Ken Wijn-magazine nr 31 by Pierre Paul Stacanov

J U N I 2 0 19

K E N Wmagazine IJN WIJ VIERDEN FEEST! HET ONTSTAAN VAN DE VLAAMSE WIJNGILDE UNIEKE MASTERCLASSES GRAND CRU-JUBILEUMBANKET

WIJNTIJDSCHRIFT VAN DE VL A AMSE WIJNGILDE V Z W

VERSCHIJNT T WEEMA AL PER JA AR

www.vlaamsewijngilde.be

Exclusief verdeler van meer dan 60 Spaanse domeinen, waaronder Roda, Pingus, Albet i Noya, Vega Sicilia, Clos de l’Obac, Gramona, José Pariente, Viña Pedrosa, Commando G, Raul Pérez, Nunci, Alión, Habla…

www.labuenavida.be dé referentie voor wijnen uit Spanje ! Lichtstraat z/n, Verlipark Unit B.1.26, 2400 Mol, T. 014 45 13 03 info@labuenavida.be. Surf ook naar www.hometastings.be

INHOUD AULA VINI ETNA

Jaargang 16 nr 31 Juni 2019 Oplage: 3500 exemplaren

WINE LADY OF THE YEAR

Leden van de Vlaamse Wijngilde ontvangen Ken Wijn-magazine tweemaal per jaar gratis. Niet-leden of leden die extra exemplaren willen, kunnen een abonnement nemen abonnement@vlaamsewijngilde.be www.vlaamsewijngilde.be

Redactieraad Pierre Paul Stacanov (hoofdredacteur) Simonne Wellekens (eindredacteur) Hugo Van Landeghem (erevoorzitter Vlaamse Wijngilde) Ghislaine Vandroogenbroeck Gudrun Huvelier Jaco Vankelecom Jean-Pierre Tavernier Kristel Balcaen Luc Van der Straeten Michel Van Zandijcke Peter Doomen

BOUCHARD PÈRE & FILS

Verantwoordelijke uitgever Redactie Ken Wijn-magazine p/a Pierre Paul Stacanov Distelstraat 28 9000 Gent +32 475 544 765 pierrepaul@vlaamsewijngilde.be

Infoadres publiciteit valerie@vlaamsewijngilde.be

Website www.vlaamsewijngilde.be

Coverfoto: Château Beychevelle 2008 op het Feest van de Vlaamse Wijngilde 2019 (c) Peter Doomen

Layout en druk EAD-digi taal

KEN WIJNWEDSTRIJD

31 36 63 83

Dossier Wij vierden feest – 50 jaar Vlaamse Wijngilde 6 De Vlaamse Wijngilde anno 1968 48 Grand Cru-Feest van de Vlaamse Wijngilde 51 Masterclasses

En verder … 4

Het eerste woord Evenementen Vlaamse Wijngilde 14 Bordeaux 2018: wanhoop maakt plaats voor euforiE 19 Chasselaswijnen uit de Haute-Savoie en de Chablais 24 Rioja neemt de vlucht vooruit 28 Australië op weg naar nieuwe horizonten 40 Ribera del Duero 46 Nationale proeven 2018 67 Saint-Emilion Grands Crus Classés 71 Parels van Mallorca 75 Op ontdekkingsreis langs de Côte Chalonnaise 81 Podcast? 86 Douro-Topwijnengeproefd en gewogen 92 Cahors Een legendarische wijn 96 BOEKREVIEW 98 Het laatste woord

De uitgever kan niet verantwoordelijk worden gesteld voor de inhoud van de artikels, noch voor die van de interviews, die onder de verantwoordelijkheid van de auteurs vallen. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

HET EERSTE WOORD LUC DEWULF V o o r z i t t e r V l a a m s e W ijn gil d e

EVENEMENTEN VLAAMSE WIJNGILDE 17 november 2019

Nationale Proeven

georganiseerd door Commanderij Bellebeek 24 november 2019 Aula Vini

De Vlaamse Wijngilde meets La Nueva Rioja 26 januari 2020

Feest van de Vlaamse Wijngilde

met de Brugse sterrenchef uit Arbois, Steven Naessens (Maison Jeunet) en wijnen uit de Jura 22 Maart 2020

Ken Wijn-wedstrijd

georganiseerd door Commanderij De Mandel 5 April 2020

Aula Vini

De Vlaamse Wijngilde meets Vini Piemontese 16 en 17 mei 2020

Wijnronde in Chablis

EVENEMENTEN COMMANDERIJEN 14 december 2019:

Masterclass Champagne

Den Bloeyenden Wijngaerdt (www.masterclasschampagne.com)

at een Jubileumjaar ‘50 Jaar’ Vlaamse Wijngilde! Onvergetelijk voor wie erbij was! Het smaakt zoet om even terug te blikken. We startten met de grote traditie van de laatste 15 jaar: de ontvangst van een superdelegatie uit Saint-Emilion voor een eerste Aula Vini, het nieuw wijnproefevent van de Vlaamse Wijngilde, academie van de wijn. De jaargangen 2015 en 2016 konden eenieder, zonder discussie deze keer, bekoren. Ons illuster feestweekend werd ingezet met een voor de Vlaamse Wijngilde ongeziene wijnboulevard en grandioze masterclasses. De deelnemers waren onder de indruk van de diverse sprekers. En dan kwam zondag hét Feest, ons feest, een culinair galabanket van het hoogste niveau waarop de ganse brigade van de Lozen Boer in Lochristi excelleerde. Bedankt Patrick Neyt voor de vele jaren gastronomisch plezier die je onze vereniging reeds geboden hebt. Wat die zondag in het glas verscheen, is al evenmin ooit gezien. De absolute top uit de Médoc en Chablis werd geserveerd! Nogmaals dank aan al die wijnbouwers en vertegenwoordigers van de domeinen die zich voor onze vereniging wilden verplaatsen en de lekkerste wijnen meebrachten voor onze leden. Minister Ben Weyts zou enkel even ‘acte de présence’ doen, maar bleef enthousiast tot het einde. Onze Erevoorzitter zag er bijzonder tevreden uit. Het resultaat van hard werk gedurende vele jaren heeft de meest gerenommeerde wijnen naar de Vlaamse Wijngilde gebracht.

De tweede Aula Vini bracht de sterren van de Etna naar Vlaanderen. Dit was geen evidentie. Tien wijnproducenten of hun vertegenwoordigers maakten op 28 april de bezoekers wegwijs in de wijnen van de Etna, waar de sappigheid, smakelijkheid, en complexiteit van de autochtone nerello mascalese voorop staan. En last but not least, was er de wijnronde naar het wondermooie Ahr, het pinotparadijs, waar zes topproducenten ons op hun domein de spätburgunder in al zijn glorie lieten ontdekken. Vergeef mij deze kritische noot betreffende de opkomst van onze leden. In alle evenementen bleef de deelname beneden de verwachtingen. We begrijpen dat iedereen vandaag meerdere hobby’s heeft, en blijkbaar moet de wijnpassie daar soms voor passen? Niettemin wil ik erop wijzen dat de inspanningen van een supergemotiveerd Nationaal Comité om voor u toporganisaties te brengen ongezien zijn en dat dit maar kan blijven duren als we daar de waardering van de leden voor krijgen. Meer hoeft dat niet te zijn. We trachten alle informatie zo snel mogelijk door te geven wat leidde tot de creatie van de Ken Wijn-flash, waarin alle evenementen en data worden medegedeeld. Pierre Paul Stacanov en Simonne Wellekens, de nieuwe tandem aan het roer van Ken Wijn-magazine, alsook Sara De Meyer als webmaster, draaien op volle toeren en leggen ons een strak plan op. Dank ook aan alle leden van de redactieraad. Hierop aansluitend en tegen alle tradities in, wil ik graag in primeur het programma

Een abonnement op Ken Wijn-magazine? Ken Wijn-magazine heeft een abonnementenservice. Het magazine ligt enkele dagen na verschijning (2x per jaar: half december en half juni) in uw bus. De kostprijs bedraagt 5 euro per nummer per exemplaar. Betaling vooraf op de rekening van de Vlaamse Wijngilde met vermelding van uw abonnementsnummer. Enkel verzending naar een Belgisch adres. Een abonnement geldt voor een jaar (2 nummers). Interesse? Neem contact op met abonnement@vlaamsewijngilde.be en vermeld het aantal exemplaren dat u wenst te ontvangen per nummer. Vergeet niet uw postadres te vermelden. Bij inschrijving ontvangt u van ons een abonnementsnummer en het rekeningnummer van de Vlaamse Wijngilde.

Nationaal Comité

Leden van de Vlaamse Wijngilde hoeven zich niet te abonneren: zij krijgen het magazine via het bestuur van de eigen commanderij.

VOORZITTER - PRESIDENT – PRÉSIDENT

www.vlaamsewijngilde.be/ken-wijn/ken-wijn-magazine/abonnement/

Luc Dewulf luc@vlaamsewijngilde.be

ONDERVOORZITTER - VICE PRESIDENT VICE-PRÉSIDENT Wouter De Nul wouter@vlaamsewijngilde.be voor het volgend gildejaar toelichten. Op 24 november 2019 is er Aula Vini: De Vlaamse Wijngilde meets La Nueva Rioja. Dit event wordt georganiseerd samen met Peter Arijs, ambassadeur van Rioja en wijnmeester in Commanderij Brussel. Het Feest van de Vlaamse Wijngilde wordt opnieuw heel bijzonder. De Brugse sterrenchef uit Arbois, Steven Naessens, eigenaar van het restaurant Maison Jeunet, zal het gastronomische deel verzorgen. Enkele uitzonderlijke wijnbouwers uit de Jura vergezellen hem. Hoe vernieuwend en uitdagend is dat niet? Afspraak op zondag 26 januari 2020 in de Lozen Boer. Een jaar zonder Italië zou jammer zijn. Ergens in april 2020 willen we een vervolg breien aan de Aula Vini over Piemonte: De Vlaamse Wijngilde meets Vini Piemontese. Ook de wijnronde staat opnieuw op het programma. Na België, Champagne en de Ahr, zul-

len we in een achtste editie in de Chablis rally rijden, proeven en genieten. Ook de datum kan u alvast noteren 16 en 17 mei 2020 en dit voor een weekend van zaterdag tot zondagmiddag. De slag om de kampioensploeg 2020 in de Ken Wijn-wedstrijd te worden, zal volgend jaar doorgaan bij de trotse winnaars van dit jaar, Commanderij de Mandel in de regio van Roeselare. Proficiat aan deze nieuwe ploeg. We zijn gewaarschuwd. Voorzitter Simonne Wellekens en haar team van Commanderij Bellebeek zullen ons dan weer ontvangen op haar thuisfront, in Denderleeuw, op 17 november 2019 voor de Meester- en Grootmeesterproeven. De aangekondigde nieuwe proeven voor de nieuwe graden zullen voor de eerste keer georganiseerd worden in 2020. Namens het Nationaal Comité wens ik u allen een zalig en deugddoende zomerse vakantie toe.

ONDERVOORZITTER - VICE PRESIDENT VICE-PRÉSIDENT Michel Terlinck michel@vlaamsewijngilde.be

WIJNMEESTER - WINE MASTER - MAÎTRE DE VIN Peter Doomen peter@vlaamsewijngilde.be

ADJUNCT-WIJNMEESTER – DEPUTY WINE MASTER – MAÎTRE DE VIN ADJOINT Valérie Heuvelmans valerie@vlaamsewijngilde.be

SECRETARIS - SECRETARY - SECRÉTAIRE Gerard Vanden Abbeele gerard@vlaamsewijngilde.be

PENNINGMEESTER - TREASURER - TRÉSORIER Annelies De Smet annelies@vlaamsewijngilde.be

PR-VERANTWOORDELIJKE Eric Merny eric@vlaamsewijngilde.be

COMMUNICATIEVERANTWOORDELIJKE COMMUNICATION MANAGER - RESPONSABLE DE COMMUNICATION Pierre Paul Stacanov pierrepaul@vlaamsewijngilde.be

REDACTIE De redactieraad (vlnr): Luc Van der Straeten, Simonne Wellekens, Jaco Vankelecom, Pierre Paul Stacanov, Michel Van Zandycke, Ghislaine Vandroogenbroeck, Jean-Pierre Tavernier, Kristel Balcaen, Gudrun Huvelier en Peter Doomen. Niet op foto: Hugo Van Landeghem.

KELDERMEESTER – CELLAR MASTER – MAÎTRE DE CAVE Anne De Kerpel anne@vlaamsewijngilde.be

WEBMASTER Sara De Meyer sara@vlaamsewijngilde.be

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

50 JAAR VLAAMSE WIJNGILDE

RO BER T L IN G IER C o m m a n d e r ij Het Brugsche Vr ye

DE VLAAMSE WIJNGILDE ANNO 1968 “Libiamo, libiamo ne’ lieti calici...”: “Laat ons drinken uit die vreugdebekers ...”

et begon met een zoekertje in de gepaste rubriek van De Standaard op zaterdag 18 mei 1968. “Proevers gevraagd” luidde de titel. Men was op zoek naar wijnliefhebbers in West-Vlaanderen. Het contactadres bevond zich in Oostende en bovendien 300m om de hoek van waar ik toen woonde. De idee kwam van een leraar uit Oostende, de heer Laurent Van Eechoutte. Ik heb hem opgezocht en we hebben verder samengewerkt. De belangstelling voor het zoekertje was echter mager. Een vergadering om de vereniging op te starten op 10 juni 1968 werd bijgewoond door slechts vier personen, waarvan er prompt één afhaakte.

(La Traviata - Giuseppe Verdi - drinklied gezongen door Alfredo Germont)

EEN LEUGENTJE OM BESTWIL In 1968 werd de latere Vlaamse Wijngilde geboren en gedoopt. Ik heb het toen ietwat professioneler aangepakt met een nieuw zoekertje in De Standaard. De West-Vlaamse Wijnproeversgilde was zogenaamd reeds gesticht op die tiende juni 1968. Belangstellenden werden uitgenodigd op een eerste vergadering in hotel-restaurant Gravenhof, rechtover het Gravenslot in Wijnendale bij Torhout op vrijdag 28 juni 1968. Deze keer was de respons redelijk goed en zelfs van buiten de provincie. Wijnendale, waar in de warme middeleeuwse tijd ook wijngaarden waren, was de geschikte locatie voor de ‘doop’ van onze wijnvereniging. We hebben er toen het programma van het eerste proefjaar vastgelegd. Aanwezigen waren o.a. de echtparen Bernard (Gent) en Dierckx (Antwerpen), de heren Descamps (Antwerpen), Driessen, Eeckhout, Lingier en Van Eechoutte (West-Vlaanderen).

DE EERSTE TWEE PROEFJAREN Het eerste proefjaar (herfst 1968 voorjaar 1969) hebben wij vijf avonden georganiseerd. De eerste twee proefavonden te Oostende (27.09.1968) en Brugge (23.11.1968) respectievelijk over Bordeaux en Bourgogne hadden als gastspreker de heer Jef Dewulf, leraar drankenkennis aan de hotelschool Spermalie en vader van de huidige nationale voorzitter

Het zoekertje in De Standaard van 18 mei 1968 waarmee het allemaal begon

van de Vlaamse Wijngilde. Met een gemiddelde opkomst van 15 aanwezigen was dat niet zo denderend. De belangstelling verdubbelde bij de volgende twee proefavonden over de Elzas (Kortrijk) en Beaujolais (Oostende). De laatste proefavond in Brugge over Duitsland was een succes: er waren 50 aanwezigen. Het tweede proefjaar (1969-1970) werd het jaar van de grote doorbraak. Het was weliswaar weer een rondje West-Vlaanderen maar de belangstelling groeide hand over hand. Zelfs uit Nederland kwamen enkele wijnamateurs. Het moet wel gezegd dat de lokale pers goed bevoorraad werd met kant en klare artikels over de proefavonden. Was er voor de derde proefavond (sherry) nog voldoende plaats in De Groene Poorte in Brugge, dan was dat niet meer het geval in Kortrijk, waar we noodgedwongen dienden uit te wijken naar De Hallen. Bij de laatste proefavond in Oostende was men verplicht het ontvangstgedeelte van het stadhuis af te huren. Alle zalen waren te klein geworden voor een proefgebeuren met circa 150 aanwezigen. Op 10 november 1969 werd het allereerste kapittelbanket georganiseerd in het restaurant de Marquette te Marke bij Kortrijk. De gerechten werden begeleid door enkele grand cru’s zoals Château De Malle 1964, Sauternes, Château Malescot Saint-Exupéry 1964, Margaux, Charmes-Chambertin 1959 en Château Margaux 1947. Toevallig kwam die Château Margaux 1947 uit de wijnkelder van het Gravenhof in Wijnendale. De wijn stond op hun wijnkaart en werd aan de wijnkaartprijs aangekocht tot tevredenheid van de eigenaar. Er werd toen 400 BEF voor betaald, omgerekend 10 euro/fles.

1970 - De eerste Gezellen

BIJVAL EN MEER De grote bijval, die de wijnvereniging kende, leidde ertoe dat de gilde regionaal opgesplitst werd en de benaming aangepast. Dat was ook de wens van de vele leden uit Oost-Vlaanderen, Brabant en Antwerpen. Ook juridisch was het veiliger de feitelijke vereniging om te vormen tot een echte vzw. Een tweetal vergaderingen vonden plaats eind mei en begin juni 1970. Tijdens de eerste zitting werd op aandringen van de heer Van Eechoutte voor het nationaal voorzitterschap gestemd. De uitslag was drie stemmen voor Laurent Van Eechoutte en tien stemmen voor RaphaĂŤl Eeckhout. Er werd toen besloten de verdere uitwerking van het huishoudelijk reglement verder te zetten op de volgende vergadering. Bij aanvang van deze tweede vergadering op 6 juni 1970 verklaarde de heer Laurent Van Eechoutte dat hij, vermits hij niet tot voorzit-

ter verkozen was, samen met enkele andere leden die op de eerste vergadering niet aanwezig waren, de nodige stappen gezet had om de statuten van de vzw "Vlaamse Wijnproeversgilde" te laten publiceren in het Belgisch Staatsblad. In deze publicatie was hij dan wel Nationaal Voorzitter.

EEN TIJDELIJKE SCHEIDING De voor schut gestelde meerderheid der leden zette toen de activiteiten voort onder de benaming "De Wijngilde". De statuten werden wat later gepubliceerd. En zo ontstonden vanuit de West-Vlaamse Wijnproeversgilde plots zes afdelingen, die later commanderijen genoemd werden. Enerzijds Zuid-West Vlaanderen, Gent en Antwerpen, anderzijds Kust, Aalst en Brussel. Wonderlijk genoeg heeft deze gang van zaken uiteindelijk een positief resultaat gehad, 'a blessing in disguise'.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

HET PRINCIPE Oorspronkelijk werd gedacht aan autonoom actieve en zelfbedruipende commanderijen, die het nationale bestuur door de afdracht van een bedrag per lid zouden financieren. Er werd ook gedacht aan een soort provinciale tussenstructuur. Door het uiteenvallen in een zestal commanderijen, waarvan meerdere per provincie, verschoof het zwaartepunt naar de commanderijen. Uiteindelijk heeft de grotere vrijheid die de commanderijen hadden in het bepalen van de activiteiten en de lidgelden, binnen het raam van de door de statuten opgelegde minimale activiteiten en verantwoordelijkheid voor inkomsten en uitgaven, ertoe geleid dat er een soepel performant verenigingsleven is ontstaan. Bovendien ontstonden later en ontstaan nu nog in de schoot van bestaande commanderijen nieuwe commanderijen zo dit overeenstemt met de wensen van de betrokken leden. Anderzijds kan een minder goed geleide commanderij ook ophouden te bestaan zonder het geheel in gevaar te brengen. Van één naar zes en nu reeds 43 (website): een dynamisch geheel. Toegepast federalisme, zou men kunnen stellen.

DE HERENIGING De heer Laurent Van Eechoutte was niet heel lang Nationaal Voorzitter van de Vlaamse Wijnproeversgilde. Waarom weet ik niet. Daarop is mijn oude leraar Duits Van Bergen voorzitter van de commanderij Kust geworden en de heer Servaas Nationaal Voorzitter. Een goed jaar later liepen er al gesprekken om de zaken weer bij elkaar te voegen. Gezien de statuten nagenoeg identiek waren, werd snel besloten tot het vormen van de gezamenlijke vzw. Het werd de "Vlaamse Wijngilde". En de gentleman bij uitstek, de heer Raphaël Eeckhout, werd toen Nationaal Voorzitter en is dat jarenlang gebleven.

EPILOOG Ikzelf was in deze enigszins woelige periode commanderijvoorzitter van Zuid-West-Vlaanderen en lid van het nationaal bestuur. Maar enige tijd na de verzoening hield ik het voor bekeken, beroepsomstandigheden maakten het immers steeds moeilijker (veel buitenlandse zakenreizen) om dit voorzitterschap op verantwoorde wijze voort te zetten. Nu ben ik gewoon lid van commanderij “Het Brugsche Vrye”.

TOEN WAS WIJN NOG ONGEWOON Vlaanderen was in de vroege jaren 1960 nagenoeg uitsluitend een bierland en niet in kleine mate. Het vooral blonde gerstenat werd geconsumeerd à rato van zowat 110 tot 130 liter per jaar per hoofd van de bevolking. De jaarlijkse wijnconsumptie per persoon lag daarentegen tussen amper 5 tot 10 liter. Een omwenteling was echter op komst. Het gemiddeld bierverbruik ligt nu rond 70 liter en het wijnverbruik net onder de 25 liter

ER HEERSTE WELVAART EN TEVREDENHEID De groeiende welvaart in West-Europa als gevolg o.a. van de EEG (1957), was toen ook in Vlaanderen voelbaar. De tewerkstelling steeg navenant, de vroegere hardnekkige werkloosheid smolt als sneeuw voor de zon. Het beschikbare gezinsinkomen verdubbelde bijna op amper 10 jaar tijd, mede door de toetreding van meer vrouwen tot de arbeidsmarkt. De inkomstenbelastingen stegen, maar bleven nog steeds erg laag (10 tot 20%).

WE REIZEN OM TE LEREN De gezinsmobiliteit kende een ware revolutie. Tussen 1950 en 1970 groeide het personenwagenpark in België met 750% d.w.z. x 7,5! Het recentste groeicijfer (1995-2015) bedraagt nog slechts x 1,2. Met brandstofprijzen van omgerekend € 0,10 tot € 0,20 per liter was de mobiliteit zelfs goedkoop. Er werd dan ook gereisd tijdens de vakantie. Plots waren Luxemburg, Duitsland, Frankrijk en ook Italië en Spanje binnen bereik. Men leerde er de plaatselijke gerechten eten en de bijhorende wijnen drinken.

VRAAG EN AANBOD OP DE THUISMARKT Eenmaal thuisgekomen stootte men vroeger op de ietwat elitaire, conventionele wijnhandel, met een zeer beperkt klassiek aanbod, vooral bordeaux en bourgogne. Deze wijnhandel voerde veelal zelf de okshoofden (circa 225 liter) wijn in en bottelde die ook. Dit was de zogenaamde ‘mise belge’, meestal in flessen van 68cl, althans voor bordeauxwijn. Een ander aankoopkanaal waren de ‘jaarbeurzen’, die in de grotere steden regelmatig plaatsvonden en waar naast veel beunhazen ook enkele ernstige wijnhandelaars bedrijvig waren. Door de eersten werden aan veel onervaren klanten minderwaardige wijnen gesleten tegen overdreven prijzen. De tweede groep verkopers boekten vaak bestellingen voor grotere hoeveelheden, van een half tot een heel vat van één wijn, die dan door de klant al dan niet zelf gebotteld werd. De zelfbediening die in België startte met een superette in 1957 was midden de jaren 1960 in volle opgang, vooral dan voor voeding. Sommige traditionele grootwarenhuizen hadden een zeer bescheiden wijnafdeling met een beperkt aanbod. Bij zelfbedieningsketens zoals Delhaize ontstonden de eerste grotere wijnafdelingen. Daar kon de doorsneeconsument uit een uitgebreider aanbod kleinere en gevarieerdere aankopen doen. Dit sloot beter aan op de nieuwe marktvraag.

HET KOSTENPLAATJE IN DE JAREN 1960 In de jaren 1960 waren de productiekosten van de wijnen relatief hoog. Alle stappen in het productieproces waren bijzonder arbeidsintensief: de nogal ambachtelijke druiventeelt met het typische paardenploegwerk, de handmatige snoei, sproei en pluk; het trage vervoer (met ossen) ter plaatse; de vinificatie met handmatig persen en pompen en, bij botteling op het kasteel, het één voor één vullen van de flessen. Ook het eerder omslachtige transport van productie- naar consumptiezone was duur: in vaten en via de spoorweg voor de betere wijnen - met vele logistieke onderbrekingen op niveau van groot- en kleinhandel, douane en andere formaliteiten. Bovenop deze materiële kostenfactoren kwam dan de kleinschaligheid van de detailhandel. De marges waren relatief hoog, de omzet echter eerder klein m.a.w. wijn was een luxeproduct.

1970 - Haven van Bordeaux

DE TOESTAND IN 2018 De huidige wijnboer heeft niet één maar verschillende tractoren en werktuigen naargelang de uit te voeren werkzaamheden zoals ploegen, scheren, sproeien en bij de doorsnee wijnen zelfs oogsten. Het oogsttransport is gemotoriseerd. Het sorteren van de oogst gebeurt bij bepaalde kastelen zelfs met elektronische optica, afristen en persen zijn ook geautomatiseerd, er is temperatuursturing bij de gisting en het vloeistoftransport gebeurt zoveel mogelijk aan de hand van de zwaartekracht of met elektrisch aangedreven pompen. De lagering op vaten en het transport van deze laatste maakt nu gebruik van aangepaste hydraulische vijzels, vorkheftrucks en zelfs laadbruggen. Bij de kleinere wijnbouwers gebeurt de botteling met kwaliteitsgarantie meestal volautomatisch door gespecialiseerde firma’s, die ter plaatse komen met aangepaste apparatuur. De logistiek van de hele keten is erg efficiënt

geworden, de verpakking is bestudeerd en veiliger gemaakt. De spoorweg heeft afgedaan en het wegtransport is efficiënter georganiseerd, met weinig of geen logistieke onderbrekingen. Ook de marketing en verkoop van de wijn zijn gestroomlijnd. Door een betere afstemming tussen aanbieder en klant, en een verhoogde omzet, zijn de marges relatief kleiner maar de dekkingsbijdragen belangrijker. De online verkoop neemt nu langzamerhand toe. In de jaren 1960 was wijn een gespecialiseerd product van vaak sterk wisselende kwaliteit en ook relatief duur. Nu behoort wijn tot de gewone voeding en is hij in de doorsnee verbruiksklassen van aanvaardbaar niveau, algemeen beschikbaar en goedkoper geworden. In de betere kwaliteitsniveaus, die de wijnliefhebber aanspreken, is de wijn echter veel duurder geworden. De eersteklaswijn, voor zover beschikbaar, is een regelrecht luxeproduct geworden en kost nu het veelvoud van toen. Dit laatste gebeurde vooral door de sterke uitbreiding van de markt want die is nu wereldwijd.

Een prijsvergelijking Château Beauséjour 1957, Saint-Emilion, 1er grand cru classé B, midden jaren 1960 aangekocht voor omgerekend 4 euro of gecorrigeerd voor inflatie eigenlijk 20 euro per fles, kost nu voor een vergelijkbaar goed jaar alles inbegrepen circa 60 euro. Dit betekent dat dit wijntype, de bordeaux cru classé, toen drie keer goedkoper was dan vandaag. Ook in andere Franse wijnbouwgebieden, Bourgogne, Côtes du Rhône ... worden voor kwaliteitsniveaus vergelijkbare verhoudingen gevonden. Voor de supertop, genre Domaine de la Romanée-Conti (nu € 5.000 tot € 10.000), Pétrus (€ 2.000 tot € 2.500) of Château Lafite-Rotschild (€ 600 tot € 1.200) zijn de prijsstijgingen nog groter. In de jaren 1960 kostten deze 5 tot 15 keer minder dan vandaag of gecorrigeerd voor inflatie in huidige euro’s 20 à 50 euro per fles. De echte wijnliefhebber was dus vroeger eigenlijk beter af, ware het niet dat de algemene kwaliteit van het gehele wijnaanbod er nu beduidend beter op is geworden.

Qualit y never go e s o u t o f sty l e .

BEST BELGIAN COOL CLIMATE WINES

At planting our vines, we planted the future of “Belgian Cool Climate Wines” From good we want to go to TERRIFIC, from tasteful to CULINARY and from acceptable to SPIRITED. Combining diversity, soil minerality, micro-climatologic information and our own personal taste. Ecological principles, durable materials and careful handling of natural resources constantly change our views. Fantasy, but also pragmatic thinking and a hint of romance is our way to make the perfect wine. Tel. : 00 32 (0) 497 700 303 Email : chateau@bonbaron.com Zoning Artisanal de la Voie Cuivrée 50, 5503 Sorinnes (Dinant)

BORDEAUX VROEGER EN NU De bordeauxstreek lijkt nu één van de rijkste wijnregio’s van Frankrijk, met de wijnen van topdomeinen als motor van die uitstraling. Ze worden dan ook wereldwijd verkocht tegen hoge prijzen. De wijnkastelen liggen vaak in een verzorgde tuin, in het verlengde van een statige oprit, en de wijnkelder is tot een wijnpaleis vol nieuwe vaten omgebouwd. Alles is supermodern en hygiënisch. Het was ooit anders. In het decennium 1955-1965 was de bordeauxstreek compleet verarmd. De wijn werd enkel in Frankrijk, Groot-Brittannië en België goed verkocht en dat voor vrij lage prijzen. In andere landen was de afzet gering of stootte men op de concurrentie van lokale wijnen, waarbij enig chauvinisme dikwijls aanwezig was.

KOMMER EN KWEL Bordeaux domineerde heel sterk de regio als centrum van de wijnhandel. Het zwaartepunt van de wijnbedrijvigheid lag in de wijk Chartrons, ten noorden van het centrum van Bordeaux, aan de kades langs de Garonne.

Daar bevonden zich de opslagplaatsen van waaruit de wijn in vaten werd verscheept. De bordeauxwijnhandel bepaalde toen de prijzen, ook voor de grootste kastelen. Diezelfde wijnhandelaars waren dikwijls ook eigenaar van wijnkastelen of hadden exclusieve verkooprechten. Zo’n firma is bijvoorbeeld Cruse, die vanaf de oprichting in 1815 eigenaar was van kastelen zoals Laujac, d’Issan, Pontet-Canet, Haut-Bages Libéral, Rauzan-Ségla, Giscours, du Taillan ... Vandaag bezit de familie nog slechts Laujac en een deel van d’Issan. Door de band genomen behandelden deze wijnhandelaars hun wijngoederen erg stiefmoederlijk. Wie toen Médoc bezocht, kwam in een koele, verarmde en verlaten streek terecht. Nergens uitnodigingen om wijnen te proeven of te kopen. Alles was op slot. De wijnkastelen zagen er belabberd uit, geen likje verf, vele hadden daken in slechte staat en verwilderde tuinen. De kale jonkers die er woonden, overleefden dankzij de polycultuur, met in de weiden vee en paarden, en bij ieder kasteel een kippenren. De noordelijke Médoc was het ergst getroffen. Daar lagen veel gronden gewoon braak en de gebouwen waren vaak verworden tot ruïnes. In Pauillac was geen enkele ‘toerist’ te bespeuren. Het was een kale, koude stad met als enige aantrekkelijke plek de met bomen omzoomde ‘promenade’ langs de oever van de Gironde. De enige goed betaalde banen waren die van de Shell-olieraffinaderij.

EIGEN ERVARING Mouton Het enige commercieel ingestelde wijnkasteel was Château Mouton Rothschild, waar je de wijn kon proeven en een klein museum kon bezoeken. Onder het beheer van Philippe de Rothschild was Mouton Rothschild het eerste kasteel dat vanaf 1924 zijn wijnen niet meer in vaten aanleverde bij de groothandel in Bordeaux, maar ze zelf bottelde. Hierdoor werden echtheid en kwaliteit gegarandeerd en was het ook mogelijk om zelf direct te exporteren. Omdat de eigenaar ter plaatse

1960 - Druivenoogst in de Médoc

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

woonde was het kasteel beter onderhouden dan dat van zijn buren. Lafite Op bezoek bij Château Lafite Rothschild: ons kevertje was de enige auto op de imposante inrijlaan. Na aanbellen verscheen een man die later de keldermeester bleek te zijn en die ons vroeg of we van het hoofdkantoor in Parijs een schriftelijke toestemming hadden om het kasteel te bezoeken. Dat hadden wij uiteraard niet. Blijkbaar vond hij ons sympathiek, had hij weinig te doen of verveelde hij zich, want hij liet ons toch binnen in het sombere kasteel. Via een verroeste trap daalden we voorzichtig af naar de wijnkelder. Een drietal armzalige peertjes verlichtten de afdaling. Alle muren en plafonds hingen vol spinnenwebben. Vol trots toonde de keldermeester ons de oude bestofte kelderresten, die in een eveneens verroeste kooi lagen. Uiteindelijk proefden we van het vat twee jaargangen van Lafite Rothschild (1966 en 1967). Blijkbaar lieten de marktprijzen toen nog niet toe om te investeren in de gebouwen en de onderkomen kelder meer uitstraling te geven. Pontet Bij Pontet Canet, toen eigendom van Cruse, had men het gevoel terug in de 19de eeuw te belanden met de ossentractie voor transport, vloeren nog gedeeltelijk van gestampte aarde en een wijninstallatie waar geen metaal te bespeuren viel buiten de hoepels om de vaten en gistingskuipen. Het was niet mogelijk wijn te proeven of te kopen. Yquem Het landelijk en idyllisch gelegen Yquem in Sauternes bovenop een heuvel was ten minste een echt slot met vier hoektorens. Toen we daar ‘aanbelden’, bekeken ze ons alsof we we marsmannetjes waren, want wijntoeristen had men nog nooit gezien. Professionelen kwamen er wel, waaronder vooral de wijnmakelaars uit Bordeaux. Niettemin werden we goed ontvangen door de keldermeester, die ons, na een lange uitleg over de specificiteit van Sauternes, uit het vat twee wijnen liet proeven (1966 en 1967). Ook hier viel niets te kopen. Toch maakte Yquem een welvarender indruk dan Lafite Rothschild.

DE DORST NAAR WIJNKENNIS Wie zich als klant wenste te informeren over wijn had het vroeger bijzonder moeilijk. Het huidige, veelomvattende aanbod van naslagwerken, wijnproefgidsen en tijdschriften bestond niet. De weinige vaktijdschriften waren droge publicaties waarin wijnbouw of horecabedrijvigheid aan bod kwamen vanuit het oogpunt van de producenten en waar aan de consument weinig belang gehecht werd. Voor de rest bestonden er in de wijnlanden diverse wetteksten en decreten van bevoegde instanties allerhande, maar daar hadden lekenliefhebbers geen boodschap aan.

FÉRET - DE PIL Enkele naslagwerken of repertoria bestonden toch. Zo was er in de bordeauxstreek de ‘Féret’ Oorspronkelijk werd deze gids in 1840 door de te Bordeaux gevestigde leraar Charles Cock geschreven voor zijn Engelse landgenoten. In 1850 werd dit werk in het Frans vertaald, aangepast en aangevuld op vraag van uitgever Féret. In de vroege jaren 1960 beschikte men over de 11de editie uit 1949 van ‘Bordeaux et ses vins, classés par ordre de mérite’ die was uitgegroeid tot een pil van 1136 pagina’s. Dit boek was evenwel in België bijna onvindbaar en zelfs in Frankrijk, buiten Bordeaux, was dat behoorlijk moeilijk. Enkel serieuze wijnhandelaars en makelaars die beroepsmatig de streek bezochten hadden zo’n naslagwerk. De recentste uitgave, de 19de editie uit 2015, telt 1950 pagina’s. Let op, aanwezigheid in deze gids was en is betalend.

INAO - EEN AMBTELIJKE BENADERING Verder waren er de praktisch onbruikbare publicaties van de officiële instanties zoals het INAO, die in gortdroge decreten met ontelbare verwijzingen naar andere documenten, de akkers, plaatsen en streken omschreef waar en tegen welke voorwaarden bepaalde wijnen geproduceerd konden worden, zoals o.a. de grenswaarden van rendementen per hectare, de minimale alcoholpercentages, de aanbevolen en toegelaten wijnstokken, de toegelaten benamingen…

1970 - Kelder Château Lafite-Rothschild

ELITAIRE ROMANTIEK De schaarse, meer consumentgerichte publicaties waren een combinatie van een romantiserende algemeenheid en een nogal wat snobistisch eclecticisme, waarbij kond gedaan werd van ervaringen bij het vergelijkend proeven van een aantal 50 tot 80 jaar oude wijnen. In Groot-Brittannië waren zo een aantal schrijvers actief, waaronder de in 1902 naar Engeland uitgeweken André L. Simon, veelschrijver en stichter van de ‘International Wine & Food Society’. In Nederland was er o.a. de dichter-smulpaap J.W.F. Weremeus Buning (Maria Lécina...) maar die schreef kleinere werkjes zoals ‘Een boekje van den wijn’ (1936) en ‘Een boekje van het glas’ (1938). Hij vertaalde niettemin Simon’s standaard werk uit het Engels: ‘De edele wingerd en de grote wijnen van Frankrijk’.

HET HEK IS VAN DE DAM Pas vanaf 1965 begon de stroom van wijnpublicaties, eerst druppelsgewijs en vervolgens versneld op gang te komen met de heruitgave van werk uit de voorgaande decennia. Daarna begonnen de uitgevers, die

deze nieuwe lucratieve markt ontdekten, opdrachten voor nieuw werk of vertalingen te verstrekken. Ook de tijdschriftenwereld bleef niet onberoerd, en hier en daar verscheen een gastronomische rubriek met een wijncolumn. Zo was er Wina Born, die lange tijd instond voor de receptenrubriek van ‘Margriet’ en ook in Vlaanderen bekend werd door haar wijnen restaurantbeoordelingen in het glanstijdschrift ‘Avenue’ en met haar talrijke voordrachten. Tussen 1962 en 2000 schreef en vertaalde ze meer dan 100 boeken over wijn en over koken. De stroom zou niet meer ophouden.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

Foto: 28 juni 2018: resultaat van valse meeldauw op Château Haut-Bailly

HUGO VA N L A ND E G HEM C o m m a n d e r ij L an d v an W a a s

BORDEAUX 2018: WANHOOP MAAKT PLAATS VOOR EUFORIE

2018 was een bijzonder jaar met een nooit eerder geziene natte lente en één van de warmste en droogste zomers ooit. Een jaar waarin wanhoop en geluk naadloos in elkaar overvloeiden.

EEN NATTE START Het wijnjaar 2018 ging van start met een natte en zachte winter. Van november tot juli viel er evenveel regen als normaal in één jaar. Nochtans waren er grote verschillen in hoeveelheid neerslag naargelang de locatie. Overal lag het gevaar voor valse meeldauw voortdurend op de loer en verplichtte dit de wijnbouwer tot een uiterste waakzaamheid en vlug ingrijpen. Vooral op het einde van de maand mei en midden juli zorgde een bliksemsnelle uitbreiding van valse meeldauw voor een ware ravage in tal van wijngaarden. In het bijzonder de adepten van biologische en biodynamische wijnbouw (Pontet-Canet, Latour, Palmer, Durfort-Vivens en nog vele andere), die door hun principiële overtuiging geen chemische bestrijdingsmiddelen wilden gebruiken, leden enorme verliezen. Pontet-Canet, Palmer en Durfort-Vivens verloren twee derde van hun oogst en haalden nauwelijks 10hl per hectare. De biologische aanpak heeft in 2018 duidelijk zijn grenzen laten zien. Dit opent de discussie over de vraag naar resistente rassen. In sommige delen van Médoc (Ludon, Macau), Sauternes en Graves vielen daarbovenop nog verwoestende hagelbuien. Zo werd Château La Lagune tijdens de bloei op 26 mei en een tweede keer op 15 juli zodanig door hagel getroffen dat het zelfs geen 2018 aan de pers kon voorstellen. Maar misschien vielen de grootste slachtoffers in de kleinere appellaties zoals Bordeaux Côtes de Blaye en Côtes de Bourg. Binnen deze laatste appellatie werden niet minder dan 2.500ha van de 4.000 door hagel getroffen, waarvan 1.000ha met een verlies van 80%. Men zou voor minder wanhopig of pessimist worden. Maar zie, plots keerden de weergoden hun kar in de goede richting: na 15 juli hield het op met regenen en verscheen de zon. Dit was meteen de start van een warme en soms hete zomer die tot eind oktober aanhield. Deze miraculeuze ommekeer zorgde ervoor dat 2018 in de statistieken werd geschreven als de tweede warmste zomer na die van 2003. Maar in tegenstelling tot 2003 kende 2018 grote verschillen tussen dagen nachttemperaturen waardoor de druif naast voldoende suiker en goede zuren ook een frisse aromatische concentratie kon inbouwen.

