DEKLARACJA PROGRAMOWA POLSKIEJ PARTII SOCJALISTYCZNEJ
Deklaracja Programowa PPS przyjęta przez XXXVIII Kongres PPS w dniu 2 .VII. 2005r CELE PROGRAMOWE PPS Polska Partia Socjalistyczna powstała w 1892 roku aby walczyć z kapitalistycznym wyzyskiem oraz o byt narodowy i państwowy Polaków. Minęło ponad sto lat, a przesłanie programowe twórców PPS wciąż jest aktualne i stanowi programową inspirację dla polskich socjalistów. Polska Partia Socjalistyczna wierna tradycjom tworzonym przez jej założycieli i pokolenia polskich socjalistów dąży do urzeczywistniania wartości i ideałów powszechnie zrozumiałych i uznawanych, płynących z myśli filozoficznej socjalizmu. Zostały one określone w Deklaracji Ideowej PPS. Z ich urzeczywistnienia wynika socjalistyczna wizja naszego społeczeństwa i państwa. Wizja godnego życia każdego Polaka w sprawiedliwym, wolnym od wyzysku społeczeństwie. Działania i przedsięwzięcia podejmowane przez PPS służą osiąganiu celów które partia uznaje aktualnie za swoje cele programowe:
1. Obrona społeczeństwa i demokracji przed niszczącym działaniem globalnego rynku i dominacją oligarchii kapitałowych. Fabryki, banki, nowe technologie stają się własnością wąskiej grupy ludzi. Postępuje koncentracja światowego kapitału, który przejmuje również władzę polityczną. Oligarchie kapitałowe zdominowały prawie wszystko. Także rynek pracy. Dążą bezwzględnie do maksymalizacji zysku. Miliony ludzi żyje tylko ze swej pracy, ze swej inwencji i przedsiębiorczości, z emerytur i zasiłków, a nie z dywidend i rent kapitałowych. Dla nich brak pracy, brak godziwej zapłaty oznacza w gospodarce rynkowej brak ekonomicznych podstaw do egzystencji i utratę godności ludzkiej. PPS respektuje społeczną gospodarkę rynkową, jako konstytucyjny ustrój gospodarczy RP. Daje on podstawy do zachowania równowagi interesów „pracy” i „kapitału”. Przy respektowaniu tej formy kapitalizmu, jaką jest społeczna gospodarka rynkowa, podstawowym i głównym celem działalności PPS jest obrona ludzi pracy przed wyzyskiem i poniżeniem przez działające bez barier moralnych i prawnych oligarchie kapitałowe. Prawo do swobodnego przepływu kapitału, motywowane pogonią za zyskiem nie może być silniejsze niż prawo ludzi, społeczeństw i narodów do decydowania o swoim losie, o ich rozwoju społecznym i gospodarczym. Dlatego PPS nie akceptuje – popieranego przez wszystkie kolejne rządy w Polsce - neoliberalnego modelu globalizacji. Powoduje on coraz większy wyzysk i ubożenie pracujących oraz wykluczenie z życia społecznego 1
DEKLARACJA PROGRAMOWA POLSKIEJ PARTII SOCJALISTYCZNEJ i gospodarczego coraz większych grup społecznych. Demokracja staje się fasadą, pustosłowiem, a realną władzę przejmują ludzie z oligarchii kapitałowych. Obrona przed niszczącymi aspektami rynku wymaga rozwijania więzi społecznych łączących ludzi pracy, co wyraża się we współdziałaniu, pomocy wzajemnej i współodpowiedzialności za los innych członków społeczności. Podstawowe, przynależne każdemu usługi społeczne – opieka zdrowotna, opieka społeczna, zabezpieczenie rentowe i emerytalne, edukacja – muszą być opłacane solidarnie przez całe społeczeństwo i dostępne bezpłatnie dla każdego, bez względu na jego możliwości finansowe. Sprawiedliwość społeczna to cel programowy polskich socjalistów. A stosunek do wartości moralnej jaką jest sprawiedliwość społeczna decyduje o przynależności do „lewicy” czy do „prawicy”. Władze publiczne są po to, aby zapewniać wszystkim obywatelom korzystanie z ich praw określonych w Konstytucji RP, a w szczególności z praw ekonomicznych i socjalnych. W tym wyraża się ich służebność i za to ponoszą odpowiedzialność.
2. Budowa społeczeństwa aktywnych obywateli, świadomych swych praw i obowiązków. Więcej władzy należy pozostawić bezpośrednio obywatelom. Ich udział w sprawowaniu demokratycznej władzy nie może ograniczać się do uczestnictwa raz na kilka lat w wyborach. W sprawach ich dotyczących, obywatele muszą mieć możliwość przedstawiania swych racji i uczestniczyć w podejmowaniu decyzji. Uspołecznienie sprawowania władzy państwowej, samorządowej, a także gospodarczej to warunek funkcjonowania demokracji. Demokracja to wspólna odpowiedzialność wszystkich obywateli za teraźniejszość i przyszłość państwa i narodu. Tylko świadomi, aktywni i wolni od wszelkich nacisków i manipulacji Polacy mogą unieść tę odpowiedzialność. Budowa społeczeństwa obywatelskiego to inicjowanie, wspieranie i uczestniczenie w działaniach związków zawodowych, organizacji społecznych, ruchów społecznych, które służą dobru wspólnemu, służą interesowi całego społeczeństwa lub społeczności lokalnej.
3. Demokratyczne państwo prawa – jako wspólne dobro wszystkich obywateli. Państwo silne poparciem i zaufaniem obywatel, które realizuje zasady sprawiedliwości społecznej. PPS wyrosła w walce o niepodległą Polskę i ma ma wielki udział w powstaniu demokratycznych struktur państwa po I-szej i II-giej Wojnie Światowej. Współcześnie walka o niepodległość to walka z zagrożeniami dla naszej suwerenności państwowej, to walka o umocnienie i rozwój Rzeczpospolitej Polskiej – jako demokratycznej republiki w której decyduje dobro obywateli i obowiązują zasady sprawiedliwości społecznej. 2
DEKLARACJA PROGRAMOWA POLSKIEJ PARTII SOCJALISTYCZNEJ Państwo stanowi prawo i organizuje różne sfery życia obywateli. Może czynić swoje powinności dla dobra i w interesie nas wszystkich, albo dla dobra i w interesie egoistycznych jednostek czy też grup społecznych żyjących z wyzysku tych, których pozbawiono warunków do godnego życia. W okresie „transformacji” władze państwowe skutecznie zadbały o dobro egoistycznych jednostek i spowodowały wykluczenie i biedę milionów obywateli. Tworzyły zasady niesprawiedliwości społecznej. Dlatego utraciły społeczną akceptację, nie mają poparcia i zaufania obywateli. Eksperymenty gospodarcze i społeczne realizowane po 1989 roku powodują także osłabienie i ograniczenie roli i funkcji państwa. PPS chce odwrócić kierunek przeobrażeń: umocnić funkcje państwa, zwłaszcza w sferze gospodarczej i społecznej. PPS widzi gwaranta interesu społecznego, a więc gwaranta dobra każdego obywatela w skutecznych instytucjach państwa i w silnych strukturach samorządowych. Państwo musi określać granice korzystania z prawa własności. Prymat prawa własności nad innymi prawami niesie zagrożenie dla demokracji i dla państwa. Państwo polskie ma swoje miejsce w rodzinie europejskich państw narodowych i wśród wszystkich państw świata. Władze Państwa działają zgodnie z polską racją stanu.
