Порта3 216

ПОРТА Г РА Д Е Ж Н И Ш Т ВО А РХ И Т Е К Т УР А Е КО ЛО Г И Ј А

90 ДЕНАРИ

216 ЈАНУАРИ 2014

Пејзаж во завиткана форма Драган Димитриевски: Подготвени сме за реална конкуренција во регионот Пестициди ги трујат водите во канадските прерии

porta3.mk

Читајте не` онлајн! ПОРТА

ГОДИНА X

БРОЈ 216 ПЕТОК 31.01.2014 Редакција:

ДРАГИ ЧИТАТЕЛИ, Она што отсекогаш пленувало во швајцарската архитектура e нејзината прецизност, едноставност, удобност и високи стандарди при изведбата, односно се внимава на секој детаљ. Во оваа земја се добива впечаток дека градежниот процес е општа култура (инаку како би можело да се протолкува толкаво изобилство на квалитетен изграден и урбан простор?). Очигледно дека за тоа не се доволни само зададените општински стандарди и дека е потребна сеопшта граѓанска свест за да се постигне таков реален процес и значаен резултат во целост. Голeмиот економски раст на Кина и поврзувањето со останатиот дел од светот, неизбежно доведува до блага „вестернизација“ на живеењето на Далечниот Исток. Секако дека овој процес не може да ја заобиколи и архитектурата како неразделив дел од животот. Покрај бесмислените пресликувања на западните модели, се забележува пораст на млади надежни архитекти, како што е Li Xiaodong, кои неуморно се

обидуваат да изградат нов однос кон традиционалното размислување за архитектурата и градителството, но со внесување на свежина и модерен функционален изглед. Библиотеката „Лијуан“ со нејзината скромност, поставена покрај прекрасниот пејзаж исполнет со реки, шуми и планини, ја отсликува идејата на архитектот Ли дека човековата рака не може никогаш подобро да твори од природата. Во универзитетскиот град Делфт во Холандија, што се наоѓа во непосредна близина на градот Хаг и морскиот брег, постои еден навистина чудесен објект, симбол на одржливата архитектура и дизајн - библиотеката на Универзитетот за технологии. Таа со нејзината внимателно осмислена еко-технологија: зелениот кров, климатскиот ѕид, ладниот и топол склад и подземното депо каде се чуваат највредните книги, се котира меѓу најголемите библиотеки со најброен техничко-истражувачки книжевен фонд во Холандија.

ОД РЕДАКЦИЈАТА

главен и одговорен уредник: Дејан БУЃЕВАЦ новинари: Катерина СПАСОВСКА-ТРПКОВСКА

Насловна страница: АУДИТОРИУМОТ НА БИБЛИОТЕКАТА НА УНИВЕРЗИТЕТОТ ЗА ТЕХНОЛОГИИ ВО ДЕЛФТ, ХОЛАНДИЈА

ПОРТА ГРА Д Е ЖН И ШТВ О А РХИ ТЕ К ТУРА Е К О ЛО ГИ Ј А

216 ЈАНУАРИ 2014

Пејзаж во завиткана форма Драган Димитриевски: Подготвени сме за реална конкуренција во регионот Пестициди ги трујат водите во канадските прерии

графички уредник: Дејан ДАВИТКОВ

90 ДЕНАРИ

фоторепортер: Кире ПОПОВ

Архитекти: JO VAN DEN BROEK и JAAP BAKEMA

лектор: Костадинка СОЛЕВА

26

ИНТЕРВЈУ 10

ГОРАН МИЈОСКИ: МАКЕДОНИЈА МОРА ДА ЈА ИЗГРАДИ ЦЕЛАТА СВОЈА ПАТНА МРЕЖА

ГРАДЕЖНИШТВО 13

НОСЕЧКИТЕ ЛЕСНИ БЕТОНИ ВО СОВРЕМЕНОТО ГРАДЕЖНИШТВО

АРХИТЕКТУРА 26

48

ДРВНА АРХИТЕКТУРА 39 СВЕЖИНА ВО ТРАДИЦИОНАЛНОТО РАЗМИСЛУВАЊЕ ЗА АРХИТЕКТУРАТА

Маркетинг:

ИТ ПРЕДВИДУВАЊА ВО 2014 ГОДИНА

ЕКОЛОГИЈА 46

ХОРТИКУЛТУРА 48

ТРАДИЦИОНАЛНА ФРАНЦУСКА ГРАДИНА

РЕПОРТАЖА 56

ПЕЈЗАЖ ВО ЗАВИТКАНА ФОРМА

AРТ 60

НАЈДОБРИ ЕВРОПСКИ ИЗЛОЖБИ ЗА 2014-ТА

Тел: 3109 311; 3151 311; Факс: 3132 924 e-mail: porta3@porta3.com.mk www.porta3.com.mk Печати:

ТЕХНОЛОГИИ 42

ПЕСТИЦИДИ ГИ ТРУЈАТ ВОДИТЕ ВО КАНАДСКИТЕ ПРЕРИИ

Издавачки совет: Љупчо АТАНАСОВСКИ, дипл.инж.арх. - претседател проф. д-р Мери ЦВЕТКОВСКА, дипл.град.инж. Вања ДОНЧЕВА РАЈАТОСКА, дипл.инж.арх. Александра ПЕТРОВСКА дипл.инж.арх. проф. д-р Катерина ДОНЕВСКА дипл.град.инж. Издавач: „Биропрес“ ДОО Скопје Ул. ВаСил Ѓоргов број 21, влез 2, локал 9, 1000 Скопје

10

ПРЕДГРАДИЕ КАКО ПРИСПОСОБЛИВ И ХУМАН НАЧИН НА ЖИВЕЕЊЕ

надворешни соработници: Ангел СИТНОВСКИ Александар ПЕТРОВ (ИТАЛИЈА) Александар ЧЕРЕПНАЛКОСКИ Александра ШЕКУТКОВСКА Анастасија НИКОЛОВСКА Андреа ЈАМАКОСКА Билјана САВИЌ Бојана ФИЛИПОВИЌ Биљана СТОЈАНОВИЌ Владимир Б. ЛАДИНСКИ (AНГЛИЈА) Даниела МЛАДЕНОВСКА Драган РИСТОВ Ѓорѓе ЈОКИЌ (СРБИЈА) Ивана ГРУПЧЕ Кате АНТЕВСКА Михаил ТОКАРЕВ Сандра ДОНЧЕВА ТЕОХАРОВА Сашо КУЗМАНОВСКИ Трајче СТОЈАНОВ Филип ФИЛИПОСКИ Франческо ЧИТРО (ИТАЛИЈА)

39 60

biroproekt@biroproekt.com.mk marketing@porta3.com.mk Тел: 3243 790; 3243 797 Fax: 3243 796 Моб: 072 248 796 ГОДИШНА ПРЕТПЛАТА: 1.500 ден. жиро сметка: 300000001995035 во Комерцијална банка АД Скопје ЕДБ: 4030004528485 Првиот број на списанието Порта3 излезе на 29.12.2004 година Редакцијата на Порта3, не се согласува со сите ставови објавени во списанието.

инфо

А - интегрирана еколошка дозвола за АДИНГ

К

омпанијата АДИНГ доби А - интегрирана еколошка дозвола за усогласување со оперативен план, издадена од Министерството за животна средина и просторно планирање на Република Македонија. Добивањето на А - интегрирана еколошка дозвола е резултат на усовршувањето и модернизацијата на производството, како и примената на строгите еколошки стандарди што се компатибилни со стандардите на Европската Унија. АДИНГ е македонска компанија за производство на хемиски материјали за градежништвото, основана во 1969 година, со 45 годишно искуство, извозно ориентирана во повеќе од 13 држави во светот. Како докажана општествено одговорна компанија, еден од приоритетите на менаџментот е грижата за животната средина, кој е втемелен во деловната политика на АДИНГ.

НОВИ ИНВЕСТИЦИСКИ ПРОЕКТИ

А

дора Инженеринг 2013 година ја заврши успешно, со нови проекти, вработувања и инвестиции во изградба на нов современ комплекс со елитни енергетски ефикасни станбени објекти во срцето на општината Аеродром, Скопје, каде во Ново Лисиче ќе се градат уште два елитни станбени објекти во комплексот „Адора“. Во компанијата најавуваат дека приоритет во 2014-та ќе биде изградбата на новите еко станови според највисоките стандарди за цврста, асeизмичка сигурна, висококвалитетна, енергетски ефикасна градба од високата А класа, што далеку ги надминува барањата на новиот правилник 4

4

ПОРТА

31 јануари 2014

за енергетски карактеристики на згради во Македонија. За граѓаните е интересно, што новите еко објекти на станарите ќе им овозможат шест пати помала потрошувачка на енергија и пари за греење од порано, со долгорочна заштеда. Општествено одговорните практики и натаму се значаен дел од работењето и корпоративниот имиџ на компанијата, која продолжува со повеќегодишниот проект „Вложуваме во општините, за доброто на граѓаните“. Годинава во план е довршување на изградбата и фрескоживописот во православниот храм „Свети Јован Крстител“ во новиот парк

во Ново Лисиче, општина Аеродром, Скопје, а во тек е и постапката за подигнување на спомен обележјето посветено на големиот христијански празник БогојавлениеВодици во центарот на Охрид, донација за градот, верниците и Македонија. Од компанијата најавуваат проширување на работата со нови дејности.

45 ГОДИНИ ДРУШТВО ЗА ПАТИШТА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

инфо

Автопатиштата клуч за понатамошен економски развој

И

зминатите четири децении Македонија има добиено голема километража во регионални и локални патишта, ни и поголемиот дел од делниците на автопатиштата. Но, тековите во секојдневниот живот наложуваат потреба и од изградба на нови делници, како и поправка на веќе постоечките кои се дотраени. Сето ова е потребно за пораст на економијата, полесно функционирање на населението, но и за поголема безбедност. Токму намерите на македонските власти градбата на патиштата да биде капитална стратешка определба беше заклучокот од стручното советување, кое Друштвото за патишта го организираше по повод одбележувањето на нивниот 45-годишен јубилеј, а кое беше на тема „Автопатиштата, клуч за понатамошен економски развој на Република Македонија“. „Минатата година во Македонија интензивно се работеше на градба, реконструкција и рехабилитација на патиштата. Се работеше на 99 локални патишта со вкупна должина од 145 километри и инвестиција од 13,4 милиони евра. Исто така, се градеа и поправаа 14 магистрални и регионални патишта во должина од 148 километри, а сето тоа чинеше 26 милиони евра“, истакна Александар Стојанов, помошник директор во Јавното претпријатие за државни патишта. Тој додава дека трендот на изградба на патишта ќе продолжи и оваа година, а како поважни ги нагласува делниците Миладиновци-Свети Николе-Штип во должина од 47 километри и Кичево-Охрид долг 57 километри. Исто така, ќе се рехабилитираат патиштата од Велес до Катланово, како и од Градско до Прилеп, од Охрид до Свети Наум и од Штип до Кочани. Веќе се работи на изградба на делницата од Демир Капија до Смоквица. „Досега во Македонија има изградено 260 километри автопатишта, а сега со новите што се планираат ќе се зголеми процентот за 50 отсто“, нагласи Стојанов. Но, изградбата на патиштата со себе носи и одредени проблеми кои се јавуваат подоцна и затоа навреме треба да се мисли како да се решат. Еден од тие проблеми е појавата на колотрази, а кои ги има и на автопатиштата и на градските сообраќајници. За да се спречи оваа појава треба да се користи квалитетна асфалтна база која е

еластична. „Фирмата БИМ постојано работи на изнаоѓање нови технологии и производи кои ќе го следат трендот на пазарот и потребите на градежништвото. Така, сега веќе има полимер битумени со голема еластичност кои се отпорни на ефектите од екстремните ниски и високи температури и не дозволуваат појава на колотрази. Тие се погодни за примена кај автопатиштата, градските сообраќајници, аеродромите и на мостовите. Прв проект каде се вгради ваков полимер битумен беше на автопатот од Тетово до Скопје во 2000 година. Оттогаш до денес ваков материјал има ставено и на делници од Коридорот 10, поголеми градски сообраќајници, на скопската обиколница, како и при рехабилитацијата на аеродромот во Охрид“, објасни Стојанчо Стојанов од БИМ. Друг проблем на кој укажаа експертите за патишта, а на кој треба да се внимава при изградбата е стабилноста на косините. Ристо Дамбов, професор од Факултетот за природни и технички науки во Штип, објасни дека особено е важно при пробивање и изработка на пресеци, засеци и тунели да се добијат стабилни косини за да не се случи после неколку години на тие локации да се јавуваат одрони. „Со правилно користење на експлозив се добиваат стабилни косини кои подоцна ги намалуваат трошоците за санација, безбедни се при користење и намалени се општите услови за нестабилност на косините“, вели Дамбов. И заштитата од патната бучава е нешто на што треба да се мисли при изградбата на патиштата. Професорот од Градежниот факултет во Скопје, Горан Мијоски вели дека треба да постои планирање и управување со бучавата, нејзино мерење и пресметување и изработка на стратешки карти за бучава. „Во земјите од Европска Унија близу 20 отсто или околу 80 милиони жители живеат и работат во зони во кои нивото на бучава е поголемо од 65 децибели. Тука најголем процент, околу 81 отсто, паѓа на бучавата од сообраќајот, а останатите 19 отсто е разна друга бучава. За решавање на овој проблем се преземаат мерки за заштита кои се однесуваат на намалување на местото на извор на бучава и поставување на звучен ѕид меѓу изворот и местото на прием“, објаснува Мијоски. Тој додава дека во градските средини најдобра заштита од бучава е спуштање на сообраќајниците во тунели. К.С.Т.

31 јануари 2014 ПОРТА

5

5

ПОЛИЕТИЛЕНСКИ И ПОЛИПРОПИЛЕНСКИ - ВОДОВОДНИ СИСТЕМИ - ГАСОВОДНИ СИСТЕМИ - KAНАЛИЗАЦИСKИ СИСТЕМИ ИНОВАТИВНА ТЕХНОЛОГИЈА ПО СИТЕ ИНТЕРНАЦИОНАЛНИ СТАНДАРДИ

Tel: 00 389 034 212 064 00 389 034 211 757 00 389 034 215 225 00 389 034 215 226 Fax: 00 389 034 211 964 e-mail: contact@konti-hidroplast.com.mk e-mail: hidropl@t-home.mk www.konti-hidroplast.com.mk Industriska bb 1480 Gevgelija MACEDONIA 6 ПОРТА 31 јануари 2014

6

региони

ОБНОВА НА ПАТНАТА МРЕЖА ПРИОРИТЕТ ЗА ШТИП

1,5 милиони евра за патишта во 2013 - оваа година двојно повеќе!

В

Драган РИСТОВ

о општина Штип, од стапувањето на функција на градоначалникот Илчо Захариев, реализирани се 13 проекти поврзани со тампонирање, бетонирање, а пред сè асфалтирање и реконструкција на патна инфраструктура во и вон градот. Сите проекти се реализирани од страна на општина Штип, со финансиска поддршка на ЈП за државни патишта и Владата на РМ.



Обиколница Ново Село

ПАТНА МРЕЖА ВО 2013 ГОДИНА 01.

Обиколница с.Чардаклија – Технолошко-развојна индустриска зона

250.000 евра

02.

Пат до акумулација Мантово

450.000 евра

03.

Пат до с.Сарчиево

200.00 0евра

04.

Пат до с.Љуботен и крак обиколница Суитлак

220.000 евра

05.

Улица „Гоце Делчев - Димитар Влахов“, обиколница Ново Село

220.000 евра

06.

Пат Три Чешми - аеродром Сушево

70.000 евра

07.

Асфалтирање на ул. „Браќа Миладиновци“

40.000 евра

08.

Асфалтирање дел од „Михајло Апостолски“

12.000 евра

09.

Асфалтирање на два крака од улица „Косовска“

40.000 евра

10.

Асфалтирање пат до тврдина Исар

20.000 евра

11.

Бетонирање на ул. „Цветан Димов“

5.000 евра

12.

Асфалтирање на две споредни улици на „Косовска“

7.000 евра

13.

Асфалтирање на две помали улици во Три Чешми

10.000 евра

14.

Цементирање на 10 помали улици во н.Баби

15.000 евра

15.

Тампонирање на улици во населба Железничка, Шардаван Баши, Белградска, Дузлачки рид и Света Недела

-

ВКУПНО:1.559.000 евра 31 јануари 2014 ПОРТА

7

7

региони Оваа година, градоначалникот Захариев најавува офанзива кога е во прашање патната инфраструктура во и околу градот. Во самиот буџет на општината за 2014 година, предвидени се

36 милиони денари за три улици, продолжување на проектот за улица „Вардарска“ и замена на коцката и асфалтирање на две улици во центарот на Штип, „Вита Поп Јорданова“ и „Христијан

Асфалт на булевар Гоце Делчев

Пат до тврдината Исар Пат до браната Мантово

Обиколница Ново Село

8

8

ПОРТА

31 јануари 2014

региони Карпош“. Во програмата за уредување на градежно земјиште, предвидени се над 60 милиони денари од кои најголем дел за градски улици. Преостанатите проекти ќе се реализираат

со поддршка на Владата на РМ и ЈП за државни патишта. Со оглед на состојбата во одредени делови на градот, како доминантни или идни проекти, најавени се следниве проекти:

ПАТНА МРЕЖА ЗА 2014 ГОДИНА 01.

Реконструкција на дел од булевар „Партизанска“ (од нас. 8. Ноември - с.Караорман)

02.

Реконструкција на пат од кружен тек Железничка – Кампус 4 на УГД

500.000 евра

03.

Пат до с. Пухче од 2,5 километри

200.000 евра

04.

Пат до с. Горачино (со с. Танатарци) од 3,5 километри

350.000 евра

05.

Пат до с. Лесковица

100.000 евра

06.

Продолжување на фазна реконструкција на ул. „Вардарска“

350.000 евра

07.

Реконструкција на ул. „Христјан Карпош“

300.000 евра

08.

Реконструкција на ул. „Тодор Коларов“

300.000 евра

09.

Реконстуркција на ул. „Љубен Иванов“

300.000 евра

10.

Реконструкција на ул. „Вита Поп Јорданова“

300.000 евра

11.

Реконстуркција на ул. „Џемал Бједиќ“

20.000 евра

12.

Поврзување на ул. „Питу Гули“ со ул „Косовска“

60.000 евра

1.000.000 евра

ВКУПНО 3.780.000 евра 

31 јануари 2014 ПОРТА

9

9

интервју

ГОРАН МИЈОСКИ, ПРЕТСЕДАТЕЛ НА ДРУШТВОТО ЗА ПАТИШТА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

Македонија мора да ја изгради целата своја патна мрежа

Катерина СПАСОВСКА ТРПКОВСКА

Нашата земја како континентална држава е принудена да ја развива својата патна мрежа, особено патните правци од паневропските коридори што се дел од магистралната патна мрежа, и воедно претставуваат најбрзи врски со соседните земји и Европа Прославувате 45 години од основањето на Друштвото за патишта на Република Македонија (ДПМ). Кои се најважните проекти кои ја поместија границата кон подобриот сообраќај во овие изминати години, а со кои денес располагаме?

 Дозволете ми најпрво по повод големиот јубилеј, 45 години од основањето, да дадам еден осврт на Друштвото за патишта. ДПМ претставува една од најстарите стручни асоцијации во Македонија и тоа е асоцијација на градежните инженери кои ја обработуваат проблематиката на патната инфраструктура. ДПМ во минатото имало активности со различна динамика, кои биле диктирани од потребите и активностите во општеството поврзани со патиштата. Прв претседател на ДПМ бил дипломираниот градежен инженер Младен Николовски. Претставник на ДПМ а воедно и претседател на Југословенското друштво за патишта бил дипломираниот градежен инженер Наум Манчевски. Денес ДПМ претставува доброволна стручно - професионална асоцијација 10

10

ПОРТА

31 јануари 2014

на градежните инженери по патишта, непрофитно здружение кое е колективен член на Инженерската асоцијација на Македонија. Основните цели на Друштвото за патишта во наредниот период се унапредување и развој на патната мрежа во Македонија, унапредување, развој и поуспешно воведување на современите технички достигнувања од науката и технологијата на работење во областа на патиштата и аеродромите, унапредување на законската и техничката регулатива. Овие цели се наметнуваат од актуелниот момент во нашата држава во оваа област. Со своите стручно професионални предлози и сугестии, Друштвото, односно градежните инженери мора да го заземат своето заслужено место во општеството, да се етаблираат во него како активни чинители во развојот на патната инфраструктура во нашата држава. Македонија како континентална држава без излез на море е принудена да ја развива својата патна мрежа, особено

патните правци од паневропските коридори што се дел од магистралната патна мрежа, и воедно претставуваат најбрзи врски со соседните земји и Европа.

Се најавува дека изградбата на нови патишта нема да сопре. Колку на Македонија ѝ се потребни нови магистрални и регионални патишта, кога ситуацијата на терен е дека Македонците немаат култура на често патување и многу често патиштата се празни?

 Оформувањето на патната мрежа на една држава е долготраен генерациски процес, кој треба да биде усогласен со економските и сообраќајните потреби. Генерално, во Македонија се дефинирани сообраќајните коридори на магистралната и регионалната патна мрежа и во досегашниот процес дел од нив е изграден. Сообраќајните потреби се динамичка категорија. По осамостојувањето се наметна потребата од подигање на квалитетот на нивото на услуга на некои патни правци и делници, што денес се реализира со проектирање и изградба

интервју на автопатски делници. Современите патишта овозможуваат побезбеден, покомфорен, побрз и поевтин транспорт на патници и стока, а со тоа се обезбедува и побрз економски развој на државата. Во денешни услови со интензивирање на глобализациските движења, современите патишта добиваат уште повеќе на значење и можат да придонесат за побрз развој на нашата држава. Оттука, можеме да заклучиме дека Македонија треба да настојува да ја доизгради и континуирано да ја осовременува постојната патна мрежа. Што се однесува на вториот дел од прашањето, не би се соглаСил дека нашите граѓани немаат навика на патувања, бидејќи според литературата, мобилноста на населението зависи од повеќе фактори, од кои најзначајни се економската моќ, цената на гориво, бројот на патнички воСила и секако, изграденоста и квалитетот на патната мрежа.