LANGSTE OOGSTPERIODE OOIT Tijdens de natte eerste helft van het jaar kenden sommige kastelen toch een korte droge periode, die gelukkig samenviel met de bloei van de wijnstok. Hierdoor vond er een vroege en homogene bloei plaats, waarop een homogene véraison (verkleuring van de groene druif naar rood) volgde. Vanaf de tweede helft van juli tot en met de oogst viel er - op twee dagen na in september - nog nauwelijks regen. De grote hoeveelheid water die van mei tot half juli heel wat miserie (lees: meeldauw) veroorzaakte, zorgde ervoor dat de wijnstok in de daaropvolgende droge en warme zomermaanden niet aan waterstress leed. Door dit onverhoopte droomscenario met aanhoudend stabiel en warm weer kon men op de optimale rijping van de druiven wachten, zelfs voor de laat rijpende terroirs. 2018 zou ik eerder een jaar van het klimaat dan van het terroir willen noemen. Alle terroirs genoten in 2018 van bijzonder gunstige rijpingsomstandigheden, ook al zijn er verschillen tussen sterk drainerende en waterhoudende terroirs. De wijnen zullen dus eerder getekend zijn door de typologie van hun jaargang dan door de invloed van hun terroir. Het kwam er evenwel op aan het piekmoment van rijpheid af te wachten om de subtiele aroma’s van de druif te capteren. Dit is een delicate oefening die individueel door elke wijnbouwer anders wordt ingevuld en die bepalend is voor de kwaliteit van de wijn. Zo strekt het ideale rijpingstraject van de merlot zich slechts uit over een korte periode van drie dagen. Wacht men langer, dan vervalt men al gauw in monotoon fruit met zwoele impressies. Door de gunstige weersomstandighe-

INTERESSANTE WIJNEN MET UITSTEKENDE PRIJSKWALITEITVERHOUDING Château Poujeaux – Moulis – Crus Bourgeois Château Grand Poujeaux – Moulis – Crus Bourgeois Château Malescasse – Haut-Médoc – Crus Bourgeois Château Pindefleurs – Grand Cru Saint-Emilion Château La Candale – Grand Cru Saint-Emilion Château Ampélia – Castillon Côtes de Bordeaux Château d’Aguihle - Castillon Côtes de Bordeaux Château Alcée - Castillon Côtes de Bordeaux Domaine de l’A - Castillon Côtes de Bordeaux Château Puygueraud – Francs Côtes de Bordeaux Château La Prade - Francs Côtes de Bordeaux Château Les Charmes Godard wit - Francs Côtes de Bordeaux Château La Fleur de Boüard – Lalande de Pomerol Château Réaut – Cadillac Côtes de Bordeaux Château Fontenil – Fronsac Château Moulin Haut-Laroque – Fronsac Château Les Trois Croix – Fronsac Château Grand Renouil – Canon-Fronsac Château Vray Canon Boyer – Canon-Fronsac Château Haut-Lagrange – Pessac-Léognan Château Le Pape – Pessac-Léognan Château Meyney – Saint-Estèphe Château De Pez – Saint-Estèphe Château Capbern – Saint-Estèphe

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

den hebben sommige wijnmakers zich in 2018 laten verleiden om iets te laat te oogsten waardoor de wijnen aan frisheid inboeten. De timing van de precieze oogstdatum was de eerste sleutelfactor in 2018. En dit geldt voor de merlot-getypeerde wijnen nog meer dan voor de cabernetwijnen. Na één week en een 200-tal wijnen is de conclusie duidelijk: Bordeaux 2018 is een groot jaar zowel op de linker- als rechteroever.

KRACHTIGE RODE WIJNEN Door de droge en warme maand september verloor de druif door verdamping een deel van zijn vocht. Volgens Philippe Bascaules, algemeen directeur op Château Margaux, veroorzaakte de maand september een dehydratatie van 20 procent wat resulteerde in druiven van 0,8 tot 0,9 gram in plaats van 1,0 tot 1,1 gram. De dikke schil van die kleine bessen was rijk aan kleurstoffen (anthocyanen), maar bevatte ook een recordgehalte aan tannine. Ook was de rijpheid van de pitten een opvallend kenmerk van 2018. Deze donkerbruine pitten leverden bij een matige extractie ronde en smaakvolle tannine. In de kleinere appellaties vindt men elegante wijnen met klein rood en zwart fruit, met voldoende structuur en harmonie. De topwijnen hebben naast hun grotere diepgang en sterke concentratie ook een opvallende grote frisheid. Algemeen leverde 2018 meer alcohol dan 2016, waarmee het wel eens wordt vergeleken. De zuurgraad is echter lager dan in 2016. Dit zorgt voor opulente, weelderig en smaakvolle wijnen, die door hun aciditeit toch niet zwaar aanvoelen. Hun evenwicht lijkt me hierdoor meer aan te sluiten bij de wijnen van 2009 (ook une année solaire), maar met een frisheid die doet denken aan 2016. Dit is wat 2018 zo apart maakt en waarvoor moeilijk een vergelijkbaar jaar te vinden is. Door deze nooit geziene concentratie en tannine, met daarnaast een lagere aciditeit dan in 2016, verwacht men eerder massieve wijnen van het type blockbuster. Maar dat is helemaal niet het geval. De rode wijnen van 2018 zijn krachtig, maar munten ook uit door zowel aromatische als smaakkundige frisheid. Vandaar dat op de vraag aan de wijnbouwers met welke jaargang 2018 kon worden vergeleken, ze meestal het antwoord schuldig bleven.

VERSCHIL TUSSEN VALSE EN ECHTE MEELDAUW Bij valse meeldauw ontstaat een grijswitte donsachtige schimmel (Peronospora viticola) aan de onderzijde van de bladeren. De aangetaste bladeren zullen vervolgens bruin verkleuren, net als de druiven die uiteindelijk zullen uitdrogen. Valse meeldauw ontwikkelt gemakkelijk bij zachte temperaturen en een hoge vochtigheid, vooral bij regelmatige plensbuien. Valse meeldauw is vijand nummer één van de wijnstok. Bij echte meeldauw of witziekte verschijnt een dun wit poederachtig schimmellaagje op de bovenkant van het blad; het ontwikkelt zich in droge omstandigheden.

Yves Beck, gerenommeerd blogger, heeft een duidelijke boodschap

TWEEDE SLEUTELFACTOR: ZACHTE EXTRACTIE In een zonnig jaar als 2018 produceert de natuur druiven met veel suiker. Dat levert automatisch wijnen met veel alcohol, zelfs hoger dan in het excellente wijnjaar 2016. Om deze vele suikers in alcohol om te zetten was er een lange gistingsperiode nodig, wat op sommige domeinen bacteriële afwijkingen veroorzaakte met vorming van animale geuren of vluchtig zuur. Samen met het hoog alcoholgehalte was er ook een record aan tannine. Hierdoor bestond het risico op een te sterke extractie bij lange of sterke inweking (cuvaison). Verstandige wijnmakers verlaagden daarom de normale gistingstemperatuur van 28 naar 2526°C en tegelijk ook het aantal remontages. Ze voerden deze remontages vooral uit in het begin van de gisting, wanneer het alcoholgehalte nog laag is. Naargelang de gisting vordert neemt door het stijgend alcoholgehalte ook de extractie van tannine en kleur toe. Hier

loert het gevaar voor overextractie. Door dan het aantal en de duur van de remontages te verminderen, extraheert men alleen de nobele tannine en niet de bitterheid uit de pitten. Het is duidelijk dat zachte extractie en de optimale oogstdatum de twee sleutelfactoren waren om in 2018 goede of grote wijnen te maken.

Château d'Issan

GEEN TOPJAAR VOOR WIT, MAAR TOCH LEKKERE WIJNEN De droge witte wijnen van 2018 hebben naast een mooie aromatische expressie van rijp exotisch fruit ook een geslaagd evenwicht tussen volume, zachtheid en frisheid. Warme jaren zijn a priori niet de grote jaren voor witte wijnen. Daarvoor ontbreekt het hen vaak aan de nodige spanning van de topjaren, maar toch zijn er in 2018 meer dan alleen maar goede witte wijnen. De likoreuze wijnen vormen steeds een afzonderlijk verhaal. Door de droogte verscheen de eerste botrytis pas de laatste week van september. Het vergde van de wijnbouwer naast een portie geduld ook een grote dosis alertheid om op het gepaste moment te oogsten. Soms waren er zeven plukbeurten nodig. De meeste botrytis installeerde zich echter maar zeer laat, in de week van 20 oktober. De wijnen schitteren eerder door hun citrusfruit (citroen, sinaasappel, limoen), pitfruit (perzik, abrikoos) en exotisch fruit (lychee, ananas, passievruchten) dan door complexiteit. Daarvoor arriveerde de botrytis te laat op het jaar. De grote verliezers door hagel en meeldauw zijn Château Guiraud en Château de Fargues. Zij maken geen grand vin. Château Coutet haalde amper 3hl per hectare.

HOPEN OP STABIELE PRIJZEN Op dit moment draaien de verkopen op de Place de Bordeaux (de vereniging van de Bordelese handelshuizen die de bordeauxwijnen over de wereld verdelen) op een laag pitje. Hoewel 2018 een zeer goed jaar is, nodigt de huidige economische conjunctuur niet direct uit tot enthousiaste primeuraankopen. Door de vertragende economische groei in 2018 daalde in China de import van bordeauxwijnen met 31% in volume en 22% in waarde. Maar ook de handelsperikelen met de USA en de onzekerheid rond de Brexit werken verlammend. Of de kasteeleigenaars met al die elementen zullen rekening houden bij het opmaken van hun prijzen, is vooralsnog nog koffiedik kijken. De consument hoopt op een stabilisatie van de prijzen op het niveau van 2017. Meer zal er wellicht niet inzitten…

Château d'Issan Olivier Berrouet, wijnmaker op château Petrus

Château Pavie

TOPWIJNEN PER APPELLATIE Sauternes-Barsac

Pauillac

Clos Haut-Peyraguey La Tour Blanche Rayne Vigneau Doisy-Daëne Doisy-Védrines

Lafite Rothschild Mouton Rothschild Pontet-Canet Pichon Longueville Comtesse de Lalande Pichon Baron Lynch-Bages Grand-Puy Lacoste Duhart-Milon Grand-Puy Ducasse

Margaux

Château Margaux Palmer Brane-Cantenac D’Issan Rauzan-Ségla Giscours Cantenac Brown Durfort-Vivens Saint-Julien

Ducru-Beaucaillou Léoville Barton Léoville Poyferré Beychevelle Gruaud Larose Branaire-Ducru Talbot Langoa Barton Lagrange

Saint-Estèphe

Montrose Calon Ségur Cos d’Estournel Phélan Ségur Lafon-Rochet Saint-Emilion

Cheval Blanc Ausone Figeac Angelus Clos Fourtet Troplong Mondot Pavie Pavie-Decesse

Proefnotities zijn beschikbaaar op www.vlaamsewijngilde.be

wijnen van de appellaties Sauternes en Barsac Degustatie van van de sauternes-barsacwijnen

Bellevue Mondotte Tertre Roteboeuf Pavie Macquin Bélair-Monange Pomerol

Vieux Château Certan Le Pin Petrus L’Eglise Clinet La Violette La Conseillante L’Evangile Pessac-Léognan rood

Haut-Bailly Domaine de Chevalier Smith Haut Lafitte Pape Clément Les Carmes Haut-Brion Malartic-Lagravière Pessac-Léognan wit

Domaine de Chevalier Pape Clément Malartic-Lagravière

TASTEENJOYLOVESHAREWINE 3740 BILZEN

IZ DE SPELVER - KAPITTELSTRAAT 20 089 85 40 29

3700 TONGEREN

HASSELTSESTEENWEG +522 012 23 17 42

7911 FRASNES-LEZ-ANVAING RUE HENRI LEMAIRE 20B 0495 50 20 23 - 0472 17 35 53

M A R K D E B A C K ER C o m m a n d e r ij E r a s m u s Fo t o's M ar k D e B a c k e r

CHASSELASWIJNEN UIT DE HAUTE-SAVOIE EN DE CHABLAIS Het kasteel van de hertogen van Savoie in Ripaille

DE REGIO De Haute-Savoie maakt deel uit van de regio Auvergne-Rhône-Alpes en ligt naast de departementen Ain en Savoie en ingesloten door de kantons van Genève, Vaud en de Valais in Zwitserland en de Aostavallei in Italië. De noordelijke grens met Zwitserland wordt gevormd door het meer van Genève, of lac Léman zoals het lokaal genoemd wordt. Op de Frans-Italiaanse grens ligt een gedeelte van het Mont Blanc-massief, met de hoogste top van West-Europa tot 4.809m en een gemiddelde hoogte van 1.160m. Het reliëf wordt beïnvloed door datzelfde kristallijne massief van de Mont Blanc, maar ook door de kalklagen uit de voor-Alpen, met de centrale zone van Aravis, het massief van de Chablais, Bornes en Bauges alsook de uitlopers van de Jura.

EEN BOEIENDE GESCHIEDENIS De naam Haute-Savoie werd gegeven door keizer Napoléon III nadat hij in 1860 Frankrijk en het hertogdom Savoie samengevoegde. In tegenstelling tot bij zijn andere annexaties, besliste de keizer om de geografische en historische naam te behouden en zelfs aan twee nieuwe departementen te geven: Savoie met Chambéry als hoofdstad in het Zuiden en Haute-Savoie met Annecy in het Noorden. ‘Haut’ slaat dus niet op hoog, maar op de noordelijke ligging van het gebied. Naast een oude wijntraditie, met onder meer het door UNESCO beschermde wijngebied Vaud, heeft de regio ook een rijke culturele geschiedenis. Wie heeft nog nooit gehoord van het middeleeuws dorp Yvoire, het mondaine Evian, de kuurstad Thonon-les-Bains en het kasteel van de eerste hertog van Savoie in Ripaille?

De wijnregio Savoie (bron: Comité Interprofessionnel des Vins de Savoie)

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

Het meer van Genève of lac Léman

Het waren de Kelten die hier de wijnbouw introduceerden. In de eerste eeuw was het onder het Romeins bewind verboden om nieuwe wijnstokken aan te planten. Later herstelden de geestelijken de wijnbouw in ere, maar rond 1556 bepaalde de hertog van Savoie opnieuw limieten zodat de wijngaarden niet meer dan een derde mochten uitmaken van het landbouwoppervlak. In 1792 werd Savoie het 84ste Franse departement. Veel jaren later verdwenen de meeste wijngaarden, vernietigd door de druifluis. De wijngaarden van Crépy kregen in 1948 als eerste een AOC. In 1954 werd Vins de Savoie een VDQS om 19 jaar later AOC te worden. Na de AOP-hervorming mogen zowel AOP Vin De Savoie als AOP Savoie gebruikt worden. De regio blijft een lappendeken van herkomstbenamingen en is niet altijd eenvoudig te begrijpen voor de consument of de wijnliefhebber. Het klinkt misschien verwonderlijk dat in een streek met steile, hoge bergen en sneeuwrijke, koude winters, kwalitatieve wijnbouw mogelijk is. Toch zijn hier verrassende en interessante wijnen te vinden. Een ware ontdekkingstocht biedt zich aan !

PARADIJS VOOR AMPELOGRAFEN De wijngaard van de Savoie strekte zich vroeger uit over meer dan 20.000ha, nu blijft amper 2.100ha over. Al jaren wordt in deze streek intensief aan ampelografisch veldwerk en DNA-onderzoek gedaan. Men treft er 25 verschillende druivenrassen aan. Witte wijnen worden gemaakt van minder bekende druiven als altesse, een synoniem voor de roussette, jacquère waar lichte en frisse wijnen van gemaakt worden, en roussanne of bergeron voor de complexere wijnen. Daarnaast vinden we in mindere mate malvoisie, aligoté en pinot gris. In

de noordelijke regio, dicht tegen de Zwitserse grens, is de chasselas de dominante druif. Maar ook de gringet, uit de traminer familie, de molette en de mondeuse blanche komen er sporadisch voor en geven unieke wijnen. Ook in de Savoie en Haute-Savoie krijgt de chardonnay voet aan de grond, voornamelijk onder impuls van de vraag naar crémants. Voor de rode en roséwijnen wordt de gamay gebruikt. Deze druif geeft fruitige wijnen maar met beperkte bewaarcapaciteit. Daarnaast is er uiteraard de ‘king of the Savoie’: de mondeuse noire. Een krachtige druif met veel tannine en kleurpigmenten. De betere en krachtigere mondeusewijnen hebben een groot bewaarpotentieel. Ook de pinot noir, cabernet franc en cabernet sauvignon hebben hun plaats veroverd. Daarnaast leveren enkele zeldzame druivenrassen vaak speelse of karaktervolle wijnen op: persan, pinot joubertin en servanin. Of toch liever een glaasje rood van de ‘étraire de la Dui ‘ ?

INZOOMEN OP CHASSELAS Chasselas is een zéér oude variëteit bekend onder tientallen regionale namen. De eerste vermelding verscheen in 1539 in het ‘Kreu-

La Tour de Marignan, het oudste wijndomein in Haute-Savoie

tenbauch’ van de Duitse botanist Bock. De oorsprong van de druif ligt wel degelijk in de Alpenregio. Chasselas is een ras dat de meeste mensen meer kennen als tafel- dan als wijndruif. Ze produceert frisse, licht florale wijnen en is de perfecte partner voor zoetwatervis. De druif wordt voornamelijk aangeplant in de wijngebieden rond het meer van Genève. Naast de Haute-Savoie winden we ze voornamelijk terug in Romaans Zwitserland. Hier is ze zeer dominant aanwezig en wordt er fendant genoemd. In de Elzas wordt ze sporadisch gebruikt in de goedkopere Edelzwicker-assemblages en in Duitsland is ze bekend als gutedel. Er zijn ook kleine aanplantingen in Italië, Spanje, Centraal Europa en zelfs in Nieuw-Zeeland. Ook in Sonoma County en zelfs in Canada vindt men de chasselas doré, zoals ze daar genoemd wordt. In de Loire, met name het departement Nièvre, wordt de chasselas gecommercialiseerd onder de AOP Pouilly-sur-Loire, waar onder andere Serge Dagueneau & Filles de uitzonderlijke kwaliteiten van de druif erkennen. Het karakter van de wijn varieert sterk naargelang de ondergrond waarop de chasselas groeit. Een kiezelrijke bodem maakt de wijn fijn, klei geeft een stevigere structuur, kalk

maakt de wijn vol en rond en op een ijzerhoudende ondergrond wordt de wijn mineraal. Meestal worden de wijnen jong en fris gedronken, maar de betere cuvées slagen erin om goed te verouderen. Wijnen tonen na 5 of 10 jaar nog een onvermoeide complexiteit met honingtoetsen en aroma’s van droge vruchten, versmolten in een wat vettigere textuur. In tegenstelling tot de Zwitsers trachten de wijnmakers in Haute-Savoie de ‘malo’ of de malolactische omzetting te vermijden. Door een lichte sulfitering voorkomt men de bacteriële omzetting van appelzuren naar zachtere melkzuren. Hierdoor komen de wijnen uit Marin en Crépy vaak frisser over en bieden ze een groter bewaarpotentieel.

OPSTANDING VAN DE CRUS Sinds 1973 wordt de generieke herkomstbenaming AOC Vin de Savoie gebruikt in 59 gemeentes in Savoie en Haute-Savoie. De regio telde initieel 17 geografisch afgebakende gebieden: Abymes, Apremont, Arbin, Ayze, Charpignat, Chautagne, Chignin, Chignin-Bergeron, Cruet, Jongieux, Marignan, Marin, Montmélian, Ripaille, Sainte-Marie-d’Alloix, Sainte-Jeoire-Prieuré en Saint-Jean de la Porte. De toegestane druivenrassen zijn talrijk en daardoor vindt men hier dan ook zowel witte, rosé- als rode wijnen van een zeer variabele kwaliteit. De meest gebruikte druif binnen deze herkomstbenaming is de jacquère. Binnen de AOC mogen vandaag nog 15 van de oorspronkelijk 17 gemeentes, hun naam toevoegen. Deze vormen de zogenaamde cru-wijnen. Hiervan is 70% witte wijn, voornamelijk droog en mousserend. In Haute-Savoie, in de streek ten zuiden van het meer van Genève, liggen de cru’s Marignan, Ripaille, Marin en Crépy. Hier worden de witte wijnen gemaakt van de chasselas, die volgens de voorschriften van de

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

herkomstbenaming tot 20% geblend mag worden met andere variëteiten: aligoté, altesse, chardonnay, gringet, mondeuse blanche, roussette d’Ayze en velteliner rouge précoce. De nabijheid van het meer, de minerale ondergrond en de op zuidflanken gelegen wijngaarden zorgen voor een optimale zuurgraad en fenolische rijpheid van de druiven. Bij het maken van deze crus streven de wijnmakers, mede door een strengere reglementering, naar hogere kwaliteit. Binnen de afgebakende zones van Marin, Ripaille, Marignan en Crépy ligt het rendement op 68 hl/ha, maar ook de plantdichtheid, het toegelaten suikergehalte en de minimum 9.5% alcohol zijn strenger dan de standaard.

DE CRÉPILLANT UIT CRÉPY Sinds 1948 had Crépy zijn eigen AOC, maar in 2008 werd de benaming gewijzigd in AOC Vin de Savoie Crépy. De wijngaarden liggen in het kanton Le Chablais, binnen het departement van de Haute-Savoie, meer bepaald in de dorpen Ballaison, Douvaine et Loisin. Ooit was dit een gereputeerde wijngaard van 300ha maar tegenwoordig blijven daarvan slechts 75ha over, verdeeld over 5 producenten. De groeiende urbanisatie van het nabije Genève speelt hierin een belangrijke rol. De wijngaarden liggen op een hoogte van ongeveer 500m. Gelegen op een oude morene heuvel, gevormd door een gletsjer, bestaat de bodem van het plateau van Crépy voornamelijk uit kalk en klei. De weerkaatsing van de zon op het meer zorgt voor een ideaal microklimaat. Men gebruikt hier vaak het gezegde «Pour produire de bons vins, les vignobles doivent tous regarder le Lac Léman!» Jaarlijks wordt zo’n 825 hectoliter geproduceerd met een beperkt rendement van 23,6hl/ha. De wijnen zijn licht en kleurloos en voor lokaal gebruik. Vaak wordt de wijn opgevoed op zijn ‘lies’ (dode gistcellen) en licht parelend (crépillant) gemaakt. Crépy is verantwoordelijk voor 5% van alle witte wijnen uit de Savoie.

CHÂTEAU & DOMAINE DE RIPAILLE Ripaille ligt tussen Thonon-les-Bains en Evian aan de oever van de Lac Léman. Het is één van die uitzonderlijke plekken met zowel een historische waarde als een wondermooie natuur. De wijncultuur gaat hier terug tot de Gallo-Romeinse tijd. Het kasteel van Ripaille was het verblijf van de eerste hertog van Savoie. Later werd het een klooster van de orde van de Kartuizers. In 1892 kocht de familie van de industrieel Necker-Engel de ruïne, waarna Fréderic Engel-Gros het historisch gebouw, de tuinen en het park in hun glorie herstelde. Sinds 1996 is het Mme Paule Necker, oenoloog, die het domein uitbaat. Het kasteel Ripaille is omringd door 22ha wijngaard, gelegen op een unieke locatie. De ondergrond bestaat uit gletsjerformaties die zorgen voor een kiezelrijke en waterdoorlatende bodem. Dit in combinatie met de nabijheid van het meer staat garant voor een ideaal terroir. Op het kasteel, dat dezelfde naam draagt als de Cru Ripaille, worden jaarlijks zo’n 140.000 flessen droge witte wijn geproduceerd. Het rendement ligt rond 72hl/ha.

DE WIJNEN UIT DE TOREN VAN MARIGNAN In de gemeente Sciez, aan de voet van de Boisyberg, ligt een wijngaard die teruggaat tot de oprichting van de abdij van Filly in 930. In 1391 bouwden de monniken hier een modelboerderij, genoemd ‘Tour de Marignan’, waar de beste wijnstokken geselecteerd werden. De toren van Marignan is daarmee de oudste wijnkelder in de Haute-Savoie. De wijngaarden worden beschut tegen de koude door het achterliggende gebergte. Tussen de wijnstokken groeien gras en veldbloemen. Op deze middeleeuwse site,

Les Crosses de Marin In de wijngaarden van Marin werd een uniek systeem van begeleiding van de wijnranken gebruikt: de ‘crosses’. Traditioneel werden de wijnranken daarbij geleid langs omgehakte stammen van kastanjelaars die terug in de grond geplant werden. Het gebruik zou teruggaan tot de Middeleeuwen. Later zou het systeem aangepast worden aan wat aan de andere kant van de Alpen gebruikelijk werd: de druivelaar laten groeien in levende bomen. Dit systeem liet toe de opbrengst (en de inkomsten) uit een kleine wijngaard te verhogen, en daarenboven kon de wijnbouwer op hetzelfde terrein ook zijn groententuin behouden. Vandaag is dit enkel nog te bezichtigen als cultureel erfgoed. Deze techniek had het voordeel dat de druiven verder van de grond rijpten en beter beschermd waren tegen vorst in de lente, minder gevoelig voor ziektes en voor insecten. Maar er waren ook nadelen aan. De gebruikte techniek was arbeidsintensief, de rendementen waren wel hoog, maar het rijpen van de druiven gebeurde onregelmatig, wat de kwaliteit niet ten goede kwam.

ooit bewoond door Zwitserse Calvinisten, wordt nu al meer dan 20 jaar op biologische manier wijn gemaakt. Onder het Ecocert-label maakt de familie Canelli-Suchet van de chasselas stille witte wijnen, maar ook een Marignan Perlant. Voor het rijpen van hun rode wijn van mondeuse gebruiken ze oude eikenvaten.

‘LES CROSSES’ VAN MARIN

Geproefd

Naast het kuuroord Evian en de minerale waterbronnen ligt één van de kleinste crus. Met name Marin, nu slechts 14ha groot. Hier geniet men van een prachtig zicht op het meer en de stad Lausanne, maar ook op het Zwitserse Juragebergte. De wijnen van Marin werden vroeger door négociants verkocht aan de wijnbars in het mondaine Genève. Volume primeerde soms boven kwaliteit. Aan het verval van de wijnbouw in de streek kwam pas na de Tweede Wereldoorlog een einde. Onder impuls van een aantal families werden de oude wijngaarden in ere hersteld en heraangeplant. Slechts een beperkt aantal wijnbouwers zijn hier nog actief.

Château Ripaille, Paule NeckerEngel, AOC Vin de Savoie Ripaille, 2018 ***

Samuel en Benoit Delalex zijn de enigen die uitsluitend leven van de wijnbouw. Delalex bezit een moderne wijnkelder met pneumatische pers en inox cuves, sommige daarvan werden nog gebouwd door hun vader Claude. Op de 9ha van de broers staan vandaag slechts drie druivenrassen aangeplant. De chasselas met 6.5 ha staat in voor 42.000 flessen droge witte wijn, de 2ha gamay en 0.5ha pinot noir zorgen voor rosé- en rode wijnen. Er wordt ook geëxperimenteerd met andere variëteiten en productietechnieken. De productie van hun Crémant de Savoie wordt gedeeltelijk uitbesteed. Door de sterke vraag naar niet-alcoholische dranken produceren ze ook een Pétillant de Raisin. Alles wordt manueel geplukt en per perceel gevinifieerd. Later wordt geassembleerd om de basiscuvée te maken. Enkel de Clos du Pont wordt van één perceel druiven gemaakt. Hier staan dan ook hun oudste wijnstokken, die al jarenlang genieten van het milde klimaat en de nabijheid van het meer.

Bijna kleurloos met een grijze schijn. Fijne kruidigheid, witte bloemen en exotisch citrusfruit. Verfrissend en toch wat mollig. Een complete wijn met frisse smaak en matig aroma. Aangenaam bittertje achteraf. Cave de Tour de Marignan, Carelli & Suchet, Cru Marignan **

De vinificatie ‘sur lies fines’ geeft een licht parelend gevoel in de mond. Vrij aromatisch en fruitig. In het glas een licht goudgele schijn, in de neus voornamelijk aroma’s van citroen, ananas en witte bloemen.

Domaine Delalex, AOP Vin de Savoie Marin, 2017 ***

Bijna kleurloos, licht geel-grijze schijn. Witte perzik en peer, witte peper en limoen in de neus na het walsen. In de mond zeer aangenaam en fris, alsof men in een appel bijt. Domaine Delalex, AOP Vin de Savoie Marin, Clos de Pont, 2018 ****

Licht strogeel. Heel veel witte fruitaroma’s, gele pompelmoes en vers gesneden ananas, groene appel en sinaasappelschil. Een heel zuivere, zachte, verfijnde witte wijn die smaakt naar appel en kweeperengelei. Chasselas is vaak wat oppervlakkig maar deze heeft juist veel diepgang, is mondvullend en laat een minerale toets achter.

BRONNEN www.vindesavoie.net www.inao.gouv.fr www.fietsenindealpen.com www.decanter.com www.savoie-mont-blanc.com www.vin-de-savoie-marin.com www.ripaille.fr

Cuvée Clos du Pont van Delalex uit Marin

Domaine Delalex, AOP Vin de Savoie Marin, Clos de Pont, 2002 ****

Met deze wijn bewijst de wijnmaker dat ook chasselas mooi kan verouderen. Lichte sherrytoets, maar voornamelijk rijpe abrikozen en honingtoetsen. Opnieuw heel wat rijpe peren. Mollig in aanzet, maar direct gevolgd door mooie strakke zuurtjes. Puur genieten! Domaine Delalex, AOP Vin de Savoie, Rosé de Savoie, 2018 ***

Speels en fruitig met aroma’s van voornamelijk jong, rood fruit en wat viooltjes. In mond licht mollig, maar met fijne zuurtjes die aan frambozen doen denken.

Domaine Delalex , Gamay, AOP Vin de Savoie, 2018 **

In het glas nog veel purperen tinten. In de neus viooltjes en rode bessen. Bij het proeven spelen de zuren zalig in de mond en zorgen voor een verfrissend gevoel. Een beetje wrange tannine, zelfs wat groen. Nog een beetje te jong; de wijn zit duidelijk nog in zijn gesloten fase. Domaine Delalex, Pétillant Raisin

100% Puur druivensap. Fris in aanzet, sprankelend en licht mollig. In de neus véél wit fruit, peer en licht exotisch. De pareling komt van ingespoten koolzuurgas. Deze fruitdrank is niet alcoholisch, met dit (geslaagd) product proberen ze in te spelen op de ‘sans alcool’ trend.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

RIOJA NEEMT DE VLUCHT VOORUIT PE T ER A R I J S C o m m a n d e r ij B r u s s e l

Fo t o's P e t e r A r ij s , S im o n n e W e l l e k e n s

In oktober 2018 volgde ik de opleiding tot “Rioja Wine Educator” door de Consejo Regulador van de DOCa Rioja, die met dit programma het vernieuwde Rioja in de verf wil zetten. Er zijn de laatste jaren dan ook heel wat zaken veranderd in deze anders vrij traditionele wijnregio. In dit artikel zet ik de belangrijkste nieuwigheden op een rijtje.

aar eerst deze bemerking. Verandering en vernieuwing zijn niet vanzelfsprekend in een grote en historische regio als Rioja. De Consejo Regulador behartigt de belangen van de producenten, en de grote merken (denk aan El Coto, Campo Viejo, etc.) maken nog steeds het leeuwendeel uit van de riojaproductie. Zij maken klassieke blends (deels van aangekochte druiven) met een herkenbaar riojaprofiel dat vooral gedefinieerd is door houtrijping. Deze merken (enigszins vergelijkbaar met de négociants in Bordeaux) zijn dan ook eerder gebaat bij een status quo. Anderzijds zijn de vraag en het smaakprofiel van de internationale markt de laatste jaren sterk geëvolueerd en zijn er heel wat moderne producenten die hierop inspelen met wijnen

die meer terroirgedreven zijn. Een moeilijke evenwichtsoefening dus, maar dat maakt Rioja vandaag net zo boeiend.

HOUTRIJPING Wie zich in Rioja verdiept, komt al snel uit bij begrippen als Crianza, Reserva en Gran Reserva die de typische rijping in houten vaten definiëren. Ze worden soms als kwaliteitsbarometer gebruikt, maar geven in principe enkel aan hoe lang de wijn verouderde in houten vaten, en zijn daarom vooral indicatief voor een bepaalde stijl van wijn, maar niet noodzakelijk voor de kwaliteit. Wel is het zo dat sommige bodegas enkel een Gran Reserva maken in de beste jaren of van de beste druiven. Enerzijds omdat deze druiven de intensiteit van het hout kunnen verdragen en beter geschikt zijn om te verouderen, anderzijds ook omdat er geen enkele andere vorm is om je te onderscheiden in Rioja. Er was tot

voor kort slechts één appellatie voor een gebied van bijna 66.000ha, zonder onderverdelingen of classificatie. Vergelijk dit met een regio als Bordeaux die iets minder dan dubbel zo groot is, en waar er een 60-tal appellaties zijn, alsook verschillende klassementen. Laten we beginnen met de termen Crianza, Reserva en Gran Reserva. Dit is wellicht gekende materie voor velen, want een typische examenvraag voor meester-wijnproever. Deze begrippen werden onlangs licht bijgeschaafd. We beperken ons gemakshalve tot rode wijn, die 90% van de riojaproductie uitmaakt en het is enkel voor deze wijnen dat de regels werden aangepast. Daar waar er vroeger enkel een minimale veroudering op hout werd bepaald (en de resterende tijd dus op hout, inox of fles kon), wordt voor Reserva en Gran Reserva nu ook een minimale veroudering op fles vereist. Eén van de eigenschappen van klassieke Rioja is dat de wijnen “drinkklaar” op de markt worden gebracht en dus verouderen bij de producent voor ze op de markt komen. Deze aangepaste regelgeving versterkt dus nog dit concept. • Crianza: Minstens 2 jaar rijping waarvan minstens 1 jaar op houten vaten van 225l • Reserva: Minstens 3 jaar rijping waarvan minstens 1 jaar op houten vaten 225l en minstens 6 maand op fles • Gran Reserva: Minstens 5 jaar rijping waarvan minstens 2 jaar op houten vaten van 225l en minstens 2 jaar op fles

Bodegas Marques de Riscal in Rioja Alta

Uiteraard is het niet verplicht om Rioja wijnen op hout te verouderen volgens deze regels. Wil je als wijnmaker je wijnen minder lang laten rijpen, of grotere vaten gebruiken dan 225 liter, of heb je gewoon lak aan deze traditionele begrippen? Dan kan je nog altijd je wijn op de markt brengen als generieke Rioja met het groene rugetiket. Enerzijds vinden we in deze categorie wijnen die weinig of geen houtgebruik hebben, bv. de klassieke “cosecha”: wijnen die vaak met maceratie onder koolzuur gemaakt worden. Maar anderzijds worden onder het generieke label ook veel ‘moderne’ riojawijnen gemaakt, met meer fruit extractie en verouderd op nieuwe Franse eikenvaten, daar waar de klassieke riojastijl eerder gekenmerkt wordt door een langere oxidatieve veroudering op (deels) vaten van Amerikaanse eik.

TERROIR EXPRESSIE Rioja staat vooral bekend als een blend. Typisch worden verschillende druivenrassen gebruikt waarbij voor rode wijn tempranillo meestal de hoofdrol speelt, mogelijks aangevuld met grenache, graciano, mazuelo (= carignan) en/of maturano tinto. Maar ook het blenden uit verschillende wijngaarden en subregio’s is gemeengoed. Het is hierbij de bedoeling om jaar na jaar een consistent product op de markt te brengen. Maar aan de andere kant van het spectrum vinden we wijnmakers die op zoek gaan naar de expressie van een bepaald terroir en/of druivenras, en die er de mogelijke variaties in verschillende jaargangen graag bijnemen. De zoektocht naar terroir is een relatief nieuw gegeven in Spanje, en de meeste appellatieregels zijn hier niet op voorzien. Uiteraard werden in het verleden reeds bepaalde gebieden afgebakend en in appellaties onderverdeeld, maar een verdere opdeling op basis van terroir was niet aan de orde. Dit heeft vooral te maken met het feit dat Spanje historisch gezien vooral een land was van enerzijds druiventelers, en anderzijds wijnmakers die de druiven kochten en er wijn van maakten. In de wijngaard lag de focus dus vooral op volume en minder op kwaliteit of op de expressie van terroir. Het is pas sinds de toetreding van Spanje tot de EU in 1986 dat hier langzaam verandering in is gekomen.

Veroudering op houten vaten bij Bodegas Ramon de Bilbao Recent klinkt de roep tot het erkennen van terroir steeds luider en luider in Spanje, en zeker niet alleen in Rioja. Telmo Rodriguez, één van de bekendste wijnmakers in Spanje (en ook in Rioja), publiceerde eind 2015 het “Matador Manifesto”, mede ondertekend door 150 andere wijnmakers waarin hij de appellaties oproept tot het invoeren van een piramidesysteem gebaseerd op terroir, met regionale wijnen aan de basis, gevolgd door “village” wijnen, en met parcellaire wijnen aan de top. Een model geënt op dat van Bourgogne dus.

NIEUWE GEOGRAFISCHE INDELING In 2018 keurde Rioja een nieuwe geografische indeling goed, in lijn met het voornoemde voorstel. Naast de algemene rioja-appellatie zijn nu ook volgende geografische indicaties mogelijk:

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

Gemeente Haro in Rioja Alta • Vino de Zona. Dit is een regionale oorsprongsbenaming voor wijnen gemaakt van druiven uit één van de drie subzones van Rioja: Rioja Alta, Rioja Alavesa of Rioja Oriental. Deze laatste zone stond tot voor kort bekend als Rioja Baja, maar werd omwille van het negatieve imago van het woord “baja” (= laag) herdoopt. De producent dient in de subzone gevestigd te zijn, en er is een uitzondering toegestaan tot 15% voor druiven uit aangrenzende gemeenten van andere zones. • Vino de Municipio. Dit is een gemeentelijke oorsprongsbenaming voor wijnen gemaakt van druiven uit één van de 144 gemeenten van Rioja. Een voorbeeld is Laguardia. Opnieuw is er een uitzondering toegestaan tot 15% voor druiven uit wijngaarden die toebehoren aan de wijnmaker maar (deels) in aangrenzende gemeenten gelegen zijn. De bodega dient ook in de gemeente gevestigd te zijn. Dit is een con-

Nieuwe geografische indicaties in combinatie met de bestaande indicaties voor houtgebruik

troversieel punt, omdat dit een producent, die wijngaarden bezit in verschillende gemeenten, niet toelaat om wijnen met verschillende gemeentelijke oorsprongsbenamingen te maken, iets wat in Bourgogne perfect kan. Mogelijks wordt deze beperking op termijn bijgesteld. • Viñedo Singular. Dit zijn wijnen waarvan alle druiven afkomstig zijn van één enkele wijngaard, met aantoonbare bodemkundige en/of klimatologische kenmerken die duidelijk verschillen van andere naburige wijngaarden, en waaruit wijnen met

Voorbeelden van de nieuwe geografische indicaties op het etiket en rugetiket

unieke kenmerken en kwaliteiten worden verkregen. Er zijn ook regels met betrekking tot de ouderdom van de wijnstokken (minstens 35 jaar) en de (lagere) rendementen, maar het belangrijkste aspect is dat de aanvraag en ook het aantonen van de uniciteit moet gebeuren door de wijnmaker. Dit is dus geen “classificatie” van de wijngaarden in Rioja zoals sommigen beweren, ten eerste omdat er geen onderscheid is tussen verschillende kwaliteitsniveaus (zoals premier cru en grand cru in Bourgogne), en ten tweede omdat het initiatief uitgaat van de wijnbouwer en niet van de Consejo Regulador. Deze laatste moet het uiteraard wel goedkeuren. Dit op Bourgogne geïnspireerde model is dus nog verre van perfect, maar anderzijds is dit een enorme evolutie voor een regio die qua regelgeving zo lang heeft stilgestaan. Een “big bang” met een volledige classificatie van alle wijngaarden zou op dit moment zowel praktisch als politiek gezien onhaalbaar zijn, en dus is bovenstaand model zeker een stap in de goede richting.

SCHUIMWIJNEN Een laatste interessante nieuwigheid is dat vanaf 2019 ook schuimwijnen mogen geproduceerd worden binnen de rioja-appellatie. Er worden nu reeds schuimwijnen in Rioja geproduceerd, onder de appellatie Cava. Deze appellatie bestrijkt verschillende regio’s in Spanje, waaronder Rioja, al blijft Catalonië uiteraard het belangrijkste herkomstgebied. Zo maakt Bodegas Muga een cava gemaakt van viura uit Rioja. Dergelijke wijnen werden in Rioja geproduceerd reeds lang voor de het inrichten van de cava-appellatie, en daarom heeft de Consejo Regulador beslist om vanaf nu ook schuimwijnen toe te laten onder de rioja-appellatie. Een ander argument dat vaak wordt aangehaald is het tanend imago van cava waartegen sommige producenten zich willen afzetten. Om dezelfde reden scheurden ook negen kwaliteitsproducenten in Penedès zich in januari 2019 af van de cava-appellatie. De voorwaarden voor ‘Espumoso de Rioja’ zijn dan ook strikter dan voor cava. Beide appellaties verplichten de methode traditionelle, maar daar waar cava een minimum van negen maanden “sur lattes” voorschrijft, is dit in Rioja vijftien maand (gelijkaardig aan champagne). Voor ‘Reserva’ is dit zelfs 24 maand, en voor ‘Gran Añada’ 36 maand (zoals een vintage champagne). Manuele pluk is verplicht, wat ook niet het geval is bij cava. Ook belangrijk is dat de wijn moet gemaakt worden van druiven uit de riojastreek. Dit sluit dus de klassieke cavadruiven zoals parellada en xarel-lo uit. In de praktijk zullen de witte riojaschuimwijnen dus vooral van viura (= de ‘macabeo’ van de Catalaanse cava)gemaakt worden, en eventueel ook van chardonnay, die sinds 2009 toegelaten is in Rioja. Rosé schuimwijnen zijn ook toegelaten en dan moet het percentage blauwe druiven minstens 25% bedragen.