4. Dostęp obywateli do informacji i wiedzy o sprawach, które ich dotyczą. Komercyjne media i komercyjne autorytety preparują informacje oraz wiedzę o sprawach gospodarczych, społecznych i politycznych tak, aby odpowiadały interesom ich mocodawców. Manipulują opinią publiczną, tak aby zyskać poparcie dla działań, które nie służą społeczeństwu. Nie będzie zdrowej demokracji dopóki społeczeństwu nie zapewni się dostępu do obiektywnych informacji i wiedzy o sprawach, które ich dotyczą, o których mają decydować. Zasadniczą sprawą jest rozwój mediów publicznych wolnych od nacisków politycznych i ekonomicznych. Konieczny jest taki ład medialny, w którym partie i organizacje społeczne będą mogły swobodnie wyrażać swoje poglądy i opinie.
5. Rozwój własności wspólnej we wszystkich jej formach – własność spółdzielcza, własność komunalna, własność państwowa. Własność wspólna stwarza możliwość likwidacji wyzysku pracujących. To droga do sprawiedliwości społecznej. PPS od swego powstania, zawsze dążyła do rozwoju wszystkich form własności wspólnej i pozostaje wierna swemu ideowemu przesłaniu.
3
DEKLARACJA PROGRAMOWA POLSKIEJ PARTII SOCJALISTYCZNEJ 6. Praca dla wszystkich, którzy jej potrzebują. Aktualnie w Polsce na 24 mln. ludzi w wieku produkcyjnym, 10,5 mln. pozostaje bez pracy. Ta dramatyczna sytuacja jest wynikiem rządów neoliberalnych doktrynerów po1989 roku. Są instrumenty ekonomiczne i prawne, których zastosowanie umożliwi stopniową likwidację bezrobocia w Polsce. Nie ma woli rządzących, aby odstąpić od neoliberalnej ideologii. 7.
Edukacja, nauka i kultura dla rozwoju społecznego.
Rozwój cywilizacyjny, jaki ogarnął cały świat w ostatnich dziesięcioleciach, stwarza nowe możliwości, ale także nowe problemy i wyzwania. Aby w tym rozwoju uczestniczyć i z niego korzystać, konieczny jest priorytet dla powszechnej edukacji, badań naukowych i działań kulturotwórczych.
Każdy obywatel ma zapewnione godziwe warunki życia, a wynagrodzenie za pracę umożliwia utrzymanie rodziny. 8.
Poziom cywilizacyjny Polski tworzy warunki do powszechnego dobrobytu. Ustrój – panujący system społeczny i gospodarczy – decyduje czy wszyscy mogą uczestniczyć w wytwarzaniu dóbr i usług i czy podział wytwarzanego bogactwa jest sprawiedliwy. Oligarchiczny kapitalizm, jaki zbudowano w Polsce, nie zapewni nam powszechnego dobrobytu. Stosunki społeczne i gospodarcze panujące w Polsce są źródłem niesprawiedliwości i biedy. Trzeba je zmienić. PPS dąży do tego, aby praca służyła potrzebom ludzi, a podział wytworzonych dóbr zapewniał byt nam wszystkim. Aby to osiągnąć konieczne jest wprowadzenie w Polsce społecznej gospodarki rynkowej – ustroju gospodarczego Rzeczpospolitej określonego w Konstytucji RP.
I. Główne zadania programowe I.1. Głównym zadaniem programowym PPS jest szerzenie idei socjalizmu jako idei etycznej i humanistycznej oraz budowanie nowego modelu ustrojowego w Rzeczpospolitej Polskiej. Działalność PPS ma prowadzić do przemian w świadomości społeczeństwa i zmian w stosunkach społecznych i gospodarczych. Zmierzać do stanu, w którym większość Polaków uzna wartości i cele społeczne określone w Deklaracji Ideowej PPS. Przyjęcie wartości, norm etycznych socjalizmu warunkuje możliwość postępu społecznego, sprawiedliwości i uzyskania godności przez każdego człowieka. Urzeczywistnienie idei socjalizmu wymaga odpowiednich warunków materialnych. Rozwój społeczny uwarunkowany jest rozwojem gospodarczym. PPS popiera stosowanie 4
DEKLARACJA PROGRAMOWA POLSKIEJ PARTII SOCJALISTYCZNEJ mechanizmów gospodarczych, które tworzą warunki wzrostu efektywności i przyspieszają rozwój wytwarzania dóbr i usług. Nie może się to jednak odbywać kosztem wyzysku i poniżenia pracujących. I.2. PPS broni interesów ludzi pracy, ludzi utrzymujących się z pracy własnych rąk i umysłów. Sprawą podstawową jest zapewnienie przestrzegania praw człowieka i obywatela, w tym prawa do pracy, prawa do ochrony zdrowia i wypoczynku, prawa do mieszkania, prawa do bezpieczeństwa osobistego, do swobodnego organizowania się partii politycznych i związków zawodowych, prawa do aktywnego uczestnictwa w życiu politycznym. Przyjęta przez Naród w 1997 roku Konstytucja stanowi, że Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli i jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Konstytucja stanowi także o prawach ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych obywateli. PPS dąży do urzeczywistnienia tych postanowień Konstytucji.
II. Państwo i społeczeństwo II.1. Stan państwa i sytuacja społeczno-ekonomiczna Od 1989 roku trwa proces odchodzenia od systemu panującego w PRL, który nie spełnił społecznych nadziei i oczekiwań. Nastąpiła demokratyzacja życia publicznego. Rozwija się gospodarka rynkowa. Niestety dokonano także przeobrażeń społecznych i gospodarczych, które skazały na ubóstwo większość Polaków. „Terapia szokowa” z początku lat 90-tych zniszczyła znaczną część gospodarki i stworzyła trwałe, wysokie bezrobocie. Nie było na to społecznego przyzwolenia. Siły polityczne, które faktycznie decydują o procesie polskiej transformacji prowadzą Polskę w kierunku innym niż oczekiwany przez społeczeństwo. Zdewastowana została polska gospodarka:
Produkuje się mniej energii elektrycznej, buduje mniej mieszkań, na rynek trafia mniej mięsa i mleka niż 15, a nawet 30 lat temu;
w wyniku liberalizacji gospodarki, prywatyzacji i usunięcia regulującej funkcji państwa w gospodarce – zlikwidowano kilka tysięcy przedsiębiorstw, placówek naukowobadawczych, zlikwidowano około 5 milionów miejsc pracy;
motywowane ideologicznie dążenie do zniszczenia własności państwowej, szczególnie poprzez prywatyzację majątku państwowego, zaowocowało wyprzedażą za kwoty niewspółmiernie małe w stosunku do rzeczywistej wartości przedsiębiorstw i obiektów gospodarczych, budowanych wysiłkiem całego narodu przez ponad 40 lat; mizerne środki uzyskiwane z prywatyzacji zostały przeznaczone na doraźne łatanie dziur budżetowych;
5
DEKLARACJA PROGRAMOWA POLSKIEJ PARTII SOCJALISTYCZNEJ
brak inwestycji, remontów i poszanowania dla majątku społecznego doprowadziło do dekapitalizacji majątku pozostającego w posiadaniu państwa, tj.: energetyki, kolei, dróg, przemysłu obronnego, szpitali i obiektów kultury narodowej;
nastąpiła wyprzedaż kapitałowi zagranicznemu polskiego sektora bankowego, co jest zagrożeniem dla suwerenności gospodarczej Polski;
pod dyktando międzynarodowego kapitału spekulacyjnego ustala się kurs złotówki polskiej i kursy giełdowe; swobodnie wypływa z Polski kilka miliardów dolarów rocznie jako plon spekulacji finansowych i oszustw podatkowych.
stopa wzrostu gospodarczego nie wpływa na podniesienie stopy życiowej obywateli.