На изградбата, реконструкцијата и рехабилитацијата на патиштата, што се најавуваат за оваа и следната година, ќе работат само македонски фирми или има и странски компании кои се заинтересирани за соработка? Колку средства ќе бидат потрошени?

 Најавите на Владата се дека во следниот период ќе има голем инвестициски циклус во процесот на изградба на нови автопатишта, како и реконструкција и рехабилитација на постојните магистрални и регионални патишта. ДПМ како стручна организација го поддржува овој процес со посебна заинтересираност од аспект на квалитетот на изведените работи. Македонија во настојување за побрз економски развој е отворена кон странските инвеститори и изведувачи, но секако дека при исти понуди, предност треба да имаат домашните компании, бидејќи градежништвото е една од главните стопански гранки во нашата држава, која тоа го потврди и во изминатиов период на економска криза, одржувајќи ја нашата економија во добра кондиција. Од друга страна, прифатлив е и договорот за процентуално учество на нашите градежни компании во најавените проекти, бидејќи тоа овозможува работа за нашите компании, како и користење на нивните искуства и технологии. Градежништвото е стопанска гранка која за да биде успешна, мора да има логистика од 28 други дејности. На прославата на јубилејот имавме можност да слушнеме дека само за изградбата на трите автопатски делници, Демир Капија - Смоквица која е во изградба, Кичево - Охрид и Миладиновци - Штип се обезбедени една милијарда евра.

Дали асфалтната маса што ќе се користи ќе биде од домашни фирми и со каков квалитет е таа?

 За ова прашање ДПМ не може да даде одговор бидејќи нема сознанија и не располага со подетални информации. Но, како професионално ориентиран кон оваа материја, ќе укажам дека во производството на асфалтна мешавина во цената најголем дел има битуменот што не е домашен производ. Според нашата регулатива, инвеститорот на јавен тендер ангажира компетентни надзорни органи и лаборатории кои се должни во целост да ја следат состојбата по однос на квалитетот, и во никој случај не треба да се прифатат неквалитетно изведени работи. Во контекст на прашањето за квалитет, од голема важност е и квалитетот на изработената техничка документација по сите параметри, а за неа постојат конечни потврди од страна на ангажираните ревидентски организации. По однос на најекспонираниот и најчуствителен конструктивен елемент на патот – коловозната конструкција, реално е да се поведе дискусија за нејзиниот квалитет, да ѝ се даде соодветно значење во пристапот кон димензионирање, дефинирање на фундаментални истражувања на расположивите материјали во Македонија и дефинирање на нивните карактеристики. Следејќи ги искуствата на соседните земји Хрватска, Бугарија, Словенија, Србија и Албанија, нужно е и кај нас како кај нив да инвестираме во нова современа лабораторија за испитување на асфалтните мешавини, со што би се конкретизирале критериумите за квалитет за условите на нашиве простори.

Колку пари се давани пред десетина години за одржување на патиштата, а колку сега?  Следејќи ги расположивите податоци на сумите за одржување на патиштата, може да се констатира дека сумата што се издвојува за оваа намена од страна на надлежните институции е непроменета, но сепак треба да се земе предвид фактот што во изминативе неколку години е извршена санација и рехабилитација на значителен дел од патната мрежа.

Зошто во Македонија никако не може да успее давањето на патишта под концесија и дали тоа исто така тешко успева во другите делови од светот?

 Изградбата на патишта претставува сложена инженерско – економска задача. Постојат повеќе начини на финансирање на изградбата на патишта и тоа со сопствени средства, со кредити и со концесии. Секој од овие начини има свои предности и недостатоци. Кај нас досега се користени првите две можности. Евидентно е дека во минатото, кај нас за изградба на патишта со концесии не се пројави интерес, поради тоа што веројатно не биле создадени услови за такво нешто. Концесионерството е економска категорија и подразбира дека вложените средства треба да се повратат во предвидениот временски период, со дополнителна заработка за концесионерот. Според моите сознанија, искуствата во светот укажуваат дека постојат и неуспешни концесиски договори, кои носат штета на државата. Се надевам дека со изградбата на најавените автопатски делници, ќе се создадат подобри и поатрактивни делници за евентуално идните концесионери.  Тунел во изградба, Демир Капија - Смоквица

31 јануари 2014 ПОРТА

11

11

градежништво

12

12

ПОРТА

31 јануари 2014

градежништво

НОСЕЧКИТЕ ЛЕСНИ БЕТОНИ ВО СОВРЕМЕНОТО ГРАДЕЖНИШТВО

Д

енес во светот, современото градежништво го напушта традиционалниот класичен начин на градба со тешки бетони и преминува во полумонтажен или монтажен (индустриски) начин на градба со сосема нови видови на градежни материјали, таканаречени лесни градежни материјали кои со право во светот ги нарекуваат „градежни материјали на иднината“. Овие нови, лесни градежни материјали - агрегати, кои служат за изработка на лесни армирани бетони и се применувани за носечки градежни конструкции кај современото градежништво, во иднина ќе претставуваат многу значаен и главен фактор. Донекаде таа своја улога ја имаат и денес во светот. Современиот технички прогрес во областа на градежништвото и градежната индустрија во светот, во многу придонесе да се зголеми улогата и значењето на лесните бетони, особено кај напредната станбена изградба, каде што лесните бетони ја имаат својата неограничена позитивна улога од аспект на нивните многу добри техничко-физички и механички особини. Лесните бетони, во споредба со обичниот тежок бетон, имаат низа предности: пред сè имаат мала волуменска тежина, тие се многу добри изолатори на топлина, звук и влага, ја имаат потребната јакост и носивост, постојани се и долготрајни, лесно се транспортираат и монтираат, имаат едноставно производство, и се асеизмични и огноотпорни. Заради овие нивни предности, развиеното современо градежништво во светот постепено се пренасочува кон системите на полумонтажни или монтажни начини на градба, особено преку примената на крупнопанелните армирани и носечки елементи од лесни бетони. Панелите од лесни бетони со својата намалена тежина, лесен транспорт и монтирање заедно со останатите предности, императивно го наметнуваат прашањето околу намалувањето на трошоците за градење. Лесните армирано-бетонски панели денес се употребуваат во сите области од современото градежништво, и тоа во високоградбата за станбени, јавни, идустриски и други видови на објекти, во нискоградбата за патишта, мостови, метроа, како и во хидроградбата и во други области. Бетонот изработен од лесни материјали земени од природата е познат уште од старите времиња, односно уште пред да се открие новото врзивно средство цементот. За да го решат горливиот проблем со подемот на светската изградба, како еден повисок степен на интензивниот процес на изградба, експертите започнале да истражуваат, односно да работат на пронаоѓање на таков вид градежен материјал кој ќе го замени денешниот чакал. Тој нов материјал, пред сè, се барало

м-р Стефан КОЦЕВСКИ, дипл.инж.арх.

да биде лесен, но по јакост и форма сличен на чакалот, така што при неговото користење за изработка на носечките армиранобетонски конструкции може да ги замени во позитивна смисла недостатоците на класичниот тежок бетон, а тоа се: неговата голема тежина и неповолната термоизолациска моќ. Таквите лесни материјали (агрегати) се пронајдени, а тоа се: керамзит, вермикулит, аглопорит, котловните згури, котловниот пепел и други.  Повеќекатницата Marina City во Чикаго, САД, од керамзит бетон

31 јануари 2014 ПОРТА

13

13

градежништво Како најзастапен претставник на лесни градежни материјали се смета дека е керамзитот. Светската тенденција му дава предност на керамзитот заради тоа што ги има сите барани позитивни особини, а и геолошки е најзастапен на земјините простори, па оттаму е и најупотребуван во светското градежништво. Денес во светот постојат несомнено голем број на производители на лесни градежни материјали односно лесни бетони, како што постојат и многу голем број на изведувачи на објекти кои ги употребуваат овие лесни бетони. Посебно голема примена на лесни бетони има во САД, Руската Федерација, Германија, потоа Англија, Франција, Австрија, Швајцарија, Данска, Шведска, Норвешка, Белгија, Италија, Канада, Австралија, Јапонија, Унгарија, Бугарија, Србија, Словенија и др. земји. Една од основните особености и предности на лесните градежни материјали (агрегати) е нивната мала волуменска тежина. Волуменската тежина е особина со која се определува категоријата на лесниот агрегат според областа на неговата примена. Волуменската тежина на лесните градежни материјали изнесува од 120 до 1100 кг/м3 за разлика од природниот песок и чакал кај кои волуменската тежина изнесува од 1500 до 2000 кг/м3. Тоа покажува дека лесните градежни материјали во просек се близу половина и повеќе пати полесни од класичните градежни материјали. Исто така, значајно е да се има предвид дека конструкциските лесни бетони, благодарејќи на нивната можност за намалување на димензиите, можат да дадат суштински ефекти, како што се: намалување на тежината на зградата за 20-25%, намалување на транспортно - монтажните трошоци, зголемување на габаритот (висината) на објектот и др.

Керамзит (чакал и песок) од експандирани глини

Јакоста на притисок кај лесните бетони, исто како и волуменската тежина, е показател од основно значење. Јакоста е тесно поврзана со волуменската тежина на материјалот. Во зависност од волуменската тежина и потребната јакост на притисок се применуваат следните лесни бетони во градежништвото: - топлоизолационен лесен бетон со волуменска тежина до 800кг/м3 и јакост на притисок до 5 МРа - топлоизолационо - конструкциски лесен бетон со волуменска тежина од 800-1350 кг/м3 и јакост на притисок од 5-15 МРа и - конструкциски лесен бетон со волуменска тежина до 1900 кг/м3 и јакост на притисок најмалку од 15 МРа.

Марка на лесноагрегатни бетони

Порозноста кај лесните бетони е големина која зависи од празнините помеѓу зрната на агрегатот и од празнината на самите зрна агрегат. Порозноста е пресуден фактор за состав и квалитет на лесниот бетон. Меѓутоа, тука треба да се објасни основното разграничување врз основа на порозноста кај класичниот бетон и лесниот бетон. Кај класичниот бетон по правило се бара минимална порозност на крупниот агрегат заради намалување на растворот во бетонот. Тоа е потполно логично како од економска така и од технолошка гледна точка, затоа што со намалувањето на количината на цементниот малтер на оптимум, респективно, се зголемува јакоста кај бетонот. Минималните барања за топлинска заштита на зградите имаат за цел во просториите за престој (работа, живеење) да се обезбедат задоволителни внатрешни биоклиматски услови, но и да се оневозможи кондензирање на водената пареа. Определувањето на термоизолацискиот квалитет 14

14

ПОРТА

31 јануари 2014

Спортска сала на Универзитет во Моргентаун, Западна Вирџинија, САД, од лесен бетон

градежништво Гугенхајмов музеј во Њујорк - САД, од лесен бетон

на лесниот градежен материјал обично се карактеризира со топлопроводливоста на материјалот (λ) и коефициентот од вкупното поминување на топлината низ конструкцијата (К). Важни фактори кои влијаат на коефициентот на топлопроводливоста кај лесните агрегати се волуменската тежина и порозноста. Најдобра изолација е мирниот воздух во порите на материјалот. Колку повеќе има пори лесниот агрегат, толку е помала неговата волуменска тежина, со тоа и топлопроводливоста. Од тука произлегува дека коефициентот на топлотната проводливост (λ) е поголем, колку што е поголема волуменската тежина на лесниот агрегат и обратно. Кај топлоизолационите лесни бетони коефициентот на топлопроводливост изнесува λ= 0,058-0,29 W/mK. Овие бетони, по правило, не се предвидуваат кај носечките градежни елементи и конструкции заради малата механичка јакост. Кај топлоизолационо-конструкциските лесни бетони коефициентот на топлопроводливост изнесува λ = 0,29-0,70 W/mK. Овој коефициент кореспондира со одредени карактеристики на јакоста кај лесните бетони. При усвојување на составот кај овие бетони се бара оптимално решение добиено во комбинација на овие две карактеристики. Кај конструкциските лесни бетони коефициентот на топлопроводливост изнесува λ = 0,70-1,16 W/mK, но тука главен фактор е јакоста како основен квалитет на лесните бетони.

Коефициент на топлопроводливост λ кај традиционална ѕидарија и класичен бетон

Ако ја споредиме топлоизолациската способност кај лесниот и класичниот (тежок) бетон, можеме да утврдиме предност кај првиот. Заради оваа техничка особина лесните бетони се корисни за употреба при индустриска изработка на ѕидни елементи во вид на еднослојни панели без да се додаваат други изолациони материјали. За разлика од нив, кај класичниот бетон, заради неговите лоши термички особини, потребно е да се обезбеди изолација од додатни изолациони слоеви на други термоизолациони материјали, со што таквиот елемент - панел, станува повеќеслоен. Тоа пак повлекува со себе сложена технолошка изработка на елементите, тежок транспорт и монтажа, зголемена цена на елементот и друго. Втор фактор кој му дава предност на лесниот бетон во однос на класичниот е дифузниот фактор (μ). Тој всушност претставува

степен на навлажнување на материјалот кај елементот заради дифузијата (проодот) на водената пареа, што е многу важно кај повеќеслојните (сендвич) елементи, каков што е случајот кај класичниот бетон. Проодот на водената пареа не е подеднаков во колку елементот е составен од повеќе видови на материјали (каков што е случајот на „сендвич“ панелот од класичен бетон) заради тоа што секој слој од материјалите, во зависност од видот и дебелината на материјалот, дава и одреден отпор на проод на водената пареа. Лесните агрегати со своите мали и густо поврзани пори повеќе ја пропуштаат водената пареа од класичниот материјал. Ова е важно и заради тоа што со задржувањето на водената пареа во елементот од класичен материјал, се намалува неговата топлотна изолациска способност. Со тоа може да дојде и до физичко оштетување на тој елемент. 

Коефициент на топлотна проводливост и факторот на дифузниот отпор кај класичниот бетон и керамзитбетон

31 јануари 2014 ПОРТА

15

15

градежништво Од горната табела ќе видиме дека керамзит-бетонот е за два пати полесен, по тоа проодот на водената пареа низ керамзит-бетонот е за 6 пати поголем (μ=60/10), а коефициентот на топлотната спроводливост (λ=2,04/0,58) е за повеќе од 3,5 пати подобар кај керамзит-бетонот. Тоа зборува дека кај керамзитбетонот термоизолациониот квалитет е за неколку пати подобар од класичниот бетон. Денес, кај објектите се јавува проблемот со бучавоста. Оттаму овој проблем се јавува како многу актуелен при проектирањето. Притоа, неопходно е да се исполнат нормативите за звучната изолација на затворените конструкции, и тоа во прв ред TWA терминал на аеродромот во Њујорк, САД, од лесен бетон

кај меѓусоседските ѕидови и меѓукатните конструкции. Лесните префабрикувани елементи се проектираат како еднослојни (еднородни) панели. Констатирано е дека со додаток од разни еластични материјали (имајќи ги предвид финалните подни еластични слоеви) можат да го надополнат условот за бараната звучна изолација на конструкцијата. Ако кај меѓусоседските и скалични ѕидови поставиме два еднослојни (еден до друг) панели од лесен бетон (меѓупросторот може да биде исполнет и со лесен агрегат во насипена состојба), тогаш ваквата комбинација во потполност може да го замени ѕидот од тула. Купола на Универзитетот во Илиноис, САД, од лесен преднапрегнат бетон

Лесните бетони имаат низок коефициент на топлопроводливост и заради тоа тие се отпорни на оган во однос на класичниот бетон. Границата на температурна примена кај лесните бетони во однос на класичниот бетон е многу голема и таа е и до три пати поголема во однос на класичниот бетон.

Лесниот бетон е за близу половина полесен од класичниот бетон. Овој параметар покажува дека лесните бетони, заради својата мала волуменска тежина, имаат секако многу поголема примена во изградбата на објекти со поголема катност. Дијаграм на односи на моментите од сеизмичките Сили кај класичниот и лесниот бетон

Дијаграм на споредба на сеизмички Сили кај класичниот и лесниот бетон

Во сеизмичките региони, сеизмичката Сила ( ) е во директна зависност од вкупните оптоварувања на објектот. Зградите изведени од лесни бетони имаат далеку помала маса од зградите со класичен бетон. Тоа повлекува и дека сеизмичката Сила е помала (и за 1/3) кај згради од лесен бетон. Во реоните на сеизмички влијанија примената на лесните бетони во градежните конструкции дава сеизмичка сигурност и стабилност, а покрај тоа и значајна рационалност во изградбата. Во одредени услови лесниот бетон како материјал може да биде поскап (кога е агрегатот со дополнителна технолошка доработка) во однос на класичниот бетон. Тоа секако се однесува за реони 16

16

ПОРТА

31 јануари 2014

каде што постои чакал, па истиот е конкурентен. Ова може да важи донекаде ако се земе само за бетонот како материјал, но не и за бетон, за вграден во конструкцијата. Тука секогаш треба да се има предвид дека цената на 1 м3 бетон вграден во конструкцијата зависи од многу фактори, а тоа се: помала количина и тежина на вградениот лесен агрегат, заштедата во арматура, цемент, оплата, скела, изработката (како еднослоен елемент), транспортот, монтирањето, поголемата катност, поволната термичка заштита и најпосле помалата работна рака. Од сите погоре изнесени излагања можеме да констатираме дека предноста е на страната на лесните бетони во однос на класичниот бетон. 

www.kingspan.com

градежништво

Опис на објектот: Трговски центар „УШЧЕ“, Белград, Србија Година на изградба: 2008, Вид на панел,: KS1000 AWP, Бои: Ral9006, Вкупна количина на панели: 16.000 mm2, Градежна намена: супермаркет

www.kingspan.mk

тел: +389 75 80 77 00 ПОРТА 31 јануари 2014

17

17

интервју

ДРАГАН ДИМИТРИЕВСКИ, ГЕИНГ КУК, СКОПЈЕ

Подготвени сме за реална

Професионалното работење, транспарентниот и отворен однос со клиентите, како и системското корпоративно работење, се покажаa како основа за постигнување на нашата визија

К

омпанијата ГЕИНГ КуК неодамана одбележа 20 години од основањето. Токму овој јубилеј беше повод за разговор со управителот и проект менаџерот на компанијата Драган Димитриевски.

Поминаа 20 години од основањето на Вашата компанија. На почетокот влеговте со визија да создадете реномирана компанија и препознатлив бренд. Колку ви се оствари таа визија?

 Изминативе 20 години се залагавме да создадеме компанија која ќе може да нуди комплетни инженеринг услуги, како 18

18

ПОРТА

31 јануари 2014

Дејан БУЃЕВАЦ

во Македонија така и на меѓународниот пазар. Бевме посветени во обезбедување на одржливо работење, континуирано инвестирање во современи технологии и опрема, домашен кадар, квалитетни услови за клиентите и секако, добросостојба и кариерен напредок на нашите вработени. Професионалното работење, транспарентниот и отворен однос со клиентите, како и системското корпоративно работење, се покажаa како основа за постигнување на нашата визија. На наше огромно задоволство, неодамна сево ова го крунисавме со отвoрање на нашиот нов деловен објект на улица „Борис Трајковски“ број 111, во општина Кисела Вода.

Што значеше за Вашата компанија воведувањето на Интегриран менаџмент систем и на други меѓународни стандарди?  Од самото основање на нашата компанија, континуирано се стремевме за усогласеност со домашните и европските стандарди, почитување на меѓународните принципи на работење и спроведување на правилата и најдобрите практики во струката и услугите. Овој наш стремеж го реализиравме преку воведување на Интегриран менаџмент систем на меѓународни стандарди. Уште во 2003 година го имплементиравме стандардот за управување со квалитет ISO 9001, а потоа следеа и сертификациите за

интервју

конкуренција во регионот управување со систем за Животна средина ISO 14001 и Заштита и безбедност при работа OHSAS 18001. Овие алатки за работење ги имплементиравме суштински, а не само формално, со што се зголеми нашата конкурентност и на домашниот и на меѓународниот пазар.

Во 2011 година ја акредитиравте Лабораторијата „ГЕИНГ КуК“ со меѓународниот стандард ISO 17025. Што добивте со оваа лабораторија?

 Со акредитацијата на нашата лабораторија, како и со инвестирање во опрема согласно методите на стандардот ISO 17025, ја реализиравме нашата цел за оформување на модерна и современа Лабораторија за испитувања за геомеханика, животна средина и агрегат, асфалт и бетон, по меѓународни стандарди. Преку овој

процес, оформивме висококвалификуван и обучен кадар, кој ги следи современите технологии на пазарот и обезбедува висококвалитетни и доверливи резултати, со што ја зголемивме нашата конкурентност.

Велат дека кадарот е најскапа инвестиција. Вие со текот на годините постојано кадровски и просторно растевте. Каква е состојбата на тоа поле денес?

 Нашата организациона структура како систем е составена од пет сектори, 17 одделенија и девет служби. Во 1994 година стартувавме со еден вработен, а во 2004 година имавме околу 50 вработени. Денес, вкупниот број на вработени изнесува 220. Во изминативе години во компанијата беа ангажирани преку 800 вработени и надворешни соработници од најразлични области. Следејќи го својот

раст, според бројот на вработени лица и приходите, ГЕИНГ КуК во 2011 година од мало прерасна во средно претпријатие. Инженерскиот кадар е составен од повеќе од 100 инженери, кои ги поседуваат сите потребни лиценци за проектирање, ревизија и надзор над инвестициски градежни проекти во Република Македонија. Компанијата не штеди на едукација на своите кадри и покрај големите ризици на одлив на кадарот од различни причини. Овој ризик е пресметан и се преоценува речиси тековно.

