Strefa Biznesu Wiosna 2021 Łódź

EGZEMPLARZ BEZPŁ BEZPŁATNY

T E M AT MIESIĄCA

Orientari um w Ło przygoto wuje siędzi do otwa inwestyc rcia. Czy ja 1,5 mln tuprzyciągnie ry str. 12-16stów?

Wiosna 2021 | Nr 01/2021 | dzienniklodzki.pl/strefa-biznesu

Marta Tazbir

Biznes estetyczny w czasie pandemii s. 22-25

Mabion. Polska odpowiedź na szczepionkę s. 20-21

Na wirtualnych arenach bój toczy się o miliony euro s. 55-57

Sukces twórcy aplikacji Booksy s. 58-59

Zamieszkaj

w Śródmieściu Łodzi Apartamenty VIP na ostatnim piętrze z klimatyzacją i ogrzewaniem podłogowym

Ostatnie mieszkania

b Wysoka jakość materiałów b Miejsca postojowe oraz komórki lokatorskie

ul. Rewolucji 1905 r. nr 69 Łódź H www.rewolucji69.pl H 600 516 988

Spis treści

FOT. KRZYSZTOF SZYMCZAK

2021 | NR 01 (21)

(12-16)

(36-28) Budowa A1 zmierza ku końcowi Jeszcze w tym roku mają być gotowe trzy nowe odcinki autostrady A1. Inwestycji nie zatrzymała, ani nawet nie spowolniła, pandemia.

Podróż nad morze celowo spowolnił za to... odcinkowy pomiar prędkości na A1.

FOT. GRZEGORZ GAŁASIŃSKI

Czy Orientarium przyciągnie do Łodzi turystów?

(22-24)

(9) Najbogatsi Polacy według „Forbesa” W aktualnym rankingu 100 najbogatszych Polaków miesięcznika „Forbes” znalazło się aż 69 miliarderów. Pokazujemy pierwszą dziesiątkę z nich. Pozycję lidera utrzymał Michał Sołowow. Na pozycji 9. są związani z woj. łódzkim właściciele Adamedu.

(45-47) Nasi zdobywają szczyty świata Światowe szczyty kultury, biznesu i kariery są dla nas dostępne. Polska dyrygentka Marta Gardolińska została dyrektorem muzycznym francuskiej Opéra National de Lorraine w Nancy!

(58-59)

Twórca aplikacji Booksy, która podbija świat, pracuje w Dolinie Krzemowej i chce stworzyć największą firmę na świecie.

Choć jeszcze kilkanaście lat temu stać go było tylko na ziemniaki.

Wiosna 2021 | Nr 0 01/2021 | dzienniklodzki.pl/strefa-biznesu

TEM AT MIES I CA

Orientarium w Łodzi przygotowuje się do otwarc inwestycja ia. Czy przyciągnie 1,5 mln turystó str. 12-16 w?

Mabion. Polska odpowiedź na szczepionkę

Marta Tazbir

Biznes estetyczny w czasie pandemii s. 22-25

s. 20-21

Na wirtualnych arenach bój toczy się o miliony euro s. 55-57

Sukces twórcy aplikacji Booksy s. 58-59

Na zdjęciu Marta Tazbir, założycielka Kliniki Tazbir. Fot. Krzysztof Szymczak, Grzegorz Gałasiński

(70-71)

Numerem 1 rezerwacji na lato 2021 w biurach podróży jest Turcja. Popularne są także Grecja, Egipt, Tunezja i Hiszpania.

REDAKCJA Redaktor naczelny: Marcin Kowalczyk Redaktor prowadząca: Grażyna Tomala-Tylman Zespół redakcyjny: Maciej Kałach, Matylda Witkowska, Alicja Zboińska, Andrzej Gębarowski, Dariusz Pawłowski, Ryszard M. Perczak,

(80-81)

Firma Plantlab z Kutna zyskała 12 mln zł dotacji na hodowlę jesiotra i chce stać się poważnym graczem na rynku kawioru.

Mabion z Konstantynowa będzie produkował szczepionkę

WYDAWCA Polska Press Sp. z o.o. ul. Domaniewska 45, 02-672 Warszawa, tel. 22 201 41 00 www.polskapress.pl Oddział w Łodzi ul. Skorupki 17/19, 90-532 Łódź; tel. 42 665 91 00 dziennik@dziennik.lodz.pl Prezes oddziału Marcin Polak tel. 42 665 93 00 Wiceprezes oddziału, Dyrektor Biura Reklamy Michał Frontczak biuroreklamy@dziennik.lodz.pl Strefa Biznesu – Biuro Reklamy Natalia Kostrzewa tel. 509664825 Marketing Krzysztof Druszcz marketing@dziennik.lodz.pl Kolportaż Grzegorz Szaszkiewicz Projekt graficzny, dyr. artystyczny Tomasz Bocheński Grafik prowadzący Agnieszka Gawrońska Dyr. zarządzający Biura Reklamy: Maciej Kossowski Dział wydawniczy: Izabela Marciniak Produkcja: Dorota Czerko Public Relations: Joanna Pazio

(31-33) FOT. ARCHIWUM PRYWATNE

Kto zyskał, a kto stracił na pandemii koronawirusa?

(45-47)

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Reklamy na stronach: 2, 4, 5, 11, 18, 19, 22, 23, 24, 25, 31, 39, 41, 47, 48, 49, 51, 53, 75, 78, 81, 99, 100 Redakcja nie odpowiada za treść reklam i nie zwraca materiałów niezamówionych. Wszelkie prawa zastrzeżone. Przedruk i wykorzystywanie w jakiejkolwiek innej formie bez pisemnej zgody zabronione.

003

Strefa finansów Transformacja energetyczna

FOT.MATERIAŁY PRASOWE PGE

W I etapie transformacji w rejonie Bełchatowa powstaną m.in. farmy fotowoltaiczne o mocy około 600 MW

Na transformacji skorzysta również region Bełchatowa Tekst: Andrzej Gębarowski

004

PGE Polska Grupa Energetyczna, największe polskie przedsiębiorstwo energetyczne, konsekwentnie wdraża nową Strategię Grupy PGE do 2030 roku, z perspektywą do 2050 roku. Nowa strategia przygotowuje Grupę PGE do głębokich zmian w sektorze energetycznym, gdyż zakłada, że do 2050 roku sto procent wytwarzanej przez PGE energii elektrycznej będzie pochodzić ze źródeł zeroemisyjnych. Na tej transformacji skorzysta również region Bełchatowa, gdzie obecnie znajduje się największa na świecie elektrownia wytwarzająca energię elektryczną z węgla brunatnego.

Całkowite nakłady inwestycyjne na transformację Grupy PGE w ciągu najbliższej dekady wyniosą aż 75 mld złotych. Połowa tej kwoty dotyczyć będzie budowy nowych mocy z odnawialnych źródeł energii (OZE).

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Całkowite nakłady inwestycyjne na transformację Grupy PGE w ciągu najbliższej dekady wyniosą aż 75 mld zł

Strefa finansów Transformacja energetyczna Ważną rolę w procesie finansowania inwestycji w OZE odegra wydzielenie aktywów konwencjonalnych do osobnego podmiotu kontrolowanego przez rząd. Po zrealizowaniu podziału, regiony węglowe będą poddane stopniowej transformacji. Odbywać się ona będzie przy wsparciu funduszy unijnych. Już teraz Komisja Europejska ujęła region bełchatowski w swoich oficjalnych raportach jako region górniczy, wymagający wsparcia z funduszy unijnych w procesie transformacji.

W ramach prac zespołu ds. sprawiedliwej transformacji została przygotowana „Koncepcja transformacji regionu Bełchatów”. Zawiera ona szereg projektów inwestycyjnych mających m.in. na celu zminimalizowanie negatywnych skutków społecznych, jakie mogą pojawić się w regionie podczas stopniowego zmniejszania skali wykorzystania Kompleksu Bełchatów.

Coraz więcej nowych projektów

Dostatek miejsc pracy

Powyższe projekty będą zrealizowane do 2030 roku. Kolejne, które będą realizowane po tym czasie, to: a elektrownia jądrowa o mocy do 3 GW, a centrum rekreacyjno-turystyczno-kulturowe.

Wszystkie powyższe projekty spowodują utworzenie liczby miejsc pracy na poziomie 15 tysięcy, co biorąc pod uwagę wiek pracowników oraz prognozy demograficzne regionu, znacząco przekroczy zapotrzebowanie.

Ze względu na doświadczenie kadr energetycznych, Bełchatów powinien stać się w przyszłości zapleczem do kształcenia kadr rozwijających OZE w całej Polsce.

Centrum Rozwoju Kompetencji

- Sprawiedliwa transformacja to taka, która zaczyna się od troski o ludzi i tworzenia szans na ich rozwój - mówi Wojciech Dąbrowski, prezes zarządu PGE Polskiej Grupy Energetycznej.

FOT. AMADEUSZ BEŁDOWSKI

Inwestycyjny skok o ponad 2 mld zł Początkowo w odniesieniu do transformacji Bełchatowa mówiło się o projektach PGE wartych 2,5 mld zł, ale pojawia się coraz więcej pomysłów na inwestycje w tym regionie. Obecnie, już tylko w pierwszym etapie, przewidziane są do realizacji projekty warte blisko 5 mld zł

Początkowo w odniesieniu do transformacji Bełchatowa mówiło się o projektach PGE wartych 2,5 mld zł, ale pojawia się coraz więcej pomysłów na inwestycje w tym regionie. Obecnie, już tylko w pierwszym etapie, przewidziane są do realizacji projekty warte blisko 5 mld zł, a składają się na nie: a instalacja termicznego przekształcania odpadów z odzyskiem energii o wydajności 180 tys. ton odpadów rocznie, a trzy projekty farm wiatrowych o mocy blisko 100 MW, a farmy fotowoltaiczne o mocy około 600 MW, a magazyny nergii o mocy do 300 MW, a utworzenie centrum technologicznego OZE na bazie dzisiejszych spółek wsparcia, które będą się transformować w kierunku realizacji projektów odnawialnych, a powołanie Centrum Rozwoju Kompetencji (CRK), dedykowanego pracownikom elektrowni i kopalni (o CRK piszemy w dalszej części artykułu), a rozbudowa linii kruszyw i kamienia wapiennego.

Warto zatrzymać się przy pierwszej z wymienionych inwestycji – instalacji termicznego przekształcania odpadów z odzyskiem energii. Dostarczy ona ciepło i energię elektryczną mieszkańcom Bełchatowa, spełniając przy tym surowe wymogi środowiskowe. Zostanie wyposażona w system monitoringu procesu technologicznego oraz emisji zanieczyszczeń, których wyniki będą na bieżąco dostępne dla mieszkańców.

Nie będzie emitować uciążliwych zapachów – podciśnienie w hali rozładunkowej uniemożliwi ich wydostawanie się na zewnątrz. Instalacja ta będzie stanowić podstawową jednostkę wytwórczą ciepła centralnego i ciepłej wody użytkowej dla miasta.

Dlatego też PGE oraz Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego podpisały 18 marca br. list intencyjny, dotyczący powołania Centrum Rozwoju Kompetencji (CRK) w Bełchatowie.

Głównym zadaniem Centrum, które zacznie działać już we wrześniu, będzie zapewnienie atrakcyjnych szkoleń osobom kończącym pracę w sektorze energetyki konwencjonalnej i mieszkańcom regionu. Kształcenie w CRK zostanie skoncentrowane na rozwoju kompetencji i kwalifikacji związanych przede wszystkim z odnawialnymi źródłami energii. Udział w szkoleniach dla pracowników Grupy PGE będzie bezpłatny.

- Powstające Centrum Rozwoju Kompetencji to pierwszy element działań przygotowanych przez PGE w ramach transformacji regionu bełchatowskiego. Pomoże ono pracownikom PGE i mieszkańcom regionu Bełchatowa w nabyciu nowych kompetencji zawodowych. Energetyka przyszłości potrzebuje wykształconej i dobrze wykwalifikowanej kadry, a Centrum Rozwoju Kompetencji już dzisiaj odpowiada na to wyzwanie – powiedział obecny na uroczystości Wojciech Dąbrowski, prezes zarządu PGE. - W Centrum stworzymy możliwość rozwoju tzw. zawodów przyszłości, ze szczególnym naciskiem na zawody kształcące specjalistów od odnawialnych źródeł energii – bo już wiemy, że jest to nasza przyszłość. Ale tutaj wykształcą się także specjaliści w zakresie automatyki, analityki, informatyki, elektrotechnologii, biotechnologii. To tylko niektóre specjalizacje i na pewno nie wszystkie. Będziemy reagowali na bieżąco na potrzeby i tę ofertę uzupełniali – poinformował Grzegorz Schreiber, marszałek województwa łódzkiego.

CRK zapewni szeroki zakres kursów i szkoleń, m.in. z zakresu energetyki odnawialnej, morskich farm wiatrowych, sektora Gospodarki o Obiegu Zamkniętym, gazowych bloków energetycznych, jak również w zawodach przyszłości, jak analityk big data, biotechnolog czy inżynier elektrotechnologii. Prowadzone będą także zajęcia z technicznego języka angielskiego i z budowy tzw. miękkich kompetencji. Katalog dostępnych kursów i szkoleń będzie uwzględniał indywidualne potrzeby obecnych pracowników Grupy PGE oraz potrzeby lokalnego rynku pracy.

Marszałek Grzegorz Schreiber i prezes zarządu PGE Wojciech Dąbrowski prezentują listy intencyjne

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

005

Edytorial Doceniani w biznesie, sporcie, kulturze, pną się po szczeblach kariery, sięgają po najwyższe stanowiska na świecie. Polacy. Bez kompleksów, ale też bez niepotrzebnego narodowościowego zadęcia, świetnie promują nasz kraj. Nie robią tego w sposób propagandowy, swoją marką, wiedzą, doświadczeniem wystawiają nie tylko sobie, ale swoim małym ojczyznom doskonałe świadectwo. Robią to mimochodem, stając się nienachalną promocją.

W wiosennym wydaniu „Strefy Biznesu” piszemy o takich ludziach, trochę na przekór temu, w jakich nastrojach i kondycji psychicznej po roku pandemii kornawirusa się znajdujemy i w jakiej sytuacji jest wiele polskich firm. Piszemy o nich nie po to, żeby im zazdrościć, a dlatego, że mogą być inspiracją i dać nadzieję, że coś może się jednak udać, mimo całej beznadziei, w jakiej się znaleźliśmy.

Jeden z nich to Jacek Olczak, łodzianin, który w maju tego roku obejmie stanowisko prezesa światowego giganta tytoniowego – firmy Philip Morris International. To historyczny awans Polaka, jeszcze nigdy żaden nasz rodak nie pełnił funkcji CEO globalnej firmy. Mimo tak ogromnego awansu, Olczyk nie zapomina, skąd pochodzi: – Sukces zawdzięczam tym ludziom, z którymi miałem przyjemność studiować i pracować. Uniwersytet Łódzki zapewnił mi solidne podstawy, ale w biznesie równie niezbędna jest indywidualna umiejętność szybkiego uczenia się oraz ciekawość – mówi w wywiadzie dla „Strefy Biznesu”.

W marcu prezesem Międzynarodowego Trybunału Karnego w Hadze został sędzia Piotr Hofmański – pierwszy Polak piastujący stanowisko sędziego MTK. W styczniu tempa nabrała międzynarodowa kariera dyrygentki Marty Gardolińskiej, która otrzymała nominację na stanowisko dyrektora muzycznego francuskiej Opéra national de Lorraine w Nancy. Jest nie tylko pierwszą Polką, ale również pierwszą kobietą sprawującą tę funkcję w istniejącej od 1758 roku instytucji.

O sportowych sukcesach nie będziemy tu pisać, bo większość śledziła zmagania Igi Świątek, czy Piotra Żyły.

A jak rok 2021 rysuje się dla innych? Po trzech miesiącach już wiemy, że dla większości będzie jeszcze trudniejszy niż 2020, wiele firm nie przetrwa kryzysu. Są jednak też tacy, którzy czas pandemii wykorzystali na umocnienie swojej pozycji.

I tu znów sukces Polaka – Rafała Brzoski, prezesa firmy InPost. Już niebawem będzie mógł najprawdopodobniej wpisać po stronie sukcesów przeprowadzenie największej inwestycji zagranicznej prywatnej polskiej firmy. Kilka tygodni temu InPost złożył ofertę kupna francuskiego operatora logistycznego Mondial Relay za 565 mln euro.

Jeśli dojdzie do transakcji, zgodzą się na nią urzę-

006

dy antymonopolowe i rada pracownicza francuskiej firmy, InPost nieźle namiesza na francuskim rynku e-commerce, wartym dziś pięć razy więcej niż polski, czyli ok. 56 mld euro. A sam Brzoska, który znalazł się na siódmym miejscu tegorocznej listy najbogatszych Polaków według „Forbesa” z majątkiem oszacowanym na 5,68 mld zł, dopiero zaczyna marsz w górę tabeli.

Dobrych wiadomości nigdy dość, a gdy wiążą się one z naszym regionem i lokalnymi firmami, tym bardziej warto o nich pisać. Na początku marca premier Mateusz Morawiecki ogłosił, że firma Mabion z Konstantynowa Łódzkiego będzie współpracować z amerykańską firmą Novavax przy tworzeniu szczepionki przeciw COVID-19.

Mabion może stać się więc pierwszą polską firmą, która włączy się w globalny proces produkcji szczepionek. Informacja wywołała błyskawiczną reakcję akcjonariuszy. Ruch na warszawskiej giełdzie zauważyła nawet agencja Bloomberg, donosząc, że akcje firmy biotechnologicznej spod Łodzi wzrosły po podpisaniu umowy z Amerykanami o 89 proc.

Choć na tak wielki sukces nie może liczyć mała firma z Kutna – Plantlab, to również przed nią rok 2021 otwiera nowe możliwości. Firma ma w planach hodowlę jesiotra i produkcję kawioru, na którą otrzymała 12 milionów złotych dotacji. Co miesiąc zamierza wyhodować prawie 5 ton jesiotra i stać się dużym graczem na rynku produkcji kawioru, który przeżywa w Polsce renesans. Życzę Państwu zatem miłej lektury wiosennej „Strefy Biznesu” i wielu inspiracji. Nigdy nie wiemy, jakie drzwi otworzą się przed nami w tym roku.

Grażyna Tomala-Tylman „Strefa Biznesu”

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Strefa powitalna Liczby

6,6% 100,4 wyniosła stopa bezrobocia rejestrowanego w lutym br., w porównaniu do poprzedniego miesiąca zwiększyła się o 0,1 proc. W żadnym województwie wskaźnik nie przekroczył 11%.

mld USD wynosi już wartość majątku Warrena Buffeta, słynnego amerykańskiego inwestora. Jest czwartym z najbogatszych na świecie. Nr 1 to szef Amazon.com Jeff Bezos (180 mld USD).

500

64

FOT. GRZEGORZ GAŁASIŃSKI

tysiące zezwoleń na pracę dla obywateli krajów azjatyckich wydano w roku 2020 - wynika z danych Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii. Zdaniem ekspertów Personnel Service spadek o 7% w porównaniu rok do roku oznacza odwrócenie trendu wzrostowego notowanego w poprzednich latach.

Mimo to pracodawcy nadal będą sięgać po kadrę z Azji, choć głównie zależy im na Ukraińcach.

272

FOT. NBP

tysięcy złotych zapłacił nabywca za obraz Zdzisława Beksińskiego „Bez tytułu” z 1970 r. To najwyższa kwota na telefonicznej aukcji w Sopockim Domu Aukcyjnym w lutym 2021 r.

10 ZŁ

to nominał srebrnej monety wyemitowanejw przez Narodowy Bank Polski, z cyklu „Wielcy ekonomiści”. Rewers monety przedstawia Leopolda Caro, zwolennika solidaryzmu społecznego

łóżkami, z tego 100 respiratorowymi dysponuje szpital tymczasowy w hali Expo Łódź przy al.

Politechniki 4.

22 marca rozpoczął przyjmowanie pacjentów. Koszt urządzenia i utrzymania szpitala to 15 mln zł.

427 972

samochody wyprodukowały fabryki w Polsce w 2020 roku - informuje Samar. To dużo mniej w porównaniu do roku 2019, kiedy to z taśm zjechały 621 803 auta.

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

007

Strefa powitalna Newsroom DZIAŁ KADR

Polacy, którzy mają na home office wydzielone osobne miejsca pracy

52%

IRENEUSZ MAMROT nowym trenerem ŁKS Łódź

ŁKS dla 50-latka z Trzebnicy będzie czwartym klubem na szczeblu centralnym w roli pierwszego trenera. Pierwsze szkoleniowe szlify zdobywał, prowadząc drużynę Polonii. Ostatnio był trenerem Arki Gdynia.

Pracujący w domu na kanapie lub łóżku

18%

Korzystający z krzesła i stołu w jadalni

15% KATARZYNA GRABOWSKA z nominacją SONDAŻ profesorską CZY KOBIETY W POLSCE Dziekan Wydziału Technologii Materiałowych i Wzornictwa SĄ DYSKRYMINOWANE Tekstyliów Politechniki Łódzkiej zajW PRACY? muje się budową modeli fizycznych

BADANIE FELLOWES BRANDS I PRZEPROWADZONE 10-14 LISTOPADA 2020 PRZEZ ATOMIK RESEARCH NA PRÓBIE 7000 PRACOWNIKÓW

i matematycznych, w tym statystycznych opisujących właściwości liniowych wyrobów włókienniczych.

GRZEGORZ WIERZCHOWSKI w zespole MEiN

Były łódzki kurator znalazł się w składzie zespołu 15 ekspertów, którego celem jest sporządzenie raportu na temat funkcjonowania systemu dopuszczania podręczników do użytku szkolnego.

008

Prawie połowa kobiet (42,6%) przyznaje, że spotkała się z umniejszaniem kompetencji zawodowych w miejscu pracy ze względu na płeć. Niewiele mniej (37,6%) twierdzi, że miała do czynienia z deprecjonowaniem ich zasług.

Blisko co trzecia ankietowana spotkała się w swoim miejscu pracy z wykluczeniem ze względu na płeć – wynika z raportu „Gender Gap po polsku 2020”, przygotowanego przez Stowarzyszenie Women in Technology Poland.

Nieco inne spojrzenie na kwestię dyskryminacji mają mężczyźni.

Z umniejszaniem ich kompetencji zawodowych spotkała się mniej niż 1/3 (28,4%), a z umniejszaniem zasług - 26,7% badanych. Podobna dysproporcja ma miejsce w przypadku podejścia do różnic w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn.

Niemal 37% kobiet jest zdania, że zarabiają mniej niż mężczyźni na analogicznych stanowiskach.

Zgadza się z tym stwierdzeniem tylko co piąty ankietowany mężczyzna (20,8%) – prawie 71% mężczyzn uważa, że różnice w zarobkach wśród płci w ich firmach nie istnieją.

Zdaniem mężczyzn, kobiety zarabiają średnio 27% mniej.

Kobiety z kolei uważają, że ich wynagrodzenia są niższe od zarobków mężczyzn o ponad 1/3 (33,5%). Według badanych, przyczyną niższych płac kobiet są m.in.: dyskryminacja, uwarunkowania kulturowe, rezygnacja z „walki o swoje” oraz kwestie związane z obowiązkami rodzinnymi, jak np. opieka nad dziećmi.

Zaangażowanie w pracę, jako najbardziej wpływowy czynnik na drodze do awansu najczęściej wskazywały przedstawicielki najmłodszego badanego pokolenia – Y (ponad 60%). Z pokolenia na pokolenie spada także odsetek kobiet, w opinii których na awans wpływ mają odpowiednie znajomości.

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

BADANIE FELL0WES

PRACA Z DOMU GROŹNA DLA ZDROWIA? Polacy są w ścisłej czołówce nacji najbardziej narażonych na problemy zdrowotne i schorzenia w wyniku braku ergonomicznego miejsca do pracy zdalnej. Okazuje się, że nasze domowe „przestrzenie biurowe” są całkowicie nieprzystosowane do tego celu, co w dłuższej perspektywie może prowadzić nawet do kalectwa setek tysięcy osób - wynika z badania „Nowy system pracy” Fellowes, przeprowadzonego na 7 tysiącach respondentów z 7 europejskich krajów.

53% zapytanych Polaków twierdzi, że ich warunki pracy w domu znacznie odbiegają od warunków pracy w biurze, co przekłada się na liczne bóle i dolegliwości.

3 na 4 respondentów z Polski (76%) osobiście kupiło wyposażenie domowego biura – średnio przeznaczyli na ten cel 2 514 zł (brak wsparcia pracodawców). 42% pracujących zdalnie Polaków nie otrzymało od pracodawcy żadnego wsparcia w wyposażeniu domowego biura.

EMERYTURA I FINANSE

EMERYCI MAJĄ DO ODDANIA 6,4 MLD ZŁOTYCH. TO MNIEJ NIŻ PRZED ROKIEM Dotychczas pandemia nie odbiła się negatywnie na finansach emerytów, którzy w 2021 rok weszli z niższym o ponad 100 mln zł zadłużeniem niż 12 miesięcy temu.

Z danych Krajowego Rejestru Długów wynika, że osoby znajdujące się obecnie na emeryturze mają do oddania ponad 6,4 mld zł.

Pomimo to że ogólna liczba dłużników i zobowiązań spadły, niepokoić może fakt, że statystyczny senior zalega ze spłatą na kwotę ponad 18 tys. zł, to więcej niż przed rokiem.

W przeciwieństwie do innych grup wiekowych, w przypadku emerytów, to panie mają więcej do oddania – ponad 3,5 mld zł przy 2,8 mld zł mężczyzn. Sam moment przejścia na emeryturę jest trudniejszy dla mężczyzn. 65-letnich mężczyzn jest w bazie KRD o połowę więcej niż 60-latek.

Strefa powitalna TOP 10 Pandemia. Kto sobie poradził najlepiej?

Michał Sołowow

1

Wartość majątku wynosi 15,5 mld złotych. Branża: chemia (Synthos), wyposażenie wnętrz – podłogi drewniane(Barlinek), płytki i ceramika sanitarna (Cersanit) oraz energetyka. To obecnie największy polski przemysłowiec i inwestor prywatny za granicą. Chociaż do tej pory największym aktywem był Synthos – pracuje dla 17 spośród 20 największych producentów opon na świecie, może to wkrótce się zmienić. A to dlatego, że przemysłowiec swój krąg biznesowych zainteresowań przeniósł ostatnio w nieco inne rejony, szczególnie te dotyczące technologii medycznych i zielonej energii. Mówi o inwestowaniu w farmy wiatrowe na Bałtyku, stworzeniu syntetycznego kauczuku i budowie elektrowni atomowej nowej generacji.

Tomasz Biernacki

2

Wartość majątku wynosi 13,1 mld zł. Branża: handel. Miliarder, który podobno jest najszybszym bogacącym się człowiekiem w Polsce. Tylko w ciągu trzech lat wartość jego majątku wzrosła o 9,3 mld złotych. Sukces tkwi w sklepach spożywczych Dino, które stworzył.

TOP10 NAJBOGATSZYCH POLAKÓW

czyka, Sebastianowi Kulczykowi przypadła większość inwestycji kapitałowych. Najbardziej trwałym punktem są Autostrady Wielkopolskie.

Jednak kluczowy pozostaje pakiet kontrolny akcji Ciechu. Notowania tej spółki spadają, tak więc wycena majątku S. Kulczyka jest niższa.

Niewątpliwie odbił się na niej kryzys związany z pandemią. Lockdown gospodarki miał wpływ na spadek zainteresowania sodem i solą. Pozostaje czekać na stabilizację rynkową.

Rafał Brzoska

W aktualnym rankingu 100 najbogatszych Polaków miesięcznika „Forbes” znalazło się aż 69 miliarderów.

Pokazujemy pierwszą dziesiątkę z nich. Pozycję lidera utrzymał Michał Sołowow

7

Wartość majątku to ok. 5,7 mld zł. Branża: logistyka, e-commerce. W przypadku tego biznesmena, ewidentnie można mówić o tym, że sytuacja związana z koronawirusem nie przyczynił się do osłabienia jego majątku, a wręcz przeciwnie.

Z pewnością jego powrót na listę 100 najbogatszych Polaków „Forbesa”, ma z tym związek. Przypomnijmy, że był na niej już w 2013 roku, a założyciel INPostu zdobył wtedy 28.miejsce. Następnie jednak czekał go szybki spadek, spowodowany problemami finansowymi spółki. Karta powoli zaczęła się odwracać, kiedy Rafał Brzoska znalazł dla spółki nowego inwestora. Miniony rok to wręcz nieprawdopodobny sukces popularności paczkomatów – z 2,7 tys. na koniec 2017 roku, liczba ta wzrosła do 11 tys. w lutym 2021.

Zbigniew i Mateusz Juroszek z rodziną

8

Zygmunt Solorz

3

Wartość majątku to 4,8 mld zł. Źródło majątku to zakłady bukmacherskie, nieruchomości. Obecnie największym biznesem jest zarządzany przez Mateusza (syna Zbigniewa) bukmacherski STS. Spółka kontroluje połowę polskiego rynku zakładów, a oferta bukmacherska STS dostępna jest m.in. na rynkach w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Norwegii czy Malcie.

Wartość majątku wynosi 13,1 mld zł. Branża: media, telekomunikacja. Wizytówka telewizji Polsat, jej twórca. Obecnie jednak większe zyski znajduje w platformie satelitarnej Cyfrowy Polsat oraz sieci komórkowej Plus. W 2019 roku zainwestował w Asseco, największą firmę IT w Polsce. Ostatnie duże inwestycje to m.in. przejęcia portalu Interia i dalszej części pakietu Netii. Ale Solorz nie tylko kupuje, ale również sprzedaje, wystawiając maszty oraz infrastrukturę telekomunikacyjną należąca do Polkomtela. Miliarder ma już na pewno pomysł na zużytkowanie pieniędzy ze sprzedaży, do kolejnych inwestycji.

Maciej i Małgorzata Adamkiewicz

9

FOT. SYLWIA DĄBROWA

Jerzy Starak

4

Wartość majątku wynosi ok. 12,9 mld zł. Branża: farmacja. To jeden z biznesmenów o najdłuższym stażu w rankingu. Miniony rok był dla niego udany pod kątem inwestycji i pomnażania wartości majątku. W okresie pandemicznym wartość inwestycji związanych z produkcją leków wzrosła.

Dominika Kulczyk

5

Wartość majątku to ok. 7,6 mld zł. Branże: energia odnawialna, inwestycje. Miniony rok to dobry czas na energetykę odnawialną. Widać to

Zygmunt Solorz Żak, nr 3 na liście Forbesa

na przykładzie nadzorowanej przez Dominikę Kulczyk Polenergii. Firma podwoiła swoją działalność..

Sebastian Kulczyk

6

Wartość majątku to ok. 6,4 mld zł. Branża: chemia, inwestycje. Po podziale majątku Jana Kul-

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Wartość majątku to 4,7 mld złotych. Maciej i Małgorzata Adamkiewiczowie są właścicielami polskiej firmy farmaceutycznej Adamed. Spółka produkuje 580 produktów nowej generacji, na 70 rynkach. Posiada reprezentację w kilku krajach.

Paweł Marchewka

10

Wartość majątku wynosi 4,1 mld złotych. Źródłem jest branża gier komupterowych. Paweł Marchewska jest prezesem Techlandu - spółki, która wyprodukowała między innymi gry „Dead Island” i „Dying Light”. Utrzymał dziesiąte miejsce w rankingu, porównując z poprzednią edycją.

Oprac. na podstawie miesięcznika „Forbes” Magdalena Nowacka-Goik

009

Strefa powitalna Retroreklama

NOKIA 3310, DLA WIELU Z NAS PIERWSZA KOMÓRKA Gdy na początku XXI wieku w tramwaju lub autobusie zabrzmiał dźwięk „Nokia tune”, jednego z najbardziej rozpoznawalnych dzwonków telefonów komórkowych w historii, wielu pasażerów łapało się za kieszenie, aby sprawdzić, czy to przypadkiem nie do nich ktoś właśnie próbuje się dodzwonić.

Nic dziwnego, tak w Polsce, jak i na całym świecie telefon komórkowy Nokia 3310 był bardzo popularny. Ten aparat zaprezentowany we wrześniu 2000 roku przez fińską firmę Nokia, od razu stał się hitem. Na świecie sprzedano ponad 125 milionów aparatów Nokii z numerem 3310.

Welu z nas, użytkowników tego dwuzakresowego telefonu GSM, z monochromatcznym malutkim ekranem, z łezką w oku wspomina to ustrojstwo. Choć służyła głównie do dzwonienia i wysyłania SMS-ów, to miała też wbudowane gry m.in. kultowego Snake, wygaszacz ekranu, zegar, kalendarz, kalkulator, alarm wibracyjny czy wbieranie głosowe - słowem wszystko co było potrzebne w tamtych czasach. Był to także ważny etap w edukacji telekomunikacyjnej, który ułatwił nam bez obaw zaznajamianie z kolejnymi nowościami technologicznymi.

Jeśli dodać do tego , że rzadko się psuła, była odporna na upadki, a bateria o pojemności 380 mAh wystarczała nawet na kilkudniowe działanie telefonu bez ładowania, to nic dziwnego, że wielu uważa Nokię 3310 za telefon kultowy.

Dzisiejsze smartfony nie mają tej odporności na upadki, a ich właściciele nie rozstają się z ładowarką czy też powerbankiem.

(JAN)

010

„W pełni Twoja Nokia 3310. Osobiście decydujesz, jaki będzie Twój nowy telefon Nokia 3310.

Wybierasz numer za pomoca głosu i łączysz się ...” . Taki slogan towrzyszył promocji Nokii 3310.

Reklama ukazała się w polskim wydaniu „National Geographic” w grudniu 2000 roku.

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Gabinet Fetal Echo Łódź, ul. Przędzalniana 66, ) 609 857 135, www.mariarespondekliberska.pl

Dzisiejsza technologia medyczna - ultradźwięki do badania narządów nieruchomych (USG) oraz ruchomego serca (ECHO) pozwala na precyzyjne poznanie budowy i czynności narządów człowieka.

W naszym gabinecie – Fetal Echo służymy badaniami i konsultacjami dla najmłodszych pacjentów - płodów począwszy od 1. poprzez 2. i 3. trymestr ciąży.

Badanie ultrasonograficzne/echokardiograficzne płodu pozwala kontrolować stan zdrowia dziecka na etapie życia płodowego. Leczenie niektórych wad np. kardiologicznych, można rozpocząć już w czasie ciąży.

Wczesna diagnoza to możliwość bezpiecznego prowadzenia ciąży dla matki i dziecka, to możliwość monitorowania ekspresji wady wrodzonej serca, monitorowanie ewolucji

zmian w układzie krążenia, zapobieganie wcześniactwu, opracowanie dalszego, najlepszego postępowania dla płodu, noworodka, niemowlęcia i dziecka…

Dziecko z wadą serca nie musi różnić się od swoich rówieśników.

Personel Gabinetu Fetal ECHO jest dla Państwa, zapraszamy!

Temat wydania Orientarium szansą na rozwój turystyki Łodzi

012

ORIENTARIUM MA ZWABIĆ 1 Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Temat wydania Orientarium szansą na rozwój turystyki Łodzi

Z pewnym opóźnieniem zbliża się do końca budowa Orientarium w łódzkim zoo.

Według planów ta ogromna inwestycja ma przyciągnąć 1,5 mln gości rocznie i stać się kołem zamachowym dla branży turystycznej w Łodzi.

Czy to się uda?

FOT. 123RF

Matylda Witkowska

262

mln zł to koszt budowy Orientarium.

Inwestycja sfinansowana została dzięki wyemitowanym obligacjom

Ć 1,5 MLN TURYSTÓW Strefa Biznesu WIOSNA 2021

013

O

Temat wydania Orientarium szansą na rozwój turystyki Łodzi Obiekt na zlecenie łódzkiego zoo od 2018 roku budują Mosty Łódź. Koszt inwestycji to 262 mln zł. Sfinansowana została przez wyemitowane obligacje. Przygotowania do budowy trwały od 2015 r. Obiekt miał być gotowy już dwa lata temu, ale rozpoczęcie prac mocno się przeciągnęło. Dopiero w drugim przetargu udało się wyłonić wykonawcę, a uzyskanie wszystkich zgód na nietypowy obiekt również zajęło więcej czasu niż zakładano.

