آنارشیست ها واقعی ترند
1
2
آنارشیست ها واقعی ترند
آنارشیست ها واقعی ترند علی عبدالرضایی
3
آنارشیست ها واقعی ترند
نشر کالج شعر www.kalejsher.com طرح جلد :امیرحسین جاویدمهر صفحه آرا :فاطمه قهرمانی سال انتشار1331 : چاپ اول
4
آنارشیست ها واقعی ترند
فهرست مطالب تمهید 8 ............................................................................................................................................................... دمکراسی و صنعت کیچ سازی11 ...................................................................................................................... انقالب رایزومی یا شرکت در انتخابات!؟11 ...................................................................................................... تیمارستان13 ....................................................................................................................................................... ماهیت قدرت و گفتمان سلطه22 ....................................................................................................................... ارزش کاندید در بالماسکه انتخابات32 .............................................................................................................. نظریه کوئیر و قرنطینه ی هویت33 .................................................................................................................... سکس و ساد و سیکسو41 ................................................................................................................................. درستایشِ لختی43 .............................................................................................................................................. استعمار عربی 43 ................................................................................................................................................ فمنیسم در تله ی تئولوژی 13 ............................................................................................................................ اسید شاشى15 .................................................................................................................................................... ناموس 18 ........................................................................................................................................................... مثل فاحشه ها لباس پوشیده بود 13 ................................................................................................................... فوتسال زنان 51 .................................................................................................................................................. انجیل عبدالرضایی 52 ......................................................................................................................................... وقت آنارشیسم 51 .............................................................................................................................................. سرپیچی آنارشیستی 31 ................................................................................................................................... 1 سرپیچی آنارشیستی 32 ................................................................................................................................... 2 آیا آنارشیست ها هرج و مرج طلبند؟34 ............................................................................................................ باید به طرز فجیعى آنارشیست بود35 ................................................................................................................ گاورمنت33 ........................................................................................................................................................
آنارشیست ها واقعی ترند
زبور ،زنبور ،زنِ بور و دیوید تراسکات و عشقبازى با گُهِ گاو33 ...................................................................... جیمى جامپ 81 ................................................................................................................................................. من در هنر آنارشیستى82 .................................................................................................................................... نیچه ى آنارشیست 84 ........................................................................................................................................ مارکسِ آنارشیست81 ......................................................................................................................................... مارکسِ بی کس 85 ............................................................................................................................................. ترامپ ایرانی88 .................................................................................................................................................. ماهیت دمکراسى در جهان معاصر83 ................................................................................................................. اگر ناسیونالیست ها فاشیستند پس چرا سوسیالیست ها نیستند!؟ 31 ................................................................. شوونیسم ،جینگوییسم ،ناسیونالیسم و انتخابات32 ............................................................................................ کردهای ترکیه31 ................................................................................................................................................ من فارسی دوستم نه فارس نژاد35 .................................................................................................................... مشکالت روشنفکرى ایرانى 33 .......................................................................................................................... این روشنفکرانِ شعاریِ دیروز و مذهبیِ امروز 111........................................................................................... روشنفکران مذهبی114....................................................................................................................................... امام نوازی111.................................................................................................................................................... نسل بی تاریخ115.............................................................................................................................................. ژورنالیسم ایرانی 113...................................................................................................................................... 1 ژورنالیسم ایرانی 113...................................................................................................................................... 2 ژورنالیسم ایرانی 111...................................................................................................................................... 3 ژورنالیسم ایرانى 112...................................................................................................................................... 4 والذاریات 113.................................................................................................................................................... خفه شو الدنگ 111............................................................................................................................................ آدمی اقیانوس است 113.....................................................................................................................................
1
آنارشیست ها واقعی ترند
هیچ کس به مادر خود تجاوز نمی کند!118....................................................................................................... اینها و آنها همه رجاله اند!121........................................................................................................................... دوباره فرمان دست خودمان است 123............................................................................................................... درباره ی حزب توده 121................................................................................................................................... ترس های الهی123............................................................................................................................................ هنر ،صنعت افشاست123................................................................................................................................... درباره ی سانسور 132........................................................................................................................................ سانسور 131.................................................................................................................................................... 1 سانسور 133.................................................................................................................................................... 2 سانسور 133.................................................................................................................................................... 3 بسیجی فرهنگی 141........................................................................................................................................... ریخت و پاش فرهنگی141................................................................................................................................ من آدم خوبه ى ماجرا نیستم142....................................................................................................................... زندگی غیرمذهبی ست141................................................................................................................................ درباره ی حکمت143......................................................................................................................................... من مردمى ام!؟111............................................................................................................................................. خدای تنوع طلب112......................................................................................................................................... خراسانِ بى شبان ،ایرانِ بى چوپانم آرزوست113.............................................................................................. مدافعان حرام 111............................................................................................................................................... مرا نصیحت نکن! 115........................................................................................................................................ درباره ی سوسن تسلیمی 118............................................................................................................................ درباره ی ابراهیم گلستان 113............................................................................................................................. درباره ی فیلم قصه ها 152................................................................................................................................. شعر شجاع154...................................................................................................................................................
5
آنارشیست ها واقعی ترند
دروغ مثل آچار فرانسه 151................................................................................................................................ اخالق مذهبی 155.............................................................................................................................................. این پسوند فجیع 153.......................................................................................................................................... فائزه و بهایی153................................................................................................................................................ روز بوفالو مطهری131....................................................................................................................................... کدام فرهنگ؟ 131.............................................................................................................................................. زندان 133........................................................................................................................................................... دهاتى ها 134.................................................................................................................................................. 1 دهاتی ها 131.................................................................................................................................................. 2 تواب133............................................................................................................................................................ استعمار چین 138............................................................................................................................................... باز بازى از نو 133.............................................................................................................................................. ماهیتِ آدرنالیسم 181......................................................................................................................................... آیا خدا وجود دارد؟ 183.................................................................................................................................... سیطره ى کپى ها 181......................................................................................................................................... پسر ،پدر ،و روح القدُس183............................................................................................................................. سیاست من صداقت من است 188.....................................................................................................................
3
8
آنارشیست ها واقعی ترند
تمهید نوزده سالم بود ،در یکى از انجمنهاى معروف تهران داشتم غزلى مىخواندم با ردیفِ "به کیرم" که ناگهاان مجرىِ تودهاىِ جلسه فریاد زد" :سوسولِ آنارشیست گم شو!" آن روز همه از او حمایت کردند ،یعناى جاز حسین منزوى و سرهنگ قصرى که اخالقىتر از او تا امروز ندیدهام ،متأسفانه بقیه غازلساراها باا باادِ باى جهت موافق بودند! آن روز آنقدر صدام کلفت نبود که از جلسه بیرونشان کنم پس خودم بیرون شدم! بعاد از آن ،کارم شده بود خراب کردنِ چنین جلساتى و لذتِ جنسى بردن از آنارشیست خوانده شدن! دیگار باا آنارشیست آنقدر همنام شده بودم که هر مقالهاى را دربارهاش مىدیدم دوکوچى مىخوردم ولى هر چه مى- خواندم هیچ ربطى به حقیقت آنارشیسم نداشت! این روزها جوانترها بسیار مایلند درباره آنارشیسم بیشتر بدانند و روزى نیست که نام کتاب تاازهاى در ایان باره را از من نپرسند .راستش تا چند سال پیش تنها تودهاىها ،این دشمنان قسم خوردهى آنارشیسم ،عالقه- مند به ترجمه و تحریف آن بودند ،الاقل تا وقتى که ایران بودم هر چه کتاب و مقاله کاه دربااره آنارشیسام خواندم اوجِ ولخرجىِ بى شرفى بود .این اواخر هم چند کتاب به فارسى ترجمه شده که آنارشیسم را گرچه تحریف نکرده اما برخوردى کاملن کلى یا صرفن تاریخى با آن داشته و باه صاورت جزئاى و ریشاهاى باه بررسى انواع نحلهها و تجربههاى آنارشیستى نپرداخته؛ مثلن در هیچکدامشان حرفى از انتخابات هاائیتى کاه یکى از موفقترین تجربههاى آنارشیستىست به میان نیامده! هر چند من جسته گریخته طى بیست سال گذشته مطالب مختلفى درباره آنارشیسم منتشر کاردم اماا هایچ- کدامشان کتاب نشد چون هر دم نگاهم نسبت به این مقوله یا تغییر مىکرد یا تازهتر مىشد .معروفترینِ این مطالب ،سلسله گفتار صوتىست که طى دهه هشتاد در یوتیوب تحت عنوان "ایرانارشیسم" منتشار کاردم و در آنها با نگاهى نوآنارشیستى به بررسى مسائل روز پرداختم.
3
آنارشیست ها واقعی ترند در کتاب "آنارشیستها واقعىترند" نیز به بسیارى از مسائل روز با رویکردى آنارشیستى پرداخته شاده کاه برخىشان برگرفته از یادداشتهایىست که طى سالهاى اخیر در فضاى مجازى نوشتم و برخاىشاان ماتن بعضى از سخنرانىهاى من است که توسط دوستان جوانم اخیرن پیاده شده و جانِ نثر گرفته و همین جاا از همهشان سپاسگزارم که اگر نبودند محال بود این کتاب هرگز منتشر شود. على عبدالرضایى
11
آنارشیست ها واقعی ترند
دمکراسی و صنعت کیچ سازی جهان کیچ ،جهان وانمودههاست؛ جهانی که در آن استعاره جانشین واقعیت مایشاود .سایطرهی نشاانههاا، ایماژها و بازنماییها در جهان کیچ ،چنان فراگیر است که امر واقع به طور کلی محو شاده ،نشاانههاا نقااب واقعیت می شوند؛ طوری که دیگر کسی قادر نخواهد شد فرع را از اصل تشخیص دهد؛ مثلن صنعت چینای وانمودهی صنعت غربیست ،برای همین انطباق بیشتری با جهان کیچ اماروزین دارد .اگار طبیعایساازی را خصیصهی اصلی هنر افالطونی یا کالسیک بدانیم و خالقیت را به هنر مدرن ربط دهیم بای شاک حااال باا حکومت وانمودهها و حاکمیتِ کُد طرفیم .دمکراسی اساالمی وانماودهی یاک وانماودهی دیگار اسات کاه دمکراسی کاپیتالیستی آن را به خاورمیانه حقنه کرده و کار اتاقهای فکر در ایران همین اینهمانیست. اینها را میگویم تا به لوالهایی اشاره کنم که نویسندهی امروزی را مجبور میکند از ورطاهای باه ورطاهی دیگر در بغلطد .حاال دیگر ناگزیریم سیاست ادبی را جانشین ادبیات سیاسی کنیم .تنها با اتخاذ این رویکارد است که میشود جهان تازهای را جایگزین جهان کیچ کرد .نویسندهی امروزین برای اینکه باشد ناگزیر است که برخالف نویسنده سیاستباز قبلی به طرز فجیعی سیاسی باشد و این یکی از مهمترین لوالهای فرهنگی- ست که باید از آن به مثابهی پاساژی جهت گذر از یک بغرنج به یک وضعیت خالق بهره برد. کیچ ،سرطان معاصر ما ایرانیهاست؛ همه در هر صنفی به آن دچاریم و من اینجا اصرار دارم دوبااره آن را گوشزد کنم .کیچ در اساس واژهای آلمانیست که یعنی باسمهای ،آبکی! "هرمان بروخ" برای اولین بار کایچ را به جای هنر پست آورده و "میالن کوندرا" متن ساده و پیش پاافتاده را کیچ نامیده اسات ،البتاه حااال آدم کیچ و رفتار کیچ و دیدگاه کیچ هم داریام .باروخ باه جاایی از کایچ مایزناد و کونادرا آن را در فکرهاای نوشتارش بسط میدهد" .ماتیو تینو" کیچ را به سانتیمانتالیسم متنی ربط میدهد و "سارا راتاس" آن را باه کامیونیسم بزکی ا کرداری مرتبط میداند .در جامعهی ایرانی ولی کیچ به شدت در حال تولید است و کسی را با آن کاری نیست! دیکتاتوری کیچ از شعر و داستان و خطابه گرفته تا سیاست و دیانت دارد بیداد میکند.
آنارشیست ها واقعی ترند
البته دمکراسی به این صورتی که جهان دارد تجربهاش میکند نیز دستگاه کیچسازیست! در هر انتخاباتی ما با کیچهای شخصیتی طرفیم! پای آرا ،پای رأی ،پای آری و نه را برای رفع تردید وسط میکشند .آری و ناه فلسفهبازند ،فلسفهساز نیستند .علم را همیشه تردید تولید کرده در حالی که آری و نه را برای اینکاه عادهای دور یک هیچ ،پشت یک پوچ جمع شوند به کار گرفتهاند! من در این حلقهها شخصیت نمیبینم .تنها تردیاد است که به آدمی فردیت می دهد؛ برای همین است که از هر انتخابی ،از هر انتخاباتی متنفرم ،از این ماشاینی که آزادی را میکشد تا رای جمع کند .دمکراسی برای اینکه کارساز باشد باید بی خیاال فانی یکساانساازی شود وگرنه هیچ نقشی نمیتواند ایفا کند مگر اینکه مدام آلت دست تبلیغات کاپیتالیستی شود. تو خورشید را میشناسی ،کهکشان راه شیری را میشناسی ،تو ماه را میشناسی ،تو اینهمه را مایشناسای اما اینها تو را نمیشناسند ،پس تو بزرگ است ،تو خطرناک است ،چون میتواند فکار کناد؛ بارای هماین، سیاست میخواهد که نابودش کند و دیانت میخواهد از هستی ساقطش کند .به فرد میگوید کافر! در حالی که او انکار نمیکند؛ او تردید میکند! همیشه تردید ،سیاست و دیانت این هر دو را خلع سالح کرده اسات. تردید نمیدانمیست که میخواهد بداند ،پس راه میرود سوال میکند و سوال تنها چیزیست کاه دیان را، دیانت را ناکار میکند! این روزها فرد کمیاب است ،چون صنعت کیچ فارد نمایخواهاد ،گلاه مایخواهاد. متاسفانه اغلب دولتهای اکنونی تولید دایه مهرباانتار از ماادری باه ناام دمکراسایسات کاه چیازی جاز دیکتاتوری اکثریت نیست .اگر چه دمکراتها [این کشیشان مدرن] معتقدند که خواست و ارادهی مردم خط مشی دولتها را تعیین کرده و آنها را کنترل میکند اما این تنها موعظهای باالی منبر است و افسانهای بایش نیست .ارادهی مردمی دائم دچار تغییر است و مدیاها این فرمانبران مراکز بانکی با کیشی به فیشی میتوانناد مثل موم آنها را به هر شکلی که میخواهند درآورند .از طرفی در طول تاریخ همیشه عدهای کاه در اقلیات بودند از بقیه آگاهی بیشتری داشتند اما دمکراسی کمک میکند که دائام جماعات ناادان تصامیم گرفتاه ،آن اقلیت مفلوک در برابر یک انتخاب ابلهانه قرار بگیرد و از زور و اجبار پیروی کند. آزادی اولین شرط رشد فردیست و عدالت و برابری آن را بیمه میکند .دمکراسی غربی در آغااز آزادی را اپیدمی کرده بود اما چون توجهی به برابری نداشت در نهایت آن را تنها باه عادهای کاه در بارج هیرارشای استقرار داشتند هدیه کرد .امروزه در کشورهای غربی ،آزادی به طرز فجیعای وجاود دارد اماا تنهاا طبقاهی کوچکی آزاد است چون همه نمیتوانند آن را بخرند .حاال قالده از دور گردن بردههاا بااز شاده و جاای آن ظاهرن کراوات بسته شده ،با این وجود بردهی قبلی هنوز کارگر و کارمندیست کاه از عهاده خریاد آزادی دلخواهش برنمیآید .پس آزادی هرگز نمیتواند در یک جامعه طبقاتی کاه هیرارشای در آن بیاداد مایکناد تحقق پیدا کند .بدون برابری ،آزادی ،شوخی دنبالهداریست که سالهاست به صورت ساریالی از تلویزیاون غرب دارد پخش میشود .امروزه غربیها بدون آنکه بخواهند آزادند اما بدون آنکه بدانناد فقاط آزادناد کاه ارباب خود را انتخاب کنند و همین دمکراسی در بستههای نازلتری به کشورهای جهان سوم نیز صادر می-
11
آنارشیست ها واقعی ترند
شود .اگر در بریتانیا قدرت مدام بین محافظهکارها و لیبرها دست به دست میشود ،اگر در امریکا هماین دو گروهِ تغییر نام داده به صورت پریودیک غنایم را بین خود تقسیم میکنند الاقل ظاهری اختیار کاردهاناد کاه قتل فردیت و آزادی همگانی را عمده نمیکند ،اما همین مدل وقتی به کشوری مثال ایاران مایرساد در دو بستهی به ظاهر جدا از هم مثل روحانیت و روحانیون تعریف میشود که طی چند سال اخیر حتی خودشاان را تحمل نکرده اند و دیکتاتوری تا بدانجا پیش رفته که جنگ انتخاباتی در یک بیت آغاز و هماان جاا باه پایان میرسد .در غرب مردم الاقل آزادند که ارباب خود را انتخاب کنند اما در جامعه بازمانده از رشدِ ایران، سیطره است بداد و ظلم و چپاول تا بدان حد پیش رفته که اکثریت ابتدا خاموش و سپس سنگساار و حااال در اغمای کامل به سر میبرند .این وسط ژورنالیسم که پیشتر خود را وجدان آگاه مردم میدانساته ،جناازهای- ست که در داخل و خارج تنها نقشی را که به آنها دیکته میشود ایفا میکند .رهبر کنونی ایران پایشتار در بهترین وضعی که داشته تنها یک کیچ سیاسی بود .بسیاری از مدیاها طی این سالها به بهاناههاای مختلاف خبر بیماریِ این وانهادهی خمینی را در بوق کرده و در انتظار مرگش نشستند .خامنهای برای اینها مهم باود چون هنوز عروسکیست که جای رهبری سیاسی نشسته ،مدیاها هنوز منتظر مرگ جسمی اویند و غافلند که خامنهای پیشتر مرگ سیاسیِ خود را اعالم کرده .بین تمام رجال اسالمیست ،موسوی تنها رهبر پشت پرده- نشین بود که الاقل بیش از بیست سال تحمل کرده بود پشت پرده بنشیند و علیرغم اینکه تفاوت چندانی با خامنهای نداشت اما رهبر مریض ایران او را نیز به زندان انداخت و دقیقن با حبسِ او ،خامنهای مرگ سیاسی خود را اعالم کرده ،اما مدیاها از این مرگ بزرگ ننوشتند و نگفتند. در حالی که برخی از شاگردان مکتبی خامنهای حاال خارج نشینند و اغلب در بی بی سی و صدای امریکا به کار گمارده شدهاند ،اما نشریات به ظاهر مستقل و ظاهرن تیزهوش ،هرگز پی به مرگ سیاسای او نباردهاناد. طی این مرگ سیاسی ،خامنهای فرصت نکرد چیزی را که بقیه نفهمیدهاند بفهمد و هنوز توی فیلمای کاه در سینمای ایران در حال اکران است بازیگری مردهست که رُل اصلی دارد و دوربینها هناوز روی جناازهی در حال تشییع او زوم کردهاند .سیاستمداران قمی ایرانی سالهاست که در اغمایند اما خامنهای باه طاور کامال مرده و بعید است بتواند خطاهایش را رفع و رفو کند .این جسد فکری بی آنکه بداند دارد پای جنازه انقالب اسالمی به جای گریه قاه قاه میخندد اما مدیاها چشم ندارند که ببینند .همانطوری که خامنهای نمایه مارگ ایدئولوژی اسالمیست هر رییس جمهاوری کاه در ایاران انتخااب مایشاود همچاون حجااب ،مارگ آن ایدئولوژی را برای چهار سال دیگر مخفی نگه میدارد و برخی با شرکت در این بالماسکهها کمک میکنناد که بوی گندشان دیرتر فراگیر شود. انتخابات در ایران تنها نیروگاهیست که الکتریسیته مصرفی سردخانههای فکری را تولید میکند .ساردخانه- ای که در آن تنها از جسد ایدئولوژی اسالمی نگهداری میشود و اگر برسد آن روز که به این سردخانه برق نرسد کارشان دیگر تمام است .اینک در غیاب آزادی و برابری ،جامعه ایاران تبادیل باه یاک هارم رقابات
12
آنارشیست ها واقعی ترند
طبقاتی شده که بر پایهی تسلط طبقه باالیی بر طبقات پایینی تشکیل شده است .بی شک تا زمانی کاه ایاران یک جامعهی "بکش تا کشته نشوی" و "هرکس برای خودش" است ،هیچ جنبشی در آن (حتی اگر خودش را سبز کرده باشد) راه به جایی نخواهد برد .متاسفانه هنوز مردم در تظاهرات خیابانی شاعار مایدهناد "یاا مرگ یا آزادی" و بدین ترتیب ،مرگ را کنار آزادی تبلیغ میکنند ،در حالی که باید برای آزادی فقط زندگی کرد .اصلن علت شکست نهضت صدساله آزادیخواهانهی ما این بوده که جای زندگی دائم مارگ را تبلیاغ می کردیم .ما برای آزادی به زندان رفتیم و اعدام شدیم اما هرگز به خاطر آزادی زنادگی نکاردیم ،آن را باه بغل دستیمان آموزش ندادیم؛ برای همین دمکراسی هم در کشور ما قیافهای جز دیکتاتوری مطلق پیدا نکرد. تا آنجا که من شناخت دارم هنوز اغلب احزاب و دستهجات کوچک و بزرگ سیاسی ،پیِ منافع و ایدههاای اسقاطی خودشانند. وقتی سابینا ،یکی از شخصیتهای اصلی رمان "بار هستی" کوندرا ،همراه سناتوری آمریکایی و چهار دختر و پسرش به گردش میرود ،سناتور با دست ،کودکان را که سرگرم بازی بودند نشان مایدهاد و مایگویاد: "معنی خوشبختی همین است" .اینجاست که سابینا میتوانست از او بپرسد اگر حااال یکای از بچاههاا آن دیگری را کتک بزند باز بازی آنها خوشبختی را تداعی میکند؟ وقتی قلب ،لب به سخن باز میکند ،کسای دوست ندارد که خرد اعتراض کند .در قلمرو "کیچ" دیکتاتوری احساس همیشه حرف اول را میزند .آدمها همه پیش از آنکه فراموش شوند ،هیئت "کیچ" میگیرند .متاسفانه "کیچ" ایساتگاه ارتبااطی میاان هساتی و فراموشیست" .کیچ" پردهای است که کمک میکند هر چیزی را که باا ماذاق عااطفیماان ساازگار نیسات مخفی کنیم .زنی سالهاست که با همسر خود مشکل دارد و در حالی که آرزومناد طاالق اسات از او جادا نمیشود و مدام این گزاره ،کیچ را برای همه تکرار میکند" .من فقط به خاطر بچههایم با این مارد زنادگی میکنم"؛ این جمله "کیچ" است چون اگر بچه ای وجود نداشت تا باه خااطرش آنگوناه کاه نمایخواهاد زندگی نکند باز زندگی میکرد .او پیش از آنکه زن باشد ،دارد کار سیاسی میکند .در واقع هیچ کس بهتر از یک سیاستمدار به تاثیرگذاری کیچ پی نبرده است. برای همین است که تا سر و کلهی یک عکاس در نزدیکی دیوید کامرون پیدا میشود ،با شتاب سوی اولین کودکی که دم دستش باشد میرود ،او را در آغوش میگیرد و میبوسد تا مخاطب با تماشای کیچ تازهای باه ادراک زیبایی برسد .در یکی از اولین خطابههای جمارانی ،پسربچهای از باالی سرها دست باه دسات پایش برده میشود تا خمینی او را ببوسد؛ خامنهای که به رشت میرود پیشانی پیرمردی کشاورز را مایبوساد؛ در یکی از سفرهایش به خوزستان ،احمدینژاد همچنان که بر فراز وانتی ایستاده از کیسه خلیفاه در مایآورد و به دختربچهای فقیر میبخشد؛ این تصاویر همه کیچند! یک دروغ زیبا برای پوشاندن زشاتی .بای عادالتی و ظلم مدام بازتولید میشود اما کسی درک نمیکند که کیچ و کیچ و کیچ همان دشمن اصلیست .هر جامعه یا کشوری که زیر سیطرهی کیچ باشد توتالیتر است .در واقع اینجاهاست که آدمها رفته رفته بدل به کیچ می-
13
14
آنارشیست ها واقعی ترند
شوند .خمینی یک کیچ است ،خامنهای کیچ و احمدینژاد هم کیچی دیگر! فمنیسم هم که مسلمان شاود باه مثابهی نگرشی کیچ عمل میکند ،چون تاثیر آن دیگری را که میتواند بی اثرش کند برنمیتابد ،چون اغلاب از خرد دور است و رفتاری احساسی دارد .اغلاب روشانفکران ایرانای باا پدیاده فمنیسام و براباری و زن، برخوردی کیچمحور دارند .اینها زن را و حقوقش را نمیشناسند فقط حاضرند بخشی از حق مردانهی خود را به او بدهند .زنان ایرانی هم به دلیل فقدان تجربه قدرت با استتیکی مردانه پی برابری هستند و کایچهاای رفتاری و بزکهای زنخواهانه به سرعت دارد بازتولید میشاود .حااال دیگار زن جاای کاودک را گرفتاه و سیاست پیشهگان جای کودک بر سرو روی زن دست میکشند و این تصاویریسات کاه هار روزه مادیاها بازتولیدش میکنند .بیشتر احزاب سیاسی ایرانی ،رویکردی عقالنی ندارند و بر کیشها و الگوها متکایاناد، پس کیچند! راهپیمایی میلیونی جنبش سبز هم یک کیچ سیاسی بود ،چون مردمی متعلق به آرا و اندیشههاای مختلف را زیر یک علم برده بود .آنها را خرد به پیش نمیبرد بلکه غرور نقشآفرینی میکرد ،تنفر و انزجار رهبری میکرد؛ که هر دو از نشانههای کیچ است .در واقع در آن روز بزرگ کسی راهپیمایی نمایکارد بلکاه هر که راه خودش را میرفت .مخالفت با دیکتاتوری یا تقدیس دمکراسی!؟ هیچکدام تعیینکننده نباود بلکاه جذابیت احساسیِ کیچ بود که همه را به صف کرده بود .اینها را نوشتم که بگویم اگر یکی هست کاه کایچ نیست ،کیچش نکنیم. چند سال پیش به افتتاحیه فیلمی درباره ابراهیم گلستان که مسعود بهنود ساخته بود دعوت شدم .وقتای کاه فیلم تمام شد به بهنود اعتراض کردم و احتمالن او هرگز نفهمید چرا!؟ بهنود در فیلمش به طرز ابلهاناهای از کهولت پیرمرد سواستفاده کرده تصویری صرفن سیاسی از گلستان به دست داده بود .در واقاع کسای را کاه سیاست باز نبود ،کیچ نبود ،کیچ کرده بود ،چون خودش کیچ بود ،فکرش کیچ بود ،رفتارش کیچ بود و دریغا که یک کیچ هرگز قادر نخواهد شد کیچ خودش را شناسایی کند. می 3102
11
آنارشیست ها واقعی ترند
انقالب رایزومی یا شرکت در انتخابات!؟ "ژیل دلوز " مثل "میشل فوکو" از زمره آنارشیستهاییست که برخی از وجوه فکریشان را دوسات دارم. او تیزهوشانه به رهبرستیزیِ آنارشیستی ،ماهیتی تازه بخشید و ایدهی جنبش رایزومی را باه مثاباهی انقالبای بدون رهبر و سلسله مراتب ارائه داد که وجودش به لیدر و تشکیالت سازمانی وابسته نیست. "رایزوم" در گیاهشناسی به ساقهی زیرزمینی گیاه گفته میشود که اگر به قطعات مختلف تقسایم شاود ،هار قطعه به گیاه تازهای تبدیل میشود .به بیان دیگر ،رایزومها ریشههایی فرعای هساتند کاه در فواصال میاانی ریشه اصلی می روید و به صورت افقی رشد کرده ،ساقههایش در خاک قرار میگیرد .درختی مثل صنوبر یاا گیاهانی چون مارچوبه ،زنبق و ارکیده از زمره گیاهان رایزومدار محسوب مایشاوند .ژیال دلاوز باه هماراه "فیلیکس گوآتری" در کتاب "هزار سطح صاف" با توجه به ویژگیهای رایزوم از آن به عناوان اساتعارهای برای وضعیت پسامدرن سود برده ،از این طریق به ساختارهای متمرکز حکومتها میتاازد .او باا توجاه باه حرکت عمودی درخت و پیشرویِ افقی و هزار سمتیِ رایزوم ،تفکار را باه دو گوناهی درختای و رایزومای تقسیم کرد و معتقد بود که تفکر درختی با ساختار متمرکز و رابطههای خطی و مملو از هیرارشی سر و کاار دارد ،در حالی که تفکر رایزومی را ارتباطات چندگانه تعریف میکند و تاکید داشات درخات از سااختاری انتسابی برخوردار است که اگر چه شاخ و بال دارد اما سیاستهاش که توسط چیزی مثال رهبار ا رئایس جمهور تعیین میشود ،تک جهتیست و اغلب درجا میزند و فلسفهاش "بودن" است؛ در حالی که رایزوم، کنشی ارتباطی دارد؛ پویا و متکثر و چندبعدیست و به امر "شدن" وابستهست .پس هماانطاوری کاه اگار قطعهای را از ساقه زیرزمینی گیاهی جدا کنیم ،گیاه تازهای به عمل میآید ،تفکر رایزومی نیاز پایاانش آغااز تفکر بعدیست و فکرها در آن رابطهای چندگانه با هم دارند .هدف اصلی دلاوز از طارح تفکار رایزومای، نمایش ضد هیرارشی فکر جدید بود و اینگونه میخواسته عدم وجود مرکز و سلسله مراتاب را در هیئات- های رایزومی نشان دهد .اگر تا دههی آخر قرن بیستم ،تحقق آرمانهای آنارشیستی بیشتر به یک رویاا مای- مانست .هجوم تکنولوژیهای جدید و مدیاهای اینترنتی کار را برای کاپیتالیسم کمی مشکل کارده ،انقاالب
آنارشیست ها واقعی ترند
رایزومی طوری که در مصر آن را شاهد بودیم دیگر غیر قابل تصور نیست ،حااال بماناد کاه کاپیتالیسام در نهایت موفق شد در مصر نیّت کثیف خودش را به سرانجام برساند که ایان البتاه دلیلای جاز فقار فرهنگای کشورهای مسلمان ندارد .شوربختانه دمکراسیِ کاپیتالیستی در اینجور کشورها ،همیشه کاار دیکتاتورهاا را آسانتر کرد و به چپاول طبقات فرودست ،چهرهای موجه بخشیده است. وانمودهای از دمکراسی را ما در ایران نیز داریم که در پیوند با فرهنگی سنگ شده قریب سی و چهار ساال است به حکومتی غیر انسانی مجال حضور داده .در این فرهنگ هر تجربهای ذوب میشود و به قول شااملو حافظهی تاریخی محلی از اعراب ندارد .ما کیچی مثل هاشمی رفسنجانی را از اوان حکومت اسالمی تجرباه کردیم و در سالهای 33و 38تمام سیاهکاریهایش برای همه رو شده اما دقیقن بعد از چهارده سال دوباره داریم از این کیچ اسقاطی ،منجی و قدّیس میسازیم .انگار این ویژگی فرهنگیِ ماست که از گذشاته عبارت نگیریم و در نهایت بالهت باز آن را تکرار کنیم .تاریخ سیاسی ما از ژانر کمدی پیاروی مایکناد کاه در آن تکرار اشتباه سببسازِ خنده و استهزا میشود .انقالب مشروطه مثل انقالب 13و این انقالب دوبااره در دوم خرداد 35و سپس سال 88تکرار میشود اما ما چون گلهای که در طویلهی خود به دام افتاده و دیگر قباول کردهایم که مدام مجبوریم بین بد و بدتر انتخاب کنیم ،در حالی که تاریخ سیاسی غرب فارم تاراژدی دارد و اینان هیچ اشتباه سیاسی را تکرار نکردهاند و انقالب فرانسه هرگز مکرر نشد .وقات اسات کاه از زیارزمین زیستی خود به زمین برگردیم و از قرنطینهی فرهنگی و سیاسی خارج شده ،بپاذیریم کاه ماا نیاز بخشای از دهکدهی جهانی مارشال مک لوهان هستیم .حاال تکنولوژی به جاایی رسایده کاه نیااز نیسات بارای آزادی بمیریم ،کافیست درست زندگی کرده ،از امکانات در دست درست بهرهبرداری کنیم .اگر اجاازهماان نمای- دهند اعتراض کنیم ،اگر جایی نداریم که راهپیمایی کنیم ،میتوانیم جا را بادل باه بای جاایی کارده ،فریااد برداریم .دوباره بالماسکه ای تازه به نام انتخابات در راه است .سی و چهار سال اسات کاه حکومات از ایان بالماسکههای انتخاباتی به مثابهی سوخت ،بهرهبرداری کرده تا هنوز به خود بقا داده است .آیا ما نمیتاوانیم از این فرصت به نفع فردا استفاده کنیم؟ آیا چنان راضی به خودکشی و انتحاری همگانی شدهایم که باید مثل آن دو نویسنده پیشکسوت و ابله همه جا بیانیه بدهیم که بوی نجات از مستراحی چون رفسنجانی میآیاد!؟ این ها همه از یک کیشند و تنها چیزی که هستند این است که ایرانی نیستند و اگر گاهی مثل مشاایی سانگ ایران را به سینه میزنند به خاطر این است که حیلهای بهتر از آن پیدا نمیکنند. یکی از خصیصههای جهان مجازی بی زمانی و بی مکانیست و در آن هیچ سمتی یکیه نیست و ما در واقاع با هزار جهت طرفیم و همین ،کار را برای سرمایهداری که عالقه وافری به تمرکاز قادرت و اطالعاات دارد مشکل کرده است .در اینترنت شناختهای گروهی و خرده اطالعات ،همه جا پخاش اسات و ایان فضاای فاقد هیرارشی ،جهانی خالق و رایزومی و در نهایت آنارشیستی ایجاد کرده ،طوری که حتی فکرهای نااهم- خوان به راحتی کنار هم قرار میگیرند ،حاال اینهمانی فرهنگها ،جهان مسطحی پدید آورده که نمایاهای از
15
آنارشیست ها واقعی ترند
برابری مجازیست .حقیقت این است که ساختارهای متمرکز یا آن دسته از دستگاههای فکاری کاه از مادل درختی تبعیت میکنند ،دیگر نمیتوانند در فضای مجازی اینترنت عرض اندامی داشته باشند و همین عمال سانسور را به حداقل رسانده و دیگر ژورنالیسم و مدیاهای ماکسیمالیستی تنهاا سیساتمهاای اطاالعرساانی نیستند .با اینهمه این فقط آغاز داستان است و اگر مدلهای روشنگری و روشنفکر ایرانی نخواهاد از بارج عاجش بیاید پایین ،دوباره یک فرصت بزرگ را از دست خواهد داد .دیگر لزومن آنکه کمتر خوانده میشود یا کمتر دیده میشود متعالی جلوه نخواهد کرد .جهان غمگین امروز دیگر هدایت نمیخواهد .حاال افسردگی و نهیلیسم سراسری شده ،انگار همه آماده خودکشیاند و تنها راهِ نجاتبخش ،تولید انرژی شعفزا و تزریق زندگیست. متاسفانه تاکنون تالش برای معنابخشی به زندگی چیزی جز رنج عایدِ آدمی نکرده! "کامو" فیلسوف مهمای نیست اما مهمترین سوال فلسفی را هم او طرح کرده است .و این سوال چیزی جز پرسشی درباره خودکشی نیست .آیا ما باید این رنج ،این زندگی را تحمل کنیم یا اینکه خود را بکشیم؟ تاریخ مایگویاد کاه زنادگی پوچ است و خودکشی را تنها راهِ نجاتبخش میداند .ابزوردیته هم میگوید زندگی پوچ اسات ،اماا تاکیاد میکند که باید به آن ادامه داد چون در غیر این صورت یک قهرمان پوچی به هیچ دردی نمیخورد. کامو جماعت نویسنده و آرتیست و در یک کالم عیّاش را قهرمان پوچی مینامد اما غافل است که اینها هم به همان جا میرسند که سیزیف رسید؛ در واقع قهرمانی در کار نیست .من البته مثل او ناامید نیساتم و فکار میکنم که آزادی بخشی از این مشکل را حل خواهد کرد .البته منظورم از آزادی چیزی نیست کاه در غارب وجود دارد و فقط با پول میشود آن را خرید؛ آزادیِ درخواستیِ من از دید ماکروساکوپیک بسایار کوچاک است و با دیدی میکروسکوپیک بسیار بزرگ! و آن چیزی نیست مگر آزادی در طارح باازیِ دلخاواه؛ یعنای ایجاد جا و فضایی که هر که آزاد باشد در آن بازی دلخواهِ خودش را به نمایش بگاذارد ،طاوری کاه تماام آحاد مردم بدل به قهرمان پوچی شوند .ما معاصر بد جهانی هستیم ،همه دارند بمب میساازند کاه زماین را تخریب کنند ،اما کسی از پس این زمانِ دستساز برنمیآید .برخالف آدمها که مدام نگران سالهاای پیاریِ خودشانند ،اینهمه سیاره دارد هنوز کار میکند و هرگز فکر نمیکند که دیگر وقت بازنشستگیست .تئوری اولوسیون اگر چه برخالف دروغ ادیان کمی منطقیست اما چیزی جز ساده کردن اصل مسئله نیست؛ مسئله این است که اصلن مسئله ای درکار نیست ،باید به طرز فجیعی فقط زندگی کرد؛ مثل آدم اول در غار ،ناه آن غاری که افالطون موکد کرده بود .ما در جایی که نمیدانیم کجاست خطاا کاردهایام ،حااال هام بایاد فقاط برگردیم و به یاد آوریم که در رحِم چه بر ما گذشت که هنوز دنبال آن امنیّت موعودیم .باید برای قرنی هام که شده به خدا مرخصی داد ،برود کمی هوا بخورد ،شاید مهربانتر برگشت .وقت است کاه دنباال پیاامبری زمینی بگردیم تا کمک کند ایرانیها از شرِّ آن زندگی زیرزمینی خالص شوند و باز به زمین برگردناد .حااال دیگر دین و حس دینخواهی ،فرسودهمان کردهست؛ متاسفانه این هر دو موجب شده هنوز در ایران طبقات
13
18
آنارشیست ها واقعی ترند
اجتماعی قابل تفکیک نباشند؛ یعنی کالسهای طبقاتی آنطوری که در فرانسه و بریتانیا وجود دارد در ایران مشهود نیست و مدام صف عوض میکنند و این یکی از دالیل اصلی عدم تحقاق مدرنیتاه در ایاران اسات؛ مثلن طبقه متوسط که نمایه شهری مدرن است هرگز در ایران شکل نگرفته و هر وقت آمد هیئتی به خودش بدهد تکانههای سیاسی و اقتصادی دفرمهاش کرده است .باه هماین نسابت ماا تعریاف درساتی از طبقاات فرادست و فرودست نیز نداریم ،پس دیدمانی از طبقه کارگر نیز در دست نیست ،چون هناوز مرزهاای باین فئودال و بورژوا از بین نرفته و اغلب در هم ادغام شدهاند .بیخود نیست که ساختارهای سانتی همچناان در جامعه شهری ما دارای کارکردند و طبقات ،شفافیت خاص خود را هم به لحاظ سیاسی و هم به لحاظ مدنی و فرهنگی نیافته اند .بنابراین شرایط اجتماعی جامعه ایران طوری نیست که از پایان مدرنیتاه حارف بزناد و بورژوازی برآمده از سرمایهداری را نقد کند .اینها را ننوشتم که مثل برخی بگویم ما باه دلیال عادم تجرباه مدرنیته (نه مدرنیزاسیون) نمیتوانیم اطواری پستمدرنیستی داشته باشیم ،بلکه میخواهم بگویم کاه اتفااقن به دلیل وضعیت و تجربهی خودویژهای که داریم میتوانیم سنگِ نومدرنیسم یا پست پست مدرنیسمی را که ویژه جهان رایزومیِ خودمان باشد به سینه بزنیم .خالصه وقت است روشنفکر ایرانی کمای بجنباد و عیناکِ مکش مرگ مایش را بردارد که اگر چنین نکند رفته رفته خانهاش اوین خواهد شد .روشنفکر اسمیِ ما بایاد بداند که در جدال بین مینیمالیزم اینترنتی و ماکسیمالیسم کاپیتالستی پیروزی وقتی حاصل میشود که اتحااد گروههای مینیمالیستی میسّر شود .بی شک فلسفهای که تا امروز تولید شده ،همین زمان خطی کاه تاا حااال کش آمده و حتی عقالنیت از پا افتادهی امروزین ،همه و همه به دلیال برخاورداری از سااختار درختای ،از خالقیت باز مانده و عقیم شده ،پس راهی نمانده مگر تولید زندگی در الیههای دیگری از هستی که فضاای اینترنتی یکی از آنها را محقق کرده است .تجمع خرده فرهنگها و همبستگی شاعورهای فاردی مایتواناد اینها همه را از گوشههای کور هستی (حاشیه) به صحنه پرتاب کند. اتفاقاتی که طی سالهای اخیر در چند کشور اسالمی روی داده نشان مایدهاد ،کنتارل اطالعاات و اعماال سانسور گسترده دیگر از هیچ دیکتاتوری ساخته نیست .در اتفاقات بعد از انتخابات سال 88دیدیم که وقتی مکان و فضای تظاهرات اعتراضی از مردم گرفته شد ،آنها به بی مکانی پنااه آوردناد و در فضاای مجاازی یوتیوب و توییتر و فیسبوک اعتراضشان را جهانی کردند .از آنجایی که دساتگاههاای اطالعااتی ایاران بار اساس مدلهای درختی طراحی شده حکومت ایران قادر نبود جلوی خروج اطالعاات را از مرزهاای ایاران بگیرد ،در مقابله با فضای رایزومی مجازی در نهایت شکست خورد. می 3102
13
آنارشیست ها واقعی ترند
تیمارستان در گزینه شعر "گاز دنده گاز" شعرى دارم به نام "تیمارستان" که سال 35براى اولین بار در کتاب "پااریس در رنو" منتشر شده بود .درباره این شعر که سااختارى ناامتمرکز دارد بسایارانى نوشاتند اماا هایچکادام از نویسندگان موفق نشدند با "تیمارستان" نزدیکى کنند! همیشه یکى از آرزوهایم ایان باود کاه متفکار ماورد عالقهام ،میشل فوکو این شعر را بخواند .افسوس! وقتى به اروپا رسیدم که دیگر رفته بود ،او تنها کسىسات که دیوانگى را تنها نگذاشت ،هم در "تولد درمانگاه" ،تأویلِ تازهاى از جنون که تنها درمانِ این عصرِ پاپتى- ست به دست داد ،هم در "دیوانگى و تمدن" و هم در "مراقبه و تنبیه" که یک غلطخوانىِ دهشتناک از فانِّ درمان است! از وقتى که دیانت با کمکِ سیاست ،دیوانگى را تبعید کرده جز ادبیاات هایچ پنااهى نداشاته و هنوز تنها آنها که ژنى مىنویسند از جنون مواظبت مىکنند .متاسفانه گلوبال پوئترى هم با همه جذابیتى کاه دارد چندان به دیوانگى میدان نمىدهد .مدتهاست که از دستِ ادبیاتِ تمیز و شاعرانِ عزیزِ انگلیسى کالفه ام! هفتهاى نیست به شعرخوانى یا به سخنرانى دعوت نشوم ،اینجا هم مثل ایران باا انادامِ لخاتِ شاعرها و فکرهام مخالفند ،ماندهام چرا باز دعوتم مىکنند! خسته شدم از بس که گشتم دنبال یاک میشاله! یاک بغال فوکوى مونث! متأسفانه بعد از فوکو دیگر کسى در جهانِ زرد و زردبازِ امروزین باه جناون آرى نماىدهاد، همه چون آرتیستهاى هالیوودى فقط آن را بازى مىکنند تا در نشاریاتِ زرد و فقیار باا بقیاه فارق داشاته باشند! میشل فوکو مثل من دیوانه نبود اما به شدّت دیوانه نوشت .او نظم اریک فروم را نداشت ،مثل ساارتر به موضوعی که در متن طرح میکرد برای همیشه وفادار نبود ،چون تئاودور آدورناو عصااقورتداده نمای- نوشت ،مانند مارکس نمیشد یک کتابش را خواند و بقیه را نخوانده با سر دوید .او اگر چه مثل دریدا نمی- زباند اما سبکی دارد خودویژه و هر کتابش پیش یا پسمتنِ آن دیگریسات؛ ماثلن در هماین کتااب تااریخ جنون ،گفتمانهای سه عصر قرون وسطا ،رنسانس و کالسیک را بررسی میکند اما اینطور نیست که بخشی را به هر کدام اختصاص داده و بحث را تمام کند ،بلکه تکههایی از تحلیال دربااره هار دوره را در سرتاسار تاریخ دیوانگی پراکنده کردهست .از طرف دیگر در این کتاب مثل اثر دیگرش "مراقبه و تنبیه" ،بیشتر مجری
آنارشیست ها واقعی ترند
متدولوژی گسستشناسیست که در آن نظام کیفری مدام از حالتی عینی به هیئتای ذهنای در حاال رفات و برگشت است و در حرکت از کنترلِ ابژهها به کنترل سوژههاست. تبارشناسی او اغلب یک جور حیرانیِ شناخت شناسیک را به ارمغان میآورد و به فناومنهاا توجاه دارد ناه سیستمهای مکانیکی و سلسلهمراتبی! پس نمیشود پای فوکو و کتاب تاریخ دیوانگیاش را وسط کشید و به مثابهی دستگاهی از آن بهره برد و در نهایت به هندوستان خود رفت .کاری که اغلب نویساندههااى ایراناى میکنند .فوکو به تکامل تدریجی در تاریخ دیوانگی اعتقادی نداشت ،پس آن را قطعه قطعه کرد و نام گفتمان را برای شناختی که در هر دوره تولید میشد پیشنهاد داد و از آستین همین گفتمانها بود کاه بعادها دسات قدرت را بیرون کشید و مشتش را باز کرد .او نشان داد چگونه در دوره مدرن دیاوانگی را گفتماان پزشاکی تحریف کرده و درمان و معالجه را پیشنهاد داده! حاال دولت ،مدرسه و دانشگاه ،خانواده و بیمارساتانهایناد که تعیین میکنند چه چیزی مجاز است و چه کسی اجازه دارد چه چیزی را در چه زمانی اظهار کند. این یک نتیجهگیری نیست بلکه کشف یک وانمودهست که طی قرنها دارد بازتولید میشود ،نمیشود آن را به عقب برگرداند و مثلن روی شاعر و شعرِ بى شعورِ امروز پیاده کرد! تاریخ دیوانگیِ فوکو برخالف تصور رایج ،از روند تاریخی دیوانگی و تجربه دیوانگان روایت نمیکند بلکاه با دیدی زبانشناسانه به رابطه عقل و جنون و نهادهای قدرت میپردازد و نشان میدهد کاه تاا اواخار دوره رنسانس هیچ مرزی بین جنون و عقل وجود نداشت ،طوری کاه حتای کسای مثال اراساموس دیاوانگی را ستایش میکرد .فوکو سه دوره را در تاریخ جنون به بررسی مینشیند که اولاین آن ،دوره اساتیالی دیان یاا همان قرون وسطاست که تا سال 1511میالدی طول میکشد .تمام همّ و غم دین در قرون وسطا مرگ باود و اصلیترین راه مقابله با آن ،چیزی جز تفکیک سالمت و بیماری یا به طور مشخص قرنطینهی جذامیها و جداسازی آنها نبود .در قرن هفده و هیجده که معاصر رنسانس بود تعقل جانشین دین شد و دساتگاه طارد بر اساس سیستم صفر و یکیِ عاقل و دیوانه عمل میکرد و علیرغم طرح شعار شفا ،دیوانگان به دریا ریخته میشدند! در دوره کالسیک نیز که از قرن نوزدهم استارت مایخاورد ،تمرکاز بار کاار و تولیاد ،اقتصااد را جانشینِ تعقل در دوره رنسانس کرده ،ماشینِ طرد و جداساز بر اساس دوتاییِ کارگر و بیکار عمل میکناد؛ یعنی اگر در قرون وسطا جذام ریشهکن شد ،جذامخانه به تولید انبوه رسید و حاال باید در این کارخاناههاا، دستگاههای تازهای کار گذاشته میشد ،پس گدایان و گناهکاران و دیوانگان جانشین جذامیان شدند. به بیان دیگر دستگاه طرد و جداسازی ،مدرن و کاریتر شد تا در قرنهاى آینده در زمیناههااى مختلاف باه تولیدِ انبوه برسد؛ مثلن در قرونِ وسطا ،جذامیان و دیوانگان را از جامعه جدا مىکردند و حاال در ایران ،زنها را! عجبا که مذهب همیشه در اعمال فنِّ تفکیک و جداسازى بیشترین مهارتها را داشته! در حوالی رنسانس دیوانگان که مطرود بودند جایگزین بارِ کشتیها شدند و ملواناان آناان را باه آب ماى- سپردند تا دیوانگی تطهیر شود! در قرن هیجدهم دیوانهخانه واژهی درخوری نباود و تیمارساتان کاه نقااب
21
آنارشیست ها واقعی ترند
مرکز درمانی بر چهره داشت ،در واقع سازمانی کیفری محسوب میشد که به طرز دلسوزانهای هامزماان باه صدور و اجرای حکم میپرداخت .زندان که در قرن هفدهم مخترع کارِ اجباری بود و ولگاردی و جناون را چک میکرد حاال چاره ای جز قرنطینه و جداسازی نداشت و اقلیت به جای کتمانِ دیاوانگی ،باه اساتقبالش رفت (با این تمهید آیا ادبیات اقلیت ،نامِ دیگرِ نوشاتارِ دیوانگاان نیسات!؟) ،پاس دیواناه از ساایر طبقاات اجتماعی جدا شد چون از پسِ رعایت قانون کار برنمیآمد و اخالق مبتذل عام را برنمیتافت و باه ترسایم جغرافیای اخالقی دیوانگان پرداخت .حاال دیگر فقرا و بیکاران به دعوتنامههای کااری "آری" ماىگفتناد و دیوانگان تنها جذامیانِ جامعه بودند و وقتش رسیده بود مذهب پروتستان با نظام قهرآمیز و خشنِ خود ایان حیوانات را رام کند؛ مثلن در منچستر مراکز کار اجباری مهمترین وظیفهشان را اجرای تعاالیم ماذهبی مای- دانستند و همانگونه که در ایران دانش آموزان را وادار به اقامه نماز میکنند ،مجری اجرای عبادت در زماان مقرر بودند! این روزها انگار این زمان مقرر براى من هم فرارسیده ،دوستان نسخه مىنویسند ،مارا باه عباادت در زماان مقرر فرا مىخوانند ،به اخالق! به رعایتِ آداب! به پوشاندنِ عورت با کلماتِ بیچاره! انگار همه ادبیاتى شده- اند ،مشتى نویسنده که تا مىتوانند نمىخوانند .دریغا که از مدیاهاى فارسى جز پخش و پال کاردنِ آدمهااى بیسواد و دستساز برنمىآید ،شاعر و نویسنده و منتقدِ دستساز همانقدر فضا را برداشته که فیلمساز ،کاه مطرب و نقاش و فیکباز! دلم براى ناادبیات که اینهمه تنها مانده مىسوزد! دلم براى سوژه اعتراض که تنها اطوارش ادا مىشود! باید دوباره زد به سیمِ آخر! نباید با بالهت معاصر شد ،براى اینکه نهایاتِ نافرماانى و سرکشى را بهجا آورده باشم دیگر راهى نمانده مگر پناه بردن به پورن! به صنعتِ افشا که تحریفش کردهاناد! حاال که فکر مىکنم مىبینم "کادویى در کاندوم" زیادى خجاول باوده؛ بایاد چناان دریاده ماىنوشاتم کاه "هرمافرودیت" تابلوى ناادبیاتِ فارسى شود؛ در "فاکبوک" و "فانتزى" و "ترور"" به قدر کافى داغ نباودم؛ تک تکِ کلماتِ "رکیکتر از ادبیات" را باید کافدار مىکردم؛ "من این جهانِ ایناان را نابلادم" ،بایاد ایان کشتىِ خالى را دوباره آبکى کنم .دیگر زمانِ آن رسیده که وقتش نیست! کاش همه مىدانستند تنها دیوانگانند که قادرند بگویند "نه!" وگرنه اکثریت هنوز با ابنِ سالمهاست.