Powstały groźne i trudne do rozwiązania problemy społeczne:
trwałe bezrobocie objęło 1/5 zdolnych do pracy obywateli;
ponad połowa narodu polskiego żyje poniżej minimum socjalnego, a co ósmy obywatel żyje poniżej biologicznego minimum;
pogłębia się ujemny przyrost naturalny;
postępuje rozpad więzi społecznych, atomizacja społeczeństwa, pogłębia się rozpad tradycyjnych organizacji reprezentujących i broniących ludzi pracy;
większość społeczeństwa utraciła poczucie bezpieczeństwa ekonomicznego, socjalnego i osobistego;
spadło zaufanie do władzy państwowej i instytucji demokratycznych, ponieważ kolejne ekipy rządzące nie realizują programów wyborczych;
liberalne media, w znacznej części należące do obcego kapitału zdominowały rynek informacyjny, prowadząc szkodliwą działalność dezinformacyjną i propagandę sukcesu zachodzących w Polsce zmian – tworzą fałszywy obraz naszej rzeczywistości.
Neoliberalny model kształtowania gospodarki i stosunków społecznych, forsowany doktrynalnie w Polsce po 1989 roku, może doprowadzić naród i państwo do katastrofy gospodarczej, społecznej i politycznej, ogólnie mówiąc, do bankructwa Polski. PPS odrzuca neoliberalizm jako doktrynę, która nie prowadzi do utworzenia stabilnego, demokratycznego państwa sprawiedliwości społecznej. Odpowiedzialność za kryzys państwa, który nastąpił w wyniku transformacji ustrojowej, ponoszą wszystkie ekipy rządzące w tym okresie, z lewej i prawej strony sceny politycznej. Stan państwa polskiego wskazuje na konieczność pilnego podjęcia działań naprawczych oraz ustalenia co spowodowało istniejący stan rzeczy. II. 2. Rola i zadania państwa PPS widzi w demokratycznym państwie głównego organizatora i uczestnika rozwoju społecznego i gospodarczego Polski.
6
DEKLARACJA PROGRAMOWA POLSKIEJ PARTII SOCJALISTYCZNEJ Rozwój gospodarczy wszystkich współczesnych, silnych ekonomicznie krajów dokonał się i następuje dzięki mocnej pozycji państwa, sterującego gospodarką za pomocą banków i przedsiębiorstw państwowych, stosując państwowy interwencjonizm i protekcjonizm wobec przedsiębiorstw krajowych. Podobną pozycję w sferze gospodarczej musi mieć państwo także w Polsce. Państwo powinno ustalać zasady i kontrolować przebieg gier kapitałowych. Dzięki temu społeczeństwo będzie bronione przed egoizmem właścicieli kapitału. PPS akceptuje obecność w gospodarce własności państwowej, spółdzielczej, komunalnej, instytucjonalnej i prywatnej. Zadaniem państwa jest stwarzanie warunków rozwoju wszystkim sektorom własności. PPS uważa, że państwo powinno odpowiadać bezpośrednio za rozwój sektorów gospodarki, które decydują o funkcjonowaniu państwa i społeczeństwa, w tym za infrastrukturę (energetyka, kolej, drogi, telekomunikacja), przemysł obronny, szkolnictwo, ochronę zdrowia, naukę i kulturę, ochronę środowiska. Do niezbywalnych zadań państwa należeć powinna kompleksowa realizacja zasad sprawiedliwości społecznej. Wyrazi się to w budowie społeczeństwa, w którym zróżnicowanie materialne jego członków jest regulowane, a dopuszczalne rozwarstwienie nie prowadzi do trwałej eliminacji z życia społecznego żadnej istotnej grupy społecznej. Zasadnicza większość obywateli ma wówczas realną szansę na aktywne uczestnictwo w życiu gospodarczym, politycznym i kulturalnym. Demokratyczne i suwerenne państwo cechuje neutralność światopoglądowa i jego świecki charakter. II. 3. Kierunki naprawy państwa PPS uważa, że żaden program rozwoju społeczno-gospodarczego nie będzie skuteczny dopóki nie dokona się głębokiej reformy funkcjonowania struktur państwowych. Reforma powinna polegać na umożliwieniu jak największej części społeczeństwa uczestnictwa w sprawowaniu władzy na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym. Wiele decyzji i działań władz krajowych i lokalnych należy podejmować po dyskusji i konsultacji społecznej. Demokratyczne władze nie mogą działać wbrew opinii społecznej. Lata transformacji spowodowały powszechne przekonanie, że władze państwowe nie reprezentują interesów społeczeństwa i Polski. Jest to przekonanie uzasadnione. Klasa polityczna dba o swoje interesy i służy bogatym, spycha społeczeństwo w ubóstwo i pozbawia nadziei na lepszą przyszłość. Nie mają społecznego uznania, ani Sejm, ani rząd, ani władze samorządowe. Pomimo demokratycznego trybu wyborów władze w Polsce w dalszym ciągu są traktowane jako obce ludziom pracy. Zwolennicy neoliberalnej doktryny, głoszącej, że funkcje państwa należy ograniczyć, że państwo należy pozbawić wpływu na gospodarkę, a tym samym na procesy gospodarcze są od 1989 roku u władzy. Działają oni w interesie oligarchicznych elit kapitałowych, a nie 7
DEKLARACJA PROGRAMOWA POLSKIEJ PARTII SOCJALISTYCZNEJ w interesie i dla dobra całego społeczeństwa. Dopóki to się nie zmieni, dopóty będzie trwał kryzys władzy państwowej i kryzys demokracji. Należy dokonać zmian w zarządzaniu państwem. Powinny one obejmować między innymi: 1) Zmiany w porządku konstytucyjnym:
określenie gospodarczych funkcji państwa,
jednoznaczne określenie kompetencji i odpowiedzialności premiera i prezydenta,
ustalenie odpowiedzialności posłów wobec wyborców,
określenie właściciela NBP i rozwiązanie RPP,
zlikwidowanie Senatu.
2) Samorząd terytorialny:
Pozostawienie w dyspozycji samorządów większych środków pochodzących z podatków dochodowych
Zwiększenie środków finansowych samorządów przez obligatoryjne opodatkowanie, podmiotów gospodarczych w miejscu prowadzenia działalności,
Zwiększenie kompetencji i zadań samorządów lokalnych.
3) Budowa systemu demokracji gospodarczej. Pracownicy muszą mieć możliwość uczestniczenia w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa, a ich reprezentanci muszą mieć możliwość wpływu na sprawy gospodarcze w branży, w regionie i w kraju. Należy wprowadzić ład prawny w stosunkach pomiędzy „pracą”, a „kapitałem” na poziomie zakładu pracy, branży, regionu i w kraju. Obecna pozycja prawna związków zawodowych powoduje, że funkcjonująca reprezentacja związkowa dotyczy coraz węższej grupy przedsiębiorstw, pozbawiając choćby minimalnego wpływu na funkcjonowanie przedsiębiorstwa coraz liczniejsze grupy pracowników. Dlatego też PPS uważa za niezbędne utworzenia systemu reprezentacji pracowniczej we wszystkich zakładach pracy, niezależnie od ich struktury własnościowej. 4) Jawność i przejrzystość życia politycznego
Nowelizacja ustawy o wykonywaniu obowiązków posła zakazująca łączenia mandatu posła z mandatem w samorządzie terytorialnym i pełnienia funkcji wykonawczych w samorządach oraz pełnienia jakichkolwiek funkcji w administracji publicznej i gospodarczej przez posłów,
Nowelizacja ustaw samorządowych, zakazująca łączenia funkcji radnego jednej jednostki samorządu terytorialnego z funkcjami wykonawczymi w innej jednostce i funkcjami w jednostkach gospodarczych,
Wprowadzenie obligatoryjnych zeznań majątkowych dla wszystkich osób pełniących funkcje publiczne,
Nowelizacja ustawy o funduszach publicznych w kierunku większej jawności i przejrzystości gospodarowania pieniędzmi publicznymi.