Budowa rozpoczęła się dopiero we wrześniu 2018 roku. A jakby tego było mało, w ubiegłym roku prace utrudniła pandemia koronawirusa.

Zatrzymała na przykład specjalistów z Australii, którzy mieli nadzorować zalewanie głównego basenu wodą.

Teraz budowa jest już na ostatniej prostej.

Zostało jeszcze wykończenie wybiegów i zabezpieczenie instalacji przed pomysłowością zwierząt. W basenie jest woda, trwa wytrącanie niebezpiecznych substancji z wbudowanych do zbiornika skał. Od maja do czerwca mają przychodzić już transporty zwierząt. Do końca wakacji wszystko ma być gotowe.

Obecny plan zakłada otwarcie Orientarium jesienią, choć dokładny termin nie jest jeszcze znany. Potem obiekt ma się stać jedną z największych atrakcji turystycznych Łodzi i magnesem dla przyjezdnych. Według szacunków ogrodu zoologicznego obiekt ma odwiedzać około 1,5 mln osób rocznie.

Przed rozpoczęciem budowy łódzkie zoo odwiedzało niecałe 300 tys. gości rocznie. To ozna-

FOT. MATERIAŁY UMŁ

rientarium to ogromne przedsięwzięcie, które całkowicie zmieni łódzkie zoo i senny do tej pory park na Zdrowiu. To połączenie oceanarium z częścią lądową poświęcone przyrodzie Orientu, a dokładniej Azji PołudniowoWschodniej. Obiekt będzie ogromny. Same budynki zajmą dwa hektary, a wybiegi 7,5 hektara. Dodatkowo będą jeszcze tereny rekreacyjne i gastronomia.

Główną atrakcją Orientarium ma być zbiornik o pojemności 2,5 tys. metrów sześciennych wypełniony morską wodą, na którego dnie poprowadzono 25-metrowy tunel o przezroczystych, akrylowych ścianach. Pozwoli on zwiedzającym przejść pod zbiornikiem, obserwując przepływające nad głową rekiny i płaszczki, a także rozrastającą się rafę koralową. Faunę oceaniczną będzie można też oglądać przez wytrzymującą olbrzymi napór wody szybę o grubości 36 cm.

Ale w Orientarium zobaczymy nie tylko życie wodne. Na nowoczesnych wybiegach pojawią się niedźwiedzie malajskie, orangutany, gibony, dzioborożce, langury czy balijskie szpaki.

W sumie zamieszka tu 50 gatunków azjatyckich zwierząt. Będzie je można oglądać w naturalnym środowisku przez cały rok, bo nie będzie potrzeby przenoszenia ich na zimę do innych pomieszczeń. Ozdobą wybiegów będzie naturalna roślinność. 20 tys. sztuk różnych roślin czeka już na nasadzenie.

W Orientarium zobaczymy nie tylko życie wodne. Na nowoczesnych wybiegach pojawią się zwierzęta z Azji Południowo-Wschodniej: niedźwiedzie malajskie, orangutany, gibony, dzioborożce, langury czy balijskie szpaki

014

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

cza, że dzięki budowie Orientarium liczba zwiedzających wzrośnie aż pięciokrotnie.

– To założenie wydaje nam się bardzo realne – mówi Arkadiusz Jaksa, prezes łódzkiego ogrodu zoologicznego. Jednocześnie liczy, że Orientarium uda się powtórzyć sukces wrocławskiego Afrykarium, obiektu poświęconego florze i faunie Afryki.

Na podstawie Afrykarium przeprowadzono szacunki dla Łodzi. We wrocławskim zoo po otwarciu tego obiektu liczba zwiedzających podskoczyła z 440 tys. do niemal 2 mln i to mimo znacznego podniesienia cen biletów. Jednak w kolejnych latach nieco spadła – do około 1,6 mln osób. W ciągu pierwszych pięciu lat działania Afrykarium wrocławskie zoo odwiedziło 8 mln gości.

To wpłynęło na atrakcyjność turystyczną miasta. W ocenie użytkowników popularnego portalu turystycznego Trip Advisor Afrykarium znalazło się na trzecim miejscu za Rynkiem wrocławskim i Starym Miastem. Wyprzedziło przy tym mocno sędziwą Panoramę Racławicką, która znalazła się na miejscu szóstym.

Gdy dwa lata po otwarciu obiektu na wrocławskim lotnisku lądowała 10-milionowa pasażerka, oprócz prezesa lotniska, witał ją także dyrektor zoo Radosław Ratajszczak. Okazało się, że przyleciała z dziećmi specjalnie po to, żeby odwiedzić Afrykarium i zoo. Łódzkie szacunki dotyczące przyszłej liczby gości w zoo zakładają nieco niższe zainteresowanie niż we Wrocławiu. Jednak punkt wyjścia też jest zupełnie inny, bo różne jest zainteresowanie turystów Wrocławiem i Łodzią. Podczas gdy w Łodzi w 2018 roku przekroczona została magiczna granica 1 mln turystów, wrocławski magistrat doliczył się ich 5 mln już w roku 2016. Jak to się zmieni po otwarciu Orientarium? Łódzkie Orientarium ma być nastawione głównie na turystę spoza aglomeracji łódzkiej.

Szacuje się, że 70-80 proc. zwiedzających stanowić będą przyjezdni.

Przyjęto też wynikające z badań ruchu turystycznego założenie, że potencjalny gość może podjąć rano spontaniczną decyzję o jednodniowej wycieczce do danej atrakcji, jeśli znajduje się ona w odległości do 200 km lub 1,5 godziny jazdy samochodem. Łódź, dzięki bliskiemu węzłowi autostrad jest doskonale skomunikowana ze znaczną częścią Polski. A to oznacza, że siła oddziaływania łódzkiego Orientarium może być naprawdę duża.

– W naszym przypadku doskonałego połączenia komunikacyjnego w tym zasięgu jest aglomeracja Warszawy, Górnego Śląska, Bydgoszczy i Torunia – podkreśla Arkadiusz Jaksa.

Część zwiedzających mają stanowić osoby będące w Łodzi przejazdem. Podczas wakacyjnych podróży w góry czy nad morze część z nich zrobi sobie przerwę w połowie drogi połączoną z oglądaniem Orientarium.

Do tego Orientarium jest w znacznej części atrakcją żywą, którą warto odwiedzać wielokrotnie. Bo z założenia kolekcja zwierząt ma się

FOT. KRZYSZTOF SZYMCZAK

Główną atrakcją Orientarium ma być zbiornik o pojemności 2,5 tys. metrów sześciennych wypełniony morską wodą

Turysta krajowy przed epidemią zostawiał podczas pobytu w Łodzi prawie 300 zł, a zagraniczny – prawie 700 zł

Prawdziwą zaletą Orientarium ma być jednak motywowanie przyjezdnych do zostania w Łodzi na dłużej: na noc lub nawet dwie.

– Otwarcie Orientarium spowoduje wydłużenie pobytów turystycznych w Łodzi. Obejrzenie go wymagać będzie co najmniej dwóch,

FOT. MATERIAŁY UMŁ

zmieniać i rozwijać. Tak będzie na przykład ze sztandarową kolekcją rekinów. Ponieważ nie ma technicznych możliwości przetransportowania dorosłego rekina do zoo, przywiezione będą metrowe sztuki i takie zobaczą goście tuż po otwarciu. Później mają one urosnąć do dwóch, trzech metrów.

Będą też pojawiać się nowe zwierzęta. Zoo ma nadzieję na rozwój stada orangutanów. – Może okazać się, że za rok będzie nowy orangutan, a potem kolejne – podkreśla Jaksa. A to oznacza, że Orientarium trzeba będzie odwiedzić ponownie, by zobaczyć młode.

Faunę oceaniczną będzie można też oglądać przez szybę o grubości 36 cm

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

015

016

Obecny plan zakłada otwarcie Orientarium jesienią 2021 roku, choć dokładny termin nie jest jeszcze znany miejsc. W obiekcie będą też udogodnienia takie jak bezprzewodowy internet.

Podobną ofertę ma dla biznesu wrocławskie Afrykarium, które wręcz zachęca do wynajmowania sal na spotkania rad nadzorczych, walnych zgromadzeń czy prowadzenia w bliskim sąsiedztwie zwierząt biznesowych negocjacji.

Tomasz Koralewski jest przekonany, że do celów biznesowych można też wykorzystać

FOT. MATERIAŁY UMŁ

trzech dodatkowych godzin. To zachęci do pozostania w Łodzi na nocleg lub nawet dwa – mówi Tomasz Koralewski, prezes Łódzkiej Organizacji Turystycznej.

Dlaczego to takie ważne? Turysta pozostający na noc jest dużo bardziej atrakcyjny biznesowo dla miasta niż ktoś, kto wpada tylko na kilka godzin. Przed noclegiem zwykle spędza trochę czasu w lokalach lub korzysta z innych dostępnych atrakcji. Jest o co walczyć, bo z badań prowadzonych na Uniwersytecie Łódzkim wynika, że turysta krajowy przed epidemią zostawiał podczas pobytu w Łodzi prawie 300 zł, a zagraniczny – prawie 700 zł.

Podobnego zdania jest prezes Arkadiusz Jaksa. – Liczymy na to, że nasz obiekt w połączeniu z innymi atrakcjami istniejącymi w Łodzi wyzwoli falę turystyki weekendowej – mówi prezes.

Jego zdaniem wydatki ponoszone na zoo zwracają się w formie większych wpływów dla lokalnych przedsiębiorców. Jako przykład podaje sprowadzenie pandy wielkiej do zoo w Edynburgu. Wyliczono wówczas, że choć dla zoo koszty utrzymania pandy będą większe niż dodatkowe wpływy z biletów, ale cały region zyska dzięki ruchowi turystów.

Także Amerykańskie Stowarzyszenie Ogrodów Zoologicznych i Akwariów (AZA) wyliczyło, że zoo jest opłacalne dla swojego otoczenia.

W 2013 roku jej członkowie bezpośrednio zapewniali 104 tys. miejsc pracy, podczas gdy wydatki gości poza ogrodami dokładały do tego kolejne 62 tys.

Sporo zwiedzający zostawiają w samym ogrodzie. Z badań w Zagrzebie wynika, że w samym zoo goście dwie trzecie pieniędzy wydają na bilety, a jedną trzecią na pamiątki, posiłki i napoje.

To ogromna szansa dla wymęczonej pandemią branży hotelarsko-gastronomicznej w Łodzi. Paradoksalnie po otwarciu obiektu epidemia może ruchowi turystycznemu w Orientarium sprzyjać. Niepewność związana z podróżami zagranicznymi będzie utrzymywać się prawdopodobnie jeszcze długo. To zachęci turystów do odwiedzania polskich atrakcji, w tym także łódzkiego zoo.

Tomasz Koralewski jest przekonany, że Orientarium będzie ważnym magnesem przyciągającym do Łodzi szerokie grono turystów.

– Na pewno będziemy pokazywać je w tym roku jako największą atrakcję Łodzi – mówi.

Ale Orientarium to dla biznesu szansa jeszcze jednego rodzaju. Bo oprócz rodzin z dziećmi, seniorów czy wycieczek szkolnych może też być celem turystyki biznesowej. Na pierwszym piętrze budynku wejściowego pojawi się sala konferencyjna, w której będzie mogło zmieścić się nawet do 400 osób i którą w razie potrzeb będzie można dzielić na mniejsze segmenty. Do celów biznesowych będzie można wykorzystać przylegający do sali konferencyjnej taras, a o catering zadba miejscowa restauracja na 230

FOT. KRZYSZTOF SZYMCZAK

Temat wydania Orientarium szansą na rozwój turystyki Łodzi

W sumie w Orientarium zamieszka 50 gatunków azjatyckich zwierząt

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

duże i ciekawe pomieszczenia samego Orientarium, np. obszar z widokiem na główny zbiornik wodny, który może być tłem różnych eventów.

– Przestrzenie Orientarium oraz sala konferencyjna pozwolą na organizowanie tam ciekawych wydarzeń biznesowych – mówi Koralewski.

Temat wydania Afrykanarium

Wrocław ma fascynujące Afrykarium w ogrodzie zoologicznym

Dzięki specjalnemu pawilonowi wrocławskie zoo otrzymało kilka lat temu drugie życie. Afrykarium jak magnes przyciąga turystów z kraju i zagranicy.

Pomysłodawcą i autorem wszystkich założeń koncepcyjnych, a także samej nazwy powstałej z połączenia słów Afryka i Akwarium jest Radosław Ratajszczak, prezes spółki ZOO Wrocław. Główna myśl przewodnia Afrykarium to prezentacja różnorodnych ekosystemów związanych ze środowiskiem wodnym Czarnego Kontynentu, pod ogólnym hasłem „życiodajne wody Afryki”.

Na rozpisany w początkach 2008 roku, konkurs architektoniczny nadesłano 14 projektów, z których komisja konkursowa wybrała opracowanie pochodzące z wrocławskiej Fabryki Projektowej ArC2. Przygoto-

FOT. TOMASZ HOŁOD

Karmienie mlodego manata

wywanie szczegółowych projektów wykonawczych trwało blisko cztery lata. Ostatecznie budowa Afrykarium ruszyła w 2012, otwarto je po dwóch latach.

Dzięki niepowtarzalnej koncepcji obiektu, Afrykarium stało się unikatowym na skalę światową kompleksem przedstawiającym różne ekosystemy związane ze środowiskiem wodnym Czarnego Kontynentu, w których skład wchodzą: 1. Morze Czerwone. W zbiorniku o pojemności miliona litrów wody powstał ekosystem rafy koralowej, gdzie można podziwiać ponad 60 gatunków pięknych, kolorowych ryb.

2. Afryka Wschodnia. Spotkamy tutaj m.in. hipopotamy nilowe, które pod wodą poruszają się z wielką gracją. Obok mieszkają niezwykłe mrówniki często mylone z południowoamerykańskimi mrówkojadami oraz wzbudzająca duże zainteresowanie kolonia golców - niezwykłych gryzoni. Dalej znajdują się dwa akwaria z endemicznymi rybami z jezior Wielkich Rowów Afrykańskich - Tanganiki i Malawi, a także jedne z najmniejszych antylop świata, czyli dikdiki.

3. Kanał Mozambicki. Jego największą atrakcją jest 18 metrowy przezroczysty tunel z akrylu, który umożliwia podziwianie żółwia zielonego, rekinów, płaszczek, a także innych gatunków ryb.

4. Wybrzeże Szkieletów. Mieszkańcami tej strefy są kotiki afrykańskie (często mylone z fokami) oraz pingwiny przylądkowe (inaczej tońce), a także meduzy, mureny oraz ciekawe gatunki ryb jak np. skrzydlica.

5. Dżungla nad rzeką Kongo. W dżungli otaczającej rzekę Kongo mieszkają krokodyle i manaty - niezwykłe, roślinożerne ssaki zwane także syrenami. Dołączyły do nich liczne gatunki ptaków.

Rekiny cieszą się wielkim zainteresowaniem zwiedzających

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

017

Strefa biznesu Veolia

VEOLIA: NOWA ENERGIA DLA ŁODZI Tekst: Veolia Veolia Energia Łódź, producent i dostawca ciepła systemowego dla Łodzi, prowadzi działania optymalizujące firmę w obszarze technologicznym i organizacyjnym. Kluczowym elementem strategii Veolii Energii Łódź jest dywersyfikacja paliw stosowanych w procesie produkcji ciepła systemowego i energii elektrycznej w kogeneracji.

Veolia Energia Łódź jest kluczowym przedsiębiorstwem w infrastrukturze Łodzi, zapewniającym zaopatrzenie miasta w ciepło systemowe, które dostarcza do 60 procent odbiorców. Mając na uwadze wyzwania środowiskowe, jakie są stawiane przed sektorem energetycznym, łódzka Veolia konsekwentnie realizuje strategię zakładająca transformację energetyczną systemu, którym zarządza, w kierunku jego dekarbonizacji do 2030 roku i wykorzystania odnawialnych źródeł energii (OZE) oraz paliw alternatywnych w procesie produkcji ciepła systemowego i energii elektrycznej w łódzkich elektrociepłowniach.

Energia z biomasy

W ramach strategii Veolii Energii Łódź w 2011 roku w elektrociepłowni EC4 uruchomiona została instalacja biomasowa wykorzystująca bio-

Grupa Veolia jest siódmym co wielkości inwestorem w Polsce pod względem wartości aktywów. Od 2002 roku zainwestowała w polski system ciepłowniczy 6 mld zł, z czego 1,2 mld złotych w inwestycje środowiskowe. W ostatnich pięciu latach średnie nakłady na inwestycje wyniosły pół miliarda złotych rocznie. masę pochodzenia rolnego oraz odpady z przemysłu drzewnego jako paliwo do produkcji energii. Dzięki temu około 17 procent ciepła systemowego i energii elektrycznej produkowanej w EC4 pochodzi z OZE, a emisje dwutlenku węgla zostały ograniczone o około 18 procent.

Modernizacja sieci ciepłowniczej

W Łodzi zarządzany przez Veolię system ciepłowniczy - według danych na koniec 2020 roku - składa się z sieci o długości ponad 840 kilometrów (blisko 64 procent w nowoczesnej technologii rur preizolowanych z systemem alarmowym) oraz ponad 10 tysięcy obsługiwanych węzłów cieplnych. Modernizacja sieci ciepłowniczej jest prowadzona w ramach Strategii Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT) województwa łódzkiego. Efektem 7-letniego programu ZIT

(w latach 2017 - 2023) będzie wymiana ponad 70 kilometrów sieci ciepłowniczych pochodzących z lat 60., 70. i 80. ubiegłego wieku.

Nowa Energia dla Łodzi - nowe inwestycje

W nawiązaniu do wyzwań klimatycznych, w ramach projektu Nowa Energia dla Łodzi, oblicze łódzkiego systemu elektrociepłowniczego zmieni się całkowicie dzięki dwóm kluczowym inwestycjom realizowanym praktycznie równolegle.

Pierwsza z nich to Zakład Odzysku Energii (ZOE nowoczesna instalacja termicznego przekształcania odpadów) wykorzystujący jako paliwo tzw. preRDF, czyli frakcję kaloryczną z resztkowych odpadów komunalnych nie nadających się do recyklingu. Realizacja ZOE ograniczy zużycie węgla o 120 tysięcy ton rocznie (około 2 tysiące wagonów).

Kolejną inwestycją jest wysokosprawny, kogeneracyjny blok gazowo-parowy wykorzystujący paliwo gazowe, co spowoduje ograniczenie wykorzystania węgla o ponad 360 tysięcy ton na rok (ponad 6.340 wagonów). Dzięki tym inwestycjom, których otwarcie przewidywane jest na lata 2024 - 2025, nastąpi spadek emisji dwutlenku węgla o 65 procent.

FOT. VEOLIA

Fotowoltaika znaczy w stronę słońca

Instalacja biomasowa w elektrociepłowni EC4 wykorzystuje biomasę pochodzenia rolnego oraz odpady z przemysłu drzewnego jako paliwo do produkcji energii

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Veolia wychodzi naprzeciw oczekiwaniom klientów w zakresie wykorzystania OZE do produkcji energii. Nowa oferta kierowana jest m.in. do spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych, którym firma proponuje efektywne rozwiązania fotowoltaiczne. Tak wyprodukowaną zieloną energię można wykorzystać do instalacji elektrycznych w mieszkaniach, do stacji ładowania samochodów elektrycznych, w systemach wentylacyjnych do produkcji powietrza, ciepła i klimatyzacji. Dzięki temu możliwe jest rzeczywiste obniżenie kosztów energii elektrycznej. Dodatkowo mieszkańcy otrzymają możliwość monitorowania produkcji zielonej energii w aplikacji mobilnej.

Pierwszy projekt będzie realizowany w ramach Łódzkiego Klastra Fala Energii z RSM „Bawełna” w Łodzi.

Z kolei Veolia we współpracy z Echo Investment uruchomiła na terenie inwestycji Fuzja pierwszą w Łodzi stację ładowania pojazdów elektrycznych zasilaną instalacją fotowoltaiczną.

019

Strefa zdrowia Szczepionki przeciw COVID-19

FOT. GRZEGORZ GAŁASIŃSKI

Spółkę, zatrudniającą obecnie około 200 pracowników, stworzyły w 2007 r. cztery polskie firmy farmaceutyczne (Celon Pharma z Łomianek, Polfarmex z Kutna, IBSS Biomed z Krakowa oraz Genexo z Warszawy), jak również dwie prywatne grupy konsultingowe, doradzające przy uruchamianiu projektów z pogranicza nauki i biznesu

Szczepionka na koronawirusa spod Łodzi

ne niż nasze polskie rozwiązania. Dzięki wsparciu finansowemu z Polskiego Funduszu Rozwoju polska firma Mabion zyska możliwość produkcji szczepionki przeciw COVID-19, opracowanej przez amerykańską firmę Novavax.

Rządowy Polski Fundusz Rozwoju (PFR) ma przekazać spółce z siedzibą w Konstantynowie Łódzkim aż 40 milionów zł na zwiększenie mocy produkcyjnych, właśnie pod kątem współpracy z Amerykanami (30 mln zł w postaci oprocentowanej trzyletniej pożyczki lub emisji obligacji, z kolei za kwotę do 10 mln zł PFR planuje objąć akcje polskiej spółki).

Szczepionka z białka owadzich komórek

Tekst: Maciej Kałach „Polska dołączy do krajów, w których produkowane są szczepionki przeciw COVID-19” - ogłosił rząd. W jakim stopniu preparat, w którego wytwarzanie włączy się spółka Mabion spod Łodzi, faktycznie będzie z Polski? I skąd w naszym kraju wzięli się partnerzy amerykańskiej firmy Novavax, od której Unia Europejska chce kupić 100 milionów dawek szczepionek?

O szczepionce przeciw COVID-19 produkowanej w Polsce zrobiło sie głosno na początku marca. – Jesteśmy jednym z najszybciej szczepiących krajów w Europie, a jedynym czynnikiem, który nas ogranicza, jest wciąż niewystarczająca liczba szczepionek od ich producentów – stwierdził 3 marca premier Mateusz Morawiecki. – Dlatego podjęliśmy starania, by uniezależnić się od zagranicznych dostawców i unijnych procedur, które okazały się mniej skutecz-

020

Także 3 marca swój komunikat wydała spółka Mabion. Zgodnie z nim, umowa z Amerykanami obejmuje produkcję w Konstantynowie serii technicznej (czyli próbnej) tzw. substancji czynnej do „kandydata na szczepionkę” firmy Novavax – co jest pierwszym krokiem w kierunku potencjalnej umowy produkcyjnej.

Dlaczego formalnie mowa o „kandydacie”? Amerykanie 3 lutego złożyli wniosek rejestracyjny do Europejskiej Agencji Leków o dopuszczenie nowego preparatu na rynek unijny – co prawdopodobnie potrwa jeszcze kilka tygodni. Jeśli wniosek zyska aprobatę, najprawdopodobniej będzie to piąta szczepionka z oficjalną akceptacją Unii Europejskiej. Wcześniej zdobyły ją Pfizer, Moderna, AstraZenecaoraz Johnson&Johnson, przy czym należy pamiętać, że część krajów Wspólnoty przestała przejmować się brakiem takiej akceptacji, np. Węgry zamówiły rosyjskiego Sputnika V już w lutym. Zresztą istnieje możliwość „wyprzedzenia” Amerykanów

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Wstępny etap amerykańsko-polskiego projektu ma się zakończyć do połowy bieżącego roku. Jeśli próby techniczne okażą się sukcesem, Mabion stanie się elementem łańcucha produkcyjnego preparatu.

Strefa zdrowia Szczepionki przeciw COVID-19

Mabion spod Łodzi. Eksperci od leków biopodobnych

Gieda błyskawicznie zareagowała Aktualny rozgłos na pewno służy wycenie podłódzkiej spółki, notowanej na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie.

Przed ogłoszeniem przyznania wsparcia z PFR ich kurs za akcję Mabion wynosił ok. 30 zł. Szczyt ostatnich notowań przypadł na wtorek (9 marca) - prawie 90 zł - dzień później cena za akcję ustabilizowała się na poziomie ok.

80 zł.

Dirk Kreder, prezes spółki Mabion, stwierdził, iż jej fachowcy oraz infrastruktura jest gotowa na transfer amerykańskiej technologii, aby wyprodukować serię próbną.

Przejrzenie dotychczasowych dokonań spółki spod Łodzi wyjaśnia, dlaczego Novavax wybrał ją na partnera. Naukowcy pracujący w Konstantynowie to eksperci od leków biologicznych, w tym opartych na białkach rekombinowanych. Jako swój flagowy projekt przedstawiają Mabion CD20, czyli produkt dla pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów i chłoniakiem. Jest to tzw. lek biopodobny: obecnie wygasa wiele patentów na leki biologiczne z lat 90. XX wieku. Konkurenci posiadaczy tych patentów mogą zatem zaczynać swoje badania w celu uzyskania właśnie leków biopodobnych – przynoszących takie same efekty terapeutyczne przy identycznej skuteczności (w stosunku do tzw. leku referencyjnego).

Pojawianie się leków biopodobnych służy zwiększaniu dostępności leczenia. Np. spółka z Konstantynowa wprowadza Mabion CD20, aby uzyskać lek sprzedawany w cenie niższej niż pacjenci z reumatoidalnym zapaleniem stawów i chłoniakiem płacą aktualnie za „referencyjny” preparat MabThera (w Europie) oraz Rituxan (w Stanach Zjednoczonych). Oba produkuje szwajcarski koncern Roche. Oczywiście, w tym przypadku podłódzka spółka – poza chęcią zwiększenia dostępności leczenia – kieruje się chęcią przejęcia części obecnych zysków Szwajcarów. Właśnie opracowywanie, produkcję i sprzedaż leków biopodobnych Mabion przedstawia jako swój główny cel.

Spółkę, zatrudniającą obecnie około 200 pracowników, stworzyły w 2007 r. cztery polskie firmy farmaceutyczne (Celon Pharma z Łomianek, Polfarmex z Kutna, IBSS Biomed z Krakowa oraz Genexo z Warszawy), jak również dwie prywatne grupy konsultingowe, doradzające przy uruchamianiu projektów z pogranicza nauki i biznesu.

Jakie miejsce w planach spółki z Konstantynowa zajmuje projekt prowadzony z firmą Novavax? Mabion dostanie od Amerykanów „bezzwrotne wynagrodzenie” za produkcję „serii technicznej” substancji czynnej do nowej szczepionki. Tę próbę poprzedzi przekazanie spółce spod Łodzi odpowiedniej technologii.

Wstępny etap amerykańsko-polskiego projektu ma się zakończyć do połowy bieżącego roku. Jeśli próby techniczne okażą się

sukcesem, Mabion stanie się elementem łańcucha produkcyjnego preparatu.

Podłódzka spółka wyjaśnia w komunikacie z 3 marca, „że na tym etapie jest za wcześnie na określenie finalnej skali współpracy z Novavax oraz zakresu prac, które ostatecznie będą realizowane”. Sławomir Jaros, członek zarządu spółki Mabion, doprecyzował, iż z linii produkcyjnej zakładu w Konstantynowie nie wyjedzie produkt gotowy do podawania w punkcie szczepień. – Umieszczanie substancji czynnej szczepionki w fiolkach będzie już zadaniem innego zakładu w Europie – powiedział Sławomir Jaros.

Ta deklaracja może nieco ostudzać entuzjazm po słowach Mateusza Morawieckiego mówiącego o staraniach, „by uniezależnić się od zagranicznych dostawców”.

Przed Amerykanami było porozumienie z Australią

Zaangażowanie premiera – i środków z PFR – na pewno sprzyja rozgłosowi wokół spółki z Konstantynowa Łódzkiego. Nie było go (a przynajmniej w obecnej skali) we wrześniu 2020 r., gdy Mabion ogłosił „porozumienie w sprawie rozwoju, produkcji i komercjalizacji szczepionki przeciw COVID-19 w UE” z australijską firmą Vaxine. W tym przypadku także była mowa o wykorzystywaniu rekombinowanego białka na bazie komórek owadów. „Porozumienie zawarte pomiędzy spółką Mabion i firmą Vaxine ma na celu wynegocjowanie i zawarcie dalszych umów określających warunki i tryb współpracy, w tym warunki dotyczące rozwoju klinicznego, produkcji oraz wprowadzenia szczepionki na rynek” – informował komunikat spółki z września.

Jednak kolejnych wieści o tym projekcie Mabion nie przekazywał. W zamian pojawił się marcowy komunikat o współpracy z Amerykanami. Ponadto w październiku 2020 r. Mabion chwalił się podpisaniem „listu intencyjnego dotyczącego współpracy z niemiecką firmą IcanoMAB GmbH w zakresie rozwoju potencjalnego leku dla pacjentów z ciężką infekcją COVID-19”.

FOT. GRZEGORZ GAŁASIŃSKI

przez Rosjan w wyścigu o rejestrację przez Europejską Agencję Leków i Sputnik V otrzyma taką akceptację wcześniej niż Novavax.

Wcześniej, bo już w grudniu 2020 roku, Unia Europejska informowała o zakończeniu wstępnych rozmów z firmą Novavax oraz o planowanej umowie, która miała umożliwić wszystkim państwom członkowskim zakup od Amerykanów 100 milionów dawek i opcję domówienia kolejnej takiej transzy.

Czym jest substancja czynna w szczepionce Amerykanów?

W dniu, gdy składali oni swój wniosek do Europejskiej Agencji Leków, wyjaśnił to Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny. Innowacyjność produktu firmy Novavax ma polegać na wytwarzaniu białka do tej szczepionki w komórkach owadów – a nie w komórkach drożdży. „Komórki owadzie są tutaj małymi fabrykami, które produkują rekombinowane białko koronawirusa. Dzięki temu firma Novavax może wyprodukować szczepionkę szybciej w porównaniu do szczepionek konwencjonalnych” – tłumaczyli w komunikacie eksperci rządowego instytutu.

Według tego komunikatu, 28 stycznia Amerykanie przedstawili wyniki badania skuteczności nowej szczepionki prowadzone w Wielkiej Brytanii. Wyniosła ona ok. 90 proc., ponadto nowy preparat sprawdza się w walce z tzw. nowymi odmianami koronawirusa – w tym południowoafrykańskim.

Leki biopodobne zwiększą dostępność leczenia

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

021

FOT. GRZEGORZ GAŁASIŃSKI

Dr Marta Tazbir: – W Stanach Zjednoczonych technologią HIFEM+ połączoną z falą radiową RF zainteresowało się bardzo dużo celebrytów, którzy chcą być nie tylko piękni, ale też zdrowi i utrzymywać swoje ciało w dobrej kondycji. Z zabiegu Emsculpt NEO regularnie korzysta również znana łódzka modelka plus size, Joanna Cesarz – pacjentka Kliniki Tazbir

KLINIKA TAZBIR. BIZNES ESTETYCZNY W CZASIE PANDEMII

Rozmawiamy z dr Martą Tazbir, założycielką Kliniki Tazbir w Łodzi Grażyna Tomala-Tylman

022

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Strefa biznesu Rozmowa Prowadzenie biznesu w tych niepewnych pandemicznych czasach wymaga „gibkości gazeli”. Klinika Tazbir stosuje tę zasadę z pełną świadomością, tworząc indywidualne plany terapeutyczne dla pacjentów, którym lockdown ograniczył lub uniemożliwił aktywność fizyczną.

Jak można im pomóc?

Badania przeprowadzane ostatnio na osobach przymusowo poddanych kwarantannie lub tych, których lockdown zatrzymał w domach, na przykład na pracy zdalnej, wykazują, jak bardzo obecna sytuacja odbija się na kondycji psychicznej i jak wielkim obciążeniom jesteśmy poddawani. W trakcie pandemii cierpi nie tylko gospodarka. Wielkiej presji poddawani są pracownicy i właściciele firm. Od roku wszystkim towarzyszy niepewność; pojawia się strach o zdrowie najbliższych, o miejsca pracy, zapewnienie ciągłości finansowej w biznesie. Obawiamy się o nasze dzieci, które muszą sobie radzić ze zdalną nauką, relacje w rodzinach stają się często bardzo napięte. To wszystko sprawia, że nasza psychika poddana jest ogromnej presji. A do tego, w związku z obostrzeniami epidemicznymi, nie możemy rozładować stresu, który się w nas kumuluje, np. podczas aktywności fizycznej na siłowniach, basenach, w klubach fitness czy też podczas spotkań towarzyskich w kinach, teatrach, dyskotekach, restauracjach etc. Jedną z recept na poradzenie sobie ze spadkiem nastroju może być nie tylko regularne dbanie o urodę, ale również o ogólnie pojętą sprawność naszej sylwetki. W czasie pandemii w Klinice Tazbir zaczęliśmy wykorzystywać technologię, która jednocześnie spala tkankę tłuszczową, rozbudowuje mięśnie i ujędrnia skórę. Urządzenie Emsculpt NEO łączy właściwości skoncentrowanej fali elektromagnetycznej wysokiej częstotliwości (HIFEM+) oraz fali radiowej (RF). Taki zabieg, poprzez osiągnięcie ogólnie pojętego dobrostanu naszego organizmu, a zwłaszcza poprzez jego satysfakcjonujące efekty, zauważalnie wpływa na poprawę naszego nastroju. Nie jest tajemnicą, że czujemy się lepiej, gdy lepiej wyglądamy i jesteśmy w lepszej kondycji i to zarówno fizycznej, jak i psychicznej; sprawniejsi, atrakcyjniejsi, zdrowsi.

Ale w zabiegu Emsculpt NEO nie chodzi tylko o poprawę wyglądu. Zabieg ma również działanie lecznicze.

Oczywiście, trening Emscultp NEO może być wykorzystywany w rehabilitacji i fizjoterapii. To zabieg nie tylko dla osób odchudzających się, ale także dla sportowców, którzy traktują ten zabieg np. jako rehabilitację mięśni przykręgosłupowych. W Stanach Zjednoczonych przeprowadzono badania kliniczne, które pokazują, że seria czterech zabiegów Emsculpt NEO z wykorzystaniem fal elektromagnetycznych i radiowych o 30 procent redukuje tkankę tłuszczową, a w 25 procentach przebudowuje mięśnie. Tymczasem badanie przeprowadzone na kobietach po dwóch ciążach wykazało, że u 19 procent pań doszło do ponownego zejścia się mięśnia prostego brzucha, który podczas ciąży bardzo często się rozchodzi. Pod wpływem zaawansowanej technologii mięsień jest przebudowywany i wzmacniany. U badanych kobiet po ciąży dochodziło także do zmniejszenia obwodu w talii aż o 6-7 cm.

Urządzenie wykorzystywane jest również w leczeniu przepuklin, np. przepukliny kresy białej czy przepukliny pępkowej. Ten zabieg ma również zastosowanie u osób po liposukcjach, które po zabiegu skarżą się na nierówności na ciele, a także wszystkich pracujących osiem lub więcej godzin w wymuszonej pozycji i cierpiących na bóle kręgosłupa czy ramion. Na przykład dla lekarzy, stomatologów, fryzjerów. Ta sama technologia, ale zastosowana w fotelu EMSELLA, jest wykorzystywana w leczeniu i profilaktyce nietrzymania moczu i treningu mięśni dna miednicy. To trening tzw. mięśni Kegla, które odpowiadają za prawidłowe położenie narządów miednicy mniejszej, w tym pęcherza moczowego, odbytu, a także działanie układów: moczowego, pokarmowego i płciowego. Mięśnie te odgrywają dużą rolę w zapewnieniu stabilizacji na-

szego ciała. Mięśnie ulegają osłabieniu wraz z wiekiem, u kobiet po porodzie, przed, w trakcie i po menopauzie. Ta terapia jest skierowana również dla mężczyzn, nie tylko w ramach profilaktyki nietrzymania moczu, ale również chorób prostaty. Choć w Polsce to wciąż wstydliwy temat, warto wiedzieć, że można pomóc pacjentom z takimi problemami w sposób nieinwazyjny i bezbolesny. Zabieg polega jedynie na siedzeniu na specjalnym fotelu. Pacjent siedzi w ubraniu i relaksuje się, a jego mięśnie są trenowane.

