EPATHLO 88

Διρός σπήλαιο Γλυφάδα

Μυλάων: ο ποταμός και το φαράγγι | Φωκάς Κορινθίας: Το βουνό του Απεσάντιου Διός | Κλεωνές: Ταξίδι στο χτες και το σήμερα

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012

Ολυμπία

από το λίκνο στη χώρα των Κενταύρων

Αρτεμίσιο Ένα θεϊκό βουνό

88

#

τιμή: 4,00 € www.epathlo.gr

“Βασική µασ αρχή η συνέπεια και ο σεβασµόσ στο πρόσωπο του καταναλωτή”

ΑΡΓΟΛΙΣ - Αφοί Φάκλαρη Α.Ε. Σκαφιδάκι Άργουσ, Αργολίδασ, Τ.Κ. 212 00 τηλ. 27510-47640 - φαξ. 27510-47174 e-mail: faklar1@otenet.gr

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ

ΣΥΚΕΑ ΛΑΚΩΝΙΑΣ, Τ.Κ.: 230 52, ΛΑΚΩΝΙΑ | Τηλ.: 27320 71515 | Fax: 27320 71805 www.cheesefeta.gr | e-mail: laviogal@gmail.com

ΝEΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΚΡΗΤΙΚΟΣ: Ναύπλιο, Άργους 7

6

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

24 Εξώφυλλο: σπήλαιο Διρού Φωτογραφία: Βασίλης Γιαννόπουλος

12

42

θέματα

ΙΔΙΟΚΤΗΤΡΙΑ - ΕΚΔΟΤΡΙΑ Γεωργία Ντόκου

12 Διρός

24 Ολυμπία

36 Ελλήνων Γεύσεις

42 Αρτεμίσιο

σπήλαιο Γλυφάδα

Ίχνη σημαίνοντα στο χρόνο ένα θεϊκό βουνό

52 Φωκάς Κορινθίας 58 Κλεωνές Το βουνό του Απεσάντου Διός

Ταξίδι στο χτες και το σήμερα

62 Μυλάων

«Η ψυχούλα μου αλυχτά»

ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΡΙΑ Ελένη A. Παπαδοπούλου ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ POSITIVE designlab Σουλτανίδης Γιάννης, Στεφανία Βολικάκη ΦΙΛΙΚΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ Σώτος Χρυσαφόπουλος Βασίλης Γιαννόπουλος Γιάννης Αθανασόπουλος Σταυρούλα Πλιάκου Γιάννης Φαρσαράκης ΕΚΤΥΠΩΣΗ PAPERGRAPH BI.ΠΑ Λουτρακίου

μόνιμες στήλες Το Έπαθλο του Μήνα

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Κωνσταντίνος Ντόκος

Patricia van der Wal

ο ποταμός και το φαράγγι

9

ΕΔΡΑ Μιδέας 5, 21055 Αγία Τριάδα Αργολίδας Τηλ. 27520 45095, 99700 Fax. 27520 45096 e-mail: info@epathlo.gr, epathlo@otenet.gr

Πάθους ή 11 ήτουτουΒάθους

ΑΟΖ σημαίνει Ελλάδα x 4

82 Sotosblog

Σκοτώστε το τέρας

ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ // Κωδ. ΕΛΤΑ: 5167

Απαγορεύεται οποιαδήποτε αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή ύλης του περιοδικού χωρίς προηγούμενη έγγραφη άδεια του εκδότη.

ΥΠΕΥΘΥΝΕΣ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ Κατερίνα Μάρα Φρόσω Αγγελοπούλου ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ Ετήσια Ιδιωτών: € 20,00 Ετήσια Επιχειρήσεων Νομικών Προσώπων Εξωτερικού: € 50,00 Ο.Τ.Α.: € 65,00 Εθνική Τράπεζα 314 / 36897354 Τράπεζα Πειραιώς 5500018321433

9

ΤΟ ΕΠΑΘΛΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Ελένη Α. Παπαδοπούλου

«Η ψυχούλα μου αλυχτά» Α

ααχ, ελληνική πατρίδα ...Ματωμένη, αλλοπαρμένη και ακυβέρνητη. Τους αναστεναγμούς της κρίσης να μαζεύαμε σ’ έναν ασκό θα ‘χαμε αλλάξει τις τροχιές των πλανητών. Χρονιάρες μέρες και τα φονικά, οι εμφύλιες συρράξεις, η διάλυση, οι καταστροφές... έκαμαν και το αστέρι της φάτνης να χλωμιάσει από ντροπή. Άλλοι στους δρόμους θυμωμένοι, άστεγοι και πεινασμένοι, άλλοι στα ανταλλακτήρια και τα παζάρια δίχως χρήμα, άλλοι στις ουρές της γκιλοτίνας των χαρατσίων και των συσσιτίων, άλλοι στα ψυχοφάρμακα και τους γιατρούς του ελέους, άλλοι στ’ αεροδρόμια και τα λιμάνια της φυγής, άλλοι σκυμμένοι πάνω απ’ τα παγκόσμιας πρώτης μαθηματικά της τρόικας κι άλλοι με τα μυαλά στα κάγκελα του διαδικτύου...

Και απ’ την απέναντι, είναι κι εκείνοι οι περίεργοι στο σαλόνι μας κάθε μέρα.. Φερμένοι λες από άλλο κόσμο, άλλη διάσταση, πανηγυρίζουν νίκες, ξηλώνουν-ράβουν κουστουμάκια για μικρά παιδιά και γέρους, παίζουν τον Άη-Βασίλη-Σαμαρά και τον καμμένο-Καραγκιόζη, παίζουν και τους τρεις μάγους της παραισθησιογόνας δόσης, της απεξαρτημένης από φως, νερό, τηλέφωνο... Μέσα σ’ αυτό το σχιζοφρενικό σκηνικό όπου λαός και χώρα σφάζονται για μια θέση στην κόψη του γκρεμού και οι αλλόκοσμοι γλείφουν το χαβιάρι του βουλευτικού εντευκτηρίου... δεν ξέρω πως να ευχηθώ χρόνια πολλά και ευτυχές το νέον έτος. Ξέρω όμως να σας δείξω τι σημαίνει αντίσταση μέσα από ένα μόνο παράδειγμα των ψυχωμένων της χώρας μας: Της δασκάλας που παραιτήθηκε από το δημόσιο σχολείο γράφοντας μεταξύ άλλων στην παραίτησή της: «Δεν μπορώ ν’ αντικρίζω τα μάτια των παιδιών μου, χωρίς να ντρέπομαι να υπηρετώ μία παιδεία που δεν υφίσταται... ...Αρνούμαι να συναινώ, να συνεργάζομαι και να διευκολύνω αυτούς που μάτωσαν τη χώρα. Τους στυγνούς δολοφόνους, που δολοφονούν κάθε μέρα κάποιον συμπολίτη μου. (Μεταξύ των θυμάτων και ο άντρας μου). Δεν συνεργάζομαι μ’ αυτούς που έκλεψαν τον ιδρώτα των συνταξιούχων, χωρίς ντροπή και σεβασμό στα χρόνια τους. Δεν συνεργάζομαι μ’ αυτούς που γέμισαν τη χώρα άστεγους και τώρα κάνουν τους ελεήμονες τάχα. Δεν θέλω την ελεημοσύνη τους, δεν αναγνωρίζω τα μιάσματα, τους θρασύδειλους που παράνομα κυβερνούν τη χώρα με την πεποίθηση ότι συμφωνούμε. Η ψυχή μου αλυχτά.». Μάρω Αλιφραγκή

Ψηλά το Κεφάλι

ΚΑΝΑ∆ΙΚΗ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ

Σπύροσ & ∆ηµήτρησ Τσαγγούρησ

Η εταιρεία Σπύροσ & ∆ηµήτρησ Τσαγγούρησ σασ εύχονται Χρόνια Πολλά & Ευτυχισµένο το 2013!!!! Τα τζάκια και οι σόµπεσ τησ Regency είναι η τελευταία λέξη τησ τεχνολογίασ µε 25 χρόνια εγγύηση στισ εστίεσ. Είναι ενεργειακά, αερόθερµα, καλαίσθητα και ακίνδυνα πυρκαγιάσ. Αν το τζάκι σασ είναι απλό µετατρέπεται εύκολα σε ενεργειακό. Από εµάσ που είµαστε εξειδικευµένοι µε υπευθυνότητα και εγγύηση. Απόσβεση σε 1 χειµώνα.

Τζάκια καλοριφέρ Edilkamin Καλοριφέρ, λέβητεσ και καυστήρεσ ξύλου & pellet Edilkamin. Ζέστη σ’ όλο το σπίτι και ζεστό νερό για κάθε χρήση.

περιφερειακόσ Άστρουσ-Λεωνιδίου, Κορακοβούνι τηλ./fax.: 27550 32002, 27550 31604, 6976 684781 Αποκλειστικόσ Αντιπρόσωποσ Ελλάδασ www.tsagouris.gr spirostsagouris@gmail.com Υπάρχουν αντιπρόσωποι σε όλουσ τουσ Νοµούσ & επιθυµούµε περισσότερουσ αντιπροσώπουσ

11

ή του ΠΑΘΟΥΣ ή του ΒΑΘΟΥΣ Ελένη Α. Παπαδοπούλου

ΑΟΖ σημαίνει Ελλάδα x 4 Ξ

αφνικά, λοιπόν, μάθαμε όλοι για την έννοια της ΑΟΖ (=Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη). Κι αν ακόμα δεν καταλάβαμε τι ακριβώς είναι, τουλάχιστον ακούσαμε τ’ όνομά της, 30 χρόνια μετά τη γέννησή της. Και δίπλα στην έννοια της ΑΟΖ, μάθαμε για τεράστια κοιτάσματα φυσικού αερίου Νότια της Κρήτης και στο Ιόνιο, για πετρέλαια και σεισμικές έρευνες, για τον αμύθητο ορυκτό πλούτο της Ελλάδας... Δεκέμβριο του 2012 τ’ ακούσαμε όλα αυτά από επίσημα πολιτικά χείλη... Γιατί τον καιρό που τα ‘λεγε ο Χαρδαβέλλας, ο Πάγκαλος τα χλεύαζε στη Βουλή και οι λοιποί φιλοτεχνούσαν την ταφόπλακά τους. Ακόμα χειρότερα, 30 χρόνια πίσω που τα έλεγαν καμιά 30αριά ψαγμένοι και τα μάθαινα κι εγώ, μας είχανε για το Δαφνί και για σενάριο του Spielberg. Δεν θα ξέραμε ούτε σήμερα για την ΑΟΖ και τα ελληνικά κοιτάσματα αν κάποιοι σπουδαίοι Έλληνες επιστήμονες δεν είχαν δουλέψει πάνω στην τεκμηρίωση πολλά χρόνια πριν και κυρίως αν ο Νίκος Λυγερός δεν είχε αποφασίσει τα τελευταία 2 χρόνια να πιέσει το «Κέντρο των συμφορών μας» με μια επίμονη, ασφυκτική εκστρατεία στην περιφέρεια.. και ένα καταιγιστικό σφυροκόπημα αρθρογραφίας, ομιλιών, συνεντεύξεων σε βαθμό που να μην αφήνει περιθώριο να τον αγνοήσεις. Πέρα, όμως, απ’ τα κοιτάσματα που αναπόφευκτα θα δουν το φως του ήλιου τώρα που άνοιξε η όρεξη της Κας Μέρκελ και η Ευρώπη τα έχει ανάγκη και κόψιμο, εκείνο που περισσότερο καίει είναι η θέσπιση της ΑΟΖ και τα ερωτήματα που εγείρει η εγκληματική αμέλεια 30 χρόνων. Τί είναι λοιπόν η ΑΟΖ; Επιγραμματικά, γιατί ο χώρος δεν επιτρέπει εκτενή αναφορά και λεπτομέρειες: Σύμφωνα με το διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, η ΑΟΖ είναι η θαλάσσια επικράτεια μιας χώρας η οποία εκτείνεται στα 200 ναυτικά μίλια από την ακτογραμμή της και μέσα στην οποία το κράτος έχει δικαίωμα ερευνών, παραγωγής, εκμετάλλευσης και διαχείρισης των φυσικών πόρων. Η ΑΟΖ εκτείνεται πέρα από τα εθνικά ύδατα που συνήθως είναι τα 12 ν. μίλια ενώ υπερκαλύπτει και την υφαλοκρηπίδα. Το μεγάλο πλεονέκτημα της χώρας μας είναι ότι σύμφωνα με το Δίκαιο της θάλασσας τα κατοικημένα νησιά έχουν δική τους ΑΟΖ. Έτσι, με την θέσπιση και οριοθέτηση της ΑΟΖ η Ελλάδα αποκτά τα δικαιώματα στο 86% του Αιγαίου και στο μεγαλύτερο τμήμα της θαλάσσιας έκτασης της ανατολικής Μεσογείου. Στην ουσία, η Ελλάδα με την ΑΟΖ 4πλασιάζει την έκτασή της ως προς τα δικαιώματα επί των φυσικών πόρων. Η σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας ψηφίσθηκε το 1982 από 130 κράτη μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα και τέθηκε σε εφαρμογή το 1994. Η Ελλάδα επικύρωσε τη σύμβαση το 1995. Τα εύλογα ερώτημα που προκύπτει είναι, γιατί οι ελληνικές κυβερνήσεις αδράνησαν και απέκρυψαν όλα αυτά τα χρόνια από τους Έλληνες ένα τόσο ζωτικής σημασίας ζήτημα που την αναδεικνύει σε μεγάλης εμβέλειας στρατηγικό παράγοντα διεθνώς και θα είχε αποτρέψει τη σημερινή μας ολέθρια θέση; Μην απαντήσετε πως φταίει η Τουρκία γιατί θα χάσετε. Αφενός μεν, με την ΑΟΖ η τουρκία μετατρέπεται σε μικρής σημασίας παράμετρο, αφετέρου, δε, υπάρχει το υπόδειγμα της Κύπρου. Η απάντηση είναι μία: ανάξιοι, ανθέλληνες, μειοδότες.. στα ηνία της χώρας. Ενημερωθείτε για την ΑΟΖ: www.elliniki-aoz.blogspot.com, www.lygeros.org Συλλογή Υπογραφών για τη θέσπιση της ΑΟΖ: www.ipetitions.com/petition/elliniki_aoz/

12

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ Βασ. Γιαννόπουλος, Δρ. Γεωλόγος

Το σπήλαιο Βλυχάδα βρίσκεται στο νομό Λακωνίας, στη χερσόνησο της Μάνης (το νοτιότερο άκρο της ευρωπαϊκής ηπείρου). Η θέση αυτή έπαιξε σημαντικό ρόλο στο παρελθόν, ιδίως κατά την περίοδο των παγετώνων, κατά την οποία, όπως ήταν αναμενόμενο, έγιναν μετακινήσεις ζώων και συνεπώς και ανθρώπων νοτιότερα προς ανεύρεση ηπιότερου κλίματος.

13

Διρός

σπήλαιο Γλυφάδα

14 Διρός

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ

Η πρώτη γαλαρία που συναντά ο επισκέπτης μπαίνοντας στο σπήλαιο από την είσοδο

Τ

ο σπήλαιο «Γλυφάδα» ή «Βλυχάδα» στην τοπική διάλεκτο πήρε το όνομά του από το υφάλμυρο νερό που εκβάλλει στη θάλασσα από τη φυσική είσοδο. Από την είσοδο αυτή και με σκοπό την ανεύρεση πόσιμου ύδατος, το 1923, οι κάτοικοι της περιοχής ανακάλυψαν τυχαία τις πρώτες αίθουσες του σπηλαίου. Η πρώτη συστηματική εξερεύνηση έγινε από τον γεωλόγο-σπηλαιολόγο Ι. Πετρόχειλο και τη σύζυγό του, το 1949. Η τουριστική του αξιοποίηση πραγματοποιήθηκε το 1961. Μέχρι το 1992 είχαν χαρτογραφηθεί διάδρομοι συνολικού μήκους 6.200 μ. και έκτασης 34.100 τμ. Από το 1987, η Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας- Σπηλαιολογίας

Ν.Ε., σε συνεργασία με διεθνή ομάδα σπηλαιοδυτών, άρχισε συστηματικά την εξερεύνηση και χαρτογράφηση, των χερσαίων και υποβρυχίων τμημάτων του σπηλαίου και ταυτόχρονα τη μελέτη του σπηλαιοπεριβάλλοντος. Έτσι μέχρι σήμερα έχουν εξερευνηθεί και χαρτογραφηθεί διάδρομοι συνολικού μήκους 14.750 μ. Ένα μεγάλο μέρος από αυτούς βρίσκεται κάτω από τη σημερινή επιφάνεια των υδάτων που έχουν κατακλύσει το σπήλαιο σε παλαιότερες εποχές. Το σπήλαιο έχει διανοιχτεί εντός κρυσταλλικών ασβεστολίθων (πέτρωμα που αποτελείται από ανθρακικό ασβέστιο). Το πέτρωμα αυτό σε συνδυασμό με το παλαιοκλίμα και γενικότερα με τις συνθή-

κες που επικρατούσαν ευνόησαν την δημιουργία πολλών σπηλαίων στην ευρύτερη περιοχή. Η μορφολογία της Βλυχάδας είναι η κλασική μορφολογία των σπηλαίων που δημιουργούνται στην επιφάνεια του υδροφόρου ορίζοντα, επηρεασμένη τόσο από τις διευθύνσεις των μεγάλων διακλάσεων-ρηγμάτων (μεγάλες αλλά και μικρότερες ρωγμές των πετρωμάτων) της περιοχής και γενικότερα των τεκτονικών φαινομένων, όσο και από τις ευστατικές κινήσεις (μετατόπιση του επιπέδου της θάλασσας που εξαρτάται από το λιώσιμο ή την αύξηση των παγετώνων) του επιπέδου της θάλασσας. Η σημερινή του μορφή σε πολλά σημεία είναι δαιδαλώδης, λόγω της δημιουργίας του πολύ

15

Στα λιμναία τμήματα το βάθος κυμαίνεται από μερικά εκατοστά μέχρι και 70 μέ́τρα, εδώ διακρί́νεται ο μίτος από την εξερεύνηση των σπηλαιοκαταδύσεων..

16 Διρός

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ

πλούσιου λιθωματικού διακόσμου. Για να κατανοηθεί όμως καλύτερα η πολύπλοκη μορφολογία του σπηλαίου είναι σκόπιμο να χωριστεί στα εξής έξι τμήματα.

1) Λιμναίο τουριστικό τμήμα 2) Χερσαίο τουριστικό τμήμα 3) Τμήμα «Πάνθηρα» 4) Τμήμα «Νυχτερίδων» 5) Μεγάλο σιφόνι 6) Υποβρύχιο τμήμα

Λιμναίο τουριστικό τμήμα Το σχήμα της φυσικής στοάς αυτού του τμήματος είναι ελλειψοειδές. Στην πραγματικότητα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μία αίθουσα, διαμορφωμένη από το σταλαγμιτικό υλικό. Ανάμεσα στο ΒΑ και ΝΔ τμήμα του διαδρόμου πολύ λίγα είναι τα τεμάχη του φυσικού αρχικού πετρώματος

(ασβεστόλιθου). Το τμήμα αυτό αρχίζει από την κύρια τεχνητή είσοδο. Ένας διάδρομος με σκάλες οδηγεί στην πρώτη αίθουσα που έχει διαμορφωθεί σε αποβάθρα. Από αυτό το σημείο αρχίζει το λιμναίο τμήμα. Μια τεχνητή γαλαρία, διαστάσεων 2x2 μ. περίπου, έχει διανοιχτεί για να ενώσει την πρώτη αίθουσα με την «μεγάλη λίμνη». Το βάθος του

17

Πάνω: Κρύσταλοι δημιουργούνται στις πιο βαθιές αίθουσες του σπηλαίου διότι εκεί ευνοούν οι κατάληλες συνθήκες. Αριστερά: Μια όμορφη γαλαρία από το τμήμα των νυχτερίδων, από ό́λες σχεδόν τις κατευθύ́νσεις ανοίγουν νέες αίθουσες.