8
DEKLARACJA PROGRAMOWA POLSKIEJ PARTII SOCJALISTYCZNEJ Wprowadzenie wnoszonych zmian ułatwi skuteczną walkę z korupcją i zwiększy szacunek dla własności publicznej.
III. Przebudowa sfery społecznej Rzeczpospolita Polska powinna gwarantować wszystkim swoim obywatelom minimum warunków egzystencji wynikających z aktualnego poziomu rozwoju ekonomicznego kraju. Polska nie jest ani tak bogata by elity finansowe i polityczne kraju pławiły się w przepychu, ani tak biedna, by do szkoły przychodziły głodne dzieci, a bezrobotni odbierali sobie życie. Istniejący model polityki społecznej w Polsce powinien ulec gruntownej przebudowie w zakresie wartości, celów i instytucji. III.1. System zabezpieczenia społecznego Gruntownej przebudowie powinien ulec model systemu zabezpieczenia społecznego w Polsce. Za najważniejsze zadania w tym zakresie uznajemy:
Pomoc osobom i rodzinom najuboższym powinna być realizowana w systemie Minimalnego Dochodu Gwarantowanego. System Minimalnego Dochodu Gwarantowanego jest typowym rozwiązaniem pomocy społecznej finansowanej ze środków budżetu państwa, stosowanym w większości krajów Unii Europejskiej. Minimalny Dochód Gwarantowany jest to system rozwiązań prawno-organizacyjnofinansowych, który daje obywatelowi prawo do ubiegania się o uzupełnienie dochodów rodziny do poziomu gwarantowanego przez państwo.
Podstawowym kryterium uprawniającym do korzystania z pomocy społecznej powinno być ubóstwo.
Ustawowe przyjęcie minimum socjalnego za punkt odniesienia wszystkich świadczeń socjalnych.
System zabezpieczenia społecznego opierać się powinien na instytucjach publicznych (samorządowych i rządowych) i być uzupełniany – zwłaszcza w usługach specjalistycznych – przez sektor społeczny oraz w miarę potrzeby przez instytucje prywatne.
III.2. Ponowne uspołecznienie ubezpieczeń społecznych Realizowana w Polsce tzw. reforma ubezpieczeń społecznych może doprowadzić do załamania całego systemu w wyniku gwałtownych zmian na rynkach finansowych. Nowy system jest bardzo korzystny dla najlepiej zarabiających, natomiast większości społeczeństwa odbiera pewność jutra, jaką stanowi zagwarantowany przez państwo system ubezpieczeń społecznych, obniżając jednocześnie wymiar emerytury. Trzeba powrócić do systemu, który pełni również funkcje redystrybucyjne i umożliwia dopłaty z budżetu państwa do najniższych emerytur nie wystarczających na minimalną egzystencję.
9
DEKLARACJA PROGRAMOWA POLSKIEJ PARTII SOCJALISTYCZNEJ System ubezpieczeń społecznych został przekształcony w instrument rozwoju rynku kapitałowego, mogącego służyć spekulacjom finansowym, kosztem społeczeństwa i budżetu państwa. Dlatego należy między innymi:
uspołecznić system funduszy emerytalnych,
ponownie określić wysokość najniższych emerytur opartych na minimalnym dochodzie gwarantowanym,
zmniejszyć udział kapitałowy w składkach emerytalnych;
zlikwidować górny limit podstawy składki ubezpieczeniowej na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych.
III.3. Ochrona lokatorów Polska Partia Socjalistyczna uważa prawo do mieszkania za podstawowe prawo człowieka. Traktowanie mieszkania jako towaru to nieludzka cecha gospodarki rynkowej . Dlatego też do zadań w kwestii mieszkaniowej zaliczamy:
Podejmowanie działań przeciwko możliwościom eksmisji na bruk lokatorów, którzy z powodów ekonomicznych nie są w stanie płacić czynszu.
Ustanowienie prawnych zakazów obrotu mieszkaniami wraz z lokatorami.
Pozostawienie bezterminowo czynszu regulowanego.
Ograniczanie praw właścicieli domów, właścicielskich – do wywłaszczenia włącznie.
którzy
nie
wykonują
obowiązków
IV. Rozwój usług społecznych IV.1. Edukacji i nauka W XXI wieku o powodzeniu kraju w międzynarodowym współzawodnictwie decyduje wysokość nakładów na edukację i rozwój nauki. Kraje takie jak Polska, które przeznaczają coraz niższe nakłady na te dziedziny przestają się liczyć w międzynarodowej konkurencji i same siebie skazują na status państw neokolonialnych. Dlatego zadaniem PPS i całej polskiej lewicy jest zapewnienie dzieciom i młodzieży równego dostępu do kształcenia, zapewniającego możliwość skutecznego konkurowania o miejsca pracy w jednoczącej się Europie. Będzie to możliwe tylko wtedy, kiedy edukacja na wszystkich szczeblach będzie bezpłatna, a państwo w formie stypendiów zapewni możliwość kontynuowania nauki również młodzieży ze środowisk najuboższych. Edukacja jest dziedziną, w której najmocniej łączy się kryterium efektywności z zagwarantowaną konstytucyjnie zasadą sprawiedliwości społecznej. Dlatego niezbędne jest już dzisiaj:
Poszerzenie zasięgu wychowania przedszkolnego dla dzieci powyżej 3 lat.
Objęcie młodzieży do 18-tego roku życia obowiązkiem szkolnym. 10
DEKLARACJA PROGRAMOWA POLSKIEJ PARTII SOCJALISTYCZNEJ
Odtworzenie i rozwój funkcji pozadydaktycznych systemu oświaty.
Oprócz funkcji kształcenia, szkoła pełni także funkcję wychowawczą. Szkoła powinna wychowywać młodego człowieka w duchu odpowiedzialności obywatelskiej i poszanowania wartości humanistycznych.
Uwolnienie studentów szkół wieczorowych i zaocznych od obowiązku wnoszenia opłat za studia odbywane w tym trybie.
Poszerzenie zakresu pomocy materialnej dla uczniów i studentów szkół wyższych poprzez utworzenie Państwowego Funduszu Stypendialnego.
Poprawa poziomu wynagrodzeń nauczycieli i nauczycieli akademickich.
Przywrócenie w szkołach podstawowej opieki medycznej.
Przywrócenie systemu dożywiania dzieci i młodzieży.
Należy jak najszybciej zwiększyć nakłady na naukę Dofinansowania wymagają szczególnie wyższe uczelnie w celu zmodernizowania ich infrastruktury i programów studiów. Równocześnie wzrosnąć powinno zaangażowanie przemysłu i innych działów gospodarki w finansowanie nauki. Rozwój nauki wymaga:
wzrostu nakładów budżetowych na infrastrukturę dla badań naukowych i na rozwój kadr naukowych;
wskazania dziedzin nauki polskiej, które lepiej finansowane zapewnią szybkie efekty i zwrot nakładów w postaci nowych technologii i produktów.
IV.2 Ochrona zdrowia Wprowadzona reforma ochrony zdrowia spowodowała zmniejszenie dostępności usług medycznych dla obywateli niżej uposażonych i prowadzi do zastąpienia gwarantowanego w Konstytucji RP powszechnego systemu ochrony zdrowia, sprywatyzowanym rynkiem usług medycznych. Daje on możliwość skutecznego leczenia i ratowania życia jedynie najbogatszym. Dlatego należy:
Przyjąć jednolitą ustawę o ochronie zdrowia publicznego, która w sposób kompleksowy ureguluje zasady odpowiedzialności państwa za zdrowie obywateli, oraz uporządkuje przepisy, które pozwolą na rozwiązanie problemów związanych z kosztami i opłatami, jakie ponosić muszą pacjenci.