Podsumowując, technologia wykorzystywana w zabiegach Emsculpt NEO ma wszechstronne zastosowanie, wpływa na wzmocnienie i przebudowę mięśni na wybranym obszarze – mięśni przykręgosłupowych, głębokich mięśni brzucha, mięśni dna miednicy czy mięśni pośladków, ud i ramion. Przy jednoczesnym usunięciu tkanki tłuszczowej i ujędrnieniu skóry w trenowanym obszarze.

Czy zabiegi są dostosowane do reżimu sanitarnego, w jakim żyjemy?

Oczywiście ze względu na pandemię dostosowaliśmy wszystkie zabiegi i procedury do obecnej sytuacji. W trakcie pandemii staramy się wykonywać te procedury, które są prawie bezobsługowe, nie wymagają stałej obecności w gabinecie osób trzecich. Zrezygnowaliśmy z zabiegów długo trwających i wymagających stałego nadzoru personelu. W tym trudnym czasie zabiegi powinny być tak przemyślane, żeby dawały szybkie efekty, nie wymagały rekonwalescencji i nie wykluczały pacjenta z codziennych obowiązków. Dlatego w pandemii odeszliśmy od wykonywania np. zwykłej endermologii na korzyść leczniczego drenażu limfatycznego, ponieważ zabieg endermologii był czasochłonny i wymagał pełnego za angażowania i obecności operatora. Zabiegi z użyciem technologii HIFEM, czy to w treningu, czy w leczeniu, trwają tylko pół godziny. Wykonywane są w serii zabiegów przeprowadzanych raz w tygodniu. Pacjent nie musi się nawet rozbierać, jest podłączany do urządzenia i pozostawiany sam w gabinecie, ale cały czas jest w kontakcie z personelem, w każdej chwili może wezwać kosmetologa albo lekarza. W gabinecie ustawiliśmy także lampę przepływową ultrafioletową, jonizator i nawilżacz powietrza, żeby zachować zasady reżimu sanitarnego. Pacjent w klinice przebywa w maseczce ochronnej oraz w jednorazowych ochraniaczach na obuwie. Po przyjściu i okazaniu wypełnionej wcześniej ankiety epidemiologicznej oraz zapoznaniu się z klinicznymi procedurami bezpieczeństwa, pacjent ma mierzoną temperaturę oraz dezynfekuje dłonie. Dopiero wówczas jest prowadzony do gabinetu wcześniej odpowiednio przygotowanego

FOT. KLINIKA TAZBIR

Klinika Tazbir działa w Łodzi od 2006 roku Klinika słynie z najnowszych technologii i rozwiązań w medycynie estetycznej, kosmetologii oraz w laseroterapii i modelowaniu sylwetki (skoncentrowane pole elektomagnetyczne HIFEM, fotoodmładzanie, laser frakcyjny ER:YAG, termolifting mikroigłowy INFINI RF, Secret RF, ablacyjne procedury laserem CO2, laserowy Anti-Aging laserem Fotona 4D, laser pikosekundowy PicoPlus oraz laser Q-Switch, laser Nd:YAG, bogata oferta zabiegów modelujących sylwetkę, zabiegów z zakresu ginekologii i urologii estetycznej oraz chirurgii plastycznej ).

Dr Marta Tazbir jest autorką indywidualnych terapii z zakresu medycyny regeneracyjnej i laseroterapii w terapiach antiaging. Odbyła liczne staże w renomowanych ośrodkach medycyny estetycznej i chirurgii plastycznej, m.in. we Włoszech, Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych, Australii, Japonii czy Singapurze Twarzami Kliniki Tazbir są znane osobistości m.in.: Grażyna Wolszczak, Paulina Sykut-Jeżyna, Joanna Cesarz.

Polska premiera urządzenia Emsculpt NEO odbyła się w Klinice Tazbir w Łodzi

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

023

Strefa biznesu Rozmowa do wizyty. Cały personel kliniki jest zaszczepiony przeciwko COVID-19, a w recepcji jest dodatkowa szyba ochronna oddzielająca pracowników od pacjentów oraz lampa przepływowa emitująca promieniowanie ultrafioletowe wysokiej jakości. To wszystko sprawia, że i pacjent, i personel kliniki czują się bezpieczniej.

FOT. KLINIKA TAZBIR

Zabiegi z użyciem sprzętu Emsculpt NEO dostępne są na razie w pięciu gabinetach w Europie, w Polsce tylko w Łodzi. Tymczasem w Stanach Zjednoczonych biją one rekordy popularności, to panią skłoniło do zakupu sprzętu?

Regularnie obserwuję to, co dzieje się na świecie w dziedzinie szeroko pojętej medycyny estetycznej i staram się czerpać pełnymi garściami z doświadczeń w innych krajach. Nigdy nie ograniczałam się do tego, co jest dostępne i znane w Polsce, bo uważam, że aby z sukcesem prowadzić biznes i utrzymać się w tym trudnym okresie pandemii, trzeba mieć szerokie horyzonty i wizjonerskie zapędy oraz daleko i śmiało spoglądać w przyszłość. Dlatego jeżdżę na zagraniczne staże, w wielu miejscach na świecie przyglądałam się procedurom medycyny estetycznej. Właściwie z każdej swojej podróży coś cennego przywożę. I tak rozwijając swoje zainteresowania, natrafiłam w Stanach Zjednoczonych na technologię HIFEM+. Z tej metody korzysta bardzo dużo celebrytów głośno mówiących o treningach Emsculpt NEO, oraz osoby, które chcą być nie tylko piękne, ale też zdrowe i utrzymywać swoje ciało w dobrej kondycji. Klinika Tazbir także ceni sobie współpracę z celebrytami. Znane osoby wzbudzają większe zainteresowanie odbiorcy, bo opowiadają publicznie o swoich prawdziwych

Grażyna Wolszczak widzi efekty medycyny prewencyjnej i docenia holistyczne podejście do pacjenta

024

dolegliwościach i problemach, nie wstydzą się tego, że korzystają z zabiegów medycyny estetycznej. Docierają również do szerokiego grona odbiorców, statystycznie istotniejszego niż przeciętny Kowalski. Dlatego też ich angażowanie się w różnego rodzaju akcje społeczne czy też reklamowe zawsze przynosi korzyści.

Od kilku lat ambasadorką Kliniki Tazbir jest Grażyna Wolszczak, współpracujemy też między innymi z Joanną Cesarz, Pauliną Sykut-Jeżyną.

Innowacyjność w medycynie jest niezwykle ważna, lekarz, który jest na bieżąco ze światowymi trendami, budzi zaufanie pacjenta.

Tak, kieruję się zasadą, że warto szukać nowinek i zaoferować pacjentom skuteczne zabiegi. Ciągle testuję różne metody, odrzucam te, które nie dają oczekiwanych efektów. Nie patrzę tylko na deklaracje producentów, szukam potwierdzenia efektów w badaniach klinicznych, certyfikatach. Wychodzę z założenia, że pacjent musi być zadowolony.

Ale nowinki nie mogą zastąpić wiedzy lekarskiej...

Oczywiście i świetnym przykładem na to są Stany Zjednoczone.

W najlepszych klinikach chirurgii plastycznej w Bevery Hills urządzenia Emsculpt NEO obsługują chirurdzy plastycy, a nie kosmetolodzy czy terapeuci. Tam dla pacjenta ważny jest nie tylko sprzęt i jego możliwości, ale przede wszystkim doświadczenie lekarza.

Jakie korzyści dla lekarza płyną ze szkoleń i sympozjów na całym świecie? Jakie jest podejście do zabiegów medycyny estetycznej we Włoszech, Wielkiej Brytanii, w Stanach Zjednoczonych, Australii, Japonii czy Singapurze?

Podczas takich podróży zmienia się światopogląd. Choć definicja piękna jest inna w różnych częściach świata, wspólnym mianownikiem jest to, że piękno jest utożsamiane ze zdrowiem – zdrową skórą, zdrową tkanką, świeżą, wypoczętą twarzą i sprawną czy wysportowaną sylwetką. I to wcale nie musi być twarz bez zmarszczek, a ciało wychudzone bez zbędnych centymetrów! Zmarszczki są odzwierciedleniem naszych emocji, naszego charakteru i temperamentu. Zauważyłam, że coraz częściej na świecie w medycynie estetycznej stawia się na mniej inwazyjne zabiegi, nie tylko w modelowaniu sylwetki, ale także w laseroterapii. Wybiera się te, które nie wymagają rekonwalescencji, chodzi o to, żeby tkanka poddawana zabiegom nie była zbytnio straumatyzowana. Pacjenci chcą normalnie żyć, chodzić do pracy. Chcą wyglądać normalnie, ale jednocześnie widzieć efekty. Wszyscy chcą być eko, fit, zdrowo się odżywiać, uprawiać sport i medycyna estetyczna naszych czasów idealnie wpasowuje się w ten trend. Dlatego na świecie stawia się teraz na prewencję, czyli na zabiegi zapobiegające starzeniu się naszej skóry czy sylwetki. Takie podejście do medycyny estetycznej jest mi bardzo bliskie. Świetny wygląd musi iść w parze ze zdrowiem. Przez lata naszej ambasadorce Grażynie Wolszczak wykonuję wyłączenie zabiegi zapobiegające starzeniu się skóry, jej zwiotczeniu i otłuszczeniu sylwetki. Patrząc na nią dziś, i przypominając sobie, że ma ponad 60 lat, jestem przekonana o tym, jak medycyna regeneracyjna działa i jakie wspaniałe przynosi efekty.

Czy polskie gabinety medycyny estetycznej mogą pochwalić się czymś przed światem, zadziwić lekarzy w innych krajach? Czy ciągle to my uczymy się od innych?

W Polsce jest bardzo wysoki poziom świadczenia usług z zakresu medycyny estetycznej wśród lekarzy. Przekonałam się o tym, będąc ostatnio w Mediolanie w prywatnej klinice u doktora Mario Goisisa, twórcy metody lipotransferu. Polacy nie muszą mieć kompleksów, ich warsztat nie odbiega od wiedzy kolegów z innych krajów, ani jeżeli chodzi o standardy pracy, warunki przygotowywania zabiegów, ich jakość, ani jeśli chodzi o sprzęt, którym dys-

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Jak działa technologia HIFEM+?

HIFEM+ (HighIntensity Focused Electromagnetic Technology) to zaawansowana technologia elektromagnetyczna o wysokiej intensywności.

Wywołuje ona ponadnormalne czyli supramaksymalne skurcze mięśni o intensywności nieosiągalnej dla człowieka nawet podczas intensywnego wysiłku fizycznego. Ćwiczy mięśnie ze znacznie większą mocą i częstotliwością, niż jest to możliwe podczas jakiegokolwiek treningu.

W następstwie dochodzi do wytwarzania nowych włókien mięśniowych, zwiększa się gęstość i objętość mięśni, które stają się większe, lepiej napięte i bardziej widoczne.

HIFEM+ spala także tkankę tłuszczową. Pod wpływem supramaksymalnych skurczów mięśni, mózg otrzymuje informację, iż potrzebna jest energia do ich wytworzenia. Organizm uwalnia ją z okolicy najbliżej położonych komórek tłuszczowych.

Efekt kaskadowy potęguje lipolizę.

To z kolei powoduje, iż dochodzi do jeszcze silniejszego spalania tkanki tłuszczowej.

Jak działa fala radiowa?

Jej działanie opiera się na wywołaniu efektu termicznego. Zmienne pole elektromagnetyczne powoduje ruch jonów. Wirujące cząsteczki ocierają się o siebie, co prowadzi do rozgrzania tkanek.

Wskutek procesu termolipolizy komórki tłuszczowe zostają trwale zniszczone.

Zwiększone krążenie krwi oraz przyspieszony metabolizm sprawiają, że wydalanie uwolnionego tłuszczu przebiega szybciej. Ponadto energia pola radiowego stymuluje komórki skóry do tworzenia kolagenu i elastyny co w konsekwencji prowadzi do zwiększenia jędrności skóry.

Wzajemnie uzupełniające się technologie HIFEM+ oraz RF zwiększają ostateczny efekt kliniczny.

Ponieważ tak naprawdę podczas jednej 30 min sesji wykonujemy dwa różne zabiegi.

Badania nad EMSCULPT NEO jednoznacznie potwierdzają jego 30% skuteczność w usuwaniu tkanki tłuszczowej, 25% skuteczność nadbudowy mięśni, 19% skuteczność w zmniejszeniu rozejścia się mięśnia prostego brzucha oraz 6 cm zmniejszenie obwodu w talii, a to wszystko potwierdzone certyfikatem FDA!

FOT. KLINIKA TAZBIR

Strefa biznesu Rozmowa

Z Kliniką Tazbir współpracuje wiele polskich celebrytów, w tym między innymi Paulina Sykut-Jeżyna ponują. Polscy lekarze są bardzo wysoko w tej hierarchii. To wspaniałe, że Polacy w tej dziedzinie tak dobrze się realizują.

Tak jak zmieniają się kanony piękna i ideały kobiecej sylwetki, tak zmieniają się oczekiwania pacjentek. Patrząc na polską ulicę, wydaje się, że w modzie są teraz usta nadmiernie wypełnione kwasem hialuronowym, zbyt pełne policzki oraz twarz całkowicie pozbawiona mimiki. Czy lekarze powinni spełniać wszystkie zachcianki klientek?

Zdarza się pani odmawiać wykonania zabiegu?

Mam nadzieję, że te światowe trendy stawiające na medycynę holistyczną, podkreślanie naturalnego piękna, rozpowszechnią się w Polsce i będzie coraz mniej gabinetów piękności „produkujących” klony kobiet z podobnie ostrzykniętymi i zniekształconymi twarzami. Nie temu przecież służy medycyna estetyczna! Moje rozumienie medycyny estetycznej jest w stanie zapewnić pacjentkom zdrowie, bardziej estetyczny wygląd i lepszą kondycję skóry na lata. Ale oczywiście, jak w każdej pracy, zdarzają się przypadki nierealnych oczekiwań. To trudne sytuacje, które wymagają dyplomacji i wyczucia. Nie chodzi o to, żeby kogoś przekonywać na siłę do swojej filozofii, ale żeby ktoś zrozumiał intencje i celowość działań. Nie jest moją rolą ocenianie innych i wytykanie im błędów czy pomyłek. Czasami udaje mi się przekonać pacjentkę, czasami panie rezygnują i idą tam, gdzie zrobią im te wymarzone policzki.

Te nieprzekonane i tak znajdą kogoś, kto zrealizuje ich marzenia, częściej będzie to kosmetyczka... To dziś spory problem, bo nie ma jasnych przepisów, jakie zabiegi może wykonywać kosmetyczka, a jakie lekarz.

Najważniejsza jest świadomość pacjenta. Jeśli ktoś ma zaufanie do kosmetyczki czy kosmetologa i poddaje się zabiegom inwazyjny, to jego indywidualna decyzja. Ja bazuję na pacjentach, którzy wolą zaufać lekarzowi, poddawać się zabiegom przy zachowaniu pełnego bezpieczeństwa, czystości, z pełną uwagą lekarską. Chociaż jestem medykiem i mogłabym odbierać porody, czy operować piersi, nie robię tego. Zajmuję się medycyną estetycz-

ną i laseroterapią i nie wchodzę w kompetencje innych specjalistów. Nawet w dziedzinę kosmetologii nie wchodzę. Pracują u mnie kosmetolodzy, bez których nie wyobrażałabym sobie pracy, ponieważ tylko nasza współpraca pozwala osiągnąć najlepsze efekty i satysfakcję pacjenta. Dla jego dobra trzeba działać razem, a nie konkurować ze sobą.

Od 2006 roku zajmuje się pani medycyną estetyczną, udało się przez te lata spełnić zawodowe marzenia? Z czego jest pani dumna w pracy?

Jeszcze dużo przede mną, ale dużo też osiągnęłam w kontekście medycznym i biznesowym. Wymyśliłam dużo indywidualnych procedur zabiegowych i moje pacjentki to doceniają. Dumna jestem z relacji, jakie stworzyłam z moimi pacjentami, z tego, że panie czasami przychodzą do mnie tylko po to, żeby ze mną porozmawiać, chcą ze mną spędzać czas, zapraszają mnie na ważne dla nich wydarzenia. Relacje międzyludzkie są najważniejsze, a uznanie moich pacjentów to dla mnie największa nagroda. Zawsze staram się, oprócz konkretnego zabiegu, dać pacjentom coś wyjątkowego od siebie, jak np. nasz luksusowy zapach czy biżuterię sygnowaną logo Kliniki Tazbir. To taki miły gest, który wzmacnia nasze relacje i pozostaje na dłużej w pamięci.

Jakie ma pani plany na przyszłość?

Gdy skończy się pandemia, będę myślała o kolejnych inwestycjach. Dwa lata temu rozpoczęliśmy współpracę z chirurgami plastycznymi, przeprowadzamy zabiegi, które nie wymagają hospitalizacji i to jest dobry kierunek rozwoju. Mam wiele planów, ale pandemia trochę przeszkadza w ich realizacji. Zaczęłam między innymi organizować garden party dla pacjentek, w których trakcie można się poznać, opowiedzieć o sobie, o swoich pasjach, nawiązać kontakty biznesowe. Chcę, żeby kobiety mogły znaleźć chwilę dla siebie, oderwać się od codzienności, zresetować się na spotkaniach kulturalno-naukowo-biznesowych. Zapraszam wtedy naszych celebrytów, wygłaszam prelekcje, organizuję koncerty, poczęstunek. Do tej pory nikt tego nie robił. Ja to robię, bo chcę tworzyć wokół nas społeczność interesujących ludzi.

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

025

Strefa zdrowia Rozmowa

MAMY DWA WYJŚCIA. ALBO LOCKDOWN, ALBO SZCZEPIONKI Rozmawiamy z dr .Tomaszem Ozorowskim, mikrobiologiem

Czy powinniśmy bardziej obawiać się mutacji koronawirusa niż jego podstawowej odmiany, którą pamiętamy sprzed roku?

Mutacji koronawirusa boimy się z trzech powodów.

Mogą to być wirusy, które szybciej się rozprzestrzeniają. Po drugie, mogą to być wirusy powodujące cięższy przebieg zakażenia. A po trzecie, to mogą być szczepy, które wymykają się skutecznej ochronie, jaką dają nam szczepionki. Odmiana brytyjska szybciej się rozprzestrzenia, natomiast szczepionki są absolutnie skuteczne wobec tego szczepu. Gorzej jest w przypadku wariantu „południowoafrykańskiego” koronawirusa, ale jego w Polsce można „ze świecą szukać”. Warto podkreślić, że choć w jego przypadku szczepionki są słabsze, to i tak są skuteczne jako zapobieganie ciężkim zakażeniom, które skutkują pobytem w szpitalu.

Istnieje więc zagrożenie, że będziemy musieli szczepić się co roku, bo będą się pojawiać kolejne mutacje?

Dokładnie tak, jak w przypadku grypy. Te szczepionki są na bieżąco modyfikowane, bo pojawiają się kolejne szczepy wirusa. Tak samo może być z koronawirusem i co roku będziemy się „doszczepiać”.

A skoro mówimy już o grypie... Niektórzy twierdzą, że co roku ludzie umierają na powikłania po grypie, a o tym jakoś teraz nikt nie mówi. Czy to słuszne, że umniejsza się zagrożenie koronawirusem i wskazuje, że grypa jest groźniejsza?

Z całą pewnością grypa nie jest poważniejsza. W Stanach Zjednoczonych grypa co roku powodowała 50-60 tys. zgonów, a koronawirus w ciągu ostatniego roku doprowadził w tym kraju do 530 tys. zgonów. Mówię o USA, bo to jest kraj, który ma w temacie grypy wiarygodne dane. Polska ich nie posiada, bo nie mamy w zwyczaju rzetelnie rejestrować zgonów z powodu grypy, gdyż lekarze w rubryce przyczyny zgonu najczęściej wpisują powikłania zakażenia, takie jak niewydolność oddechowa, niż samo zakażenie. Jeśli zmierza pani do porównania grypy z koronawirusem, to mamy dwa fakty. Pierwszy jest taki, że w grupie osób w wieku 50+ śmiertelność koronawirusa jest o wiele wyższa niż przy grypie. Co ciekawe, dla dzieci bardziej niebezpieczna jest grypa niż koronawirus. Taka „uroda” tego wirusa.

To jeszcze jedna sprawa: maseczki. Niektórzy twierdzą, że one nas nie chronią.

Maski zdecydowanie chronią, pod warunkiem, że są stosowane właściwie. Maski chronią, gdy prowadzimy interakcję z innymi osobami, potencjalnie zakażonymi, a odległość od drugiej osoby jest po-

niżej 2 metrów. Wiemy, że nie chronią nas przyłbice. I ich stosowanie było nieporozumieniem. Noszenie masek na spacerze, na rowerze, gdy mijamy kogoś, nie stoimy z tą osobą i z nią nie rozmawiamy, w takich sytuacjach moim zdaniem nie jest potrzebne. Natomiast one są bardzo potrzebne w przestrzeniach zamkniętych. Po drugie należy określić to, jakie maski nas chronią. Wiemy, że chronią nas maski chirurgiczne i ich stosowanie jest optymalne, patrząc na korzyści wynikające z ich skuteczności i na cenę. Jeśli chodzi o maski FFP2, to one powinny być, w ogromnej większości sytuacji, przez cały czas zarezerwowane dla szpitali. Natomiast skuteczność innych masek, z różnego rodzaju materiałów, jest nieprzewidywalna.

W jakich miejscach może najczęściej dochodzić do zakażeń covidem?

W sytuacjach, gdy mamy pomieszczenie zamknięte, bez wentylacji i następuje stłoczenie dużej liczby osób, które znajdują się blisko siebie. Jeżeli przestrzeń jest otwarta, im mniej znajduje się na niej osób, a dystans jest większy, ryzyko zakażenia znacznie maleje. Łatwo więc każdy może wywnioskować, w jakich miejscach do zakażeń dochodzi najczęściej. Jesteśmy w stanie wyobrazić sobie otworzenie np. restauracji w sposób bezpieczny.

Myślę, że powód ich zamknięcia (a pamiętajmy, że inne kraje tego nie robią), wynika z faktu, iż boimy się tego, co dzieje się z Polakami pod wpływem alkoholu.

Pandemia jest więc zależna od naszej społecznej odpowiedzialności?

Wyłącznie z tym się wiąże. A potem z intensywnością szczepień. Zawsze sprzeciwiam się tezom, że Polacy są społecznością, która nie poddaje się regulacjom. Wiele badań w Europie wskazuje na to, że Polacy są mocno podatni na wprowadzenie pewnych regulacji. Są badania, które wskazują, jak wygląda migracja mieszkańców po wprowadzeniu obostrzeń i naprawdę wypadamy tu dobrze.

FOT. ARCHIWUM

Ale niektórzy negują pandemię.

To się dzieje w każdym kraju. Tak jak zdarza się, że ludzie negują fakty oczywiste dla innych. Ale w ogromnej większości mamy świadomość, że koronawirus jest problemem. Jesteśmy społeczeństwem, które w sposób niebywały przekonało się do szczepionek. Wciąż się też uczymy.

Głęboko wierzę w to, że potrafimy zachować się racjonalnie.

026

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Dużo się nauczyliśmy przez ostatni rok o koronawirusie, czy to wciąż jest błądzenie po omacku?

Zdecydowanie wiemy dużo więcej niż na początku. Tej wiedzy przybywa z każdym tygodniem.

Obecnie mamy dwa wyjścia: to, co zapobiega rozprzestrzenianiu się wirusa, to lockdown i szczepionki. Jeżeli się nie zaszczepimy, to będziemy musieli mierzyć się z lockdownem. Problem w tym, że nikt z nas nie chce go już więcej. Pozostają nam więc szczepienia.

Rozmawiała Natalia Dyjas-Szatkowska

Strefa handlu Krajobraz po roku pandemii

Pandemia zmieniła diametralnie warunki, w jakich funkcjonujemy, centra handlowe nie wyglądają tak, jak kiedyś, a klienci zmienili zwyczaje zakupowe

Duże sklepy i jeszcze większe problemy.

Co czeka w tym roku handel?

Tekst: Alicja Zboińska Centra handlowe jako jedne z pierwszych padły ofiarą pandemii. W połowie marca ubiegłego roku w molochach została zamknięta większość sklepów, ostały się markety, punkty spożywcze, drogerie, a także apteki, banki i pralnie. Utrudnienia trwały kilka miesięcy, a trzeba do nich zaliczyć również limity klientów, które sprawiły, że wiosną ubiegłego roku przed sklepami tworzyły się kolejki kupujących o długości nawet kilkudziesięciu metrów, godziny dla seniorów, w trakcie których kupować mogły tylko osoby, które skończyły 65 lat (z czasemten wiek obniżono do 60 lat). Do tego obowiązkowa dezynfekcja, maseczki i dystans.

To musiało się odbić na wynikach dużego handlu i szybko okazało się, że tak się stało. Spadła za-

028

równo liczba wizyt w sklepach, jak i wielkość transakcji. Klienci zostali w domach, a zakupy przez internet w przypadku branży odzieżowej czy obuwniczej, nie zastąpiły tradycyjnego handlu.

Rok 2020 i pierwszy kwartał tego roku przyniosły kolejne lockdowny. W 27 marca w życie weszły nowe obostrzenia – ze względu na wysoką liczbę zachorowań – zmieniły się zasady w funkcjonowaniu nie tylko sklepów, zamknięto także m.in. branżę beauty. Prof. Andrzej Horban, doradca premiera ds. COVID-19, w „Rzeczpospolitej” wprost stwierdził, że jeśli tygodniowa średnia zakażeń wyniesie 30 tys. zakażeń dziennie, wtedy obostrzenia powinny być jeszcze surowsze.

Nic dziwnego, że w wypowiedziach przedstawicieli branży trudno o optymizm. – Obecna sytuacja pandemiczna, choć pozwala na funkcjonowa-

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

nie galerii handlowych, jest niestabilna i powoduje zarówno w nas, jak i naszych najemcach, niepokój i obawy co do dalszego działania – zaznacza Sławomir Murawski, dyrektor Manufaktury. – Rozumiemy powagę sytuacji i dokładamy wszelkich starań, aby nasi klienci i pracownicy czuli się bezpiecznie: dbamy o higienę i czystość w częściach wspólnych, zapewniamy odpowiednie środki do dezynfekcji, regularnie przypominamy o obowiązku zakrywania ust i nosa. Jednocześnie mamy wrażenie, że kolejne decyzje dotyczące obostrzeń zapadają bez konsultacji ze środowiskiem przedsiębiorców i nie uwzględniają możliwych konsekwencji kolejnych lockdownów.

Dyrektor centrum handowego zaznacza, że niezależnie od tej trudnej sytuacji, ostatnie tygodnie pokazały, że łodzianie tęsknią za spędzaniem cza-

FOT. KRZYSZTOF SZYMCZAK

Strefa handlu Krajobraz po roku pandemii

Minął rok walki z pandemią koronawirusa i był to wyjątkowo trudny czas dla gospodarki. Ucierpiało wiele branż, w szczególności duży handel, na co wpływ miały lockdowny i obawy o kolejne ograniczenia w prowadzeniu działalności.

Niestety, 2021 rok także może być dla branży stracony... su w Manufakturze i chętnie ją odwiedzają, pomimo obostrzeń. Dodaje, że jest pewny, że wraz z poprawą sytuacji pandemicznej i całkowitym zniesieniem ograniczeń (dotyczących nie tylko sklepów, ale przede wszystkim strefy gastronomicznej i kulturalno-rozrywkowej), powróci też przedpandemiczna frekwencja.

Sławomir Murawski ma jednak świadomość, że najbliższy rok z pewnością będzie dużym wyzwaniem, nie tylko dla branży handlowej. – Skupimy się na dbaniu o bezpieczeństwo gości, ale będziemy też, małymi krokami, starali się wrócić do normalnego funkcjonowania – zapowiada dyrektor Manufaktury. – Mamy nadzieję, że sytuacja pandemiczna w kraju pozwoli zrealizować nasze plany. Oczywiście, wszystkie nasze działania w bieżącym roku będą dostosowane do pa-

nujących obostrzeń i wynikających z nich przepisów. Jednocześnie liczymy na to, że działania, które przygotujemy, pozwolą odwiedzającym Manufakturę łodzianom i mieszkańcom regionu na złapanie tak potrzebnego oddechu i dystansu od pandemicznej rzeczywistości.

Pandemiczny rok to także bardzo okrojona liczba wydarzeń, jakie standardowo organizowane są w dużych centrach handlowych. W Manufakturze w tym roku działania marketingowe mają objąć promocję najemców, przede wszystkim w mediach społecznościowych. Oprócz tego zostały zaplanowane różnego rodzaju konkursy, loterie i specjalne eventy, które mają przyciągnąć klientów i przypomnieć im o różnych formach spędzania wolnego czasu w Manufakturze.

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Mały może więcej?

Nieco inaczej pandemiczny rok oceniany jest w mniejszych centrach handlowych, które składają się głównie z marketu oraz kilkunastu sklepów i punktów usługowych. Mimo to obaw nie brakuje, o czym świadczy chociażby wypowiedź Marty Drzewieckiej, przedstawicielki centrum Nowa Górna przy ul. Kolumny w Łodzi.

– Aktualnie w Nowej Górnej można zrobić zakupy w ścisłym reżimie sanitarnym – zaznacza Marta Drzewiecka. – Wśród klientów widzimy samodyscyplinę i odpowiedzialne podejście w stosowaniu się do zasad bezpieczeństwa. W tej sytuacji widmo kolejnego, czwartego już z rzędu, lockdownu byłoby ogromnym ciosem zarówno dla najemców, jak i właścicieli centrów handlowych. Wiele marek,

029

Strefa handlu Krajobraz po roku pandemii szczególnie tych lokalnych, mogłoby się już z tego nie podnieść.

Mimo to Marta Drzewiecka zachowuje nieco optymizmu, co wynika z tego, że – jej zdaniem – lokalne obiekty handlowe lepiej odnajdują się w dobie pandemii, a ubiegły rok pomimo nowej rzeczywistości w handlu i mniejszej liczby klientów, był czasem tzw. wysokiej konwersji. W centrum Nowa Górna poskutkowało to wzrostem obrotów na 1 klienta aż o 5,8 proc.

– W Nowej Górnej notujemy wyższy footfall (ruch klientów, poziom odwiedzalności - red.) niż ten obserwowany na rynku zarówno w małych i średnich, jak i dużych centrach handlowych – podkreśla Drzewiecka. – Jednym z powodów jest oferta, dopasowana pod obecne czasy i lokalny rynek, gdzie łodzianie znajdą m.in. dużego operatora spożywczego, drogerie, apteki czy szeroki wachlarz usług. Istotny jest również mniejszy rozmiar obiektu, który zapewnia kluczowe w dobie pandemii udogodnienia zakupowe, a także ułatwia wprowadzanie i monitorowanie reżimu sanitarnego.

Mimo wysiłków pracowników centrów handlowych, w czasie pandemii pojawiają się coraz bardziej dynamiczne zmiany w zachowaniach konsumentów i to niekoniecznie korzystne dla handlowych gigantów. Umacnia się trend tzw. ast shoppingu, który polega na szybkich, konkretnych zakupach z listą w dłoni, najchętniej w pojedynkę.

Klienci nie podejmują już decyzji zakupowych pod wpływem impulsu, chętniej szukają promocji i okazji cenowych. W tym roku można się tylko spodziewać utrwalenia tych tendencji.

Zakupy blisko domu

Zdaniem Marty Drzewieckiej rok 2021 i kolejne lata będą okresem rozkwitu lokalnych zakupów – i to na większą skalę niż dotychczas. Jak wynika z najnowszego raportu firmy Deloitte, już nawet co trzeci Polak chętnie stawia na zakupy w lokalnych centrach typu convenience (blisko domu).

– Fakt, że w tego typu obiektach ruch odradza się najszybciej, co przekłada się na wzrost dynamiki przychodów najemców, jest także magnesem dla potencjalnych partnerów biznesowych – dodaje

Marta Drzewiecka. – Rosnący potencjał formatu „convenience” sprawia, że obiekty te cieszą się coraz większym zainteresowaniem najemców oraz deweloperów. Ci widzą w nich stabilne miejsce.

Sklepy na tarczy

Pandemia dotknęła zwłaszcza franczyzobiorców, którzy nie zostali objęci wsparciem w ramach tarcz antykryzysowych. Przedstawiciele firm zrzeszonych w Związku Polskich Pracodawców Handlu i Usług planują w związku z tym pozew wobec Skarbu Państwa.

Ma to być jedyny ratunek dla branży, którą reprezentują. Przedstawiciele Związku podkreślają, że franczyzobiorcy nadal borykają się z ogromnymi trudnościami. Kluczowym problemem – jak zaznaczają – jest nieugięta postawa przedstawicieli większości galerii handlowych, którzy nie chcą dostosować zasad współpracy z najemcami do nowej rzeczywistości. Kolejną bolączką jest spadek liczby wejść do salonów wynikający z obaw klientów przed zarażeniem koronawirusem, a także uciążliwe obostrzenia wynikające z reżimu sanitarnego.

– Nie ma mowy o porównywaniu rzeczywistości handlowej 2019 roku do tej w roku 2021 – komentuje zarząd Związku. – Pandemia zmieniła diametralnie warunki, w jakich funkcjonujemy, centra handlowe nie wyglądają tak, jak kiedyś, a klienci zmienili zwyczaje zakupowe.

To wszystko sprawia, że z centrów handlowych powoli znikają sklepy, a miejsce towaru na witrynach zajmują wielkie plansze z napisem „wkrótce otwarcie”. Często są montowane nieco na wyrost, gdyż – nawet jeśli na te miejsca znajdą się chętni – to raczej do otwarcia sklepu nie dojdzie wkrótce.

– W obecnej sytuacji, gdy walczymy o przetrwanie, mając gigantyczne straty spowodowane pandemią, nie wiemy, co przyniesie jutro – mówi Piotr Żabicki, franczyzobiorca sklepu odzieżowego Quiosque. – Trudno nam zobowiązywać się do deklarowania obecności w galeriach handlowych i płacenia czynszów na dotychczasowych zasadach. Pandemia zmieniła wszystko, dlatego apelujemy o dostosowanie umów do nowej rzeczywistości.

Już kilka tygodni temu zarząd łódzkiej firmy Monnari w komunikacie poinformował o potencjalnym rozwiązaniu 24 umów najmu w galeriach handlowych. Chodzi o 24 sklepy, których powierzchnia stanowi ok. 13 proc. całej zajmowanej przez sieć. W raporcie firmy można przeczytać, że powodem decyzji jest pandemia COVID-19 i jej skutki społeczno-ekonomiczne, które uniemożliwiają wykonywanie przedmiotowych umów na dotychczasowych warunkach.

– Jednocześnie wielomiesięczne negocjacje z właścicielami galerii nie przyniosły rezultatów – podkreśla Monnari w raporcie. – Trzy lockdowny, drastyczny spadek odwiedzin centrów handlowych w okresach otwarcia, coraz większy udział sprzedaży odzieży i obuwia on-line, atmosfera stałego zagrożenia zdrowia realizowana przez różnego rodzaju nakazy i zakazy, powodują, że centra handlowe utraciły na swojej atrakcyjności jako miejsc handlowych.

Handlowe mity

Tuż po odwołaniu ostatniego ogólnopolskiego lockdownu w galeriach handlowych, mowa była o tłumach klientów i wręcz o ich szturmie na sklepy. Jednak nie wszyscy tak to odbierają.

– Powielana powszechnie opinia o tłumach odwiedzających centra handlowe nie ma odzwierciedlenia w rzeczywistości – zastrzegają przedstawiciele Związku Polskich Pracodawców Handlu i Usług. – Odwiedzalność centrów handlowych nawet nie zbliża się do limitów wyznaczonych przez reżim sanitarny, a zdjęcia kolejek przed wybranymi punktami są więc wynikiem dbałości korzystających z przestrzeni handlowych o nieprzekraczanie limitu osób wewnątrz ich placówek.

Kolejnym mitem ma być to, że polscy przedsiębiorcy są w stanie wytrzymać obciążenia wynikające z kolejnych lockdownów. Tymczasem – jak podaje Związek – ich straty wynoszą już kilkadziesiąt miliardów złotych, a upadłości i sanacje stały się faktem. W centrach pojawiają się kolejne pustostany.