Освен во геотехниката дејствувате и во други области?

 Да, дејствуваме и во следниве области: хидротехника, патишта и железници, енергетика, рударство, животна средина, архитектура и урбанизам и геодезија. 

31 јануари 2014 ПОРТА

19

19

интервју За овие 20 години постоење, кои проекти на кои Вашата компанија работела би ги издвоиле како особено важни или комплексни?

 Портфолиото на Геинг КуК содржи преку 4.600 проекти во изминативе 20 години. Навистина е тешко на кратко да се прикаже ова бидејќи голем дел од овие проекти се мултидисциплинарни и специфични инженерски решенија, а секој наш проект за нас има подеднаков приоритет. Но еве, како поинтересни проекти би ги издвоил геотехничките истражувања за јагленовото наоѓалиште и техничките решенија на главниот транспортен систем во Брод Гнеотино и Суводол; истражувањата за јагленови наоѓалишта во Мариово и Неготино; регулација на реките Темница, Студенчица и Голема Река; проектите за мали хидроелектрани на реките Бистрица, Јањина и Љута во Р. Српска и БиХ; подобрување на хидролошкиот режим на р. Вардар; ревитализација на шесте најголеми хидроцентрали во Р.М. (ХЕЦ Вруток, ХЕЦ Равен, ХЕЦ Врбен, ХЕЦ Шпилје, ХЕЦ Глобочица и ХЕЦ Тиквеш); консултантски услуги за: ветерен парк „Богданци“, водоводна и канализациона програма за Македонија (80 општини) и водоснабдување и одведување на отпадни води во општините во Р.М.; проектна документација за регионален пат К-1 Р-103- врска на регионален пат Р-303 со населбата Сончев град; надзор над локални и регионални патишта во Р.М.; физибилити студија и технички решенија за рехабилитација на депонијата „Дрисла“; студија за оцена на влијанија на животната средина и социјални аспекти на ХЕ Бошков Мост итн. Подетално нашето портфолио на проекти е издвоено на нашата веб страница www.geing. com.mk, па ги поканувам читателите на „Порта 3“ кои се заинтересирани да ја погледнат нашата референца.

Работите со „Фихтнер ГмбХ“ на ветерниот парк „Богданци“, пионерски проект во Република Македонија кој се очекува да заврши за неколку месеци и да ја даде првата ветерна енергија во земјава. Какво искуство е тоа за ГЕИНГ?

 Во овој проект влеговме со голем ентузијазам, пред сè поради тоа што ја имавме честа како македонска компанија да дадеме придонес за овој капитален објект за Р.М., прв од ваков вид во земјата. Преку соработката со нашиот германски партнер, како и професионалниот пристап на сите учесници во проектот, тој се покажа како одлична можност за јакнење на нашиот проект менаџмент систем и создавање на квалификуван домашен кадар во областа на консалтингот.

Како дел од конзорциум работите на проект, вреден околу 50 милиони евра, за решавање на прашањата за снабдување со вода и одведување на отпадните води во општините низ Македонија. Кои се очекувањата од проектот?

 Проектот се однесува на изработка на приоритетни проекти за водоснабдување и одведување на отпадни води на територијата на Р.М., чија цел е подобрување на јавното здравје и животната средина. Проектите се лоцирани на територијата на сите 80 општини во земјата. Проектната програма опфаќа образложување на потребни технички документи (студии и/или проекти); рехабилитација, подобрување и изградба на: инфраструктура за водни ресурси, системи за водоснабдување, фабрики за вода за пиење, колекторски систем за отпадни води и предтретман на отпадна вода; мерки за енергетска ефикасност и заштеда на вода и мониторинг и техничка асистенција. Реализацијата на проектите е предвидено да се одвива во периодот од 14 јули 2010 до 31 март 2016 година.

20

20

ПОРТА

31 јануари 2014

интервју Кои се можностите на македонските фирми од типот на ГЕИНГ за настап на пазари надвор од Македонија? Какви се Вашите искуства?

 Во досегашните наши искуства имаме соработувано со многу наши фирми кои благодарение на неколку капитални меѓународни проекти во Р.М. напредуваа многу во последнава деценија. Проектите од областа на геотехниката, енергетиката, рударството, патната инфраструктура и животната средина, кои беа позначајни во овој период, значително придонесоа за јакнење на домашниот инженерски капацитет. Со тоа добивме препознатливи домашни брендови, кои веќе можат да се пофалат со референци компетентни за учество во најголемите и најкомплексни инженерски проблематики во регионот. Нашата компанија и уште неколку слични компании веќе се присутни на тековни проекти во БиХ, Црна Гора, Косово и Албанија.

ГЕИНГ е синоним за геотехника во Македонија. Како гледате на развојот на оваа област во државата и можноста за кариерен напредок на млади кадри во неа?

 Геотехниката е една комплексна и мултидисциплинарна област која е составена од повеќе фази. Како пример, еден комплексен геотехнички проект содржи: лабораториски анализи, теренски истражувања, геомеханички елаборати, геотехничко проектирање и изведба на геотехнички конструкции (бунари, потпорни ѕидови, темели, итн.). Покрај геотехничките експерти, во овие проекти најчесто учествуваат кадри и од областа на геологија, геодезија, хидротехника, патишта и железници, конструктивно инженерство, архитектура и животна средина. Голем чекор за оваа гранка претставуваше отворањето на геотехничката насока на Градежниот факултет во Скопје, која заедно со искуството во практика на нашите компании создаваат одлични услови за кариерен напредок на младите инженери. Во нашата компанија веќе работат над 10 дипломирани инженери по геотехника, а по наши сознанија во моментот нема невработени инженери по геотехника.

Компанијата има импресивна листа на соработка со реномирани странски компании. Може ли една македонска фирма како ГЕИНГ да се споредува со нив?

 Она што претходно го споменав за македонските компании се однесува и на ГЕИНГ КуК. Во минатото беше карактеристично поголемите меѓународни проекти да бидат водени од странски компании, зад кои нашите фирми не заостануваа кадровски, но поради помалото портфолио беа најчесто во улога на локални партнери и поддоговарачи. Низ годините што поминаа нашите кадри учеа интензивно од реномираните странски компании со кои соработувавме и сметаме дека веќе се созреани условите за порамноправна борба и застапеност при работа на големи проекти, а тоа и го докажуваме низ секојдневната работа на сè поголем број проекти. Македонија е мал пазар и нашите амбиции не се да се бориме на меѓународниот пазар со големите германски, француски, англиски и други компании, меѓутоа за проектите во нашата земја и поблискиот регион веќе сме подготвени за реални борби и успеси.  31 јануари 2014 ПОРТА

21

21

архитектура

Белград на вода остварлива утопија или ...? Времето ќе покаже дали „Белград на вода“ е уште една од многуте белграски приказни кои ќе се прераскажуваат или во 2017 година ќе имаме еден нов дел на градот, кој засекогаш ќе ја промени сликата на Белград м-р Ѓорѓе ЈОКИЌ, дипл.инж.арх. (СРБИЈА)

В

о средината на јануари Белград го посети голема делегација од Соединетите Арапски Емирати. Од аеродромот „Никола Тесла“ делегацијата директно се упати во седиштето на Владата на Србија, старо здание од чии прозорци се гледа урнатата зграда на Генералштабот. Соработката на Србија и САЕ стана многу интензивна последната година. Основано е ново претпријатие за авиосообраќај ЕрСрбија, најавени се инвестиции во индустријата, земјоделството, градежниот сектор, па дури и шеикот Мухамед бин Зајед Ал Нахјан го посетил ФК Црвена Ѕвезда, и се зборуваше дека е подготвен да вложи пари во ослабениот фудбалски гигант. Тој покажал заинтересираност да го откупи урнатото здание на Генералштабот и тука да изгради хотел. После неколку месеци, истата

22

22

ПОРТА

31 јануари 2014

идеја ја добил и Доналд Трамп, кој имал многу срдечни разговори со претседателот на српската влада. Засега урнатините сè уште постојат, иако се започнати одредени работи за нивно отстранување. Не се знае правата причина бидејќи официјално сè уште никој не го купил тој простор. Делегацијата ја предводеше Мухамед ал Абар, директор на компанијата „Емар Пропертиз“ (Emaar Properties), кој во Белград допатува за да го претстави проектот „Белград на вода“ пред потпретседателот на владата на Србија Александар Вучиќ. Проектот опфаќа простор од приближно 90 хектари покрај самиот брег на реката Сава во централниот дел на градот. Моментално на тоа место се наоѓаат железничката и автобуската станица и огромниот простор што го заземаат колосеците. Благо речено, тој простор помеѓу реката и стариот дел на градот претставува срам за главниот

град на Србија. Секако, идејата за „спуштање на Белград на река“ не е нова ниту револуционерна. Главниот проблем претставува изместувањето на железничката станица на друга локација, што Белград го сфати и од таа причина почна да се гради нова железничка на друга локација. Пред повеќе од 40 години. Денес тоа е станицата „Белград центар“, полуфункционална транзитна точка низ која поминуваат исклучиво возови на градската железница, лошата варијанта на никогаш неизграденото белградско метро. Според владата на Србија, покрај идејниот урбанистички проект кој го донела инвестиционата компанија од САЕ, постои добра волја таа компанија да вложи пари за средување и изградба на тој простор. Се работи за инвестиција од 3,1 милијарди долари. Предвидена е изградба на 1,5 милиони квадратни простор, а работата би требало да ја извршуваат

архитектура дури 200.000 луѓе, сè тоа во рок од шест години. Покрај станбени згради, се предвидува изградба на деловен простор, зграда на опера, вештачко острово, канали, ексклузивни хотели, пешачки мост, шопинг центар, простор за спорт и рекреација како и мини-марина и комерцијални содржини. На сето ова треба да се додадат голем број зелени површини, што секогаш се прави за вакви проекти. Значајни објекти се зградата на Геозавод, Главната железничка станица, хотелот „Бристол“ и станицата за локомотиви. И покрај сè, на брегот треба да никне и облакодер од 180 метри, кој би бил најголемиот објект во Белград, ако не се смета висината на пилонот на новиот мост. Математиката на цела инвестиција изгледа јасно, Србија дава земјиште и дозвола а инвеститорот пари и купувачи. Треба да се спомене дека на изградбата ќе биде ангажирана домашна градежна оператива, па со самото тоа ќе се раздвижи и градежниот сектор во Србија, кој беше многу погоден од кризата. Сериозноста на целата приказна се состои во фактот што инвестиционата компанија „Емар“ е заслужна за изградбата на „Буџ Калифа“, најголемата зграда на светот и на шопинг центарот „Дубаи“, најголемиот трговски центар, како и најголемата фонтана на светот. Сето тоа звучи прекрасно, рок на изградба од шест години а почетокот на изместување на железничката станица е најавен за септември, но се поставува прашањето дали сето тоа му е потребно на Белград? Главниот град на Србија денес има којзнае колку илјади квадрати деловен простор, новоизграден и празен, којзнае колку квадрати станбен простор кој нема кој да го купи, покрај пригушениот градежен сектор, што се гледа низ општата состојба во компаниите што се занимаваат со тоа, прометот на недвижностите опадна, цените на просторот драстично опаднаа, а стандардот е мошне низок. Покрај естетските причини, постои ли рационална причина некој да вложи толку пари во Белград? Проектот „Белград на вода“ би бил голем залак и за многу поголеми градови во Европа, каде економијата е во многу подобра состојба отколку во Србија. Сепак, овој проект може да биде добра причина за да се укине бесмислената студија за изградба на високи објекти во Белград, што е на Сила. Според тој документ, можно е да се градат објекти до 50,100 и 150 метри висина само во одредени зони на градот, што, според зборовите на многу инвеститори, ја оневозможи изградбата на одреден број такви објекти последните десетина години. Причината за постоење  31 јануари 2014 ПОРТА

23

23

архитектура на оваа студија се врзува за „зачувување на поглед на градот“, па на пример на просторот на идниот „Белград на вода“ невозможно е да се гради над 50 метри. Друг битен елемент е и фактот што обичен човек не мора ни да разбере зошто некој би градел стотина илјади квадрати иако му изгледа дека за тоа нема потреба. Компанијата „Емар“, веројатно подобро ги разбира економските прилики и иднината на градежниот сектор од просечниот граѓанин, штом е подготвена да вложи свои пари и нешто што во овој момент изгледа неисплатливо. Покрај ова, една од причините зошто постои голема скепса околу целата оваа приказна за ваков грандиозен проект е и искуството. Белград ја започна но никогаш не ја заврши изградбата на метрото, главната железничка станица се гради речиси пола век, приказната за Белград на вода се спомнуваше барем еднаш во десет години последниов пола век, а Нов Белград како најголем градежен потфат е само делумно завршен проект. Од најновите проекти Белград не ја доби највисоката кула „Бесикс“, хотелот „Југославија“ не е реновиран, веројатно нема да се гради „Облак“ на јапонскиот архитект Соу Фуџимото на реката Сава, Белград на Дунав за кого проектот го направи Даниел Либескинд исто така нема да се гради, проектот „Беко“ на Заха Хадид сè уште мирува, а ние не успеавме да го реконструираме зданието на Народниот музеј ниту пак зградата на Музејот на современа уметност. Постои анегдота која вели дека Белград е метропола затоа што има метро изградено до половина метар. Времето ќе покаже дали „Белград на вода“ е уште една од многуте белграски приказни кои ќе се прераскажуваат или во 2017 година ќе имаме еден нов дел на градот, кој засекогаш ќе ја промени сликата на Белград.  24

24

ПОРТА

31 јануари 2014

инфо

31 јануари 2014 ПОРТА

25

25

архитектура

ЛАИМБАХ, ЦИРИХ, ШВАЈЦАРИЈА

Предградие како приспособлив и хуман начин на живеење

Лајмбах

Александар ПЕТРОВ, дипл.инж.арх. (Италија)

26

26

ПОРТА

31 јануари 2014

О

на што отсекогаш пленувало во швајцарската архитектура e нејзината прецизност, едноставност, удобност и високи стандарди при изведбата, односно се внимава на секој детаљ. Во оваа земја се добива впечаток дека градежниот процес е општа култура (инаку како би можело да се протолкува толкаво изобилство на квалитетен изграден и урбан простор?). Верувам дека за тоа не се доволни само зададените општински стандарди и дека е потребна сеопшта граѓанска свест за да се постигне таков реален процес и значаен резултат во целост. Впрочем, во оваа земја нема потреба да се талка по успешни архитектонски остварувања потпишани од познати имиња. Тие се наоѓаат насекаде. Кога ќе се заобиколат градовите како Базел, Тун, Лугано, Цирих, тоа се потврдува и конкретно. Тие како градски средини се доста артикулирани и претставуваат компактни структури испреплетени со најразлични модерни и историски објекти. Но, она што е можеби највпечатливо е конзистентноста во нивниот развој, по нивните рабови, или оние места кои честопати ги препознаваме како периферии или како предградија. Овие странични населби, карактеристични за современите општества, преку нивниот развој антрополошки ни го доловуваат начинот на урбаното созревање. Секако, тие се различни и по начинот на развој и насоките по кои се развиваат, како што се на пример екстремните фавели во Латинска Америка или критичниот слам во 

архитектура Станбен комплекс „Бела виста

Силдваjдштрасе

31 јануари 2014 ПОРТА

27

27

архитектура англосаксонските градови. Но, овој тип на швајцарската субурбаност е најхуман и најприфатлив, заради неговата питомост, складност и пропорционална приспособливост, во сооднос пред сè со природната околина (за разлика од двата горенаведени примери). Тие се оригинални примероци кои можеме да ги изучуваме како ретки но успешни населби. Во потполност се адаптирани со природата (околните планински шуми и зелени површини), селата, населбите и градските јадра. На некој начин, земјиштето се конзумира рационално и на најдобар можен начин, иако и тоа е дел од високото либерално и потрошувачко општество. Лајмбах е еден од многуте тамошни примери на разретчената швајцарска периферија. Претставува периметрална населба, која се наоѓа на јужниот дел од Цирих и се протега во областа 2. Достигнува густина од 1.733 жители на км2. Тоа е висок статистички параметар за површина која се протега на само 2,9 км2 и затоа го прави интересен за анализа, бидејќи неговата пренаселеност речиси и не се чувствува. Поглед од солитерот

28

28

ПОРТА

31 јануари 2014

Овој циришки сателит е полн со чист воздух и доминантна природа. Се протега по течението на реката Зил и под падините на шумата Ентлисберг. Имено, Лаjмбах датира од 1895 година и станува дел од Цирих како што градот расте и се шири. Станувајќи дел од надојденото урбано ткиво низ годините, Лаимбах се стреми кон урбанизација. Таа станува етичко и оригинално решение. Индустријализацијата е сведена на минимум, а се произведува хартија и керамика. Бројот на населението значително се зголемува. Перфектниот градски превоз овозможува функционален начин на егзистирање. Притоа е формирано и сопствено урбано јадро со сите современи стандарди. Во таквата урбана поставеност меѓу постоечката архитектура и природа ниеден сегмент не е доведен во конфликт. Таа дополнително се интегрира и е во служба на маалскиот живот. Во подножјето на планината се зачувани сите постоечки фарми и типичниот селски амбиент сосе живината. Едноставно, некогашното село беспрекорно коегзистира и во новосоздадената урбана целина.

Во близината се поставени и архитектонски структури, каде што може да се ужива во слободното време, пиејќи еколошко чисто млеко и најразновидни млечни производи произведени на самото место. Шумата се користи за спортување и практикување на разновидни алтернативни спортови. Реката Зил ја разбива тишината со целокупната фауна. Централното јадро на ова предградие се развива во 60-тите години на минатиот век, се појавуваат првите типови куќи во низа и блоковски згради, а во 70-тите години се градат и неколку солитери. Иако со таквата поставеност битно се менува идентитетот на предградието, Лајмбах неприкосновено и идилично функционира. Погледот од внатрешноста на солитерите кон околината е елемент кој овозможува да се медитира и ужива, додека пак покрај падините се протега чудна визија на еден надреален и едноставен модернизам, кој се преплетува со небеската линија на солитерите заробени од околниот алпски пејзаж. За просторниот развој е задолжена кооперативата „Цурлинден“, која го

архитектура

креира развојот на ова предградие во секоја фаза, преку архитектонските конкурси, па сè до нивната реализација. Оваа кооператива се залага и за концептот на мобилност и намалување на паркинг местата. Во нејзина надлежност се и комплексот „Зилбоден“ (200 станови и деловен простор) и два станбени објекти од по 116 станови, наречени „виставерде“ (зелен поглед). Овој масивен станбен комплекс, многу убаво се протега и вклопува во самиот простор. Интересно е поставен, закривен во двата правци, и ја разбива ригидната поставеност која произлегува од околните градби. Добиен е извонреден пресек со чисти пропорции и одлична организација на становите. Значајни се огромните прозорци и тераси, генерално како стандард и за останатите градби, заедничките простории за социјализација на отворено, а притоа топографијата е неоштетена и максимално зачувана (потпорни ѕидови речиси и да не постојат, иако нагибите се релативно високи). Кооперативата „Цурлинден“ ги има преиначено и постоечките солитери со енергетско ефикасни панели долж површината на фасадите. Во предградието преовладува мирна атмосфера, нема голема раздвиженост по улиците, но се забележуваат доста млади луѓе. Владее привид на комотно живеење и би било мошне интересно литературно да се долови овдешното урбано секојдневно функционирање.  31 јануари 2014 ПОРТА

29

29

архитектура

НОВОТО ЧУДО НА СВЕТСКИОТ ТУРИЗАМ ДОАЃА ОД ХРВАТСКА

Футуристички пловечки центар Pinna Nobilis

Е

ден од најамбициозните проекти во Хрватска, а можеби и во светот, овие денови ја заинтригира хрватската јавност. Пловечкиот конгресен центар наречен "Pinna

30

30

ПОРТА

31 јануари 2014

Nobilis" (Периска) e прв од ваков вид во светот, а зад него стои конзорциум кој го сочинуваат господин Давор Штерн како основач на идејата за „пловечки конгресен центар“, господин Анте Злоиќ - проектант на Периска и автор на функционалниот

концепт, и Бродарски институт Загреб каде се разработуваат пловните и погонските сегменти на проектот.

Pinna Nobilis е замислен како најлуксузен пловечки објект кој станува екстензија на градот во кој е сместено

архитектура матичното пристаниште. Заради подвижниот кров може да се ужива во сите содржини без разлика на надворешните временски услови. Првенствената намена на објектот е за конгресен туризам, кој во овој случај е подигнат на еден сосема нов начин. Учесниците имаат на рсполагање: преведувачки центар, медиски центар, одвоени сали за состаноци, разглас, и други современи технички помагала потребни за одржување на конгреси.

Pinna Nobilis е опремен со една голема поливалентна сала која може да прими до 4.200 учесници, а која може за само неколку часови да се транформира во повеќе мали сали, потоа со голема „арена“ конгресна сала, спотрска сала, забавен центар, кино центар, концертна сала и повеќе од 20 помали сали и канцеларии (за осум до 200 учесници). Освен конгреси, во план е и одржување на фестивали, екслузивни концерти и модерни настани. Дури 4.500 квадратни метри се резервирани за продажни простори на најголемите имиња од светската модерна сцена, а во план се ревии и презентации на нови колекции. Објектот може да се пофали со многу забавни и гастрономски капацитети во кои се вклучени врвни ресторани, дневни барови, ноќни клубови и казино. Гостите ќе имаат на располагање wellness центар и базени со фитнес програма. Според зборовите на проектантите, целна група се корпоративни деловни гости, индивидуални деловни гости, влади, државни агенции, регионални и глобални агенции, мултинационални компании, музички, театарски, модни и спортски спектакли.