21
22
آنارشیست ها واقعی ترند
ماهیت قدرت و گفتمان سلطه قدرت تعاریف کالسیکی دارد؛ به عناوان مثاال "مااکس وبار" قادرت را فرصاتی در چاارچوب اجتمااعی میدانست که به فرد این امکان را میدهد تا خواست و ارادهاش را برخالف خواست جمع تحمیال کناد .در این تعریف مولفه های بسیاری مثل توان نظامی ،اقتصادی ،اجتماعی و یا گاهی سوقالجیشی هام نقاش ایفاا میکنند .عالوه بر آن" ،وبر" سلطه داشتن یک کشور و یا منطقهای را از نشانههای مهم قدرت میدانست .اما تحوالتی که در قرن بیستم رخ داد ،مولفه های سنتی را کم کم به حاشیه برد و مولفههاای تاازه را وارد ماتن کرد .یکی از این برخوردها ،استفاده از نظامی مردمساالر یا دموکراتیک در یک کشور اسات :معماولن رهبار چنین کشوری در تصمیمات جهانی از نقش تعیینکننده ای برخوردار است .اساسان قادرت یاا بهتار اسات بگوییم قدرت سختافزاری چیست؟ برای اینکه درکی درست از آن داشته باشیم ابتدا باید استعارهی قدرت را بشناسیم .استعاره ترجمهی متافور است که کلمهای یونانیست؛ استعاره جنبهای از یک موضاوع را طارح میکند که متعلق به موضوع دیگریست و از موضوع دوم طوری میگوید که انگار همان موضوع اول است. به نظر من درک هر چیزی به فهم و درک درست از استعارهی آن بستگی دارد؛ استعاره کماک مایکناد کاه موضوع اصلی را آسانتر درک کنیم .در این چارچوب؛ استعارهی قدرت مفهومیست که کنارههای قدرت را هدف قرار میدهد و غالبن پارادایم و فضای معرفتیسات کاه قادرت را محااط مایکناد و یاا باه نماایش می گذارد .این فضا با توجه به زمان و مکان مدام تغییر میکند ،بناابراین قادرت ،مفهاومی سایال اسات .باه عبارت دیگر استعارهی قدرت فاکتوری ست که دستیابی به آن میتواند تولید قدرت کند؛ به طور مثال ثروت یکی از مهمترین استعارههای قدرت است .اگر به ماهیت سختافزاری قدرت توجه بیشتری داشته باشیم ،به نگاه کالسیکی میرسیم؛ به طور مثال "ماکس وبر" قدرت را "عاملیت" تعریف مایکناد؛ "برتراناد راسال" قدرت را قبول وجود گسست بین عامل قدرت و موضوع قدرت میداناد؛ از نقطاهنظار "تومااس هاابز" و "ماکیاولی" ،قدرت ،توانایی اعمال سلطه ی یک بازیگر است که باه بااقی باازیگران تحمیال مایشاود .اماا
آنارشیست ها واقعی ترند
نظریهپردازان پستمدرن در تقابل یا تکمیل مسئلهی قدرت (در بخش سختافازاری) قادرت نارم را طارح میکنند؛ به عنوان مثال آنها معتقدند در جامعهی امروز ،دیگر گسستی بین عامل قادرت و موضاوع قادرت وجود ندارد و این خالف مثال "راسل" است .آنها معتقدند قدرت در فضایی که بر اساس رابطاهی متقابال شکل میگیرد ،وجود دارد؛ یعنی عامل و موضوع قدرت را متاثر از یکدیگر میدانند و قدرت از این نظر یک کل محسوب میشود که از ترکیب مولفههای محیطی و اجتماعی بوجود میآید .اما نظرگاه پستمدرنیستها و مدرنیست ها یک وجه مشترک با یکدیگر دارند؛ مسئلهی هر دو ،مسئلهی انسان و زنادگی اوسات؛ بارای مثال با اینکه پستمدرنها در هئیت فلسفیشان زبانمرکزی و زبانخدایی را مطرح میکنناد ولای مشااهده میکنیم در نظریاتی که در باب قدرت ارائه می دهناد ،انساان در مرکاز قارار دارد و ایان بارخالف تعریاف فراانسانی و فرامادی اسالم است که از قدرت ارائه میدهد .از نظر اسالم تنها مسائلهی مفهاومسااز قادرت، خداست ،چرا که قرآن تنها خدا را قادر میداند و هرکس و هرچیز تنها کارمناد و کاارگزار خادا محساوب می شود .به همین دلیل است که حکومت اسالمی ،رمز موفقیت جامعه را جریان یافتن قدرت خدا در جامعه میداند؛ مثلن بارها دیده شده که رهبران جهموری اسالمی در سخنرانیها ،خود را کارگزار خداوند بر زمین معرفی کردهاند و به این شکل اکثر اشتباهاتشان را به نام خدا سند میزنند. برای آنکه درکی تاریخی از استعاره ی قدرت ارائه دهم به چند نشانهی قدرت در تاریخ اشاره مایکانم کاه بعضی از آنها هنوز هم در قدرت موثرند. گاهی در تاریخ قدرت نظامی حرف اول را میزد .به عبارت دیگر ،آن کشوری کاه قادرت نظاامی بیشاتری داشته مطرح بود .گاهی تعلق به قومیت و قبیله یا خانوادهای خاص تولید قدرت میکارد؛ باه طاور مثاال در دورهی صدر اسالم تعلق داشتن به قبیلهی بنیهاشم در مکه برای کسب قدرت مهم بود .هنوز هام در ایاران کسانی را به نام "سید" میشناسیم که در به دست آوردن قدرت ارجحیت دارند .خمینی ،خامنهای ،خاتمی و موسوی و ...همه سیدند .یا در عربستان می بینیم که آل سعود حتی نام کشور را به نام خود تغییر داده است. گاهی یک مذهب یا یک مکتب این نقش را ایفا کرده است. مسئلهی دیگر ،علم و تکنولوژی ست که چه در گذشته و چه در امروز ،نقاش مهمای را در کساب قادرت دارد؛ یعنی جامعهای که از علم و دانش بیشتری برخوردار است ،قدرتمندتر محسوب میشود و ایان هماان نکتهای ست که رهبران جمهوری اسالمی روی آن تمرکز دارند و با تبلیغات و بزرگنمایی میخواهند از ایان طریق سهم بیشتری در اعمال قدرت در صحنههای جهانی داشته باشند. در جهان امروز ،یکی از نشانههای قدرت ،تولید گفتمان تازه و خلق معناای جدیاد اسات" .الاوین تاافلر" کشوری را در قرن بیست و یکم حائز قدرت میداند که بتواند عالوه بار ترکیاب ثاروت ،قادرت نظاامی و تکنولوژی ،گفتمان تازهای را مطرح کند .شاید خاتمی متاثر از همین گزارهی "تافلر" است که طرح گفتگوی تمدنها را ارائه داده بود ،یا احمدینژاد مدام از ادارهی جهان سخن میگفات و نشاانههاای قادرت تاازه را
23
آنارشیست ها واقعی ترند
حداقل به شکلی صوری اجرا میکرد .دلیل آن اسات کاه در اتااق فکار ،مادام در رابطاه باا ایان گازارههاا تصمیمگیری میشود و حداقل خود را با سطح گزارههای جهانی اینهمان میکند. حال قصد دارم بحث خود را با مقدمهای از میشل فوکاو آغااز کانم .فوکاو را باه عناوان پسار حرامازادهی ساختگرایی می شناساند و از لحااظ روششناسای ،اندیشاهی فوکاو را حاوالی سااختگرایی ،هرمنوتیاک و پدیدارشناسی دنبال میکنند. ساختارگراها از "سوسور" تا "اشتراوس" در درک جامعه و روابط اجتماعی ،برای زبان نقاش کلیادی قائال بودند .البته آنان زبان را ساختهی انسان و محصول فرهنگهاا نمایدانساتند؛ آناان زباان را نظاام مساتقل و خودمختاری میدانستند که پیش از اینکه به طبیعت و انسان بپردازد ،به اندیشهها ،رفتارهاا و واقعیاتهاای بیرونی ،عینیت میدهد؛ به طور مثال فوکو تاکیدی بر سوژه و ذهنیات نادارد و در اندیشاههاایش عوامال و هنجارهای اجتماعی را موکد میکند .در نتیجه با رویکردی ساختگرایانه میتوانیم آن را یکای از مولفاههاای اصلی انسانگرایی و عقالمرکازی دوران مادرن قلماداد کنایم؛ ماثلن در کتااب "نظام اشایا" ماینویساد: "دیرینهشناسی اندیشه ،به ما نشان میدهد که انسان ،در دوران اخیر تولید شده است و رفته رفتاه باه پایاان خود نزدیک میشود ".خالصه اینکه فوکو بیان میکند که برای همیشه از شر ساوژه خاالص شاده اسات، چراکه او انسان را موضوع زبان می داند و معتقد است که ذهن ،معمولن از فرهناگ ،جامعاه و زباان تغذیاه میکند .همانطور که میدانید اساسن جامعهی انسانی برای همیشه شکل مشخصی ندارد و این گفتمانهاا و نظریههای مسلط هستند که در شکل دلخواه در هر دورهای خود را به جهان ارائه میدهند و ایان مسائله در مورد هر کشوری مصداق دارد .در نتیجه وقتی قدرت شکل عوض میکند ،گفتمانهای دلخواه خود را طرح می کند و به این شکل جهان را تغییر میدهد .فوکو عمل گفتماان را مجموعاهای از قضااوتهاای تااریخی میداند که یک دورهی تاریخی خاص را معرفی میکند و معمولن هر گفتمانی را عاالوه بار خصیصاههاای اقتصادی یا اجتماعی ،از ویژگیهای جغرافیایی یا زبانی برخوردار میداند .بنابراین هر گفتمانی از سااختاری پیروی میکند که خود این ساختار دارای ضوابطیست که قدرت را تعریف میکند .فوکو این زیرساختها و ساختاری را که پشت هر فکر و عملی است" ،صورتبندی دانایی" نامیده است .در اصل این صورتبنادی پس زمینهی همهی اندیشمندانیست که در عصر حاضر زندگی میکنند و آنها محصول ناخودآگاه معرفتای آن دوره هستند .همین پسزمینههاست که با استفاده از آنها ،قدرت تعیین میکند چه میتواند باشاد و چاه نمیتواند باشد و اینجاست که سانسور مدنظر خود را ،اعمال میکند .معمولن باین نظاام داناایی و قادرت همیشه رابطهای وجود دارد که وظیفهاش ،کنترل جهتگیری افکار اجتماع است .به عبارت دیگر یک گفتمان مسلط مثل یک قدرت عمل میکند .اگر با فکر تازهای نزدیکی داشته باشد آن را به سلیقهی خودش ،تارویج میدهد و تحت پوشش حقیقتی که به آن معتقد است درمیآورد و با این تغییر ،هویاتهاا باه خاود شاکل تازهای می دهند .گاهی با تغییر گفتمان ،نوع نگاه به انسان اجتماعی عوض میشود .بنابراین گفتماان مسالط،
24
آنارشیست ها واقعی ترند
مردم را تحت سلطه قرار میدهد .به نوعی افکار و اندیشههای دلخواه خود را جاذب مایکناد و باا اعماال سانسور ،اندیشههای دیگر را حذف میکند .البته اواخر قرن بیستم ،نظریهی سااختگرایی جاای خاود را باه نگرش تبارشناسانه میدهد .در اندیشهی فوکاو ،معناای تبارشناسای تااثیر مساتقیمی از کتااب "تبارشناسای اخالق" فردریش نیچه گرفته است .در تبارشناسی هیچگونه اصل ثابتی وجود ندارد ،هیچگوناه اصال غاایی متافیزیکی وجود ندارد که تاریخ را ادامه بدهد .تبارشناسی قصد ندارد که نماودار تکامال تادریجی را رسام کند ،در حالی که میبینیم در برخورد با یک رویداد ،در دورههای زمانی مختلف ،با گاردهاای متفااوت وارد میشود و تاویل را وارد میدان میکند .خالصه اینکه تبارشناسی به دنبال مرکززدایی از تولید نظریه است تاا شورشی مهیا کند. در رویکرد تبارشناسانه ،اندیشهی سیاسی در قالب الگوهای سنتی طبقهبندی نمیشود .غالبن وقاایعی را کاه در یک دورهی زمانی خاص اتفاق میافتد ،مورد تحلیل ساختاری قرار میدهد .به طور مثال فوکو ،گسسات معرفتشناسانه را مطرح میکند :او اندیشه را رویدادی میبیند که هرگز تکرار نمیشود و هرباار کاه اتفااق میافتد وجوه تازهای پیدا میکند .به عبارت دیگر ریشههای اندیشه را پیادا مایکناد و در دورههاای زماانی مختلف ،به آن هویت تازهای میدهد .در مورد تاریخ هم فوکو معتقد است که نمیتوان حد و مرزی برای آن قائل شد و این انسان است که به آن سلسله مراتب میدهاد .بناابراین هماهی رویادادهای تااریخی ارزشای یکسان دارند و این انسانها هستند که ارزش بیشتری را به برخی رویدادها میدهند. وقتی مورخی به تاریخ میپردازد ،آن را بر اساس عالیق فعلی و تحت سیطرهی گفتمان مسلط مینویسد .باه عبارت دیگر اگر امروز بخواهیم تاریخ دیروز را بنویسیم با تاریخی که پریروز نوشاته شاده قطعان تفااوت دارد .حال چرا تبارشناسی فوکو؟ زیرا فوکو نشان مایدهاد چاه طاور آدمهاا در دل شابکهی قادرت قارار میگیرند و به عنوان سوژه و ابژه از آنان کار کشیده میشود .با استفاده از تبارشناسی فوکو میتوان در ارتباط با زندان و مجازات ،زندگی و خطر ،بیمارستان و بیماری ،مدرسه و آموزش و ...بحث کارد و تکنیاکهاای دیگر گفتمان مسلط را ردیابی کرد .فوکو در بررسی ماهیت قدرت ،از پدیدارشناسی هم تااثیر گرفتاه اسات. رویکرد پدیدارشناسی معتقد به سوژه و ابژه بودن انسان ،به طور همزمان است .هم موضوع شناسایی و هام فاعل شناساییست .پدیدارشناسی معتقد است جهان قبل از اینکه موضوعی برای شناخت باشد ،تجرباهای- ست که در آن زندگی میکنیم .به عبارت دیگر بیشتر ذهنیست تا عینی ،چراکه شکل جهان از هر دیادی باا توجه به اطالعات ایدوئولوژیک یک آدم خاص تغییر میکند و نمای ثابتی ندارد. به این معنا که ذهن و عین را نمیتوانیم به عنوان یاک واقعیات یاا آگااهی در کال فارض کنایم؛ ماثلن در پدیدارشناسی هایدگر ،انسان به عنوان فاعل شناسا ،با توجه به تاریخ و فرهنگی که در آن رشد کرده ،تعریف می شود .هایدگر با خلق تاویل به عنوان معنای نهفته در رفتارهای اجتماعی در کتاب "هساتی و زماان" ،باه
21
آنارشیست ها واقعی ترند
هرمنوتیک منش تازهای میبخشد؛ مثلن هرمنوتیک هایدگری برای درک هر واقعیت اجتماعی ،ابتدا به تحلیل زمان آن واقعیت میپردازد و ریشهی معنا و مفهوم را در رفتارها و کردارهای اجتماعی آن دنبال میکند. فوکو در برخورد با هایدگر ،هرمنوتیک رادیکال را مطرح میکند و مینویسد" :حقیقتی وجود ندارد و تاویل انسانها ،به حقیقت شکل میدهد ".او جهان خارج را دارای اشیای بیمعنایی میداند که ما با استفاده از زبان به آنها نگاه میکنیم .در واقع فوکو ،خوددرگیریها و خودفهمیهای خودمان را زبان میداند و معتقد اسات گفتمان ،به واقعیت شکل میدهد و جهان خارج فقط از طریق زبان وجود دارد .خالصه اینکه معتقاد اسات چیزی که وجود دارد نمیتواند حقیقت باشد و بیشتر تاویلیست که در هر حال تغییر میکند و سالطهی آن به گفتمانی که قدرت طرح می کند ،بستگی دارد .یعنی کااملن باه خواسات قادرت مرباوط اسات .قادرت، عملیست که باعث تغییر دادن و جهتگیری در رفتار دیگران میشود؛ اعمالیست که روی اعماال دیگاران تاثیر میگذارد؛ به عبارت دیگر ،قدرت ،عملیست که موجب تغییر ،چرخانادن و یاا جهات دادن باه رفتاار دیگران میشود .ساختارِ اعمالی ست که روی رفتار دیگران تاثیر می گذارد و آنها را اغوا می کند ،کارشاان را راحت ،سخت یا محدود و ممنوع میکند .به طور کلی ،قدرت شیوهی اعمال عمل ،بر روی فاعل عمل است و در این نگاه ،مفعولی وجود ندارد .از همین رو میتواند معرف رابطهی میان قدرت و آزادی باشد. در یک جامعه مدرن و در اغلب کشورهای غربی ،قدرت طراح نوعی بازی استراتژیک میان آدم هاا و آزادی است .البته از نظرگاه فوکو ،میان رابطه ی ارباب و برده و رابطه ی میان قدرت و ماردم ،تفااوت وجاود دارد، چراکه در رابطه ی میان ارباب و برده نوعی از اجبار جسمی وجود دارد؛ مانند سالطه و سایطره ای کاه نظاام حکومتی ایران برجسم و بدن مردم آن کشور دارد .در واقع سلطه به رقابت نامتقارن قدرت اشاره دارد که در آن "بنده" تابع محض است؛ خداست که دستور میدهد و رهبر است که حکم میکند. بنابراین ،حاشیه ای برای آزادی وجود ندارد و یا اگر هست آنقدر باریک است کاه فضاایی بارای ماانور در اختیار انسان قرار نمی دهد .در حالی که قدرت در یک جامعه مدرن ،متحرک و منعطف است ،چندگانه است و اعمال خشونت بدنی نمیکند؛ به عبارتی این قدرت نمیتواند شکنجهگر باشد. اما سلطه ،با اعمال خشونت بر بدن ،مردم را به سمت اجبار و منفعل بودن می برد .سلطه ویران کنناده اسات؛ مثل همان وضعیتی که در ایران شاهد هستیم .در یکی از رسانه های ایرانی ،ویادئویی دربااره ی دختاری کاه قربانی تجاوز شده بود ،وجود داشت و از زبان بازپرس پرونده روایت می شد .در تمام روایتی که باا فارض درست بودن آن ،از این خانم نقل شده بود ،حتی یک گزاره وجود نداشت که ارتباطی با اعتقادات او داشاته باشد .تمام گزارهها در هیئت بدن ،در باب جسم بود که به نوعی نشان دهندهی سالطهی حااکم بار بادن در ایران بود و این در حالی است که در جوامع مدرن ،آزادی انکار نمی شود ،بلکه مردم با تاکتیک های درسات به سمت آن هدایت می شوند .در این جوامع آزادی و قدرت نه مقابل هم ،بلکه در کنار هام و در همکااری با هم قرار دارند.
25
آنارشیست ها واقعی ترند تحت این رویکرد تازه است که نظرگاه فوکو ،مقابل نظریههای کساانی مثال "مااکس وبار"" ،ماارکس" یاا "هابس" قرار می گیرد؛ چراکه در نگاه فوکو ،قدرت مفهومی است که بایاد باه آن ماهیات داد و حتای اگار نداشته باشد ،باید چگونگی کسب ماهیت را به آن آموخت .از هماین روسات کاه بارخالف اعتقااد فوکاو، خیلی ها او را پستمدرنیست دانستهاند ،چراکه این نگاه فوکو ،در تقابل با نگاه گذشته گراییست که قادرت را دیوی پلید میدانست و مردم را بردگان بسته به زنجیر آن میپنداشت؛ همان نگاهی که در ادبیات سیاسای ما ،مدام در حال تولید و پرداخت است .به طور کلی از نظر فوکو ،قدرت ،رابطه ی میان دولت و احازاب در کشورهای مدرن اروپایی است .در کشورهای دیکتاتوری ،رابطه بین دولت و مردم از جنس سلطه اسات ،در حالی که این رابطه در کشورهای مدرن ،از جنس قدرت است .فوکو این نوع نگاه قدیمی به قدرت و بساط دادن قدرت به پادشاهی را ،ضعفی میداند که در نقد نظریات مدرنیستهاایی چاون "وبار" ،باه آن اشااره می کند .در عصر مدرن ،قدرت ریشه در جامعه دارد و در واقع این مردمند که تاج قادرت را تقادیم دولات می کنند .بنابراین در این مفهوم ،قدرت از حالت تحمیلی و بختک گونه ی خاود خاارج شاده و در تقابال باا آزادی و مردم نیست و آن را میتوان در تار و پود جامعه مشاهده کرد. از این نگاه در ادبیات نیز میتوان بهره برد؛ باور به این که جامعه قدرتمند است ،حتی اگر نظام ستمگر باشد. قدرت جامعه آنچنان مهم و تاثیرگذار است که حتی مذهبیون در نظامی چون جمهوری اساالمی ،باه طاور جدی و مکرر در تالش برای کسب رضایت جامعه و مردمند .فوکو در مباحث خود به مفهوم قدرت بسایار پرداخته است اما آن را موضوع اصلی تحقیقاتش نمی داند ،بلکه موضوع را چگونگی و چرایی ساخته شادن انسان به عنوان سوژه میداند؛ مثلن او هرگز جنسیت را به منظور تولید مثل و ایجاد لذت مورد تحلیال قارار نمیدهد بلکه جنسیت را مجموعهای از رفتار و گفتار میداند که انسانها را در دایرهی مناسباتی کاه باا هام دارند قرار می دهد؛ یعنی جنسیت از نگاه او راهبردی برای نظارت وتولیاد و اداره ی انادام ماردم در رواباط اجتماعی آنهاست. در اینجا میتوان به چند سوال ساده اما حیاتی در حیطهی اجتماعی ایران اشاره کرد: اینکه قدرت ،توسط چه کسی اداره می شود؟ کسی که برای دیگران تصامیم مای گیارد کیسات؟ چاه کسای فعالیتهای دیگران را برنامهریزی میکند و اساسن تصمیم گیریها چه طور صورت میگیرد؟ فوکو میگوید" :قدرت همه جا هست ،نه برای اینکه همه جا به چشم میآید ،بلکه برای اینکاه از هماه جاا سرچشمه می گیرد ".او معتقد است که قدرت اساسن از پایین به باال حرکت می کند ،اما در جواماع اساالمی قدرت ،از باال و از آسمانها به پایین ،به مردم ،تحمیل میشود و یک انسان نقش خدا را ایفا کرده و در راس قدرت قرار می گیرد .در چنین جامعه ای طرح نظریاتی از سوی روشنفکران مذهبی که قواعد اسالمی را اجرا نشده و ناقص میدانند بسیار مضحک است.
23
آنارشیست ها واقعی ترند
با این تفاسیر ،چه طور می توان فاصله ی میان قدرت در ایران و قدرت از نظرگاه فوکو را از بین برد؟ تعریف فوکو ازقدرت ،ماحصل تجربیات تاریخیست که از قرن هفدهم تا به امروز بر جوامع غربی گذشته است .در حالی که سیستم حکومتی ایران در حال تجربه ی همان سرنوشتی ست که اروپا در قرون وساطی پشات سار گذاشته بود و به طور کامل شکست خورده قلمداد شد. در جوامع مدرن ،قدرت عمل گر است ،امتیازی برای حزب حاکم محسوب نمی شود و حتای اگار ایانطاور باشد ،هرگز امری مطلق نخواهد بود ،چراکه قدرت ،مجموعهای از شبکههای به هام مارتبط اسات و هرگاز نمی تواند یک کل واحد محسوب شود .در کشورهای غربی با قدرت به شکل محلای آن یاا باه عباارتی باا مفهوم میکروفیزیک آن مواجه هستیم که به آسانی قابل تحلیال و بررسای میکروساکوپیک اسات .در واقاع قدرت های کوچک تشکیل دهنده ی ماهیت کلی قدرت هستند و نمی توان آن را در یک فرم کلای و در یاک واحد متمرکز کرد ،چراکه قدرت در این جوامع نوعی از تکنولوژی ست که نقشی انضباطی را بر عهاده دارد؛ این تکنولوژی در قالب نهادهای کوچکی مثل کارخانه ،دانشگاه ،بیمارستان ،مدرسه ،زندان و ،...تکنیک های مراقبت و نگهداری خاصی را اعمال میکند. همانطور که گفته شد ،کشورهای غربی طی پشت سر گذاشتن سلطهی حاکمان در قرنهای هفده و هجاده، هدف شان تامین رفاه و سالمت مردم بود و پس از آن در قرن نوزده ،با موکاد کاردن تکنولاوژی انضاباطی، آناتومی سیاسی بدن را به میان آوردند .این جوامع طی تجربه و اصالح و غلطخوانیهای مکرر ،در نهایت به ماهیت امروزی قدرت دست پیدا کردند ،در حالی که هیچکدام از تجربیات پشت سار گذاشاته شاده ی ایان جوامع در شرق و به خصوص در ایران اتفاق نیفتاده است ،باه طاوری کاه ماردم در ایاران هناوز در حاال تجربه ی مراقبت و تنبیه ،آن هم در قالب شکنجه و در ژانر نمایش عمومی (مانند اعادام و سنگساار در ماال عام) است .فوکو دگرگونی و تحول در شیوهی اعمال قدرت را با گاذر از یاک جامعاهی نمایشای باه یاک جامعه ی مبتنی بر مراقبت توضیح می دهد و در گزاره ای نیز می گوید" :جامعه ما دیگر جامعه نمایش نیسات بلکه جامعه مراقبت است ".در زیر سطر تصاویر ،بدنها در محاصرهاند. همین گزاره را میتوان از چند جهت مورد تحلیل ساختاری قرار داد .فوکو سیستم سلطهای را که در ایران به فجیعترین شکل آن صورت گرفته مبتنی بر خصلت تعذیری می داند و آن را تکنولوژی سیاسی بدن می ناماد (البته این غلطخوانی فوکو است که من آن را متصل می کنم به نظام حاکم در کشور ایران) .در ایان سیساتم سلطه ،بدن در ابتدا محاصره و سپس به عبارتی ،داغ و کوبیده شده تا به مثابه حیوانی وحشای ،رام و تربیات شود .در جوامع اسالمی سیستم سلطه ،تمرکز مطلق دارد و نقش مغز جامعه را ایفا کارده ،کنترلای واحاد را برقرار میکند و جامعه نیز ،مانند اعضای دیگر بدن تنها مجری دستورات این مغز هستند. در حالی که در جوامع مدرن ،قدرت مثل ماشینی ست که هزاران موتور در سرتاسر آن کار گذاشته شده و در قالب قدرتی مستقل مشغول فعالیت است؛ مثلن کشور آلمان ،در هر شهری موتوری کاار گذاشاته شاده کاه
28
آنارشیست ها واقعی ترند
دارای جایگاه و کاراکتر خاص خود است؛ به عنوان مثال فرانکفورت مرکز اقتصادی آلمان اسات ،هاامبورگ مرکز تجارت و برلین مرکز سیاست ...در کشورهای غربی ،قدرت به وسیله ی علوم انسانی تعریف می شود، چراکه همین علوم انسانی و اجتماعی جزئی از فرایند اعمال قدرت به حساب می آیند و این علوم هستند که گفتمان های مختلف را در قالب روابط و ساختار قدرت می نشانند .در حالی که حکومت اسالمی ایران ،سعی در نابود کردن علوم انسانی دارد ،به طوری که رهبر معتقد است بساط علوم انسانی باید از تمام دانشاگاههاا برچیده شود و بالهت محض اینجاست که در کشاوری کاه رئایس جمهاور و نظاام سیاسای و اجتمااعی مشخص دارد ،نهادی مثل بخش علوم انسانی دانشگاه ،باه نظریاه پاردازی جهات چگاونگی اداره ی کشاور می پردازد و سعی می کند سیستم آموزشی کشور را به اسالمی گرایی بر اساس قوانین حاوزه ی علمیاه پیوناد دهد .چنین اعمال قدرت هایی نیاز به مقاومت دارد .این مقاومت در برابر قدرت را می توان در زیرسیستم هاا اعمال کرد؛ مانند ایستادگی زن در مقابل مرد ،ایستادگی کودک در مقابل والادین یاا مانناد عصایان بیمااران روانی علیه روانکاوها .این نگاه دوباره و نگاه اعتراضی باید در زیرسیستم های جامعه تزریق و ایجااد شاود، چراکه بهترین راه برای مقابله با یک سیساتم دیکتااتوری وسایع ،تزریاق مقاومات و اعتاراض در نهادهاای کوچک و بخشهای زیرین جامعه است. فوکو سوژه را مخلوق قدرت می داند؛ یعنی سوژه مخلوق ساختارهای میکروفیزیک قدرت است ،چون فارد انسانی را یک واقعیت میداند که محصول و پرورش یافتهی قدرت در قالب تکنیکهاییست که باه عناوان تکنیکهای انضباطی مطرح میکند .اگر چه فوکو بیشتر از قدرت در جوامع مدرن و تحول یافتاه و پیشارفته بحث میکند که در آنها روندهای دموکراتیک اجرا شده و قدرت مرکزی در قالاب دولات کامرناگ شاده باشد ،اما نگاه فوکو را با کمی تغییر میتوان با شرایط امروز ایران تطبیق داد ،چراکه میبینیم حکومات ایاران به خودش نام جمهوری داده و هر چهار سال بالماسکه ای به شکل انتخابات برگزار میکند .به عبارت دیگر، از صورت مدرن استفاده میکند و نشانههای بدل شده به سلطه در قدرت در آن وجود دارد. ما در دهکدهی جهانی مارشال مک لوهان زندگی میکنیم؛ در این دهکده قدرت دیگر یک قطبی و با نگاه از باال نیست .در حال حاضر در هر کشوری که در دهکدهی جهانی مارشال مک لوهان اسات ،در آن ،قادرت، مجموعهای از گزارههاست که به طور مستقل در همهی نهادها تولید میشود .در حالی که در ایران مشااهده میکنیم که تمامی مسائل زیر نظر شخص اول حکومت است. خالصه اینکه میشود به گزاره سازی و روشنگری در نهادهای کوچاک مثال خاناه ،مدرساه و کوچاه و ... پرداخت و حرکتی از پایین به باال شروع کرد .معتقدم تنها راه مبارزه این است که جای میکروفنها را عوض کنیم و تریبونهای تازهای را مطرح کنیم و آن موضوعی را که به عنوان نمایههای قدرت محسوب میشود را به چنگ بیاوریم و نقطهی مرکزی دیگری را تعریف کنایم؛ باه طاور مثاال فضاای مجاازی مثال فیسابوک، اینستاگرام و تلگرام در این راه نقش مهمی را میتوانند ایفا کنند.
23
آنارشیست ها واقعی ترند
میتوان با ایجاد یک فضای میکروسکوپیک در صورتبندی سلطه دست برد و قواعد تازهای را به مرکزهای سلطه تحمیل کرد و تکنیک های انضباطی قدرت را جایگزین سرکوب کرد و یا با انکار سااختار دولات ،آن نقشی را که باعث هویتسازی دولت میشود از آن سلب کرد؛ به طور مثال میبینیم کاه در دنیاا رهبار هار کشور ،نمایهای از آن کشور است .چه طور میشود این نمایه را از رهبران جمهوری اسالمی گرفت؟ میتوان با کمک مطبوعات و فضای مجازی ،تکنولوژی قدرت را جانشین نظام سلطه کرد و این کار جاز باا روشنگری و کار تئوریک در عرصههای کوچک امکانپذیر نیست .تجربهی صد سالهی ما نشان میدهد کاه نمیشود بدون انهدام جعل ،به سلطهی جعل پیروز شد .با نگاه به تجربهی انقالب پنجاه و هفت ،میبینیم که جعلی را از سکو پایین آوردند و چون نیروی مخالف از شاعور کاافی برخاوردار نباود ،جعال مضااعفی را جانشین آن کردند .استفاده از تکنیک جعل سازی در طی سی و چند سال اخیار نشاان مایدهاد ،جمهاوری اسالمی آلترناتیو خودش را برای روز مبادا در بایگاانی ذخیاره کارده اسات .حتای بادون آنکاه بفهمایم در اندیشهها نیز دست میبرد و تمامی این فعالیتها با پولی که متعلق به ماست انجام میشود و این مسائله باه هیچ عنوان مسئلهی کوچکی نیست .ما نمیتوانیم انکار کنیم که مدرنیزاسیون در ایران اتفاق افتاده است .یک حکومت دیکتاتوری بعضی از نشانه های جهان مدرن را گرفته تا بتواند خودش را مدام بازتولید کناد .نبایاد فراموش کرد که برای برخورد با ابلیس باید از استتیک ابلیس برخوردار بود. من فکر میکنم نتیجهی صد سال مبارزهی ما نشان میدهد که مبارزه را باید به سمت مبارزهی شعوری بارد. من با جنبشی موافقم که همراه با شعور باشد .در رسانههای بی بی سی و صدای آمریکا چه کسانی مشاغول فعالیتند؟ دقیقن همان کسانی کاه پارورش یافتاه ی هماان گفتماان مسالط هساتند .بحاث گفتماان مسالط واقعیتیست که در ایران در حال اتفاق افتادن است .در سی و چند سال حکومت جمهوری اسالمی ،گفتمان شکل عوض نکرده است .من نشان می دهم که این گقتمان چگونه تغییر شکل میدهد و ما چگونه مجبوریم برای تغییر گفتمان ،آگاهی بدهیم .به نظر من "فوکو" تنها کسیست که باه جزئیاات قادرت مایپاردازد .او هرگز "مارکس" و "ماکس وبر" را رد نمیکرد ،بلکه بازیهای تازهای را به وجود میآورد .باید قباول کنایم که تنها جریان فکرساز در جامعهی ما همان جنبش چپ ماسات .حتای دوم خاردادیهاا نیاز در بخشای از مسائل از جنبش چپ ،خط فکری میگیرند. من فکر میکنم اتفاقن در اندیشههای اپوزیسیون باید دست برد .به عبارت دیگار ،زیرسااخت گفتماانی کاه اپوزیسیون پیشنهاد میدهد بسیار متاثر از زیرساخت "مارکس" است ،بدون توجه به ایانکاه "ماارکس" در زندگی دوبارهای وارد "پسامارکسیسم" میشود .در واقع یک پسامارکسیست همان "مارکس" است اما بسط داده شده و وارد جزئیات شده است .بحث من با تاکید روی نظریات "فوکو" است ،چراکه فوکو در ارتبااط با جزئیات بحث کرده است و یک دستگاه قدرتشناسی ارائه میدهد.
31
آنارشیست ها واقعی ترند
من کارکرد سلطه را از کارکرد قدرت منفک کردم و قدرت مدرن در جهان مدرن را تعریف کردم و متقابل با آن ،نشانههای سلطه را نیز مورد بحث قرار دادم .رهبران جمهوری اسالمی از سیستم سلطه پیروی مایکنناد اما از تعریف قدرت برخوردارند؛ به عبارت دیگر ،ما با یک دوآلیسم طرف هستیم؛ آنها مدام صاف عاوض می کنند .باید کاری کرد که دیگر نتوانند صف عوض کنند و تزویر را در سیستم برخوردیشان موکاد کنناد. آن موضوعی که در طی سی و چند سال اخیر شاهد آن بودیم چیزی جز شعار نبود و اتفاقن شعار بحثیست که جمهوری اسالمی از "فوکو" به نفع خود استفاده میکند؛ به عنوان مثال از رویکردهای کناونی جامعاهی مدرن و قدرت سخن میگوید و آن ،مسئلهی معناسازیسات .در واقاع نمایتاوانیم بگاوییم کاه جمهاوری اسالمی معناسازی نمیکند ،بلکه معناهای منحط خود را تولید میکند. باید این نکته را مدنظر داشت که مبارزه ،تنها دست به اسلحه بردن نیست ،بلکه الزم است که استتیک نوینی را تعریف کنیم و نگاه دیگاری را انتقاال دهایم؛ روی ایان نگااه بایاد فکار کارد .در ایانجاا ساعی کاردم زیرساختها و گاردهای برخورد و روشهای ریز را تشریح کنم. ما همیشه با کهنالگوها طرف هستیم و جزئیپردازی را یاد نگرفتیم .مسئلهی ما مسئلهی مرگ و زندگیست. خالصه اینکه میتوان مبارزه را گستردهتر کرده و به آن منشی شعوری داد.
31
32
آنارشیست ها واقعی ترند
ارزش کاندید در بالماسکه انتخابات جهانِ ما ،جهان قبول و باور کپیهاست ،نمودها فراوانند ،نمادها بسیارند ،کپیها را میبینیم اما اصالشاان را نمیبینیم چون وجود ندارند .چهل سالی میشود که دنیا عوض شده ،البته تغییری درکار نبوده و تنهاا جاای آن را با دنیای دیگری عوض کردهاند .حاال دیگر ما در خیال غوطهوریم و هیچ چیاز واقعای نیسات .دیگار افیون ،جهان دیگر نمیدهد بلکه جهان خود افیونی شده .سرمایهداری کارها را آسان کرده .اگر پیشتر برخی قرصکی میانداختند باال یا چیزکی تزریق میکردند تا وارد فضاایی مالنکولیاک شاوند ،حااال جهاان چناان مالیخولیایی شده که افیون در قیاس با آن آدامس خروسنشانی بیش نیست .تشخیص مرزهای باین خیاال و واقعیت کم کم میرود که محال شود .بیش از دو دههست که استتیک کارتونها عوض شده ،به کودکانماان یاد دادهایم از واقعیت دوری کنند و تا میتوانند در عالم خیال معلق بمانند .هاالیوود جاادوگر بزرگایسات، حاال نیز تماشای سینمای تخیلی و باور مردهگانی که در آن وول میخورند چنان فراگیر شده که خیل زامبی- ها از فیلمها پریدهاند بیرون و وارد زندگیها شدهاند .با سیطرهی وهم ،توهّم تنها چیزیسات کاه باه آن دل خوش کردهایم .سرمایهداری برای اینکه واقعیتِ این جهنم را از یاد ببریم بهشت را به زمینِ خیاال آورده تاا فراموش کنیم زندگی یک شانس است .در اوانِ پروژهی خیالسازی ،ما با کپیهاا طارف باودیم؛ یعنای اول وانهادهها که اغلب وجه بیرونی داشتند وارد زندگی شدند و سپس نمودها را عرضه کردند که دیگر رجعات به بیرون نداشتند و ما که چشمهامان به کپیها عادت کرده هنوز خیال میکنیم با شکلی از زندگی طرفیم ،در حالی که مردهایم و تنها در خیال وجود داریم .پدیدههای تازه دیگر رجعت به بیارون ندارناد .سارمایهداری، این خدای تازه ،حتی کپیِ خدای ادیان نیست که الاقل بشارت بهشت میداد بلکه خدایی سراسار کیفرسااز است ،البته وقتی کسی کمک میخواهد بی شک به او کمک میکند اما تنها کمک میکند که در گاورش آرام بگیرد .ایران اسالمی نیز زیرمجموعهای از همین جهان سرمایهداریست ،با ایان تفااوت کاه در آن صانعت تحمیق نقش اول را ایفا میکند .اگر در جهان غرب همه چیز با یاری پستمدرنیسام باه سارعت در آیناده پرتاب میشود ،ایران آزمایشگاه ارتجاعیِ سرمایهداریست که توسط ایدههای سنتی و خرافی به عقب راناده
آنارشیست ها واقعی ترند
میشود و صدا و سیمای جمهوری اسالمی با سریالهایی که تولید میکند در ایان بااره رُلای مرکازی دارد. مثلن در سریال تلویزیونی "ملکوت" تمام عناصر خرافی به یکباره از حاشیه وارد صحنه شده ،فیزیک جای خود را کاملن به متافیزیک میدهد .بی شک اگر چنین سریالی در تلویزیون بریتانیا به نماایش درآیاد شاکی ندارم که فرداش با اعتراضی سراسری روبرو خواهد شد ،اما مردم در ایران دیگار عاادت کاردهاناد و انگاار زندگیشان نیز شبیه همین فیلمها شده که توجهی به تزریق و پخش سرتاسری بالهت ندارند .جهاان اماروز زیر سیطرهی زامبیهاست ،با این فرق که رهبران کشورهای غربی زامبیِ انسانِ امروزند و فرماندهان باالدی چون ایران ،زامبیهایی هستند که از تهِ تاریخ ،برای ماموریت احضار شدهاند" .برواقعیت" پاارادایم تاازهای- ست که نقشی بنیادی در تعیین شرایط فرهنگی ایران دارد و قاادر اسات جلاوی شاناخت را گرفتاه ،آن را فریب داده و مدام چند وانهادهی بدل در برابرش قرار دهد. پیشتر گفته بودم که انتخابات در ایران تنها نیروگاهیست که الکتریسیته مصارفی ساردخانههاای فکاری را تولید میکند .سردخانهای که در آن تنها از جسد ایدئولوژی اسالمی نگهداری میشود و اگار برساد آن روز که به این سردخانه برق نرسد ،کار خالفت اسالمی دیگر تمام است .خیلیهاا باه دلیال تنگناای معیشاتی و اقتصادی فکر میکنند با انتخاب کسی مثل رفسنجانی میتوانند خود را از این مخمصاهی اقتصاادی نجاات دهند ،در صورتی که تجربه بیست و چهار سال گذشته نشاان داده ،جمهاوری اساالمی در عرصاهی کاالن همیشه مجبور بوده تابع سیاستگذاری اقتصاد جهانی باشد و این دسته از مردم غافلند که هار کاه بیایاد در عرصههای کالن اقتصادی کاری از دستش برنمیآید و مجبور است تابع رهنمودهای صندوق بینالمللی پول باشد .در واقع مرگ جمهوری اسالمی پیشتر اعالم شده ،جسدش در سردخانهی ایدئولوژی منتظار تشاییع است و تنها شرکت گسترده مردم در انتخابات میتواند این تشییع جنازه را به تاخیر انداخته فرصت بیشتری به ظلم و چپاول بیت رهبری بدهد .خالصه اینکه انتخابات ریاست جمهوری یکی از مهامتارین بالماساکه- هاییست که هر چهار سال یک بار در ایران اجرا میشود تا شناخت و شعور اجتماعی دوبااره تسات شاود. حاال زامبی خامنهای چند ابژهی زیردستی را به میدان فرساتاده در فروشاگاه انتخاباات ،در معارض فاروش گذاشته ،مردم هم ماندهاند از این حراجی خرید کنند یا نه! در واقع کاندیداهای ریاست جمهوری اباژههاایی هستند که نقش کاالیی واحد با برندها و مارکهای مختلف را ایفا میکنند .برخی از این برندها ممکن است چشمنواز باشد اما بی شک هیچ کدام به کار دولت این خانهی بزرگ ملت نمیآید و جز تخریب کامل خانه، کاری از دست هیچکدام ساخته نیست. "ژان بودریار" متاثر از مارکس و "ژرژ باتای" پنج نوع ارزش برای اشایا و اباژههاا قائال باود .اول "ارزش مصرفی" که به نیاز ویژهای پاسخ میدهد و بهایی معادل فایدهای که هار کااال مایرسااند دارد .دوم "ارزش معاوضهای" که همان قیمت شی است و کار داد و ستد در بازار را آسان میکند .سوم "ارزش نماادین" کاه قیمت در آن نقشی ندارد؛ مثل شاخهی گل رُزی که به معشوق تقدیم میشود .چهارم "ارزش نشانهای" کاه
33
آنارشیست ها واقعی ترند
در آن فایده و وجه مصرفی شی چندان مهم نیسات ،بلکاه در یاک جامعاهی مصارفی باه شاخص منزلتای اجتماعی میدهد؛ مثل برَند و مارک لباسهایی که خیلیها میپوشند و آخرین "ارزش رمزی" است که ایان روزها نقشی مسلط دارد و عالوه بر نقش نمادین رُلی آنجهانی نیز ایفا کرده ،به شی ماهیتی "برواقعی" می- دهد .اگرچه بین کاندیداهای انتخابات ایران ،رفسنجانی و مشایی تعداد بیشتری از این ارزشها را باه خاود اختصاص میدهند ،با اینهمه محال است زامبی خامنهای این دو نفر را که نمایی از خطرناکند ،وارد دستگاه خالفت خود کرده ،برای مجتبای جوان رقیب بسازد ،پس باز مثل سال 84وانهاادهای گمناام را از صاندوق انتخاباتی بیرون خواهد کشید .اما اینکه روی ابژههایی چون رفسنجانی و مشایی انگشت گذاشتهام بیشتر باه خاطر این است که هر دو عالوه بر اینکه مثل بقیه کاندیداها از ارزشهاای مارکسایِ مصارفی و معاوضاهای برخوردارند ،برخالف دیگر کاندیداها ارزشهای تازهای را نیز مال خود کردهاند .رفسنجانی از اوان حکومت اسالمی نفر دوم این نظام بوده ،پس برای تمام دلبستگان واقعی جمهوری اسالمی ،به مثابهی استوانهی نظام، ارزشی نمادین دارد و عالوه بر آن به خاطر حمایت خاتمی ،مارک اصالحطلبی بر آن الصاق شاده ،از ارزش نشانهای نیز برخوردار است .مشایی فاقد ارزش نمادین است اما به دلیل همراهی با دولت و پشتوانه مالی باال میتواند حمایت قشر فقیر جامعه را جلب کند ،پس او نیز بدونِ برَند به بازار نمیآید و از این بابت ارزشای نشانهای دارد و از اینها مهمتر ،مشایی طی سالهای اخیر با موکد کردن اماام زماان در گفتماانش ،توانساته خود را به مثابهی یک کپی از "مهدی" به ماوراء گره بزند و به عنوان یک "برواقعیت" مطارح کناد .از ایان لحاظ او تنها ابژه در فروشگاه انتخاباتیست که از ارزش رمزی نیز برخوردار است .مشایی توانساته خاود را نزدیکترین فامیل امام زمان جا بزند ،در حالی که حتی کپیِ او نیست ،بلکه یک نماود اسات چاون اصال آن وجود ندارد؛ با اینهمه به مثابهی دالی که از معنای خود سبقت گرفته مردم او را از دور مایبینناد و بارایش ارزشی رمزی قائلند .در اغلب کشورهای غربی ایدئولوژیها و احزاب ،معنا را ساخته و از طریق مادیاها باه مردم اعالم میکنند؛ اینگونه تودهی مردم در دسته بندیهای فکری قرار گرفته ،در انتخابات معناای دلخاواهِ خود را ارباب میکنند .اما حکومت سنت در ایران با تزریق بالهت طی سالها موفق شاده اکثریات ملات را معنازده و منگ کند ،در نتیجه حاال که پل ارتباطی مردم با معنا خراب شده ،اغلب پی رمز میگردناد و تنهاا رمزگان را میگیرند .این بخش از مردم که اکثریت جامعه مصرفی را تشاکیل مایدهناد تمایال عجیبای باه مصرف سیاست دارند و چپ و راست برایشان فرقی نمیکند بلکه تنها نگاهی لذتجویانه به منااظرههاای انتخاباتی و تبلیغات خیابانی دارند و فقط رمز و "برواقعیت" است که به آنها خط میدهد و احمدینژاد باا اشراف بر این نکته ،طی چند ماه اخیر با واگذاری رایگانِ مسکنِ مهر ،توانسته تمام مداحان ،این بلنادگوهای رمزگان را تطمیع و برای تبلیغ مشایی بسیج کند .از طرف دیگر چنین مردمی با فکر کردن بیگانهاناد و آن را بلد نیستند ،پس ترجیح میدهند به دستگاههای تبلیغاتی تکیه کنند که در این صورت نیز مشایی با توجه باه حمایت دولت از قدرت بیشتری برخوردار است.
34
آنارشیست ها واقعی ترند
امروزه در ایران ابژهها عوض شدهاند اما سوژهها هنوز دست نخورده باقی ماندهاند و از لحاظ عینی کمتارین ربط را به ایرانِ دهه شصت دارند ،با اینهمه هنوز درون همان است که بود .عالقهی روزافزونِ زنان ایرانای به عمل زیبایی ،بهترین تمثیل برای اوضاع ایران است؛ زنها بینیشان را عوض کردهاند ،زیار گوناههاا تیلاه کاشتهاند ،پستانها باد کرده ،پوستها دیگر چروک ندارد و اغلب در باشگاههاای بادنساازی مشاغولند اماا ماهیت هنوز همان است .زن امروز ،زن تازهای را جانشین بیرون خود کرده اما هنوز هماان سایرت و هماان جنس را داراست .تا دیروز شصت ساله بوده اما حاال سی سال کم کرده ولی کافیست لمسش کنی تا بفهمی که با یک بدل طرفی؛ او حاال نه امروزیست نه دیروزی! حکومت اسالمی ایران نیز همین وضع را دارد .ناه دیگر از آن شعارهای دیروزین خبریست نه ربطی به آنچه که ادعا میکند دارد .این "برواقع" ایدئولوژیک، عروسک تازهی سرمایهداریست و با کمی دستکاری ،کم کم دارد به دیگر کشورهای مسلمان نیز صادر می- شود .مدرنیزاسیون ایرانی تمام مرزها را برداشته دیگر همه چیز در ایران اقتصادی و سیاسیست و تشخیص مرزهای بین تصنع و اصیل دیگر محال است .امر خیالی و واقعی چنان دچار اینهمانی شده که حاال بهترین نام برای پدیدههای تازهای که در مرز بین خیال و واقعیت زندگی میکنند "برواقعی" است .آنها ربطای باه فراواقعیت و تخیل ندارند ،چون درونشان هنوز قدیمیست اما بیرونشان عوض شده؛ ربطی به قدیم نادارد و بیرونِ دیگری جانشین عینیت قبلی شده؛ یعنی بر امر واقع ،نمودی قرار داده شده و نمودار ایان قراردادهاا هر چهار سال یک بار به رویتی سرتاسری میرسد .در انتخابات پیش رو ،بی شاک طیافِ اصاالحات جاار خواهد زد که رفسنجانی عوض شده ،در حالی که او فقط عوضیتر خواهد شد .حتی خود هاشمی هم مای- داند که دیگر برای حکومت مهرهای سوخته محسوب میشود ،با اینهمه میداند که مایتواناد درصادی از مردم را پای صندوق بکشاند .زامبی خامنهای هم گرچه پیشتر مرگ سیاسی خود را اعالم کرده اما اتاقهای فکر جمهوری اسالمی زبدهتر از آن است که اجازه دهد آقا فریب نقاب تازهی هاشمی را بخورد .با اینهماه زامبی خوب میداند که نیروگاه ایدئولوژیک اسالمی از انرژی تهی شاده حااال تنهاا عنصار نجاات بخاش، مقبولیت مردمیست و تنها از طریق انتخاباتی آزاد و پرشور است که میتواند به جهان اعاالم کناد عمارش سرنرسیده ،پس وانهادهای چون خاتمی را دُمِ هاشمی کرده ،هر دو را در هیئتی واحد کاه رفسانجانی جدیاد نام دارد برای گرم کردن تنور انتخابات وارد صحنه کرده؛ اینگونه به بالماسکهی انتخاباتی شاوری مضااعف میبخشد .به زودی ایران برای چند هفته بدل به دیزنی لند خواهد شد و مردم مجال پیادا خواهناد کارد باه دورانِ کودکی برگشته ،بازیِ دلخواهشان را داشته باشند ،در فضای کودکانهای که حاصل میشود همه به امید دوباره درود خواهند فرستاد و فراموش خواهند کرد که در میانهی فیلم قبلی ،تنها تیازری سای ثانیاهای کاه سینمای دیگری را تبلیغ خواهد کرد پخش خواهد شد و فیلمی که طی این سالها در حال اکران بوده راهای ندارد مگر خود را تا مرگ کامل ادامه دهد .پیشتر احمدینژاد برای اجرای پروژهی ایرانِ مارده ،کاه زامبای خامنهای کارگردان دست نشاندهی آن است بی شک بهترین انتخاب بوده ،حاال نیز باید احمدینژادِ دیگاری
31
35
آنارشیست ها واقعی ترند
نقش او را دنبال کند که بی شک مشایی نیست و نخواهد بود .مشایی اگر از گلوی شورای نگهبان عبور کند تنها س ی ثانیه به طول آن تیزر تبلیغاتی اضافه خواهد کرد .و این فقط برای آن است که نشان دهند دمکراسیِ مسلمان شده در ایران واقعیت دارد .در واقع مشایی بعدِ رفسنجانی بهترین بازیگر برای تشویق اهالیِ فرهنگ عامیانه و عوام است که تنها برای دریافت رمزگان بلیط سینما میخرند .بی شک هم رفسنجانی و هم مشایی بازیگران اصلی فیلم انتخاباتی پیش رو خواهند بود که اولی برای اینکه عبودیت به درگاه زامبی بزرگ را باه اثبات برساند به میدان آمده و دومی هم احمدینژادی متافیزیکی را نمایش خواهد داد .بی شاک ایان فایلم انتخاباتی به شدت دیدنی خواهد شد .باید دید که رفسنجانی را چه طور روتوش میکنند یا چه بالیی بر سر و روی احمدینژاد میآورند تا مشایی از آن بزند بیرون! افسوس که پردهی دوم ایان فایلم دوبااره ماردم را مأیوس خواهد کرد چون کارگردانِ این سینمای درِپیتی ناچار است هاشمی یا مشاایی را باا لگاد از صاحنه بیر ون کرده ،رُلش را به یکی از سیاهی لشکرهای سابق بیت رهبری که تااکنون در پساتوهای سیاسات قادم میزده داده است ،در دور دوم انتخابات ،بی شک هم او رئیس جمهور ملت غیور ایاران خواهاد شاد .درکِ این نکته خیلی سخت نیست که زامبی خامنهای به تنها چیزی که فکر میکناد ،حکاومتی خاانوادگیسات و دوست ندارد مار در آستینِ مجتبای جوان بیندازد. متاسفانه خیلیها دولت احمدینژاد را سکوالر میدانند ،چون طی هشت سال گذشته موفق شده روحانیت را دور زده ،به طور مستقل با امام زمان رابطه برقرار کرده ،اینگونه مراجع دینی را از عرش باه پاایین کشایده، جایگاهشان را نادیده بگیرد و رمالها را جانشینِ مالها کناد .درسات اسات هماه ایانهاا در دوره ریاسات جمهوری احمدینژاد اتفاق افتاده اما بی شاک او در ایان بااره جاز مجاری خواساتههاای زامبای بازرگ و بیت ِدرباریاش نبوده است .خامنهای خوب میداند که بعد از او ،مراجع تنها رقباای سانیتی مجتباای جاوان خواهند بود و پروژه به حاشیه راندن روحانیت ،در واقع از زمان خاتمی با حمله به امثاال رفسانجانی کلیاد خورده بود و تنها بر سرعت آن در دوره احمدینژاد افزوده شد و این خیالی واهیست که فکر کنیم دولات کنونی توانسته اصل اسالمیت را در حکومت ایران تخریب کند ،زیرا این خواست خامناهای باوده کاه خاود حاال علیرغم اینکه عنوان آیت اهلل را یدک میکشد باوری به اسالم ایدئولوژیک نادارد و تجرباهی جنابش سبز نشان داده که زامبی بزرگ برای بقای حکومت خود قادر است تمام اصول اساالم و اخاالق را زیار پاا بگذارد. خالصه اینکه من فکر میکنم شرکت در انتخاباتِ پایشِ رو جاز آب ریخاتن در آسایاب فرساودهی درباار خامنهای نیست و شرکت در یک خودکشیِ دسته جمعیست و با هیچ فنیی نمیتوان نامی جز خیانت بار آن نهاد. می 3102
33
آنارشیست ها واقعی ترند
نظریه کوئیر و قرنطینه ی هویت کوئیر به عنوان یک صفت یعنی غیرعادی ،خُل ،عجیب و غریب! و به مثابهی یک فعل یعنای گرفتاار شادن! بیخود نیست که تئوری کوئیر اغلب رویکردهای پست مدرن را گیرانداخته و گرفتار خود کارده اسات .ایان تئوری گرچه فامیل نزدیک ساختارشکنی و مابعد ساختگراییست اما پیر این دو را هم آنجا که سانگِ امار معمول را به سینه زدند درآورده" .مایکل رایان" تئوری کوئیر را به نظریه چند فرهنگی نزدیک میداناد و از این بابت با نظریه چندصدایی باختین نیز فامیل است ،چون سعی میکند صدای آن دیگری را از حاشیه واردِ صحنه کند .متاسفانه ما در ایران درباره این ویروس تئوریک بسیار کم میدانیم ،بارای هماین از درک تعاابیر تازهای که از دل آن درآمده غافلیم و درمیمانیم .بسیاری از متفکران و شاعرانمان ،از شمس تبریزی و مولوی گرفته تا فروغ فرخزاد پیش از آنکه شاعر باشند کوئیریش (عجیب! خل!) بودند .اغلاب آوانگاردهاا فاارغ از گرایش جنسیشان مثل "رمبو" کوئیریشند .اینان فقط برای اینکه با معمولی ،با معمول ،همخوانی نداشاتند و ندارند ،در زمانِ خود خُل یا عجیب محسوب میشدند و میشوند! این گزاره سیمون دوبووار که "ما زن نیستیم بلکه زن شدیم" شاید در آغاز غیرعادی به نظر میرسید که بدل به شعار اصلی فمنیستها شده اما حاال به جایی از شناخت رسیدهایم که دیگار جانس را وجهای از هویات آدمی نمیدانیم و جنسیت که تا چندی پیش مهری اجباری بود و با توجه به ظاهر فرد به او الصااق مایشاد رفته رفته میرود که به برچسبی اختیاری بدل شود .متاسفانه خیلیها هنوز ترنسهاا یاا ترانسکشاوآلهاا را دوجنسی میدانند در حالی که فرد دو جنسی کسیست که به دلیل اختالل هورمونی و کروموزومی ،هار دو جنسیت را داراست اما یک ترانسکشوآل یا ترنس فردیست که جسم و روحش با هم در تضاد باشد یعنای در حالی که اندامی کاملن زنانه دارد شدیدن مرد باشد و برعکس! "دایانا فاس" در مقدمهای بر "داخل ا خارج" ضمن دفاع از نظریه کوئیر ،آن را از دایره دوآلیستی همجنس- خواهی و دیگر جنس طلبی خارج کرد و اعالم کرد که هر هویتی با آنچه که نیسات شاکل مایگیارد و باا
آنارشیست ها واقعی ترند
تعریف هویت تازه توانست به جنگ ظالمانهای که بین همجنسگرایی و دیگارجنسخاواهی باود الاقال در حوزهی تئوریک پایان دهد و با صدای رسایش اعالم کرد که همهی ما برای آنچاه کاه نیساتیم آنچاه کاه هستیم هستیم! البته فاس را فکرهای دیگری نیز همراهی میکرد؛ مثلن "بل هوکس" در کتااب "آیاا مان زن نیستم؟" مینویسد فمینیستها برای زن یک هویت زنانه ذاتی قائلند و غافلند که زنانگی فارغ از تفاوتهای ظاهری وجود دارد و تنها ویژهی زنها نیست. اگر تا اواسط دهه هشتاد قرن بیستم ،بر گارایش جنسای همجانسگراهاا ،ترانساکچوالهاا ،سادیساتهاا و فتیشیستها برچسب منحرف خورده میشد ،شیوع ایدز در همین زمان باعث شد کاه محافال آکادمیاک در رویکردهای خود تجدید نظر کرده ،تئوری کوئیر جایگاه ویژهای پیدا کند و متعاقبِ آن" ،نظریه انتخاب" در سکس و جنسیت طرح شد و دیگر به جنسیت به عنوان موضوعی غیرقابل تغییر پرداخته نشد بلکه به مثاباه ساختاری در نظر گرفته شد که میتواند در معارض تغییار قارار گیارد .حااال دیگار نظریاه کاوئیر مخاتص همجنسگراهای فمنیست نبود بلکه از منافع اجتماعی و فرهنگی مردان همجنسگرا نیز حمایت میکرد و به همان اندازه که جنسیت در تعیین هویت فرد اهمیتش را از دست داد تمایالت جنسی از حاشیه وارد صاحنه شد .جودیت باتلر ،یکی دیگر از نویسندگان کتاب داخل ا خارج ،مینویسد که جداسازی جنسیتی و در نظر گرفتن آن به مثابهی بخشی از هویت آدمی ،یکی از ابزارهای نظام سرمایهست که مایخواهاد هماه چیاز را تحت نظم و زیر سیطره خود دربیاورد و تاکید میکند که مفهوم همجنسگرایی متاسفانه زیر یوغ نظام سلطه به گفتمان ترس از همجنسگرایی بدل شده و بیشتر کارکردی پزشکی ا قانونی دارد تا جامعهشناختی! او باا تزریق تردید در تعریف کالسیک هویت ،اعالم کرد که هویت جنسی معنایی جز جعل هویت ندارد و صرفن تقلیدیست که واقعی نیست .خالصه همه این تالشها بود که راه را برای ایادهای پساتمدرنیساتی دربااره هویت هموار کرد. متاسفانه ما همیشه میخواهیم از خود یک بیگانه بسازیم و همین صنعت دیگرسازی و دشامنباازی باعاث شده از شناخت بسیاری از مفاهیم درونی و انسانی غافل شویم .حاال دیگار یاک همجانسگارا آن دیگاری نیست بلکه بخشی از درون ماست .دیگر میل جنسی ،طبقه یا گروه وجودی یک فرد را تغییر نمیدهاد و او را در قرنطینه اجتماعی قرار نمیدهد .حاال دیگر دوگانهی داخل ا خارج مایرود کاه بارای همیشاه از باین برود .به قول "گویچ" هویت ،ترکیبی از تابعیتهای انتخابی ،موقعیت اجتماعی و شاغلیسات و ربطای باه جوهره درونی ندارد و هرگز ثابت نیست .آیا ویریجینیا وولف بخشی از همه نیسات؟ آیاا همجانسگرایاان دیگری چون فوکو ،رزا لیمن و رادکلیف هال را میتوان در قرنطینه قرار داد؟ اگر چه نظریهی کوئیر بیشتر در پی احقاق حقوق همجنسگرایان است و سعی دارد جایگاه اجتماعی آنان و دیگرانی را که به لحاظ جنسی منحرف خوانده شدند باز گرداند اما دستآوردهای بسیاری برای تماام گاروه- های اجتماعی داشته که یکی از آنها ترویج سیاست سرپیچیِ توام با شادمانی و شعف است ،جنبشایسات
38
33
آنارشیست ها واقعی ترند
علیه سیاست یکسانسازی که منجر به مرکززدایی و تجدیدنظر در بسیاری از ترمهای فکری و نظاری شاده است. "استفان سایدمن" برتری نظریه کوئیر را انکار هویتِ تحریف شده میداند و معتقد است که این نظریه رفته رفته به نظریهای جهانشمول و عمومی بدل شده و خود را به عنوان اصلیترین و بنیادیترین گفتمان پست- مدرنیستی مطرح خواهد کرد. می 3102
41
آنارشیست ها واقعی ترند
سکس و ساد و سیکسو سرودن اگر تولید لذت نکند هیچ نیست .نوشتن ،سکس با صفحهست که اگر تخاطبی باشاد و پاای تاو یاا اویی در کار باشد یک عشقبازی دوسمتیست و اگر از زاویه اول شخص نوشته و سوژه به خود اختصااص داده شود ،چیزی جز خودارضایی نیست .حدود چهل سال پیش "هلن سیکسو" فریاد زد" :خانمها از کُس- تان بنویسید که فروید آن را کلهی مدوسا نامیده است ".در فلسفه پیشافمنیستی مرد همیشه سوژه و زن مدام اُبژه بوده! اُبژهای عجوزه که با کلهی مدوسا اینهمانی داشت .خندهی مدوساا در واقاع قااه قااهی باود کاه سیکسو در مواجهه با داستان فروید سر داد! اینکه یک پسربچه در اولین مواجهه با کُس با غیاب کیر درگیار میشود و ترسِ از دست دادن کیر ،جهانش را تاریک میکند ،اگر جوک نباشد یک گروتسک است. اینکه رویت کُس ،پسربچه را برای همیشه سنگ میکند تنها یک شوخی نیست بلکاه فاجعاهسات .سیکساو نزدیک به چهل سال پیش مینویسد" :خانمها با تنتان رفیق شاوید و تاا مایتوانیاد بنویسایدش ،آنوقات فمنیست مسلمان مرا تاب نمیآرد چون کُس را در متنهام حذف نمیکنم ".خندهی مدوساای سیکساو قااه قاهی بود علیه کیرنویسی ،کیرینویسی! پس کلهی مدوسا کاه در واقاع وانماودهی کُاس اسات اگار پارچم فمنیستها نباشد بی شک مسئلهی ریشهای فمنیسم است .دوستان مسلمان نمیدانند کسی کاه دیگار کیاری نمینویسد و کُس مینویسد دارد با صدای بلند مثل سیکسو به تاریخ مردساالری میخندد. سیکسو در خنده مدوسا ادبیات مردانه را که مدام مخاطب را مجبور به انتخاب دوتایی مدوسا و دوزخ می- کند محکوم کرده و به تعبیرهای فروید که زنان را "قاره سیاه" مینامد ،حمله مایکناد .زن از دیاد سیکساو هرگز تداعیکننده فقدان ،اختگی ،منفینگری و وابستگی نبوده و نیست .او با این ایده که زنان کشفشادنی نیستند مخالف است و مینویسد باید به مدوسا نگاه کنی تا آن را ببینی .خنده برای سیکسو که در ایان بااره مثل شاعری چون "الفورژه" یا متفکری چون "برگسون" فکر می کناد ،راهای اسات بارای نیال باه مفهاوم حقیقت .سیکسو ادبیات مردانه را مبتنی بر تقابلهای دوتایی میداند و مینویسد که این ادبیات واقعیت را از
آنارشیست ها واقعی ترند
طریق مفاهیم و واژهها پاره پاره کرده ،آن را به صاورت زوج مرتابهاایی چاون خورشاید و مااه ،فاعال و مفعول ،روز و شب ،گفتار و نوشتار و باالخره مرد و زن درآورده که همواره در آن یکی بار دیگاری برتاری دارد و بیخود نیست که مرد با هر چه فعّال ،فرهنگی ،روشنایی ،بلندی که عمومن مثبت است ،سر و کار دارد و زن با هر چه منفعل ،طبیعی ،تاریکی و پستی! برای همین است که سیکسو تاکید میکند ادبیات تازه راهای ندارد مگر اینکه از دوآلیسم در متن فاصله بگیرد یا نوعی از زنانگی را خلق کند که بتواند خلق اثر را توجیه کند. "ژان ژاک روسو" رادیکالتر از هابس و مونتسکیو بود و منتقد بزرگ فلسفهی روشنگری .او چشمپوشای از آزادی را با چشمپوشی از حقوق انسانی برابر میدانست .در انگارهی روسو کسی نباید کسی را میخریاد و کسی نباید مجبور به فروش خود میشد ،پس مالکیت را ابزار سلطه بر کسانی میدانست که فاقدِ آنند و مثل سوسیالیستها همزیستی آزادی و نابرابری اقتصادی را در یک دمکراسی کاپیتالیستی غیرممکن میدانست .با اینهمه رادیکالیسم او در مواجهه با رویکردهای "مارکی دوساد" نُنر و ناازکناارنجی باود .سااد باا کسای شوخی نداشت و در نهایت تیزهوشی برای نابودی مذهب ،پاکدامنی ریاکارانه را نشانه گرفت .بیخود نیست که در کتاب "فلسفه در اتاق خواب" عشق را به روسپیخانه میبرد و میل جنسی را بر آن ارجح میداند. از این بابت مارکی دوساد سرآمدِ فکرورزانِ قرن هجده میالدیست و چقدر فجیع است که نویسنده ایرانای هنوز نمیتواند ژوستین و ژولیت یا شاهکاری چون عاشقانههای زندانش را بخواند. قرن هجدهم ،قرن فکرهای در حجاب بود؛ قرن دیکتاتوری کلیسا در فرانسه ،قرن یکهتازی اخاالق ماذهبی، قرن این را بکن و آن را نه! و دقیقن در چنین خفقانی مارکی دوساد در مقدمه کتاب "فلسفه در اتاق خواب" چنین مینویسد" :این کتاب را به هوسرانان تمام دورانها تقدیم میکنم ،باشد کاه از آن بیاموزناد و پشات آیاتش پناه بگیرند تا از شهوتهاشان حفاظت کند .اخالقمداران ،شهوت را ترس کرده شما را ترساندهاند از شهوت .طبیعت عیّاش است و عیش طبیعیست و تنها از این راه میتوانید در مقصدی که طبیعت بارایتاان در نظر گرفته قدم بگذارید .به میل جنسی خود گوش بسپارید که هیچ چیز مثل عیاشی ،شعفزا نیست. با شما هستم ای زنان شهوتران ،آنژ بهترین الگوست دنبالش کنید! برای درهام کوبیادنِ ماذهب کاه ضاد شهوترانیست و زنجیر و زندانِ زن شده ،زود باشید! ای بااکرههاای جاوان نترساید! اخاالق پاوچ اسات، پاکدامنی هیچ است .ای شما که زندانیِ مذهبی منفور شدهاید ،آزاد شوید! از یاوژنیِ حشاری یااد بگیریاد و برای انهدام زندان اخالق و دیوار مذهب و اصولی که والدین احمقتان به ذهنتان حقنه کرده بجنبید. عشقبازانِ دلبندم! ای شمایی که هیچ حصاری جز دیواری که دور میلِ جنسیتان کشیدهاند ساراغ نداریاد و مدام تابعِ حس شهوترانیِ خود هستید ،دلمانسه را از بر کنید و از راهی که شهوت بارایتاان فارش کارده بگذرید و در آموزشگاه او همان آخرین باشید که میگوید آری! تنها با جستجوی میل و هوس و فدا کاردن همه چیز پای حس لذتجویی میتوانید از شری آدم فعلی که در جهانی افسرده گرفتار است خاالص شاوید،
41
42
آنارشیست ها واقعی ترند
از این مفلوک ،این بیچاره که انسان نام دارد بزنید بیرون تا شاید چند گل سرخ روی راهای کاه خاار بارش داشته بکارید" .سیمون دوبووار در کتاب "آیا باید ساد زاده میشدیم" مینویسد" :آنچه تمنای اروتیک ساد را ارضا میکرد جنایت نبود بلکه ادبیات بود" ".دوالبرتون" که مثال سااد نویساندهای پورنوتوپیاایی باود و معاصر و شانه به شانهی ساد حرکت میکرد "آنتی ژوستین" را در مخالفت با آرای اهریمنی ساد نوشت اماا در نهایت خود بدل به یک بچهاهریمن شد" .آپولنیر" ساد را تنها روح آزادِ باقیمانده مینامد .در مهامتارین آثار فروید آیینه کسی نیست جز ساد! آدورنو و هورکهایمر در رسالهای به ناام "دیالکتیاک روشانگری" باا برگزیدن عنوان "ژولیت یا روشنگری و اخالق" فکرهای ساد را تحلیل کردند و رمان ژولیت را تجسامی از فلسفهی روشنگری و اخالق دانستند .الکان هم در یکی از رسالههایش ادعا میکند مشی ساد تکملهایسات بر فکرهایی که کانت فقط آن را سیستماتیک مطارح کارد .حتای فمنیساتهاای دو آتشاهای مثال "ساوزان سانتاگ" و "مری ساندز" و "آنجال کارتر" مخالف سانسور فکرهای ساد بودند و او را پورنوتوپیاایی مای- دانستند که با طرح رابطه جنسی فضای خالقی را برای زنان مهیا کرده است .با اینهمه هستند منتقدان مطرح و نان به نرخ روز خوری که تا اسم ساد برده میشود میگویناد هماان کاه سادیسام را از ناامش برداشات کردند!؟ می 3102
43
آنارشیست ها واقعی ترند
درستایشِ لختی مقدمه معمول است که در بررسی هر مفهوم یا نامیدهای به استعاره های آن میپردازند .متنی کاه در اداماه مایآیاد بخشیست از رسالهی "در ستایش لختی" که چند سال پیش نوشتنش را آغاز کردم و هنوز به پایان نرسیده- ست .در این رساله جای اینکه به استعارههای لختی بپردازم خودِ لختی را بدل به استعاره کردم تا به ریاکاری تاخته باشم و حجاب از سرِ حقیقتهای کوچک برداشته باشم ،پس نیت مولف اینجاا لختای نیسات بلکاه خودِ لختیست. حقیقت شخصیت دارد؛ حقیقت بدن دارد؛ حقیقات حجااب نادارد؛ حقیقات لخات اسات! فلسافه کاارش پوشاندن حقیقت است؛ کار فیلسوفِ تازه جز تعویض لباس حقیقت نیست! اگر مااه را باا انگشات نشاانش بدهی ،آن را نمیبیند ،مدام از سفیدی ،از کوتاهی و بلندیِ انگشت میگوید ،مااه را نمایبیناد چاون لخات است! تفسیر و تأویل ،حقیقتِ لخت و ساده را پیچیده کردهست .این بازی را پیامبران این فیلساوفانِ بادوی آغاز کردهاند .آنها حتی صورتشان را با یک من ریش میپوشاندند .آنها خالف حقیقت ،خاالف طبیعات عمل کردند؛ طبیعت لخت است ،اگر الزم بود خودش لباس تنِ آدمی میکرد .نوزاد لخت میآید که زیباایی را دو چندان کند ،ما ولی این زیبایی را یککاره میکُشیم ،با لباس خرابش میکنیم .لباس زشت است ،بدنها را که شخصیت دارند به هم شبیه میکند .ما همه معتادِ شباهتیم ،از فرق ،از تفاوت هراس داریم .بایاد کمای فکر کنیم ،دوباره باید به حکمت این گنجینهی حقیقتِ اسری برگشت! حجاب را پیامبران تاسیس کاردهاناد، تمام فیلسوفها طراحِ مُد بودند؛ اینها همه شکنجهگرند ،اندام را با لباس زجر میدهند .هیچ دو چشمی مثل هم نیست ،هیچکدام از اعضای اندامِ یکی شبیهِ آن دیگری نیست ،اگر بین چند میلیارد آدمِ موجاود بگاردیم نمیتوانیم حتی دو دست پیدا کنیم که عینِ هم باشد ،ما همه این را بای آنکاه بادانیم مایدانایم وگرناه اثارِ انگشت ،نمایهی تفکیک آدمها از هم یا مدرکِ شناساییشان نمیشد.