Nie będzie też możliwe szybkie nadrobienie strat.

– Centra handlowe w niczym nie przypominają dawnych siebie sprzed wybuchu pandemii – zaznaczają przedstawiciele branży. – Od roku opustoszałe, pozbawione funkcji rozrywkowych umilających spędzanie w nich czasu nie oferują tego, co zatrzymywało dłużej klientów. Niemożność zjedzenia posiłku w restauracji, pozamykane kina, siłownie, punkty rozrywki dla dzieci – wszystko to powoduje, że odwiedzalność obiektów handlowych tego typu radykalnie się obniżyła.

FOT.KRZYSZTOF SZYMCZAK

Czas zmian

Coraz większe znaczenie dla klientów mają wyprzedaże

030

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Branży przyjrzeli się także specjaliści firmy doradczej Cushman & Wakefield, którzy uważają, że w covidowej rzeczywistości czeka nas kilka zmian w handlu.

– Na pierwszy plan wychodzi wielokanałowość oraz przenikanie się kanałów sprzedaży, jak np. przechodzenie z offline do online oraz z online do offline – zaznaczają. – Rozwijać się będą lokale i platformy sprzedażowe oferujące produkty pochodzące ze zwrotów.

FOT .MATERIAŁY PRASOWE

FOT. KRZYSZTOF SZYMCZAK

Strefa handlu Krajobraz po roku pandemii

Monnari poinformował o potencjalnym rozwiązaniu 24 umów najmu w galeriach Rośnie i rosnąć będzie znaczenie nowych technologii, zarówno w handlu stacjonarnym, jak i elektronicznym. Rozwijają się takie rozwiązania, jak np. wirtualne przymierzalnie.

Zdaniem ekspertów po ustaniu pandemii zauważalny będzie wzrost wydatków konsumpcyjnych. Już teraz wdrażane są nowe rozwiązania w branży gastronomicznej i rozrywkowej pozwalające na zaspokojenie popytu konsumentów na korzystanie z tego typu lokali przy jednoczesnym zachowaniu reżimu sanitarnego.

Tłumy przed sklepami wynikają m.in. z reżimu sanitarnego w centrach handlowych

Coraz większe znaczenie ma cena produktu lub usługi. – Innym trendem, który zaobserwowaliśmy w czasie trwania pandemii, jest zdecydowana wrażliwość na cenę – podkreśla Beata Kokeli, Head of Retail Agency, Cushman & Wakefield.– Widzimy wzrost popularności marek o profilu ekonomicznym, przy jednoczesnym wzroście znaczenia marek niszowych oferujących bardzo wysoką jakość.

Obserwujemy także w zrost znaczenia handlu odzieżą używaną.

Ogromne znaczenie będzie miał handel internetowy. Eksperci prognozują też zmianę

HURTOWE CENTRUM POLSKI

funkcji niektórych obiektów handlowych na funkcję mieszaną oraz rosnącą potrzebę poszukiwania alternatywnych rozwiązań dla wolnych powierzchni po niektórych lokalach handlowych. Parki handlowe i obiekty typu convenience będą w dalszym ciągu zyskiwać na popularności. Mogą pojawiać się także nowe, elastyczne rozwiązania dotyczące umów najmu, jak np. uzależnienie wysokości czynszu od obrotu czy wdrażanie modelu mieszanego, będącego połączeniem czynszu od obrotu oraz minimalnego.

SZEROKI WYBÓR NAJNIŻSZE CENY W JEDNYM MIEJSCU ODZIEŻ DAMSKA, MĘSKA I DZIECIĘCA ponad

500

POLSKICH PRODUCENTÓW

ceny OD

400

zł

ZA BOX

 pn. i pt. od 4.30 do 9.00  693 352 688 bazargluchow

Strefa biznesu Perspektywy rynku magazynowego i biurowego

Kto zyskał, a kto stracił na lockdownie i pracy zdalnej?

Ubiegły rok przyniósł duże zmiany na rynku nieruchomości komercyjnych, zwłaszcza magazynów i biurowców.

O ile właściciele tych pierwszych mogą spać spokojnie i liczyć zyski, o tyle ci drudzy są w gorszym nastroju.

Tekst: Alicja Zboińska

R

ok 2020 był wyjątkowy dla rynku powierzchni magazynowych. Jak wyliczyli specjaliści firmy doradczej Cresa, wolumen transakcji w ubiegłym roku osiągnął rekordowy poziom 5,2 mln mkw., co oznacza wzrost o 28 proc. rok do roku i aż 139 proc. średniej rocznej z lat 2015-2019.

– Rok 2020 był bez wątpienia wyjątkowy – gospodarka kraju i rynek nieruchomości komercyjnych musiały zmierzyć się z bezprecedensowymi wyzwaniami, skutkującymi zmianami strukturalnymi, które przekształcą krajo-

032

braz biznesu na nadchodzące lata – mówi Tom Listowski, partner w firmie Cresa. – Chociaż wydaje się, że początkowy wysoki poziom niepewności obniżył się, to jednak przedsiębiorcy nadal muszą przemyśleć swoje modele biznesowe i dostosować je do nowych realiów, co z kolei skutkować będzie nowymi możliwościami i szansami.

Zaskoczenia nie było: najbardziej aktywnymi najemcami były firmy z sektora e-commerce, czyli handlu internetowego. Odnotowano także zwiększony popyt ze strony firm kurierskich i dystrybutorów detalicznych, a także lekkiej produkcji.

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Łódzkie wśród gigantów

Największe transakcje w 2020 roku na tym rynku dotyczą firmy Amazon. Chodzi o park BTS Panattoni w Świebodzinie (województwo lubuskie) i powierzchnię 200.400 mkw. Listę transakcji Amazona uzupełnia umowa najmu z naszego regionu: na 73 tys. mkw. w Hillwood Łódź Górna.

W województwie łódzkim warto zwrócić uwagę jeszcze na dwie umowy najmu: 52 tys. mkw. w Exeter Park Stryków, którą podpisano z firmą Lidl oraz renegocjację kontraktu z Castoramą w Prologis Stryków Park II – 50 tys. mkw.

Strefa biznesu Perspektywy rynku magazynowego i biurowego z sektora e-commerce, detalistów i operatorów logistycznych w tej części Polski.

Zainteresowanie powierzchnią magazynową w kraju sprawia, że nieco spadł wskaźnik pustostanów, który pod koniec IV kwartału 2020 roku wyniósł 6,9 proc. (spadek o 0,6 p.p. rok do roku).

Najwyższy poziom wakatów odnotowano w województwach świętokrzyskim (20,6 proc.) i kujawsko-pomorskim (9 proc.). W województwie łódzkim ten wskaźnik wynosi 8,3 proc. i w ciągu roku zmalał o 3,9 proc. W regionie w budowie ciągle jest 89 tys. mkw. powierzchni magazynowej, z czego 52,6 tys. mkw. już zostało wynajętych. W sumie nasze województwo dysponuje niemal 3,1 mln mkw. magazynów. Stawki czynszu bazowego w magazynach w Łódzkiem wahają się od 2,9 do 3,7 euro za mkw.

FOT. GRZEGORZ GAŁASIŃSKI

Zmiany, reorganizacje i dostosowanie

– W porównaniu z 2019 rokiem znacząco spadła ilość nowo dostarczonej powierzchni magazynowej w Polsce Centralnej – mówi Agnieszka Marczak z firmy Cresa. – Jest to jednak nadal region z dużą liczbą nowo zaplanowanych projektów, szczególnie w znanym klastrze magazynowym – Widzewie, a także w północnej i zachodniej części Łodzi. Najemcy są stale zainteresowani Polską Centralną ze względu na położenie regionu w środku kraju, co doprowadziło do rekordowej liczby nowo wynajętej powierzchni. Sytuacja związana z COVID19 przyczyniła się do wzrostu obecności firm

Listę transakcji Amazona uzupełnia umowa najmu z naszego regionu: na 73 tys. mkw. w Hillwood Łódź Górna

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Ten rok i najbliższe lata mają być bardzo udane dla sektora powierzchni magazynowych.

– W 2021 czekają nas zmiany strukturalne, reorganizacje łańcuchów dostaw i dostosowanie się do nowych realiów – zapowiada Tom Listowski. – Rynek powierzchni przemysłowych i logistycznych jest w świetnej kondycji, o czym świadczy silna dynamika podaży i popytu na rynku magazynowym. Polska jest bardzo atrakcyjnym miejscem dla najemców i inwestorów pod względem dostępności obiektów, terenów inwestycyjnych, kosztów prowadzenia działalności, zachęt inwestycyjnych, wykwalifikowanych zasobów ludzkich czy wysokości stawek czynszowych w Europie.

Ekspert prognozuje wzrost liczby obiektów magazynowych na terenach miejskich na największych rynkach regionalnych. Rozwijać się będą także rejony przy skrzyżowaniu ważnych szlaków komunikacyjnych, blisko zachodniej granicy czy tereny przy portach morskich. Przewidywany jest także wzrost liczby inwestycji typu BTS, czyli na zamówienie konkretnego odbiorcy. Najemcy bowiem rezygnują z tradycyjnych hal magazynowych i produkcyjnych, preferują obiekty zaprojektowane zgodnie z ich wymogami w zakresie działalności operacyjnej i wyposażenia.

Polska może zyskać na pandemii?

Kolejną konsekwencją pandemii ma być to, że firmy, które doświadczyły zakłóceń w międzynarodowych łańcuchach dostaw, będą częściowo przenosić funkcje produkcyjne i logistyczne bliżej rynków zbytu, także do Polski. Przewidywany jest również wzrost zainteresowania Polską ze strony firm prowadzących działalność w Wielkiej Brytanii, które z powodu Brexitu będą poszukiwały możliwości przeniesienia produkcji do Europy kontynentalnej.

Kolejnym zjawiskiem na tym rynku jest powstawanie ekologicznych magazynów.

033

Strefa biznesu Perspektywy rynku magazynowego i biurowego – Jednym z najważniejszych trendów 2020 była popularyzacja i rozwój konceptu zielonych magazynów – mówi Joanna Sinkiewicz, partner w firmie Cushman & Wakefield. – Nowe magazyny i fabryki coraz wyraźniej wpisują się w trend rozwoju zrównoważonego budownictwa, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony środowiska naturalnego. Zdecydowana większość nowych obiektów magazynowych ma dziś zielony certyfikat. Prócz ekonomii coraz częściej pojawia się też argument w postaci wymogu ograniczenia śladu węglowego.

Silny wpływ na standard nowych obiektów ma również automatyzacja. Deweloperzy i najemcy coraz chętniej inwestują w nowe technologie informatyczne, automatykę przemysłową.

Praca, ale z domu

Zupełnie inne nastroje panują wśród właścicieli biurowców, które po raz pierwszy opustoszały w połowie marca ubiegłego roku, gdy wprowadzono pierwsze covidowe ograniczenia. Furorę zaczęła wówczas robić praca zdalna, a część pracowników nadal wypełnia raporty, pisze artykuły czy odbiera telefony od klientów z domu.

To musiało przełożyć się na wyniki tego sektora, choć w Łodzi ubiegły rok, a zwłaszcza jego początek – jak wynika z badania firmy Cresa – był bardzo udany.

– Pomimo pandemii, popyt na łódzkim rynku nieruchomości biurowych w 2020 roku był bliski rekordowego poziomu sprzed 4 lat, gdy sięgnął 67 tys. mkw. – mówi Martyna Balcer

Powierzchnia biurowa w Łodzi pod koniec ubiegłego roku wynosiła 578.500 kw. i w ciągu roku zwiększyła się o 9,5 proc. z Cresa Polska. – Jest to głównie zasługa wyników za pierwsze półrocze, w którym sfinalizowane zostały procesy rozpoczęte jeszcze przed zmianami, takimi jak wprowadzenie na dużą skalę modelu pracy zdalnej.

Ekspertka zwraca uwagę na to, że firmy wstrzymały podejmowanie decyzji o wynajmie powierzchni, co było najbardziej widoczne w czwartym kwartale, który tradycyjnie jest najlepszy pod względem wolumenu zawieranych transakcji. Przewiduje jednak, że w długiej perspektywie zainteresowanie Łodzią utrzyma się na wysokim poziomie, a projekty będące obecnie w budowie będą stopniowo komercjalizowane.

Powierzchnia biurowa w Łodzi pod koniec ubiegłego roku wynosiła 578.500 kw. i w ciągu roku zwiększyła się o 9,5 proc. Największą transakcją w 2020 roku była umowa tzw. przednajmu 16.300 mkw. powierzchni biurowej w Fuzji podpisana przez Fujitsu Technology

Solutions. Dwie kolejne to renegocjacje z ekspansją w University Business Park B (Barry Callebaut, 6 tys. mkw.) i w biurowcu Sterlinga Business Center (poufny najemca, 5.700 mkw.).

Biura nadal będą podstawowym miejscem pracy dla wielu firm

Bogdan Borkowski, prezes zarządu Waryński S.A. Grupa Holding zaznacza, że ubiegły rok zmienił przede wszystkim sposób postrzegania biura jako jedynego miejsca pracy. Ta zmiana nie zniknie wraz z pandemią.

– Firmy przeszły z tradycyjnego modelu na bardziej elastyczny – mówi Borkowski. – Większość organizacji planuje wprowadzić rotacyjny system pracy, łączącej pracę zdalną z pracą w biurze. Obok zrównoważonego rozwoju, najbardziej istotnym czynnikiem budowania środowiska pracy stały się walory związane z ochroną zdrowia i bezpieczeństwem, a także rozwiązania, które mają wpływ na dobre samopoczucie pracowników. Jeszcze większe uznanie w oczach najemców zyskały budynki, oferujące szeroko rozumiane udogodnienia i usługi.

Ekspert zaznacza, że rynek biurowy przechodzi zmiany, ale jego pozycja i znaczenie jako sektora nieruchomości nie zmieni się. Biura nadal będą stanowiły podstawowe miejsce pracy dla większości firm.

– Z sygnałów docierających od pracowników wnioskuję, że większość z nich, pomimo że docenia zalety pracy zdalnej, oczekuje powrotu do biur – mówi Borkowski. – Dzięki upowszechnieniu hybrydowego modelu pracy zmieni się

FOT. KRZYSZTOF SZYMCZAK

Z raportu CBRE wynika, że pracownicy mogą wrócić do biur w połowie roku

034

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Strefa biznesu Perspektywy rynku magazynowego i biurowego natomiast funkcjonalność przestrzeni biurowych. Powierzchnie będą bardziej dostosowane do pracy rotacyjnej. Aranżowane tak, by możliwe było szybkie wprowadzanie zmian w zakresie rozmieszczenia stanowisk pracy.

Pomimo pandemii, popyt na łódzkim rynku nieruchomości biurowych w 2020 roku był bliski rekordowego poziomu sprzed 4 lat

FOT KRZYSZTOF SZYMCZAK

Mimo kolejnego roku z pandemią, w Łodzi przybędzie powierzchni biurowej.

– W nadchodzących kwartałach możemy spodziewać się oddania do użytku kolejnych budynków biurowych w Łodzi – mówi Iga Kraśniewska z firmy Cresa Polska. – Będą to między innymi: React (15 tys. mkw., deweloper: Echo Investment) oraz kolejna faza projektu Monopolis – M3 (8.400 mkw., Virako). Ponadto pod koniec 2020 roku firma Cavatina rozpoczęła budowę kompleksu wielofunkcyjnego na terenie Widzewskiej Manufaktury, która będzie również obejmowała rewitalizację zabytkowej zabudowy.

Czynsze wywoławcze w Łodzi wynoszą 1115 euro za mkw. w centrum i 10-13,5 euro w lokalizacjach poza centrum.

W opinii specjalistów ten rok przyniesie weryfikację jakości biurowców. Bogdan Borkowski nie ma wątpliwości, że największym powodzeniem wśród najemców cieszą się i będą się cieszyć nowoczesne i energooszczędne budynki biurowe, mające także możliwości szybkiej adaptacji w reakcji na ewentualne nowe zagrożenia współczesnego świata.

Pocieszeniem dla właścicieli biurowców ma być to, że pomimo czasowego spadku popytu spowodowanego pandemią, biura pozostaną fundamentalnym elementem funkcjonowania przedsiębiorstw.

– Pracownicy negatywnie odczuwają przede wszystkim brak bezpośrednich relacji międzyludzkich i ograniczone możliwości zdobywania wiedzy mentorskiej od bardziej doświadczonych kolegów – uważa Borkowski. – Zapotrzebowanie na pracę w biurze, choć w zmniejszonym wymiarze, nadal jest duże. Nie sądzę abyśmy mieli być świadkami rezygnacji z biur na masową skalę.

Poza tym bardzo prawdopodobny jest napływ nowych inwestorów do naszego kraju i relokacji procesów biznesowych do Polski, głównie spoza Europy. Zdaniem ekspertów już możemy obserwować początek takiego trendu.

Przyczyni się to do zrównoważenia popytu i podaży w segmencie biurowym.

Tempo zmian będzie uzależnione jednak od rozwoju pandemii. Z raportu firmy CBRE wynika, że pracownicy mogą wrócić do biur w połowie tego roku. Tak uznało 7 na 10 dyrektorów zarządzających, nie tylko w Polsce. Jest jednak jedno „ale”. Twórcy raportu zastrzegają, że wszystko będzie uzależnione od rozwoju sytuacji epidemicznej w danym kraju, a 34 proc. dyrektorów zarządzających mówi wprost, że nie są pewni, kiedy uda się przywrócić pracowników do pracy w biurze.

Za kilka miesięcy okaże się, kto miał rację.

FOT. KRZYSZTOF SZYMCZAK

Nadchodzi czas na biura nowej jakości

W nadchodzących kwartałach 2021 roku możemy spodziewać się oddania do użytku kolejnych budynków biurowych w Łodzi, w tym M3 w Monopolis

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

035

Strefa biznesu Inwestycje

Budowa autostrady A1 zmierza ku końcowi. Trzy odcinki w tym roku Tekst: Anna Dziedzic Nic nie trwa wiecznie, także budowa autostrady A1. Na budowanym od kilku lat, 81-kilometrowym odcinku między Częstochową i Tuszynem, jeszcze w tym roku gotowe będą trzy odcinki A1 o długości prawie 40 km. Tam będziemy już jeździć pełnowymiarową, trzypasową betonową autostradą.

Budowa 81-kilometrowego odcinka autostrady A1 w województwach śląskim i łódzkim to kluczowa inwestycja w Polsce. Tyle kilometrów brakuje bowiem, by cała autostrada A1 była kompletna, czyli by w zależności od tempa jazdy

036

w ponad pięć godzin dało się pokonać Polskę znad morza do granicy z Czechami.

Całą inwestycję już na początku podzielono na pięć odcinków. Jeden znajduje się na terenie województwa śląskiego, cztery w Łódzkiem.

A1 w Śląskiem dopiero w 2022 roku

W Śląskiem trwa budowa 17-kilometrowego odcinka autostrady od Częstochowy do granicy z województwem łódzkim. W tym przypadku, na oddanie całej inwestycji musimy jednak poczekać do połowy przyszłego roku.

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

- Zgodnie z harmonogramem autostrada A1 ma być gotowa w czerwcu 2022 roku – potwierdza Marek Prusak, rzecznik GDDKiA w Katowicach.

Na razie ruch pod koniec roku został przekierowany w całości na nową, betonową jezdnię i odbywa się po dwóch pasach w każdym kierunku.

To możliwe, bo nowe jezdnie betonowej autostrady od Częstochowy do Tuszyna są szersze od wcześniej wybudowanych do Częstochowy.

Nowe jezdnie będą miały po trzy, a nie po dwa, jak wcześniejsze, pasy ruchu plus pas awaryjny.

FOT. FRZEGORZ GALASIŃSKI

Strefa biznesu Inwestycje

Jeszcze w tym roku mają być gotowe trzy nowe odcinki autostrady A1. Inwestycji nie zatrzymała, ani nawet nie spowolniła, pandemia. Podróż w góry celowo spowolnił za to... odcinkowy pomiar prędkości na A1

A to oznacza, że dało się tam wygospodarować cztery pasy.

Rewolucja autostradowa w Łódzkiem

Jednak prawdziwa rewolucja, jeśli chodzi zakończenie budowy A1, szykuje się w tym roku na kilku odcinkach budowanych w Łódzkiem.

Na cztery budowane tam odcinki, jeszcze w tym roku zakończone mają być trzy.

- Rzeczywiście takie są plany. Zgodnie z zapisami kontraktowymi, we wrześniu będzie gotowy odcinek A oraz D. Do tego, tempo prac na to wskazuje, że prawdopodobnie w grudniu tego

roku zostanie oddany kolejny odcinek – C od węzła Kamieńsk do węzła Radomsko – powiedział nam Maciej Zalewski, rzecznik GDDKiA w Łodzi.

Co to oznacza dla kierowców? Już od granicy województwa śląskiego z łódzkim będziemy mieli do dyspozycji trzypasową betonową autostradę aż przez prawie 24 kilometry. Potem 24 kilometry jeszcze po placu budowy od węzła Kamieńsk do węzła Piotrków Trybunalski Południe, i potem ponownie wjedziemy na gotową autostradę A1, którą już bez utrudnień, dojedziemy nad morze.

Najbardziej zaawansowany jest odcinek budowany przez konsorcjum Strabag i Budimex

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

(odcinek A). Ten zostanie oddany prawdopodobnie we wrześniu przyszłego roku, a być może nawet wcześniej. Ta cześć budowanej A1 ma 15,84 km długości. Budowa kosztuje 478,8 mln zł.

Najmniej zaawansowany, ale szybko budowany

Najmniej zaawansowany odcinek to tzw. odcinek B. Buduje go firma Mirbud. To część A1 od węzła Piotrków Trybunalski Południe do węzła Kamieńsk. Najmniejsze zaawansowanie nie oznacza jednak najmniejszego tempa prac.

- Wprost przeciwnie. Firma ma bardzo duże tempo, jednak w tym przypadku umowę

037

Na budowanej wciąż autostradzie A1, między Częstochową i Tuszynem, kierowcy mogą juz podróżować nową jezdnią. Mają na niej do dyspozycji po dwa pasy ruchu w każdym kierunku. FOT. GDDKIA na ten odcinek podpisaliśmy około dziewięciu miesięcy później, niż z pozostałymi firmami, stąd mniejsze zaawansowanie. Jednak jeśli chodzi o tempo prac uważamy, ze jest spore – dodaje Maciej Zalewski.

Mirbud już udostępnił kierowcom cztery kilometry nowej, betonowej jezdni. Jednak ruch odbywa się tam po jednym pasie w każdym kierunku. W ciągu kilku miesięcy z pewnością pojedziemy kolejnymi ponad siedmioma kilometrami nowej jezdni.

- Wykonawca już zadeklarował, że nie będzie korzystał z przerwy zimowej, co także miało wpływ na tempo prac – chwali Mirbud rzecznik łódzkiej GDDKiA.

To będzie ostatni odcinek A1 w Polsce

Warto dodać, że właśnie ten nieco ponad 24kilometrowy odcinek, będzie ostatnią częścią autostrady A1 budowanej w Polsce. Kontraktowo ma być gotowy dopiero w 2023 roku, jednak nie można wykluczyć, gdyby tak dobre tempo prac zostało zachowane, że trasa w tym miejscu będzie gotowa jeszcze w 2022 roku.

A to oznaczałoby, że autostrada A1 w Polsce jest już kompletna. Kierowcy będą mieli do dyspozycji ponad 564 km najwyższej klasy drogi z północy na południe.

Tymczasem, choć budowa autostrady A1 w województwach śląskim i łódzkim ma dobre tempo i kierowcy praktycznie na całym odcinku, na którym budowana jest trasa (wyjątkiem jest fragment odcinka budowanego przez Mirbud w Łódzkiem) jeżdżą już po nowej, betonowej jezdni A1.

Na oddanej do użytku przed końcem ubiegłego roku jezdni udało się wygospodarować dla kierowców po dwa pasy ruchu w każdym kierunku. Nowa droga, biegnąca po śladzie dawnej gierkówki, okazała się dla kierowców na tyle „przyjazna”, że bardzo wielu z nich, pomimo, iż udostępniona im nowa jezdnia jest wciaż placem budowy, mocniej wciskało pedał gazu. Przekroczeń prędkosci było tak wiele, że wykonawcy wraz z Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad wnioskowali do Inspekcji Transportu Drogowego o zainstalowa-

038

nie, na budowanym odcinku A1, odcinkowego pomiaru prędkości. To jest pierwszy przypadek w Polsce, gdy na budowanej wciąż autostradzie, Inspekcja Transportu Drogowego zamontowała urządzenia do odcinkowego pomiaru prędkości.

Kierowcy, nie bacząc na to, że A1 między Częstochową i Tuszynem to wciąż plac budowy, jeździli tam jakby droga była już pełnoprawną autostradą. Niektóre firmy budujące autostradę obawiały się tam o życie swoich pracowników. Zainwestowały nawet we własne mierniki prędkości.

Jak mówił nam w sierpniu ubiegłego roku rzecznik Budimeksu, który buduje w tym miejscu dwa odcinki A1 – była to bardzo niebezpieczna sytuacja.

- Monitorujemy ruch naszym odcinku budowy A1. Cyklicznie robimy badania dotyczące analizy ruchu. Odnotowujemy bardzo duże przekroczenia prędkości. Rekordzistą jest kierowca, który mknął jednym pasem, miedzy pachołkami, 180 km na godzinę. Nie chcemy, by tam dochodziło do wypadków, jednak głównie na skutek brawury, na tym odcinku było już kilka wypadków śmiertelnych - mówił nam wtedy Michał Wrzosek, rzecznik Budimeksu.

By uniknąć niebezpiecznych zdarzeń, kolizji i wypadków, wykonawcy wnioskowali do GDDKiA o podjęcie działań.

GDDKiA porozumiała się więc z Inspekcją Transportu Drogowego – co zaowocowało uruchomieniem w styczniu odcinkowego pomiaru prędkości na budowanej wciąż autostradzie A1.

Mierzą prędkość na dwóch odcinkach

Prędkość jest mierzona i analizowana przez specjalny system na dwóch odcinkach – między Tuszynem i Piotrkowem Trybunalskim – około 16 km oraz między Częstochową i Kamieńskiem.

Ten ostatni, to najdłuższy odcinkowy pomiar prędkości w Polsce, bo prędkość jest mierzona kierowcom aż na 41 kilometrach. Na obu odcinkach obowiązuje obecnie ograniczenie prędkości do 70 km/h. Niestety, dość szybko i boleśnie kierowcy przekonali się, że nie warto przekraczać obowiązującego na A1 w tych miejscach ograniczenia prędkości.

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Na śląskim odcinku A1, gdzie urządzenia zaczynają pomiar prędkości tuż za obwodnicą Częstochowy – tylko w czasie weekendu, kiedy to uruchomiono tam odcinkowy pomiar prędkości – kamery zarejestrowały ponad trzy tysiące przekroczeń prędkości, dokładnie – 3039.

Na łódzkim, 16-km odcinku tylko pierwszego dnia posypało się 1300 mandatów.

- To są przerażające dane i świadczą o wyjątkowym braku rozsądku kierowców, podróżujących po budowanej wciąż autostradzie – mówi Monika Niżniak, rzeczniczka Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego. – Kierowcom brakuje przewidywania konsekwencji zbyt szybkiej jazdy po placu budowy, jakim wciąż jest ta autostrada – mówi.

Dynamika wykroczeń na A1 zaczęła w końcu spadać

W pierwszych dniach liczba zanotowanych wykroczeń wzrastała bardzo dynamicznie. Coś się jednak wciągu ostatnich dni zmieniło…

- Ta dynamika zaczęła spadać, zwłaszcza na łódzkim odcinku. Myślę, że kierowcy uświadomili sobie, że nie warto się tam spieszyć. Duża tym rola mediów, które bardzo wiele mówiły o zamontowanym na A1 systemie do odcinkowego pomiaru prędkości. Sądzimy, że kierowcy wiedząc, że został tam zainstalowany, będą tam zdejmowali nogę z gazu – ma nadzieję Monika Niżniak.

Na razie kierowcom nie pozostaje nic innego, jak zdjęcie nogi z gazu, choć piękna, betonowa autostrada kusi. Zwłaszcza, że prawie na całym odcinku między Częstochową i Tuszynem możemy już jechać nową betonową jezdnią, na której kierowcy mają do dyspozycji po dwa pasy ruchu w każdym kierunku.

Jak twierdzą przedstawiciele Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, wprowadzone na budowanej wciąż autostradzie, rozwiązanie będzie obowiązywało do chwili oddania do użytkowania gotowych, w pełni funkcjonalnych fragmentów autostrady A1 o dwóch jezdniach po trzy pasy ruchu każda. Wtedy urzadzenia mierzące prędkość znikną z A1.

Anna Dziedzic a.dziedzic@dz.com.pl

Strefa biznesu Fuzja - miasto w mieście

Nowoczesne mieszkania w sercu Łodzi dawnym imperium włókienniczym Karola Scheiblera, na ośmiu hektarach między ulicami Piotrkowską, Tymienieckiego, Kilińskiego i Milionową, powstaje miasto w mieście, czyli Fuzja. Projekt realizowany przez Echo Investment to połączenie nowoczesności, w postaci apartamentowców i biurowców, z industrialną zabudową.

W zrewitalizowanych obiektach znajdować się będą powierzchnie dla usług, sklepów i restauracji.

Wokół budynków powstanie funkcjonalna przestrzeń publiczna o powierzchni ok. 4 ha, którą tworzyć będą place, tereny zielone i infrastruktura miejska. W ten sposób mieszkańcy i użytkownicy Fuzji wszystko co niezbędne do codziennego życia będą mieć na wyciągnięcie ręki.

MATERIAŁY ECHO INVESTMENT

Alicja Zboińska

W

MATERIAŁY ECHO INVESTMENT

Fuzja to miasto w mieście ze zrewitalizowaną secesyjną elektrownią Scheiblera

Niemal połowa mieszkań jest już gotwa

Prace są coraz bardziej zaawansowane, do użytku zostały już oddane dwa budynki z 274 mieszkaniami, trwa budowa kolejnego, w którym dostępnych będzie 237 lokali. W sumie powstanie tu 600 mieszkań, wyposażonych w inteligentne technologie.

- Mieszkania wyróżniają się funkcjonalnością, nowoczesnością i zróżnicowanymi metrażami, tak aby każdy znalazł miejsce zgodne ze swoimi potrzebami. Dodatkową przestrzeń zapewniają balkony i loggie, które przynależą do każdego lokalu. Mieszkańcy w standardzie mają dostęp do technologii Echo Smart, która pozwala sterować oświetleniem, temperaturą, sprzętami AGD i RTV, a także kontrolę nad bezpieczeństwem mieszkania - mówi Joanna Pater, kierownik biura sprzedaży Echo Investment.

Echo Smart umożliwia bezprzewodową współpracę z urządzeniami i usługami większości wiodących producentów (m.in. Danfoss, Philips, Google). Dalsza rozbudowa systemu jest prosta i możliwa w każdej chwili. Systemem inteligentnego domu można sterować bezpośrednio lub zarządzać przy użyciu prostej i intuicyjnej aplikacji na smartfonie smartwatchu lub komputerze. Dzięki kamerom można zdalnie monitorować swoje mieszkanie i mieć pewność, że dom jest bezpieczny.

Miasto w mieście

Fuzja to idealne miejsce do życia, załatwiania codziennych spraw, spędzania czasu z przyjaciółmi i podejmowania zawodowych wyzwań. To przestrzeń dla rozrywki, kultury, handlu, biznesu i relaksu, która powstaje w otoczeniu historycznej zabudowy.

Uwagę zwraca zrewitalizowana secesyjna elektrownia Karola Scheiblera, która powstała w 1910

Architekci zadbali o optymalną przestrzeń i unikalny charakter architektury Fuzji roku. Wówczas był to bardzo nowoczesny obiekt, który miał onieśmielać i stanowić wizytówkę imperium Scheiblerów, a także epoki elektryfikacji.

Obiekt działał do 2003 roku, a następnie zaczął niszczeć. Dawna elektrownia została odnowiona przez inwestora i stanowi jeden z najciekawszych punktów Fuzji, a 80-metrowy komin jest widoczny z daleka.

Mieszkania i lokale usługowe na Fuzji to także świetny produkt dla inwestorów, szukających bezpiecznego sposobu na długoterminową lokatę kapitału. Ich atrakcyjność w oczach potencjalnych najemców znacząco podnosi bliskość biurowców, które powstają na terenie inwestycji.

Echo wspiera rozwój Łodzi

Za kilka miesięcy nie tylko mieszkańcy i osoby pracujące w Fuzji, ale wszyscy łodzianie zyskają nowy plac, który w wakacje otworzy się przed elektrownią. Powstaje on według zupełnie nowej koncepcji, nie został zabetonowany, ale jest podzielony na kilka stref: leśną, odpoczynku (z siedziskami pod drzewami, trawnikami do aktywności fizycznej, np. jogi) oraz plac zabaw dla dzieci.

Dzięki tej inwestycji, łodzianie zyskają także nową drogę, która połączy ul. Tymienieckiego z Milionową. Tę część prac zaplanowano na rok 2022. Echo Investment przeznaczy na inwestycję drogową ok. 4 mln zł. Nowa droga będzie składać się z dwóch pasów ruchu z szerokimi chod-

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

nikami po obu jej stronach, co da łącznie 14 metrów szerokości całego pasa drogowego. Jak podkreślają przedstawiciele inwestora, Fuzja w naturalny sposób będzie połączona z miastem, otwarta i spójna z pobliską miejską zabudową, co przełoży się na doskonałe współistnienie inwestycji z otaczającym go terenem.

Znajdź swoje mieszkanie!

W Fuzji nadal są wolne lokale. Na spotkanie do biura sprzedaży przy ul. Tymienieckiego można przyjść osobiście lub umówić się na rozmowę online. Dostępna jest również makieta VR, dzięki której swoje mieszkanie można zobaczyć także w Internecie.

W sieci można zobaczyć stale aktualizowaną listę wolnych lokali, wraz z informacją, w którym budynku się znajdują, na którym piętrze, wielkością mieszkania oraz z planem pomieszczeń. Podana jest także informacja o tym, czy lokal jest już gotowy czy nadal znajduje się w budowie. Widoczne są też informacje o mieszkaniach, które już zostały zarezerwowane.

Dla wygody kupujących Echo Investment przygotowało możliwość bezpłatnej konsultacji z ekspertem finansowym, który pomoże wybrać najkorzystniejsze rozwiązanie i służy wsparciem na każdym etapie procedury kredytowej. Deweloper oferuje także pakiety wykończeniowe, pozwalające zaoszczędzić czas i wprowadzić się od razu do gotowego mieszkania.

039

Strefa biznesu Warsztaty

FOT. OLA DMITRÓW, MARCIN PETRUSZKA

Wszczęcie postępowania w sprawie opłaty adiacenckiej, jak i ewentualne wydanie decyzji w tym przedmiocie nie jest jeszcze równoznaczne z tym, że gmina działa na podstawie i w granicach obowiązującego prawa. Jakie są najczęstsze błędy popełniane przez urzędy?

Beata Cieślak z kancelarii Cieślak Klimkowski Radcowie Prawni

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, budowa urządzeń infrastruktury technicznej (dróg, przewodów lub urządzeń wodociągowych, kanalizacyjnych, ciepłowniczych, elektrycznych, gazowych i telekomunikacyjnych) może nieść ze sobą istotne konsekwencje finansowe dla właścicieli pobliskich nieruchomości. Pomimo bowiem tego, że urządzenia takie są budowane najczęściej ze środków publicznych, to – zgodnie z ustawą o gospodarce nieruchomościami (dalej: Ustawa) – właściciele nieruchomości, powinni przynajmniej częściowo uczestniczyć w kosztach ich budowy.

Obowiązek przymusowej partycypacji w takich kosztach przyjmuje postać tzw. opłat adiacenckich. Opłaty te są ustalane w drodze decyzji administracyjnej, mają charakter obligatoryjny, a obowiązek ich uiszczenie istnieje niezależnie od tego, czy właściciel nieruchomości faktycznie korzysta z wybudowanych urządzeń.