31 јануари 2014 ПОРТА

31

31

архитектура

ИСПОРАЧУВАМЕ КОМПЛЕТНИ ИНЖЕНЕРСКИ РЕШЕНИЈА ВО 10 ОБЛАСТИ ЗА 60+ ЕКСПЕРТИЗИ

Адреса ул. Борис Трајковски 111 1000 Скопје, Македонија Тел/Факс: +389 (0)2 3109 795

32

32

ПОРТА

31 јануари 2014

Email: info@geing.com.mk ONLINE: www.GEING.com.mk Контактирајте нè. Веруваме дека ќе ги надминеме Вашите очекувања.

МЕЃУПРОСТОРНА ЕНКЛАВА НА БРИТАНСКОТО STUDIO WEAVE

архитектура

Добре дојдовте во Фабриката за приспивни песни!

Б

ританското студиото за архитектонска практика наречено Студио за ткаење (Studio Weave) неодамна трансформира меѓупросторна енклава меѓу зградите во Лондон, нарекувајќи ја „Фабрика за приспивни песни“ – скриен свет создаден за детската болница Great Ormond Street Pediatric Hospital и нејзините млади пациенти. Овој порано непријатен простор стана тајна локација од нечии соништа, и тој не може да се види однадвор, туку само од внатрешноста на болницата. Во него се создаваат звуци кои не

Непријатен простор меѓу зградите во Лондон стана тајна локација од нечии соништа, кој не може да се види однадвор, туку само од внатрешноста на детската болница Great Ангел СИТНОВСКИ, дипл.инж.арх.

Ormond Street Pediatric можат да се слушнат со голо уво освен Hospital - скриен свет со подесување на посебна радио фреквенција, која се пренесува преку создаден за нејзините специјални цевки за слушање. млади пациенти. Во него Проектот е интегриран во мултифазен развоен план за овој дел на Лондон. се создаваат звуци кои Големите прозорци од болницата гледаат не можат да се слушнат директно во остарената фасада од тула на една зграда направена во 1930 година. со голо уво освен со На некои места прозорците од болницата се оддалечени само еден метар од подесување на посебна соседната фасада. Предлогот бил да се радио фреквенција, која се оплемени погледот кон соседната зграда со мистериозни цевки и разни додатоци; пренесува преку специјални цилиндри, конуси, стилизирани растенија цевки за слушање. од метал и слично. Да се создаде една  31 јануари 2014 ПОРТА

33

33

архитектура

убава и смирувачка средина во која младите пациенти би се опоравиле побргу. Студиото за ткаење се обиде да ја редизајнира фасадата на старата зграда со најдобрата верзија која можеле да ја обмислат, преку креирање на нешто уникатно и специфично за местото. Нивниот нов „фантастичен пејзаж“ се протега десет ката во височина и 32 метри во широчина, обидувајќи се да ја поттикне имагинацијата на секого, од малите пациенти и нивните родители до болничкиот персонал, наведувајќи ги љубопитно да ѕиркаат наоколу. Естетски, Фабриката за приспивни песни е смеса на возбудливи и романтични погледи кон големата вештина, убавина и комплексност на музичките инструменти, тврдат од Студиото за ткаење. Таа се состои од два комлементарни елементи; физичката фабрика во која се одвива процесот за создавање на звуците за приспивните песни, и системот преку кој овие звуци се пренесуваат. Композитор и изведувач на звукот е Џесика Кари (Jessica Curry), која има компонирано сосема нови приспивни песни за овој проект. Децата овие песни можат да ги слушнат преку цевките што одат до специјално дизајнирани матарки или преку звучниците што ги пренесуваат песните од специјалната радио станица. Од Студиото биле свесни дека просторот помеѓу двете згради бил многу тесен, и секој обид поинаку да го средите би резултирал со намалување на просторот како и на приемот на дневната светлина, внатре во болничките соби. Дизајнерите од Студиото се надеваат дека со овој проект ќе ги 34

34

ПОРТА

31 јануари 2014

архитектура инспирираат на разновидни начини децата за ангажмани како во нивните детски цртежи, така и во создавање на некои нови игри во иднина. Проектот зборува и ги придобива децата и возрасните, раскажува приказни кои се поклопуваат со нивните очекувања и погледи на светот. Кога ќе се направи проект кој има своја приказна, тој нè тера приказната да ја повторуваме, па макар и во мислите. „Ние сме многу горди на нашата Фабрика за приспивни песни и на величенствените приспивни песни кои се направени за сонувачите во болницата и пошироко. Се надеваме дека ќе уживате во вашата посета и дека нема да заборавите да ги искористите предностите на бесплатната дремка на крајот од посетата“, велат осмислувачите на овој интересен проект. А членовите на рок-групата „Аеросмит“ пееја во својата стара песна Dream on: Сонувај, сонувај, сонувај сè додека сонот не ти се оствари. Сништата понекогаш се остваруваат и затоа е добро да се има свој сон. Добро е кога некој ќе те натера да сонуваш убави нешта со своите приспивни песни и приказни! 

ПАРКИНГ СИСТЕМИ адреса: ул. Никола Карев бр. 20, 1000 Скопје, п. фах: 356 тел./факс: +389 2 2465 467 e-mail: izgradba@gmail.com www.parkingsistemi.com.mk www.facebook.com/izgradba 31 јануари 2014 ПОРТА

35

35

експерт

СТО ИЛЈАДИ ПОТПИСИ ЗА СРЕЌНА НОВА „АРХИТЕКТОНСКА“ ГОДИНА Според британскиот Закон за архитектите од 1997 година, заштитена е само титулата „архитект“ но не и функцијата. Така, лицето чиешто име не се наоѓа во Регистерот на архитекти не може себеси да се нарекува архитект, но истовремено нема ограничувања за тоа кој сè може да сработи проект и да поднесе барање за издавање на урбанистичка или градежна дозвола.

П

ериодот од крајот на годината што замина до почетокот на новата година, речиси секогаш е проследен со сумирање на резултатите од изминатата и формулирање на погледите за она што, веројатно, ќе донесе новата година. Така, за британските архитекти крајот на изминатата година беше одбележан со добри и не толку добри вести. Имено, Кралскиот институт на британските архитекти (RIBA) редовно ги следи трендовите во струката преку Индексот на идниот тренд за работа (Future Trend Workload Index) и Индексот на идниот тренд за вработеност (Future Trend Staffing Index), при што првиот индекс мери колку архитектонските бироа сметаат дека нивниот обем на работа ќе се зголеми или намали во наредниот период, додека вториот го мери нивото на сигурност дека архитектонското биро ќе биде во состојба да го одржи постоечкото ниво на вработени во бирото. Последниот извештај за трендовите во струката за месец ноември укажува дека балансот на бироа кои сметаат дека нивниот обем на работа ќе се зголеми во наредниот

36

36

ПОРТА

31 јануари 2014

д-р Владимир Б. ЛАДИНСКИ, дипл.инж.арх. (Велика Британија)

период паднал од +35 на +31 во споредба со претходниот месец. И покрај ова, фактот што ноемврискиот резултат е вториот највисок во текот на годината, и воопшто од почетокот на мерењето на овој индекс, укажува на позитивно чувство во рамките на професијата за обемот на работа во наредниот период. Преку истражувањето било утврдено намалување на обемот на работа во секторот за приватно домување од +34 на +29, немање на промени во комерцијалниот (+18) и јавниот (+3) сектор, како и благо зголемување во рамките на секторот за (локални) заедници до +7. Во однос на вработеноста, индексот укажува на благо намалување на сигурноста во однос на одржливоста на нивото на вработени од +14 во октомври на +11 во ноември, при што сите категории на бироа очекуваат бројот на вработени во наредниот период да се зголеми. Сумирајќи ги резултатите од извештајот, Едријан Добсон (Adrian Dobson), директор за практика при RIBA, истакнал дека архитектите и понатаму примаат зголемен број на барања за информации и понуди за работа, коишто резултираат во скромно зголемување на

обемот на работа, но притоа конкуренцијата по однос на цената на проектантските услуги останува исклучително голема со многу малку укажувања за пазарни притисоци за зголемување на цената на проектантските услуги. Се разбира, ваквите резултати од истражувањето укажуваат дека во британските архитектонски бироа на крајот на изминатата година преовладува релативно позитивно чувство за идниот обем на работа, но и за можноста не само да се одржи постојното ниво на вработени туку и дека се очекува нивно зголемување во иднина. Ова е добро претскажување за архитектите во земјата, особено ако се земе предвид дека само во март 2013 година неделното списание „Билдинг дизајн“ (Building Design) најави дека една петина од британските архитекти е невработена, и дека една третина од невработените архитекти ја има изгубено својата работа во текот на последните шест месеци. За жал, големата конкуренција на пазарот за архитектонски услуги ги одржува цените на доста ниско ниво кое не е без последици за архитектите. Иако според Заводот за национална статистика (The Office for

експерт National Statistics), просечниот архитект во земјата има за околу 66 проценти поголема годишна плата од просечната, според резултатите на неодамнешна анкета спроведена од страна на британското списание Аrchitects Јournal - AJ, половина од квалификуваните архитекти во земјата примаат плата која е само до 21 проценти поголема од просечната плата во земјата, а дел од архитектите заработуваат само 57 проценти од просечната плата, што е само 14 проценти поголема од минималната плата. Истовремено, за главниот извршител на RIBA се споменува дека има дури 5,7 пати поголема плата од просечната плата во земјата. Дополнително, анализата на резултатите од пет годишни анкети за примањата на архитектите на Бирото за надомест за услуги (The Fees Bureau) и од 16 квартални анкети за работната Сила на Заводот за национална статистика, укажуваат дека просечниот архитект во Обединетото Кралство работи 9,24 часа прекувремено секоја недела, при што дури 77 проценти од овие прекувремени часови се без надомест (било паричен или во слободно време), што е еквивалентно на 15 проценти неплатена работа од страна на архитектите. Ситуацијата за оние што сакаат да станат архитекти е уште посложена со оглед на драстичното зголемување на школарината за студирање на државните универзитети во земјата. Така, според најновите проценки на Постојаната конференција на раководителите на архитектонските факултети (Standing Conference of Heads of Schools of Architecture - SCHOSA),

просечниот студент по архитектура кога ќе се квалификува по минимум седум години студии и стручна практика (три години бечелорски студии + една година практика + две години магистерски студии + една година практика и положен стручен испит) ќе биде задолжен до ниво на 2,9 просечни годишни плати во земјата, додека за време на својата стручна практика, според препораките на RIBA, би требалo да има годишни примања не помали од 63 проценти од просечната годишна плата во земјата. Сложеноста на состојбата во архитектонската струка не е ограничена само на Обединетото Кралство, туку и во рамките на Европската Унија и пошироко. Така, во обид да добие подобра претстава за последиците од сегашната економска и финансиска криза врз архитектонската струка во Европа, Советот на архитектите на Европа (The Architects Council of Europe - ACE) неодамна изготви анкетен прашалник (aceques.produweb.be) преку кој архитектите можат да ги искажат своите видувања за економските трендови што влијаат врз архитектонската струка. Веројатно како дополнителен показател за сложеноста на работите во британската архитектонска струка говори и неодамнешната иницијатива на Колин Џ. Доиг (Colin J. Doig), претседател на шкотскиот Институт на архитектите од Данди (Dundee Institute of Architects - DIA), еден од најстарите британски институти на архитектите основан во 1884 година, кој годинава го слави својот јубилеј од 130 години постоење. Тој има иницирано официјална електронска петиција (epetitions.

Плата на главен извршител на Кралскиот институт на британски архитекти Плата на британскиот премиер Просечна плата на цивилен пилот Просечна плата на член на парламентот Просечна плата на машиновозач на возови Просечна плата на електро инженер Просечна плата на архитект Просечна плата на полицаец Минимален стандард на примања на смејство со два родители и со две деца Просечна плата на учител Максимална плата за половина од квалификуваните архитекти во земјата Просечна плата во земјата Минимален стандард на примања за самохран родител со едно дете Препорачана минимална плата за бечелор или магистер по архитектура на … Минимален стандард на примања на едно лице Минимална плата на архитект Национална минимална плата Минимален стандард на примања на брачен пар пензионери Максимална полна државна пензија 0

direct.gov.uk/petitions/57096) со која се бара да се направи измена и дополнување на Законот за архитектите од 1997 година. Според овој закон, во Британија е заштитена само титулата „архитект“ но не и функцијата. Така, лицето чиешто име не се наоѓа во Регистерот на архитекти не може да се нарекува себеси архитект, но истовремено нема ограничувања за тоа кој сè може да сработи проект, да поднесе барање за издавање на урбанистичка или градежна дозвола и слично. Така, се случува лица кои се нарекуваат себеси „архитектонски проектанти“ или слично да работат на проекти без соодветно да бидат контролирани од страна на организација задолжена за регулирање на струката и заштита на потрошувачите. Преку петицијата на Колин Џ. Доиг се бара заштита на титулата, односно покрај зборот „архитект“ да го опфати и зборот „архитектонски“. За реализацијата на овој потфат, потребно е да се соберат најмалку 100 илјади потписи на електронската петиција за да може да се покрене постапка за измена и дополнување на законот, што ќе биде исклучително тешко со оглед на тоа што во целата земја има само околу 30 илјади архитекти. Можеби позитивниот исход на петицијата и 100-те илјади потписи ќе им донесат среќни идни нови „архитектонски“ години на припадниците на оваа струка. Евентуалниот позитивен исход би требало да може барем делумно да ја подобри ситуацијата во струката, но сепак останува прашањето дали неплатената прекувремена работа укажува дека архитектонската практика е несоодветен деловен модел.

574 536 296 251

172 168 166 148 139 123 121 100 90 63 62 57 50 45 22 100

200

300

400

500

600

700

Приближен индекс на годишни британски просечни примања и потребен минимален стандард 31 јануари 2014 ПОРТА

37

37

2,3

плочи, 25 kg Thermokleber

Потрошувачка: 5 kg/m

2

Малтер за лепење стиропор (EPS) Putzgrund Fassade плочи, 25 kg

Kati

Подлога пред нанесување на Потрошувачка: 5 kg/m завршни фасадни малтери, 20 kg архитектура 2

25 лтер, kg 25 kgПотрошувачка: KlebeSpachtel

0,3 – 0,5 kg/m2

Малтер за лепење на стиропор (EPS)

Styrokleber армирање и глетување, 25 kg агребана а структура структура Малтер за лепење на стиропорни (EPS) Потрошувачка: плочи, 25 kg лепење: ca. 5 kg/m mm3 mm 3за mm Mosaic за армирање: ca. 6 kg/m 4 3,0 3,0 Малтер за цокле, 25 kg 2

Потрошувачка: 5 kg/m

2

2

Потрошувачка: 0,3 – 0,5 kg/m2 Малтер за лепење на стиропор (EPS) армирање и глетување, 25 kg Потрошувачка: за лепење: ca. 5 kg/m2 армирање и за армирање: ca. 6 kg/m2

3,0

Малтер Малтер заза лепење лепење нана стиропор стиропор (EPS) (EPS) армирање армирање и глетување, и глетување, 2525 kgkg

Putzgrund Putzgrund Fassade Fassade

Addi

Подлога Подлога пред пред нанесување нанесување нана завршни завршни фасадни фасадни малтери, малтери, 2020 kgkg

Потрошувачка: Потрошувачка: Акрилен фасаден малтер, 25 kg 2 2 за за лепење: лепење: ca.ca.

5 kg/m 5 kg/m Силикатен фасаден малтер, 25 kg 2 2 за за армирање: армирање: ca. ca.

6 kg/m 6 kg/m Измазнета структура Загребана структура 1,5 mm 2 mm 3 mm 2 mm 3 mm Измазнета структура Загребана структура 2,3 2,7 3,6 2,4 3,0

2 2 Потрошувачка: Потрошувачка: 0,30,3 – 0,5 – 0,5 kg/m kg/m

1,5 mm 2 mm 3 mm 2 mm 3 mm 2,3 2,7Conni 3,6 2,4 3,0 Фасаден систем со плочи од Силиконски фасаден малтер, 25 kg KlebeSpachtel KlebeSpachtel M M стиропор (EPS)

Mosaic Mosaic

Малтер Малтер заза цокле, цокле, 2525 kg Фасаден систем соkgплочи од Потрошувачка: Потрошувачка: 0,30,3 – 0,5 – 0,5 kg/m kg/m камена волна 2

Малтер Малтер заза лепење, лепење, армирање армирање и Измазнета структура Загребанаиструктура

глетување глетување нана плочи плочи и2 ламели од Putzgrund 1,5 mm Fassade 2 mm 3 mm и ламели mm 3од mm

камена камена волна, волна, 25 25 kgkg 2,4 на 3,0 Подлога пред нанесување 2,3 2,7 3,6 Потрошувачка: Потрошувачка: завршни фасадни малтери, 20 kg 1 за за лепење: лепење: ca.ca.

6 kg/m 6 kg/m 2

Кнауф Кнауф дооел дооел Скопје, Скопје, бул. бул. Александар Александар Македонски Македонски бб,бб, 1000 1000 Скопје, Скопје, Македонија Македонија Тел: Тел: 0202 3235750, 3235750, info@knauf.com.mk, info@knauf.com.mk, www.knauf.com.mk www.knauf.com.mk

Силикатен фасаден малтер, 25 kg 2

Минер Кнауф Кнауф

2

2

2 2 2 Kati за за армирање: армирање: 70,5 kg/m 7 kg/m Потрошувачка: 0,3ca.–ca. kg/m

малтер

Системи Системисос и истиропор стиропо Преднос

1

• Пароп • Економ • Довер • Едност

Кнауф фасаден систем

Mosaic

KlebeSpachtel

KlebeSpachtel M

2,7 3,6 2,4 KlebeSpachtel KlebeSpachtel

Измазнета структура 1,5 mm 2 mm 3 mm 2,3 2,7 3,6

Загребана структура 2 mm 3 mm 3 2,4 3,0

2 3

Knauf Knauf Macedonia Macedonia

Малтер за цокле, 25 kg

Системи со плочи од Кнауф камена волна фасаден систем 4 и стиропор (EPS) Системи со плочи од камена волна

Putzgrund Fassade Потрошувачка: 0,3 пред – 0,5нанесување kg/m2 Подлога на

завршни фасадни малтери, 20 kg 4

за лепење, ер, малтер, 25 kgМалтер 25 kg глетување на плочи и ламели од

Потрошувачка: 0,3 – 0,5 kg/m2

камена волна, 25 kg

и стиропор (EPS)

5

Потрошувачка: Thermokleber Thermokleber Thermokleber Thermokleber 2 лепење: ca. 6Малтер kg/m Малтер заза лепење Малтер лепење Малтер стиропор застиропор за лепење лепење (EPS) стиропор (EPS) стиропор (EPS) (EPS) Кнауф дооелзаСкопје, Кнауф дооел Скопје, за армирање: ca.