آنارشیست ها واقعی ترند
از ایران که زدم بیرون ،اول دوسه سالی پاریس زندگی کردم ،گاهی که حالم بغل نداشت ،دختاری اساپانیش به خانهام میآمد که گفته بود خواهری دارد دوقلو اما هرگز ندیده بودمش .یک روز طیِ یکی از خلوتهای خانه که با او قرار داشتم ،بی آنکه بگوید پالتویی را که اغلب میپوشید ،تنِ خواهرش کرد و جای خود او را فرستاد ،جلالخالق! صداشان با هم مو نمیزد ،لهجهی انگلیسیاش ،چشمها و گونههایش ،همه و همه عینهو خودش! اما همین که لخت شد فرقها آمدند ،نه اینکه از خواهرش چاقتر یا اندکی الغرتر باوده باشاد ناه! شک ندارم که هم وزن بودند ،با اینهمه ریتم تنش شخصیت دیگری داشت .انحنای باسن و پساتانهاایش، بوی بدنش ،حسّ و لمس انگشتهایش دیگر بود ،برای همین بعادها در ضادِی رُماانِ هرمافرودیات نوشاتم معماریِ هیچ دو باسنی ،هیچ دو پستانی شبیهِ هم نیست؛ هر پستانی شخصیتی خاودویژه دارد .ماا باا لبااس شخصیت را از اینها گرفتهایم ،ما از فرق گریزانیم و نمیدانیم که هر بدنی ریتمِ خودش را دارد ،حتی نمی- گذاریم هر کس هر طور که دلش خواست برقصد .در پارتیها برای رقصهای خودویژه میخندیم ،مسخره- شان میکنیم .میگوییم بلد نیست! کالسهای رقص ریتمهای ماادرزاد را از انادام مایگیرناد .محاال اسات کالسدیدهای برقصد و از روی آن پی به کاراکترش ببری .کالسهای رقص اول فرق ،بعد هام هویات را از اندام میگیرد؛ کالسهای رقص کارخانهی شبیهسازیست؛ شبیهسازی سرطانیست که حااال دیگار اپیادمی شده؛ شبیهسازی فنیی کاپیتالیستیست که هر لحظه به هیئتِ برندی تازه درمیآید؛ برنادها تناوّع و سالیقه را نابود و با لباس آدمی را بی چهره کردهاند! تنپوش طبیعی نیست ،نمایی از واقعی به دسات نمایدهاد پاس شدیدن غیراخالقی ست ،بدن زیباست اما لباس آن را زشت کرده و برای این زشتی چقدر احمقانه ست کاه پول هم میدهیم ،بی شک برهنگی اگر آزاد شود ،پول ،سرمایه و در نهایت کاپیتالیسام تحقیار خواهاد شاد. شکی ندارم روزی لباس پوشیدن از مُد افتاده ،خیابانها همه زیبا خواهند شد. لباس زندانِ بدن است ،تنپوش طنابِ دارِ تن است ،بدونِ آن اندام آزاد خواهند شد. من همیشه از لباس بدم میآمد ،هنوز هم در خانه لخت میگردم ،پیراهن خفهام میکند ،راه رفتن باا شالوار شکنجهست! برای همین اغلب در خانهام! نمیزنم بیرون! چون ظلمِ لباس را برنمیتابم! عجیب است! مالها ریشهاشان را نمیزنند ،میگویند اگر ریش بیهوده بود خدا آن را نصایب نمایکارد اماا نمیگویند چرا عمامه و عبا تنشان کردهاند ،اگر الزم بود خداشان بی شک لختشان به دنیا نمیآورد. هیچکس زبانِ بدن را نمیداند؛ کسی چه میداند که بدن هم حرف میزند .چرا آنهاایی کاه ادعاشاان کاون عالم را پاره کرده قادر نیستند صدای بدن را تاویل کنند؟ چرا نمیفهمند که باید مدام لخت شد تاا نقاابهاا برداشته شوند! جز این محال است حجاب دست از سرِ این مردمِ بیچاره بردارد! مردمی که گاهی گرسانگی- شان فریاد میزند اما با وعده و وعید سیر میشوند! طیِ چند ساعت اخیر خیلیها پیام فرستادند که چرا به کروبی که دیاروز لخات شاد حاال اصایل انگلیسای دادی!؟ یکی شان از این سبزهای یشمی بود که توپِ پُری هم داشات ،یاک فمنیسات اماا باه طارز فجیعای
44
آنارشیست ها واقعی ترند
مسلمان! عاشق سیّد بود! میگفت که موسوی مهاتمای ما ایرانیهاست .انگار نمیدانست که من هم ایرانیام! یک وقتهایی زیادی گوشم ،دیگر یاد گرفتهام که سخن نقره اما شنیدن طالست ،پاس ایان خاانم هار چاه نمیدانست در نکوهشِ لختی که نمیدانست نیکوست گفت .من هم که سیّد تازهشان را خوب نمیشاناختم از مهاتما گاندی سخن کردم که این فمنیست مثل سیّد او را هم نمیشناخت .گفاتم اگار سایّدِ سابزها مثال مهاتما باشد پس وای به حال شما فمنیستها! البته او نبود ،چون مسلمان بود و مسلمان یعنی به طرز فجیعی ضدِی زن! مهاتما هم پیش از پیروزی قیام هند قول داده بود که نخستین رئیس جمهور زن باشد ،اما نشد! حتی قول داده بود این زن از طبقه "شودرا" باشد که یکی از پایینترین طبقاتِ "لختیها" یا همان نجاسهاسات اما باز هم نشد! در عوض "پاندیت جواهر لعل نهرو" که "براهمین" باود و زن نباود و اتفااقن از بااالترین طبقهی جامعهی شدیدن طبقاتی هند میآمد .آمد و چهل سال تمام یک خانواده براهمین هند را زیر سیطرهی خود داشت .مهاتما دروغگوی کوچکی نبود اما تاریخ فراموشکار است .دریغا که همه هر جا سارِ حقیقات چادر کردهاند! آی حقیقت! حقیقتِ ساده! حقیقتِ از اسر آماده! آدمها بیچارهات کردهاند! تو آسان بودی ،لخت بودی ،لباس تنت کردند ،تو را پیچاندند ،پیچیدهات کردند که گورت حتی گم بشاود .حقیقات شخصایت دارد ،حقیقات حجاب ندارد ،حقیقت لخت است!
موخره شاعر که باشی ،از چهل هم که گذشته باشی میبینی آدمها بزرگ و کوچکشان کوچکند! زدن ندارند ،دلات حتی برای دیکتاتورها میسوزد ،برای رجالههای فکری ،لکیاتههای ذهنی ،دلت میسوزد! پاس شمشایرت را غالف میکنی ،گل میگویی تا جهان آبستن شود .کودکِ درونت را صدا میزنی تاا بار هار چاه آدم کاه در درون داری رهبری کند؛ کودکی که کنجکاو است ،مدام سوال میکند تا بیشتر از بالهت بدش بیاید! بالهات سیاستمدار است؛ بالهت بلد است چگونه صحنه را عوض کند ،سرِ حقیقت عریان چادر میکناد ،بعاد هام آنقدر از سیاهیاش میگوید تا اصل تا بدن فراموش شود! بالهت کارگردانِ مدیاهاست؛ مدیایی که حتی سرِ نیچه عمامه میگذارد! نیچهای که اخالقیترین متفکرِ قرن نوزده بود اما مدام علیه اخاالق ماینوشات چاون اخالق را با ریاکاریِ دینی اینهمان میدانست ،چون بنیان ارزشهای اخالقیِ آلمانِ آن زماان دروغاین باود، برای همین در بیست و پنج سالگی لغوِ شهروندی کرد و تا پایانِ عمر بی وطن ماند! او دین و اخالق مذهبی را دلیل اصلیِ مرگِ ارزشهای انسانی مایدانسات .ماذهب زاییادهی تاوّهم اسات و اخاالقِ جااری طفال
41
آنارشیست ها واقعی ترند
نامشروعش ،زیرا با ارزشهای انسانی اینهمانی ندارد و زاییدهی خیال اسات! بارای هماین یاک جامعاهی خیاالتی بیشتر سنگش را به سینه میزند! این روزها عالم ،عالمِ اسباب است .وقتی چنین بی رحمانه قید انسان را میزنند که انسان را به طرز فجیعای در زندان بزنند ،دیگر نمیشود دروغ را لباس کرد و سکوت پوشید و جلوی لرزش خودکاری را که دارد در میرود از الی دو انگشت گرفت! من الاقل زنادانی موقاتِ اناواع زنادانهاا در اناواعِ کشاورها باودهام اماا هرگزاهرگز ندیدهام از زندان بزنند که زندانی را بزنند؛ یعنی جایی ندیدهام بخش بزرگای از خودشاان را در زندانِ خودشان بزنند که قانونِ زندان را زده باشند! یعنی زندان را در زندان بزنند ،زنادانی را بزنناد ،جاان و جیب و جانی را بزنند برای اینکه باز بزنند ،یا بزنند ،یا بزنند و یا باز بزنند! بزنند اما تا کی!؟ آغوش تو هرگز تمام نمیشود آقای تفنگ! خسته نیستی!؟
45
43
آنارشیست ها واقعی ترند
استعمار عربی وقتی شاعر یا نویسنده ای ،وقتی می نویسی همه هستی و هیچکس نیستی! پس امروز من به عنوان یک هایچ- کس حرف میزنم ،بدون اینکه بخواهم جانب گروهی را بگیرم .دیروز آقای بنی طرف با خوانش چند ساطرِ بزرگ علوی ،نتیجه گرفت که علوی و اصلن اغلب نویسندههای ایرانی ضد عربند! اشتباه ایشان این است که نمی داند کار نویسنده آینهگردانی ست .آن را نشان می دهد ،بعدش هم به آن "آن" بدل می شود بادون اینکاه حتی ربطی به "آن" داشته باشد .مشکل نویسنده ایرانی فقط عرب ها نیستند ،بلکه مشاکل فرهناگ عربای و استعمار فرهنگی عربهاست. خیلیها وطنپرستند اما وطنشان را دوست ندارند .اینها وطن را نمی شناسند و فقط همین افراد هستند کاه می توانند راحت تنشان را هم بفروشند .زبان تانِ آدمای سات ،تنهاا ماوطنِ هار آدمای سات و فجیاعتارینِ استعمارها ،استعمارِ زبان است .سالهاست زبان پارسی را فارسی کردهایم. استعمار عربی حتی اسم زبان ما را هم از زبان ما تهی کرده ست ،چون خوب می دانست که با تجاوز به زباان یک ملت ،می شود فکر و خیال آن ملت را هم به آسانی تصرف کرد .می گویند اینقدر به گذشته فرهنگی ات نبال و اینطوری بالت را می بندند .اصلن چه بالیدنی!؟ ما مدام نام پدر را یادآوری می کنیم فقط بارای اینکاه فکر نکنند حرامزادهایم .ما از نژادمان فرار نمیکنیم بلکه آن را دوست داریم ،اما نژادپرست نیستیم .یک عاده این را نمیفهمند ،خب ،نفهمند! مینویسند فالنی ضد عرب است چون نمیدانند که فقط غربیها استعمارگر نیستند ،ما ضدِّ اعراب نیستیم بلکه ضدِّ استعمار عربی هستیم! چرا کسی نمی فهمد!؟ پارسی زباانی سات کاه مدام تن جامه اش عوض شده اما عوضی نشده ست! همیشه طی هر گفتمانی داد و ستدها با هر زبانی داشاته و این اصلی ترین استعداد این زبانِ هزار قومی ست؛ با اینهمه ،هر زبانی چند کلماه بارای گویشای روزماره دارد که در صفحه اول شناسنامه آن زبان جای دارد .میگوییم درود ،چون سالم شعار اصلی تهاجم فرهنگای عربهاست ،تخریبِ الفبای حرفهای ماست .یک روز یک شاعر انگلیسی که تازه فهمیده بود زبان ایرانیها عربی نیست از من پرسید :علی ،هِلَو به پارسی چه می شود؟ تا گفتم سالم ،پاساخ داد الساالم علیاک! چاون
آنارشیست ها واقعی ترند
کمی عربی می دانست! صبح بخیر همان صباحالخیر است که باید فراموشش کرد! ما مثل فردوسی به اخاراج کلماتی که وارد زبان شدند معتقد نیستیم ،به آن ها خوشآمد هم می گوییم! اگر در پارسای جاایی گرفتاه اناد، چون واقعن در جاهایی خوش نشسته اند ،اما برخی کلمات کلید هویتند ،در پارسای بایاد از ایان هاا خاوب نگهداری کرد .بدرود زیباست ،سپاسگزاری شیواست! یعنی چه خداحافظ؟ من که خدادار نیستم ،خدا ندارم که تو مدام محافظش می کنی! با تحریف نام یک کشور ،می شود تاریخ آن کشور را هم تخریب کرد ،کردناد! ایران نامیدهای زیباست ،آن را دوست داریم ،اما دوست نداریم اینطوری فکر کنند در دیاروز جهاان نقشای نداشتیم ،اصلن افتخاری در کار نیست ،مگر انگلیسی ها کاه مادام باریتیش باودن خاود را موکاد مای کنناد نژادپرستند؟ ما با این شناسنامه المثنی مشکل نداریم اما حاضر به فراموشی آن اسم اصلی هم نیستیم .در هار فستیوال جهانی که شرکت میکنم ،ضمن اینکه میگویم ایرانی هستم فراموش نمیکنم بگاویم ایاران نامیاده تازه ای برای همان پرشیاست .پارس بودن فقط ملی بودن نیست ،اشاره ای به جغرافیای فعلی ندارد .پارسیسم نوعی بودن است ،نقش داشتن در هستی ست .ما ریشه از مهر گرفته ایم ،مانیزاده ایم ،زرتشتنژادیم که اولین فیلسوف دوآلیست تاریخ جهان است ،این را من نمی گویم ،چنین گفت زرتشت نیچه سند اسات .خیلای هاا فکر میکنند که نیچه از زرتشت خوشش میآمده ،برعکس! اصلن اینطور نبودهست. شخصن فکر می کنم بدون پرداختن به عمق فلسفه میترائیزم نمی شود وارد گفتمانی ایرانی درباره قومیات هاا شد .البته ،همانطور که اسالم با غلطخوانی میترائیزم به خودش شمایل داده ،مسیحیت هام از آن کام تااثیر نگرفته ست .اگر یکی از پدران خشک مغز کلیسا ،جناب "ژوستین" در نیمه دوم قرن دوم میالدی ،نعل وارو نمی زد و میترائیست ها را مقلدان اهریمنی مسیحیت معرفی نمی کرد ،شااید هرگاز نزاعای باین مسایحیت و میترائیزم درنمی گرفت .کلیسا برای بقای مستقل خود بخش مهمی از تاریخ را تحریف کرد" .ارنست رناان" در کتاب "مبدا مسیحیت" به درستی می نویسد ،اگر واقعه مهلکی سدّ راه پیشرفت مسیحیت می شد دنیا حاال میترایی بود .مسیحیت طی جنگی که چهاار قارن طاول کشاید بااالخره بار میترائیازم پیاروز شاد و بعاد از مصادره اش ،اندیشه ها و نمادهاش را هم به اسم خودش سند زد .اگرچه انجیل به طور کلی ،فامیلی نزدیکای با تورات دارد ،اگرچه مسیحیت ،دینی ابراهیمیست ،با اینهمه اگر در شیوههای فکار ،در اجارای مراسام و مناسکشان بیشتر دقیق شویم بیشک با شباهتهای بسیاری که با میترائیازم دارد روبارو مایشاویم؛ ماثلن، رهبانیت و ریاضت ،صرف نان و شراب ،تثلیث ،مراسم تطهیر و غسل تعمید ،شام آخر یا عشاء رباانی ،روح باوری ،اعتقاد به جاودانگی و قیامت در هر دو آئین وجود دارد .یکشنبه یا مهرشید که روز خورشاید باود و میترائیست ها را دور هم جمع می کرد رفته رفته بدل به روز حضور در کلیسا شد .روشن کردن شامع ،زناگ ناقوس ،وجود حوضچه آب مقدس دمِ در ورودی کلیساها و همراهی آوازی دسته جمعی با موسایقی نیاز از میتراییسم به مسیحیت سرایت کرده ست .تاجِ خاری که ویژه میترا بود از سرش برداشته می شود و کالهگیس عیسی می شود .دوازده مقام میترایی و دوازده فلک که یار و یاور میترا بودند به حواریون دوازده گاناه تبادیل
48
آنارشیست ها واقعی ترند
می شوند .هم مسیح هم مهر هر دو در رستاخیز ظااهر مای شاوند و بار کرسای قضااوت بار اعماال آدم هاا می نشینند .نشان هالل ماه باالی هفت شاخه شمعدان در بعضی کلیساها نمایی از ایانهماانی دیگاری را باا میترائیزم به دست می دهد چون ماه در آیین میترا نقش نمادین مهمی دارد؛ مقام هفتم در آیین میترا مقام پادرِ پدران است که به مسیحیت هم سرایت کرده ست ،در نتیجه کشیش ها پدر شادند و پااپ پادر پادران شاد. همانطور که مهر بره بر دوش دارد ،در اغلب کلیساها عیسی را میبینیم که برهای در آغوش دارد 21 .دسامبر روز تولد مهر یا همان انقالب زمستانی ست که در قرن چهارم میالدی بدل به عیاد کریسامس و روز مایالد مسیح می شود! البته ،میترا تفاوت هایی هم با مسیح دارد .مسیح مدام از جنگ دوری می کرد و برعکس ،مهار که بعدها علیبنابیطالب شمشیر دو لبهاش را کش رفت جنگجو بود! اما حکایت این علی خواندنیست. نئومیتراییست هایی که با شیوع اسالم معاصر بودند ،با زیرکی کاری کردند که این دین فقط لعاابی ابراهیمای داشته باشد .این ها با قلب مهر و تبدیل آن به رحم و با بردنش در وزن های فعالن و فعیال باه شاعار اصالی اسالم جانی میترائیستی دادند .در واقع من فکر می کنم نئومیترائیست ها با طرح تشیع ،به حمله اساالم پاتاک زدند و البته این طرح فقط برای تخریب اسالم پیشنهاد شده بود و پیش از آنکه باه وسایله ی علماای جبال عامل دوباره بازسازی شود و شکل امروزی خودش را پیدا کند و مذهبی قلمداد شود ،بیشتر کنشی باود کاه با غلطخوانی اسالم در برابر غلطی به اسم اسالم مقاومت می کرد که البته دلیل اصلی نزاع ابدی مسلمان ها با پارسها هم همین غلطخوانیست. اجازه بدهید حاال به مسئله ایرانیت گریزی بزنم. هم "پرس" فرانسوی ها و هم "پرشیا"ی انگلیسی ها متاثر از "پرسیس" یونانی هاست ،پس جهان و تاریخش سرزمین پارس ها را می شناسد اما ایران که البته نامیده خوشایندی ست ،هنوز در جهان غریبه ست .تقاریبن از سال 1331ایران نام رسمی سرزمین آریایی ها شد .البته ،ایرانی هم در کار نبوده ست بلکاه اسام باا مسامّای اران ،وقتی که زیرآبِ فارسی میانه را زدند به ایران بدل می شود! ایران اسم جمع "ایر" است که معنای آزاده می دهد ،پس ایران سرزمین آزادگان است .در بخش وندیدادِ اوستا هم از "ایرانویچ" به عنوان زادگاه اساری ایرانی ها نام برده می شود .ساسانیان هم به سرزمین زیر سیطره خود نام ایرانشاهر داده بودناد و فردوسای در شاهنامهاش اینگونه روایت میکند: "نهفته چو بیرون کشید از نهان /به سه بخش کرد آفریدون جهان یکی روم و خاور ،یکی ترک و چین /سوم دشتِ گَردانِ ایران زمین نخستین به سَلم اندرون بنگرید /همه روم و خاور مر اورا گزید بفرمود تا لشکری برکشید /گرازان سوی خاور اندر کشید دگر تور را داد توران زمین /ورا کرد ساالر ترکان و چین
43
آنارشیست ها واقعی ترند
بزرگان بر او گوهر افشاندند /جهان پاک ،توران شهش خواندند پس آن گه نیابت به ایرج رسید /مر او را پدر شهر ایران گزید" انگار پس از جدایی هندیها از ایرانیها ،قبیله واحدی که از نظر نژادی ،ریشه ایرانی داشت چند پاره شاد و سه طایفه "سرمی"" ،تورجی"" ،ایرجی" شکل گرفت .نمایی از این واقعیت را می شود در داساتان نماادین فریدون و پسرانش سلم و تور و ایرج در شاهنامه خواند .فریدون در پنجاهمین سال حکاومتش ،از یکای از دختران ضحاک دو پسر به نام های سلم و تور داشت و از همسر دیگرش "ایراندخت" که پارسیناژاد باود، پسری به نام "ایرج" داشت .انگار فریدون بعدها روم و بالد فرنگ را به سلم می دهد و وی را با گروهای از آریایی ها به اروپا می فرستد .تبت و چین و بالد شرق را هم به تور می د هد تا "توران" ناام سارزمینی شاود. خالصه اینکه ایران و عراق را هم ایرج گرفت که پارسی زاد بود؛ پس نام ایران می تواند محصول ترکیبای از ایرج و ایرانویچ باشد. من اینجا اینها را بازگو میکنم چون معتقدم اگر خودمان را بشناسیم به انکار خودمان نمیپاردازیم .اجاازه بدهید اینجا به بحران فرهنگی و سیاسی ایران امروز ،از زاویه ای مذهبی نگاه کنیم؛ ال خدای کلیمی ها سات که وقتی عرب ها به دعوتش "ال" گفتند" ،ال ال" شد! [اهلل!؟] "مهر" را هم این شیوه از تحریاف بای نصایب نگذاشت ،مقلوبش کرد ،معکوسش کرد" ،رحم" شد! بعد هم به فعالن و فعیلش برد ،رحمان و رحیم شد! و اینگونه بسم اهلل الرحمن الرحیم تولید شد و حاال شعاریست که جای "نه!" تسلیم و اسالم را تبلیغ میکند. اسم فامیل اغلب علمای شیعه موسویست .این موسازاده ها مدام مردم را از خدا می ترسانند .این ها به مارور با حفظ سمتِ بسم اهلل الرحمن الرحیم ،خدا را هیوالیی خشن تعریف کردند ،چون خدای تلماود مایگویاد "من خدایی خشمگین هستم ،من خوب نیستم ،من دائی شما نیستم" ،در حالی که هنوز هم مسلمانها نمااز و قرائت قرآن را ،اصلن هر کاری را با بسم اهلل الرحمن الرحیم شروع می کنند؛ یعنی خصیصه اصالی خادای مسلمان ها بخشندگی ست ،با این وجود اهلل باید طالب خوشی بنده هاش باشد .دوست دارد مردم حاال کنناد که بعد در آغوششان بگیرد و آن ها را ببخشد .اهلل عاشق بخشیدن است اما علمای شیعه که باویی از اساالم نبرده اند مدام تورات را جای قرآن غالب می کنند .امروزه یک مومن مسلمان زندگی نمی کند چون اگر بکناد مجرم و گناهکار محسوب می شود .طفلی مدام دارد به مرگش زل می زند چاون از خادا مای ترساد .خادای اسالم که ترسناک نیست ،اهلل دوست دارد شراب بخوری تا دلت می خواهد حتی خطاا کنای تاا بعاد تاو را ببخشد .اگر نکنی خدا شغلش را از دست می دهد و بیکار می شود اما مسلمان های امروزی با عدم ارتکااب گناه ،اول خدا را کم کار و بعد اخراج و بعدش هم می کشند .این ها نمی دانند عدم ارتکاب گناه بخاطر ترس از تنبیه خدا ،یعنی کفر ،یعنی بی اعتقادی به بخشش و رحمت بی انتهای اهلل! تو مسلمانی اما به طرز فجیعای از خدا میترسی ،پس بیجا میکنی که مدام بسم اهلل الرحمن الرحیم میگویی!
11
آنارشیست ها واقعی ترند
علمای موسوی ،خدای اسالم را دفرمه کردند از بس که صفت های نا مربوطی به بخشندگی اش حقنه کردناد. از اهلل غولی دو سر ساخته اند که این سال ها از بس شریش در ایران شاخ شد اغلاب روشانفکرها مجباور باه ترک ایران شدند و باالخره در غربت دقمرگ شدند .علمای موساوی از باس باه خادا اسام و صافت شاری بخشیدند حاال جای خدا در ایران حکومت می کنند؛ در حقیقت ،اینها کثیفتارین کاافران خادا و جهانناد؛ این ها انکار خدا هستند چون خدا یعنی جهان! جهان که شخصیت ندارد! همه چیز هسات و هایچ نیسات و این خصیصه اصلی هستی ست .ادیان به خدا صفت و اسم دادند؛ جهان که اسم و رسم نادارد؛ جهاان ناه از اسم و ضمیر و صفت بلکه از فعل تشکیل شدهست ،صفتها و اسامی را آدمها تولید کردند .جهان ،میاناهای با فاعل و مفعول ندارد چون خودِ فعل است .هرگز همین فعلی نیست چون تغییر می کند .اساامی ثابات اناد! صفت ها هم ایستا هستند ،جهان ولی مدام جریان دارد؛ مثلن به همین باریدنی کاه حااال آسامان لنادن دارد، آدمها نام باران دادهاند .من این را باران نمیدانم چون آسمان دستبردار نیست ،دوباره مایباارد و هناوز در حال باریدن است ،این یک فعل و یک جریان است ،توقفی هم در کار نیست؛ جهان نقطه پایان ندارد .نقطاه پایان فقط در زبان وجود دارد! برای همین نقیصه ست که من با پستمدرن ها که زبان را خدا کردند آبم توی یک جوی نمی رود .اصل اساسی در پست پستمدرنیزمی که من تعریف می کنم جهاان خادایی سات؛ فعال باوری ست .برای من وهمپرستی کالسیسیزم همانقدر موهوم است که عقلپرستی و انسانخادایی مادرنیزم! برای همین ،سال هاست سنگ مرکز سومی به اسم خرَد را به سینه می زنم که محصول گفتگوی خالقای باین عقل و قلب است .تمرکز در خرد و باور جهانخدایی منجر به تولید فضاهای تازه ای در ماتن مای شاود کاه درک آن بدون دستیابی به عقلِ سینه ممکن نمی شود .نیچه عقل سینه داشت برای همین ضد دوآلیزم بود کاه مدام مرگ را تبلیغ میکند .میگویند خدا موضوع عشق است ،خودِ معشوق است .مایگویناد از ماو باه تاو نزدیکتر است ،با او حرف بزن ،عشق و حال کن ،اگر با او خودمانی باشی ،عشقت را قبول مایکناد .ادیاان همه این را می گویند .می گویند خدا خیلی خودمانی ست اما رسمیترین کالم و کلمهها را به عناوان دعاا یاا همان مکالمه عاشقانه تجویز می کنند .می شود گفت" :خدا جون حالم گرفتهس یه حالی باده!" در الحماداهلل رب العالمین تنها چیزی که پیدا نمیشود صمیمیت و نزدیکی ست .این عشق ،بازی زبانی با معشوق نیسات، بستری برای انتقال فرهنگ عاشقی نیست ،مجیزگویی و چاپلوسی سلطان است. برای همین است که مردم خدا را دور میبینند و در آسمان دنبالش میگردند .حتی نوچه خودنامیادهی خادا روی زمین را مقام معظم رهبری خطاب می کنند .این چه خدای نزدیکی ست که حتی نمایناده اش ایانهماه دور است!؟ ولی را فقیه کردند نه مثل عاشق فقیر! فقاهت فرو رفتن در باتالقی ست که خودشان بهتر از هماه میدانند چه گندی به زندگی زدهست .بیش از هزار و سیصد سال است که پارسها با زباانی ساامی خادا را صدا میزنند ،بسم اهلل الرحمن الرحیم که چی!؟ من این را نمیفهمم ،شما هم دیگر به آن معنا ندهید.
11
آنارشیست ها واقعی ترند
اسالم عشق را تبلیغ می کند و این تبلیغ یعنی تحریف! مدام تالش می کند از عشق یک موهوم بسازد ،بارای رسیدن به این موعود ،مرگ هم حتی چاره نیست ،فقط باید شهید شوی ،به شهادت برسی .در حقیقت اسالم از عشق انزجار دارد چون اگر کسی عاشق باشد به جنگ نمی رود ،نمایکُشاد! عشاق دیاوار اساالم اسات، نمیگذارد از مرزها رد شود و خودش را جهانی کند ،چون که یک عاشق برای به دست آوردن نمیمیارد ،از دست می دهد که زندگی کند .برای همین است که دین ،دنیا و زندگی را طرد می کند .ایان عرصاه را محال امتحان میداند ،میگوید بمیر که زندگی کنی ،در حالی که برای زندگی ،باید فقط زندگی کرد. محمد و موسا ،بودا و عیسا ،شاید اینها همه پیشتر عشقشان را پخش میکردند ،گلی بودند که بوی خوش می داد ،حاال ولی بی شک پالسیده شدند و بوی گند گرفته اند .البته ،این خصالت قادیم اسات ،بایاد دوبااره عشقی تازه را پخش کرد و نفرت را کنار زد .نفرت نشان بیمار و عشق عالمت سالمت است .متاسافانه ایان روزها ،این هر دو با هم عجین شدند و معمولن آدمهای امروزی عشاقشاان را باا نفارت نشاان مای دهناد. خیلی ها عاشق ایرانند برای همین از عرب ها نفرت دارند! برای اینکه مادرشان تک باشد به هار زنای متلاک می گویند! باید فکری به حال این کردار کرد .خالصه اینکه من هیچ مشکلی با دین ندارم ،مسلمان و مسیحی اگر کاری به من نداشته باشند ،بهتر است که باشند .بدون وجود بوی گه ،کسی عاشق گل نمیشود.
12
13
آنارشیست ها واقعی ترند
فمنیسم در تلهی تئولوژی "جولی النگ" فمنیستیست که شعر هم مینویسد .چندی پیش در جلسه دفاع از تاز دکتارایش کاه دربااره "فعالیتهای ضد پورنوگرافی فمنیستی" بود شرکت کردم و از آنجایی که میدانست من مذهب را ویروسِ مهلک فمنیسم میدانم ،پریروز به خانهام زنگ زد و با صدای گلوگرفته دعوتم کرد تاا در جلساه ساخنرانی پروفسور "پیا دو سولنی" شرکت کنم .من اما ابتدا سرطان تنبلای را بهاناه کاردم و قباول نکاردم اماا وقتای گفت عنوان سخنرانیِ خانم سولنی "فمنیسم مسیحی" ،است برای اینکه خودم هم چندسالیست درگیر ترم- هایی چون روشنفکر مذهبی و فمنیسم اسالمی هستم ،گفتم که پا هستم! حاال که تازه از کلیسا برگشتهام مغزم دارد سوت میکشد .ده سال پیش پاپ "ژان پُل دوم" به خانم دکتر پیاا دو سولنی جایزه داد ،چون ایشان نیز مثل همتایان مسلمانش "کوماری جایاواردنا"ی سری النکایی" ،فاطماه مرنیسیِ" مراکشی" ،لیال احمدِ" ترک و "آمنه ودودِ" عربستانی به هامخاوانی تعاالیم مسایحیت و فمنیسام پرداخته با این تمهید که "مذهبِ عیسی دربارهی چیزهایی نیست که نمیتوانیم انجام دهایم بلکاه درباارهی چیزهاییست که میتوانیم انجام دهیم" ،نشان داده بود مسیحیت هیچ ضدیتی با فمنیسام نادارد؛ ماثلن اگار مذهب عیسی مخالف ممانعت از بارداری یا سقط جنین است ،فمنیسمِ مسیحی باید در این باره سکوت کند تا در سمتهای دیگر از مواهبِ کریستالیِ کریستینی برخوردار شود! دکتار ساولنی جاایی حتای در نهایات وقاحت تاکید کرد که اگر در مسیحیت اختالف سطح و تفاوتی بین زن و مرد هست ،بسیار سازنده و نقاش مکمل دارد و در ادامه با قطعه قطعه کردن نظرگاه فمنیست قرن هیجده" ،مری والساتون کرفات" نشاان داد "برابری زن و مرد میتواند شعار مشترک مسیحیت و فمنیسم باشد به شرطی که کاری باه ناوع اعماالی کاه زنها باید انجام دهند نداشته باشیم ،چراکه تفاوتهای عملیِ موجود سازندهسات حتای اگار آن را نفهمایم. البته باید بدانیم که این تفاوتها قبل از گناه اول هم وجود داشته و تنها تنشی که به وجود آمده نتیجهی گناه اولیهست".
آنارشیست ها واقعی ترند
تصورش را بکنید! کسی که خود را فمنیست میداند در هر چند جمله از گناه یاد کرده ،تازه نوع خرافای یاا اولیهاش را موکید کند .دکتر سولنی مثل همتایان مسلمانش هیچ واهمهای از تحریف حقیقات نادارد و حتای سعی میکند مچّویی چون "توماس آکوئیناس" را غسل فمنیستی بدهد .پس باز در نهایت وقاحت میگویاد "درست است که آکوئیناس در جاهایی زن را نوع حقیرِ مرد نامیده ،اما اینها همه جنبهی اعتراضای داشاته، چون وقتی از آکوئیناس میپرسند چرا زن از پهلوی مرد آفریده شد؟ پاسخ میدهد که زن از قسامت کلاهی مرد آفریده نشد تا بر او حکمرانی نکند .از پای او هم آفریده نشد تا تحت فرمان مرد نباشد بلکاه از پهلاوی مرد آفریده شد تا در حکمرانی ،مرد را همراهی کند!". خالصه اینکه گاوها فقط خودمانی نیستند و تعجب نکنید اگر فردا فمنیسم توراتی و بودایی نیاز از ساوراخ- های تازهای سر درآورد .جالب است! تمام فمنیستهای مذهبی برای اثبات نظرگاه خود از روشهای مشاابه سود میبرند؛ مثلن "مارگوت بدران" در کتاب "فمنیسم اسالمی چه میگوید" ،مینویساد "فمینیساتهاای مسلمان معتقدند احکام اسالمی که در قرن نهم میالدی پاگرفته ،در گذر زمان با مفاهیم و رفتارهای مردسااز ترکیب شده و این تعابیر مردساالرانه از احکام ،شریعتهای معاصر را پدید آورده" و در ادامه تاکید میکناد که احادیث نیز اغلب در خدمت توجیه ایدهها و اعمال مردساالرانه قرار گرفته پس منشا یا صحت آنها صد در صدی نیست و در مواردی این احادیث خارج از بافت کاربردیشان به کار برده شده ،بعد هم نتیجه می- گیرد که "یکی از اولویتهای فمینیسم اسالمی رفتن به سوی قرآن برای درکِ پیام برابریخواهاناهی اساالم است" .من ماندهام امثال "مارگوت بدران" که قرآن را کتابی فمنیستی میدانند چگونه مایخواهناد مااجرای زن و مزرعه در قرآن را هضم کنند! حتمن جبرئیل امین نیز ککی به تنبان داشته که در ساوره بقاره آیاه 223 پیام را کج رسانده! (نساءکم حرث لکم فاتوا حرثکم افیی شائتم و قادّموا النفساکم = زنهاتاان ،محال باذر افشانیِ شماست ،پس هر طور که بخواهید ،میتوانید با آنها بخوابید ).متاسفانه هر چه که فمنیسم اصایل از سنیت انزجار دارد و همگام با آوانگاردهای زمان پیش میرود ،فمنیست ماذهبی از آن طارف باام افتااده باه تقدیس و اثبات حقانیت سنتّ میپردازد .فمینیستهای واقعی در این باره چنان رادیکال عمل کاردهاناد کاه حتی از ادبیات کالسیک انزجار دارند و دلیل اصلی همراهیشان با آوانگاردهاای ادبای ،بازنویسای و غلاط- خوانیِ متونِ کالسیک است؛ طوری که "جودیت فِترلی" اساسن ادبیات را امری سیاسی میداند ،چون معتقد است به شدت مذکر است یا "میلت" در کتاب "سیاست جنسی" ادبیات را سند مالکیات جانس ماذکر بار مونث میداند یا "سیمون دوبووار" در "جنس دوم" زن را از نو تعریف میکند ،چون تعاریف قبلی را کاملن مردساز میدانسته و معتقد بوده که زن فرقی با مرد ندارد و تنها این مردان بودند کاه خواساتند زن متفااوت باشد .اعتراض بزرگ دوبووار در واقع اعالم یک جناگ جهاانی ا زماانیِ رو باه جلاو باود ،در حاالی کاه فمنیستهای مذهبی این جنگ را برعکس پیش میبرند .من الاقل در حوزه نظریهپردازی ادبی فمنیسام بای
14
11
آنارشیست ها واقعی ترند
مطالعه نیستم ،آنها در این حوزه چنان آوانگارد و رادیکال عمل کردهاند که حاال در موارد بسیاری با نظریاه پردازانِ همجنسگرا همراه شدهاند. ماندهام فمنیسم مذهبی در این باره چگونه میخواهد اتخاذِ گارد کناد! فمنیسام اصایل ادبیاات کالسایک را ادبیاتی افالطونی میداند که در آن تقلید از طبیعت ،نقش مرکزی دارد .باه بیاان دیگار فمنیساتهاا ادبیاات کالسیک را ادبیاتی رئالیستی میدانند و نقطه تقاطع نظریهپردازی ادبی فمینیستی و تئاوری ادبای همجانس- گراها (نظریه کوئیر) در انزجارشان از همین ادبیات است .معمولن یک همجنسگرا دوست دارد آنچه مای- نویسد ارجاع به بیرون نداشته باشد .این نویسنده از خدا یا راوی دانای کل کاه هماه چیاز را از یاک منظار فکری ثابت و به شدت اخالقی تعریف میکند ،انزجار دارد .از زمان خطی پیروی نمیکند و معمولن طناز و فانتزی و سکس از مولفههای اساسی متنش محسوب میشود؛ مثلن قرآن ادبی لزبینهاا رُماانیسات نوشاته "ژانت ونترسون" با نام "پرتقالها فقط میوه نیستند"؛ این رمانِ آنتیرئالیستی به شدت تجربیسات و هایچ- کدام از مولفههای رمان در آن به درستی اجرا نشده و به طور کامل از زمان برگسونی تبعیت میکند؛ طاوری که راوی مدام در حال تغییر جنسیت است و طنز در آن موج میزند .البته در رمانِ ونترسون تنانگی و بادن- نویسی همزمان با کشف هویت جنسی اتفاق میافتد و مخاطب مدام با وجه تازهای از سکس روبرو میشود. "پرتقالها فقط میوه نیستند" علیرغم اینکه سنگ همجنسخواهی را به سینه میزند ،همزمان فمینیستی هام هست ،چون مدام از واقعیت مردساالرانه فرار میکند .اغلب آثار "رزا لیمن" هم از این قواعد پیروی میکنند با این تفاوت که ما در آثار لیمن با افشا کردن ترس از همجنسخواهی روبرو هساتیم و در رماان ژانات باا سرکوب این ترس. با طرح این تمهید میخواهم سوال کنم که آیا اسالم آنقدر استعداد دارد که روزی لزبین شود؟ آیاا ماذهب میتواند باز لبخندِ مدوسا را به لب بیاورد؟ خوشبختانه این بحث را میتوان در موارد بسیاری ادامه داد و روی نکاتی که نشان از عدم همخوانی مذهب و فمنیسم دارد انگشت گذاشت .ماندهام دوتاییِ مذهب و فمنیسم چگونه میخواهد اینهمه تضااد را هضام کند؟ مارچ 3102
15
آنارشیست ها واقعی ترند
اسید شاشى نسل تازهى ایرانى کمتر به ذهنیتِ خود مىرسد اما تا دلت بخواهد به عینیات بهاا داده و باه شادت عمال- گراست .چند سال پیش در مصاحبهاى از نشانههاى وقوع انقالبى جنساى در ایاران گفتاه باودم؛ گفاتم کاه زیبایى ،بسم اهلل جنهایىست که در ایران حکومت مىکنند و اگر زنان ایرانى همّت کرده رفته رفته حجااب را دفرمه کنند براى همیشه از شرِّ اجنه خالص خواهند شد. متاسفانه حکومت اسالمى موفق شده بیش از سه دهه ،زیبایى را زیر چادر خاک کند؛ چادر گورِ زن ایراناى- ست ،زندانِ زیبایىست .مالها خوب مىدانند اگر روزى درِ این زندانِ سرتاسرى باز شود دیگار جنیاى بااقى نمىماند که لباسِ بسیجى تنش کنند .دو سه سالىست که این زندانِ استعارى دیگر توان نادارد دختارانِ باه ستوه آمدهى ایرانى را مهار کند؛ ایدئولوژیستهاى دینى که ساختار حکومتشان بر زاغهى مهمااتى باه ناام حجاب بنا شده هر آن منتظرِ انفجارى بزرگند و براى اینکه به تأخیرش بیندازند تاکنون شیوههااى مختلفاى چون جداسازى و پایین آوردنِ سن ازدواج و ...را امتحان کردهاند و انگار اسیدپاشى آخرین و ضدِّانساانى- ترین حربهشان است .فکرپردازانِ اتاقهاى جمهورى اسالمى غافلند که اینگونه نه تنها کسى را نمىترسانند بلکه ترس را به سنگرِ خودشان خواهند برد. ایران که بودم رفقا همه از زیبایىِ دختران اکراینى که در دُبى اشتغال داشتند مىگفتند اما حاال به هر کشاورى مىروم ،همین که مىفهمند ایرانىام از زیبایىِ زنانمان مىگویند .حاال دخترانِ ما در زیباایى زبانزدناد .دیگار دنیا در مواجهه با ایرانىِ بدنام شده نه تنها اخم نمىکند بلکه زیبایىِ زنِ ایرانى را براى لبخندى که ناگهان بار لبانش مىنشیند دلیل مىکند! این هدیه جمهورى اسالمى به جهان است .مالها از زیبایى انزجار دارند باراى همین تبعیدش مىکنند تا ایران زشت و جهان زیباتر شود .در آن بلبشویى که هر چه مافنگى بوده مال افندى شده بى شک زنِ ایرانى نام دیگرِ قربانىست. تعجب مىکنم مردمى که اینهمه دم از ناموس مىزنند چرا هنوز سکوت کردهاند ،یا اگر در اصفهان و تهران اعتراض مىکنند بیشتر خواهان معرفىِ چند خردهجن هستند نه جنتىهایى که امامانِ سایه عبااى شاهرهایند!
آنارشیست ها واقعی ترند
تازه اینها هم همه عروسکند؛ اسیدپاشِ واقعى هموست که یک مشات رواناى و ماوجى مثال حسانهااى عباسى را زیرِ بال و پر گرفته شربتِ داغ به خوردشان مىدهد تا روى شیرین شهید شوند! طى این سالها جمهورى اسالمى موفق شده ناموس و شرف و غیرت را هم از ساکیه انداختاه ،مثال غارب ستیزىاش فقط شعار کند .آنها خردهجاکشهاى داخلى را سنگسار مىکنند اما خود با مدرنترین شیوههااى جاکشى ،زیبارویانِ ما را مثل زنان تایلندی و ویتنامى به گوشه گوشهى جهان صادر کردهاند. زیبایى بسم اهللِ جنهاى جدید است .آنها اسید مىپاشند تا طینتِ خود را در چهرهى تازهاى که ساخته مى- شود رؤیت کنند ،این همسانى کمک مىکند تا امّت زشت روى امام ،اینهمه در آینه تنهایى نکند. حجاب اجبارى سالهاست که دیوارى کشیده بین مرد و زن ایرانى؛ دیوارى کاه دیگار پاى نادارد و هار آن ممکن است سرِ حکومت خراب شود .خوشبختانه چند روزىست که همه در اینترنات دربااره شایوههااى مواجهه با اسیدپاشى راهکار مىدهند .یک عده خطاب به زنان مىگویند در جمع و جمعیت تا جایى که مى- شود آرایشتان را تند کنید اما در کوچههاى خلوت و خالى ترتیبِ صورتتان را با پاک کن بدهید! گروهاى نیز به دختران زیبارو سفارش مىکنند وقتى از خانه بیرون مىزنند جااى کیاف ،دبِاهاى آب را هماراهِ خاود داشته باشند تا وقتى که بر چهرهشان اسید پاشیده مىشود سر در دبّه فرو برده خود را نجات دهند! اینها اگر نامش بالهت نیست پس چیست؟ نویسندهاى که هنوز نماىداناد آب در ترکیاب باا پاودر اساید سولفوریک یا اسید کلریدریکى که بر صورتها پاشیده مىشود مثل کاتالیزور عمل کرده و صورت را بیشاتر تخریب مىکند براى چه مىنویسد!؟ متاسفانه ایران مجتمع همین عدهها و برخىهاست .هماه از هماه جاور راهى براى مواجهه با اسیدشاشى مىنویسند اما هیچکس درباره تنها راه مقابله با آن نه! سالهاست که بر سیرت و صورت همه اسید پاشیدهاند ،زشتى چنان فراگیار شاده کاه زیباایى جاز معناایى مطرود نیست ،کارى هم از دست کسى برنمىآید مگر همین جوانانى که نطفهشاان باا "ناه!" بساته شاده و عملگرایىشان مىرود که انقالبى فرهنگى را رقم بزند؛ انقالبى جنسى که اگار ایان مراحال آخار را نیاز باا موفقیت پشت سر بگذارد دیگر نه از ارزشهاى جنى و اسالمى چیزى باقى خواهد ماند نه از اخالقِ انسانى. این روزها اسالم سیاسى دارد در خاورمیانه به طرزِ فجیعى امتحان پس مىدهد .شکى نادارم کاه در سادهى بعدى حوزهى علمیه مثل موزه آشویتس پربازدید خواهد شاد .حااال دیگار وقاتش رسایده روشانفکرانِ باه اصطالح دینى لباسشان را باز عوض کنند .فردا چقدر دیدن خواهد داشات تاىشارت زعفراناى و شاورت المباداى یکى مثلِ ...مثلِ ،...مثال هم ندارد این عبدالجوادِ سروش!
13
18
آنارشیست ها واقعی ترند
ناموس فاشیسم ایرانى محصول تقدّس بخشیدن به کلماتى مثل ناموس است ،ناموس چیست؟ بى ناموس کیسات!؟ تلقى ما از ناموس در خانواده ترمى کاملن مردساالرانهست .در هر شعر و داستان و فیلم فارسى روى ناموس تمرکز کردهاند و برایش زندگىها کشتهاند! در فرهنگ ایرانى آنقدر روى ناموس تأکید شده که دیگر همه از آن سمتِ بام افتادهاند و حاال بى ناموسترین آدمها همانهایند که مدام سنگِ ناموس را به سینه مىزنناد .زن ناموس آنهاست پس باید از آن محافظت کنند و اینگونه آزادىاش را سلب کردهاند .آقاباالسرها هماه جاا هستند و چماقدارى اینگونه رسمیت یافته .به نظرم تعریفى که از تارمهاایى چاون نااموس داریام کااملن ارتجاعىست و چنین کلماتى اگر درست تعریف نشوند از ناموسِ تن و وطن نیز جز شاعارى ایادئولوژیک باقى نمىماند.
13
آنارشیست ها واقعی ترند
مثل فاحشهها لباس پوشیده بود دو جوان مسلمان به دخترى هلندى مىگویند مثل فاحشهها لباس پوشیدهاى ،دختر هام در دفااع از پوشاش خود چیزى مىگوید و بعد مورد ضرب و شتم پسرها قرار مىگیرد .این اتفاق در رتردام هلند افتااده و فایلم آن مثل برق در فضاى نت پخش مىشود و بسیارى از شهروندان اروپایى را علیاه مسالمانهاا ماىشاوراند. برخى مدیاها نیز با پخش چنین فیلمهایى دارند غذاى آتشى را که به زودى به جان مهااجران خواهاد افتااد فراهم مىکنند! من اگرچه هرگز پناهنده بریتانیا نبودم اما به عنوانِ شهروندى انگلیسى سالهاست با چاریتى- ها و بنیادهایى که به مهاجران و پناهندهها کمک مىکنند همکارى دارم .سالها دبیرِ بنیاد نویسندگان تبعیادى بریتانیا بودم و حاال نیز سالىست که مسئولیتش را به عهده دارم و خوب مىدانم جمعیت مهااجر و پناهناده با چگونه مشکالتى دست و پنجه نرم مىکنند و گاهى در کمیتههاى آنارشیستى در این باره طرح مسئله مى- کنم .آخرین بار نیز همین اواخر توى کمیته مرکزى درباره عواقب پخش مجازى فیلمها و عکسهاایى علیاه جمعیت مهاجر هشدار دادم .حقیقتش بروز اتفاقى که در رتردام افتاده توى اروپا غیرممکن نیست اماا چناان نادر است که نباید اجازه داد انتشار گستردهشان گزک باه دسات بنیادگراهااى نژادپرسات داده و در نهایات موجب فاجعه شود .به نظر مىرسد پخش چنین ویادیوهایى کاه اخیارن مُاد شاده توساط احازاب راسات کشورهاى اروپایى حمایت شده و اگر نگویم همیشه اما اغلب دست پختِ خودشان اسات ،اینگوناه دارناد اروپا را از مهاجر و پناهنده و خالصه از آن دیگرى مى ترسانند ،چند روز پایش عکاس واگانِ پار از آت و آشغالى که متعلق به پناهندگان سورى بود به صاورت گساترده در فضااى مجاازى پخاش شاد و اعتاراض بسیارى از شهروندان اروپایى را برانگیخت .متاسفانه حتى ندیدم یکى در ساختگى بودن فضاى واگن شاک کند ،یا فرض را بر خستگى و فرسودگى مهاجران سورى که اینهمه مدت در سافر بودناد بگاذارد ناه باى فرهنگىشان!
آنارشیست ها واقعی ترند واقعن باید واقعیت فیلم باال را از طریق کدام مرجع دریابیم؟ درست است فیلم دلخراش است ،ضدانساانى- ست درست! اما آیا نمىتواند سناریویى از پیش طراحى شده داشته باشد؟ آیا ماا حاق ناداریم باه ایانهماه تصویر و فیلم که علیه جمعیت مهاجر منتشر مىشود شک کنیم؟ من دلِ خونى از برخى مسلمانهاا دارم ،از شرِّ اسالم سیاسىشان پانزده سال است فرارىام اما به عنوان یکى از اعضاى تیمى که اعالمیه جهانى حقاوق بشر را به دهها زبان اجرا کرد باید که به مفاد آن به صورت عملى نیز اعتقاد داشته باشم و براى هماه در هار جاى دنیا حق حیات قائل باشم .متاسفانه دیر یا زود آتشى که بر پا کردهاند ،جوان و پیار نادارد ،مسالمان و غیرمسلمان ندارد ،به جان همه مهاجرها خواهد افتاد.
51
51
آنارشیست ها واقعی ترند
فوتسال زنان دربارهشان زیاد ننوشتم رفیق! اشتباه نکن! دربارهشان هر چه بنویسم کم است ،کم اسات چاون غیار از ایان برنمىآید از من هیچگونه سپاسى! دلم مىخواست ایران بودم ،تهران باودم و ماىرفاتم فرودگااه ،ماىرفاتم فرودگاه به استقبال تیم ملى فوتسال بانوان که بى هیچ یارىِ حکومتى جام آسیا را به خانه مىآرند .دلم ماى- خواست دست تک تکشان را ببوسم که بى هیچ هزیناه و ماواجبى و باا حفاظ تبعایض هار جانباه راهاىِ مسابقات شدند و درخشیدند .دلم مىخواست ایران بودم ،تهران بودم و با رفقا چند ماشین مىشدیم و پشت سرِ کاروان تیم ملى بوق مىزدیم ،بوق مىزدیم و ترسِ مدیاهاى ایرانى را که از پخش فوتباال زناان واهماه دارند مىریختیم .دلم مىخواست دسته گلى مىفرستادم براى کاپیتانِ تیم ملى فوتسال باانوان کاه همسارش چون مچویى مسلمان آشپزى و مدرسهى بچه را بهانه کرد و اجازه نداد راهىِ مسابقات مالزى شود .دلم مى- خواست سرکار خانم کاپیتان بداند که او را نیز در این قهرمانىِ بازرگ ساهیم ماىدانایم .پیاروزى کاوچکى نیست ،براى اولین بار یکى از تیمهاى بانوان ایران ،در رشتهاى توپى ،قهرمانِ آسیا شده و باید هر طور شاده جشنى بزرگ تدارک دید .کاش اگر فمنیست باشعورى در ایران هست بداند این فرصات را نبایاد از دسات دهد ،باید از این قهرمانى فرصت بسازد و از طریق آن مطالبهى آزادى کند .کااش فقاط عاشاقان فوتباال باه استقبال این تیم نروند .کاش همه زنهاى ایرانى مىدانستند که نباید چنین فرصتى مفت از دست برود .یکاى از تیمهاى تحت تبعیض و ستم ایرانى رشادت کرد و از مىنیممى مطلق به ماکزیممى نااممکن رساید .چارا نباید خوشحال باشم؟! درباره ماده ببرهاى چاالک هر چه بنویسم کم است.
52
آنارشیست ها واقعی ترند
انجیل عبدالرضایی "انجیل عبدالرضایی" نام کتابیست که دو سالیست دارم روش کار میکنم و حاال انگار به سطرهای پایانی- اش رسیدهام .انجیل من از هیچ ژانری پیروی نمیکند .از شعر گرفته تاا نثار و شاطح و داساتانک و خطاباه درش پیدا میشود .شامل ده بخش است که هر کدام یکای از ده فرماان موسای را یادک مایکشاد .گااهی کلماتش طوری با تقطیع نوشته شده که میشود قطعاتش را مثل یک قاری با مکث بین سیالبهاا خواناد و چون سورههای قرآن آیهبندی شده .در کتاب مستطابِ انجیل من طنز و گروتسک حرف اول را میزنند ،باه ویژه آنجا که به غلطخوانی بیانیه جهانی حقوق بشر میپردازم .در بخش چهاارم فرماان هشاتم باه بهشات پرداختهام و اینکه چگونه میشود آن را روی زمین ساخت و منتظر مرگ نماند! علم میتواند کمک کند ،باید از او خواهش کنیم. من با بیانیه جهانی حقوق بشر موافقم اما فقط تا حدّی! بیانیه در قرن بیستم تمام شده ،پاس ناو اسات؛ یاک نوی از مُد افتاده! باید دوباره تازه شود پس قادیمیسات و مان همیشاه از کهناه بادم مایآماده .در بیانیاه دیکتاتوری جنسیت حکمفرماست ،بویی از اندروژنی نبرده و مثل انجیل و تورات و قرآن وقتای کاه نوشاته می شده عطر خوشی داشته اما حاال بوی گندش همه جا را برداشته ،چون پالسیده شده و مرده و ربطی به ما که بین مرگ و زندگی قرار گرفتهایم ،ندارد .نمیشود زندگی را بین تولد و مرگ زندانی کرد؛ ایان منصافانه نیست ،بیشتر احمقانهست .مرگ و تولد دو سر خط زندگی نیستند ،چون زندگی یک خط نیسات .آدمای از بی نهایت جهت میگذرد ،به بی نهایت جهان وارد و هی خارج میشود .نمیشود حدّ زندگی را از تولاد تاا مرگ حساب کرد و این پرونده را برای همیشه بست .نمیتوانی با یک انتگرال ساده خاود را مجااب کنای، زندگی ابدیست؛ مرگی درکار نیست ،تولد هم معنایی جز همین معمول دارد .ادیان خودشاان و ماا را گیار آورده اند ،علم البته بهتر است گرچه آن هم حدود دارد ،مدام چیزی را فرض کرده ،بر منوال همین عرض به خودش طول میدهد .واقعن سرکاریست! قضیه چیزِ دیگریست .نیازی نیست به خاطر پیری برای مردم آن هم شبِ تحویل سال ،فالِ حافط بگیری! حافظ خودش معمولیست .برای اینکاه باه آخار نرسای اول بایاد
آنارشیست ها واقعی ترند
تالش کنی اینهمه را فقط فراموش کنی ،بعد هم هوش کار خودش را میکند .اگر پساری حتای باا صانایع دستی از پانزده سالگی شروع کند و به این عادت به صورت نرمال ادامه دهد ،تاا پنجااه ساالگی باه انادازه جمعیت زمین اسپرم تولید میکند ،ببین! حتی یک نفر میتواند همین زمینِ حاال را اگر که خاالی شاود طای سی و چند سال به همین جمعِ حاال برساند .خوشبختانه از بین این اسپرم ا دوندهها تنها یکی میتواناد هار چهار سال قهرمان المپیک شود ،وگرنه دین همهی ما را به فاک و فنا میداد. البته در اشاره باال منظور من از دین همان تعریفیست که همه از این کلمه دارند وگرنه دین عقل دل اسات، علم نیست .این تعالیمی که پیامبران آوردهاند می تواند نام مذهب بگیرد اما ربطی به دیان نادارد .مسایحیت دین نیست ،مذهب چرا! اسالم مذهب است ،دین هرگز! اینها دین را تحریف کردهاند .دین کلمهای پارسی- ست که عربها هنوز نفهمیدهاند با کش رفتنش چه بر سر مذهبشان آوردهاند .دین با غلطخوانی "دئنا" که واژهای اوستاییست به دست آمده ،دئنا هم البته از "دا" که معنایش اندیشیدن و شناخت است میآید .پاس دین یعنی رسیدن به متنِ درون از طریق عقلِ قلب! یک سوفی (نه صوفی یا عارف) به خرد که بعد از اشراق حاصل میشود اینگونه میرسد .یونانیها هم البته یک جورهای دیگری رکب خوردند ،آنها نیز مثل عرب- ها با غلطخوانی سوفی به فیلسوف رسیدند که از فرضیات علم میسازد .علم دیگر است بایاد آن را دوبااره آموزش داد .خالصه اینکه دین علم نیست ،آنهایی هم که راهیِ حوزههای علمیه مایشاوند زبالاه در ذهان انباشت میکنند ،هرگز به دین نمیرسند ،به ایدئولوژی مذهب چرا! قلمروی دین محل جوالن وجدان است، بوفالوهای مذهبی این را نمیفهمند .علما خدا را قله اورست فرض میکنند و نمیدانند که برای رسایدن باه آن میشود از هر راهی رفت .در این مسیر من میگویم که تانترائیستها از همه موفقترناد .ماذاهب کتااب راهنمای رسیدن به قله را کتاب آسمانی نام دادهاند و نمیدانند که آسمان از اورست بلندتر و خدا قله نیست! جماعت روحانی خدا را فرض میکنند و بعد به یک مفروض میرسند نه خدا! تمام پیامبران ،مذهبی بودناد چون خداشان شخصیت داشت .خدایان آفریقایی سیاهپوست بودند .خدای چینیها هم شامایل خودشاان را داشت .بی شک اگر اینها گاو بودند بتی با شمایل گاو را میپرستیدند که البته در جاهایی میپرستند .در این بین بودیستها هم مذهبی هستند با این تفاوت که خودِ بودا مطلقن مذهبی نبود؛ بودا هرگز زباله باه خاوردِ ذهنش نداد؛ او با تهی شدن آغاز کرد؛ در تعالیم او از خدا به عنوان یک شخصیت خبری نیست؛ خدای بودا یک فکر است ،یک محتوای ذهنی ،یک دیگریست که تازه بودا وقتی که این دیگری ،یعنی خدا را ول کارد به خدا ،یعنی خودش رسید؛ بودا ذهنش را خالی کرد ،آنقدر خالی که دیگر زبالهای در آن به عنوان خوراکِ خدا وجود نداشت؛ خدای بودا مدام گرسنه بود؛ بودا با دنبال کردن "طریقت نفی" باه یاک آری ،یعنای باه خود رسید .در ایران قدیم هم شاید اگر متدهای نقشبندیان و طایفه مالمتیه توسط اسالم تحریف نمایشاد حاال ما چند مانیِ دیگر هم در تاریخ فکر داشتیم .البته حاال وقت بودا نیست .نقشبندی هم دیگر مثل طریقه مالمتیه به کار نمیآید .من میگویم بیا این باال و به آن پایین نگاه کن ،خدا آنجاست .این باال حسابی خاالی
53
آنارشیست ها واقعی ترند
میشوی ،حالی به حالی میشوی ،زبالههای حوزههای علمیه را از ذهنت یککاره میریزد بیارون! ایان بااال اسمش آزادیست .آزادی از نه! آزادی برای چرا! اینجاست؛ اینجا آزادی خودِ دین است و دیان آزادی از ...نیست آزادی برای ...چرا هست! اینجا نیازی به آزادی نداری چون هساتی؛ بارایش نمایجنگای چاون هست؛ آزادی برای توست ،برای تو میجنگد تا هر طور که میخواهی باشی؛ خادا ایانجاا بخشانده سات؛ بخشندهای در آن پایین که تخمت را هم نمیتواند بخورد .اینجا محل شاعر و شاعور اسات ،پاس بخاوان! بخور! بکن! دین یعنی این!