Zarówno wszczęcie postępowania w sprawie opłaty adiacenckiej, jak i ewentualne wydanie decyzji w tym przedmiocie nie jest jednak jeszcze równoznaczne z tym, że gmina działa na podstawie i w granicach obowiązującego prawa. Przepisy Ustawy przewidują bowiem szereg warunków i ograniczeń, których naruszenie uzasadniać może nie tylko zmniejszenie wysokości opłaty adiacenckiej, ale nawet całkowite jej uniknięcie.

Wśród najczęstszych błędów popełnianych przez organy wymienić należy w szczególności wszczynanie postępowań w stosunku do niewłaściwych podmiotów lub po upływie dopuszczalnego terminu, a także ustalanie należności w niewłaściwej wysokości.

Ustawa wyłącznie w sposób ogólny wskazuje bowiem, że obowiązek partycypacji w kosztach budowy infrastruktury obciąża właścicieli nieruchomości. Obowiązujące przepisy nie regulują jed-

nak wprost sytuacji zmiany właściciela nieruchomości. W praktyce istotny okazał się zatem problem właściwego ustalenia podmiotu zobowiązanego do wniesienia opłaty adiacenckiej – czy zobowiązanym do wniesienia opłaty adiacenckiej powinien być właściciel nieruchomości w chwili zakończenia budowy urządzeń, w dniu wydania decyzji, czy może w dniu, w którym decyzja stała się prawomocna.

Z pomocą w rozwikłaniu tego zagadnienia próbowała przyjść judykatura, jednakże prezentowane stanowiska okazały się niejednolite. M.in. w wyroku z dnia 7 kwietnia 2010 r. (I OSK 514/09), NSA stwierdził, że zobowiązanym do uiszczenia opłaty adiacenckiej jest właściciel nieruchomości z chwili stworzenia warunków do korzystania z wybudowanego urządzenia. Z odmiennym stanowiskiem można jednak spotkać się m.in. w wyroku NSA z dnia 16 stycznia 2002 r. (I SA 1433/00), w którym wskazano, iż to data wydania decyzji, a nie data budowy determinuje strony postępowania.

Niezależnie od powyższych wątpliwości, których skutkiem są wady w prowadzonych postępowaniach, innym częstym błędem jest także ich wszczynanie po dopuszczalnym terminie – zgodnie z art. 145 ust. 2 Ustawy, postępowanie w sprawie ustalenia opłaty adiacenckiej może zostać bowiem wszczęte wyłącznie w terminie do 3 lat od dnia stworzenia warunków do korzystania z wybudowanego urządzenia. Ustalenie takiej daty okazuje się jednak niezwykle trudne, z uwagi na konieczność odwoływania się do innych ustaw, w szczególności do przepisów prawa budowlanego. W związku z powyższym, organy często błędnie ustalają ww. datę, a w konsekwencji wszczynają postępowanie po upływie maksymalnego dopuszczalnego terminu, co stanowi przesłankę do całkowitego uniknięcia opłaty adiacenckiej.

040

FOT. OLA DMITRÓW, MARCIN PETRUSZKA

OPŁATA ADIACENCKA. CZY GMINA MA ZAWSZE RACJĘ?

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Jan Krześkiewicz z kancelarii Cieślak Klimkowski Radcowie Prawni

Innym częstym błędem popełnianym przez organy jest także ustalanie opłat adiacenckich w niewłaściwej wysokości. Wysokość opłaty adiacenckiej uzależniona jest bowiem od wzrostu wartości nieruchomości. Wzrost ten ustalany jest w oparciu o opinie rzeczoznawców majątkowych, które są jednak wyłącznie środkiem dowodowym, a w konsekwencji mogą być podważane – m.in. z uwagi na błędy metodologiczne czy rachunkowe. Zdiagnozowanie takich wad może stanowić podstawę do skutecznego kwestionowania opinii, a w konsekwencji do zmniejszenia wysokości opłaty adiacenckiej.

Jak pokazuje praktyka, czynności organów w przedmiocie opłat adiacenckich nie powinny być zatem akceptowane bezrefleksyjnie – właściwe ustalenie opłaty adiacenckiej nastręcza bowiem organom wiele trudności, a wszelkie wychwycone – chociażby pozornie najmniejsze – błędy mogą skutkować nie tylko znacznym obniżeniem wymiaru opłaty adiacenckiej, ale nawet jej całkowitym uniknięciem.

Radca prawny Beata Cieślak specjalizuje się w prawie pracy, prawie farmaceutycznym, prawie nieruchomości, prawie podatkowym oraz prawie kontraktów handlowych.

Radca prawn Jan Krześkiewicz specjalizuje się w prawie handlowym, ochronie danych osobowych, prawie nowych technologii i prawie własności intelektualnej oraz sprawach związanych z realizacją programów i projektów unijnych.

Strefa biznesu Łódzka Agencja Rozwoju Regionalnego

ŁARR: „Możemy wziąć na siebie wiele” Łódzka Agencja Rozwoju Regionalnego świętuje swój 30. jubileusz, jak ocenia pan jej działalność przez te wszystkie lata?

Od 30 lat, ŁARR jest naturalną, ważną częścią rozwoju naszego województwa. Przez ten czas, wraz ze zmieniającą się sytuacją gospodarczą, zmienia się też działalność ŁARR. Dziś przyznajemy preferencyjne pożyczki na wsparcie i rozwój przedsiębiorczość z jeszcze większym zaangażowaniem niż kiedykolwiek. Również udzielamy osobom bezrobotnym dotacji na założenie firmy.

Jak wygląda dziś praca ŁARR? Nazwę ŁARR kojarzymy głównie z przedsiębiorczością. Ale Łódzka Agencja Rozwoju Regionalnego to również samorządy. Piszemy dla nich strategie, wspieramy je w pisaniu wniosków o wsparcie finansowe z UE. Nie opieramy się tylko na przedsiębiorcach, choć to jest oczywiście nasz główny trzon działalności. Mamy dla nich ofertę preferencyjnych pożyczek: które są bez prowizji, bez marży, bez WIBORu, nie pobieramy opłat za przyjmowanie i rozpatrywanie wniosków. Od 1 marca br obniżyliśmy oprocentowanie pożyczki rozwojowej 2020 Jeremie2, dzisiaj to jest jedynie 0,15%.

To naprawdę bardzo mało. W 2020 roku udzieliliśmy pożyczek przedsiębiorcom z województwa łódzkiego na łączną kwotę ponad 100 mln złotych.

A jak docieracie do przedsiębiorców?

Dynamicznie rozwijamy naszą stronę internetową i profile w mediach społecznościowych. Chcemy, żeby przedsiębiorcy wiedzieli, co dzieje się w ŁARR i w naszym województwie. Dlatego informujemy nie tylko o naszych działaniach, ale także o innych inicjatywach m.in. Rządu, PFR, ARP, PARP, BGK, ZUS, Izby Skarbowej, Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi, które mogą być dla nich przydatne. Zależy nam na tym, by pokazać, że w naszym regionie jest wiele możliwości wsparcia firm oraz że ŁARR jest Instytucją Otoczenia Biznesu, która od 30 lat wspiera firmy MŚP z województwa łódzkiego. Przygotowaliśmy i udostępniliśmy film instruktażowy, który krok po kroku pokazuje jak prawidłowo wypełnić wniosek o pożyczkę składany w ŁARR i pokazujemy, że nie jest to skomplikowane. Każdy złożony wniosek jest indywidualnie analizowany przez naszego pracownika. Jeżeli czegoś brakuje, prosimy o uzupełnienie. Cały czas klient jest wspierany przez nas, żeby mógł złożyć wniosek i uzyskać szansę na rozwój.

Można spotkać was w regionie?

W zeszłym roku, na przełomie sierpnia i września, objechaliśmy wszystkie 24 powiaty województwa. Spotkaliśmy się z ponad 500 gośćmi, głównie byli to przedsiębiorcy, ale nie brakowało też samorządowców. Naszym celem jest, by poza informa-

FOT. MAT. ŁARR

Rozmowa z Pawłem Anyszewskim, prezesem zarządu Łódzkiej Agencji Rozwoju Regionalnego.

Paweł Anyszewski, prezes ŁARR cjami o naszej działalności, przekazać im wiedzę o tym, że w województwie nie istnieje tylko ŁARR. Do udziału w tych spotkaniach zaprosiliśmy Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego, Centrum Obsługi Przedsiębiorcy w Łodzi, Wojewódzki Urząd Pracy w łodzi, a we wrześniu jeździła z nami Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna. Chodzi mi o to, żeby otworzyć horyzonty postrzegania przez przedsiębiorców możliwości jakie mają. Spotkania cieszyły się dużym zainteresowaniem, kolejne zaplanowaliśmy na listopad. Niestety – przez covid musieliśmy to przesunąć.

Wszyscy czekamy, kiedy znów, bezpiecznie będziemy mogli spotkać się w powiatach.

Nie wystarczy kontakt online?

Prowadzimy i bierzemy aktywny udział webinariach, jednak czekamy na bezpośrednie spotkania.

One procentują. Przedsiębiorca nie podejmuje tam od razu decyzji. Ale później mamy telefony czy maile. Przedsiębiorcy mówią, że byli na spotkaniu, chcieliby dowiedzieć się więcej o naszej ofercie i z niej skorzystać. Przychodzą też mali przedsiębiorcy, często prowadzący jednoosobową działalność. Bardzo się z tego cieszę, taki był mój cel. Chciałem, żeby ŁARR była postrzegana jako instytucja dla każdego przedsiębiorcy. Także dla takiego, który rozpoczyna swoją działalność gospodarczą. Mamy dotacje dla osób bezrobotnych na otwarcie firmy. Osoby po 30. roku życia na start otrzymują przeszło 23 tys. zł, potem przez 12 miesięcy taka osoba dostaje po 1,6 tys. zł netto co miesiąc. Również jest oferta dla osób do 30. roku życia. Co istotne – to nie jest tak, że ktoś przychodzi, składa wniosek i dostaje te pieniądze. Te osoby przechodzą rekrutację i szkolenia. Rozmawiamy o ich przyszłych firmach, pokazujemy różne kierunki działania.

Ostatecznie każdy z nich sam podejmuje decyzje o formule swojej działalności. Chcemy, żeby mieli jak najszerszą wiedzę.

Jak na waszą pracę wpłynęła pandemia?

Zaskoczyła nas, tak jak wszystkich. Ale muszę wyrazić wielkie uznanie dla wszystkich pracowników ŁARR. Praktycznie z dnia na dzień przeszliśmy na pracę hybrydową lub zdalną. Wszyscy wykazali się zrozumieniem, rozsądkiem i zaangażowaniem zachowując najwyższą jakość obsługi klientów.

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Co oferowaliście firmom dotkniętym przez sytuację związaną z koronawirusem?

W zeszłym roku Grzegorz Schreiber, Marszałek Województwa Łódzkiego dostrzegając przyszłą sytuację firm z naszego regionu związaną z COVID-19 zainicjował projekt „Pożyczki płynnościowej” poprzez wsparcie firm pokrzywdzonych w związku z pandemią. ŁARR została operatorem tych środków. Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego wraz z BGK przeznaczyli na to 50 mln zł. My dołożyliśmy do tego 8 mln zł. Udzielając na ten cel w ciągu pół roku preferencyjnych pożyczek o łącznej kwocie 58 mln zł. Uważam, że to była istotna inicjatywa. Poza tym, firmom, które spłacają u nas pożyczki i które wystąpiły do ŁARR z odpowiednim wnioskiem, przyznawaliśmy tzw. „wakacje” w ich spłacie, w granicach trzech miesięcy. W 2020 roku również udzieliliśmy wiele preferencyjnych pożyczek firmom na ich rozwój.

Jak podsumuje pan miniony rok?

Mówiąc ozeszłym roku należy podkreślić, że wlipcu 2019 roku obejmując stanowisko Prezesa Zarządu Łódzkiej Agencji Rozwoju Regionalnego okazało się, że firma była w tak złym stanie finansowym, że nie było pieniędzy na bieżące opłaty, w tym na wypłacenie pensji pracownikom i w pierwszych tygodniach swojej pracy musieliśmy wziąć na to kredyt. Moje doświadczenie naukowe i zawodowe oraz pasja do przedsiębiorczości stały się podstawą uporządkowania sytuacji wewnętrznej w ŁARR oraz zaplanowania działań zmierzających do ustabilizowania sytuacji finansowej spółki i jej wizerunku. Konsekwentna realizacja mojego planu i zaangażowanie pracowników przyniosły bardzo dobre efekty. ŁARR naprzestrzeni ostatnich lat zamykał każdy rok milionowymi stratami zaś już 2020 rok zamknęliśmy na plusie.

W zeszłym roku powiększył się zarząd ŁARR w osobie Wiceprezesa Zarządu Macieja Weśniuka , zatrudniliśmy nowych pracowników. Co roku rozpatrywaliśmy w ŁARR średnio około 100 wniosków w 2020 roku rozpatrzyliśmy ich ponad 500.

Zależy nam, by okres rozpatrywania wniosków był jak najkrótszy. Nie chcieliśmy, żeby ktoś musiał czekać wiele tygodni nadecyzję. Teraz zajmuje to średnio 2-3 tygodnie.

A jaką przyszłość widzi pan dla agencji?

Dzisiaj poszukujemy różnych możliwości realizacji naszej misji. Od kwietnia br będziemy wydawać firmom i JST podpisy i pieczęci elektroniczne. To bardzo istotne przy prowadzeniu działalności szczególnie online. Łódzka Agencja Rozwoju Regionalnego to kadra wspaniałych fachowców. Przez ostatnie 30 lat, pokazaliśmy, że możemy wziąć na siebie wiele i jesteśmy w stanie to zrobić na najwyższym poziomie. Dlatego ŁARR „naturalnie” powinien być uwzględniany w strategiach rozwoju województwa łódzkiego i JST.

041

Jacek Olczak został wybrany na stanowisko prezesa firmy Philip Morris International.

Będzie pełnił tę funkcję od maja 2021 r. To pierwszy Polak w historii, który będzie pełnił funkcję CEO globalnej firmy.

FOT. MATERIAŁY PRASOWE

WIELU OSOBOM ZAWDZIĘCZAM TO, GDZIE DZIŚ JESTEM Dla mnie udana kariera nie polega na tym, że szybko można awansować na różnych stanowiskach. Jej sedno tkwi raczej w tym, jak bardzo angażująca i ekscytująca ta praca jest dla nas – mówi łodzianin Jacek Olczyk, CEO Philip Morris International ROZMAWIA: ALICJA ZBOIŃSKA

Gratuluję awansu. Jak się czuje człowiek, którego decyzje będą miały wpływ na ponad 75 mln pracowników na całym świecie?

Czuję przede wszystkim poczucie odpowiedzialności. Kiedy pracuje się w firmie tak długo jak ja i kiedy uświadamia się sobie, że można rozwiązać jeden, duży, podstawowy problem

042

tej firmy – jakim jest jej produkt – i wymyślić coś, co będzie lepsze dla konsumenta, dla społeczeństwa i dla biznesu, to taka szansa na transformację firmy całkowicie zmienia życie. Oczywiście najlepszą rzeczą, jaką mogą zrobić palacze, jest całkowite rzucenie palenia. Praktyka pokazuje jednak, że wielu z nich tego nie robi. Takie osoby zasługują na pragmatyczne i sensowne roz-

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

wiązanie, które pozwolą im odejsć od papierosów. I dzisiaj takie rozwiązanie istnieje. Zdecydowana większość szkodliwych związków obecnych w dymie z papierosa i powiązanych z chorobami odpapierosowymi, powstaje w trakcie spalania tytoniu. Produkty eliminujące spalanie, takie jak e-papierosy czy wyroby tytoniowe do podgrzewania, są znacznie lepszą

Strefa menedżera W nowej rzeczywistości alternatywą niż dalsze palenie. Biorąc pod uwagę długoterminowe inwestycje Philip Morris International w naukę i innowacje, a także sposób, w jaki nasze słowa przekuwamy w czyny, ta transformacja i ta misja stały się realne. Moim priorytetem jako CEO będzie dalsze przewodzenie tej zmianie PMI oraz realizacja naszej wizji przyszłości wolnej od dymu papierosowego i nie tylko.

Z firmą jest Pan związany od 1993 roku.

Jak trafił Pan do Philip Morris International?

Kiedy dołączyłem do Philip Morris planowałem tu zostać przez jakieś 5 lat, a później przenieść się do innej firmy. A dzisiaj nadal jestem tutaj.

I nie żałuję spędzenia tu połowy – dosłownie połowy – mojego życia. Nie ma dzisiaj wielu przykładów na taką transformację firm w lepszym kierunku, a to właśnie to robi tutaj różnicę. Mam również to szczęście, że otaczają mnie wspaniali ludzie, którzy nie boją się podjąć tego monumentalnego zadania, jakim jest przyszłość bez dymu papierosowego i jej urzeczywistnienie.

Sam zresztą nie mogę się doczekać kontynuacji tego zadania, zmieniającego na lepsze życie setek milionów dorosłych palaczy na całym świecie, którzy w przeciwnym razie nadal paliliby papierosy.

Zaczynał Pan od stanowiska managera finansów i administracji w polskiej części koncernu, a teraz stanie Pan na czele całej firmy. Może Pan zdradzić, co robić, by osiągnąć taki sukces?

Miałem ten przywilej, że pełniłem wiele różnych funkcji w firmie, w wielu państwach. Zaczynałem w finansach w Polsce, ale pracowałem także w dziale sprzedaży i operacji w Europie Środkowej oraz w krajach bałtyckich. To, kim jestem i gdzie jestem dzisiaj, zawdzięczam wszystkim tym ludziom, których spotkałem w swojej karierze zawodowej. PMI to świetna firma. Jeśli wykonujesz w niej pracę bez zamartwiania się o karierę, jesteś otwarty na naukę i na rozwój i przestrzegasz zasad uczciwości, inkluzywności, różnorodności oraz etyki biznesowej, to zawsze będziesz się w niej rozwijać.

Czy ma Pan poczucie, że sukces zawdzięcza wykształceniu zdobytym na Uniwer-

sytecie Łódzkim czy raczej osobistym przymiotom?

Powiedziałbym raczej, że swój sukces zawdzięczam tym ludziom, z którymi miałem przyjemność studiować i pracować. Uniwersytet Łódzki zapewnił mi solidne podstawy, ale w biznesie równie niezbędna jest indywidualna umiejętność szybkiego uczenia się oraz ciekawość. Dla mnie udana kariera nie polega na tym, jak szybko można awansować na różnych stanowiskach.

Jej sedno tkwi raczej w tym, jak bardzo angażująca i ekscytująca ta praca jest dla nas.

Czy może powiedzieć Pan coś więcej o sobie, o rodzinie, o tym, skąd pochodzi itp?

Cokolwiek, co zechce Pan zdradzić, bez naruszania prywatności.

Obecnie mieszkam z rodziną w Szwajcarii, niedaleko Lozanny. Mam czworo dzieci. Wolny czas lubię spędzać z żoną i dziećmi w domu, oglądając filmy lub grając na gitarze. To mnie relaksuje.

Stanowisko obejmie Pan w maju przyszłego roku. Czym będzie się Pan zajmował do tego czasu? Czy znajdzie Pan chwilę na odpoczynek?

Z André, czyli z ustępującym CEO Philip Morris International, wspólnie pracowaliśmy nad tą sukcesją od dłuższego czasu. Z biznesowego punktu widzenia samo przejście będzie zatem płynne.

Po tym dłużącym się roku, naznaczonym globalną pandemią, wydaje mi się ważne, żeby wszyscy odpoczęli i nabrali sił. Sam nie mogę się już doczekać wolnego czasu i wakacji z rodziną.

Tytoń, papierosy od lat są na cenzurowanym i ten wizerunek raczej się nie zmieni. Jaki ma to wpływ na firmę i jaki będzie miało na Pana działania i decyzje jako CEO? W połowie lat ’90 najbardziej zaciekli krytycy naszej firmy rzucili nam wyzwanie, żebyśmy produkowali mniej szkodliwe produkty. Posłuchaliśmy ich i przyjęliśmy to wyzwanie. Opracowanie alternatywnych do papierosów rozwiązań wolnych od dymu jest czymś, w co wielu z nas w PMI jest zaangażowanych aktywnie od ponad 20 lat. Jako CEO firmy moim zadaniem będzie pomagać w urzeczywistnieniu naszej transformacji i wykorzystać ogromne możliwości biznesowe związane z przyszłością wolną

Jacek Olczak Nowy Prezes (CEO) Philip Morris International. Obecnie pełni funkcję Prezesa ds. Operacyjnych (COO) w PMI. Karierę w Philip Morris zaczynał jako menedżer w Dziale Finansów i Administracji w polskim oddziale firmy w 1993 roku. W kolejnych latach awansował na stanowiska kierownicze. Pełnił m.in. funkcję Prezesa spółek PMI w Polsce oraz w Niemczech i Austrii, by następnie awansować na stanowisko Prezydenta PMI na region Unii Europejskiej. W 2012 roku objął stano-

od dymu, z korzyścią dla naszych konsumentów, akcjonariuszy i społeczeństwa. W mojej ocenie głównym problemem pozostaje dzisiaj to, w jaki sposób przekonać sceptyków do naszej transformacji. Co zrobić, żeby usiedli wspólnie z nami do stołu – bo tu trzeba spojrzeć obiektywnie na naszą naukę i badania, na nasze wyniki, trzeba zaangażować się w dialog – oraz w jaki sposób pomóc dorosłym konsumentom, jak zapewnić im dostęp do danych i do informacji, które pozwalają im dokonywać świadomych wyborów. To niektóre z kluczowych wyzwań, jakie przed nami stoją.

Czy wie już Pan jaką decyzję podejmie jako pierwszą w nowej roli?

Zachowujemy ciągłość biznesową. Razem z całym zespołem nadal będziemy prowadzić PMI tą samą drogą: w kierunku naszej wizji przyszłości wolnej od dymu papierosowego. Kiedy w maju 2021 roku obejmę stery firmy jako jej CEO, mamy nadzieję, że do tego czasu – wraz z pojawieniem się szczepionek – zakończy się już globalna pandemia. Wiemy jednak, że pojawią się też inne wyzwania, którym będziemy musieli sprostać. Sądzę, że po tym burzliwym 2020 roku ważne będzie zdefiniowanie nowej normalności w sposobie naszej pracy i skupienie energii na tym, co najważniejsze. Cieszę się na myśl o współpracy z naszym zespołem PMI. Współpracy, która pozwoli nam kontynuować postęp w kierunku wolnej od dymu i zrównoważonej przyszłości. Bo pragniemy jej wszyscy.

Jak często bywa pan w Łodzi? Jak ocenia Pan zmiany zachodzące w mieście?

Odwiedzam Łódź tak często, jak tylko mogę. To zawsze miłe uczucie widzieć, jak rozwija się Twoje rodzinne miasto. Ta transformacja Łodzi: z miasta zorientowanego na przemysł – w miasto podkreślające swoje wyjątkowe dziedzictwo, o wspaniałej architekturze, idącej z duchem nowoczesności, doskonale pokazuje, że polskie miasta potrafią szybko dostosowywać się do nowych realiów gospodarczych i na tym skorzystać. Dlatego cieszy mnie ta zmiana, podoba mi się też energia samego miasta. W ostatnich kilkudziesięciu latach odwiedziłem setki miast. Ale nie ma drugiego takiego, jak Łódź.

wisko Prezesa ds. Finansowych (CFO) PMI, które pełnił do grudnia 2018 roku. Dzisiaj, jako Prezes ds. Operacyjnych (COO) PMI, odpowiada za wdrażanie globalnej strategii PMI oraz za realizację planów komercyjnych w obszarze produktów o potencjale obniżonego ryzyka oraz wyrobów tradycyjnych. W maju 2021 roku obejmie fotel CEO Philip Morris International z rąk ustępującego André Calantzopoulosa, bezpośrednio po Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy firmy.

Pochodzi z Łodzi. Z wykształcenia jest magistrem ekonomii Uniwersytetu Łódzkiego.

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

043

Strefa kariery Nasi na świecie

Formuła 1, Opera Francuska, Google – nasi zdobywają najbardziej znane szczyty świata

Marta Gardolińska jest pierwszą Polką i pierwszą kobietą na stanowisku dyrektora muzycznego francuskiej Opéra national de Lorraine w Nancy

Światowe szczyty kultury, biznesu i kariery są dostępne. Wystarczy być utalentowanym, ambitnym, zdeterminowanym, posiadać potrzebną wiedzę i umiejętności, a następnie wykorzystywać pojawiające się okazje. Coraz większa liczba naszych rodaków doskonale z tego korzysta. I warto to podkreślać, by z jednej strony wykazać słabość niedowiarków, a z drugiej udowadniać pozostałym, że warto się starać.

Jednym z barwniejszych przykładów ostatnich miesięcy jest powołanie na początku tego roku polskiej dyrygentki dyrygentka Marty Gardolińskiej na stanowisko dyrektora muzycznego francuskiej Opéra national de Lorraine w Nancy – to nie tylko pierwsza Polka, ale również pierwsza kobieta sprawująca tę funkcję w istniejącej od 1758 roku instytucji. Będzie pełnić swoje obowiązki od sezonu 2021-2022 przez trzy lata. Artystka została mianowana na wniosek Matthieu Dussouilleza, dyrektora generalnego i artystycznego opery. Kandydaturę w pełni poparła Rada Dyrektorów Opéra national de Lorraine. W ramach obowiązków dyrektora muzycznego będzie prowadziła koncerty Orkiestry Opéra national de Lorraine oraz jedną lub dwie produkcje operowe w sezonie.

Urodzona w Warszawie 33-letnia Marta Gardolińska na co dzień mieszka w Wiedniu. Trenowała akrobatykę, pływanie i biegi średniodystansowe, jednocześnie uczyła się gry na flecie i fortepianie, śpiewała w szkolnym chórze i interesowała się muzyką symfoniczną. To wszystko skłoniło Martę Gardolińską do rozpoczęcia studiów dyrygenckich na Uniwersytecie Muzycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie, naukę kontynuowała na Universität für Musik und darstellende Kunst w Wiedniu i The Monteux School for Conductors and Orchestral Musicians w Maine. Dziś należy do nowego pokolenia europejskich artystów, których charakteryzują wszechstronny talent i energia.

A jej pasją, oprócz dyrygentury, jest fizjoterapia dla muzyków.

– Bardzo się cieszę na naszą wspólną przygodę w Opéra national de Lorraine razem z Martą, całym zespołem oraz publicznością – komentuje wybór Matthieu Dussouillez.

Międzynarodowa kariera Marty Gardolińskiej nabrała tempa od czasu objęcia przez nią stanowiska Young Conductor in Association z Bournemouth Symphony Orchestra, z którą współpracowała w sezonach 2018/2019 i 2019/2020. Artystka następnie odniosła sukces w Stanach Zjednoczonych, gdzie zadebiutowała z Los Angeles Philharmonic Orchestra jako uczestniczka programu Dudamel Fellow oraz uczestnicząc, u boku Gustavo Dudamela (dyrektor artystyczny Los Angeles Philharmonic Orchestra) jako drugi dyrygent, w wykonaniu i nagraniu dla Deutsche Grammophon IV Symfonii Charlesa Ivesa.

We Francji, Marta Gardolińska została okrzyknięta talentem przez francuskie media podczas krajowej premiery opery „Der

044

FOT. BARTEK BARCZYK

Dariusz Pawłowski

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Strefa kariery Nasi na świecie szawie. W planach Marty Gardolińskej są występy z m.in. Swedish Radio Symphony Orchestra, Royal Scottish National Orchestra, BBC National Orchestra of Wales, Barcelona Symphony Orchestra czy Tonkünstler Orchester w Musikverein w Wiedniu.

Przy okazji opery francuskiej warto przypomnieć, że ledwie kilka lat temu młodziutka Emilia Sambor z Radomska jako pierwsza Polka w historii ukończyła najbardziej prestiżową szkołę baletową na świecie – L’École de Danse de L’Opéra National de Paris. Jako dziecko zaczęła naukę tańca w łódzkiej szkole baletowej. W roku 2012 wzięła udział w V Ogólnopolskich Spotkaniach Konkursowych Młodych Tancerzy, gdzie wypatrzył ją Wiesław Dudek, wówczas pierwszy solista Opery Berlińskiej, który przyznał jej indywidualną nagrodę – pobyt w szkole tańca i choreografii na Wyspach Kanaryjskich. Potem Emilia Sambor wygrała Europejski Półfinał Międzynarodowego Baletowego Konkursu Stypendialnego Youth America Grand Prix, a podczas finału w nowym Jorku znalazła się w Top 12. Miała 14 lat, gdy posypały się propozycje nauki na całym świecie, przyszedł więc czas na Szkołę Opery Paryskiej. Chętnych było 1600 osób, do egzaminów dopuszczono 250, dostało się... siedem. Emilia Sambor ma teraz 21 lat, od dwunastego roku życia mieszka w Paryżu, pracuje w Operze Paryskiej. – Gdybym chciała zawód łatwy i nudny, nie wybrałabym zawodu tancerki – zapewnia dziś.

Ważną nominacją w świecie dyrygentury jest też wybór Polki Marzeny Diakun na dyrektorkę artystyczną hiszpańskiej Orquesta de la Comunidad de Madrid. Na stanowisku zastąpi Víctora Pablo Péreza, którego kontrakt kończy się w sierpniu tego roku – podpisana umowa będzie obowiązywała przez dwa lata z możliwością przedłużenia. Marzena Diakun jest wychowanką Akademii Muzycznej we Wrocławiu. Swoje umiejętności doskonaliła na Universität für Musik und darstellende Kunst w Wiedniu, w 2010 roku obroniła doktorat w Akademii Muzycznej w Krakowie. Występowała też w Łodzi, prowadząc Orkiestrę Symfoniczną Filharmonii Łódzkiej.

FOT. RENAULT F1 TEAM

Polskie kariery w świecie Polscy menedżerowie z każdym rokiem coraz lepiej radzą sobie w strukturach najbardziej znaczących korporacji świata.

Wystarczy przypomnieć kariery z ostatnich lat takich osób, jak Katarzyna Kieli, która objęła stanowisko prezesa i dyrektora zarządzającego Discovery EMEA; Piotr Jucha – senior vice president Global Restaurant Development & Restaurant Solutions Group w światowej centrali McDonald’s; Stefan Orłowski zasiadający w zarządzie Heinekena, zarazem jego prezydent na całą Europę, czy Jarosław Urbańczyk, wiceprezes do spraw IT w Grupie Skanska.

Traumgörge” Alexandra von Zemlinsky’ego w Nancy, w październiku ubiegłego roku. Jej współpraca z Opéra national de Lorraine ma koncentrować się na kilku wątkach: podróży przez muzyczną Europę w czasach secesji, uwypukleniu bliskich i historycznych związków Nancy z Polską poprzez rozwój polskiego repertuaru, a także rozwój projektu Nancy – Citizen Opera, angażującego społeczność miejską.

Marta Gardolińska o nowym wyzwaniu mówi: – To dla mnie ogromna radość rozpocząć nową przygodę z zespołem Opéra national de Lorraine w Nancy. Nasza współpraca zaczęła się w trudnych okolicznościach – wspólnym wysiłkiem wystawiliśmy potężną, zapomnianą operę postromantyczną, co w czasie pandemii było prawdziwym wyzwaniem. Z próby tej wyszliśmy obronną ręką i osiągnęliśmy świetne rezultaty, co napawa mnie optymizmem na dalszy rozwój naszej współpracy. Jestem pod dużym wrażeniem muzykalności i profesjonalizmu Orkiestry. Od samego początku miałam poczucie, że skupiamy się na najważniejszym, to jest na muzyce, i że mogę liczyć na zaangażowanie i kreatywność ze strony członków zespołu. W Nancy szybko poczułam się jak w domu. To dla mnie powód do dumy, że mogę brać udział w kształtowaniu życia kulturalnego miasta, na które wcześniej tak duży wpływ miał jeden z królów Polski – Stanisław Leszczyński. Mam nadzieję, że uda mi się być godną reprezentantką kultury polskiej w Nancy. Ogromnie cieszę się również na bliską współpracę z Matthieu Dussouillezem.

Nasze poglądy na sztukę i jej rolę są bardzo podobne i mam nadzieję zaproponować publiczności w Nancy zróżnicowany i oryginalny repertuar, jak również zaangażować społeczność w życie i działania naszego Teatru.

Objęcie stanowiska dyrektora muzycznego w Opéra national de Lorraine otwiera nową kartę w karierze młodej polskiej dyrygentki. W trwającym sezonie zadebiutowała z m.in. Scottish Chamber Orchestra na festiwalu w Edynburgu, Orchestre Chambre de Paris oraz Orkiestrą Filharmonii Narodowej w War-

Marcin Budkowski został szefem zespołu Alpine F1, do niedawna Renault F1

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

045

Polacy z majątkiem Sukcesy zawodowe wpływają oczywiście na status majątkowy Polaków. Według raportu KPMG, w naszym kraju przybywa osób, których wartość netto majątku przekracza milion dolarów. W 2020 roku w Polsce mieszkało ich 134 tys. – więcej niż w Portugalii, Grecji czy Finlandii.

046

Polak mistrzem Formuły 1 jeszcze nie został, ale jeden z naszych rodaków osiąga najważniejsze stanowiska w biznesowej strukturze najważniejszego na świecie cyklu międzynarodowych wyścigów samochodowych. Polski inżynier, 44-letni Marcin Budkowski w styczniu został dyrektorem wykonawczym zespołu Renault Sport Formula One Team, jednym z pięciu dyrektorów całego Renault Sport Racing (pionu sportowego Renault). Uznawany jest za jednego z najlepiej wykwalifikowanych inżynierów w F1 i nic dziwnego, że obejmuje kolejne stanowiska. Na początku marca ogłoszono, że Marcin Budkowski w tym sezonie stanął na czele zespołu Alpine F1, czyli nowego wcielenia Renault w samochodowym Grand Prix. Jest oczywiście pierwszym Polakiem w tej roli. Jak poinformowano, Budkowski razem z Davidem Brivio tymczasowo zastąpi byłego szefa zespołu – zapowiada, że w tym sezonie Alpine chce umocnić się na piątym miejscu wśród konstruktorów.

Marcin Budkowski urodził się w Warszawie, ale w wieku pięciu lat wyjechał z Polski. Ukończył studia na École Polytechnique w Paryżu (gdzie został inżynierem aeronautyki ze specjalizacją aerodynamiki), École Supérieure d’Aéronautique oraz Imperial College London. W 2000 roku odbył pięciomiesięczny staż w dziale ds. aerodynamiki w firmie Peugeot. W 2001 roku trafił do Grand Prix. Pracował dla Prosta, Ferrari i McLarena, a następnie został zaangażowany przez FIA jako koordynator sportowy, a potem szef działu technicznego F1. Jako dyrektor wykonawczy Renault F1 Team zarządza ponad 700-osobowym zespołem budującym bolidy dla kierowców zespołu – a budżet Renault na ten cel w tym roku to ponad 300 mln euro. Na torze Alpine F1 reprezentować będą Fernando Alonso i Esteban Ocon.

– Marcina znam, jest bardzo miłym człowiekiem. Bardzo się cieszę z jego roli w Alpine, bo to, co zrobił przez kilkanaście lat swojej kariery pokazuje, że jest bardzo utalentowanym człowiekiem i zna się na tym, co robi – powiedział niedawno o Budkowskim Robert Kubica, obecnie kierowca rezerwowy Alfa Romeo Racing Orlen.

Google to nazwa, którą zna każdy, nawet jeżeli nie wie, co dokładnie się za nią kryje. Od blisko dwóch lat globalnym dyrektorem Google for Startups – programu jednej z największych korporacji na świecie wspierającego rozwój przedsiębiorczości technologicznej w ponad 125 krajach – jest Polka, Agnieszka Hryniewicz-Bieniek. Jest odpowiedzialna za współpracę z siedmioma kampusami podlegającymi jej jednostce (w Warszawie, Londynie, Madrycie, Tel Awiwie, Seulu, Sao Paulo i Tokio).

Agnieszka Hryniewicz-Bieniek to absolwentka kierunku Business Administration oraz Podyplomowego Studium PR w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Do Google dołączyła w 2008 roku. Jest członkinią stowarzyszenia „Technologia w spódnicy” , które promuje różnorodność w środowisku technologicznym wspierając uzdolnione, ambitne i wartościowe kobiety w osiąganiu sukcesów na polu zawodowym i prywatnym.