πυθμένα του τεχνητά διανοιγμένου τμήματος κυμαίνεται από 4080 εκ. ανάλογα με τις παλίρροιες, οι οποίες επηρεάζουν άμεσα και την στάθμη των υδάτων μέσα στο σπήλαιο. Από την «μεγάλη λίμνη» ένας φυσικός πλέον διάδρομος μήκους περίπου 300 μ. έχει κατεύθυνση προς τα νοτιοανατολικά και περνάει ανάμεσα από σταλαγμιτικές κολώνες που κάνουν πολύ

σύνθετη την τοπογραφία. Σε αυτό το τμήμα οι επεμβάσεις διαπλάτυνσης είναι λίγες. Στο τέλος του διαδρόμου δεξιά υπάρχει πέρασμα που οδηγεί στην αίθουσα του «πάνθηρα», ενώ προς τα αριστερά, με διεύθυνση προς βορρά, έχει διανοιχθεί άλλη τεχνητή γαλαρία που οδηγεί στην «κόκκινη αίθουσα», με διεύθυνση πλέον ΒΔ (στο τέλος αυτής της στοάς και στην αρχή της «κόκκινης αίθουσας» με κατεύθυνση αντίθετη αρχίζει το «μεγάλο σιφόνι»). Και εδώ ο διάδρομος είναι πάλι φυσικός, ανάλογος με τον προηγούμενο, και καταλήγει ξανά στη μεγάλη λίμνη. Κύριο χαρακτηριστικό αυτού του διαδρόμου είναι τα πολλά υποβρύχια τμήματα (σιφόνια) με διεύθυνση κυρίως ΝΑ, καθώς και η αίθουσα του «Μεγάλου Ωκεανού», διαστάσεων 30 x 10 μ., όπου εντοπίστηκε και το μεγαλύτερο βάθος του σπηλαίου στα - 75 μ. Από την «μεγάλη λίμνη» η διαδρομή συνεχίζει προς ΒΔ για να φθάσει

μετά από 70 περίπου μέτρα στην αρχή του χερσαίου τουριστικού τμήματος. Από αυτή την αίθουσα αρχίζει με κατεύθυνση προς νότον η αίθουσα των «νυχτερίδων». Χερσαίο τουριστικό τμήμα Πάντα με την ίδια κατεύθυνση ΒΔ, συνεχίζει το χερσαίο τουριστικό τμήμα. Πρόκειται για επιμήκη διάδρομο με αρκετή διακόσμηση που καταλήγει σε αίθουσα με διεύθυνση Βορρά-Νότο. Σε αυτή την αίθουσα έχει διανοιχθεί τεχνητή σήραγγα που οδηγεί εκτός του σπηλαίου. Γενικά οι ανθρώπινες επεμβάσεις εδώ είναι αρκετά εμφανείς, κυρίως με την προσθήκη τσιμέντου για την διαμόρφωση του διαδρόμου. Τμήμα «Πάνθηρα» Αποτελείται από ένα λιμναίο και ένα χερσαίο τμήμα. Το λιμναίο τμήμα αποτελεί συνέχεια του

18 Διρός

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ

τουριστικού λιμναίου και χωρίζεται από αυτό με σταλακτιτικά παραπετάσματα. Η διεύθυνσή του είναι στην αρχή νότια και κατόπιν νοτιοανατολική. Το μήκος του είναι περίπου 500 μ. Κοντά στο τέλος του λιμναίου τμήματος και δεξιά αρχίζει το χερσαίο τμήμα, το οποίο βρίσκεται περίπου 10 μ. ψηλότερα από την επιφάνεια του νερού. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως το «απολιθωμένο» τμήμα

του σπηλαίου. Η διεύθυνσή του είναι Ανατολή - Δύση. Και εδώ η ύπαρξη του υγρού στοιχείου είναι έντονη με μια σειρά από μικρές λίμνες. Στο τέλος αυτού του τμήματος εντοπίστηκαν δύο σκελετοί θηλαστικών, οι οποίοι ανήκουν σε πάνθηρες. Σε όλο αυτό το τμήμα ο σταλαγμιτικός διάκοσμος είναι πολύ έντονος, και δεν υπάρχουν παρά ελάχιστες ανθρώπινες επεμβάσεις.

Τμήμα «Νυχτερίδων» Κοντά στην αρχή της χερσαίας τουριστικής διαδρομής, και με διεύθυνση νότια, αρχίζει το τμήμα των «νυχτερίδων». Η πρώτη διακλάδωση βρίσκεται μετά από 40 μέτρα περίπου αριστερά και οδηγεί στο λιμναίο τουριστικό τμήμα. Μετά από 10 περίπου μέτρα υπάρχει άλλη διακλάδωση προς τα δεξιά που οδηγεί στην

19 Έ́να μέ́ρος της πρώ́της αίθουσας από το τμή́μα των Νυχτερίδων.

αρχή του χερσαίου τουριστικού τμήματος. Στο μεγαλύτερο τμήμα αυτών των διακλαδώσεων υπάρχει νερό. Ο κυρίως διάδρομος συνεχίζει και φθάνει στην πρώτη μεγάλη αίθουσα με λεπτούς και μεγάλους σταλαγμίτες. Από το τέλος της πρώτης αίθουσας το σπήλαιο γίνεται πάλι λιμναίο μέχρι την τρίτη και μεγαλύτερη αίθουσα, χαρακτηριστικό της οποίας είναι οι πολύ μεγάλες και σχετικά

πρόσφατες κατολισθήσεις. Από την αρχή αυτής της αίθουσας και προς τα δεξιά συνεχίζει χερσαίος στενός διάδρομος προς τα δυτικά με πολλές και νέες κατολισθήσεις. Αριστερά της αίθουσας υπάρχει άλλος διάδρομος λιμναίος με κατεύθυνση ανατολικά και κατόπιν βόρεια, που διακόπτεται από σταλαγμιτικό παραπέτασμα. Καμία επέμβαση δεν έχει γίνει σε αυτά τα τελευταία τμήματα.

Μεγάλο σιφόνι Όπως έχει ήδη αναφερθεί, αυτό αρχίζει στην αρχή της «κόκκινης αίθουσας» με κατεύθυνση νοτιοανατολική. Το πρώτο του τμήμα είναι λιμναίο και κατόπιν γίνεται υποβρύχιο. Το μήκος του είναι περίπου 850 μ. και το βάθος του κυμαίνεται από -1 μ. έως - 5 μ. Η σπουδαιότερη παρατήρηση εδώ, αλλά και ίσως σε όλο το σπήλαιο,

20 Διρός

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ

είναι ότι εντοπίστηκε σε αυτό το σημείο ρεύμα νερού που δείχνει τη προέλευση του γλυκού νερού από το όρος Σαγγιάς. Αριστερά: Σε κάθε εξερεύνηση βρίσκεται και λίγος χρόνος για την φωτογράφηση αφού κάθε φορά ανακαλύπτονται νέα τμήματα του σπηλαίου. Πάνω: Σήμερα έχουν εξερευνηθεί και χαρτογραφηθεί διάδρομοι συνολικού μήκους 14.750 μ. Ένα μεγάλο μέρος από αυτούς βρίσκεται κάτω από τη σημερινή επιφάνεια των υδάτων.

21

Υποβρύχιο τμήμα Περιλαμβάνει όλα τα υποβρύχια τμήματα που έχουν εξερευνηθεί έως τώρα. Πρόκειται για ένα παλαιοκάρστ (παλαιά σπηλαιογένεση) με πολλούς σταλακτίτες ακόμα και σε βάθος 71 μ. . Οι διάδρομοι που υπάρχουν έχουν δημιουργηθεί κυρίως από σταλαγμιτικό διάκοσμο και λιγότερο από την διάβρωση και διάλυση του ασβεστόλιθου. Κοινό χαρακτηριστικό σε όλη την επιφάνεια, όχι μόνο του πυθμένα αλλά και

των τοιχωμάτων των υποβρυχίων διαδρόμων, είναι η ύπαρξη ιλύος, πάχους 1-20 cm. Η διάβρωση του υποβρυχίου διακόσμου και γενικότερα του πετρώματος είναι εμφανής σε όλο αυτό τμήμα, με εντονότερα χαρακτηριστικά από τα -6 μ. και κάτω. Από αυτό το βάθος και κάτω παρατηρήθηκε επίσης μια μείωση του διακόσμου με σταλακτίτες και σταλαγμίτες λιγότερους σε αριθμό και μεγαλύτερους σε διαστάσεις. Στο πλαίσιο της γενικότερης μελέτης του σπηλαιοπεριβάλλοντος έχουν

πραγματοποιηθεί πολλές μελέτες σε όλους τους τομείς τους σχετικούς με το σπήλαιο και την ευρύτερη περιοχή. Σημαντικότατο εύρημα αποτελεί ο εντοπισμός πληθώρας οστών ζώων κατά η διάρκεια των σπηλαιοκαταδύσεων, τα οποία αποτέλεσαν ειδικό αντικείμενο έρευνας. Στην πλειονότητά τους ανήκαν σε ιπποπόταμους. Εντοπίστηκαν επίσης οστά ύαινας για πρώτη φορά τόσο νότια στην Ευρώπη, καθώς και οστά πάνθηρα, λιονταριού, ελαφιού, τρωκτικών, πτηνών και φώκιας.

22 Διρός

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ

Η χρονολόγηση έγινε στο κέντρο έρευνας ισοτόπων του Πανεπιστημίου Gröningen της Ολλανδίας και έδωσε έμμεση χρονολόγηση 31.650 ± 550 B.P.. Η ανεύρεση τόσο μεγάλου αριθμού οστών ιπποποτάμων καθιστά τη θέση αυτή τη σημαντικότερη στον ελλαδικό χώρο και μια από τις σημαντικότερες στην Ευρώπη. Μέχρι σήμερα έχουν βρεθεί περισσότερα από 350 ακέραια οστά και πάνω από 900 τμήματα οστών, ενώ παράλληλα έχουν εντοπιστεί νέες θέσεις με οστά. Η εξέταση των ιζημάτων και της μορφολογίας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το επίπεδο της θάλασσας, σε σχέση με το σπήλαιο, την εποχή που ζούσαν οι ιπποπόταμοι ήταν μόλις λίγα μέτρα χαμηλότερα από το σημερινό. Το συμπέρασμα αυτό δεν αναιρείται από το γεγονός ότι έχουμε εντοπίσει διάκοσμο σε όλο το υποβρύχιο τμήμα και σε διάφορα βάθη, ως και 70 μ.,

δεδομένου ότι ο διάκοσμος αυτός, σύμφωνα με τις απόλυτες χρονολογήσεις, είναι νεότερος {18.000 χρόνια}. Μια από τις σημαντικότερες ίσως παρατηρήσεις και μελέτες ήταν ο εντοπισμός μιας μελανής επιφανειακής επίστρωσης τόσο στα τοιχώματα και τον διάκοσμο που βρίσκονταν σε βάθος μεγαλύτερο των 50cm., όσο και στο εκτεθειμένο στο νερό οστεολογικό υλικό. Το μαύρο επίχρισμα που κάλυπτε το δείγμα αποδείχθηκε με την μέθοδο της μικροανάλυσης, ότι αποτελείται από άμορφα οξείδια του μαγγανίου με μικρή περιεκτικότητα σιδήρου. Κατά την διάρκεια μελετών που πραγματοποιήσαμε την περασμένη δεκαετία σε παλαιοντολογικό υλικό και γενικότερα στο περιβάλλον ενός υποθαλασσίου σπηλαίου στη Κρήτη, εντοπίσαμε την παρουσία ενός ίδιου επιφανειακού στρώματος μαγγανίου, στις εσωτερικές αίθουσες του σπη-

λαίου που είχε καλύψει τόσο τον διάκοσμο όσο και το εκτεθειμένο στο νερό παλαιοντολογικό υλικό. Οι πρώτες μελέτες μας οδηγούν στο συμπέρασμα μιας πολύ μεγάλης υποθαλάσσιας ηφαιστειακής έκρηξης και της αντίστοιχης «μόλυνσης» της θάλασσας με οξείδια του μαγγανίου. Η έρευνα σήμερα συνεχίζεται και επικεντρώνεται στα εξής σημεία: Στη διερεύνηση των αιτίων της παρουσίας του παλαιοντολογικού υλικού εντός του σπηλαίου Βλυχάδας. Στην αιτιολόγηση της δημιουργίας του στρώματος μαγγανίου σε όλες τις εκτεθειμένες στο θαλάσσιο νερό επιφάνειες. Και τέλος, στον ακριβέστερο προσδιορισμό της χρονικής στιγμής της εναπόθεσης του μαγγανίου, καθώς και στο εύρος εξάπλωσης αυτού του φαινομένου.

24

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ Σταυρούλα Πλιάκου |

Κων/νος Γ. Ντόκος

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες, το άντρο του Ερυμάνθιου Κάπρου και το σπίτι των Κενταύρων. Πως συνδέονται όλα αυτά; Ακολουθήστε μας!

25

Ολυμπία

από το λίκνο στη χώρα των Κενταύρων

26 Ολυμπία

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Το Φιλιππείον

Μονοήμερη εκδρομή, στα μέσα του Νοέμβρη…. Ξημερώματα μιας μέρας με κρύο τσουχτερό που γρήγορα όμως εξελίχθηκε σε λαμπρή και ηλιόλουστη όπως άλλωστε οι περισσότερες του φετινού Νοέμβρη, ξεκίνησε μια μονοήμερη εκδρομική περιπέτεια, με επίκεντρο την Αρχαία Ολυμπία, αναπάντεχη «αποκάλυψη» το φαράγγι του Ερύμανθου, και αποκορύφωμα το δρυόδασος της Φολόης. Ακολουθώντας την διαδρομή από Τρίπολη προς Βυτίνα και Λαγκάδια, προσεγγίσαμε την Αρχαία Ολυμπία. Το τοπίο πράσινο ακόμα, μόλις και μετά βίας συνάδει με τα ημερολόγια. Φτάνοντας στον Κρόνιο λόφο σε εποχή «ζόρικη» για επισκέψεις και ώρα «δύσκολη» για τους τουρίστες, η ησυχία της περιοχής και το

κάλλος της φύσης, επιτείνουν το δέος που αισθάνεται οποιοσδήποτε γνωρίζει την ιστορική σημασία της περιοχής. Οι αναπλαστικές και αναγεννητικές δυνάμεις της μάνας γης εξάλλου, έχουν κάνει το θαύμα τους. Τα σημάδια της πυρκαγιάς του πρόσφατου σχετικά παρελθόντος που σαν εικόνα ντροπής, έκαναν το γύρο της γης, δεν είναι πλέον άμεσα ορατά και η φύση ηρεμεί τα κουρασμένα νεύρα και απαλύνει τις ψυχές. Η πανάρχαια Ολυμπία, γιατρεύεται και την ίδια ώρα, γιατρεύει. Στην απόλυτη σιγαλιά, περπατώντας ανάμεσα στα αρχαία ερείπια έρχονται στο νου εικόνες από την μυσταγωγική αφή της ολυμπιακής φλόγας, όταν η κατά παράδοση δωρικής ομορφιάς πρωθιέρεια κλίνει το γόνυ στην σεβάσμια γη και την ιερή παράδοση. Ταυτόχρονα στο θρόισμα των φύλλων,

θαρρείς ακούς ακόμα τον απόηχο των χειροκροτημάτων και των ιαχών των αρχαίων θεατών για εκείνους τους πρώτους Ολυμπιονίκες που αγωνίζονταν για την δόξα και την τιμή και ένα μονάχα λιόκλαδο. Αρχαία Ολυμπία, αντήχηση αρχαίων μεγαλείων… Η ιερότητα του χώρου δεδομένη, οι συμβολισμοί του πολλοί και οι σκέψεις για τα περασμένα μεγαλεία άπειρες. Εδώ, στην υπέροχη κοιλάδα του Αλφειού γεννήθηκε και δοξάστηκε το ολυμπιακό αθλητικό ιδεώδες και λατρεύτηκε ο πατέρας των αθανάτων Δίας, με έναν μεγαλοπρεπέστατο ναό που, εξαιτίας της αρτιότητας και του μεγέθους του, θεωρήθηκε από την αρχαία αλλά και την σύγχρονη αρχιτεκτονική ο

27

Αναστυλωμένος κίονας στο ναό του Διός «κανών», της Δωρικής ναοδομίας. Ο αρχαιολογικός χώρος απλώνεται στους πρόποδες του Κρονίου λόφου και βρίσκεται ανάμεσα στο σημείο ζεύξης των ποταμών Αλφειού και Κλαδέου. Πλην του γιγαντιαίου ναού του Δία που δεσπόζει στην πλέον περίοπτη θέση και του οποίου προσφάτως αναστηλώθηκε ένας κίονας που αποτυπώνει ενδεικτικά το ασύλληπτο μέγεθος του οικοδομήματος, ο ιερός λόφος περιλαμβάνει πλήθος οικοδομημάτων, που σε σχέση με τους σκοπούς που υπηρετούσαν χωρίζονται σε τέσσερις κατηγορίες. Αρχικά σημειώνεται η Άλτις, το ιερό άλσος με την κατεξοχήν λατρευτική χρήση που περιλαμβάνει τους Θησαυρούς, το Φιλιππείον, διάφορους ναούς, το Πρυτανείο, ιερά, βωμούς και λοιπούς λατρευτικούς χώρους που στην αρχαιότητα ήταν διάσπαρτοι με αναθήματα, ανδριάντες και αγάλματα. Δυτικά της Άλτεως και χωριζόμενο από αυτή με την Ιερά Οδό, βρίσκονται στάδιο, παλαίστρες, γυμνάσιο, προπονητικές και δευτερεύουσες αθλητικές εγκαταστάσεις. Στα διοικητικά κέντρα και τους χώρους εξυπηρέτησης αθλητών, επισκεπτών και προσωπικού, εντάσσονται το Βουλευτήριο, ο Θεηκολεών- κατοικία των ιερέων, το Λεωνιδαίο -ξενώνας επισήμων, το εργαστήριο του Φειδία, οι Στοές και άλλα μικρότερα κτήρια, ενώ τέλος το Νυμφαίο το περίφημο υδραγωγείο και οι διάφορες «Θέρμες» καθώς και πλήθος αποθηκευτικών και μικρότερης σημασίας οικημάτων συμπληρώνουν τους λοιπούς βοηθητικούς χώρους. Στην αρχαιότητα σαφώς εντύπωση και δέος θα προκαλούσαν και οι Ζάνες, τα δεκαέξι χάλκινα αγάλματα του Δία, έργα των επιφανέστερων στην αρχαιότητα καλλιτεχνών, που βρίσκονταν στημένα πάνω σε ισάριθμα βάθρα, τα μόνα που έχουν δυστυχώς σωθεί μέχρι σήμερα. Οι Ζάνες, βρίσκονταν μπροστά στην μνημει-

28 Ολυμπία

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

ποταμός Ερύμανθος

ώδη είσοδο του Σταδίου και είχαν κατασκευαστεί από χρηματικά πρόστιμα που υποχρεούνταν να καταβάλουν όσοι δεν σεβάστηκαν τους ιερούς όρους και κανόνες των Ολυμπιακών αγώνων. Γι αυτό οι Ζάνες άλλωστε, κατείχαν περίοπτη θέση, ώστε να λειτουργούν ταυτόχρονα ως υπενθύμιση αλλά και ως παραδειγματισμός.