7 kg/m22525 плочи, плочи, kg плочи, kg плочи, 2525 kgkg KlebeSpachtel M бул. Александар Македонски бб,

Mosaic Addi Addi

5

Addi Addi

6 Малтер за цокле, 25 kg агребана а структура структура Акрилен Акрилен фасаден Акрилен фасаден Акрилен малтер, фасаден малтер, фасаден 25Кнауф 25 малтер, kgмалтер, kg 25 25 kgkg фасаден систем бул. бб, Измазнета Измазнета структура структура Измазнета Измазнета структура Загребана структура Загребана структура структура Загребана структура структура 1. Styrokleber * 1.Загребана KlebeSpachtel Малтер за лепење, армирање и Александар Македонски mm 3 mm 3 mm Потрошувачка: Системи со плочи одMкамена волна Потрошувачка: Потрошувачка: 5Потрошувачка: kg/m 5 kg/m 5 kg/m 5иkg/m 1000 глетување на плочи ламели од Скопје, Македонија 2. Stiropor (EPS) волна* 1000 Скопје, Македонија 1,51,5 mmmm2 mm 2 mm 1,51,5 3mm mm 3mm mm 2 mm 22mm mm 2 mm 3 mm 3 mm 3стиропор mm 322.mm 2Камена mm (EPS) 3 mm 3 mm и камена волна, 25 kg Тел: 02 3235750, Addi 3. KlebeSpachtel со мрежичка 3. KlebeSpachtel M со мрежичка 02 3235750, 2,3 2,7 2,7 2,3 2,3 3,6 3,6 2,7 2,7 2,4 2,4 3,6 3,6 3,0 3,0 2,4 2,4 3,0 3,0 4Тел: 3,0 3,0Addi info@knauf.com.mk, 4. Putzgrund2,3 Fassade 4. Putzgrund Fassade АкриленАкрилен фасаденфасаден малтер, малтер, 25 kg 25 kg 2

2

2

Потрошувачка: 0,3 – 0,5 kg/m2

2

Потрошувачка:

за лепење: ca. 6 kg/m www.knauf.com.mk info@knauf.com.mk, 5. Addi ** Knauf Macedonia Кнауф дооел Скопје, за армирање: ca. 7 kg/m бул. Александар Македонски бб, www.knauf.com.mk Knauf Macedonia Conni Conni Conni Conniи Thermok* За лепење ЕРЅ плочи може да се употреби 1000 Скопје, Македонија ИзмазнетаИзмазнета структура структура ЗагребанаЗагребана структура структура 2

2

1,5 mm 2 mm 1,5 mm3 mm 2 mm 2 mm 3 mm 2,3 2,7 2,3 3,6 2,7 2,4 3,6 Styrokleber Styrokleber Styrokleber Styrokleber

малтер, р, 25 kg 25 kg

Тел: 02 3235750, leber. Kaj Styrokleber-от кај објекти со висина до 8m Силиконски Силиконски Силиконски фасаден Силиконски фасаден малтер, фасаден малтер, фасаден 25*25 малтер, kgмалтер, kg од25 25 kgkg Кај плочите камена волна неопходно е

23mm mm 2,4 3,0

3 info@knauf.com.mk, mm нема потреба за типлување, додека при употреба на типлувањето со типли со челично јадро www.knauf.com.mk Thermokleber-от секогаш е потребно типлување. Измазнета Измазнета структура структура Измазнета Измазнета структура Загребана структура Загребана структура структура Загребана Загребана структура структура 3,0 Наместо SP 260 и егализациска боја може да се 1,51,5 mmmm2 mm 2 mm 1,51,5 3mm mm 3mm mm 2 mm 22mm mm 2 mm 3 mm 3 mm 3 mm 32**mm 2 mm 3 mm 3 mm Knauf Macedonia

** Наместо Addi може да се нанесат и други завршни

2

2

2

2

Kati Kati

Силиконски Силиконски фасаденфасаден малтер, малтер, 25 kg 25 kg

mm3 mm 3 mm ИзмазнетаИзмазнета структура структура ЗагребанаЗагребана структура структура 4 3,0 3,01,5 mm 2 mm 1,5 mm3 mm 2 mm 2 mm 3 mm 23mm mm 3 mm 2,3

стиропор (EPS) eе(EPS)

Kati

2,7 2,3 3,6 2,7 2,4 3,6 2,4 3,0 KlebeSpachtel KlebeSpachtel KlebeSpachtel KlebeSpachtel

3,0

Addi

Addi

Kati

/m2

S)

Малтер Малтер заза лепење, Малтер лепење, Малтер за армирање за армирање лепење, лепење, армирање иструктура армирање иЗагребанаиструктура и Измазнета структура Измазнета структура Загребана глетување глетување глетување наглетување на плочи плочи на ламели и2 на ламели плочи плочи и ламели и2 ламели од 1,5 mm 2 mm 1,5 3mm mm 2иmm mm 3 mmод 3од mm mm 3од mm камена камена волна, волна, камена камена 25 25 kg волна, kg волна, 25 kgkg порни е на стиропорни (EPS) (EPS) Подлога Подлога пред нанесување пред нанесување на на 3,0 2,3 2,7 2,3 3,6 2,7 2,4 25 3,6 3,02,4

Putzgrund Putzgrund FassadeFassade

Kati Kati

Силикатен Силикатен Силикатен фасаден Силикатен фасаден малтер, фасаден малтер, фасаден 2525 малтер, kgмалтер, kg 2525 kgkg Измазнета Измазнета структура структура Измазнета Измазнета структура Загребана структура Загребана структура структура Загребана Загребана структура структура 1,51,5 mmmm2 mm 2 mm 1,51,5 3mm mm 3mm mm 2 mm 22mm mm 2 mm 3 mm 3 mm 3 mm 32 mm 2 mm 3 mm 3 mm 2,32,3 2,72,72,32,3 3,63,62,72,7 2,42,43,63,6 3,03,0 2,42,4 3,03,0

Подлога Подлога пред пред Подлога Подлога нанесување нанесување пред пред нанесување на нанесување на нана завршни завршни фасадни завршни фасадни завршни малтери, фасадни малтери, фасадни 20 малтери, 20 kg малтери, kg 2020 kgkg

2

2

2

5

Mosaic Mosaic Mosaic Mosaic

Малтер Малтер заза цокле, Малтер цокле, Малтер 25 за 25 kg за цокле, kg цокле, 2525 kg Фасаден Фасаден систем со систем плочи соkg од плочи од Минерални Минерални завршни зс Кнауф Кнауф Кнауф Кнауф фасаден фасаден фаса фас 1.kg/m Styrokleber * 1. Kleb Потрошувачка: Потрошувачка: Потрошувачка: 0,3 Потрошувачка: 0,3 – 0,5 – 0,5 kg/m kg/m 0,30,3 – 0,5 – 0,5 kg/m 2. Stiropor (EPS) каменакамена волна волна малтери малтери 2. Кам 2

2

2

2

3. KlebeSpachtel Системи соСистеми мрежичка 3. Kleb со Системи со Системи плочи плочиод со од со камена плочи камена плочи од во 4. Putzgrund Fassade 4. Putz и и стиропор стиропор и и стиропор (EPS) стиропор (EPS) (EPS) (EPS) 5. Addi ** 5. SP 2 Предности Предности на минерални на ми 6. Егал * За лепење ЕРЅ плочи може да се употреби и Thermok1 Styrokleber-от кај 1 објекти со висина до 8m leber. Kaj

2

* Кај пло • Паропропустливост • Паропропустл Кнауф Кнауф дооел дооел Кнауф Скопје, Кнауф Скопје, дооел дооел Скопје, Скопје, нема потреба за типлување, додека при употреба на типлувањ 2Александар бул. Александар бул. бул. Македонски Александар Македонски Александар бб, Македонски бб, Македонски бб,бб, Thermokleber-от секогаш2е• потребно типлување. Силикатен Силикатен фасаден малтер, фасаден 25 малтер, kg 2 25бул. kg Економичност • Економичност 2 1000 1000 Скопје, Скопје, 1000 Македонија 1000 Македонија Скопје, Скопје, Македонија Македонија ** Намес • Доверливост • Доверливост Измазнета структура Измазнета структура Загребана структура Загребана структура Тел: Тел: 0202 3235750, 3235750, Тел: Тел: 0202 3235750, 3235750, ** Наместо Addi може да се нанесат и други завршни употреб фасадни нанесувања (Kati, Conni или SP 260, односно info@knauf.com.mk, info@knauf.com.mk, info@knauf.com.mk, info@knauf.com.mk, силиконс • Едноставна • Едноставна употреба упо 1,5 mm 2 mm 1,5 3mm mm 2 mm 2 mm 3 mm 3 mm 2 mm 3 3 mm 3 RP 240 3 со егализациска 3 боја) 240 во к www.knauf.com.mk www.knauf.com.mk www.knauf.com.mk www.knauf.com.mk Knauf Knauf Macedonia Macedonia Knauf Knauf Macedonia Macedonia

2 2 2 2 2ca.

2 Kati Kati за за армирање: армирање: ca. ca. армирање: 70,5 армирање: kg/m 7 kg/m 70,5 kg/m 7 kg/m Потрошувачка: Потрошувачка: 0,3за –за kg/m 0,3ca.– kg/m

kg

/m2

2,3

Кнауф Кнауф фасаден фасаден систем систем 2,7

Mosaic Mosaic

2,3 3,6

2,7 2,4

3,6

3,02,4

3,0

SP 260

SP

МинераленМи за фасаден малт фа структура, стр 25

Малтер за Малтер цокле, засистеми 25 цокле, kg 25контактна kg пор е на(EPS) стиропор (EPS) Дозволете им на нашите фасада, трајно да Ви покажат Putzgrund Putzgrund Fassade за Fassade kg ување, 25 kg 2 2 Потрошувачка: Потрошувачка: 0,3 – 0,5 kg/m 0,3 – 0,5 kg/m дека "Изгор лето-кочан зима" не е опис и за Вашиот дом. Подлога пред Подлога нанесување пред нанесување на на 4 20 kg 4 завршни фасадни завршни малтери, фасадни 20 малтери, kgовозможена 2 Вдишете голема доза чист и свеж воздух, од единствените Кнауф

Системи Системи со плочи со плочи од Кнауф камена од Кнауф камена волна волна фасаден фасаден систем систем системи 4 4 и стиропор и стиропор (EPS) (EPS)Системи Системи со ѕид. плочи соод плочи камена од камена волна волна со изолација од камена волна и паропропусност на целиот фасаден 2 Потрошувачка: Потрошувачка: 0,3 – 0,5 kg/m0,3 – 0,5 kg/m2

/m2

Конечно можете да го добиете посакуваниот5 квалитет5 на живот ивостиропор Вашиот и стиропор (EPS) дом.

(EPS) Mosaic

Mosaic

Малтер за цокле, Малтер25 заkg цокле, 25 kg

Кнауф дооел Кнауф Скопје, дооел Скопје, Потрошувачка: Потрошувачка: 0,3 – 0,5 kg/m0,3 – 0,5 kg/m M 2

2

бул. бул. Македонски Македонски бб, бб, * 1. Styrokleber 1. Styrokleber * ње е, армирање и Александар и Александар 1000 Скопје, 1000 Скопје, Македонија очи ли од и ламели одМакедонија 2. Stiropor 2.

(EPS) Stiropor (EPS) 5Тел: kg 02 3235750, Тел: 02 3235750, 3. KlebeSpachtel 3. KlebeSpachtel со мрежичка со мрежичка

2

2

4

2 2 2 2 Потрошувачка: Потрошувачка: Потрошувачка: 0,3 Потрошувачка: 0,3 – 0,5 – 0,5 kg/m kg/m 0,3 0,3 – 0,5 – 0,5 kg/m kg/m

Потрошувачка: Потрошувачка: Потрошувачка: Потрошувачка: завршни завршни фасадни фасадни малтери,малтери, 20 kg 1 20 kg 1 за за лепење: лепење: ca.ca. за 6 за kg/m лепење: 6 kg/m лепење: ca.ca.

6 kg/m 6 kg/m

m2

1

Putzgrund Putzgrund Putzgrund Fassade Putzgrund FassadeFassade Fassade

Потрошувачка: Потрошувачка: Потрошувачка: АкриленПотрошувачка: фасаден Акрилен малтер, фасаден 25 малтер, kg 25 kg 2 2 2 2 за за лепење: лепење: ca.ca. за 5 за kg/m лепење: 5 kg/m лепење: ca.ca.

5 kg/m 5 kg/m Силикатен Силикатен фасаден фасаден малтер, малтер, 25 kg 25 kg 2 2 2 2 за за армирање: армирање: за ca. за ca. армирање: 6 армирање: kg/m 6 kg/m ca. ca.

6 kg/m 6 kg/m Измазнета структура Измазнета структура Загребана структура Загребана структура 1,5 mm 2 mm 1,5 3mm mm 2 mm 2 mm 3 mm 3 mm 2 mm 3 mm ИзмазнетаИзмазнета структура структура Загребана Загребана структура структура 2,3 2,7 2,3 3,6 2,7 2,4 3,6 3,02,4 3,0

1,5 mm 2 mm 1,5 mm3 mm 2 mm 2 mm 3 mm 23mm mm 3 mm 2,3 2,7 2,3 3,6 2,7 2,4 3,6 2,4 3,0 3,0 Conni Conni со Фасаден Фасаден систем систем плочи со од плочи од Силиконски Силиконски фасаден малтер, фасаден 25 малтер, kg 25 kg KlebeSpachtel KlebeSpachtel KlebeSpachtel KlebeSpachtel MM (EPS)MM стиропор стиропор (EPS)

Фаса каме

стиропор (EPS)

3

Малтер Малтер заза лепење Малтер лепење Малтер на зана за лепење стиропор лепење стиропор на(EPS) на стиропор (EPS) стиропор (EPS) (EPS) армирање армирање армирање и армирање глетување, и глетување, и глетување, и25 глетување, 25 kgkg 2525 kgkg

на вање на лтери, , 20 kg 20 kg

m2

употребат и силикатно завршно нанесување Knauf Kati,

Малтер Малтер заза лепење Малтер лепење Малтер на зана за лепење стиропорни лепење стиропорни нана стиропорни (EPS) стиропорни (EPS) (EPS) (EPS) 2,32,3 (Kati,2,7 2,72,3 2,3 3,6 2,7односно 2,7 2,42,43,63,6 3,03,0 2,4 2,4 3,03,0 нанесување Knauf Conni или RP фасадни нанесувања Conni или SP3,6 260, силиконско завршно Фасаден систем со плочи од RP 240 со егализациска боја) 240 во комбинација со егализациска боја. плочи, плочи, 2525 kg плочи, kg плочи, 2525 kgkg

ConniПотрошувачка: ConniПотрошувачка: Потрошувачка: 5 Потрошувачка: kg/m 5 kg/m 5 kg/m 5 kg/m агребана а структура структура

EPS)

5. SP 260 ** 6. Егализациска (изедначувачка) боја

бул. Александар бул.Македонски Александарбб, Македонски бб,

5

6

6

Кнауф Кнауф фасаден фасаден систем систем 1. KlebeSpachtel 1. KlebeSpachtel M M Системи со Системи плочи од со камена плочи од волна камена волна 2. Камена2. волна* Камена волна* и стиропор и стиропор (EPS) (EPS) 3. KlebeSpachtel 3. KlebeSpachtel M со мрежичка M со мрежичка

info@knauf.com.mk, info@knauf.com.mk, 4. Putzgrund 4. Putzgrund Fassade Fassade www.knauf.com.mk www.knauf.com.mk 5. Addi **дооел 5. Addi ** Knauf Macedonia Knauf Macedonia 2 Кнауф дооел Кнауф Скопје, Скопје,

/m

5

4. Putzgrund 4. Putzgrund Fassade Fassade 5. SP 260 **5. SP 260 ** 6. Егализациска 6. Егализациска (изедначувачка) (изедначувачка) боја боја

f Macedonia Knauf Macedonia * За лепење ЕРЅ * Заплочи лепење може ЕРЅда плочи се употреби може да исеThermokупотреби и Thermok1000 Скопје, 1000 Македонија Скопје, Македонија Тел: 02313235750, Тел: 02 3235750, leber.

Kaj2014 Styrokleber-от leber. Kaj Styrokleber-от кај објекти сокај висина објекти до со 8mвисина до 8m * Кај плочите*од Кајкамена плочите волна од камена неопходно волнае неопходно е 38 ПОРТА јануари info@knauf.com.mk, немаinfo@knauf.com.mk, потребанема за типлување, потреба задодека типлување, при употреба додека при на употреба на типлувањето типлувањето со типли со челично со типлијадро со челично јадро www.knauf.com.mk www.knauf.com.mk Knauf Macedonia Knauf Macedonia Thermokleber-от Thermokleber-от секогаш е потребно секогаш типлување. е потребно типлување.

38

** Наместо SP **260 Наместо и егализациска SP 260 и егализациска боја може дабоја се може да се

Гранулација Гра 1,5 mm 1,5 2 mm 2m

RP 240

RP

МинераленМи за фасаден малт фа структура, стр 25

Гранулација Гра 2 mm 2m 2,5 mm 2,5

Силиконска Си егализациск ега

дрвна архитектура

БИБЛИОТЕКА „ЛИЈУАН“, КИНА

Свежина во традиционалното размислување за архитектурата

Библиотеката „Лијуан“ со нејзината скромност, поставена покрај прекрасниот пејзаж исполнет со реки, шуми и планини, ја отсликува идејата на архитектот Ли дека човековата рака не може никогаш подобро да твори од природата

Александар ЧЕРЕПНАЛКОСКИ, дипл. инж. по дрвна индустрија

Г

олемиот економски раст на Кина и поврзувањето со останатиот дел од светот, неизбежно доведува до блага вестернизација на живеењето на Далечниот Исток. Секако дека овој процес не може да ја заобиколи и архитектурата како неразделив дел од животот. Покрај бесмислените

пресликувања на западните модели, се забележува пораст на млади надежни архитекти, како што е Li Xiaodong, кои неуморно се обидуваат да изградат нов однос кон традиционалното размислување за архитектурата и градителството, но со внесување на свежина и модерен функционален изглед. „Огромното искуство и знаење во

архитектурата е многу вредно“, вели Ли. „Тоа претставува одлична основа за да се решат новите проблеми“. Ли во своите трудови во кинеските села долго време истражувал за тоа како локалните материјали, знаења и технологии можат да се синтетизираат во еден незаборавен современ јазик. Овие истражувања се преточиле во најновиот проект  31 јануари 2014 ПОРТА

39

39

дрвна архитектура

40

40

ПОРТА

31 јануари 2014

дрвна архитектура на Ли, кој се наоѓа во периферијата на Пекинг. Двочасовното возење од централното градско подрачје завршува во прекрасното мало село Jiaojiehe каде идиличната атмосфера смирува и одмара од бучниот живот во Пекинг. Библиотеката „Лијуан“ со нејзината скромност, поставена покрај прекрасниот пејзаж исполнет со реки, шуми и планини, ја отсликува идејата на архитектот Ли дека човековата рака не може никогаш подобро да твори од природата. Скромната архитектура не ја нарушува околината и природно се вклопува во околниот простор. Објектот е само на неколку минути пешки од малото село, но физичката и психичката одвоеност создава атмосфера за задлабочување во читањето и интелектуалното размислување. Дел од долгиот двокатен волумен се протега и врз реката. По должината на речното корито се поставени неколку тесни патчиња и мостови кои ја поврзуваат библиотеката со поширокиот надворешен простор, кој пак е поврзан со патеки до блиското село. Надворешниот простор овозможува читање или дружење во природа на убави сончеви денови или само медитација и опуштање од брзиот модерен живот. Односот на објектот со природата, односно како објектот е поставен во

пејзажот и како е вклопен во околината, како и поставувањето на малите патеки кои доведуваат до објектот, има длабоки комплексни корени во кинеската традиционална архитектура. Обвиткан во тенок надворешен слој на дрвени стапчиња и внатрешен слој од стакло, објектот има непропустни и релативно енигматични ѕидови. Од далечина, прецизно наредените дрвени стапчиња повеќе постигнуваат ефект како да се работи за некакава продавница за дрво отколку за библиотека. Ѕидовите и кровот се конструирани на идентичен начин. Двата слоја од стапчиња и стакло се прицврстени за рамка од лепено ламелирано дрво, што преставува и главниот конструктивен систем на објектот. Големата дебелина на конструктивните елементи дава дополнителна функција како полици за поставување на книги, така што рамката потполно се вклопува во контекстот на функцијата на објектот. Стапчињата употребени во надворешната фасада, најчесто се користат како огревно дрво од локалното население. Архитектот Ли забележал дека пред сите куќи во блиското село има снопови од малите стапчиња. Тоа било инспирацијата за употребата на толку обичен материјал на толку необичен начин, со што се доловува препознатлива текстура. Собраните дрвца се исечени на

идентична должина и поставени вертикално во конструктивната рамка. Поставени густо на фасадата формираат рустична „завеса“ која создава прекрасен интимен амбиент во внатрешноста со умерена светлина. Во ентериерот, сончевите зраци пенетрираат помеѓу фината дрвна „завеса“, со што формираат сензуална атмосфера. На некои места стаклото не е прекриено со дрвца за да овозможи поглед кон надворешниот пејзаж. Внатрешноста е раскршена со скали и нивоа со што се формираат повеќе интимни катчиња за седење и читање. Полиците за книги се исто така инкорпорирани во искршениот простор, со што просторот добива прекрасна неформална атмосфера каде читателите седејќи на перниците можат да се задлабочат во светот на книгите. Малите тераси кои се протегаат по должината на реката овозможуваат воодушевување на околната природа и краток одмор од учењето. Сето ова претставува елементарна едноставност: дрво, книги, стакло и светло. Сепак, со својата скромна разумност, архитектот Ли покажува во која насока треба да се движи модерната кинеска архитектура, и како резонира со основната човекова потреба за самоспознавање и поврзување со природата, стимулирајќи ги умот и очите подеднакво. 

âðåìå ïðåòâîðåíî âî óìåòíîñò

OnTime å ñïåöè¼àëèçèðàíî ñòóäèî çà äèçà¼í, èçðàáîòêà è ïðîäàæáà íà ¾èäíè ÷àñîâíèöè, êàêî è çàñòàïíèê íà ðåíîìèðàíèîò øïàíñêè áðåíä çà ¾èäíè ÷àñîâíèöè Nomon. Ñïî¼îò íà âðåìåòî, îáëèêîò è âèñîêèîò åñòåòñêè èçðàç íà ÷àñîâíèöèòå ãî èñïîëíóâààò àìáèåíòîò ñî ñâî¼àòà óíèêàòíîñò. Ñåêî¼ ïðîèçâîä îä êîëåêöèèòå Nomon è Signum ïðåòñòàâóâà åäèíñòâåíà êðåàöè¼à, ïîìèíàòà íèç ïðîöåñ íà ðà÷íà èçðàáîòêà, âî êî¼ ñå âãðàäåíè íå÷ó¼íè ìåõàíèçìè ïðîèçâåäåíè âî Ãåðìàíè¼à.

*OnTime å äåë îä ìàêåäîíñêàòà êîìïàíè¼à ÒÍ - Ò ïðèñóòíà íà ïàçàðîò óøòå îä 1992 ãîäèíà.

www.ontime.mk

contact@ontime.mk

+389 75 431 135 31 јануари 2014 ПОРТА

41

41

технологии

ИТ предвидувања во 2014 година Клучно за професионалната кариера и бизнисот е да се биде во тек со случувањата. ИТ случувањата имаат Силен ефект врз нашиот живот, бидејќи честопати ги диктираат правилата по кои живееме и работиме.

Трајче СТОЈАНОВ, дипл.инж.арх.

С

è уште во новогодишно и добро расположение и со елан за работа се враќаме на обврските. Годината е пред нас, а и градежната сезона воопшто не запре, па така продолжуваме онаму каде застанавме, нема време за чекање. Но како да заборавивме што си ветивме во новогодишната резолуција: дека ќе работиме вредно но паметно, дека ќе ги користиме благодетите што ги нуди информатичката технологија и дека ќе бидеме барем за нијанса повеќе проактивни и поинформирани кога станува збор за ИТ. А има и зошто. Светот се менува со брзина на светлината, а двигател на тие промени е ИТ.