– Nie wszyscy sobie zdają sprawę, ale w Europie ledwie 8 procent funduszy inwestowanych w start-upy trafia do firm założonych przez kobiety. Dlatego tworzymy programy, którymi wspieramy start-uperki w zdobywaniu finansowania, budowaniu firm czy promocji biznesu – wyjaśnia Agnieszka HryniewiczBieniek.

Historycznym awansem był wybór Polaka Jacka Olczaka na stanowisko prezesa firmy Philip Morris International, które oficjalnie będzie pełnił od maja tego roku. To bowiem pierwszy Polak, który będzie pełnił funkcję CEO – czyli najwyższe stanowisko zarządcze – globalnej firmy. Warto tu zaznaczyć, że Philip Morris International działa obecnie na ponad 180 rynkach, zatrudnia około 88 tysięcy osób i jest pierwszą firmą z branży tytoniowej, która publicznie zobowiązała się do budowania przyszłości wolnej od dymu papierosowego i zastąpienia papiero-

FOT. MATERIAŁY PRASOWE GOOGLE

Strefa kariery Nasi na świecie

Agnieszka Hryniewicz-Bieniek jest dyrektorem Google for Start-ups – odpowiedzialnym za rozwój start-upów w ponad 125 krajach. „To wyróżnienie dla roli, jaką już teraz pełni Warszawa – stolica, która może inspirować inne miejsca na świecie i w której powstają start-upy o przełomowym potencjale. Jednak to także nowe możliwości dla lokalnego ekosystemu start-upowego – rosnąć będzie nasz „know-how”, globalna sieć powiązań i udział w światowej gospodarce cyfrowej” – pisała w komunikacie. sów produktami bezdymnymi. Do tego wszystkiego Jacek Olczak jest magistrem nauk ekonomicznych Uniwersytetu Łódzkiego.

Od marca tego roku prezesem Międzynarodowego Trybunału Karnego w Hadze jest Polak, sędzia Piotr Hofmański. Jest on zarazem pierwszym Polakiem piastującym stanowisko sędziego MTK – w 2015 roku rozpoczęła się jego dziewięcioletnia kadencja. „Jestem bardzo zaszczycony tym, że mogę służyć jako nowy prezydent MTK (…) Szczególną przyjemność sprawia mi fakt, że jestem pierwszym prezydentem MTK pochodzącym z państw Europy Wschodniej” – powiedział Piotr Hofmański.

Od 1 stycznia tego roku dyrektorem generalnym Galerii Narodowej w czeskiej Pradze została Polka Alicja Knast, która dotychczas szefowała Muzeum Śląskiemu w Katowicach. Jej kontrakt ma trwać sześć lat. Od kwietnia funkcję nowej dyrektor generalnej dla Polski i Krajów Bałtyckich w Coca-Cola Poland Services obejmie Polka Natalia Stroe. Polka Anna Pawlak-Kuliga jest też prezesem IKEA w Chinach, czyli odpowiada za rozwój największego rynku firmy na świecie. A Radosław Kaskiewicz został od początku lutego powołany na dyrektora zarządzającego 3M na region Europy Wschodniej (Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Ukraina, Gruzja). Nasi rodacy radzą sobie zatem w świecie, bo są utalentowani i wiele potrafią. Warto brać z nich przykład.

Pamiętając jednak, że w życiu potrzebne jest także szczęście...

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

W biznesie ładny uśmiech to bardzo ważny element O tym, dlaczego ładny uśmiech przydaje się w biznesie i jak go zdobyć, rozmawiamy z Moniką Dzieciątkowską z łódzkiej Kliniki Akademii Stomatologii. Ładne uzębienie może odgrywać dużą rolę w biznesie? Ładny uśmiech jest ważny dla każdego.

Poprawiając wygląd zewnętrzny, pomaga w budowaniu poczucia własnej wartości.

A w biznesie to poczucie własnej wartości i wynikająca z niego pewność siebie wydają się szczególnie potrzebne. Uważam jednak, że pewność siebie przydaje się każdemu.

Czyli uśmiech ma wpływ na nasze codzienne życie?

Uśmiech na naszej twarzy wpływa na relacje z innymi ludźmi, i to zarówno na relacje w życiu prywatnym, jak i w biznesie.

To ważny element. Może trochę niedoceniany, ale coraz więcej pacjentów zwraca na to uwagę.

Stomatologia estetyczna to zdaje się bardzo szerokie pojęcie…

Pod terminem „stomatologia estetyczna” kryje się szereg różnych dyscyplin.

Wszystko zależy od problemu, z którym przychodzi pacjent. Jeżeli zęby mają ładny kształt i stoją prosto, ale są ciemne, wystarczy samo ich wybielanie. Innym razem bywa tak, że zęby stoją krzywo i samo wybielenie tak naprawdę niewiele zmieni. To jest już wskazanie do leczenia ortodontycznego. Innym razem stopień zniszczenia zębów jest tak duży, że najlepszym rozwiązaniem, by uzyskać piękny efekt, są licówki lub korony.

A jeżeli pacjent w ogóle nie ma własnych zębów, sięgamy po implanty. Uzupełniamy brakujące zęby i odtwarzamy to, czego nie ma.

Czy takie „ulepszanie uśmiechu” jest uciążliwe dla pacjenta?

Ta uciążliwość jest zależna od tego, z czym pacjent zgłasza się do kliniki.

Samo leczenie na fotelu odbywa się w znieczuleniu. Najtrudniejszy bywa zwykle okres przejściowy, podczas którego pracownia protetyczna przygotowuje nowe korony. W tym czasie pacjent użytkuje korony tymczasowe. Żeby ograniczyć czas, kiedy pacjent funkcjonuje z uzupełnieniami tymczasowymi, wprowadzana jest procedura jednodniowa. Pacjent przychodzi rano, a już tego samego dnia po południu możemy mu zacementować nowe korony. Kompleksowo wyposażona klinika może zrobić wszystko u siebie.

Przy wyborze kliniki warto więc kierować się jej szeroką specjalizacją?

Zdecydowanie. Nad planem leczenia pracują dwie lub trzy osoby np.: lekarz protetyk, implantolog i technik dentystyczny. Łatwiej się komunikować w jednym zespole, ustalać wspólny plan leczenia i wspólną strategię działania. To przebiega zdecydowanie szybciej i prościej, niż w miejscach, w których specjaliści zajmują się tylko częścią tych zagadnień.

Więcej na https://klinikastomatologii.eu/

H 100% refundowane przez NFZ H Bilans zdrowia H Szybszy dostęp do specjalistów H Osobisty koordynator

KONTAKT:  506 570 866

Po COVID-19 i nie tylko

0 pozplus@swietarodzina.com.pl

Strefa biznesu Borg Automotive

FOT. MATERIAŁY BORG AUTOMOTIVE

Borg Automotive jest firmą zarządzaną w oparciu o wartości.

Wartości firmy są niczym innym jak zbiorem norm moralnych, którymi powinien kierować się w swoim postępowaniu i pracy każdy pracownik Borg Automotive sp. z o.o.

Trzy dekady Borg Automotive w Polsce

Tekst: Włodzimierz Rychliński

048

Borg Automotive od 30 lat rozwija się w Polsce, a od 21 lat ma swoje miejsce w Zduńskiej Woli. To czas owocujący sukcesami i niezwykłym rozwojem.

Można powiedzieć, że Borg Automotive jest firmą od samego początku skazaną na sukces. Składa się na to kilka elementów. Przede wszystkim jest to charakteryzująca tę firmę specyfika działalności oraz jej wyjątkowość. Zakład zajmuje się regeneracją części samochodowych i w tej branży jest liderem w Europie. Jest to możliwe dzięki mocnym fundamentom: finansowym oraz wysoko rozwiniętej kulturze organizacyjnej opartej na głównych wartościach firmy: odpowiedzialność – kompetencja – współzależność – przejrzystość i ciągłe doskonalenie.

Trzeba też bardzo mocno podkreślić, że działalność firmy od zawsze wpisana jest w ekologię. Dzięki regeneracji części firma oprócz

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Naszą MISJĄ jest dawać nowe życie pojazdom, dostarczając zrównoważone rozwiązania motoryzacyjne Naszą WIZJĄ jest zapewnianie Klientom najlepszych doświadczeń we współpracy, dzięki czemu stajemy się ich preferowanym partnerem

Strefa biznesu Borg Automotive

Borg Automotive posiada zakłady produkcyjne w trzech krajach.

Największe oddziały produkcyjne funkcjonują w Polsce, gdzie firma ma w swojej ofercie ponad 2300 różnych rozruszników oraz ponad 3300 alternatorów.

Borg Automotive zapewnia dopasowanie nie tylko do samochodów osobowych wszystkich marek, ale również do pojazdów morskich, budowlanych oraz rolniczych.

dawania klientom produktów najwyższej jakości, dba również o środowisko naturalne poprzez redukcję odpadów oraz zmniejszenie emisji gazów do atmosfery o ok. 80%.

Kiedy w duńskim Borg Automotive zrodził się pomysł o uruchomieniu działalności w Polsce, trzeba było podjąć decyzję, w jakiej okolicy lub części kraju wybudować zakład. Firma postawiła na lokalizację w Polsce centralnej. Wtedy bardzo dobrym wydawał się teren w Gorczynie koło Łasku. Jednak w dłuższej perspektywie, niezwykle dynamiczny rozwój spowodował, że zakład przeniesiony został do przemysłowej strefy znajdującej się w Zduńskiej Woli. W tym miejscu firma działa już od 21 lat. Te dekady przyniosły wiele sukcesów na europejskim rynku, choć zdarzały się również trudniejsze chwile w historii firmy: – W 2004 roku przeżyliśmy ogromy pożar hali produkcyjnej.

Dzięki wielkiej determinacji załogi udało się bardzo szybko wznowić produkcję. Przeżyliśmy również znaczące spadki sprzedaży i mocy produkcyjnych spowodowane recesją sprzed ponad dekady, a w 2020 roku - pandemią. Ale w myśl zasady „co nas nie zabije..” z każdej takiej sytuacji wyciągaliśmy wnioski na przyszłość i jesteśmy jeszcze silniejsi jako organizacja – zapewnia Marcin Zięba, COO grupy Borg Automotive. – Naszą MISJĄ jest dawać nowe życie pojazdom, dostarczając zrównoważone rozwiązania motoryzacyjne. Naszą WIZJĄ jest zapewnianie Klientom najlepszych doświadczeń we współpracy, dzięki czemu stajemy się ich preferowanym partnerem.

W ofercie firmy znajduje się około 12 000 numerów katalogowych w 9 grupach produktowych. W Borg Automotive zaznaczają, że ważne jest, aby mieć szeroki wachlarz produktów – tak aby partnerzy mogli polegać na tej firmie jako na swoim jedynym dostawcy, oszczędzając tym samym czas i pieniądze. Klienci zawsze mogą także liczyć na dostarczenie części do rzadkich modeli samochodów. Borg Automotive jest w chwili obecnej największą niezależną firmą regenerującą części samochodowe, zatrudniającą ok. 1500 pracowników w 5 krajach, a jej produkty są dostępne dla klientów w każdym zakątku Europy.

Borg Automotive posiada obecnie swoje zakłady produkcyjne w trzech krajach. Największe oddziały produkcyjne funkcjonują w Polsce, gdzie firma ma w swojej ofercie ponad 2300 różnych rozruszników oraz ponad 3300 alternatorów. Borg Automotive zapewnia dopasowanie nie tylko do samochodów osobowych wszystkich marek, ale również do pojazdów morskich, budowlanych oraz rolniczych. Dzięki temu Borg Automotive może zaspokoić prawie każde zapotrzebowanie europejskiego rynku specjalistycznego.

Kolejna polska pozycja to regenerowane kompresory klimatyzacji. Szeroko rozwinięty program obejmuje ponad 1100 kompresorów, co oznacza jedną z najbogatszych ofert na rynku, pokrywając ponad 95 procent marek w Europie.

Zaciski hamulcowe są regenerowane przez Borg Automotive w tak samo wysokim standardzie, jak wszystkie inne elementy, a w ofercie znajduje się już 3600 numerów katalogowych. Od 3 lat firma regeneruje zaciski nie tylko w Zduńskiej Woli, ale również w swojej nowej fabryce w Lublinie.

Najnowszym dzieckiem zduńskowolskiej produkcji są zawory EGR z ofertą ponad 300 numerów katalogowych, co stanowi 93 procent dopasowania rynku samochodowego. Regenerowane zawory są niezawodnym produktem o wysokiej jakości i długiej żywotności.

W zakładzie w Wielkiej Brytanii Borg Automotive prowadzi obszerny program regeneracji części dla układów sterowania pojazdem, w tym dla drążków kierowniczych z programem 1300 numerów katalogowych. Dodatkowo firma regeneruje elektryczne kolumny kierownicze, pompy wspomagania układu kierowniczego oraz najbardziej zaawansowane technologicznie pompy elektryczno-hydrauliczne (EHPSP).

Ostatnio wprowadzoną grupą produktową w portfolio Borg Automotive są regenerowane w hiszpańskiej fabryce turbosprężarki.

Program obejmuje ponad 700 różnych numerów części, pokrywając tym 68% europejskiego rynku samochodowego, a klientami są również najlepsi producenci aut na świecie.

Fundamentalne wartości w Borg Automotive

Firma Borg Automotive jest firmą zarządzaną w oparciu o wartości. Wartości firmy są niczym innym, jak zbiorem norm moralnych, którymi powinien kierować się w swoim postępowaniu i pracy każdy pracownik Borg Automotive Sp. z o.o.

Zrozumienie wartości, utożsamienie się z nimi i postępowanie w zgodzie z nimi jest kluczem do sukcesu. Wartości firmy bez wątpienia kształtują zachowania pracowników oraz stanowią spoiwo pomiędzy pracownikiem a firmą. Pracownicy poświęcają więcej energii firmie, gdyż utożsamiają się z jej systemem wartości.

Poszanowanie tych wartości i przestrzeganie zasad służy budowaniu efektywnej, uczciwej i przyjaznej organizacji.

Każdy w firmie Borg ma prawo oczekiwać konkretnych – wynikających z wartości firmy - standardów postępowania od każdego innego pracownika – bez względu na stanowisko, wykształcenie, pozycję itp.

Postępując w zgodzie z wartościami, wszyscy kształtują wizerunek firmy Borg Automotive. Można śmiało powiedzieć, że bez naszych wartości, a więc: odpowiedzialności, przejrzystości, współzależności, ciągłego doskonalenia i kompetencji – Borg nie byłby tą samą firmą, którą jest teraz.

Perspektywiczne myślenie pozwala z optymizmem patrzeć w przyszłość

Borg Automotive stale rośnie i rozwija się zarówno poprzez rozwój organiczny, jak i fuzje oraz przejęcia innych firm. Jako lider w tej dziedzinie wyznacza nowe trendy w branży. Inwestuje co roku w rozwój technologii i nowoczesny park maszynowy. Zakład posiada prężnie działające centrum R&D, gdzie specjaliści, patrząc w przyszłość, już dzisiaj badają możliwości regeneracji części samochodów przyszłości.

– Przyszłość firmy widzę bardzo pozytywnie, ponieważ mam ku temu wszelkie podstawy. Zbudowaliśmy fantastyczny fundament odpowiedzialnej organizacji w Polsce. Mamy bardzo duży know-how techniczny oraz długofalowo rozwinięte relacje z klientami. Jesteśmy organizacją bezpieczną i przyjazną pracownikom, stawiającą na zrównoważony rozwój, w tym szczególnie na lean manufacturing i ochronę środowiska naturalnego. A nasze produkty prezentują jakość przewyższającą rynkowe standardy przy jednocześnie wyjątkowo dobrze zbalansowanych kosztach.

Na tak zbudowanych fundamentach będziemy nadal rozwijać nasze zakłady w Polsce oraz za granicą, będziemy budować w Polsce nowoczesne centrum dystrybucji i udoskonalać nasz łańcuch dostaw. Naszą wizją na kolejne lata jest zapewnianie naszym klientom jak najlepszych doświadczeń we współpracy z nami, dzięki czemu stajemy się ich preferowanym partnerem biznesowym – podkreśla Marcin Zięba.

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

049

Strefa marki Rokujący start-up

START-UP EPEER JEST WYCENIANY NA PONAD 100 MILIONÓW ZŁOTYCH

System ocenia zdolność pożyczkową na podstawie zachowania w mediach społecznościowych

Sercem platformy, a zarazem innowacyjną przewagą technologiczną jest system oceniania zdolności pożyczkowej, który oparty jest na grupie algorytmów sztucznej inteligencji oraz sieciach neuronowych. Programiści epeera tworzyli to rozwiązanie w ramach prestiżowego programu dla najlepszych startupów w Europie - Microsoft for Startups.

- Zbieramy ponad 1000 danych behawioralnych na temat pojedynczego użytkownika, tworząc tym samym alternatywny model oceny ryzyka pożyczkowego – wyjaśnia Maciej Jarząb, CEO epeer i pomysłodawca platformy, 25-latek pochodzący z Mysłowic (na zdjęciu z prawej, z lewej – Marcin Bierut, chief technical officer eppera). - To rozwiązanie pozwala nam aktywnie działać na rynku finansowym, oferując pożyczki osobom, którym do tej pory proponowano jedynie wysokooprocentowane „chwilówki”. epeer adresuje swój produkt przede wszystkim do młodych ludzi, nie posiadających stałego

FOT. MATERIAŁY PRASOWE

Epeer to katowicki fintech, założony kilka lat temu przez (dziś) 25-letniego Macieja Jarząba. Firma w sierpniu 2020 r. udostępnił innowacyjną platformę pożyczkową.

W ciągu dwóch miesięcy zgromadziła ona 2000 użytkowników, którym udzieliła krótkoterminowych pożyczek na łączną kwotę 200 000 zł. Teraz epeer wszedł też na ukraiński rynek. Tempo rozwoju tej platformy pożyczkowej, opartej o sztuczną inteligencję, jest zawrotne. Czyżby epeer miał szansę zostać pierwszym polskim „jednorożcem”, czyli start-upem wycenianym na miliard dolarów?

Rozwiązanie, które proponuje śląski fintech to platforma peer-to-peer, która przy wsparciu narzędzi sztucznej inteligencji łączy inwestorów i pożyczkobiorców. Użytkownicy mogą z niej skorzystać przy pomocy aplikacji webowej oraz mobilnej. Zastosowanie narzędzi sztucznej inteligencji ma zapewnić bezpieczeństwo oraz anonimowość podczas przeprowadzania transakcji.

Zarejestrowany użytkownik może przy pomocy trzech dotknięć ekranu w ciągu 20 sekund pożyczyć lub zainwestować jednorazowo kwotę nie mniejszą niż 50 zł.

050

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

dochodu w postaci wynagrodzenia czy innych źródeł finansowych – dodaje Jarząb.

Jarząb skończył w 2014 r. najbardziej prestiżowe liceum w Katowicach - III LO im. Mickiewicza, później studiował w Wyższej Szkole Handlowej w Warszawie. W 2019 r. został magistrem księgowości i finansów. Rok wcześniej, w grudniu 2018 r. założył start-up epeer. To nie była jego pierwsza praca, bo doświadczenie w czasie studiów zdobywał m.in. w mBanku, JRCC i firmie biotechnologicznej Axcend Health.

Epeer nie pyta nikogo o cel pożyczki

- Nie pytamy nikogo o cel pożyczki - mówi Jarząb. - Nie interesuje nas też regularność dochodów i ich rodzaj. Podchodzimy do sprawy finansów i pożyczek w zupełnie inny sposób niż podmioty obecnie działające na tym rynku. Chcemy zaproponować młodym osobom produkt, który był dla nich niedostępny. Pomaga nam w tym nasza technologia scoringu kredytowego, która przez wielu jest uznawana za przełomową. Bazuje ona bowiem na zachowaniu użytkowników w mediach społecznościowych, geolokalizacji, sposobie używania aplikacji mobilnych. Oczywiście sprawdzamy bazy kredytowe, ale nie jest to dla nas kluczowe przy ocenie pożyczkobiorców. Dedykujemy naszą platformę młodym osobom, zaniedbywanym przez banki czy instytucje pożyczkowe - wyjaśnia Maciej Jarząb.

Premiera epeera jest mocno obserwowana przez rynek usług finansowych nie tylko w Polsce, ale także zagranicą.

W grudniu 2019 r. w trakcie StartupBootcamp FinTech w Dubaju, śląską koncepcję uznano za jeden z 20 przełomowych pomysłów, który zmieni w przyszłości finanse i wpłynie w istotny sposób na rynek usług kredytowych. - Impreza w Dubaju była momentem zwrotnym w rozwoju naszego pomysłu - uważa CEO epeera.

Rozwiązanie technologiczne, choć wciąż dopracowywane, już teraz zyskuje entuzjazm potencjalnych inwestorów na całym świecie. Owocem tego zainteresowania jest spółka epeer Ukraina, która skorzysta z przełomowych rozwiązań technologicznych katowickich programistów, adaptując platformę na rynek ukraiński.

Taras Pylypiuk, inwestor z Kijowa, pokłada duże nadzieje we współpracy z polskim startupem: - Wchodząc do grupy epeer liczę nie tylko na zysk, ale także na wspólny rozwój naszej spółki na rynkach wschodnich.

To niesamowity potencjał ludzki, a epeer oferuje unikatowe rozwiązanie pod względem biznesowym i technologicznym. To solidna podstawa, by myśleć o spektakularnym sukcesie biznesowym - mówi.

Katarzyna Pachelska

Energia ze słońca i niższe rachunki za prąd Rachunki za prąd zajmują coraz poważniejszą pozycję w domowych budżetach. Wiąże się to nie tylko z podwyżkami cen energii, ale także z tym, że w naszych domach znajduje się coraz więcej urządzeń elektrycznych. Alternatywą jest instalacja fotowoltaiczna, która pozwala ograniczyć zużycie prądu z zakładu energetycznego i obniżyć wysokość rachunków.

Instalacje tego typu są montowane zarówno w domach, gospodarstwach rolnych, jak i w przedsiębiorstwach. Na rynku nie brakuje firm – jak łódzki Solarmatik – które oferują kompleksową ofertę, od projektu po serwis.

– Uczestniczymy w całym procesie tworzenia instalacji fotowoltaicznych, zarówno dla klientów prywatnych, firm, jak i gospodarstw rolnych – mówi Tadeusz Kempko, prezes firmy Solarmatik z Łodzi. – Doradzamy, jak osiągnąć najlepsze efekty, od określenia zapotrzebowania na energię, wybór odpowiedniego miejsca do montażu, przez wykonanie profesjonalnego projektu, po montaż instalacji. Na tym nasza rola się nie kończy, dokonujemy technicznego odbioru instalacji, załatwiamy formalności związane z podłączeniem do sieci elektrycznej, zapewniamy serwis gwarancyjny i pogwarancyjny.

Monterzy związani z firmą Solarmatik wykonali ponad 200 takich instalacji. Każda poprzedzona jest doradztwem. – Dokonujemy ob-

liczeń, z których wynika, kiedy montaż instalacji jest ekonomicznie uzasadniony – dodaje Tadeusz Kempko. – Podpowiadamy również, jak użytkować instalację, by osiągnąć maksymalny zysk. Jest to możliwe także dzięki optymalnemu wykorzystaniu produkowanej energii elektrycznej.

Przed montażem pracownicy sprawdzają także, czy nie ma jakichkolwiek przeciwwskazań do jego wykonania.

Oferta łódzkiej firmy jest zróżnicowana.

Można tu zamówić zarówno małą instalację o mocy 3 kilowatów, jak i dużą, której moc przewyższa 50 kilowatów. Montaż możliwy jest zarówno na dachu budynku, jak i na ziemi.

Kolejną zaletą korzystania z usług firmy

jest kontrola produkcji i zużycia energii w danej chwili i w danym okresie – dzięki montażowi odpowiednich urządzeń pomiarowych. Na uwagę zasługuje profesjonalizm przedsiębiorstwa na wszystkich etapach prac.

Instalacje tej firmy powstają z najlepszej jakości paneli, falowników, a także osprzętu, które dostarczają najlepsze firmy z branży. Fotowoltaika gwarantuje szybki zwrot inwestycji, który jest możliwy nawet w ciągu kilku lat.

Sprzyja mu wsparcie programów dofinansowania, takich jak „Ulga termomodernizacyjna” czy „Mój prąd”. Przedstawiciele Solarmatik doradzają, jak z tych programów skorzystać.

WIĘCEJ INFORMACJI http://solarmatik.pl Tel. 601 364 586.

Strefa inwestycji Łódzki tunel średnicowy

OPÓŹNIENIA NA BUDOWIE TUNELU ŚREDNICOWEGO W ŁODZI

FOT. KRZYSZTOF SZYMCZAK

W połowie marca na placu budowy tunelu niewiele się działo, co raczej źle rokuje zakończeniu budowy podziemnej linii kolejowej pod miastem w 2023 roku.

PKP PLK nie ujawniają terminu, w którym przewidywane jest rozpoczęcie drążenia tunelu, ale wiadomo, że czekamy na fachowców z Włoch, którzy dostosują maszynę do pracy w łódzkim gruncie i trudnych warunkach geologicznych. Nie mogą oni na razie dotrzeć do Łodzi ze względu na pandemię koronawirusa i panujące obostrzenia sanitarne oraz utrudnienia w podróżowaniu.

Wartość inwestycji to 1,7 mld zł, z czego 1,4 mld to dofinansowanie unijne.

Po raz kolejny odsuwa się planowany na koniec marca termin rozpoczęcia budowy podziemnego przystanku kolejowego Łódź Śródmieście, który ma powstać w ramach budowy tunelu średnicowego łączącego dworce Łódź Kaliska i Łódź Żabieniec z Łodzią Fabryczną.

PKP Polskie Linie Kolejowe poinformowały o przesunięciu planowanego rozpoczęcia budowy o miesiąc. Powodem jest konieczność przeprowadzenia dodatkowych ustaleń z gestorami podziemnych sieci i instalacji. Nowy termin startu robót wskazywany przez inwestora to weekend 24-25 kwietnia. Oznacza to także odsunięcie w czasie zapowiadanych zmian w organizacji ruchu na przecięciu alei Kościuszki i ulicy Zielonej oraz zmian w komunikacji miejskiej.

Warto zauważyć, że do momentu zamykania tego wydania „Strefy Biznesu” nie rozpoczęło się także drążenie tunelu łączącego Koziny z Łodzią Fabryczną. Po ogłoszeniu sukcesu w przedostatnim dniu ubiegłego roku przez ekipę rządową i opuszczeniu „wielkiego kreta” do komory startowej przy ul. Odolanowskiej praca maszyny została wstrzymana. Przypomnijmy, że komunikat ze strony Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego zamieszczony 30 grudnia ubiegłego roku nie pozostawiał wątpliwości: „Dziś przed południem, po trzech sygnałach dźwiękowych tarcza TBM o średnicy 13 metrów rozpoczęła proces drążenia dwutorowego tunelu średnicowego w Łodzi. Tarcza nosząca imię św. Katarzyny, patronki kolejarzy, wykona główny, 3-kilometrowy odcinek tunelu pod centrum miasta, w stronę Łodzi Fabrycznej”.

– To historyczny moment. Inwestycja, na którą łodzianie tak długo czekali, dziś się rozpoczyna. Jest to projekt w pełni finansowany ze środków budżetu centralnego. Przy jego realizacji wykorzystane zostaną najnowocześniejsze technologie wiertnicze – powiedział wtedy szef polskiej dyplomacji Zbigniew Rau, były wojewoda łódzki.

052

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Wicepremier Piotr Gliński w trakcie konferencji inauguracyjnej podkreślił: – Wszyscy zdajemy sobie sprawę, że jest to inwestycja bezprecedensowa. Gdyby nie odważne decyzje polityczne i sposób zmontowania tej technologii finansowej, a także rozwiązania wszystkich kwestii technicznych, nie można byłoby tej inwestycji zrealizować.

W połowie marca na placu budowy tunelu niewiele się działo, co raczej źle rokuje zakończeniu budowy podziemnej linii kolejowej pod miastem w 2023 roku. PKP PLK nie ujawniają terminu, w którym przewidywane jest rozpoczęcie drążenia tunelu, ale z przekazywanych wcześniej informacji wynika, że czekamy na fachowców z Włoch, którzy dostosują maszynę do pracy w łódzkim gruncie i trudnych warunkach geologicznych. Nie mogą oni na razie dotrzeć do Łodzi ze względu na pandemię koronawirusa i panujące obostrzenia sanitarne oraz utrudnienia w podróżowaniu.

Z PKP PLK otrzymaliśmy też szczegółowy opis tego, co będzie dalej: „Gdy czoło maszyny ruszy pod ziemią, niektóre jej elementy będą jeszcze pracowały na górze. Połączenie zapewni specjalny komplet elastycznych przewodów do zasilania hydrauliki tarczy i urządzeń elektrycznych.

Dzięki temu rozwiązaniu dostarczane będzie powietrze oraz wszystkie niezbędne do drążenia składniki, tj. polimery, bentonit, woda. Wraz z postępem prac elementy pozostawione na powierzchni będą opuszczane na dno szybu i wprowadzane sukcesywnie do tunelu. Końcowym etapem montażu maszyny będzie połączenie tzw. ogona tarczy z obudową TBM”.

Po uruchomieniu i wykonaniu odcinka tunelu maszyna TBM musi się zatrzymać, aby dołączone były kolejne segmenty. Po zmontowaniu następuje rozruch i sprawdzenie wszystkich systemów, m.in. systemu uszczelnienia zamkniętego systemu ciśnienia na przodku tarczy skrawającej, systemów hydraulicznych czy elektronicznych systemów sterowania automatyką. Na każdym etapie niezbędne jest zachowanie niezwykłej staranności i dokładności.

Osobną sprawą jest zabezpieczenie budynków na powierzchni podczas drążenia tunelu.

Jak poinformowały nas PKP PLK, po rozpoczęciu drążenia wykonawca dokona pomiarów na pierwszych kilkuset metrach drążenia tunelu za pomocą m.in. czujników drgań, tzw. drganiomierzy. Wykonawca, czyli Przedsiębiorstwo Budowy Dróg i Mostów z Mińska Mazowieckiego, planuje montaż urządzeń na ziemi lub na stropach budynków. Pomiary będą wykonywane w miejscach, które zostaną określone po wcześniejszym zbadaniu poziomów drgań na terenie niezabudowanym. Odczyty z czujników będą przesyłane online do centrum monitoringu. Podgląd na te wartości będą mieli operatorzy i inżynierowie prowadzący TBM. Inwestor podkreśla, że wykorzystywana w budowie łódzkich tuneli technologia TBM minimalizuje ryzyka związane z pracami w sąsiedztwie zabudowy.

Sławomir Sowa, Jacek Zemła

Szukasz miejsca dla siebie?

Mamy mieszkanie dla Ciebie.

SPRAWDŹ BIURO SPRZEDAŻY MIESZKAŃ Łódź, ul. Romanowska 55E, lok. usł. 17 tel. 663 490 722, 42 712 63 31

www.villaromanow.pl

NA WIRTUALNYCH

PIENIĄDZE, KTÓRE MOŻNA ZAROBIĆ W TZW. E-SPORCIE, POBUDZAJĄ WYOBRAŹNIĘ. NAJLEPSI E-GRACZE WYCIĄGAJĄ OBECNIE NAWET PO 20-30 TYSIĘCY EURO MIESIĘCZNIE. I TO MIMO TRWAJĄCEJ NA ŚWIECIE PANDEMII Tekst: Izolda Hukałowicz

ARENACH

BÓJ

FOT. 123RF

O MILIONY EURO

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

055

FOT. 123RF

Na

początku zawody e-sportowe rozgrywane były przez amatorów i traktowane jako forma rozrywki. Dopiero po 2000 r., dzięki możliwości „strumieniowania” rozgrywek na żywo, zabrali się za nie profesjonalni gracze. Wraz z nimi pojawili się też komentatorzy, specjalizujący się w danej grze.

Stawki za wygrane zawody szybko zaczęły szybować, osiągając niebotyczne wartości liczone w milionach dolarów na drużynę.

„Czekolad” specjalizuje się w League of Legends

Jako że e-sport związany jest z najnowocześniejszymi technologiami, stał się domeną głównie młodych osób, które w branży gamingowej czują się jak ryba w wodzie.

Jeden z najlepszych w Polsce graczy e-sportowych, Paweł „Czekolad” Szczepanik, ma zaledwie 20 lat, a za sobą już dekadę grania, w tym 3 lata startów w profesjonalnych zawodach. Ten pochodzący z Olsztyna zawodnik specjalizuje się w grze League of Legends. „Czekolad” przygodę z grami komputerowymi zaczął bardzo wcześnie, bo jako zaledwie 10letni chłopiec. – Wracałem ze szkoły i zaszliśmy do cioci. Mój kuzyn grał wówczas w grę, przyglądałem mu się i pomyślałem, że to świetna zaba-

056

wa. Poprosiłem, by zainstalował mi tę grę i tak się wciągnąłem – wspomina.

Potem zaczęły się treningi i doskonalenie umiejętności. Talent i upór doprowadziły Szczepanika do poziomu profesjonalisty. Teraz jest członkiem brytyjskiej organizacji Excel esports, zrzeszającej najlepszych graczy w Europie. To coś w rodzaju klubu sportowego, z którym gracze zawierają kontrakty i dla niego walczą o sukcesy. Excel esports ma swoje miejsce w europejskiej lidze mistrzów LEC, w której uczestniczy 10 najlepszych drużyn.

Paweł jest jednym z pięciu graczy z całej Europy, którzy grają na różnych pozycjach. – Mamy w składzie Norwega, Czecha, Brytyjczyka i Szweda, a nasz trener jest Holendrem – wymienia Paweł.

Podczas treningów porozumiewają się po angielsku, a trenują dużo. Przed komputerami spotykają się codziennie na minimum 6 godzin, zazwyczaj od 14 do 20. Ale to nie koniec, bo po zakończonym treningu zbiorowym każdy z zawodników jeszcze gra indywidualnie. Ćwiczyć trzeba też przed treningiem, żeby się rozgrzać.

Liczy się refleks

– Ciężka praca to podstawa – podkreśla białostoczanin Mateusz Szukajt, twórca eventu East Games United, właściciel i prezes agencji PR-owej i marketingowej Galaktus, która zajmuje się „gamingiem”. – Teraz świat e-sportu jest duży, więc i konkurencja jest coraz większa. Żeby coś osiąStrefa Biznesu WIOSNA 2021

gnąć, trzeba dużo więcej pracować i mieć dużo więcej szczęścia niż kiedyś.

Oprócz ciężkiej pracy ważne są też indywidualne cechy graczy. Paweł Szczepanik zaznacza, że dobry zawodnik musi mieć świetny refleks oraz umiejętność myślenia i przewidywania. – Zawodowe granie w gry komputerowe to trochę takie szachy XXI wieku, gdzie trzeba przewidywać ruchy przeciwnika i analizować sytuację. Gra wymaga również charakteru i umiejętności współpracy. Trzeba zawsze pamiętać, że jest się częścią drużyny – zaznacza.

Wydawać by się mogło, że bycie profesjonalnym e-graczem wymaga superspecjalistycznego sprzętu komputerowego. Ale Szczepanik wyjaśnia, że – jeżeli są umiejętności – wystarczy komputer za 2,5 tys. zł, monitor za 600 zł plus klawiatura i myszka. – Cztery tysiące złotych wystarczą na naprawdę dobry sprzęt – zapewnia. I dodaje, że ważniejszy jest talent i ciężka praca. To one pozwoliły „Czekoladowi” i jego drużynie (AGO Rogue) wygrać w tym roku Puchar Europy EU Masters i Trinity Force Puchar Polski.

Ze stresu mają pryszcze

Zawodowi gracze przed ekranami monitorów spędzają długie godziny. Dlatego też ci, którzy utrzymują się z e-grania, dbają o swoją kondycję. Wielu z nich korzysta z pomocy trenerów personalnych, dietetyków, psychologów. Bo

najważniejsze mecze wymagają koncentracji i są ogromnym wysiłkiem fizycznym i psychicznym.