54
51
آنارشیست ها واقعی ترند
وقت آنارشیسم آنارشیسم نیز مثل اغلب ایسمها ریشهای یونانی دارد و ترکیبیست از ( )archosبه معنای سارور و پیشاوند ( )anکه آن را منفی میکند .پس معنای مستقیم و لغوی آنارشیسم چیزی جز سرورساتیزی نیسات و از آن- جایی که حکومت را اجتماعی از سروران تشکیل میدهد ،حکومتستیزی معنای روتین و واقعی آنارشیسام است .فلسفهی سیاسی آنارشیسم مثل دیگر ایسمها عمر یکی دو روزه ندارد بلکه میتوان فامیلیّت نازدیکش را با قرائتهای مختلفی از فلسفهی رواقیگری یونان باستان دید ،یا در ایران اگر نخاواهیم راه خیلای دوری برویم ،کسی مثل شمس تبریزی یک آنارشیست ششدانگ است .از آنجایی که شعار اصلی آنارشیسم تبلیاغ و ترویج خالقیت فردیست در وجود هر فرد خالقی یک آنارشیست واقعی زندگی مایکناد .ماثلن آرتاور رمبو در زمانی که قدرت مرکزی آنارشیسم را هرج و مرج طلبی معنی کرده بود ،با صدای بلند اعالم میکند که یک آنارشیست است .اگرچه ایرانیان هنوز درک درستی از آنارشیسم ندارند و قادرت مرکازی و حزبای استالینیستی (حزب توده) طی سالیان موفق شده است آن را فلسفهی آشوبگری و هرج و مرج طلبی معرفای کند اما حاال دیگر در غرب آن را انسانیترین مرام سیاسی میشناسند. آنارشیسم در اواسط قرن نوزدهم در اروپا و اغلب کشورهای آمریکای التین رواج یافت و بارای اولاین باار "پرودون" ( ،)poroudhonفیلسوف فرانسوی که معتقد بود با انهدام مالکیت خصوصای و قادرت مرکازی، مااردم آزاد ماایشااوند و بااه برابااری ماایرسااند ،خااودش را آنارشیساات نامیااد و پااس از او" ،باااکونین" و "کروپوتکین" روسی و خیلیهای دیگر آن را بسط دادند .اینان بر خالف هواداران هگل که به دولات ،لقابِ جانشینیِ خدا داده و آزادی را فقط در سرسپردگی به دولت جستجو میکردناد ،نسابت باه قادرت مرکازی همیشه گارد داشتند و آن را مهمترین عامل تباهی زندگی اخالقی و اجتماعی انسان میدانستند. خیلیها قدرت را تنها مجری حفظ نظم میدانند و از آنجایی که نوکری قدرت ،عادت مادرزادشان است در نهایت بالهت ،آنارشی را آشوب معنی کرده طیِ سالیان ،آنارشیساتهاا را هارج و مارج طلاب و آشاوبگر خواندهاند .آنارشیسم پر سن و سالترین فلسفهی سیاسیست و هرگز نمیشاود آن را باه شاعاری حزبای و
آنارشیست ها واقعی ترند
حزبی سیاسی تقلیل داد .این فلسفه همیشه از هیرارشی یا همان نظم سلسله مراتبی انزجار داشته و زیار باار هیچ سلطهای نمیرود ،حاال چه فقیه آن را اعمال کرده باشد چه دیکتاتوری کاپیتالیستی یاا پرولتاریاا ،فرقای نمیکند .آنارشیستها بر این باورند که مردم میتوانند بر اساس همکاری و احتارام متقابال ،جامعاه را اداره کرده و نیازی به رهبر و پیشوا و ارباب ندارند .این فلسفهی سیاسی انواع سلطه را حلقههای زنجیری میداند که در رابطه تنگاتنگ با همند و بر این باور است که عدم مقابله با هر کدام از آنها ،آزادی را بدل به زنادان خواهد کرد .این نگره بین فرودستی زنان و نژادپرستی تا جینگوییسم و استثمار کار و کارگر رابطه میبیند و معتقد است که اگر جنبشی انقالبی حتی بر یکی از اینها چشم فرو بندد ،راه به جایی نخواهد برد. اولین کسی که خود را با افتخار آنارشیست خواناد "پییار ژوزف پارودون" باود کاه از او باه عناوان پادر آنارشیسم مدرن یاد میکنند" .مالکیت دزدیست" یکی از جملههای معروف اوسات کاه شاعار بسایاری از احزاب چپ طی سالیان بوده .پرودون معتقد باود هار شای ارزشای معاادل کاارآییاش دارد ،در حاالی کاه معاصرانش برای گردش ثروت از طریق مبادله اهمیت قائل بودند و بهای کاال را به نیازهای تولیاد ناامربوط میدانستند .مثلن "ژان باتیسته سه" معتقد بود "کاالها با کاالهای دیگر مبادله میشوند" ،و ایان یعنای بهاای کاال با رونق گرفتن تجارت کاالهای دیگر باال رفته تنها در مرحله آخر است که باید ارزش کاال را بر اسااس هزینه تامین آن ارزیابی کرد .پرودن میگفت درست است که تعادل بین تولید و مصرف باید ماد نظار قارار گیرد اما پیشتر بهتر است تعادلی نیز بین کاالی فروشی و میزان کاری کاه بارای تولیادش صاورت گرفتاه برقرار باشد؛ این در حالیست که تعریف حقوقی مالکیت ،سد راه مبادلهی عادالنه است ،زیرا ثاروت هناوز در دست مشتی مالک ،رباخوار و سرمایهدار است و همین نطفه شکلگیری آنارشیسم کمونیستی شد. از نظر پیروان آنارشیسم کمونیستی ،انسان موجودی ذاتن اجتماعیست و سود جامعه در تقابل با ساود فارد نیست ،بلکه مکمل آن است" .کروپوتکین" از شخصیتهای محوری آنارشیسم کمونیستی و واضع آن است. او آنارشیستها را کمونیستهای رادیکال قلمداد میکرد و مدام در پیِ آشتیِ آنارشیسم و کمونیسم بود ،زیرا این هر دو نحله وجوه مشترک بسیاری در زمینه اجتماع ،مالکیت ،انسان و ...دارناد .البتاه کروپاوتکین مثال دیگر آنارشیستها دولت را رد میکرد و معتقد بود که قدرت مرکزی ،مردم را از خالقیت فردی دور کارده، حس تعاون و همکاری ذاتیشان را سلب میکند و این دقیقن نقطه مقابل نگره کمونیستهاست که طرفادار حکومت مرکزیاند .آنارشیسم کمونیستی در زمینه مالکیت با سایر نحلههای آنارشیستی نیز در تضاد اسات. اکثریت آنارشیستها مالکیت را رد نمیکنند و تنها با شیوههای تقسیم ثروت جامعه بین افراد مشکل دارناد. مثلن پرودون ،این راوی گزاره مشهور "مالکیت دزدی است" هرگز نمیخواست به ریشاه مالکیات بزناد و مثل بسیاری از نحلههای آنارشیستی ،مالکیت را موجب اصالت فرد در برابر جامعه نیز میدانست .اینها همه در حالیست که آنارشیسم کمونیستی مالکیات را از اسااس مطارود دانساته و معتقاد اسات ابازار تولیاد و محصول باید در اختیار همه باشد .کروپوتکین با طرح گزاره معروف "از هر کاس باه انادازهی تاوانش ،باه
55
آنارشیست ها واقعی ترند هرکس اندازهی نیازش" معیار تازهای برای کارمزد و سهم هرکس ارائه داد و معتقد بود که اگر همه به کاری که بدان عالقه دارند پرداخته و به طور میانگین پنج ساعت در روز کار کنند دیگر گرسنهای در جهاان بااقی نخواهد ماند .کروپوتکین ،آنارشیسم کمونیستی را تنها راه تحقق کمونیسم میدانست و از فعالیتهاای ضاد انقالبی و ضد مردمی لنین انزجار داشت و معتقد بود که کارنامه لنین در طول تاریخ با هیچ انقالبای انساان- محوری قابل قیاس نیست ،زیرا یک انقالبی آرمانهایی دارد که لنین هیچکدامشان را ندارد و خطاب به لناین با صدای بلند فریاد زد :هی والدمیر! فعالیتهای خشن تو بیهودهست و هیچ ربطی به عقایدی که شعارشاان کردهای ندارد. همه آنارشیستها فردیّت را تقدیس میکنند ،اما پساآنارشیسم تحقاق آن را در دل جامعاه حیااتی دانساته و معتقد است نبض جامعه در خالقیت فردی میزند .فردیت در خلوت محقق نمیشود و در ارتباطی تنگاتنگ با جامعهست که شکل میگیرد؛ بدون دیگران هرگز رشد و پیشرفتی حاصل نخواهد شد؛ همیشه رشد فردی درون جامعهی در حال تغییر ،بیشتر است و فکر فردی باعث میشود وجوهی از صورتهای اجتماعی مدام تغییر کند؛ در واقع جامعهای که فاقد ایدهها و خالقیت فردی باشد محکوم به نابودیست .جلاوی پیشاروی آب را که بگیرند هر دریاچه بزرگی بدل به مرداب خواهد شد .ایرانِ پیش از انقالب ،ایارانِ خیلای زنادهای نبود اما حاال حبس ایدههای فردی و سیطره ایدههای سنیتی و سنگ شده باعث شده جامعهی انسانی بیش از سی سال آزگار در خود باقی مانده و بگندد .فرد در رحمِ جامعه شکل گرفته ،پیشرفت کرده ،بر آن تاثیر می- گذارد و آن را پیش میبرد .بی شک تاکیدِ یکیه بر فردیت یا جماع ،ایان هار دو را ناابود مایکناد و بادون گفتگوی مدام بین فرد و جامعه هرگز پیشرفتی در کار نخواهد بود .هارانقالب ماوفقی باا تاکیاد بار آزادی، برابری ،اتحاد و تنوع گفتمانها حاصل شده و من معتقدم که سوسیالیسم عملی نخواهد شد مگر با ایدههاای آنارشیستی که هیرارشی را تحمل نمیکند .تنها سوسیالیسم آنارشیستیست که آزادی بی حدّ و مارز را مای- ستاید و شکوفایی استعدادها ،خالقیت و وقار انسانی را بدان وابسته میداند .همیشه استیالی قدرت اعام از راست و چپ کاری نکرده مگر فرونشاندن شعلههای آتشی که بر پا شده بود تا زبالههای سنت را بساوزاند. جامعهای که پیشرفت بخواهد راهی ندارد مگر اینکه شراکت داوطلبانه افراد را در امور مختلف نهادینه کناد، وگرنه اجبار و اتوریته هرگز کاری به پیش نبرده و اگر در زمینههایی موفاق باوده ،ماوفقیتی ماوقتیی باوده و بالفاصله در همان جای تازهای که به دست آورده در جا زده است. آنارشیسم سوسیالیستی یکی از ایدههاییست که خواست خود را در مبارزه برای سعادت همه دنبال میکناد. بی شک آنکه سازگار است ،آنکه از زندگی بین بردههای مدرن خوشاحال اسات آنارشیسات نیسات .تنهاا دارائیِ یک آنارشیست واقعی ،دیگران و زمینیست که باه او پنااه داده ،پاس موکاد کاردن فردیات توساط آنارشیستها ربطی به ایدهآلیست بودنشان ندارد .در واقع یک آنارشیست با درک تازه از فرد ،و اتحاد افراد به مردم رسیده و مردم از نظر او توده گیج و سرخورده و منفعلی نیست که باید آن را مثل گله چوپانی کرد.
53
آنارشیست ها واقعی ترند
آنارشیسم تنها نظریهی سیاسیست که مرجعیت و تمرکز قدرت در دولت را عامال فسااد دانساته خواساتار جایگزینی انجمنهای آزاد و گروههای داوطلب است .آنها خواهان نظامی هستند کاه بار اسااس همکااری آزاد پدید آمده پیشنهاد عملیشان نیز ایجاد گروههای خودگردان است .یعنی حکومتی کاملن داوطلباناه کاه فاقد توانایی اعمال زور و سلطه بر شهروندان باشد .آنها معتقدند که حکومتهاای حاضار راه حلیای بارای مشکل نظم ندارند بلکه خود مروّج بی نظمی اند .متاسفانه امروزه دولت را طبقه ی حاکمی تشکیل میدهاد که تنها منافع خود جستجو کرده ،بقیه جامعه ،به خصوص طبقهی کارگر را اساتثمار مایکناد .دولاتهاا باا اختراع ترسهای تازه و تاسیس روز افزون زندانها به بهانه برقراری نظم کم کام مایروناد کال جامعاه را حبسی کرده و اینگونه شیوههای تازهی استثمار را تست میکنند؛ مثلن در استرالیا که آزمایشاگاه صاحرایی سرمایهداریست ،پیچ آستانهی جرم را چنان پایین کشیدهاند که حتی بعدِ کوچکترین خاالف راننادگی ،تاا چشم باز میکنی می بینی که قرار است شش ماه آزگار ،کنار فوجی قاتل در زندان زندگی کنای ،و در هماان آغاز شرایط را چنان سخت میگیرند تا با تمام وجود بخواهی شارایط کاار رایگاان در کارخانجاات زنادان برایت فراهم شود .کاپیتالیسم حاال دیگر برای تولید بیشتر دارد شیوههای تازهی آدمکشی را تست مایکناد و در حالی که میشود حتی افراد سرکش را در معرض فشار افکار عمومی قرار داد و یا از جامعه اخراج کارد، از جانهای معصوم ،اینگونه جانی میسازد .آنارشیستها معتقدند که انسان به طاور ذاتای ،روانای پااک و جامعهپذیر دارد ،و این تنها سلطه و اعمال اجبار دولتیست که وی را به طاور قاانونی فاساد و هنجاارگریز می کند .بی شک حذف و انهدام دولت مبتنی بر زور و سلطه ،از آمار جنایت میکاهد .دولاتهاا همیشاه باا تولید جنگها فجیعترین تبهکاریها را مرتکب شدهاند؛ بیخود نیست که آنارشیستها ،جامعهی بدون دولتی را ترجیح میدهند که در آن مردم آزادانه امور خودشان را از طریق توافقات و همکاریهای داوطلبانه انجاام دهند .خالصه اینکه من خواهان سوسیالیزمی هستم که مَنشی آنارشیستی داشته باشد؛ یعنی سوسیالیزمی کاه در آن دولت تا حد ممکن کوچک شده باشد و تنها نقشی دفتری ایفا کناد؛ مثال مدرساهای کاه در دفتارش دیگر مدیر و معاون و مربی تربیتی کار نکند؛ یک دفتردار که فاقد اتوریته باشد کافیست .خیلیها را دیادهام که با سوسیالیزم فقط به خاطر اینکه گاردی آنتیناسیونالیستی دارد مخالفند ،در حالی کاه ایان تمایال ذاتایِ سوسیالیزم نیست .مارکس آغازگر مبارزه با ناسیونالیزم بود و در مقابل آن ،انترناسیونالیزم را قرار داد .لنین نیز با پیروی از همین ایدهی مارکس معتقد بود بدون حمایت از ملتهای تحت سلطه ،انترناسایونالیزمی وجاود نخواهد داشت و همین به مرور باعث برخورد غضبناک با ناسیونالیزم شد .مارکس به درستی از سرمایهداری انزجار داشت و ناسیونالیزم را آبشخور آن میدانست و معتقد بود که سرمایهداری برای فاروش تولیاد خاود نیاز مبرم به جامعه مصرفی دارد و برای تحقق این جامعه باید کشوری با مرزهاای مشاخص و زباان واحاد داشته باشد در نتیجه در اوایل قرن بیستم ،لنین یک تنه مبارزه علیه ناسیونالیزم را رهبری کرد .هم لنین و هم استالین جداییخواهی را حق طبیعی هر قومیتی میدانستند و بارها اعالم کردند که هیچ دولتی نباید منطقه یا
58
53
آنارشیست ها واقعی ترند
خاکی را به زور تحت سلطه خود درآورَد .البته لنین معتقد بود که ابتدا باید به خواست ملتها توجه کارد و جداییطلبی باید به نفع مبارزه طبقاتی کارگران برای سوسیالیزم باشد .او به تبعیت از ماارکس ،باا واژگاانی چون وطن و زبان مادری ،سرِ تضاد داشت و مثل جمهوری اساالمی کاه ایان هار دو را فادای ایادئولوژی اسالمی کرد ،پرولتاریا و ایدئولوژی کمونیستی را جانشین وطنپرستی کرد .لنین خاک و محل تولد و زبان را جزئی از هویت آدمی نمیدانست و زبان یکیه را در هر کشوری مطرود میدانست .او این حق را برای اقاوام قائل بود که برای زبان و سرزمین خود مبارزه کنند و اینگونه بر طرح و ایده خاود کاه هماناا ساتم ملای و ملتهای تحت ستم بود خدشه وارد کرد؛ یعنی از طرفی وطنپرستی را مطرود میدانست و از طارف دیگار خواهان وطن مستقل بود .از یک سو ناسیونالیزم را نفی مایکارد و از ساوی دیگار باه تارویج ملایگرایای میکروسکوپیک میپرداخت .بلشویکها حق جدایی و تعیین سرنوشات را باه شارطی کاه در جهات مناافع پرولتاریا باشد به رسمیت میشناختند و همین ایده ،موجب دیکتاتوری وحشتناک لناین و اساتالین شاد .باه طوری که رفته رفته هرگونه مخالفت با حکومت کمونیستی شوروی ،مخالفت با منافع طبقاه کاارگر قلماداد میشد .جالب اینکه استالین و لنین از جداییطلبی در ایران و سایر کشورها دفاع میکردند اما همین جدایی- طلبان در کشور تحت امرشان یعنی شوروی سابق به بهانه مخالفت با منافع طبقه کارگر ،اعدام میشدند .لنین و استالین مخالف زبان واحد در سایر کشورها بودند اما زبان روسی زبان رسمی تماام کشاورهای شاوروی سابق بود .لنین علیرغم مخالفت ایدئولوژیکی با روح ،مدام از روح کمونیسم میگفت و با موکاد کاردن آن به کمونیسم ،هیئتی وحشی و زورگو بخشید .کمونیسم لنینی و استالینی نمیخواست چیزی از دست بدهاد، پس به مرور با همه چیز کنار آمد و سازش کرد تا امپراطوری تزار حاال فقط کمونیستی شود .اصالن هماین حرص و اشتهای سیریناپذیر به مرور از ایدهای انسانی و امروزین به نام کمونیسم ،غولی دو سر سااخت و خطای دو کوتولهی دیکتاتور برای سالها سوسیالیزم را به حاشیه برد. می 3102
31
آنارشیست ها واقعی ترند
سرپیچی آنارشیستی 1 شاعر غرورِ زبان است ،وجدانِ زمان است ،او اگر شعور نسازد به تاریخ مىبازد .شاعرِ بى شناسانامه باه درد الى جرز دیوار هم نمىخورد .کى گفته که باید کورکورانه به انکار تاریخ برخیزد؟ این چه اطوارِ ابلهاناهاى- ست که مُدِ روز شده!؟ این روزها انگار رسم شده برخى مثل جاسوسها بگردند توى شعرها پیتوک بگیرناد و با هیبتِ مردانه مثل پرى بلنده داد و قال راه بیندازند :فالنى فاشیست است ،بیسارى نژادپرست! و این بالهت را چنان به اوج برسانند که ناگزیر شوند از عربهاى بیابانگردى که در صدر اسالم باه ایاران یورش آوردند تا آن بالد اسالم بیاورد دفاع کنند! اسم خود را هم مىگذارند کمونیستى که فعال حقوقِ بشار است! چند سالىست که به تیتر فعالِ حقوقِ بشر ،وقتى کنار اسمى مىآید بدبین شدهام. اداره سانسور کم بود ،حاال باید براى هر حسى که در صفحه مىکاریم به کجفهمىِ یک مشت بایساواد هام پاسخ بدهیم .عالم عالم اسباب است؛ یکى هم نیست به این اصحابِ حمق بگوید مخالفت باا بربریّات چاه ربطى به عربستیزى دارد! اینان بقایاى همان تودهاىهایى هستند که سال پنجاه و هفت از عربخواندههایى که یککاره زمام امور را به دست گرفتند ،دفاع مىکردند ،با این تفاوت که حاال از طریق راه کاارگرىهاا باه تودهاىها وصل شدهاند؛ تودهاىهایى که حاال طیف دومِ قدرتِ اقتصادى در ایران محسوب مىشوند و دست پروردههاشان در هیئت اصالحشده و اصالحطلب! تمام مدیاهاى داخلى و خارجى را در دسات گرفتاهاناد، مشتى بیسوادِ حسود که تا مىبینند یکى نام کرده به او حملهور مىشوند تاا اسامى در کارده باشاند! ایناان فکرشان ،نثرشان ،حتى تیپ و لباس پوشیدنشان نیز مثل بسیجىها امّلىست .مثل مالهاا از زیباایى انزجاار دارند ،به آن حسادت مىورزند ،با اینهمه سوسولیزمِ فکرى را با حقوق بشر و دمکراسى اینهمان کردهاناد، چون قدرت ،نسلى خواجه مىخواهد؛ نسلى که به همه حق بدهد اما حقى براى نیاکانش قائل نباشاد! باراى همین شاعر حق ندارد علیه عربهاى صدر اسالم بنویسد! او نبایاد در شاعرهاش شناسانامهاش را رو کناد،
آنارشیست ها واقعی ترند
مدام باید جار بزند بى بتهست و اگر چنین نکند مىشود نژادپرست! مىشود فاشیست! امّلهایى که شک دارم درکى از فاشیسم داشته باشند! خوشبختانه هر روز که مىگذرد به تعداد باورمندانِ آنارشیسم افزوده مىشود و این هام باراى راسات ،هام چپ سنتى ،زنگِ خطر است .به زودى سناریوهاى تازهاى علیه نوآنارشیستها مىخوانیم که مولفاان اسام و رسمدارى خواهند داشت .باید سکوت کرد و اجازه داد کلاهگنادههااى چاپِ سانتى واردِ میادان شاوند تاا اطالعاتِ کاتالوگىشان درباره کمونیسم نیز رو شود .وقت است بادانیم ساکوت برابارِ ایان تاازه باه دوران رسیدهها خود پاسخى دندانشکن است .نوشتهاى که نمایه بالهت است پاسخ ندارد رفیق! اساسن این رسامِ تودهاىهاست که به روزىنامهچىهاى کیهان نیز تدریس شده ،خوب بلدند مخالفتِ خود را با انگزنى ابراز کنند! کاش نام و نامیدهاى در کار بود و مىشد کمى صریحتر نوشت؛ کاش مىشد به این تاازه از تخام سار درآوردهها فهماند بازیچهى یک مشت دالل سیاسى شدهاند که تنها پرچم سرخ در دسات دارناد ،وگرناه از مرامِ مالیى هیچ کم ندارند!
31
32
آنارشیست ها واقعی ترند
سرپیچی آنارشیستی 2 این را بکن آن را نه! امریهست؛ قانونىست که ما ننوشتهایم .طراحانِ رسوم روشنفکرىِ ایرانى هیچکدامشاان روشنفکر نبودهاند .مالزاده آیا مىتواند سوال کند!؟ این دسته حتى سرکشىشاان در نهایات باه چیازى جاز تابعیتِ مطلق از پدرانِ عباپوش منجر نشده است .از بیمارىهاى مهلکِ جوامع طبقاتى یکاى ایان اسات کاه حتى سخنگوى فرودستانشان ،فرادستىست .یکى یکى بشمارید! از رهبرانِ احزابِ سیاسى گرفته تا جنبش- هاى ادبى اغلب آقازاده بودهاند! آقازادهها مدیر نیستند چون به خاطر نمىآورند! وقت است دست از سرِ این درستکارىِ دینى که اسمش را هم گذاشتهاند رسومِ روشنفکرى برداریم ،بیایید کمى فکر کنیم ،کمى خطا!... بسیاری از روشنفکرهای ایرانی کاری نمیکنند مبادا که اشتباه کنند؛ اینها هیچ غلطى نمىکنند ،اصلن امالیى نمىنویسند که غلط داشته باشند .باید کمک کنیم که از قضاوت نترسند! اشتباه از بدیهیترین لوازمِ آزادیست؛ اگر آزاد نیستیم که اشتباه کنیم پس آزاد نیستیم! وقتش رسیده دیگر باا عصا راه نرویم ،باید به ماهیت قانون ،به ماهیت پلیس [این سرنگهدار سرمایهداری] ،به ژورنالیسم که پیشتر فرم فریاد داشت و حاال بدل به کسب و کار شده و تریبونِ دربستِ سرمایهداریست شک کرد .دیگر راهای نمانده مگر درکِ سلول به سلولِ آنارشیسم! این درک کمک مىکند که دیگر از درد نترسیم! باید دوباره کارى کنیم ،بیایید همه با هم آنارشیست شویم! آنارشیستها در پی قدرت نیستند ،سیاساتشاان جز صداقت نیست ،بیهوده از هم طرفدارى نمىکنند ،آنها پاسدارِ فردیت خویشند و با همه تفاوتى که با هم دارند در نهایت به نقطهاى مشترک مىرسند که اسمش آزادىست و جز با انحاللِ دولت حاصل نماىشاود. آنارشیسم برای دردِ جوامعی مثل ایران که ساختاری طبقانی دارند دواست! وقتش رسیده در تعریف چپ که بیشتر جایگاهی مکانی در پارلمانها دارد تجدید نظر کنیم .در واقع آنچه ما تاکنون داشته و داریم هیچکادام چپ نبودهاند! نیستند! چون به جای اینکه بر قدرت باشند مادام در پای قادرت باودهاناد و دمکراسایشاان مقصدی جز خانهی خودشان ندارد! آنارشیسم به مثابهی چپ واقعی ،مستقلترین سیستمِ انتقادی را داراست که میتواند به عنوان اپوزیسیون ،بازدارندهترین نقش را در برابرِ قدرتها ایفا کند ،حتی بایاد باه دمکراسای
آنارشیست ها واقعی ترند منشی آنارشیستی داد و با توجه به تجربه خودویژهی انتخابات "هائیتی" ،آن را به طور کامل از دایره قادرت دولتی خارج کرد .متاسفانه خیلیها فکر میکنند انقالب با یک برخورد ،یک اتفاق تحقق مییابد و باه تماام بنیانهای سنگ شده حمله کرده ،آرمانها و آمالشان را جانشین میکند .رفقا غافلند که آنارشیسم بناا نادارد حکومتی را جایگزین حکومت دیگری کند بلکه میخواهد حکومت را از اساس ویران کناد ،چاون در غیار این صورت تنها نوع ستم عوض شده ظلمى جانشین ظلم دیگر میشود .خیلىها نمیدانند نیل به آنارشیسام به این زودیها حاصل نمیشود بلکه ما تنها میتوانیم به سوی آنارشیسم حرکت کنیم.
33
34
آنارشیست ها واقعی ترند
آیا آنارشیستها هرج و مرجطلبند؟ آنارشیسم صفت نیست ،بلکه تفکر است؛ چرا به آنارشیست ها هرج و مرجطلب مى گویند؟ آیا آنارشیست ها به واقع مخالف نظمند!؟ اگر اینگونه است پس چارا اغلاب تئوریساین هااى سااختارگرا و پساا سااختارگرا آنارشیستاند!؟ خالصه اینکه آیا آنارشیستها هرج و مرجطلب و دشمن نظمند!؟ نه! آنارشیستها فقط از یک چیز متنفرند ،از یک چیز بیخود به اسم دولت ،به اسم حکومت ،کاه فقاط در قارن بیستم صد میلیون نفر را قتل عام کرده ست وگرنه هیچ آنارشیستى با نظام و باا سااختارهاى مانظم مشاکلى ندارد ،فقط آن هایی که دولت و حکومت را تنها مولد نظم ماى دانناد آنارشیسات هاا را هارج و مارجطلاب مىخوانند ،در حالى که آنارشیستها آزادى را ستایش مىکنند و آزادى به گفتهی "پرودون" مادر نظم است؛ اگر نظمى وجود نداشته باشد هرگز نمىتوانى بازى دلخواهت را انجام بدهی. هر دولتى را طبقهی فرادست و هاىکالسها یعنى سرمایهدارى مىسازد و دولت برای آنکاه تاداوم داشاته باشد محتاج پشتیبانی سرمایه داری ست که جز سود بیشتر به هیچ چیز دیگری فکر نمای کناد و دولات هاا را مجبور مىکند طورى قانون را اجرا کنند که سرمایهدارها راحتتر به سود بیشتر برسند. بسیارى از بیمارى هاى مرگآور را سرمایهدارى تولید کرده ست تاا داروی بیشاتری بفروشاد و تحقاق ایان پروژه بدون مساعدت دولت هرگز ممکن نمى شد و نمى شود .اگر دولت ها بادون دلیال و سااختگی جناگ تولید نکنند هرگز سالح سرمایه دارى به فروش نمى رسد .به دالیل مختلف وجود دولت نه تنها غیرضارورى بلکه مضر است ،پس چرا نباید انسان امروز به گزینهاى جز دولت فکر کند؟ دولت ها طراح نظم نبوده ،بلکه مدام طراح سلسله مراتب بوده اند .نظم ربطى به سلسله مراتب ندارد ،گرچاه آن را هم دربر مىگیرد ،ولى سلسه مراتب سابسِت و زیرمجموعه نظام اسات ،البتاه منظاور نظام معماول نیست .آنارشیستها دنبال ساختارى زیستىتر و آزادند ،آنها نظم انسانىترى را جستجو مىکنند؛ نظمى کاه سلسله مراتب در آن نقشى نداشته باشد؛ نظمى گردشى و کُروى نه پلهاى و نردبانى.
آنارشیست ها واقعی ترند
نه! هیچ آنارشیستى هرگز مخالف نظم نبوده ،آن ها فقط دشمن سیستم هاى طبقاتى و سلسله مراتبى بوده اناد که ربطى به نظمهاى آزادىمحور ندارد.
31
35
آنارشیست ها واقعی ترند
باید به طرز فجیعى آنارشیست بود در همه دنیا دو جور روشنفکرى به چشم مىخورد؛ شعورى و شاعارى! منتهاا در ایاران تعاداد روشانفکرانِ شعورى معدود و تا دلت بخواهد نقابدارِ شعارى داریم .روشنفکرِ شعارى ایرانى نمىریند که خود را کثیف نکند! نمىشاشد تا خیس نشود! فکرهاى عنمالى شده را آنقدر در خود مىانبارد که یککاره باوش درماى- آید! وقتى ایران بودم ،یعنى وقتى "پاریس در رنو" ،وقتى "جنگ جنگ تا پیروزى" و "جامعه"را مىنوشاتم همانقدر با اینها مشکل داشتم که با جمهورى اسالمى! این هر دو همزادِ هم بودند و من این را با گوشت و و پوست و استخوانم درک کرده بودم ،براى همین مدام جنگهام چندجانبه بود و نیک مىدانستم آنکه امروز دوست مىآید فردا دشنهاى به دستش خواهند داد کاه یککاره بر استخوانِ کتفم فرود بیاورد .با اینهمه نظریهپردازى من در دهه هفتاد و کتابهایى کاه در هماان دهه در ایران منتشر کردم مقلیدانِ بسیارى داشت و گمان مىکردم رفته رفته بر جمعیتِ روشنفکرىِ شاعورىِ ایرانى افزوده خواهد شد اما نشد! متاسفانه هنوز گاوها در تمام عرصهها میداندارى مىکنند و جز صداى مآا مآا نماىآیاد باه گاوش! در ایان بلبشو بحرانِ من بیداد مىکند ،هیچکس خودش نیست ،فکرهات را ،شعرهات را در مالءعام مالخور مىکنند و تازه فحش هم مىدهند! طورى که دیگر مىترسم ترم تازهاى مطرح کنم ننوشته مالخاور شاود ،ناه اینکاه خسیس باشم! نه! اینها حتى بلد نیستند درست تاثیر بگیرند ،مىرینند بر مفاهیمِ نویى که عمرت را سرشاان گذاشتهاى تا تنها آنها را به اسم خودشان سند بزنند ،بعد هم با برخورد سطحى و ابلهانه تازههات را چناان به گند مىکشند و به مصرف عوام مىرسانند که دیگر حتى دل نمىکنى سمتشان باروى .خالصاه روزگاار غریبىست! با اینهمه کتاب و کارِ تاثیرگذار تازه نامم شده کیسه بوکسِ یک مشتِ اسمِ مستعار در فیسابوک و همه جور دروغى را هم به نافم مىبندند اما باکى نیست ،مگر به فروغ لقبِ جنده رسمى نداده بودند ،مگر هدایت را اُبنهاىِ پاى منقلى صدا نمىزدند؟ ناراحت نشو عزیزم! بگذار من را هم راسپوتین بخوانند ،عشاق- بازى از عشق هم زیباتر است ،باید به طرز فجیعى آنارشیست بود.
33
آنارشیست ها واقعی ترند
گاورمنت گاورمنت از گاو مىآید ،دولت از دول! من یکى هرگز سیاسات و سیاساتمدار را تخام چاپم هام حسااب نکردم .آى بدم مىآید از شاعرى که با چُسنالههاى مثلن سیاسى ،براى خودش شاهرت و اعتباار ماىخارد. شاعر عامل دل خود است ،هم گاورمنت را زیر کیرش مىگیرد هم مردم را .احماق اسات آنکاه نماىداناد دولتِ هر جایى زاییده گاییدهى مردمِ همانجاست. مردم یعنى اکثریتِ مطلقى که مطلقن گاو است و گاورمنت هم جز گاوبازى نمىکند .شاعر را چه به گااو و گاورمنت!؟ مىنویسد على عبدالرضایى طى این سالها مهمترین و تندترین شعرهاى سیاساى را نوشاته اماا خطاى بزرگش این است که طى چند سال گذشته چند بار از احمد عزیزى حمایت کرده! آخه شااله کاوس تو اگر اپسیلونى شعور داشتى باید از همین گاردم درسها مىگرفتى .اولن که شعر سیاسى سیخى چند!؟ من اگر طى قتل عام جوانان در خیابان مغبون شدم و شعرى نوشتم کارِ دل کردم ،حسى آمد و دستم بارد تاوى وزن و قافیه تا چند قالب کالسیک را تریبون کنم .شعر سیاسى کجا بود عنتر!؟ چرا نمىنویسى على در نازاع دائمى با خرافهست ،حاال چه دولتى ،چه مردمى! خامنهاى و مخلفاتش بارها مثل روز آمدند و همچون گاوز رفتند ،شاعر ولى ماند ،مىماند! ضمنن تو اصلن احمد عزیزى را خواندهاى!؟ مىدانى که او یکى از دیونیزوسىتارین شااعران دهاه شصات است!؟ احمد وقتى کفشهاى مکاشفهاش را مىنوشت تو داشتى دست در تنبان توى کوچه پساکوچههاا باا دودولِ نداشتهات ور مىرفتى .تو مىتوانى به او بگویى جنده اما براى سطر سطر شطحیاتش جانِ بى مواجب کنده .حاال من اگر خطاب به آن حکومت مادرجنده نوشتم الاقل به دادِ شاعرِ انقالبتان برسید تا بیش از این در اغما نماند .این مىشود اشتباهِ سیاسى!؟ دیدم تمام همگنانِ حکومتىاش از بوفالوى دامغان بگیر تاا قازوه سکوت کردهاند مبادا عزیزى در بیتِ ریش و پشم عزیز شود! همه که منزوى نیستند تا زندگى به تخم چپ- شان نباشد .احمد در کما هم که نبود مثل فیل افیون مىکشید و در کما بود .چند مثنوى براى زهرا و کلثوم و زینب و بقیه جیگرهاى اهل بیت نوشت تا موسوىِ نخست وزیار ،خاناهاى در شامال شاهر و افیاونِ مفات
آنارشیست ها واقعی ترند
نصیبش کند .شما که مدام براى سیّدِ سبزتان کون در کربال مىگذارید چاه طاور اسات کاه دلساوزى باراى شاعرى که رهبرِ جنبشِ یشمىتان او را ستایش مىکند خطاى سیاسىست!؟ احمد عزیزى آن اواخر که عمود بود از سایه من هم مىترسید ،حاال من مىترسم براى اوضاعِ تراژیکاى کاه در کماى افقى دارد .متنفرم از گاوها و گاورمنتى که تا مىتوانند شاعرشان را مىدوشند و حاال که از پا افتاده و سالهاست در کُماست به تخم چپشان هم نیست .بارها گفته و باز هم تکرار مىکنم شاعر اگر ژنى باشد، حتى اگر قتل کرده باشد ،حسابش براى من یکى از بقیه سواست .اصلن کونِ لقِ همه ،از گااو تاا گاورمنات! شعر را ،شاعر را عشق است .در عصری زندگی میکنیم که قدرت جهاانی باا طارح حکاومتی انیرانای کاه تحمیق و تحقیر فرهنگ ایرانی را در دستور کار خود دارد .خاورمیانه [این دیرسالترین سرزمین] را به جهنم تبدیل کردهست؛ قتل ایران ،کشتار عراق ،اعدام فلسطین و دست نوازشکشی بار سار و روی افغانساتان باا شیوههای تازهی آدمکشی! آیا اینهمه باعث نشد که در شعر امثال من عربده گل کند؟ ما ناگهان مثل اُباژهای در هستى پرتاب شده بودیم ،در زمان و مکانی که هرگز انتخابش نکرده بودیم .در شرایطی که همه از مارگ و بحران سخن میراندند ،ما آمده بودیم که بمیریم! در سرزمینی که زندانی و زندانبان در آن شاعرند ،هماه از مرگ شعر حرف میزدند ،در غرب هم بارت از مرگ مولف ،لیوتار از مرگ ایدئولوژی ،بودریار از مارگ واقعیت ،فوکو از مرگ انسان ،کوژوا از مرگ تاریخ ،هانس بلتینگ از مرگ تئوری ،اسمیت از مرگ قهرمان و دانتو از مرگ هنر حکایت میکردند .انگار در حوالی هیچکس و هیچ چیز تولدی رخ نمیداد! ما آمده باودیم که بمیریم ،ولى سرافراز و سربلند در زبانی که قرائتی در انازوا داشات ،شااعر مانادیم .متاسافانه اطالعاات کاتالوگی با چاشنی قلمفرسایی مطبوعات مافیایی ،چنان همه را درگیر بازی با هیچ کرده که هنوز غرب را در عصر روشنگری دنبال میکنند .آنها بعد از قرون وسطای فرهنگی خود کوالک کردهاند! آلن پو شاعر ،رمباو سطر ،تزارا کلمه و شاعران لتریست حروف را در هم شکستند و هیچ را جای تمامی ایان ارکاان جاایگزین کردند و حاال که نوبت دیگریست ،مرگ قهرمان اسمیت را در جهان سوم تبلیغ مایکنناد! شاعر در غارب آخرین پروژههای خود را به اجرا درآورده و مشغول سخنرانی در برهوت است! در جایی خواندهام اخیرن بر این اعتقادند که تولید هر شعر تازه اقادامی ضاد شاعریسات! زرشاک! آنهاا پروژهی اعتراض به شعر از درون شعر را نیز به اجرا درآوردهاند و عصا قورتدادهگان محتاج تحقیر را چنان زیاده از حد میشمارند که در تحقیر آنها نیز صرفهجویی میکنند! آیا پراکسیس انقالبی را نمیشود در پراکسیس انقالبی شعرى جست!؟
38
آنارشیست ها واقعی ترند
زبور ،زنبور ،زنِ بور و دیوید تراسکات و عشقبازى با گُهِ گاو همه طبق سلیقه کاپیتالیسم بستهبندى شدهایم؛ هر کسى را بهر کارى ساختهاند .اگر آنطور کاه تعیاین شاده خود را به مصرف نرسانیم ،در آغوش مهربان سرمایهدارى له خواهیم شد .حاال دیگر حبس فقط یک تهدیاد نیست ،بلکه تقدیر است و آزادى ،آزادى را هم فقط مىتوانى در بستههاى کوچک از فروشگاههاى زنجیاره- اى بخرى! جاى گندى شده دنیا ،حتى نمىتاوانى برهناه روى پِهانِ گااو غلات بزناى! ایان روزهاا جامعاه دارالتأدیب است ،یک شستشوخانهى مغزىِ مملو از امام و اسالم ،کشیش و کلیسا و هر چه خواننادهى بنادِ تنبانىِ پاپ! جامعه جندهخانهاى فکرىست ،بوى گندِ اسمهااى پااپتى هماه جاا پاشاده ،هماه طباقِ سالیقه کاپیتالیسم بستهبندى شدهاند .حاال دیگر هر کسى را دقیقن بهرِ کارى ساختهاند ،اگر آنطور کاه تعیاین شاده خود را به مصرف نرسانى ،در آغوشِ مهربانِ سرمایهدارى له خواهى شد .حاال دیگر حبس فقط یک تهدیاد نیست ،بلکه تقدیر است! و آزادى ،این بریهى کوچاک را هام فقاط ماىتاوانى در بساتههااى کوچاکتار از فروشگاههاى زنجیرهاى بخرى! جاى گندى شده دنیا ،با اینهمه نمىتوانى برهنه روى پهِنِ گاو غلت بزنى! این بار چندم است که "دیوید تراسکات" را در حال عشقبازی باا گاهِ گااو دساتگیر مایکنناد ،آن هام در انگلیس ،درست در قلبِ مدرنیسم که مدعىِ آزادىهاى بى پایان است. دیوید مثل داودِ پیامبر گاوآزار نیست ،کارى به کسِ خیسِ ماده گاو و مادیان ندارد ،بسان فاالن فقیاه و اماام صدر اسالم فالنش در فالنِ سگ هرگز قفل نشده تا کیرش زجر دیده باشد و بعادها هماین عقاده امتیاى را سگ ستیز و سگکُش بار آورده باشد .خدایا چرا مسالمانان را آدم نماىکناى تاا دسات از سارِ ساگِ بیناوا بردارند!؟ اى خداى سگکُشها! جاکشها! چرا به انسان فکر نمىکنى که هار چاه پایش ماىرود آزادىاش محدود و محدودتر مىشود!؟ به دیوید کمک کن! کمک کن که آزاد شود ،یا اگر قادرى پهنِ گاو نصیبش کن در زندان .من نگرانم! این جور که کاپیتالیسمِ دینى دارد این تیمارستانِ گرد را مىچرخاند دیوید بسایار هام طبیعىست .اگر او نمایه و استعارهای از آدمِ فردا نیست پس کیست؟ باز دو سال این بینوا را در زندان حبس خواهند کرد .متاسفم برای دیوید که طی دو سال آتی همه جور گه میبیند جز گهِ گاو! حاال همه جا خواهند
33
آنارشیست ها واقعی ترند
نوشت دیویدِ عزیز مریض بوده! من اما او را اعتراضی میبینم علیه رازی که دیگر برمال شده .باه خاواهرش گفتم گریه نکن ،برادرت پیامبریست که هنوز کشف نشده ،او تنها جاى کتاب آسمانى ،فَتیش باا رابایش را تجویز کرده ،بى شک اگر آزاد شود من به عنوان بنیانگذار حزب تک نفارهی "ایرانارشیسام" از او خاواهم خواست این امپراطورى کوچک را رهبری کند! حتى این بار اگر ژیژک را در "سوآز" ببیانم ازش خاواهش میکنم این سینماى تازه را نیز شومنی کند ،البته دیوید بی شک مثل ژیژک سطح ندارد ،او فرم تازهى حضور داوودِ پیامبر است که اهل حرف و حدیث و دعوت به یکتاپرستی نبود و بیشتر عمل مایکارد .داوود اولاین پیامبرى بود که به حکومت گسترده دست یافت و موفق به اجاراى وسایع احکاام آسامانى شاد .ناام داوود شانزده بار در قرآن آمده و داستان زندگى و دعوتش در حدود دوازده آیه قرآن را اشغال کرده است .در آیاه 151سوره نساء (زنِ بور) به داوود کتاب زبور داده میشود .حاال در تناظری یک به یک بین کتااب زباور و زنِ بور و داوود و دیوید که گاو را به الو ترجیح میدهد آیا قانون شکل تازه اجرای تورات نیست که صرفن منشی اخالقی دارد؟ چرا دیوید زندانی میشود؟ چون نخواسته زن را کاالى جلاق کناد؟ ماىگویناد دیویاد عدول کرده اما از چی!؟ اخالق!؟ از کى!؟ آدم!؟ این دالِ بى مدلول!؟ واقعن کیست ،کجاست!؟ از نکات برجسته شخصیت داوود پیامبر این بود که علىرغم منصب نبوت و حکومت ،با تواضع تمام چاون سایر مردم از دسترنج خود زندگى مىگذراند و در حرفههایى مثل آهنگرى و گاوداری (گاوبازی) تخصصى ویژه داشت .داوود از زمره پیامبرانىست که دربارهى شیوههاى دعوتش مانند فراخواندن مردم باه توحیاد و ترک پرستش خدایان و ...در قرآن و تاریخ ،ذکرى به میان نیامده و شاید باه هماین دلیال عادهاى از جملاه یهودیها در نبوت او تردید دارند .اما از آنجا که تبلیغ را منحصر به دعوت گفتارى نمىتوان کرد ،من بُعادِ عملى زندگى او را نوعى تبلیغ میدانم؛ مثل همین دیوید خودمان که از عشق نمایگویاد بلکاه آن را اکاران میدهد .واقعن بین دیوید و ژیژک که اقیانوسیست به عمق یک میلیمتر چقدر فرق قائلیم؟ آیا کتاب زباور همان زن بوری نیست که دیوید آن را به ژیژک بخشیده تا در اغلب سخنرانیها و شوهای تلویزیونی کنارش بنشیند؟ چرا دیوید سراغ گاو میرود؟ چرا گهِ گاو را به زن و الو ترجیح میدهد؟ چرا گُه را جانشینِ کتااب زبور و زن بور مىکند؟ آیا زن بور که اینجا نشانهایست در سوره نسااء و در واقاع روایتای کاش رفتاه از کتاب زبور است ،معادل تازهای برای زندگیست که برابرنهادِ مرگ یا همان مرد است؟ واقعان زن کیسات؟ مرد نیز؟ آیا وقتش نرسیده در اولین مواجهه با شخص ،زن یا مرد را در او نبینیم؟ دیوید حتى اگر زن بود باز گُهِ گاو را به مرد و مرگ ترجیح مىداد .او برعکس ژیژک آیینهی فردیتِ تازهست .ژیژیک مدام دنبال موافق است ،اگر نشد سعی میکند به هر که مخالف است کیش دهد ،کلماتى در دهان مىچرخاناد کاه جاز باراى مات کردن به کار نمىرود ،در حالی که دیوید از شطرنجى که در آن اینهمه سرباز از بین ماىرود تاا جاانِ عالیجناب شاه حفظ شود انزجار دارد .او یککاره شاشیده به هر چه ناه و آری! دیویاد یاک ایرانارشیسات است چون میداند پای آری و نه را برای رفع تردید وسط میکشند .آری و نه فلسفهبازند ،فلسفهساز نیستند.
81
81
آنارشیست ها واقعی ترند
جیمى جامپ پارسال طى میتینگى آنارشیستى در کامدن ،جهت مقابله با یاک گردهماایىِ بازرگ بحاث جیماى جامپیناگِ شادمانه و گروهى را پیش کشیدم .معمولن اغلب آنها که کار سیاسى مىکنند نسبت به ورزشهاى حرفهاى چون فوتبال گارد دارند ،لذا در میتینگ مذکور پیشنهادم رأى نیاورد" .جیمى مارکت اى کوت" پنج ا شاش سال از من کوچکتر است و در کاتالونیا به دنیا آمده و شاید مثل بسیارى خودش هم نداند یاک آنارشیساتِ ژنىست .او یک جورهایى برهم زنندهى مسابقات ورزشى و کنسرتهااى مهام اسات و حااال دیگار تماام ورزشىها جیمى جامپ را مىشناسند .من از سال 2118وقتى که با پرچم تبت در حالى کاه روى پیاراهنش نوشته شده بود "تبت چین نیست" یکى از مسابقات نیمه نهایى فوتبال جام یوفا را بههم زد فعالیتهااش را دنبال کرده و براى دیوانگىهاش ارزشى ویژه قائلم .آن مسابقه هم فکر کنم باین تایم ملاى فوتباال ترکیاه و آلمان در سوییس برگزار مىشد .از نظر من آن روز حضور ناگهانى جیمى آن هم وسط میدان جز اعتراضاى آنارشیستى تأویل دیگرى نداشت .چند دقیقه پیش یکى از رفقایى که در آن میتینگ حضاور داشات دعاوتم کرد پنجشنبه آینده براى دانشجوهاش درباره حرکت آنارشیستىِ جیمى جامپ سخنرانى کنم .موضوع جالبى- ست و ارزش مغزریزىِ ایرانارشیستى دارد.
82
آنارشیست ها واقعی ترند
من در هنر آنارشیستى آنارشیسم مجتمعىست از حزبهاى یک نفره! فردیّت ،احترام به فردیّت و ستایش فردیّت سه اصل محورىِ آنارشیسم است .آنارشیستهاى ژنى جز من که اندیشیدن است مقدس نمىشناسند .یکى از ترمهایى کاه در فرهنگ فارسى "من" را نابود کرده فروتنىست .از مال و سیاستمدار بگیار تاا نویسانده و دکیااندار ،هماه از جانب ما حرف مىزنند ،هیچکس من نیست ،کسى جرأت ندارد بگوید من! چون یادشان ندادهاناد خودشاان باشند .فروتنى منحطترین شیوهى اجراى ادعاست؛ آنها که ماما مىکنند همزمان هم فاقد مسئولیتند ،هم همه را به اسمِ خود سند مىزنند .جز حالج که در نهایتِ تیزهوشى "انالحق" را ابدى کرده ،در عرفانِ ایرانى مان یکى حتى یک من ندیدهام .پاى هر نطقى که بنشینى یک بایساواد جااى هماه حارف ماىزناد .البتاه یاک سیاستمدار مىداند چرا نباید بگوید من! او رأى مىخواهد و محبوبیت ،به او یاد دادهاند به هر ترفندى شاده از زیرِ بار مسئولیت دربرود. متاسفانه حتى آنها که سنگِ استالینیسم به سینه مىزنند بویى از من نبردهاند ،بیخود نیست کاه از آنارشیسام انزجار دارند .اینها در ایران آنارشیسم را الاُبالىگرى تعریف کردهاند در حالى که خود در اتیخااذِ گاردهااى سیاسىشان مدام الاُبالى بودهاند! این چپهاى عشوهاى دوست دارند گروه شوند؛ مىگویند یک حزب ،یاک سازمان که نباید من داشته باشد! و این دروغىست که تنها در ایران حقیقت دارد! آنهاا از مان مایترساند، چون نمیتوانند دمِ رهبرش را ببینند که دست بردارد .من رهبر سرخود است ،تنهاست ،دیوانهسات ،مجاریِ فکرهای همین االنِ خود است ،نمیتواند که در کنترل باشد و آنها از کسی که در کنترل نیست مایترساند. آنها از من میترسند چون من ندارند؛ گروهند ،حزبند و پول دارند اما من ندارند! در زبانِ اصیلِ فارسى من یعنى اندیشیدن! و آنها از فکر مىترسند! اصالت من یا تشخیصِ شعرى در ادبیات دنیا حرف اول را مىزناد ولاى باى تاوجهى باه فردیات در شاعر فارسى ،طى سالهاى اخیر باعث شده همه شبیهِ هم بنویسند .دیگر کمتر شاعرىست که اثارش از تشاخص شعرى برخوردار باشد .تمرکز بیش از حد روى نامیدهاى چون سادهنویسى باعث شاده زباان ترجماه چاون
آنارشیست ها واقعی ترند
ویروسى به شعر همه سرایت کند .اگر در دهه هفتاد شاعران معدودى زبان را موجودى مرده ،فرض کرده باا جسد کشتى مىگرفتند و تصنع را جاى تکنیک به شعر غالب مىکردند ،حاال همه از تکنیک ،از زبان شاعرى فرارىاند ،طورى که گاهى مىمانى شاعر مربوطه فارسى مىداند یا نه! منِ شعرى البته تنها باه ماتن مرباوط نمىشود .شاعر اگر مثل همه باشد نمىتواند متفاوت بنویسد ،او ناگزیر است که خود را زندگى کناد و تاابع رفتارزنىهاى مرسوم نباشد .زندگى شاعرانى چون رمبو ،مایاکوفسکى یا همین فروغ فرخزاد خودماان مهام- ترین شعرشان است .شعر تنها چیزىست که به دست نمىآید مگر از دست بدهى؛ نمىشود اتوکشایده مثال همه رفتار زد و شاعر ماند؛ نمىشود همه را با هم داشت؛ براى رسیدن به شاعر فقاط بایاد شااعر باود ،راهِ میانبُرى هم وجود ندارد! طرف همسرش را دارد ،بچهاش را دارد ،شغلش را دارد ،سارِ وقات ماىرود ،سارِ وقت مىآید ،همانجا و همانجور بود و باش مىکند که بقیه آدمها ،گاهى سریال تلویزیونى مىبیند ،گااهى "کیم کى دوک" ،گاهى هم مىنشیند سرِ روزنامه یا پشتِ مانیتور خبرها را چک مىکند ،او مثلن شاعر امروز است ،یکى ،دوتا ،... ،دهتا ،تقریبن همهشان اینطورند؛ آگاه ،اخالقى ،اجتماعى و متعهد! مىدانناد کاه دیگار نمىتوانند جهان را عوض کنند اما نمىدانند الاقل خودشان را مىتوانند و اگر تغییرش دهند پایههاى جهاان به لرزه خواهد افتاد؛ همهشان هم سیاسىاند و سیاستشاان یعناى مخالفاتِ شاماتیک باا حکوماتِ وقات؛ حکومتى که خود انتخابش مىکنند تا با آن مخالفت کنند؛ اینها تازهشاعرند و سرآمدِ الیت ،وگرنه بقیه از دم به جعفر سبیل مىگویند ارشمیدوس! مثلن نویسندههاى ایرانى اغلب دودىاند و نى جاى قلم در دست مى- گیرند و بهتر است بروند کارى براى موزیکِ خیلى فقیرِ ایرانى انجام دهند ،بى شک در این عرصه که وقافِ عوام شده کوالک خواهند کرد .هنرىهاى ایرانى نیز از دم ضد علم و تئورىستیزند اما دم از عرفان مىزنند و نمىدانند شناخت جز از طریقِ شناخت حاصل نمىشود .اگر ده درصد از وقتى را که در آینه تلف مىکنند به فکر بپردازند بى شک بیسوادترینِ آدمها بدل به معروفترین آرتیست ایرانى نمىشد .این روزها تنها چیزى که شاعران ایرانى درسش را خوب خواندهاند و مىخوانند ،فرصتطلبىست! چون شاخههاى سبکِ بید همه به سمتى خم مىشوند که باد مىرود .تبعیت از این منشى که براى شاعر امروز تعریف کردهاند نتیجهاى جاز جوانمرگىِ متنى ندارد .شاعرى اگر نکنى خداى استعداد هم که باشى دو روزه از هم مىپاشى.
83
84
آنارشیست ها واقعی ترند
نیچهى آنارشیست نیچه یک سفرهست؛ سفرهاى مملو از غذاهاى رنگارنگ که بسیارىشان با ذائقهى خیلىها سازگار نیست .بى شک نیچه و مارکس و فروید پیامبرانِ عصر حاضرند و البته که تأثیر نیچه بر گفتمانهاى فکرى اماروز قابال قیاس با آن دو دیگر نیست .علىرغم اینکه فلسفهى سیاسىاش به شدت تحات تاأثیر "اساتیرنر" فردگارا و آنارشیست است با اینهمه بسیارى از کمونیستهاى کالسیک با علام کاردنِ چناد گازارهى نیچاهاى ،او را دشمنِ باتوم به دستِ آنارشیستها قلمداد کرده و غافلند که وى مخالفِ هر چه و همه چیز باوده علیاه هار نحله و گروهِ سیاسى گزارهاى پرتاب کرده! نیچه در جایى نوشته "من در خانهى خودم ساکنم ،از هیچ احدى تقلید و تبعیت نمىکانم"؛ ایان دو جملاه یکى از آنارشیستىترین گزارههاست و نشان مىدهد که وى جز به فردیتش پایبند نبوده ،پس باا آنارشیساتى پنهان طرفیم که مایل نبوده در هیچ صفى بایستد .طى قرن بیستم هر ایسم سیاسى به گوناهاى خاودش را باه افکارِ نیچه مالیده و مثل غزلیات حافظ آن را به نفع خاود تأویال کارده ،طاورى کاه او را سارِ سافرههااى فاشیستى ،لیبرالیستی ،آریستوکراتیک ،نازیستی ،کاپیتالیستی و آنتىکاپیتالیستی نشانده ،بى که توجهى به نازاع نیچه با دولت کرده باشد ،علىالخصوص آنجا که مىنویسد" :اى برادران جایى که دولات باه پایاان برساد رنگینکمان و پلهاى ابرانسان را خواهید دید". نیچه در تقابل با همسطحسازىِ مدرنیستى و برابرىِ مسیحى و دمکراسى کاپیتالیستى ،مفهومِ ابرانسان را یگانه پادنهادِ مدرنیته قرار مىدهد که تعریفِ دیگرى از آزادىِ آنارشیستىست که با تمامِ اشکالِ معاصرِ دولات در ستیز است .در جایى نوشتهام آنارشیست باید باشى ،نمىتوانى بشوى و اگر باشى حتى نماىتاوانى انکاارش کنى! از این جهت نیچه علىرغمِ چند گزارهاى که علیه آنارشیسم دارد یک آنارشیستِ مخفى در خود داشت طورى که سایهاش را مىتوانى بر تمام رفتارزنىها حتى زندگىِ خصوصىاش ببینى.
81
آنارشیست ها واقعی ترند
مارکسِ آنارشیست بعد از قریب یک قرن تحریف ،کم کم دارم صداى پاى چاپ واقعاى را حاوالىِ مرزهااى ایاران ماىشانوم. خوشحالم که آنارشیسم چون اژدهایى شادان کم کم دارد واردِ ایران مىشود ،دیگر توى دستِ جوانِ ایراناى پرچمِ مذاهبى چون مارکسیسم ،لنینیسم ،استالینیسم ،مائوئیسم و حتى تروتسکیسام نماىبیانم .انگاار تااریخ مصرفِ پیامبرانى چون مارکس ،انگلس ،لنین ،استالین ،مائو و حتى انور خوجه به پایان رسایده ،بایاد جشان گرفت .به سیلویا گفتم دیگر این شبها را هالک نکن! آرلن چون غولى تک چشم مدام بیدار اسات ،بیاا تاا مىتوانى با من بخواب که آنارشیسم به حالِ ساده محتاج است ،باید بىخیالِ گذشته شد! متأسفانه علىرغم عالقهاى که به تروتسکى دارم و او را منشویکى لیبرو مىشناسم که اى کاش بلشاویکهاا نیز مىشناختندش معتقدم دیگر تئورى "انقالب مداوم" به کار نمىآید و حتى به خاطر آوردنش جز مصرف فضاى خالىِ سلولهاى مغز نیست ،ولى معتقدم ،یعنى تأکید مىکنم ،حکایت مارکس از همهشاان جداسات، نباید او را فراموش کرد ،هنوز به طرز فجیعى تازهست .باید او را خورد حتى با پوست ،زیرا اولاین مخاالفِ مارکسیستها خودش بارها گفته که خودِ اوست ،مارکس در بسیارى موارد تحتِ عناوانِ کمونیسام ،کاارى نکرده مگر بازتعریفِ آنارشیسم! بى شک آنجایى که سنگِ رهائىِ کارگر را باه ساینه ماىزناد تحات تااثیرِ گودوین است و آنجا که به انحاللِ دولت فکر مىکند پرودونیستى تمام عیار! مارکس ،بى برو برگرد ،یکاى از معمارانِ مهم اتوپیاى آنارشیستىست؛ او اولین آنارشیستىست که نقاش دمکراساى را در تکاوینِ دولاتِ بورژوایى برمال کرد .اگر مارکس دمکراسىِ آمریکایىِ توماس همیلتون را غلطخوانى نمىکرد و تنها باه سان سیمونِ معلم گوش مىسپرد حاال فاصلهى بین لوکالسها و هایکالسها کهکشانىتار باود .اگار او باه نقادِ اقتصاد این تنها آبشخورِ دولتها نمىپرداخت ،چگونه نوآنارشیسم مىتوانست به بانکهاا [ایان تنهاا مرکازِ فرماندهىِ دولتها] یورش ببرد! نه! زود است بىخیالِ مارکس شویم! او را دوباره باید بخوانیم اماا ایان باار مارکسِ آنارشیست را.