компјутерите со некој понов оперативен систем, стравувајќи дека безбедносните закани можат да бидат фатални. Мора НА ШТО ДА ВНИМАВАМЕ ВО 2014? да се напомене дека според анализите на Net Applications, XP бил најкористен 1. AutoCAD 2015 – Традиционално во ОOS сè до август 2012-та кога приматот месец март или април секоја година, го зема Windows 7. Заклучно со декември Autodesk ја објавува најновата верзија 2013 година, 30% од компјутерите во на AutoCAD, а потоа и цела плејада на светот работат на XP. Сепак, според нови верзии на останатите апликации во BusinessWeek најдрастрично е погоден портфолиото на софтверскиот гигант. банкарскиот систем, бидејќи според Шушкањата околу тоа што AutoCAD 2015 Robert Johnston, маркетинг директор на ќе донесе, започнуваат околу средината NCR, најголемиот АТМ снабдувач во САД, на февруари. Сега засега се знае дека дури 95% од АТМ машините во светот ќе нема поддршка за оние корисници на имаат компјутер кој работи на Windows XP. AutoCAD кои сè уште користат Windows XP. 3. Во 2014 година се очекува разврска на 2. Windows XP и MS Office 2003 одат во забелешките што ги искажа Комората „историјата“. Microsoft најави дека од 8 на овластени архитекти и овластени април 2014 година ќе ги „пензионира“ инженери кон Правилникот за означување алл-стар оперативниот систем кој остана на проектите, пред сè во делот на запаметен како исклучително стабилен поднесување на проектите во dwg и user-friendly OS најкористениот формат. Комората генерално посочи канцелариски пакет во светот. Ваквата дека со поднесувањето на проектот во одлука значи дека корисниците на dwg формат се остава бришан простор Windows XP ќе останат без поддршка и за злоупотреба на авторските права надградби, додека безбедносните закрпи на проектантите, како и кршење на ќе потрајат уште една година. За тој одредбите од законот за конкурентност период, Microsoft советува да се заменат поради фаворизирање на еден производ.

42

42

ПОРТА

31 јануари 2014

Одлуката ќе има големо влијание врз работата на професионалците од АИГ индустријата, што меѓу другото може да влијае на плановите за набавка на ИТ опрема. Во 2013 година бевме сведоци на имплементација на многу проекти за дигитализација или воведување на нови е-услуги.

4. Раст на мобилните технологии. Се очекува растот на продажбата на мобилни технологии да продолжи и годинава на сметка на десктоповите и лаптоповите. Сè поголем е и бројот на мобилни апликации наменети за таблети и телефони. Дополнително, со падот на цените, мобилните технологии стануваат лесно достапни за сите, па во 2014 година можеме да очекуваме дека таблетите ќе станат составен дел од работата на секој АИГ професионалец.

5. PayPal во Македонија во 2014 година. Според информациите што пристигнаа од Webit Congress 2013, сервисот за електронско плаќање PayPal планира да ги прошири своите услуги и во Македонија и Косово во 2014 година. Минатата година тоа се случи во Албанија и Србија, што ни дава за право да се надеваме

технологии дека шпекулациите ќе се реализираат. Непостоењето на доверлив и реномиран сервис за електронско плаќање од типот на PayPal во Македонија, го закочи развојот на е-трговијата во земјава.

6. Интегрирани комуникациски решенија.

ENR (Engineering News-Record) објави дека компаниите од АИГ индустријата трошат во просек 1,1% до 1,6% од својот приход за ИТ опрема, што е најмал процент на вложување во ИТ споредено со останатите индустрии во САД. Доколку овој процент се зголеми, ќе се создаде простор за создавање на нови напредни апликации и опрема наменети за АИГ компаниите. Ако се знае дека светското градежништво во 2014 година ќе „тежи“ околу 9,4 трилиони долари, тогаш средствата што фирмите ќе ги одвојуваат за ИТ се од 100 до 150 милијадри долари годишно. Сепак, и покрај замашните суми, во професијата се чувствува криза во комуникациите и операциите. Сè погласни се барањата за интегрирани комуникациски решенија.

7. Во 2014 година се очекува да се појават кинески софтверски компании кои, заборавени во големата Кина, се појавија на меѓународниот пазар доволно Силни, квалитетни и доволно евтини. Светот не е навикнат на кинески софтвер, но веќе постојат кинески ИТ компании кои се во самиот светски врв рамо до рамо со гигантите како Гугл, Епл итн.

8. Предизвикување на Креаторот. 3Д принтерите не се ништо ново. Одлични

дигитални пари, сè поголем број на се, евтини и доста применливи. Можат инвеститори и фондови се решаваат да го да го направат сето она што преку зголемат портфолиото со инвестиции со компјутер ќе им го зададеме. Во 2014 биткоини. Овие валути постојат дигитално, година се очекува најава за употреба како апликации, и засега имаат лабава на 3д принтерите при масовна изградба регулација, па затоа се доста привлечни на резиденцијални објекти. Мноштво за инвеститорите. Минатата година, 1 независни обиди и експерименти во биткоин вредел околу 13 долари. Својот светот (особено во САД) сугерираат врв го достигнал на 4 декември 2013 дека АИГ индустријата е спремна за година со цена од над 1300 долари. целосно воведување на овие машини во Експертите сметаат дека постои голем изградбата, што ќе придонесе за промена интерес за оваа валута и дека без разлика на традиционалните начини на градење. на тешкотиите и нејаснотиите што го Доказ за напредокот на оваа технологија е следат биткоинот, неговата цена ќе расте. Биопринтинг, технологија која има за цел 10. За големите корпорации, новата 2014 да репродуцира човечки органи и ткива година се чини ќе биде доста турбулентна. со помош на органски материјал и 3д Microsoft ќе добие нов извршен директор принтер. Звучи како научна фантастика, но по оставката на Стив Балмер. Се билогијата веќе ги прави првите чекори. очекува изборот да ги изненади сите, 9. Биткоините го навестуваат новото време. бидејќи се покажа дека е потребен Иако постои огромна скепса за овие неконвенционален и креативен менаџер кој ќе го врати имиџот на иновативна компанија. Од него ќе се очекуваат нови генијални технологии и производи, покрај Windows 9 (за кого се шушка дека може да видиме РТМ верзија при карјот на годинава) и телефоните, кои се очекуваат по купувањето на Nokia од страна на Microsoft. Apple направи значителен успех во Кина со продажбата на iPhone, но тоа нема во целост да го заштити извршниот директор Тим Кук од акционерите, кои бараат реализација на нови, инвентивни и супериорни продукти. Веќе се најавува новиот iPhone 6, а се чека и технологија која се носи. Се најавува дека Apple и Samsung ќе ги закопаат секирите за да можат конструктивно да продолжат со своите стратешки планови и операции. Клучно за професионалната кариера и бизнисот е да се биде во тек со случувањата. ИТ случувањата имаат Силен ефект врз нашиот живот, бидејќи честопати ги диктираат правилата по кои живееме и работиме.

31 јануари 2014 ПОРТА

43

43

архитектура

Б

44

44

ПОРТА

31 јануари 2014

екологија

Се избира град со најдобри решенија за одржлива иднина Сашо КУЗМАНОВСКИ

С

ветскиот фонд за дивиот свет (WWF) на 27 март годинава ќе им оддаде признание на градовите што презеле конкретни и успешни активности за борба против климатските промени, како дел од предизвикот на Часот на Земјата (Earth Hour City Challenge - EHCC). Овој проект има за цел да поттикне акција во градовите ширум планетата да се подготват за одржлива иднина што ќе се напојува со обновлива енергија. Во финалето на предизвикот на WWF се најдоа 34 градови од 14 земји учеснички, кои беа одбрани од вкупно 163 пријави. Експертското жири деновиве ќе ги разгледува пријавите на финалистите, ќе го одбере лидерот во одржливост во секоја земја и ќе го награди токму на 27 март, во Ванкувер, Канада.

- Сè поголем број градови се трудат да ја намалат употребата на фоСилни горива и храбро чекорат кон иднина со обновлива енергија. Иако градовите

вложуваат голем труд, тие не можат сè да направат сами. Ако сакаме да ја заштитиме Земјата од опасните климатски промени мора да се случат радикални промени во инвестициите. Дел од оваа транзиција мора да бидат и политичарите на национално ниво, бизнисите и големите финансиски институции - вели Карина Боргстром-Хансон, раководител на Earth Hour City Challenge во WWF. За наградата Главен град на Часот на Земјата 2014 се натпреваруваат следните градови: - од Белгија: Антверпeн, Брисел и Гент - од БраСил: Бело Хоризонте, Рио де Жанеиро и Сао Паоло - од Канада: Едмонтон, Северен Ванкувер и Сари - од Колумбија: Меделин и Монтерија - од Данска: Копенхаген - од Финска: Лапенранта - од Индија: Кочин, Коиматоре и Хајдерабад

- од Индонезија: Семаранг и Богор - од Мексико: Мексико Сити, општината Агваскалиентес и Пуебла - од Јужна Африка: Кејптаун и Дурбан - од Јужна Кореја: Сеул и Сувон - од Шведска: Ескилстуна, Стокхолм и Векшјо - од Тајланд: Кунан, Муангкланг и Нонгсамронг - од САД: Боулдер, Чикаго и Кливленд WWF ги повикува сите заинтересирани да гласаат за својот фаворит меѓу 34-те финалисти и да споделат интересни фотографии и видеа за овие градови, на сајтот wwf.panda.org

31 јануари 2014 ПОРТА

45

45

екологија

АЛАРМ ВО ПРЕСРЕТ НА 2 ФЕВРУАРИ - СВЕТСКИОТ ДЕН НА ВОДНИТЕ ЖИВЕАЛИШТА

Пестициди ги трујат водите во канадските прерии Пестицидите од групата неоникотиноиди масовно се користат на посевите со пченка, соја, пченица, овес, јачмен, компир и со овошки во западните делови на Канада, а потоа тие си го наоѓаат патот до водните живеалишта и негативно влијаат врз инсектите и птиците

К

анадските прерии се на удар. Илјадници хектари плодна земја и водни живеалишта се загадени од релативно нов пестицид на канадскиот пазар кој го загрозува целокупниот екосистем, тврди биологот Кристи Мориси, од Универзитетот на Саскачеван, за канадската мрежа CBC News. Мориси вели дека во последниве неколку години пестицидите од групата неоникотиноиди масовно се користат на посевите во западните делови на Канада, а потоа тие си го наоѓаат патот до водните живеалишта и негативно влијаат врз инсектите и птиците што директно зависат од нив. Пестидиците се употребуваат кај пченката, сојата, пченицата, овесот, јачменот, компирите и кај овошките. Овој аларм на канадските истражувачи се вклучува токму во пресрет на Светскиот ден на водните живеалишта - 2 февруари, во годината што Обединетите нации ја посветија на семејното земјоделство.

- Овде не станува збор за мал регионален проблем. Ова се

46

46

ПОРТА

31 јануари 2014

Сашо КУЗМАНОВСКИ случува на површина од десетици милиони ари – коментира Мориси за CBC News. Таа додава дека нејзината студија е првата во Канада што истражува колку употребата на оваа хемикалија влијае врз водните живеалишта во Прериите, особено врз популациите на инсекти и птици. Првите резултати од студијата ги потврдиле сомнежите на Мориси дека бројноста на инсектите во областа е намалена, особено на комарците и на мушичките, а сега таа ќе продолжи да истражува дали овие хемикалии се директниот предизвикувач на таа состојба, пренесува CBC News.

- Патките и птиците во мочуриштата се хранат со мушички, на пример. Овие инсекти се основната храна за голем број животни во дивината. Сите сакаме да имаме доволно храна во која ќе уживаме. Но, по која цена? Да ги загубиме птиците? Да нема повеќе пеперутки? Да нема пчели? – прашува Мориси. Во март 2013 година еколошката организација American Bird Conservancy издала извештај во кој се содржат податоци

екологија од Канада, Калифорнија и од Холандија, а во кој се тврди дека „концентрациите на неколку од неоникотиноидните инсектициди се доволно високи за да имаат влијание врз синџирите на исхрана во водните живеалишта“, се вели понатаму во прилогот на CBC News. Неоникотиноидите досега го привлекуваа вниманието на јавноста поради пријавениот лош ефект врз пчелите. Европската Унија минатата година воведе двегодишна забрана за употреба на овие хемикалии, поради поплаките од пчеларите за драстично намалување на популациите со пчели и резултатите од првичните истражувања, кои покажале дека таа појава делумно може да се должи на употребата на неоникотиноидите.

ВОДНИТЕ ЖИВЕАЛИШТА И ЗЕМЈОДЕЛСТВОТО - ПАРТНЕРИ ЗА РАЗВОЈ

Објавувањето на првичните резултати од студијата на канадските научници дојде токму во пресрет на одбележувањето на Светскиот ден на водните живеалишта чија тема годинава е „Водни живеалишта и земјоделство“. Од познатата Рамсарска конвенција коментираат дека водните живеалишта и земјоделството се партнери за развој и ставаат акцент на потребата секторите за заштита и менаџмент на водните живеалишта и земјоделството да работат заедно за најдобри резултати. Водните живеалишта, за жал, сè уште се пресушуваат за да се добие плодна земја. Но, улогата на водните живеалишта за развој на земјоделството е јасна, а постојат и успешни земјоделски практики кои одржуваат здрави водни живеалишта. Денес, Рамсарската конвенција за заштита на водните живеалишта

брои 168 земји членки и 2.171 подрачје на листата со меѓународно значење, кои покриваат повеќе од 207 милиони хектари површина. Рамсар ги дефинира водните живеалишта како постојани или привремени водни подрачја. Тука спаѓаат езерата, реките, барите, мочуриштата, плажите, гребените, мочурливите шуми, устијата, оазите... Водните живеалишта се меѓу најбогатите екосистеми на планетата, кои го поддржуваат човештвото на различни начини: обезбедуваат чиста вода за пиење, го поддржуваат рибарството, го регулираат движењето на водата во природата, обезбедуваат храна, заштита од поплави и бури, ги ублажуваат климатските промени и така натаму.

31 јануари 2014 ПОРТА

47

47

хортикултура

ТРАДИЦИОНАЛНА ФРАНЦУСКА ГРАДИНА

С

оздавањето на градините од античко време па сè до денес, не претставува само садење на растенија туку напротив, тоа е креирање на нов свет кој изразува чиста убавина од архитектонски линии и бои со нивните нијанси, а кои се комбинираат на единствен начин со цел да се создаде што е можно поуникатен пејзаж Прво нешто што ми паѓа на памет кога ќе помислам на чистите контури, беспрекорно одржуваните линии на зеленилото и големите зелени пространства, се француските градини од минатото. Кога станува збор за францускиот класичен стил, отсекогаш се знаело дека тој бил создаден со цел да импресионира.

48

48

ПОРТА

31 јануари 2014

Филип ФИЛИПОСКИ, дипл. шум. инж.

Дворец Виландри

дизајн Тој почнува да се развива во ХVII век благодарение на познатите имиња во француската аристократија. Тогашните градини претставувале отсликување на моќта на богатите фамилии, кои преку раскошот на градината го изразувале богатството и способноста. Овој начин на уредување на градините во тоа време во Франција, бил под големо влијание на итлијанските ренесансни градини, па затоа кај нив може да се сретнат голем број на елементи кои биле вообичаени за италијанските градини, како што се фонтаните, водните објекти, топијарените растенија и скулптури. Главна одлика на француската градина е тоа што таа е изработувана во геометриски стил, така што се почитувале строгите геометриски форми. Вегетацијата во градината се одржувала по принципот да се демонстрира моќта на човекот над природата. Секое растение, без разлика дали станува збор за тревна Дворец Версај

површина, цветни леи, грмушеста вегетација или високи дрвја, е засадено на точно определено место, во определена линија, за да биде запазен дизајнот во строгиот геометриски стил. Во ниеден случај не било дозволено слободен раст и развој на растенијата. Леите одгледани во геометриски форми (квадрати, правоаголници, кругови и елипси) секогаш се наоѓаат во близина на палатата. Овие леи од ниска жива ограда најчесто се подигнувани од зеленика. Зад нив следуваат цветните површини и пространите тревници, додека најнакрај грмушеста вегетација кроена во форма на лавиринти од жива ограда или шпалир од крошните на високите дрвја. Ваквиот распоред не е случаен, а крајната цел е господарот да може да ужива во пејзажот од повисоките катови на палатата. Водните објекти (фонтани, базени, каскади,

езера во геометриски стил) во градината најчесто се подигнувале за да служат како водни огледала, каде што би се пресликувал целокупниот пејзаж со целиот свој раскош. Околината исто така е збогатена со скулптури од најразлични митолошки сцени. Скулптурите во овие градини многу често се составен дел од фонтаните. Најпознати градини подигнати во овој стил се градините на палатата Версај во сопственост на Луј ХIV. Тие се изградени во 1661 година од страна на Андре Ле Нотр и претставуваат класичен пример за перфектно дизајнирана француска градина низ времето. Денешниот француски стил на оформување на градините во одредена мера е изменет, но тоа што останува како впечаток е доминацијата на човековата имагинација над растителноста и спроведувањето на рамнотежа и организираност преку околната природа.

31 јануари 2014 ПОРТА

49

49

најчудни градби

Две бесплатни ноќевања за професионални посетители! За сите информации јавете се на: 322 04 69 / 072 264 545

15. Меѓународен саем за прозорци, профили, фасадни системи и додатоци, технологија за производство и машини, материјали за изолација, суровини и помошни средства

4. Саем за производи од стакло, технологија и машини за стакло, помошни производи и хемикалии

6. Меѓународен саем за врати, блендирани врати, панел, системи и помошни додатоци за врати

Март

50

50

ПОРТА

31 јануари 2014

најчудни градби

КУЛА „БИТЕСКО“, ХО ШИ МИН

Нов век - нов процут на Виетнам

З

а Виетнам многу малку знаеме. Посебно во градежна смисла. За тоа можеби најголема вина има филмскиот Рамбо кој преку историскиот конфликт на САД и Виетнам, креираше стереотипна слика за овој дел на Азија. Но, од градежен аспект, Виетнам не е тоа што беше пред 30 години. Новиот век означи голем процут за Виетнам, во секое село, во секој град. Никнуваат нови облакодери и кули кои се слика и прилика на модерната архитектура. Таков е примерот со кулата „Битеско“ која се наоѓа во градот Хо Ши Мин. Облакодерот е сопственост на истоимената групација и има 68 катови, со вкупна височина од 262,5 метри. Тоа ја става на листата на 200-те највисоки градби на светот, поточно на 124. место. Облакодерот го направила француската фирма АРЕП, според проектот на архитектите Дишеле и Трикод, а по дизајн на легендарниот еквадорски архитект Карлос Запата. Кулата почнала да се гради во 2005 година, но градежните зафати практично почнале во 2007 година. По само две години облакодерот бил готов, а официјалната промоција била на 31 октомври 2010 година. Овој познат облакодер е микс на деловен простор со резидентен дел. Објектот поседува 39.000 м² канцелариски простор, од седми до 64 кат. Следните четири катови се посебен простор за изнајмување со вкупна површина од 10.000 м². Дополнително, на средина од кулата има корисна површина од околу 900 м² за ресторански простор сместен на 50 и 51 кат. Она што овој облакодер го прави чуден, уникатен и интересен е неговата надворешност, но не од аспект на дизајнот, туку во поглед на техничките карактеристики на стаклото што е користено за обложување на надворешноста на објектот. Од Белгија било нарачано специјално стакло, кое во Кина дополнително било обработено и заСилено со метални влакна и исечено на околу 6.000 стаклени панели. Секој панел е глазиран и има специјален надворешен слој од осум милиметри и воздушен простор од 12 милиметри, како и панел кој се наоѓа вметнат помеѓу нив со дебелина од осум милиметри. Тоа значи дека секој панел е со дебелина од 28

Драган РИСТОВ

милиметри, кој обезбедува дополнителна стабилност и изолација. Притоа, секој панел има сопствен дизајн, бидејќи секој кат од кулата има специфичен облик. Највпечатлив е испакнатиот кружен дел на јужната фасада, за која многумина во текот на градбата немале абер зошто останува празен. По завршувањето на кулата било перфектно јасно дека станува збор за хелиодром. Тој е конструиран од 250 тони челик, a поврзан со над 4.000 парчиња сајли. Хелидромот е дизајниран посебно, и откако бил фабрикуван во посебна фабрика каде сите делови биле споени, со специјална дигалка бил

монтиран на 52 кат од кулата „Битеско“. Уште една работа го прави облакодерот чуден или на некој начин уникатен. Имено, во 2011 година се одржала и првата т.н „вертикална трка“ од лобито на објектот до 49 кат каде што е лоциран дел за набљудување. Станува збор за височина од 178 метри со вкупно 1.002 скали. Ако ве интересира, рекордот го држи Германецот Томас Долд, кој ја истрчал оваа вертикала за 4 минути и 51 секунда. И уште нешто, на овој облакодер, токму на хелиодромот, се снимени сцените каде што се одигрува главната битка на хероите од филмскиот хит „Одмаздници“ (Avengers).

31 јануари 2014 ПОРТА

51

51

совети

мал удобен дом Во дел од семејната куќа имаме мал простор кој сакаме да го искористиме за наш дом. Помогнете ни да го уредиме просторот. Славе и Мери Лешоски, Скопје

З

а најдобро да се искористи просторот, потребни се мали промени во внатрешниот распоред. Бањата преѕидајте ја и повлечете ја во внатрешниот дел од куќата, а влезот во спалната соба нека биде десно од влезот во станот. Останатиот поголем дел од просторот се ослободува од преградните ѕидови за тука да се организираат дневната соба, трпезаријата и мини кујната. Дневната соба треба да биде без гломазен мебел, едноставна и светла. Топлите материјали и доволно дневна светлина ќе создадат пријатна атмосфера. Се смета дека сивата боја главно асоцира на монотонија, пасивност, безбојност, но не е така.