– Turniej na najwyższym szczeblu e-sportowym trwa zazwyczaj kilka dni – wyjaśnia Mateusz Szukajt. – Biorący w nim udział zawodnicy grają po 2-3 godziny, robią przerwę i znowu siadają do gry. To wymaga odpowiedniego przygotowania zdrowotnego: dobrego odżywiania, ruchu i dbania o kondycję mentalną. Gracze mają świadomość, że kondycja to 50 proc. sukcesu.

Aktualnie w puli e-zawodów, rozgrywanych na najwyższym, światowym poziomie, jest do wygrania 10-20 milionów dolarów. Przy takich stawkach gry komputerowe to już nie tylko hobby. To inwestycja, która wymaga odpowiedniego przygotowania.

Paweł Szczepanik nieustannie dba o kondycję. Początkowo miał trochę problemów z kręgosłupem, ale zaczął się regularnie rozciągać i wzmocnił mięśnie stabilizujące. Robi też regularne, półgodzinne przerwy w grze, a każdego ranka udaje się na godzinny spacer.

– Ważna jest też psychika i nastawienie. Trzeba wierzyć w siebie i umieć sobie radzić ze stresem – wyznaje gracz z Olsztyna. – Ja zawsze po prysznicu medytuję przez 10 minut, wyciszam się.

Przed oficjalnymi grami zwykle robi mi się zimno, więc wtedy ubieram się bardzo ciepło, aby unormować temperaturę. Ale znam graczy, którzy ze stresu w dniu zawodów mają całe twarze obsypane pryszczami. I zwykle potem kiepsko sobie radzą...

Zarobki oderwane od rzeczywistości

Jeszcze 12 lat temu zaledwie 30-50 polskich e-graczy żyło z elektronicznego sportu, jednak teraz jest ich już około 200-300. W skali świata to dziesiątki tysięcy ludzi. – Ci naprawdę dobrzy potrafią zarobić po 20-30 tysięcy euro miesięcznie. Najlepsi zarabiają jeszcze więcej. To są zarobki oderwane od naszej rzeczywistości – mówi Szukajt.

– Wśród graczy mamy milionerów, których kontrakty opiewają na miliony dolarów rocznie, a do tego dochodzą wygrane z turniejów i lig. Furlan – jeden z najlepszych białostockich graczy – zarabia na poziomie kilku średnich krajowych miesięcznie. To naprawdę nieźle, jak na niespełna 30letniego mężczyznę.

Jednak kontrakty z klubami sportowymi i wpływy z wygranych to nie wszystko. Gracze podpisują też kontrakty reklamowe, np. z producentami myszek, klawiatur, sprzętu, ale też marek mainstreamowych, np. napojów, samochodów.

– Polski zawodnik Jarek Pasza, który grał w rosyjskiej organizacji, reklamował jeden z elektro-

FOT. ARCHIWUM PRYWATNE

Strefa trendów E-sport

Paweł Szczepanik z Olsztyna, pseudonim „Czekolad“, specjalizuje się w grze League of Legends marketów. Występował w reklamach wideo, które były emitowane w internecie. To działa na podobnych zasadach jak w prawdziwym sporcie – tłumaczy Szukajt.

Krótkie kariery e-graczy

Kariera w e-sporcie może przynieść mnóstwo satysfakcji i pieniędzy, ale nie jest to zajęcie na całe życie.

– Trzeba pamiętać, że konkretne gry, w których specjalizują się zawodnicy, mają tylko kilka lat żywotności mierzonej popularnością – wyjaśnia szef Galactusa. – Owszem, są gry, które funkcjonują na rynku przez 10-20 lat, ale to zaledwie parę tytułów. Reszta gier już po kilku latach przestaje być popularna i znika, a gracze, którzy się w nich odnaleźli, kończą kariery i przechodzą na emerytury.

Jak mówi Szukajt, historia e-sportu jest krótka, więc kariery graczy również nie są jeszcze długie: – Wszystko zaczęło się zaledwie 20-25 lat temu, więc trudno mówić o długotrwałych karierach. Choć mamy już polskich graczy, którzy w League of Legends grają po 10 lat, więc widzimy, że to jest możliwe. Ale ciągle nie wiemy, gdzie sięgają limity fizyczno-psychiczne e-sportowców.

Na świecie wciąż toczy się spór o to, czy e-sport jest... sportem. Jego największym gwiazdom nie przeszkadza to jednak zarabiać milionów euro na wirtualnych arenach. Mimo pandemii zawody e-sportowe mają się świetnie. Przyjmują formę zorganizowanej, wieloosobowej gry, gdzie zawodowi gracze prowadzą rozgrywkę indywidualnie lub w drużynach. A drużynę mogą tworzyć osoby, które spotykają się fizycznie na tzw. LAN party albo wirtualnie Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Oczywiste jest, że po 30. roku życia czas reakcji zawodników się wydłuża, ale z drugiej strony – taki gracz nadrabia doświadczeniem, podobnie jak w prawdziwym sporcie.

E-gracze, którzy zdecydują się wycofać ze startów w zawodach, zwykle zostają w organizacjach, które do tej pory reprezentowali jako trenerzy.

– Ale byli gracze znajdują też pracę u wydawców gier wideo. Producenci sprzętu zatrudniają ich jako testerów – dodaje Mateusz Szukajt. – Często też e-sportowcy z grania profesjonalnego przechodzą na bycie streamerami lub youtuberami.

Filmują to, jak grają i publikują filmiki w sieci. Stają się influencerami. Tu możliwości zarabiania są ogromne.

Paweł Szczepanik, choć ma zaledwie 20 lat, też znalazł już pomysł na sportową emeryturę.

W przyszłości chciałby zostać trenerem i zająć się streamingiem.

Pandemia nakręciła e-sport

Branża e-sportu jest jedną z niewielu, których nie dotknęła pandemia koronawirusa i związany z nią kryzys. Wręcz przeciwnie – jeszcze bardziej ją nakręciły. Ograniczone możliwości poruszania się przykuły ludzi do monitorów, a zdalna praca sprzyja zanurzeniu się w świecie gier.

– I myślę, że tak już zostanie. To będzie czołowa rozrywka. Branże filmowa i muzyczna mocno przez pandemię podupadły, natomiast branża gier się rozwinęła – podsumowuje Mateusz Szukajt. – Gry komputerowe to świat ogromnych perspektyw.

Izolda Hukałowicz

057

Biznes od kuchni Rozmowa

FOT. 123RF

Booksy już niedługo może być pierwszym polskim „unicornem”– jednorożcem– czyli firmą wartą miliard dolarów

Pierwszy raz byłem w USA w liceum. Dowiedziałem się od nauczyciela angielskiego o programie stypendialnym, dzięki któremu można wyjechać do Stanów. W 1994 roku poleciałem tam na rok. Podróż pokazała mi, że świat jest na wyciągnięcie ręki. Nawet dla człowieka z Podkarpacia, z małego miasteczka, z przeciętnej rodziny.

Twórca Booksy: dwa lata żyłem na ziemniakach

Poszerzyło to panu horyzonty?

Zobaczyłem, jak wygląda świat. Kiedy wróciłem do kraju i poszedłem na studia na Politechnikę Warszawską, to nie czułem, że istnieją jakiekolwiek bariery.

Rozmawia: Kinga Dereniowska Stefan Batory to twórca popularnej aplikacji Booksy, która podbija świat. Pochodzący z Kolbuszowej na Podkarpaciu biznesmen, pracuje w Dolinie Krzemowej i chce stworzyć największą firmę na świecie. Choć jeszcze kilkanaście lat temu stać go było tylko na ziemniaki.

Nazwisko zobowiązuje?

Mój tata dostał na imię Stefan, a przed nim mój dziadek. To tradycja od wielu pokoleń. Mój syn też nosi takie imię. Wielokrotnie słyszałem, że z takim imieniem i nazwiskiem nie mogę się poddać. Muszę walczyć.

Pomagało w życiu?

Tak... Zwłaszcza jak pani z dziekanatu wywieszała listę, na którą mieliśmy się zapisywać na dodatkowy przedmiot. Dopóki ja się nie wpisałem, to były tam normalne nazwiska. Po mnie od razu pojawiali się Kaczor Donald i Hans Kloss. Jeden profesor wykreślił mnie przez to z listy studentów. Odkręcałem to przez kilka dni. Raz mi się jednak upiekło. Kiedy przekroczyłem prędkość, policjant mnie puścił bez mandatu. Podobno dlatego, że w jego wsi mieszkał... Adam Mickiewicz.

Spodziewał się pan, że za kilka lat trafi do Nowgo Jorku?

058

To znaczy?

Mój tata też był w USA, tyle że pracował tam na czarno. Jak zresztą wielu z Podkarpacia. Dlatego myślałem, że do Stanów jeździ się po to, aby pracować na czarno. I żeby przesyłać pieniądze dla rodziny. Kiedy tam się znalazłem, to zmieniłem myślenie. Wiedziałem też, że kiedyś jeszcze do tych Stanów wrócę, nie wiedziałem po co, na jak długo.

I czy biznesowo?

Wtedy ciężko było sobie wyobrazić, że polskie firmy będą jak równy z równym konkurowały z amerykańskimi, globalnymi graczami. Ciężko było sobie wyobrazić, że Polacy będą zakładali firmy w Stanach. A co dopiero, że będą na tym rynku wygrywali. Pamiętam, że jak wróciłem, to pomyślałem: przecież to są tacy sami ludzie, jak my. Wcale nie są od nas mądrzejsi czy lepsi. Mieli trochę więcej szczęścia, że się urodzili w kraju, który dał im większe możliwości.

Jaka jest różnica mentalności polskiej i amerykańskiej?

Ona była i nadal jest. Dobrze pamiętam komunizm, pamiętam puste półki. Zapewne dopiero pokolenie naszych wnuków będzie w pełni uwolnione od tego piętna, które komunizm na nas odcisnął. To, co mnie uderzyło po powrocie, to panujące poczucie rezygnacji. Ludzie czuli się przegrani.

Kiedy pojawiły się myśli o własnym biznesie?

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Booksy to aplikacja, dzięki której można umówic się do fryzjera, kosmetyczki, barbera, masażysty i wielu innych.

Biznes od kuchni Rozmowa Już na początku lat 90., kiedy rodził się u nas kapitalizm. Pamiętam, jak w 1989 roku moi rodzice otwierali sklep. Malutki, osiedlowy sklep spożywczy w Kolbuszowej. Żaden wielki biznes i nie zbili na nim majątku. Jeszcze 15 lat temu jeździli starą skodą 105L. A jeśli zarabiali jakieś pieniądze, to przeznaczali je na edukację moją i rodzeństwa. My pomagaliśmy rodzicom, jak mogliśmy. Nosiliśmy towar, rozkładaliśmy go na półkach, czasem sprzedawaliśmy. To mi uświadomiło, że prowadzenie biznesu wymaga bardzo dużej odpowiedzialności. Trzeba tym żyć 24/7. Widziałem, jak mama w weekendy uzupełniała księgi rachunkowe, tata jeździł po nocy do hurtowni. W tamtym okresie był spory problem z zaopatrzeniem. Było ciężko.

Mało zachęcające.

To mi uświadomiło jedną rzecz - przedsiębiorcy mogą zmieniać świat wokół siebie. Ten sklep ułatwił życie wielu osobom. Rodzice zmienili ich życie.

W spożywkę jednak pan nie poszedł.

Czułem, że świat się zmienia i informatyka oraz komputery będą ważne. Studiowałem matematykę stosowaną, której elementem jest informatyka i algorytmy. Pierwszy komputer dostałem w 1992 roku i... od razu go zepsułem.

Pierwsza praca?

Pracowałem w firmie, która zajmowała się udostępnianiem danych biznesowych m.in. bankom czy biurom maklerskim. Byłem tam administratorem i jednocześnie studiowałem. Pod koniec studiów znalazłem pracę w powstającym portalu Ahoj.pl, którego dziś już nikt nie pamięta, bo zbankrutował. Zaproponowano mi stanowisko dyrektora technicznego.

FOT. ARCHIWUM

Po roku odszedł pan z Ahoj.

Nie podobał mi się sposób zarządzania firmą. Dlatego z kilkoma kolegami postanowiliśmy założyć własną firmę - eo Networks.

Stefan Batory jest absolwentem Wydziału Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej Politechniki Warszawskiej. To założyciel m.in.

Sensi Soft, iTaxi i Booksy. Biegacz amator, ultramaratończyk. Jest laureatem API, nagrody Ambasadora Polskiej Innowacji.

Gdy odbierał pan dyplom wyższej uczelni, firma była... ...na etapie bankructwa. Trzech kolegów, którzy mieli się zająć sprzedażą, zdecydowało się nas opuścić. Do tego wiosną 2000 roku pękła tzw. bańka internetowa w Stanach i kryzys rozlał się na cały świat. Nikt nie chciał inwestować w Internet, a my chcieliśmy robić firmom strony internetowe. Z jednej strony niechęć klientów, z drugiej nasza niewiedza, jak prowadzić firmę. Firma generowała straty.

Jak pan żył?

Na ziemniakach. Tylko na to mnie było stać. Nawet nie, bo płaciłem za nie kartą kredytową.

Jak długo był pan na tej ziemniaczanej diecie?

Prawie dwa lata. Jak w końcu się odbiliśmy i wypłaciłem sobie 500 zł na miesiąc, a nie 200 zł, to kupowałem makaron czy mięso.

Ziemniaki nadal uwielbiam, kiedyś wydam książkę „Ziemniaki na 100 sposobów”.

później rozstałem się ze wspólnikiem. Różniliśmy się w poglądach na przyszłość firmy.

Potem pojawia się Booksy?

W 2014 roku zacząłem biegać, aby schudnąć. Po tych ziemniakach, jak było mnie stać na dowolną rzecz do jedzenia, to bardzo dużo jadłem. Ważyłem prawie 100 kg. Kolega namówił mnie na bieganie, którego wtedy nie lubiłem. Bardziej kochałem jeść.

Wciągnąłem się jednak i zapisałem na Maraton Piasków przez Saharę. I wtedy zacząłem mieć problemy m.in. ze ścięgnem.

Ciężko mi się było dodzwonić do fizjoterapeuty. Stąd pomysł na Booksy, czyli aplikację, przez którą można się zapisać samemu na wizytę.

Jak zatem znalazł się pan ponownie w Stanach?

Na początku zatrudnialiśmy freelancerów, którzy pomagali nam z obsługą klientów w USA. Doszliśmy do wniosku, że ciężko się pracuje z ludźmi rozproszonymi w innym kraju. Przeszkadzała różnica czasu i brak obecności. Różnił się też rynek. Tam ludzie mniej boją się porażki. W końcu podjąłem decyzję o przeprowadzce.

Jaka jest ta Dolina Krzemowa?

Dużo ludzi w klapkach, krótkich spodenkach, bawełnianych koszulkach. Tutaj nikt nie dba o wygląd czy pozory. Często jest tak, że w restauracji siedzi się obok milionera, który przyjeżdża starym samochodem. Większość ludzi nie ma tu potrzeby epatowania majątkiem.

Jest panu tam trudniej jako osobie spoza ich kręgu?

Było i nadal jest, bo nie mam żadnej reputacji. W Polsce inwestorzy mi wierzą, bo mam za sobą kilka firm. Tutaj jestem jednym z wielu. To, co zrobiłem w Polsce, w ogóle się nie liczy. Startuję od zera w wieku 40 lat.

Przecież z apki korzysta fryzjer Baracka Obamy.

Nie tylko on, bo i fryzjer Leo Messiego, Neymar. Nawet armia amerykańska naszą aplikację testowała. Są kościoły, gdzie można przez Booksy zapisać się na chrzest.

Jakie były najtrudniejsze pana decyzje biznesowe?

Najtrudniejsze były ubiegłoroczne zwolnienia. Ci ludzie niczym nie zawinili. Nie zasłużyli na to. Jak się kogoś zwalnia, bo firma ma kłopoty, to dla ludzi jest to niezrozumiałe. To decyzja o amputowaniu sobie ręki, aby przeżył organizm. Nie wiedziałem rok temu, że można płakać i wymiotować jednocześnie.

Tak pan to przeżywał?

Zawsze czuję odpowiedzialność za ludzi, którzy ze mną współpracują. Na szczęście większość z tych osób udało się zatrudnić ponownie. Uzyskaliśmy w dofinansowaniu 70 mln, dzięki emisji nowych udziałów spółki do inwestorów. Obecnie zatrudniamy blisko 550 osób.

Czy podczas tych chudych lat nie miał pan ochoty rzucić wszystkiego i pójść na etat?

Nie ma pani pojęcia, jak bardzo. Z drugiej strony czułem odpowiedzialność za wspólników, pracowników, niezapłacone faktury.

Jakie plany na przyszłość?

Chcemy wygrać Stany. Jesteśmy na czele peletonu, ale mamy tu sporo konkurentów. Pojawiają się oferty wykupu. Chcemy być jednak niezależni i wprowadzić firmę na nowojorską giełdę. A tak osobiście - do skompletowania Korony Maratonów zostały mi maratony w Nowym Jorku, Londynie i Tokio.

Pojawiły się w końcu duże projekty?

Tak. Najpierw uregulowaliśmy należności, a potem zaczęliśmy inwestować. Od tamtej pory szybko rośliśmy. W 2011 roku wprowadziłem firmę na warszawską giełdę. Miałem 34 lata. Chwilę

Podobno chcecie być warci więcej niż Orlen?

Chcemy zbudować największą firmę pochodzącą z Polski. Mam nadzieję, że będziemy kiedyś tak rozpoznawalni na świecie jak Coca-Cola.

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

059

Strefa trendów Technologie

FOT.PIXABAY.COM

Nadchodzi świat bez kabla?

P

Tekst: Mateusz Tkarski rzesył danych, który powszechnie wiążemy z internetem, odkąd tylko ten zawitał do świata biznesu, sektora publicznego i naszych domów, nieustannie przyspiesza, zmieniając nasze życie. – 25 lat temu, kiedy powstała nasza firma, nikt nie myślał jeszcze o technologii bezprzewodowej. Były radiolinie służące komunikacji studiów telewizyjnych z wieżą przekaźnikową. Były to rozwiązania, które nie służyły powszechnie firmom, a co dopiero użytkownikom indywidualnym. Na początku lat 90. pojawiła się pierwsza analogowa telefonia komórkowa, a pierwsze nieśmiałe rozmowy o Internecie dla biznesu zaczynaliśmy w drugiej połowie lat 90. Oczywiście, w tamtych czasach chodziło o możliwość prostego komunikowania się między sobą urządzeń „po kablu” – wspomina Robert Kobiela, członek zarządu Koma Nord SA.

Transferowy wyścig

Trzy dekady temu komputerami nazywaliśmy ogromne szafy zajmujące całe pomieszczenia,

060

dzisiaj o wiele większą moc obliczeniową mają telefony komórkowe, z których korzystamy na co dzień. Podobne tempo rozwoju mają rozwiązania sieciowe, czyli transfer danych, który przyspieszył kilka lat później.

Rozwój sieci kablowych postępował dość szybko, a wraz nim na rynku zaczęli pojawiać się pierwsi profesjonalni dostawcy technologii, w tym firma Koma Nord z Gdyni. Wprowadzano nowe standardy okablowania – od kabla koncentrycznego (tzw. cienki Ethernet) na początku, do Kat. 7 i 7a obecnie. Zwiększano przepustowość (szybkość), a tym samym liczbę urządzeń i użytkowników, którzy mogli w jednym momencie przesyłać między sobą dane.

Około 2000 roku zaczęły się pojawiać rozwiązania bezprzewodowe – zalążek dzisiejszego WiFi. Początkowo były to karty sieciowe z anteną, dzięki którym pojedynczy komputer mógł łączyć się z okablowanym urządzeniem (transmiterem), jednak ze względu na wysokie koszty, a także obawy co to bezpieczeństwa, niewiele firm mogło sobie na to pozwolić. Pierwszy poważny projekt związany z WiFi Koma Nord zrealizowała około 15 lat temu dla jednego z banków, który chciał zorganizować bezprzewodowo pracę swojego biu-

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Najpierw tylko „po kablu”, później także bezprzewodowo, teraz światłowodem i w 5G – wyścig trwa. Czy internet rzeczy to początek końca świata, jaki do tej pory znaliśmy? Co to oznacza? ra. Biorąc pod uwagę to, jak dzisiaj wygląda rynek łatwo wyobrazić sobie to, jak szybko technologia ta się rozwija.

Ciekawym odzwierciedleniem tempa rozwoju sieci są liczby. W przypadku sieci kablowych startowaliśmy od poziomu 1 Mbps, dzisiaj, uwzględniając światłowody jest to 100 Gbps i więcej. Jeśli chodzi o sieci bezprzewodowe, w początkowej fazie było to 11 Mbps (802.11b), a obecnie to nawet 14 Gbps (802.11ax).

– Dzięki rozwijającej się technologii, świat cały czas przyspiesza. Sieci bezprzewodowe gonią kabel w zakresie tempa transferu danych, ale ten cały czas ucieka i nie wydaje się, żeby miał przegrać ten wyścig, nawet mimo obecnego rozwoju sieci 5G – komentuje Robert Kobiela z Koma Nord.

Bezpieczeństwo i użyteczność

Obok możliwości transferowych, ogromnym wyzwaniem tworzenia rozwiązań sieciowych (niezależnie od rodzaju), zwłaszcza w odniesieniu do biznesu czy sektora publicznego, jest bezpieczeństwo transferu i przechowywania danych.

Szczególnie widoczne było to w przypadku ogromnej liczby firm, które w ostatnich miesią-

Strefa trendów Technologie

Bezprzewodowe rozwiązania w służbie

Nowoczesne, bezprzewodowe technologie i zaawansowane rozwiązania sieciowe sprawdzają się w różnych branżach i sektorach – nie tylko prywatnym, ale też publicznym. Jednym z przykładów jest Szpital Uniwersytecki w Krakowie-Prokocimiu. Ten naszpikowany bezprzewodową technologią kompleks jest jedną z najnowocześniejszych placówek medycznych w Europie.

Firma Koma Nord wykonała implementację kompletnej, zaawansowanej infrastruktury LAN – jej inżynierowie uruchomili i zintegrowali trzy niezależne sieci gwarantujące prawidłowe działanie wielu nowoczesnych systemów, w tym teletechnicznych (BMS, CCTV, KD, RCP, PPOŻ, SSWiN), IT (LAN, Wi-Fi) czy IPTV. Z perspektywy pacjenta możliwa jest dzisiaj dwukierunkowa komunikacja poprzez sieć WiFi, wezwanie pomocy przez proste naciśnięcie dużego przycisku na spe-

Internet rzeczy Internet of things, IoT – polega na gromadzeniu, przetwarzaniu lub wymianie danych za pośrednictwem instalacji elektrycznej inteligentnej KNX, sieci komputerowej lub bezprzewodowej przez połączone ze sobą urządzenia. Do tego typu przedmiotów zaliczają się między innymi urządzenia gospodarstwa domowego, artykuły oświetleniowe i grzewcze, systemy bezpieczeństwa oraz urządzenia mobilne.

Szacuje się, że na koniec tego roku do sieci in podłączonych będzie nawet 50 mld urządzeń.

Internet Rzeczy wykorzystuje sieć inteligentnych przedmiotów, (obiektów wyposażonych w zdolność do przetwarzania danych i kooperacji) której istotą jest nie tylko zaspokajanie znanych dzisiaj potrzeb, ale także potrzeb, które narodzą się dopierow przyszłości.

cjalnej opasce, a także dokładne zlokalizowanie chorego w danym obiekcie czy na terenie szpitala. Z kolei personel ma możliwość odebrania na urządzeniu z wyświetlaczem informacji nadanej z dowolnego komputera lub komunikatu przywołania do pacjenta.

Jak cenne jest to przy dużej liczbie pacjentów i personelu można sobie tylko wyobrazić. System komunikacji bezprzewodowej personelu medycznego stanowi łącznie 270 telefonów.

Na całą infrastrukturę sieciową przygotowaną przez firmę Koma Nord składa się łącznie ponad 775 punktów dostępowych Wi-Fi, 3600 urządzeń RTLS, 350 przełączników sieciowych, 115 telefonicznych bram cyfrowych oraz 4 sklastrowane serwery/centrale telefoniczne, co pokazuje skalę projektu. Osiągnięcie tak dużego komfortu – z jednej strony pobytu w szpitalu, z drugiej strony pracy w nim – nie byłoby możliwe bez nowoczesnych technologii, a także profesjonalnego zaimplementowania w stworzonej od podstaw przez Koma Nord infrastrukturze szpitalnej.

Internet rzeczy (IoT) – wszystko jest połączone

W naszym otoczeniu, firmowym, domowym i publicznym występuje coraz więcej urządzeń, które mają swój własny nr IP, są połączone z siecią i przesyłają dane. Lodówka czy inne urządzania domowe, które wysyłają do naszego sklepu informacje o kończących się produktach, składając przy tym zamówienie na zakupy, które dostarczy kurier, to nie jest pieśń przyszłości, tylko rzeczywistość. Rozwiązania konsumenckie wykorzystujące internet rzeczy niewątpliwie będą się rozwijać, ale wydaje się, że obecnie większe znaczenie ma on w przemyśle.

Naczelnym zastosowaniem IoT jest tam opomiarowanie, czyli odczyt parametrów technologicznych z poszczególnych urządzeń i linii pro-

dukcyjnych, a następnie podejmowanie lepszych, bardziej optymalnych decyzji w zakresie zarządzania czy sterowania takim przedsiębiorstwem. To wszystko dzięki umieszczeniu bardzo wielu sensorów IoT (relatywnie tanich urządzeń), które monitorują aktualny stan parametrów przemysłowych i wysyłają dane do centrum. W ten sposób powstaje bardzo precyzyjny obraz przedsiębiorstwa oparty – co bardzo ważne – o bieżące informacje. Technologia ta jest rewolucyjna dla przemysłu z dwóch powodów: jest relatywnie tania i nie wymaga okablowania.

Dzięki niskim kosztom można opomiarować więcej urządzeń, a bezprzewodowość pozwala na ogromną elastyczność. Nie trzeba w magazynach prowadzić jakichkolwiek dodatkowych kabli i mamy swobodę przenoszenia sensorów. Jedna z globalnych firm kurierskich zastosowała w swoich dużych magazynach system IoT, aby zapobiegać zderzeniom wózków, które poruszają się w tym samym czasie w danym obiekcie. System polega na tym, że pojazdy, poprzez bezprzewodowe IoT, stale wysyłają do centrali swoją goelokalizację. Ta (centrala), po wykryciu zagrożenia bezprzewodowo i automatycznie wysyła odpowiednie komunikaty do wózków, co zapobiega kolizji. Nierzadko operatorzy tych urządzeń nawet nie wiedzą, dlaczego ich wózki same zwolniły lub lub – nawet – całkowicie się zatrzymały.

– W przypadku dóbr konsumpcyjnych producenci będą oferować coraz więcej nowinek technologicznych. W odniesieniu do firm czy instytucji, trzeba jednak pamiętać, że zaprojektowanie indywidualnej sieci, która działa wydajnie, bezpiecznie, stabilnie i bez zakłóceń wymaga wysokich kompetencji. Świat staje się coraz bardziej bezprzewodowy, ale sztuką jest tworzenie systemów, które działają dobrze, tworzą wartość dodaną, podnosząc jakość czy konkurencyjność – podsumowuje Robert Kobiela z Koma Nord.

FOT MATERIAŁY PRASOWE

cach z powodu epidemii bardzo szybko przestawiły się na pracę zdalną.

– Z perspektywy pracownika home office to możliwość wykonywania zadań, w tym dostęp do zasobów firmy z domu, zazwyczaj za pośrednictwem zewnętrznej, domowej sieci internetowej. Jestem przekonany, że większość firm, które w krótkim czasie przestawiły się na pracę zdalną, infrastrukturalnie, pod kątem bezpieczeństwa nie była na to przygotowana, a dane, także te wrażliwe, nie były wystarczająco chronione. Menedżerowie w firmach, a zwłaszcza działy IT, dwoiły się i troiły, aby utrzymać ciągłość procesów, ale nasze doświadczenia we współpracy z podmiotami z różnych branż pokazują, że stworzenie efektywnej i bezpiecznej infrastruktury sieciowej to skomplikowany i długotrwały proces, wymagający ogromnej wiedzy i kompetencji – dodaje Robert Kobiela.

Wystarczyło zaledwie 11 lat aby liczba urządzeń połączonych internetowo wzrosła 50-krotnie i osiągnęła 50 miliardów

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

061

062

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Strefa moto Kia Sorento

Jeszcze nie minął rok jak na rynek wjechała najnowsza Kia Sorento, a już spadł na nią deszcz nagród i wyróżnień. U nas najważniejsze jest zwycięstwo w konkursie na „Samochód roku 2021 w Polsce”.

KIA SORENTO SAMOCHÓD ROKU TEKST: RYSZARD M. PERCZAK

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

063

FOT. KIA

Strefa moto Kia Sorento

Kia Sorento zwyciężyła w konkursie na „Samochód roku 2021 w Polsce” Z tym większą uwagą podczas jazd testowych poddawano drobiazgowej ocenie każdy element tego modelu od wyglądu przez rodzaje napędu i nowoczesne technologie po cenę. Wspomniane wyróżnienia nie spadły więc Sorento z nieba. Poddawana bardzo surowej krytyce wychodziła z tych prób z tarczą. Dowodem na sukces, o którym już można mówić bez zastrzeżeń, są bardzo zadowalające producenta wyniki sprzedaży.

Nie tylko sylwetka „na czasie”

Co zatem ujęło tych, którzy mieli możliwość pojeżdżenia i tym samym bliższego zapoznania się

FOT. KIA

Zeszłoroczna premiera Sorento od chwili, gdy się o niej pojawiły pierwsze informacje, była w branży motoryzacyjnej bardzo wyczekiwana. Samochody typu SUV cieszą się bowiem wielką popularnością nie tylko w Polsce i Europie, ale na całym świecie. Kia Sorento to właśnie taki model, który jest oferowany w ogólnoświatowej sieci dilerskiej marki Kia. Pojawienie się każdego ciekawego auta zawsze wyostrza zmysły konkurencji, mimo iż akurat takich samochodów aktualnie nie brakuje.

Szanse na rynkowy sukces mają jednak tylko najlepsi z najlepszych. Kia, pokazując Sorento, otworzyła oczy niedowiarkom, którym jeszcze niedawno trudno było uwierzyć w jej potencjał.

Auta typu SUV cieszą się wielką popularnością nie tylko w Polsce i Europie, ale na świecie

064

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

z największym z SUV-ów Kia? Oczywiście na pierwszy ogień idzie wygląd. Sorento zaprojektowana została jako eleganckie, duże auto osobowe zawierające w swojej sylwetce najważniejsze informacje dotyczące jej charakteru. Patrząc na nią, nie będziemy mieli wątpliwości, że to SUV łączący w sobie także cechy nowoczesnego i komfortowego auta osobowego. Dwubryłowe nadwozie mającego 4,81 m długości samochodu oglądane z każdej strony jest nie tylko eleganckie, ale także „na czasie”. Modne akcenty stylistyczne, jak np. lampy główne, wlot powietrza do komory silnika czy efektowne wzory kół podkreślają także sportowe ambicje tego SUV-a.

To samo, a może nawet bardziej, dotyczy wystroju wnętrza. Jakość materiałów wykończeniowych oraz styl, w jakim ta kabina została zaprojektowana, wręcz zachęcają do zajęcia w niej miejsca.

Przestronność wnętrza Sorento (jest to zasługą m.in. dużego, bo mającego 2,81 m rozstawu osi) pozwoliła na ulokowaniu w nim siedmiu foteli.

Jednocześnie dwa ostatnie, tylne siedzenia dają się bezproblemowo złożyć, tworząc płaską podłogę w bagażniku. Dzięki temu auto oferuje również bagażnik o pojemności od 215 (w wersji 7-osob.) do 820 litrów (w wersji 5-osob.). Tu od razu warto dodać, że przestrzeń bagażową można w ten sposób zmieniać w zależności od potrzeb, gdyż tylna kanapa daje się przesuwać w przód i do tyłu aż o 30 cm.

Z dieslem lub hybrydą

Nowoczesność Kia Sorento to również proponowane do niej aż trzy rodzaje napędów. Na polskim rynku SUV Kia jest oferowany z turbodieslem

FOT. KIA

Strefa moto Kia Sorento

We wnętrzach Sorento jest miejsce na siedem foteli

FOT. KIA

2,2 l o mocy 202 KM oraz dwoma do wyboru rodzajami napędu hybrydowego. Są to tzw. zwykła hybryda o mocy 230 KM i hybryda typu plug-in (z możliwością doładowywania akumulatora trakcyjnego z zewnątrz) oferująca 265 KM. Zasięg Sorento plug-in hybrid w trybie elektrycznym wynosi do 57 kilometrów w cyklu mieszanym i do 70 kilometrów w ruchu miejskim. Na rynek amerykański model ten jest produkowany także z silnikiem benzynowym 2,5 l. Ta informacja powinna zainteresować tych, którzy ewentualnie chcieliby Sorento mieć sprowadzoną np. z USA. W wersji z silnikiem wysokoprężnym oraz „zwykłą” hybrydą przeniesienie napędu odbywa się poprzez 6-stopniową skrzynią automatyczną.

Hybryda plug-in występuje wyłącznie z 8-stopniowym, dwusprzęgłowym automatem.

W zespole hybrydowym Sorento połączenie 1,6-litrowego silnika benzynowego z silnikiem elektrycznym oraz baterią litowo-polimerową o pojemności 1,49 kWh zapewnia jej idealną równowagę między optymalną wydajnością zużycia paliwa i niską emisją zanieczyszczeń. Jednocześnie ogranicza dynamiki tego samochodu.

Mówiąc o napędach, nie wolno zapominać, że w zależności od wersji Kia Sorento może mieć napędzane tylko koła przedniej osi (2WD) bądź wszystkie cztery (AWD). Z prognoz, które opracowano w Kia Motors Polska wynikało, że większość kierowców będzie wybierała Sorento z napędem na wszystkie koła.

Trudno sobie wyobrazić współczesny samochód osobowy, tym bardziej taki, który aspiruje do miana lidera segmentu bez różnorodnych systemów wsparcia kierowcy. Nie sposób wymienić tu wszystkich.

W Sorento czwartej generacji debiutuje szereg zaawansowanych systemów zwiększających bezpieczeństwo i komfort obsługi oraz podróżowania. Nowego flagowego SUV-a Kia wyposażyła np. w układ hamulcowy, który zapobiega kolejnym

FOT. KIA

W Sorento uwagę zwraca jakość materiałów wykończeniowych oraz styl, w jakim kabina została zaprojektowana

Tylne siedzenia bezproblemowo się składają, tworząc płaską podłogę w bagażniku

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

065

FOT. KLIA

Strefa moto Kia Sorento

Sorento to SUV łączący w sobie także cechy nowoczesnego i komfortowego auta osobowego

Kia, która ma jedną z najszerszych gam modeli na rynku europejskim, już dawno opuściła grupę producentów samochodów budżetowych czyli takich, w których najważniejszą cechą jest niska cena kosztem m.in. wyposażenia. W salonach tej marki znajdujemy auta miejskie, jak Picanto, kompaktowe (Ceed) oraz modele Gran Turismo (Stinger). Uzupełniają ten zestaw crossovery Stonic i XCeed.

Kia Sorento już mocno miesza w swoim segmencie, ale przecież nie jest jedynym SUV-em marki Kia, na który warto zwrócić uwagę. Nieco dłuższy staż rynkowy ma najnowsza Sportage, która jest modelem, jeśli chodzi o wielkość szczebel niżej stojącym od Sorento. Ten samochód już kilka sezonów z rzędu jest ulubieńcem polskich kierowców. Podobnie jak inne, sprzedawane w polskich salonach modele Kia Sportage podoba się, bo jest samochodem nowoczesnym oraz niezawodnym w eksploatacji, ma także 7-letnią gwarancję producenta.

066

Sportage już kilka sezonów z rzędu jest ulubieńcem polskich kierowców

FOT. KIA

Nie tylko Sorento

FOT. KIA

kolizjom. Jeśli na skutek pierwszego zderzenia zadziałają poduszki powietrzne, Sorento automatycznie uruchomi hamulce, aby chronić pasażerów przed kolejnymi niekontrolowanymi kolizjami czołowymi lub bocznymi.