85
آنارشیست ها واقعی ترند
مارکسِ بی کس ما فقط از وقتی نوشتیم که انجیل و قرآن و تورات را بستیم؛ نیچه نوشت چون نمایخواسات عیساا باشاد؛ فروید برای اینکه یهودی نباشد فکر میکرد و مارکس اینهمه حاال بی کس نمیشد نزد هر کاس و ناکسای که وانمودهی مارکس شدهاند .دیگر نه قصه تولید میشود ،نه فکری پشت یک پیام مخفی .حاال دیگر جهاان تحتانی و باالیی هر دو با هم پودر شده ،ما فقط با میکروفکری طرفیم که ماکسیمالیسم مدیایی غولش کارده؛ ماکسیمالیسمی که هیئتی ندارد مگر در حیطههای رادیکالیسمی دینی ،حتی اگر مارکس را پیامبر خطاب کرده باشد .دلم برای این جهان بداخالق میسوزد ،از اینهمه کیچ رفتاری و کرداری متنفرم .از شور جوانی ،از بی تجربگی و خامی ،از سطح بدم میآید .از شعار که سلطان بی شعوریست ،از روشنفکریِ شاعاری کاه دارد مدام فربهتر میشود ،از تخدیر ،از اغمای در فکر بدم میآید .هنوز بوی بدِ دیروز را در مشام دارم ،رفته بودم برای دنیایی بی مهاجر و تبعیدی ،بدون بازداشت و زندانی ،عصارهی شعور را بستهبندی کرده ،شعر بخوانم. ایدههام که ربطی به ایدئولوگها نداشت ،پس چرا اینها دانشگاه را پُر کرده ،برای سوسیال آنارشیستی چون من هورا میکشیدند که راهی ندارد مگر بخندد به اینهمه وانمودهی فکری و کیچ رفتاری! شما هام بیخاود نخندید! اصلن خندهدار نیست اینکه آنها دائم از دانشگاه آغاز میکنناد .سوساولیزم فکاری باا عشاوههاای برابری و عدالت و دیگر کیچهای ذهنی ،کم کم دارد دوباره دنیا را برمیگرداند به نظمی دولتی که مغز آن در بانکها کار میکند .از دمکراسی که فقط بوی پول میدهد بدم میآید ،از فقر ساختاریِ فکر وقتی که به جانِ جوانِ جهان میافتد دیگر انزجار دارم .باید به "بدیو" تبریک بگویم که ویروسهاش کااری شادهاناد ،بایاد قبول کنم که هند دیگر فقیر نیست و چین مدینهی فاضلهایست که با استعمار برابرتر است ،آنها همیشه از دانشگاه آغاز کردهاند چون مغزهای باکره اغلب لذیذترند .من غمگینم! جای آن دمکراسی که بانکهاا اداره- اش میکردند حاال سوسولیزمی فاالنژ دارد در سراسر دنیا جان میگیرد .من غمگینم! متاسافم کاه فیلساوف تیترداری نیستم و نمیتوانستم توی گوشِ ژیژک بزنم که وقتی میگفت صورتبندی کاپیتالیزم ،هر چه تاف در دهان داشت ریخته میشد بیرون! شومنها جهان را محاصره کردهاند دریغا که حاال مخالفاان باا ساوژهی مخالفت ،از موافقانِ سوژه موافقترند و این تضادّ کرداری میرود که غرب را هم بردارد .حاال همه تنها همان
83
آنارشیست ها واقعی ترند
چیزی نیستند که مدعی هستند و سنگش را به سینهی مارکس میزنند .من نگرانم! نگرانم که سانسور سیاسی در انگلیس هم امان ندهد ،دیگر زمین جای امنی برای فکرهای تبعیدی نخواهد داشت و دیار نیسات روزی که ما را به مریّخ پرتاب کنند .من نگرانم! نگرانم که حقیقت سیاسی مرده و آنچه هست جسدیست که بار شانههای اسکلتی به اسم دروغ که نام دیگر تبلیغات و ژورنالیسم است حمل میشود .جسدی کاه فیلساوف تلویزیونیست ،نعشی که رئیس جمهور مدیاهاست ،جنازهای که قدرت را استعارهی مرگ کاردهسات .ایان بازیگران قدیمی حاال در دانشگاه اعالمِ آماده باش شنیدهاند و سرِ ساعت در هر میتینگی حاضرند .دمکراسی حاال جای خدا نشسته و دارد به سراسر دنیا جای پیامبر ،عروسکی که اسمش را هم گذاشته رئایس جمهاور میفرستد؛ پیامبرِ تازهای که حاال ترجیح میدهد جای مسجد و کلیسا در دانشگاه خطبه کند تا مارکس تانش در گور بلرزد .سطح ،سطح ،اپیدمی سطح دارد کوالک میکند و چشمی نیست که فکر کند ،حتی گوشی کاه بگوید نه! سالهاست که با ارتدوکس رفتاری مواجهیم نه سوسیالیزم! نیچه اگر بودم حاال دیوانهتر میشدم ،مارکس اگر بود تنها شعر مینوشت تا به فروید ایدهی تازه ببخشد و ساد ،ساد ،هی ساد چرا کمک نمیکنی ایان گلاهی مدرن خودش را بپوشاند و دم به دم سرما نخورد؟ مدیا چوپان است؛ چوپانی که جز بالهت تولید نمیکناد، حتی مخالفش را هم خودش تولید میکند تا وانمودهای چون ژیژک شاومنی را تارجیح بدهاد ،تاا حقیقات خودش را در گزارههای ژورنالیستی زندانی کند ،تا شاعرِ عصر راهی نداشته باشد جز احضار استهزا و اظهار صداقت جای دیوانگی! اینها نمیدانند فکر را حتی اگر زندانی کنند از زندان سر درمیآورد بیرون تا غیااب را برای همیشه بینِ همه حاضر کند .نوشتن کارش رسیدن به مرزهای سخنرانی نیست اما من هنوز مینویسم چون متاسفم! آپریل 3102
88
آنارشیست ها واقعی ترند
ترامپ ایرانی بیشتر از یک سال مانده تا انتخابات ریاست جمهورى ،اما صداى پاى ترامپ ایرانى دارد به گوش ماىرساد. گرچه یکى بیلیونر است و با رولز رویز در محل سخنرانىاش حاضر مىشود و دیگرى که پیشتر با کاپشان کهنه و پیکان قراضه ظهور کرده بود ،حاال دارد وعدهى یارانهى دویست و پنجاه هزار تومانى مىدهد اما هار دوشان فراوردهاى کاپیتالیستىاند و محصول غلبهى بالهت اکثریت بر شعور اقلیت! هم دونالد ترامپ هم احمدىنژاد اُپورتونیستهایى رویابینناد و ظااهرن روى تحقاقِ رویاهااى مستضاعفان فوکوس کردهاند .متاسفانه بانکها [این مراکز قدرت جهانى] براى اینکه مال مردم را بگیرند فقط حاالشاان را نمىگیرند! با بد قرنى معاصریم؛ بالهت شرق و غرب ندارد؛ همه جا دارد اپیدمى مىشود .خلقهاایى کاه عمرى براى تحققِ دمکراسى جنگیدند حاال باید خودشان را جر بدهند تا از شریش خالص شوند .کاپیتالیسم وبا نیست که واکسنش کشف شده باشد؛ تا شعور سرتاسرى نشود محال است دست از سارِ سااکنانِ زماین بردارد .مسترهاى کاپیتالیستى با دو شعارِ متضاد از شرق و غرب دارند سرمىرسند و مدیاها [این کاارگزارانِ مراکز بانکى] که نبض اکثریت دستشان است چنان دارند بالهتشان را رواج مىدهند تا هار معنااى ضاد انسانى از بس که تکرار مىشود طبیعى شود .کاپیتالیسم خداى جبّارىست محال است بگذارد ترامپ رئایس جمهور شود یا قدرت دوباره دست احمدىنژاد بیفتد؛ این شیاطین را علم مىکند تا مردم بیچاره از شریشاان به اپوزیسیونِ دست سازِ کاپیتالیسم که ظاهر فرشته دارند پناه ببرند؛ این فرشتهى بدطینت در امریکا هایالرىِ مستر کلینتون است در ایران هم یکىست مثل روحانى ،یا روحانى ،یا همین روحانى. مارس 3102
83
آنارشیست ها واقعی ترند
ماهیت دمکراسى در جهان معاصر ایرآنارشیسم منتقد سرسخت دموکراسی مبتنی بر انتخابات آزاد از نوع رایج در اغلب کشورهاى جهان است. این انتقاد را میتوان در سه نکته خالصه کرد: نخست :دولت دموکراتیک باز هم دولت است ،نحوهی کار کردنش نشاان دهنادهی هماان بای تاوجهی باه نیازهای اجتماعی است که نهادهای سیاسی خودکامهتر نیز البته به نحوی بارزتر نشان میدهند. دوم :دموکراتها غالبن ادعا میکنند که آنچه دموکراسی مبتنی بر نمایندگی مظهر آن است اراده و خواسات مردم است که خط مشى حکومت را میسازد و کنترل میکند ،اما مفهوم ارادهی واحد و ثابت مردمی افسانه- ای بیش نیست .مردم از حیث عقاید خویش دچار تفرقهاند ،افکارشان در حال تغییر است و عدهای آگاهتر از عدهای دیگرند .این فرض که نظر اکثریت ،خواست مردم را نمایان میسازد فرض بااطلی اسات .چراکاه در دموکراسی ،ناگزیر اکثریت تصمیم خواهد گرفت ،آنگاه اقلیت در برابر یک انتخاب قارار مایگیارد؛ یاا باه تصمیمی که گرفته شده سر میسپارد ،یا در غیر این صورت ،خود را پس میکشد و اجازه میدهاد اکثریات اقدام کند .هیچ آنارشیستی جایز نمیداند که اقلیت با زور و اکراه از تصمیم اکثریت پیاروی کناد .اجباار باه اطاعت همانا برقراری مجدد قدرت سرکوبگر است .به خااطر ایان آنارشیساتهاا دموکراسای را اساتبداد اکثریت میخوانند .البته دموکراسی در نگرشهای آرمانی اکثر آنارشیستها جایی دارد ،تنها به این شرط کاه تابع اصل توافق آزاد و اصل اختیار باشد. سوم :آنارشیستها به مسألهی نمایندگی همگانی در مجالس قانونگذاری حمله میکنند؛ استدالل ایشان این است که مردم ،هنگامی که برای برگزیدن نمایندگانشان فراخوانده میشوند ،به احتمال بسیار زیاد به کساانی که ظاهرن تحصیل کردهاند و به عبارت دیگر به اعضای بلندپرواز از طبقهی متوسط رأی میدهند .اماا حتای اگر اعضای طبقه کارگر بخواهند نمایندگان را از میان گروه خود برگزینند ،چندی نخواهد گذشت کاه ایان نمایندگان به سبب موقعیت و مقام تازهى خود تا حد نوکران دولت تنزل خواهند کرد.
آنارشیست ها واقعی ترند
دموکراسی ا همانطور که امروز همه میدانند ا معنای تحت اللفظیاش حکومت ماردم بار ماردم اسات .و معمول است که دموکراسی را مترادف با آزادی میگیرند .اما بگذارید از هماین اول تاکیاد کانم کاه از نظار ایرانارشیسم ،دموکراسی نه حکومت مردم بر مردم و نه به معنای آزادی است .دموکراسی در واقع حکومات طبقه سرمایهدار بر مردم است که معمولن از طریق انتخابات و حق رای و پارلمان اعمال میشود .اما مردم به هیچوجه حتی یک پای اصلی در روی کار آمدن حکومتهای دموکراتیک نیستند ،بلکه مکانیزمی را درسات کردهاند تا خیلی از مردم فکر کنند آنها دارند حکومتها را جابجا میکنند .شما در آمریکا هر کار بکنید ،یاا حزب جمهوریخواه سرکار میآید یا حزب دموکرات ،که هر دو نماینده و پاادو و ابازار دسات بزرگتارین سرمایهداران شناخته شده آمریکا هستند .در بریتانیا هم همینطور است .حتی حزب کارگر که ظااهرن بایاد طبقه کارگر را نمایندگی کند در واقع سیاست بورژوازی بزرگ انگلیس را پیش میبرد. چندى پیش یک اسکاندال و افتضاح سیاسی رو شد و معلوم شد که یک سری رسانههای جنجالی که متعلق به کنسرن عظیم مطبوعاتی روپرت مرداک هستند ،تلفنهای افراد مختلف ،از جمله خانوادههای کسانی را که در جنایتی قربانی شده بودند ،شنود کرده و پیامها را جابجا میکردهاند .افشای این اتفااق باه یاک جنجاال و آبروریزی تمام برای موسسه و شخص مرداک و خانوادهاش تبدیل شد و هنوز هم ماجرا ادامه دارد. در جریان این جنجال معلوم شد روپرت مرداک که به عنوان سلطان مطبوعات شاناخته مایشاود و یکای از بزرگترین سرمایهداران انگلیس و جهان است ،تمام دولتهای چند دهه اخیار بریتانیاا را مساتقیمن تعیاین کرده است؛ یعنی مرداک تصمیم گرفته تاچر سرکار بیاید ،تصمیم گرفته نیل کیناک و حزب لیبر سرکار نیایاد و بعد تصمیم گرفته تونی بلر و حزب لیبر به قدرت برسند و بعدها خواساته نخسات وزیار کناونی دیویاد کامرون و حزب محافظهکار سرکار بیاید ،حتی اینکه چه مالقاتهایی برای تعیین دولاتهاا صاورت گرفتاه افشا شد .اینها فاکت است .این دموکراسی به مفهوم دقیق کلمه است.
31
آنارشیست ها واقعی ترند
اگر ناسیونالیستها فاشیستند پس چرا سوسیالیستها نیستند!؟ آرمان سوسیالیسم انحالل مالکیت خصوصى بر ابزار تولید و استقرار مالکیتِ اجتمااعىسات و ایان نقطاهى تالقى آنارشیسم و سوسیالیسم است .از این جهت وقتى مىگویم فعالى سوسیال آنارشیستم یعنى با پاذیرش این اصل اساسىِ سوسیالیسم به آنارشیسم رسیدهام .یک عده گاهى با خواندن چهار تا مقالهى تحریف شاده یک چیزهایى این روزها در ردِّ ناسیونالیسم مىنویسند که آدم مىماند اینهمه حکمت کج را در کدام ساینه کشف کردهاند! سالها پیش ،یعنى پیش از آنکه به طور مسلسل درباره آنارشیسم بنویسم ،قریاب باه اتفااق فعاالن سیاسى ایرانى وقتى مىخواستند یکى را تحقیر یا تنبیه کنند بهش مىگفتند آنارشیست! حاال ولاى باه طور کامل عقبنشینى کرده ،در مواردى حتى از آنارشیستها تبعیت مىکنند .متاسفانه این روزها هم هماان گروه حداکثرى تا یکى درباره ناسیونالیسم مىنویسد بهش مىچسباند که فاشیسات اسات و یاککااره او را مىبندد به هیتلر و حزب نازى! این عده انگار نمىدانند که نازیسم مخففِ ناسیونال سوسیالیسم اسات پاس چرا همانقدر که افراطىگرى نژادپرستهاى آلمانى را به ناسیونالیسم ربط مىدهند چیازى دربااره رویکاردِ سوسیالیستىشان نمىگویند!؟ آیا حاال باید سوسیالیسم را سنگ کنیم چون هیتلر نیز چنین رویکردى داشته یا ادعا مىکرده که دارد!؟ آیا باید کمونیسم را منحط بدانیم تنها به این دلیل کاه دیکتااتورى چاون اساتالین را زاییده!؟ من هرگز به معناى واقعى کلمه نه ناسیونالیست بوده و نه هستم اما واقعن حالم باه هام ماىخاورد وقتى عدهاى بى هیچ درک تئوریک ،له و علیه ترمى سیاسى چون ناسیونالیسم مىنویسند! ایرانىها علىرغام ادعاهاشان همه از دم به طور ریشهاى ضد زبان و نژاد و وطنشانند .اتفاقن بد نیست کمى عرق ناسیونالیستى داشته باشند تا هموطنشان را در داخل و خارج به ده شاهى نفروشند! آن عده ،یعنى اکثریت ،واقعن از چاه مىترسند!؟ ماندهام اینها که نماز نمىخوانند چرا دم به ساعت غسل مىکنند و هى وضو مىگیرند! ناه ایان است که فکر مىکنند حس وطنخواهى بعدها باعث مىشود مردم نخواهند مام وطن تکه پاره شود!؟
31
آنارشیست ها واقعی ترند
شوونیسم ،جینگوییسم ،ناسیونالیسم و انتخابات "نیکوال شوون" هنوز اسم مستعار بسیاری از فرانسویهاست .بسیاری از فرانسویها سربازانی هستند که در خانقاهِ قلبِ خود هنوز دنبال بناپارت میگردند اما کسی باه آنهاا نمایگویاد شوونیسات! چاون فلسافهی فرانسوی با بیان دلبرانه و سانتیمانتالِ خود توانست ناسیونالیسم را جانشین وطنپرستی افراطای کناد .حااال دیگر فرانسویها به عقد فرانسه درآمده و اصلن خودِ فرانسهاند نه وطنپرست! وطن که نمیتواند جار بزناد وطنپرست است ،بلکه در زبانپرستی شهرهی عالم میشود! دریغا که روشنفکری شعاریِ ایرانی این تضاد را در فرانسه هرگز ندید و به تبعیت از همین پُزِ مکش مرگ ما و تعالیم مارکس که وطنپرستی را مثل دین افیون جامعه میدانست از هزار جهت به ملیّت یورش برد .این- گونه ایرانیها هویتِ تاریخی خود از دست دادند و برای اینکه در نوستالژیای قدرت پیشینی در جا نزنند از درون خالی شدند .متاسفانه روشنفکری شعورى هم نمیتوانست یا اینکه تا خواست این خاالی ملای را پار کند انقالب به اصطالح اسالمى آمد و جماعتی مرتجع که تاریخ اسالم را در جیب داشتند ،آن را جاای ایان خالی بزرگ گذاشتند .حاال همانقدر که حکومت ،تاریخى براى ایرانِ قبل از اسالم قائل نیسات ،چاپهااى قدیمى نیز به بهانه اینکه نمىخواهند در گذشته در جا بزنند شناسنامهشان را پاره کردهاند .بیخود نیست کاه روشنفکرىِ شعارىِ ایرانى در مواجهه با هر دستآوردِ غربى احساس حقارت ماىکناد .شااعرانى خاارجى را مىشناسم که آثارشان از کمترین استتیک هنرى برخوردار است اما ترجمه کتاابشاان در ایاران باا اساتقبال مواجه شده ،یا رمانهاى چیپى که مولفشان ایرانى نیست .این درکِ کج ،این عدم تشخیصِ ساره از ناساره محصول چیست!؟ بى شک اینها همه نتیجه عدم خودباورىِ فرهنگى و سیاسى ماست .همه دارناد ماا را از درون خالى مىکنند تا در ایران و ایرانى جز آدمى پوشالى باقى نماند. "جورج هالویوکا" ،سیاستمدار رادیکال بریتانیایی ،برای احیای حسّ وطانپرساتی" ،جینگاو" را کاه هماان "اجی مجی" خودمان است در نامهای که سیزده مارچ 1838به دیلی نیوز نوشت ،جانشین عیسی مسیح کرد. جورجِ جادوگر خوب میدانست که مسیحیت هرگز به جنگ مسیحیت نمیرود ،پس جینگوییسم را جانشین
32
آنارشیست ها واقعی ترند
عیساپرستی کرد تا عشق افراطی به وطن ،سربازان را جلوی توپِ دشمن سینه کناد .تااریخ عرصاهی تکارار تکنیک است ،بیخود نیست که اتاقهای فکر حکومت ایران حاال سعی میکنند ناسیونالیسم افراطاى را جاای انقالبیگریِ اسالمی بگذارند .آنها که از سال 13ملیگرایی را قتل عام کرده ،به این اعدام تا چند سال پیش ادامه داده بودند ،حاال درک کردهاند اسالم و حس دینخواهی دیگر کارگر نیست ،پس برای بسایج تاودههاا راهی ندارند مگر از جورج هالویوکا درس بگیرند .طی دورههاى ریاسات جمهاورى احمادىناژاد ،جاورج ایرانی ،یعنی یکی از مکارترین سخنگویان اتاقهای فکر حکومت ایران ،موفق شد باه راحتای روحانیات را ی موعود قارار دهاد کاه احتماالن روزى در ماالء عاام بادل باه دور زده ،خود را در تماس مستقیم با مهد ِ سوشیانت ایرانی خواهد شد .آنها خوب میدانند که سوشیانت تنها پرچمیست کاه ساینهی ساربازان تاازه جوان میتواند در آن باد بیندازد ،پس چند سالیست که دستمالی سفید دستِ شعبدهبازی خبره دادهاناد کاه فعلن دارد آن را در سرتاسر ایاران تکاان مایدهاد و دور نیسات روزی کاه از آن کباوتری در بیایاد و ناام سوشیانت (مهدى موعود) را به خودش برگرداند! این وسط مردم هم از بس با خود غریبهاند ،تشانهی تولادِ دوبارهاند و منتظر تکنیکی عتیقه یا ققنوسی که باید از خاکسترش برخیزد و روز بیااورد .حااال دیگار وقات است که پروندهی اسالمِ انقالبی برای همیشه بسته شود چون ملت برای شادی بهانه میخواهد و دریغاا کاه این شادی قهقاهِ ابلیس را در پی دارد .حاال دیگر مردم خستهاند و مدام به آرامش فکر میکنند و همین فکار پاپتی ،همان نیمچه آرامشی را که دارند نیز از بین خواهد برد .مردم وقتی که آرامش ندارند نگرانند ،از چیزی میترسند که دارد ایجاد مشکل میکند .دنبال چاره هستند و اینجاست که سنیت مثل اژدها وارد میشود .بی شک اگر مشکلی نداشته باشند یا احساس کنند که ندارند ،به سانیت کاه سیاساتمداری سودجوسات خیلای میدان نمیدهند .معمولن سنیت ،ترسی را که دارند رفع نمیکند ،بلکه بزرگترش میکند ،چون میداناد تنهاا وقتی که مردم از خطر بترسند سراغ این سیاستمدار میروند .هیتلر در "نبرد مان" ماینویساد" :اگار خیاال فرمانروایی داری همیشه باید مردم را در ترس و وحشت نگه دارى" ،میگوید" :مادام بایاد خطار حملاهی کشوری را به آنها گوشزد کنی" ،چون فقط حضور یک دشمن فرضیست که به رهبر قدرت مانور میدهاد و این همان درسیست که خامنهای آن را از جناب هیتلر به درستی فراگرفته و دست باردار هام نیسات .در واقع خامنهای هیچ نیست مگر کارخانه دشمنسازی! مالها خوب میدانند اگر به مردم خوش بگذرد ،اگر در آرامش و رفاه باشند منبر خود را برای همیشه از دست میدهند ،مسجد میشود مثال کلیساا محال آراماش، مالها این را نمیخواهند چون اهمیتشان را از دست میدهند .مالها عاشق شهرتند و اساالم بهاناهای طباق معمول است وگرنه هی سنگ جدال با قوم یهود را که جدّ خودشان است به سینه نمیزدند .ایانهاا خاوب میدانند که فقط جنگ نامىشان میکند .چرچیل هام مثال هیتلار مشاهور اسات چاون جناگ جهاانی دوم مشهورتر است .در واقع آن پروژهی ملیسازی که توسط حکومت طرح مىشود پیشنیازِ جنگی بزرگ است که زلزلههای اخیر نیز شرایطش را فراهم کردهاند اما روشنفکری شعاری کور است ،باه جاای اینکاه اشاتباهِ
33
34
آنارشیست ها واقعی ترند
تاریخیاش را رفع و رفو کرده ،اتحاد را بین قومیّتهای تکه پاره شدهی ایرانی تبلیغ کند ،در حال سوا کردن عربها و بلوچها در جنوب و آذریها در شمال ایران است! روشنفکری شعاری ایرانای کاور اسات چاون نمیبیند اینهمه فرهنگ و زبان و ملیت غربی را که طی سالهای اخیر بدل به کشوری واحد باه ناام اروپاا شدهاند .آنها اروپا را وطنِ واحدشان کردهاند و این اتحاد تا بدانجا پیش رفته که واحد پولشان نیاز یاورو شده اما چرتىهاى چپ قدیمى هنوز سنگ ایدهى شکست خورده مارکس را به سینه مىزنند که دیگر هایچ مارکسیستى بدان باور ندارد .ماندهام چه طور اینهاا خاود را مارکسیسات و چاپ مایدانناد و لمحاهای از مارکس که مخالف اکیدِ پروژهی بیگانهسازی بود نیاموختهاند و همانطوری که در دهاه پنجااه باا کژفهمای مارکس ،هویت تاریخی را از ایرانیها گرفتند ،حاال هم سعی میکنند هویت جغرافیاییشان را از بین ببرند. مسئله اصلن ساده نیست .با اینهمه مدیاهای سادهلوح و سادهنویس ایرانی به تنها چیازی کاه نمایپردازناد طرح الفبای همین فاجعهست .دریغا که روشنفکری کم عدهی شعوری نیز ،معاصرِ بالهات اسات و خارده- هوشی نیست که به این دالیل وقت بپردازد. آپریل 3102
31
آنارشیست ها واقعی ترند
کردهای ترکیه هم شرق ،هم جنوب شرقى ،سى درصد از خاک ترکیه کرد است .بیست و چند ملیون نفر از کردهاى جهاان در کشورى زندگى مىکنند که تا بیست و چند سال پیش ،بهطور رسمى آنها را ترکهاى کوهى صدا مىزد. دیاربکر و وان و ارزروم ،شرناق و اردهان و ارزنجان ،ماردین و مالطیه و باتمان ،و یازده استانِ دیگرِ ترکیاه مال کردهاست که مثل اغلبِ شهرهاى کردنشینِ ایران ،خاکِ ناتنى محسوب شده و حکوماتِ مرکازى عماد داشته پیشرفتى نداشته باشند طورى که این روزها بیکارى در مناطق کردنشینِ ترکیه بیداد مىکند. اردوغان در اوانِ نخست وزیرى به وضعِ فجیعى که کردها داشتند وعدهى بهبود داده بود ،بیخود نیسات کاه حاال قتل عامشان مىکند و این دقیقن درسىست که از امام اولشان آتاترک گرفته که هشتاد سال پیش ،قاتلِ هفتاد هزار کرد بوده در حالى که خود پیشتر اقرار کرده بود اگر کردها نبودند هرگزاهرگاز جناگ اساتقالل ترکیه که خود رهبرىاش مىکرد به ثمر نمىرسید. کردها مظلومترین مردم در چهار کشورى هستند که شقه شقهشان کردند .تا دیروز جهانِ چپ از "روژآوا"ى سوریه مىگفت و "کانتون کوبانى" را که مجرىٍ خودمدیریتى شده بود ستایش مىکرد اما ناگهاان باه خاود وانهاده شد ،چون دیگر براى هیچ نحلهاى ارزشِ تبلیغاتى نداشت .حالِ کردهاى ایران [ایان مالکاانِ قادیمىِ ایران] هم اصلن خوب نیست اما کردستانِ ترکیه در حالِ اغماست ،کسى هم به آنها نمىپردازد چون ترکیاه تختخوابِ گرم و نرمِ غرب است .کردها از زمره مظلومترین مردمِ جهانند اما کردهاى ترکیه که نامشاان را نیز دزدیدهاند نمىتوانند حتى مظلومیتشان را فریاد بزنند! ایان روزهاا هار روزِ هفتاه تاابوتِ زن و مارد و کودکِ کردىست که دارند زیرِ چکمهى آهنىِ ارتشِ ترکیه له مىشوند؛ این روزها همه چیازى در کردساتانِ ترکیه به طرز فجیعى هولناک است اما مدیاها دچارِ کورىِ عمدى شده ،خود را باه کارى زده و از دم اللناد! این روزها حال دیاربکر و اردهان اصلن خوب نیست ،یادم بماند باز بروم اساتانبول ،کماى باراى آدم گریاه کنم.
35
آنارشیست ها واقعی ترند
من فارسیدوستم نه فارسنژاد براى جنگ با یک پان پارسیست آمده بود .نمىدانست که من فارسىدوستم نه فارسنژاد! او به طرز فجیعاى یک کورد بود من اما هیچ! چه مىدانست جز آدم از من دیگر هیچ نمانده ،حتى نمىدانست که یک گیلک از لحاظ نژادى به کوردها نزدیکتر از فارسهاست .چه مىدانست که از اسر نژادباز نبودهام ،فارسى را دوسات دارم چون بدان مىنویسم .او از اهالى دردکشیدهى زمین بود و هیچ ربطى به شاعر آزاد و باى سارزمینى کاه منم نداشت .من براى یک مشت خاک هرگز نمىجنگم اما براى آزادى که چیزى جز بى بند و باارى اپادى نیست جان مىدهم .مىگفت سالهاست فکرها و شعرهام را مىخواند اما هنوز نمىدانسات کاه باراى مان آمریکا همان شوروىست که تنها دمش چیده نشده! از مدینهى فاضلهى کوباانى ماىگفات ،از تفااوتهااى سیاسىشان با اقلیم کردستان و من به مقالهنویسهای سایهنشینى فکر مىکاردم کاه ایان روزهاا باا ساتایش مقاومت کوبانى معروف شدهاند .از فرق بین ایدهى سیاسى کوبانى و ایزدىها و ساکنان اقلیم کردستان ماى- گفت ،من اما صف کودکانى که در تلویزیون ذبح مىشدند از ذهنم مىگذشت ،همهشان را کورد ماىدیادم، خراسانی مىدیدم ،ایرانى و انسانى مىدیدم ،حاال دیگر اشک چشمهام را غرق کرده بود ،دیگر نمىدیادم ،او براى جنگ آمده بود.
33
آنارشیست ها واقعی ترند
مشکالت روشنفکرى ایرانى پیش از آنکه درباره معضالت روشنفکرى ایرانى حرفى بزنم باید بگویم به عنوان یک سوسایال آنارشیسات تعریف تازهاى از چپ ارائه دادهام که به طور مفصل به آن مىپردازم .چپ و راستى که در ایاران از آن یااد می شود ،هر دو رویکردى سنتى دارند و بیشتر در پى قدرتند و فقط به دنبال جایگااه در دو سامت مجلاس حکومت هستند .احتمالن مىدانید که دو واژه چپ و راست ابتدا در انگلایس بااب شاده و باه دو گاروه از نمایندگان مجلس انگلیس اطالق مىشد که مخالف هم بودند و در دو سمت مجلس مىنشساتند ،ولاى مان چپ را آن نیروى روشنفکرى مىدانم که به هیچوجه خواستار حکومت و در پى قدرت نیست و مدام منتقدِ آن است .من از بیست سال پیش شیفته آنارشیسم هستم چون با رییس و رهبر و حکومت مخالف است. حال به بحث اصلی بپردازیم. برای اینکه معضالت روشنفکری ایرانی را بررسی کنم ،به طور کلی روشنفکری ایران را به دو دسته تقسایم میکنم :اول ا روشنفکری راست که سنگ سرمایهداری را به سینه میزند .دوم ا روشنفکری چپ که نقشای در بازیهای قدرت مرکزی ندارد و بیشتر درگیر نوستالژیست و همیشه در حال دفاع است تا نظریهساازی! پس اجازه بدهید اول به روشنفکری معطوف به سرمایهداری ایرانی بپردازم. سرمایهداری نوپا و ضعیف ایرانی هرگز از یک "هژمونی" واقعی ،چه در سطح سااختاری و چاه در حیطاه بورژوازی فرهنگی برخوردار نبوده است .در نتیجه روشنفکری سرمایهداری هنوز به تسویهحساب با عوامال پیشاسرمایهداری نپرداخته است .این گروه از روشنفکران ایرانی همیشه به مذهب و کشورهای اساتعماری و به خصوص قدرت مرکزی وابسته بودند به همین دلیل بیشتر الیق اسم لمپنهای بورژوا هستند تا روشانفکر سرمایهداری .البته بعد از فروپاشی شوروی و آغازِ یکهتازی سرمایهداری و ریزشِ بدنهی روشنفکری چاپ، راستها توانستند تحت نام روشنفکری مذهبی خود را مطرح کنند و بی بضاعتی فکریشان را به الیاههاای جامعه سرایت دهند .طی بیست سال اخیر همه شاهد بودند این دسته که یکى از نمایندگانشاان عبادالکریم سروش است ،چقدر به عرصههای فکری لطمه زدند.
آنارشیست ها واقعی ترند
روشنفکری چپ هم طی این سالها بیشتر کنشی منفعل داشت .متاسفانه روشنفکران چپ ما قبلن باه علات هژمونی کمونیسم روسی هرگز به بومیکردن تئاوری نپرداختناد .بعاد از ساقوط چاپ روسای هام ،هناوز عملکردی گیج و سردرگم دارند" .حقیقت" از نظر ایان "آوانگاردهاای" ساابق هناوز نیاازی باه باازنگری تئوریک ندارد و اساسن هر نوع نوآوری را محکوم میکنند .دربارهی ضعف پراتیک ا تئوریکِ این چپهای قدیمی نیازی به توضیح واضحات نیست .توجه به این نکته که همیشه روسها یا دیگران به تحلیل وضعیت ساختاری و تاریخی ما ایرانیها میپرداختند ،اساسیترین نشانه فقر فکری روشنفکری چپ ایرانیست. نگاهی به تحلیلهای سیاسی کسانی مثل پتروشفسکی ،هالیدی و خیلیهای دیگر ،نشاان مایدهاد متاسافانه روشنفکری چپ ما قبل از اینکه شناختی از جهان پیدا کند ،در فکر تغییرش بود .حتی زندگی در کشاورهای غربی نتوانست بر ضعف اراده و خصلت نامدرن روشنفکری چپ ایران تاثیری داشته باشد. تجربه چند دهه اخیر نشان داده است طی هر جنبش سیاسی ،هر کس ،هر کجا که هست ،موضاع و جایگااه خود را ترک میکند و مشغول سنگرسازی میشود ،بدون اینکه توجهی به آتشبار فکری داشته باشد .هناوز هم میل به دخالت عملی باعث بازماندن افراد از کار نظری میشود .ما میخواهیم ساختارهایی را تغییر دهیم که خوب نمیشناسیم؛ ما میخواهیم طرحی نو و تاریخی تازه بسازیم ،در حاالی کاه هناوز درک درساتی از تاریخ خود نداریم و درباره گذشتهمان تئوریسازی نکردهایم. گرامشی به درستی روشنفکر را سازماندهندهی آگاهی یک جامعه میداند ،چون روشانفکران هماانقادر در ایجاد یک بلوک تاریخی مترقی میتوانند نقش ایفا کنند که در سازماندهی سیستمی ارتجاعی! خالصه اینکاه نقش اصلی روشنفکران ،ایجاد پیوند بین زیربنا و روبناست ،یعنی همان نقشی که مدرنیته در ایجاد رابطه بین مدرنیسم و مدرنیزاسیون ایفا میکند. حاال دیگر باید تاریخ و منطق را از هم تمیز داد .باید بین مفاهیم ناب مجرد و واقعیات پیچیده تفااوت قائال شد .باید مراحل مختلفی از روششناسی را در تحلیل تئوریک پدیدهها لحااظ کارد .بایاد باین روشانفکران علمی ،روشنفکران سیاسی و روشنفکران تبلیغی تقسیم کار کرد .به جای تمرکز بیش از حد روی جنبشهای کارگری یا جنبشهای مذهبی باید بیش از همیشه به جنبشی روشنفکری که آگاهیدهنده باشاد ،میادان داد. هنوز جامعه ایرانی درک درستی از روشنفکر ندارد و با عدم درک روشنفکری ،آن را به نخبههای سیاسای و فرهنگی که بیشتر رویکردی چپ دارند ،محدود کرده است ،در حالى که اینها تنها دساتهای از روشانفکری محسوب میشوند که من به آنها نام روشنفکران انتقادی و مترقای را مایدهام .اکثریات جمعیات ایاران را جوانها تشکیل میدهند و اکثر آنها تحصیالت دانشگاهی دارند و همانطور که میدانید هر تحصیل کردهای میتواند متعلق به یکی از گروههاى روشنفکری علمی ،سیاسی یا تبلیغی باشد .دلیل اصلی مخالفت منباری- های حوزه علمیه قم با دانشگاه این است که آخوندها بهتر از همه ماهیت دانشگاه را شناسایی کردهاند .آنها بهتر از همه می دانند که کار اصلی دانشگاه تربیت روشنفکر اسات .اصالن بارای هماین اسات کاه رهباران
38
آنارشیست ها واقعی ترند
جمهوری اسالمی هر ساله ،حوزه فعالیت دانشگاهها را محدودتر میکنند .با توجه به شیوع بیکاری طی چند دهه اخیر ،اغلب این تحصیلکردهها شغلی دارند که آنها را به طبقه کارگر نزدیک میکند؛ یعنای شارایط در ایران طوریست که اکثریت جمعیت با روشنفکرهاست و حتی بخش بزرگی از طبقه کارگر را مایشاود در این گروه قرار داد .میخواهم بگویم که ما در حیطه مدرنیته از موقعیت خوبی برخورداریم و باا کماک ایان جمعیت بزرگ میتوانیم هر چه سریعتر فاصله بین مدرنیزاسایون و مدرنیسام را از باین بباریم .حااال بایاد بخشهای سیاسی و تبلیغی روشنفکری چپ با استفاده از تئوریهای علمی به ایدهسازی و ترویج الگوهاای عملی و البته رادیکال بپردازند .با تکرار چند گزاره کلیشهای و شعار نخنما شده نمیتوان "زیربنا و روبنا" را به هم پیوند داد و سرکردگی فکری و فرهنگی جامعه را به عهده داشت. برای تعیین خصوصیات جامعه ایرانی اول باید جامعهی ناب سرمایهداری را بشناسیم ،بعد هم مراحل تکامل تاریخی سرمایهداری را بررسی کنیم .بعد از این کار نظری ،تازه میتوانیم ببینیم ایران در کادام یاک از ایان مراحل به قافلهی سرمایهداری جهانی وصل شده است .باید دید شیوهی تولید آسایایی در ایاران باا شایوهی تولید سرمایهداری در غرب چه شباهتها و فرقهایی دارد .باید به درک معنای بورژوازی ملی در جامعاهی ایران پرداخت .نمایندههای سیاسی و فکری و سازمانی آن را مشخص کرد .باید دید روند رشد و تکاملش از چه مسیری گذشته و چه نقشی در مراحل مختلف تاریخ "مدرن" ایران بازی کرده است .اساسن چارا بایاد لیبرالیسم اقتصادی یا بورژوازی صنعتی را برابر و معادل لیبرالیسم سیاسی که مادام سانگ دموکراسای را باه سینه میزند ،قلمداد کنیم؟ آیا شرط اساسی برای تحقق دموکراسی در ایران حاکمیت "باورژوازی ملای" یاا صنعتیست؟ اگر اینطور است ،کدام نمونهى تاریخی مصداق این فرضیه است؟ کدام نمونه ایان فرضایه را انکار میکند؟ احزاب ما هنوز رهبرانی دارند که از طبقه کارگر میخواهند یا در امور "دخالت نکناد" یاا در صورتی دخالت کند که نقشى هژمونیک به آنها واگذار شود .اینها پیش از اینکاه تعریفای از طبقاه کاارگر ارائه بدهند ،بحث را اول تمام شده فرض میکنند و بعد از آخر شروع میکنند .اصلن کدام طبقاهی کاارگر؟ کدام گروه را کارگری میدانید و کدام اقشار را غیرکارگری!؟ باید اول دید طبقهی کارگر ایران در چه شرایطی شکل گرفته است .نقش آن در تاریخ مدرن ایران چیسات؟ چه کسانی متحد و هوادار این طبقه محسوب میشوند؟ چه کسانی دشمن آنها هستند؟ چرا؟ اساسن طبقاه کارگر بر چه مبنایی باید نقش هژمونیک را بر عهده بگیرد؟ بر مبنای کدام قدرت و نیاروی ساازمانی ،کادام نیروی فکری؟ اصلن برنامه این طبقه چیست؟ آیا گرایشهای مختلف سیاسی که در درون طبقه کارگر قارار دارند تا به حال توانستهاند حتی حول یک پالتفرم به توافق برسند؟ آیا طبقه کارگر و چپ ایران ،با اینهمه ضعف تئوریک و مشکالت عملی و عملکردی ،میتوانند به تنهاایی موتور محرک اقتصادی ،سیاسی ،فکری و فرهنگی جامعهی ایران باشند؟
33
آنارشیست ها واقعی ترند
متاسفانه خیلی از مسائل مثل مسئلهی دموکراسی وجود دارد که هنوز چپ ایرانی به درستی به آن نپرداختاه است .هنوز هم چپ قدیمی ایرانی در مدارهای قبلی و کالسیک حرکت میکند و نمیشود آنهاا را متحاول کرد ،مگر اینکه نقش کلیدی روشنفکری را دوباره به آن محول کنیم. ما طی چند دهه اخیر مدام به روشنفکری حمله کردیم بدون اینکه آن را بشناسیم .بدون آنکه درک درستی از روشنفکر داشته باشیم .دیگر راهی وجود ندارد مگر بزرگداشت روشنفکری و بازگرداندن حیثیت اصیلش به نامی که در ایران بدل به فحش شده است .وای به حال کشور و مردمی کاه کلماه روشانفکر را صافتی باد قلمداد کند.
111
آنارشیست ها واقعی ترند
این روشنفکرانِ شعاریِ دیروز و مذهبیِ امروز آدم واقع بینیست ،یعنی این طور نشان میدهد .اخبار را دنبال میکند در روزنامهها ،کاغذ را کاه از دساتش بگیری یککاره جعبهی جادویی روشن میشود و میرود روی بی بی سی نیوز و بعاد هام فاالن تلویزیاون خبری امریکا! اگر بگویی بیا دمِ پنجره یکی تصادف کرده محال است بشنود ،چون سی ان ان دارد ماشینی را نشان میدهد که وسطِ خیابان له شده! او خودش را در واقعیت دخیل میداند و نمیداند که تنها تفاوتش باا شی این است که چشم دارد .او وانمودهای از انسان قرن نوزدهم است ،به او رُل تماشاچی در سینمایی داده- اند که سرمایهداری تولید کرده .او حتی نمیتواند زندگی خودش را تغییر دهد اما مدام از مارکس مایگویاد که وقتی ازش دربارهی حزب سوسیال دموکرات فرانسه که خود را مارکسیست میدانست پرسیدند ،گفات: "خوب است که حداقل میدانم من مارکسیست نیستم". او آدم واقع بینیست چون مدام در حال دیدن واقعیتیست که رسانههای سرمایهداری تولید میکنند .برای او صدّام و بن الدن میسازند و وادارش میکنند وارد جنگی شود که چیزی جز جنگ رسانهها نباوده و هماین که درمییابد سرِ کاری بوده به یک عروسکِ دیگر نقشِ هیتلر میدهند تاا تارس همچناان در کماین باشاد. متاسفانه آنچه او میبیند وجود ندارد ولی چون رلِ تماشاچی را به او دادهاند مجباور اسات ببیناد .او شای است و تنها تفاوتش این است که چشمی دارد به درشتی رسانه! مدیاها جای او میبینند ،ژورنالیسم جای او فکر میکند و تا به خودش میآید که بگوید "نه!" ژیژکی دست و پا میکنند که حارفِ دلاش را بزناد پاس میشود مثل ژیژک که مثل خودشان است .کاپیتالیسم گرچه خالق دمکراسیسات اماا هرگاز آری را باه ناه ترجیح نمیدهد چون برای جوریِ بار هم که شده به هر دو احتیاج دارد .درست است اکثریتی میخواهد که آری بگوید اما همزمان نیاز مبرم به نه دارد که در برابر قرار دهد ،پس اقلیتی تولید میکند شدیدن چپ! کاه هر دو اویند؛ اویی که حتی نمیتواند زندگیاش را تغییر دهد ،با اینهمه واقعبین اسات و هرچاه خاارج از این مناسبات باشد جز ایدهای فراواقعی و ایدهآلیستی نیست! او انسان موفق امروز است ،شاعر است ،متفکار
111
آنارشیست ها واقعی ترند
است ،کارگر است ،مهندس و پزشک و مهمتر از همه واقعبین است؛ ما همه او هستیم .برای همین است که درماندهایم ،ماندهایم حاال در برابر اینهمه ما که همه یک نفرند ،من باید چه کار کند که خیال کنایم آرماان- خواه و ایدهآلیست نیست. من یک نهِ واقعی هستم ،یک منِ به ستوه آمده ،اما شما نمیفهمید و برایم پاپوش درست مایکنیاد ،آن هام فقط برای اینکه مثل اوی مهندس و کارگر و شاعر نیستم .جنگ طبقاتی من جنگیست علیه تمام طبقات! باا اینهمه ،حتی به جنگ اعالن جنگ دادهام ،چون نمیخواهم صرفن یک تئوریسین آوانگاارد سیاسای باشام. من با نظام سرمایهداری اکیدن مخالفم اما آنقدر خار نیساتم کاه نادانم طارحهاای مارکسیساتی در مباارزه اجتماعی نیز تک بعدیاند .سرمایهداری کارش به جایی رسیده که حاال جز سکس ،عشاق را هام دارد مای- فروشد ،اما چین که زاییده گاییدهی مرامی مائوئیستیست نیز اخیرن زنی تولید کرده سکسی ا ماشاینی کاه انگار بازار خوبی هم در کشورهای عربی دارد .تو اینها را نمیبینی چون فقط رسانهها را میبینی و نمیدانی که این حرفها آرمانی نیست ،وظیفهی منِ نوعی سات کاه روشانگری کانم حتای اگار فلسافهی سوساول فرانسوی پیشتر مرگ مرا اعالم کرده باشد .از مرگ روشنفکرِ لیوتار [ایان پادر پسات مدرنیسامِ عشاوهای فرانسوی] تا مرگ مولف بارت فاصله چندان نیست .از وقتی که بارت نوشت اگر زبان لب بااز کناد مولاف میمیرد و تنها همین مرگ است که خواننده میزاید زیاد نگذشته اما همین زمان کوتاه کافی بود تا زبان زیار سیطرهی نگاهی متنمحور بدل به متافیزیک شده ،زبان ا خداییِ پست مدرنیستی مدِ روز شود .لیوتار هم که از مرگ روشفکر نوشت تنها به انهدام وجوهِ کالسیکِ روشنفکری که سوژهمحور بود نظر داشت اما اتاقهای فکر حکومت اسالمی ایران این دو نظرگاهِ بیشتر تئوریک را با مرگ قهرمان اسامیت گاره زدناد و سانیت را دوباره در میدان احضار کرده ،روشنفکر رفته رفته بدل به ناسزایی شد که هنوزاهنوز به اهالیِ فکر نسبت داده میشود .این در حالی اتفاق میافتد که هم آلتوسر و دریدا ،هم لیوتار و فوکو ،هم "بدیو" و هام شاومنِ باه ظاهر چپی چون ژیژک ،همچون گرامشیِ کبیر روشنفکر را سازماندهندهی آگاهی یک جامعه میدانند .نقش اصلی یک روشنفکر ،ایجاد پیوند بین زیربنا و روبناست؛ این همان نقشیست که مدرنیته در ایجاد رابطه بین مدرنیسم و مدرنیزاسیون ایفا میکند .تو اما اینها را نمیفهمی و تنها به اکسیونِ علنی و سیاسای معتقادی و سیاست را سوراخی میدانی که اگر امشب قورت بدهد نُه ماه دیگر ثمر میدهد .من همیشاه حاالم از شاما شارالتانهای بیسواد و سیاستزده به هم خورده ،پس چرا نگویم که آزادی کاپیتالیستی بوی استخوانهاای سیاه آفریقا میدهد؟ یک آنارشیست واقعی پیش از مبارزه طبقاتی و گندهگوزیِ خفنی چون تغییر جهان ،اول باید بتواند زندگیاش را تغییر داده ،سبکِ خودویژهاش را جانشین شیوهی ثابت زندگی همگانی کند؛ سابکی بدون خشونت! بدون تلویزیون که جای تابلوی نقاشی را اشغال کرده .او دیگر نباید نگران حرفهای ماردم [این واژه مبهم و چندشآور] باشد که حاال منبع خوراک ارتجاع شده.
112
113
آنارشیست ها واقعی ترند
خیال کردهاید به شعور توده دل بستهام ،فکر میکنم فرداست که ایران تغییر کند؟ اینهاا را ماینویسام کاه خودم را تغییر بدهم تا شاید این انقالب را توی نوعی ببینی و در این تناظرهای یک به یکی که اتفاق میافتد چیزی عوض شود .تو به فرهنگ آن ایران و مردمش بدبینی اما من مطمئنم تاوی روشانفکرمآب ،ساطحی و بدوی و شعاریتری ،البته من هم مثل توام ،پس باید بنویسم که تغییر کنم .درست است کار دارد ،وقت می- برد اما درست است. می 3102
114
آنارشیست ها واقعی ترند
روشنفکران مذهبی همسرش روسرىاش را برداشته ،خودش هم خوب مىپوشد ،خوب حارف ماىزناد ،دیگار در او اثارى از شکنجهگر نیست اما از نظر من وى در نهایت یکى از اکبرهاى گنجىست که آزادىخواهىاش هم بوى گند و گُه مىدهد .من وقتى خاتمى رئیس جمهور بود ،یعنى وقتى اصالح طلبها [این حزباللهىهااى مخفاى] حکومت دستشان بود از ایران فرار کردم .خمینى و خاتمى و خامنهاى همیشه یک نفر بودند ،هر ساه یاک نفرند ،یک حزباللهى حتى اگر خودش را با صابون گلنار بشورد نمىتواناد سامت چاپ مجلاس بنشایند. حزباللهى عوضبشو نیست؛ تا ابد حزباللهى باقى خواهد ماند .عقم مىگیارد وقتاى یکاى از ایان فااطى کماندوهاى لندننشین خودش را اپوزیسیون مىخواند .اینها حتى کلمات را خراب کاردهاناد! هایچ مالیاى هرگز عوض نشده؛ تاریخ مىگوید که مالها مدام عوضىتر شدهاند .هرگز صف از بین نخواهد رفت ،صاف هنوز وجود دارد ،آنها فقط مىتوانند ادعا کنند حزباللهى بهترى شدهاند ،مىتوانند در بى بى سى و صداى آمریکا سکسى بپوشند ،باد ولى چادرشان را همیشه ترجیح خواهد داد .این روزها خود حکومت اعالم کرده تنها پنجاه درصد مردم تهران در انتخابات شرکت کردهاند اما قریب به اتفاق نسل اصالح شدهى حزباللهى- ها ،آن پنجاه درصد را مردم حساب نمىکنند .اینکه این بار خیمهشببازى نتوانسته نیمى از تهران را تحات تاثیر قرار دهد اتفاق کوچکى نیست اما ندیدهام مدیایى از این رویداد بزرگ بگوید چون حزباللهىها مثال کرم همه جا وول مىخورند .آنها جهان را به اصولگرا و اصالحطلب تقسیم کردهاند .موافق و مخاالف هار دو خودشانند و الغیر! این روزها حزباللهىها دیگر پیرهن یقهمالیى نمىپوشند .حااال کاراواتهاا ،میناى- ژوبها ،حزباللهىترند .دیشب وقتى زنگ زد نگفتم براى اینکه حزباللهىست ،نگفاتم کاه باوى گناد و شاش مىدهد ،من آدم مبادىِ آدابى هستم ،دوست نداشتم توى ذوقش بزنم .گفتم مرا ببخش! با اینکه دیگار چادر ندارى ،هنوز کون خوبى دارى ،ولى من حول و حوش سیاهکل بزرگ شادم ،باا زن شاوهردار نماى- خوابم.
111
آنارشیست ها واقعی ترند
امام نوازی سال 13است ،خمینى مىآید و مردم او را در قرص ماه زیارت مىکنند و جمعى از اهالى کانون نویساندگان ایران که میخواستند با مردم همراهى کنند ،به دستبوسىِ امام مىروند تا نسخهشان پیچیاده شاود و امریاه بگیرند که زین پس چنین و چنان بنویسند! روشنفکرى که مدام مردم را دنبال کند جاز ناامجویى نماىکناد. روشنفکر کسىست که مردم را دنبال خود بکشاند. هدایت در تمام زندگىاش نسبت به خطر مال و استعمار عربى هشدار داده بود ،اما این عده از اعضاى کانون که قریب به اتفاقشان شیفتهی ادبیات صادق بودند به پابوس مال مىروند و به اصاالحات او دل ماىبندناد! چرا شاملو که خود آن زمان دبیر کانون نویسندگان بوده فریبِ پیشنهاد برخى از اعضاى کانون را که گرایش به حزب توده و مجاهدین خلق داشتند نمىخورد و عالوه بر اینکه در این ضیافت مالیى شرکت نمىکناد؛ در تاریخىترین سرمقالهاش نسبت به یورش ارتجاع و آخوندیسم هشدار مىدهد!؟ نصرت کاه آن زماان در تهران زندگى مىکرد چرا در این بالماسکه شرکت نمىکند!؟ دلیل مشخص است! چون امثالِ ایان هار دو از دیدمان تاریخى و روشنفکرانه برخوردار بوده مستقل بودند و از لیدرِ هیچ حزبى سفارش نماىگرفتناد .باین اسامىِ حاضر در بیت امام ،اسم ساعدى و مختارى هم آمده که در پاکیزگىِ سیاسىشان هیچ شکى نیست اما چرا این هر دو نیز مرتکبِ آن اشتباهِ تاریخى مىشوند!؟ این مقدمه را نیاوردم تا اشتباهِ جمعى از اعضاى کانون را یادآورى کنم که این جز تُفِ سرباال نیست ،اینهاا را نوشتم تا کیچها و مدعیانِ کیچ به خود بیایند و اینقدر کیچیسم را رعایت نکنند. دسامبر 3102
115
آنارشیست ها واقعی ترند
نسل بی تاریخ گیرم که از تاریخ نداند ولى از همین دیروزِ نزدیک که باید بداند ،پس چرا جشن مىگیرد!؟ چرا قاتلى را باه قاتلِ دیگر ترجیح مىدهد!؟ او شاعر است ،نویسندهست ،هر ساله مرثیهاى براى مرگ مختاارى ماىنویساد، روشنفکرى مبارز است ،فکر مىکند که سالهاست دارد علیه حکومت مىجنگد و انتظار دارد تااریخ از ایان توّهمى که او دارد قدردانی کند .در حالى که خود از تاریخ هیچ نمىداند یا عمد دارد کاه فراماوش کناد .او مدیر و متفکر نیست چون به خاطر نمىآورد و حکومت اساالمى از هماین ضاعف او اساتفادههاا کارده؛ از روشنفکرى ظاهرن مستقل ،بى که بداند یا بخواهد سربازى جان بر کف مىسازد .تعاداد ایان مازدوران کام نیست؛ کم نیستند تعداد آنهایى که خوشحالند .درى نجف آبادى قاتال روشانفکران دهاه هفتااد یاا ماالى شکنجهگر محمدى رى شهرى از زمره هفت نفر اولى هستند که انتخاب کردهاند تا بروند خبرگان و نقشاهى قتل بکشند .مدیاها همه خوشحالند که جاى قاتلها عوض شده ،نجف آبادى جاى یزدى نشسته رى شهرى جانشین مصباح شده .واى این گروتسک را تاریخ چه نام مىدهد جز بالهات!؟ دارم باه شاعور و شاجاعت پوینده فکر مىکنم وقتى که فریاد برمىداشت بیشتر ما از زمره ناباورانیم پس چارا بایاد اساسانامهى کاانون نویسندگان را خدا آغاز کند!؟ دارم به مختارى که مرگ او دارد هى بچه مىکند فکر مىکانم ،باه ساامى باه سیرجانى به دو بطرىِ خالى مشروب که روى مرگ مترجم بورخس ،پاز ،ملویل و کنراد و کوندرا انداختناد، به احمد میرعالئى فکر مىکنم ،به زالزاده و تفضلى ،به غفار حسینى که صدایش فقاط در خاناه خفاه شاد. دارم به دادگاهى که هرگز علیه رى شهرى و نجف آبادى تشکیل نشد فکر مىکنم .یعنى روشنفکر اماروزینِ ایرانى کسىست که جان مىگذارد تا جاى دادگاه ،قاتل روشنفکران را بر کرسىِ مجلس خبرگان بنشاند!؟ فوریه 3102
113
آنارشیست ها واقعی ترند
ژورنالیسم ایرانی 1 من به ژورنالیست ایرانى مشکوکم؛ ژورنالیست ایرانى حقیقت ندارد؛ ژورنالیست ایرانى اثبات کرده کاه دالل است؛ ژورنالیست ایرانى پرانسیپ ندارد ،همه جا کار مىکند ،همه جاور کاار ماىکناد؛ ژورنالیسات ایراناى همکار سانسور است پس سانسورچىست ،به خارج هم که مىآید جز سانسور هیچ کارى از او برنماىآیاد. اول دنبال صف مىگردد ،بعد دمِ سرحلقه را مىبیند ،و حاال جاى مالى مثلن مخالف داخلى ،مىشاود مریادِ یک اشکولِ تا دیروز حکومتىِ خارجى ،بعد هم سنگ حقوق بشر را به سینه مىزند .اساسن این سالها پاول فقط توى حقوق حشر است؛ پولهایى که کمپانىهاى امریکایى و اروپایى خوب مىدانند باین چاه کساانى تقسیمش کنند ،اخیرن هم ریال عربستان وارد بازار خبرى لندن شده و دارد کوالک مىکناد پدرساگ! دارناد همه را از دم مىخرند ،دیگر پوند و دالر و تومان ایرانى صرف نمىکند. تلخ است اما واقعیت دارد .همه هم از این بازار مکاره خبر دارند اما کسى دم نمىزند ،چاون بالهات رحام نمىکند ،طورى برات پاپوش درست مىکند که خودت هم نمىفهمى از کجاا خاوردى .ساکوت در چناین شرایطى نام دیگرش خیانت است .آیا اینهمه فعال سیاسى کمونیست نمىداند که دارد چه بر اوضااع ماى- رود!؟ تکرار شعارهاى نخنما و تخمىِ سابق دیگر نه به کار مىآید نه کارىست. طرف تا وقتى که ایران بوده کسى نبوده جز معاون وزیر یا عضو شوراى سردبیرىِ فاالن روزناماهى کثیاف، همین که از ایران مثلن فرار مىکند ،مىشود دبیر فالن بخش صداى امریکا ،یا معاون بى بى سى ،این دو جاا که نشد مىرود رادیو فردا یا زمانه یا یکى دیگر از بنگاههاى خر رنگکنىِ خبرى ،بعد هم یاد مىگیرند توپ را چگونه بین هم پخش کنند .اینهمه زندانى در ایران داریام ،از بهاایى گرفتاه تاا کاارگر و معلام و فعاال آنارشیست ،کسى حتى اسمشان را نشنیده ،اما نیاید آن روز که ژورنالیساتى اُردنگاى بخاورد آن وقات اسام نداشتهاش در تمام مدیاها تیتر مىشود ،تقریبن همهشان هم مثل هم کار مىکنند چون همهشاان از یاک جاا پول مىگیرند ،البته این وسط اینها یک فرقى هم با هم دارند ،چون برخى به دالر و برخى پوند و تعادادى هم یورو و این اواخر همه ریال مىگیرند.