Een passie voor Beaujolais Beaujolais verdient het om opnieuw ontdekt te worden! Dat is de opdracht die Bart Vanbrabant en Freddy Evens van Vinovo zich gegeven hebben. Na het beëindigen van hun Syntra-opleiding tot sommelier en het behalen van het diploma van sommelier-conseil aan de Université du Vin in Suze-la-Rousse in Frankrijk, gingen ze helemaal voor de invulling van hun passie. Ze kochten in 2014 een wijngaard in de cru Morgon in de Beaujolais. Deze wijngaard werd aangeplant in 1970 en wordt nu bewerkt door een jonge lokale wijnbouwer - Nicolas Chemarin die behoort tot de “Jeunes Talents du Beaujolais”. Intussen hebben ze ook een kleine wijnhandel Vinovo uitgebouwd om Vlaanderen opnieuw kennis te laten maken met de heerlijke wijnen van de Beaujolais. Na jaren van dalende populariteit, waait in deze regio een nieuwe wind. Een nieuwe generatie van jonge wijnbouwers is er aan de slag gegaan. Kwaliteit primeert opnieuw op kwantiteit! Nieuwe technieken, biologische wijnbouw, natuurlijke wijnen, langzame vinificatie en langdurige (hout)opvoeding zorgen voor de productie van verrassende kwaliteitsvolle wijnen met een mooi bewaarpotentieel en tegen zeer gunstige prijzen. Hierdoor kenden de wijnen uit de 10 crus (Morgon, Moulin à Vent, Brouilly, Côte de Brouilly, Chenas, Julienas, Chiroubles, Régnié, Fleurie en SaintAmour) de voorbije jaren een ongelooflijke remonte! Het gamma wijnen dat enkel van de gamay noir druif wordt gemaakt, is enorm breed. Het varieert van fris-fruitige wijnen naar stevige dense houtgelagerde wijnen. Door de klimaatopwarming steeg het alcoholgehalte van de wijnen tot 13,5 à 14°.

4 maal per jaar organiseert Vinovo een degustatieweekend waarop je kan kennis maken met deze wijnen. Bart of Freddy komen die ook graag eens presenteren op een wijnproefavond van uw afdeling van de Vlaamse wijngilde. Kom alvast eens langs op ons volgende degustatieweekend! 22 juni in 3210 Lubbeek (Uilekot 49)

De cavaproductie in Rioja is tot op heden zeer beperkt. Het valt dan ook af te wachten welke producenten de stap zullen zetten naar de rioja-appellatie voor schuimwijn.

23 juni in 9040 Gent (Cécile Cautermanstraat 15)

AULA VINI Wenst u meer te weten over de ontwikkelingen in deze boeiende streek en de verschillende stijlen van Rioja wijnen te proeven, noteer dan alvast dat de Vlaamse Wijngilde op 24 november 2019 een Aula Vini organiseert over Rioja.

Telkens van 14u tot 18u.

www.vinovo.be

vinovowijn

Vinovo, uw specialist in Beaujolais wijnen

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

L U C W IEME C o m m a n d e r ij G e n t

AUSTRALIË OP WEG NAAR NIEUWE HORIZONTEN Overdrijf ik als ik stel dat voor vele wijnliefhebbers de wijnkennis van dit prachtig continent down under zich beperkt tot een aantal algemeenheden? De meesten onder ons kunnen amper een aantal van de 65 subregio’s opnoemen en situeren, om maar te zwijgen van het omschrijven van hun typiciteit. Reduceren we dit grote wijnland (zevende plaats op de wereldranglijst!) niet al te gemakkelijk tot grote wijnconcerns die vlotte, maar oh zo uniforme supermarktwijnen aanbieden, van exotisch zoete en vanille-achtige chardonnays tot zwoele eucalyptus en violet gedomineerde shirazs en cabernets? Ook al staat België op de tiende plaats qua import in volume, toch tellen wij bijzonder weinig gespecialiseerde wijnhandelaars die het betere werk aanbieden. Ik was heel blij op 17 april in Gent een unieke en professionele masterclass and free pour tasting te mogen meemaken, georganiseerd door Australian Wine in samenwerking met Winewise. Het opzet was een innovatief beeld van de Australische wijnbouwers weer te geven. Ik heb alvast mijn visie kunnen bijstellen en verrijken.

WINE DETECTIVE Laat ik toch maar eerst een algemeen beeld schetsen. Vier grote regio’s maken het gros van de productie uit: (Zuid)West-Australië, South Australia (midden onder), New South Wales en Victoria, en daarnaast heb je nog twee subregio’s in het noordoostelijk Queensland en Tasmanië. Op de kaart doet het Australisch wijnland sterk aan Oostenrijk denken waar ook bijna alle wijngaarden in de oostelijke hoek liggen. Hier is dat nog uitgesprokener klimatologisch bepaald. De 136.000ha wijngaard produceert 30% shiraz, 18% cabernet sauvignon en 16% chardonnay. Dit zijn inderdaad de druiven waarmee we het land associëren. Voeg daar nog 6% merlot en 5% sauvignon blanc aan toe. Er rest dan nog één kwart “other varieties” als witte vlek. Welnu, daar draaide het precies om in de masterclass van de Engelse Sarah Ahmed. Met een bijnaam als ‘The Wine Detective’ en de titel van Honorary Australian Woman in Wine, schep je bij je publiek hooggespannen verwachtingen. Deze charmante spraakwaterval gaf inderdaad blijk van een uiterst gedetailleerde en diepgaande kennis van het Australische wijnlandschap en haar spelers. Ze hield ons meer dan twee uur in de ban.

Sarah Ahmed, 'The Wine Detective'

KLIMAATOPWARMING De titel van de les alternative varieties gaf het al aan. Men beseft in Australië dat een uitbreiding van het wijnareaal een absolute must is. Door het naar voren schuiven van ‘niet-klassieke’ druivenrassen wil men niet alleen het imago opkrikken maar tegelijk een antwoord bieden op het onmiskenbaar fenomeen van de klimaatopwarming (vergelijking van de gemiddelde januari temperatuur in de besproken regio’s toont een stijging met 1°C tot 1,5°C tussen 1990 en 2016!). Australië is zeer sterk op export gericht. Niet minder dan 63% van alle wijn gaat abroad. België pikt hier een steeds groter deeltje van in: in 2018 steeg het aandeel van importwijnen boven de 5 AUD met 36%, shiraz steeg met 26%, en de witte wijnen (chardonnay en sémillon) verdubbelden zelfs hun aanwezigheid.

VERRASSENDE KOPLOPER IN WIT Maar voor nieuwigheden hebben de Australische wijnmakers nog meer. Betreffende de witte druivenrassen is er riesling, waarvan we in de namiddag een zevental meer dan overtuigende exemplaren mochten proeven, naast een paar eerder commerciële, vlotte drinkwijnen, en eveneens strakke, minerale, wat Duits aandoende types. Een verrassende koploper, ver voorop lopend in de aanplant met ruim 3.730ha (= 3% van de aanplant) blijkt pinot gris te zijn. De pinot grigio van Patriti “Merchant” uit Adelaide (wel 24 AUD) en de Logan ‘Weemala’ Orange Pinot Gris waren alleszins meer dan overtuigend. Blijkbaar zijn zowel de Franse als de Italiaanse benamingen populair in Australië, waarom kon ik niet achterhalen. Volgens Sarah heeft de pinot gris diverse stijlen, van crispy, over gestructureerd tot gegist op schil contact en (deels) houtgelagerd, zoals de vermelde Logan.

Verder stelde ze een vermentino voor (met voor mij te scherpe zuren), een savagnin en zelfs een fiano. In Italië vinden we deze laatste vooral in Campanië (Avellino), Puglia en Sicilië. Wijnhuis Bremerton in Langhorne Creek (Z-Austalië) koos expliciet voor deze druif uit nieuwsgierigheid bij het zoeken naar diversiteit voor zijn gamma. De fiano is immers weinig gevoelig voor ziektes en is goed bestand tegen het warme, droge klimaat daar. Ook bij fianowijn vind je frisse aromatische types of full body versies, al dan niet op hout. De savagnin van Yetti and the Kokonut (wijnmaker Koen Janssens!) uit McLaren Vale had weinig gemeen met zijn Franse stamgenoot, ook al was er een nootachtige toets. Valt het je op dat drie van de vier witte voorgestelde druiven in Italië voorkomen? Wel, ook in de rode reeks vinden we overwegend Italiaanse rassen: nebbiolo, sangiovese, montepulciano, ennero d’Avola. Blijkbaar is Italië dus de uitverkoren inspiratiebron voor vernieuwing.

RODE SELECTIE In de rode selectie voor de masterclass kregen we een mooie, zeer herkenbare gamay (De Brotoli Wines, Yarra Valley). Dit creatief domein, pionier voor de regio, mengt gamay

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

ook met syrah. Daarna kwam, verrassend, een mencia, de delicate druif uit Bierzo (NW Castilië), hier uit Mc Laren Vale, een van de meest experimenterende wijnregio’s uit Australië volgens SarahAhmed. Daarna kwam een tempranillo in riojastijl. Pfeiffer stelde dat “hadden ze tempranillo twintig jaar vroeger aangeplant, het wellicht de tweede rode druif van de regio was geworden” (nummer twee op de aanplant grafiek). We kunnen grosso modo drie types: fruitige jovenstijl, medium body met wat nieuwe eik en ‘tempranillo blends’. In de Italiaanse reeks vond ik de sangiovese 2016 van Coriole (McLaren Vale, 28 $) een topper, resultaat van een lange zoektocht naar de beste kloon door de wijnmaker Marc Lloyd. Toscaans van stijl, maar wat zachter en helemaal niet alcoholisch ondanks zijn 14,5%. Grote klasse ook voor de nebbiolo 2017 van Longview Vineyard uit Adelaide Hills, maar wel met een baroloprijs van 50 AUD. Ook de grenachereeks, al dan niet in monocépage, had een gevarieerd aanbod, gaande van vlot en vrij zoet (Langmeil Barossa) , naar een volrijpe rhônestijl (d’Arenberg 2016),een stevige Priorato met de Patritti’ Section 181’ Grenache 2016. We eindigden met een reeks ‘klassieke’ shirazwijnen. Verbazend was dat geen enkele cabernet sauvignon op de proeftafel stond. Wellicht moeten we hier niet de grote originaliteit zoeken.

WAT ZIJN DE CONCLUSIES Een aantal, eerder kleinere (?) wijndomeinen, beseffen perfect dat zij moeten afraken van het gestandaardiseerde monocépage imago. Zij zijn duidelijk op zoek naar vernieuwing en diversiteit door het introduceren van andere, soms minder bekende druiven. Met de klassieke druiven gaan ze op zoek naar een betere wijn-gerecht afstemming. Zo zien we vooral de chardonnay ‘verjongen’ en zijn zwoel over-exotisch karakter inruilen voor frisse aciditeit, deels door een andere vinificatie, deels door het zoeken naar betere hoger gelegen terroirs. Het opteren voor meer assemblagewijnen is eveneens een mogelijkheid om een breder gamma aan te bieden. “Minimal intervention wines” zitten duidelijk in de lift, naast de opgang van bio en ‘sustainable’ of duurzame milieubeschermende wijnbouw. Verfijning van de kwaliteit wordt bekomen door te zoeken naar en te experimenten met een grotere kloondiversiteit.

INVOERDERS VAN DE GEPROEFDE WIJNEN • • • • • • • •

Universal Wine De Keldermeesters (Nl) Wijnen Fort Gustoworld Crushwine Ad Bibendum Matthys Wijnimports New World Wineries (Nl)

• • • • • • •

Intervinos, Wijn op dronk (Nl) Sligro (Nl) Chacalli Wines VASCO Smaragd Wijnen (Nl) Global Wineries Vinetiq

De ongeveer 50 beste wijndomeinen van Australië volgens ‘The Real Review’:

w w w.t h e r e a l r e v i e w. c o m / w in e - r e gi o n s /a u / t o p - w in e r i e s / 2 0 18 / ? r a n g e = 0 - 9 9

Wijngaard Benanti

MI C HEL T ER L IN C K EN PIER R E PA U L S TA C A N O V P r o e f n o t i t i e s M i c h e l Te r l in c k , P e t e r Doomen, Wouter Denul Fo t o's P e t e r D o o m e n , S im o n n e W e l l e k e n s

AULA VINI

DE COMPLETE ETNA-BELEVING Na een bezoek aan Sicilië rijpte bij Nationaal Voorzitter Luc Dewulf het idee om, na Piëmonte in 2018, een Aula Vini te organiseren rond de wijnen van de Etna. Op 28 april 2019 verwelkomden we een delegatie wijnbouwers en/of hun invoerders uit deze wel zeer uitzonderlijke wijnregio. De delegatie van Siciliaanse wijnbouwers stond onder leiding van Antonio Benanti, zaakvoerder van het gelijknamig domein, en tevens voorzitter van het consortium van de Etna DOC. Hij gaf een korte inleiding over de regio.

EEN UNIEKE LIGGING

EXCLUSIEF

Als voorzitter van het consortium vertegenwoordigt Antonio Benanti zo’n 150 producenten, waaruit hij een selectie maakte om de Etna zo representatief mogelijk op de proeftafel van de Vlaamse Wijngilde te plaatsen. Ieder aanwezige domein is een prima ambassadeur van de regio en voegt elk hun eigen karakter toe aan de typiciteit van de wijnen. De streek is een unieke plek om wijn te maken. Wat de wijnen zo bijzonder maakt, is dat ze afkomstig zijn van wijnstokken met autochtone druivenrassen die groeien op een actieve vulkaan.

Het is een relatief kleine regio. Met een goede 900ha vertegenwoordigt het amper 1% van de wijngaard op Sicilië (97.000ha). Toch is wijnbouw op de flanken van de Etna niet nieuw: historisch was het één van de belangrijkste wijngebieden. Het had toen meer wijngaarden dan de provincie Trapani, waar zich nu de grootste wijngaardoppervlakte bevindt. De oprichting van nieuwe domeinen zorgt sinds 20 à 30 jaar voor een kentering. Zij mikken niet op massaproductie maar richten zich vooral op kwaliteit. Door haar specifiek karakter is de Etna perfect geschikt voor premiumwijnen. Antonio Benanti beschouwt de

Ook bijzonder aan de wijnen is hun ‘cool climate’ karakter met een oogst tot in oktober, kenmerkend voor wijngaarden in een berggebied. Door de activiteit van de vulkaan wijzigt de bodemstructuur regelmatig. De lokale druivenrassen vervolledigen het plaatje: carricante in wit, nerello mascalese en nerello capuccio in rood.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

regio als een “boutique wine region” waarvan de beperkte productie via de betere wijnhandel verkocht wordt.

ETNA Op de flanken van de Etna wordt sinds de 6de eeuw v.C. aan wijnbouw gedaan. Het zijn de Grieken die er de eerste wijnstokken aanplanten. Schrijvers en dichters prijzen reeds in de Oudheid de wijnen. Sicilië ligt in de warmste klimaatzone van Europa, levert intens gekleurde, volle wijnen, alcoholisch, vaak fruitbommen, met oogstmomenten in augustus en september. De wijnen van de Etna daarentegen zijn lichtvoetiger, medium-intens, en hebben een fijnere en elegantere structuur, een hoge zuurgraad en een krokante impressie, een aangename sappigheid en bewaarpotentieel. De oogst vindt pas plaats in oktober! Hoe is dit mogelijk?

LIGGING Wijngaard Frank Cornelissen

In de eerste plaats is er de ligging: de wijngaarden liggen op hoogtes tot boven de 1000 meter. De gemiddelde temperaturen tijdens het groeiseizoen liggen behoorlijk lager dan op de rest van het eiland. Er is ook een groot verschil tussen dagen nachttemperaturen, waardoor de druiven naast een tragere opbouw van aroma’s en tannine een langzamere totale rijping vertonen. Dit resulteert in complexiteit van geuren en textuur. Daarbij komt nog dat heel wat wijngaarden noordelijk georiënteerd zijn, waardoor ze in de zomer enkel in de ochtend en ’s avonds rechtstreeks zonlicht krijgen.

KLIMAAT Door de hoogte van de wijngaarden heeft de Etna geen echt middellands zeeklimaat. De zomers zijn droog en heet, en de winters streng. Met de koelere klimaatzone op de noordelijke flanken zou men eerder een continentaal meso-klimaat verwachten. Een apart ‘eiland’ binnen het eiland dus. De Etna (3.323m) vangt tevens een warme bries op vanuit de Middellandse Zee waardoor men gezonde druiven plukt. En ondanks de noordelijke oriëntatie en minder rechtstreeks zonlicht capteert de Etna een zeer hoge UV straling, waardoor de tannine van de blauwe rassen zeer mooi rijpen.

Lava

BODEM De bodem is vulkanisch. De hoge concentratie zand hebben de wijnstokken gespaard van de verwoestende phylloxera eind 19de eeuw. Er zijn oude stokken van meer dan 100 jaar op niet-geënte onderstokken terug te vinden die verbazende wijnen geven. De bodem bevat tevens een hoge draineringscapaciteit die ervoor zorgt dat de bovenlaag droog blijft en de wortels verplicht om dieper naar water te gaan zoeken. Vele wijngaarden zijn aangelegd in terrasvorm waardoor manuele oogst noodzakelijk is.

AMPELOGRAFIE

De Etna

De belangrijkste druif voor wit is de carricante. Minimaal 60% is vereist voor de Etna DOC aangevuld met andere lokale rassen. Veel carricantewijnen zijn eendruivenraswijnen. Het ras heeft een dikke geelgroene schil, met een laag alcoholgehalte en een hoge aciditeit. Ze vertoont aroma’s van limoen, oranjebloesem, anijs, groene appel, onrijpe abrikoos en fijne minerale elementen. Wanneer ze zeer rijp geplukt wordt, ontplooit zich een zeer lichte impressie van mazout. Door Ian D’Agata, wijnschrijver en auteur, wordt de variëteit één van Italië’s grootste en edelste rassen genoemd.

Terre Nere) en de broers Cotarella, supersterren in wijnconsulting. Zelfs een Vlaming, Frank Cornelissen, heeft er een wijndomein uit de grond gestampt. De wijngaarden beslaan nu 950ha, waarop ongeveer 150 wijnbouwers jaarlijks 3,6 miljoen flessen produceren. Etna heeft zes subappellaties: spumante, bianco, bianco superiore, rosato, rosso en rosso riserva. Namen van wijngaarden komen meer en meer op het etiket, lokaal ‘contrada’ geheten, wat overeenkomt met ‘cru’ in Frankrijk of ‘Ried’ in Oostenrijk. Belangrijke contradas zijn onder meer: Rampante, Sciaranuova, Chiappemacine, Santo Spirito, Feudo, Lannazzo, Montedolce, Passopisciaro en Monte Serra.

Wijngaard Biondi

Rode Etna DOC-wijnen zijn bijna altijd een blend met als basis de autochtone nerello mascalese, met een minimum van 80%. De nerello mascalese, een late rijper, heeft lichtblauwe, ovale bessen met een dunne schil. Door zijn laag gehalte aan kleurstoffen heeft de wijn over het algemeen een lichte kleur. De nerello mascalese heeft indringende geuren van zure rode kers, tabak, aromatische kruiden en mineralen. Er mag aangevuld worden met de zeer zeldzame nerello cappuccio. De blend krijgt daardoor wat meer kleur en zachtere tannine.

ETNA DOC De regio leidde als wijngebied in moderne tijden een vrij obscuur bestaan. Zelfs na het verkrijgen van de DOC-status in 1968, als eerste wijnregio op Sicilië, bleven de wijnen in de vergeethoek hangen. Daar kwam in 1988 verandering in, toen Giuseppe Benanti wijngaarden kocht in Castiglione di Sicilia, op de noordelijke helling van de Etna. Hij werd aanvankelijk sterk aangemoedigd om internationale druiven aan te planten, zoals pinot noir. Gesterkt door zijn rotsvast geloof in de autochtone rassen en met de steun van oenoloog Monchiero zorgde hij echter voor de ontwikkeling van het moderne wijn maken op de vulkaan. Begin de jaren 1990 begon hij kwaliteitswijnen te produceren met lokale etnadruiven en gaf daarmee de vulkaan haar plaats op de wijnkaart. Er ontstond een rush van andere wijnmakers uit Sicilië, maar ook uit de rest van Italië, zoals Marco de Grazia (Tenuta delle

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

Geproefd Drie bezoekers geven elk hun top-drie onder de wijnen.

Wouter De Nul Nationaal Ondervoorzitter

Benanti - Etna Bianco Superiore Pietra Marina 2013

100% carricante die maar liefst twee jaar op ‘lies’ verbleef en door Benanti pas vier jaar na de oogst op de markt wordt gebracht. Diepe goudgele kleur met hoge viscositeit, rijpe gele perzik, exotische toets van ananas en frisse limoen. Volle aanzet met filmend effect, vol en krachtig in het middenstuk, licht ziltig en een minerale toets in de ellenlange finale. Een prachtvoorbeeld dat het fantastische verouderingspotentieel van de autochtone carricante illustreert. Een witte topwijn van een uitzonderlijk hoog niveau! Volgens Antonio Benanti een witte wijn die zijn diepste geheimen pas na 15 jaar prijsgeeft! Geduld is een mooie deugd… Terre Nere - Etna Rosso Calderara 2017

Deze DOP Etna is een blend van 98% nerello mascalese en 2% nerello cappuccio. Heldere licht robijnrode kleur met transparante traanvorming. Fijne neus van rijpe kers, licht kruidig en wat rokerig, beetje aards. Veel rijp rood fruit voor een wijn die 18 maanden vatrijping kreeg. Soepele structuur met minerale afdronk en nog lichtjes drogende tannine in de finale. Nog wat jong maar een

zeer mooie wijn met enorm potentieel. De Calderara wijngaard van 2,7ha ligt op een hoogte van ca. 850 meter met meer dan 50 jaar oude stokken. Pietradolce - Etna Rosso Contrada da Rampante 2016

100% nerello mascalese uit de Contrada Rampante in Solicchiata op de noordflank van de Etna. Pre-phylloxerastokken van 80 tot 90 jaar oud op een stenige bodem met vulkanisch zand. Lichte kleurintensiteit, helder en transparant robijnrood met lichte traanvorming. Geschakeerde geur met kers en geplette aardbei. Na walsen rijpere, rode fruittoetsen en een fijne kruidigheid, aangename crispy zuren en subtiel mineraal in de afdronk. Topcru op basis van 100% nerello mascalese waarbij de 15% alcohol absoluut niet opvalt en perfect wordt afgedekt door het mooie gerijpte fruit. Michel Terlinck Nationaal Ondervoorzitter

Girolamo Russo - Etna rosso Feudo 2016

100% nerello mascalese. Licht intens met kleine evolutie in de rand, en een opvallend mooie schittering. Complexe zuivere geur met zeer rijp rood fruit, tabak en een kruidenkorfje. Mooi evenwicht in de mond met

frisse zuren, gerijpte tannine, verweven hout en middellange afdronk. Een typevoorbeeld voor deze druif. Girolamo Russo - Etna rosso San Lorenzo 2016

97% nerello mascalese en 3% nerello capuccio. Zeer oude wijngaard op 730 tot 780m, noordoostelijke ligging, 20 maand rijping op eikenvaten. Licht intense kleur met granaat in de rand, mooi briljant. Zuivere geur met diepe intensiteit, licht gestoofd rood fruit (kers, aardbei), tabak, chocolade, met een zwoele kruidigheid van tijm, laurier en struikgewas, aangenaam mineraal door de jonge lava die zich hoger op de vulkaan bevindt. Enorme mondvulling van rijpe tannine, ruggengraat van zuren, complexiteit en diepgang. Franchetti – Etna rosso Contrada R 2017

R staat voor de wijngaard Contrada Rampante die zeer hoog ligt (900m) met een bodem van jonge lava. De nerello mascalese staat er voor 50 à 60% op niet-geënte stokken. Licht intense kleur met paarse rand en schitterende reflectie. Diep intense geur met veel rood fruit en wat zwart fruit, gerookte toets met zachte kruiden (rozemarijn), zoethout en roostergeuren. Zeer mooie balans tussen tannine, zuren en molligheid en een lange afdronk, complexe en intense wijn.

Peter Doomen Nationaal Wijnmeester

Franchetti - Etna rosso Contrada R 2017

Aroma's van kriekenpit en tijm. Fluwelige textuur met finesse en een mooie afdronk. Op dronk maar kan zeker nog jaren mee. Pietradolce - Etna rosso Contrada da Rampante 2016

Zeer geurige wijn met de herkenbare aroma's van nerello: krieken en kruiden. Mooie structuur en erg lang in de mond, alleen nog veel te jong. Benanti - Etna Bianco Superiore "Pietra Marina" 2013

Een gerijpte witte wijn met een complex aroma van amandel en abrikoos. Rijp in de mond met een zekere molligheid, maar goed ondersteund door zuren.

OP DE PROEFTAFELS Benanti

Etna Bianco 2017 - Etna Bianco Contrada Cavaliere 2017 - Etna Bianco Superiore Pietra Marina 2013 - Etna Rosato 2018 - Terre Siciliane Nerello Cappuccio 2016 - Etna Rosso 2016 - Etna Rosso Contrada Monte Serra 2016 - Etna Rosso Rovittello 2014 - Etna Rosso Serra della Contessa 2014 (Swaffou, Vorselaar) Girolamo Russo

Etna bianco Nerina 2017 - Etna rosato 2017 - Etna rosso Feudo 2016 - Etna rosso Feudo di Mezzo 2016 - Etna rosso San Lorenzo 2016 (Viniamo, Maasmechelen) I Custodi delle Vigne dell’ Etna

Etna rosso Aetneus 2011 & 2012 - Etna rosso Pistus 2016 - Etna rosato Alnus 2017 - Etna bianco Ante 2017 - Sicilia IGP Vinujanco 2015 Vini Franchetti

Terre Siciliana IGP Passobianco 2017 – Etna rosso Passorosso 2016 – Etna rosso Contrada C 2017- Etna rosso Contrada R 2017 – Terre Siciliana Franchetti 2016 (Boutique Barrique, Brasschaat) Cottanera

Etna bianco 2018 - Etna bianco Contrada Calderara 2016 Etna rosato 2018 - Etna rosso Contrada Diciasette Salme 2017 - Etna rosso Contrada Feudo di Mezzo 2015 Ciro Biondi

Etna rosso Outis 2017 – Etna rosso Cisterna Fuori 2017 – Etna bianco Pianta 2017 Frank Cornelissen

Terre Siciliane MunJebel bianco 2017 - Terre Siciliane Susucaru rosso 2017 - Terre Siciliane MunJebel rosso 2017 - Terre Siciliane MunJebel Rosso le Vigne Alte 2016 - Terre Siciliane MunJebel Rosso Campo Re 2016 - Terre Siciliane Magma 2016 (Licata, Diepenbeek) Tenuta delle Terre Nere

Etna bianco Calderara 2017 - Etna rosato 2018 - Etna rosso 2017 - Etna rosso Calderara 2017 - Etna rosso Santo Spirito 2017 - Etna rosso Moganazzi 2017 (Licata, Diepenbeek) Pietradolce

Etna bianco 2018 - Etna bianco Archineri 2018 - Etna rosato 2017 - Etna rosso Archineri 2016 - Etna rosso Contrada Rampante 2016 - Etna rosso Contrada S. Spirito 2016 Etna rosso Vigna Barbagalli 2016 (Wine Art, Mol)

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

"WIJN IS EEN SOCIAAL MEDIUM"

K R I S T EL B A L C A EN C o m m a n d e r ij C a u d a l i e Fo t o's M ar c - P i e t e r D e v o s

INTERVIEW MET SIMONNE WELLEKENS, WINE LADY OF THE YEAR 2019 In maart 2019 werd in Flanders Expo de nieuwe editie van het culinaire jaarboek Foodprint voorgesteld. Traditioneel worden daarbij ook de nieuwe Sommelier of the Year en de Wine Lady of the Year bekendgemaakt. Ik mocht de fakkel doorgeven aan niemand minder dan Simonne Wellekens, wijnjournaliste, wijndocente en één van de sterke Vlaamse wijndames die mee de weg geplaveid heeft voor vrouwen in wijn.

Dag Simonne. Om met de deur in huis te vallen: wat vind je het leukst aan wijnjournalistiek? SW: Het contact met wijnbouwers en handelaars. Bij wijnbouwers doe je veel technische informatie op. Je ziet ook hun eigen touch en de veranderingen in de loop der jaren. Het helpt als je aan je naam "journaliste" kan toevoegen, want anders geraak je niet zomaar overal binnen. En door mijn commentaren over wijn in de pers heb ik ook een goeie band met de wijnhandelaars opgebouwd.

Geef je ook vernietigende commentaar over hun wijnen? SW: Ik schrijf niet over wijnen die ik slecht vind, want dat vind ik niet correct ten opzichte van de handelaars en de wijnbouwers. Maar ik heb wel categorieën natuurlijk. Ik hoor van mensen die me goed kennen dat ze tussen de regels kunnen lezen wat ik bedoel. Je moet je beoordeling goed verwoorden zodat je lezers begrijpen waarom een wijn bijvoorbeeld minder hoog scoort. En vooral correct blijven. Dat vind ik persoonlijk heel belangrijk. Ik heb mijn vertrouwensrelaties opgebouwd doorheen de jaren door correct en eerlijk te blijven.

Hoelang ben je al met wijn bezig? SW: Sinds 1980. Iemand organiseerde toen een wijncursus en vroeg of ik geïnteresseerd was. Ik dacht: "Ah ja, want dat is een onderwerp waarover veel gepraat wordt. Dan kan ik meepraten.” Wijn is echt een sociaal medium (lacht).” Dat was de start, en het is altijd maar erger geworden.

Was het moeilijk, als vrouw in de wijnwereld? SW: Op dat moment wel. Niet zozeer in het prille begin, maar als je je begint te profileren en je wil wat meer doen, dan begint het, hé. In het

jaar 2000 heb ik de stap gezet naar professioneel met wijn bezig zijn, en dan beginnen ze je te bekijken: wat is dat voor iemand; wat komt die hier doen? Collega’s uit die tijd hebben me dikwijls gezegd: "Je bent niet assertief genoeg voor de wijnwereld.” Ieder zijn karakter natuurlijk. Ik wou gewoon veel weten over wijn, en daarin groeien. Bij persreizen en dergelijke was ik ook vaak de enige dame in het gezelschap. Dat is wel veranderd omdat er nu meer vrouwen met wijn bezig zijn. Organisatoren trekken ook gericht vrouwen aan. Maar in mijn tijd, menslief. Het heeft jaren geduurd vooraleer men toegaf: “ze is misschien toch wel iets waard.”

Is de wijnwereld doorheen de jaren sterk veranderd? SW: Enorm. Toen ik begon was dat nog de klassieke wereld. Op vlak van wijnbouw werd naar niet veel gekeken. Enkele regeltjes werden gevolgd, maar voor de rest dacht men niet verder na. De moderne oenologie heeft veel veranderd: nieuwe technieken, nieuwe mogelijkheden, en ik ben daarin meegegroeid. Da's heel tof, uiteraard. Maar je moet ook meewillen. En dat vraagt energie en tijd.

Het vraagt ook zelfvertrouwen. Je niet snel geïntimideerd voelen. SW: Absoluut. Dankzij een Italiaanse vriendin kon ik deelnemen aan concours in het buitenland, zoals de “Anteprima” in Italië en “Sicilia en primeur”. In Sicilië verliep dat zo: we zaten allemaal aan tafeltjes voor een podium van sommeliers, oenologen en leden van het consortium. Men ging dan de lijst af van alle journalisten in de zaal en wees iemand aan om commentaar te geven. Ik was de enige uit “Belgio”, dus ik had iedere keer van de riem, ook al konden ze mijn naam met moeite uitspreken. Dan mocht ik voor de hele zaal gaan vertellen wat ik van de wijnen vond.

overal, met wie je ervaringen uitwisselt. Je voelt de verschillen in ideeën en je relativeert. Dat is fantastisch leerrijk. Daar leer je je beroep.

Bij de uitreiking van de Wine Lady of the Year trofee zei je: wijn is subjectief. Dat is ook één van mijn stokpaardjes. Maar er zijn niet veel wijnjournalisten en sommeliers die dat durven zeggen. SW: Men kraamt van alles uit over wijn en verkondigt zogezegd de echte waarheid, maar dat is niet altijd zo. Wijn proeven is zo wisselvallig. Ik ben zeker als je vandaag tien wijnen proeft en je doet dezelfde degustatie twee dagen later, dat je een ander resultaat bekomt. Ik heb daar ook geen probleem mee. Er zijn maar een paar objectieve criteria waarop je je kan baseren, en de rest is randinformatie. Je moet er nog iets over kunnen schrijven natuurlijk (lacht).

En dat doe je dan gewoon.

Heb je doorheen de jaren wijndrinkers en hun voorkeuren zien veranderen?

SW: Op dat moment heb je zoveel adrenaline dat je het gewoon doet (lacht). Dat zijn zo’n rijke ervaringen. Ik werd ook vaak op persreizen uitgenodigd vanuit het buitenland, meestal als enige Belg. Zo leer je collega’s kennen van

SW: Het publiek is jonger geworden. En ik vind het fantastisch dat steeds meer wijnliefhebbers kritisch gaan proeven, vragen stellen, willen weten wat ze drinken. Dat vind ik een zeer positieve evolutie. Want wijn is niet zoals pils drinken, hé. Wijn is cultuur, en we moeten dat ook cultiveren.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

Twee Wine Ladies of The Year zij aan zij: Simonne Wellekens (2019, links) en Kristel Balcaen (2018, rechts) Wat is voor jou schoonheid in wijn? SW: Wanneer ik een wijn proef die zo mooi in balans is, dat ik erover kan blijven praten. Dat is voor mij schoonheid in wijn.

Is er zo’n bijzonder mooie wijn, die je je nog perfect herinnert? SW: Een wijn die ik van mijn man gekregen had voor mijn verjaardag. Ik was totaal verrast. Een magnum Vega Sicilia Unico 1999. Ik zal dat nooit vergeten: we begonnen ’s middags om halftwee met een glas, en tegen de avond was de fles leeg. Zoveel geld voor die wijn, maar we hebben daar niet bij stilgestaan. Die was zo lekker, zo mooi, dus we hebben gewoon genoten. Je moet natuurlijk wel dat geld eraan willen geven...

Belandt wijn bij jou soms in de gootsteen? SW: Dat gebeurt. Ik proef natuurlijk veel wijnen om een artikel te maken voor kranten. Sommige flessen kunnen echt niet door de beugel, zijn echt niet goed. Dat is gewoon geen wijn meer. Als een wijn flets is, geen inhoud heeft, geen evenwicht, geen concentratie, dan vind ik het niet de moeite waard om die te drinken.

Als je naar je carrière kijkt, waarop ben je tot nu toe het meest trots? SW: Dat ik veel mensen wegwijs heb kunnen maken in wijn. Want leren proeven is niet eenvoudig. Ik krijg nog regelmatig de feedback:

"Je lessen, die waren toch wel top." Daar ben ik fier op, dat ik dat heb kunnen doen. Dat ik zoveel mensen heb kunnen prikkelen zodat ze meer interesse in wijn kregen.

Veel wijnliefhebbers schrijven hun bevindingen op wijnblogs of in apps. Maakt dat klassieke wijnjournalistiek overbodig? SW: Ik vind dat niet. Je moet die twee afzonderlijk bekijken. Ik hoop dat mensen die aan journalistiek doen toch nog hun werk doen. Niet alles klakkeloos neerpennen. Feiten checken. Dat gebeurt niet altijd, maar soit.

Hecht je veel waarde aan dit soort ratings? SW: Ik vind die risicovol. Ik hecht daar minder waarde aan. Ik wil zelf proeven en mijn eigen oordeel vormen. Ik ga ook nooit een quotering geven die gebaseerd is op andere quoteringen, of een wijn beschrijven die ik zelf niet geproefd heb.

Maar dat gebeurt wel. SW: Ja, dat zie je veel. Dat is een probleem.

Hoeveel wijnen proef je gemiddeld per jaar? SW: Oei, da's moeilijk. Ik ging vroeger soms de rhônewijnen proeven, en dat waren er ongeveer 1000 op één week. Alle appellaties. Er waren veel jaren waar ik zeker meer dan 1000 wijnen proefde. Op school gaf ik twee avonden les, met 12 wijnen per les, dan zit je al snel aan 1000.

ces. Waarom daar zoveel tralala rond maken? Waar ik niet wild van ben is de nieuwe rage met veganistische wijnen. Ik vind dat te vergezocht. Waarom zou eiwit om wijn te klaren niet natuurlijk zijn? Omdat het van een kip komt?

En natuurwijnen in sterrenrestaurants?

Hoe hou je daar voor jezelf maat in? Heb je regels of principes om jezelf daarin te beschermen?

SW: Dat vind ik puur hype.

SW: Systematisch uitspuwen. Ik heb ook altijd mijn spuwbakje bij. In de jaren dat we aan de supermarktgidsen werkten proefden we soms 60 wijnen op een dag, in twee proefsessies. Als je niet spuwt, dan gaat dat echt niet. Daar hou ik mij heel strikt aan.

Een hype die binnenkort overwaait?

En naast de vele wijnactiviteiten verzamel je ook nog wijn?

SW: Ik hoop het. Want sommeliers die zich alleen daarop toespitsen, dat vind ik fout. Ik begrijp dat een bepaald publiek daarnaar vraagt, maar je mag ook de anderen niet afschrijven.

SW: Ja (zucht). Dat is een pest eigenlijk. Het gebeurt zo vaak: “Oh, da’s lekker; daar wil ik toch graag enkele flesjes van.” Ik kan daar niet aan weerstaan, da’s verschrikkelijk (lacht).

Wat met Belgische wijnen. Heb je daar sympathie voor?

Koop je ook vaak speciale wijnen, die je bewaart voor een bijzondere gelegenheid? SW: Minder en minder. Ik heb nu in de kelder nog wat lijken liggen die niet opraken. Deze zomer ga ik nog eens grote kuis houden. Dan zegt mijn man: moeten we nu weer al die oude wijnen proeven?

Je mag me gerust bellen, hé. SW: (lacht) Ja, verschillende van die oude wijnen zullen niet meer goed zijn, maar ik ga ze niet wegkieperen zonder ze te proeven. Je weet maar nooit.

Durven vrienden bij jou nog langskomen met een fles wijn? SW: Jazeker. Vaak om mijn mening te weten. Dat is geen probleem. Ze weten dat ik hen niet ga afschrikken.

SW: Zeker, omdat ik vind dat ze een serieuze inspanning doen om iets waardevols te brengen. Ik heb veel sympathie voor wijnbouwers die niet zomaar om den brode wijn maken, maar het ernstig nemen. Belgische wijn zal waarschijnlijk altijd marginaal blijven: we zijn een klein land met een wisselvallig klimaat. Maar onze wijnbouwers passen zich aan de omstandigheden aan.

Heb je favoriete producenten onder de Belgen? SW: Nee, nee (lacht). Maar eigenlijk ben ik wel fan van Aldeneyck. Omdat ik dat een heel goeie wijnmaker vind. Hij pakt het heel ernstig aan.

Heb je een favoriet wijnland? Of druivenras? SW: Niet direct. Ik heb in ieder land wel iets waarvan ik hou. Ik heb ook heel veel soorten wijnen in de kelder liggen. Als ik iets lekker vind, koop ik dat. Of het nu uit Portugal is of uit Italië of Spanje, dat maakt niet uit. Ik hou enorm van touriga nacional, nebbiolo, barbera. Oei, dit wordt een lange lijst (lacht). En ook Zuid-Afrikaanse bordeauxblends: cabernet, merlot, petit verdot.

Zie je potentieel voor wijntoerisme in België?

Welk wijnland heb je het vaakst bezocht?

Kan je nog gewoon genieten van wijn of zit er toch altijd een analyserend stemmetje in je hoofd?

SW: Italië, maar dat is eerder toeval. Ik ben jaren geleden bevriend geworden met een Italiaanse collega die voor Decanter schrijft en persreizen organiseert voor consortia. Via haar heb ik heel Italië kunnen bezoeken. En met een groepje uit de tijd van de wijncursus trekken we daar ook vaak naartoe. Dikwijls Piemonte, maar dit keer bezoeken we Montefalco, in Umbrië. Daar zitten ook veel jonge wijnbouwers die van sagrantino iets moois proberen te maken. Niet evident, want het is een moeilijke druif.

