedem, din in-nitfa mill-˙olqien tieg˙ek, il-bniedem li j©orr madwaru ˙ajtu li tmut, li j©orr madwaru x-xhieda ta’ dnubu …. g˙ax int g˙amiltna g˙alik, u qalbna ma ssibx kwiet qabel ma tistrie˙ fik” (I,1).

Kittieba aktar riçenti, u li rriflettew dwar ˙ajjithom, ilkoll jiddiskrivu din il-©lieda ta’ ©o fihom; jinqdew b’diversi kliem

31

Rivista ta’ Spiritwalità biex ifissru l-istess realtà ta’ inkwiet intern, ta’ restlessness, disease, tortured complexity, psychological anguish, vulnerabbilità, inadekwatezza, u l-bqija. Fl-ottika nisranija dan kollu hu parti mill-Misteru tal-G˙id, ta’ dik il-qam˙ li jekk ma tmutx tibqa’ wa˙edha, imma jekk tmut tag˙ti l-frott.

Riçentement, il-ktieb dwar l-ittri ta’ Madre Teresa, Come be my Light, wera kemm jfisser tbatija qalila dan id-dwell bejn ˙ajja u mewt, bejn dawl u dlam, bejn sa˙˙a tal-fidi u dalma fl-g˙ejbien tag˙ha. Qaddisin o˙ra qabilha ©arrbu l-istess taqbida u li kieku ma Ωammewx sod mal-˙abel ankrat tat-tama kienu jiddispraw f’mina mdallma u suwiçida. Din kienet g˙al xi xhur it-ti©riba ta’ Santa Thérèse ta’ Lisieux.

G˙alina li nemmnu l-˙abel ankrat huwa t-twemmin flIben Inkarnat u Mqajjem. Vers ie˙or mis-Sekwenza: Surrexit Christus spes mea – Kristu t-tama tieg˙i qam tassew! B’din iç-çertezza tittaffa t-taqbida u tista’ tintreba˙. G˙alhekk San Fran©isk t’Assisi, fost o˙rajn, seta’ jitlob: “Alla g˙oli u glorjuΩ, ejja dawwal id-dlamijiet ta’ ru˙i….” Jew inkella Frère Roger Schultz ta’ Taizé, maqtul tra©ikament fis-16 t’Awwissu 2005: “Ìesù Kristu, dawl ©ewwieni, sikket id-dlamijiet ta’ ©o fija, la t˙allihomx ikellmuni.”

Scimus Christum surrexisse a mortuis vere: tu nobis, victor Rex, miserere.

Amen. Alleluia.

“Iva nafu li Kristu qam tassew mill-imwiet: int Sultan rebbie˙, ˙enn g˙alina. Ammen. Alleluia.”

32

cover artwork: www.designedbyal.com

F’DIN IL-‐ÓARÌA: EDITORJAL – Meta jien GJÜDMMHI MLHQ LQNXQ TDZZL ,[ ;HZND OL ZDUUGHW / $ÜÜDU dHQD X O LPÜDEED WD· ÏHV ,O ÏXGL]]MX WDO ,PÜDEED 1JÜDOOPX OLW WIDO MLWROEX ÏHV O ,EHQ W·$OOD PDJÜPXO EQLHGHP )LO NDPUD WD· 0DUWKH 5RELQ 0RUV HW YLD GXHOOR

9RO ÐDU D $SULO ÏXQMX