Сивата боја како во гардеробата така и во уредувањето на ентериерот доколку добро се комбинира нуди многу повеќе. Искористете ја за мебел штоф на двата двоседа, а искомбинирајте ја со бордо детали. Определете се за поголема рамна табуретка наместо масичка пред гарнитурата за седење. Компактно тапацираниот дел од мебелот со површина од ткаенина така ќе го замени дрвото или стаклото. Ако баш ви е потребна рамна површина, достапни се големи подавалници или додатоци од плексиглас, кои се местат врз табуретката. Слободните површини на ѕидовите декорирајте ги со уметнички фотографии или слики. Билјана СТЕВКОВСКА-САВИЌ, дипл.инж.арх.

bsavic@porta3.com.mk

52

52

ПОРТА

31 јануари 2014

спортски храмови

АРЕНА „КОПЕНХАГЕН“, КОПЕНХАГЕН, ДАНСКА

Данска ужива да гради ракометни храмови

Сашо КУЗМАНОВСКИ

ФАКТИ за „КОПЕНХАГЕН“ - Копенхаген, Данска Површина на градба: 35.000 м2 Цена на изградба: 135 милиони евра Настани / капацитет: - Хокеј (10.000) - Ракомет (12.500) - Концерти (15.000) Период на изградба: 2013 - 2015 Дизајн: 3XN, HKS и Planit IE Проект менаџер: Arup and ME Engineers

С

Сашо КУЗМАНОВСКИ

амо неколку години откако ја добија извонредната арена во Хернинг, каде на стартот на оваа година се одржуваше Eвропското првенство во ракомет на кое учествуваше и Македонија, Данците ќе добијат уште една, уште поатрактивна затворена спортска арена. Овој пат, таа се гради во престолнината Копенхаген, ќе има капацитет до 15.000 места и треба да биде новата гордост за спортовите од типот на ракометот. Се наоѓа во областа Орестад Сид, каде треба да започне новиот бизнис „бум“ во метрополата. Изградбата на арената почна кон средината на минатата година, а се очекува веќе во есента 2015 година да биде ставена во функција. Официјалниот капацитет ќе биде 12.500 места, со можност за одредени спортови и културни манифестации капацитетот да се движи до 15.000 места. Во трката да го добијат проектот влегоа повеќе архитекти со свои проект-дизајни, но на крајот победи дизајнот на три групации кои ќе работат со заеднички Сили. 3XN, HKS и Planit IE стојат зад потписот на дизајнот на арената „Копенхаген“, кој е потполно во духот на нордиските народи. Примарно, оваа арена се гради за организација на светските првенства во хокеј на мраз и ракомет, но функционалноста на арената ќе дозволи и организација на светско првенство во водни спортови, затоа што арената ќе биде подготвена за брза изведба на потребните водни објекти за организација на вакви настани. Дизајнот на арената ќе овозможи врвна акустика, подобрена удобност за гледачите на трибинскиот дел, како и обезбедување на пространо фоаје, кое инвеститорите веќе планираат да го користат како бизнис центар (организација на саеми) и како голем изложбен центар. Од горната платформа ќе има панорамски поглед кон градскиот пејзаж.

31 јануари 2014 ПОРТА

53

53

ентериер

DVORNIK

Лична заштитна опрема од 1990 8 Mарт, бр. 2, 1000 Скопје Тел.: +389 2 3110 624 +389 2 3110 901 info@dvornik.com.mk Факс: +389 2 3110 546 www.dvornik.com.mk

54

54

ПОРТА

31 јануари 2014

www.liting.mk Архитектонска подготовка и изведба Lexan* поликарбонатни плочи и системи; Акрилни плочи Plexy и производи од ПММА; +389 2 3114 360 Звучни и сигурносни бариери; Профили, гума и трака;

in memoriam

Радомир Лаловиќ (1933-2014)

П

очетокот на годинава го означи крајот на животот на уште еден член на Академијата на архитектите при Асоцијацијата на архитекти на Македонија. Замина архитектот Радомир Лаловиќ, кој професионално и етички дејствуваше во најинтензивниот период на урбаната изградба во Македонија, но и во светот, припаѓајќи на функционалната и конструктивна модерна, „образован проектант и самоук урбанист прифатен од стручната средина со доверба и почитување“, како што беше речено за него при врачувањето на наградата „Андреја Дамјанов“ во 2007 година. Архитект Радомир Лаловиќ е роден во 1933 година во Скопје, каде што во 1960 година дипломирал на Градежноархитектонскиот факултет на тема „Автокуќа и катна гаража“ кај професор Ѓуро Анцел. По дипломирањето се вработил во Институтот за студии и прокетирање „Бетон“. Потоа заминал за Швајцарија, каде што се вработил во Високата техничка школа во Цирих. Во 1980 година се вратил во Македонија и работел во Заводот за урбанизам во Кочани, филијала Скопје, а потоа во Заводот за урбанизам на град Скопје, каде што во 1991 година ја завршил својата професионална кариера. По скопскиот катастрофален земјотрес интензивно се вклучил во обновата на градот.

Учествувал во проектот за училиштето „Песталоци“, работејќи во студиото на Алфред Рот во Цирих. Многу значајно за неговиот развој и напредок во професијата е тоа што бил во можност да престојува во странство, во повеќе земји, при што имал можност да соработува со светски афирмирани архитекти, како што се Алфред Рот, Алвар Алто, Јорн Утцон и Кензо Танге. По враќањето од Швајцарија ги проектирал и извел Комплексот банки, заедно со Олга Папеш, како дел од Деталниот урбанистички план за Скопје на јапонскиот архитект Кензо Танге. Позначајни реализации во неговото творештво се стоковната куќа „Меркур-импорт“, основните училишта „Моша Пијаде“ и „Борис Кидрич“, станбеноделовен трговски комплекс во Кочани, Домот на културата „Марко Цепенков“ во Прилеп, стоковната куќа „Југопромет“, деловен центар и СОК во Струмица, и други. Истовремено бил активен и во областа на урбанизмот, особено во Струмица и Кочани, каде на сопствените урбанистички планови реализирал и дел од предвидените објекти. Добитник е на повеќе признанија, од кои позначајни се Диплома од областа на проектирањето за станбено-деловниот комплекс во Кочани во 1983 година, Златна плакета за повеќегодишна соработка со Општина Кочани во 1983 година, Диплома на БИМАС за Комплексот банки во Скопје во 1984 година и други. Во печатот често објавувал свое професионално мислење за

актуелните архитектонски проблеми, а со свои реферати учествувал на повеќе симпозиуми. Во слободното време се занимавал со макетарство, фотографија и сликарство. Архитектот Лаловиќ за себе велеше дека завршил архитектура и почнал да работи како архитект, но постепено ги изнаоѓал и вредностите на урбанизмот, така што почнал да се самообразува во таа област и да работи на многу урбанистички проекти. „Јас на некој начин го изодив целиот пат на архитектонско и урбанистичко планирање, од архитектонско планирање, преку урбанизам, до просторно планирање“, ќе нагласеше тој. Во едно интервју за „Порта 3“, тој упати порака, како аманет до младите архитекти, што е мошне важно денес кога сме сведоци на изопачени вредности во архитектурата. Тој тогаш рече: „Архитектот го демнат две опасности. Од една страна е рационалната граница кога авторот брутално одговара на поставената задача без и најмалку имагинативност, кога функцијата останува разголена до непрепознатливост. Од друга страна е ирационалната граница, кога авторот премногу агресивно настапува во еден амбиент со личниот инспиративен набој со желба да се наметне на тој амбиент. Овие две граници не би смееле ни да се допрат, а камоли да се преминат. Просторот меѓу нив е доволно широк за творештво. Мојата препорака до помладите колеги е да ја прифатат оваа мудрост“.

31 јануари 2014 ПОРТА

55

55

репортажа

УНИВЕРЗИТЕТСКА БИБЛИОТЕКА ВО ДЕЛФТ, ХОЛАНДИЈА

ПЕЈЗАЖ ВО ЗАВИТКАНА ФОРМА Ивана ГРУПЧЕ, дипл. инж. арх.

Библиотеката на Универзитетот за технологии во Делфт со својата внимателно осмислена еко-технологија: зелениот кров, климатскиот ѕид, ладниот и топол склад и подземното депо каде се чуваат највредните книги, се котира меѓу најголемите библиотеки со најброен техничко-истражувачки книжевен фонд во Холандија

В

о универзитетскиот град Делфт, што се наоѓа во непосредна близина на градот Хаг и морскиот брег, постои еден навистина чудесен објект, симбол на одржливата архитектура и дизајн - библиотеката на Универзитетот за технологии. Мапиран во мојата „патувачка“ агенда како „објект што мора да се посети“, ме пречека од пристапната улица со својата стаклена фасада на која како со акварел се оцртуваат рефлексиите од зелената околина, дрвјата

56

56

ПОРТА

31 јануари 2014

и небото. Библиотеката како да не сака да биде објект, туку пејзаж, зад чии стаклени завеси се наѕира светот, кој таа во себе го крие. Како што се приближував кон влезот, постепено објектот се отвораше со својот кровен нагиб кон доминантниот објект на Аудиториумот со својата бруталистичка архитектура од натур бетон, изграден од архитектите Jo van den Broek и Jaap Bakema. Библиотеката е проектирана во 1997 година, а во 2009-та ја доживеа својата реставрација, со низа промени од страна на Mecanoo architecten, кои ги дефинираа

како своја визија во создавање на „порта кон дигиталниот свет“. Визионерскиот момент се состои во напредното размислување за одржливиот еколошки дизајн. Објектот наликува на лист хартија, со кој архитектите си поиграле, подигнувајќи го на едната страна, а со другата спуштајќи го во допир со теренот, овозможувајќи му на косиот кров да стане партер. Бидејќи соседниот бруталистички објект, со својата форма буди асоцијации на жаба, архитектите „заклучиле дека на неа ѝ треба трева“. Така се буди идејата за кров – тревник како идеално

репортажа

Зелениот кров-место за одмор и релаксација

Поглед од зелениот кров кон Аудиториумот од Ван дер Брук и Бакема

место за одмор, релаксација и прошетка со поглед кон целиот кампус, но истовремено место за читање и социјализација. Не случајно овој урбан репер е омилениот дел на многу студенти во кампусот. Во него постои само еден процеп со акцент на влезната партија од широки скали. Она што е направено како промена со реставрацијата е замената на еднослојниот кров со двослоен, кој носи добри изолациски карактеристики, помагајќи му на ентериерот во регулирањето на топлината, а воедно и контрола на дождовната вода која паѓа при

обилните врнежи карактеристични за ова поднебје. Тоа е пејзаж во завиткана форма, каде само краевите се остри. Всушност, библиотеката е симболичен гест преку зелениот кров што „лебди“ во воздухот, додека конусот „го приземјува“ како патент за земјата, притиснувајќи ја „бескрајната форма на пејзажот“. Конусот е симбол на технологијата, но истовремено на смиреност и контеплативност. Неговиот завршеток е отсечен и затворен со купола, снабдувајќи ги со светлина, по целата висина, најтивките катчиња за читање распоредени во круг.

Додека на допирот со кровната плоча, исто така постојат прстенести отвори кои го снабдуваат со природна светлина средишниот дел на салата. Конусот е намерно оставен слободен во приземјето, држен од коси столбови, заради „дишење на просторот“ во ентериерот, кој како да „тече“ непрекинато, овозможувајќи простран поглед и перспективни агли на набљудување. Дури ни страничните стаклени завеси, кои ја снабдуваат библиотеката со дневна светлина, не претставуваат никакви бариери, туку  31 јануари 2014 ПОРТА

57

57

репортажа

Осветлување на конусот

Тивките читални во конусот 58

58

ПОРТА

31 јануари 2014

го прошируваат погледот на нашата перцепција и надвор, па така пејзажот станува нераскинлив дел од ентериерот. Просторноста, светлината и релаксирачката акустика се трајни вредности за дизајнот на библиотеката. Со самото влегување, чудесна тишина го обзема секого, како во религиозен објект, но тоа е само моментално чувство зашто внaтрe, всушност, се одигрува вистински визуелен „театар“. Металниот таван се провлекува низ целиот простор без прекин, суптилно осветлен од столбовите. Кровната плоча ја носат метални столбови, кои потсетуваат на исправени шумски стебла. Нивната функција не е само конструктивна, туку преку нив истовремено се осветлува и затоплува просторот. Огромниот простран под ја добил топлата песочна боја на Сахара, каде како оази се групирани местата за читање и компјутерско пребарување. Во централниот фокус, под самата база на конусот се наоѓа информативниот пулт, токму низ главната движечка оска наметната од влезната партија. Сета ненаметлива пространост и „течење на просторот“ го влече фокусот во заднина. Моќната електрично-сина боја на високиот ѕид на кој речиси како декор се поставени висечките полици со книги, точно зборува за фактот, дека ова е библиотека. Театарската електрично-сина ги прави полиците да изгледаат како да пловат. Вистинска драма од бои и светлина, каде актери се луѓето што се движат низ тие лебдечки скали и полици, во потрага по книги и информација повеќе. Транспарентни групни и самостојни читални со интересни фото-тапети и модерна опрема, работни простории, издавачки клуб, книжарница и кафетерија се сместени долж периметарот. Дигитализацијата е основен параметар на библиотеката, со дигиталното пребарување како и резервација на место или читална по електронски пат. Лесно достапна за секого, па и за инвалиди, што е овозможено со специјални пристапи и лифтови. Со својата внимателно осмислена еко-технологија: зелениот кров, климатскиот ѕид, ладниот и топол склад и подземното депо каде највредните примероци на книги се чуваат како старо, добро вино, оваа библиотека котира меѓу најголемите библиотеки со најброен техничко-истражувачки книжевен фонд во Холандија. Ова врвно еко-технолошко и архитектонско здание е моќна порака на Универзитетот во Делфт кон поубава иднина во чекор со промените што ги носи информатичкото општество и новите технологии. 

репортажа

Ентериер на Библиотеката во ТУ Делфт

Пространа перспектива Транспарентна соба - читална

Рампи и лифт за пристап на инвалиди Поглед од улица - рефлексии од пејсажот

31 јануари 2014 ПОРТА

59

59

арт

Најдобри европски Лондон, Париз, Барселона, Виена...

С

екоја нова година во целиот свет носи неколку уметнички задоволста, но се одлучивме да се фокусираме само на Европа. Повеќето европски главни градови нудат свои адути, а ние ги избравме Лондон, Париз, Барселона, Мадрид и Виена, во кои ќе бидат изложени дела на некои од најголемите светски уметници.

ЛОНДОН, „ТЕЈТ МОДЕРН“

ЛОНДОН, НАЦИОНАЛНА ГАЛЕРИЈА Ванг Гог, од 15 јануари до 27 април Дури две од постоечките пет сочувани верзии на „Сончоглед“ по првпат ќе се најдат заедно во лондонскиот музеј. Едно платно доаѓа од Музејот „Ванг Гог“ од Амстердам, а за возврат Националната галерија својата слика ќе ја позајми на амстердамскиот музеј.

60

60

ПОРТА

31 јануари 2014

Анри Матис, од 17 април до 7 септември Оваа година големиот француски фовист ќе биде претставен во Лондон со своите подоцнежни дела со користење на апликации. „Тејт Модерн“ ќе прикаже вкупно 120 негови дела. Анри Матис ги открил апликациите во старост, кога веќе не можел да слика со маслени бои, па почнал да сече форми од разнобојна хартија.

арт

изложби за 2014-та ЛОНДОН, НАЦИОНАЛНА ГАЛЕРИЈА Паоло Веронезе, од 14 март до 15 јули Ретроспектива на големиот венецијански ренесансен сликар по првпат ќе беде изложена во Националната галерија во Лондон. Дури 50 дела ќе ѝ бидат претставени на публиката, па така и некои од ремек-делата на овој голем сликар, меѓу кои ќе биде и циклусот „Алегорија на љубовта“.

„ТЕЈТ БРИТАН“ Ричард Дикон, од 5 февруари до 27 април Главен лик на уште една голема изложба во „Тејт“ е современиот британски уметник Ричард Дикон, лауреат на Тарнеровата премија. Четириесет негови дела ќе бидат изложени по хронолошки редослед, а меѓу нив се и раните цртежи од почетокот на 70-тите на минатиот век, но и скулптурите од почетокот на 21 век. Еден од главните експонати на изложбата ќе биде познатата кривулеста скулптура „После 1998 година“ изработена во дрво. 

„ТЕЈТ БРИТАН“ Вилијам Тарнер, од 10 септември до 18 јануари Доцните дела на националната гордост на Велика Британија ќе бидат прикажани во галеријата „Тејт Британ“. Некои од најпознатите дела од плодниот период на уметникот Вилијам Тарнер, кој беше претходник на француските импресионисти, публиката ќе може да ги види на почетокот на септември.

31 јануари 2014 ПОРТА

61

61

арт

„ТЕЈТ ЛИВЕРПУЛ“ Пит Мондријан, од 6 јуни до 5 октомври „Тејт Ливерпул“ оваа година ќе ја одбележи 70-годишнината од смрта на големиот Мондријан. Музејот ќе прикаже платна од холандскиот апстракционист, но ќе ја претстави и реконструкцијата на париското студио на уметникот.

ПАРИЗ, ЦЕНТАР ПОМПИДУ Анри Картие-Бресон, од 12 февруари до 9 јуни Прва европска ретроспектива на Анри Картие-Бресон оваа пролет ќе биде организирана во парискиот центар Помпиду. Повеќе од 500 славни фотографии, графички и уметнички дела, видеа и документи низ 70 години од неговата кариера. Темите преминуваат од надреализам до документаристички фотографии, па овој класичар ќе може да се види од една сосема друга страна.

ПАРИЗ, ГАЛЕРИЈА „ПАЛАС“ Столетје на модерна фотографија на „Конде Наст“, од 1 март до 25 мај За оваа изложба на издавачката куќа „Конде Наст“се одбрани 150 најдобри фотографии во текот на едно столетје. Повеќе од 80 познати модни фотографи ќе бидат вклучени во интересната ретроспектива со свои фотографии од списанијата Vogue, W Magazine, Vanity Fair и други.

62

62

ПОРТА

31 јануари 2014

арт ПАРИЗ, ПАРИСКИ МУЗЕЈ НА СОВРЕМЕНА УМЕТНОСТ Лусио Фонтана, од 25 април до 24 август Оваа пролет, по првпат после 1987 година, се отвора голема ретроспектива на овој уметник, а вклучува повеќе од 200 дела. Фонтана е италијански сликар, скулптор, апстракционист и иноватор, кој се прославил со своите дела со дупчиња и процепи, и со нив влијаел врз многу други уметници.

ПАРИЗ, ВЕРСАЈСКИ ДВОРЕЦ Ли Уфан, лето 2014 Версајскиот дворец ова лето ќе го угости Ли Уфан, корејскиот современ уметник кој го започна својот правец на минимализам во сликарството и скулптурата во кои се внесуваат природни елементи. Скулптурите што ги повикуваат луѓето на медитација ќе бидат изложени од јуни до октомври.

БАРСЕЛОНА, МУЗЕЈ „ПИКАСО“ „Пост-Пикасо: одговор на современите уметници за неговата уметност“, од 16 јануари до 9 март Музејот „Пабло Пикасо“ во Барселона оваа година ќе одбележи 50 години од постоењето. По повод тој јубилеј, подготвува дури три големи изложби посветени на сите дела кои со години поминувале по ѕидовите на овој музеј. Но, најважна е изложбата „Пост-Пикасо“, која го истражува влијанието на шпанскиот кубист врз сите понатамошни генерации уметници, така што се собира ретроспектива од повеќе од 40 автори низ чии дела ќе се потврди таа врска.

ВИЕНА, ГАЛЕРИЈА „АЛБЕРТИНА“ "Blowup", од 10 мај до 24 август Голема изложба во „Албертина“ ќе биде посветена на култниот филм "Blowup" на Микеланџело Антониони, снимен во 1966 година. Дејството во филмот се одвива околу фотографот што мисли дека со своите фотографии бил случаен сведок на убиство, а во плејадата на славни глумци се најде и моделот Верушка. "Blowup" е идеален спој на модата, филмот и фотографијата бидејќи резултираше и со многу интересни фотографии од снимањето, кои станаа култни, а сега ќе бидат изложени во виенската Албертина.  31 јануари 2014 ПОРТА

63

63

излог 1

1. Рачно изработен часовник дизајниран од холандското студио qoowl, направен од дрво како база на челото од излитениот диск.

2. Ниска масичка од Cosentino & Stefano Spanio, направена од дрвена плотна и метална основа.

3. Leigh Cameron е дизајнерот на масата, која е комбинација на бетон и дрвени греди.

4. Држач од метал (д=2 мм), каде книгите можат да висат во просторот како екстензија на масата. Се прицвстува на масата, а должината се приспособува по желба. Дизајнот е на студиото од Токио Yoy. подготви: Сандра ДОНЧЕВА ТЕОХАРОВА, дипл.инж.арх.