Το χωριό της έκπληξης… Με άπειρο θαυμασμό για την ανεπανάληπτη αρχαιότητα, με νοσταλγία για τις λαμπρές μέρες των πρόσφατων Ολυμπιακών αγώνων του 2004 που με αναπόφευκτους συνειρμούς ήρθαν στον νου και με έντονη ανησυχία για το πιο θα είναι το μέλλον που επιφυλάσσουν

οι δύσκολοι τούτοι καιροί για τον τόπο και τον άνθρωπο, αποχαιρετούμε την Ολυμπία και παίρνουμε το δρόμο προς το χωριό Λάλα. Το φυσικό τοπίο υπέροχο, το οξυγόνο μπόλικο, και όπως πληροφορηθήκαμε τα καλοκαίρια πολλοί είναι οι γονείς που επιλέγουν την περιοχή για να στείλουν τα παιδιά τους για άσκηση και αναψυχή

29

στις παιδικές κατασκηνώσεις του χωριού. Αφού ξεκουραστήκαμε δεόντως και απολαύσαμε τοπική πατροπαράδοτη φιλοξενία στην ταβέρνα «Βάκχος», μετά την σύντομη στάση μας αποφασίσαμε να φύγουμε. Τούτο το γραφικό μικρό χωριό ωστόσο, με την πέτρινη πλατεία του και την εκκλησιά του, έκρυβε μια τεράστια έκπληξη, από

αυτές που δίνουν κουράγιο για περισσότερες εξορμήσεις στην ελληνική ύπαιθρο και αφορμή για περισσότερες περιπέτειες. Οι ντόπιοι μας πληροφόρησαν για την ύπαρξη μιας παμπάλαιας πέτρινης μεγάλης βρύσης. Έχοντας την ασφάλεια της τετρακίνησης αποτολμούμε την κατάβαση σε ένα τοπίο πανέμορφο αλλά και σε ένα

δρόμο δύσβατο και επικίνδυνο για οποιοδήποτε συμβατικό Ι.Χ. Μετά από αρκετές δυσκολίες σε δρόμο κακοτράχαλο προσεγγίσαμε την θαυμάσια «Τρανή Βρύση» αξιοθέατο που αποζημιώνει εν τέλει την όποια ταλαιπωρία του τολμηρού εξερευνητή. Φεύγοντας με νωπή την εντύπωση της Τρανής Βρύσης από το Λάλα, στην άκρη του

30

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Ερύμανθος. Πέτρινο γεφύρι Πύλος

δρόμου το μάτι πιάνει ένα μικρό πέτρινο γεφύρι και ασφαλώς το ταξίδι συνεχίζεται... Το φαράγγι του θεριού…. Μπροστά μας ξεδιπλώνεται η κοίτη του Ερύμανθου κλεισμένη ανάμεσα σε κάθετους όγκους βράχων. Τούτο το δύσβατο φαράγγι ήταν σύμφωνα με το μύθο το λημέρι του Ερυμάνθιου Κάπρου, του τέταρτου από τα θεριά που κλήθηκε να σκοτώσει στους άθλους του,

Γυμνάσιο Ολυμπίας

ο θρυλικός Ηρακλής. Έκπληξη αποτελεί το γεγονός ότι τούτος ο τόπος, γνωστός για την ομορφιά του κυρίως στους ντόπιους και στους καλά μυημένους στους κρυφούς παραδείσους της ελληνικής υπαίθρου, δεν είναι εντούτοις από τους πολυδιαφημισμένους τουριστικούς προορισμούς εναλλακτικού τουρισμού και κρατά ένα προφίλ σχεδόν ντροπαλό. Η διαδρομή μέσα στο φαράγγι είναι απερίγραπτη. Πλατάνια, ιτιές και διάφορα άλλα υδρόφιλα

βαθύσκιωτα δέντρα σκιάζουν την πορεία μας. Μούσκλα και βρύα ξεφυτρώνουν σχεδόν παντού και ντύνουν δέντρα, πέτρες και βράχια σαν χάλι, συνοδεύοντας τα βήματά μας. Στο φαράγγι υπάρχουν αρκετά τοξωτά πέτρινα γεφύρια και άπειρες σπηλιές για εξερεύνηση άλλες μικρότερες και άλλες πιο βαθιές, ενώ τα βράχια σμιλεμένα από το νερό της βροχής και τον πάγο, δημιουργούν εκπληκτικούς σχηματισμούς που ενίοτε οδηγούν σε μικρούς καταρράκτες.

Στα σημεία που το φαράγγι στενεύει και η βλάστηση θεριεύει, το τοπίο αποκτά μια άγρια ομορφιά, σχεδόν απόκοσμη. Η φωτογραφική μηχανή παίρνει φωτιά. Πιστός σύντροφος σε όλη τη πορεία μας το μουρμουρητό κελάρυσμα του νερού του Ερύμανθου και το τιτίβισμα των πουλιών που μόλις και μετά βίας προλαβαίνει να αιχμαλωτίσει το βλέμμα, το τίναγμα και το πέταγμά τους. Το φαράγγι τελειώνει, η δύσκολη πορεία ολοκληρώνεται και η έξοδος από

31

32 Πύλος

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

την στενωπό γίνεται μέσω οδικού δικτύου στην Αχλαδινή. Για όσους επιθυμούν να συνδυάσουν φυσική άσκηση και επαφή με την παρθένα φύση ή σε όσους αγαπούν τις εξορμήσεις αναψυχής, αλλά δεν διαθέτουν 4 επί 4 συστήνεται επίσης και το δασικό χαρτογραφημένο μονοπάτι Μ3 με αφετηρία το Μουσείο πληροφόρησης της Φολόης, που ακολουθεί την κοίτη του Ερύμανθου, κατεβαίνει και διασχίζει ολόκληρο το φαράγγι. Το «φλεγόμενο» δάσος…

Δρυοδάσος Φολόης

Η στάση στην Φολόη ήταν προγραμματισμένη ούτως ή άλλως. Πολλά επαινετικά σχόλια για το φυσικό κάλλος του δρυοδάσους της περιοχής είχαν κατά καιρούς φτάσει στα αυτιά μας και η περιέργεια έπρεπε κάποια στιγμή να ικανοποιηθεί. Η περιήγηση ξεκίνησε με στάση στο μικρό Μουσείο πληροφόρησης και έπειτα η πείνα οδήγησε σε ένα γραφικό μικρό ταβερνάκι με το όνομα «ΚΕΝΤΑΥΡΟΙ». Χορτάτοι και ανανεωμένοι πήραμε το δρόμο για το περίφημο δάσος με τις ευθύκορμες βελανιδιές. Καμιά προγενέστερη περιγραφή δεν υπήρξε ικανή να αποτυπώσει το μεγαλείο του τοπίου. Το προχωρημένο Φθινόπωρο έβαψε τις παμπάλαιες τεράστιες δρυς με χρώματα ασύλληπτα και μοναδικά. Μόνο ο φακός αποδίδει δικαιοσύνη στο έργο της φύσης. Τα φύλλα που είχαν ήδη πέσει έντυσαν τη γη με τα χρώματα του ηλιοβασιλέματος, ενώ στα κλαδιά η ένταση των χρωμάτων της φωτιάς αμβλύνονταν μόνο από το ελάχιστο εναπομείναν παιχνιδιάρικο πράσινο, των τελευταίων ανθεκτικών στο κρύο φυλλωμάτων. Το δάσος κόβει κυριολεκτικά την ανάσα του επισκέπτη τόσο με τον όγκο και το ύψος των δέντρων, όσο και με την πυκνότητά τους και ενώ, δεν αμφιβάλει προφανώς κανείς ότι θα είναι εξίσου μαγευτικό ως θέαμα τόσο το χειμώνα χιο-

33

νισμένο και κρυσταλλιασμένο όσο και το καλοκαίρι καταπράσινο και δροσερό, προσωπική πεποίθηση είναι ότι τούτη, πιθανότατα είναι η πιο μεγαλειώδης και ρομαντική στιγμή του. Χλωρίδα και πανίδα… Το δάσος εκτείνεται σε έκταση 25.000 στρεμμάτων και είναι αυτοφυές και μοναδικό ως προς τα στοιχεία χλωρίδας και πανίδας του, όχι μόνο για την ορεινή Ηλεία αλλά και για ολόκληρη την Ευρώπη ως μοναδικό του είδους του τοπικό οικοσύστημα και συγκαταλέγεται επισήμως μεταξύ των αρχαιότερων βαλκανικών δρυοδασών. Διαθέτει θεόρατες σπερμοφυούς μορφής βελανιδιές (την Κάπελη κατά την ντοπιολαλιά γι αυτό και οι ντόπιοι αναφέρονται στο δάσος και με το όνομα το δάσος της Κάπελης), στην πλειοψηφία τους ευθυτενείς αλλά και με κάμποσες πολύκλαδες, στον ίσκιο

των οποίων ευδοκιμούν μόνο τα σφερδούκλια και η φτερίνα, ενώ στην χλωρίδα της ευρύτερης περιοχής στα όρια και πέριξ του δάσους, απαντάται επίσης ποικιλία θάμνων και άλλων δέντρων όπως γκορτσιές, κουτσουπιές, ράμνοι, φυλλίκια, καστανιές, αγριελιές και κουμαριές. Η σπανιότητα της χλωρίδας, και μετά κυρίως από τις πρόσφατες ανελέητες πυρκαγιές που έπληξαν την ορεινή Ηλεία, ενέταξαν το δάσος στο «Πρόγραμμα ολοκληρωμένης παρέμβασης προστασίας και αποκατάστασης της Ελληνικής φύσης» της Εταιρίας Προστασίας της Φύσης, που σκοπό έχει την υποβοήθηση της διαδικασίας φυσικής ανανέωσής του, το καθαρισμό και την φροντίδα του. Στη ορνιθοπανίδα της περιοχής περιλαμβάνονται λαγοί, αλεπούδες, σκαντζόχοιροι, νυφίτσες, τσακάλια, κουνάβια, χελώνες, πέρδικες, μπεκάτσες, αετοί, κουκουβάγιες, ξεφτέρια, τσαλαπετεινοί, κορυδαλλοί, φάσες, κίσσες,

Η Τρανή Κρήνη

κούκοι και ασφαλώς δρυοκολάπτες. Αστρίτες, σαΐτες, οχιές, δεντρογαλιές, σαύρες και γαιδουρομουστέλες συμπληρώνουν τον πλούτο των ζώων που ζουν και αναπαράγονται εδώ. Η περιβαλλοντική ποιότητα του δάσους επιβεβαιώνεται από την αξιολόγηση ως σημαντική περιοχή για τα πουλιά της Ελλάδος (ΣΠΠΕ). Έχει απογραφεί με την Οδηγία των Οικοτόπων (92/43/ΕΟΚ) του συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την διατήρηση των φυσικών οικοτόπων της άγριας πανίδας και της αυτοφυούς χλωρίδας και εμπίπτει στο κοινοτικό δίκτυο Natura. Το δάσος διασχίζουν αναρίθμητη δασικοί δρόμοι και μονοπάτια ενώ η μορφολογία του εδάφους του (βρίσκεται σε ορο-

34 Ολυμπία

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

πέδιο) το καθιστά ιδανικό τόσο για πεζοπορίες και περιπάτους όσο και για ιππασία, καθώς επίπεδες επιφάνειες διαδέχονται ελαφρώς επικλινείς πλαγιές. Η άλλη πλευρά του δάσους των κενταύρων…. Η ύπαρξή του δρυοδάσους ανάγεται στους προϊστορικούς χρόνους και μας γίνεται γνωστή από την ελληνική μυθολογία, που θέλει το συγκεκριμένο δάσος κατοικία των θρυλικών Κενταύρων κατά την αρχαιότητα. Σύμφωνα με συνέχεια του ίδιου μύθου τα ανθρωπόμορφα πολεμικά άτια (ως τέτοια όντα περιγράφονται οι Κένταυροι), σκότωσε εν τέλει ο Ηρακλής προκειμένου να αιχμαλωτίσει τον Ερυμάνθιο Κάπρο σε έναν από τους άθλους του. Μεταγενέστερες αναφορές στο συγκεκριμένο τόπο έχουμε από την κλασσική ιστορία ενώ στα νεότερα χρόνια, κατά τον 19 και 20 αιώνα, από τα «περιηγητικά» γεωγράφων και γεωβοτανικών επιστημόνων. Διασχίζοντας λοιπόν ικανή απόσταση εντός των ορίων του δάσους με τις βελα-

νιδιές ή αλλιώς το δάσος των κενταύρων όπως θέλει ο μύθος , μπορεί να μην συναντήσαμε απόκοσμα θρυλικά πλάσματα της αρχαίας φαντασίας και του θρύλου, οδηγηθήκαμε ωστόσο στο φιλόξενο και γραφικό χωριό Καρούνη. Κατάκοποι από την ολοήμερη περιήγηση και τις συγκινήσεις της ημέρας, φτάσαμε στην Καρούνη όπου τυχαία συναντήσαμε μια πρόσχαρη και φιλόξενη κυρία που μας κέρασε μια υπέροχη κολοκυθόπιτα, την οποία απολαύσαμε δεόντως. Το χωριό συμπαθητικό και όμορφο όπως τα περισσότερα άλλωστε τις αγροτικής υπαίθρου. Οι ρυθμοί χαλαροί και ανθρώπινοι και η ζωή κυλά με σχετική ραθυμία, όπως πρέπει. Η ώρα ήταν ιδανική για βραδινό φαγητό και η ταβέρνα «ΤΟ ΔΑΣΟΣ» απετέλεσε την καλύτερη δυνατή επιλογή. Επιστροφή από τον 111…. Το προχωρημένο της ώρας δεν επέτρεψε επίσκεψη στο χωριό Λατζόϊ, όπου οι πληροφορίες θέλουν το οινοποιείο στο κτήμα Μπριντζίκη ένα από τα καλύ-

τερα της περιοχής με εκλεκτές ποικιλίες κρασιών για συλλέκτες και μερακλήδες, όπου μεταξύ άλλων προσφέρονται ξεναγήσεις στις εγκαταστάσεις παραγωγής και στην υπόγεια κάβα, επισκέψεις στον αμπελώνα και στον Μύλο του κτήματος και περίπατο στις όχθες του ποταμού Ενιπέα. Έτσι, πριν σκοτεινιάσει για καλά πήραμε το δρόμο της επιστροφής βγαίνοντας στον γνωστό σε όλους του Πελοποννήσιους και μη, δρόμο 111, έχοντας περάσει μια εκπληκτικά όμορφη μέρα. Από το ρίγος που νιώσαμε μπροστά στο ιστορικό μεγαλείο της Αρχαίας Ολυμπίας και το δέος μπροστά στη μαγεία της φύσης του φαραγγιού του Ερύμανθου, μέχρι από τον απόλυτο θαυμασμό του «φλεγόμενου» δάσους των κενταύρων, η απόσταση που διήνυσε σε μια μέρα η ψυχή μας, είναι τεράστια. Το τί αποτυπώθηκε εν τέλει από την απόσταση αυτή στο κοντέρ του αυτοκινήτου, πιστέψτε μας, δεν έχει καμία, μα απολύτως καμία σημασία…... καλές γιορτές και καλές εξορμήσεις!

Μαρκόπουλος Ιωάννης Φολόη Ηλείας τηλ. 26240 - 62010

Το KTHMA ΜΠΡΙΝΤΖΙΚΗ βρίσκεται στη Δυτική Πελοπόννησο, στο Λαντζόϊ κοντά στον Πύργο(12χλμ), και την Αρχαία Ολυμπία (8χλμ). Πρόκειται για ένα αγρόκτημα, με ιστορία 90 χρόνων στην παραγωγή οίνου, ελαιολάδου και Κορινθιακής σταφίδας. Το κτήμα Μπριντζίκη έχει δώσει μεγάλη έμφαση στο περιβάλλον και στην διαχείριση της ενέργειας για το λόγο αυτό χαρακτηρίζεται και το πρώτο ενεργειακά αυτόνομο οινοποιείο στην Ελλάδα.

ΛΑΝΤΖΟΪ ΗΛΕΙΑΣ, Τ.Κ. 27064 ΤΗΛ. 26210 69183 - FAX: 26210 69283 e-mail: kbrintzi@otenet.gr

Bacchus Tavern

PENSION - GREEK CUISINE Ο Ξενώνας - Ταβέρνα Βάκχος βρίσκεται στο γραφικό χωριό της Αρχαίας Πίσας (Μιράκα) µόλις 3 χλµ από την Αρχαία Ολυµπία και αποτελεί τη νέα πρόταση διαµονής στην περιοχή της Αρχαίας Ολυµπίας. Πρόκειται για ένα διώροφο πετρόκτιστο αρχοντικό που συνδυάζει πολυτέλεια, σύγχρονες ανέσεις και φιλική ατµόσφαιρα και σας υπόσχεται ιδιαίτερες γαστρονοµικές απολαύσεις.

Αρχαία Πίσα - Αρχαία Ολυµπία τ. 26240 22298- κ. 6937 144800 www.bacchustavern.gr - email: info@bacchustavern.gr ΑΡΙΘΜΟΣ Μ.Η.Τ.Ε. 04.15.Κ.11.4Κ.0054700

36

ΕΛΛΗΝΩΝ ΓΕΥΣΕΙΣ

Το ψωμί, ψωμάκι μας Κ

αι το πιο φτωχικό ελληνικό γεύμα έχει περισσότερη αρχοντιά και ποιότητα από κάθε φανταχτερό, μοντέρνο και μακιγιαρισμένο της αλλοδαπής. Είναι η καταγωγή του ευγενική και η αξία του αξεπέραστη. Αρκεί να είναι αυθεντικά ελληνικό, με αγνά, υψηλής ποιότητας υλικά. Το ψωμί αποτελεί λάβαρο ακατάβλητο στο εθνικό μας τραπέζι από την αρχαιότητα και πεδίο λαμπρής δόξας της Ελληνίδας οικοδέσποινας σ’ όλη την επικράτεια και ανά τους αιώνες. Ούτε ζυμαρικά δεν τρώμε χωρίς ψωμί κι ας μας κοιτούν απαξιωτικά οι ξένοι σεφ... Τι ξέρουν αυτοί απ’ τον διαχρονικό καημό μας για το ψωμί και τους καιρούς που ζήσαμε χωρίς να το χορτάσουμε. Τώρα που άλλη μια φορά η ώρα το φέρνει «να πούμε το ψωμί ψωμάκι», σας προτείνω μια συνταγή για λαχταριστό σπιτικό ψωμί με τραγανή κόρα και μοσχοβολιά που θα σας κάνει ν’ αποχαιρετήσετε τον αγαπημένο

φούρνο της γειτονιάς σας. Θα σας ξεκινήσω από την εύκολη συνταγή και θα σας δώσω τα μυστικά πιο προωθημένης εκδοχής στο τέλος. Πανεύκολο, χωρίς ζύμωμα με απρόσμενα εντυπωσιακό αποτέλεσμα.