Odbudować i renacjonalizować przemysł farmaceutyczny i aparatury medycznej. Ceny leków i aparatury medycznej decydują o wysokich kosztach opieki medycznej. Dyktat monopoli farmaceutycznych i producentów aparatury musi zostać przełamany.
Zahamować prywatyzację i likwidację szpitali i przychodni zdrowia, a w razie potrzeby przystąpić do ich renacjonalizacji, tak aby podstawowy system lecznictwa zamkniętego i otwartego działającego na potrzeby opieki społecznej pozostał w sektorze publicznym. 11
DEKLARACJA PROGRAMOWA POLSKIEJ PARTII SOCJALISTYCZNEJ
Wprowadzić przepisy, które umożliwią racjonalizację wydatków, a zwłaszcza opracować i wdrożyć minimalne i maksymalne normy zatrudnienia personelu medycznego oraz minimalne standardy płacowe pracowników ochrony zdrowia.
Skutecznie przestrzegać zasad etyki zawodowej w służbie zdrowia.
IV.3. Dostęp do dóbr kultury Głównym zagrożeniem dla kulturowej tożsamości Polaków jest komercjalizacja tej dziedziny życia ludzkiego oraz upowszechnianie się obcych wzorców. Dbałość o rozwój kultury narodowej musi spoczywać na państwie. Państwo powinno zatem przeznaczać środki budżetowe na rozwój wartości kulturowych i upowszechnianie dostępu do dóbr kultury. Należy doprowadzić do prawnych uregulowań zwiększających zainteresowanie sektora prywatnego wspieraniem działań na rzecz upowszechniania i rozwoju kultury polskiej. Upowszechnianie dostępu do dóbr kultury powinno być uzupełniane przez działalność oświatową i kulturalną, prowadzoną przez pozarządowe organizacje społeczne. Istotną rolę w tych działaniach powinny odgrywać takie organizacje jak Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego, związane z PPS. Komercyjne środki masowego przekazu – prasa, radio i TV – dążąc do maksymalizacji zysku oferują tanią kulturę i płytką rozrywkę. Żerują na sensacjach i przelotnych modach. Schlebiają gustom ludzi niechętnych myśleniu. Konieczny jest rozwój publicznego radia i telewizji, ponieważ nikt nie zastąpi mediów publicznych w ich funkcjach edukacyjnych i kulturotwórczych.
V. System gospodarczy PPS akceptuje społeczną gospodarkę rynkową, jako ustrój gospodarczy Rzeczpospolitej Polskiej, jako koncepcję polityczno-ustrojową. Przez zastosowanie tej koncepcji można łączyć realizację celu, jakim jest wolność indywidualna w działalności gospodarczej, z celem, jakim jest dobro społeczeństwa. Społeczna gospodarka rynkowa łączy cele i zasady ekonomiczne, polityczne i społeczne – jest systemem kształtowania współżycia społecznego. Warunkuje funkcjonowanie państwa bezpieczeństwa socjalnego. W okresie transformacji doktrynalnie uwolniono indywidualną wolność w gospodarce, a dobro społeczne przestało się liczyć jako cel działalności gospodarczej. W Polsce nie budowano i nie buduje się społecznej gospodarki rynkowej. Polska stoi przed zadaniem ukształtowania swojego systemu gospodarczego odpowiadającego naszym potrzebom, możliwościom i tradycjom. Ma to być system wynikający z koncepcji społecznej gospodarki rynkowej. Wzorem dla nas mogą być państwa skandynawskie, które posiadają innowacyjną, efektywną gospodarkę, a jednocześnie są państwami bezpieczeństwa socjalnego i dobrobytu.
12
DEKLARACJA PROGRAMOWA POLSKIEJ PARTII SOCJALISTYCZNEJ Główne zadania i funkcje państwa w systemie gospodarczym:
pobudza przedsiębiorczość obywateli;
stwarza warunki prawne, administracyjne i finansowe dla rozwoju przedsiębiorstw;
realizuje politykę gospodarczą i naukową;
uczestniczy w rozwoju gospodarczym jako sektor własności państwowej;
prowadzi politykę podatkową i celną;
przygotowuje kadry dla gospodarki;
wpływa na politykę kredytową przez sektor banków państwowych;
prowadzi politykę protekcjonistyczną (obrona słabszego gospodarczo przed dominacją silniejszego);
pobudza procesy inwestycyjne stosując instrumenty prawne i ekonomiczne;
łagodzi skutki cyklicznych kryzysów występujących w gospodarce rynkowej.
Rozwój produkcji i usług w gospodarce rynkowej zależy od tego, czy istnieje popyt na te produkty i usługi. Dlatego rozwój gospodarczy będzie następował jeśli będzie tworzony popyt wewnętrzny na produkty wytwarzane w kraju. Jednocześnie należy rozwijać eksport, czyli produktami krajowymi zaspokajać popyt występujący za granicą. Skuteczne uruchamianie mechanizmów popytu w gospodarce polskiej jest obowiązkiem państwa. Państwo ma wiele instrumentów, w tym instrumentów prawnych, które umożliwiają wykonanie zadań i funkcji państwa w gospodarce. Zastosowanie tych instrumentów umożliwi wzrost gospodarczy połączony z rozwojem społecznym. V.1 Aktywna rola polityki budżetowej PPS opowiada się za aktywną polityką zwiększania dochodów państwa i społecznie uzasadnioną ich redystrybucją. Zasadniczej zmianie powinna ulec polityka budżetowa. Zamiast zmniejszać – jak obecnie – należy zwiększać rolę budżetu w polityce gospodarczej.
W wyniku nadgorliwego podporządkowania się kolejnych ekip rządzących doktrynie neoliberalnej, Polska znalazła się w grupie krajów o małym znaczeniu budżetu w redystrybucji środków. A powinno być odwrotnie. Szczególnie dlatego, że Polska jest w Europie krajem stosunkowo biednym. Dlatego też należy zwiększyć rolę budżetu w finansowaniu celów gospodarczych i społecznych.
Z budżetu należy przeznaczyć także środki na subwencjonowanie części produkcji eksportowej, dofinansowanie infrastruktury gospodarczej (transport) i społecznej (ubezpieczenia, służba zdrowia, kultura, oświata, nauka, postęp techniczny). Obsesyjne dążenie do komercjalizacji sfery społecznej i infrastruktury musi być zastąpione racjonalną polityką gospodarczą Państwa.
Należy przywrócić państwowy monopol na wyroby tytoniowe i spirytusowe.
13
DEKLARACJA PROGRAMOWA POLSKIEJ PARTII SOCJALISTYCZNEJ
Ważnym źródłem dochodów państwa należy uczynić podmioty gospodarcze będące własnością skarbu państwa. Część z nich wymaga pomocy kredytowej. Nie będzie to możliwe bez aktywnej roli państwa i pomocy z jego strony we wstępnym okresie wprowadzania tych przedsiębiorstw na drogę rozwoju.