Hoe sta je tegenover biologische, biodynamische en natuurwijn? SW: Dat is een eeuwige discussie natuurlijk. Eerst en vooral zit de terminologie vaak fout, wat jammer is. De term "biowijn" bijvoorbeeld is niet juist. “Wijn van biologische teelt” dan weer wel. Wijn is sowieso een natuurlijk product, want het is het resultaat van een natuurlijke pro-

SW: België kan dat zeker: we hebben een rijke gastronomische cultuur en mooie streekproducten. We moeten onze streekproducten daarbij ook uitspelen.

SW: Je proeft natuurlijk altijd. Maar ik kan toch echt wel genieten van een mooie, lekkere wijn. Als er vrienden langskomen en we drinken wijn, da's gewoon om van te genieten. Verder gaat dat niet.

Super. Simonne, enorm bedankt voor dit interview. SW: Graag gedaan! (lacht)

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

RIBERA DEL DUERO

PIER R E PA U L S TA C A N O V C o m m a n d e r ij G e n t Proefnotities Peter Kok e n G o m a ar L a ur e y n s

Het landschap in Soria

Het blijft een paradox dat zoveel wijngebieden naar water genoemd worden, zijnde de rivieren die erdoor stromen. Niet anders met de Duero, samen met de Ebro, één van de twee rivieren die bepalend zijn voor het wijnlandschap in de noordelijke helft van Spanje. Daar waar de Ebro oostwaarts La Rioja, Navarra, Aragon en Catalonië bevloeit, bevindt de Duero zich in Spanje volledig in Castilla y León. Daarna vormt ze eventjes de grens met Portugal om dan westwaarts onder de naam 'Douro' richting Porto en Atlantische Oceaan te vloeien.

ibera del Duero is slechts één van de wijngebieden in het stroombekken van de Duero: stroomafwaarts vinden we nog Rueda, Toro, Tierra del Vino de Zamora en Arribes (langs de grens met Portugal). Langs zijrivieren vinden we onder meer Cigales en Arlanza.

De herkomstbenaming Ribera del Duero is echter wel de enige die haar naam verbonden heeft aan de rivier - althans in Spanje, want in Portugal zijn er natuurlijk ook de dourowijnen, maar dat is een ander verhaal. Zoals overal in Spanje gaat wijnbouw in Ribera del Duero eeuwen terug.

Er wordt sinds de 19de eeuw met Vega Sicilia één van de absolute icoonwijnen in Spanje (en daarbuiten) geproduceerd. Toch is de herkomstbenaming pas in 1982 afgebakend en gereglementeerd.

STEILE OPGANG Sedert de erkenning van de DO (Denominación de Origen) kende Ribera del Duero een steile opgang. Kwalitatief scoorde de appellatie van in het begin sterk, met vaandeldragers als Protos, Tinto Pesquera en natuurlijk Vega Sicilia. Ook de cijfers spreken boekdelen: momenteel staan er 22.000ha wijngaard geregistreerd, meer dan een verdrievoudiging in vergelijking met de beginjaren. Het aantal producenten steeg in dezelfde periode van een twintigtal tot bijna 300 op heden. Daarvan zijn er velen die voordien hun oogst aan grotere wijnhuizen verkochten en voor eigen rekening begonnen zijn. Daarnaast zijn er ook investeerders van buitenaf die mee de groei verklaren.

Wijngaard Jaros Het herkomstgebied strekt zich uit over 115 kilometer langs de beide oevers van de Duero. Hierbij doorkruist het vier provincies. Daarvan neemt Burgos bijna 75% van de aanplant voor zijn rekening, Valladolid zo’n 20%, Soria ongeveer 5% en Segovia net geen 1%. De DO bevindt zich op het grote noordelijke plateau van het Iberisch schiereiland, gevormd door een oude afgetopte sokkel en gedeeltelijk bedekt met afzettingen van zand en klei, afgewisseld met lagen kalksteen en mergel. Het stroombekken heeft door erosie horizontale niveaus gecreëerd, resulterend in een zacht glooiend landschap. De hoogte varieert van 750 tot 850 meter in de valleien en tot meer dan 900 meter op de heuveltoppen.

evenwicht tussen alcohol, tannine en zuren. Zowel jonge, eenvoudige wijnen, als wijnen met een hoog bewaarpotentieel zijn hiermee mogelijk. In de wijngaard is de druif echter gevoelig voor schimmels, ziektes, extreme droogte en warmte. Tempranillo is toegelaten in 28 Spaanse DO's en belangrijk in 12 daarvan. Andere synoniemen zijn: cencibel, tinto de madrid, tinto de toro, ull de llebre ('hazenoog'), tinta roriz, aragonez, …

Klimatologisch hebben we hier te maken met een sterk continentaal georiënteerd, mediterraan klimaat: een lage regenval (400-600 mm per jaar), droge zomers en lange, strenge winters. Doorheen de seizoenen zijn er sterke temperatuurverschillen tussen dag en nacht, wat de rijping van druiven trager doet verlopen en voldoende aciditeit bewaart.

Tinto fino vertegenwoordigt 96% van de totale aanplant in Ribera del Duero. Daarnaast is er de lokale witte albillo en ook wat garnacha. Albillo is aromatisch een vrij neutrale druif die zachtheid toevoegt aan de blends. Het meest opvallend is echter de aanwezigheid van de Bordelese cabernet sauvignon, merlot en malbec. Hoewel ze amper een paar percent van de aanplant vertegenwoordigen, blijven ze ook historisch belangrijk. Ze werden in de 19de eeuw geïntroduceerd toen de Bordelese wijnhandelaars zich in Spanje kwamen bevoorraden tijdens de phylloxera-crisis. Daar-

TINTO FINO, TINTA DEL PAÍS OF TEMPRANILLO Dé druif in Ribera del Duero is tinto fino of tinta del país, zoals tempranillo hier genoemd wordt. Deze is oorspronkelijk afkomstig uit Rioja, maar voelt zich hier duidelijk in zijn sas. Het is een vroegrijpend druivenras ('temprano' = vroeg) dat zich goed aanpast aan de omgeving. Voor wijnmakers vormt het veelzijdig basismateriaal, met een mooi

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

Pago de los Capellanes

Geproefd Cepa 21 - HITO Rosado 2017

100% tinto fino. De wijngaard is op het noorden gericht en heeft een klei- en kalkbodem die bezaaid is met keien. De rosé komt van het lager gelegen gedeelte van de wijngaard – op 725 tot 750 meter hoogte – waar het vochtiger is en de rendementen hoger zijn (al waren die in 2017 na vorstschade een stuk lager dan normaal). De vinificatie gebeurt in inox met temperatuurcontrole. De frisheid wordt verzekerd door een blokkering van de malolactische omzetting. Rosé komt niet vaak aan bod in de commanderij, maar we herkennen een heldere, zalmroze wijn met een glanzende spiegel, fruitig (sinaasappel, pompelmoes, snoepjesgoed) zonder verdere complexiteit, zoals verwacht bij instaprosé. De wijn vertoont voldoende textuur, frisse zuren ondersteund door enige molligheid. Ideaal voor bij een frisse salade op een zomerse dag. 13,2/20 - € 7,20 (www.decantalo.com) Pago de los Capellanes - Joven roble 2016

De Joven roble uit 2016 is voor 100% van tinto fino gemaakt, afkomstig van de wijngaard Santa Gadea, nabij Mambrilla, op 840 m hoogte. De stokken zijn er 25 jaar oud. De most ondergaat 6 dagen maceratie op 12°C alvorens de start van de alcoholische gisting. De klassieke vinificatie wordt ge-

volgd door 5 maanden rijping in vaten van Franse eik (300 liter). De wijn kleurt dieprood met nog steeds een jeugdige, paarse rand. Ook de tranen zijn veelvuldig en gekleurd. Opnieuw ruiken we sinaasappel, naast peper, vanille en waarneembaar hout. In de aanzet brengt een zachtheid eerst het fruit op de voorgrond, direct gevolgd door fijne zuren en zachte tannine die zorgen voor balans. Toch blijft de krachtige indruk bepalend. De wijn kent een middellange afdronk, met een kracht die bijblijft, waardoor foodpairing met barbecuevlees geen probleem mag zijn. 14,5/20 - € 12,89 (www.young-charly.com) Bodegas Reyes - Teófilo Reyes Crianza 2015

Deze wijn van 100% tinto fino is afkomstig van wijngaarden op 750 à 920 m met een klei- en kalkbodem. De vinificatie gebeurt in inox met temperatuurcontrole. Met een rijping van 15 maanden op houten vaten van Amerikaanse en Franse eik, is deze wijn technisch een 'crianza', hoewel hij officieel als een gewone 'cosecha' staat geregistreerd. Een nog intenser gekleurde donkerrode wijn met jeugdige paarse rand. De geur voelt zonnig aan met toetsen van sinaasappel en rood fruit, waartussen een vegetarisch puntje. Licht tertiaire toetsen (grafiet, leder) en geroosterde

(chocolade, koffie) elementen vergroten de complexiteit. De afdronk is niet alleen lang, maar zonnig en warm. 14,2/20 - € 20,98 (www.labuenavida.be) Viñas del Jaro Jaros 2014

De Jaros 2014 bestaat voor 85% uit tinto fino, 9% cabernet sauvignon en 6% merlot, waarvoor de stokken werden aangeplant tussen 1974 en 2000. De bodem is er een van klei en kalk met keien, opgebouwd in zacht glooiende terrassen. Na 4 dagen koude maceratie duurt de alcoholische gisting 12 dagen. De rijping gedurende 17 maanden gebeurt op vaten van Franse eik (300 liter) van een 1ste, 2de & 3de wijn. Intens kersenrood. De kleur laat zich eveneens opmerken in de tranen. De spiegel toont zich schitterend. Na een uitbundige eerste kennismaking, verrast de ingetogenheid van de geur. Opnieuw nemen we iets groens waar in het ditmaal zwarte fruit (donkere kersen, bramen). De geur ontwikkelt verder met caramel, chocolade, hout, ‘After Eight’, grafiet, zoethout en vlier en neigt naar hoe we merlot kennen. We proeven een stevig gestructureerde wijn met veel tannine, waardoor het even duurt voor we de zuren gewaarworden. Toch blijft de wijn evenwichtig en mondvullend, waarbij de chocoladetoets nog even komt pieken. De afdronk is meer dan gemiddeld. Deze wijn

past uitstekend bij eendenborst. 15,0/20 - € 17,75 (www.alhambra.be) Grupo Pesquera - Tinto Pesquera Reserva 2012

De Tinto Pesquera Reserva 2012 is voor 100% tinto fino, afkomstig van 35 à 40 jaar oude stokken. De wijngaard in Pesquera de Duero (+800 m) heeft een bodem van klei en kiezels, gericht op het Zuiden. Over de vinificatie laat het huis niets los, maar zoals het een reserva betaamt, rijpt hij eerst 2 jaar in vaten van Amerikaanse eik en daarna nog 1 jaar op fles alvorens op de markt te komen. De kleur is geconcentreerd, donkerrood. De lagering op Spaanse eik en de veroudering (2012) dragen bij aan de complexe geur van zoetig fruit (rijpe bessen), zoethout, gebrand, kruiden en specerijen. De tannine is nog stevig. De rijpheid wordt geprononceerd door alcohol. De aciditeit is laag en dit gaat ten koste van de algemene balans en structuur. De lange afdronk maakt dan weer het een en ander goed. De wijn is beter dan de Reyes en heeft meer fruit dan de Jaros. Het is geen binnenkoppertje, maar vraagt wel om aandacht. 15,3/20 - € 29,28 (www.young-charly.com) Viñas del Jaro Chafandín 2014

In contrast met de Jaros van hetzelfde huis (zie boven) is dit een

monocépage van 100% tinto fino. De druiven zijn afkomstig van een specifiek perceel van 5ha in 'El Quiñón', gekenmerkt door een arme kalkbodem met keien en een laag rendement van 25 à 30 hl/ha. De gisting en maceratie duren in totaal 28 dagen, waarna de wijn 21 maanden op nieuwe Franse eik rijpt. De wijn kleurt donkerrobijnrood met paars aan de rand en heeft dikke tranen. In de neus vinden we een gedoseerde complexiteit met ceder, tabak, peper en onderbos. Pas na walsen duikt het rode en zwarte fruit op. De aanzet is vol. Het fruit voelt mollig (rijp) aan. Er komen nu ook geroosterde toetsen, omhuld door rijpe tannine en edele zuren. Een jonge sappigheid wordt verder benadrukt door de schakering. Er is nog tijd nodig vooraleer alle componenten gaan versmelten. De lange afdronk verraadt het potentieel. Toch is de wijn nu reeds zeer lekker en tevens herkenbaar voor de appellatie. 16,2/20 - € 31,54 (www.alhambra.be) Dominio de Atauta 2014

De Dominio de Atauta is gemaakt met 100% tinto fino, afkomstig van niet-geënte, prephylloxera wijnstokken (100 tot 140 jaar oud), uit wijngaarden rond 1000 meter hoogte, met uiterst lage rendementen (20hl/ha). De wijn rijpt 16 maanden in vaten van Franse eik, waarvan 40% nieuwe eik.

De wijn is donkerrood met een waterige rand en een schitterende spiegel. Beperkt aroma: voornamelijk zwart fruit en cacao. De smaak lijkt interessanter, geen zuiderse geweldenaar, maar weelderigezachtheid. Het is een ruwe schoonheid die nog tot bloei moet komen met veel frisheid door de dunne schil. De gepolijste tannine wordt ondersteund door de aciditeit. De afdronk is lang en veelbelovend. Opnieuw te proeven over 5 jaar. 16,0/20 - € 28,30 (www.xpertvinum.be) Hacienda Monasterio 2015

De samenstelling van deze 'cosecha' (het domein produceert ook een 'reserva' en een 'reserva especial') is 80% tinto fino, 10% cabernet sauvignon en 10% merlot. Lage rendementen van 25hl/ha. De maceratie (met temperatuurcontrole) duurt in totaal 28 dagen. De rijping gedurende 17 maanden vindt plaats op vaten van Franse eik (Allier), waarvan 30% nieuw. De wijn is intens robijnrood met donkergekleurde tranen. Naast het fruit (kersen) ruiken we veel kruidigheid aangevuld met bloemen, toetsen van grafiet en eucalyptus. De ronde aanzet wordt ondersteund door fijne zuren en tannine die voor balans zorgen. Na de bovengemiddelde afdronk blijven elegante aroma’s aanwezig. De nieuwe eik is niet dominant, wat het fruit duidelijker op de voorgrond brengt en een bordeauximpressie oproept. 16,6/20 - € 35,21 (www.cavesdefrance.be) Aalto 2015

De Aalto 2015 is gemaakt van 100% tinto fino afkomstig van 40 tot 80 jaar oude stokken verspreid over 7 dorpen in Burgos en 2 in Valladolid. De rijping duurde 16 maanden in Franse en Amerikaanse eikenvaten, waarvan 50% nieuwe. Donkerrood met paarse tranen, hoge viscositeit. Aanvankelijk enkel een zachte fruitgeur, maar na walsen komt er volop donker fruit alsook kruidigheid (rozemarijn), ‘Mon Chéri’ en eucalyptus. De aanzet is krachtig, gevolgd door een sappige indruk waarbij de smaakcomponenten nog dienen te versmelten. Gefractioneerd dus, maar alles is er: een ‘blockbuster’, met een te verwachten lange afdronk voor deze nog jonge wijn. 16,8/20 - € 37,95 (www.adbibendum.be)

naast maken de druivenrassen sinds jaar en dag deel uit van de aanplant op Vega Sicilia. Om die reden konden ze niet genegeerd worden bij de opstelling van het lastenboek van de DO en verwierven ze een plaats tussen de toegelaten druivenrassen.

ROSÉ? Ribera del Duero is vooral bekend om zijn rode wijnen, maar ook roséwijnen kunnen een aanspraak maken op de herkomstbenaming. In de beginjaren van de appellatie besloeg rosé zo’n 20% van de Ribera del Duero. Dit is nu nauwelijks nog 2%, maar in absolute cijfers zijn dat nog altijd een paar miljoen flessen. De rosé moet minstens 50% tinto fino bevatten, aangevuld met cabernet sauvignon, merlot, malbec, garnacha tinta en/of albillo. Voor rode wijnen dient er minstens 75% tinto fino gebruikt te worden en het totaal van tinto fino, cabernet sauvignon, merlot en/of malbec moet minstens 95% bedragen. Dat betekent dat garnacha tinta en/of albilllo maximaal 5% mogen bijdragen.

CLASSIFICATIE RODE WIJNEN Zoals in andere Spaanse wijnregio’s kunnen wijnen in Ribera del Duero geklasseerd worden op basis van de tijd die ze rijpen alvorens op de markt gebracht te worden: • Crianza: minimum 2 jaar rijping, waarvan minstens 12 maanden op vat. • Reserva: minimum 3 jaar rijping, waarvan minimum 12 maanden op vat. • Gran Reserva: minimum 5 jaar rijping, waarvan minimum 24 maanden op vat. • Cosecha: geen vereisten hieronder vallen ook ‘joven’ (jong), ‘roble’ (eik) benamingen; meer en meer topwijnen kiezen voor deze classificatie.

ENKELE BODEGA’S In zijn relatief jonge geschiedenis heeft de DO Ribera del Duero een explosie gekend in het aantal bodega’s. In die hele verscheidenheid valt wel op dat sommige van de jongere domeinen (bv. Cepa 21, Aalto)

persoonlijke banden hebben met historische figuren of wijnhuizen, er van buiten de regio wordt geïnvesteerd (bv. Viñas del Jaro, Hacienda Monasterio) en sommige domeinen van pioniers opgaan in grotere groepen (bv. Bodegas Reyes, Dominio de Atauta). Maar het werkt ook in de andere richting: domeinen uit Ribera del Duero verleggen eveneens hun werkterrein naar andere wijngebieden (bv. Pago de los Capellanes, Grupo Pesquera).

Cepa 21 Cepa 21 werd als wijnhuis voor de 21ste eeuw opgericht in 2007 door de derde generatie van de familie Moro. De familie verdiende haar wijnsporen in Bodegas Emilio Moro. Dit wijnhuis hield als één van de eerste domeinen in de regio de traditionele benamingen 'crianza', 'reserva' ... voor bekeken. Ze bottelden alle wijnen als 'cosecha', ook de topcuvées. Daar waar het moederschip in Pesquera de Duero gevestigd is, liggen de 50ha eigen wijngaarden van Cepa 21. De wijnstokken werden geënt op oude wijnstokken van het familiedomein. De hypermoderne installaties – compleet met bezoekerscentrum en restaurant – bevinden zich wat meer stroomopwaarts, nabij Castrillo de Duero.

Pago de los Capellanes Pago de los Capellanes is het domein van Paco Rodero en Conchita Villa, die na een carrière in het bedrijfsleven in 1996 in de wijnbouw stapten. Vertrekkend van gronden in familiaal bezit, breidden ze geleidelijk aan uit tot 100ha eigen wijngaarden. De gemiddelde leeftijd van de wijnstokken is 30 jaar, met oudere stokken tot 80 jaar oud. Ook hier valt de moderne architectuur van de bodega nabij Pedrosa del Duero op. Daar waar het oorspronkelijke gebouw (1996) nog in traditionele stijl werd ontworpen, zorgde de dochter des huizes als jonge architecte voor een eigentijds ontwerp van de nieuwe gebouwen (2010). De familie Rodero heeft ook het domein O Luar do Sil in Valdeorras uit de grond gestampt, dat zich toelegt op witte wijnen.

Bodegas Reyes Teófilo Reyes was één van de meest gerespecteerde oenologen in Ribera del Duero en één van de pioniers van de appellatie. Hij stond aan de wieg van Protos, oorspronkelijk een coöperatieve en nog steeds een toonaangevend bedrijf in Ribera del Duero. Samen met Alejandro Fernández zette hij Tinto Pesquera op de kaart als één van de toppers in de regio én in Spanje (nog voor Ribera del Duero als herkomstbenaming erkend werd). In 1994,

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

toen hij bijna 70 was, zorgden zijn zonen voor een eigen domein, Bodega Reyes, in Peñafiel, waarvan het kasteel in een gestileerde vorm de etiketten van het domein siert. Teófilo Reyes overleed in 2016 op 94-jarige leeftijd. Bodegas Reyes is, samen met de 60ha eigen wijngaarden, sinds enkele jaren in handen van Zuazo Gastón, een wijnhuis uit Rioja.

Viñas del Jaro

Bodega Jaros

Dit domein in Pesquera de Duero werd in 2000 opgericht door nazaten van de Osborne-familie, actief in Jerez sinds de 18de eeuw. Het domein El Quiñón in Ribera del Duero was de eerste investering van de Compañía de Viñedos Iberian. De wijngaarden omvatten voornamelijk tinto fino (4ha), met ook wat merlot (2,5ha) en cabernet sauvignon (2,5ha). Binnen het klassiek opgebouwd gamma zijn Chafandín en Sed de Caná de topwijnen.

Grupo Pesquera

Bodega Tinto Pesquera

Alejandro Fernández is eerder een ondernemer dan een wijnbouwer. Hij was actief als verdeler van landbouwmachines alvorens zich in 1974 tot de wijnbouw te bekeren. Hij noemde zijn wijn simpelweg naar het stadje waaruit hij de wereld zou veroveren: Pesquera de Duero. Tinto Pesquera werd, met de hulp van Teófilo Reyes, een voltreffer en is nog altijd een klassieker. Intussen heeft Alejandro Fernández nog drie andere bodega’s uit de grond gestampt. Condado de Haza, ook in Ribera del Duero, is geconcipieerd naar het model van een bordeauxkasteel en moderner dan Tinto Pesquera. Daarnaast richtte hij Dehesa La Granja op, bekend voor zijn Vino de la Tierra de Castilla y León en ten slotte El Vinicolo in La Mancha. Telkens is tempranillo de voornaamste druif. In Peñafiel heeft onze ondernemende Alejandro een hotel en op drie van de vier domeinen is er een restaurant.

Dominio de Atauta

Dominio de Atuata

Dit domein ligt in het uiterste oosten van het herkomstgebied voor Ribera del Duero, in de Soria-provincie. Het werd in 1999 opgericht door de Madrileense wijnhandelaar Miguel Sánchez, die de Fransman Bertrand Sourdais als wijnmaker aantrok. Door de zanderige kleibodem en arme ondergrond van kalksteen heeft de phylloxera hier geen vat gekregen op de wijnstokken. Daardoor beschikt het domein over een areaal van voornamelijk prephylloxera wijnstokken, tot wel 150 jaar oud. Naast de 55ha eigen wijngaarden, heeft Dominio de Atauta 100ha in beheer. Sinds 2009 ging het domein over in handen van de Avanteselecta-groep, aanwezig in verschillende Spaanse wijnstreken. Met Almudena Alberca kwam een nieuwe wijnmaker aan het roer. Bertrand Sourdais is nog steeds actief in de regio met Bodegas Antidoto en Dominio de Es. Hij verdeelt zijn tijd over Ribera del Duero en het familiewijngoed Domaine de Pallus in Chinon (Loire, Frankrijk).

Hacienda Monasterio In 1990 richtte een groep Deense investeerders dit domein op. Zij trokken de eveneens Deense wijnmaker Peter Sisseck aan, die toen in Bordeaux werkzaam was. Hacienda Monasterio omvat nu 167ha, waarvan 108 aangeplant met wijnstokken. Het domein ligt in het Westen van de appellatie, op 730 à 790 meter hoogte. De huidige eigenaar is Carlos del Rio, een ondernemer uit Jerez, die van in het begin bij Hacienda Monasterio betrokken was. Carlos de la Fuente is de wijnmaker, in samenwerking met Peter Sisseck. Peter Sisseck stampte in 1995 zijn eigen project Dominio de Pingus uit de grond. Met Pingus produceert hij een van de moderne icoonwijnen van Spanje.

Hacienda Monasterio

Kelder Pago de los Capellanes Aalto 2015 Dit moderne domein in Pedrosa del Duero werd in 1999 opgericht door Mariano García en Javier Zaccagnini. Deze laatste was tot dan voorzitter van het 'Consejo Regulador' van de DO Ribera del Duero, waar hij begin jaren 90 was ingehuurd als crisismanager. Mariano García heeft een achtergrond als wijnmaker, en wat voor één! Van 1968 tot 1998 werkte hij als wijnmaker bij Vega Sicilia, hét historische domein in de regio. Vanaf 1978 heeft hij zijn eigen domein, Mauro, net buiten het

herkomstgebied voor Ribera del Duero. In 1997 begint hij met Bodega Maurodos in Toro. Dit alles ter illustratie dat de oprichters van Aalto met kennis van zaken begonnen aan hun ambitie om een absoluut topdomein uit te bouwen. Dankzij hun enorme voorkennis van het gebied kochten ze 130ha wijngaarden bij elkaar, verspreid over 200 percelen, in 9 dorpen. Er worden twee cuvées geproduceerd: Aalto en Aalto PS.

Mariano García en Javier Zaccagnini, Aalto

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

NATIONALE PROEVEN 2018 PE T ER D O O MEN Nationaal W ijn m e e s t e r FA NN Y D H O ND T C o m m a n d e r ij G e n t Fo t o's P e t e r D o o m e n

et geen 50 proevers waagden zich op zondag 18 november aan de Nationale Proeven. 23 zouden proberen een zilveren speld in de wacht te slepen (Meester-Wijnproever), 26 begeerden het gouden speldje van Grootmeester-Wijnproever. Slechts zes maakten hun ambities niet waar: twee bij de kandidaten Meester-Wijnproever, vier bij de kandidaten Grootmeester-Wijnproever. De theoretische vragen waren voor niemand het struikelblok: het was de wijnselectie die hen de das omdeed. Niet getreurd, blijven oefenen en volgend jaar opnieuw!

PLUIM Dat de vragen niet onmogelijk waren, getuigt het aantal kandidaten met een perfecte score. Zes Meesters-Wijnproever en zeven Grootmeesters-Wijnproever gingen nergens in de fout. Wie nog een pluim verdient, zijn de helpers die de Proeven in goede banen leidden. Een puike organisatie van de commanderij Gent en héél veel inzet op de dag zelf maakten van de editie 2018 een hoogtepunt in het gildejaar.

DE NIEUWE FORMULE Volgend jaar organiseert de commanderij Bellebeek de Nationale Proeven, en wel op zondag 17 november. Die proeven zullen voor het eerst verlopen volgens de nieuwe spelregels.

Immers, de wijnwereld staat niet stil. Wijnproevers anno 2018 zien het onderscheid tussen “oude” en “nieuwe” wereld vervagen. Ook is er nood aan houvast: welke basiskennis moet je hebben om jezelf met recht en reden “wijnliefhebber” te kunnen noemen? Tenslotte moeten we met de Vlaamse Wijngilde kunnen inspelen op trends, zodat ook moderne wijnstijlen aan bod kunnen komen. De belangrijkste wijzigingen: • De traditionele vragenlijst wordt omgevormd tot een cursustekst die 32 thema’s omvat. De basiskennis van elk thema komt aan bod op de Nationale Proeven voor kandidaten Meester-Wijnproever, de kandidaten Grootmeester-Wijnproeven dienen zowel de basis als de uitbreiding te kennen. Er worden voorbeeldexamens met meerkeuzevragen ter beschikking gesteld van de kandidaten, zodat ze zich op twee manieren kunnen voorbereiden. • De rode wijnen behouden twee vaste waarden (bordeaux en bourgogne). De Nationaal Wijnmeester beslist op advies van de werkgroep wijnmeesters over de beide andere rode wijnen. De vier rode wijnen zijn gelijk voor kandidaten-Meester en -Grootmeester. • Bij de witte wijnen blijven er drie vaste waarden: chardonnay, riesling en sauvignon blanc. De andere witte wijn wordt eveneens door de Nationaal Wijnmeester bepaald op advies van de werkgroep wijnmeesters. De witte wijnen komen enkel aan bod voor de kandidaten-Grootmeester.

UIT HET DAGBOEK VAN FANNY DHONDT, SECRETARIS COMMANDERIJ GENT

Zondag 18 november. Vloekend op de regen stuif ik De Lozen Boer in Lochristi binnen. Mezelf reddend van een roemloze uitschuiver op het glimmende parket wegens veel te hoge hakken voor een vroege zondagochtend zie ik dat de zaal al netjes opgesteld staat. 52 plaatsjes voor evenveel ingeschreven kandidaten die een gooi Vloekend op de regen stuif ik De Lozen Boer in doen naar eeuwige roem als Meester of GrootmeesLochristi binnen. Mezelf reddend van een roemloze ter. uitschuiver op het glimmende parket wegens veel te hoge hakken voor een vroege zondagochtend zie ik dat Meester of Grootmeester... in tijden van fifty shade zaal al netjes opgesteld staat. 52 plaatsjes voor evendes of grey en #metoo voel ik mij als vrouwelijke veel ingeschreven kandidaten die een gooi doen naar verslaggeefster geroepen. En ik moet toegeven, de eeuwige roem als Meester of Grootmeester. zweep werd erop gelegd. De proefwijnen stonden reeds klaar in het achterzaaltje. Wie het niet aan Meester of Grootmeester... in tijden van fifty shades de stok wou krijgen met Peter Doomen, Nationaal of grey en #metoo voel ik mij als vrouwelijke verslagWijnmeester, zwoer omerta-gewijs niets aan de geefster geroepen.En ik moet toegeven, de zweep werd deelnemers bloot te geven. Niets werd aan het toeerop gelegd. De proefwijnen stonden reeds klaar in het val overgelaten, de schenkers waren aan handen en achterzaaltje. Wie het niet aan de stok wou krijgen met voeten gebonden door een zorgvuldig uitgedacht Peter Doomen, Nationaal Wijnmeester, zwoer omerinschenkschema. ta-gewijs niets aan de deelnemers bloot te geven. Niets werd aan het toeval overgelaten, de schenkers waren Intussen haast ik mij naar de ontvangst, waar de aan handen en voeten gebonden door een zorgvuldig deelnemers binnensijpelen. Geflankeerd door twee uitgedacht inschenkschema. dames, leidt Frans Moens (penningmeester Commanderij Gent) alles in perfecte banen. Sommige Intussen haast ik mij naar de ontvangst, waar de deelkandidaten lopen gezwind binnen, anderen staan nemers binnensijpelen. Geflankeerd door twee dames, dan weer stijf van de zenuwen. Het getuigt van leidt Frans Moens (penningmeester Commanderij enige zelfkastijding om zo vroeg op een zondagGent) alles in perfecte banen. Sommige kandidaten ochtend de strijd aan te binden voor de verhoopte lopen gezwind binnen, anderen staan dan weer stijf titel. Na een kort woordje uitleg stijgt de spanning, van de zenuwen. Het getuigt van enige zelfkastijding eeuwige roem hangt aan een zijden draadje. om zo vroeg op een zondagochtend de strijd aan te binden voor de verhoopte titel. Na een kort woordje uitleg De theorie. Verschillende vragen voor Meesters stijgt de spanning, eeuwige roem hangt aan een zijden en Grootmeesters, over de gehele wijnwereld, van draadje. België tot Australië. De hersenen worden gepijnigd, het geheugen tot het uiterste gedreven. Vals spelen De theorie. Verschillende vragen voor Meesters en is uit den boze, hier worden geen katjes in het donGrootmeesters, over de gehele wijnwereld, van Belker geknepen. Nadat het theoretische deel is opgegië tot Australië. De hersenen worden gepijnigd, het lost begint het proeven. Tijd om de neus in en de geheugen tot het uiterste gedreven. Vals spelen is uit lippen aan het glas te brengen. Er wordt gekeken en den boze, hier worden geen katjes in het donker geknegekeurd, gewalst en geroken, geproefd en gespuwd. pen. Nadat het theoretische deel is opgelost begint het Wie klaar is, mag de zaal verlaten. Het is erop of proeven. Tijd om de neus in en de lippen aan het glas te eronder. brengen. Er wordt gekeken en gekeurd, gewalst en geroken, geproefd en gespuwd. Wie klaar is, mag de zaal Intussen is, in alweer een ander achterzaaltje, het verlaten. Het is erop of eronder. verbeter-comité geïnstalleerd. De binnengelopen antwoorden worden met strenge doch rechtvaardiIntussen is, in alweer een ander achterzaaltje, het ge hand gecorrigeerd. verbeter-comité geïnstalleerd. De binnengelopen antwoorden worden met strenge doch rechtvaardige hand Tijd voor de receptie. Bij een natje en een drooggecorrigeerd. je wordt diepgaand nagepraat over de beproeving. Pauline, een bevallige crémant de Loire, smeert de Tijd voor de receptie. Bij een natje en een droogje wordt kelen. En: daar is dan de vierschaar. Peter Doomen, diepgaand nagepraat over de beproeving. Pauline, een Karel Vercruysse (voorzitter Commanderij Gent), bevallige crémant de Loire, smeert de kelen. En: daar Luc Dewulf (voorzitter nationaal) en Eric Merny is dan de vierschaar. Peter Doomen, Karel Vercruysse (PR-verantwoordelijke nationaal) brengen het ver(voorzitter Commanderij Gent), Luc Dewulf (voorzitter lossende woord. nationaal) en Eric Merny (PR-verantwoordelijke nationaal) brengen het verlossende woord.

ZONDAG 18 NOVEMBER.

DE GEKOZEN WIJNEN EDITIE 2018 Wijntype

Domein

Wijn

Jaar

Prijs

Handelaar

Bourgogne

Frankrijk: Lamarche

Bourgogne

2016

€ 22,00

Vignelier

Cabernet franc

Frankrijk: Domaine Gérald Tapin Frankrijk: Lajarre

Chinon 'Cuvée Prestige' Eleonore

2016

€ 8,83

Young Charly

2015

€ 9,65

Gramolere

Côtes-du-Rhône Frankrijk: Domaine Roche Sangiovese Italië: Isole e Olena

Cairanne

2015

€ 10,76

De Kok

Chianti Classico

2015

€ 17,55

De Kok

Riesling

VV Riesling

2016

€ 11,19

Young Charly

Sauvignon blanc Roemenië: Budureasca

Premium Sauv Blanc 2017

€ 8,91

Tezauro

Chenin blanc

Figure Libre Blanc

2016

€ 13,95

De Kok

Chardonnay

2017

€ 20,83

Gopic

Bordeaux

Chardonnay

Duitsland: Van Volxem

Frankrijk: Domaine Gayda Libanon: Aurora

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

50 JAAR VLAAMSE WIJNGILDE

PIER R E PA U L S TA C A N O V EN L U C D E W U L F Nationaal Comité V l a a m s e W ijn gil d e Fo t o's P e t e r D o o m e n

GRAND CRU-FEEST VAN DE VLAAMSE WIJNGILDE Op zondag 3 februari 2019 vierde de Vlaamse Wijngilde haar 50-jarig bestaan met een plechtige academische zitting, in aanwezigheid van Minister van Toerisme Ben Weyts, die samen met drie eregenodigden werd geïntroniseerd tijdens een uitzonderlijk kapittel. Daarop volgde een feestelijk jubileumbanket met uitgelezen wijnen van Champagne Henriot, L’Union des Grands Crus de Chablis, Le Conseil des Vins du Médoc en Clos des Frères.

VIDEO De academische zitting begint met de video naar aanleiding van 50 jaar Vlaamse Wijngilde waarin de filosofie van het ‘Deskundig wijn proeven onder vrienden’ wordt belicht. De video is te zien op de website van de Vlaamse Wijngilde, net als de individuele interviews met bestuursleden en oud-bestuursleden van de Vlaamse Wijngilde. www.vlaamsewijngilde.org/video

DE TOESPRAAK Mijnheer de minister, Messieurs et Mesdames viticulteurs, représentants du Conseil des Vins du Médoc, de l’Union des Grands Crus de Chablis et de Champagne Henriot, Lieve dames en heren, wijnvrienden, Samen met het Nationaal Comité en de erevoorzitter heet ik u allen zeer hartelijk welkom op dit unieke, hedonistische moment, het kapittel en het galadiner ter gelegenheid van het 50 jarig bestaan van de Vlaamse Wijngilde. Na mijn korte introductie, zoals u me kent, en de repliek van de minister, zullen we vier personen introniseren in de Vlaamse Wijngilde. Deze tweedaagse viering staat in het teken van ons 50 jarig bestaan, en ik wil dan ook vooral hulde brengen aan eenieder die bijgedragen heeft

om onze Vlaamse wijnvereniging groot en bloeiend te maken. Laat me toe me even tot onze gasten wijnbouwers het woord te richten Mesdames et Messieurs les vignerons, • de la Champagne pétillante où les rois ont été couronnés, représenté aujourd’hui par Monsieur Gilles de Larouzière des Champagnes Henriot, • de la Bourgogne et de Chablis où la Flandre a connu l'une des périodes les plus prospères de son histoire et où le chardonnay est indéniablement un des vins blancs les plus savoureux du monde, représenté aujourd’hui par 10 ambassadeurs-viticulteurs, tous producteurs de Grands crus à Chablis • et de Bordeaux et ses vins de prestige avec lesquels nos caves flamandes ont été richement remplies par nos parents et la majorité de nos membres, représenté aujourd’hui par une superbe délégation du Conseil des Vins du Médoc. Soyez tous les bienvenues parmi nous. Vous avez régulièrement participé depuis 50 ans dans beaucoup de soirées de notre guilde. Vous avez souvent remarqué que notre organisation n’a pas de semblable en France ni dans d’autres pays d’Europe et que les commentaires objectifs de nos membres sur vos vins, étaient très intéressants. Nous gardons un superbe souvenir de vous et de vos dégustations. Nous vous en sommes

extrêmement reconnaissants. Un lien d’amitié est certainement noué. Wat we gisteren reeds konden proeven en becommentarieerd door de wijnexperten in de master classes, en wat we vandaag nog zullen geserveerd krijgen, is uniek! Dit kan alleen omdat we samen een grote vereniging hebben gebouwd van wijnliefhebbers waaruit veel vriendschap gegroeid is. Hulde wil ik vandaag brengen aan onze overleden Stichter-voorzitter, Raph Eeckhout, aristocraat en gepassioneerd wijnliefhebber uit het West-Vlaamse Ardooie die een wijnvereniging met nationale allures wou in gang zetten. Hulde wil ik brengen aan zijn eerste supporter en boezemvriend, en dames en heren, hij is wel nog onder ons vandaag, en nog steeds, na 50 jaar, enthousiast om erbij te zijn, Robert Lingier, lid van Commanderij Het Brugsche Vrye. Dit verdient ons applaus! Ik wil hulde brengen aan al de commanderijvoorzitters en hun besturen voor het vele vrijwilligerswerk, onbezoldigd en uit vrije wil, voor hun bezieling in hun commanderij. Zonder een enthousiast bestuur dat zelf participeert aan de wijnevenementen en het voorbeeld toont, komt er niets op gang, volgen de leden niet en dreigt een club teloor te gaan. Zonder nieuwe initiatieven aangepast aan het huidig maatschappelijk kader waarin we leven, trekken we geen jongeren meer aan. We mogen niet op onze lauweren rusten, niet de handdoek werpen, maar proactief en enthousiast de jeugd introduceren in de wereld van een passie, de wijn. Ik wil bijzondere hulde brengen aan de huidige Ere voorzitter, Hugo Van Landeghem, die meer dan gelijk wie een voorbeeld is geweest en tot vandaag nog steeds is, voor de Vlaamse Wijngilde. Hij heeft 15 jaar geleden de fakkel overgenomen met een nieuwe ploeg en de meesten onder hen zijn hier vandaag nog aanwezig. Als een ervaren wijnjournalist heeft hij eerst Frankrijk doorkruist, en werd hij kanselier van de jurade van Saint-emilion, maar trok hij over de Franse grenzen heen… naar Italië en Spanje, Oostenrijk en Portugal, Chili en Argentinie, gaf daar ons tijdschrijft Ken Wijn-magazine af als visitekaartje en nodigde al deze wijnbouwers uit de toen nog ‘nieuwe wereld’, naar de Vlaamse Wijngilde. De Vlaamse Wijngilde en haar leden kregen de kans om ook andere, zeer boeiende wijnregio’s en wijnen uit Europa en de wereld te ontdekken, waarvoor hartelijk dank en applaus! Graag wil ik vandaag ook mijn Nationaal Comité bedanken – Wouter en Michel, mijn ondervoorzitters, Gerard, mijn secretaris en rechterhand met wie ik dagelijks aan de telefoon hang in tijden van Aula Vini, mijn penningmeester, Annelies, en mijn zeer sterke commmunicatieverantwoordelijke Pierre Paul die de redactie van de Ken Wijn-flash en zoveel meer voor zijn rekening neemt, Sarah, de webmaster die onze website gereactiveerd heeft, Anne, onze keldermeester, en Eric, vandaag public relation, en de man die mij aanmoedigt omdat hij zelf, na 6 jaar zelf Nationaal Voorzitter te zijn geweest, dat het voorzitterschap bijna een full time job is en veel van de gezondheid vergt. Last but not least, mijn vriend Peter, gloednieuw nationaal wijnmeester zonder wie ik aan dit avontuur niet was begonnen. Bedankt vrienden voor jullie inspanningen om dit tweedaags jubileum-event te creëren, het is een titanenwerk geweest om dit op poten zetten. Zonder passie, zonder vriendschap voor elkaar zou dit niet gelukt zijn. De mooiste bedanking die we kunnen krijgen is de aanwezigheid en de blije gezichten van onze leden. Delegaties van drie kwart van de commanderijen zijn vandaag aanwezig. Dank je allemaal.

vrienden proeven van een lekker glas brengt mensen bij elkaar. Wijn is een onderdeel van onze Westerse kunst en cultuur, een lekker glas laat veelal een mooie herinnering na, het is een blijvend symbool van het goede leven, het inspireert tot het schrijven van een boek - zoals Peter Doomen, of het zelf wijnmaken - zoals Erwin Devriendt in Vacqueyras die ons zijn G topcuvee straks zal laten proeven. We moeten die culturele waardering voor de wijn die zich weerspiegelt in de diversiteit van de gebieden en het eindeloos scala aan wijnen, koesteren, langzaam genieten van haar complexe smaken en unieke karakter, en we moeten onze passie zeker doorgeven aan onze kinderen en kleinkinderen, de jeugd. We moeten kiezen voor hogere kwaliteit dan kwantiteit, voor genieten boven consumeren, kiezen voor genieten als een onderdeel van een moderne, duurzame en gezonde levensstijl. Dit wil ik en het nationaal comité met u vandaag delen. Que la fête commence ! Fijn dat U erbij bent ! Dank U.