Υπέροχο ψωμί στη γάστρα Υλικά 900 ml χλιαρό νερό 2 κουταλιές της σούπας ελαιόλαδο 2 φακελάκια ξηρή μαγιά 1 κιλό αλεύρι σταρένιο 1 κουταλιά της σούπας αλάτι Εκτέλεση Θα χρησιμοποιήσουμε μια μεγάλη λεκάνη ώστε να μη χρειαστεί να μετακινήσουμε τη ζύμη μας καθώς θα φουσκώνει. Εξυπακούεται ότι το ζεστό περιβάλλον επιταχύνει το ανέβασμα της ζύμης. Ρίχνουμε στη λεκάνη ανακατεύοντας το χλιαρό νερό, τη μαγιά και το λάδι. Σκεπάζουμε και αφήνουμε τη μαγιά να δράσει για 15-20 λεπτά. Προσθέτουμε το μισό αλεύρι στο μείγμα ανακατεύοντας με κουτάλα

37

ή αναδευτήρα για να ενωθεί και το αφήνουμε σκεπασμένο να διπλασιαστεί. Συνεχίζουμε την ίδια διαδικασία με το υπόλοιπο αλεύρι και σ’ αυτό το στάδιο προσθέτουμε το αλάτι, σκεπάζουμε και αφήνουμε τη ζύμη μας να διπλασιαστεί. Προκύπτει μια ζύμη ρευστή, λίγο πιο πηχτή από το χυλό των λουκουμάδων. Όταν είναι έτοιμο το ζυμάρι μας, ανάβουμε το φούρνο στους 250 βαθμούς και βάζουμε μέσα την άδεια γάστρα. Όταν τελειώσει η προθέρμανση του φούρνου μας, σε πολύ καλά αλευρωμένη επιφάνεια και με αλευρωμένα τα χέρια μας αδειάζουμε τη ζύμη, την διπλώνουμε 2-3 φορές με γρήγορες κινήσεις και ρίχνουμε το καρβέλι μας στην καυτή γάστρα αφού την

πασπαλίσουμε με αλεύρι. Κλείνουμε με το καπάκι και βάζουμε τη γάστρα στο φούρνο. Αφήνουμε για 30 λεπτά στους 250 βαθμούς, χαμηλώνουμε στους 200-220 ανάλογα με το φούρνο σας και αφήνουμε να ψηθεί άλλη μισή ώρα. Ακριβώς μία ώρα συνολικά. Ανοίγουμε τη γάστρα μας και θαυμάζουμε ένα απίθανο, χρυσοκόκκινο καρβέλι. Προωθημένη εκδοχή: Δοκίμασα αυτή τη συνταγή με προζύμι αντί μαγιάς και χωριάτικο αλεύρι και έγινε καταπληκτικό. Μπορείτε να το φτιάξετε με κάθε λογής αλεύρι ή αναμειγνύοντας δύο διαφορετικά. Το ψωμί με μαγιά αντέχει περίπου μία εβδομάδα

χωρίς να χάνει την νοστιμιά του ενώ αυτό με το προζύμι ακόμα περισσότερο. Χρησιμοποιώ τη μεγάλη εμαγιέ γάστρα (μπογάνα την λέμε στα μέρη της Αργολίδας) γιατί αυτές οι ποσότητες δίνουν ένα μεγάλο δίκιλο καρβέλι. Μπορείτε εναλλακτικά να πασπαλίσετε με σουσάμι, να προσθέσετε στο ψωμί γλυκάνισο ή άλλους σπόρους της προτίμησής σας. Μη σας ανησυχήσει η ρευστότητα της ζύμης, θα της πάρετε με μία δοκιμή εύκολα τον αέρα. Εναλλακτικά μπορείτε να την αφήσετε στο τελευταία στάδιο να φουσκώσει σε αλευρωμένη πετσέτα και από κει να την μετακινήσετε στην καυτή γάστρα. Ελένη Α. Παπαδοπούλου

38

ΕΛΛΗΝΩΝ ΓΕΥΣΕΙΣ

μαγειρεύει για ‘σας η ταβέρνα Σκλημπόσιος

Βεργάδι στιφάδο Υλικά ένα κιλό βεργάδι (κατσίκι 3 ετών) από πλάτη ένα κιλό κρεμμύδια για στιφάδο ένα κεφάλι σκόρδο (καθαρισμένες κολίνες) ένα κουταλάκι μπαχάρι άτριφτο δυο-τρία ξυλάκια κανέλλα μισό κουταλάκι γαρύφαλλο ολόκληρο μισό κουταλάκι κύμινο τριμμένο δυο κουταλιές της σούπας τοματοπολτέ ένα ποτήρι λάδι ένα ποτήρι ξύδι τέσσερα φύλλα δάφνης αλάτι και πιπέρι Εκτέλεση Βράζουμε το κρέας σκέτο με νερό για μία ώρα (νερό βάζουμε μέχρι να σκεπαστεί το κρέας). Μόλις το κρέας μαλακώσει λίγο ρίχνουμε όλα τα υλικά μαζί και βράζουμε ώσπου να βράσουν τα κρεμμύδια και να δέσει η σάλτσα σε σιγανή φωτιά πάντα. Σερβίρετε με κόκκινο κρασί.

Χοιρινό με άγρια χόρτα Υλικά ένα κιλό χοιρινό (πανσέτα) σε μερίδες ένα κιλό άγρια χόρτα του βουνού ένα ξερό κρεμμύδι δυο κουταλιές σούπας τοματοπολτέ ένα ποτήρι λάδι αλάτι και πιπέρι Εκτέλεση Βάζουμε το λάδι στην κατσαρόλα μέχρι να κάψει. Ρίχνουμε το κρέας και τσιγαρίζουμε. Όταν ροδίσει ρίχνουμε το κρεμμύδι ψιλοκομμένο. Όταν το κρεμμύδι ασπρίσει ρίχνουμε τον πελτέ αφού πρώτα τον διαλύσουμε σ’ ένα ποτήρι νερό. Συμπληρώνουμε με νερό μέχρι να σκεπαστεί το κρέας και αφήνουμε να βράσει. Όταν μαλακώσει το κρέας (να τρυπιέται με το πιρούνι) βράζουμε νερό και μόλις βράσει ρίχνουμε τα χόρτα. Μόλις μαλακώσουν τα βγάζουμε και τα ρίχνουμε στο κρέας. Αφήνουμε να βράσουν μαζί με το κρέας. Αν χρειαστεί νερό συμπληρώνουμε λίγο. Αλάτι και πιπέρι ρίχνουμε από την αρχή στο τσιγάρισμα.

39

Μελομακάρονα τα αναντικατάστατα Είναι εύκολο να συνδυάσουμε την ετυμολογία του χριστουγεννιάτικου παραδοσιακού γλυκίσματος, του μελομακάρονου, από τις λέξεις μέλι+μακαρόνι. Μη ψάξετε, όμως, να βρείτε ομοιότητα σχήματος ανάμεσα στα μακαρόνια και τα μελομακάρονα. Ερευνώντας προσεκτικά σε ελληνικά και ξένα λεξικά θα βρείτε την εκδοχή ότι η λέξη “μακαρόνι” παράγεται από τη μεσαιωνική ελληνική λέξη “μακα-

ρωνία” (:νεκρώσιμο δείπνο με βάση τα ζυμαρικά). Η μακαρωνία με τη σειρά της έρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη “μακαρία”, που δεν ήταν άλλο από την ψυχόπιτα, δηλαδή, ένα κομμάτι άρτου, στο σχήμα του μελομακάρονου, το οποίο το προσέφεραν μετά την κηδεία. Στους νεότερους χρόνους ένα γλύκισμα που έμοιαζε με τη μακαρία βουτήχτηκε στο μέλι και γι’ αυτό ονομάστηκε μελομακάρονο.

Υλικά 2 ποτήρια του νερού καλό λάδι. μισό ποτήρι του νερού νερό 1 ποτήρι του νερού ζάχαρη (όχι γεμάτο) 1 ποτήρι του νερού πορτοκαλάδα 1 κουταλιά της σούπας μέλι 360 γρ. καρύδια χοντροκοπανισμένα 10 γρ. αμμωνία 15 γρ. σόδα 1 μικρό μοσχοκάρυδο ξυσμένο φλούδα ενός πορτοκαλιού ξυσμένη ένα κουταλάκι του γλυκού κανελλογαρύφαλα κοπανισμένα 1300 γρ περίπου αλεύρι (όσο σηκώσει, για να γίνει η ζύμη μαλακιά) καρύδια κοπανισμένα για πασπάλισμα

Εκτέλεση Βάζουμε το λάδι σε λεκάνη και το δουλεύουμε μέχρι ν’ ασπρίσει. Προσθέτουμε την ζάχαρη, το νερό, το μέλι, τη σόδα διαλυμένη στην πορτοκαλάδα, την αμμωνία, τα καρύδια και τα μπαχαρικά. Εξακολουθούμε το δούλεμα. Προσθέτουμε λίγο-λίγο το αλεύρι, μέχρι να γίνει η ζύμη μαλακιά. Πλάθουμε τα μελομακάρονα, τα τοποθετούμε σε λαμαρίνα και τα ψήνουμε σε μέτριο φούρνο 20-25 λεπτά. Στο μεταξύ βάζουμε σε κατσαρόλα το μέλι, τη ζάχαρη και το νερό να πάρουν βράση. Αποσύρουμε το σιρόπι από τη φωτιά, βουτάμε τα μελομακάρονα και τα βγάζουμε με τρυπητή κουτάλα. Τα στρώνουμε σε πιατέλα και τα πασπαλίζουμε με λίγη κανέλα και κοπανισμένα καρύδια.

για το σιρόπι ένα ποτήρι του νερού νερό ένα ποτήρι του νερού ζάχαρη ένα ποτήρι του νερού μέλι

Καλές Γιορτές

Η οικογένεια µας µε µεγάλη χαρά θα ξεναγήσει όλους τους επισκέπτες στους χώρους του οινοποιείου και θα τους προσφέρει για δοκιµή όλα µας τα κρασιά. Ελάτε να µας επισκεφθείτε και ετοιµαστείτε να απολαύσετε ένα µαγικό ταξίδι στη χώρα της γεύσης, των αρωµάτων και των χρωµάτων. Όλες οι αισθήσεις σας θα ξυπνήσουν και θα σας ανοίξουν νέους δρόµους στην απόλαυση ενός εξαιρετικού κρασιού. Μεσενικόλας Καρδίτσας - Τ.Κ. 43067 Τηλ. 24410 95250 - Fax. 24410 70810 Κιν. 6937-153183 email: giorgoskaramitros@yahoo.gr

www.messenikolaswines.com

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΤΑΒΕΡΝΑ

∆. ΣΚΛΗΜΠΟΣΙΟΣ ∆ΗΜΗΤΡΗΣ ΣΚΛΗΜΠΟΣΙΟΣ ΕΛΑΙΟΧΩΡΙ ΤΗΛ. 2710 491235 - ΚΙΝ. 6976 001657

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΖΥΜΑΡΙΚΩΝ Δημήτρης Γ. Ντόκος παραδοσιακά ζυμαρικά από το 1975

Γλύκισμα

Σπύρος Μπηλιούρης Ναυπλίου & Φιλλελήνων 2, Άργος τηλ. 27510 22282 email: glyk_mpiliouris@yahoo.gr

Ζαΐμη 8, Άργος τηλ. 27510 62122 - κιν. 6974 337458

42

ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΟ Γιάννης Αθανασόπουλος

Εντυπωσιακό, επιβλητικό, πανέμορφο μα πάνω απ’ όλα θεϊκό. Ένα βουνό δεμένο άρρηκτα με τους μύθους της θεάς Αρτέμιδος, στη δικαιοδοσία της οποίας ανήκουν η ομορφιά και η σκληρότητα της φύσης όλης.

43

Αρτεμίσιο

ένα θεϊκό βουνό

44 Αρτεμίσιο

ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΟ

Τ

ο όρος Αρτεμίσιο βρίσκεται στα δυτικά άκρα του νομού Αργολίδας και αποτελεί τα σύνορα με τον κυρίως ορεινό νομό της Αρκαδίας. Η σπουδαιότητα της γεωγραφικής θέσης του Αρτεμισίου όπως και των γύρω ορεινών όγκων, (Χτενιάς, Λύρκειο κ.α.) έγινε αντιληπτή από τους προϊστορικούς κατοίκους της περιοχής που ίδρυσαν κοντά τους κάποια από τα αρχαιότερα και σπουδαιότερα ιστορικά κέντρα της Ελλάδας όπως το Άργος, οι Μυκήνες, η Τύρινθα... στην Αργολίδα, η Μαντινεία, ο Ορχομενός και πολλοί σημαντικοί ακόμα οικισμοί στην Αρκαδία. Στην αρκαδική πλευρά του Αρτεμισίου και στους πρόποδές του υπάρχει το ομώνυμο χωριό Αρτεμίσιο το οποίο είναι χτισμένο στην θέση της αρχαίας Μαιράς. Το ορεινό σύμπλεγμα εξασφάλιζε στις πόλεις αυτές ήπιο κλίμα και φυσική προστασία από

ακραία καιρικά φαινόμενα. Αναφορές στον Παυσανία και στον Αισχύλο βεβαιώνουν την ύπαρξη ναού και αγαλμάτων της Αρτέμιδος στο ευρύτερο πεδίο των πηγών του Ινάχου ποταμού. Λόγω του μικρού σχετικά ορεινού όγκου, το Αρτεμίσιο έχει λίγα ποτάμια τα περισσότερα με την μορφή χειμάρρου. Ο μεγαλύτερος είναι ο κραταιός στην αρχαιότητα Ίναχος τον οποίο συναντάμε στις πηγές και με την ονομασία Αργείος, καθώς ήταν γενάρχης-ποταμός και διέσχιζε περιμετρικά τα τείχη του Άργους. Οι λιγοστές πηγές του έχουν πεντακάθαρο νερό και κάποιες απ’ αυτές χρησιμοποιήθηκαν στην αρχαιότητα για σκοπούς θεραπευτικούς. Μία απ΄αυτές είναι και η πηγή ‘’μπρακατσάκι’’ που την συναντάμε στα μέσα του δρόμου από Καρυά προς Νεστάνη. Από την πηγή τρέχει κρυστάλινο νερό

πλούσιο σε θειάφι όλο τον χρόνο και απο παλιά μέχρι και σήμερα χρησιμοποιήται για τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Το Αρτεμίσιο έχει αρκετά σπήλαια αλλά μικρά και χωρίς πλούσιο λιθοματικό διάκοσμο. Τα περισσότερα απ’ αυτά είναι βάραθρα και εντοπίζονται κυρίως κάτω των 1000 μέτρων. Στην περιοχή δραστηριοποιείται η Σπηλαιολογία Ναυπλίου. Τόσο το Αρτεμίσιο όσο και το διπλανό Λύρκειο ανήκουν στις 196 σημαντικές περιοχές για τα πουλιά της Ελλάδας.(ΣΠΠΕ). η Κλίμαξ και το Κρεμαστό Βορειοδυτικά, λίγο πριν το Λύρκειο όρος, ακριβώς επάνω στην κορυφογραμμή, συναντάμε τις Πόρτες. Το μεγάλο λαξευμένο τμήμα του βράχου μαρτυρά ένα από τα βασικότερα οδικά δίκτυα

45

46 Αρτεμίσιο

ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΟ

της αρχαιότητας που ένωνε την Αργολίδα με την Μαντινεία. Από εδώ πέρασε ο περιηγητής Παυσανίας από την Αργολίδα στην Αρκαδία μέσω της αρχαίας οδού «Κλίμαξ». Οι ερευνητές συγκαταλέγουν την Κλίμακα στα σπουδαία έργα της εποχής εκείνης. Σήμερα ονομάζεται Κλίμαξ του Παυσανία. Ακριβώς από κάτω διέρχεται η μεγάλη σήραγγα Αρτεμισίου της εθνικής οδού Κορίνθου-Τριπόλεως η οποία πήρε και την ονομασία του όρους. Από τα νότια το Αρτεμίσιο ενώνεται με την οροσειρά του Χτενιά δημιουργώντας έναν αυχένα και λίγο χαμηλότερα ανάμεσά τους το μικρό οροπέδιο του Κρεμαστού. Όλη η περιοχή ήταν παλαιότερα κατάφυτη από ίταμους και έλατα, ένα μεγάλο δάσος που δυστυχώς

47

σήμερα δεν υπάρχει λόγω της ανεξέλεγκτης υλοτομίας. Με αφετηρία την Καρυά Για μία ανάβαση στο βουνό της Αρτέμιδος υπάρχουν δυο επιλογές· η μία από το χωριό της Καρυάς της Αργολίδας και η άλλη από την Νεστάνη της Αρκαδίας. Φυσικά, για όσους γνωρίζουν καλά το βουνό υπάρχουν πολλές ακόμα διαδρομές. Καλά σηματοδοτημένο και ευδιάκριτο, όμως, είναι το μονοπάτι που ξεκινά από την πλατεία της Καρυάς. Αφού αφήσουμε το αυτοκίνητό μας στην κεντρική πλατεία ανηφορίζουμε ανάμεσα από τα γραφικά σπιτάκια μέχρι το ψηλότερο σημείο του χωριού, οπου και τα ορειβατικά σημάδια κάνουν την εμφάνισή

τους. Στο σημείο αυτό περνάμε τους πρώτους παλαιούς νερόμυλους και μπαίνουμε στο πλούσιο πλατανόδασος, ένα μνημείο της φύσης που σπάνια συναντά κανείς. Το μονοπάτι διασχίζει το δάσος περνώντας δίπλα από τους νερόμυλους, τα κανάλια και τις δεξαμενές που κάποτε δούλευαν ασταμάτητα από τα νερά που έφταναν ώς εκεί από τις φυσικές πηγές του Αρτεμισίου. Η διαδρομή συνεχίζει βγαίνοντας από το πλατανόδασος μέχρι την επόμενη στάση που είναι το εκκλησάκι του Αγίου Κωσταντίνου. Στον προαύλιο χώρο του βρίσκουμε ένα από τα λιγοστά και υπεραιωνόβια πουρναρόδεντρα που υπάρχουν στην περιοχή και λίγο χαμηλότερα την ομώνυμη πηγή που υδρεύει σήμερα το χωριό.