2 64

64

ПОРТА

31 јануари 2014

излог

3

4

31 јануари 2014 ПОРТА

65

65

јавни набавки СЛУЖБЕН ВЕСНИК БР. 178/2013 ОДЛУКА ЗА ДАВАЊЕ НА СОГЛАСНОСТ ЗА ТРАЈНА ПРЕНАМЕНА НА ЗЕМЈОДЕЛСКО ВО ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ ЗА ИЗРАБОТКА НА УРБАНИСТИЧКИ ПЛАН ВОН НАСЕЛЕНО МЕСТО ЗА ИЗГРАДБА НА ПРОИЗВОДЕН КОМПЛЕКС КО СТЕНЧЕ ОПШТИНА БРВЕНИЦА ОПШТИНА ГАЗИ БАБА ИСПРАВКА НА ОБЈАВА 9 ЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ПО ПАТ НА ЕЛЕКТРОНСКО ЈАВНО НАДДАВАЊЕ ЗА ИЗГРАДБА НА А1 СЕМЕЈНО ДОМУВАЊЕ ВО СТАНБЕНИ КУЌИ ОПШТИНА ГАЗИ БАБА ИСПРАВКА НА ОБЈАВА 10 ЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ПО ПАТ НА ЕЛЕКТРОНСКО ЈАВНО НАДДАВАЊЕ ЗА ИЗГРАДБА НА А2 ДОМУВАЊЕ ВО СТАНБЕНИ ЗГРАДИ

СЛУЖБЕН ВЕСНИК БР. 181/2013 ОДЛУКА ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ НА ОДЛУКАТА ЗА РАСПРЕДЕЛБА НА СРЕДСТВА ЗА ИЗГРАДБА/ РЕКОНСТРУКЦИЈА НА МОСТОВИ ВО ОПШТИНИТЕ БРВЕНИЦА, ГРАДСКО, ЈЕГУНОВЦЕ И КРАТОВО ПРОГРАМА ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ НА ПРОГРАМАТА ЗА ИЗГРАДБА И РЕКОНСТРУКЦИЈА НА СРЕДНИ УЧИЛИШТА ЗА 2013 ГОДИНА ПРОГРАМА ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ НА ПРОГРАМАТА ЗА ИЗГРАДБА И РЕКОНСТРУКЦИЈА НА ОСНОВНИ УЧИЛИШТА ЗА 2013 ГОДИНА МИНИСТЕРСТВО ЗА ТРАНСПОРТ И ВРСКИ ОБЈАВА БРОЈ 140 (21.12.2013 ГОДИНА) ЗА ДАВАЊЕ ПОД ДОЛГОТРАЕН ЗАКУП ЗА ПЕРИОД ОД 20 ГОДИНИ НА ГРАДЕЖНО НЕИЗГРАДЕНО ЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ПО ПАТ НА ЕЛЕКТРОНСКО ЈАВНО НАДДАВАЊЕ ОПШТИНА НЕГОТИНО ОБЈАВА 03/2013 ЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ПО ПАТ НА ЕЛЕКТРОНСКО ЈАВНО НАДДАВАЊЕ ВО ОПШТИНА НЕГОТИНО ОПШТИНА ПЕТРОВЕЦ ОБЈАВА ЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ПО ПАТ НА ЕЛЕКТРОНСКО ЈАВНО НАДДАВАЊЕ ВО ОПШТИНА ПЕТРОВЕЦ ОБЈАВА БР. 23 МИНИСТЕРСТВО ЗА ТРАНСПОРТ И ВРСКИ ЗАКЛУЧОК ЗА ПОНИШТУВАЊЕ НА ОБЈАВА БРОЈ 139 (18.12.2013 ГОДИНА) ЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ПО ПАТ НА ЕЛЕКТРОНСКО ЈАВНО НАДДАВАЊЕ ЗА ИЗГРАДБА НА ОБЈЕКТ ЗА СПОРТ И РЕКРЕАЦИЈА (ЗАТВОРЕН ПЛИВАЧКИ БАЗЕН) СО КОМПАТИБИЛНИ НАМЕНИ ВО ОПШТИНА АЕРОДРОМ

СЛУЖБЕН ВЕСНИК БР. 182/2013 ОПШТИНА КАРПОШ ОБЈАВА БРОЈ 05/2013 ЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ПО ПАТ НА ЕЛЕКТРОНСКО ЈАВНО НАДДАВАЊЕ ЗА ИЗГРАДБА НА ОБЈЕКТ ДОМУВАЊЕ ВО СТАНБЕНИ ЗГРАДИ ВО ОПШТИНА КАРПОШ МИНИСТЕРСТВО ЗА ТРАНСПОРТ И ВРСКИ ОБЈАВА БРОЈ 141 (23.12.2013 ГОДИНА) ЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ПО ПАТ НА ЕЛЕКТРОНСКО ЈАВНО НАДДАВАЊЕ ВО ОПШТИНА ВАСилЕВО

66

МИНИСТЕРСТВО ЗА ТРАНСПОРТ И ВРСКИ ИСПРАВКА НА ОБЈАВА БРОЈ 137 (16.12.2013) ЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ПО ПАТ НА ЕЛЕКТРОНСКО ЈАВНО НАДДАВАЊЕ ЗА ИЗГРАДБА НА ОБЈЕКТ ЗА ВРЕМЕНО СМЕСТУВАЊЕ – А4 ВО ОПШТИНА ЦЕНТАР

СЛУЖБЕН ВЕСНИК БР. 184/2013 ПРАВИЛНИК ЗА ФОРМАТА И СОДРЖИНАТА НА БАРАЊЕТО ЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА СО НЕПОСРЕДНА СПОГОДБА ЗА ПОТРЕБИТЕ НА ВЕРСКИ ЗАЕДНИЦИ ЗА ИЗГРАДБА НА ВЕРСКИ ОБЈЕКТИ ПРЕДВИДЕНИ СО УРБАНИСТИЧКИ ПЛАН ИЛИ УРБАНИСТИЧКО ПЛАНСКА ДОКУМЕНТАЦИЈА КАКО И ПОТРЕБНАТА ДОКУМЕНТАЦИЈА ПРАВИЛНИК ЗА ФОРМАТА И СОДРЖИНАТА НА БАРАЊЕТО ЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА СО НЕПОСРЕДНА СПОГОДБА ЗА ПОТРЕБИТЕ НА ДИПЛОМАТСКО-КОНЗУЛАРНИТЕ ПРЕТСТАВНИШТВА ЗА ИЗГРАДБА НА ДИПЛОМАТСКО-КОНЗУЛАРНИ ОБЈЕКТИ КАКО И ПОТРЕБНАТА ДОКУМЕНТАЦИЈА ПРАВИЛНИК ЗА ФОРМАТА И СОДРЖИНАТА НА БАРАЊЕТО ЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА СО НЕПОСРЕДНА СПОГОДБА НА ДРУГИТЕ СОПСТВЕНИЦИ НА ОБЈЕКТИ ИЛИ ПОСЕБНИ ДЕЛОВИ ОД ОБЈЕКТИ ИЗГРАДЕНИ СО ГРАДЕЖНО-ТЕХНИЧКА ДОКУМЕНТАЦИЈА И ЕВИДЕНТИРАНИ ВО ЈАВНАТА КНИГА НА НЕДВИЖНОСТИ КОИ НЕ ПОСЕДУВААТ АКТ ЗА ДОДЕЛУВАЊЕ НА ПРАВОТО НА КОРИСТЕЊЕ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ КАКО И ПОТРЕБНАТА ДОКУМЕНТАЦИЈА ПРАВИЛНИК ЗА ФОРМАТА И СОДРЖИНАТА НА БАРАЊЕТО ЗА ДАВАЊЕ ПОД ДОЛГОТРАЕН ЗАКУП НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА СО НЕПОСРЕДНА СПОГОДБА НАМЕНЕТО ЗА ИЗГРАДБА НА ОБЈЕКТИ ОД ЈАВЕН ИНТЕРЕС КАКО И ПОТРЕБНАТА ДОКУМЕНТАЦИЈА ПРАВИЛНИК ЗА ФОРМАТА И СОДРЖИНАТА НА БАРАЊЕТО ЗА ДАВАЊЕ ПОД КРАТКОТРАЕН ЗАКУП НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА СО НЕПОСРЕДНА СПОГОДБА НА СОПСТВЕНИЦИТЕ НА УГОСТИТЕЛСКИ ОБЈЕКТ ПРЕД КОИ Е ПРЕДВИДЕНО ПЛАЖА, КАКО И НА ПРАВНИ И ФИЗИЧКИ ЛИЦА ЗА ПОТРЕБИТЕ ЗА ФОРМИРАЊЕ НА ГРАДИЛИШТЕ КАКО И ПОТРЕБНАТА ДОКУМЕНТАЦИЈА ПРАВИЛНИК ЗА ФОРМАТА И СОДРЖИНАТА НА БАРАЊЕТО ЗА КАТЕГОРИЗАЦИЈА НА АВТОКАМП ПРЕДВИДЕН НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА КАКО И НА БАРАЊЕТО ЗА КАТЕГОРИЗАЦИЈА НА АВТОКАМП ПРЕДВИДЕН НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА ПРАВНИ ИЛИ ФИЗИЧКИ ЛИЦА КАКО И ПОТРЕБНАТА ДОКУМЕНТАЦИЈА ОПШТИНА ПЕТРОВЕЦ ОБЈАВА ЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ПО ПАТ НА ЕЛЕКТРОНСКО ЈАВНО НАДДАВАЊЕ ВО ОПШТИНА ПЕТРОВЕЦ ОБЈАВА БР. 24

СЛУЖБЕН ВЕСНИК БР. 185/2013 ОДЛУКА ЗА ДАВАЊЕ СОГЛАСНОСТ ЗА ДАВАЊЕ ПОД ДОЛГОТРАЕН ЗАКУП НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ПО ПАТ НА НЕПОСРЕДНА СПОГОДБА НА ТРГОВСКОТО ДРУШТВО ЗА ПРОИЗВОДСТВО НА ЕНЕРГИЈА “АЛБНОР КОМПАНИ“ ДООЕЛ ТЕТОВО

МИНИСТЕРСТВО ЗА ТРАНСПОРТ И ВРСКИ

ОДЛУКА ЗА ДАВАЊЕ ПРАВО НА ТРАЈНО КОРИСТЕЊЕ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ ВО СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА НА АКЦИОНЕРСКОТО ДРУШТВО ЗА ИЗГРАДБА И СТОПАНИСУВАЊЕ СО СТАНБЕН ПРОСТОР И СО ДЕЛОВЕН ПРОСТОР ОД ЗНАЧЕЊЕ ЗА РЕПУБЛИКАТА – СКОПЈЕ

ИСПРАВКА НА ОБЈАВА БРОЈ 133 (11.12.2013) ЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ПО ПАТ НА ЕЛЕКТРОНСКО

ОДЛУКА ЗА ДАВАЊЕ ПРАВО НА ТРАЈНО КОРИСТЕЊЕ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ ВО СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА НА АД ЗА

СЛУЖБЕН ВЕСНИК БР. 183/2013

66

ЈАВНО НАДДАВАЊЕ ЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ ЗА ИЗГРАДБА НА ОБЈЕКТИ ЗА ЛЕСНА И НЕЗАГАДУВАЧКА ИНДУСТРИЈА СО КОМПАТИБИЛНИ НАМЕНИ ВО ОПШТИНА ЖЕЛИНО

ПОРТА

31 јануари 2014

ИЗГРАДБА И СТОПАНИСУВАЊЕ СО СТАНБЕН ПРОСТОР И СО ДЕЛОВЕН ПРОСТОР ОД ЗНАЧЕЊЕ ЗА РЕПУБЛИКАТА – СКОПЈЕ

НАДДАВАЊЕ ВО ОПШТИНА ВАСилЕВО

ОДЛУКА ЗА ДАВАЊЕ НА СОГЛАСНОСТ ЗА ТРАЈНА ПРЕНАМЕНА НА ЗЕМЈОДЕЛСКО ВО ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ ЗА ИЗРАБОТКА НА ПРОЕКТ ЗА ИНФРАСТРУКТУРА ЗА РЕКОНСТРУКЦИЈА И РЕХАБИЛИТАЦИЈА НА ДРЖАВНИТЕ ПАТИШТА А3/Р1312 ДЕЛНИЦА ВЕЛЕС-КАДРИФАКОВО КАКО ЕКСПРЕСЕН ПАТ ВТОРА СЕКЦИЈА – ДЕПОНИЈА ВЕЛЕС ДО СЕЛО ЛОЗОВО

СЛУЖБЕН ВЕСНИК БР. 7/2014

ПРАВИЛНИК ЗА ФОРМАТА И СОДРЖИНАТА НА БАРАЊЕТО ЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА СО НЕПОСРЕДНА СПОГОДБА ЗА ОФОРМУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНА ПАРЦЕЛА ПРЕДВИДЕНА СО УРБАНИСТИЧКИ ПЛАН ИЛИ УРБАНИСТИЧКА ПЛАНСКА ДОКУМЕНТАЦИЈА А ЛИЦЕТО ИМА ВО СОПСТВЕНОСТ ПОВЕЌЕ ОД 30% ОД ГРАДЕЖНАТА ПАРЦЕЛА И АКО СО ПЛАНОТ НА ТАА ГРАДЕЖНА ПАРЦЕЛА НЕ СЕ ПРЕДВИДУВА ИЗГРАДБА НА ОБЈЕКТИ ОД ЈАВЕН ИНТЕРЕС УТВРДЕН СО ЗАКОН КАКО И ПОТРЕБНАТА ДОКУМЕНТАЦИЈА

ОДЛУКА ЗА ДАВАЊЕ НА ПРАВО НА ТРАЈНО КОРИСТЕЊЕ ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ ВО СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА НА СЛУЖБАТА ЗА ОПШТИ И ЗАЕДНИЧКИ РАБОТИ ПРИ ВЛАДАТА НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА И АКЦИОНЕРСКОТО ДРУШТВО ЗА ИЗГРАДБА И СТОПАНИСУВАЊЕ СО СТАНБЕН ПРОСТОР И СО ДЕЛОВЕН ПРОСТОР ОД ЗНАЧЕЊЕ ЗА РЕПУБЛИКАТА – СКОПЈЕ ОДЛУКА ЗА РАСПРЕДЕЛБА НА СРЕДСТВА ЗА ИЗГРАДБА НА ВОДОВОДНА МРЕЖА, СЕПАРИРАНА КАНАЛИЗАЦИОНА МРЕЖА СО ПРЕЧИСТИТЕЛНА СТАНИЦА И СТАНБЕНИ УЛИЦИ ВО ВИКЕНД ЗОНАТА ВРШНИК ВО ОПШТИНА КРУШЕВО И ИЗГРАДБА НА СИСТЕМ ЗА СНАБДУВАЊЕ СО ВОДА ЗА ПИЕЊЕ ЗА ДЕЛ ОД НАСЕЛЕНИТЕ МЕСТА ВО ОПШТИНА СОПИШТЕ – РЕГИОНАЛЕН ВОДОВОД ПАТИШКА РЕКА

ПРАВИЛНИК ЗА ФОРМАТА И СОДРЖИНАТА НА БАРАЊЕТО ЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА СО НЕПОСРЕДНА СПОГОДБА НА СОПСТВЕНИЦИТЕ НА ОБЈЕКТИ ИЛИ ПОСЕБНИ ДЕЛОВИ ОД ОБЈЕКТИ ИЗГРАДЕНИ СО ГРАДЕЖНО-ТЕХНИЧКА ДОКУМЕНТАЦИЈА НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ НА КОЕ ИМААТ ЗАСНОВАНО ПРАВО НА ДОЛГОТРАЕН ЗАКУП, ДОКОЛКУ ОБЈЕКТИТЕ СЕ ИЗГРАДЕНИ СОГЛАСНО УРБАНИСТИЧКИ ПЛАН ИЛИ УРБАНИСТИЧКА ПЛАНСКА ДОКУМЕНТАЦИЈА И ДОКОЛКУ ЈА ИМААТ ИСПЛАТЕНО ЗАКУПНИНАТА ЗА ТЕКОВНАТА ГОДИНА И ДРУГИТЕ ДАВАЧКИ КОИ ПРОИЗЛЕГУВААТ ОД ДОГОВОРОТ ЗА ДОЛГОТРАЕН ЗАКУП КАКО И ПОТРЕБНАТА ДОКУМЕНТАЦИЈА

ОГРАНИЧЕН ПОВИК БР. 1/2014 ЗА ПОДНЕСУВАЊЕ НА БАРАЊА ВО ПРВА ФАЗА ЗА УЧЕСТВО ВО ПОСТАПКА ЗА ВОСПОСТАВУВАЊЕ НА ИНСТИТУЦИОНАЛНО ЈАВНО ПРИВАТНО ПАРТНЕРСТВО ЗА ИЗГРАДБА И СТОПАНИСУВАЊЕ НА МАЛИ ХИДРОЕЛЕКТРАНИ НА ГРАВИТАЦИОНИ ВОДОСНАБДИТЕЛНИ СИСТЕМИ С. ЖИРОВНИЦА

СЛУЖБЕН ВЕСНИК БР. 187/2013

СЛУЖБЕН ВЕСНИК БР. 8/2014

ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ЖИВОТНАТА СРЕДИНА

ОДЛУКА ЗА РАСПРЕДЕЛБА НА СРЕДСТВА ЗА: ПРОЕКТОТ “ВОДОВОД И КАНАЛИЗАЦИЈА НА ОПШТИНИТЕ ФАЗА 1“, ИЗГРАДБА НА ВОДОВОДНА МРЕЖА ВО НАСЕЛЕНО МЕСТО ДРВОШ-ОПШТИНА БОСилОВО, ИЗГРАДБА НА ФЕКАЛНА КАНАЛИЗАЦИЈА ВО ЗОНИТЕ ЗА МАЛО СТОПАНСТВО ВО ГРОЗДИЛ И ЧУКАТА-ОПШТИНА ПЕХЧЕВО И ЗАВРШУВАЊЕ НА КАНАЛИЗАЦИОНЕН СИСТЕМ ВО НАСЕЛЕНО МЕСТО ДОРФУЛИЈА – ОПШТИНА ЛОЗОВО

ЗАКОН ЗА ИЗМЕНУВАЊЕ И ДОПОЛНУВАЊЕ НА ЗАКОНОТ ЗА ЈАВНИТЕ ПАТИШТА

СЛУЖБЕН ВЕСНИК БР. 3/2014 ОПШТИНА КАРПОШ ИСПРАВКА НА ОБЈАВА БРОЈ 05/2013 ЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ПО ПАТ НА ЕЛЕКТРОНСКО ЈАВНО НАДДАВАЊЕ ЗА ИЗГРАДБА НА ОБЈЕКТ ДОМУВАЊЕ ВО СТАНБЕНИ ЗГРАДИ СО КОМПАТИБИЛНИ НАМЕНИ ВО ОПШТИНА КАРПОШ ОГЛАСИ ЗА ДОДЕЛУВАЊЕ НА ДОГОВОР ЗА ЈАВНА НАБАВКА БРОЈ: 22/2013 Назив на договорниот орган: Министерство за правда, Управа за извршување на санкциите, ул. “Димитрие Чуповски“ бр. 9, 1000, Скопје. ПРЕДМЕТ: Стручен надзор над изградба и реконструкција на објекти во комплексот на Казнено – поправен дом Идризово, општина Гази Баба, Скопје. Контакт тел/факс: 02 3224-348, 02 3110-437, лице за контакт: Гордана Иванова. Јавно отворање на понудите на ден 17.02.2014 год. БРОЈ: 83/2013 Назив на договорниот орган: Јавно сообраќајно претпријатие СКОПЈЕ, бул. А. Македонски 10, 1000, Скопје. ПРЕДМЕТ: Адаптација на објект “Милениумски Крст на Водно“ – Скопје. Контакт тел/факс: 02 3122-635, 3174-266, лице за контакт: Валбона Стојановска. Јавно отворање на понудите на ден 14.02.2014 год.

СЛУЖБЕН ВЕСНИК БР. 4/2014 МИНИСТЕРСТВО ЗА ТРАНСПОРТ И ВРСКИ ЗАКЛУЧОК ЗА ПОНИШТУВАЊЕ НА ОБЈАВА БРОЈ 141 (23.12.2013 ГОДИНА) ЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ПО ПАТ НА ЕЛЕКТРОНСКО ЈАВНО

ПРОГРАМА ЗА ИЗГРАДБА И РЕКОНСТРУКЦИЈА НА СРЕДНИ УЧИЛИШТА ЗА 2014 ГОДИНА ПРОГРАМА ЗА ИНВЕСТИРАЊЕ ВО ЖИВОТНАТА СРЕДИНА ЗА 2014 ГОДИНА

ГОДИШНА ПРОГРАМА ЗА ИЗРАБОТКА НА ПРОСТОРНИ ПЛАНОВИ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ЗА 2014 ГОДИНА ПРОГРАМА ЗА ФИНАНСИРАЊЕ НА ИЗГРАДБА, РЕКОНСТРУКЦИЈА, ОДРЖУВАЊЕ НА ОБЈЕКТИ И ОПРЕМУВАЊЕ НА КАЗНЕНО – ПОПРАВНИТЕ И ВОСПИТНО – ПОПРАВНИТЕ УСТАНОВИ ЗА 2014 ГОДИНА ГОДИШНА ПРОГРАМА ЗА ИЗГРАДБА, ПРОДАЖБА И ОДРЖУВАЊЕ НА СТАНБЕНИОТ ПРОСТОР ВО СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ЗА 2014 ГОДИНА ОПШТИНА ПЕТРОВЕЦ ОБЈАВА ЗА ОТУЃУВАЊЕ НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ СОПСТВЕНОСТ НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ПО ПАТ НА ЕЛЕКТРОНСКО ЈАВНО НАДДАВАЊЕ ВО ОПШТИНА ПЕТРОВЕЦ ОБЈАВА БР. 25

СЛУЖБЕН ВЕСНИК БР. 9/2014

МИНИСТЕРСТВО ЗА ЖИВОТНА СРЕДИНА И ПРОСТОРНО ПЛАНИРАЊЕ КОНКУРС ЗА РАСПРЕДЕЛУВАЊЕ НА СРЕДСТВА ЗА ФИНАНСИРАЊЕ И РЕАЛИЗИРАЊЕ НА ПРОГРАМИ, ПРОЕКТИ И ДРУГИ АКТИВНОСТИ ОД ОБЛАСТА НА ЖИВОТНАТА СРЕДИНА ЗА 2014 ГОДИНА ИЗВЕСТУВАЊЕ ЗА ПОНИШТУВАЊЕ НА КОНКУРСОТ ЗА ИЗБОР НА ИДЕЈНО РЕШЕНИЕ Број на огласот за кој се однесува известувањето: 2/2013 Назив на договорниот орган: Град Скопје, бул. Илинден 82, 1000, Скопје. ПРЕДМЕТ: Реконструкција на фасади на постојни објекти во централното градско подрачје на градот Скопје на бул. “Илинден“ – согласно графички прилог.

31 јануари 2014 ПОРТА