118
آنارشیست ها واقعی ترند
ژورنالیسم ایرانى این موجود کثیف و بیسواد وطنى طى این سالها تقریبن همه چیز را به گُه کشیده؛ ماثلن در زمینه مسائل سیاسى اکبر گنجى با آن تحلیلهاى بندتنبانى همه جا هست .در واقع او تحلیل نمىکند ،تنها اطالعات درست و غلطى را که توسط نوچههاى خبرنگار به دستش مىرسد سر همبندى مىکند؛ در حقیقت کار او نه تحلیل سیاسى بلکه جز جاسوسى خبرى نیست .امثال او کم نیستند ،اسمهایى که شناسنامه نداشتند و ناگهان مثل قارچ همه جا سبز شدند .در زمینه مسائل فرهنگى علىالخصوص ادبى که اساسان رساوایى را در زنبیل کردهاند .تقریبن ما دیگر در ایران شاعر و نویسندهى مستقلى که در نشاریات فعاال باشاد ناداریم؛ ژورنالیسم کثیف ایرانى همه را خانهنشین کرده؛ اوضاع اصلن خوب نیست؛ جمهورى اسالمى اگار در تماام زمینهها شکست خورده باشد از حیث صادرات ژورنالیسم واقعن موفق عمل کرده ،در چنین بلبشویى محاال است یکى کار خبرى کند و اندک استقاللى داشته باشد .از یک مرید ،از یک نوچه آیا کارى ساختهست!؟ می 3102
113
آنارشیست ها واقعی ترند
ژورنالیسم ایرانی 2 کاش هیچ مدیا و رسانهى فارسى زبانى که سیاسى مىنویسد وجود نداشت .این روزهاا حتاى آنهاایى کاه واقعن مخالف حکومت اسالمىاند دقیقن آنگونه مخالفت مىکنند که دلخواه دیکتاتورىِ اسالمىسات! طاى دو هفتهی گذشته حتى یک مدیا ندیدم که اختالف نظر یا دشمنىِ بین روحاانى و خامناهاى را تیتار نکارده باشد! حال ایران طبق معمول خراب است ،اوضاع نفت خراب است .توى این وانفسا عربساتان هام دسات باردار نیست هى دارد خرابترش مىکند .اوباما هم کارش را کرده شلوارش را کشیده باال دیگار کاارى باه وضاع خراب دولت روحانى ندارد .طفلىها مىخواستند هداهگیر کنند ،دادند! اما نکردند! خوب هم دادند اما طرف مقابل حتى مجالِ دید زدن بهشان نداد .تقش هم اواخر همین فوریه درآمد و برخالف ادعاى تمام مادیاهاى فارسى زبان ،اختالف روحانى و خامنهاى کاملن صورىست .مستر ظریف طى مذاکره طوالنىاش با همتااى آمریکایىاش محال بوده بى رخصت و اجازهى امام خامنهاى حتى آب بخورد .ایانکاه آقاا در خطاباههااى نوروزىاش آنگونه به نتایج برجام و دولت روحانى توپید ،به خاطر این بوده که باوى شکسات تاازهاش را شنیده بوده ،باز طبق معمول مىخواسته به امت شهیدپرور آدرسِ غلط بدهد که من نبودم و با ایانهاا یعناى همان وطنفروشان آینده پا نیستم ،نبودهام. روحانى هم که حاال زیرش زاییده مدام دارد توپ را مىبرد به زمین سپاه یاا جنااح مقابال و باراى ایانکاه مقبولیتش را نزد برخى به طور کامل از دست ندهد کم کم دارد سعى مىکند کارشکنىِ جناحِ ریش و پشم را مسئول مستقیم از دست رفتنِ یک فرصت بزرگ (برجام) معرفى کند ،در حالى کاه هرگاز فرصاتى در کاار نبوده یا این مجال را همان زمان مذاکره که تنها درباره جاى ویرگولها در متن "نوترکمانچاى" بحاث ماى- کردند از دست داده بودند.
111
آنارشیست ها واقعی ترند
این روزها هواى ایران واقعن خراب است ،فجیعتر هم مىشود! متاسافانه آنهاایى کاه در داخال مارگ بار آمریکا مىگویند و در خارج منتش را میکشند تا دالرهاى به یغما رفتهى ایران آزاد شده در یمن و سوریه و لبنان خرجش کنند باز کار دست ایران دادهاند. همان زمان مذاکره یکى از خبرنگارهاى مکش مرگ ما که به بروکسل رفته بود ،عکسهاى مساتر ظریاف را وقتى که از روى بالکن براى خبرنگارها عشوه مىآمد نشانم داد ،چند بار ازش پرسیدم چرا فقط از باالتناهى مستر ظریف عکس انداختهاى!؟ گفت :وا! حاال چرا اینقدر گیر دادى به عکاس تماام قاد! گفاتم کنجکااوم بدانم وقتهایى که میز مذاکره را ترک مىکرد و مىآمده روى بالکن تا براى شما قمیش بیاید شلوارش پایین بوده یا پاره!؟ آوریل 3102
111
آنارشیست ها واقعی ترند
ژورنالیسم ایرانی 3 یک سیاستمدار فقط آنجا به هوش احتیاج دارد که بخواهد بالهتش را ترویج کند ،براى همین تمام رؤساى جمهورِ دنیا یا ژورنالیستند یا ژورنالیستى معاون اولشان است .آقاى خامنهاى که واحد دشامنساازى را باا هیتلر پاس کرده از وقتى که رییس جمهور شده بر این نکته واقف بوده و با اینکه از زبانشناسى هیچ نماى- داند ،سمیولوژیستى قهار است که از نشانههاى شمایلى بهترین استفادهها را مىکند .این ژورنالیسات ژناى از شیطنتى شیطانى برخوردار است که در فجیعترین وضعیت هم بىخیالش نمىشود .آقاا ایان باار هاشامى را خوب کوک کرده به او حال اصیل انگلیسى داده تا همه را براى رأى سلبى هم که شده پاى صندوق بکشاند. هم هاشمى هم خاتمى از این لحاظ این بار در انجام مأموریتشان موفق بودند و باعث شادند ملات شاهید پرور به داوطلبان خبرگان تهران لیستى رأى دهند تا امید از دست نرود اما شیطنتِ خامنهاى باالخره باید یک جایى گل کند .پس ناگهان جنتى تهِ لیست برگزیدگانِ خبرگان تهران مىنشیند تا نفارت سراسارى از او کاه مردم را پاى صندوق کشانده احساس نکند به پیروزى رسیده امیدشان بدل به کشک شود! از طرفى خامنهاى موفق شده توسط هاشمى ،مصباحِ جاه طلب را که مىتوانست فردا مزاحم اصلى رهبرى مجتباى جوان باشد از میدان خارج کند تا نرخ امید در بیت رهبرى صعودى باور نکردنى داشته باشد .همیشه ملتى که امیدش را از دست بدهد ترجیح مىدهد بخوابد ،ایرانىها نخوابیدهاند ،فقط خودشان را به خواب زدهاند ،باراى هماین محال است بتوانى بیدارشان کنى .متاسفانه هر چه صدایت را باال ببرى صداى خر و پفشان بلندتر مىشاود و همین بىخیالىِ مردمى ما نویسندههاى ایرانى را دچار افسردگى کرده است و جز تنهایى انجام نماىدهایم؛ البته هیچ نویسندهاى در هیچ کجاى جهان شاد و خوشبخت نیست اما وقتى واقعن احساس بدبختى مىکناد که بدبختى را نتواند بفهماند. حاال حکایت من است که هرگز مردم مخاطبم نبودهاند و جز خطاب به الیتِ ایرانى ننوشتهام. هى شاعر دوست داشتنى! نویسندهى وطنى! اگر نمىتوانى بفهمى الاقل براى آنها که نمىفهمند هورا نکش!
112
آنارشیست ها واقعی ترند
ژورنالیسم ایرانى 4 من کارى به چهار تا جوان که یک دو پنج سال است آمدند این طرف و هر را از بر تشاخیص نماىدهناد و نمىدانند همکارى با فالن تلویزیون و رسانه خارجى فرقى با همکارى با صدا و سیماى ایران نادارد نادارم، اما با تو کار دارم دوکاره! با توى تودهاى که حاال دارى چپ مىزنى و مدام پاچهى چناد پاچاه ورمالیاده از جنس خودت را مىگیرى کار دارم! درک کج و ذهنیت عقب افتادهات را من یکى خوب مىشناسم آن هم از ایران؛ یعنى از همان وقتى که در همان مجله یکى به میخ مىزدى دو تا به نعل! رادیکالیسم تو بوى گنادِ گُاه مىدهد ،ژست اخالقى و بى طرفانهات نمایه خارکسدگى منحط توست سردبیر سابق! تو از آن جنس حرام- زادههایى که چند رأسه مى رقصد و مىرقصاند .غیاب امثال تو از حضور امثال تو بهتر است که نه هنر دارند نه سواد .از این سو و آن سو مىگیرى و مونتاژ مىکنى و در تلویزیونهاى بى بى سى و صداى امریکا بلغور مىکنى ،براى هر چُسنالهى چهارصد کلمهاىات هم از سایتى مثل بى بى سى چهارصد هازار توماان ماى- گیرى ،پس نباید پاچهى همگنانت را که بسیار کمترش را از مدیاهاى مشابه داخلى مىگیرند بگیارى .خااک بر سرِ آن ملت گاو که زیرِ استاتوسهاى کثیفتر از خودت هزار الیک ماىکارناد .مان یکاى مانادهام چارا حرامزادهها باالخره یاد نمىگیرند نباید از حرامزادگى ایراد بگیرند.
113
آنارشیست ها واقعی ترند
والذاریات کشورهایى که دولتى دیکتاتور دارند به طرز فجیعى سیاست زدهاند؛ یعنى سیاست در چنین جوامعى خود را در همه امور دخالت مىدهد و همین دخالت باعث مىشود که بیمارى پارانوئید ابتدا به شخصیتها و رفتاه رفته به آحاد مردم سرایت کند .سوءظن و بدبینى ،عدم اعتماد به نفس و از همه مهمتر حساادت ،از نشاانه- هاى بارز این بیمارىست که این روزها اغلب ایرانیها به آن دچارند. آنها که مرا از نزدیک مىشناسند مىدانند که مطلقن منفىباف نیستم اما چه کنم که این روزها شااهد باروز معضلهایى در فضاى فرهنگى و سیاسىِ فارسىزبان هستم که اگر طرحشان نکنم هستىام بى دلیال خواهاد بود و بى شک سکوت در برابرِ آن جز خیانت نامِ دیگرى نخواهد داشت .متأسفانه طىِ دو دهه اخیار ،تماام سیاستهاى فرهنگىِ اتاقهاى فکر جمهورىِ اسالمى در نهایتِ تیزهوشى به اجراى کامل درآمده ،طورى که حتى روشنفکرهاى شعورىِ ایران نیز متر و میزانِ خود را از دست داده ،فاقدِ قدرتِ تشخیصِ سره از ناسره- اند .حاال دیگر تمام مراکز میکروسکوپیک و ماکروسکوپیک روشانفکرى کاه پایشترهاا تاوانِ تاثیرگاذارى داشتند ،رویکردى انفعالى دارند و در برابر هر حرکتِ تازهاى که اتفاق مىافتد جز رُلى بازدارنده ایفاا نماى- کنند .کسى از اوضاعِ روز راضى نیست ،همه مىنالند اما هیچکس کارى نمىکند ،همین نااتوانى در تصامیم- گیرى و ابرازِ وجود ،باعث شده حسادت بر همه چیره شود .حاال دیگر هم آنچه که مىگویند "عالىسات" محصول سیاستگزارىِ قدرت است ،هم آنچه طردش مىکنند ،هیچکس هم خودش را در مواجهه باا ایان "والذاریات" مسئول نمىداند .این توپ لعنتى با پاى هیچکس جفت و جور نمىشود؛ هر که آن را یککااره پاس مىدهد به دیگرى تا شاید هرج و مرج غایى شده ،سوشیانتى ظهور کند! دوستِ پیشتر فرهیختهاى دیروز مىگفت "تو که پاسپورت انگلیسى دارى چه کار دارى به ایاران؟ ولشاان کن! فکر کن شاعرى انگلیسى هستى که انتشار کتابهایش در ایران با استقبال هام روبارو شاده ،کساى در ایران دیگر گوش ندارد ،چشم ندارد ،همه هم مستحقِ چنین وضعى هستند .اینطور که مىنویسى فقط باعث مىشوى باز ممنوعالقلمت کنند!" حاال که مىبینم چنین شخصیتى که تا دیروز احترام ویاژهاى بارایش قائال
آنارشیست ها واقعی ترند
بودم اینهمه منفعل شده ،بیشتر نگران شدهام .یکى باالخره باید آستین باال بزند ،نقزدن باس اسات ،باا آه و ناله کارى درست نمىشود؛ باید کارى کرد.
114
111
آنارشیست ها واقعی ترند
خفه شو الدنگ مثلِ مثل این شاعر محال است ادبیاتِ کمرىِ فارسى به این زودى بزاید نوچه! على عبدالرضایى بودن سخت است بچه! تو را سنَنه که من حالِ اصیلِ انگلیسى در قسطنطنیه مىکنم! به تو چه!؟ کلماتات ورم دارد ،حتاى اگر خودشان را جر بدهند بر پوستِ هنوز صافِ من نمىنشینند .چه کار دارى نگذاشتند و حتاى نخواساتند بروم افغانستان که پاتوقِ شعرهاى من است ،من که کم نیاوردم! تخیلى دارم هنوز خدا ،اگر بخواهم همه جاا ایران است ،همه جا افغانستان! بیخود نیست که هرازگاهى مىروم ارمنستان ،مىروم دبى ،ترکیه ،تاجیکستان، به کوردستان و کوفت! تا در پیادهروهاى تهران قدم بزنم ،دست خودم نیست ،من هنوز دلم در وطنم مىتپد، کلماتم مالِ آنجاست ،لیالم هنوز آنجا واویالست ،الکى که لنگرود اسم کوچک لندن نشده نفلاه! خیاالهاا سرش خرجِ صفحه کردم تا مُد شد ،مطمئنم حتى اگر خانهام را اینجا موزه کنند امثال تو باز گوز گوز ماى- کنند .درست است! متاسفانه انگلیسىام! اما با انگلیس و در انگلیس غریبه! غربت سرنوشت من اسات ،درد؛ دار و ندارم! تو اما از دور دستى در درد دارى ،دردمند نیستى و هنوز نمىدانى که درد در ندارد ،در رو ندارد، براى همین نمىتوانى که ببخشى ،چون هویتى جز ایفاى رُلِ مخالف ندارى ،مان اماا خاودِ مخاالفتم ،خاودِ خالف و نطفهى خالفهام در ایران بسته شد نه در جندهخانههاى آزادِ پاریس و اساتکهلم و ساوهو! هناوز داستانهاى زندگىام در ایران نقل مجالسِ روشنفکرىست .من آنجا نامى بودم ،اینجاا علاى عبدالرضاایى نشدم ،مثل توها به مدیاهاى خارجى باج ندادم ،به دایههاى مهربانتر از مادر بوس! علىرغم آنهماه دعاوت از هیچ دولت جاکشى هم بورس نگرفتم .درست است که پناهندهى سیاسىِ فرانسه باودم اماا تنهاا از ریاالِ جیبم خرجِ پناه کردم ریالى به هیچ دولتى بدهکار نشدم تا این را هر وقت دلم خواست نشانشان بادهم .باه انگلیس هم که آمدم مهندسى کردم .گیرم که در هتلهاى زنجیرهاى! من حتى بیگارى را به بىعاارى و بای- کارى ترجیح دادم ،حتى وقتى که از سقف افتادم و به خاک نشستم از پا ننشستم نوشتم! براى همین است که
آنارشیست ها واقعی ترند
خالفکار و خیانتکار را نادیده مىگیرم .تو اما آنجا در نهایات دانشاجو باودى ،فعّاالکى پیاروِ یاک ابلاهِ سیاسى ،یا آدمکى معمولى مثل گمنام که اسمش حتى بر سر درِ یک مستراح نوشته نشد .بى پولى کالفاهات کرده بود ،بى دولى عالف! براى همین زدى بیرون و اینجایى شدى و اینها همه یعنى تو ایانجاا تبعیادى شدى .راهت را اینجا پیاده کردى ،نامت را اینجا پیدا .تو در کشورت هیچ باودى؛ یاک هایچِ ناپیادا .شااه نبودى که در تبعید بیگارى کرده باشى ،شاعر نبودى ،پس خفه شو الدنگ!
115
113
آنارشیست ها واقعی ترند
آدمی اقیانوس است اینها را وقتى ببین که بینِ ایرانىها نیستند ،دو تا خارجى که مىبینند غش مىکنند ،هى ضعف مىروند ،آبرو نگذاشتهاند براى ایران ،این انیرانىها! بدجور سخت گرفتهاند در حالى که زندگى بسیار سادهست. بسیارانى خودشان را جر مىدهند که پیچیدهاش کنند .زندگى پیچیده نیست فقط انواع دارد؛ ماثلن رویاسات براى آنکه مىداند که بیدار است؛ بازىست براى احمق جماعت؛ کمدىست براى شکم گندهى پولدارى که جز قاه قاهِ خنده ،سوارِ لبهاش نمىشود و در نهایت روایتِ بیچارگىسات باراى آدم بادبخت! فاردا فقاط شانس است ،زندگى گارانتى ندارد پس گولِ این انواع را نخور! جز عروسک پیدا نمىشود در چنین نظماى! آدمى اقیانوس است ،هر چه در خودش غوطه بخورد محال است به خود برسد .از برخى که خیلى مثلن فکر مىکنند وقتى مىپرسى چه مىکنى با پُزى مکش مرگ ما جواب مىدهند دارم دنبال خودم مىگردم یا هناوز خودم را پیدا نکردهام! اینها متفکر نیستند و از دم کسخلند! هنوز نمىدانند زندگى نمىکنند تا خودى را کاه پیشاپیش در کار نیست پیدا کنند بلکه زندگى مىکنند تا خودشان را طراحى کنند ،تازه اینکه مىخواهناد از خود چه بسازند مهم نیست ،چه طور مىسازند مهم است .طرف معروف است چون مجرىِ فالن تلویزیاونِ قرشمال است ،به این شهرتِ کذایى پُز هم مىدهد چون ملیونى گوسفند زیرِ هر عکسى که هوا مىکند الیک مىکارند .او خودش را ساخته اما زندگى را باخته چون خودش نیست؛ عروسکِ مدیاست! زندگى آسان است اما بسیار سخت! سخت است؛ چون سادگىاش را درک نماىکنناد ،چاون هماه دوسات دارند براى هیچ و پوچ زحمت بکشند ،هزینهى باال بدهند و این یک جور کالس است .خوب نگاهشان کن! جامعهى یکدست! همه مثل همند! برو جلوى آینه ،خوب نگاه کن! دارى براى چاه خاود را جار ماىدهاى مشنگ!؟
118
آنارشیست ها واقعی ترند
هیچ کس به مادر خود تجاوز نمیکند! یک جاهایی تجربه بدل به علم می شود؛ مثلن وقتی نیوتن سقوط سیب را تجربه کرد ،خانهتکانیِ بزرگاى در فیزیک اتفاق افتاد .یک وقتهایی ولی تجربه سنیت را پدید مىآورد و خیلیها عدم تبعیّات از آن را برنمای- تابند و غافلند سنیت به دکترینی درزمانی وابستهست که با توجه به شرایط اجتماعی و سیاسیِ خاصى شاکل گرفته .متاسفانه اینها دکترین را با علام ایانهماان کارده ،اغلاب دچاار سکتاریسام شاده ،قاادر باه خلاق تاکتیکهای تازه نیستند و گاردهاى سیاسی و اجتماعیشان به شدت کالسیک و سنتیست ،برای همین تاازه را برنمیتابند و چون از درک نو عاجزند جای تأمل و تعمق به مخالفت و هوچیگری پرداختاه ،در ساکت- هایی قرار مىگیرند که علی رغم شعار و ظاهر مدرنشان ،آب در آسیاب ارتجاع میریزند .روشنفکری ایرانی از این رفتارزنىهاى سکتاریستی و فرقهای بیشترین ضربه ها را متحمل شده؛ ماثلن وجاود اناواع فرقاههاای سیاسی سالهای اوایال انقاالب کاه باعاث تضاعیف نیاروى روشانفکرىِ شاعورى آن زماان شاد حاصال سکتاریسمىست که در ایرانىها نهادینه شده! فرقههایى که علی رغم شعار مردممحورشاان تنهاا چیازی کاه برای شان اهمیت داشته نه مردم بلکه خواست لیدر یا فرد بوده است .متأسفانه این بینش و نگاه رهبرساالر به نسل نو نیز سرایت کرده ،حاال دیگر سکتاریسم تنها مانع اتحاد طبقات مختلف اجتماعیست .در واقع مردم- خواهی اینها جز بزکی اپورتونیستی نیسات و روشانفکریِ شاعارى هناوز دارد مشاقهاای قبلای خاود را بازنویسی میکند. سکتاریسم محصول جمود فرهنگی و دگماتیسمی سیاسیست که چون سرطانی مهلک روشنفکری ایرانی را عقیم کرده ،طوری که دیگر کسی برای مبارزه صنفی و سندیکایی تاکتیکی تازه ابداع نمیکند مبادا سکترها به او حملهور شوند .بیخود نیست که هر روزه بر تعداد روشنفکران شعاری و سکتاریست اضافه و از جمعیات روشنفکران شعورى کاسته میشود .این روزها دیگر کسی تولید فکر و تاکتیک تازه نمیکند و اگر معادودی
آنارشیست ها واقعی ترند
خودشان باشند و از سنت روشنفکرى کالسیک سیاسای پیاروی نکنناد و شایوهی تاازه ای را بارای مباارزه شعوری برگزینند به سرعت انگ خورده و محال است دستآوردهای شعورىشان در نظر گرفته شود. مدیاهاى سرمایه دارى نیز در این آشفته بازار بیشترین سود را مىبرند .مدیا فکر و فرد را برنمىتابناد چاون طرح این فکرِ تازه مىتواند منافع مراکز سرمایهدارى را که در بانکهاا مساتقرند باه خطار بینادازد .مادیاها سکوى پرتاب سکترهاست؛ با آنها مصاحبه مىکند چون مىداناد درکاى فراتار از باورهااى سیاساى ماردم ندارند و سوژه ى مخالفتشان تکرارىست و واکسن مقابله با آن را پیشتر به اذهان مردمى تزریق کردهاند. ادبیات و هنر فارسی را نیز همین سکترها به گند کشایدهاناد؛ سکتاریساتهاایی کاه چاون میماونی مقلاد فکرهایت را به یغما میبرند ،تکنیکها و خالقیت های هنریات را به نام خود سند می زنند و با یارى مدیاها و تریبونهاى فرقهاىشان در داخل و خارج به شهرتی باورنکردنی می رسند .با اینهمه باز دست برنمىدارند و براى اینکه دزدىشان لو نرود بیش از یک دهه در داخل و خارج سانسورت می کنند تا صدایت به جاایی نرسد و این وقاحت را به حدی میرسانند که اگر نسبت به بالهتی که چون سرطانی باه جاان نسال جاوان افتاده اتخاذ گارد کنی و بخواهی الاقل در صفحهی فیسبوک و اینستاگرامت به روشنگری بپردازی باز دسات از سرت برنمیدارند و پروندهسازی را در دستورِ کارِ خود قرار مىدهند. واقعن این هراسِ فکرى از کجا نشأت مىگیرد!؟ اینها که در صانعت سانساور از جمهاورى اساالمى نیاز پیشروترند با کدام کارنامه خود را محق مىدانند تا درباره نویسندهاى که ادبیاتش از آغااز تاابلوى اعتاراض بوده قضاوت کنند!؟ آیا همکارى با مدیاهاى سرمایهدارى که از مخالفان به عنوان نیروى فشاار بهارهباردارى مىکند تا به استعمار کمک شود معامالت اقتصادىاش را با سود بیشترى برگزار کند ،از همکارى با ناشارى خصوصى که خونِ دلها مىخورد تا شعر و شعورِ تازهاى را نشر دهد فجیعتر نیست!؟ ایانهاایی کاه حتای یک بار مرا به تلویزیون ها و رادیوهاشان دعوت نکردهاند یا در وبسایتهاشان تاکنون اثاری از مان نباوده و حتى خبرِ انتشار آثارم را به زبان های مختلف نادیده گرفتهاند ،حاال چه اتفاقی افتاده که سنگ تبعیدی باودنم را به سینه میزنند و لقب شاعر و نظریهپردازی سیاسی و مخالف حکومت را به من اعطا کردهاند؟ چرا مهم- ترین کانال بى بى سىِ انگلیسى شعرهام را بارها پخش کرده اما بى بى سىِ فارسى تاکنون براى یک بار هام که شده الاقل یادى از موفقیتهاى ادبىام نکرده است!؟ چرا خانم سارا دهقان از تلویزیاون صاداى امریکاا تماس مىگیرد تا براى انتشار کتابهایم در نشر ناکجا گفتگو کند و مرا که در سفر بودم به لندن مىکشااند، اما دقیقن دو ساعت قبل از قرار مصاحبه عذر مىخواهد و عنوان مىکند مسئولِ بخش فارسىِ صداى امریکا مخالف گفتگو با شماست!؟ تاکنون کسى از خود پرسیده چرا در اینهمه رادیو و تلویزیون خارجى خبرى از على عبدالرضایى که در هیئت نویسنده و نظریهپردازى مطرح که سالهاست ایران را ترک کرده نیست!؟ چرا باید حضور ده دقیقهاى من در صداى امریکا ،آن هم در برنامهاى کاه باه معرفاى یکاى از کتاابهاایم اختصاص داشته ،چپ و راست سنیتى را وادار کند تماسهاا بگیرناد و از تماام قادرت خاود باراى حاذفم
113
آنارشیست ها واقعی ترند
استفاده کنند!؟ اینها که بیش از یک دهه در داخل و خارج به طور کامل سانسورم کردهاند ،این اواخار چاه اتفاقى افتاده که دایه مهربانتر از مادر شدهاند!؟ آیا جز این است که میخواهند با هوچیگری به اداره سانسور ایران ندا دهند تا کتابهایی که تازه در ایران منتشر کردهام به طور کامل جمع شاود؟ نکناد معتقدناد اعتباار سیاسیام به مراتب از براهنی ،رویایی ،خویی ،معروفی و دیگر نویسندگان تبعیادی کاه هار سااله در ایاران کتابهاشان منتشر میشود به مراتب بیشتر است که چنین به تکاپو افتادهاند؟ راستى آنها که تا دیاروز لقاب ساد و ابلیس و هیوال و دون ژوان را پیشوندِ نامم کرده بودند و هر هفته یک کلک علیه من سوار می کردناد، از چه ترسیدهاند که طى روزهاى اخیر اینهمه عزیز شدهام؟ همیشه عالوه بار حکومات ،تاوده ایهاا و دوم خردادیها دشمنِ شعرها و تفکراتم بودهاند و تالش ها کردند تا سر بر گردنم نباشد ،حاال چه اتفااقی افتااده که مقلدان و دوستانِ دیروزین نیز با این دو دسته متحد شدهاند؟ نکند می ترسند با طرح دوبارهی من بر همه معلوم شود آبشخورشان کجا بوده!؟ من اگر تاکنون سکوت کردم و چشم بر تاراج فکرهایم توسط رفقا بستم ،به خاطر همآرمانیشان بوده است. خیال نکنند با حذف من به اهدافِ کوتولهوارشان مىرسند ،کاافیسات چهاار تاا لیناک و آدرس بادهم تاا مشخص شود دودى که این سالها بر فراز خانهشان بال بال مىزده محصول آتشىست که ساوختش را مان مهیّا کردهام .سکتاریسم ،بیمارىِ مهلکىست که سالهاست به جان روشنفکرى شعارى و بزکى ایران افتاده و حاال به نامهاى نوآمده نیز سرایت کرده است .هى تو که هستىِ هنرىات را مدیونِ منى ،حرف حساابى اگار در چنته دارى شرافت کن و خود فریادش بزن ،اینهمه نوچههاات را چاون گوسافندى زباانبساته قرباانىِ خودخواهىهات نکن! دخترم ،پسرم! عزیزکم! حواست را جمع کن! هیچکس به مادرِ خود تجاوز نمیکند!
121
121
آنارشیست ها واقعی ترند
اینها و آنها همه رجالهاند! به خاطر اینکه انقالب 13را فروختهاند نیست ،به خاطر این نیست که به ایران و ایرانای خیانات کاردهاناد، برای این نیست که شیوههای کثیف حکومت کردن را به تازه به دوران رسیدههای حوزوی آموزش دادهاناد، بی شک برای اینکه بیش از سه دهه صف مخفیِ قدرت در ایران را تشکیل دادهاند نیست ،به خاطر هیچکدام از این بخاطر اینها نیست که از تودهایها متنفرم! از حزب توده انزجار دارم چون روشنفکری فرهنگی ما را خاکریز کرده ،چون در ادبیات ما سنگر گرفته ،چون شعر و شعور ما را به گناد کشایده و دساتباردار هام نیست! لعنت بر آنها که اینها را خوب میدانند و حتی دمِ مرگ هم در این باره چیزی نمینویسند؛ خائناان واقعی اینهایند نه آنها که از این جاسوسخانهی مخفای هناوز مایترساند .در اینکاه ایان حازبساازمان جاسوسی توانسته از آغاز تأسیس نقش مباشر روشنفکری ایرانی را ایفا کند ،فکر نمیکنم کسی شکیی داشاته باشد .بی شک هر چه روشنفکری ما خط قرمز پیش رو داشته و دارد ،از توهمّاات تئوریاک هماین حازب- سازمان جاسوسی بوده که برای نیل به اهداف پلید خود دست به انواع قتل میزند .با اینهماه کام کام دارد دست سانسور رو میشود .این روزها چهره آنها که میدانند چه میگویم و خودشان را باه کاوری و کاری زدهاند از همیشه کریهتر است .دوباره باید کاری کرد؛ هیچ چیز غیرممکن نیست؛ نباید بایش از ایان هاراس کرد .در اینکه آنها قادرند یکی مثل بیژن الهی را تا ابد الل کنند هیچ شکی نیست .بیژن نیاز ادبیات ما بود اما بی آنکه چیزی بگوید رفت. میگفت بار اول اسمت را از غزاله شنیدم .میگفت انگار غزاله در بزرگداشتی که براهنی بارای ژورنالیساتی که شعر هم مینویسد برگزار کرده بود شرکت کرده ،آنجا جسارت و دیوانگیات مسحورش کرده بود .می- گفت شاعری که گاهی اوقات دیوانگی نکند شاعر نیست .بعد از آن میگفت که شعرت را هماه جاا دنباال کردم و پیگیر شدم تا اینکه میگفت داور مخفی مسابقهای شده فراپویان نام که قرار بوده بهترین کتاب شاعر دهه هفتاد را انتخاب کند .میگفت تو اولین انتخابم بودی اما آنها گفتند فالنی حاال فقط غزل ماینویساد و
آنارشیست ها واقعی ترند
دیگر اعتقادی به شعر پیشرو ندارد و خانقاهی شده! میگفت بعدها وقتی کتاب جامعهی تو منتشر شاد و آن را خواندم حیرت کردم .میگفت اول مانده بوده چرا فالن داور که خانمی جوان بوده بهاش دروغ گفتاه آن- همه تحریفم کرده و در حالی که داشت قاه قاه میخندید گفت خالصه خودم کم کم فهمیدم که تو هم مثال دیگر نیاکانِ شاعرت سرطان تختخواب داری و ویروسِ این شایعات ،همه از آنجا ناشای شاده ،ربطای باه ادبیاتت ندارد. آن روزها فکر میکردم که بیژن اینها را بی دلیل بزرگ میکند چون مدام میگفت مواظب زیبارویانِ توده- ای زاد باش !...و من ربطش را واقعن نمیفهمیدم! میگفت وقتی نگرانیام درباره تو از حد باال رفت ساری به کتابفروشی آثار زدم و آدرس و شماره تلفنت را از مهرداد آبرومندی خواستم ،البته نه برای اینکه ببینمات بلکه بیشتر دلواپسِ شاعریات بودم .میگفت این سالها در هیچ مجلس شاعرانهای شرکت نمایکناد مگار منزل بانوی غزلساز معاصر و همان جا شاهد بوده برخی از قدیمیها با چه نفرتی از من حرف میزنند! می- گفت این حزب ،پدر ادبیاتِ پیشروی ما را درآورده نگذاشته گامی به پیش برداریم ،من اما مانده باودم چارا بیژن ،مالها و حکومتشان را ول کرده هی میتازد به این جمع بی عبا! من زیاد بیژن را ندیدم اما هر بار که دیدمش چیزی جز سینمای انزجار از تودهایها نبود .الهی از تودهایها میترسید ،از آنها متنفار باود و مان نمیدانستم چرا! من از جمعیت ریش و پشم فراری بودم ،از مذهب پیشهگان ،از بالهتی که به جان فکر افتااده باود .مان از اینها انزجار داشتم و او علیه آنها بود! چه میدانستم که اینها و آنها همه تودهایاند!
122
123
آنارشیست ها واقعی ترند
دوباره فرمان دست خودمان است هر وقت مىآیم به مسئلهاى بپردازم که چون دیوار بر سر راه فرهنگ و ادبیات قرار گرفته یک عده مىپرسند چرا اینگونه!؟ چرا واکس ندارى؟ چرا اینهمه خشن!؟ رسوایى از این بیش دیگر در زنبیل جا نمىشود ،کار از آرایش گذشته ،خشونتى هم در کار نیست ،من فقاط وقتى مىنویسم که امکان دیگرى وجود نداشته باشد .حاال دیگر مجبورم براى فردا هم که شده فریاد بزنم! از طرفى رویکردهاى تیپیک روشنفکرى ایرانى حالم را به هم مىزند؛ یعنى با اینکه احترام ویژهاى براى سانت روشنفکرى قائلم از رفتارزنىِ روشنفکرانه و آن ژست مکش مرگ ما کاه تماام بایساوادى و نااتوانىاش را پشت اخالق پنهان مىکند ،انزجار دارم و معتقدم ادبیات پیشروى فارساى همیشاه از ایان سامت ضاربههاا خورده و آیینهى مهتر نماى سابق حاال فقط عنتر نمایش مىدهد. سال هفتاد و هشت بود ،ازش پرسیدم حاال چرا تن دادهاى به این سکوت معصومانه و بیاژن را دور انداختاه اینقدر الهى شدهاى؟ گفت همین بال سرِ تو هم مىآید! شعر هفتاد هم سرنوشتِ دیگر اسات و پشات ایان پیشروى یک پسروىِ بزرگ در کمین! از این بابت حق داشت ،بیخود که غزل پست مدرن نشد ،باالخره باید سادهزیستى امامان به شعر هم سرایت مىکرد تا متن مردمى شود و تفکر جاى خود را باه بالهات بدهاد .از طریق تلویزیون و منبرِ هر مدیایى محکوممان کردند به بى معنایى ،به معناساتیزى! قریاب دو دهاهسات کاه میدان خالى کردهایم تا معنا بیاورند ،چى شد!؟ یعنى همین بود معناشان!؟ اینکه در تقابل با هر کار تازه ،پشت عینک ته استکانىشان سنگر گرفته ایراد اخالقى ا اساالمى ماىگیرناد دیگر قابل تحمل نیست .مىگویند شاعر شأن دارد نباید فالن کار را انجام دهد! و اینگونه در حالى که فکار مىکنى دارند بهت احترام مىگذارند ناگهان مىبینى که محدودترت کردهاند .مىگویناد در نمایشاگاه کتااب تهران برخى از شاعرها در غرفهها حاضر مىشدند تا کتابشان بیشتر فروش بارود! مان واقعان نماىفهمام اشکال این کار چیست ،یکى آمده ،کاالیى فرهنگى را که خودش تولید کرده تبلیغ ماىکناد ،یکاى آماده تاا
آنارشیست ها واقعی ترند
خوانندهاش ببیند که شاعر دیگر آن چنپلى برج عاجنشین سابق نیست .لطفن یکى بگویاد اشاکال ایان کاار چیست؟ چرا نباید جوان ایرانى با شاعرش که آیینهى شعور است رو در رو شود!؟ یعنى درست ایان اسات که انواع و اقسام کوننشور ،از خواننده و هنرپیشه گرفته تا فوتبالیست و کولکافیس به او خط فکرى بدهد!؟ یکى از دستآوردهاى مهم تبعید اشراف بر فرهنگ تنهایىست؛ در این تنهایىها یاد گرفتهام دوباره ببینم ،بااز بپرسم و هیچ مهملى را به عنوان یک اصل قبول نکنم .هیچ چیز آنقدرها هم که فکر مىکنند صلب و ثابات نیست .اگر رفقا سعى کنند با چشمهاى درشت امروز ببینند دیگر نه خود اذیت مىشوند نه باه دیگاران آزار مىرسانند .در دهه هفتاد دوربینها را عوض کرده بودیم ،حاال لنز را! چشم اگر ندارید الاقل الل شوید!
124
121
آنارشیست ها واقعی ترند
دربارهی حزب توده من بى بى سى فارسى نمىبینم ،بى بى سى فارسى نمىخوانم؛ یعنى نشد که ببینم ،که بخوانم .هر وقت آمدم تماشایش کنم حالم بد شد ،بدجورى! نه اینکه مثل تصور رایج بگویم انگلیسىاند و فالن! ناه! اتفااقن هایچ ربطى به ژورنالیسم اینجا ندارند .ژورنالیست انگلیسى پر از حس مسئولیت اسات ،حاذف نماىکناد ،اهال چهرهسازى نیست ،محال است عامى و بیسوادى را استاد دانشگاه جا بزند ،به سانسورچىِ سابق مسائولیت نمىدهد! مىبینى!؟ لعنتىها نمىگذارند اللمانى بگیرم و وارد این بحث پر دردسر نشوم ،سالهاسات دلام از هرچه مدیاى فارسى زبان خون است! صف کردنِ اینهمه آدمِ بیسواد و بى رگ آن هم در چناد تلویزیاون، واقعن مغزِ خرخاکى مىخواهد! دیشب یک جایى بحث حزب توده و خدمتها و خیانتهاش پیش آمد .ناگهان یکى از مهماانهاا پابرهناه پرید وسطِ حرفهام و پرسید محمدرضا نیکفر را مىشناسى؟ گفتم هر وقت خواستم مطلبى از او بخوانم در همان چند سطر اول ولش کردم ،پس نمىشناسم! گفت خواهش مىکنم بعدن این مطلبش که حاال لینکش را برات ایمیل مىکنم بخوان! گذشت ،تا چند دقیقه پیش خواندمش .لعنتى آنقدر عصبىام کرده که دستم هنوز دارد مىلرزد .عنوان مقاله از سختىِ قضاوت درباره حزب توده ایران مىگویاد اماا جاز چناد گازارهى کلاى درباره اغتشاش فکرى در قرن بیستم و غسل ارتماسىِ حزب توده درش ندیدم .نیکفر کار دساتم داده ،حااال مجبورم باز تا دو سال ،حتى مواظبِ سایهام باشم! چرا باید تاوانِ بالهتِ امثالِ او را چون منى بدهد!؟ تودهاىها خود را مارکسیست ا لنینیست مىدانستند و مىدانند .بعید مىدانم نیکفار حتاى کتااب "دولات و انقالب" لنین را خوانده باشد یا اگر خوانده چیزى درباره عملکردِ دولتِ بلشویکها بداند ،یا اگر این را هام مىداند بى شک از مغز ،از شرافتِ روشنفکرى ،اپسیلونى برخوردار نیست! او محال است تاریخچاه احازاب سیاسى ایران ،الاقل در پنجاه سال اخیر را از نظر گذرانده باشد و ندیده باشد چقدر از این حزب لعنتى رکب
آنارشیست ها واقعی ترند
خوردهاند .او از تاریخِ پرشکستِ روشنفکرى شعورى ایرانى نیز هیچ نمىداند .گویا نخوانده نابغهاى سیاساى چون خلیل ملکى را چه طور له کردند .این ژورنالیستِ تازه باه دوران رسایده شاک دارم باویى از ادبیاات معاصر فارسى برده باشد و بداند که اگر کثافتکارىِ حزب توده نبود ،آوانگاردهاى موج نو الاقل چند شاملو ثمر مىدادند و همه از دم نفله و آواره نماىشادند .امثاال او یاا هایچ نماىدانناد یاا باراى حفاظ موقعیاتِ ژورنالیستىشان دروغ مىفروشند. مىنویسد حزب توده سالهاست که دیگر فعال نیست؛ انگار کور است و اینهمه نوتودهاى را نمىبیناد کاه هر چه مدیا را به اشغال خود درآورده در نقش مباشرانِ سیاسى ،اقتصادى و فرهنگىِ حکومت مشغولند! مالهاى سال 13از فنی حکومت دارى چه مىدانستند!؟ کدام سازمان ،سازماندهىشان کرده؟ روزنامهاى مثل کیهان تکنیک انگزنى را از کجا آموخته؟ اینهمه ریا و تفرقه و زیرآبزنى در روشنفکرىِ شعارىِ ایراناى از کجا آب مىخورد؟ راستى شاغالنِ اتاقهاى فکر جمهورى اسالمى چگونه آموزش دیدهاند؟ تودهاىگرى تنها مرامى سیاسى نیست نیکفر! ویروسىست که اگر وارد مغز شود تا مرگ بدن به زنادگىاش ادامه خواهد داد .آخر چرا و به چه دلیل فکر مىکنى تودهاىها دیگر فعال نیستند؟ اگر نیستند پس چارا مان اینجام!؟ چرا اینهمه سال دارم زجر مىکشم؟ اتحاد فعاالن کدام حزب باا مساجدىهاا موجاب سارکوبِ جنبشِ شعرى ا شعورىِ هفتاد شد!؟ چرا دو کتابم که بعد از سیزده سال در ایران اجازه انتشار پیادا کردناد، شش ماهه لغو مجوز شد!؟ نیکفر من حاال باید به جاى بچهپولدارهاى کله خر به نخبههاى شاعرىِ کشاورم درس مىدادم! تو معناى این جمله آخر را بى شک نمىفهمى وگرنه الطائالت در مقالهات انبار نمىکردى! مىدانى باید هزاران چپِ سودایى شبانه روز بخوانند تا سرآخر مثل مختاارى بادل باه چپاى ملاى شاوند و سیاوشخوانى کنند!؟ مثلن فکر مىکنى یک مال مىتوانسته درکى از شجاعت فکرىِ پوینده داشته باشد و گرا دهد!؟ مختارى یک نفر نبود؛ جریانى بود که تازه در چند سالِ آخرِ عمرش داشت ثمر ماىداد .چاه کساانى مىتوانستند از مقاله شاهکارش در مجله تکاپو که سرشتِ پلیدِ زبانِ حکومتى را برمال کرده بود درکى داشته باشند!؟ راستى مگر مجرى بسیارى از پروژههاى عمرانى و اقتصادى در دورهى خشونتِ خندان ،شرکتهاى تودهاىها و اکثریتىهاى سابق نبودند؟ محمدرضا! چرا درباره چیزى مىنویسى که دربارهاش هیچ نماىداناى یا خایه ندارى بنویسى!؟ چرا آن مسائولیت ژورنالیساى کاه انگاار الى پاتاان جاساازىاش کاردهایاد مادام خوابیده!؟ البته شاید درست نوشتهاى ،حتمن من اشتباه مىکنم .تودهاىها دیگر فعال نیساتند ،فعاالیتى علیاه حکومت ندارند اما با حکومت هنوز همکارند و فعالیت دارند.
125
123
آنارشیست ها واقعی ترند
ترسهای الهی بیژن الهى دایىجان ناپلئونى بود که جاى انگلیس از حزب توده مىترسید ،البته این هراس بى دلیل نبود .آن- ها را در اوج کارشان حذف کرده بودند ،بعد هم فاجعه بهمنِ 13پیش آمد و بسااط کثیافِ زنادان و اعادام باعث شد گروهشان متوارى شود .مستعدترینشان که پرویز اسالمپور بود بعد از سالهاا اقامات در پااریس هنوز شعر داشت اما هرگز شعور و گوش به زنگىِ دینامیکِ الهى را نداشت .مان نظارم را دربااره شاعرهاى منتشر شده و ناشدهى الهى طى سالهاى پایانىِ دهه هفتاد به خودش گفتم و فکر نمىکردم و نمىکنم دیگار حضور شعرهاى ذهنى و آرشیوى که از ترس به عرفانِ اجبارى پناه برده بتواند دردى دوا کناد .حااال دیگار شعر فارسى رخ عوض کرده ،از فاصله کهکشانىاش با شعر پیشروى جهان بسایار کاساته باود .آن ساالهاا شاعران جوانى آمده بودند که تمام قواعد شعرى را بههم زده و نظریات و تئورى شعرىشان را هم به کرسى نشانده بودند اما تجربه سیاسى نداشتند؛ نمىدانستند که حکومت علىالخصوص ارتجااع شاعرى چگوناه از این طریق ،نومدرنیسمِ شعرى را از پا در مىآورد .آن سالها بیژن الهى به ظاهر حضور نداشت اما تمام وقایعِ ریز و درشت شعرى را رصد مىکرد ،وقتى هم که در همان سالهاى پایانىِ دهه هفتااد اوضااعماان را پاس دیده بود ،گشته بود در کتابفروشىها و از طریق مهرداد آبرومندى که در کتابفروشىِ آثار کار مىکرد ،مرا پیدا کرده بود و هشدارهاى الزم را داده بود ،من اما حرفهایش را جدى نگرفتم ،به نظر متوهم بود ،زیادى مى- ترسید ،ولى از اینکه مىدیدم یکى آنهمه شعرم را دقیق خوانده و برخالف همنسالنش دانشِ تئوریکش باه روز است ،به وجد آمده بودم .بیژن الهى آدمِ کمى نبود اما براى شعر فارسى کم کرد چون به طرز فجیعاى از حزب توده مىترسید ،حاال هم فکر مىکنم خائنترین آدمها آنهایند که جاى درد را مىشناساند اماا گاامى براى درمانش برنمىدارند .او اسطورهى سکوت در تاریخ شعر معاصر فارسىست اما آیا این خاموشى به کارِ شعرش آمده؟ دردى از شعر فارسى دوا کرده!؟ من حتى یکى مثل باباچاهى را با آن چشمِ ریز و رویکردهاى اُپورتونیستىاش به مراتب به بیژن ترجیح مىدهم چون همیشه در هر صحنهاى درست یا غلط حضور دارد و
آنارشیست ها واقعی ترند
مىخواهد کار کند .شاعر ،کسىست که شهامت داشته باشد اشتباه کند .نمىشود سالهاا در کانج نشسات و گفت فضا براى حضورم مهیّا نیست! خمینى مثلن شاعر بود حتى اگر ردِّ ادیت و زبان کالسیک حسین آهاى را در غزلهاش ببینى! خامنهاى هم در شب شعرهاى رمضانش که در آن انواع گاوها حضور دارند نشان داده هم لوکاچ خوانده در 32آیه ،هم شاعرىست که میتواند به شعری که او را حتی اندکی به چالش مایکشاد اخم کند! خب با این وجود یکى بگوید در کشورى که در آن زندانى و زندانبان شااعرند چگوناه ماىشاود گوشه گرفت و سکوت کرد و منتظر ماند تا فضا براى کار مهیّا شود!؟ باید خودت آستینت را بزنى باال ،نباید بترسى که گُهى مىشوى .این منزیهطلبى که بیشتر ریشه در کونگشاادىِ عارفاناهى شااعر ایراناى دارد حااال باعث شده جاى هر شاعر اصیلى ،چند دستساز اسمى شوند! وفورِ شاعر و منتقد و خبرنگار دستسااز در ایران دارد کوالک مىکند ،منتظر چه هستى!؟ طى این سالها با هر که چت کردم نوشت کااش ایاران باودى على! همه مىخواهند یکى بیاید جاىشان فریاد بزند ،جاىشان کتک بخورد ،حذف شود! شاعرند دیگر! حال ندارند! جمع کنید این بساط را! شاعر امروز باید بداند هر چه بیشتر عقب بکشد آنها جلوتر ماىآیناد و در نهایات تختخوابش را هم مال خود مىکنند. این سرطان که به جان شعر فارسى افتاده تا همه را از دم نگاید دستبردار نیست! باید ابله باشى که نفهماى آنجا همه چیز سیاسىست؛ اتفاقن براى همین هم که شده نباید نباشى ،همه جا باید باشى کاه بازرگتارین دفاع ،بى شک این روزها حملهست .اتاقهاى فکر در تمام اتفاقاتى که در شعر فارسى مىافتد دسات دارناد چون آنها مىدانند اگر یکى مثل محمد مختارى شاعر نبود محمد مختارى نمىشد .ایانهماه آدم مثال گال پرپر شدند اما فقط یکىشان گلسرخى شد چون شاعر بود .حال شاعر معاصار فارساى وخایم اسات چاون شاعرانش مدام در حال عقب نشینىاند و سنگر به سنگر دارناد از دسات ماىدهناد .در کشاورى کاه حتاى روزنامه نگارهاى ادبىاش انتخاب مىشوند نباید توقع داشته باشى داورانِ مسابقه شاعرش منتخاب نباشاند. طبیعىست که سیاست روى انتخاب شعر و شاعر برتر نیز دست دارد! این منزهطلبىِ شاعر ایرانى دهههاست که موجب ضررِ شعر شدهست .نباید بیش از این به مباشرانِ تودهاى میدان داد ،نباید هر طور که آنهاا سااز مىزنند برقصى ،نترس از گهى شدن ،پیشاپیش گُهى شدهاى ،فقط خودت بى خبرى ،کمى فکر کن! انفعاال، مبارزه نیست ،در غیاب نمىشود گفت "نه!" باید باشى و مىنیممها را بدل به فرصتى شعرى کناى! بناویس شاعر! نترس از تنهایى که هر چه کرد تنها او کرد!
128
123
آنارشیست ها واقعی ترند
هنر ،صنعت افشاست هنر ،فنی آندیگری بودن است ،صنعت افشاست ،اسم دیگر لختیست .هنر ،نمایاندن است و ما هناوز داریام مخفی میکنیم .سیاست ما مخفیست ،دیانتِ ما مخفیست اما هنوز از رو نمیرویم و نمیدانیم هنار چیازی جز خیانت به مخفیها نیست .سیلویا مرا خوب دیده ،چند سالی بود که هم را ندیده بودیم .میگفت هماین که نام تو را در برنامه دیدم آمدم ببینم خودتی! آخر امثال تو حق ندارند بیش از چهال ساال بمانناد .خساته نیستی!؟ خودکارم را نشانش دادم و با انگشت ،ته ماندهی جوهرش را نشانه رفتم! گفت آها پیامبری هساتی که تمامِ رسالتش را تمام نکرده!؟ پرسیدم چرا نگفتی شاعر!؟ گفت نه! تو بیشتر پیامبری ،چاون بادون آنکاه بخواهی شاعری! تو ناچاری که بنویسی و بمیری ،رسالت تو افشای زندگیست. دریغا حتی آنها که مرا خوب میدانند این را نمیدانند .آنها شانس نداشتند خودشان باشند ،سنیت خودشان را کشته ،از تازه سر درنمیآرند ،البته خوب میتوانند از تازه بگویند اما خودشان را نمیگویناد .آنهاا نمای- خواهند که معمولی بنویسم اما توقیع دارند که معمولی باشم ،مثل خودشان! شعار میدهند که از طبق معماول بدشان میآید اما به طرز فجیعی معمولیاند! عمل آدمها را قورت دادهست ،کسی فکر نمیکند .شنیدهاند کاه من بهشتی در برزخم! با اینهمه به آتش نزدیک میشوند چون گرمشان میکند ،اما آنقدر توی آتاش مای- مانند که میسوزند و این دادشان را درمیآورد! زن و مرد هم ندارد همه اینگونهاند و همین جهانِ مارا تنهاا کرده است! تا بخواهی از نیچه میدانند ،رمبو را ستایش میکنند ،گاهی مثل ماریای ابرِ شلوارپوش نرم مای- شوند اما مایاکوفسکی را ایرانی نمیخواهند ،ایرانی باید مثل خودشان باشد معمولی! ما همه قبرستانی هستیم در یک زندگیِ مرده! در این گورستان همه کمین کردهایم که زنده یا تازهای بیاید و او را بُکشیم .چرا!؟ مگار مرض دارید!؟ اینجا مرگ مولف را بدون آنکه بدانند میدانند ،اما آنجا فقط مرگ مولف را میخوانند. من عاشق ایرانیها هستم اما از همهشان میترسم .آنها فقط مرا به یادم میآورند و دائم تصامیم مایگیرناد بدون آنکه تکهای از مغز را در آن دخالت دهند چون فقط سنیت منطقیست ،فقط مرگ منطقایسات ،فقاط
آنارشیست ها واقعی ترند
مخفی منطقیست .ما به طرز فجیعی معمولی هستیم اما جر میدهیم خودمان را که غیرمعماول بنویسایم .ماا همهمان عملی هستیم اما به آنچه فکر میکنیم عمل نمیکنیم چون به سنیت معتادیم! سنیت ما را در خودماان مخفی کرده و کسی نمیداند که دیروز نیست. چند سالی بود که او را ندیده بودم ،دیروز دیدمش! گفتم بروم در گودترین آغوشی که تاکنون داشتم دوبااره غرق شوم .خطوط بدنش بهتر شده بود ،حرفهایش بهتر شده بود ،آشپزیاش بهتر شده باود ،اماا ایان کاه دیگر او نبود ،من عوض شده بودم! از این عوضی خواستم به او تجاوز کند ،نشد! خواساتم او را بغال کانم، نشد! یعنی دیگر نمیخواستم؛ یعنی میخواستم و نمیخواساتم .خواسات از دیاروز برمایخاسات و دوری دقیقن امروزین بود .این شاید مشکل من است ،سینمای ضربانِ دلِ من است اماا مان عوضای نیساتم فقاط عوض میشوم ،چون زمین مدام میگردد و میرود ،نمیایستد تا آنجا که بودیم بماانم! حتای داد مایزنناد سرم ،باز پاریس در رنو میخواهند که یک دیروزِ وحشتناک است! من با آن غریبهام چرا بنویسم!؟ چرا حاال را همانطوری که حاالست افشا نکنم!؟ هنر صنعت افشاست؛ اسمِ دیگر لختیسات ،چارا بپوشاانم!؟ گااهی زیادی لُختم ،گاهی لَختی! چون همان لحظه میخواستم آنطور باشم که نوشتم ،سیاستِ ما ولی مخفیسات، دیانتِ ما مخفیست و هر دو ادبیات میخواهد .بیخود نیست که ادبیاتِ ماا جاایی جاز گورساتانی مخفای نیست .پرفورمنس ما اداست ،شعر ما اداست ،هنر ما تقلیدیست و حتی همین تقلید را هم مخفی مایکنایم. اگر از این زندان فرار کنیم ،اگر همه خودمان باشیم همه چیز درست میشود. پریروز در پاریس به خوانندهی جوانی برخوردم که در پیادهرو گیتار میزد و میخواند .پرفاورمنسِ او پار از ادا بود اما تنها ادای خودش! مثل خودش داد میزد ،پوشیده بود و ادا درمیآورد و علیه خودش عصیان کرده بود .او اعتراضی علیه هجومِ وانمودههاست ،شاعر ایرانی باید این دخترک را بفهمد تا بفهمد .نقاش اماروزی حتی رقصندهی ما باید این رقص را یعنی خودش را برقصد تا فقط شبیه خودش باشد نه مثل همه که جاای رقص ،زیرِ سیطرهی شباهتها ،عمل به عادات میکنند. این خواننده بدون آنکه خودش را لخت بکند لخت شده بود ،اما ما حتی وقتی که لخاتِ لخات مایشاویم، لختی را مخفی میکنیم .سیاست ما مخفیست ،دیانت ما مخفیست ،حتی زندگی ماا مخفایسات .ماا روی زمین زندگی نمیکنیم؛ سنیت ،ما را زیرزمینی کرده! ایران ایستگاه مترویایسات کاه فاوجی در آن منتظرناد، منتظر قطاری که باید بیاید ،بیاید و آنها را ببرد! هیچکس هم نمیبیند که این ایستگاه ریل ندارد تا ترن بیاید. برای چه منتظرید؟ قطاری در کار نیست! این دخترک هرچه بیشتر میخواند به خودش نزدیکتر میشد ،بعد هم از خودش میزد بیرون و مدام خودش را بزرگ میکرد .اگر او را ببینی نمیتوانی از او لذت نبری ،نمی- توانی او را دوست نداشته باشی ،بی شک او را ستایش میکنی ،چون فرانسویست ،چاون آندیگاریسات! خواهرت نیست که توی سرش بزنی بگویی خفه! پسرت نیست که او را از تازهاش بترسانی .ما مجاز نیستیم خیلی کارها را بکنیم چون فرهنگمان ایرانیست و نمیدانیم که اینگونه زندگیِ ایران را میکشایم .زنادگی
131
آنارشیست ها واقعی ترند
فرهنگِ خودش را دارد ،دم به دم تازه میشود ،فرهنگِ خودش را هم با خودش میآورد اما تو آن را میبری در سنیت که قاتل امروز است .تو زندگی نمیکنی ،سنیت جای تو میکند .من اما اجازه نمیدهم که شعر مارا بکند ،فکر مرا بکند .سنیت شعرم را دوست ندارد خب نداشته باشد! مرا چرا میکشد!؟ سنتییها مقالههاایم را دوست ندارند چون در درکِ مخفیشان از آنارشیسم دست میبرد ،چون دستشان را رو میکند .جار مای- زند که حقیقت را مخفی کردهاند ،سیاست را مخفی کردهاند و در مخفیگاهی قرون وسطایی گیر کارده ،پُاز هم میدهند که دارند با امریکا میجنگند! سنیت همیشه از امروز باخته ،زندگی زمینیست ،ایران را زیرزمینی کردهای سنیات! چرا دست از سرش برنمیداری!؟
131
132
آنارشیست ها واقعی ترند
دربارهی سانسور دیشب لینک مناظره دو تن دربارهی آزادی بیان برایم فرستاده شد .یکیشان که تاکنون اسمش را نشنیده بودم و احتمالن تازه از پستان پدر جدا شده ،آنطور که خود نشان میداد جز مولوی باا روایات باباا و شاعرهای سهراب سپهری که چند سطرش را از بر بود درکی از هنر نداشت و عجب اینکه چون مالیی بدون عمامه با همان ادبیاتی که از آنها سراغ داریم دعوت شده بود تا برای جمع از آزادی بیان هنری بگوید .از نفر دوم نیز چند مقاله در رادیو زمانه خوانده بودم که همه طعم ترجمه ا تألیف داشت و از گفتمان خواجهای کاه ارائاه میداد مشخص بود که او نیز فاقد درک هنریست و باز عجب اینکه به خود اجازه داده باود باا چناان فهام فقیری درباره آزادی بیان هنری بگوید و در مناظره با آخوندزاده ناغافل نقش کیسه بوکس را ایفا کند .این دو نفر ،دو نماینده از طیف آدمهایی هستند که به دلیل بیساوادی و بهارهمنادی از بالهات کالسایک از زماره گردانندگان دو تلویزیون بی بی سی و صدای امریکایند .اینان همان ریشوهای دیروزناد کاه تاازه از پساتان حکومت اسالمی جدا شده ،امروز ششتیغه کردهاند و رُل اپوزیسیون برونمرزی را ایفا میکنند .در مناظرهی مذکور مالزاده با همان رندی که در آخوندها سراغ داریم ،یککاره پخمهی روشنفکرنما را به میدان ماذهبی خود برد و چنان بر این لیبرال دموکرات امریکایی چیره شد که احتمالن به زور پمپ ،چند کلماه از دهاانش حرف ریخت بیرون! عجبا که مالزاده با همان ادبیات آخوندی در هر گردش زبان ،بدون هیچ ربطی شش تاا شش تا هابرماس میلُمباند و این طفلی هاج و واج مانده بود انگشت به آنجا و خالصه اینکه از تنها چیزی که در مناظره مذکور گفته نشد ،آزادی بیان هنری بود. مرا ببخشید که نمیتوانم نام این هر دو نفر اینجا ذکر کرده از این دو ملیجک دو هیئت بسازم اما از آنجایی که میدانم طرح چنین بحثهایی بی دلیل نبوده و دیر نیست که همین چرندیات را به کمک بی بای سای و صدای امریکا در بوق و کرنا کنند ،اشارهای به آزادی بیان میکنم تا آنهایی که خوب نمیدانند بعدها فریب این تردستیها را نخورند .ماده نوزدهم اعالمیه جهانی حقوق بشر که تاازه در تااریخ 11دساامبر 1348باه تصویب رسیده مایگویاد "هار کس حق آزادی عقیده و بیان دارد و حق مزبور شامل آن است که از داشتن
آنارشیست ها واقعی ترند
عقاید خود بیم و اضطرابی نداشته باشد و در کسب اطالعات و افکار و در اخذ و انتشار آن با تمام وسایل ممکن بدون مالحظات مرزی ،آزاد باشد". در این ماده عبارت "بدون مالحظات مرزی" موکد شده؛ یعنی به ماده نوزدهم اعالمیه جهانی حقاوق بشار، هیچ تبصره و محدودیتی را نمیتوان عالوه کرد؛ مثلن مثل مالزادهی مذکور نمیشود گفت کاه دامناه آزادی بیان تا آنجاست که به کسی یا عقیدهای توهین نشود! زیرا پذیرش ایادهی ماالزاده یعنای قباول سانساور و حدود قانونی دیگری که نیازمند تفسیر است و بازاستخدام چند مجتهد حوزوی که به نحو احسن آزادی بیان را در ایران به اجرا درآوردهاند! تازه گیرم که آزادی بیان بدون طرح تهمت را بپذیریم ،مصاداق ایان تاوهین چیست؟ چه کسی باید مشخص کند که توهین و تهمتی صورت گرفته؟ چه طور میشود سنگ آزادی بیاان را به سینه زد و انتظار داشت به کسی برنخورد!؟ آن هم در کشوری مثل ایران کاه تناوع آرا و عقایاد در آن بیداد میکند؟ این کوتولههای تازه از پستان رها شده غافلند که ایجاد محدودیت برای آزادی بیان جز انکاار آن ،معنای دیگری ندارد .اعمال آزادی بیان در جوامع سنتی و بسته ممکن است ابتدا موجاب باروز مشاکل شود اما چنان آزادی سیاسی و اجتماعی را بسط میدهد که در ادامه ،آستانه تحمل مردم نیز باال میرود .یکی از گاردها و شعارها ی کالسیک در جوامع در حال توسعه که تازه دارند آزادی بیان را تجربه میکنند احتارام به نظر مخالف است ،در حالی که حتی همین احترام به مرور ،عامل بروز ریاکاریست و اماروزه در جواماع پیشرفته تحمل صدای مخالف را جانشینِ آن کردهاند. برای نیل به آزادی واقعی ما ناگزیریم آستانه تحمل خود را باال ببریم و در غیر ایان صاورت ممکان نیسات گفتمان تازهای طرح شود و در برابرش اینرسی ایجاد نشود .بی شک عده بزرگی که تولید کننده این اینرسی هستند همان کسانی خواهند بود که ادعا خواهند کرد به آنها و عقیدهشان توهین شاده اسات .مگار هماین اینرسی در ایرانِ دهه شصت به مرور آزادی بیان را دچار تنگنا نکرد و هار روزه دایاره محاصارهی سانساور تنگتر نشد؟ من ماندهام چگونه مالزاده و آن مترجم ا روشنفکر کتبی جرات میکنند بادون درک مادرن از آزادی بیان ،تازه از آزادی بیان ادبی ا هنری بگویند که پرداختن به آن بدون درک حرفهای ممکن نیسات .در بررسی هر اثر هنری و یا در خوانش متن ادبی ما با تنوع تأویل طرفیم و محال است اثری خالق پدید بیایاد و یکی از سمتهای تأویلیاش توهین و تهمت به عقیده یا گفتمانی تلقی نشود .طرح چنین بحثهای فقیار و قرون وسطایی یعنی ایست دادن به ادبیات خالق! یعنی مرگ هنر و به تأخیر انداختن کشف حقیقت! جالب اینکه در بخش پرسش و پاسخ این مناظره چند سوال درست توسط حضار طرح میشود اماا ماالزاده که دکتر هم صداش میزنند لختی درنگ بر غلطهایی که کرده نمیکند و گرداننده که او نیز دکتار اسات در نهایت بالهت صدای واقعی را اعدام میکند تا باز مالزاده با طرح چرند جان سالم به در برد .این وسط مان ماندهام که چرا مترجم ا ژورنالیستِ منگ که خود را لیبرال دموکرات نامیده لختی درنگ نمیکند و خاودش را از خماری بیرون نمیکشد! بدبختی نویسنده خالق ایرانی که سانسور دارد لهش میکند این اسات کاه باا
133
آنارشیست ها واقعی ترند
چنین بالهتی معاصر است و سرمایهداری هم که در شناسایی ابله جماعت استادی دارد ،تمام تریبونهاش را در اختیارشان قرار داده است .در مناظره مذکور به ظاهر دو نماینده از دو طیف شرکت کرده بودند که یکای لقب روشنفکر دینی به خود داده بود و آن یکی هم احتمالن خودش را روشنفکر مایدانسات .باا اولای مان کاری ندارم او بی شک ژنِ همان سانسورچی معروف دارد که خود را بنیانگذار روشنفکری مذهبی میداناد و کارگردان حذف روشنفکران از دانشگاههای ایران بوده اما با دومی کار دارم چون فکار نمایکانم تاا ایان اندازه بیسواد و پخمه باشد ،به نظر میرسد او سکوت کرده تا منافع ژورنالیستیاش را از دست ندهد. در مناظرهی مذکور دالیل و سفسطههای مالزاده آنقدر نخنما و سطحی بوده که حتی نویساندهای تاازهکاار میتوانست مچ او را بگیرد و نگذارد از این بیش مهمل ببافد .مترجم ا روشنفکرمآبِ این مناظره بایاد بداناد که سکوت در برابر بالهت و میدان دادن به ارتجاع ،معنایی جز خیانت به روشنفکری ندارد و اینها همه در پروندهاش ثبت خواهد شد.