Ακολουθώντας τα ορειβατικά σημάδια, και ενώ η κλίση της διαδρομής έχει γίνει ομαλότερη φτάνουμε σε σημείο με σήμανση που θα πρέπει να επιλέξουμε την συνέχεια της διαδρομής. Η πορεία προς τα επάνω συνεχίζει για την κορυφή ενώ προς τα κάτω επιστροφή στο χωριό περνώντας από το εκκλησάκι της Παναγιάς όπου βρίσκεται και η πηγή «Σωληνάρι». Το εκκλησάκι βρίσκεται σε ένα φυσικό μπαλκόνι με υπέροχη θέα προς τον Αργολικό κάμπο, στα μέσα της δεκαετίας του ‘60 αντικατέστησε τον παλιό βυζαντινό ναό, κτίσμα πιθανόν του 14ου αιώνα που ήταν θεμελιωμένος πάνω σε αρχαίο ιερό, ίσως της Αρτέμιδος. Σήμερα τα εναπομείναντα πέτρινα τεμάχια και μιά μικρή πέτρινη κρήνη με αρχαιότατη δομή

48 Αρτεμίσιο

ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΟ

θυμίζουν την σχέση του τόπου με το ιστορικό παραλθόν. Αν συνεχίσουμε το μονοπάτι προς τα επάνω, δηλαδή προς την κορυφή, μετά από λίγα λεπτά συναντάμε τον ασφαλτόδρομο (Καρυά -Νεστάνη). Στην άκρη του δρόμου υπάρχει κόκκινος σηματοδοτημένος βράχος καθώς γίνεται σημείο εκκίνησης των περισότερων πεζοπόρων για την ανάβαση προς την κορυφή. Πεζοπορία προς την κορφή Μετά από ένα χιλιόμετρο περίπου συναντάμε δίπλα στο δρόμο σηματοδοτημένο βράχο και χώρο στάθμευσης για το αυτοκίνητο. Από εδώ αρχίζει η πεζοπορική διαδρομή προς την κορυφή, με ελαφρώς ανηφορική πορεία και σε μικρή απόσταση συναντάμε τις πρώτες δασωμένες πλαγιές. Ένα χαρακτηριστικό σημείο της πορείας είναι και η πρώτη πηγή που τα τελευταία χρόνια έχει στερέψει. Εκεί καταλήγει και δασικός δρόμος· την όλη αρμονία της φύσης μέσα στο όμορφο δάσος διαταράσσει μία μεγάλη περίφραξη που έγινε αφορμή να μεταφερθεί το μονοπάτι λίγο χαμηλότερα από την αρχική του θέση... Το μονοπάτι συνεχίζει ομαλά ανηφορικά

ανάμεσα από έλατα και βραχώδη ξέφωτα, μέχρι που συναντά τον δασικό χωματόδρομο τον οποίο και ακολουθούμε για 500 περίπου μέτρα (δηλαδή μέχρι το τέλος του δρόμου). Η θέα έχει αρχίσει και μας μαγεύει και το βλέμμα διχάζεται ανάμεσα στην εικόνα της κορυφής του βουνού και του Αργολικού Κόλπου. Στο τέλος του δρόμου τα ορειβατικά σημάδια συνεχίζουν να οδηγούν την πορεία μας ως τον επόμενο σταθμό μας, την Νεραϊδοπηγή. Είναι η μόνη πηγή στην διαδρομή και το νερό που τρέχει είναι λιγοστό αλλά πεντακάθαρο. Λίγο πριν, οι πεζοπόροι έχουν την δυνατότητα να αλλάξουν την διαδρομή με κατεύθυνση βορειοδυτικά για ανάβαση από την βορινή πλευρά του βουνού. Το μονοπάτι αυτό, όμως, αν και είναι σηματοδοτημένο, δεν είναι και τόσο ευδιάκριτο σε ορισμένα σημεία του. Είναι δύσκολη διαδρομή ειδικά για όσους δεν έχουν μεγάλη εμπειρία, λόγω των εκτεθειμένων σημείων κοντά στην κορυφή. Ειδικά τον χειμώνα χρειάζεται ορειβατικός και αναρριχητικός εξοπλισμός. Συνεχίζοντας σταθερά ανηφορικά τη νότια και εύκολη διαδρομή με την ευδιάκριτη σηματοδότηση βλέπουμε το δάσος να αραιώνει και

την θέση του παίρνει το βραχώδες αλπικό τοπίο του βουνού. Κατά την πορεία και λίγο πριν την κορυφή συναντάμε μία εντυπωσιακή δολίνη με τοπωνύμιο Χελωνότρυπα, η οποία δημιουργείται από την διάβρωση του ασβεστόλιθου όταν το χιόνι παραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα μέσα του. Στην διαδρομή δεν υπάρχουν εκτεθειμένα σημεία αλλά χρειάζεται προσοχή στα αρκετά σημεία που η μορφολογία του πετρώματος δημιουργεί σάρες και είναι εύκολο κανείς να γλιστρήσει.

49

Η κορυφή πια είναι κοντά και η «κατάκτηση» του υψηλότερου χερσαίου σημείου της Αργολίδας μας γεμίζει με συναισθήματα χαράς και ευεξίας. Είμαστε σε υψόμετρο 1771 μ., εδώ που εικάζεται ο βωμός της Αρτέμιδος και που πιο πέρα υπάρχει μόνο ο ουρανός. Η απαραίτητη ανάπαυλα σ’ αυτό το υψόμετρο με την απαράμιλλη θέα μετατρέπεται σε ελιξίριο και δύσκολα παίρνεις την απόφαση της επιστροφής. Η κατάβαση γίνεται από την ίδια διαδρομή και διαρκεί περίπου 3,30 ώρες με τις απαραίτητες στάσεις.

Αν ως σημείο εκκίνησης οριστεί το χωριό της Καρυάς ο συνολικός χρόνος της διαδρομής μαζί με την επιστροφή είναι περίπου στις 5,30-6 ώρες. Στην πετρόχτιστη Καρυά Ανταμοιβή και καταφύγιο θαλπωρής, μετά την πολύωρη πεζοπορία θα βρούμε στο όμορφο χωριό της Καρυάς με τα ωραία λιθόκτιστα σπίτια της, τα σοκάκια και τις άφθονες κρήνες. Γύρω από την ευρύχωρη πλατεία ταβερνάκια, καφενεία, παραδοσιακός φούρνος

προσφέρουν νόστιμο φαγητό, κρασάκι, τζάκι και σπιτικά γλυκά. Θα γευτείτε εκλεκτά ντόπια κρεατικά στα κάρβουνα, λαχταριστά τυροπιτάρια αλλά και πεντανόστιμα μαγειρευτά... Χειμώνας γαρ, δεν λείπει και η αχνιστή φασολάδα από τις προσφορές. Το χωριό βρίσκεται στο υψόμετρο των 700 μέτρων, δροσερό το καλοκαίρι, χιονισμένο το χειμώνα, είναι από τα ελάχιστα γραφικά ορεινά θέρετρα της Αργολίδας και διαθέτει και ξενώνα. Από το Άργος απέχει περίπου 20 χιλιόμετρα.

Απόφαση 248/2012 του Δ.Σ του Δήμου Ερμιονίδας Α1. Ζητάμε ( εφ΄ όσον όλες οι προηγούμενες προτάσεις – αποφάσεις μας έχουν αγνοηθεί ) η παραπάνω έκταση της πρώην ΔΕΠΟΣ ν΄ απενταχτεί από το καθεστώς ΠΕΡΠΟ ΦΕΚ 541.13/12/2007

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΗΜΟΣ ΕΡΜΙΟΝΙΔΑΣ Εκ του Πρακτικού της υπ’ αρ. 30ης /2012 Συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου ΘΕΜΑ 8ο : Σχετικά με επαναληπτικό, αναγκαστικό πλειστηριασμό ακινήτου του κτήματος της ΔΕΠΟΣ της Δ.Κ. Πορτοχελίου – υποβολή πρότασης Αποφασίζει Oμόφωνα Α.Να καταθέσει αίτημα στο Κράτος ( Γραφείο Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης – Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας & Οικονομικών) την παραχώρηση τμήματος της έκτασης της πρώην ΔΕΠΟΣ για κατασκευή νέου Δημοτικού σχολείου Πορτοχελίου Β. Διεκδικούμε την παραχώρηση δέκα (10) στρεμμάτων τα οποία είναι απαραίτητα για την κατασκευή σχολικού συγκροτήματος ,όταν αυτό είναι εκτός οικισμού ,σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία του ΟΣΚ. Γ. Ορίζει επιτροπή για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του κτιριακού προβλήματος του Δημοτικού σχολείου Πορτοχελίου , η οποία αποτελείται από τους εξής: 1.Καμιζής Δημήτριος Δήμαρχος Δήμου Ερμιονίδας 2.Σαμπάνη Παναγιώτα Αντιδήμαρχος Δήμου Ερμιονίδας 3.Δημαράκης Άρης Δημοτικός Σύμβουλος 4.Κόκκαλης Κων/νος Πρόεδρος Δημοτικής Κοινότητας Πορτοχελίου 5.Μήτσας Ιωάννης Δ/ντης Δημοτικού σχολείου 6.Σαμπανίδου Ναταλία εκπρόσωπος του συλλόγου γονέων & κηδεμόνων του Δημοτικού σχολείου Πορτοχελίου ή ο εκάστοτε εκπρόσωπός τους Απόφαση 181/2012 του Δ.Σ του Δήμου Ερμιονίδας Εκφράζουμε την κατηγορηματική μας αντίδραση στον αναγκαστικό πλειστηριασμό ακίνητου κτήματος στην πρώην ΔΕΠΟΣ στο Πόρτοχέλι ,έκτασης 342 στρεμμάτων . Πρέπει με όλα τα μέσα να αντισταθούμε για να περιφρουρήσουμε το δημόσιο συμφέρον αλλά και τα συμφέροντα των δημοτών του Δήμου μας Ζητούμε από τα αρμόδια όργανα της Πολιτείας την ματαίωση του συγκεκριμένου πλειστηριασμού και να διαβιβάσουμε την απόφασή μας αυτή στις αρμόδιες αρχές για να προβούν σ΄ όλες εκείνες τις ενέργειες ώστε να διασωθεί η συγκεκριμένη δημόσια περιουσία. Επιβεβαιώνουμε την πάγια θέση μας σχετικά με την αξιοποίηση του κτήματος ΔΕΠΟΣ στο Πόρτοχέλι η οποία βασίζεται στην απόφαση α.α 47/1999 του Δ.Σ του πρώην Δήμου Κρανιδίου και α.α 47/2011 του Δ.Σ του Δήμου Ερμιονίδας σχετικά με αξιοποίηση του κτήματος ΔΕΠΟΣ.

2.Ζητούμε η έκταση αυτή να χρησιμοποιηθεί για την εκπλήρωση του σκοπού της απαλλοτρίωσή της (για κατασκευή αεροδρομίου ) και θα εξυπηρετεί την τουριστική ανάπτυξη της Ερμιονίδας και της ευρύτερης περιοχής του Αργοσαρωνικού Η δέσμευση για την απαγόρευση κατασκευής άλλου αεροδρομίου σε ακτίνα μικρότερη από 100 χ.λ.μ. από την Αθήνα λήγει το έτος 2016 ,χρόνος που θα απαιτηθεί για την προετοιμασία

του έργου (συμβάσεις παραχώρησης, ΣΔΙΤ κ.λ.π.). Το αεροδρόμιο αυτό θα εξυπηρετεί διεθνείς πτήσεις charter .

3. Κατά συνέπεια να μην συμπεριληφθεί στον κατάλογο των υπό εκποίηση ακινήτων του ΤΑΥΠΕΔ, ούτε να εκποιηθεί με οποιοδήποτε άλλο τρόπο . Η ύπαρξη αεροδρομίου και διεθνών πτήσεων charter ,είναι όρος και απαραίτητη προϋπόθεση για την όποια μορφή τουριστικής ανάπτυξης στην Ερμιονίδα και στον Αργοσαρωνικό Β. Ζητούμε από τα αρμόδια όργανα της Πολιτείας να προβούν σ΄ όλες εκείνες τις ενέργειες έτσι ώστε να διασωθεί η συγκεκριμένη δημόσια περιουσία του κτήματος της ΔΕΠΟΣ στο Πόρτοχέλι από τον αναγκαστικό πλειστηριασμό της 30/1/2013 Γ. Διεκδικούμε το κτήμα της ΔΕΠΟΣ στο Πόρτοχέλι για τους δημότες μας & την τοπική μας κοινωνία ,ζητούμε να μην συμπεριληφθεί στον κατάλογο των υπό εκποίηση ακινήτων του ΤΑΥΠΕΔ, ούτε να εκποιηθεί με οποιοδήποτε άλλο τρόπο Δ. Η παρούσα απόφαση θα διαβιβαστεί στην Ελληνική Κυβέρνηση ,στην Αποκεντρωμένη Διοίκησης Πελοποννήσου Δυτ. Ελλάδας & Ιονίων Νήσων , στην Περιφέρεια Πελοποννήσου ,στους βουλευτές Νομού Αργολίδας και στους κοινωνικούς φορείς της Ερμιονίδας Η παρούσα απόφαση πήρε αύξοντα αριθμό 287/2012 Αφού συντάχθηκε και αναγνώστηκε το πρακτικό αυτό, υπογράφεται όπως παρακάτω: Ο Πρόεδρος : Λάμπρου Αναστάσιος Ο Αντιπρόεδρος: Α.Δημαράκης Ο Γραμματέας : Οι Σύμβουλοι: Βελούδης Η., Γουζούασης Ε.,Κολυμπάδης Π.,Κούστας Σ.,Μπάζος.,Π.,Παππάς Ν., Πασαλάρης Π.,Τουτουντζή Δ., ,Tσαμαδός Ι.,Φλωρής Ε. , Μπαλαμπάνης Χ., Σφυρής Δ. Αντωνόπουλος Γ., Μπουρίκας Γ.του Δημητρίου

Οι πρόεδροι Δημοτικών και Τοπικών Κοινοτήτων: Δ. Μονά, Γ.Κριτσωτάκης , Ν.Φασιλής

Ακριβές Απόσπασμα Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Δ.Σ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΛΑΜΠΡΟΥ

Σιδ. Μεραρχίασ & Πολυζωΐδου ΝΑΥΠΛΙΟ τηλ.

27520

23600 Υπέροχεσ γεύσεισ για ….όλεσ τισ ηλικίεσ

52

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Patricia van der Wal

Φωκάς Κορινθίας

Το βουνό του Απεσάντιου Διός

Έ

να από τα πιο γνωστά ορόσημα του Κορινθιακού τοπίου είναι το όρος Φωκάς ή Φουκάς που δεσπόζει ανάμεσα στις πεδιάδες της Βόχας, των Κλεωνών και της Νεμέας. Γνωστό στην αρχαιότητα ως Όρος Απέσας είναι πλούσιο σε μυθολογία, αρχαία και μεσαιωνική ιστορία και αποζημιώνει τον πεζοπόρο με την πανοραμική θέα προς τα όρη της Πελοποννήσου και της νοτίου Στερεάς, τα νερά του Κορινθιακού, Σαρωνικού και Αργοσαρωνικού κόλπου. Το ευδιάκριτο τραπεζοειδές σχήμα της κορυφής του φαίνεται να ενέπνευσε τη μυθολογία περί δημιουργίας του κόσμου και συνάμα την ονομασία του. Σε μια εκδοχή του μύθου του Κατακλυσμού, το πλοιάριο του Δευκαλίωνα προσάραξε πάνω στον Φωκά

και ο γιος του Προμηθέα ίδρυσε στην κορυφή τον βωμό που αφιέρωσε στον Αφέσιο Δία. «Αφέσιος Ζεύς έν Άργει τιμάται. Είρηται δε ότι Δευκαλίων του κατακλυσμού γενομένου διαφυγών και είς την άκραν την Άργου διασωθείς ιδρύσατο βωμόν Αφεσίου Διός, ότι αφείθη εκ του κατακλυσμού», γράφει ο Αρριανός στα Βυθυνιακά. Ο Παυσανίας αντιθέτως διηγείται πως ο μυθικός ήρωας Περσέας ήταν ο πρώτος που προσέφερε εδώ θυσία στον Απεσάντιο Δία: «Και όρος Απέσας εστίν υπέρ την Νεμέαν, ένθα Περσέα πρώτον Διά θύσαι λέγουσιν Απεσαντίω». Τα υπολείμματα του μεγάλου βωμού στάχτης του Απεσάντιου Διός, που μνημονεύει και ο Παυσανίας, σώζονται ως σήμερα και η αρχαιολογική σκαπάνη έχει εντοπίσει μεγάλο αριθμό κεραμικών κατά-

53

54

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

λοιπων που χρονολογούνται από τη γεωμετρική περίοδο ως τον 4ο αιών. π.Χ., ένδειξη ότι το όρος Απέσας υπήρξε ένας σημαντικός τόπος λατρείας ωσότου πέρασε στη σκιά του μεταγενέστερου ναού του Νεμείου Διός (4ος αιών. π.Χ.). Ωστόσο οι μυθικές παραδόσεις επιτρέπουν το συμπέρασμα πως η λατρεία του Διός στο όρος Φωκά έχει τις ρίζες της στις προϊστορικές λατρευτικές παραδόσεις. Η Θεά Σελήνη, που σε θεολογικό και συμβολικό επίπεδο αποτελεί τη θηλυκή αρχή της δημιουργίας του κόσμου, φέρεται να αφήνει στην κορυφή του Φωκά, κατόπιν εντολής της Ήρας, το Λιοντάρι της Νεμέας, του οποίου ήταν η τροφός, για να σκορπίσει τον φόβο και τον τρόμο στη περιοχή: «Απέσας όρος της Νεμέας από Αφέσαντος (…) δια την άφεσιν του λέοντος εκεί γαρ εκ της σελήνης αφείθη.» Λέγεται επίσης πως το βουνό λεγόταν και «Σεληναίο» ή «Σεληνούντιο» ως αφιερωμένο στη θεά Σελήνη. Άρα είναι πιθανόν να προϋπήρχε στο όρος Φωκά λατρεία της Σελήνης, που ήταν και ιδιαίτερα διαδεδομένη στην Πελοπόννησο. Αναφορές αρχαίων συγγραφέων συνδέουν τον

βωμό του Απεσάντιου Διός και με τον ιδρυτικό μύθο των Νεμέων Αγώνων, όταν οι Επτά Επί Θήβας τέλεσαν τα Νέμεα ως επιτάφιους αγώνες στη μνήμη του νηπίου Οφέλτη, γιό του βασιλιά της Νεμέας Λυκούργου. Όπως μας διηγείται ο Στέφανος ο Βυζάντιος, ο Αρίων ίππος, το μυθικό αρκαδικό άλογο που είχε δοθεί από τον Ηρακλή στον Άδραστο, έναν από τους «Επτά», έσπευσε μετά τη νίκη του δίπλα στο βωμό. Αναφέρει επίσης την εκδοχή πως η ονομασία του όρους «Αφέσας», προέκυψε γιατί οι ιππικοί αγώνες είχαν τον τερματισμό στους πρόποδές του. Ο βωμός του Απεσάντιου Διός απεικονίζεται και σε νόμισμα των Αρχαίων Κλεωνών της εποχής της ρωμαίας αυτοκράτειρας Ιουλίας Δόμνα (193-217 μ.Χ.), που ήταν μέλος της δυναστείας των Σεβήρων και σύζυγος του αυτοκράτορα Σεπτίμιου Σεβήριου ο οποίος τύπωσε νομίσματα που έφεραν τη μορφή της ως ένδειξη στοργής και ευμένειας προς αυτήν. Στην πίσω πλευρά του νομίσματος το όρος Απέσας απεικονίζεται ως ένας βράχος στην κορυφή του οποίου βρίσκεται ένας βωμός στάχτης πάνω από

το οποίο στέκεται ένας αετός, σύμβολο του Δία και των αυτοκρατόρων. Ο μεσαιωνικός Φωκάς Σε ανέκδοτο τούρκικο κατάστιχο του Ιστορικού Αρχείου Μακεδονίας που συντάχτηκε το 1500 περίπου, μνημονεύεται ο οικισμός του Φωκά. Φαίνεται πως αυτή η στρατηγικής σημασίας τοποθεσία και η φυσική οχύρωση του οροπεδίου σε υψόμετρο 873 μ. εκμεταλλεύτηκε για την ανέγερση φρουρίου στα χρόνια του Μεσαίωνα. Στη περιοχή της Κορίνθου, οι αγώνες ανάμεσα στου ντόπιους και τους Φράγκους εισβολείς συνέβαλαν στη κατασκευή πολλών φρουρίων, τα οποία χτίζονταν για να ελέγχουν μια περιοχή ή και κάποιο πέρασμα και χρησιμοποιούνταν επίσης ως καταφύγια για τα γύρω χωριά. Το φρούριο του Φωκά είχε οπτική σύνδεση με τα κυριότερα κέντρα της περιοχής, το κάστρο του Ακροκορίνθου και το κάστρο των Βασιλικών, καθώς και με το φρούριο του Πολυφέγγους (Αγίου Γεωργίου) και το κάστρο του Αγίου Βασιλείου. ‘ Έλεγχε τον κάμπο της Βόχας, των Κλεωνών και της Νεμέας καθώς