Przeciwstawiamy się dążeniu do redukcji ujemnego salda budżetu państwa za wszelką cenę, co w warunkach rosnącego rozwarstwienia społecznego i nasilających się protestach społecznych jest działaniem szkodliwym. Wiele krajów wysoko uprzemysłowionych o gospodarce znajdującej się w korzystniejszej sytuacji ma deficyt dwukrotnie wyższy niż Polska. Nie jesteśmy zwolennikami niezrównoważonego budżetu, ale polityka w tej dziedzinie musi być elastyczna, uzależniająca wielkość tego deficytu od konkretnych warunków. Sprzeciwiamy się zwłaszcza likwidacji deficytu za cenę zmniejszenia wydatków na cele społeczne. Nie należy bać się deficytu budżetowego, który powstał z powodu wydatków na cele inwestycyjne. System podatkowy musi być sprawiedliwy i skuteczny. Przez ostatnie lata system podatkowy obciąża najmniej zarabiających coraz większym ciężarem utrzymywania państwa, a uprzywilejowana elita finansowa uwalniana jest w myśl neoliberalnej doktryny od obowiązków podatkowych. Aby tę tendencję odrzucić, trzeba:
Zmniejszyć podatki pośrednie (VAT, akcyza) obciążające w nieporównanie większym stopniu rodziny ubogie i średnio zamożne niż osoby o dochodach bardzo wysokich. Te pierwsze wydają na spożycie całe lub prawie całe dochody. Wzrost cen wynikły ze wzrostu stawek VAT i akcyzy w całości zmniejsza ogólne spożycie w rodzinach ubogich i średnio zamożnych. Dla osób bardzo zamożnych zmiany stawek VAT i akcyzy bezpośrednio znaczą niewiele – praktycznie nic.
Wprowadzić progresywny system podatków dochodowych poprzez zwiększenie liczby progów podatkowych, Obecnie 95% podatników płaci 19% podatku od dochodów osobistych, choć w tej grupie są nędzarze i ludzie zamożni. Jest to niesprawiedliwe.
Uniemożliwiać uzyskiwanie dochodów z oszustw podatkowych. Musi być znane źródło pochodzenia majątku podatnika, co znakomicie przyczyni się do powstrzymania korupcji i szarej strefy.
Zlikwidować przywileje podatkowe zagranicznych podmiotów gospodarczych.
Wprowadzić opodatkowanie luksusowej konsumpcji, zwłaszcza dóbr importowanych, co powinno skłonić prywatne przedsiębiorstwa do zwiększenia zainteresowania inwestowaniem.
Preferencyjnie traktować oszczędzanie przez ludność średnio sytuowaną. Prowadzi to do zwiększenia roli oszczędności krajowych w finansowaniu inwestycji.
Należy pobudzać właścicieli kapitału do inwestowania poprzez odpowiednią politykę inwestycyjną: przez zwiększenie skali kredytowania inwestycji (głównie proeksportowych), przez ulgi podatkowe udzielane inwestorom, ułatwienia w transferze postępu technologicznego i inne instrumenty polityki ekonomicznej. 14
DEKLARACJA PROGRAMOWA POLSKIEJ PARTII SOCJALISTYCZNEJ
V.2. Całkowita zmiana strategii prywatyzacyjnej Prowadzona dotychczas prywatyzacja majątku narodowego powoduje likwidację miejsc pracy i utratę majątku wspólnego, co sprawia, że Polska staje się krajem coraz słabszym i mniej suwerennym. Dlatego zadaniem jest:
powstrzymanie dalszej prywatyzacji majątku narodowego;
przegląd dotychczasowych umów prywatyzacyjnych w celu unieważnienia umów, które zawarto z naruszeniem prawa lub polskiej racji stanu;
określenie w drodze ustawy strategicznych dziedzin gospodarki, nad którymi władze RP powinny zachować pełną kontrolę. Do tych dziedzin zaliczyć należy niewątpliwie sektor bankowy, górnictwo, energetykę, metalurgię, kolej, telekomunikację, przemysł zbrojeniowy oraz eksploatację bogactw naturalnych i ziemię.
Należy ustalić nowe zasady współpracy z kapitałem zagranicznym, które nie będą powodować oddania kontroli nad polską gospodarką zagranicznej konkurencji i zahamują transfer zysków za granicę. Powstrzymaniu prywatyzacji powinno towarzyszyć stworzenie korzystnych i przejrzystych reguł działania i równych praw dla wszystkich sektorów własności. Sprzeciwiamy się też reprywatyzacji znacjonalizowanej własności prywatnej, gdyż jest ona społecznie krzywdząca, hamuje rozwój gospodarczy kraju oraz narusza poczucie sprawiedliwości społecznej. Przeprowadzono pospieszną wyprzedaż strategicznych przedsiębiorstw państwowych, jak banki, telekomunikacja, PZU i wiele innych. Należy doprowadzić do odzyskania przez państwo przewagi kapitałowej w bankach, ubezpieczeniach i telekomunikacji. Część inwestorów zagranicznych uchyla się od płacenia podatku dochodowego pod pretekstem nieopłacalności produkcji. W rzeczywistości, straty powstają w wyniku manipulacji księgowo-rozliczeniowych. Są to ogromne kwoty bezpowrotnie tracone przez budżet państwa. Ten stan nie może być tolerowany. V.3. Spółdzielczość Spółdzielcza forma własności oraz kształtujące się wraz z nią stosunki wewnątrz spółdzielczych społeczności, odpowiadają ideałom ustrojowym PPS. Spółdzielczość sprzyja demokracji i równości, sprawiedliwości i ładowi społecznemu. Rozwija samorządność oraz integrację lokalnych społeczności, umożliwia rozwój przedsiębiorczości szerokich warstw społeczeństwa w istniejącym kapitalistycznym otoczeniu. Samoorganizacja spółdzielców wpływa na poszanowanie wspólnego mienia, sprzyja działalności społecznej, kulturalnej i wychowawczej, szczególnie wśród młodzieży. PPS uważa spółdzielczość za bardzo ważny obszar oddziaływania na życie społecznogospodarcze kraju. PPS będzie popierała tę formę własności i samorządności pracowniczej, która w warunkach społecznej gospodarki rynkowej ma do odegrania istotną rolę. PPS 15
DEKLARACJA PROGRAMOWA POLSKIEJ PARTII SOCJALISTYCZNEJ powinna aktywnie uczestniczyć w pracach teoretycznych i praktycznych poświęconych doskonaleniu współczesnych form spółdzielczego gospodarowania. Racjonalnie prowadzona działalność spółdzielcza staje się czynnikiem wzrostu gospodarczego kraju, zapewnia sprawność ekonomiczną i społeczną użyteczność przedsiębiorstw spółdzielczych różnych branż, zarówno w miastach, jak i na obszarach wiejskich. Banki spółdzielcze powinny być źródłem kredytów dla małych, lokalnych inwestycji. Należy wspierać powstawanie spółdzielni funkcjonalnie komplementarnych, uzupełniających swoje działania na rynkach różnych szczebli – lokalnym, krajowym, międzynarodowym. Tworzenie zrzeszeń spółdzielni, szczególnie produkcyjno-handlowych, zapewni ponadto korzyści wynikające z efektu skali działania. Ze względów społecznych dla PPS niezmiernie ważna jest spółdzielczość budowlanomieszkaniowa. PPS wskazuje na konieczność zdecydowanego politycznego zwalczania wszelkich przeszkód podatkowych, cenowych, kredytowych, formalnoprawnych, organizacyjnych czy też politycznych, hamujących rozwój spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego. PPS, partia sprzyjająca wszystkim formom spółdzielczości, postuluje w szczególności:
Równoprawne traktowanie spółdzielni z innymi podmiotami gospodarczymi.
Ochronę prawną i promocję spółdzielczości, jako ważnego ogniwa postępu społecznego i czynnik ograniczający bezrobocie. Wykorzystać należy w tym celu zalecenia ONZ i Komisji Europejskiej, wskazujące spółdzielczość jako ważne ogniwo ekonomii społecznej, nastawione w działalności gospodarczej nie na maksymalizację zysku, ale na zaspokajanie potrzeb społecznych.
Odtworzenie materialnej i formalno-prawnej pozycji spółdzielczości, osłabionej w okresie transformacji z przyczyn politycznych.