134
131
آنارشیست ها واقعی ترند
سانسور 1 همهى فرهنگها گذر از راههایى را قدغن کردهاند اما تعداد این راهها در فرهنگ ایرانى بسیار است .متاسفانه نامِ واقعىِ شجاعت در زبان فارسى جز انحراف نیست .اگار از راهاى باروى کاه دیگاران نرفتاهاناد قاانون خطاکارت مىخواند و دین گناهکار! در زبان فارسى دو واژهى خطا و گناه تقریبن مترادفناد! بادون ساعى و خطا تقریبن هیچ پیشرفتى حاصل نمىشود اما ما از خطا مىهراسیم چون گناهکاران در نهایت مقایمِ جهانم مىشوند! البته روشنفکرىِ چپِ ایرانى یک قدم از روشنفکرىِ مثلن مسلمان جلوتر است چاون اعتقاادى باه گناه ندارد اما بالفاصله یک قدم عقب مىرود زیرا خطا را یککاره با خیانت اینهماان ماىکناد! اگار قصاد دارى حرکتى بزنى و کارِ تازهاى بکنى اما دودلى! سرِ جات بتمرگ! تکان نخور! چون اگر خطا کنى خیانات- کارت مىخوانند! براى همین ما در ایران روشنفکر رادیکال نداریم ،در عوض یاک مشات سوساولِ فکارى داریم که تنها با عشوههاى رادیکالیستى خودشان را شیک کردهاند؛ اینها خطر نمىکنند ،به زندان ماىروناد چون مشهورتر مىشوند؛ همهشان هم مدام سنگ آزادى را به سینه مىزنند اما فقط آنقدر آزادت مىگذارناد که مثل آنها بروى ،مثل آنها باشى و در نهایت خروج از رسومِ خود را خیانت مىدانند .براى هماین اسات که معتقدم اینها آزاد نیستند چون خطا نمىکنند و تنها به همین دلیل مطلقن روشنفکر نیستند .کسى که خود هیچ کار نمىکند اما فقط انگ مىزند حتى اگر کراوات بزند مالست! اینها حتى درکاى از درسات ندارناد، فقط آن را طوطىوار از بر شدهاند چون سنیت یادشان داده به سنیت وفادار باشند .متاسفانه اغلب غافلناد کاه جاى بد و خوب مدام عوض مىشود ،بسیارىشان هم آدمهایى هستند درست و اخالقى! اما هام درسات و هم اخالقشان را باید گرفت گایید چون فکر نمىکنند؛ مدام همان قبلى هستند و تازه نمىشوند ،یکى ،دوتاا ...هزارتا!؟ تقریبن همهشان اینگونهاند ،مشهورترینشان مذهبىتر از گمنامترین! بسیارىشان براى پاسدارى از همین سنت سیاسى بارها رفتهاند زندان و قهرمان آزاد شدهاند .ایرانىها تخصاص دارناد تنهاا بالهات را مشهور کنند چون متفکر خطرناک است؛ متفکر مثل آنها فکر نمىکند؛ متفکر اصالن از آنهاا نیسات ،پاس تنهاش مىکنند و در نهایت حلقهى این تنهایى آنقدر تنگ مىشود که "خلیل ملکى" دق مىکند؛ هدایت از
آنارشیست ها واقعی ترند
بیف فرار کرده ،مىرود بوفش را در هند دربیاورد ،آن هم بیست ا سى نسخه! مسخره نیست!؟ هاى نگوییاد فالنى قلمت عالىست ،فقط بنویس! این حرفها ربطى به قلم ندارد ،درد است که دارد ضجّه مىکناد .آرى! اگر آزاد نیستیم که آزاد باشیم ،اگر آزاد نیستیم که اشتباه کنیم پس آزاد نیستیم ،نخواهیم شد.
135
133
آنارشیست ها واقعی ترند
سانسور 2 تفکر ،در هیجان ،در شادى ،در ارگاسمى دائمى شکل مىگیرد .فقط در تنبخشى به فحشاست که ماىشاود مخفى را فاش کرد .یک عده از تن مىترسند ،از تماشاى عریانى شرم مىکنند ،کس را شرمگاه نامیدهاند ،کیر را کردهاند آلتِ شکنجه و عشقبازى را درست صرف نمىکنند .از آن مىترساند و بارایش چنادین متارادف ساختهاند تا لذت را طرد کنند ،براى همین کردن و گاییدن حاال دیگر بارى دارد شدیدن مرداناه و تهااجمى! در حالى که خشونت فقط در عشقبازىست که با مهرمانى اینهماان ماىشاود ،چاون لاذتى دارد شادیدن آسمانى! خدا مهربانى و خشونتِ توأمان است ،خدا لذت است ،آدرنالین است و تنها در ارگاسام اسات کاه حضورى غایى دارد .مالها خدا را نمىفهمند ،خود را نمىشناسند و به من ایراد مىگیرند "چرا چناین ماى- نویسى؟ چرا دائم از کلمات کافدار بهره مىگیرى؟ و تأکید دارند من هم این کلمااتِ عزیاز را از صافحاتم تبعید کنم .آنها هرگز تبعیدى نبودهاند ،نمىدانناد چاه دردى دارد دورى از زباان ،از ماادر ،از وطان .آنهاا شکنجهگرند؛ زن و مرد ،چپ و راست هم ندارد ،همه مىخواهند کیر در متون فارسى نباشد .از کاس شارم مىکنند ،کون را باسن مىخواهند و اینگونه تبعیدش کردهاند ،براى همین سانسورِ بزرگ است کاه دائام باه این سه کلمه فکر مىکنند .مىگویند عبدالرضایى مدام پردهدرى مىکند در حالى که من فقط پردههاا را کناار زدهام تا باد بیاید و نسیمى خنک زندگى بیاورد .آنها معاصرِ مرگند! من زندگى مىخواهم؛ یک زندگى براى همه ،براى نسل تازهاى که دارد در عنفوانِ جوانى مىمیرد .من حتى براى طلبهاى کاه در حجارهاش جاز باه خودارضایى اشتغال ندارد دلم مىسوزد ،حتى براى همین مال که پرواز را باا تماشااى تناى چناین تراشایده تجربه مىکند .امامِ زمان منم اما آنها امام را کنار مىزنند تاا زماانش بیایاد .هایچ حاورى در کتابِ مقادس حجاب ندارد؛ تنِ هیچ غلمانى شورت نکردهاند .آنها اینجا بهشت را مىکشند تا به بهشات برساند و ایان جز بالهت نیست .من لخت مىنویسم تا ریا ،تا مخفىکارى بیش از این تبلیغ نشود .آنها کاه نماىخواهناد این کلمات باشد ،مجرى سانسورند .آنها که اخالق را سانسور معنا مىکنند بویى از اخالق نباردهاناد .ایان روزها ایرانیانى را مالقات کردهام شدیدن ندید بدید! پسران خوشرویى که از آداب رقص هیچ نمىدانساتند و چون ورزایى حشرى زده بودند به کالبها و دیسکوهاى ترکیه! اول از رفتارى که ترکها با آنها مىزدند
آنارشیست ها واقعی ترند
بدم آمده بود بعد ولى بهشان حق دادم؛ سانسور آن فرهنگ بزرگ را فلاج کاردهسات ،مان دلام ماىساوزد. سانسور یک ملت بزرگ را کشتهست ،من غمگینم! در ترکیه پسران جوان ایرانى از دم عارب بودناد ،کااش مىتوانستم همیشه آنجا بمانم و براى جوانىِ ایرانىها جاکشى کنم ،واقعن غم انگیز است! جواناانِ خاوش- روى کشورم جز عربده ،جز شیهه ،جز خشونتِ جنسى حرفى براى گفاتن نداشاتند .عشاق ورزیادن را یااد نگرفتند .دلم سوخت براى دختران وطنم که مجبورند یک عمر زیر اخالقى چنین بدوى بخوابند ،پس ناچارم چنین بنویسم .عشق بازى طبیعىست ،سکس بدیهىست .دشمن من حاال دیگار فقاط ماال و اخاالق عرباى نیست ،از روشنفکرهایى که اخالق را حذف طبیعى و طبیعت و سکس معنا مىکنناد بیشاتر انزجاار دارم؛ از آنهایى که مىخواهند کس حذف شود تا عجیب بماند ،کیر نباشد تا عقدهاىتر شود .از این سانسورچىهاى بى شرف و وطنفروش متنفرم! آنهایى که مىخواهند آوانگارد بنویسند ،بدانند وقت است شدیدن کیرى بنویسند ،تا مىتوانند کاسنویساى کنند و محکم توى گوشِ سانسورچىهاى جاکشى بزنند که نمىخواهند این کلمات در صفحه زندگى کنند. دیگر ور رفتنِ صرف با شکل و شمایل کلمات شدیدن کالسیک شده ،باید به درون زد ،به درونِ متن! حااال دیگر جهان جاى دیگرىست ،کلمات بیچارهتان را بیرون بکشید از اصطبلهاى بوگندو!
138
133
آنارشیست ها واقعی ترند
سانسور 3 مدتی است هر جایى شعرخوانى یا سخنرانى دارم ،دربارهی بیوگرافىام چیزى نمىگویم .امروز که در "سیتى یونیورسیتى" برنامه داشتم ،یادم رفت به مجرى بگویم درباره گذشتهام چیزى نگوید .ناکس قبال از ایانکاه صدایم بزند یککاره گفت :على شاعر ایرانیست ،پانزده سال است که در تبعیاد باه سار مایبارد و انتشاار کتابهایش در ایران سیزده سال ممنوع بوده ،تا اینکه دو سال پیش از ممنوعیت درآمد و چهارتایش منتشار شد و پس از سه ماه دوباره جمع شدند و حاال باز ممنوع القلم است! آدم واقعن ضایع مىشود آن هم در قرن بیست و یکم! اینجور وقتها من باه جااى بوفالوهااى جمهاورى اسالمی خجالت میکشم. فوریه 3102
141
آنارشیست ها واقعی ترند
بسیجی فرهنگی بسیجى چم و خم بسیار دارد اما پرچم ندارد؛ بسیجى پدر بىشمار دارد اما وطن ندارد؛ بسیجى عوض نمى- شود ،عوضىتر مىشود! سانسورچى ،سانسورچى مىماند و تا دمِ مرگ ،ویروسِ حذف همراهىاش خواهاد کرد .بسیجى عمرى خودش را سانسور کرده است .اصلن عمرى یک نفر دیگر باوده و جاز فرصات طلباى نبوده است .بیخود نیست که هیچ مخالفتى را برنمىتابد؛ همه را سانسور مىکند .پاس بااورش نکنیاد اگار اخیرن مدعىِ آزادىست ،واکس را باور نکنید! آیا کسى که فکرش ،ذکرش ،لحن و خیال و ساکناتش ،حتاى سایز ماتحتش بسیجىست مىتواند علیه بسیج و فرهنگ بسیجىها قیام کند!؟ بسیجى دیاروز نادارد ،اماروز ندارد ،فردا هم نخواهد داشت .بسیجی اگر وقتش سر برسد به آقاش انگ مىزند و مادرش را هم مىفروشد. کسى که با مادرِ خود زنا کند با شماها چهها مىکند .بسیجىِ او نشوید که فیک است ،کیچى اسقاطىست که در مدیاها روسپىگرى مىکند .او تن به لواط مىدهد براى شهرت؛ جان مىدهد براى تریبون و در حالى کاه مردم جز ماشینِ خودارضاییاش نیست مدام از آن مىگوید؛ چون فقط بالهت است کاه ارضااش ماىکناد. بسیجى نابغهى فرصت طلبىست پس فرصت از دست ندهید! همانطورى که یک تودهاى تا دمِ مرگ توده- اى مىماند ،بسیجى هم بسیجى مىمیرد .خیال نکنید که فاطى کماندو ،ژاندارک مىشود .بسیجىها مثل توده- اىها هواى هم را همیشه و همه جا دارند .این اواخر داشتم با یک بسیجىِ سابق که حااال چگاوارا شاده در کاون گاردن قدم مىزدم که موبایلش زنگ خورد؛ چند دقیقهاى حرف زدند و بعد با من دسات داد و گفات مىرود خانمى را که حتى در لندن به شغل شریف فاطى کماندویى مشغول است ببیند! من کارى به جاکشىِ بسیجىها ندارم ،به ریاکارىشان کار ندارم .در جهان مدرن حتى به قاتل عفو مىخورد اماا باه سانساورچى، این بسیجىِ بالفطره ،فقط باید تجاوز کرد.
141
آنارشیست ها واقعی ترند
ریخت و پاش فرهنگی وقتى خواندم مال حسن روحانی در مراسم گشایش نمایشگاه کتاب امسال گفته "من بارها در دولت گفتهام، به وزیر ارشاد هم گفتهام ،نظر من این است باید کارها را به صاحبنظران واگذار کنایم .ایان کتااب خاوب است یا بد ،قابل چاپ است یا نیست را به انجمن نویسندگان و ناشران واگذار کنیم" یککاره زیر لب گفتم اى جاکش و بعد روى کاغذ نوشتم از روزى که آمده با حرف بى عمل و این قلم کسشعر همه را کیر کارده اما بعد یادم آمد دیشب به عشقم قول دادم که دیگر کیرى ننویسم ،پس رفتم سر سطر سراغ جااکش .دیادم جا ندارد جاکش آنجا تهِ اولین جملهى پرتابى خوب نشسته بود ،ولش کردم پریدم دست کسشعر را محکم گرفتم تا از جملهى چهارم بیندازمش بیرون ،اما کیر از دو تا کلمه آن طرفتر محکم زد روى دساتم ،داد زد خجالت بکش پسر! فقط مانده بود تو هم سانسورچى شوى! برخى کارها نشد دارد ،نمىشود! خوشگلترین بهار دنیام! هر وقات رهبار و رئایس جمهاور و بااقىِ کاون نشورها فقط قال نکردند و مردم را غال نگذاشتند ،من هم قول مىدهم که فقط قول ندهم آن وقت کاوس و کون و کیر که سهل است حتى جلوگیرى مىکنم از ورود کاف به متن و دیگر گاف نخواهم داد. می 3102
142
آنارشیست ها واقعی ترند
من آدم خوبهى ماجرا نیستم من یک لذت طلبم ،کارى را مىکنم که از آن لذت مىبرم؛ برایم مهم نیست بقیاه چاه فکار کنناد .باراى دل خوشکنک نیست که مىنویسم ،اگر حال نکنم محال است دست به قلم ببرم .ایران که بودم سرم درد مىکرد براى اینکه پوزِ نویسندگان مرتجع را بزنم ،تخصصم هم خراب کردنِ جلسات شعر و دوئل کردن با شاعران پیشکسوتى بود که حاال دیگر محافظهکار شده بودند .از این جدلها واقعن لذت ماىباردم ،حااال نماىبارم! همین که مىبینم در این جهانِ سراپا زپِرتى یکى مىنویسد ،در نگاهم مىشود محترم! هر کارى که از دساتم بربیاید براش مىکنم ،یک طورهایى این روزها هر که مىنویسد عضوى از خانوادهام مىشاود ،باراى هماین وقتى گالهاش را وا مىکند و مىریند ،سکوت مىکنم .با پوززنى و دل شکستن دیگر حال نمىکنم ،بارعکس اگر بتوانم به او کمک کنم یا سببِ شادمانىاش شوم حالِ اصیلِ انگلیسى مىبرم .مهربانى حاال تنها آیینىست که بدان باور دارم و اگر توى دهنِ یک مشت سوسولِ سیاسى نمىزنم که در برابرِ منِ کاارگر کاه در حاینِ آچارکشى از سقف افتاد و تا پاى فلجىِ مطلق پیش رفت براى این است که ماىدانام چقادر قاقناد! مقابالِ مالزادهاى نوتودهاى که پدرش سنگینتر از عبا هرگز بارى نکشید ،من یکى دهان نیستم. من تهِ انزلى محلهى لنگرود متولد شدم؛ جایى که بهش مىگفتند لیآن شامپو! تا هیجده ساالگى هام لینچاانِ محلهمان بودم چون آنجا هر که بزن بهادرتر بود بیشتر ازش حساب مىبردند .با ایانکاه درسام عاالى باود مسئوالنِ مدرسه از دستم ذله شده بودند .آب اکسیژن مىانداختم توى بخارىِ نفتىِ کالس و وساطِ تادریسِ بینشِ اسالمى ،منفجر مىشد و معلم تریاکىِ بیچاره هم مثل جت از کالس مىپریاد بیارون ،خیاال ماىکارد میگهاى عراقى حمله کردهاند .واى چه حالى مىداد! گروهى تأسیس کرده بودم به اسمِ "فولیش بویز" ،هار که را به دسته راه نمىدادم مگر اینکه با موفقیت تست خفنش را پاس کند؛ مثلن مىگفتم برود در خیاباان و کونِ التِ معروفى را بگیرد ،بعد هم طرف خونین و مالین مىآمد و مىشد عضوِ گاروه! از ایان کاار واقعان لذت مىبردم .موتور کراسِ قراضهاى داشتم که وقتى روشنش مىکردم صداى هلیکوپتر مىداد ،دقایقن دوى بعد از ظهر سوارش شده ،بعدِ گذر از هر کوچهاى ،از تمام سرهایى که چرتشان پاره شاده باود و حااال از پنجره زده بودند بیرون ،فحش مىریخت .خب از آن اکتِ سادیستى آن زمان واقعن لذت مىباردم .هفتاهاى
آنارشیست ها واقعی ترند
الاقل دو بزنبزن راه مىانداختم و کارِ پدرِ بیچارهام هم این بود که پول خرج کند رضایت بگیرد .بارِ آخارى که دعوا کردم تازه در کنکور سراسرى قبول شده بودم و با بقیه آشخورهاى دانشگاه صانعتى خواجاه نصایر رفته بودیم اردوى دانشجویى! یک رشتى هم در اردو بود که لهجهى غلیظى داشات ،بچاههااى تهاران هام دورهاش مىکردند و دستش مىانداختند و به او مىخندیدند .من هم به مادرم که خداى جهان بود قاول داده بودم در شهر غریب دیگر دعوا نکنم تا اینکه کوروش که بچهى نازى آباد بود و بعدها رفیق جاان جاانىام شد ،یک روز آن رشتىِ مظلوم را دست انداخت و جلوى چند دختر ترگل ورگلِ دیگر ،مرا که داشاتم ماى- گذشتم صدا زد و شروع کرد به لیچارگویى! نمىدانم چه شد که یکهو دماغِ پانج شاش نفرشاان شکسات و پدرم پولها خرج کرد تا رضایت گرفت .با اینهمه همان اول کار ،کمیته انضباطىِ دانشگاه یک تارم تعلایقم کرد ،من هم دست از پا کوتاهتر برگشته بودم لنگرود و مادرم دیگر مرا نمىدید .خالصاه مجباور شادم زیار ورقه اى به جانش قسم بخورم و امضا کنم که اگر سرم هم برود دیگر کسى را نزنم .بعد از آن قورباغهها هم هفتیرکش شدند مثل این سالها که شاعرکها سرم را دور دیدهاند و هر چه دل تنگشان مىخواهد علیه من مىنویسند .یک وقتهایى نمىصرفد ،حال نمىدهد! هى نپرسید چرا فالنى را لت و پار نمىکنى؟ حال نمى- دهد ،آدمها بزرگ و کوچکشان حقیرند .زیادى جدى گرفتهاند ،هنوز پى به عظمتِ بدبختىشاان نباردهاناد. دلم براى همهمان مىسوزد ،وگرنه عرفان سیخى چند!؟ من آدم خوبهى ماجرا نیساتم! فحاش خاورم دیگار ملس شده ،دیگر قبول کردهام عالم ،عالمِ اسباب است ،نمىخواهم مثل بقیه اسابابِ باازى شاوم .بزرگتارین دشمن من مدام حسادت بوده؛ حسادتى که بعدها منجر به وقاحت شده است؛ دوست و دشمن ،پیر و جوان هم ندارد .من یاد گرفتهام دوستىهاى آبکى و دشمنیها را باور نکنم ،یاد گرفتهام در غار تنهایىام بنشاینم و روى کتابهام بخوابم ،به تحقیق و تفکر و تمرین معتادم .آنچه من امروز مىبینم ،منظرىسات کاه باه ایان زودىها به دیدِ آنها درنمىآید .اگر نظرى مىدهم نتیجه سالها تنهانشینى و تحقیق است ،روى هاوا حارف نمىزنم ،براى هر چه نوشتم مدرکها ارائه دادهام .براى درکِ چیستایى ،مثل خیلىهاا باه کاتاالوگى ویکای- پدیایى رجوع نمىکنم ،جان و جوانى گذاشتهام که بدَرکم! به جوانى گفتم به درک! تا بمانم! خیلىها مال این زمانند ،من اما ناگزیرم که بمانم ،حاال هى سقلمه بزنند ،هى با ایما و اشاره تیکه بیندازند ،که چى!؟ اگر این- طور است پس چرا هنوز از دریافتها و تفکراتِ من نشخوار مىکنند!؟ بى شک تنها مخالفتِ کسى را بااور مىکنم که اول ایدههاش مالِ خودش باشد؛ یعنى ابتدا خودش را از دریافتهام مستقل کند .به زحمت ماى- شود الى پاى اینها یک دودول پیدا کرد ،هنوز با کیرِ من جلق مىزنند! فکرى اگر ماالِ خاود دارناد بیایناد وسط ،در خانهى من که نمىشود مرا به خانهى من مهمان کرد .دنیا آنقدر بزرگ است که دیگر محال است کوچک شوم و به هر که پاسخ دهم ،واقعن دلم به حالشان مىسوزد که نمىخوانند و مدام نمىدانمهاشان را جار مىزنند ،نه! عارفبشو نیستم! اطوارِ عارفانه ندارم ولى هر چه پیشتر مىروم از ادعام کاسته مىشاود و تنها کار ،کار ،کار مىکنم مثل تراکتورى که بیابانى بایر پیشِ رو دارد ،البته گاهى چون حلزونى که دور هایچ
143
آنارشیست ها واقعی ترند
مىچرخد سر از الک در مىآورم و یافتههام را در چشمهاى جوان مىریزم چون دستِ خودم نیسات ،معلام آفریده شدهام .جوانترها گناهى ندارند ،دوست ندارم مثل من قربانىِ بالهت شوند ،بعد از اینهمه سال کاار، نیک مىدانم جز روشنگرى و پخش شعر و شعور هیچ اکسیونى کارساز نیست .حاال آنها هاى بنالناد ولاى شکى ندارم اگر مستقل باشند باید سالها بتازند تا به اینجایى که ایستادهام برسند .من که در بالماسکههااى تلویزیونى و با اظهارِ فضلهاى پاپتى اسمى نشدم ،آنها خودشان را براى شهرتى جر مىدهند که من به نوعِ شعورىا ش ،در بیست و یک سالگى دست یافتم ،تلخ بود! زندان بود ،بیخاود نباود کاه بعاد از آن بادل باه پارتیزانى شعرى شدم ،مثل خیلىهاشان تازه امروز سر از تخامِ مخالفات درنیااوردهام" .جامعاه" و "جناگ جنگ تا پیروزى" را در ایران نوشتم که هنوز بى مانند مانادهاناد .خالصاه مان گاردهاام عاوض شاده ،آدمِ دعواهاى حقیر نیستم ،واقعن نیستم ،نیستم.
144
141
آنارشیست ها واقعی ترند
زندگی غیرمذهبیست محمد و موسی ،بودا و عیسی ،شاید اینها همه پیشترها عشقشان را پخش میکردند ،گلی بودند کاه باوی خوش میداد ،حاال ولی بی شک پالسیدهاند .البته این خصلت قدیم است ،باید دوباره عشقی تازه پخش کرد و نفرت را کنار زد .نفرت نشان بیمار و عشق عالمت سالمت است .متاسفانه این روزها این هار دو باا هام عجین شدهاند و معمولن آدمهای امروزی عشقشان را با نفرت نشان میدهند. زندگی غیر مذهبیست ،پر از سیب است ،پس آزادی را تبلیغ میکند .جامعه اما به شدت مذهبیست ،نمی- خواهد سیب را گاز بزنی ،میگوید نگاهش کن تا پالسیده شود ،وقتی که از شاخه افتاد ماال خاودت! دیان آدمی را فقط الیق مرگ میداند و دیگر هیچ! محمد و موسی سادیست بودند ،مسیح و بودا مازوخیست ،پس اینها هیچ فرقی با هم ندارند چون مسلمانها و مسیحیها ،با اینهمه فرق ،هر دو مازوخیستند! این هار دو سیب را گناه میدانند و آدم را ،آدمی را اینطور تحریف کردهاند .به جرم عاشقی ما را از بهشت برین رانده- اند که بر این جهنم که زندگیست برینیم! برده ا سربازانی به جنگ فرستادهاند با کونِ گُهی! این را من نمی- گویم ،اینهمه دین فریاد میزند! دین عشق را فقط الیق یک موهوم که هرگز حاصل نشود مایداناد ،راهای پیش پایمان گذاشته که مقصدش فقط نرسیدن است .اگر ببیند که عاشق کسی شدهای برای اینکه باز بارده- ات کند اول شیرت هم میکند ،میگوید آفرین! تو استعداد زیباپرستی داری و زیبایی بزرگ ،خداست! عشق برای دین خطرناک است چون فقط عاشق است که میتواند عصیان کند ،برای همین است که قدغنِ بازرگ در ایرانِ اسالمی فقط عاشقیست .میگویند برو زنی را برای نیم ساعت هم که شد صیغه کن و ایان فحشاا نیست چون داری با اجازهى خدا میکنی! در واقع خدا را بهانه میکنند کاه عشاق را تخریاب کنناد .عشاق خطرناک است چون به آدمها فردیت میدهد ،مسجد که فرد نمیخواهد ،در مسجد اگر فرادا بخوانی پایش- نماز شاکی میشود .مسجد جماعت میخواهد؛ مردمی میخواهد مدام در رکوع و رکود! مسجد شما را جمع میخواهد آن هم فقط در مسجد و برای خدا که در واقع هماان خطیاب ا سیاساتمدارِ قدیمیست! بى شک باعث و بانیِ جداییِ آدمها فقط دین است .چرا ما از عربها دل خوشی نداریم؟ تماام
آنارشیست ها واقعی ترند
دولتها دینی هستند چون اگر دین نباشد مرزها از بین میروند و دیگر کشوری در کار نخواهد بود کاه بار آن حکومت کنند .چرا مردم هیچ دو کشور همسایهای با هم خوب تا نمیکنند؟ فرانسویهاا از انگلیسایهاا حسابی شاکیاند چون مسیحیت این را میخواهد! دلیل دعوای هندیها و پاکستانیها فقط نزاع بین محمد و بوداست ،این یکی زیرشکم را فرخنده میکرد آن یکی هم شکم را گنده!
145
143
آنارشیست ها واقعی ترند
دربارهی حکمت حکمت خودش را ثابت نمىکند؛ حکم و حکومت نمیکند .حکمت مثل رودخانهست؛ در یک نظر ثابت باه نظر میآید اما دمى هم نمیتواند ثابت بماند .قطعن اگر موسی دوباره بیاید دیگر آن ده فرماان را نمایدهاد. حتی مرتاضی که در پریودی طوالنی نقش درخت ایفا میکند در هزار مکان ذهنی سیر دارد .تغییار و تحاول سرشت اصلی زندگیست. آنوقتها که زبان میخواندم دختری پولیش در کالس داشتیم که به جد سکسی بود .یک روز دلم خواسات تانیا را به قهوهای دعوت کنم ،پرسیدم بعد از کالس کجا میروی؟ گفت منتظرم مرا ببرند! جا زدم ،با خاودم گفتم عجب جندهای! او را فقط باد میتواند ببرد ،پس بای باى کردم و گذشتم .فرداش که درس تماام شاد، داشتم کالس را ترک میکردم که تانیا پرسید برنامهات چیست؟ گفتم اگر خوششانس باشم باد مرا به خانهام خواهد برد .لبخندى زد و با من آمد .هیچ چیز ثبات ندارد؛ نیاز به اثبات ندارد؛ ما همه تغییر مىکنایم .طارف فالن کتابم را که در فالن دورهى جنونم نوشته شد مىخواند و مىگوید على را خوب مىشناسم و ماىدانام عجب فالن فالن شدهاىست ،خیلىها بودند ،دیگر نیستند ،هستند ،دیگر نخواهند بود ،حاال بماند کاه دیگار مؤلف مرده و هرگز تمام خود را در متن جا نمىگذارد .نوشتن مثل اثاث کشىست ،از ذهن به صفحه .خیلى وقتها خیلى چیزها را جا مىگذارم ،فراموششان مىکنم .بعضى وقتها هم بعضى چیزها مىشکنند؛ ماثلن جابجایى کریستال اصلن آسان نیست ،براى همین اغلب آنچه مىنویسام ،چیازى نیسات کاه ماىخواساتم بنویسم ،پس محال است یکى مرا بخواند و خوب بشناسد! تازه آنکه مرا مىخواند ،اینجا فقاط خاودش را پیدا میکند؛ این کلمات را فقط عقل مینویسد در حالى که من بیشتر دلم! عقل تاجر است! حساب میداناد، مدام میشمارد .برای همین است که میترسد؛ هرگز به کازینو نمیرود چون دلاش را نادارد؛ مادام از کناار خطر میگذرد .دل ولی آیندهست که دربارهاش نمیدانیم زیرا که از حساب بیرون است و تنها با احتماالتش میتوانی ور بروی .به فردا زدن دل میخواهد که یعنی " "corو این همان ریشه التاین کلماه ""courage
آنارشیست ها واقعی ترند
است ،زیباست نه!؟ حاال آیندهای در کار نیست اما هنوز وجود دارد چون حاالست که بیاید .دارد قطره قطره بدل میشود به حال که ریختهاندش سر گذشته که بی هیچ حالی باخته شد .همه میبازیم اماا یاک قماربااز الاقل حالش را میبرد .دل قمارباز است ،دل آیندهست اما عقل دیروز است ،چون فقط پریروز را میشناسی. عقل اگر به کازینو برود که دیگر عقل نیست .برخی علیه تاریکی میجنگند ،علیه سایاهی مایجنگناد! ناور نمیشوند ،از نور دعوت نمیکنند ،منتظرند خودش بیاید! نور و ظلمت ،تاریکی و روشنی ،همیشه وردِ زباان دوآلیستهاست .اینها البته دانش دارند اما هوش ندارند ،هر چه خواندهاناد بای هایچ ساوالی داخال انباار حافظه کردهاند .سیاه را رنگ میشناسند؛ از آن متنفرند! سیاهی رنگ نیست بلکه برآیندى از تصادم و همهمه ابلهانه رنگهاست .تاریکی رنگ زمینه هستی نیست ،ماهیت هستیست .تاریکی وجاود نادارد ،نمایتاوانی حذفش کنی .فقط باید نور را دعوت کرد ،المپ را خاموش کن ،اتاق تاریک نمیشود؛ تاریک باود ،تاریاک هست ،خواهد بود! همه جا تاریک است؛ من ،تو ،او ،همه تاریکیم .برای همین مدام میترسایم! خطار کان! المپ روشن میشود. برخی علیه تاریکی میجنگند ،به آن شلیک میکنند ،تیر میخورد به دیوار ،کمانه میکند و خود میمیرند! باا چیزی که هرگز وجود نداشت ،ندارد ،نمیشود جنگید .شکست میخوری! مشکل خودتی ،خودت را کنترل کن! کنتور را روشن کن ،المپ روشن میشود .زمین تاریک است ،این سنگ بازرگ تقاریبن گارد ،تاریاک است .فقط نور میتواند در آن نقب بزند و با تیشه به جانش بیفتد .به نور اعتماد کن ولى باورش نکن! کسی که اعتماد نمیکند شک هم نمیکند فقط رُلش را بازی میکند .اعتماد امری کاملن شخصیست در حالی کاه اعتقاد اجتماعیست .اعتماد کن ،حتمن پیشرفت میکنی ،اعتقاد اما درجا زدن است .فراموشش کن که شاک بیاید و با خود ترس بیاورد .ترس هم که آمد خطر کن ،زندگیات آغاز میشود .زندگی که آغاز شد ،عشاق هم با کله میآید .مازیار فکر میکرد عاشق است ،ورشکست که شد معشوقش رفت ،دیگر نبود! ساناز پریود شد ،دلش درد میکرد ،آنجاش را خاراند ،دیگر نبود! بکتاش میگوید عاشق نیست من میگویم هست چون نمیداند که هست ،او فقط معشوقش مردهست .معشوق میتواند نباشد اما عشق همیشه هست چاون خطار زندهست .پس اعتماد کن که زندگی بکنی ،وگرنه شکى شدید پیرت مىکند .مسلمانان مدام به آن دنیاا فکار میکنند؛ زندگی را میکُشند که زندگی خوبی در آخرت داشته باشند؛ پرى و ملک و فرشته جهان را برداشته اما اینها تالش میکنند که آنها را توی گور مالقات کنند .مذهب بد نیست اما متاسفانه وجود ندارد ،آنچه وجود دارد فقط دروغ است .اعتقاد زیباست اما کسی ندارد ،چون عشق دوسات و حاالپرسات نیسات .زن مدام میخواهد مرد را به چنگ بیاورد اما نمیداند آنکه به دست میآورد فقط جسد است .مرد را حسد کور کرده چون هیچ زنی به دستآوردنی نیست .همه دارند اعتماد را یاد میگیرند ،به آن عقیده دارند اماا کسای تجربهاش نمیکند ،برای همین است که شک ،دهن همه را صاف کردهست .حمید میگوید به ساارا اعتمااد دارم لخت هم که بفرستمش بیرون سالم برخواهد گشت! یعنی اگر سر کوچه یکى خاودش را بمالاد باه او،
148
آنارشیست ها واقعی ترند
سالمتش را از دست خواهد داد!؟ پس تو مشکوکی حمید! فقط جای شک را با لفظ اعتماد عوض کاردهای. اینها را عقل یاد این آدمها داده ،کسی اهل دل نیست .باید کمی دل کرد! عقل هوشیست کاه کاودن شاده باشد .در عصر ما عقل مردهست و دیگر به کار نمیآید .حاال دیگر وقت دل اسات! اگار آن را داشاته باشای عقلت هم به کار میآید ،وگرنه تنها میتوانی خودت را تزئین کنی .بگویی که دکتری ،در حالی که قدر گااو هم نمیفهمی .مردم متاسفانه به دل تمرین نمیدهند .دل خایه دارد و عقل از این فقدان چه رنجها که نمای- برد .دل یعنی خطر و عقل آنجا به کار میآید که خواسته باشی خطر را دور کنی؛ یعنی کاه زنادگی نکنای. فقط زمانی که عقل برود ،شعر میآید .طرف چهار زانو مینشیند سر شعرم! مغزش را میگذارد سر صفحه تا فهم کند .ذکی! باباجان من فقط خواستم که حال کنی ،دلت را حاضر کن! اینطور کاه تاو مایخاوانی فقاط کارمند مىشوی .سرودن حال کردن است! گاهی شعر که مینویسم حالش را پیشاپیش میبرم .اصالن بارای همین است که شاعرها اغلب دنبال حق تألیف نیستند ،مزدشان را قبلن گرفتهاند.
143
111
آنارشیست ها واقعی ترند
من مردمىام!؟ هنر نمایاندن است ،اما ما هنوز داریم مخفی میکنیم .تا کى!؟ سیاست ما مخفیست ،اخالق و ادبیاات حتاى دیانتِ ما مخفیست در حالى که هنر چیزی جز خیانت به مخفیها نیست .تنها وقتى که فاش مىکنى زیبایى به رؤیت مىرسد! خیلىها ولى این را نمىخواهند .مردم تودهاى در حجابند ،همه هم قربانش ماىروناد کاه رأى بیاورند ،خایهمالىاش مىکنند اما نمىدانند که مردم خایه ندارند .آنها شانس نداشتند خودشاان باشاند، سنیت خودشان را کشته ،از تازه سر در نمیآرند ،البته خوب میتوانند از تازه بگویند اماا خودشاان را نمای- گویند .آنها نمیخواهند که معمولی بنویسم اما توقیع دارند که معمولی باشم ،مثل خودشان! شعار مایدهناد که از طبق معمول بدشان میآید اما به طرز فجیعی معمولیاند! ریا ،تظاهر ،مخفىکارى ،آدمها را قورت داده، کسی فکر نمیکند .البته اغلب سر در کتاب دارند ،تا بخواهی نیچه میخوانند ،رمبو را ستایش میکنند ،گاهی مثل ماریای ابرِ شلوارپوش نرم میشوند اما مایاکوفسکی را ایرانی نمیخواهند .ایرانای بایاد مثال خودشاان باشد معمولی! آنها همه قبرستانی هستند در یک زندگیِ مرده! در این گورستان هنوز کمین کردهاند تا زناده یا تازهای بیاید و او را بُکشند ،براى چى!؟ مگر مرض دارند!؟ من عاشق ایرانیها هستم اما از همهشان میترسم .آنها فقط مرگ را به یادم میآورند و دائم قضااوت ماى- کنند بدون آنکه تکهای از مغز را در آن دخالت دهند ،چون فقط سنیت منطقیست ،فقط مارگ منطقایسات، فقط مخفی منطقیست .آنها به طرز فجیعی معمولی هستند اما جار مایدهناد خودشاان را کاه غیرمعماول بنویسند .سنیت همه را در خودشان مخفی کرده کسی نمیداند که دیروز نیست .قریابِ یاک سادهسات کاه دارند تالش مىکنند حکومت را عوض کنند ،نمىدانند تنها چیزى که باید تغییر کند خودشانند ،از بقیال سارِ کوچه بگیر تا سیاستمدار و آرتیست و روشنفکرشان ،همه وقتى کم مىآورند سنگ مردم را به سینه مىزنناد چون عین خودشانند و این نهایت بالهت است .اینها همه مردم را دوست دارند در حالى کاه باراى وضاع فالکتبارى که دارند باید از آن متنفر باشند! مردم قدیم است ،قدیمىست ،ربطى به فردا ندارد؛ مردم همیشه موجب انحراف اکثریت بوده ،مدام باعث شده دیکتاتور قدرت بگیرد؛ مردم مادرِ اکثریت اسات! ماردم قاتال
آنارشیست ها واقعی ترند
اقلیت است .هنرمند مردمى ،شاعر مردمى جز شارالتان نیست ،او دهان چاله مىکند علیه ادبیااتِ اقلیّات ،در حالى که مدام حق با اقلیت بوده ،همیشه اقلیت کارى تازه کرده ،از مردم هرگز جز قدیم برنیامده است. باید به طرز فجیعى فردایى بود؛ هر آنچه هست آنجاست ،آن روبرو! در پشتِ سرت هیچ نیسات ،برنگارد! برو جلو! فقط وقتى که به مانع برخوردى ،ببین آن دیروزى در مواجهه با آن چه کار کرده؛ اگار پیاروز باوده پیشنهاد بگیر اگر نه ول کن! هیچ چیز مهمتر از فردا نیست ،نگذار سنیت دمارت را دربیاورد .اگار پایشترهاا یک ایسم ،یک اسم الاقل پنجاه سال زندگى مىکرد حاال یک سال هم تاب نمىآورد و به سارعت کالسایک مىشود .ما در خطرناکترین دوره زندگى مىکنیم؛ اگر زود نباشى و هر لحظه خودت را نو نکنى ،کهنه مى- شوى ،به همین سادگى! حاال دیگر فقط کسى مىماند که در این ماراتنِ جانفرسا دوام بیاورد. من عاشقِ تازهام ،یک جفت چشمِ تنوّع طلب دارم که در خواب هم باز است ،در حالِ بازىست ،براى همین است که براى تحققِ آزادى حتى در کشورى آزاد چون انگلیس مىجنگم .باید آزاد باشى ،بازىِ دلخواهت را بکنى؛ این عصارهى دریافتِ من از آنارشیسم است .اخیرن شنیدهام که نوتودهاىها مدعى شدهاند آنارشیسامِ فالنى من درآوردىست؛ آنها حق دارند چون نمىدانند که من یک ایرانارشیستم! خوشحالم که تودهاىها و نوتودهاىها که طى سالیان ،آنارشیسم را در ایران تحریف کردهاند .این روزها نگرانِ تعریفِ من از آنارشیسم هستند ،البد مىخواهند خیانتِ خود را جبران کنند ،این عالىست! هر چند اصلن خوشبین نیستم! آنها فقط ترسیدهاند؛ ترسیدهاند چون مىدانند اگر ویروسِ آنارشیسم بین مردم پخش شود از فارد فاردِ آدمهاا اُباژهاى اندیشنده مىسازد و دیگر نمىتوانند آنها را رمه بینگارند .محمد مختارى آنارشیست نبود اما "شبان ا رمگى و حاکمیّتِ ملى" او متنى به شدت ایرانارشیستىست ،چون همانقدر بر فردیت تأکید دارد که ملیّت را مؤکد مىکند .آنها که این جستارِ او را نخواندهاند خوانشِ این فکرِ شدید را از دست ندهند.
111
112
آنارشیست ها واقعی ترند
خدای تنوعطلب من خدای اسالم را از نزدیک میشناسم ،خودخواه و باهوش است ،بیش از دو میلیارد نوکر و چاکر دارد که باید به درد دل و مشکالت همهشان برسد .سرش شلوغ است ،با اینهمه به هر که او را آغاز کند گوش می- دهد؛ مثلن برای بار اولی که در نمازش میایستی برایت وقت میگذارد و با اینکه میداند این حرفها را آن دیگری و دیگران پیشتر گفتهاند ،تو را تا به آخر میشنود و دربست قبولت میکند! اما تو احمقی ،فرداش هم نماز میخوانی؛ در واقع نماز نمیخوانی ،ضبط صوتی میگذاری و همان حرفها را باز تکرار میکنی .خدا که مثل تو نیست ،او واقعن احمق نیست ،این حرفهاا را پایشتار شانیده ،بارای همین است که دیگر تو را نمیشنود .گفتگو زیباست ،درد دل کردن خالیات میکند اما حرف دلت را بازن، این کلمات عربی را نه تو میفهمی ،نه دیگر خدات قبول میکند .احمق نباش! او را صدا بزن ،اگر پاسخ نداد ولش کن! اصلن برای یک بار هم که شده خودت را جای او بگذار .ترانه محبوبت را بنشین به گوش ،هازار بار تکرارش کن ،سرسام گرفتهای نه!؟ تو با خدات داری همین میکنی ،کالفهاش کردهای ،برای همین است که هرچه با آن زبان احمقانه صداش میزنی ،تحویل نمیگیرد .بیخود نیست که خیلىها از خدا متنفرناد اماا هنوز کافر نیستند ،نفرت وارونه عشق است اما در تضاد با عشق نیست .نقطه مقابل عشق ترس است .تاو از خدا متنفری چون میترسی ،برای همین است که هرگز خطر نمیکنی ،تسلیم مىمانى ،مسلمانی! زندگی کان که ترست بریزد .به من مینویسند که داری اسالم را میگایی! اشتباه میکنند ،من هرگاز چیازى را نگاییادم. کسی که عاشق است فقط به عشقبازی اعتیاد دارد ،نمیگاید! گاییدن یک طرفهسات ،مان هرگاز باا جساد طرف نمیشوم.
آنارشیست ها واقعی ترند
خراسانِ بى شبان ،ایرانِ بى چوپانم آرزوست عنتر و منتر کردن چهار تا آدمِ عامى شقالقمر نیست! هم خراسانى ،هم ایرانىها همه از دم شاهوتِ پرساتش دارند ،بیهوده نیست وجود آنسهمه بقعه و امامزاده و سیّدسرا در گوشه گوشهى سرزمینهامان ،مردمى داریم به شدّت مقلد ،اینکه یکى جاىشان فکر کند خوراکشان است ،بیخاود نیسات کاه جاان ماىدهناد باراى شارالتان پنبهاى که رُلِ قهرمانشان ایفا کند .کافىست دو تا قرِ پهلوانى بدهى در زورخانه ،آنوقت مىتاوانى زردمان بزنى بر سر و کلهى مردمان و همچنان عزیز و قهرمان باقى بمانى! مچل کردنِ خیل مُنگل و اساسن دیوانه بازى یکى از شگردهاى تمام رجال ایران ا خراسانىمان از اسر بوده- ست .باالخره باید یک جایى کوتاه بیاییم ،باید یاد بگیریم که اعالم کنیم فقط در همان بارهاى مىدانیم که کار کردهایم و شیزوفرنىِ هنرىمان را که از پیامبران خود به ارث بردهایم بیش از این اپیدمى نکنیم. سى سال است که دارم مىنویسم ،قریب بیست سال است که به طور خصوصاى و عماومى کارگااه شاعر و داستان برگزار مىکنم ،از دل این کارگاهها خیلىها نام و نامى شدند ،پس چرا حتى یکىشان سنگ اساتاد را به سینه نمىزند؟ اولین چیزى که درونىِ آنکه با من کار مىکند مىشود ،مرادستیزىست .بیخود نیسات کاه حتى یک نفر وجود ندارد که وقت یورش بالهت از من دفاع کند ،آیا سیاههلشگرسازى کار سختىست!؟ آیا نمىتوانم خیل آدمهایى را که هر روزه برایم کار مىفرستند گروه کرده کم کم باه پاچاه خاوارى معتادشاان کنم!؟ اگر این کار بکنم آنوقت چه فرقى با خامنهاى خواهم داشت!؟ مگر نه این است که آنوقت به فدائیان هر دوى ما مىگویند بسیجى!؟ مطمئنم که بین فالوئرهاى همین صفحه اینستاگرام ،حتى یک نفر نماىتوانیاد پیدا کنید که مرا دربست قبول داشته باشد ،چه بسا کسان که از این مطلبم خوششان بیاید و از بعدى اعاالم انزجار کنند ،پس هى! تازه به دوران رسیدهى ندید بدید! نگو که من بى تقصیرم و آنها خود قالدهى مریدى و بردِگى به گردن انداختهاند ،تو خود نوچهبازى! در مالء مىنویسى یعنى شعار مىدهى خودتان باشاید کاه من هم چون یکى از شمایانم اما دقیقن در همان زمان به تک تکِ بسیجىهات مأموریت مىدهاى هار کادام دهها آى دىِ فیک بسازند و تبلیغِ امام یا دفاع از مراد کنند ،تو حتى جى جىساز نیساتى تاا فکار کانم فمان یعملات کار دستت داده و مىخواهى حال اصیل بسترى ببرى ،بلکه تنها یک بسایجىساازى و بالهتاى کاه
113
آنارشیست ها واقعی ترند
دارى ترویج مىکنى از قتل نفس فجیعتر است .اگر برسد آن روز که نوچهگرى و مریدبازى از مُاد بیفتاد و دیگر دورِ کونِ کسى خیل بسیجى موس موس نکند ،شک ندارم که هم در ایران و هم خراسان شعر و شعور اتفاق مىافتد و دیگر اینهمه از بالهت اجتماعى خسارت نمىبینایم ،مشاکل فقاط خیال مریاد و نوچاه و بسیجى نیست بلکه ما بیشتر از خدعهى مال و مراد و مرشد مىکشیم.
114
111
آنارشیست ها واقعی ترند
مدافعان حرام حتى اگر بپذیریم این دروغ بزرگ را که مىروند براى مردهها مىمیرند ،یعنى تأیید کردهایام فرهناگ مارده- پرستى را .مرگ افسران عالىرتبهى پاسدار را نمىشود الپوشانى کرد ،اما چرا هرگزاهرگز نشنیدهایم از مرگ فوج سربازان ایرانى در سوریه!؟ مگر مىشود سردارى بمیرد و صدها سارباز پایشِ پاایش قرباانى نشاوند؟ سردار سلیمانى این محبوب قلبهاى ایرانى با سورىهاى حکومتستیز همان مىکند که مزدوران حزب اهلل لبنان طى جنبش سبز با جوانان ایران کردند" .مدافعانِ حرم" نامیدهاى که باب شده تا خون تشیع باه جاوش بیاید و ظلم حکومت ایران در سوریه توجیه مذهبى داشته باشد! مدافعان حرم! همه دارند از این نام حمایت مىکنند بى که بدانند این قاتالن انسان مىمیرند تا دیکتاتورىِ اسد پابرجا بماند! چو انداختهاند اگر سردارانِ سپاه در شام نجنگند داعش به ایران حمله خواهد کرد و این لطیفاه دیگار نقال مجالس است و حتى یکى نیست دربارهى غبنى بنویسد که بر مردم سوریه مىرود. چند سال است که با تحمیق و تطمیع هزارههاى خراسان [این مردمانِ در وطان غریاب کاه از شارِّ تبعایض نژادى به ایران پناه آوردهاند] ،سنگرهاى مرگ را در سوریه پر مىکنند و اینگونه زندگىشاان را ماىکشاند! مردمى که مثلن آمده بودند نزد خواهران و برادران هم مسلکشان در ایران روى خوشِ زنادگى ببینناد! اماا اقامت نمىگیرند مگر که اول در سوریه بمیرند و با پولى که عایدشان مىشود هم شکم خانوادهى در قرنطینه ماندهشان سیر شود هم مرگشان موجب صدورِ ویزاى اقامتشان در ایران! تاراژدىِ مهلکاىسات؛ ایانکاه ناگزیرى در سوریه بمیرى تا در جهنمى چون ایران زندگى کنى! آیا سزاست که ایرانى و خراسانى بمیارد تاا دیکتاتورىِ خونخوارِ اسد زنده بماند!؟ ظلمى که جمهورى اسالمى دارد بر مردمِ سوریه مىکند تااوان دارد. سرانجام این ورق برخواهد گشت و مردمانِ شام به خواستهشان خواهند رسید و آن وقت نه تنها از حکومت ایران ،بلکه از هرچه ایرانى انزجار خواهند داشت و ما همه بى آنکه در غبنى که بر آنان مىرود دخیل باشیم بعدها تنها به جرم سکوت ناگزیر خواهیم بود که تاوان بدهیم .سیاستهاى خارجى جمهورى اسالمى آبارو براى ایرانىِ از اسر صلحجو باقى نگذاشته .در نقطه نقطهى جهان ما را مقصّر مىشناسند؛ در شرق و غارب، علىالخصوص در سوریه حتى در خراسان این وطن زبانىمان منفوریم ،براى چه!؟
115
آنارشیست ها واقعی ترند
مرا نصیحت نکن! نصیحت کردن مثل تجاوز کردن است .آمده بود اینجا نصیحتم کند؛ وقتی آن بااال بار منبار نشسات دساتِ خودم نبود یککاره کودک شدم ،زُل زدم به لبهایی که هی باال و پایین میرفت ،مثل یک کودک! و دقایقن وقتی که فکر کرد تا ته فرو کرده یککاره گفتم خسته شدم ،درِ خانه را باز کاردم و گفاتم بارو! اماا نرفات! نشست بر کاناپهی صورتیِ چرکتاب و گفت در نوشتههای تو یک انباریست که مهمّااتش ساکس اسات؛ مواظب باش که منفجر نشود که اگر چنین شود تو اولین قربانیاش خواهی بود! گفت چرا اینهماه ساخت میگیری؟ سکس که دیگر سخت نیست پسر! تو در انگلیس زندگی میکنی که مردمش قرنیسات دیگار باا پدیدهی سرکوب جنسی مواجه نیستند .با خودم گفتم چه ابلهی! نمیدانست کاه ساکس یعنای پروبلماتیاک یعنی حل ناشدنی! گفت سعی کن عاشق شوی که سکس را تا همیشه با عشق نگهداری و نمیدانست که سکس یعنی نزدیکای با ناشناس ،با ناشناخته ،با یک دور که اگر نزدیک شود بیابانی که آن میان وجود داشته ذوب شده هر دو داغ میشوند و این گرما بعدِ پریودى کوتاه از دست میرود .گفت وقت اسات کاه دیگار ازدواج کنای و نمای- دانست که دقیقن فردای شبِ ازدواج ،پیِ هیجان یک رابطهی آزاد خواهم رفت ،پس رفاتم و فیلمای پورناو گذاشتم که ببیند .گفت تو دیوانهای علی! گفتم ببین! فقط نگاه کن! ببین چاه مونگاولهاایی دساتانادرکارِ صنعت پورنواند! تو کارگردانی! چرا به جای تولید مکرر وانمودههای سینماییِ اندوهناک ،پایِ تولیادِ شاعف نمیروی!؟ برو فیلمی پورنو بساز که فیلم باشد و امثال من دست از خیانت بردارند! برو تولیدِ حیله کان تاا زوجها یاد بگیرند رابطه را گرم نگه دارند و به تکرار بدنهای لخت در چند وضع کسالتباار پایاان دهناد. اینهمه پورنوى فاقد رُمانس و حسِ انسانی واقعن قابل تحمل نیست .برو کاری کن کاه ماذهب و سارمایه بیخیال شوند و اینهمه بین زن و مرد درّه نیندازند .برو استعارهای تازه جانشین این دوآلیسامِ ضاد انساانی کن! دوتاییهای آتش و بنزین ،آتش و پنبه والبته شعله و جنگل ،استعارههایی هستند که مدام در گفتمانهای روحانیت شیعه ،جانشینِ زن و مرد شده و برای حفظ ناموس و ایمان ،همیشه سعی بر این بوده زن و مرد را
آنارشیست ها واقعی ترند
تا میتوانند از هم دور کنند و با وجود تشابه بسیارِ سکس و دین ،هر چه کاه اولای را در پساتوی خاناههاا مخفی کردند ،دومی را در صحنه به اکران گذاشتند. در حالی که مقدم بهشت را در آنى به دست میدهد ،با وعدهی بهشت در آیندهی دور ،تالی را تبلیغ کردهاند. همیشه مذهب به عنوان مهمترین تولید سرمایهداریِ کالسیک ،زندانبانِ عشق و سکس بوده و در حاالی کاه تماس با محبوب چه باالیی (خدا) و چه پایینی (زن ا معشوق) میتوانسته به طاور مساتقیم و ارزان برقارار شود .روحانیت با سیطره بر نقشِ داللی ،هزینهی این ارتباط را باال برده .شاهانِ ایرانی همیشاه ساکس را در انحصارِ خود میخواستند پس با استخدامِ روحانیت ،آن را برای همیشاه در اساتخدامِ خاود درآورده .ایناک بیش از سه دههست که با اینهمانی شاه و روحانی ،سیاست نیز رویکردی مشابه مذهب و سکس دارد. چرا همیشه مردها مالک بنگاههای سکس و مذهبند؟ در طول تاریخ متقاضی سکس و ماذهب فقاط مردهاا بودهاند و زنها از این هر دو برای اغوا و کنترل جنس مخالف بهره بردهاند .در اشتغال سکس ،فردِ شاغل در آنی واردِ بهشت میشود ،مذهب اما تنها وعده میدهد .هر دو را وقتی شعف میداناد کاه در خلاوت انجاام شود؛ مگر نه اینکه نماز جماعت نیز به مثابهى یک عرجى یا سکس گروهی تنها در محلای خااص شادنی- ست؟
113
118
آنارشیست ها واقعی ترند
دربارهی سوسن تسلیمی هرگز نشد فیلمى از آنجلو پلوس ببینم و بالفاصله شعرى ننویسم .بعد از تماشاى بزرگراه گمشدهى لینچ هم شعر بلند "جنگ جنگ تا پیروزى" را نوشتم .آندرگراندِ امیر کاستاریکا هم برام شعر آورد یا اغلب کارهااى سردِ فیلمساز کرهاى ،پارک چان ووک که وقت تماشا در گورت مىنشاند و زندگى ماىدهاد .باا فایلمهااى ایرانى ولى حال نمىکنم فیلمسازهاى ایرانى در صنعت نگاه فقیرند؛ بازیگرهاشان انگاار از فکارِ فایلم هایچ ذهنیتى ندارند مگر اینکه کارگردانى چون حاتمى یا بیضایى دستاندرکار باشد .شعر سانسور که در ایران با عنوانِ "مادرد" منتشر کردهام ،کادوى مادرِ فیلمساز کالسیک ایرانى حاتمى بود؛ نقاشىهاى بیضایى را هم در فیلمهاش به شدت دوست دارم ،بازیگردانىاش هم غریب است؛ ماثلن باازىِ ایان زن در "باشاو ،غریباهى کوچک" حیرتآور است .سوسن تسلیمى که مىگویند لنگرودى هم هست هر کارى را که باید در این فیلم کردهست ،هر بار هم که خواستم این فیلم را شعر کنم به محاصرهى بغضاى عمیاق درآمادم و نشاد شاعرى بنویسم ،گرچه بزکهاى رفتارىِ بیضایى را دوست ندارم اما نمىشود براى کارهاى مهمى که کرده دوساتش نداشت .بى شک او تنها فیلمسازِ روشنفکر ماست که ترس نمىنویسد .البته وقتى ایران باودم هار وقات باه ذهنیتِ اکبرِ از دست رفته در نمایشنامههاش گیر مىدادم ،بیضایى را هم بى نصیب نمىکردم .واى چقدر دلم براى نثرِ مردافکنِ رادى تنگ شده است.