και σημαντικές οδούς που συνδέανε την Κόρινθο με την Αργολίδα. Στην ανατολική και μοναδική βατή πλευρά του οροπεδίου, βρίσκονται τα ίχνη του μεσαιωνικού οικισμού που προστατευόταν από τείχος πάχους 1,5 μ. περίπου που είχε κατασκευαστεί από απελέκητες πέτρες, χωρίς κονίαμα. Τα χαλάσματα των σπιτιών είναι σήμερα άμορφοι σωροί από πέτρες και κεραμίδια. Σύμφωνα με τον καθηγητή ιστορικής γεωγραφίας, Μιχάλη Σ. Κορδώση, το τοπωνύμιο Φωκάς προέρχεται από τη βυζαντινή οικογένεια των Φωκάδων. Το παρεκκλήσι της Παναγίας Προσκολλημένο στο βράχο, στην απότομη ΝΔ πλευρά του Φωκά βρίσκεται το παρεκκλήσι της Παναγίας αφιερωμένο στη Ζωοδόχο Πηγή. Κηρυγμένο ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο της χώρας από το 1993, το ημισπηλαιώδη εκκλησάκι αποτελεί μέρος ενός μικρού συνόλου κτισμάτων που περιβάλλεται από λιθόκτιστα τείχη και θυμίζει στην υποδομή του μοναστήρι. Στη ΒΔ πλευρά βρίσκεται μία από τις τρεις πύλες εισόδου που φέρει εντειχι-

56

ΑΓΡΟ-ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟΥ

σμένη σε τριγωνικό αέτωμα μαρμάρινη επιγραφή με τη χρονολογία του 1893 (η αρχιτεκτονική της πύλης θυμίζει εκείνης του περίβολου του ναού του Αγίου Νικολάου στο Χάλκι που χρονολογείται από το 1901). Ωστόσο, σύμφωνα με την παράδοση τα σπήλαια στο Φωκά υπήρξαν καταφύγιο ασκητών από τα Βυζαντινά χρόνια. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το μικρό άνοιγμα σε απόκρημνο σημείο, μέρος του ναού, όπου υπάρχουν λαξευμένες στο βράχο υποδοχές για τον γονατιστό προσευχόμενο με θέα τον κάμπο και τις οροσειρές. Ο Γερμανός αρχαιολόγος και ιστορικός Ερνέστος Κούρτιος έγραψε το 1851: «Ο χώρος της εκκλησίας έχει αλλοιωθεί από νεότερες επισκευές. Από τον κυρίως ναό οπή έβγαζε σε μικρότερο σπήλαιο, όπου, καθώς φαίνεται, έτρεχε νερό.» Η τοπική παράδοση θέλει να υπήρχε σε σπήλαιο ένας σταλακτίτης με ιαματικές ιδιότητες και όποιος υπέφερε από κάποια νόσο έβρεχε το μέτωπο του με το νερό που έπεφτε από το σταλακτίτη και γινόταν αμέσως καλά. Έτσι εξηγείται γιατί ο ναός αφιερώθηκε στη Ζωοδόχο Πηγή. Ο Κούρτιος πιθανολογούσε πως οι καλοδουλεμένες τετράγωνες πέτρες που αποτελούν σήμερα βαθμίδες της λιθόκτιστης κλίμακας που οδηγεί στο εκκλησάκι, ήταν ερείπια από το ναό του Απεσάντιου Διός που είχαν μεταφερθεί εδώ από την κορυφή. Η θεωρία αυτή δεν έχει επιβεβαιωθεί. Αυτοτελές κτίσμα αποτελεί το διώροφο κωδωνοστάσιο που χτίστηκε με επιμελώς λαξευτούς λίθους και τοξωτά ανοίγματα και χρονολογείται από το 1890, όπως αναφέρει σχετική επιγραφή. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το μικρό διακοσμητικό ανάγλυφο πρόσωπο δίπλα στη χρονολογία. Πρόκειται πιθανόν για σύμβολο με τελετουργικό ρόλο που λειτουργούσε ως φυλαχτό. Από το κωδωνοστάσιο απολαμβάνει κανείς την απέραντη θέα προς τα βουνά της κεντρικής Πελοποννήσου. Η πλαγιά ήταν άλλοτε κατάφυτη από κυπαρίσσια. Δυστυχώς η μεγάλη πυρκαγιά του 2007 κατέκαψε τον Φωκά και προκάλεσε ζημιές και στα κτίσματα τα οποία έχουν σήμερα αποκατασταθεί. Θρύλοι & παραδόσεις Τα χωριά Χαλκί, Κοντόσταυλος (σημ. Αρχαίες Κλεωνές) και Μπουσμπάρδι (σημ. Βελανιδιές), που βρίσκονται στους πρόποδες του Φωκά, χρονολογούνται από την ίδια εποχή με τον μεσαιωνικό οικισμό του Φουκά και έτσι οι κάτοικοι της περιοχής εμφανίζονται ιδιαίτερα δεμένοι με το βουνό τους. Φυσικό επόμενο να υπάρχουν αμέτρητοι θρύλοι και ιστορίες γύρω από αυτό, όπως π.χ. για ένα μεγάλο μελίσσι σε απότομη πλαγιά που το θεωρούσαν αγιασμένο και του οποίου κανείς δεν μπορούσε να μαζέψει το μέλι του. Λένε πως κάποτε κάποιος

είχε κατορθώσει να κατέβει με σχοινί και ενώ είχε μαζέψει αρκετό μέλι αγνόησε τη φωνή που του έλεγε να σταματήσει. Ξαφνικά το σχοινί μεταμορφώθηκε σε φίδι και ο έντρομος έβγαλε το μαχαίρι του και άρχισε να χτυπάει το φίδι. Το σχοινί κόπηκε και έπεσε στο κενό. Μια άλλη παράδοση αναφέρει πως το εκκλησάκι χτίστηκε επειδή ασκητές είχαν βρει σε σπήλαιο ψηλά στο βουνό την εικόνα της Παναγίας. Όμως οι κάτοικοι του χωριού Χαλκί ήθελαν να χτίσουν την εκκλησία πιο χαμηλά σε δικά τους χωράφια. Όταν κατέβασαν την εικόνα εκεί,

57

την άλλη μέρα έλειπε και όταν έψαξαν την βρήκαν εκεί που την είχαν βρει οι ασκητές ψηλά στο βουνό. Έτσι οι Χαλκιώτες εγκατέλειψαν και ο ναός χτίστηκε γύρω από το σπήλαιο. Φυσικά δεν θα μπορούσαν να λείψουν οι θρύλοι περί χρυσής άμαξας και αγγλικές λίρες. Η εορτή της Ζωοδόχου Πηγής αποτελεί σημαντικό θρησκευτικό γεγονός που προσελκύει πλήθος κόσμου κάθε χρόνο. Έτσι το όρος Φωκά συνεχίζει ακάθεκτα τη λατρευτική παράδοσή του από τα αρχαία χρόνια ως σήμερα.

Βιβλιογραφία: - Α.Β.Cook, Zeus, A Study in Ancient Religion, Τόμος 2, Μέρος 2 - Ο. Zolotnikova, The Cult Places of Zeus in the North-East Peloponnesos - J. Wright, The Nemea Valley Archaeological Project - Μ.Σ. Κορδώσης, Συμβολή στην ιστορία και τοπογραφία της περιοχής Κορίνθου στους Μέσους Χρόνους - Κ. Σχοινοχωρίτης, Όρος Απέσας, Εφημερίδα «Γνώμη Πολιτών», Φ.6-7/2012 - Παλιά ιστοσελίδα Δημοτικού Σχολείου Ζευγολατιό

58

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Μιχάλης Παπαμιχαήλ, μαθητής A’ Λυκείου

Κλεωνές: Ταξίδι στο χτες και το σήμερα

Οι Αρχαίες Κλεωνές (Κοντόσταυλος) βρίσκονται 24 περίπου χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Κορίνθου και 25 χιλιόμετρα από την πόλη του Άργους. Ανήκουν στην ευρύτερη περιοχή των Κλεωνών που σύμφωνα με τη μυθολογία ιδρυτής και επώνυμος ήταν ο Κλέων γιος του Πέλοπα ή, η Κλεώνη κόρη του ποταμού Ασωπού, αδελφή της Νεμέας. Σε κοντινή απόσταση από τα ερείπια της αρχαίας πόλης βρίσκονται επίσης τα χωριά Άγιος Βασίλειος και Σπαθοβούνι. Στην αρχαιότητα κατείχαν εξέχουσα θέση. Από τη μεγάλη και εύφορη κοιλάδα των Κλεωνών διέρχονταν σημαντικές οδοί προς το Άργος και τη Φλειούντα που οδηγούσαν στην κεντρική Πελοπόννησο. Περιβάλλονται, στα βορειοδυτικά από το όρος Φωκάς ή Απέσας με το βωμό του Απεσάντιου Διός στην κορυφή του, και στα νότια και ανατολικά από το όρος Τρητός. Την κοιλάδα τους διέσχιζε ένα ποταμάκι, με εκβολές στον Κορινθιακό κόλπο λίγο

δυτικά του Λεχαίου. Αυτό το ποτάμι ονομαζόταν Λογκοπόταμος. Νοτιοδυτικά της βρίσκεται η κοιλάδα της Αρχαίας Νεμέας με το ιερό του Διός, όπου διεξάγονταν η πανελλήνια γιορτή των Νέμεων. Ο Στράβων, ο οποίος είδε από τον Ακροκόρινθο την ακρόπολη των Κλεωνών, αναφέρει πως βρίσκεται πάνω σε ένα λόφο που περιβάλλεται από όλες τις πλευρές, με ισχυρά τείχη, έτσι ώστε να αξίζουν το επίθετο που τους είχε δοθεί από τον Όμηρο (II. II 570.) «Ευκτιμένας Κλεωνάς». Οι Κλεωναίοι θεωρούνται οι ιδρυτές των Νέμεων αγώνων που γιόρταζαν στο έδαφός τους, στο άλσος της Νεμέας. Γι’ αυτό ονομάζονταν από τον Πίνδαρο «Κλεωναίος αγών» (Nem. iv. 27). Στις Αρχαίες Κλεωνές, βρίσκονται τα ερείπια του Ναού του Ηρακλέους. Πρόκειται για τον μοναδικό αρχαίο Ναό του είδους του, Είναι ένας μικρός τετράστυλος ναός που ανεγέρθηκε στο πρώτο μισό του 2ου αι. π.Χ. και ο οποίος, παρά το ασυνήθιστο

59

σχέδιο που διαθέτει, μπορεί να αποκατασταθεί με βεβαιότητα. Ο ναός αποτελεί τμήμα μικρού ιερού στο οποίο βρισκόταν επίσης ένα ηρώο προς τιμήν του Ευρύτου και του Κτεάτου. Αποτελεί την αφετηρία του «Κλεωναίου Αγώνα στα βήματα του Ηρακλή» που πραγματοποιείται σαν αγώνας αποστάσεως 7,5 χιλιομέτρων στα πλαίσια των σύγχρονων Νεμέων, σε ανάμνηση της μετάβασης του αρχαίου ήρωα από τις Κλεωνές στην Νεμέα, προκειμένου να την απαλλάξει από τον ομώνυμο λέοντα. Η είσοδος στον χώρο του ναού είναι ελεύθερη. Οι στενοί δεσμοί της παράδοσης των Κλεωνών με τον Ηρακλή αντικατοπτρίζονται και στα νομίσματα που κόβει η πόλη κατά την κλασική και ελληνιστική περίοδο, στα οποία εικονίζεται στον εμπροσθότυπο η κεφαλή του Ηρακλή. Οι Κλεωνές, όπως και το Άργος, υπήρξαν μεγάλα και σημαντικά κέντρα εισαγωγής κεραμικών στη Πελοπόννησο, ενώ φημίζονταν για τα περίφημα ραπανάκια τους. Σήμερα, συνεχίζονται οι ανασκαφές στην Ακρόπολη των Κλεωνών και έχουν φέρει στο φως σημαντικά ευρύματα που θα ρίξουν άπλετο φως στην ιστορία. Το σημερινό χωριό, Αρχαίες Κλεωνές, αποτελεί δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Νεμέας και αριθμεί περίπου τους 700 κατοίκους οι οποίοι ασχολούνται ως επί το πλείστον με την καλλιέργεια της ελιάς, της σταφίδας (σουλτανίνα και κορινθιακή) καθώς και με την αμπελοκαλλιέργεια. Οι κάτοικοι φιλόξενοι, εργατικοί, ακούραστοι εργάτες της γης είναι πρόθυμοι να καλωσορίσουν τον επισκέπτη και να τον ξεναγήσουν στο χωριό τους. Στο κέντρο του χωριού δεσπόζει ο μεγαλεπήβολος ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ενώ εξαιρετική δροσιά και ανάσα ξεκούρασης προσφέρει η πλατεία με τα πλατάνια της. Οι κάτοικοι εξαιρετικά ευσεβείς έχουν

ιδρύσει 8 εξωκλήσια όπου στα περισσότερα από αυτά, την ημέρα μνήμης τους, γίνεται Ιερά Πανήγυρις με αποκορύφωμα στις 14 και 15 Αυγούστου οπότε και εορτάζεται η Κοίμηση της Θεοτόκου. Εξαιρετικής ομορφιάς είναι το εκκλησάκι της Ζωοδόχου Πηγής, στο βουνό Φωκάς. Λαξευμένο μέσα στο βράχο συγκινεί τον προσκυνητή. Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του χωριού την τελευταία δεκαετία παίζει ο Εξωραϊστικός και Πολιτιστικός Σύλλογος Αρχαίων Κλεωνών «Ο ΦΩΚΑΣ» που με πλήθος εκδηλώσεων κατά τη διάρκεια της χρονιάς (όπως θεατρικές παραστάσεις, εκδηλώσεις με παραδοσιακούς χορούς, Αποκριές, συμμετοχή σε Εθνικές επετείους, θρησκευτικές εκδηλώσεις, ομιλίες, έκδοση βιβλίου με παραδοσιακές συνταγές, ημερολογίων με θέματα – εικόνες του χωριού..) βοηθά τους κατοίκους να διασκεδάσουν και παράλληλα να έρθουν σε επαφή με την παράδοση. Στο χωριό υπάρχει και αθλητικός ποδοσφαιρικός σύλλογος, καθώς και αγροτικός συνεταιρισμός. Το Δημοτικό σχολείο είναι 4θέσιο, λειτουργεί και νηπιαγωγείο, ενώ το ιατρείο είναι ανοιχτό κάθε Τρίτη. Υπάρχει και φαρμακείο. Ο Επισκέπτης μπορεί να πιει καφέ ή να δροσιστεί με ένα αναψυκτικό και ένα γλυκό του κουταλιού στις δυο πολύ ωραίες καφετέριες και να φάει παραδοσιακά φαγητά στην ταβέρνα του χωριού. Λειτουργούν 2 βενζινάδικα. Εξαιρετικό κρασί θα βρει κάποιος στα πολλά οινοποιεία του χωριού, όπου δυο από αυτά είναι επισκέψιμα. Εκεί θα δοκιμάσει εξαιρετικές ποικιλίες κρασιού. Τα δύο τελευταία χρόνια κατασκευάστηκε στο χωριό το ιδιόκτητο Green Theater, όπου φιλοξενεί σημαντικότατες θεατρικές και μουσικές παραστάσεις και γίνεται πόλος έλξης χιλιάδων θεατών κατά την διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών.

* Τα προϊόντα µας διανέµονται κατευθείαν από εµάς. Νεµέα - τ. 27460 22101 email: annachalkia@gmail.com

H πορεία της "Στυµφαλία ΑΕΒΕ" ξεκινάει το 1936 απ' τον Μάρκο Β. Λέγγα. Ήταν και παραµένει οικογενειακή επιχείρηση περνώντας από πατέρα σε υιό. Το 1994 κατασκευάζονται οι νέες υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις µας. Το 2002 η Στυµφαλία προχώρησε στο χώρο της τυποποίησης. Τυποποίηση γίνεται στη φέτα και στο ανθότυρο σε συσκευασία vacum.

Λέγγα

Η "Στυµφαλία ΑΕΒΕ" από το 2009 έχει αυτοµατοποιήσει την παραγωγή στο γιαούρτι, έχει τελειοποιήσει τη γραµµή των σκληρών τυριών και από τον Ιούνιο του 2012 ολοκλήρωσε και την αυτοµατοποίηση παραγωγής της φέτας. Από τα βοσκοτόπια της Ζήρειας, η "Στυµφαλία ΑΕΒΕ" συλλέγει καθηµερινά άριστης ποιότητας γάλα, µε υψηλό ποσοστό πρωτεϊνών και το χαµηλότερο µικροβιακό φορτίο (ήδη πριν τη θερµική του επεξεργασία), σύµφωνα µε τα αυστηρότερα ευρωπαϊκά πρότυπα.

Τρεις γενιές τυροκόµοι! Νιώθουµε περήφανοι για την µοναδική φέτα που παράγουµε.

Στυµφαλία ΑΕΒΕ Καλιάνοι Κορινθίας 20016 Τηλ. 27470 22420, 27470 22232 - Fax 27470 22061 stymphal@otenet.gr - www.stymfalia-sa.gr

62

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ-ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ Γιάννης Φαρσαράκης

Ταξιδεύουμε στην ενδοχώρα της Πελοποννήσου πάνω στον οδικό άξονα Κορίνθου-Καλαμάτας. Στην Μεγαλόπολη στρίβουμε προς την Καρύταινα την οποία διακρίνουμε δυτικά στο τέλος του κάμπου, σκαρφαλωμένη στην πλαγιά του λόφου και στεφανωμένη από το θρυλικό της κάστρο, ατρόμητο φύλακα των στενών ανάμεσα στην Αρκαδία και την Ηλεία.