Ik wil eindigen met een boodschap aan wijn’minnend ‘ Vlaanderen in de Vlaamse Wijngilde. Het openen van een lekkere fles wijn is een uiting van generositeit, gulheid, gezelligheid, van savoir-vivre. Het onder

Luc Dewulf, Voorzitter Vlaamse Wijngilde

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

INTRONISATIE Tijdens een korte, hedendaags ingeklede ceremonie werden enkele voorname genodigden als eregezel-wijnproever geïntroniseerd in de Vlaamse Wijngilde: Minister Ben Weyts, Dhr Philippe Dhalluin (Château Mouton-Rothschild), Dhr Gilles de Larouzière (Champagnes Henriot) en Dhr Thierry Bellicaud (Domaine Laroche)

EREGENODIGDEN • Dhr Gilles de Larouzière (Champagne Henriot) • Dhr Stéphane Derenoncourt • Derenoncourt Consultants) Dhr Erwin Devriendt (Clos des Frères)

UNION DES GRANDS CRUS DE CHABLIS WIJNEN OP HET JUBILEUMBANKET VAN 50 JAAR VLAAMSE WIJNGILDE CHAMPAGNE HENRIOT BLANC DE BLANCS (MAGNUM) L’Union des Grands Crus de Chablis

Domaine Brocard – Chablis Grand Cru Preuses 2014 Domaine de Château Grenouilles – Chablis Grand Cru Grenouilles 2014 Domaine Collet – Chablis Grand Cru Valmur 2016 Vignoble Dampt – Chablis Grand Cru Preuses 2015 Domaine Laroche - Chablis Grand Cru Blanchot “La Réserve de l’Obédience” 2014 (magnum) Domaine Long-Depaquit – Chablis Grand Cru Les Clos 2016 Domaine des Malandes – Chablis Grand Cru Vaudésir 2016 Simonnet –Febvre – Chablis Grand Cru Preuses 2014 Domaine Tremblay – Chablis Grand Cru Vaudésir 2016 Domaine William Fèvre – Chablis Grand Cru Bougros “Côte Bouguerots” 2014 Le Conseil des Vins du Médoc

Château Mouton Rotschild 2005 – 1er GCC - Pauillac Château Pichon Longueville Comtesse de Lalande 2009 – 2ième GCC - Pauillac Château Brane Cantenac 2009 – 2ième GCC - Margaux Château Calon-Ségur 2006 – 3ième GCC – Saint-Estèphe Château Beychevelle 2008 – 4ième GCC – Saint-Julien Château Cantemerle 2009 – 5ième GCC – Haut-Médoc Château Branas Grand Poujeaux 2010 – Cru Bourgeois – Moulis Clos des Frères

‘G’ 2015 – Vacqueyras

• Dhr Sebastien Gay (Domaine Brocard) • Dhr Hervé Tucki (Domaine de Château Grenouilles) • Dhr Romain Collet (Domaine Collet) • Dhr Eric Dampt (Vignoble Dampt) • Dhr Thierry Bellicaud (Domaine Laroche) • Mevr Cécilia Trimaille (Domaine Long-Depaquit) • Mevr Amandine Marchive (Domaine des Malandes) • Mevr Sandrine Champion (Domaine Simonnet-Febvre) • Dhr Vincent Tremblay (Domaine Tremblay) • Mevr Florie Nessi (Domaine William Fèvre)

CONSEIL DES VINS DU MÉDOC • Dhr Philippe Dhalluin (Château Mouton-Rothschild – 1er GCC – Pauillac) • Dhr Henri Lurton (Château Brane Cantenac – 2ième GCC – Margaux) • Dhr Vincent Millet (Château Calon-Ségur – 3ième GCC – Saint-Estèphe) • Mevr Maud Le Poul (Château Beychevelle – 4ième GCC – Saint-Julien) • Dhr Justin Onclin (Château Branas Grand Poujeaux – Cru Bourgeois - Moulis) • Château Pichon Longueville Comtesse de Lalande – 2ième GCC – Pauillac • Château Cantemerle – 5ième GCC – Haut-Médoc

MENU TER BEGELEIDING VAN DE WIJNEN Taartje van zalmtartaar Gegratineerde oester Gebakken kalfszwezerik, snowcrab, gepofte quinoa, geitenkaas & dijonaisesaus *** Carpaccio van zeebaars met frisse marinade *** Kabeljauwhaasje & gebakken sint-jacobsvrucht, geparfumeerd met lardo di colonnata *** “Filet de veau de Corrèze” bordelaise & fijne groentjes *** Bordje fermierkazen St. Nectaire Comté Duizenddagenkaas *** Variatie van zoet, chocolade & ijs *** Mokkabar & versnaperingen

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

Gaia Gaja (tweede van links) en Willi Klinger (tweede van rechts) maken kennis met de Belgische wijnen van ChĂ˘teau Bon Baron

50 JAAR VLAAMSE WIJNGILDE

MASTERCLASSES Op zaterdag 2 februari 2019 vonden in het kader van 50 jaar Vlaamse Wijngilde een unieke reeks masterclasses plaats. Eminente sprekers uit de internationale wijnwereld lichtten er een actueel thema toe voor enkele honderden wijnliefhebbers. Natuurlijk werden er ook wijnen geproefd, zowel tijdens de masterclasses als op de Wijnboulevard, bij de aanwezige wijnhandelaars en wijnbouwers.

Fo t o's P e t e r D o o m e n

Gedurende de hele dag was er de Wijnboulevard met een vijftigtal wijnhandelaars en wijnbouwers

GAIA GAJA

VITICULTURE CHANGE DUE TO CLIMATE CHANGE

J O Z VA N A C K ER C o m m a n d e r ij B r u s s e l

Gaia Gaja verbaasde iedereen met haar levendige en boeiende uiteenzetting over de originele aanpak van het wijnhuis om de gevolgen van de verandering van het klimaat tegen te gaan.

HET WIJNHUIS GAJA EEN KORTE GESCHIEDENIS

DE UNIEKE AANPAK VAN GAJA

Sinds 1859 is de familie actief in de regio en wist over de jaren de hand te leggen op de beste wijngaarden in Barbaresco. Waar barbaresco als de mindere van barolo werd gezien geloofde Angelo Gaja al vroeg in barbaresco. Al zes generaties lang wordt het streven naar het beste product van vader op zoon of dochter doorgegeven. Zij toonden hun durf en passie door cabernet sauvignon en chardonnay te introduceren in Piemonte. Daarnaast lanceerden ze nieuwe projecten in Montalcino en Bolgheri (Toscane). Nu dat zijn twee dochters en zijn zoon actief zijn in het bedrijf, concentreert vader Angelo zich op een project op de flanken van de Etna.

De klimaatverandering leidt in andere streken tot experimenten met nieuwe druivenrassen, het aanplanten op grotere hoogte of in de nabijheid van de zee. Gaja ging in de jaren 1990 met behulp van botanici en geologen aan de slag om met nebbiolo verder te kunnen werken in deze nieuwe extreme omstandigheden. Waar men vroeger de bodem bijna kaal liet, streeft men nu naar biodiversiteit.

KLIMAATVERANDERING IN DE WIJNGAARD

TWINTIG SOORTEN GRAS EN BLOEMEN

Vroeger hadden wijnmakers in Piemonte het moeilijk om 13% alcohol te halen en te voorkomen dat de wijnen te zuur waren. Door aangepaste (snoei)technieken kon men deze uitdagingen aangaan. Nu worden we geconfronteerd met de verandering van het klimaat. Daarbij is niet zozeer de opwarming het probleem, maar de wispelturigheid van de weersomstandigheden. De planning van het werk in de wijngaard is minder vanzelfsprekend en niet meer op het ritme van de seizoenen. Periodes van extreme regen worden afgewisseld met periodes van droogte en hitte.

Graan in de wijngaard

In elke wijngaard wordt de groei van grassen en bloemen gestimuleerd, aangepast aan de bodem, de omgeving en de wijnstokken. De grassen en bloemen groeien tot in juni, zodat ze kunnen bloeien en zaden verspreiden. Daarna worden ze niet gemaaid maar platgewalst. Zo ontstaat een dik tapijt dat de bodem

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

DE VOLGENDE WIJNEN WERDEN TIJDENS DE MASTERCLASS GESCHONKEN: Bolgheri DOP Magari 2016 Barolo DOP Dagromis 2015 Barbaresco DOP 2015 Barolo DOP Conteisa 2014

beschermt, de temperatuur mee regelt en helpt bij de waterhuishouding. Dit tapijt houdt ook de schimmels vast zodat ze door de wind niet worden verspreid over de wijnranken. Er ontwikkelt zich een complex systeem dat zichzelf in evenwicht houdt. In wijngaarden met rijke gronden wordt tussen de wijnranken zelfs graan geplant om de concurrentie aan te gaan. Op warmere percelen wordt rogge geteeld voor de koelte.

OOK INSECTEN WORDEN IN DE STRIJD GEWORPEN Er werden vijftig bijenkorven in de wijngaarden gezet. Zij zijn de bepalende factor voor biodiversiteit. Hoe meer bloemen, hoe meer honing. Zo heeft men ook ontdekt dat gistcellen, die verantwoordelijk zijn voor de omzetting van suiker naar alcohol, in de winter aanwezig zijn in het darmstelsel van bijen en wespen. Rond de wijngaard worden ook bomen geplant om onderdak te bieden aan vogels die er mee voor zorgen dat er niet te veel insecten komen.

ZWAMMEN ZIJN DE SOCIALE MEDIA VAN DE WIJNGAARD Een wijngaard is een community van wijnstokken die je naast voeding en een diverse omgeving ook een goede sociale structuur moet meegeven. Om de communicatie onderling te verbeteren wordt de groei van bepaalde zwammen op het wortelstelsel gestimuleerd. Zij helpen de wijnstokken van elkaar te leren. Zo leert een wijnstok die wordt aangevallen van de andere hoe hij de aanval moet afweren..

SNOEIEN BEPERKEN Vroeger werden de wijnranken afgetopt. Daardoor maakte de wijnrank steeds nieuwe twijgen aan. Nu worden de ranken in elkaar geweven. De plant denkt dan dat zij geen ruimte meer heeft om te groeien en concentreert zich op het fruit. Evenwicht is belangrijk wat maakt dat er steeds meer werk is in de wijngaard het hele jaar door. Seizoenarbeiders worden vervangen door een steeds grotere ploeg van vaste medewerkers. Men blijft experimenteren en als het experiment werkt, wordt dit in alle wijngaarden toegepast.

GAIA GAJA, WIJNBOUWER, GAJA Samen met haar vader Angelo Gaja, zus Rossana en broer Giovanni, staat Gaia Gaja aan de leiding van het familiale topdomein in Piemonte. Zij studeerde eerst economie en keerde na twee jaar in San Francisco terug om samen te werken met haar vader, wiens energie en charisma zij geĂŤrfd heeft. Zij is betrokken bij alle aspecten van het wijnhuis en pendelt geregeld tussen de domeinen in Piemonte (Barbaresco en Barolo) en Toscane (Montalcino en Bolgheri).

HUGO VAN LANDEGHEM

DE EVOLUTIE IN STIJL VAN DE MÉDOC-WIJNEN Fabrizio Bucella, professor aan de ULB, sommelier en specialist in bier en wijn, zou deze masterclass met als thema de evolutie in stijl van de médocwijnen voor zich nemen. Om diverse redenen haakte hij de dag zelve af. Pech voor wie hem graag aan het woord had gewild. Misschien ook weer niet want immers wie kent Bordeaux beter dan Hugo Van Landeghem, nationaal erevoorzitter van de Vlaamse Wijngilde. Beter dan wie ook is Hugo onderlegd in de regio, zij het nu de vermaarde kastelen of de kleinere goden, Hugo kent ze allemaal. Hij proeft jaarlijks de primeurs (zie ook zijn artikel in dit nummer), is kanselier bij de Jurade van Saint-Emilion, en ligt aan de basis van de oprichting van de Commanderie de Bordeaux in Vlaanderen. Bordeaux is voor Hugo een thuishaven waar hij graag terugkeert. Hij nam dan ook meteen het heft in handen. Het Conseil des Vins du Médoc zorgde voor de wijnen aangepast aan het thema met een vergelijking van de jaargang 2016 met een oudere jaargang.

TOELICHTING BIJ HET OOGSTJAAR 2016 De winter 2015-16 was een zeer zachte winter. Reeds einde maart begon de knopvorming (débourrement) bij merlot. De lente daarentegen was koud en nat. Begin mei werd het warmer, wat de floraison (bloemvorming) bewerkstelligde begin juni. Vervolgens hadden we een lange hete en droge zomer. Het verkleuren van de druifjes (Véraison = verkleuring van groen naar rood) vond plaats halverwege augustus. In die maand zagen de wijngaarden af van de hitte. De regenval half september was dan ook een godsgeschenk en zorgde er ten slotte voor dat alle druivenrassen (merlot, alsook de cabernet sauvignon en cabernet franc) tot optimale rijpheid kwamen. De druivenpluk begon in de 2de helft van september en duurde in bepaalde gebieden tot half oktober. Er werden schitterende druiven geoogst, die de basis vormden voor een heel mooi wijnjaar 2016. De wijnen bevatten heel veel rood en zwart fruit wat voor een bijzondere sappigheid zorgt. Verder ontwikkelt zich in de kern heel veel volume en body, ondersteund door frisse zuren en stevige maar meestal rijpe tannine die afdronk tekenen. Het resultaat zijn heel drinkbare wijnen met een zeer mooie frisheid.

S IM O NNE W EL L EK EN S C o m m a n d e r ij B e l l e b e e k P r o e f n o t i t i e s C h r i s t o p h S un a e r t

Geproefd Château Potensac – Médoc 2016 & 2011

Merlot 44%, cabernet franc 15% , cabernet sauvignon 39%, petit verdot 2% 2016: dieppaarsrode kleur met violette rand. Zwart fruit, kruiden en hout kenmerken het aroma. De smaak is intens fruitig, krachtig maar tegelijk fijn en soepel verwijzend naar de hoeveelheid merlot. 2011: opnieuw een diepe kersrode kleur zonder evolutie met volop donker fruit in de geur en een mondaroma waarin kruiden en tannine mooi samengaan. Château de Coudot – Haut-Médoc 2016 & 2010

Merlot 45%, cabernet franc 5% , cabernet sauvignon 52%, petit verdot 3% Beide wijnen worden gekenmerkt door een sterke kruidigheid die eerder doen denken aan Rhône dan aan Bordeaux. De kwaliteit van de wijnen is goed maar mist finesse. Château Croizet Bages – Pauillac 2016 & 2011

Merlot 41%, cabernet franc 4 %, cabernet sauvignon 55 %

2016: in het glas vloeit een diepdonker gekleurde wijn , kersrood met paarse reflectie en geurend naar rijp fruit naast florale toetsen. De smaak is bijzonder rijp en zacht, evenwichtig met een fijne houtdosering. 2011: ook hier een intens jonge kleur met paarse rand, donker fruit in de neus en een smakelijk mondaroma met kruiden, zuren en mooie tannine in balans. Château Lascombes – Margaux 2016 & 2004

Merlot 50 %, petit verdot 15%, cabernet sauvignon 45 % 2016: haast inktzwarte wijn met een intens aroma waarin bovenal donker bosfruit, braam en cassis, vermengd met kruiden en houttoetsen. Volmondig en intens, zacht maar tegelijk krachtig met een ellelange afdronk. 2011: diepdonkere gekleurde wijn met een geëvolueerd aroma, gekonfijt zwart fruit en koffie. De smaak bekrachtigt de evolutie met tertiaire aroma’s, tabak en hout die de afdronk een ietwat droog einde bezorgen.

De volgende wijnen werden ook geproefd:

• Les Grands Chênes – Médoc 2016 & 2007 • Château Sociando Mallet – Haut-Médoc 2016 & 2011 • Château Branaire Ducru – Saint-Julien 2016 & 2009 • Château Poujeaux – Moulis en Médoc 2016 & 2011 • Château Meyney – Saint-Estèphe 2016 & 2012 • Château Baudan – Listrac-Médoc 2016 & 2009 De Conseil des Vins du Médoc zorgde niet alleen voor de masterclass, maar ook voor de topwijnen op het banket

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

STÉPHANE DERENONCOURT

INTERACTIE TUSSEN TERROIR, VINIFICATIE EN SMAAKPROFIEL

L U C W IEME C o m m a n d e r ij G e n t

De bedoeling van Stéphane is om via de degustatie van vijf rode wijnen uit 2014 (drie linkeroever: St-Julien, Margaux en Pessac-Léognan; twee rechteroever: Castillon Côtes de Bordeaux en St-Emilion) de sleutel mee te geven die de link tussen terroir en wijnstijl duidelijk maken. Met andere woorden hij wil bewijzen hoe sterk de bodem de structuur van de wijn bepaalt. Hij opteert voor de jaargang 2014, de meest ‘klassieke’ oogst van de laatste jaren.

KIEZEL, KALK EN KLEI We proefden eerst Prieuré-Lichine uit Margaux De zandkiezelgrond bezorgt de wijn tannine, spankracht, raffinement en elegantie. De kiezels noemt men graves günziennes en zorgen voor een prima filtratie. Ook het zonlicht wordt hierdoor mooi weerkaatst. De kiezellaag bepaalt volgens Stéphane de ruggengraat van de wijn. Wortels moeten zeer diep gaan. Ook de kenmerkende kruidigheid van cabernet linkt hij aan deze graves. De wijngaarden van Talbot in St-Julien staan op typische médocgraves die verfijning aan de wijn geven. De dikke kiezellaag geeft microscopische belletjes en gerookte hints, ontstaan door de opgeslagen warmte die aan de druiven een soort mini-brûlure’ geeft. De wijn bevat 62% cabernet sauvignon. De kunst bestaat erin om de druiven te oogsten vooraleer ze overrijp zijn. Als we hier van een vin enrobé spreken komt dat eerder door de aanwezige klei die voor volheid zorgt. Volgens Derenoncourt moeten we luisteren naar het terroir en de fragiliteit van de grote wijnen cultiveren. Men zorgt er al een hele tijd voor om mooie druifjes aan de trossen te krijgen maar doet dat werk deels teniet door zware manipulaties bij en na de oogst. Hij is een tegenstander van het kneuzen en pleit voor een lange, trage maceratie.

De derde wijn, uit de regio Pessac-Léognan net onder Bordeaux, Les Carmes Haut-Brion, rijpt op een klei-kiezel-kalkbodem en is heel bijzonder door zijn 54% cabernet franc (+ 32% merlot en slechts 14% cabernet sauvignon). Deze druif doet het goed op de kleibodem. Je vindt het ras daarom ook minder in Médoc. Klei bestaat uit een opeenstapeling van flinterdunne blaadjes: als je die naast elkaar zou leggen, zou je met één gram klei zowaar 750m² kunnen bedekken! (Dat is het geval op Petrus en Romanée Conti). Hij linkt de zachte aanzet van deze wijn aan deze klei. Op zijn best geeft cabernet franc bosvruchten, zoethout, wat peper en cassis, met zelfs florale hints van violet en iris. Stéphane beschrijft de wijn als volgt: un nez froid et acidulé. De aciditeit ervaren we vooral in de smaakfinale. Een subtiele mix van vaten in de lange lageringsmethode – 74% nieuwe vaten, 16% grote fusten en 10% in vaten van 500 liter, gedurende 18 tot 24 maand – speelde zeker een rol bij het eindresultaat. Dat aspect houdt Stéphane volledig buiten beschouwing, immers is niet de opzet van de masterclass. Voor hem is vooral de kwaliteit van de houttextuur (le grain du bois) essentieel. Hij vermeldt enkel dat voor alle geproefde wijnen vaten met de lichte chauffe blanche werden gebruikt.

RECHTEROEVER Dichtbij de Dordogne liggen de 20ha van het Domaine de l’A, AOP Castillon Côtes de Bordeaux, eigendom van de familie Derenoncourt, met als oenoloog Cédric Mioche die hier 80% merlot assembleert met 20% cabernet franc. Saint-Emilion is niet ver af. We bevinden ons op een klei-kalk bodem, een wijngaard die voor twee derde zuidelijk ge-

PE T ER A R I J S C o m m a n d e r ij B r u s s e l

ELISA ERREA

STÉPHANE DERENONCOURT, OENOLOOG, DERENONCOURT CONSULTANTS Deze autodidact uit Duinkerken is één van de invloedrijkste Franse wijnconsulenten. Na een carrière waarbij hij alle échelons van het wijnvak doorliep, kocht hij in 1999 samen met zijn vrouw Domaine de l’A in Côtes de Castillon. Datzelfde jaar richtten zij ook Vigneron Consultants op (sedert 2010 Derenoncourt Consultants), dat nu wereldwijd niet minder dan 140 wijndomeinen adviseert. Stéphane Derenoncourt laat zich inspireren door het Bourgondisch model en het concept ‘terroir’. Hij wil de wijnen niet ‘signeren’, maar hun identiteit tot uiting brengen.

DE ONBEKENDE CÉPAGES VAN SPANJE Een vooruitblik op het nieuwe Spanje. Dat is wat Elisa Errea beloofde tijdens haar masterclass met als ondertitel “Spain’s new classics in 2029”. Weg van de platgetreden paden van tempranillo en garnacha, met een focus op frissere wijnen die Spanje binnen 10 jaar op de kaart zullen zetten. Elisa presenteerde ons een originele selectie die bewijst dat Spanje zich blijft heruitvinden, en op dit moment een van de boeiendste wijnlanden van Europa is. De meest recente trends zijn volgens Elisa het opzoeken van “extreme climates” (bv. wijngaarden op hoogte of met Atlantische invloeden) en het herontdekken van druivenrassen die toelaten om frissere wijnen te maken en een antwoord te bieden op de klimaatopwarming.

richt is. Merlot, een vroeg rijpende druif, zegt Stéphane, is op zijn best op klei. De druif rijpt trager en heeft er nooit last van hydraulische stress. De typische aroma’s zijn volgens hem framboos, wilde braambes, floraal, en met de jaren ruik je truffels. De zachte aanzet (klei) gaat gepaard met een krijtachtige, poederige tannine-impressie (kalk). Op het einde heb je een ziltige toets die te verklaren is door de maritieme kalkafzettingen in de onderlaag. Klei geeft kracht, kalk geeft energie en frisheid. We eindigen met het bekende Château Pavie-Macquin in Saint-Emilion, al 25 jaar de vrucht van de samenwerking tussen gérant Nicolas Thienpont en Derenoncourt die de wijn in 2006 tot Saint-Emilion Permier Grand Cru Classé B brachten. We zitten hier op het rotsplateau met klei en kalk, en veel ‘calcaire à astéries' (=zeesterretjes). Opvallend zijn hier de geuren van rijpe morelkersen. Zeer mondvullend en een prachtige volheid die hij alweer met de klei in verband brengt. De aciditeit is volgens Stéphane eerder als kalkziltheid te bestempelen. De wat krijtachtige tannine verstoort geenszins de reeds zijdezachte totaalindruk. Een grote wijn van grote wijnheren. Een mooiere finale is moeilijk denkbaar voor een letterlijk indrukwekkende, echte masterclass.

ATLANTISCHE WIJNEN Als eerste regio kwam de Atlantische kust aan bod. Een koelere regio die zeker aan belang zal winnen bij klimaatopwarming. Zo wordt in Spaans Baskenland de verfrissende en originele Txakoli gemaakt van de lokale hondarribi zuri druif. Txakoli was tot voor kort vrij eenvoudig, met hoge zuren en een beetje koolzuurgas. Recent worden ook complexe en gastronomische wijnen geproduceerd, zoals Hiruzta. Als eerste wijn werd Tega do Sal van Viña Mein gedegusteerd, uit de DO Ribeiro. Deze appellatie in Galicië richt zich vooral op de treixadura (ook bekend van de Vinho Verde in Portugal). Javier Allen van Viña Mein is één van de drijvende krachten achter de herwaardering van deze druif. Op basis van biodynamische wijnbouw en moderne vinificatie maakt hij een frisse en minerale wijn die trouw blijft aan de inheemse druivenrassen (75% treixadura, 20% albariño en 5% loureira).

VERRASSEND WIT Met haar selectie wou Elisa ook aantonen dat vandaag overal in Spanje moderne witte wijnen kunnen gemaakt worden. Zo ook in de Levante, waar de merseguera goed gedijt in het warme klimaat rond Valencia. Merseguera wordt vooral in blends gebruikt. Tonni Sarrión van Bodegas Mustiguillo bewees met bobal schitterende wijnen te kunnen maken. Na jaren zoeken naar het juiste genetisch materiaal en aangepaste rendementen slaagt hij er nu in om merseguera boven zichzelf te laten uitstijgen in zijn Finca Calvestra. Priorat is nog zo’n regio waar je spontaan aan rode wijn denkt. Men herontdekt hier de lokale witte druivenrassen, waaronder cariñena blanca. Van deze druif

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

Elisa Errea wou ook aantonen dat vandaag overal in Spanje moderne witte wijnen kunnen gemaakt worden

proefden we de prachtige Planetes van Nin Ortiz. Wijnmaakster Ester Nin gelooft dat enkel een gezonde en levende bodem kan zorgen voor de indigene gisten die nodig zijn voor een spontane fermentatie. Deze wijn vergist en veroudert op amfora, gevolgd door een korte houtlagering.

ben. Ook bekend als bastardo of trousseau, worden hiervan wijnen gemaakt met een frisheid en elegantie die je niet verwacht in Spanje. Fernando González van het domein Alguiera legde eigenhandig oude percelen aan in terrasbouw op leisteen, en liet zich bijstaan door Raúl Pérez, dé wijnguru van Galicië. Een deel van de vergisting gebeurt met volledige trossen. De steeltjes geven hierbij extra frisheid en complexiteit aan de wijn.

EXTREEM ROOD

De laatste wijn van de masterclass brengt ons naar Tenerife. Bodegas Viñatigo doet hier aan vulkanische wijnbouw, met vaak onbekende lokale druivenrassen. Doordat de phylloxera nooit de Canarische eilanden bereikte, bleef de schatkamer aan lokale rassen hier goed bewaard. We proefden een blend van 50% tintilla en 50% babosa. Beide druiven laten zich graag op hoogte verbouwen, en combineren een goede aciditeit met veel concentratie aan fruit.

Rode wijn is er in overvloed, zelfs in regio’s waar je het niet verwacht zoals in Jerez. Op kalkrijke bodems verbouwt Armando Guerra de tintilla de rota, genetisch identiek aan graciano. In Rioja staat graciano bekend als de “gracias no!” (nee bedankt!) omwille van zijn hoge aciditeit en tannine, en wordt daarom meestal in blends gebruikt. In dit zuidelijke klimaat komt de druif helemaal tot zijn recht. De Nude van Bodegas Barbadillo toont de essentie van graciano, zonder franjes: spontane vergisting, ongefilterd, en geen houtrijping. Een zeer sappige wijn die we niet meteen in dit deel van Spanje verwachten. Als je van “extreme climates” spreekt, is Ribeira Sacra een regio die kan tellen. Men spreekt hier over “heroic viticulture” omwille van de zeer steile hellingen. Mencia is hier de druif, maar als je echt “hardcore extreme” wil gaan dan moet je merenzao geproefd heb-

ELISA ERREA, DIRECTRICE, THE WINE STUDIO, MADRID Na een carrière van 10 jaar bij Codorníu in public relations, export management, marketing en oenologie, begon Elisa Errera in 2009 haar eigen consultancy- en opleidingsproject dat in 2013 vorm kreeg als The Wine Studio. Ze werkt samen met verschillende Spaanse topdomeinen en heeft intussen al honderden studenten gevormd. Buiten haar eigen bedrijf is Elisa Errera ook actief bij de wijn-opleidingen van onder meer Le Cordon Bleu School-Madrid, de kamers van koophandel van Madrid en Valladolid en de Universiteit Rey Carlos van Madrid.

WILLI KLINGER

OOSTENRIJK: RIESLING VERSUS GRÜNER VELTLINER Deze masterclass werd gegeven door Willi Klinger, directeur van Austrian Wine Marketing Board. Als volleerd romanist gaf hij zijn uiteenzetting in het Frans. Na een didactische toelichting kregen wij

MI C HEL VA N Z A ND I J C K E C o m m a n d e r ij Het Brugsche Vr ye

de gelegenheid riesling en grüner veltliner van Oostenrijkse bodem te vergelijken in recente en iets oudere jaargangen.

RECENTE GEGEVENS De export van Oostenrijkse wijn verschuift naar het betere, kwalitatieve segment. De gemiddelde prijs per liter geëxporteerde wijn bedraagt nu € 3,10. De belangrijkste landen waar Oostenrijk wijn naar uitvoert zijn Duitsland, Zwitserland en de Verenigde Staten. België komt op de achtste plaats.

OOSTENRIJKSE WIJNBOUW IN EEN NOTENDOP De masterclass omvatte een kort maar volledig overzicht over de Oostenrijkse wijnen. Alle wijngaarden bevinden zich in het uiterste oosten van het land, tussen de 47ste en 48ste breedtegraad. Het klimaat is er pannonisch-continentaal, onderhevig aan koude winden uit het noorden en aan Illyrisch-mediterrane invloeden uit het zuiden. De ondergrond is zeer divers: keien, zand en klei, vul-

kanische tufsteen, gneiss, loess, … In Oostenrijk gedijen internationale variëteiten goed: riesling, sauvignon blanc, muscat à petits grains, pinot blanc, chardonnay, pinot noir, cabernet, merlot,… Er zijn ook autochtone variëteiten van hoge kwaliteit: grüner veltliner, zierfandler, rotgipfler, neuburger, roter veltliner, zweigelt, blaufränkisch, saint-laurent, blauer wildbacher,… In de middeleeuwen hebben de cisterciënzermonniken een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van de wijnbouw. De laatste jaren is er een modernistische trend met de bouw van architectonisch wijnkelders. De landbouw in Oostenrijk is voor 21% biologisch, de wijnbouw nog maar voor 13%. 679 domeinen zijn biologisch gecertifieerd. Het certificaat «Nachhaltig Austria» kenmerkt domeinen die de natuur respecteren. De opbrengsten zijn eerder laag, gemiddeld 67,5hl/ha. De prijs-kwaliteitverhouding is uitstekend. Men vindt reeds mooie kwaliteit aan prijzen

van drie tot vijf euro op het domein. Grote wijnen vindt men vanaf 20 à 30 euro. “The more you spend, the better the value!” geldt hier als vrij betrouwbare regel. Oostenrijkse wijnen combineren goed met allerlei gerechten, gaande van schnitzel tot sushi.

APPELLATIES De Europese regelgeving is van toepassing, met drie categorieën: (1) zonder herkomstbenaming = Wein (Österreich), (2) met beschermende geografische aanduiding = ‘Landwein’, (3) met beschermde oorsprongsbenaming = ‘Qualitätswein’. De productiegebieden voor Landwein zijn: Weinland (NO), Steierland (ZO) en Bergland (rest van Oostenrijk). Bij de Qualitätswein onderscheidt men wijnen uit generische regio’s en wijnen uit specifieke gebieden. De generische regio’s zijn: Niederösterreich, Wien,

Geproefd Tijdens de masterclass werden volgende wijnen geschonken:

• Weingut Loimer – Sekt – Grüner Veltliner Reserve • Weingut Hagn, Weinviertel – Grüner Veltliner 2017 • Weingut Knoll, Wachau – Grüner Veltliner Smaragd Loibenberg 2010 • Weingut Donabaum, Wachau – Riesling Smaragd Setzberg 2017 • Weingut Wess, Kremstal – Riesling Reserve Pfaffenberg 2012 De Sekt heeft fijne belletjes en geeft een frisse, fruitige indruk. De grüner veltliners zijn droog, peperig en kruidig; bij verouderen komen meer mollige, botertoetsen naar voren. De rieslings zijn droog, loepzuiver, geconcentreerd en aromatisch; de oudere wijn vertoont meer complexiteit.

Wijngaard in Wenen

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

Burgenland en Steiermark. Er zijn 17 specifieke wijnregio’s. Dertien ervan worden erkend als DAC: Eisenberg, Kremstal, Kamptal, Leithaberg, Mittelburgenland, Neusiedlersee, Rosalia, Südsteiermark, Traisental, Vulkanland Steiermark, Weinviertel, Weststeiermark, Wiener Gemischter Satz. Vier regio’s zijn DAC in wording: Carnuntum, Thermenregion, Wachau, Wagram. Daarnaast worden oudere benamingen nog steeds gebruikt, zoals: Kabinett, Qualitätswein mit Prädikat, Spätlese, Auslese, Beerenauslese, Eiswein, Strohwein, Schilfwein, Ausbruch en Trockenbeerenauslese. Districtus Austriae Controllatus (DAC) Dit is sinds 2002 een appellatie eigen aan Oostenrijk die kwaliteitswijnen uit specifieke regio’s onderscheidt. Er wordt gedifferentieerd volgens terroir, zoals in Bourgogne: • Gebiet = regionaal • Ort = gemeentelijk • Ried = cru (perceel selectie)

SEKT De Oostenrijkse regelgeving onderscheidt drie soorten mousserende wijn: • Klassik: druiven afkomstig uit één deelstaat, alle methodes toegelaten, minstens 9 maanden sur lie. • Reserve: druiven afkomstig uit één deelstaat en ter plaatse geperst, enkel tweede gisting op fles, minstens 18 maanden sur lie. • Grosse Reserve: druiven afkomstig uit één gemeente en ter plaatse geperst, tweede gisting op fles, minstens 30 maanden sur lie.

WILHELM (‘WILLI’) KLINGER, MANAGING DIRECTOR, ÖSTERREICH WEIN Deze zoon van een gastronoom uit Boven-Oostenrijk heeft een opleiding in Romaanse talen. Alvorens in 2007 aan het hoofd te komen van Österreich Wein Marketing, verdiende hij zijn sporen als export-adviseur bij Angelo Gaja (2000-2006). Voordien was hij verantwoordelijk voor Freie Weingärtner in de Wachau (tot 2000), werkte hij bij de Oostenrijkse keten Wine & Co en wijnverdeler A.V. Stangl in Salzburg, waar hij zijn eerste ervaring in de wijnhandel opdeed.

J E A N - PIER R E TAV ER NIER C o m m a n d e r ij M o l e n b e r g

NICOLAS CONSTANTIN

PIER R E PA U L S TA C A N O V C o m m a n d e r ij G e n t

GRENACHE IN AL ZIJN GLORIE & WITTE WIJNEN UIT DE RHÔNE Op voorspraak van Erwin Devriendt, Consul van de Baronie Gent van de Commanderie des Costes du Rhône, vaardigde Inter-Rhône Nicolas Constantin af voor twee masterclasses over de wijnen van de Zuidelijke Rhône. De eerste focuste op grenache en bewees nogmaals de veelzijdigheid van deze druif als basis voor wijnen met een hoge drinkbaarheidsfactor. Een tweede sessie lichtte de sluier op van de zeldzame witte wijnen in de regio (5% van de totale productie) en hun potentieel.

MISKEND De grenache wordt ontegensprekelijk miskend. Deze druif vindt haar oorsprong in Spanje en is de grens overgestoken naar Frankrijk. Ze houdt van de zon en voelt zich heel goed thuis in een mediterraan klimaat, dus ook in de Zuidelijke Rhône. Grenache kan subliem zijn op voorwaarde dat men de opbrengst en het alcoholpercentage onder controle weet te houden. Grenache houdt ook van een arme ondergrond en van een goede waterhuishouding. Als men de druif met respect en zachtheid behandelt, levert zij in assemblages en als monocépage sublieme wijnen op. In blends sublimeert grenache andere druiven zoals syrah en mourvèdre. Grenache kan wat betreft aroma’s zeer complex uit de hoek komen: rode en zwarte bessen maar ook, indien jong,

framboos en aardbei. Kruidigheid, specerij en zelfs tapenade van zwarte olijven. Een symbiose van kruidigheid en fruit.

DE KUNST VAN DE ASSEMBLAGE De meeste wijnen in de Zuidelijke Rhône zijn assemblages. Bij de rode wijnen speelt de grenache vaak de hoofdrol. Heel veel wijnbouwers zoeken kwaliteit in het samenspel van de druiven. Syrah rijpt eerst, dan grenache en uiteindelijk carignan en mourvèdre. Ze zijn daarom niet samen te vinifiëren. Het is een hele uitdaging om een mooi resultaat in de fles te bereiken. Wijnbouwers spelen met het percentage ontristing en het percentage grenache die telkens de smaak van de andere druiven verrassend aanvult. De wijnbouwer is de sleu-

Geproefd tel in het terroir van de grenache. In deze degustatie mochten we grenache ervaren van soepel en vlot naar complex met een goed bewaarpotentieel. Grenache en zijn luitenanten leveren kwaliteitsvolle wijnen die bovendien betaalbaar zijn. Ook voor de witte wijnen is assemblage de regel in de Zuidelijke Rhône. Er zijn acht druivenrassen toegelaten voor witte wijn: grenache blanc, clairette, bourboulenc, viognier, marsanne, roussanne, picpoul blanc en ugni blanc. Zoals uit de degustatie bleek, is er niet één druif die de toon zet, zoals de grenache noir bij de rode wijnen. Die diversiteit zorgt natuurlijk voor een minder voorspelbaar smaakpalet. Aan de andere kant is er een duidelijke lijn in de moderne witte rhône wijnen: er wordt gemikt op frisheid en evenwicht, weg van de vroeger soms zware, alcoholrijke stijl. Vroeg plukken is de boodschap, om voldoende aciditeit te behouden. Dat vraagt wat planning, want elk druivenras heeft een verschillende rijpingscyclus. In de kelder spelen pneumatische persen en inox cuves met temperatuurcontrole een hoofdrol. Houtrijping is voor witte wijnen zeldzaam.

GRENACHE Château Beauchêne, AOC Côtes du Rhône, Grande Réserve, Rouge 2017

60% grenache noir, 5% cinsault, 25% syrah, 10% carignan. Een deel van de wijngaard ligt ten noorden van Orange en bestaat vooral uit klei, kalk en keien. Het andere deel is gelegen ten zuiden van Orange en bestaat uit alluviale terrassen van “ galets roulés”. Gevinifieerd met volledige ontsteling. Rijping op inox gedurende 6 tot 12 maanden. In de geur fruit en een zekere kruidigheid. Een ronde aanzet. Soepele en smakelijk volle wijn. Klassieke Côtes du Rhône. Grenache geeft hier souplesse. Domaine de la Brunely, AOC Côtes du Rhône, Rouge 2016

50 % grenache, 30 % syrah, 20% carignan. Ondergrond van rode klei, zandkeien, löss en mergel. Volledige ontristing en rijping in betonnen cuves gedurende 10 tot 12 maanden. Nadien nog twee tot drie maanden op fles. Deze wijn is lichter van kleur. In samenstelling minder grenache waardoor de tannine en de structuur van de carignan wat expressiever zijn. In aanzet soepel met een goed verweven aciditeit. Lekker en aangenaam Château de SaintCosme, Les Deux Albion, AOC Côtes du Rhône, Rouge 2016

NICOLAS CONSTANTIN, ŒNOLOGUE CONSEIL, LABORATOIRE DIŒNOS RHÔNE In 1989 debuteerde Nicolas Constantin in het laboratorium van Inter-Rhône, dat sinds 1998 in Orange gevestigd is en nu Laboratoire Dioenos Rhône heet. Hij heeft een klassiek oenoloog-opleidingsparcours afgelegd, met een diploma oenologie van de universiteit van Montpelllier. Nicolas Constantin is ook voorzitter van de Union des Œnologues de France voor de regio Vallée du Rhône-Provence-Corse.