113
آنارشیست ها واقعی ترند
دربارهی ابراهیم گلستان من سالهاست در لندن زندگى مىکنم .بارها پا داد ابراهیم گلستان را ببینم اما ندیدم ،نخواستم! دست خودم نیست ،از بس خطاى باصره دارند ژنتیکى با نسل گذشته حال نمىکنم. این چند جمله را هم مقدمه کردم که بگویم نه رابطهاى با گلستان دارم نه دوست دارم داشته باشام .غارض تاختن به قضاوت اخالقىست ،هدف اعالم انزجار از اینهمه فیلم و سریالِ درِپیتىست که هر وقت کم مى- آورد یکى از نامهاى ادبیات را خراب مىکند .فیلمسازى که نفهمد یک تار موی آوانگاردیسم ایرج میرزا باه هزار شاعرِ خود فروخته مىارزد و مىرود سریال شهریار را مىسازد که در مدیایى حکومتى ایرج را بزند به درد لعنت هم نمىخورد! سینماگر ایرانى مخنیث و منفعل است؛ سینماى ایرانى جاز تاابلوى انفعاال نیسات. ترسوها آنقدر عقبنشینى کردهاند که نیمچه تئاترى را هم که داشتیم به گند کشیدهاند .گفتار بدنی و حرکت هندسىِ اندام نقشی اساسی در سینما و تئاتر دارد؛ زیر مقنعه و مانتو و لباسهای مسخرهای که اینها معمولن وقت نمایش و فیلمبردارى میپوشند ،بدن ،یک تبعیدیست ،یک نفرین شدهست .هیچ دهانی هرگاز پشات حجاب کاری نبوده .در واقع ما در نمایشهای ایرانی زن نداریم .زنانی داریم کاه مارد یاا اساتتیکی کااملن مردانه را به اجرا درمیآورند .اگر از منظر یک "تماشاگر مخالف" با توجه به تئوری "مخاطب مقاوم" به این نمایشها نگاه کنی میبینی که تئاتر ما به طرز فجیعی ضد اجراست ،ضد نمایش است؛ چاون جاایی کاه زن نباشد ،اشاره موکدی دارد به غیبت جان و جهان متنی! میخواهم بگویم که تئاتر ایرانی صرفن اجرای قرائت تازهای از تعزیهست و با توجه به شناختی که از تئاتر داریم ،ربطی به آن ندارد؛ چون یک تماشاگر مخالف را به عنوان یک مخاطب در متن مشارکت نمیدهد .آنچه در ایران اجرا میشود نمایشنامه نیست ،سیاستنامه- ست .موکد کردن ادبیات مذکر است و هدف اصلیاش دهنکجی به زن و تحقیرِ اوست؛ زنی هام کاه مثال ابژهای اسقاطی در سینماى ایرانى بازی میکند صرفن فاحشهای عقیم است که از حداقل امکانات برای عقیم کردن دید مردانه برخوردار نیست .سینماى ایرانی فن اخته کردن نگاه است و به زنها یاد میدهاد مادام باه مردها نگاه کنند ،مردانه نگاه کنند و در نهایت خود نیز زن ستیز باشند .چنین ماشینى که از درون و بیرون به
آنارشیست ها واقعی ترند
استقبال سانسور مىرود ،چگونه جرآت مىکند خودش را به روشنفکرى که با سیلى صورت سرخ کرده ،تاا خودش را از دست ندهد ،بچسباند!؟ از این سینما ،حتى اگر خودش را چاک دهد ،محاال اسات روشانفکر دربیاید آقایان! ابراهیم گلستان با نگاهى پیشامدرن به روشنفکرى فیلمهایى ساخت که مىتوانست در ادامه به شکلگیرى سینماى روشنفکرى منجر شود .اما ما هنوز در ایران نه ساینماگر روشانفکر داریام ناه ساینماى روشنفکرى! اگرچه بعدها بهرام بیضایى گامهایى در اینباره برداشت ،در ادامه ساختار معنایى آثاارش را آن- قدر درگیر آرمانخواهىِ شیعى و مبتذل کرد که هر چه بافته بود پنبه شد .مسعود کیمیایى نیز چند پله پایین- تر از بیضایى قربانى کیچهاى رفتارى شد و هرگز موفق نشد فراتر از رویکردى نازى آبادى به روشانفکرى، دیدمانى ارائه دهد .داریوش مهرجویى نیز ،با اینکاه نیاک از پاسِ گااو برآماد و در هاامون مادعىِ ناوعى رمانتیسیسم روشنفکرانه شد ،در ادامه نشان داد که او هم جز قرائتى شبه عرفاانى از ساینما در چنتاه نادارد. آوانگاردیسم خودویژهاى که عباس کیارستمى در اغلب فیلمهاش ارائه داده ریسکهایى که در ساختارسازى کرده اگر همراه مىشد با زیرساخت ذهنىِ قدرتمندى و فقر مطالعاتىاش برمال نمىشد و اگر رادیکالیسام او تنها صورى نبود و در ساختارهاى معنایى نیز دخالت مىکرد حاال ما سینماگرى داشاتیم روشانفکر و نماى- توانستیم ادعا کنیم سینماى روشنفکرى نداریم. بهمن فرمانآرا هم در "یک بوس کوچولو" که چند دقیقه پیش در "یوتیوب" تماشاش کردم مشتش وا شاد و با آنهمه ادا اطوار روشنفکرانه نشان داد در این حیطه آنقدر پیادهست که با هیچ فنى نماىشاود ساوارش کرد .او در این فیلم بعد از 38سال ابراهیم گلستان را به ایران مىبرد و در برابر اسماعیل شبلى که احتماالن ترکیبىست از ابوالحسن نجفى و اسماعیل فصیح ،قرار مىدهد تا در ساناریویى درِپیتاى ،طاى دیاالوگهااى سانتى مانتالیستى ایفاى نقش کنند .در واقع ناخودآگاهِ فرمانآرا پیش فرضى را در این فیلم لحاظ کرده کاه از اساس نادرست است. او با توجه به ارادتى که به گلشیرى دارد و احترامى که هوشنگ براى ابوالحسن نجفى قائل باود خواساته در این فیلم ،شعر و داستان معاصر روبروى هم قرار گیرند و گفتگاویى ساینمایى داشاته باشاند اماا در نهایات چیزى جز گفت و گند عاید نشد! دو استاد ،دو نویسنده و شاعر معاصر یعنى نجفى و گلستان در "یک بوس کوچولو" چنان رسوایى را در زنبیل کردهاند که بیننده مىماند اینهمه احساس نادامت و خیانات نشاأت از کدام سوراخ مىگیرد! یعنى ابراهیم گلستان که هر فصل بین ویالیى در سارى لندن و ویالیى در نیس فرانسه ییالق قشالق مىکند هدیه ندیدهست!؟ ابوالحسن نجفى ماتحت پاریس را چاک داده؛ چارا کاارگردان فکار مىکند منتظر یک بوس کوچولوست تا تمام کند؟ آخر این چه استعارهاىست که خرج فیلم کرده؟! از لحاظ سمیولوژیک چگونه کارکردى دارد که هدیه هر ده دقیقه مثل اجلى سکسى در فیلم سبز مىشود!؟ مان فکار مىکنم در "یک بوس کوچولو" فرمانآرا فیلم نمىسازد بلکه باا دیادمانى دهااتى ،تنهاا اباراهیم گلساتان را قضاوت اخالقى مىکند .قرائت سینمائىِ او از کاراکترِ ابوالحسن نجفى هم سراسر کشاک اسات! دو زنادگىِ
151
151
آنارشیست ها واقعی ترند
پر ثمر از دو شخصیتِ خودویژه در ادبیات معاصر ،تمهیدِ این فیلم بوده اما فرمانآرا باا کلاهاى کلیشاهاى و مغزى گردویى نشان داد نه گلشیرى را فهمیده نه فروغ را ،پس هام نجفاى را باه فناا داده هام گلساتان را! "برداشت مضحک از روشنفکرى ایرانى" مىتوانست نام دیگر این فیلم باشد ،علىالخصوص با آن شعارهاى بندتنبانى دربارهى کورش کبیر و ایران باستان که آن هم از دهان کسانى چون نجفى و گلستان مىپرد بیرون! خالصه هجمه عرفانِ کاپیتالیستى و انفعال در برابر قرائتهاى دهاتى از روشانفکرى موجاب شاده ساینماى روشنفکرمآبانهى ایرانى با یک بوسهى کوچولوى جمهورىِ اسالمى گاهى به رسم هدیاه و گااهى باه رسام نیکى هم خودش هم شلوارش را خرابتر کند. مارس 3102
152
آنارشیست ها واقعی ترند
دربارهی فیلم قصهها پس سینماى خواجه و مخنیثِ ایرانى یکى دارد که درد داشته باشد ،که حرف حساب بزند ،که واقعان خایاه کند .اگر رخشانِ بنى اعتماد زن است پس چرا مىگویند که خانمها خایه ندارناد!؟ اواخار دهاهى هشاتاد از رخشانِ بنى اعتماد ،فیلم "زیر پوست شهر" را دیده بودم که جز نام تقلیدىاش ،سرشار از خالقیت و ایدهى تازه بود .همان زمان هم درباره این فیلم در مجلهاى مفصّل نوشته بودم. بیش از یک ساعت از دومین فیلم نابى که از او دیدم مىگذرد اما هنوز اعصابم پا ندارد! فیلمى که رابطاهاى بینامتنى با کارهاى قبلىاش دارد؛ بنى اعتماد در فیلم "قصهها" ،قصاههااى قبلاىاش را در شارایط پساسابز بازنویسى مىکند؛ از دختر همسایه که در "زیر پوست شهر" از خانه فرار کرده باوده و حااال روساپى شاده بگیر تا صیغهى حاجى در "روسرى آبى" که حاال مادر دو فرزند است ،همه انگار زیر شکنجهى سالیان از پا در آمدهاند .در این فیلم مىتوانى نبض واقعى درد را اندازه بگیرى؛ "قصهها" همچنان که زیار خاط فقار راه مىرود از درد آمار مىگیرد .فیلمى که لحظه لحظهى آن را روى پوستم راه رفتم .کارگردان از همان آغاز کاه دوربین را مىدهد دست حبیب رضایى تا آینهگردانى کند ،تیزهوشانه دست به غریبنمایى مىزند .در واقاع فیلم مستندى در کار نیست ،در کشورى که چشمها آنقدر دیدهاند که دیگر نمىبینند بنى اعتمااد تنهاا ماى- خواهد از درد آشنازدایى کند .او در چندین سکانس اعتیاد به مواد مخدر را بهانه کرده تا مردمى را به اکاران بگذارد که عادت به بالهت کردهاند .اعتیاد در "قصهها" استعارهى عادت است؛ عادت به حقارت ،به کاورى و البته بالهت! در واقع آنچه در آغاز فیلم ،کارگردان دست حبیب رضایى مىدهد دوربین نیست بلکه آینه- ست؛ او تک تک هنرپیشهها را اول با آدمهاى کفِ خیابان اینهمان مىکند ،بعد جلوى آینه قرار مىدهد تا با خودشان روبرو شوند ،با خودشان حرف بزنند ،خودشان را ببینند ،ببینند که در چه بااتالقى گیار افتاادهاناد. بازنمایى و دوباره دیدن شگردِ اصلىِ "قصهها" است .کارگردان به درستى دریافتاه کاه ایراناىهاا چناان باه زندگى زیرزمینىشان خو گرفتهاند که فقر را ،که حقارت را ،که بدبختى را طبیعى تلقى مىکنند و آنقدر باه آنچه در اطرافشان مىگذرد عادت کردهاند که دیگر نمىبینند .گاهى دوربین حبیب رضایى بدل به آیناهاى قدى مىشود تا آدمها تمام قد ،بدبختىهاشان را براى خودشان روایت کنناد .بناى اعتمااد در ایان فایلم باا
آنارشیست ها واقعی ترند شگردهاى بدیع سینمایى شقالقمر نکرده ،با بزکهاى روشنفکرانه ببیننده را فریب نمىدهد" .قصهها" واقعن فیلم آسانىست اما بسیار سخت! فیلمنامهاش فاقد شخصیتپردازىست اما تیپسازى هم نمىکند. خوشحالم که دقیقن در سالهایى که کارگردانهاى ریش و سبیلدار ،در فیلمهاشان افسردگى و انفعالشان را به اکران مىگذارند تا منشى متنى به اراجیف تکرارىشان بدهند ،یک زن خایه کرده و سینمایى به دست داده رادیکال و روشنفکر و خالق! اگر مىخواهید خودتان را دوباره و دقیق نگاه کنید حتمن "قصهها" را ببینید!
153
154
آنارشیست ها واقعی ترند
شعر شجاع هر روزه بسیارانی برایم شعر مىفرستند یکى از یکى خواجهتر .روزانه بسیارانى مىخواهند شاعرى را معرفى کنم در حالى که دیگر شعرى نوشته نمىشود .خیلىها فکر مىکنند شعر کیرخایهدار یعنى شعرى که سیاساى باشد و گیرِ سه پیچ داده باشد به قدرت! اتفاقن شعرهاى سیاستزده فارسى خواجهتر از انواع دیگرند .شاعر کیرخایهدار متنىست که از هر سمت آن زده باشد کیر بیارون ،از سااخت و زباان و فارم گرفتاه تاا تخیال فرهیختهاش ،تا تم و موتیف و رویکرد درونمتنى و در نهایت نیت مولفش ،تا فضاى تازهاى که تولید کارده، تا اجراى خودویژهاش .شعر کیرخایهدار متنىست که در همه سمتش عربده گل کرده باشد ،وگرنه باا فارم و زبان الکن و ساختى کالسیک تندترین فکرها را هم که صدا بزنى رسمن ریدى! مدتىسات سامت و ساوى شعر معاصر فارسى حالم را به طرز فجیعى بههم زده! طرف کیر ندارد بشاشد آن را حوالهى متن مىکند! هار چه خواجهى متنى و کلهگرد و چُسنفس این روزها شده شاعر معترض ،شاعر سیاساى! بعاد هار چاه الى کلماتشان مىگردى تخم پیدا نمىکنى ،مخاطب اینترنتى هم که سر تا پا قاق! خودشاان کاه نماىفهمناد و تشخیص نمىدهند هیچ! بقیه را هم اول تشویق و بعد تهدید مىکنند از عالقههااى تخماى ا سیاساىشاان حمایت کنند .این روزها شهرتِ اینترنتى شده معیار ادبى ،همه قبل از کلماه دنباال پرونادهدار شادنند .ایان ویروس قرون وسطایى بعد از تجربهى جنبش یشمى ا پشمى به هنر و ادبیات ایرانىها سارایت کاردهسات. گوش نمىدهند طرف چه مىگوید ،چگونه مىگوید ،کافىست علیاه سیّدشاان ماال علاى باشاد ،ماىشاود چگوارا! یکى هم نیست بپرسد چگوارا که اُبنهاى نبود ،عشوه نمىکرد ،چگوارا از آوانگاردترینهاا در روزان و شبانى بود که داشت طى مىشد.
151
آنارشیست ها واقعی ترند
دروغ مثل آچار فرانسه اگر شعور ،اگر آگاهى و اگر دانش فرهنگى ،رادیکالیسم را همراهى نکند ،قدرت تخریبىاش بسیار فراتار از گروههاى فشارِ و بنیادگراى حکومتى خواهد بود .هرگز در هیچ دورهاى فرهنگ در ایران باه مرضاى چناین مسرى و خطرناک مبتال نبوده؛ اوضاع اصلن خوب نیست و اگر همه عاشقانِ شاعورىِ فرهناگ آساتین بااال نزنند تمام دستآوردهاى صدسالهى روشنفکرىِ شعورى بر باد خواهد رفت .حااال دیگار دروغ چاون آچاار فرانسهاى دستِ همه هست! حسرتا که هر که رشادت دارد خرجِ حسادت مىکند ،آب آنقدر گلآلاود شاده که دیگر تشخیصِ سره از ناسره ممکن نیست" .سیاست فرهنگى" عنوان کتابىست شامل نوزده مقاله منتشر نشده ،که اى کاش توى این بلبشو در ایران منتشر مىشد! در این کتااب باه نقاد سیاساتگاذارىِ فرهنگاى قدرت از دهه چهل تا امروز فکر پرداخته اشتباهاتى را که در هر دوره تکرار شده گوشزد کردهام ،بدون آنکه حتى فرد یا شخصیتى را زیر سوال ببرم به نقد شیوههاى غلطى پرداختاهام کاه بدناهى رفتاارىِ روشانفکرىِ ایرانى را تشکیل مىدهد و حاال دیگر بدل به سنیت شاده! "سیاسات فرهنگاى" ثمارِ سایزده ساال تفکار در گوشهست .دلم خوش بود به انتشارِ این کتاب اما حیف! حیف که به خاطر شعر و شعور فارسى فعلن نمى- توانم بنویسم طى همین چند ماهى که از انتشار کتابهایم در ایران مىگذرد چه بر آنها گذشاته! اگار شاعر معاصر فارسى حال نزارى نداشت محال بود هنوزاهنوز کتابى آن هم شامل مىنیممهااى شاعرىام در ایاران منتشر کنم .اتحاد جماعت حمق در داخل و خارج گرچه موفق شدند با هوچىگرى دورِ " عاشق ماشاق" و کتاب بزرگِ "مادرد" را بگیرند اما باز منتظر مىمانم کوتولهها چون سگانِ در حالهِ له له "خدایا مرا بابخش، حاال نه!" و "گاز دنده گاز" را نیز گاز بگیرند ،آنوقت است که دیگر به بوزینهها و رجالههایى که پشت نام- هاى مستعار مخفى شده و در اینترنت و محافل لجنپراکنى مىکنند امان نخواهم داد .جماعتِ بالهات بایاد بداند که من هرگز اهل بازى نبودهام تا از قواعدشان پیروى کنم ،از این بیشتر اگر خشم بردارم براى شعر و شعور هم که شده بى شک تمام قواعدشان براى همیشه دود خواهد شد.
155
آنارشیست ها واقعی ترند
اخالق مذهبی موفقیت هر مذهبى مدام با تحقق ریاکارى همراه بوده ،از این لحاظ مذهبها به تنها چیزى که رباط ندارناد اخالق است .آنچه مردم بدان نام اخالق مىدهند چیزى جز موعظه و تالوت ریاکارى نیست در کودکى باه شما مذهب و خرافه خوراندهاند نه اخالق! در خانه و مدرسه با خزعبالتى باه اسام اخاالق یادتاان دادهاناد چگونه با گله همزیستى داشته باشید ،در حالى که اخالق خودویژهست و خلقى منحصر به فارد دارد .آنکاه مثل گله رفتار نمىکند لزومن بى اخالق نیست ،احتمالن خالقتر است .فلسفه اخالق هیچ ربطى به لفااظى- هاى مذهبى ندارد ،پس اخالق چیست!؟ از اینجا تازه مىشود آغاز کرد؛ ماثلن باه شاما یااد دادهاناد باراى احترام هم که شده هر که را استاد بخوانید و این عین ریاکارىست ،ربطى به ادب و اخاالق نادارد .اخاالق واقعى هرگز شما را تحقیر نمىکند مذهب نیست که بندهات بخواند و او را خدا! تقاریبن ایان روزهاا تماام رفتارهاى موجه آدمهایى که ادعاى اخالق دارند غیراخالقىست .اخالق مىگوید خاودت بااش ،خاودت را رعایت کن تا دیگران را نیز رعایت کرده باشى در حالى که رفتارزنىهاى مذهبى مدام متوجاه تقابال تاو باا اوست و مداد آن دیگرىست که اهمیت دارد ،بیخود نیست که مذهبىها وجود ندارند ،آنها از درون خاالى شدهاند.
153
آنارشیست ها واقعی ترند
این پسوند فجیع شما همه در حوزه درس خواندهاید درست! جاى فارسى هم عربى به خوردتان دادهاند قبول! اما خراسان که قم نیست! گیرم تاکنون اسم ملکالشعراى صبورى را هم ندیده باشید یا پسارش ملاکالشاعراى بهاار را در سریال شاعر حکومتى شهریار حسابى مالیده باشید ،بمالید! خیالى نیست! شعورتان به از این بیش نمىرساد، وگرنه اجراى نقش یک الشىِ ادبى را در آن بالماسکهى تلویزیونى به ایرج میرزاى شورشاى واگاذار نماى- کردید .کارى هم به مهدى اخوان ثالث که مثل من اسمش آفساید است ندارم ،گیارم میارزا حبیاب و عمااد خراسانى اصلن فول! مختارى و سعید سلطانپور هم که فعلن در کُرنرند ،ولشان کن! اما الاقل از آقااى گُالِ شعر فارسى عالیجناب فردوسى خجالت بکشید که عمرش گذاشت تا فارسى سلیس و خالص باقى بماند! حتى استان فارس که نامش به فارسى مىآید از لحاظ زبانى هرگز به پاى خراسان که دروازهى زبان فارسى- ست نمىرسد! این سرزمین الاقل معدنى زیر بالِ شرقىاش افغانستان دارد که فارسىاش هنوزاهنوز دسات- نخوردهست .خجالت هم خوب چیزىست! پدربزرگِ فقیدم همیشه مىگفت اگر مىخواهى دروغت باور کنم تنها به امام هشتم قسام بخاور! پیرمارد باا اینکه یک ماردنژادِ گیلک بود و هنوز دل پیشِ میرزا کمونیست کوچک داشت .هر وقت به مشهد مىرفتایم همه را مىفرستاد حرم تا وقتشان حرام شود و مرا با خود مىبرد پیشِ فردوسى! ماندهام شماها چرا از فردوسى خجالت نمىکشید! مسلمانید!؟ باشید! امام رضاتان را دوست داریاد!؟ داشاته باشید! اصلن به من چه که یک عربِ حَشرى و الکلى امامتان است ،اما هشتم مگر چه مرگش بود کاه ایان- همه ثامن ثامن مىکنید!؟ هتل بزرگ ثامن مشهد ،تیم بسکتبال ثامن مشاهد ،دانشاگاه فناى و مهندساى ثاامن مشهد ،مرکز آموزش عالى ثامن مشهد ،کارخانجات بزرگ ثامن مشهد ،مسابقات ثاامن مشاهد ،منطقاه ثاامن شهردارى مشهد ،پارک بزرگ ثامن مشهد ،مسکن سازان ثامن مشهد ،پیسات بازرگ ثاامن مشاهد ،موسساه اعتبارى ثامن مشهد ،اردوگاه ثامن مشهد ،مرکز بهداشت ثامن مشهد ،بیمارستان بزرگ ثامن مشهد ... ،اصالن
آنارشیست ها واقعی ترند
اسم سوراخ کونتان را هم بگذارید ثامن! به من چه! اما نام ورزشگاهى کاه در آن اناواع و اقساام مساابقات بینالمللى برگزار مىشود دیگر چرا!؟ مشهد مقدس است!؟ اوکى! الاقل اسم ورزشگاه بینالمللىاش را ماى- گذاشتید "امام هشتم" که دیگر حتى امامش را فارسى کردهایم ،ثامن دیگر چه صیغهاىست که داریاد باا آن خود را اماله مىکنید!؟ حاال یک بار قافیه تنگ آمد و شاعرِ اهل بیتى در وصف امام رضاا ،ضاامن و ثاامن را قافیه کرد ،این که دلیل نمىشود فارسى را سرِ دروازهى فارسى اینگونه به گُه مىکشید!
158
153
آنارشیست ها واقعی ترند
فائزه و بهایی واقعن زور دارد .همین آقای عراقی ،یعنی همین رییس فعلی قوهی قضائیه ،شش ماه تمام ،فاائزه هاشامی را فرو میکند توی بند و سلول یکی از رهبران بهایی ،یعنی همو این دو خانم مسلمان و بهایی را مجبور مای- کند شش ماه آزگار کنار هم بخوابند و هم کاسه و هم صحبت شوند .حاال که خانم بهایی رخصتی یافته و از زندان به مرخصی آمده ،فائزه هاشمی هم میرود به دیدار هم سلولیِ سابق! بعد دیروز همین عراقای ،یعنای همین رییس فعلی قوهی قضائیه که خود باعث رفاقت و نزدیکیِ این دو خانم شده ،علیه فاائزه اعاالم جارم کرده که چرا به دیدار یک بهایی رفته! این فقط نامش ظلم علنی نیست بلکه گروتسکی سیاسیست که تنها در ایران روی میدهاد یعنای فقاط در ایران ... می 3102
131
آنارشیست ها واقعی ترند
روز بوفالو مطهری همیشه وقتى شاه کم مىآورد ،مال دست به کار مىشد و به دادش مىرسید .مالها در طاول تااریخ ،همیشاه کارچاق کنِ حکومتها بودند .از این لحاظ نزاع بین مال و معلم که آزادىساز است تااریخىسات .معلام از نظر مال کسىست که شغلش را گرفته ،مکتبخانهاش را بدل به مدرسه کارده .معلام از نظار او کارخاناهى روشنفکرسازىست و مالها همیشه از او واهمه داشتند ،وگرنه روشنفکر در ایرانِ اسالمىشان بدل به فحاش نمىشد .غبن کوچکى نیست براى معلم؛ اینکه روز مرگ یک مال یعنى بوفالو مطهرى را روز او نامیادهاناد، اسالم و مال و معلم!؟ دریغا که این روزها در ایران معلمکُشان است. «دیروز آقای صلواتی (رئیس شعبه پانزدهم دادگاه انقالب تهران) حکمم را به مان اباالغ کارد .چهاار ساال زندان به اتهام "اجتماع و تبانى علیه امنیت ملی" ،یک سال زندان به اتهام "تبلیغ علیاه نظاام"؛ باا احتسااب چهار سال حبس تعلیقی جمعن میشود 3سال زندان ،به همین راحتی». محمود بهشتى لنگرودى ،سخنگوى کانون صنفى معلماان ایاران ،از اول اردیبهشات در اعتصااب غذاسات. خانوادهاش نیز از دوازده اردیبهشت اعتصاب غذا کردهاند ،سیصد و شصات معلام در سراسار ایاران ،باراى آزادى بهشتى لنگرودى طى روزهاى سیزده و چهارده اردیبهشت اعتصاب غذا کردند .شما چه کردید!؟ این بار سوم است که درباره محمود بهشتى مىنویسم .حکایت او از همه جور بند و دربندى جداست ،او را فقط براى فکر ،براى آموزش ،فقط براى معلم حبس کردهاند. می 3102
131
آنارشیست ها واقعی ترند
کدام فرهنگ؟ فقط یک بار دیدمش؛ شاعر و نویسندهى شاخص سبک نیویورک ،پدر شعر معاصر امریکا ،جاان اشابرى را مىگویم؛ شاعرى 83ساله که آن شب از فرط خستگى ناى حرف زدن نداشت اما وقتى فهمید ایرانىام چهل سال جوان شد .انگار زمانِ شاه ،وقتى چندان عددى نبود دعوتش کرده بودند به جشن هنار شایراز و آنجاا حال اصیل فارسى کرده بود ،حاال چى!؟ اینهمه پول خرج مشتى شلوار پارهى عرب مىکنند و به اسم شاعر در دههى زجر مىآورندشان ایران تا ادبیات را زجر بدهند .شاعرانى که حتى در کشورشان کسى اسمشان را نشنیده! با اینهمه عالىست ،خوب است .این پولها که در مقایسه با آن پولها (که فهرست برخاىشاان در ذیل مىآید) چیزی نیست که به جیب دار و دستهى شامپانزه قزوه و بوفالو على معلم دامغانى برود ،تا اینها که جز مرده شورى هیچ تخصصى ندارند .نمایهاى از اقتصاد مقاومتى را که این پایین مىآید و توسط مجلس حکومت ایران منتشر شده مىبینید .من که مىگویم بخورند ،به جهنم! اما چرا اسم فرهنگ را باه گناد ماى- کشند!؟ یک تریلیون و چهارصد میلیارد تومان به حوزه علمیه اختصاص دادهاند که کار فرهنگى کناد! کادام فرهنگ!؟ یکى هم نیست بگوید شاخص اصلىِ کار فرهنگى در هر کشورى ترویج و احیاى زبان ملاىسات! حوزههاى علمیه با ترویج زبان عربى آیا جز زیان به زبان فارسى مىرسانند!؟ من از اقتصاد زیاد نمىدانم اماا از آنجایى که مازوخیستم ،هر ساله وقت تصویب بودجهى سال آتى در مجلس ایران ،لیست مباالغى را کاه به فرهنگ تعلق مىگیرد ،دنبال مىکنم و زجر مىکشم. بخشی از جدول 13از مجموعه جدولهای تقسیم بودجه فرهنگی مجلس اسالمی ایران برای سال :31 )1شورای عالی حوزه علمیه قم 311میلیارد تومان؛ )2شورای عالی برنامه ریزی حوزه علمیه خراسان 1/81میلیارد تومان؛ )3نمایندگی رهبری در دانشگاهها 111میلیارد تومان؛ )4دفتر تبلیغات اسالمی حوزه عملیه قم 112میلیارد تومان؛
132
آنارشیست ها واقعی ترند
)1مرکز خدمات حوزه علمیه 412میلیارد تومان؛ )5جامعهی المصطفی 215میلیارد تومان؛ )3مجمع جهانی اهل بیت 1/38میلیارد تومان؛ )8شورای سیاستگذاری حوزه علمیه خواهران 213میلیارد تومان؛ )3شورای سیاستگذاری ائمه جمعه 38میلیارد تومان؛ )11مؤسسه پژوهشی و فرهنگی انقالب اسالمی 14میلیارد تومان؛ )11مرکز الگوی اسالمی ایرانی پیشرفت 1/5میلیارد تومان... شماری دیگر از مراکز و افراد دریافت کننده بودجه فرهنگی مجلس: ا سید محمد خامنهای برای "بنیاد حکمت اسالمی صدرا" 3/4میلیارد تومان؛ ا محمود هاشمی شاهرودی برای "دانشگاه عدالت" 1/4میلیارد تومان؛ ا غالمعلی حداد عادل برای "بنیاد سعدی" 1/3میلیارد تومان؛ ا محمدتقی مصباح یزدی 38میلیارد تومان... آپریل 3102
133
آنارشیست ها واقعی ترند
زندان دلم لک زده براى زندان ،حیف که تاب و تحملِ حبسِ طوالنى ندارم ،کاش مىشاد آنجاا سالولى انفارادى اجاره کرد و مثل مار براى ساعتها توى خود لولید ،بعد هم وقت تنفس زد بیرون ،پرید توى جمع خالف- ها ،گاهى موازى ،و گاهى خالفِ مسیرشان پا برداشت ،شرورترین را زیرچشمى پایید و با نحیافتارین پاا شد .فرهنگها را فقط وقتى رفاقت و خشونت سرِ یک میز مىنشینند مىشود شناخت .سالهاست که آزادى در تمام فرهنگها تحریف شده! بدونِ زندگى در خطرناک دیگر زندگى ممکان نیسات .آناان کاه تجرباهى زندان ندارند تنها الفِ آزادى مىزنند .همانقدر که انقالبِ مالهاى زندان ندیاده باا طارح شاعارهایى مثال استقالل آزادى جمهورىِ اسالمى ،واژهى آزادى را از آزادى تهى کرده ،لیبرالیسم هم لیبرتر را به گُه کشایده. کاش مىشد در زندان اتاقى اجاره کرد و وقت نفستنگى زد بیرون ،رفت توى شلوغىِ خیابانها و پشتِ میزِ کافهاى شلوغ نشست یا سرى به بارى زد و از آبجو باردار شد! دلم لک زده براى زندانِ اینترنشنالِ بیرمنگام، برلین و حتى سیدنى ،براى جستجوى خرد توى کلههاى سیاهِ ابورجین بى تاابم! اجتمااعِ اباورجینهاا [ایان قدیمىترین ساکنانِ زمین] و لبنانىهاى قالتاق ،یونانىهاى قاچاقچى ،روسها و چینىهاى سر به زیر تنها در زندان دیدنىست ،آنجا دیگر کلهها نه سیاهند نه سرخ و زرد و سفید! لیبرتر فقط در این اتوپیاى آنارشیستى دست نخورده باقى مانده پس زندان یک آغاز است براى لیبرترِ واقعى شادن .دیگار حاالم از آزاد و آزاده و آزادیخواه بههم مىخورد از بس که این کلمات را دستمالى کردهاند و دستمایه فریب شدهاند .باید باه طارز فجیعى فقط لیبرتر بود.
134
آنارشیست ها واقعی ترند
دهاتىها 1 یک کدامشان حتى یک شعر ،یک مقالهى سیاسی ندارد .حاال شعر و مقاله و سیاست بخورد تاوى سرشاان، حتى چهار کلمه ننوشتهاند که در آن با خطرناکى مخالفت کرده باشند اما ادعاشان کون عالم را پاره مىکناد. یک مشت خنثاى منفعلِ خواجه که دائم منتظرند یکى حرکتى کند تا براش حرف دربیاورند ،شاخ و دم هام ندارند ها! دست کم نیمى از شما از همین قماشید! مشتى تماشاچى که حتى از تماشاى زیباا هام جاز زجار نمىکشید! یک عمر نوشتم ،جنگیدم ،سیزده سالِ آزگار هم به طور مطلق حذف شادم اماا حتاى یکاىشاان حاضر نشد طى این سالها یادى مختصر از من داشته باشد ،تا اینکه تقیى به توقیى خورد و پارسال چند کتابم بعد از سیزده سال حذف مطلق در آن بالدِ سراسر کیرى منتشر شد .همه دادشان درآمد که شااعر معاروف و مخالف تبعیدى با سیستم کنار آمده و آنجا کتابیده! جاکشهایى که حتى در مدیاهاى برونمارزى طاى ایان پانزده سال جز علیه من ننوشته بودند حاال خیانتِ یک مخالفِ مهم را جار مىزدند ،خالصه کاوننشاورهاى اسقاطى در داخل و خارج آنقدر ضرِ مفت زدند و به وزارت ارشاد و اطالعات نامهنگارى کردند تا کتااب- هام لغوِ مجوز شد اما باز صداى یکى از این چلغوزها در نیامد .کار را به جایى رساندهاند که دیگر حتاى باه کتابهاى نظرى و تئوریکم مجوز نمىدهند ،حاال شعر و داستان بخورد توى سرشان! فکر نکنید از کرهى مریخ آمدهاند ،خیلىهاشان با همین صفحه دوستى دارند ،ایان جماعات گمناام نیساتند، ارواح کونشان شاعرند ،نویسندهاند ،منتقدند ،مسلمان هم نیستند ،ظاهرن با حکومت مخالفند ،ریش و پشام هم ندارند ها! فقط تا بخواهى حسادت دارند! دهاتىهایى که زاییده گاییدهى شهرند ،شهرىاند اماا باویى از حقوق شهروندى نبردهاند .کتاب "دهاتىها" را علیه این جماعتِ جاکش نوشتم که بخشى از آن را ایانجاا مىآورم تا فردا بداند جز با جاکشى معاصر نبودم.
131
آنارشیست ها واقعی ترند
دهاتیها 2 شعر شعورىترین ژانر در هر زبانىست .شاعران؛ سرآمدِ روشنفکرىِ هر کشورند .دهاه هفتااد هام یکاى از مهمترین دورههاى تاریخ شعر معاصر فارسىست و خوشبختانه قریب به اتفاقِ شااعران مطارح ایان دهاه کیرِخرآبادى بودند یعنى همهشان متولدِ دهات بودند اما هیچکدامشان دهاتى نبودند .دهات بد نیست ،دهاتى اما فاجعهست ،یکى ممکن است مال و مالیدهى تهران باشد ،متولدِ دهات نباشد اما به طارز فجیعاى دهااتى باشد ،دهاتى یعنى نفهم ،یعنى بیسواد ،بى فرهنگ! فرهیخته پیرمردى را مىشناختم که رئیس یا نایب رئیسِ فالن ساازمانِ هنارى در زماانِ شااه باود .طاى دو نشست با او خداتا چیز یاد گرفته بودم اما دو تا توله داشت یکى از یکى گاوتر ،هر دو هم تازههنرى بودناد؛ یعنى پدرِ فرهیختهشان این هر دو کودن را از اوانِ کودکى فرستاده بود کالس موسیقى ،زبان ،نقاشاى ...بعاد هم که قد کردند از تمامِ نفوذش بهره برده و پسرها را فرو کرده بود توى ماتحتِ جماعت روشنفکرى اما بى فایده بود .دور و برِ این دو جوان باالى شهرى هم دوستانى بودند از جنسِ خودشان ،همهشان بى برو برگرد دهاتى! اغلبشان هم در نهایت هنرى شدند اما از دم کولکافیس! از برخىشان ایران که بودم خوب کار مى- کشیدم ،در باغى که داشتم پارتى مىگرفتم و اغلب دمِ غروب با جفات ماىآمدناد و تاهِ شاب تاک و تنهاا برگشت مىخوردند و زیبایىشان در باغ جا مىماند چون با فرض اینکه خانه جاکش است مىآمدند و بدون آنکه بدانند یا بخواهند کلبه جاکششان مىکرد! اینها ظاهرن بچه زرنگ بودند ،دهاتى نبودناد اماا باه طارز فجیعى دهاتى بودند. این روزها خیلىها از آن طرفِ بام افتادهاند ،تبلیغِ دهاتىگرى مىکنند ،آن را بد نمىدانناد در حاالى کاه باى فرهنگى فاجعهست .من همیشه از دهاتىها بد گفتم و همین باعث شد خیلىها بورژوازاده بخوانندم .پاانزده سال پیش که تازه از ایران خارج شده بودم ،مهمانِ منتقدى فرانکفورتى شدم که برایم سنگِ تماام گذاشات، همو مىگفت چند سال پیش براى اولین بار اسمت را از هوشنگ گلشیرى که آمده بود آلماان شانیدم ،ماى-
آنارشیست ها واقعی ترند گفت" :فئودالزادهاى جنجالى در شعر ظهور کرده که حوالىِ میدان ونک باغى بزرگ دارد و آنجا پارتىهاى آنچنانى مىگیرد!" حقیقتش همه جور آرتیست و شاعر و نویسندهاى به باغى که درش کلبهاى داشتم رفات و آمد داشت جز گلشیرى ،احتمالن شنیدههاى پدرخواندهى سابق نویسندههاى ایرانى دساتکارى شاده باود. خالصه این جور حرف و حدیثها و البته ضدیّتم با هر چه دهاتى باعث شده این روزها جماعاتِ هاوچى بگویند بورژوازادهام! در حالى که من در خانوادهاى بسیار معمولى توى یکى از محلههاى فقیارِ لنگارود کاه خود دهاتى پیشرفتهست بزرگ شدم .پدرم سوادِ چندانى نداشت اما حکمتِ ساینه داشات .از او بسایار یااد گرفتم؛ مثلن آموختم چنان با سیلى صورت سرخ نگه دارم تا کسى نفهمد در جیب پولى ندارم .اجراى همین آموخته باعث شد خیلىها دربارهام خیالِ واهى در سر بسازند .پریروز متارجمِ اسپانیشام ماىگفات تااکنون ندیدهام یکى اسم فامیلت را درست تلفظ کند ،چرا عوضش نمىکنى!؟ پرسیدم چه بگذارم!؟ جواب داد مثلن "لى عبدو"! گفتم من على عبدالرضایى نیستم! در اصل تا هیجاده ساالگى اسامى داشاتم کیلاومترى ،یعناى رمضانعلى عبدالرضایى بازاردهى بودم ،تازه اول و آخرش را زدم شدم اینى که هستم ،باز هم اگار از خاودم کم کنم دیگر چیزى نمىماند! اینها را بر پیشانىِ کتاب "دهاتىها" نوشتم تا بدخواهان بدانند متولد دهاتم ،دهاتىزادهام و باه ایان افتخاار مىکنم .نود و چند درصدِ فرهنگسازانِ ایرانى دهاتى بودند اما دهاتى نبودند.
135
133
آنارشیست ها واقعی ترند
تواب در تمام فرهنگها آنان که از جانشان گذشتهاند باراى حفاظِ وطان یاا دفااع از ماذهب و ایادئولوژىشاان قهرمانند! چپ و راست هم ندارد حتى اسالم به آنها مىگوید شهید! اینها همه اینگونه مرگ را تبلیغ مى- کنند تا منافع خودشان مصون بماند و چنانچه یکى نخواهد بمیرد مىشود منفور ،ترسو ،تواب! پناهندهى منفورى را مىشناسم در پاریس که اولتراکمونیستهاى ایرانى هنوز تواب صداش مىزنناد ،طارف حوالىِ سال 51تا دم جوخهى اعدام رفته و از مرگ ترسیده و گفته غلط کردم ،گیرم که بعد هم اسرار گروه را لو داده باشد تا بماند ،او فقط خودکشى نکرده ،آخر چرا هنوز از او نفرت مىکنند!؟ فقط زندگىسات کاه خطرناک است وگرنه مردن که شجاعت نمىخواهد .من فکر مىکنم قهرمان واقعى اوست کاه ماىخواسات زندگى کند ،فقط آنها که مردهاند از مرگ نمىترسند.
138
آنارشیست ها واقعی ترند
استعمار چین کثیفتر از استعمار چین ،خودِ استعمار چین است .طى سالهاى اخیر ،دولاتهااى کاوننشساتهى ایاران و افغانستان ،چنان چینىها را خوراندهاند که فکر مىکنند هر که فارسى حرف مىزند قاق است! چندی پیش با یکى از رفقاى ایرانى که عشق خرید دارد و استاد صدام مىزند و الاقل تا همین چندی پایش فکار ماىکارد یکى از مؤدبترین علىهاى عبدالرضایىِ جهانم ،در فروشگاهِ ویترُس کنار خانهام بودیم که دوساتم متوجاه تخفیفِ ویژهاى شد که به یکى از اجناس خورده بود و فورى برش داشت ،ناگهان یک چینى که از کراواتش کوتاهتر بود ،کاالى مربوطه را از دستش قاپید و با لحن آمرانهاى به فارسى گفت" :من اول آن را خواسات و تو بعد از من اینجا بود" .انگار طرف از گفتگویى که با هم داشاتیم فهمیاده باود ایراناى هساتیم ،باا لحان مهربانى به چینىِ مربوطه گفتم آن کاال را پسش بده و طرف یککاره گفت" :من شش سال در ایاران رئایس بود و هزار کارگر ایرانى داشت" .نمىدانم چرا ناگهان قات زدم ،مچش را چنان محکم گرفتم کاه انگشات- هاش وا شد و کاالى مربوطه از دستش افتاد .طفلى چنان ترسیده بود که چشمهاش زده بود بیرون و با لحنى سوسککننده گفتم آن کارگرها عربهایى هستند که دولت عرب ایران از لبنان و سوریه به ایران بارده تاا از گرسنگى نمیرند ،وگرنه ایرانىهاى واقعى هر کدامشان در خانهشان چند کلفتِ چینى دارناد ،ماا دو تاا هام همین االنه داریم از سوهو برمىگردیم که پاتوقِ جندههاى چینىست و بازارشان به خاطر حضور ما ایرانىها در لندن داغ است .حاال دیگر صدایم بى آنکه حواسم باشاد بااال رفتاه باود کاه ناگهاان ماأمورِ ساکیوریتىِ فروشگاه که مرا هم مىشناخت با لبخندى سررسید و پیش از آنکه سوالى کند داد زدم این نژادپرستِ کثیف را از جلوى چشمم دور کن!
133
آنارشیست ها واقعی ترند
باز بازى از نو دیگر ایدهای درباره درست یا غلط ندارم .در جهان من دیگر نا ،دیگر نه ،حتی بی وجود ندارد .چندی پیش، از قضاوتهای بقیه ،بقیه غذاها ،و از قضا از خودم که فکر میکرد دوآلیسات نیسات باه تناگ آماده باودم. تصمیم گرفتم تکلیفم را با اینهمه بد ،با خوب ،برای همیشه انجام بدهم ،پس به دوستانم گفتم از امروز من یکی دیگر حرف نیستم ،بیایید اینجا سفارش میدهم غذا بیاورند بخوریم ،اگر خواستید بعد بروید اگار ناه! بمانید به من چه! در گوشهای بگیرید بتمرگید یا تلویزیون ببینید فقط کاری به کار من دیگر نداشاته باشاید. همه چند باری آمدند اما بعد برای همیشه رفتند! شاید برای اینکه دیگر کسی نبود تاییدشان کند .غام انگیاز است نه!؟ متاسفانه ما حتی زمانی که به هم "نه" میگوییم همدیگر را تایید میکنیم .خالصه چند ماهی طول کشید تا مغزم از گُه خالی شد ،دیگر در سرم انبار اطالعاتی که کار مهمّات میکرد درکار نبود .هماه را تُاف کرده بودم ،دیگر نمیدانستم کی چه کسیست ،حتی مادرم دیگر خوب نبود ،بد نبود! طفلی زنگ کاه مایزد فقط میگفتم خُب! بعد هم میگفت باز هم که زده به سرت! و قطع میکرد .دیگر فقط باید ساعی مایکاردم کمی هوشیار باشم. شروعی تازه بود ،هیچ پاسخی پیشاپیش آماده نبود .حاال فقط آن چیزهایی را که با زندگی همخوانی داشات درست میدانستم ،با اینهمه نادرستی نیز درکار نبود .با اینکه موسای من هنوز حضور داشت اما دیگر کاری به ده فرمان نداشت .فرمان فقط من بودم که پشت فرمان بود .دیگر حتی به شکم شک داشتم ،به عدم ،و من که اینهمه حاضر بود .یک روز هم گیر دادم به خط راست که تعریفش را اصل قرار دادهایم ،یککاره دیادم کدام راست! اصلن خطی درکار نیست .کافیست کمی میکروسکوپیک نگاه کنی همه خم میشوند .بعاد باه ریاضیاتم سر و سامان دادم .دیگر بسطها ،سریها حتی انتگرالهای چند گانهى نپاری جلاوهای در ساادگی نداشت ،همه چیز ساده بود اما بسیار سخت! حاال فقط با انتگرالهایی که حد ابعادشان به بی نهایت میل کند حال میکنم .در فضایی که دارم دیگر بعادی درکار نیست .با اینکه ماتریسهای شعریام را هنوز سی و دو حرف ساده میسازند اما لحنهاشاان فضاایی تشکیل میدهد که هر مغز سادهای اگر فقط ساده لوح نباشد بدل به بعدی تازه میشود در خوانش.
آنارشیست ها واقعی ترند
طول و عرض و ارتفاع و زمان فقط قراردادند که تازه در عهد عتیق بسته شد ،اینها تنها برای گشت در یک البیرنت به کار میآیند .خالصه اینکه با اینکه مغزم را خالی کرده بودم ،حسابی پر شده بودم .حاال هم دیگار قدیس نیستم ،از آن گُهتر شدهام! با اینهمه بی شک از محمد قدیسترم ،از مسایح هام! باه شادّت یکای از علیهای عبدالرضایی هستم چون واقعن سختتر است.
181
181
آنارشیست ها واقعی ترند
ماهیتِ آدرنالیسم وقتى یکى در خطرناک زندگى مىکند ،در مواجهه با خطر ،هورمونى به خاونش تزریاق ماىشاود کاه او را آمادهى ستیز یا گریز مىکند .این هورمون که آدرنالینش مىخوانند در فعالساازی سیساتم خودمختاارِ بادن نقشى کلیدى دارد .آدرنالین عصارهى جامعهى بدنىست و آدرنالیسم پیشنهادى کاه در شارایطِ اساترس ،در ازدحامِ ترس ،تولید سلول ایمنی خواهد کرد. تنِ ایران آکنده از سمّ است .دیگر ناله و گریه و زنجموره کارساز نیست ،تنها با تزریق آدرنالینِ فرهنگاى باه آن تنِ اشکزده مىتوان انرژی تازهاى برای مقابله با اتمسفرِ عزا تولیاد کارد .دوازده روز شاعفِ فکارى در ایرانِ بعد از اسالم ،بدل به دوازده عزاى واگیردار شده و هنوز زیر سیطرهى فرهنگِ نوحه و گریهایم .بیخاود نیست که اعتراضمان مرثیهست ،فریادمان شیون! و شادى غریبهاى که حتى یک روز از تقویمِ ایراناى نماى- گذرد ،کارناوالى هم اگر دایر باشد عاشوراست .در چنین بلبشویى معلوم است که فکر متوارى مىشود .براى تولید فکر ،دیگر راهى نمانده مگر تزریق هورمونِ آدرنالین به آن جامعه بدنىِ دردمند! آلبوم آدرنالیسم واکسنِ تازهاىست که پس از پشت سرگذاشتنِ ترسهاى هالووین در شبِ تاسوعا باه رگ- هاى اینترنت تزریق شد تا ویروسهاى عزا را که چون مینى در زیرساخت فرهنگىمان کار گذاشتهاند خنثاى کند ،آدرنالیسم اعتراضىست علیه آناتومى سیاسىِ تن در فرهنگى که باا تحریاف عشاق ،بادن را محاصاره کردهست ،پاسخىست به ترسها و استرسهایى که دست از سرِ ما برنمىدارند .در آن مجید کااظمى جاور دیگرى عاشقانه مىخواند ،دیگر لیلىساز و شیرینباز نیست ،معشوق را مریم مقدس نمىخواهاد ،زماین زنِ اوست ،زنِ او زمینىست ،پس طبیعىست خیانت کند ،خیانتى که سمتِ دیگرِ عشق است ،خودِ عشقباازى- ست .ترانههاى آدرنالیسم با غم غریبهست اما تا بخواهى اندوهباز و شعفساز است .ماجراجویىِ زبانىِ ترانه- هاش ،اینهمانىِ ووکال و نتهایى که هیجانآورند خون از چهره به ماهیچه مىبرند تا فقط وقتاى کاه ماى- ترسیم رنگ از صورتهامان نپرد! قرار نیست در آدرنالیسم فقط گالیدر برانیم ،گاهى صعود ،همان حاالى را مىدهد که سقوطِ آزاد! آزادى در موومانى سینوسى از اندوه تا شعف!
آنارشیست ها واقعی ترند
اندوه و شعف در آدرنالیسم ،جانشینِ غم و شادى شده ،اندوهى که عمق دارد و شعفى که ارتفااع! ارتفااعى که براى خودکشى باال نرفته بلکه پریدن از این باال سمت مىدهد به فکر تا زندگى باا چشامهااى تنادترى رؤیت شود .در این آلبوم دیگر زمان طبقِ تعریفِ فیزیکىاش کمیتى ایستایى نیست و مرز باین دو لحظاه در دو وضعِ ناهمگون مدام تغییر مى کند .گاهى ترسِ حاصله از مرگ ،سرعت ذهن را چناان ماىبارد بااال کاه سرتاسرِ زندگىِ آدمى در لحظهاى مرور مىشود .براى همین خیلىها مىروند باالى برجى بلند تا پر باز کرده و اساسن خودکشى از طریق سقوطِ آزاد را به انواعِ دیگر ترجیح مىدهند! مىگویند که اینان در حینِ سقوط، یک بار دیگر زندگى مىکنند چون تصویرِ مهمترین رویدادهاى عمرشان از ذهنشان مىگذرد. تراکهاى آلبوم آدرنالیسم پارههایى از همین تصاویرند؛ تصویرهایى از اندوه و شاعف کاه در مارگ آگااهى ثبت شده ،زمانِ خطى و برگسونىاش با هم اینهمانى دارند تا گاور گام شاود ،گاورى باینِ دو نامحادود، میکروسکوپیک و ماکروسکوپیکى شنوایى از پیشاراک تا پسایش! اینجا یکى مىگردد تا خودش را در کسى که نیست پیدا کند ،زنى در کلمه که لبهاش رُژِ نه داشته باشد ،مردى که تازه آغاازِ صادا باشاد و فارداش فکرهاى مغزخراشترى را فریاد بزند .من در آدرنالیسم کلمات را شمردهام ،نُتها را هجّى کرده مجید ،پاس بدونِ گذشته ممکن نبود ،معلق میماندیم .گذشته جاییست که درش لنگر انداختاهایام تاا از آنچاه بودناد سوی آنکه ماییم برویم .فردا ولى متن را ،صدا را خواهیم شکست تا صداى صدا دربیاید و از هار چاه آوازِ مألوف دژانره شود .بارى ،مینىمالیسم و ماکسىمالیسمِ واقعى در آدرنالیسم ،با اندوه و شاعف گاره خاورده- ست.
182
183
آنارشیست ها واقعی ترند
آیا خدا وجود دارد؟ برخى از من مدام می پرسند به خدا معتقدی؟ وجود دارد یا نه!؟ اینها در واقع خود وجود ندارند ،وجاودش را هم ندارند چشم وا کنند! برخى هم برای تحقیر هم که شده مدام بی خدام میخوانند! جهان کشتی نیسات که حاال من ناخدایش شده باشم .من میگویم خدای شما وجود ندارد اما نمیگویم که بی خادا هساتم اگار اینطور بود هرگز عاشق نمیشدم .فکر میکنم چارواکا ،مارکس ،اپیکور و خیلیهای دیگر شابیه مان باوده باشند مگر اینکه هرگز با عشق ،بازی نکرده باشند .من منکر خدا نیستم ،انکار راوی دانای کل ایان داساتان- های احمقانهام .اگر خدا این جهان را خلق کرده باشد ،حتمن باید خدایی باشد که این خدا را خلق کارده و بی شک خدای بعدی یک خدای دیگر هم دارد .میبینی؟ هیچ پاسخی نهایی نیست .خالصه من با خادا باه عنوان آن پاسخ آخر مخالفم چون در این صورت خدا غیر ممکن است .یکی هم پرسید چرا از مسیح بادت میآید ،آخر چرا باید از آن بینوا بدم بیاید؟ من فقط کمی برایش متاسفم ،نباید آنقدر فجیع کشاته مایشاد. مسیح فقط کمی خل بود ،یک خل بامزه ،مثل خودم! در واقع خاخامها با مصلوب کردن مسیح ،مسایحیت را خلق کردند .همه پیامبران در اصل خلهایی بودند که کمی پیچشان شُل بوده اما به جای اینکه درماان شاوند آنقدر این پیچها را سفت کردند که بریده شد ،بعد هم مثل اسبی که طناب پاره کرده باشد یاغی شادند! ماا لیاقت نداشتیم غیرطبیعی را تحمل کنیم ،هنوز هم نداریم ،برای همین است که آنها را تبعید میکنیم .تبعیاد شیوه فجیعی برای مقدسسازیست ،حاال مرا قدغن کردهاند تا فردا بیشتر ستایشم کنند؛ این غیرطبیعیتارین رفتار با یک غیرطبیعیست ،برای همین سالهاست که دارم از مقدس یک معمولی میسازم. چرخهای دوچرخهات را جدا کن ،زینش را دور بینداز ،حاال تنها تنهاش بااقی ماناده ،دو چرخاهای در کاار نیست .دوچرخه تنها یک ترکیب بوده یک محصول جانبی و این تمثیل همان بحثیست که ماارکس دربااره "پدیده فرعی" بودن معرفت دارد و این یعنی کشک! هیچ چیز فرعی نیست اما همه چیاز فارع اسات چاون اصل انسان است .البته من وقتی میگویم خدا نیست با مارکس و اپیکور که میگویند نیست ،همانقادر کاه محمد و موسی و مسیح میگویند هست مخالفم! این هر دو طرف در له و علیه خدا به او شخصیت می دهند
آنارشیست ها واقعی ترند
و اینگونه بیشتر تبلیغش میکنند! خدا یک ایدهست ،ایدهای برای بندی شدن نه آزادی! من خدایان را تبلیاغ میکنم ،زیرا تنها با این تنوع میتوانم بسترم را همیشه تازه نگه دارم.
184
181
آنارشیست ها واقعی ترند
سیطرهى کپىها عصر ما عصر کپىهاست؛ همه شبیهِ همند ،شبیهِ خود را مىخواهند .بیخود نیست که جز شباهت دیگر هایچ مُدى اپیدمى نمىشود .در چنین عصرى شعر ممکن نیست ،شاعر غیرممکن است و شعور تنها با متار قاانون که پسرخواندهى اخالق است تعریف مىشود .البته هنوز هستند معدودى که برخالفناد اماا تنهاا ظاهرشاان خالف است و هنوز از اخالقى تبعیت مىکنند که ادعا دارند علیه آن مىجنگند .این عده خوب مىدانناد در جهان کپىها تنها تفاوت است که معروف مىشود ،اما نمىدانند نمىشود متفاوت باشى و باز هماه را داشاته باشى ،تفاوت را تنها تنهایى ممکن مىکند که صعب است .این متفاوتها مدام تفاوت را از روى دست یاک واقعن متفاوت کپى مىکنند ،براى همین اطوارها دارند و رفتارهاشان مدام فرصتطلبانهست ،اینهاا خلاوتى دارند شبیهِ همه و جز براى جمع و جمعیت متفاوت نیستند .نمىشود مثل همه رفتار بزنى و خود را صاحب فرق بدانى ،بعد هم بیایى کنارم بایستى و بگویى ما! من از شما نیستم چون جز علیه شاباهت ننوشاتم ،تنهاا براى تفاوت بود که مىنوشتم ،کار سختى نبود فقط سعى مىکردم فراموش کنم ،اگر از یاد ببرى همه چیز نو مىشود .عادت سرطانِ ادبیات است مثل اعتیاد که اگر به جانِ کسى بیفتد بایرش مىکند .من عاشاقم اماا ناه مثل شماها! زنهاى زیادى در زندگىِ من بودهاند اما هیچکدامشان عشق من نبودهاند ،فقط باعث شدهاند کاه عاشقانه بنویسم! نوشتن عاشقى مىخواهد ،عشقى که در آن پاى هیچ زنى در میان نباشاد؛ خاودت موضاوع عشق خودت باشى اما عاشق خودت نباشى؛ عاشقِ عشق باشى که نامش نوشتن است؛ نوشتن عاشاقى ماى- خواهد اما تو عاشق نیستى پسر! گرچه خوب مىنویسى اما نمىسوزانى ،براى همین نمىمانى چون نسوخته- اى؛ نوشتن عاشقى مىخواهد؛ عاشقى که بازى کند براى باخت اما ببرد ،بماند؛ یعنى دقیقن از همان وقتى که مىمیرد بماند .تو خوب بازى مىکنى ،اما هرگز بازى نکردهاى که ببازى .خوب هم مىبارى اماا فقاط باراى اینکه مردم فقط براى برندهها کف مىزنند .مردم [این دروغِ بى شمار] در نهایت مىمیرند ،مىروند و شهرت
آنارشیست ها واقعی ترند
تو را هم با خود مىبرند .شاعرانِ مشهورى را مىشناسم که در مدیاها زندگى ماىکردناد ،وقتاى کاه مردناد دیگر نبودند! کاش مىدانستى فقط آنها که مدام مىبرند شکست مىخورند.
185
183
آنارشیست ها واقعی ترند
پسر ،پدر ،و روحالقدُس یکى از انتقادهای پربسامدى که از من مىشود این است که چرا اخالق نوشتار را رعایت نمىکنم و بسیار از کلمات کافدار استفاده مىکنم؛ مثلن مىگویند چرا به جاى کیر نمىنویسى آلت! به جاى کوس چرا شرمگاه نمىآورى؟ آیا بهتر نیست کون را باسن بنویسى!؟ من پاسخى براى چنین پرسندگانى ندارم ،اینان اساسن در عهد بوق زندگى مىکنند! اما دسته دیگرى هستند که بسیار پرسیدهاند چرا به جاى کُس مىنویساى کاوس!؟ در پاسخ به این سوال کلیدى باید عنوان کنم در زبان اصیلِ گیلکى که از هر زبانى به فارسىِ باستانى نزدیک- تر است کُس را دقیقن کوُس مىخوانند ،ضمنن یکى از معجزات زبان فارسى این است که سه واژهى مهم و مقدس هر زبانى در زبان فارسى سه حرفىست .کُس نوشتن خیانت به نظمى تثلیثىست که بین کوس و کیر و کون وجود دارد .پسر ،پدر ،روحالقدُس! براى همین است که من روى کوس تأکیاد دارم ،اساتراکچر ساه حرفىِ این واژه در زبان فارسى را نباید دفرمه کرد ،آنهایى هم که کوس را کُس مىنویسند یک مشت عقده- اىِ کوس ندیدهاند.
188
آنارشیست ها واقعی ترند
سیاست من صداقت من است همیشه اکراه داشتم اداى آدم خوبه را در بیارم ،اگر به کسى خوبى کردم براى خودم بود ،حالش را مىباردم، اگر هم با کسى بد بودم براى طرز فکرش بود ،نانش ،راهاش را نماىبریادم ،حاذفش نماىکاردم ،جناگ و دوستى من با همه رو در روست ،پشت و پسله ندارد ،این رفتارزنىها را سیاست نماىدانام ،زیارآبزناى و ریاکارى سیاست نیست .بسیارى از رفقا معتقدند که من سادهام ،سیاست ندارم ،متاسفانه اینها همه خاود را سیاسى مىدانند در حالى که ماده گاوِ جعفر نُقلى از اینها بیشتر سیاست مىفهمد. این روزها دست خیلى از دایههاى عزیزتر از مادر برام رو شده ،طرف هر سه ماه یک باار ،صاداش را نااز مىکرد و زنگ مىزد ،همیشه هم شاکى بود چرا ازش بد گفتم ،وقتى مىپرسیدم کجا؟ به کى!؟ اللمانى ماى- گرفت .این روزها ولى فهمیدم اینکه آن تماسها را مىگرفته خود داشته طى تمام این سالها زیرآب مىزده. تازه مىفهمم چرا بسیارى از رفقاى نزدیکم غیب شدهاند .من آدمِ دفاع نیستم ،یاد گرفتهام فقط حملاه کانم. طرف هم خوب مىدانست محال است جاى محکوم بنشینم ،اگر هم بنشانندم ،مطمئن باود آنقادر ساکوت مىکنم تا همه را از رو ببرم. دیشب این طور بودم و چون اینجا ایران نبود و اینها ایرانى نبودند ،دست این به اصطالح ایرانى باه طارز فجیعى رو شد .زُل مىزند توى چشمم ،هر چه دلِ تنگش مىخواهد ،جلوى جمعى از نویسندههاى خارجى مىگوید تا کاندیدِ رقیب رأى بیاورد .وقتى موفق نمىشود و با وجودِ تمام زیرآبزنىها و رایزنىهاشان ،من را انتخاب مىکنند ،باز بیکار نمىنشیند ،شلوغ مىکند که در انتخابات تقلب شده ،بعد براى تخریبم هر چاه بد را به من نسبت مىدهد .وقتى اینها هم کارگر نمىشود و تک تکِ دبیران ،انتخاب شدنم را تبریک ماى- گویند ،حاال که داریم با رفقا جشن مىگیریم و مىنوشیم ،مىآید کنارمان و در نهایت وقاحت مىگوید "على تو خودت مىدانى که تاجِ سرِ همهى مایى! من فقط مىخواستم فالنى رئیس شاود چاون تاو سارت خیلاى شلوغه" .من هم فقط نگاه کردم به آنهمه بالهت! جاى او دکتر فروشان از شرم ،عرق بر پیشانىاش نشساته بود .وقتى رفت دوست دختر ایرلندىِ ابول با پوزخندِ زیباش گفت حتمن اسم این رفتارها را هم ماىگاذارد
آنارشیست ها واقعی ترند
سیاست! حتى او که سرطان ایرانى ندارد مىداند که خارکسدهبازى سیاست نیست .خالصه اینکه من مطلقان ساده نیستم ،انتخاب کردهام این طور باشم ،سیاستِ من صداقتِ من است.
183
آنارشیست ها واقعی ترند
131