V. 4. Reanimacja budownictwa mieszkaniowego Rozwój budownictwa mieszkaniowego jest nie tylko celem społecznym, lecz także gospodarczym. Podobnie, jak to miało miejsce w Niemczech po drugiej wojnie światowej. Szybki rozwój budownictwa mieszkaniowego stać się może ważnym czynnikiem przyspieszenia tempa wzrostu produktu krajowego brutto. Dokona się to przede wszystkim przez wzrost zatrudnienia i związane z tym zwiększenie popytu krajowego. Służyć temu będzie również rozwój produkcji związanej z wykończeniem i zagospodarowaniem mieszkań (meble, artykuły gospodarstwa domowego). O społecznym wymiarze rozwoju budownictwa mieszkaniowego świadczy kilka milionów – głównie młodych – ludzi oczekujących na samodzielne mieszkania. Rozwiązania polskiego problemu mieszkaniowego nie osiągniemy metodami proponowanymi przez dotychczasowe rządy. Mieszkań potrzebują w większości ludzie niezamożni, których nie stać na ich zakup po cenach komercyjnych. Mieszkania muszą być budowane za niskooprocentowane kredyty bankowe.
16
DEKLARACJA PROGRAMOWA POLSKIEJ PARTII SOCJALISTYCZNEJ Środki budżetowe powinny stymulować rozwój budownictwa mieszkaniowego; po pierwsze – poprzez dopłaty do kredytów udzielanych oczekującym na mieszkanie na warunkach preferencyjnych, po drugie – poprzez ulgi inwestycyjne dla przedsiębiorstw budujących tanie, ogólnodostępne mieszkania oraz po trzecie – przez wsparcie taniego budownictwa komunalnego. V. 5. Zmiana polityki wobec wsi i rolnictwa Po 1989 roku doktrynalnie zlikwidowano własność państwową na wsi. Zlikwidowano państwowe gospodarstwa rolne – jedyny wielkotowarowy segment polskiego rolnictwa. Zniszczono system zaopatrzenia i zbytu rolnictwa. Zliberalizowano ceny i stosunki produkcji. Chciano tą drogą zmienić strukturę agrarną, tworząc sektor silnych ekonomicznie gospodarstw typu farmerskiego i skazać na zagładę gospodarstwa nierozwojowe, tzw. socjalne. Efektem stosowania dotychczasowej polityki jest niewielka farmeryzacja rolnictwa, za to olbrzymi wzrost bezrobocia jawnego i utajonego na wsi, masowa utrata rentowności przez gospodarstwa średniej wielkości i utrzymywanie się całkowicie nierentownych małych gospodarstw socjalnych. W rezultacie cała wieś popada w nędzę i stoi w opozycji do neoliberalnej polityki rolnej. Realizowana przez kolejne rządy polityka wobec wsi i rolnictwa jest całkowicie błędna. Trzeba ją zastąpić polityką opartą na tworzeniu mechanizmów rozwoju gospodarki chłopskiej i zerwać z koncepcją biernej roli państwa wobec wsi i rolnictwa. Państwo powinno pełnić w tej dziedzinie cztery podstawowe funkcje: 1. Utrzymywać korzystną koniunkturę na rynku produktów rolnych przez zapewnianie wysokiego tempa wzrostu dochodów ludności. 2. Tworzyć i modernizować infrastrukturę w rolnictwie i na obszarach wiejskich, finansując je z budżetu państwa, budżetów samorządów terytorialnych, funduszów pomocowych Unii Europejskiej itp. 3. Kształtować korzystnie dla rolnictwa parametry ekonomiczne produkcji rolnej (stopy oprocentowania kredytów, ceł importowych, kredytów preferencyjnych). 4. Chronić rynek krajowy przed napływem subwencjonowanej żywności. W obecnej sytuacji proponujemy przede wszystkim:
Wprowadzić system kontraktacji długookresowej, będącej formą produkcji na zamówienie, trwale wiążącej rolników z odbiorcami ich produktów(odpowiednik kwotowania produkcji w Unii Europejskiej).
Rozwijać formy wspólnego działania rolników. Tworzyć warunki dla rozwoju spółdzielczość zaopatrzenia i zbytu. Korzystać z bogatych doświadczeń spółdzielców europejskich.
17
DEKLARACJA PROGRAMOWA POLSKIEJ PARTII SOCJALISTYCZNEJ
V. 6. Polityka ekologiczna Dla Polskiej Partii Socjalistycznej środowisko naturalne jest wspólnym dobrem obywateli. Należy je chronić dla przyszłych pokoleń. Polityka ekologiczna powinna być kształtowana i realizowana przez władze państwowe i samorządowe we współpracy z organizacjami pozarządowymi. Dlatego konieczne jest:
Przyjęcie pełnej odpowiedzialności prawnej producentów zanieczyszczeń za ich utylizację.
Zharmonizowanie polityki rozwoju krajowego transportu drogowego z polityką ekorozwoju, pomoc państwa dla miejskiego transportu zbiorowego i budowy obwodnic miast.
Wspomaganie rozwoju transportu kolejowego i wodnego, jako najmniej szkodzących środowisku.
Wspomaganie inicjatyw obywatelskich i ruchów ekologicznych poprzez zapewnienie swobodnego dostępu do informacji o stanie środowiska naturalnego i o podmiotach je zanieczyszczających.
Zaangażowanie państwa w zmianę świadomości ekologicznej obywateli poprzez wspieranie edukacji ekologicznej.
VI. Przeciwdziałanie bezrobociu Polskę ogarnęła plaga bezrobocia. Miliony Polaków przeżywają swoje osobiste dramaty – dramaty ludzi, którzy nie mają możliwości uzyskania środków na egzystencję własną i rodziny. Plagę bezrobocia można zlikwidować tylko przez rozwój gospodarczy i tworzenie nowych miejsc pracy. Nie służy temu istniejący w Polsce ustrój społeczno- gospodarczy. Odejście od neoliberalizmu, uznanie dobrobytu obywateli za cel działalności gospodarczej to główne warunki, które trzeba spełnić aby trwale zlikwidować bezrobocie w Polsce. Skracanie czasu pracy – szczególnie w sferze produkcji i usług materialnych – tworzy nowe miejsca pracy. W Polsce i w całej Europie poziom cywilizacyjny umożliwia wprowadzenie 35godzinnego tygodnia pracy. Jest to postulat programowy PPS. Bezrobocie jest cechą stałą i właściwą kapitalizmowi. Dlatego w warunkach społecznej gospodarki rynkowej trzeba rozwijać formy pomocy i aktywizacji zawodowej bezrobotnych. Dążąc do pełnego zatrudnienia należy podejmować działania, które wpływają na zmniejszenie bezrobocia:
Ochrona istniejących miejsc pracy.
Tworzenie nowych miejsc pracy. 18
DEKLARACJA PROGRAMOWA POLSKIEJ PARTII SOCJALISTYCZNEJ
Zatrudnienie i aktywizacja młodzieży.
Pomoc dla osób w wieku przedemerytalnym.
Rozwijanie systemów dokształcania dla bezrobotnych.
Długofalowe działania dla naprawy państwa nie powinny przesłonić aktualnych potrzeb ludzi znajdujących się w krytycznej sytuacji materialnej. Oprócz doraźnej pomocy państwa, należy umożliwić skuteczne świadczenie pomocy socjalnej społecznym organizacjom pozarządowym. Należy preferować samopomocowe formy działania, pozwalające na wyrwanie się ze sfery ubóstwa i włączenie do aktywnej walki o byt. Robotniczy Związek Samopomocy, organizacja społeczna o orientacji lewicowej, jest przykładem takiego działania. W walce z bezrobociem powinna następować samoorganizacja społeczeństwa. PPS będzie aktywnie uczestniczyć w tym procesie.