55% grenache noir, 15% carignan, 20% syrah, 8% mourvèdre, 2% clairette. Ondergrond van klei, mergel en kalk en “galets roulés”. Geen ontristing! Rijping in eiken (conisch) en betonnen cuves. Aroma’s van donker fruit. In de smaak een mooie zoetzuur balans. Tannine en aciditeit zijn speels en uitdagend. De houtlagering is goed geïntegreerd. Mooie en complexe wijn. Druiven en ondergrond spreken voor zich. Maison Paul Jaboulet Ainé, De Père en Filles, AOC Côtes du Rhône Villages Plan de Dieu, Rouge 2016

80% grenache noir, 10% syrah, 10% mourvèdre. Geteeld op een goed gele-

gen wijngaard van 6ha met als buren Gigondas, Rasteau, Cairanne. Een ondergrond van kalkhoudend grind, klei en zand met een goede waterhuishouding gedurende de zomer. Ontriste druiven en een maceratie van drie tot vier weken. Rijping in conische eikenvaten van 8.000 liter gedurende 12 maanden. Matig intens van kleur. Complexe en intense geur van rood en rijp fruit met een lichte kruidigheid en een fijne toets van chocolade. Het hout is mooi verweven. Karaktervolle, delicate en charmante smaak met fijne tannine en aciditeit. Grenache en terroir komen hier volop tot uiting. Wijn met bewaarpotentieel. Domaine Pique Basse, L'As du Pique, AOC Côtes du Rhône Villages Roaix, Rouge 2016

75% grenache noir, 5% mourvèdre, 20% syrah. De wijngaarden zijn gelegen op de hellingen van het massief Ventabren. De percelen “ Les Camioles” en “ Les Banettes” zijn zuidelijk of zuidoostelijk georiënteerd met respectievelijk zand en klei als ondergrond. Maximaal rendement van 25 tot 30hl per hectare. Gedeeltelijk ontrist en maceratie zonder kneuzing in een betonnen cuve gedurende 35 dagen. Rijping “ sur lies” gedurende 12 maand. Geen filtratie bij botteling. Mooie intense kleur. De geur is complex: fruitig met hints van kruiden en een lichte toets van nootmuskaat. Finesse. Ook een fijne aanzet in de mond, de smaak is sappig en complex. Symbiose van fruit en kruidigheid. De tannine is mooi verweven. Goede en lange afdronk. Ook hier komt de grenache volop tot zijn recht.

WITTE WIJNEN UIT RHÔNE Brotte, Côtes du Rhône Villages Laudun, Bord Elégance 2017

60% grenache blanc, 5% roussanne, 15% viognier, 10% clairette. Bodem van klei en zand met kiezel en keien. Goede waterhuishouding. Temperatuurcontrole na persing. Aparte vinificatie van de verschillende druiven. Rijping op fijne droesem. Gebotteld in februari na de oogst.

Chateau de Manissy, Côtes du Rhône, Oracle 2018

60% grenache blanc, 40% clairette. Op het zuiden gerichte wijngaard, met bodem van klei, zand en kiezel. Biologische wijnbouw. Pre-fermentaire maceratie gedurende 4 uur. Rijping in inox. Domaine Chaume Arnaud, Côtes du Rhône 2017

45% marsanne, 45% roussanne, 10% viognier. Plateau op 400 m hoogte, met klei-kalkbodem, bezaaid met keien. Biodynamische wijnbouw. Rechtstreekse persing, gisting met temperatuurcontrole in inox. Aparte vinificatie van de verschillende druiven. Assemblage na gisting. Rijping in inox cuves. La Suzienne, Côtes du Rhône, Mistralou 2017

70% grenache blanc, 15% marsanne, 15% viognier. Klei-kalkbodem. Ontristing, schilweking, pneumatische pers. Gisting met temperatuurcontrole. Inox cuves. M. Chapoutier, Côtes du Rhône, “Belleruche” 2017

Bourboulenc, clairette, grenache blanc, roussanne, viognier. Kiezelrijke mergelbodem en klei-kalkhellingen, met een goede waterhuishouding. Volledig ontrist. Schilweking voor de viognier. Zachte persing. Gisting met temperatuurcontrole in inox cuves. Rijping op fijne droesem gedurende vijf maand. Vins du Baron de Montfaucon, Côtes du Rhône, Baron de Montfaucon 2017

70% clairette, 20% viognier, 10% grenache blanc. Bodem met rolkeien, kalksteen en zand. Rechtstreekse persing, temperatuurcontrole. Rijping gedurende zes maand in betonnen cuves.

27 28 BuxiĂ¨res-sur-Arce Ville-sur-Arce Merrey-sur-Arce Bar-sur-Seine Polisy & Polisot

DESIGNER GRAPHIQUE

BOUCHARD PÈRE & FILS

H U G O VA N L A ND E G HEM C o m m a n d e r ij L an d v an W a a s

EEN BOURGONDISCH KROONJUWEEL Ter gelegenheid van de 158ste editie van Vente des Vins des Hospices de Beaune organiseerde Bouchard Père & Fils een masterclass met een selectie rode wijnen uit 2014 en een selectie witte wijnen uit 2013. Daarna volgde een diner –hoe kan het ook anders – met uitgelezen wijnen.

EEN STUKJE GESCHIEDENIS Bouchard Père & Fils is een van de oudste handelshuizen in Bourgogne. Het werd in 1730 door Michel Bouchard in Beaune opgericht. Sindsdien zijn daar niet minder dan negen generaties of bijna drie eeuwen over gegaan. Tot 1775 was Bouchard Père & Fils een wijnhandel. In datzelfde jaar verwierf Joseph Bouchard zijn eerste perceel in het beroemde climat van ‘Caillerets’ in de gemeente Volnay. Die aankoop betekende meteen de start van het wijndomein Bouchard Père & Fils. Tijdens de Franse Revolutie kende het domein een forse uitbreiding door het aankopen van verbeurd verklaarde bezittingen van de clerus en de adel. Zo kocht Joseph Bouchard verschillende wijngaarden waaronder het befaamde

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

‘Beaune Grèves Vigne de l’Enfant Jésus’. Dat laatste is nog steeds één van de paradepaardjes van het domein. De volgende generaties zetten onverminderd de ambitie verder om van Bouchard Père & Fils één van de topdomeinen in de Côte d’Or te maken. Nieuwe aankopen volgden zowel in de 19de als in de 20ste eeuw. Met zijn 130ha is Bouchard Père & Fils momenteel één van de grootste domeinen in de Côte d’Or met wijngaarden in de meest prestigieuze appellaties,: Montrachet, Corton Charlemagne, Beaune Grèves de l’Enfant Jésus, Bonnes-Mares, Chambertin-Clos de Bèze, Chevalier-Montrachet…

OVERNAME In 1995 werd Bouchard Père & Fils overgenomen door het champagnehuis Joseph Henriot. Dit familiebedrijf werd in 1808 in Reims opgericht. Met de komst van Joseph Henriot - een vooruitziend en dynamisch ondernemer - begonnen serieuze investeringen bij Bouchard. Zo bouwde Henriot een gloednieuwe vinificatie- en vatenkelder in de naburige gemeente Savigny. Lijkt het gebouw van buitenaf een ietwat troosteloos industriecomplex, binnen is de modernste technologie aanwezig. Ook de enorme vatenkelder bevat maar liefst 4.500 vaten. Met de bouw van deze nieuwe installatie kregen de wijnen een kwalitatieve boost. De wijnen wonnen aan precisie en klasse. Wijnen afkomstig van de eigen wijngaarden komen op de markt met het label ‘Domaine Bouchard Père & Fils’. Daarnaast bestaat er een tweede productielijn voor hun négociantwijnen.

KWALITEIT START IN DE WIJNGAARD De eerste voorwaarde om een grote wijn te maken is het oogsten van rijpe en gezonde druiven. Bouchard Père & Fils tracht dit in zijn wijngaarden in de praktijk om te zetten door zorgvuldig en dagelijks werk. Gedu-

rende het hele jaar onderhouden wijnbouwers en onderaannemers de 130ha wijngaarden volgens een strikt opgesteld schema onder leiding van technisch directeur Christophe Bouchard. Elk perceel wordt individueel door een verantwoordelijke opgevolgd. Hij inventariseert alle essentiële technische informatie (type onderstam, klonen, leeftijd…), terwijl

Geproefd RODE WIJNEN Savigny-lès-Beaune Les Lavières Domaine 2014 – Premier Cru

Fijne en delicate pinotwijn met evenwichtige en flatterende structuur Volnay Les Caillerets Ancienne Cuvée Carnot Domaine 2014 – Premier Cru

Mooi pinotfruit met diepte en concentratie, knappe balans met zijdeachtige elegantie, verfijnde tannine. Heeft de structuur van een chambolle-musigny. Beaune Grèves Vigne de l’Enfant Jésus Domaine 2014 – Exclusivité – Premier Cru

Romig fruit met aardbei en framboos, lichte houttoets, verfijning en charme. Goede concentratie met verfrissende zuren. Verfijnde maar toch nog ietwat strakke tannine. Vraagt nog enkele jaren flesrijping. Pommard Les Rugiens Domaine 2014 – Premier Cru

Gesloten maar toch is de onderliggende finesse al merkbaar. Vrij volle aanzet met een goede overgang naar een gestructureerd middenstuk met zuren en fijne kruiden. De tannine vraagt nog enkele jaren voor afronding. Le Corton Domaine 2014 – Grand Cru

Een explosie van rijpe kersen vergezeld met finesse en charme. Brede aanzet met massa’s fruit, gestoffeerd middenstuk met kracht en toch ook elegantie. Smaakvolle en rijpe tannine. Bonnes-Mares Domaine 2014 – Grand Cru

Finesserijke aroma’s met een combinatie van zwart fruit, vooral bosbessen, met een florale toets van viooltjes. Zijdeachtige structuur met diepgang en breedte waarbij de finesse en elegantie primeren. Combinatie van kracht en finesse. Ragfijne tannine.

Chambertin-Clos de Bèze Domaine 2014 – Grand Cru

Corton-Charlemagne Domaine 2013 – Grand Cru

Aardbeien en frambozen domineren de aroma’s, samen met wat aardse tonen. Niet zo krachtig als een ChambertinClos de Bèze gewoonlijk is. Komt nog zeer jong over en heeft tijd nodig.

Iets meer gesloten. Strak en verfijnd met een minerale achtergrond. Wint aan complexiteit bij verluchten. Volle en krachtige aanzet met rijpe fruitvulling, diepgang, edele zuren en een lange fruitige finale. Maakt zijn status waar.

Chambertin-Clos de Bèze Domaine 2017 – Grand Cru

Mooie expressie met een waaier van rijpe fruitaroma’s. Finesse en elegantie stuiven op uit het glas. Ronde en tegelijk sappige onderbouw met diepte en breedte. Knap evenwicht met een uitstekende zoet-zuurbalans. Geraffineerde tannine met grote lengte. Overtreft de jaargang 2014. Niet verwonderlijk, want 2017 kende meer zon dan 2014.

WITTE WIJNEN Beaune Clos SaintLandry Domaine 2013 – Monopole – Premier Cru

Finesserijke aroma’s met een rokerige en tegelijk minerale impressie. Fraaie aanzet met heerlijk fruit, frisse zuren en een verfijnde, vrij lange afdronk. Harmonieuze wijn. Een aanrader! Meursault Genevrières Domaine 2013 – Premier Cru

Vrij gesloten. Onderliggende klasse met een florale toets en brioche. Brede genereuze smaakaanzet, mooie balans met frisse zuren. Gestoffeerde maar frisse finale. Vraagt nog enkele jaren flesrijping. Meursault Perrières Domaine 2012 – Premier Cru

Minerale en verfijnde aroma’s met vuursteen en kalkimpressies. Ras en verfijning overtreffen de vorige wijn. Heel veel diepgang en finesse, sublieme zuren en grote lengte. Klasse!

Chevalier-Montrachet Domaine 2013 – Grand Cru

Dit is een assemblage van 4 percelen. Vrij gesloten in het begin maar ontluikende finesse bij verluchten. Geschakeerd en complex fruit met hout volledig op de achtergrond. Florale toets. Lichtromige aanzet die vergezeld wordt door een fijne aciditeit, diepgang en verfijning tot in de lange finale. Grote wijn. Montrachet Domaine 2013 – Grand Cru

Aanvankelijk discreet, ontwikkelen zich bij verluchten complexe en hemelse aroma’s, vergezeld van een rokerige impressie en minerale ondertoon. Gracieuze aanzet met volume gekoppeld aan elegantie. Perfecte harmonie die nog versterkt wordt door schitterende zuren. Minerale en complexe onderbouw loopt door tot in de lange finale. Aristocratische wijn. Chevalier-Montrachet Domaine 2017 – Grand Cru

Nog ontzettend jong. Lichte brioche en exotisch fruit samen met een ingebouwde houttoets. Blijft discreet. Volle en ronde smaak waarin de zuren iets minder dan in 2013 voor dynamiek zorgen. Blijkbaar was dit een mindere fles. Een andere fles: meer verfijning in aroma en geen brioche. Meer diepgang en frisheid en lange minerale afdronk. Een merkelijk verschil met de vorige fles Zo zie je maar wat een kurk kan doen!

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

daarnaast ook opmerkingen en commentaren van de evolutie in de tijd in een dossier worden geboekt. In de wijngaard is het zoeken naar een juist evenwicht tussen de menselijke tussenkomst en de biologische cyclus van de wijnstok doorslaggevend. Op die manier worden de nuances van elk terroir benadrukt.

GASTRONOMIE OP HOOG NIVEAU Tijdens het diner na de masterclass werd het voorgerecht met ravioles de foie gras, consommé de boeuf à la truffe vergezeld van de grand cru Chevalier-Montrachet 'La Cabotte' Domaine 2008 en 1998. 'La Cabotte' is een perceel van 0,21ha in de wijngaard van Chevalier-Montrachet dat grenst aan Bouchard’s perceel in de montrachetwijngaard. De wijn, afkomstig van 'La Cabotte', wordt als een van de witte icoon-wijnen van Bourgogne beschouwd en overstijgt nog het niveau van de ‘gewone’ Chevalier-Montrachet. De Chevalier-Montrachet “La Cabotte” 2008 excelleert door finesse waarin verfijnd fruit en subtiele kruidenimpressies zich mengen tot een complex geheel. Een strakke aanzet wordt gevolgd door een zalvende materie waarin de aciditeit het minerale en de kalkachtige hint nog versterkt. Lange afdronk met uitnemende finesse. De 1998 schittert met een goudgele tint. Schitterende aroma’s met een vleugje honing, gekonfijt fruit, brioche en marsepein. Start in de mond met frangipane, noo tjes en amandel en vervolgt met een ongelooflijk mooie aciditeit. Complexe en diepe smaak met een perfecte balans. Schitterende afdronk. Een toonbeeld van klasse en verouderingspotentieel.

Bij de ‘Magret de canard, jus aux baies de cassis’ serveerde men de rode grand cru Le Corton 1988. De wijn viel op door zijn nog jonge en diepe kleur. De aroma’s manifesteerden een licht groene tint van een niet volledig rijpe pinot noir. Goede concentratie, maar mist de zachtheid en charme van de grote jaren. De kers op de taart, maar in dit geval wel bij de kaas geschonken, was de Beaune Clos de la Mousse Premier Cru 1918. Opgelet, de vermelde jaargang is geen tikfout! De wijn is afkomstig van zogenaamde ‘franc pied’. Dit zijn wijnstokken van vóór de phylloxera, dus stokken zonder enting op de Amerikaanse onderstam. Deze eeuweling verraadt geenszins zijn leeftijd. Nog ongelooflijk jong, zonder bruine rand! De aroma’s refereren meer naar zijn leeftijd van 100 jaar door zijn bosgeuren, boenwas en de geur van een antiquariaatswinkel. Nog vrij krachtig in de mond met een register van smaakelementen dat men zelden waarneemt. Nog een felle maar geïntegreerde aciditeit die vergezeld is van gekonfijt fruit. Blijft als wijn gebonden tot in de finale. Wat een unieke ervaring!

AULA VINI

H U G O VA N L A ND E G HEM C o m m a n d e r ij L an d v an W a a s

SAINT-EMILION GRANDS CRUS CLASSÉS Fo t o's P e t e r D o o m e n

Op zondag 9 december 2018 maakte de Association de Grands Crus Classés de Saint-Emilion voor de zesde maal haar opwachting om de leden van de Vlaamse Wijngilde te laten proeven van de twee recentste jaargangen. Deze keer komen de vertegenwoordigers van niet minder dan 39 kastelen de wijnen van de topjaren 2015 en 2016 voorstellen. Het wordt een unieke gelegenheid om van gedachten te wisselen over hun wijnen en ook de verschillen binnen éénzelfde appellatie en tussen de twee gepresenteerde jaargangen te ontdekken en te duiden.

BORDEAUX 2015: EEN TOPJAAR OF NET NIET? Hoopvolle start Na een zachte maand januari kreeg Bordeaux met een maandenlange droge periode af te rekenen. Dat leidde tot een vroege en homogene bloei, wat op dat moment een vroege oogst en een goede opbrengst liet verhopen. Vanaf midden juni veroorzaakten de droogte en de zeer hoge temperaturen, die gedurende enke-

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

Geproefd MICHEL TERLINCK, NATIONAAL ONDERVOORZITTER “In de loop van de proeverij veranderde mijn oordeel over beide wijnjaren verschillende keren: bij de eerste indrukken gaven de wijnen van 2016 een hardere, tanninerijke indruk. Dit is misschien logisch, ze zijn ook jonger. De 2015 gaven een complexere, rijkere indruk met meer diepgang. Bij de tweede impressies leken de 2016 de kracht te hebben om langer te kunnen bewaren, maar dan ben ik mij beginnen concentreren op de afdronk, en ben ik sommige wijnen ook gaan herproeven, en leken de 2015 toch weer een complexere indruk te geven met toch ook de kracht een lang leven beschoren te zijn. Dus een wisselend effect met toch een voorkeur voor de 2015.

le dagen tot 40°C opliepen, een vertraging van de vegetatie van de plant en zelfs een blokkering ervan op de sterk drainerende zand- en kiezelbodems. Men begon voor een herhaling van de door hittegolven geteisterde jaargang 2003 te vrezen. Gelukkig kwam in het begin van augustus de regen op het gepaste moment om de haperende véraison in 48 tot 60 uren te voltooien. Daarna heersten in de maand augustus zomerse temperaturen zonder uitschieters, al kregen sommige locaties toch nog met grote hoeveelheden neerslag af te rekenen. De maand augustus heeft in zekere zin de jaargang 2015 gered. Ook september en oktober kenden mooi weer en koele nachten, maar met sterke neerslagverschillen naargelang van de locatie. Homogeniteit Een van de kenmerkende eigenschappen of misschien wel de hoofdkarakteristiek van een groots wijnjaar is zijn homogeniteit. Rekening houdend met de intrinsieke kwaliteiten van de appellatie is in een groot jaar de kwaliteit van zowel een simpele médocwijn als van een grote pauillac, elk op zijn niveau, uitstekend. Dat is in 2015 niet het geval. De hoeveelheid neerslag en het tijdstip waarop die viel, vooral die van juist voor de oogst, is in het noorden niet zonder gevolgen gebleven. Daarentegen hebben de appellaties Margaux, Pessac-Léognan, Saint-Émilion, Pomerol en Fronsac maar weinig regen te verwerken gekregen en hebben dan ook goede tot schitterende wijnen gemaakt. Daarom zou ik 2015 als een zeer goed jaar bestempelen, maar niet van hetzelfde niveau als de topjaren 2005, 2009 en 2010. Saint-Emilion Het mooie weer van augustus en september, zonder uitzonderlijk hoge temperaturen, liet de wijnbouwer toe om zonder stress de optimale rijpheid van de druif op elk perceel af te wachten en de oogst over een lange periode te spreiden. Zo was op Château Cheval Blanc de oogst over een recordperiode van 33 dagen gespreid, van 3 september tot 6 oktober. Wat een enorm verschil met de vorige vier jaargangen, waar vanwege dreigend rot vaak moest worden geplukt vooraleer de druiven volkomen rijp

Ik heb ook aan verschillende wijnbouwers gevraagd naar hun bevindingen in de wijngaard in verband met de klimaatverandering. Weinig wijnen van vóór 2003 kwamen boven 13,5% alcohol. De laatste 15 jaren is er duidelijk een verhoging, wat we ook elders in de wereld zien. Wijnen van 14 tot 15% vormen geen uitzonderingen meer. Er zijn meer periodes van langere droogte, de gemiddelde temperatuur stijgt. Ze verwachten allemaal dat het aandeel merlot in de assemblage zal zakken (van +/-80% naar 70%), ten voordele van cabernet franc, en in mindere mate cabernet sauvignon. De verhoging van het aandeel cabernet franc zal toelaten om frisheid in de wijnen te houden, en een balans tussen rijpe fenolen en aciditeit. Andere antwoorden betroffen de overschakeling naar biodynamie (La Marzelle), en een groter aandeel malbec in de assemblage vanaf 2016 (Grand Pontet). “

DEELNEMENDE WIJNKASTELEN Château Bellevue Château Chauvin Château Clos de Sarpe Château Corbin Château Côte de Baleau Château les Grandes Murailles Clos Saint Martin Clos de l’Oratoire Clos des Jacobins Château la Commanderie Couvent des Jacobins Château Dassault Château Faurie de Souchard Château de Ferrand Château de Pressac Château Destieux Château Faugères Château Péby Faugères Château Fleur Cardinale Château Fonplégade Château Fonroque Château Franc Mayne Château Grand Corbin Château Grand Corbin-Despagne Château Grand Pontet Château Haut Sarpe Château la Fleur Morange Château la Marzelle Château la Serre Château la Tour Figeac Château Laniote Château Larmande Château Petit Faurie de Soutard Château Laroze Château le Prieuré Château Ripeau Château Rochebelle Château Saint Georges Côte Pavie Château Villemaurine Château Yon Figeac

waren! Over het algemeen waren zowel de cabernet franc als de cabernet sauvignon perfect rijp en lag de zuurgraad ietwat aan de lage kant. Dat verklaart trouwens waarom deze primeurwijnen zo goed te proeven waren. Merlot genoot van een perfecte rijping. De gematigde temperaturen van augustus en september en de koele nachten zorgden ervoor dat merlot met voldoende zuren en een niet al te hoog oplopend suikergehalte kon worden geplukt. In die omstandigheden kon een ‘frisse’ merlot voor uitstekende wijnen zorgen. Nochtans hebben de wijnen van Saint-Émilion en Pomerol niet het opulente en rijke karakter van het zonrijke jaar 2009, noch de stevige tannine en pittige zuren van de statige en soms monumentale 2010. Wel bezitten ze in hun jeugd al charme en evenwicht die ze niet alleen vlug drinkbaar maken, maar ook goed zullen laten verouderen. Naar mijn gevoel leunt 2015 dichter aan bij 2010 dan bij 2009. In vergelijking met 2005 is de tannine soepeler en hebben de wijnen wellicht iets minder densiteit. Algemeen vind ik 2015 een heel ‘klassiek’ jaar, niet in de pejoratieve maar in de positieve zin van het woord: wijnen met drinkplezier, iets lichter van structuur dan de wijnen van 2010 maar met voldoende concentratie en diepgang. Daardoor vindt men in 2015 ook meer terroir-

temperaturen waren echter zacht en zorgden voor een vroege en homogene uitbotting van de wijnstok. Door de hoge vochtigheid was de vrees voor aantasting door meeldauw tot in juni constant aanwezig en diende men vaak in te grijpen. Een nieuw doemscenario zoals dat van 2013 leek in de maak.

getypeerde wijnen, waarbij de stempel van de wijnmaker beter herkenbaar is.

vallend hoe groen en fris de wijngaard erbij lag in september. Alleen de jonge wijnstokken op zand- en kiezelbodems kregen het lastig.

BORDEAUX 2016: ABSOLUTE TOP Wanneer de jaargang 2016 ter sprake komt, dan toveren de bordeauxeigenaars een kamerbrede glimlach op hun gelaat en weten ze met hun lofbetuigingen geen blijf. Een uitzonderlijk jaar tot ‘once in a lifetime’, is de algemene teneur. Abnormaal vochtige winter en lente Tussen januari en juni viel er 700mm neerslag, wat ongeveer overeenstemt met de gemiddelde neerslag van een heel jaar. Beken en rivieren stonden op hun hoogste peil. De

Bordeaux haalde opgelucht adem toen tussen 7 en 12 juni de regen plots ophield en de temperatuur boven de 20°C steeg waardoor de bloei in ideale omstandigheden kon plaatsvinden. Een miraculeus vlugge en homogene vruchtzetting zonder noemenswaardige “coulure” liet toen al dromen van een toekomstige rijkelijke maar late oogst. Uiterst droge en warme zomer Vanaf 20 juni schakelde het weer plots over naar een mediterraan klimaat. Tussen eind juni en 12 september viel er nauwelijks 20mm regen. 2016 kende dan ook de droogste zomer van de laatste 25 jaar. De wijngaard genoot van de zomerse zon en de hoge temperaturen. Enkel een korte hittegolf op 18 en 19 juli deed de temperatuur pieken tot 38°C. De wijnstok had echter niet te lijden onder die extreme droogte dankzij de waterreserves die tijdens de natte winter en lente waren opgebouwd. Het was op-

Op de vroeg rijpende percelen begon de oogst op 25 september, maar elders zou tot 20 oktober zonder stress geoogst kunnen worden. De gunstige weersomstandigheden van september en oktober lieten dan ook toe om de optimale rijpheid binnen elk perceel af te wachten. Een toestand die zich amper eenmaal in een decennium voordoet. Signatuur: kracht en finesse De rode wijnen zijn rijk en krachtig, hebben een ronde smaak en een fluwelig karakter,

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

Geproefd Acht toppers van de degustatie, volgens Peter Doomen, Nationaal Wijnmeester.

Villemaurine 2016

Fruitig met aalbes en een tikje vanille. Prachtige zuurstructuur, nerveus en verfijnd. Heeft nog tijd nodig, maar is nu al erg genietbaar. Rochebelle 2015

Verleidelijke geur met wat mokka en vanille, maar ook zwart fruit zoals pruim en cassis. Erg fris in de mond met lange afdronk. Fluwelige tannine. (Ook de 2016 is uitstekend) Laniote 2016

Delicaat fruit met kers en wat kruiden die aan speculaas doen denken. Mooie aciditeit en goede lengte. La Fleur Morange 2016

Frisse geur met rood fruit. Energiek en jong in de mond met goede vulling. Herkenbaar bordeaux. Franc Mayne 2016

Aromatisch met ceder en jodium (zeebries). Fijne en mooie structuur. Veel te jong maar toch al lekker. Fonplegade 2015 maar vertonen bovendien ook een mooie diepgang. Ze pakken uit met een levendige en intense kleur met een paarse reflex. De frisse fruitexpressie manifesteert zich zowel in de neus als in de mond, zonder de minste notie van overrijpheid of vegetale toetsen. Nimmer ontstaat de indruk dat we met wijnen uit ‘une année solaire’ te doen hebben. Qua structuur wijkt 2016 af van de topjaren 2009 en 2010 door een lager alcoholgehalte, en dit geldt zowel voor de linker- als rechteroever. Hierdoor overheerst een frisse smaakimpressie en blijft de warme alcoholindruk, die in de 2009 en 2010 regelmatig is terug te vinden, hier achterwege. De tannine is volkomen rijp. Het is hoogst uitzonderlijk om kracht en finesse zo harmonieus te zien samengaan in zulke jonge wijnen. Dit is de signatuur van de jaargang 2016.

Ceder en fruit in de neus. Een mooie en lichtvoetige wijn die verfijnd aandoet.

Hoewel 2016 meer densiteit, zuren en tannine heeft dan 2015, is het toch verrassend vast te stellen dat ook de jonge wijnen van 2016 een charmante toegankelijkheid etaleren. Daarin verschilt 2016 trouwens grotendeels van 2005 en ook van 2010: die twee jaargangen hebben ongeveer tien jaar nodig om diezelfde charme en toegankelijkheid te ontplooien. De levendige, maar totaal geïntegreerde zuren, zorgen voor een grote frisheid en vormen ongetwijfeld een van de sterke punten van 2016. Normaal heeft zo’n stevige zuurgraad een versterkende impact op het bitter accent van de tannine, maar dat is hier niet het geval. Meer nog: het is des te merkwaardiger dat bovendien de ”indice de Folin“ (een maat voor het tanninegehalte in de wijn) alle voorgaande records klopt. De druif liet kleurstoffen en rijpe tannine in 2016 vlot extraheren. Aangezien in 2016 het alcoholgehalte lager lag dan in 2009 en 2010 was de

Proefnotities van alle wijnen door Linda Impe en Andy Haegeman (Commanderij Gent) zijn te vinden op www.vlaamsewijngilde.be

Faugères 2016

Een aroma dat aan zwartewoudtaart doet denken met chocolade en kers. Daarnaast ook vlierbes. Fruitig en soepel in de mond met goede aciditeit. (ook de 2015 is knap) De Ferrand 2016

Verleidelijke geur met mokka. Finessevol, maar de tannine komt nog hard over. Geef hem enkele jaren kelderrust.

kans tot over-extractie minder groot. Waar in sommige jaren de linkeroever het kwalitatief gezien haalt op de rechteroever of omgekeerd, is de kwaliteit in 2016 over beide oevers uniform. Geen winnaar dus.

PARELS VAN MALLORCA

S A ND R A S W INNEN

De parelindustrie is belangrijk op het eiland Mallorca, evenals het strand- en wielertoerisme. Vele mensen weten echter niet dat ook de wijnindustrie er van oudsher aanwezig is en al eeuwen deel uitmaakt van de lokale cultuur. We vinden er heel wat kwalitatieve wijnen en autochtone druivenrassen met een typisch karakter. Deze wijnen worden steeds meer erkend op internationaal vlak en ten zeerste gewaardeerd door de vele toeristen, waardoor het wijntoerisme elk jaar toeneemt. Waarom zijn deze wijnen dan onbekend in BelgiĂŤ? Een eerste verklaring is dat de meeste wijnen gedronken worden op het eiland zelf (85%) en slechts een klein aandeel bestemd is voor de export. Daarbij is Duitsland de grootste afzetmarkt binnen Europa. Onbekend is onbemind. Door de wijnparels van Mallorca meer bekendheid te geven, kunnen we de lezer nieuwsgierig maken naar wat de wijnwereld er te bieden heeft.

GESCHIEDENIS Het cultiveren van wijn begon op Mallorca rond 120 voor Christus toen de Romeinen het eiland veroverden. Tijdens de zeven eeuwen durende Moorse overheersing en ondanks het verbod door de Koran, bleef de wijnbouw bestaan. In 1230 veroverde Spanje het eiland en dit zorgde ervoor dat de wijnproductie toenam. In 1862 verscheen de phylloxera in Frankrijk dat daardoor massaal wijnen moest importeren om aan de binnenlandse behoefte te kunnen voldoen. De wijnproductie in Mallorca steeg vanaf 1865 daarom aanzienlijk en bereikte een hoogtepunt in 1891 toen er bijna 50 miljoen liter werd geĂŤxporteerd, voornamelijk naar Frankrijk en het Spaanse vaste-

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

land. Datzelfde jaar bereikte de phylloxera spijtig genoeg ook het eiland en verwoestte er de wijngaarden en de ermee gepaard gaande welvaart. Wijngaarden maakten vooral plaats voor amandelboomgaarden en andere landbouwgewassen. Tijdens de eerste helft van de twintigste eeuw groeide de oppervlakte wijngaarden tot 8.500ha. Dankzij het toerisme nam ook de vraag toe naar kwaliteitswijn en volgde een heropleving van de wijnindustrie.

KLIMAAT & WIJNGEBIEDEN Mallorca heeft een mediterraan klimaat met een gemiddelde temperatuur van 17ºC. De winters zijn vrij koud en de zomers zijn droog en heet. Het eiland heeft tussen de 2.500 en de 2.900 zonne-uren. De bodem bestaat in de streek rond Binissalem vooral uit Call Vermell (rood gesteente) en in de andere wijngebieden uit klei en kalk. Mallorca telt drie wijngebieden, waarvan twee beschermde oorsprongsbenamingen (Denominación de Origen): D.O. Binissalem in het westen rond de gemeente Binissalem, D.O. Pla i Llevant in het oosten en Serra de Tramuntana Costa Nord, in het gebergte langs de westkant van het eiland. Wijnen die niet onder deze drie appellaties vallen, noemen we Vi de la Terra de Mallorca, en zijn eerder te vergelijken met een I.G.P. wijn. In 2017 telde het eiland een totaal van 1.512ha wijngaarden en er werd 50.812 hl wijn gecommercialiseerd.

DO BINISSALEM Binissalem kreeg in 1991 als eerste gebied op de Balearen de DO-status. De herkomstbenaming ontleent zijn naam aan de grootste gemeente in het wijnbouwgebied, die op een glooiende hoogvlakte ten noordoosten van de hoofdstad Palma de Mallorca ligt. De DO strekt zich uit over de vijf gemeentes Binissalem, Consell, Santa Maria del Camí, Santa Eugènia en Sencelles. In het noorden liggen de bergketens Serra de Tramuntana en Serra de Alfabia, die de wijngaarden in de winter beschermen tegen de koude, vochtige, noordelijke winden.

DO PLA I LLEVANT Deze herkomstbenaming betekent in het Mallorcaans, ‘de vlakte en het oosten’. De geografische zone heeft een grote wijnbouwtraditie en sinds de erkenning als DO in 1999 nam de activiteit in het gebied enorm toe (nieuwe wijngaarden, nieuwe druivenrassen, betere technieken, enz.). Tegelijkertijd steeg het aantal bodega’s, maar vooral de kwaliteit van de wijnen. De wijngaarden zijn verspreid over 18 gemeentes. Ze liggen in het vlakke, centrale en oostelijke deel van het eiland, dat optimale bodemcondities biedt. De bodem bestaat uit rotsen van kalksteen met een rode of witte bovenlaag van kalkhoudende klei en heeft een goede afwatering.

SERRA DE TRAMUNTANA COSTA NORD Dit is de benaming van een regionale wijn, geproduceerd in 18 gemeentes in het noordwesten van Mallorca, tussen kaap Formentor en de zuidwestkust van Andratx. Ooit waren de aangelegde terrassen rond het dorpje Banyalbufar (wat wijnbergje aan de zee betekent) volledig aangeplant met druiven, met als belangrijkste druif de malvasia. Nadien verdween de wijnbouw in de streek bijna compleet. In juni 2011 werd de bergketen waarin de weinige resterende wijngaarden zich bevonden, opgenomen in de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Er is sinds kort opnieuw interesse in het speciale terroir en in 2017 werd er in het hele berggebied op 15,87ha wijn verbouwd. Ook al is er geen officiële DO-classificatie voor deze streek, toch staat de kwaliteit van deze wijnen onder strenge controle.

AUTOCHTONE DRUIVENRASSEN Op Mallorca zijn er een aantal autochtone druivenrassen te vinden die meestal in blends worden verwerkt, maar steeds vaker ook puur. Sommige ervan zijn nog niet zo lang erkend als toegelaten druiven in de herkomstbenamingen.

WITTE DRUIVENRASSEN • Pren(m)sal blanc (synoniem moll): belangrijkste inheemse druivenras (60%). Het vormt de basis voor de witte wijnen en schuimwijnen en moet voor minstens 50% aanwezig zijn in de DO Binissalem. Vormt veel suikers en heeft een lage zuurgraad. Zorgt voor fruitige wijnen met een karakteristiek aroma. • Giró ros: De vrij dikke rozige schil beschermt de druif tegen allerlei ziektes. Zorgt voor full-body wijnen met hoog alcoholgehalte en middelmatige aciditeit. Rijpt goed op eikenvaten. Dit ras werd pas in 2011 officieel als commercieel druivenras erkend.

BLAUWE DRUIVENRASSEN • Manto negro: meest aangeplante druif (40%) op Mallorca, moet voor minimum 30% aanwezig zijn in de wijnen van de DO Binissalem. Is rijk aan suikers en aroma’s. Het nadeel is de snelle oxidatie en de gevoeligheid voor meeldauw en grijsrot. De druif heeft een heel goed rijpings- en bewaarpotentieel en zorgt voor lichte, aromatische wijnen. Heel geschikt voor houtlagering en wordt veel geblend met druivenrassen die meer kleur hebben. Rijpt heel goed op de steenachtige ondergrond (Call Vermell) van de DO Binissalem. • Callet: schaars druivenras die wijn geeft rijk aan alcohol met een diepe kleur en wordt daarom meestal geblend met andere druivenrassen, zoals cabernet en manto negro, wat resulteert in een populai-

re, sterke, kruidige mix. Callet draagt absoluut bij tot de complexiteit van de wijnen. • Fogoneu: heel productief ras dat vroeger geliefd was voor de productie van eenvoudige wijnen met weinig alcohol. Wordt meestal in blends gebruikt en dikwijls vergeleken met gamay. • Gorgollasa: schaars druivenras haast verdwenen op het eiland ten gevolge van de phylloxera. Het heeft een lage opbrengst. Door de inspanningen van bepaalde wijnbouwers werd het ras opnieuw geteeld en is sinds 2011 erkend. Doet denken aan pinot noir. Naast de autochtone druivenrassen vinden we de volgende internationale rassen terug: voor wit macabeo, parellada, chardonnay, moscatel, riesling en malvasía en voor blauw: monastrell, tempranillo, cabernet sauvignon, syrah en merlot. Er is een classificatiesysteem voor de rode wijnen volgens de opvoedingsperiode: joven, crianza en reserva.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

BIOLOGISCHE WIJNBOUW In 1991 werd het Europese bio-label ingevoerd en in 1994 creëerden de Balearen al hun eigen bio-label. De biologische wijnbouw is er niet een modeverschijnsel, en procentueel gezien neemt het aandeel ervan enorm toe. In Mallorca wordt al sinds decennia biologische wijn geproduceerd, lang voor er sprake was van wetgeving en labels. Het klimaat is zeker een belangrijke factor waardoor de wijnbouwers geen extreme inspanningen moeten doen om biologisch te werken, in combinatie met de kennis van de druiven en het terroir. Vele wijnbouwers in Mallorca zitten nu in een overgangsfase tussen geïntegreerde wijnbouw en biologische wijnbouw, die in principe drie jaar duurt. Sommige wijndomeinen zetten het bio-label niet op hun fles, omdat ze er niet mee willen uitpakken. De klemtoon ligt op de hoge kwaliteit van het product en zij vinden dat bio-wijnen de standaard moeten zijn en dat niet-bio wijnen een label moeten dragen. De algemene opinie is dat kwaliteitswijn ontstaat in de wijngaard en niet in de bodega. De bodem moet daarom zuiver en gezond zijn om kwaliteitsdruiven te kunnen voortbrengen. Er worden alleen natuurlijke meststoffen gebruikt, meestal afkomstig van schapen die in de buurt van het landgoed grazen.

WAAROM WIJNEN VAN MALLORCA PROEVEN? Mallorca is tot nu toe nog voor velen een verborgen parel op wijnvlak. Voor de wijnliefhebber loont het absoluut de moeite om de wijnen van dit eiland te ontdekken. Ze hebben een eigen karakter, gevormd door de combinatie van bodem, zeelucht, diversiteit in het landschap en de autochtone druivenrassen. Veel gepassioneerde wijnbouwers zijn erg begaan met de traditie en combineren dit met de modernste technieken. Het zijn veelal familiebedrijven die het hele proces beheersen van druif

tot fles en zijn enorm trots op hun producten. Zoals hierboven al aangehaald, werken de meeste bodega’s biologisch met respect voor de natuur. De autochtone druivenrassen werden in eer hersteld en de aanplant ervan stijgt. Zij geven de wijnen, al dan niet geblend met internationale druiven, een authentiek karakter. Het is een algemene trend in de wijnwereld om “vergeten” rassen opnieuw aan te planten en dat merken we ook op Mallorca waar ze steeds meer eendruivenraswijnen maken van deze druiven. De wijnbouwers opteren nog steeds om een groot deel van hun wijnen te reserveren voor de eigen markt, mede om het exclusieve karakter ervan te bewaren. Je vindt ze in de betere restaurants en de boetiekhotels. Hou je van verrassende wijnen? Bezoek dan zeker dit prachtige eiland!

Onvoorstelbaar interessante prijzen bij Pigneret

H A N S M A E C K EL BERG EN G IN O D E MEE S T ER C o m m an d e r ij L an d v an W a a s P r o e f n o t i t i e s G in o D e M e e s t e r Fo t o's H a n s M a e c k e l b e r gh e

oede tradities moet je in stand houden. Daarom trokken we als twee fervente wijnliefhebbers, leden van de commanderij Land van Waas, er voor de vierde keer op uit om een ondergewaardeerd wijngebied te verkennen. Na Cahors, Vouvray - Mont-Louis, en vorig jaar de Noordelijke Rhône, kozen we dit jaar voor de Côte Chalonnaise. Het weer staat aan onze zijde. Wie een wijnreis maakt, hoopt vooral op zon en vreest de regen. De zomer van 2018 was in dat opzicht van het goede te veel. Geen spatje regen en een verschroeiende zon. De Côte Chalonnaise wordt door velen beschouwd als het kneusje van de Bourgogne. Ten onrechte zou blijken. Weliswaar liggen de klinkende namen eerder in de Côte-d'Or, maar even verder naar het zuiden vind je vier gemeenten die aardig met chardonnay en pinot noir overweg kunnen. En dan is er nog het buitenbeentje: de gemeente Bouzeron, waar men een lichte, frisse aperitiefwijn maakt met de aligotédruif.