63

Μυλάων

ο ποταμός και το φαράγγι

64 Μυλάων

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Σ

το σταυροδρόμι κάτω από το κάστρο παίρνουμε τον δρόμο για Ανδρίτσαινα, παράληλλα με τον ποταμό Ελισσώνα που ρέει βαθιά κάτω από το φρούριο και λίγο παρακάτω, αφού ενωθεί με τον ποταμό Λούσιο θα σχηματίσει τον Αλφειό. Ο Αλφειός είναι ο μεγαλύτερος ποταμός της Πελοποννήσου σε μήκος αλλά και σε όγκο νερού. Στα μυθολογικά χρόνια ήταν γιος του Ωκεανού και της Τηθύος και στην αρχαιότητα λατρευόταν ως θεός. Σήμερα είναι γνωστός στον πολύ κόσμο για τα ποτάμια σπόρ που διεξάγονται εκεί από εταιρίες εναλλακτικού τουρισμού. Στον Αλφειό πέφτει σαν παραπόταμος και ο Μυλάωνας που είναι και ο σκοπός του ταξιδιού μας. Στον δρόμο μας συναντάμε το χωριό Θεισόα, χτισμένο στην βόρεια πλευρά του λόφου με τα λείψανα της αρχαίας ομώνυμης πόλης

που πήρε το όνομά της από την Θεισόα, μια από τις τρείς νύμφες που περιποιήθηκαν τον νεογέννητο Δία. Από το Μάτεσι στον Μυλάωνα (διαδρομή για όλους) Στρίβουμε δεξιά και φτάνουμε μετά από 5 χλμ στο Μάτεσι, ένα μικρό χωριό χτισμένο στην δυτική πλαγιά του Ματεσαίικου βουνού με υψόμετρο 819 μ. Έχει 60 περίπου μόνιμους κατοίκους -στην πλειοψηφία τους ηλικιωμένοι- καθώς χτυπήθηκε από το μαζικό κύμα μετανάστευσης προς το εξωτερικό και τα μεγάλα αστικά κέντρα που σημειώθηκε τη δεκαετία του 50 στη χώρα μας. Το χωριό πληγώθηκε βαριά από τις πυρκαγιές το 2007 και τα σημάδια από την φωτιά είναι έντονα ακόμα και σήμερα όπου και αν κοιτάξεις. Αλλά αγναντεύοντας από την

πλατεία, χαμηλότερα προς τα νότια, αμέσως το μάτι εντοπίζει μια πράσινη λωρίδα που ξέφυγε από την λαίλαπα της φωτιάς, το φαραγγοπόταμο του Μυλαώνα. Ο ποταμός Μυλάωνας αναφέρεται από τον περιηγητή Παυσανία κατά την επίσκεψη του στην Θεισοαία χώρα το 174μ.Χ. Πηγάζει από το Λύκαιο όρος, το ιερό βουνό των Αρκάδων και χύνεται στον Αλφειό κοντά στο χωριό Σέκουλα. Σε όλη την διαδρομή του, λόγω των άφθονων νερών όλο τον χρόνο, είναι κατάφυτος από πλατάνια και άλλα δέντρα. Το ποτάμι στολίζουν δύο πέτρινα τοξωτά γεφύρια. Το ένα από αυτά ονομάζεται Πετρογέφυρο· βρίσκετε 100 μέτρα από το νεότερη γέφυρα του δρόμου Καρύταινας-Ανδρίτσαινας και είναι μνημείο μεσαιωνικής αρχιτεκτονικής γεφυρών. Όμως αυτό που τον κάνει να ξεχωρίζει είναι το φαράγγι που έχει σχηματίσει το

65

66 Μυλάων

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

67

νερό στην προσπάθεια του να βρει πέρασμα ανάμεσα από τον σκληρό ασβεστόλιθο και να φτάσει στον Αλφειό, διαβρώνοντάς το επί χιλιάδες χρόνια. Ένα φαράγγι βαθύ και στενό με σπηλαιώδη χαρακτηριστικά και δύο καταρράκτες 15 και 5 μέτρων εσωτερικά που δυστυχώς το κάνουν απροσπέλαστο στον κόσμο που θα ήθελε να το θαυμάσει. Για να φτάσεις ως εκεί κατηφορίζεις από την πλατεία του Μάτεσι προς το νεκροταφείο. Από εκεί υπάρχει σηματοδοτημένο μονοπάτι που έφτιαξε το Δασαρχείο Πύργου σε συνεργασία με τον Δήμο Ανδρίτσαινας το 2008 και σε κατεβάζει σε ένα παλιό πέτρινο τοξωτό γεφύρι. Είναι το σημείο απ’ όπου ξεκινάει η διαδρομή μέσα από το νερό. Το μάτι δεν χορταίνει τις εικόνες που εναλλάσσονται.

Πυκνή και πολυποίκιλη βλάστηση σχηματίζει ένα τροπικό σκηνικό. Από το γεφύρι και μετά, το ποτάμι γίνεται ανοιχτό φαράγγι. Σε πολλά σημεία από τα τοιχώματα τρέχουν νερά που παραπέμπουν σε μικρογραφία του γνωστού Πανταβρέχει. Προχωρώντας θαυμάζεις τις διαδοχικές σταλαγμιτικές δημιουργίες του νερού που τρέχει από ψηλά. Σχεδόν παντού βλέπεις κληματσίδες, κισσούς και άλλα αναρριχητικά φυτά να κρέμονται από τα τοιχώματα σαν πράσινες κουρτίνες. Το river trekking έως τον πρώτο καταρράκτη είναι περίπου 2 ώρες και μετά ο απλός πεζοπόρος που θα κάνει την διάσχιση του ποταμού έως το φαράγγι πρέπει να επιστρέψεις πίσω, σίγουρα αποζημιωμένος από την ομορφιά του.

Συναρπαστικό αλλά για εκπαιδευμένους Οι πιο τολμηροί που έχουν τον κατάλληλο εξοπλισμό και τις απαραίτητες γνώσεις του Canyoning μπορούν να συνεχίσουν. Πλησιάζοντας προς την είσοδό του τα τοιχώματα αρχίζουν να στενεύουν και να βαθαίνουν, το νερό να αποκτάει ορμή και τα πόδια σου αρχίζουν να χάνουν τον πυθμένα του ποταμού ώστε να αναγκάζεσαι να κολυμπήσεις. Ο ήχος από τα νερά που χτυπούν τα λεία βράχια είναι έντονος ενώ κάπου μπροστά ακούγεται μια τρομερή βουή λόγω του αντίλαλου ανάμεσα στα τοιχώματα. Αμέσως γίνεται αντιληπτό ότι κάτι έχει αλλάξει... Νωρίτερα περπατούσες στο ποταμάκι χαζεύοντας την φύση ενώ τώρα κολυμπάς και προσπαθείς να γαντζωθείς στα βράχια

68 Μυλάων

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

για να μην παρασυρθείς από τα νερά. Ενστικτωδώς αισθάνεσαι ότι πρέπει να βγεις από το νερό οπότε όταν αντικρίζεις δεξιά ένα πατάρι πάνω στα βράχια νιώθεις σαν τον ναυαγό που βρήκε τη σανίδα. Στην άκρη του παταριού μπορείς να δεις και τον μεγάλο καταρράκτη από επάνω. Εκεί τοποθετείς το σχοινί πάνω στους μόνιμους κρίκους και αρχίζεις την κατάβαση αποφεύγοντας τα νερά

που σε κτυπάνε από παντού λόγω της στενότητας των τοιχωμάτων. Ξεκινώντας την κατάβαση το φως ολοένα λιγοστεύει και η αίσθηση ότι είσαι βαθειά στα έγκατα της γης δημιουργεί ποικίλα συναισθήματα. Αλλά αυτό που σε γεμίζει με δέος είναι όταν σηκώνεις το κεφάλι ψηλά και συνειδητοποιείς το βάθος που βρίσκεσαι και πως έφτιαξε η φύση αυτό το φαράγγι. Συνεχίζεις πότε κολυμπώντας,

πότε περπατώντας ή σκαρφαλώνοντας έως τον δεύτερο καταρράκτη και σε λίγα λεπτά το φως της ημέρας αρχίζει να δυναμώνει πάλι. Χωρίς να το καταλάβεις βρίσκεσαι να περπατάς πάλι στο ήσυχο καταπράσινο ποταμάκι όπως νωρίτερα. Σταματάς και κοιτώντας πίσω, βλέπεις τον απότομο βράχο ύψους 40 μέτρων με την στενή κάθετη σχισμή που είναι η έξοδος του. Για όσους έχουν γνώση τεχνι-

69

κών Canyoning (Καταβάσεων Φαραγγιών) και θέλουν να δουν το φαράγγι, αυτό είναι ασφαλισμένο σύμφωνα με τις προδιαγραφές και η κατάβαση μπορεί να γίνει χωρίς πρόβλημα μετά από καλή εκτίμηση της ποσότητας των υδάτων. Το μήκος του είναι περίπου 200 μέτρα και το βάθος του από 10 έως 80. Ιδιαίτερος είναι και ο 15μετρος καταρράκτης που είναι σε σχήμα S και με μεγάλο όγκο

νερού απαιτεί εμπειρία για την κατάβαση του. Μετά την έξοδο του φαραγγιού απαιτούνται άλλες δύο ώρες river trekking έως την γέφυρα στον δρόμο Μάτεσι-Σέκουλας για επιστροφή στο χωριό. Μετά την εξόρμηση στον Μυλάωνα και παίρνοντας τον δρόμο της επιστροφής αξίζει μια γαστρονομική εμπειρία στην ΘΕΑ, την κοντινότερη ταβέρνα της περιοχής που βρίσκεται στο χωριό Θεισόα

όπου μπορείς να απολαύσεις την υπέροχη κουζίνα της με θέα όλη την κοιλάδα του Αλφειού. Αξιοθέατα της περιοχής Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν πολλά ενδιαφέροντα μέρη για να επισκεφτείς. Πάνω στον δρόμο Καρύταινας-Ανδρίτσαινας, 1.5 χλμ μετά το χωριό Νέο Κωτύλιο παίρνουμε κατηφορικό δρόμο δεξιά που μας οδηγεί στο γεφύρι

70 Μυλάων

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

του Κούκου που βρίσκεται στο πιο στενό βραχώδες πέρασμα του Αλφειού. Διευκόλυνε την επικοινωνία των χωριών της δυτικής Γορτυνίας με την Ανδρίτσαινα. Κτίστηκε το 1880, είναι μονότοξο και το ύψος του είναι 34 μέτρα. Σε μικρή απόσταση μπορείς να θαυμάσεις τον καταρράκτη Βροντού. Άξια επίσκεψης είναι και η ακρόπολη της αρχαίας Θεισόας με τα πελασγικά τείχη καθώς και το Λύκαιο όρος που στην κορφή του βρίσκεται ο βωμός του και ίχνη από το τέμενός του. Βόρεια από την κορυφή, σε οροπέδιο υπάρχουν αρχαία λείψανα του σταδίου, του ιππόδρομου και των υπόλοιπων εγκαταστάσεων όπου τελούνταν κάθε τέσσερα χρόνια αγώνες τα Λύκαια. Στον ίδιο χώρο τελούνται ανά 4ετία και τα σύγχρονα Λύκαια από τον Σύλλογο Άνω Καρυωτών με αθλητές «στεφανίτες και όχι

χρηματίτες»... Σε μικρή απόσταση βρίσκεται η Ανδρίτσαινα που προσφέρει στον επισκέπτη διαμονή, φαγητό και νυχτερινή διασκέδαση και αποτελεί η ίδια αφορμή περιπλάνησης στα παραδοσιακά της σοκάκια με τα όμορφα αρχοντικά, την περίφημη βιβλιοθήκη και το Λαογραφικό Μουσείο. Σε κοντινές αποστάσεις από την Ανδρίτσαινα υπάρχουν ο ναός του Επικούριου Απόλλωνα, η αρχαία Φιγαλεία, η αρχαία Αλιφείρα και για τους φυσιολάτρες το γνωστό φαράγγι της Νέδας. Πώς θα φτάσετε Στο Μάτεσι μπορούμε να φτάσουμε από Αθήνα διανύοντας 225 χλμ μέσω Κορίνθου, Τρίπολης, Μεγαλόπολης, Ανδρίτσαινας. Επίσης μπορούμε να πάμε εκεί από την Πάτρα μέσω Πύργου, Κρεστένων, Ανδρίτσαινας σε 170 χλμ.

ΜΑΧΑΙΡΑΣ

ΦΥΤΩΡΙΑ

Ρεσένιο Κρανιδίου Τηλ: 2754023490 - 6946335715 fax: 27540 23490 email: tsieleni19@gmail.com

Τα φυτώρια ΜΑΧΑΙΡΑΣ με πολύχρονη εμπειρία ειδικεύονται στην καλλιέργεια της ποικιλίας της ροδιάς Ερμιόνης που είναι από τις πλέον ονομαστές στην χώρα μας. Από το φυτώριο μας μπορείτε ακόμα να προμηθευτείτε ποικιλία κηπευτικών καρποφόρων και καλλωπιστικών φυτών και δένδρων. Επίσης μπορούμε να σχεδιάσουμε τον κήπο σας όπως τον έχετε φανταστεί. Όλα μας τα προϊόντα είναι πιστοποιημένα και διαθέτουν υγειονομικό διαβατήριο.

Η εταιρεία σας εύχεται

Καλή Χρονιά!!!

72

ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΕΡΓΑ Γεωργία Σούκουλη

Υπάρχουν άνθρωποι που σε κάνουν να ελπίζεις

Ο

κ. Δημήτρης Φράγκος ζει στο Αρκαδικό, χωριό της Αργολίδας απ’ όπου έλκει και την καταγωγή του. Είχε από μικρός μεράκι με την Τέχνη αλλά ο αγώνας της ζωής τον υποχρέωσε να θέσει άλλες προτεραιότητες... Έτσι ασχολήθηκε με το εμπόριο τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό και όταν έφθασε σε ηλικία ...80 χρονών και δεν μπορούσε πλέον να δουλέψει άλλο και να προσφέρει στην οικογένειά του αποφάσισε να πραγματοποιήσει το μεγάλο όνειρο της ζωής του ... και έγινε καλλιτέχνης!

Στην αρχή ζωγράφιζε αλλά τον δυσκόλευε η τεχνική της μίξης των χρωμάτων οπότε -με αφορμή ένα καραβάκι που έφτιαξε για μια γειτονοπούλα του, μια μαθήτρια που ζήτησε τη βοήθειά του για μια σχολική εργασία-, άλλαξε και ασχολήθηκε με την Ξυλογλυπτική. Όταν τον γνώρισα και επισκέφθηκα το εργαστήριό του αισθάνθηκα έκπληξη και θαυμασμό για τρεις λόγους:

Ο πρώτος αφορά την ποσότητα αλλά και την ποιότητα των ξυλόγλυπτων που έχει κατασκευάσει: έργα μοναδικά, χειροποίητα, προσεγμένα και στην τελευταία τους λεπτομέρεια. Και είναι δύσκολο

αν σκεφθεί κανείς ότι το λάθος σ’ ένα χειροποίητο έργο δεν διορθώνεται. Το πετάς και ξαναρχίζεις από την αρχή...

Ο δεύτερος αφορά το ήθος και τη σεμνότητα του καλλιτέχνη, που υπηρετεί πιστά εδώ και δέκα χρόνια το λαϊκό μας πολιτισμό, ανατρέχοντας σε πηγές και ερευνώντας μέσα σε παλιά βιβλία, έτσι ώστε να αναστήσει με ακρίβεια το Μύθο και την Ιστορία... είτε αφορά την όψη του Ηρακλή είτε αφορά έναν βυζαντινό δρόμωνα... είτε ένα παλιό λιοτρίβι.

Και ο τρίτος είναι το πάθος του!!! Όταν κάποια στιγμή του είπα: «Πρέπει να πιάνουν και τα χέρια σου!» μου απάντησε: «Ναι! Και να μην τα λυπάσαι!» Οι φαλτσέτες ξέρετε είναι ιδιαίτερα αιχμηρές και ο κ. Δημήτρης, σήμερα, είναι 90 χρονών...

73

74

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ

της Μαρίας Αρχοντοπούλου

Το φουντοκέρι ένα έθιμο της Τενέδου Μέρες γιορτών, μέρες χαράς πλησιάζουν… Η Ελλάδα μας πλούσια σε παράδοση, ήθη και έθιμα, πάντα τέτοιες μέρες έχει να αναδείξει πολλά… Ένα ιδιαίτερο, άγνωστο στους πολλούς έθιμο είναι και η Λαμπάδα των Χριστουγέννων, το φουντοκέρι.

Τ

ο φουντοκέρι είναι ένα έθιμο που γινόταν στο όμορφο νησί Τένεδος που βρίσκεται στο βορειοανατολικό Αιγαίο και σήμερα ανήκει στην Τουρκία. Ένα έθιμο που έχουν μεταφέρει και διατηρούν οι πρόσφυγες-κάτοικοι της Τενέδου οι οποίοι ζουν πλέον στην Ελλάδα. Το φουντοκέρι είναι το δώρο της νονάς στο βαφτιστήρι της την Πρωτοχρονιά. Μαζί με τα δώρα κάθε νονά ετοιμάζει και ένα φουντοκέρι. Πρόκειται για ένα κερί το οποίο το περνάει μέσα από ένα πορτοκάλι στολίζοντάς το με κέρματα, καραμέλες, διάφορα κεράσματα και λουλούδια (συνήθως σαρακαντάδες). Γύρω-γύρω από το πορτοκάλι χαράζει με μαχαιράκι σχισμές και βάζει τα κέρματα. Τις καραμέλες και τα κεράσματα τα στερεώνει με γαρύφαλλα (μοσχοκάρφια). Το στολίζει σ’ ένα δίσκο μαζί με το δώρο της Πρωτοχρονιάς και το πηγαίνει στο βαφτιστήρι της. Το παιδί κρεμάει το φουντοκέρι στο παράθυρο και το έχει εκεί μέχρι την ημέρα των Φώτων. Όταν θέλει ξεκρεμάει τα κεράσματα και τα γεύεται. Πολλά παιδιά επιδεικνύουν το πλούσια

στολισμένο φουντοκέρι τους με περηφάνια. Την ημέρα των Θεοφανείων το παιδί παίρνει μόνο το κερί και το ανάβει στην εκκλησία. Για τη νονά το φουντοκέρι έχει και έναν βαθύτερο συμβολισμό. Όταν εγκαταλείψει τα επίγεια και φτάσει στους ουρανούς, το φως από το φουντοκέρι που ανάβει το παιδί θα φέγγει τον δρόμο προς τον παράδεισο και γαληνεύει την ψυχής της. Ευχαριστώ πολύ τις Τενέδιες κυρίες Κυριακή Αρβανίτη-Μαρετσίνκου, Ασπασία Καναβούτσου, Αντωνία Σταρένιου που με βοήθησαν να συλλέξω τις πληροφορίες για το Φουντοκέρι καθώς και την κυρία Κατερίνα Μάνιου-Τιγκίρη που δημιούργησε ένα φουντοκέρι για να έχουμε την εικόνα του.

ΜΑΝΤΑΣ Γ.& ΣΙΑ ΟΕ | 3o χλμ. Άργους-Ναυπλίου. Άργος, 21200 τηλ: 27510-69505-6 | fax: 27510-69508

ΝΤΟΛΙΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ & ΕΜΠΟΡΙΑ ΥΛΙΚΩΝ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ

ΦΙΧΤΙΑ ΑΡΓΟΛΙΔΟΣ 21200 ΤΗΛ. 27510 76000 / 76244 ΤΗΛ. ΑΘΗΝΩΝ: 210 6517952 FAX: 2751 400211 - 210 6517952 email: ntoliopoulou@gmail.com

76

ΕΡΕΥΝΑ & ΑΓΟΡΑΖΕ

Παλαιωμένο τσίπουρο ΚΩΣΤΕΑΣ Ένα πολύ ιδιαίτερο τσίπουρο (43% vol) από την μεσσηνιακή ποτοποιϊα ΚΩΣΤΕΑΣ κερδίζει τους λάτρεις των εκλεκτών γεύσεων. Απόσταγμα από κορυφαίες ποικιλίες αγιωργίτικου και ροδίτη, με αρώματα εσπεριδοειδών και φρούτων, παλιώνει σε δρύινα βαρέλια επί δύο χρόνια και αποκτά μελίχρυσο χρώμα και ξεχωριστή γεύση. Ένα αριστούργημα με χωνευτικές ιδιότητες, έντονα χαρακτηριστικά εντοπιότητας αλλά και την υπογραφή, το μεράκι και τα μυστικά της ποτοποιίας ΚΩΣΤΕΑΣ. Ήρθε να προστεθεί με διεθνείς αξιώσεις στην μεγάλη γκάμα προϊόντων της επιχείρησης που έχουν αγαπηθεί στη Μεσσηνία. www. ouzokosteas.gr, Καλαμάτα, τηλ: 27210 22604, fax: 27210 98638, e-mail: info@kostea

Στο Ναύπλιο το μέλι ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ Τα αγνά μελισσοκομικά προϊόντα της οικογενειακής επιχείρησης ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ, από το Ακριτοχώρι Μεσσηνίας, θα τα βρείτε πλέον και στο Ναύπλιο. Στον κεντρικό κόμβο Ενδεκάτη, στο κατάστημα με εκλεκτά παραδοσιακά προϊόντα «Χύμα και Τσουβαλάτα» θα βρείτε εξαιρετικό, βιολογικό μέλι ανθέων, κουμαριάς, πεύκου, ελάτης, ευκαλύπτου, ερείκης, φασκομηλιάς, θυμαριού αλλά και πρόπολη, γύρη, βασιλικό πολτό, κερί... www.melifotopoulos.gr

για ψάρι στου ΣΑΒΟΥΡΑ Κρασιά ΤΣΙΜΠΙΔΗ Το ήπιο κλίμα, η μεγάλη ηλιοφάνεια όλες τις εποχές του χρόνου και η ασβεστώδης διάρθρωση του εδάφους, δημιουργούν τις ιδανικές συνθήκες για τα αμπέλια της Γουμένισσας στη Λακωνία. Στο σύγχρονο οινοποιείο ΤΣΙΜΠΙΔΗ συνδυάζονται τα προτερήματα των ποικιλιών κυδωνίτσα, αθήρι, θράψα, πετρουλιανός, ροδίτης και παράγονται κρασιά με ξεχωριστή προσωπικότητα που όσοι τα δοκιμάζουν γίνονται πιστοί τους. www.tsimpidi.gr, Γράμμουσα Λακωνίας, Τηλ : (+30) 27350 23832

Στο ιστορικό κέντρο του Ναυπλίου η ψαροταβέρνα του Σαβούρα αποτελεί πλέον διαχρονική αξία και εγγύηση καλού φαγητού. Ζεστό, οικογενειακό περιβάλλον με λιτό και παραδοσιακό διάκοσμο και φιλική εξυπηρέτηση. Αν και το όνομα ΣΑΒΟΥΡΑΣ συνδέεται κυρίως με το ολόφρεσκο ντόπιο ψάρι δεν λείπουν από τον κατάλογο πεντανόστιμα μαγειρευτά και ψητά κρεατικά. Προτείνουμε να δοκιμάσετε ψαρόσουπα και εκλεκτούς ψαρομεζέδες για ουζάκι. Θα βρείτε μεγάλη ποικιλία από ορεκτικά, σαλάτες, λαχανικά. ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΑΣ 79, ΝΑΥΠΛΙΟ , τηλ: 27520-27704.