VII. Polska – Europa – Świat VII.1. Polska a Unia Europejska W związku z przystąpieniem Polski do UE, Polska Partia Socjalistyczna opowiada się za modelem Europy realizującej aspiracje swych obywateli. Europy likwidującej bariery między narodami, ale zachowującej tożsamość kulturową społeczeństw. Unia Europejska, zgodnie z aktualną treścią Traktatu o UE, jest związkiem suwerennych państw, współpracujących na zasadach partnerstwa stron, w oparciu o poszanowanie wolności demokracji i praworządności. Unia zapewnia poszanowanie tożsamości narodowej państw członkowskich, poszanowanie tradycji, kultury, uznawanych wartości, porządku moralnego i prawnego. Przystąpienie Polski do Unii, przy odpowiedniej polityce władz państwowych, nie może zagrażać suwerenności i ciągłości państwa polskiego. PPS popiera działania na rzecz równości obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej oraz na rzecz sprawiedliwości społecznej. Zgodnie ze swoim programem PPS będzie bronić socjalnych zdobyczy pracujących, w myśl koncepcji państwa opiekuńczego. Polityka socjalna obejmować powinna przede wszystkim te dziedziny życia społeczeństw unijnych, w tym społeczeństwa polskiego, od których zależeć będzie ich potencjał intelektualny i wytwórczy, to jest edukacja, ochrona zdrowia i pełne zatrudnienie. Polityka socjalna zapewnić powinna racjonalne wspomaganie obywateli znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej, prowadząc do ich życiowego usamodzielnienia. VII.2 Polska a Świat PPS uznaje, że kapitalizm globalny nie zapewnia rozwoju większości krajów, w których panuje. Neoliberalna globalizacja powiększa nierówności społeczne w skali całego świata oraz stanowi zagrożenie dla równowagi ekologicznej naszej planety. Postęp technologiczny jest wykorzystywany przez ponadnarodowe korporacje i w małym stopniu sprzyja postępowi społecznemu.
19
DEKLARACJA PROGRAMOWA POLSKIEJ PARTII SOCJALISTYCZNEJ Obecne protesty antyglobalistyczne wskazują na odradzanie się międzynarodowej solidarności w obronie praw socjalnych i obywatelskich. Polska Partia Socjalistyczna wpisuje się w ten nurt. Socjaliści polscy opowiadają się za demokracją socjalną, a przeciwko neoliberalizmowi, stawiają prawa człowieka przed prawami kapitału i dlatego popierają następujące propozycje, wysuwane przez europejskie i międzynarodowe organizacje społeczne:
Redukcję czasu pracy bez obniżenia płacy jako sposób na zmniejszenie bezrobocia, a równocześnie wykorzystanie postępu technicznego.
Rozwój sfery usług społecznych (szkolnictwo, służba zdrowia, komunikacja), mający gwarantować równy do nich dostęp.
Wprowadzenie podatku od krótkoterminowych spekulacji finansowych (tzw. Podatek Tobina).
Umorzenia zadłużenia krajów rozwijających się.
Harmonizację systemów podatkowych, by zapobiec dumpingowi fiskalnemu.
Likwidację rajów podatkowych, służących do prania brudnych pieniędzy.
PPS opowiada się za tym, by wychowanie patriotyczne łączyć z wychowaniem w duchu braterstwa narodów. Należy kształtować postawy szacunku i uznania dla wartości innych kultur, potrzebę wzajemnego poznawania się, wymiany kulturalnej i współpracy ekonomicznej. Postulujemy wzmocnienie roli Organizacji Narodów Zjednoczonych w zakresie rozwiązywania problemów ładu międzynarodowego i wyposażenie jej w prawo stosowania sankcji wobec państw wszczynających jednostronne działania wojenne przeciw innym państwom. PPS opowiada się za aktywizacją politycznych, gospodarczych i kulturalnych stosunków z krajami Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej. PPS głosi prymat międzynarodowych organizacji bezpieczeństwa zbiorowego nad organizacjami o charakterze sojuszy militarnych. Popieramy działalność polskich sił zbrojnych w akcjach pokojowych, czego przykładem jest uczestnictwo w wielostronnych siłach zbrojnych ONZ. Odmawiamy poparcia ich udziałowi w jednostronnych siłach ekspedycyjnych.
VIII. Partia W PPS są ludzie, którzy uznają wartości etyczne i humanistyczne socjalizmu i kierują się nimi w swoim postępowaniu. Jest to warunek autentyczności i siły oddziaływania partii. W zgodzie z tymi wartościami powinna być także realizowana nasza działalność wewnątrzpartyjna. W tradycji PPS leży wielonurtowość ideowa. Występuje ona także obecnie. Może być przyczyną swarów i antagonizmów. Może być także źródłem siły politycznej i podstawą do 20
DEKLARACJA PROGRAMOWA POLSKIEJ PARTII SOCJALISTYCZNEJ szerszego oddziaływania społecznego. Członkostwo w partii nakazuje – w sprawach politycznych i statutowych – przyjęcie i realizowanie uchwał władz partii. Historia PPS, jej wieloletnia tradycja i wkład w rozwój Polski są wielkim kapitałem który powinien służyć kształtowaniu współczesnej PPS oraz kształtowaniu postaw i charakterów członków Partii. W każdym polskim mieście są dokumenty, materiały, dowody walki PPS o poprawę losu ludzi pracy i o Polskę. Należy sięgnąć do dorobku naszych poprzedników by dobrze kontynuować ich dzieło. Tradycyjnie siłą PPS było jej zaplecze, tworzone i kształtowane dzięki społecznikowskim postawom członków partii, współpracujących na co dzień z bezpartyjnymi sympatykami PPS. Tradycje te trzeba odnowić. Dzięki posiadaniu szerokiego zaplecza społecznego PPS uzyskiwać będzie znacznie większy wpływ w czasie kampanii wyborczych czy innych akcji społecznych. W tym celu należy wspierać działalność organizacji i stowarzyszeń społecznych, a szczególnie organizacji związanych z PPS: Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego, Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, Polską Unię Lokatorów i inne. PPS powinna skupiać wokół siebie ludzi nauki i kultury, intelektualistów o poglądach lewicowych. Przed PPS stoją bowiem pilne zadania formułowania odpowiedzi na wyzwania przyszłości, czemu będzie trudno sprostać bez współpracy ze związanymi z nami ideowo środowiskami naukowymi. Socjalizm cechują stałe, niezmienne wartości humanistyczne. Zmienia się rzeczywistość przynosząc nowe wyzwania moralne, społeczne i polityczne. Odpowiedzi na nowe wyzwania trzeba szukać w rozwoju myśli socjalistycznej, a także w poznaniu poglądów tych, którzy tworzyli ideologię socjalizmu. Przy strukturach terenowych powinny powstawać kluby dyskusyjne PPS. PPS jest inicjatorem różnych form samoorganizowania się społeczności w celu zaspokojenia stwierdzonych potrzeb. Z inicjatywy PPS powinny powstawać:
organizacje zajmujące się pomocą społeczną,
spółdzielnie mieszkaniowe,
spółdzielnie produkcyjne, usługowe i handlowe,
organizacje, towarzystwa i wydawnictwa zajmujące się edukacją, kulturą i nauką.
PPS jest inicjatorem i organizatorem akcji społecznych i politycznych – zarówno o zasięgu lokalnym, jak i ogólnokrajowym. Podejmuje działania prawne, korzysta ze środków masowego przekazu, organizuje wystąpienia i publicznie wyraża swoje stanowisko w różnych sprawach. Podejmuje zorganizowane działania w obronie ludzi pracy i polskiej racji stanu.
21