EEN START OP HOOG NIVEAU Een vlotte rit brengt ons zonder enig oponthoud naar Buxy waar we de lokale Cave des Vignerons de Buxy bezoeken. Deze coöperatie werd in 1931 opgericht en groepeert ondertussen 270 wijnbouwers. Je vindt er alle AOP's uit de Côte Chalonnaise, maar de nadruk ligt door de ligging van de cave toch eerder op de wijnen van AOP Montagny, waarvan de coöperatie alleen al twee-derde produceert en verdeelt. Binnen het ruime aanbod

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

HELEMAAL OP DREEF

Bruno Lorezon: "Corrigeer nooit in de kelder wat fout ging in de wijngaard" vinden we onder het label 'Millebuis' een selectie van hogere kwaliteit. We proeven 10 wijnen, tussen 8 en 17 euro. Vooral de chardonnays konden de toets doorstaan. Vervolgens bezoeken we Domaine Berthenet in Montagny-Lès-Buxy. De twee sterrenwijn uit de Guide Hachette had ons ernaar toe gelokt. De betrokken sterrenwijn was al lang uitverkocht, maar we proefden toch zes chardonnaywijnen, want de AOP Montagny maakt enkel wit. Montagny Premier Cru Les Bonneveaux 2015 bekoort ons het meest door zijn finesse en elegantie in combinatie met een zeer lange afdronk. De prijs is evenwel navenant: 27 euro. Ook al zijn we vroeg uit de veren, we geven het nog niet op. Na lang zoeken vinden we Domaine Pigneret in Moroges. We proeven er de vier AOP's naast elkaar. Hoewel smaken verschillen, toch zijn we eensluidend enthousiast over de Montagny Premier Cru Les Coères 2016. Mineraal, complex en met een grote lengte, en dat alles voor minder dan 13 euro. Op het domein geeft de vrouw des huizes me een eerste belangrijke les. We spreken niet over de ‘ Chalon', want in de gemeente Chalon wordt geen wijn gemaakt. Spreek ook niet over 'le Chalonnais'. De enige echte naam voor het overkoepelende gebied is la Côte Chalonnaise. Merci madame! Onze gastvrouw adviseert ons een gastronomisch restaurant in hartje Buxy. 'L' Empreinte', een passende naam, want het restaurant heeft echt wel een positieve impressie achtergelaten. Een aanrader dus.

Op dag twee is ons eerste bezoek Domaine Duvernay Pere et fils. Weworden verwelkomd door Patricia. Het domein is druk in de weer met de botteling van de wijnen van jaargang 2017. We proeven enkele klassieke wijnen uit de regio. We zijn aangenaam verrast door een pinot noir: Rully Meix de Pellerey 2016. Aangenaam zacht, fluwelig zelfs, niet echt complex maar voor een wijn van 11 euro is dit meer dan een behoorlijke kwaliteit. Onze volgende halte is La Maison André Delorme. Na de Bouzeron die weinig kon imponeren, gaan we opnieuw de vier klassiekers proeven. De twee rode mercureys hebben nog enige strengheid. Ze zijn solide. Mevrouw zegt dat ze 'plus de mache' hebben. Vrij vertaald betekent dit dat er wat meer kauwwerk aan te pas komt. Maar dit mag de pret zeker niet bederven, want in het aanbod witte wijnen zitten enkele juweeltjes. Rully blanc 2016 aan 16 euro en de heerlijk evenwichtige complexe en lange Montagny Premier Cru 2016 die amper één euro duurder is. Ondertussen moeten we in alle bescheidenheid toegeven dat 'la Côte Chalonnaise' niet het kleinere goedkope broertje van de Côte-d'Or is. Nee, het is een ander wijngebied dat met gepaste fierheid naast de Côte d'Or mag staan. Helemaal op dreef rijden we naar Domaine Michel Briday. We komen er als geroepen, want er zitten een aantal Noorderburen die moeite hebben met de Franse taal. Laat staan dat er iets wordt begrepen van de complexe woordenschat die in de wijnwereld wordt gebruikt. We komen er onaangekondigd, maar zijn meer dan welkom om te tolken. Hier wordt nogmaals het nieuwe beeld van la Côte Chalonnaise bevestigd. De Rully Premier cru Gresigny 2016 scoort door zachtheid en kracht in combinatie met rijp fruit dat de nodige frisheid biedt. Moeilijk om deze impressie in woorden neer te schrijven, zelfs wanneer je dat in het Nederlands mag doen. Normaal selecteren we onze wijnen pas definitief nadat alle domeinen bezocht zijn, maar we worden ietwat onder druk gezet. De vrouw des huizes wijst ons op het feit dat de resterende flessen gegarandeerd verkocht worden in de komende twee dagen. We besluiten onze staalharde afspraken te laten varen en kopen de nodige flessen voor de proeverij in onze Commanderij.

77 Laurent Juillot, trotse topproducent binnen de AOP Mercurey.

SCHAARSTE De schaarste aan wijn is niet alleen bij Michel Briday merkbaar. Toen we vooraf probeerden om enkele afspraken te maken, kregen we toch een aantal keren te horen dat de volledige stock uitverkocht was, terwijl de 2017 nog niet was gebotteld. Ook later op de dag bij het bezoek aan Domaine Michel Sarrazin zou blijken dat we er nog welgeteld één wijn konden proeven met het oog op een eventuele aankoop. De reden voor deze 'schaarste' heeft enerzijds te maken met de kleine oogstvolumes van 2016 en 2017. Toen hebben vorst en hagel lelijk huisgehouden. Anderzijds is er een vernieuwde belangstelling - of is het eerder een eerste belangstelling - voor la Côte Chalonnaise vanuit een aantal landen die voorheen totaal geen interesse toonden. Het verwondert ons helemaal niet. Waarom zou je 30 tot 40 euro neerleggen voor een meursault of puligny montrachet wanneer je amper 20 kilometer verder voor de helft van de prijs topchardonnays kunt kopen?

TROTS ALS EEN KIND DAT NET KAN FIETSEN Tussendoor kunnen we een afspraak voor onze laatste dag fiksen met Domaine de Villaine in Bouzeron. We zijn trots als een kind dat net kan fietsen, want blijkbaar slagen maar weinigen erin om binnen te dringen in dit domein dat eigendom is van Aubert de Villaine, die ook eigenaar is van Domaine de La Romanée Conti. Uiteraard stonden we aan de poort te zwaaien met ons 'Ken Wijn-magazine’ en dat opent nu eenmaal deuren. Na enkele telefoontjes geraken we ook binnen op Domaine François Lumpp terwijl het woord ‘Fermé’ op de deur prijkt. We proeven alweer enkele heerlijke wijnen, maar zijn nog enthousiaster door het fijne gesprek over klonen, snoeiwijze, de dagelijkse controles in de wijngaard, klimaatopwarming en ook de biodynamische aanpak waar mevrouw Lumpp niet helemaal achter staat. Fijn het eens te horen van iemand die dagelijks professioneel met wijn bezig is.

SCHOT IN DE ROOS We beginnen dag drie in Mercurey. Daar wordt vooral rode wijn gemaakt, want de bodem schijnt niet echt voor wit geschikt. We zijn gewaarschuwd. Volgens de literatuurstudie die voorafging aan onze reis zijn er gigan-

Geproefd Om een impressie van de verschillende wijnen van de Côte Chalonnaise weer te geven selecteerden we vier witte en vier rode wijnen van recente jaargangen. De prijzen zijn indicatief, op het domein gekocht.

WITTE WIJNEN Bouzeron – De Villaine 2017

Dit is een biologische wijn gemaakt van aligoté doré druiven (gelegen op de beste hellingen met een mergel-kalk ondergrond). De wijn heeft een schitterende, licht goudgele kleur en in de neus toetsen van exotisch fruit met witte perzik, rijpe ananas en rijpe avocado. Hoewel deze wijn op vat is opgevoed, kan je geen noemenswaardige houttoetsen in de neus waarnemen. In de mond een mooie aanzet waarin smaken van wit fruit zich doorzetten, subtiel aanwezige aciditeit en mineraliteit geven deze wijn een mooie lengte. Een mooie combinatie van fraîcheur en elegantie die gerust nog enkele jaren mag liggen. Bouzeron op zijn best! (€ 16,5) Rully – Michel Briday Premier Cru Grésigny 2016

In het glas een goudgeel getinte wijn. Deze chardonnay geeft in de neus een complex boeket van acacia, een hele fijne vlierbessentoets maar ook violet en citroen. Na walsen vuursteen, honing, geboterde toast, klein vleugje kweepeer en een discrete houttoets. In de mond een ronde, volle aanzet gevolgd door wat zuurtjes. De molligheid overweegt ietwat op het einde. (€ 17,5) Montagny – FeuillatJuillot Premier Cru Les Coères 2016

Deze wijn is ook in een vorig nummer van Ken Wijn-Magazine aan bod gekomen. Een heldere wijn met schitterende spiegel, licht goudgele kleur met traag aflopende tranen. Voor het walsen is er een fijne, minerale toets, een licht intense neus, na het walsen peer en wit pitfruit. Een fijne complexe neus met een

lichte houttoets. In de mond een frisse maar ronde aanzet met een aangenaam mondgevoel, mooie fraîcheur die over de ganse lengte onderbouwd blijft, duidelijke maar niet storende houttoets in de mond. Op het einde een mooi, niet storend bittertje. De stijl is te vergelijken met een mooie chablis: strakke compositie van zuren maar met voldoende fruit en een lichte houtlagering. Fijne, elegante en evenwichtige wijn met een middellang afdronk wijn die nog enkele jaren kelderrust kan verdragen. (€ 40 Magnum) Montagny – Lorenzon Premier Cru Les Truffières 2017

Met deze fles krijgen we een schitterende goudgele, heldere en zuivere wijn in het glas. Een mooie concentratie voor zo’n jonge wijn. In het glas delicaat fruit en mineraliteit, veel sterkere aanwezigheid van nieuw eikenhout. In de mond krijgen we een frisse aanzet met de nodige mineraliteit maar ook kruidigheid en de nodige rondeur. Heel expressieve evenwichtige wijn met grote klasse die best nog een tweetal jaar op fles blijft voor je deze gaat degusteren. (€ 25)

RODE WIJNEN Mercurey – Michel Juillot 2016

Deze wijn heeft een kersenrode, doorzichtige kleur met een mooie concentratie. In het glas vrij gesloten vóór walsen, met zeer discrete tonen van wat rood fruit. Na walsen duidelijk kersen en wat bosgeuren. Een mooie aanzet waar zuren, fruit en tannine mooi versmolten zijn. Een evenwichtige, mooie aangename Mercurey voor weinig geld. (€ 15)

Givry – François Lumpp, Premier Cru A Vigne rouge 2016

Een rode intens diepe kleur met duidelijk purperen nuance. Voor het walsen merken we al elegante rijpe rode fruittoetsen met een vleugje witte peper. Na het walsen typische pinot noir geuren: aardbei, framboos, braam- en rode bes. De wijn geeft een frisse aanzet door zijn mooie aciditeit, het fruit blijft aanwezig ook in de mond, mooie gestructureerde wijn. Goed uitgebalanceerde wijn met een middellange afdronk. (€ 28) Lorenzon Premier Cru Champs Martin 2016

Kardinaalrode, heldere wijn die nog totaal geen spoor van evolutie vertoont. Gesloten in de neus, na walsen donker fruit, bosbessen en fijn hout. In de mond een mooi zoete aanzet met smaken van kersen en zelfs drop, voldoende zuren en een vleugje tannine op het einde. Mooie wijn gemaakt op finesse en terroir die gerust nog een tijdje kan ouderen. (€ 30) Michel Juillot Premier Cru Les Combins 2016

Meest intens geconcentreerde wijn met kleurschakeringen van robijn – granaatappel, brede meniscus en traag aflopende tranen. De neus is een explosie van rood rijp fruit waarbij framboos en kers heel erg aanwezig zijn, lichte kruidigheid. Discreet houtgebruik. In de mond aangename zuren, mooi evenwicht tussen zuur en zoet, rondeur, finesse en elegantie. Een hele lange mooie afdronk. Wijn met bewaarpotentieel die best betaalbaar is! (€ 23)

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

tische kwaliteitsverschillen merkbaar tussen de mercureys. Veel hangt af van de bodem. 'Charpentés sur marne' maar 'Fin sur sols caillouteux'. We nemen ons voor om onbevooroordeeld te proeven om daarna zelfzeker een uitspraak te doen over de bodemsamenstelling in het bijzijn van de producent.

60 keer Mercurey in caveau Divin

HIGH-TECH SOMMELIERS Een bezoek aan de wijnboer kost tijd. Voor de wijnliefhebber dikke fun, want het is vakantie. Voor de wijnmaker vaak frustrerend want zijn tijd is meer dan kostbaar. Hij staat liever in de wijngaard dan te moeten luisteren naar de commentaren van bezoekers die er vaak helemaal niets van afweten. Daardoor is er een nieuwe tendens ontstaan. De wijnboeren brengen hun wijnen naar een proeflokaal, centraal in het dorp, waar je zelf de wijnen uit een automaat kunt selecteren. Je koopt een pre-paid betaalkaart en verder kies je uit een uitgebreid gamma van wijnen, afkomstig van de deelnemende wijnboeren. Je hoeft hen niet in de ogen te kijken. Niet lekker betekent ongegeneerd wegkappen in de ruime spuwbakken. In Caveau Divin in Mercurey waren we aangenaam verrast door de kwaliteit van de wijnen. Wit, rood, village en premier cru, samen goed voor 60 mercureywijnen, die naar keuze per 2, 4 of 8 centiliter kunnen worden geproefd. De flessen worden bewaard onder inert gas. Het systeem werkt goed hoewel we toch één wijn opmerkten die duidelijk was geoxideerd. De wijn werd met de glimlach vervangen. De dame die de zaak runt verwees ons naar gelijkaardige installaties in de gemeenten Givry en Montagny. Dus op naar Givry waar het toestel in het toerismebureau staat opgesteld en helaas niet de nodige aandacht krijgt. Behoorlijk wat wijnen waren duidelijk hun frisheid kwijt. De bedienden in het toerismebureau krijgen de instructie om de wijnen na een maand te vervangen, tenzij ze eerder leeg zijn geraakt... Foei! Op naar Montagny want ook daar bevindt zich zo'n proeflokaal waar je de wijnen van verschillende lokale producenten kunt degusteren. We waarderen de aanpak in Montagny des te meer waar men niet heeft geïnvesteerd in zo'n automatisch ding. Pauline laat ons proeven van het lokale aanbod, terwijl ze deskundige uitleg verschaft. De degustatie is bovendien dan nog gratis. Weerom is er een wijn die onze harten bovenmatig beroert: de Montagny Les Coères 2016 van Domaine Feuillat-Juillot.

En dus vertrekken we naar Domaine Michel Juillot waar zoon Laurent de teugels in handen heeft. We proeven twee premiers crus van Mercurey. De eerste is al meteen een schot in de roos: Mercurey Les Combins 2016 is fruitig, evenwichtig, zacht, lang, en reeds helemaal op dronk. Deze stokken staan met zekerheid op een wijngaard met keien. De expert in mij waagt het om op basis van de degustatie de bodemsoort uit te spreken. Fout dus. De bodem van Les Combins is vooral mergel (marne) En dus blijkt nog maar eens dat bodem, klimaat, terroir, het jaar en vooral het werk van de wijnmaker zo multidimensionaal samenwerken dat deze synergie niet in boeken kan worden neergeschreven. Ook Mercurey Clos des Barraults 2016 zal schitteren, maar deze heeft nog wat meer tijd nodig.

EINDIGEN IN SCHOONHEID Onze laatste volledige dag start met een bezoek aan Domaine de Villaine in Bouzeron. We hebben hoge verwachtingen wegens de band met Romanée-Conti. Begin de jaren 70 richtte Aubert de Villaine het domein op in Bouzeron. 30 jaar later vroeg Aubert aan zijn neef Pierre de Benoist om er de zaken te beheren. Pierre ontvangt ons en spreekt gepassioneerd over zijn visie. Bouzeron verdient namelijk beter. In Bourgogne wordt aligoté verkocht als een AOP régionale, terwijl de chardonnays in principe een gemeentelijk statuut krijgen. In Bouzeron is dat net omgekeerd. Bouzeron is de gemeentelijke appellatie voor de aligoté terwijl de chardonnay uit het dorp als regionale wijn wordt gebotteld. Pierre is duidelijk geïrriteerd wanneer hij ziet dat in de rest van Bourgogne de aligoté wordt aangeplant in de vlakte terwijl de chardonnay op de hellingen groeit. Ook dat is omgekeerd in Bouzeron. Pierre wil een lans breken voor de aligotédruif. Hij is afkomstig uit Sancerre en de aromatische eigenschappen van de sauvignon blanc zijn hem dus niet vreemd. We proeven zijn Bouzeron 2017 en zijn aangenaam verrast door de mogelijkheden van de aligoté. Aangenaam detail: we kunnen deze wijn meenemen voor onze degustatie voor

Pierre de Benoist, frontman in de AOP Bouzeron. slechts 16,5 euro. We hadden ons aan erger verwacht gezien de band met La Romanée-Conti. Onze laatste afspraak werd ook achter de schermen geregeld. Bruno Lorezon houdt de boot af bij vier op vijf van de aanvragen die hij ontvangt om het domein te bezoeken. Gelukkig logeren we bij zijn schoonmoeder die het voor ons opnam. Waar schoonmoeders al niet goed voor zijn! Bruno beslist zelfs om zijn verlof met enkele uren uit te stellen om ons correct te kunnen ontvangen. Hij is op zijn minst even gepassioneerd als Pierre de Benoist. Hij wou dat we één van zijn principes duidelijk zouden weergeven in ons artikel: "Probeer niet om in de kelder te corrigeren wat fout ging in de wijngaard." En om die reden zal hij nooit chaptaliseren en ook nooit aanzuren. Zijn installatie is eerder klein maar zit bijzonder ingenieus ineen. Via een computerscherm kunnen alle details van elke cuve worden opgevraagd. De temperatuur van elke cuve kan worden geregeld tot op een halve graad nauwkeurig. Verder kiest Bruno persoonlijk het hout voor zijn vaten. Naast zijn woning ligt een stapel eikenhouten planken die ooit tot duigen zullen worden verwerkt. Bruno wordt ook wat als een zonderling beschouwd omdat zijn wijnstokken een derde hoger groeien dan in alle overige wijngaarden. Maar hij is overtuigd van zijn visie. Passie en nog eens passie. Hij werd in 2013 beloond door het tijdschrift Bourgogne Aujourd’hui dat hem uitriep tot 'Winemaker of the Year'. We proeven twee chardonnays en één pinot noir. Alle wijnen schitteren door zuiverheid, maar eentje brengt ons toch helemaal in de wolken: Montagny Truffières 2017 is zuiver, evenwichtig, herbergt mooi exotisch fruit, en heeft bovendien een lengte die ik eigenlijk nog maar heel zelden heb ervaren.

WAT HEBBEN WE IN DIE WEEK GELEERD? Te veel om op te noemen, maar enkele zaken willen we zeker met u delen: • Er is maar één correcte naam voor de streek, en dat is La Côte Chalonnaise. • La Côte Chalonnaise wordt in België wel eens beschouwd als een tweederangs gebied van Bourgogne, maar dat is geenszins de juiste benadering. De Côte Chalonnaise wordt een te duchten concurrent voor de Côte d'Or, mocht ze dat nu al niet zijn. • De aligoté is tot veel meer in staat dan wat ze tot nu toe mocht laten zien. Behandel de druif met respect, zet haar op de juiste bodem en ze laat haar potentieel zien. • En tenslotte, niet onbelangrijk... de prijzen zijn nu nog een stuk lager dan in de Côte d'Or. Maar de verkoop loopt er als een trein. We zijn gewaarschuwd.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

Hier in Montagny alleen witte wijn

TUSSENDOORTJES Klimaatveranderingen en schade in de wijngaard Door de klimaatveranderingen komt er meer en meer schade in de wijngaard. Zowel de voorjaarsvorst als hagelstormen kunnen fataal zijn. De wingerd begint steeds vroegeruit te lopen (mede door de warmere maanden maart-april) met als gevolg dat – als er in april nachtvorst optreedt -, er steeds meer en meer schade wordt veroorzaakt. Jonge pas uitgelopen knoppen zijn niet vorstbestendig: -1 °C kan al genoeg zijn om te bevriezen. Wijnbouwers proberen dit te verhinderen door o.a. vuurpotten te plaatsen of te sproeien met water zodat er een beschermend ijslaagje rond de knoppen gevormd wordt. Deze laatste techniek wordt sinds lang in Chablis toegepast. Verder kunnen zware hagelbuien gedurende het hele jaar optreden. Ze verwoesten soms alles aan de wijnstok. Afhankelijk van het groeistadium van de wingerd en de intensiteit van deze hagelbuien, is er soms niks meer te redden. Het aanbrengen van ha-

gelnetten kan een mogelijke oplossing zijn. De toekomst zal uitwijzen of meer en meer wijnbouwers deze techniek gaan toepassen. Wijnbouwer om te volgen: Bruno Lorenzon uit Mercurey ‘Maniakaal met wijnbouw bezig’, zo zou je Bruno Lorenzon best kunnen omschrijven. Respect voor het terroir, goede grondbewerking, snoeien opbindtechnieken in de wijngaard om druiven optimaal te laten rijpen, lage opbrengsten, oogsten in kratten en tijdens de vinificatie uiterst hygiënisch tewerk gaan. Hypermoderne en computergestuurde cuverie, stikstof gebruiken om oxidatie tegen te gaan, zelf het eikenhout selecteren om vaten van te laten maken…. Niks laat Bruno aan het lot over in zijn zoektocht om het beste van de terroirs van Mercurey en Montagny naar boven te brengen. Zuiverheid en frisheid van deze exceptionele terroirs zijn een rode draad in zijn wijnen. Ook schitterende witte mercurey’s waar fijnheid en finesse troef zijn.

Het beste van de aligoté Na de phylloxera verdrong de chardonnay de laat rijpende aligoté in de wijngaarden van Bourgogne. Enkel op minderwaardige gronden werd nog aligoté aangeplant en dan voornamelijk de aligoté vert. Deze variëteit geeft hoge opbrengsten die zorgt voor dunne, schrale wijnen met een hoog zuurgehalte. Deze aligoté is dus ideaal om met cassis tot kir te verwerken of om er een crémant de bourgogne van te maken. Daarnaast is er echter ook de meer aromatische kloon: de aligoté doré. Deze geeft kleinere opbrengsten en heeft meer aroma’s en wordt als edelste van de aligoté druiven aanzien. Door de iets dunnere schil van deze druiven, is er een betere rijping mogelijk waardoor de druif een goede zoet-zuurbalans bezit. De naam ‘doré’ is afgeleid van de goudgele kleur van de rijpe druiven. Het terroir van Bouzeron met een ondergrond van mergel en kalk is uitermate geschikt voor deze druiven die van nature uit al een flinke aciditeit bevatten. Hier wordt deze druif dan ook aangeplant op de beste gronden en hellingen.

PODCAST?

J E A N - PIER R E TAV ER NIER C o m m a n d e r ij M o l e n b e r g

MEER WETEN OVER WIJN! Als je niet weet wat een podcast is, hoef je niet te wanhopen. Mij was het tot voor kort eveneens onbekend.

is een van de symbolen die staan voor podcast: een audio-

uitzending waarbij het geluidsbestand op aanvraag wordt aangeboden. Podcast is dan ook een samentrekking van iPod en broadcast. Het is een middel om informatie aan een ruim publiek kenbaar te maken. In Vlaanderen zijn er twee podcasts over wijn: Wijncast (15 tracks), de eerste Nederlandstalige podcast van radiopresentator Dennis van den Buijs, en Kurkentracker (5 tracks) van Frank De Graeve, lid van commanderij Osiris. Onze interesse is dus gewekt.

ie is Frank De Graeve? In het verleden journalist maar nu actief in de communicatiesector met een uitgesproken interesse voor technologie en wijn. De link naar een podcast is dus snel gelegd. Podcasts over wijn zijn vooral Engelstalig (cf. ‘I’ll drink to that’ van Levi Dalton). Er is dus ruimte voor Nederlandstalige luisteraars. Het is een persoonlijk medium waarbij via een smartphone al dan niet met oortjes tracks kunnen worden opgevraagd en beluisterd. Als auteur dwingt het je je te verdiepen in bepaalde onderwerpen en krijg je gemakkelijker toegang tot organisaties en personen. Het medium brengt je in contact met personen die veel over wijn weten. Het is een persoonlijke meerwaarde maar tevens een informatiebron voor de luisteraars. Het beoogt deskundigheid te verhogen en de luisteraars op zo’n aangenaam mogelijke wijze te informeren. Je moet dus ook voorzichtig zijn wie je aan het woord laat. Het medium is echter tot op heden nog veel te weinig bekend. Beluisteren kan op de trein, op de fiets, bij het ontbijt, wanneer je maar zin hebt. Podcast heeft ook zijn beperkingen. Niet alle onderwerpen zijn geschikt. Het is een auditief medium alhoewel vodcast, video on demand, in aantocht is. Maar dit vraagt dan weer een totaal andere technologie. Voor een podcast zijn een mooie stem, een goed, helder en doorleefd verhaal de belangrijkste troeven.

HOE ABONNEREN? Ik ga er van uit dat je een smartphone hebt, en dat het ofwel een iPhone of een Android-toestel is. Is dat niet het geval, dan heb je op zijn minst een tablet of een mp3-speler nodig om podcasts te beluisteren los van je computer. iOS Heb je een iPhone, iPod of een iPad – allemaal toestellen met het iOS-besturingssysteem – dan is het vrij simpel. Wellicht staat de app "Podcasts" namelijk al op je toestel. Is dat niet het geval, ga dan gewoon naar de App Store en zoek op "podcast". Installeer (of activeer) daar gewoon de app "Podcasts" (of een andere podcast-app als je daar zin in hebt) en je bent vertrokken. Als je de app opent, hoef je enkel nog op "Podcast toevoegen" of "Zoek een podcast" te klikken. Nadien zoeken op "Kurkentracker" en/of “ Wijncast” en op "Abonneer" klikken. De meest recente aflevering wordt automatisch gedownload. Wil je de oudere afleveringen ook nog eens beluisteren (en wie

wil dat nu niet?), dan zal je die manueel moeten downloaden. Alle nieuwe afleveringen zullen automatisch worden gedownload en daar krijg je dan telkens een melding van. Android Op een Android-telefoon of -tablet staat standaard geen podcast-app, en dus moet je er sowieso eerst één downloaden. Gelukkig is dat heel eenvoudig: ga naar de Play Store en zoek er op "podcast". Je vindt er een hele waslijst aan apps, en het is kwestie van uit te zoeken welke jij de beste vindt. Zodra je er een gevonden hebt die je bevalt, is het procedé vaak hetzelfde: zoeken op "Kurkentracker" en/of “Wijncast”, vervolgens op "Abonneren" of iets gelijkaardigs klikken, en je bent vertrokken. Ook hier geldt: de meest recente aflevering (en alle volgende) worden automatisch gedownload, oudere afleveringen moet je manueel downloaden. Mp3-speler Een minder gebruikelijke methode om podcasts te beluisteren op een mobiel apparaat is door ze te downloaden op een computer en vervolgens naar een mp3-speler te kopiëren. In dat geval gebruik je een programma op je Mac of Windows-pc (zoals iTunes, Miro, gPodder of Juice bijvoorbeeld) om je te abonneren en de afleveringen (al dan niet automatisch) te downloaden. Daarna zoek je op je computer waar die bestanden zich precies bevinden. Je kunt ze dan manueel naar je mp3-speler kopiëren die je met een USB-kabel hebt aangesloten. Veel luisterplezier!

(SP)RANKELEND

HAGELAND

Advertentie Ken Wijn-magazine 1/2 pagina 187*125

Bezoek de Hagelandse wijndomeinen: › 17-18 augustus: Aarschot, Geetbets en Tielt-Winge › 24-25 augustus: Bekkevoort en Holsbeek › 31 augustus-1 september: Rotselaar › 7-8 september: Lubbeek en Tienen

Wijnfietsroutes Even stoppen op een wijndomein, een gezellig wijnterras of het wijnbezoekerscentrum in Wezemaal. Tijdens (Sp)rankelend Hageland ontvangen de wijnbouwers je met open armen en een glaasje Hagelandse wijn!

Wezemaalse wijnfeesten

Laat je glas vollopen bij de wijnstandjes tijdens de Wezemaalse Wijnfeesten op zaterdag 31 augustus vanaf 14 uur.

Bezoek meerdere wijndomeinen en ontdek de nieuwe aromakaart van de Hagelandse wijnen! WWW.TOERISMEVLAAMSBRABANT.BE/WIJN

PE T ER D O O MEN N a t i o n a a l W ijn m e e s t e r

KEN WIJNWEDSTRIJD 2019

Fo t o's P e t e r D o o m e n

EEN TRADITIE VAN VERNIEUWING Tot voor kort leverde ik jaarlijks een kritische bijdrage aan voor Ken Wijn-magazine, als evaluatie van de voorbije gelijknamige wedstrijd. Tussen hoop en vrees verwachtte ik dan ook dat er wel iemand zou opstaan om dat van me over te nemen nu ik de wedstrijd zelf organiseer. Niemand meldde zich echter. Dus bekijk ik zelf de editie 2019 zoals ik dat vroeger zou gedaan hebben.

TRAINING WERKT

DE EVALUATIE

Vooreerst: ik had al in het begin van mijn mandaat beslist dat de wedstrijd er iets anders zou gaan uitzien. Zo wilde ik ploegen stimuleren om te trainen, want dat werkt. Ook wilde ik de wedstrijd en het magazine dichter bij elkaar brengen. Tenslotte wilde ik af van het systeem met schiftingsvragen om de plaats te bepalen in geval van ex aequo.

Een eerste opvallende vaststelling: met een gemiddelde van 71% op de theorievragen werd er over het algemeen goed gescoord. Vijf van de 50 ploegen zetten zelfs een perfecte score neer op dit onderdeel. Volgend jaar moeten de vragen dus opnieuw pittiger zodat we weer ergens in de buurt van 50% belanden.

Dit veranderde er: • Er werd bij voorbaat een lijst rondgestuurd met twintig ‘typewijnen’. Hieruit maakte een select gezelschap van getrainde proevers een keuze van negen wijnen, weliswaar zonder te weten welke wijnen geproefd werden. Om zeker te zijn van mijn keuze, proefde ik die de volgende dagen nog na. • Als jokerwijn koos ik voor nerello mascalese, als vooruitblik naar het event met de elf wijnbouwers uit de Etna een dikke maand later. • De theorievragen kwamen alle tien uit de recentste edities van Ken Wijn-magazine. • In geval van ex aequo voor het podium (plaatsen 1, 2 en 3), zou er een finaleronde met witte wijnen komen.

Met 46% gemiddeld waren de proefvragen voldoende moeilijk maar niet té. 80% van de teams ontdekte de Chileense carmenère, 78% de pinot noir van eigen bodem, tot mijn verrassing 68% de madiran. De malbec uit Argentinië bleek met slechts 10% correct de moeilijkste te zijn. Nog moeilijk waren de rhône, de blaufränkisch en de languedoc, met telkens een kwart correct.

REPRESENTATIVITEIT Zoals ook andere jaren bereken ik de representativiteit van de wijnen. Representatieve wijnen zijn die wijnen waarbij het meest populaire antwoord het correcte is. Slaagt minder dan de helft van de teams erin de wijn te herkennen, dan is hij moeilijk. Anders is hij gemakkelijk.

EEN SPANNENDE FINALE… Wijn 1 – Albarinho (Martin Codax Rias Baixas) Vraag 1: Uit welk wijnland is deze eerste wijn afkomstig? A. Spanje * B. Italië C. Nieuw-Zeeland D. Oostenrijk

Vraag 2: Het juiste antwoord was Spanje. Welke regio? A. Rioja B. Rueda C. Ribeira Sacra D. Rias Baixas *

Wijn 2 – Oostenrijkse riesling (Domäne Wachau Himmelstieg) Vraag 1: Van welk druivenras is deze tweede wijn gemaakt? A. Grüner veltliner B. Riesling * C. Pinot blanc D. Müller-thurgau

Vraag 2: Het juiste antwoord was inderdaad riesling. Uit welk land is hij afkomstig? A. Duitsland B. Frankrijk C. Oostenrijk * D. Australië

Wijn 3 - Chablis (Simonnet-Febvre Chablis 2017) Vraag 1: Van welke druif is de derde wijn gemaakt? A. Chardonnay * B. Sauvignon blanc C. Chenin blanc D. Riesling

Vraag 2: Het is inderdaad een chardonnay, en wel uit de Bourgogne. Welke aoc? A. Chablis * B. Saint-Véran C. Bouzeron D. Saint-Aubin De wijnen worden ingevoerd door Chacalli en zijn daar verkrijgbaar, wijnen 2 en 3 ook bij Makro.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

Representatieve maar moeilijke wijnen waren de languedoc en de etna. Representatief maar gemakkelijk waren de chileen, de pinot noir, de madiran, de nebbiolo en de pinotage. Niet-representatief waren de rhône (vaakst verward met de languedoc, wat aannemelijk is), de malbec (vaakst verward met de rhône) en de blaufränkisch (vaakst verward met de malbec). De totaalscore voor representativiteit is een magere 9/20.

DE TOP TIEN Twee ploegen streden om het hoogste schavotje in de finaleronde: De Mandel en Den Bloeyenden Wijngaerdt. Twee anderen maakten onderling uit wie wel en wie niet op het podium zou belanden. Die finaleronde verliep chaotisch. Dat zal volgend jaar zeker anders zijn, maar op zich is de formule wel goed want het geeft de gelegenheid om ook eens witte wijnen in de wedstrijd te stoppen. Bovendien is het eerlijker dan een schiftingsvraag waarbij het toch vaak op gokken neerkomt. Uiteindelijk won de Mandel de strijd om de eerste plaats met miniem verschil. Volgend jaar trekken we dus naar Roeselare, en wel op zondag 22 maart 2020. Wij hopen dat De Mandel de organisatie even vlot zal laten verlopen als de commanderij Zele dat dit jaar gedaan heeft. Maar gezien het enthousiasme waarmee ze me die middag na hun winst zelf al overspoelden, zal dat geen probleem leveren.

DE THEORIEVRAGEN 1) Hoe heten de kleine gebouwtjes die je in Franse wijngaarden vindt, en waar de wijnbouwers konden schuilen voor de regen en hun casse-croûte nuttigen? A. Cabine B. Cabotte C. Cagette D. Cabosse - B; cabotte (KWM 30 blz 11)

2) Wat of wie is Saint-Pépin? A. Een vorstbestendig druivenras dat in Noord-Amerika verbouwd wordt B. Een Merovingische koning die de productie bevorderde van houten vaten voor de wijnbereiding C. Een stad in het voormalige Perzië (nu Iran) waar de syrah vandaan zou komen D. Een eiland in Nieuw-Zeeland waarop het befaamde Te Mata Estate te vinden is - A; een vorstbestendig druivenras dat in Canada verbouwd wordt) KWM 30 blz 15 (Merovingische koning: ook, maar die had niets met de wijnbouw te maken; eiland: dat bestaat, maar Te Mata ligt 540km noordelijker)

3) Welke Franse aoc vervelde in 2010 tot Grignan-lès-Adhémar? A. Côtes du Vivarais B. Coteaux du Tricastin C. Côtes de Pérignan D. Coteaux de Fenouillèdes - B; A is recht over Grignan-lès-Adhémar, de beide andere liggen in de Languedoc en zijn IGP's) Coteaux du Tricastin (KWM 30 blz 25)

4) Onder welke naam is de müllerthurgau in Luxemburg bekend? A. Rivaner B. Rieslaner C. Rabaner D. Ruländer - A; rivaner - KWM 30 blz 31 (andere zijn allemaal rieslingkruisingen maar met andere druiven dan de madeleine royale; rabaner=kruising van twee rieslingvarianten; rieslaner=riesling x sylvaner; ruländer = pinot gris)

5) Welke rode wijn was in 1991 de eerste niet-versterkte van het Portugese huis Niepoort? A. Nossa B. Trilogia C. Redoma D. Bioma

- C; Redoma - KWM 30 blz 30 (nossa = Filipa Pato, trilogia = moscatel van Fonseca, bioma = port van Niepoort)

6) Welk van deze wijndomeinen ligt niet in de provincie Antwerpen? A. Oud Conynsbergh B. Valke Vleug C. De Caybergh D. Alle drie liggen in de provincie Antwerpen - C; KWM 30 blz 43 ev; DC ligt in Herk-deStad dus Limburg.

7) De regio van de Priorat staat uiteraard bekend om zijn uitstekende wijnen van de garnatxadruif. Daarnaast zijn verschillende internationale druiven zoals syrah en cabernet sauvignon toegelaten. Welke Zuid-Franse druif speelt echter na de garnatxa de tweede viool? A. Terret noir B. Mourvèdre C. Cinsault D. Carignan - D; carignan - KWM 30 blz 57

8) Tot welk groter herkomstgebied behoort Lago di Caldaro? A. Ligurië B. Molise C. Calabrië D. Alto Adige - D; Voluit: Lago di Caldaro o Caldaro - Alto Adige - KWM 30 blz 67

9) Wat betekent het Georgische "qvevri" op een wijnfles? A. Het is een wettelijk verplichte vermelding indien de wijn internationale druiven zoals cabernet sauvignon bevat B. Dat de wijn afkomstig is van een wijngaard nabij het Kakheti-gebergte C. Dat de wijn niet bestemd is voor de export, maar om te drinken tijdens het feest van Rtveli (oogstfestival) D. Dat de wijn op amfoor gelagerd is - D; Dat de wijn op amfoor gelagerd is (KWM 29 blz 32)

10) In welke Oostenrijkse wijnregio richtten Franz Hirtzberger, Franz Prager en Josef Jamek in 1983 een vereniging van wijnbouwers op? A. Leithaberg B. Wachau C. Vulkanland Steiermark D. Wien - B; Wachau (KWM 29 blz 46)

Tweede plaats voor Ploeg 1 van Commanderij Den Bloeyenden Wijngaerdt

De winnaars: Ploeg 1 van Commanderij De Mandel

DE STAND Commanderij

Ploeg

Ploeggenoten

Derde plaats voor Ploeg 2 van Commanderij Brussel

Theorie

Proef

Totaal

Rang

De Mandel

Geert De Muynck, Rik Debal, Luc Veracx

Den Bloeyenden Wijngaerdt

Bart De Bruyn, Christophe Van Slagmolen, Wim Verhoeven

Brussel

Anne Siebens, Erik Van Rensbergen, Lena Van Rensbergen

Kempen

Han Dierckx, Lieven Bayens, Luc Hofkens

Amici

Luc Dewulf, Peter Smolders, Paul Veraert

Brussel

Olaf Leenders, Nick Fastre, Frédéric Leman

De Epicuristen

Michel Terlinck, Jiri Peijffers, Raymond Gorremans

De Epicuristen

Luc Cooreman, Eddy De Ridder, André Broothaers

Brussel

Peter Arijs, Joz Van Acker, Henri Dermul

Amici

Harry Gielen, Jan Van Hove, Ronny Vansant

DE WIJNEN Fles

Type wijn

Prijs

Handelaar

Crozes Hermitage 2017 rouge -Brunel de La Gardine

Frankrijk - Rhône: syrah en/of grenache

€ 15,25

Caves de France

Dante Robino 2017 malbec -Bodegas Robino, Mendoza

Argentinië - malbec

€ 9,62

Caves de France

Canepa Famiglia carmenère 2017 - Viña Canepa i Chili -

Chili - carmenère

€ 8,30

Chacalli Fine Wine Society

Pinot noir barrique 2016 - Aldeneyck

Wereldwijd - pinot noir

€ 20,60

Christiaens Tongeren

Madiran mon Adour 2014 - Lionel Osmin

Frankrijk - zuidwesten (tannat, malbec)

€ 13,95

Christiaens Tongeren

Poesia della Terra nebbiolo Langhe 2015

Italië - nebbiolo

€ 18,00

Made in Piemont Wines

South Africa, Stellenbosch pinotage 2016 Delheim

Zuid-Afrika - pinotage

€ 14,38

Magnus

Corbières rouge 'cuvée solus' 2014 - Château de Caraguilhes

Frankrijk - Languedoc-Roussillon-Provence (klassieke assemblage met grenache/syrah/mourvèdre)

€ 17,06

Magnus

Etna Rosso 2017 of 2016 - Francesco Tornatore

Joker (nerello mascalese & nerello cappuccio)

€ 18,50

Vinetiq

Blaufränkisch vom Kalk 2016 - Markus Altenburger

Oostenrijk - blaufränkisch

€ 11,75

Vinetiq

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

L U C W IEME C o m m a n d e r ij G e n t

DOURO-TOPWIJNEN GEPROEFD EN GEWOGEN

Ken Wijn-magazine nummer 30 bevatte een paar artikels over de Douroregio: een van Simonne Wellekens over de portowijnen van de Symingtonfamilie en een van Pierre Paul Stacanov over het fenomeen Dirk Niepoort. Deze laatste speelde een essentiële rol in het op de (wereld) kaart zetten van de niet-versterkte wijnen, die een derde van de totale douroproductie uitmaken. Het leek mooi om rond dit thema een proeverij te organiseren. We kozen voor de topdomeinen. Een tiental quinta’s komen aan bod. Het resultaat van deze boeiende confrontatie vindt u hieronder.

e selectie maken was enerzijds makkelijk – de beste quinta’s zijn voldoende bekend en je vindt hun wijnen in de goede wijnwinkels in Porto – anderzijds een opgave omdat het topgamma meer dan dubbel zoveel wijnen telt dan de opgelegde limiet van tien. Bij de keuze werden de duurste kleppers geëlimineerd. In elke wijnwinkel vind je een rijtje (rode) wijnen op de plank in een prijsvork van 50 tot 100 euro. Je vindt er ook eenzame koplopers, zoals de Barca Velha van Ferreira waar je tussen de 450 en de 600 euro moet voor neertellen, naargelang het jaartal en de wijnwinkel. Uiteindelijk werd het een reeks wijnen tussen 25 en 35 euro, bestaande uit verschillende

100 jaar oud, die meestal samen zijn aangeplant (complantation). Vóór de phylloxera was het in de Douro immers de gewoonte om de talrijke regionale druivenrassen van de portwijnen door elkaar aan te planten. In de Douro vind je tientallen autochtone rassen, waarvan de courantste: touriga franca, touriga nacional, tinta roriz, tinta barroca, tinta cão, tinta amarela, sousão. Hoewel touriga nacional het paradepaardje is onder de blauwe Portugese druiven, is hij in de assemblage zelden dominant. Enkele uitzonderingen zijn de Pombal do Vesuvio en de Romaneira (50% touriga nacional) en vooral in de Chryseia 2011 (65% touriga nacional). Niettemin als er een monocépage wijn gemaakt wordt in het topgamma dan is het een touriga nacional. Vandaar die ene fles met enkel touriga in de selectie: Quinta do Vallado. Eveneens gelinkt aan het traditionele karakter van de wijnen is het kiezen voor pisar a pé, het kneuzen van de druiven met de voeten in granieten lagares (bv. de Redoma, de Passadouro en de Pombal). Anderen zoals Duorum Old Vines gebruiken de moderne robotische lagares. Ook de handmatige pigeage wordt nog steeds gebruikt (Quinta Vale Dona Maria). Het komt er op aan om zo snel mogelijk een optimale extractie van kleur, aroma en tannine te bekomen. Tegenwoordig start al na een drietal dagen de aguardentaçao, de mutage van de wijn met wijnalcohol. Bij klassieke, grote wijnen opteren ze voor een prefermentaire maceratie van een week of langer. Het zal niet verbazen dat deze topcuvées een behoorlijke houtlagering ondergaan op Franse eikenvaten. Alleen de Crasto rijpt deels op Amerikaanse eik. Er wordt niet enkel gebruik gemaakt van het klassieke Bordelaise vat van 225 liter, maar ook regelmatig van vaten van 300 en 400 liter (Chryseia, Duorum …) omdat die de wijn iets minder markeren. De duur van de houtrijping varieert sterk: van 10 maanden voor Pombal tot bijna 2 jaar voor Vale Maria. De technische fiches geven spijtig genoeg zelden de hoeveelheid nieuwe eik aan.