77 Τα super market ΚΡΗΤΙΚΟΣ, “πατάνε τις τιμές” ΣΤΕΦΑΝΟΥΡΗ ούζο ...και όχι μόνο Η Μεσσηνία έχει παράδοση στο καλό ούζο και τα παραδοσιακά ελληνικά ποτά. Η ποτοποιϊα ΣΤΕΦΑΝΟΥΡΗ με μια μεγάλη γκάμα προϊόντων (ούζο, τσίπουρο, brandy, ρακή, μαστίχα, λικέρ αλλά και σιρόπια παγωτών και χυμούς φρούτων, σημειώνει από το 1979 σταθερή ανοδική πορεία στην προτίμηση των καταναλωτών. Η ποιότητα και η συνέπεια της επιχείρησης χτίζουν σχέσεις εμπιστοσύνης με όσους δοκιμάζουν τα προϊόντα ΣΤΕΦΑΝΟΥΡΗ. Μην παραλείψετε να δοκιμάσετε το ούζο και το brandy. Β. ΣΤΕΦΑΝΟΥΡΗΣ Α.Ε.: 7ο χλμ Καλαμάτας-Μεσσήνης, τηλ: 27210-69120, e-mail: aiolos.god@gmail.com

Vagonetto, ταξίδι στο κέντρο της γης

Μια μοναδική στον ελληνικό χώρο εμπειρία σας περιμένει στο Μεταλλευτικό Πάρκο ΦωκίδαςVagonetto. Θα γνωρίσετε βήμα-βήμα με την ιστορία του βωξίτη ως επιβάτες στο Vagonetto που σας ξεναγεί στο παλιό μεταλλείο, ως περιηγητές στην υπαίθρια έκθεση μηχανημάτων και ως επισκέπτες στον Εκθεσιακό Χώρο Μεταλλευτικής Ιστορίας και τη διαδραστική Πτέρυγα Ψηφιακής Τεχνολογίας. Μια συναρπαστική περιπλάνηση, δυόμισι ώρες από την Αθήνα και δίπλα στα ιστορικά κέντρα Δελφών, Παρνασσού, Αράχωβας, Ιτέας, Άμφισσας. www.vagonetto. gr, Άμφισσα, 51ο χλμ. Λαμίας ´Αμφισσας, Τηλ.

22650 78819, 22650 28826, Fax 22650 28679, e-mail: info@vagonetto.gr.

Τα super market Κρητικός και Κρητικός Top Market, χαμηλώνουν τις τιμές τους σε εκατοντάδες βασικά προϊόντα, για το ελάχιστο διάστημα 3 μηνών, δίνοντας έτσι την δυνατότητα σε κάθε νοικοκυριό , να βρει στα 42 καταστήματα της αλυσίδας, τις νέες μειωμένες τιμές, με εκπτώσεις έως και 35%. «Πάμε κόντρα στην ακρίβεια, πατώντας…τις τιμές», είναι το νέο μήνυμα των super market Κρητικός, στηρίζοντας έμπρακτα όλους τους πελάτες τους, οι οποίοι μπορούν να αναζητήσουν τα προϊόντα αυτά με την ένδειξη «πατημένη τιμή». Παράλληλα, τα super market Κρητικός, στηρίζουν την ελληνική οικογένεια, προσφέροντας δωρεάν τρόφιμα και απορρυπαΝEΟμε ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΚΡΗΤΙΚΟΣ: Ναύπλιο, ντικά, την εξαργύρωση πόντων τηςΆργους κάρτας7 Club Κρητικός. Τέλος, η εταιρία πραγματοποιεί εβδομαδιαίες προσφορές και extra ενέργειες εντός των καταστημάτων και δίνει έμφαση στα προϊόντα Ελλήνων παραγωγών.

Στην Αργολίδα επιλέγουμε... ΜΑΥΡΑΚΗ Γιατί από το 1864 μέχρι σήμερα η ποτοποιϊα έχει συνδέσει το όνομά της με κορυφαίες γεύσεις, σεβασμό στην παράδοση, διαρκή επαγρύπνηση στην εξέλιξη της τεχνολογίας και δεν είναι τυχαία η συμμετοχή της στον κατάλογο των καλύτερων προϊόντων Πελοποννήσου. Δοκιμάστε το ευγενικό, αισθησιακό και πλούσια σε αρώματα ούζο Mistral, το αριστοκρατικό και φινετσάτο brandy με τις ετικέτες Χρυσός Ατρέας , Λέων, Κρατήρ, Πύλη των Λεόντων, το εξαιρετικό amaretto... Όσοι αγαπούν το τσίπουρο έχουν την ευκαιρία να γευτούν ένα προϊόν πολλαπλών αποστάξεων απ’ τις οποίες επιλέγεται μόνο η «καρδιά». www.mavrakis.gr, e-mail: info@mavrakis.gr, Άργος, Βασ. Κωνσταντίνου 20, Τηλ. 2751067322, Φαξ. 2751068453.

*ετήσια στατιστικά από Google Analytics

300 επισκέψεις ηµερησίως 18.000 µοναδικοί επισκέπτες 45.000 επισκέψεις από 83 χώρες epathlo.gr η διαφήµιση σας στο site µας αξίζει, δεν κοστίζει

∆. ΓΚΑΛΕΤΣΗΣ & ΣΙΑ Ο.Ε ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΑΝΤΛΙΩΝ ΒΑΘΕΩΝ ΦΡΕΑΤΩΝ

Ο∆ΟΣ ΜΥΚΗΝΩΝ - ΚΑΤΣΙΚΑΝΙΑ - Τ.Κ. 21200 - ΑΡΓΟΣ | ΤΗΛ. : 27510 66683, 29973 - FAX : 27510 24404 E-MAIL : tamesis@otenet.gr - WEB-SITE : www.tamesis-pumps.gr

80

ΙΔΙΑΙΤΕΡΟ

Αρχαίος ελληνικός οίνος από το Ηλέσιον Μ

ε γνώμονα την παρακαταθήκη των παραδοσιακών οινοπαραγωγών της πατρίδας μας και μελετώντας τις παραγωγικές διαδικασίες των προγόνων μας, το ΗΛΕΣΙΟΝ αναγέννησε τον αρχαιοελληνικό Άκρατο Οίνο και το Ειδύλλι, τα οποία όταν ενωθούν μας δίνουν τον Κεκραμμένο Οίνο, τον οποίο σήμερα ονομάζουμε κρασί. Άκρατος Οίνος+Ειδύλλι =Κεκραμμένος Οίνος Οι μελετητές του ΗΛΕΣΙΟΝ, αφού εμβάθυναν στους αρχαίους και παραδοσιακούς τρόπους παραγωγής και τις εμπειρίες των προγόνων μας, στη συνέχεια μελέτησαν στις σημερινές τεχνολογικές δυνατότητες και σχεδίασαν προϊόντα, που να συνάδουν με αυτά των σημερινών γνώσεων της Μεσογειακής διατροφής. Ζωογόνος πυρήνας η «δύναμη του σπόρου» και πολλά από τα συστατικά των παλαιών και αρχαίων προϊόντων, χωρίς τη χρήση συντηρητικών κι άλλων τοξικών χημικών. Και δικαιώθηκαν. Τέσσερα χρόνια μετά οι οίνοι του ΗΛΕΣΙΟΝ άντεξαν τις αντιξοότητες και τα προβλήματα της συντήρησής τους. Ο Άκρατος Οίνος του ΗΛΕΣΙΟΝ είναι φυσικός, μέρος της Μεσογειακής διατροφής και του γαλλικού παράδοξου. Δεν περιέχει συντηρητικά (θειώδη είτε

τοξικά χημικά και χρώματα) και δεν φιλτραρίστηκε. Δημιουργήθηκε το «Ειδύλλι», ένα υδατικό συμπλήρωμα από απόσταγμα του μούστου που δημιούργησε τον Άκρατο Οίνο. Το «Ειδύλλι» δεν περιέχει οινόπνευμα και θερμίδες. Περιέχει σχεδόν όλα τα συστατικά του σταφυλιού, σε μικρότερες ποσότητες, χωρίς τα διατροφικά στοιχεία, που δίνουν θερμίδες. Το «Ειδύλλι» αποτελεί το ιδανικότερο υλικό πρόσμιξης για τον άκρατο οίνο και φανταστικό ρόφημα για παιδιά και αθλητές. Αντικαθιστά υγιεινά το νερό. Ο Κεκραμμένος Οίνος είναι το «πάντρεμα» του Άκρατου Οίνου με το Ειδύλλι. Δημιουργείται, λοιπόν, ένα διαβαθμισμένο κρασί όλων των βαθμών από το 0 έως το 15. Έτσι, χιλιάδες χρόνια μετά τις μυσταγωγικές συναντήσεις των αρχαίων φιλοσόφων και των επιφανών ανδρών, έχουμε τη δυνατότητα να απολαύσουμε το δώρο της αμπέλου, στην ίδια μορφή και με ανέγγιχτη την αγνότητα της φύσης. Δεν έχετε παρά να πάρετε μέρος στην ιεροτελεστία...

81

Το Ηλέσιον Είδε το πρώτο φως του ήλιου το 2008, όμως ωριμάζει σαν καλό κρασί στο «κελάρι» της ζωής εδώ και 40 χρόνια. Οι εμπνευστές -και ιδρυτές του- όλο αυτό το διάστημα εργάζονται ακούραστα για τον προσδιορισμό της ξεχωριστής ταυτότητάς του και το ειδικό βάρος της υπογραφής του. Την ομάδα των πρωτοπόρων του ΗΛΕΣΙΟΝ απαρτίζουν άνθρωποι ευαίσθητοι σε περιβαλλοντικά ζητήματα. Στόχος όλων μαζί είναι να προστατεύσουν την διατροφή μας, το περιβάλλον, σαν κοινωνικό και συλλογικό αγαθό, να ασκήσουν τον έλεγχο στην πολιτεία και να βάλουν εμπόδια στην κερδοσκοπία, δείχνοντας μια εναλλακτική λύση σε όσους λαμβάνουν κρίσιμες αποφάσεις για την ίδια την ποιότητα της ανθρώπινης ζωής. Οι βασικές παραγωγικές διαδικασίες που ακολουθούν οι άνθρωποι του Ηλέσιον είναι: Η πρωτογενής παραγωγή των καρπών γίνεται με φυσικό τρόπο και χωρίς τεχνικά χημικά λιπάσματα ή φυτοφάρμακα. Το λιγότερο αποδεκτό είναι τα πιστοποιημένα βιολογικά προϊόντα. Η συλλογή των αγαθών γίνεται αφού ωριμάσει

πλήρως ο σπόρος τους. Η δευτερογενής παραγωγή γίνεται με την συμμετοχή των σπόρων στην διαδικασία επεξεργασίας, σε χρόνο αρκετό ώστε να παραδώσουν με την όσμωση την «δύναμή» τους στο σώμα του προϊόντος. Επίσης, προϋπόθεση είναι η χρήση μόνον φυσικών πρώτων υλών (είτε βιολογικών), η θερμική επεξεργασία σε χαμηλές θερμοκρασίες και η φυσική συντήρησή τους χωρίς ακρότητες. Το ΗΛΕΣΙΟΝ με ορμητήρια την Αθήνα, την Θήβα και την Λαμία δημιούργησε τύπους κρασιού, που έρχονται με στόχο να πραγματοποιήσουν ένα άλμα ποιότητας στο μέλλον!

ΗΛΕΣΙΟΝ (www.helession.gr) Γραφεία: Μακ Μίλλαν 10, 11144 Αθήνα, Πατήσια. Τηλ/Φαξ: 210 522 23 23 Κινητό: 6945358916 Ηλ.Ταχ: helession@gmail.com

82 Σώτος Χρυσαφόπουλος

SOTOSBLOG [ http://sotosblog.wordpress.com ]

Η Μεταμόρφωση του Νάρκισσου, του Σαλβαντόρ Νταλί.

Σκοτώστε το τέρας!

Δ

εν χρειάζεται δα τούτο και καμιά μεγάλη σοφία: οι σχέσεις μας, των ανθρώπων, είναι βουτηγμένες στο ψέμα· στο ψέμα, τη βιτρίνα και την υποκρισία. Όπως το λέει ο ποιητής: «Ο κύριος αυτός κάθε πρωί κάνει το λουτρό του μέσα στα νερά της νεκρής θάλασσας, έπειτα φορεί ένα πικρό χαμόγελο για τη δουλειά και για τους πελάτες.» Το έστω πικρό δικό μας χαμόγελο μας το έκλεψαν. Ήταν κομμένο και ραμμένο σε φραγκοραφτάδικο, χωρίς αμφιβολία, αλλά αυτό δεν έχει σημασία· εκείνο που μετράει είναι ότι μας το έκλεψαν. Διέρρηξαν το σπίτι μας μια νύχτα ποντικοί, τρωκτικά ρυπαρά από τα παραλειπόμενα του αστυνομικού δελτίου, μας τσάκωσαν στον ύπνο και μας το έκλεψαν. Στη θέση του άφησαν γυμνωμένη την πίκρα. Ατιμασμένοι, ταπεινωμένοι, με το βλέμμα χαμηλωμένο, καθρεφτιστήκαμε στα νερά της νεκρής θάλασσας. Μα, καθώς κοιτάζαμε το είδωλό μας στην επιφάνεια όπως ο Νάρκισσος, είδαμε να ξεβράζεται ένα ελεεινό κουρέλι που ήταν πεταμένο μέσα στο βούρκο του βυθού. Σαν ρακοσυλλέκτες που καταντήσαμε, το πήραμε και το φορέσαμε. Και ντύσαμε την πίκρα με την ενοχή. Κάθε μέρα συναντώ ανθρώπους που στρέφουν τη μομφή για το δράμα μας καταπάνω μας. Καταπάνω μας και καταπάνω τους, γιατί είναι απλοί άνθρωποι και αυτοί, θύματα. «Εμείς φταίγαμε», μου λένε. «Ζούσαμε πάνω από τις δυνάμεις μας. Το είχαμε παραξηλώσει.» Το λένε αυτό με το κεφάλι σηκωμένο, όμως· όχι σκυφτό. Το κουρέλι που φορέσαμε, βλέπεις, μας κάνει κατηγόρους, σαν τους δικαστές με την τήβεννο και τη φενάκη.

Ακούστε! Δεν υπάρχει συλλογική ενοχή. Δεν ευσταθεί συλλογικό κατηγορητήριο. Πουθενά. Ο κατηγορούμενος έχει πάντα όνομα και επώνυμο. Μόνον έτσι μπορεί να καθήσει στο σκαμνί, μόνον έτσι μπορεί να δικασθεί, μόνον έτσι μπορεί να υπερασπισθεί τον εαυτό του και μόνον έτσι μπορεί ή να απαλλαγεί ή να τιμωρηθεί. Συνεννοημένα πράγματα! Η έννοια της συλλογικής ενοχής ανασύρεται από την εξουσία στην έσχατη ανάγκη της, για να χειραγωγήσει το λαό και να τον εμπλέξει στο έγκλημά της. Όσο το πετυχαίνει, τόσο τον τιμωρεί. Και τούτα συνεννοημένα! Απευθύνω έκκληση: Γίνετε απόστολοι αυτής της αλήθειας! Μην αφήνετε αυτό το τέρας ελεύθερο να τριγυρνάει και να θρέφεται. Θα μας φάει το είναι, θα μας φάει και τα κόκκαλα, θα μας φάει ως και το μνήμα. Όπου το βρίσκετε χτυπάτε το! Βαράτε το αλύπητα, δυνατά, με στυλιάρια, με πέτρες, με ό,τι έχετε πρόχειρο, χωρίς δισταγμό, χωρίς φόβο, χωρίς έλεος, στο κεφάλι, στα πόδια, παντού. Μέχρι να το δείτε να αιμορραγεί ακατάσχετα ριγμένο στο έδαφος· και να σπαρταράει. Μέχρι να ακούσετε τον επιθανάτιο ρόγχο του, μέχρι να το δείτε να ψοφάει! Δεν υπάρχει συλλογική ενοχή, σας λέω! Δ ε ν υ π ά ρ χ ε ι ! ! ! Και προσοχή: Αν δεν ψοφήσει, έτσι και δεν ψοφήσει, ε, τότε το νου σας, γιατί πράγματι θα υπάρξει ενοχή! Όχι από εκείνη με το κουρέλι, αλλά η άλλη, η μεγάλη, η βαρειά της Ιστορίας· που θα κυνηγάει και εσάς και τα παιδιά σας. Επειδή αφήσαμε αυτό το τέρας ζωντανό… Και θα είμαστε γι αυτό πραγματικά ασυγχώρητοι!

Τοπικά Προϊόντα

Epidaurus Cold Cuts, local products Ανώτερη, ελεγχόμενη ποιότητα σε όλα τα στάδια παραγωγής με πιστοποίηση HACCP. Σύγχρονη παραγωγή με παραδοσιακές συνταγές. Προϊόντα με αγνές πρώτες ύλες, από ζώα μεγαλωμένα σε ιδιόκτητες φάρμες της εταιρίας. Καθετοποιημένη μονάδα με αυστηρή επιλογή των πρώτων υλών. Ολοκληρωμένη σειρά προϊόντων. Σύστημα άμεσης διανομής με ιδιόκτητα φορτηγά – ψυγεία. Συνεχή εξέλιξη στην παραγωγή χωρίς να θυσιάζεται η ξεχωριστή, παραδοσιακή γεύση των αλλαντικών. Δυνατότητα παραγωγής νέων πρωτοποριακών προϊόντων έτσι ώστε να καλύπτει κάθε επιταγή της καταναλωτικής αγοράς. Αρχαία Επίδαυρος , Αργολίδα Τ: +30 27530 41150 / 41750 -

F: +30 27530 41085 -

E: info@georgas.eu

-

www.georgas.eu