DE QUINTA’S

De Douro langs Quinta da Romaneira jaargangen, ter plaatse aangekocht. Om na te gaan hoe wijnen uit het hogere prijssegment zouden presteren, werden alsnog twee duurdere wijnen aan de selectie toegevoegd: Chryseia en Boa Vista.

TROUW AAN DE TRADITIE De selectie van tien wijnen werd ter degustatie voorgelegd aan tien proevers van de Ronde Tafel (allen proevers van het eerste uur van onze commanderij). De reeks omvatte wijnen van alle jaargangen van 2009 (2x) tot 2014 (2x), met uitzondering van 2010. Allen hadden een aantal gemeenschappelijke punten. Het ging om cuvées van oude wijnstokken van verschillende druivenrassen, ongeveer 60 tot

Prats & Symington (P&S) De Symingtons, met Schotse, Engelse en Portugese roots, zijn sinds 1882 in de Douro aanwezig. Hun vier historische porthuizen zijn Graham's, Cockburn's, Dow's en Warre's. De familie beheert ook Quinta do Vesúvio, één van de beroemdste wijndomeinen in de Douro Superior (zie verder). Deze wilde eind vorige eeuw een nieuw type ‘premium wine’ maken, als antipode van de vrij rustieke dourowijnen. Het kostte James Symington niet veel moeite om de Fransman Bruno Prats te overtuigen tot een joint venture, P + S (°1999). Het werd een symbiose van de druiven van de Symingtons en de expertise van Prats als gewezen eigenaar van Cos d'Estournel. Quinta da Romaneira Dit domein omvat niet minder dan 412ha en 3km wijngaarden langs de stroom. Een deel van de wijngaarden huist op steile terrassen (tot 600m) aan de ingang van de Quinta in Castedo/ Cotas (nabij Alijó). In 2004 kocht Christian Seely met een groep investeerders Romaneira. In 2012 deed ook een Braziliaanse zakenman, André Esteves, zijn duit in het zakje. Romaneira bestaat uit meerdere oude quinta's, zoals Liceiras, Carrapata, Malhadel, Barca, Bairral en Pulga.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

'Pisar a pé’, het treden van de druiven met de voeten in granieten lagares

Quinta Vale Dona Maria Deze quinta is gelegen in San João de Pesquiera, langs de Rio Torto. De port is het product van Cristiano Van Zeller (eigenaar) en twee vrouwelijke oenologen, Sandra Tavares da Silva en Joana Pinhao. De Van Zellers & Co zijn 'port shippers' sedert midden 19de eeuw. Ze kochten dit domein opnieuw aan in de jaren 1930 en voegden het toe aan Quinta do Noval. Toen Quinta do Noval in 1993 verkocht werd, bleef Quinta Vale Dona Maria een schone slaapster. In 2006 bracht Cristiano hier verandering in. Het domein startte voor het eerst met de productie van dourowijnen. Vanaf 2009 kwam daar port bij. De wijngaard telt nu 40ha op zo’n 250m hoogte, een complantation van meer dan 30 autochtone rassen en amper 2600 stokken per hectare. Niepoort Niepoort werd door de Nederlander Eduard Kebe opgericht in 1842. In 1847 kreeg hij Franciscus Marius van der Niepoort als zakenpartner. Het wijnhuis wordt nu gerund door Dirk Niepoort als telg van de vijfde generatie. Hij kocht zijn eerste wijngaard in 1987 en maakte zijn eerste Redoma in 1991. Het is een visionair en een zeer bevlogen man. Hij is een alom bekende spilfiguur in het ontbolsteren van de douroregio.

Wijngaarden rond Quinta do Vallado

Quinta do Crasto Nog een legendarische quinta in Cima Corgo, bestaande uit 135ha waarvan 75ha in productie. Men maakt er wijn sedert 1615. Het domein produceert ook Single Quinta Vintage Port. De quinta behoort al meer dan een eeuw tot de familie Almeida-Roquette. Leuk om te weten. De quinta bezit ook één van de fameuze "pombalinas" op het domein. Pombalinas zijn de historische grenspalen (335 in totaal) die de Douro feitoria wijngaarden afbakenen sinds 1658. Quinta do Vesuvio Deze zeer grote quinta is misschien wel de meest emblematische en zeker de beroemdste uit de Douro Superior. Quinta do Vesuvio, gelegen langs de zuidelijke oever van de Douro, op 45km van de Spaanse grens, beslaat 136ha wijngaard. Vesuvio ligt verspreid over zeven heuvels tot 500 meter hoogte en 31 valleien met ieder een eigen microklimaat en indrukwekkende panorama’s. Lage opbrengsten en zeer weinig regenval (400mm/jaar) staan garant voor de structuur van de wijnen. De vintage port wordt tot de allerbeste gerekend. Door het Portugese erfrecht was Vesuvio eigendom geworden van 18 leden van de familie

Kelder Quinta do Crasto

De Douro langs Quinta do Crasto Ferreira, die het verkochten om uit onverdeeldheid te geraken. De quinta behoort nu toe aan de Symington familie. Passadouro Quinta do Passadouro ligt aan de linkeroever van de Pinhao rivier. Ze behoort toe aan de Bohrmann familie én aan Jorge Serôdio Borges, een telg uit een ‘oude’ portwijnfamilie, die er tevens directeur en wijnmaker is. De wijn komt ook van een tweede nabijgelegen quinta: Quinta do Sibio. Samen met zijn vrouw Sandra Tavares da Silva, de eerste vrouwelijke dourowijnmaakster, bezit Borges ook ‘Wine & Soul’. Er is daarbij een stevige link met Niepoort: de Quinta do Passadouro leverde vroeger druiven voor de single quinta ‘Quinta do Passadouro Niepoort Vintage Port’. Borges is er ook oenoloog. Hij streeft naar natuurlijke wijnbouw: geen meststoffen, pesticiden, of herbiciden en het gebruik van eigen gisten. Veelal wordt hier nog traditioneel met de voeten gekneusd in granieten lagares. De Quinta do Passadouro is biologisch gecertifieerd, een unicum in deze selectie. Duorum Behoort tot Duorum - Vinhos SA, een wijnproject rond João Portugal Ramos, José Maria Soares Franco (en João Perry Vidal), met wijngaarden in Alentejo, Tejo, Beiras en Vinho Verde. Ze startten in de Douro in 2007 en plantten er 150ha aan. Hun basiswijn is de Duorum Tons (ongeveer 8,00 euro). Quinta da Boa Vista Quinta da Boavista ligt net ten westen van Pinhao. De quinta kende verschillende eigenaars tot Sogrape het kocht in 1995, om het door te verkopen in 2013 aan Lima Smith Lda. 40 van de 80ha zijn beplant op geometrische terrassen in amfitheater. Sommige zijn tot 8 meter hoog.

Negen hectaren zijn beplant met zeer oude stokken, tot 100 jaar oud. Toch kiezen ze ook voor jongere druiven in hun reserva. Naast de vijf klassieke druivenrassen vind je hier sousao en de minder bekende donzelhino. Van die laatste druiven brengen ze ook een monocépagewijn uit. De quinta maakt vier rode wijnen. Quinta do Vallado Opgericht in 1716 is dit één van de oudste domeinen in de Douro, net buiten Peso da Regua. Bovendien is de quinta verbonden aan de legendarische Dona Antonia Adelaide Ferreira, wiens nazaten het nog steeds uitbaten. Naast de prachtige nieuwe kelder (gebouwd in 2009) bevat het domein ook een designhotel (13 kamers). Het domein beschikt over 70ha wijngaarden vooral georiënteerd op het zuiden en het westen, 2/3 ervan zijn 'patamares', terrassen met één rij stokken. Ook hier, vooral bij de stroom, complantation van meer dan 40 rassen. Het domein produceert al 200 jaar lang porto. Jorge Viterbo Ferreira en zijn zoon Jorge Cabral kozen voor een nieuwe impuls door eveneens niet versterkte wijnen op de markt te brengen met Francisco Olazábal & Francisco Ferreira als oenologen.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

EEN PAAR CONCLUSIES De wijnen werden blind geproefd in twee reeksen van vijf, met in elke reeks telkens één van de duurste twee wijnen (Chryseia en Boa Vista). In die volgorde speelt het toeval dikwijls een rol. De hooggespannen verwachtingen bleven in de eerste reeks ietwat onbeantwoord, maar in de tweede reeks volgde de ene klepper na de andere. De hoogste en de laagste score werden bij de verwerking van de cijfers (op 20) geëlimineerd. De grote dourowijnen zijn inderdaad krachtige jongens. Ze verdienen respect en bewondering voor hun complexiteit en finesse, meestal gedragen door zeer edele, afgeronde tannine. Of ze het verouderingspotentieel van grote bordeaux hebben, is nog onduidelijk. We kunnen wel stellen dat ze al na een viertal jaar hun evenwicht hebben bereikt en zelfs na negen jaar amper geëvolueerd zijn. Wie op zoek gaat naar de beste prijs/kwaliteit verhouding, komt terecht bij Pombal do Vesuvio (€ 22,00) en Vallado (€ 23,50). Deze wijnen behalen een score van 16,25 tegenover 16,62 voor de winnaar, Boa Vista. Een verwaarloosbaar verschil in cijfers, maar niet in prijs: de Boa Vista kost met € 44,50 het dubbele. De proeversgroep heeft zelden in zo’n smalle vork scores gegeven, waaruit we mogen besluiten dat de rode dourowijnen van zeer grote kwaliteit zijn, en hun prijskaartje waard in vergelijking met andere beroemde Europese wijnregio’s. Jammer genoeg, genieten ze nog maar weinig bekendheid.

Geproefd Prats & Symington (P&S) – Chryseia 2011

Chryseia 2011 werd op nummer drie geplaatst in de Top 100 van Wine Spectator in 2014. De vinificatie van Chryseia is net als die van een topbordeaux, uiteraard met andere druivenrassen én een lagering op vaten van 400 liter (in plaats van 225l). Assemblage: 65% touriga nacional en 35% touriga franca, met 15 maand houtlagering. De percentages kunnen behoorlijk verschillen van jaar tot jaar, evenals de lageringsduur. 2011 was een uitzonderlijk droog jaar, maar de regen van de drie laatste maanden van 2010 zorgde voor een vochtreserve. Een lichte regenval eind augustus, begin september zorgde voor optimale rijping. De Chryseia kwam blind als eerste op tafel. Zeer donker van kleur met een nog paarse rand en licht kleurend aan het glas. Jammer genoeg bleek de fles kurk te hebben. We kunnen niet voorspellen of hij er zonder kurk wel was uitgesprongen. Kurk - € 55,00 Quinta da Romaneira 2009

De Quinta da Romaneira 2009 kreeg indertijd 93/100 van Wine Enthousiast. 50% touriga nacional, 40% touriga franca en 10% tinta cão. Een niet zo warm, vroegrijp jaar. 14 maand in Franse vaten. Jong uitzicht, wel meer robijnrood en iets doorschijnender. Uitbundige neus, mooi fruit en een vleugje eucalyptus. Lactisch, pels, laurier en vanille. Goed versmolten wijn met wat zoet gestoofd fruit, drop. Chocolade in de herinnering. 7de plaats - 14,9/20 – € 21,00 Quinta Vale Dona Maria 2009

De druiven worden met de voeten gekneusd, blijven 10 dagen onder temperatuurcontrole, ondergaan malolactische omzetting en verZicht van op Quinta da Romaneira

oudering gedurende 18 maanden in voor de helft nieuwe Franse eiken vaten. Rendement: 15hl/ha! Het uitzicht verraadt een beetje de leeftijd, zonder dat je van tuilé kan spreken, lichter intens. Eerst ingetogen, dan licht gestoofde fruitigheid, wat herfsttonen, pels, laurier en wat boisé. Mooie volle aanzet, terug wat ingekookt fruit, dat aan port doet denken. De tannine is volgens een paar proevers wat minder edel. Maaltijdwijn in een eerder traditionele stijl. 6de plaats - 16,2/20 - € 35,00 Niepoort Redoma 2014

Assemblage: onder andere Tinta amarela, touriga franca, rufete, tinta roriz, tinto cão, geen touriga nacional. Redoma komt van meerdere, meestal oudere wijngaarden (deels in coplantation) uit de buurt van Quinta do Napoles, langs de zuidelijke oever van de Douro (nabij de monding van de Tedo). 2014 was een lichtere, elegantere millésime (frisser jaar), met minder extractie en een kleinere productie. Fermentatie in granieten lagares, sedert de 2013 met een malolactische omzetting en rijping uitsluitend in oude vaten. Slechts 12,5% alcohol. Helder kersenrood, licht intens, hoge viscociteit. De aanzet in de geur is kruidig, met wat zwart fruit, chocolade en een lichte cedertoets. De wijn sluit zich wat. In de smaak start hij met tannine en veel zurige toetsen. Het geheel is nog niet versmolten. De wijn mist wat kracht en fruit. Het wat atypische Douro-karakter van deze fles reflecteert zich in de score. 9de plaats - 14/20 - € 32,00 Quinta do Crasto Reserva 2012

De Reserva komt van druiven van rond de 70 jaar oude wijngaarden van de Quinta zelf en is het uithangbord (ook internationaal) van het huis. De 42 ha ‘vieilles vignes’

zijn onderverdeeld in 42 percelen, waarvan Vinha da Ponte en Vinha Maria Teresa de beroemdste zijn (er is trouwens van elk ook een parcellaire cuvée). Alle percelen zijn in complantation ‘van dozijnen rassen’. Opbrengst amper 30 hl/ha (toch 80.000 à 90.000 flessen per jaar): 18 maand in Franse en Amerikaanse eiken vaten, ongefilterd, gebotteld in juli 2014. Donkerste en ook jongste in uitzicht tot nu toe. Aroma’s van drop, rode bessenconfituur, wat alcohol, iets weeïgs, rokerigs en zwarte chocolade. In de mond een prachtige structuur, met mooie aciditeit en tannine, volmondig rijp fruit, een ‘knabbelwijn’ met grote lengte en harmonie. 1ste plaats - 16,6/20 - € 32,00 Quinta do Vesuvio Pombal do Vesuvio 2013

Charles Symington en Pedro Correia maken deze Pombal do Vesuvio 2013 van 50% touriga nacional, 45% touriga franca en 5% tinta amarela. Pombal do Vesuvio is de tweede wijn, de eerste heet gewoon ‘Quinta do Vesuvio’ (dezelfde druiven, maar driemaal duurder). Handgeplukt in bakjes van 20 kg, manueel gesorteerd bij aankomst, zacht ontrist, machinaal gesorteerd, niet overgepompt naar de cuves, druiventrossen hier verder licht gekneusd. Cuvaison met pigeage, remontage en délestage, afhankelijk van de cuvée. Postfermentaire maceratie en dan 10 maanden in Franse vaten (tot november 2014). Zéér donker (aubergine) van uitzicht, intens en jong. Eerst gebrande geuren, koffie, chocolade, leder, zwart fruit, vlezig tot lactisch. Veel body, met wat ingedroogd fruit, presente tannine die de wijn wat streng doen overkomen. 4de plaats, ex aequo -16,25/20 € 22,00

De geproefde wijnen Passadouro Reserva 2011

De druiven hiervoor zijn afkomstig van een 70-jarige wijngaard van 40 ha, gelegen op gemiddeld 250 meter hoogte, met amper 2600 stokken/ha. Meer dan 30 autochtone druivenrassen, staan er in complantation, waaronder, de touriga franca, touriga nacional en tinta roriz. Vinificatie: pisar à pé in granieten lagares waar ze 10 dagen in blijven onder temperatuurcontrole, malolactische omzetting en een veroudering in voor 50% nieuwe Franse eiken vaten gedurende 18 maanden. Rendement: 15 hl/ha! Het resultaat is een geconcentreerde wijn, zeer helder en met een mooie viscositeit. Neus van ceder, massa’s kersen op alcohol, veel boisé, licht kruidig, veelbelovend. De wijn kent een diepe structuur met alles in mooie balans. De wijn is gul, maar met finesse. Zeer lange afdronk, een archetype. 3de plaats - 16,3/20 - € 35,00 Duorum Reserva Old Vines 2012

Dit is een blend van zeer oude stokken, tot 100 jaar oud. Druivenrassen zijn vooral touriga nacional, aangevuld met touriga franca, tinta roriz en sousao (afkomstig van Quinta de Castelo Melhor, in Vila Nova de Foz Coa, het Douro superior Guarda district). Manuele oogst in kistjes van 15kg. Na ontristing fermentaire koude maceratie in robotic lagares, gevolgd door een gisting op 25-28° in inox. Cuvaison: remontage en délestage gevolgd door een lange postfermentaire maceratie. 18 maanden veroudering in Franse vaten van 225 of 300 liter, 70% nieuw, de rest één of twee jaar oud.

Kersenrood, intens, hoge viscociteit. Warme geur, zoethout tot drop, animaal en onderbos. Zeer kruidig met duidelijke boisé. De structuur is klassiek van opbouw: eerst tannine, dan een spel van aciditeit en molligheid. Het fruit is present zonder weelderig te zijn. Heel krachtige wijn. 7de plaats - 16/20 - € 26,50 Quinta da Boa Vista Reserva 2013

De druiven worden met de voeten gekneusd. Nadien rijpt de wijn 15-20 maanden in Franse eiken vaten van meerdere kuipers en verschillende graden van toasting. Daarna volgt nog een jaar rijping op fles. De wijn kreeg 93 punten van Parker, 92 van Wine Spectator.

omzetting, gevolgd door rijping op Franse eiken vaten gedurende 16 maanden. Ook deze wijn is zeer donkerrood, heeft een schitterende spiegel en licht gekleurde tranen. De geur is kruidig. De kenmerken van de touriga nacional komen sterk tot uiting in het weeïge fruit, het lactische, de kersen op alcohol, grafiet, drop, veel leder en wat zwarte chocolade. De structuur is vol, massief, met overduidelijke, versmolten tannine. Met wat minder fruitfraîcheur, herinnert de wijn aan de Duorum. 4de plaats, ex aequo - 16,25/20 - € 23,50

De wijn heeft een geconcentreerde, jonge kleur. De aroma's zijn zeer rijk en geschakeerd: zwart fruit, specerijen, peperig, licht leder, ceder en wat fondant chocolade. Dat alles wordt bevestigd in de mond. We krijgen een vlezige, sappige wijn, met elegante tannine, een beetje violet (zoals bij syrah) en afgesloten met een zeer lange afdronk. Dit is nu al een indrukwekkende wijn, ideaal voor bij een mooie lamsbout of een stukje wild. 1ste plaats - 16,6/20 - €44,50 Quinta do Vallado 2014 Touriga Nacional

Er zitten drie niveaus in het gamma van Quinta do Vallado: entry, medium en top range. In het medium segment zitten onder meer drie monocépagewijnen: sausão, tinta roriz en touriga nacional – de laatste is de geproefde wijn. Fermentatie in inox vaten (5 ton capaciteit), remontage en malolactische Typische terrassen - Quinta da Romaneira

De topscores

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

Wie de streek van Cahors bezoekt, zal zich verbazen over de verlaten landhuizen in het rotsachtige landschap, omgeven door magere eiken en struiken van jeneverbessen. Ik woon sinds 2002 in een dorp aan de grens van het AOC-gebied. Tijdens mijn wandelingen klim ik over muren van gestapelde kalkstenen die ooit kleine wijnbouwpercelen omsloten. Her en der groeien wilde wijnstruiken. Ooit was hier overal wijnbouw en de gehuchten waren nog bewoond. Ik vroeg me af: waar is iedereen gebleven? Het antwoord op deze vraag leidde tot de negenhonderd pagina’s tellende Bonave-trilogie over zeven generaties wijnbouwers uit de Cahorsstreek, van circa 1860 tot 2010. Vorig jaar sprak ik hierover tijdens een geanimeerde bijeenkomst bij commanderij Mechelen.

Handmatig oogsten in Cahors

rdona

CAHORS EEN LEGENDARISCHE WIJN

T INEK E A A R T S

k kwam bij toeval in de wijnstreek van Cahors terecht. Ik kon niet vermoeden hoezeer wijnbouw een bron van inspiratie zou worden voor mijn werk als schrijfster. Ik verdiepte me in de technische aspecten van het wijnmaken en het proeven, maar interesseerde me vooral voor de historische, sociale en emotionele dimensies. Wijn als cultuurgoed, verbonden met rijke gastronomische tradities, maar ook wijn als bron van sociale cohesie. Wat heeft de wijn betekend voor de bewoners? Hoezeer is hij nog steeds van belang voor de mensen uit deze streek, het departement Lot in het zuidwesten van Frankrijk?

CAHORS: DE OUDSTE WIJN VAN FRANKRIJK Cahors, gelegen in een meander van de rivier Lot, is een kleine stad met een lang en roemrijk verleden. Onder de naam Divona Cadurcorum ontstond zij bij een heilige bron die nog steeds de stad van drinkwater voorziet. De cahorswijn wordt de oudste wijn van Frankrijk genoemd. Reeds in de eerste eeuw zijn de Romeinen gestart met het aanleggen van dit wijngebied. Hiervoor werd de inheemse malbecdruif gebruikt, ter plaatse steevast auxerrois of cot genoemd. Men spreekt in de streek pas sinds zo’n tien jaar over ‘malbec’, een bewuste strategie als gevolg van de globalisering. De malbec verwierf dankzij Argentinië internationale bekendheid; het zou onverstandig zijn als Franse wijnboeren de buitenlandse markt probeerden te veroveren met ‘Vin de Cahors’, wat weinigen iets zegt over de druivenvariëteit. Maar eerst nog even terug naar de geschiedenis. Vanaf de twaalfde eeuw werden de wijnen uit Cahors via de haven van Bordeaux naar Engeland en noord-Europa geëxporteerd. De wijnen lieten zich door het hoge tanninegehalte uitstekend bewaren en verschepen. Ze werden bekend als ‘black wines’ en legden steeds grotere afstanden af, tot in Rusland, waar

Wijngaard in Cahors de wijn door de Orthodoxe kerk als miswijn werd gebruikt.

SANCTIES EN BEPERKINGEN De internationale vraag naar cahorswijnen leidde tot ergernis in de haven van Bordeaux. Geregeld werd via politieke vrienden aan de koning gevraagd om ‘die streek in het achterland’ embargo’s en extra belastingen op te leggen. Hetgeen vervolgens gebeurde, want in de Franse wijnbouw ontbrak het niet aan intriges, vetes en spanningen tussen gebieden. Door dit soort beperkende maar ook soms stimulerende maatregelen, alsook door de wisselende kwaliteit van de oogst en door prijsschommelingen ging het met de wijnbouw opwaarts en neerwaarts. Niettemin groeide de wijngaardoppervlakte in de cahorsstreek uit tot 40.000ha. Dit betekent gezien de geringe omvang van het gebied dat zelfs de kleinste velden en minst toegankelijke hellingen met wijnstokken beplant waren.

Er bestond maar één product in de Lot waar iedereen van leefde en waar alles om draaide: wijn.

ONDERGANG Dan sloeg het drama toe. Midden negentiende eeuw ging het nog goed omdat de cahorswijn minder van ziekten te lijden had dan andere gebieden. De prijzen stegen, door de aanleg van het spoor lonkten nieuwe perspectieven. De mensen investeerden en er werden prachtige landhuizen en kastelen gebouwd. Maar rond 1878 rukte de phylloxera op vanuit Bordeaux, de druifluis die was overgekomen uit Amerika en sindsdien nooit meer uit Europa verdween. Ze tastte de wortels van de wijnstokken aan en haar komst betekende een complete verwoesting van de wijngaarden. Door de indertijd gebrekkige communicatie kwam de ramp voor veel wijnboeren als een complete verrassing. Van het ene op het andere jaar waren ze alles kwijt. Sommige per-

soonlijke documenten die hiervan getuigen, zijn hartverscheurend om te lezen.

MALBEC VERHUIST NAAR ARGENTINIË In tegenstelling tot andere gebieden die ook met de phylloxera te maken kregen, was herplanting moeilijk; er waren resistente wortelstokken nodig. Deze moesten uit Amerika geïmporteerd worden, dat was duur en riskant. Zouden ze aanslaan op die moeilijke kalkgronden, zouden ze dezelfde kwaliteit geven? Enige jaren eerder waren er contacten geweest met Argentinië om te zien of het Mendozagebied aan de voet van het Andesgebergte geschikt was voor de malbecdruif. Veel wijnboeren twijfelden niet. Ze namen de moeilijke beslissing om te emigreren en gingen in dat verre land een betere toekomst tegemoet. De malbecdruif uit Argentinië heeft dus daadwerkelijk haar oorsprong in Cahors.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

Tegenwoordig is er ook weer een samenwerking tussen beide landen rond wijn en malbec.

UIT HET DAL, OP NAAR 100% MALBEC

Château les Croisille

Voor de achterblijvers, die ondanks de phylloxera met wijnbouw zijn blijven doorgaan, was het moeilijker. Twee oorlogen eisten een flinke tol op het Franse platteland. Daarbij nam de kwaliteit gestaag af, onder meer door verkeerde onderstammen. Pas na de Tweede Wereldoorlog ging het beter, maar door de strenge winters van 1956 en 1958 stierf opnieuw 95% van de wijnstokken af. Deze schade bleek uiteindelijk een ‘blessing in disguise’. Er werden betere wijnstokken aangeplant en het harde werken om de hoge status van de vroegere wijnen terug te halen, werd in 1971 beloond toen de ‘Appellation d’Origine Contrôlée’ werd toegekend. Voor deze AOC moet de wijn voor 70% uit malbec bestaan. Hij mag worden aangevuld met tannat of merlot, waarbij vooral deze laatste de wijnen een zachter of fruitiger karakter geeft. Veel wijnmakers gaan tegenwoordig echter dé uitdaging aan om wijnen van 100% malbec soepel te krijgen. Dit zijn de beste bewaar- en kwaliteitswijnen.

FAMILIEHUIZEN EN DE MONDIALISERING

Wijngaard in Cahors

Tineke Aarts bij Commanderij Mechelen

Vandaag de dag beslaat het gebied ongeveer 4.300ha, veel minder dan in de negentiende eeuw. Er zijn zo'n 430 wijnproducenten actief, de meerderheid is nog zelfstandig. Vaak zijn het familiebedrijven, want gelukkig ontsnappen kleine streken zoals de Lot aan de stijging van de grondprijzen die erfgenamen er zouden toe dwingen om de wijngaarden van ouders te verkopen aan mensen die het kunnen betalen. Ook dit zijn ontwikkelingen die onvermijdelijk invloed hebben op de sociale cohesie die door wijnbouw in een gebied ontstaat. De mondialisering leidt in de streek tot flinke discussies. Veel wijnboeren menen dat de AOC hen in het nadeel stelt ten opzichte van buitenlandse wijnen waarvoor geen normen gelden. Daarbij gaat een groep wijnbouwers voor een ‘vin d’exception’, onder aanvoering van Alain Dominique Perrin van Château Lagrézette, terwijl veel druiven verwerkt worden tot de op kwantiteit gerichte ‘Carte Noire’ die het gebied een slechte reputatie geeft. Deze verdeeldheid komt niemand ten goede.

KEUZE VOOR HET TOPSEGMENT Vanaf het moment dat Pascal Verhaeghe van het gereputeerde Château du Cèdre voorzitter wordt van de Union Interprofessionelle des Vins de Cahors komt er ’terroir management’. Verhaeghe is een telg van een Belgische familie die in de Eerste Wereldoorlog emigreerde. De stad Cahors krijgt voor de promotie een ‘Maison Malbec’ en het gebied kiest voor het hogere kwaliteitssegment. Deze aanpak werpt zijn vruchten af. Wijn is wederom de belangrijkste economische sector. De huidige generatie lijkt de schok van de mondialisering te hebben verwerkt. Zelfs sommige kleine wijnhuizen van oude families behoren tot de top en zijn bezig met een voortdurende kwaliteitsslag, waarbij volgens Verhaeghe ook biologische wijnbouw hoort, die zorgt voor een gezonde bodem waarin de wijnstokken groeien. Tien procent van de wijngaard is inmiddels biologisch (26 domeinen) en dat wordt binnen drie jaar 15% door wijnhuizen die in conversie zijn. Verder zijn drie domeinen biodynamisch, zoals Mas del Perié van de jonge wijnbouwer Fabien Jouves. Aan te bevelen biologische wijnhuizen zijn er volop, zoals Château Les Croisille, Domaine de Capelanel, Le Clos d’Un Jour, Clos Trotteligotte, Château de Chambert… Al deze wijnboeren zoeken naar nieuwe manieren om hun druivenstokken en oogst gezond te houden. Velen laten wijnen vervolgens op natuurlijke wijze rijpen in amforen. Hoewel ze niet tot de AOC behoren, worden er ook uitstekende witte wijnen en roséwijnen gemaakt. Een voordeel als je in de streek woont, want sommige zijn zo schaars en gewild dat ze soms binnen enkele maanden zijn uitverkocht.

DE SMAAK VAN DE LEGENDE Het hangt misschien af van je verbeeldingskracht, maar ik proef bij de cahorswijnen de geschiedenis, de emotie en de tranen die er moeten zijn gelaten. Ik heb diep respect voor het vak van de wijnbouwer door de onzekerheden en uitdagingen, zowel bij de wijnbouw, de oogst, de vinificatie als bij de verkoop in deze complexe, geglobaliseerde wereld. Geregeld vraag ik me af hoe de wijn van de voorvader van mijn personage, de wijnmaakster Juliette Bonave, zou hebben gesmaakt. Is die wijn van toen anders dan die van nu? Bestaan zulke flessen nog ergens? Ik vind het antwoord in een documentaire over François Audouze, een verzamelaar die ‘wine dinners’ organiseert. Hij laat een cahorswijn proeven van zo’n honderd jaar oud, héél voorzichtig uitgeschonken. Inzoomend onderscheid ik dat het een Clos de Gamot betrof. Dit wijnhuis uit Prayssac verkoopt nog steeds zeer oude jaargangen. Voor wijnliefhebbers blijft het dus mogelijk om een oude cahorswijn te proeven, ongetwijfeld met de smaak van de legende.

De Bonave Trilogie van Tineke Aarts bestaat uit de romans Familiebezit, Marguerite en Geboren uit een Roos www.bonavetrilogie.nl

GASTRO EVENTS Hof ten Damme organiseert het hele jaar door gastronomische events waarop u van harte welkom bent. Reserveer via +32 (0)3 575 02 77, info@hoftendamme.com of www.hoftendamme.com

We verzorgen ook graag uw huwelijk of business evenement.

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

BOEKREVIEW:

EXPERT AAN TAFEL

HOE WORD JE RESTAURANTCRITICUS? S IM O NNE W EL L EK EN S C o m m a n d e r ij B e l l e b e e k

Dit boek is een bundeling van columns van Hilary Akers. Het helpt je een eind op weg om een degelijke culinaire recensie te schrijven. Hilary Akers is schrijver, vinoloog, historicus en kok. Zij is medewerker van Perswijn en schrijft wekelijks over eten en wijn in het weekendmagazine van het Financieele Dagblad. Dertien jaar werkte ze in verschillende restaurants, en combineerde haar praktijkkennis met een studie naar de geschiedenis van eten en drinken. Culinaire recensies zijn momenteel heel erg populair. Online reviews spelen daarbij een grote rol. Heel veel mensen lezen de opmerkingen van klanten alvorens te reserveren.

Google reviews is het populairste platform voor restaurantbeschouwingen. Maar hoe schrijf je nu zo een beoordeling en hoe geloofwaardig is die recensie. Het gros van de onlinebeoordelingen zeggen helemaal niets over de keuken. Kennis van eten en drinken, kooktechnieken, ingrediĂŤnten maar ook een onderbouwd oordeel van de bediening vormen geen onderdeel van de recensies. Juist wel, vindt Hilary en hoe je dat doet, hoe je proeft en er woorden voor vindt, lees je in het boek Expert aan tafel. Een aanrader voor wie houdt van graag uit eten gaan.

HIL A R Y A K ERS U I T G E V E R I J S IN G E L , NI J G H C U I S IN E 2 0 18 ISBN 978 90 388 0591 7 P R I J S: â&#x201A;Ź 2 0 , 19 1 P P.

BOEKREVIEW:

BUCKETLIST VOOR EEN WIJNKENNER S IM O NNE W EL L EK EN S C o m m a n d e r ij B e l l e b e e k

Met dit lijvig boek wil auteur Peter Doomen een wijnparcours uitstippelen voor geïnteresseerden die zich meer willen verdiepen in de wereld van wijn. De presentatie is verfrissend, soms humoristisch, dan weer ontmaskerend zoals het stukje over biodynamie. Peter heeft hier, gewapend met een pak informatie en ideeën, een creatief boek neergezet waarin alle aspecten van de consumptie aan bod komen. Het productieproces wordt eerder marginaal aangesneden. Bucketlist is geen cursusboek maar een praktische leidraad met 100 dingen die je moet weten en gedaan hebben, wil je volwaardig over wijn kunnen praten. Deze publicatie

werd geschreven voor consumenten die houden van wijn. Of je wijnkenner bent na dit werk betwijfel ik enigszins. Van wijn weet je nooit genoeg. En is een wijnkenner niet degene die wijn bestudeert? Er is een duidelijk onderscheid tussen liefhebberij en professionalisme wat niet meteen tot uiting komt. Antwoorden op de vragen zoals, hoe leer je echt wijn proeven, waarom is de ene wijn veel duurder dan de andere en hoe herken je een betrouwbare wijnhandel worden afgewisseld met basisprincipes en praktische tips om zelf aan de slag te gaan. In dat opzicht lijkt mij wijnconsument een correctere betiteling. Ontdek je eigen plekje in het boek en geniet van het experiment.

Peter is niet aan zijn proefschrift toe. Hij specialiseerde zich in de wereld van de bubbels en publiceerde boeken over champagne en Belgische wijnen. Als lid van het comité was hij jaren lang de drijvende kracht achter Ken Wijn-magazine. Sinds 2018 is hij Nationaal Wijnmeester.

PE T ER D O O MEN 2 0 18 M A N T E A U / S TA N D A A R D U I T G E V E R I J B E L G IË I S B N 9 7 8 9 0 2 2 3 3 5 4 3 7, 2 8 4 P P PRIJS 22,50 EURO

K E N W I J N -magazine - jaargang 16 - nr. 31

HET LAATSTE WOORD

PE T ER D O O MEN N a t i o n a a l W ijn m e e s t e r

FOTOGRAFISCH

ele van mijn vrienden denken dat ik over een soort fotografisch wijngeheugen beschik. Nu hou ik van fotografie, het is zelfs een halve hobby. Maar een fotografisch geheugen? Helaas niet mijn talent. Toch herken ik soms wijnen die ik al gedronken heb. Meestal gaat het zoals het oplossen van een moordmysterie op televisie. Er is nooit één clue die je de waarheid vertelt. Het is altijd een combinatie en vaak dan nog een rare. Peper en pompelmoes doen me denken aan de noordelijke Rhône, peper en chocolade aan de zuidelijke. Rosbief in de geur, met gespannen zuurtjes en dito tannine? Dan vermoed ik bordeaux. Zeker als er wat mokka bij komt kijken. Riesling herken ik dan weer aan de intrigerende geur van tropisch fruit en bloesem. Dan verwacht ik in de mond een zekere olieachtige vettigheid, in combinatie met een hoge zuurgraad en weinig alcohol.

Ranzige schotelvod met overrijpheid en groene tannine? Dat moet Chili zijn met carmenère in de hoofdrol! Ruil je die schotelvod om voor gegrilde pinda, dan kom ik weer uit bij pinotage en dus Zuid-Afrika. Smakelijk is het niet altijd, trefzeker ook niet. Proeven, herproeven en nog eens herproeven is de boodschap. Echt meesterschap bereik je in wijn nooit. Leuke titels opspelden kan altijd, maar de Vlaamse Wijngilde gaat mee met haar tijd. Voortaan zul je hogere titels dan Grootmeester-Wijnproever kunnen verwerven. Maar je zult ze dan ook moeten behouden, en dat is een hele opgave. Zeker in de wijnwereld van de jaren 2020. Succes gewenst!

ERKENDE WIJNEN, DE GARANTIE OP KWALITEIT Diverse Belgische wijnbouwers laten hun wijnen door de Vlaamse Overheid erkennen onder de appellaties: Beschermde Oorsprongsbenaming (BOB) of Beschermde Geografische Aanduiding (BGA) Om de erkenning te bekomen moeten de wijnen aan strenge voorwaarden voldoen en worden ze onderworpen aan een chemische analyse en een 'blinde' organoleptische analyse.

BGA Vlaamse Landwijn Wijndomein Waes Wijndomein Oud Conynsbergh Wijngaard Berghoven Thilesna Het Eikenvat

www.wijndomeinwaes.be www.mussenhoeve.be www.lomosranch.be www.wijndomein-thilesna.be www.heteikenvat.be

BOB Hageland Kluisberg Steenen Muur Domein Dongelberg

www.kluisberg.be www.steenenmuur.be

BOB Haspengouw Wijnkasteel Genoels-Elderen Karrehof - VZW Marsnil Clos d'Opleeuw

www.wijnkasteel.com www.domeinmarsnil.be www.clos-d-opleeuw.be

BOB Heuvelland Wijnhoeve d'Hellekapelle Entre-deux-monts Domein Vidaigne

www.dhellekapelle.be www.entre-deux-monts.be

BOB Maasvallei Limburg Wijndomein Aldeneyck Vilain XIIII Thilesna

www.wijndomein-aldeneyck.be www.wijnbouwkasteelvilainxllll.be www.wijndomein-thilesna.be

BOB Vlaams Mousserende Kwaliteitswijn Wijndomein Sassenbroek Wijnkasteel Genoels-Elderen Entre-deux-monts Chardonnay Meerdael

www.clairemartinwines.be www.wijnkasteel.com www.entre-deux-monts.be www.chardonnaymeerdael.be

DE VZW BELGISCHE WIJNBOUWERS PROMOOT DE ERKENDE WIJNEN. APPELLATIES, EEN MEERWAARDE VOOR WIJNBOUWER EN CONSUMENT hallo@belgischewijnbouwersvzw.be

www.belgischewijnbouwersvzw.be

ODAAT

De wijnen van volgende domeinen werden in 2018 erkend als BOB/BGA

HAGENBROEKSESTEENWEG 180, 2500 LIER • TEL. 03/480 85 95 WWW.WIJNEN-DEKOK.COM • INFO@WIJNEN-DEKOK.COM