Ciekawy jest także system oznaczony symbolem RSPA, który ułatwia parkowanie tego dużego SUV-a w ciasnych miejscach postojowych.

Zdalny asystent parkowania w Sorento sprawia, że wysiadanie z auta i dostęp do jej kabiny są bezproblemowe, gdy trzeba ją zaparkować np. w wąskiej luce między innymi pojazdami lub gdy inne auta zaparkują, pozostawiając niewiele wolnego miejsca. Jak to działa? W wypadku korzystania ze zdalnego asystenta parkowania kierowca oraz wszyscy pasażerowie muszą wysiąść z Sorento, a ostatni etap parkowania wykonuje ona automatycznie. Systemu RSPA można użyć również wówczas, gdy auto jest zaparkowane w ciasnym garażu.

Kia ma jedną z najszerszych gam modeli na rynku europejskim

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Strefa moto Auta elektryczne

Pierwszy polski elektryczny samochód będzie produkowany w Jaworznie. Budowa fabryki ElektroMobility Poland i uruchomienie produkcji polskiego samochodu elektrycznego pochłonie pięć miliardów złotych. Dzięki tej inwestycji w województwie śląskim ma powstać piętnaście tysięcy nowych miejsc pracy. A ile zapłacimy za samą izerę? Będzie sprzedawana na raty i w internecie.

FOT. MARZENA BUGAŁA-AZARKO

Izera, pierwszy polski samochód elektryczny, z Jaworzna

Wiemy już, że fabryka ElectroMobility Poland (MEP) powstanie w Jaworznie. Budowa ma rozpocząć się w trzecim kwartale 2021 roku. Produkcja izery, czyli pierwszego polskiego samochodu elektrycznego, powinna ruszyć zgodnie z planem trzy lata później, czyli w roku 2024. Ile to będzie kosztowało?

Jaworzno wybrano spośród trzydziestu lokalizacji, w których mogła powstać fabryka EMP. - Kluczową rolę odgrywały takie czynniki, jak: dostęp do mediów, infrastruktury drogowej, ukształtowanie i sposób użytkowania terenu oraz kwestie prawne związane z własnością gruntów. Ważna była nie tylko możliwość zbudowania fabryki, ale też odpowiedniego zaplecza logistycznego i stworzenie parku dostawców w bezpośrednim sąsiedztwie zakładu - wyjaśnia Piotr Zaremba, prezes ElektroMobility Poland.

Wszystkie te warunki spełnia Jaworzno.

Chodzi m.in. o doskonały dostęp do dróg: DK 78, S1 oraz autostrady A4, sieci kolejowej, a także odpowiednio wysoką moc energii elektrycznej i bliskość Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, która jest zagłębiem samochodowym polskiego przemysłu i tutaj w założeniu produkowane mają być podzespoły do izery.

- Tu, na terenie Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, funkcjonuje znaczna część firm produkujących komponenty do samochodów. Nasi inwestorzy mogą stać się partnerami Izery i pomóc w tworzeniu lokalnego łańcucha dostaw. Jesteśmy motorem branży automotive - uważa dr Janusz Michałek, prezes KSSE. Nawet w tak komfortowych warunkach budowa fabryki nie jest tania. Chodzi o kwotę sięgającą dwóch miliardów złotych. A co z pozostałymi kosztami uruchomienia projektu? To dodatkowe trzy miliardy złotych.

Prosta matematyka pozwala oszacować, że projekt pt. izera to na tym etapie już pięć mi-

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

liardów złotych, a trzeba być gotowym na kolejne wydatki.

Prezydent Jaworzna Paweł Silbert zwraca uwagę na korzyści, które płyną bezpośrednio z uruchomienia produkcji izery właśnie w województwie śląskim. Chodzi o trzy tysiące nowych miejsc pracy w samej fabryce, a także dwanaście tysięcy etatów o podwykonawców.

Do kasy miasta będą też płynęły odpowiednio wysokie sumy z tytułu podatków. Czysty zysk.

Ważnym aspektem są jednak ludzie, również ci, którzy przy produkcji izety będą pracować. W końcu ma to być nie tylko pierwszy polski samochód elektryczny, ale też jeden z pierwszych elektryków, na który będzie stać przysłowiowego Kowalskiego, czyli np. pracownika fabryki.

Ile będzie kosztowała izera? W 2017 roku prezes Piotr Zaremba mówił, że chodzi o kwotę od 50 do 60 tysięcy złotych. Czy to realne?

Zweryfikuje czas.

- Samochód elektryczny jest tańszy w eksploatacji, ale droższy przy zakupie. Dlatego chcemy oferować go w systemie finansowania, w którym rata miesięczna obejmie koszt samochodu oraz energii do jego ładowania - wyjaśnia Zaremba.

Samochód EMP ma być też tańszy od konkurencji ze względu na formę zakupu. Nie będzie się tego załatwiało poprzez pośredników w salonach, ale przez internet. Bezpośrednio w salonie producenta klient odbierze jedynie przygotowany produkt.

- Zmienił się sposób, w jaki kupujemy samochody. Dziś klient do salonu idzie z już podjętą decyzją po przeanalizowaniu informacji i ofert.

Obserwujemy rozwój car-sharingu i uważamy, że to może być bezstresowy sposób na zapoznanie się z marką - dodaje prezes EMP. - Najważniejsza dla nas: Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej i województwa, jest oczywiście lokalizacja tej inwestycji. 24 lata temu ktoś podjął decyzję, że fabryka Opla stanie w Gliwicach i wtedy też nie dowierzano, a dziś widać, jak bardzo region zmienił się dzięki takiej inwestycji - mówi prezes KSSE dr Janusz Michałek . - Dziś mamy coś, czego nie mieliśmy ponad 20 lat temu. To potężne zaplecze ludzkie i technologiczne. Nasze firmy z branży automotive od 24 lat współpracują z najlepszymi z całego świata, produkują 90 procent części do samochodów – tu, na miejscu. To jest fundament. Dlaczego Jaworzno? Pod uwagę brano 30 lokalizacji w całej Polsce, więc konkurencja była ogromna. Kluczowy dla tej inwestycji jest czas: rok 2023 i 2024 to ostatnie okienko na wejście z nowym tego typu przedsięwzięciem na rynek. Spółce ElectroMobility Poland zależało na odpowiednio dużym terenie, dobrze skomunikowanym, z dostępem do strategicznych mediów. Chodziło też o teren, na którym budowa będzie mogła ruszyć na przełomie III i IV kwartału 2021 roku - argumentuje prezes Janusz Michałek.

067

Strefa trendów Hobby

Duzi chłopcy i ich drogie zabawki Ryzyko wpisane jest w DNA mężczyzn.

Epidemia koronawirusa sprawiła, że u niektórych potrzeba ekstremalnych doznań jeszcze bardziej wzrosła. Pomysłów na zwiększenie dawki adrenaliny nie brakuje. Wszystko zależy od zasobności portfela.

Tekst: Jacek Drost

W

yraźna różnica pomiędzy mężczyznami i kobietami polega na tym, że ci pierwsi pragną narażać się na ryzyko – rzucać wyzwanie sobie i innym. To potwierdzony naukowo fakt: większość chłopców cieszy się z niebezpieczeństwa, lubi poddawać się próbom i budzić podziw wśród kolegów, którzy też robią coś szalonego. Zupełnie inaczej sytuacja przedstawia się z dziewczętami. Generalnie są one mniej skłonne do ryzyka podejmowanego tylko dla przyjemności. Z danych zebranych na temat zranień nieletnich wynika, że o wiele częściej chłopcy doznają poważnych ran czy uszkodzeń ciała z powodu narażania życia podczas np. pływania, używania broni palnej czy jazdy na rowerze – pisał swego czasu portal deon.pl w artykule „Dlaczego mężczyźni lubią ryzyko?” powołując się na badania psychologów, antropologów i socjologów.

Z kolei socjolog dr Adriana Bartnik, adiunkt na Wydziale Nauk Społecznych Politechniki Warszawskiej, uważa, że problem uzależnień behawioralnych wynikać może z tego, że ludzie nie mają się czym pochwalić i to frustruje. Normal-

068

ność przestała być czymś pożądanym. – Przestajemy lubić swoje życie, swoich znajomych, swoją pracę i samych siebie – mówia na łamach „Gazety Pomorskiej” socjolog. – Wiek XX przyniósł nam przymuszenie do posiadania pasji, hobby, którego mają nam zazdrościć znajomi. Jesteśmy zadowoleni, gdy jesteśmy inni, wybitni. Chcemy być jak dr House. Około 40-stki przychodzi czas na refleksję nad własnym życiem i okazuje się, że wszyscy mają dostęp do tego samego, a my nie jesteśmy wybitni, niczym szczególnym się nie wyróżniamy – podkreśliła socjolog.

Stąd nasze nieustanne poszukiwanie coraz to nowych doznań, często coraz bardziej ekstremalnych.

K – jak komfort i koronawius

Jest jeszcze inna teoria: – Wygoda – tak jednym słowem można by scharakteryzować życie znakomitej większości ludzi na początku XXI wieku, w tej części świata. Patrząc na ostatnie stulecia można śmiało powiedzieć, że jeszcze nigdy w dziejach ludzkości ludziom nie żyło się tak dobrze, tak komfortowo, tak bezpiecznie. Ciepła woda w kranie i prąd w gniazdku stały się już czymś tak oczywistym jak oddychanie, więc na dobrą sprawę

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

na te dobrodziejstwa cywilizacji nie zwracamy już uwagi (chyba, że akurat na chwilę wyłączą prąd i wówczas nasze życie lega w gruzach), a przecież do tego wszystkiego doszło jeszcze całe mnóstwo gadżetów mających jeszcze bardziej ułatwić nam życie – począwszy od naszpikowanych różnymi opcjami smartfonów, poprzez inteligentne urządzenia RTV i AGD, a na superszybkich samochodach z podgrzewanymi siedzeniami czy systemami kontroli jazdy skończywszy.

To wszystko sprawia, że żyje nam się wygodnie, komfortowo, bezpiecznie, a co za tym idzie w wielu z nas (zwłaszcza mężczyzn) odzywa się potrzeba rzucenia światu wyzwania, na przykład formie uprawiania ekstremalnych sportów – skoków ze spadochronem, jazdy na motocyklu czy quadzie lub pokonywania stromych wzniesień na rowerze górskim. Naszym dziadkom czy pradziadkom obce były takie „fanaberie” – kiedy przyszło im brnąć w śniegu kilka kilometrów do najbliższej fabryki, po powrocie narąbać drewna do pieca czy podkuć konia, to w wolnej chwili nie były im w głowie zimowe wycieczki w góry w samych szortach czy ekstremalna jazda na rowerze z Szyndzielni. Epidemia koronawirusa też zrobiła swoje. Wiele osób, by odreago-

FOT.PIXABAY

Strefa trendów Hobby

wać tygodnie zamknięcia, niepewności czy stresu o zdrowie swoje czy bliskich ze zdwojoną siłą rzuciło się w wir poszukiwania nowych, często ekstremalnych doznań, by z dala od cywilizacji, w samotności móc się wyżyć, zresetować, sprawdzić się. A pomysłów na takie formy aktywności we współczesnym świecie jest całe mnóstwo.

Wszystko jest kwestią wyboraźni i zasobności portfela.

Rowery, quady i motolotnie

Wśród aktywności będących w ostatnim czasie na fali wznoszącej na pewno jest kolarstwo górskie MTB, uparawiane za pomocą rowerów górskich, których konstrukcja umożliwia poruszanie się w trudnym terenie. Moda na jazdę rowerami poza normalnymi drogami, w trudnym terenie pojawiła się w USA już pod koniec lat 70. ub. wieku. Jednak do Polski kolarstwo górskie w stylu freeride dotarło stosunkowo niedawno.

O tym jak bardzo jest to popularna forma spędzania wolnego czasu można się przekonać odwiedzając kompleks „Enduro Trails – Bielsko-Biała”, gdzie stworzono sieć jednokierunkowych tras rowerowych, tzw. singletracków. Są to najbardziej lubiane przez kolarzy górskich, wąskie, kręte i po-

falowane ścieżki o różnym stopniu trudności, od tych łatwiejszych, łagodnie opadających, aż po strome, wymagające rowery technicznie zjazdy. Trasy bielskiego kompleksu oblegane są nie tylko w weekendy, ale także w ciągu tygodnia.

Nie jest to tanie hobby, bo ceny rowerów górskich zaczynają się od blisko 2 tys. zł wzwyż, a bardziej profesjonalne – wytrzymałe, bezpieczniejsze, ułatwijące jazdę elektryki potrafią kosztować kilkanaście, kilkadziesiąt tysięcy złotych. Za model Norco Bicycles Sight VLT C1 29” trzeba zapłacić ponad 32 tys. zł, a Norco Bicycles Aurum HSP C1 27,5” – który – jak reklamuje go producent – jest rowerem przeznaczonm dla osób nieustraszonych, szukających szybkiej i niezawodnej ma-

Mężczyźni lubią narażać się na ryzyko. Rzucać wyzwanie sobie i innym. To potwierdzony naukowo fakt Strefa Biznesu WIOSNA 2021

szyny” –trzeba zapłacić prawie 40 tys. zł. Nieźle, co?

Można powiedzieć, że quady spopularyzował w Polsce Rafał Sonik, przedsiębiorca (właściciel m.n. centrum handlowo-rozyrwkowego Gemini Park w Bielsku-Białej), filantrop, ale także kierowca rajdowy startujący na wszędołazach w rajdach terenowych, zwycięzca rajdu Dakar oraz dziewięciokrotny zdobywca Pucharu Świata FIM. Osoby chcące iść w ślady Rafała Sonika nie mają łatwego zadania, bo – jak podaje portal najlepsze-quady.pl– wybór quada to odpowiedzialna decyzja, którą należy dobrze przemyśleć.

Na rynku znajdziemy dużo znanych marek, które kuszą potencjalnych nabywców swoją ofertą.

Ich ceny wahają się od kilku do kilkudziesięciu tysięcy złotych. Quady przeprawowe, rekreacyjne czy sportowe – to główne rodzaje, które różnią się od siebie znacznie. Poszukując quada musimy odpowiedzieć sobie na kilka pytań, które pozwolą nam określić, jaki rodzaj quada będzie dla nas najlepszy i w jaki sposób będziemy z niego korzystać. Jaki będzie najlepszy quad do jazdy w terenie? I co go wyróżnia spośród innych? Postaramy się odpowiedzieć na te pytania.

Jaki quad na początek? To jedno z podstawowych pytań, które pojawia się w głowach osób szukający pojazdu. Przeglądając fora internetowe i grupy na portalach społecznościowych nietrudno natknąć się na dwa obozy. Jedni uważają, że warto kupić quada nowego, a drudzy, że używanego, ale markowego. Kupując quada warto odpowiedzieć sobie na pytanie, do czego on służy. Na pewno quad nie służy do jazdy do kościoła, ani trzymania pod kocem. Quad to zabawka wyrośniętych chłopców, którzy katują pojazdy w ciężkim terenie ( czasami również pod wodą ). Na początek warto kupić Polarisa 570 w cenie ponad 32 tys. zł (najlepszy stosunek jakości do ceny) czy INHAI 300 za prawie 17 tys. zł (najtańszy quad z napędem 4x4, ciekawa budżetowa propozycja).

Ci, którzy jeszcze bardziej bujają w obłokach mogą się zdecydować na zakup motolotni.

Od czego zacząć taka pasję? Pierwsza rada jest prosta: – Żeby w ogóle myśleć o lataniu na motolotni należy mieć „licencję pilota”. Specjalnie w cudzysłowie, gdyż fachowa nazwa to „świadectwo kwalifikacji pilota motolotni“, w skrócie ŚK PHGP (eng. Powered Hang Glider Pilot). Jest to rodzaj prawa jazdy, tylko dotyczący pilotowania motolotni. Posiadacz ŚK PHGP może latać tylko motolotnią, nie można latać wiatrakowcem, paralotnią, czy samolotem ultralekkim – informuje portal sky-life.pl. Dodaje, że zdobycie licencji kosztuje minimum 11 tys. zł . No dobrze, a ile kosztuje nowy sprzęt, taki naprawdę dobry? Za fabryczną, krajową konstrukcję z górnej półki trzeba zapłacić minimum 100-150 tys. zł z silnikiem.

Motolotnie zagranicznych producentów (jak francuski Air Creation, angielski Quick) to już koszt 40-60 tys. euro. - Tutaj uwaga, bo zagraniczny wcale nie oznacza, że lepszy – zaznacza sky-life.pl. Do sprzętu należałoby doliczyć akcesoria takie jak: kask, kombinezon, interkom, radio lotnicze etc. Jest na co wydawać pieniądze!

069

Strefa wyjazdów Dokąd chcemy lecieć zimą i latem?

Za granicę na urlop, bo mamy dość pandemii Teraz najchętniej wybieramy Egipt i kierunki egzotyczne, głównie Malediwy, Dominikanę, Meksyk, Kubę i Zanzibar.

Numerem 1 rezerwacji na lato 2021 w biurach podróży jest Turcja.

Popularne są także Grecja, Egipt, Tunezja i Hiszpania .

Tekst: Małgorzata Stempinska

FOT. PIXABAY.COM

070

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Turcja numerem jeden, a za nią Grecja

Touroperatorzy już odnotowują zwiększone zainteresowanie zagranicznymi wyjazdami. I to zarówno w sezonie wakacyjnym, jak i teraz – zimą.

Choć w Biurze Podróży Itaka sprzedaż oferty Lato 2021 rozpoczęli już prawie rok temu, ale dopiero od początku tego roku widać wzrost liczby rezerwacji. – Codziennie przybywa ich kilkaset, ale jest ich dużo mniej niż w roku 2019. Na liczbę rezerwacji wpływają informacje o aktualnym stanie epidemiologicznym w kraju. Świadczy to o zainteresowaniu wyjazdami i potrzebie podróży jako antidotum na codzienną rutynę. Zachęcamy naszych klientów nie tylko atrakcyjną ofertą, ale także bezpieczeństwem podróży: od wizyty w naszych salonach, przez przelot, do pobytu w hotelach z zachowaniem aktualnych wymogów sanitarnych, możliwością bezkosztowych zmian rezerwacji i korzystnych ubezpieczeń na wypadek COVID-19. Gwarantujemy bezpieczny powrót do kraju w każdym przypadku – zapewnia Piotr Henicz, wiceprezes Biura Podróży Itaka, wiceprezes Polskiej Izby Turystyki i Polskiego Związku Organizatorów Turystyki PZOT. Radosław Damasiewicz, prezes Travelplanet.pl, największego multiagenta turystycznego, również przyznaje, że choć amatorów zagranicznych wyjazdów w ostatnich tygodniach przybywa, to liczba rezerwacji na lato 2021 – z oczywistych względów – będzie niższa niż w poprzednich latach.

– Rezerwacje dokonane do 8 marca tego roku odzwierciedlają jednak wieloletnie preferencje polskich turystów wyjeżdżających z biurami podróży. Liderem znowu jest Turcja, dość wyraźnie wyprzedzając Grecję. Niespodzianką z kolei jest dość odległe miejsce Bułgarii, która w poprzednich latach była w pierwszej trójce – mówi Radosław Damasiewicz.

Jak dodaje, turyści rezerwują wakacje tam, gdzie spodziewają się ułatwień lub rekompensaty kosztów związanych z ewentualnymi, obowiązkowymi badaniami na obecność wirusa COVID-19. Stąd dopiero siódme miejsce Bułgarii,

która nie przekazywała lub wprowadzała takich udogodnień jak Turcja czy Egipt. Na liście najchętniej wybieranych krajów brak Włoch, które stały się sterotypem kłopotów związanych pandemią.

Także w Biurze Podróży Itaka na wakacje 2021 najchętniej wybierana jest Turcja. Kolejne najpopularniejsze kierunki z oferty Lato 21 to: Grecja, Hiszpania z Wyspami Kanaryjskimi, Egipt, Włochy, Albania, Portugalia, a także Bułgaria i Tunezja, a z destynacji egzotycznych – Zanzibar i Malediwy. Zainteresowaniem cieszą się klasyczne programy objazdowe do Włoch, Turcji, Hiszpanii, Portugalii, Grecji i Gruzji.

Z kolei w segmencie oferty na dojazd własny klienci Itaki chętnie rezerwują hotele w Chorwacji oraz w Polsce. – Dla naszych klientów przygotowaliśmy dużo nowości hotelowych. Rozszerzyliśmy ofertę na dojazd własny. Poza tym mamy nową formułę rodzinnych wakacji w Klubach Przyjaciół Itaki, przygotowaną we współpracy z Energylandią i hotele dla dorosłych w ekskluzywnej klubowej formule ITAKarma – podsumowuje Piotr Henicz.

Tegoroczne wakacje nie będą droższe

Przeciętny koszt rezerwacji na osobę nie odbiega od tych w poprzednich latach.

Ale oferty są interesujące cenowo, zwłaszcza że biura podróży pobierają niewielkie zaliczki. – Przy zerowym oprocentowaniu lokat bankowych, stuprocentowej ochronie zaliczkowanych pieniędzy przez Turystyczny Fundusz Gwarancyjny oraz elastycznych rezerwacjach z możliwością zmiany terminu lub kierunku, zarezerwowanie już teraz tygodniowych wakacji z wyżywieniem w Bułgarii, Hiszpanii, Turcji czy na Cyprze już za około 1000 - 1300 zł jest dobrą i bezpieczną inwestycją. Warto pamiętać również o specjalnych zniżkach na testy PCR, oferowane przez większość biur podróży, dla turystów wyjeżdżających do krajów, w których są one wymagane – podkreśla Radosław Damasiewicz.

Królem tegorocznej zimy był Egipt

Biura podróży odnotowują również zwiększone zainteresowanie wyjazdami zimowymi. I to teraz, jak i zimą 2021/2022 roku.

Na travelplanet.pl. królem tegorocznej zimy był Egipt, do którego wyjechała do 20 marca ponad połowa klientów polskich biur podróży. Egzotykę wybrała tej zimy ok. 1/3 polskich turystów kupujących oferty w biurach. To efekt swoistych okienek wyjazdowych związanych z możliwościami wyjazdów do krajów, w których pandemiczne rygory są niewielkie lub nie obowiązują w ogóle. A tak jest w wypadku właśnie kierunków egzotycznych takich jak: Dominikana, Meksyk, Zanzibar.

Narciarskie wakacje możliwe były jedynie w Szwajcarii, gdzie uruchomiono wyciągi oraz hotele w tym sezonie. Na taki ruch nie zdecydo-

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

FOT. PIXABAY.COM

U

biegły rok był bardzo trudny dla biur podróży. Pandemia koronawirusa zamknęła na jakiś czas granice i zmusiła nas do zmiany wakacyjnych planów. Skoro nie mogliśmy lecieć do Turcji, Grecji czy Hiszopanii, to oblężenie przeżywały nadmorskie kurorty i górskie miejscowości w Polsce.

Jak będzie w tym roku?

W biurach podróży nie ukrywają: – Ludzie mają już dość pandemiii koronawirusa i związanych z nią ograniczeń, które są coraz bardziej dotkliwe. Liczą na to, że do wakacji koronawirus odpuści. Poza tym większość ludzi będzie już zaszczepiona, więc sytuacja będzie powoli wracać do normalności. Dlatego już teraz wiele osób ucieka odpocząć za granicę albo kupuje wczasy na lato tego roku.

Strefa wyjazdów Dokąd chcemy lecieć zimą i latem?

Nr 1 wśród krajów najczęściej wybieranych na wakacje 2021 jest Turcja.

Turyści chętnie odwiedzają Pamukkale wały się Włochy i Francja, a Austria uruchomiła ośrodki, ale bez możliwości nocowania. Szwajcaria to także jedyny alpejski kraj, gdzie można szusować bez konieczności okazania negatywnego wyniku testu na COVID-19 (wjeżdżający do Szwajcarii po 22 marca polscy turyści muszą przejść obowiązkową kwarantannę). – Wyjątkowe zainteresowanie narciarskimi wakacjami w renomowanych szwajcarskich kurortach zimowych widać nie tylko w statystykach rezerwacyjnych polskich biur podróży, ale także danych Swiss Tourism. Dane dotyczące noclegów w styczniu pokazują, że Polacy byli jedyną nacją, która znacząco zwiększyła wyjazdy do tego kraju – podsumowuje Radosław Damasiewicz.

Wielu klientów biur podróży już planuje wyjazdy na następną zimę. W Biurze Podróży Itaka od 3 marca br. dostępna jest oferta Zima 21/22.

– Widać zainteresowanie kierunkami egzotycznymi takimi jak: Zanzibar, Malediwy, Kuba, Oman i Tajlandia, a także Wyspami Kanaryjskimi i Egiptem – zaznacza Piotr Henicz. malgorzata.stempinska@polskapress.pl

Zarezerwowanie już teraz tygodniowych wakacji z wyżywieniem np. w Turcji, Hiszpanii za ok. 1000 - 1300 zł jest bezpieczną inwestycją 071

Strefa trendów Sauna

Sauna za 15 mln złotych.

Colosseum gotowe na wielkie otwarcie.

Bo Polacy coraz chętniej saunują Wszystko tu ocieka złotem i jest największe.

Największa na świecie sauna Colosseum, największe jacuzzi - na 40 osób. Największy jest też. pobór wody w skali miasta i zużycie energii.

Oto saunarium Termy Rzymskie w Czeladzi po rozbudowie Tekst: Dorota Niećko

M

ission completed” może powiedzieć Leszek Pustułka o swoim projekcie życia. W niewielkiej Czeladzi w województwie śląskim gotowa i czynna jest największa sauna na świecie. Colosseum pomieści oficjalnie 300 osób, a mówi się, że i 330 wejdzie. Nagrzanie jej zajmuje zaś niewiele - bo zaledwie 40 minut. Seanse saunowe tutaj to prawdziwe show niczym w rewii. Bywa, że prowadzi je kilku saunamistrzów naraz. Nazwa sauny nie jest bez powodu. Sauna Colosseum naprawdę została zbudowana na wzór rzymskiego Colosseum.

072

Sauna jest częścią Term Rzymskich, kompleksu spa, które z kolei są częścią Pałacu Saturna, który jest też hotelem. Dawniej w zabytkowym budynku mieściła się dyrekcja nieistniejącej kopalni Saturn. Saunarium działa tu od 11 lat. Od kilku - jest mocno rozbudowywane.

Wystrój nowej części: zgodny z założeniem.

Wszystko tu ma kapać od złota, i kapie. Od kolorowych fresków i niebiańskich malowideł na suficie może zakręcić się w głowie. Przed sauną prysznic weźmiemy w łazience ze złotymi dekoracjami. Wiosną 2021 największa (choć na razie nieoficjalnie) sauna na świecie jest już czynna i odbywają się w niej seanse saunowe, ale tylko

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

w weekendy (i oczywiście z zachowaniem reżimu sanitarnego, w tym liczby gości). Oficjalne otwarcie: 30 kwietnia 2021. Zaplanowano je na cztery dni, przez cały weekend majowy, a atrakcji będzie masa. Na razie, wiosną 2021 seanse saunowe w największej saunie w Polsce i na świecie, w saunie Colosseum, odbywają się w soboty i niedziele co godzina od 12 do 22. Żeby zobaczyć to wielkie show i wnętrze sauny trzeba zapłacić: 130 -150 zł. Mniej, jeśli mamy kartę klubową, która kosztuje 150 zł i jest ważna rok.

Rzym z czasów antycznych i z czasów świetności odwzorowano też na wszystkich obiektach wokół: gigantycznym jacuzzi, które goście uwiel-

Strefa trendów Sauna Termy Rzymskie, już na weekend majowy nie ma.

FOT. KARINA TROJOK

Otwarcie w majówkę 2021

biają, wokół basenu z wodą termalną, sprowadzaną ze Słowacji, na tarasach ze ściażką sensoryczną i w wypoczywalniach. Wszystko tu miało ociekać złotem, i tak jest. To wystrój „na bogato”, który przy pierwszej wizycie może nas wprawić w osłupienie. Tylko w „ruskiej bani”, gdzie saunamistrz będzie okładał gości brzozowymi witkami, nie ma złota.o.

Na wielkie otwarcie 30 kwietnia 2021 wystąpi z koncertem wielka gwiazda polskiego rocka.

Już wiadomo, kto to będzie, kontrakt został podpisany, ale jako że ma to być niespodzianka, nie możemy zdradzić, kto to. Za to wiadomo, że miejsc w hotelu, który jest częścią kompleksu

Do budżetu miasta co roku wpływa 120 tys. zł z tytułu podatku od nieruchomości.

Ta kwota wzrośnie. Budowa sauny kosztowała 15 mln zł

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Scena jest już gotowa, trwają ostatnie prace wykończeniowe. Za nią będzie wielki ekran ledowy 4k, pod nią - dyskretny wodny bar na kilkadziesiąt osób. Już stoją stoliki i hokery. Za sceną stanie w namiocie restauracja w stylu włoskim (miał być osobny budynek, ale plany zmieniono).

Za sceną „na szybko” powstaje też dodatkowy parking, bo po rozbudowie kompleksu auta gości nie mieszczą się na dotychczasowym. Po rozbudowie w Termach Rzymskich pomieściło by się bez tłoku i z 800 osób (tylko w Colosseum - ponad 300, ale na razie z powodu obostrzeń, maksymalnie wpuszcza się 150 gości), ale wiadomo, że limit będzie określony na 400 osób - tyle bowiem jest szafek w szatniach. Ograniczeniem jest też pojemność parkingu, a do saun w Czeladzi przyjeżdżają przecież goście z całej Polski. Toby mogło przełożyć się na zyski dla miasteczka, gdyby turyści mieli co zwiedzać. Jednak ani pandemia, ani skromna oferta turystyczna najstarszego miasta Zagłębia nie skłania do tego.

Leszek Pustułka, właściciel kompleksu na budowę sauny Colosseum i wydał 15 milionów złotych i szacuje, że inwestycja zwróci się również w 15 lat. Z kosztami się nie liczył: do basenu termalnego w nowej części sprowadza wodę ze Słowacji beczkowozami. Wnętrza i zewnętrzne części obiketu pokrywają drobiazgowe freski, malowane przez artystów. Na otwarcie już zakontraktowano bardzo znany zespół.

Na razie - jest największym odbiorcą wody w Czeladzi, podatek od nieruchomości, jakie płaci za „starą” część kompleksu wynosi 120tys. zł rocznie. Wiadomo, że od 2022 roku, kiedy przyjdzie czas również na podatek za Colosseum, będzie to kwota sporo większa. Jest też sporym odbiorcą prądu: kiedy włączy wszystkie urządzenia, pobór mocy wynosi 800 kWh. Starszyłoby na całe osiedle. Albo dla jednoosobowego gosporarstwa domowego na rok.

Pustułka lubi opowiadać o swoim saunarium i budowie Koloseum.

- To nie sauna, to będzie dzieło sztuki - zapowiadał kilka lat temu, gdy budowa trwała. Kamień węgielny wkopano w 2018 roku, a otwarcie kilka razy przekładano z powodu pandemii.

Jak ocenia efekt w marcu 2021?

- Najważniejsze, że gościom się podoba - zaczyna skromnie. Ale za chwilę dodaje: Ludzie są zaszokowani Colosseum jako sauną i infrastrukturą wokół. Saunamistrzowie orzekli, że to sauna idealna, jeśli chodzi o oświetlenie, muzykę, efekty. Tu można robić prawdziwe show.

Prócz gigantycznej sauny w Pałacu Saturna w nowej części powstał też wodny bar, jacuzzi na 40 osób, scena i basen z wodą termalną, która co miesiąc będzie dojeżdżać beczkowozami ze Słowacji. Wszystko tu jest największe. Nie tylko sama sauna Colosseum, ale i stojąca obok łaźnia Senat o pow. 30 mkw, napędzana przez dwa generatory o mocy 44 KW. Colosseum o powierzch-

073

Strefa trendów Sauna ni 200 mkw nagrzewać ma 7 pieców o mocy 36 Kw każdy.

- Przepięknie to wygląda w nocy. Sam projektowałem oświetlenie, ale kiedy po raz pierwszy je uruchomiłem, przez 20 minut nie mogłem się ruszyć spod sauny, napatrzeć się - opowiada Leszek Pustułka. - Zebrałem doświadczenia od moich przyjaciół z Niemiec i Holandii, którzy budowali takie sauny. Saunamistrzowie, mistrzowie świata, którzy już prowadzili tu seanse, orzekli: to idealna sauna. Takiej sauny wcześniej nigdzie nie było.

- Wszystko tu było wyzwaniem - mówił nam o budowie Colosseum Piotr Wiśniowiecki z firmy Adeira Sauny, która ją budowała. - Tak ogromnego obiektu nie robił nikt wcześniej. Trzeba było przemyśleć, jak połączyć ze sobą elementy, żeby wytrzymały z 15 lat, jak zaprojektować ławy, by udźwignęły ponad 300 osób.

Colosseum to budynek wysoki na 12 metrów.

Powstał tuz przy rzecze Brynicy, dlatego między nim a rzeką wybudowano bardzo mocny mur przeciwpowodziowy. Podłoga jest tu dodatkowo podgrzewana, a wewnątrz budynku - schładzana. Nowa część term ma być wyposażona w światła, nagłośnienie i dymownice lepsze od niejednej dyskoteki.

Sauny: wielki skok w kilka lat

Rynek ten wciąż rośnie.Z raportu„Globalny rynek saun i spa: statystyki i prognozy z potencjalnym wpływem COVID-19 (2021–2025)” opracowanego w marcu 2021 wynika, że globalna wartość rynku saun i spa osiągnie 4,65 miliarda dolarów w 2025 roku. Oczywiście w 2020 roku wybuch pandemii COVID-19 wywarł niekorzystny wpływ na rynek, a popyt na sauny i usługi spa

Rynek saun i spa rośnie dynamicznie. Globalnie jego wartość w roku 2025 ma osiągnąć 4,65 miliarda dolarów.

Liderem jest Europa. gwałtownie spadł od stycznia do marca. Najszybciej rozwijającym się rynkiem regionalnym na świecie w tej branży jest Europa. Powody: wzrost świadomości zdrowotnej wśród ludności i rosnącą skłonność konsumentów do usług wellness premium. A oczywiście najbardziej rozwiniętym rynkiem w Europie w tej dziedzinie jest Finlandia. Jeśli chodzi o rodzaj sauny, to coraz popularniejsza staje się i będzie sauna na podczerwień. Tyle trendów na najbliższy czas.

Na razie to głównie Europejczycy odkrywają i lubią saunowanie w postaci „Sauna Aufguss”, czyli spektakli w saunach pod przewodnictwem saunamistrza. To prawdziwe, teatralne wydarzenia. Ale prócz dużych, na minimum 50 osób saun, powstają też na kontynencie mniejsze sauny, które mają być np. miejscem spotkań towarzyskich lub w mieście - niewielkim miejscem na relaks w ciągu dnia.

A w Polsce? Ostatnie lata to rosnąca popularność saunariów. O ile w latach 2003–2013 w Polsce było kilkanaście dużych lub średnich stref saunowych (minimum trzy sauny), a w niewie-

lu z nich działały strefy beztekstylne, o tyle w ostatnich latach powstaje ich coraz więcej. Najbardziej spektakularne otwarcia minionego roku to oczywiście saunarium w gigantycznym aquaparku Suntago Wodny Świat pod Mszczonowem. W woj. sląskim w ostatnich trzech latach powstało m.in. saunarium przy parku wodnym w Tychach, rozbudowało się saunarium w Rudzie Śląskiej. Jednak saunariów, które nie są przy aquaparkach czy hotelach, jest niewiele.

Termy Rzymskie z Czeladzi, a dokładniej - sauna Colosseum - mają zostać wpisane do księgi rekordów Guinessa jako największa sauna na świecie. Na razie z powodu pandemii procedury opóźniają się. Wciąż najwięka na świecie - oficjalnie jest więc sauna na 180 osób w Niemczech. W Polsce w Krakowie od kilku lat działa wielka sauna mogąca pomieścić aż 120 osób. W woj. śląskim największa sauna to Fest Hica w Aquadromie w Rudzie Śląskiej. Pomieści 100 osób.

Moda na saunowanie, choć pochodzi z krajów skandynawskich, to do Polski przyszła z Niemiec. Według danych Niemieckiego Związku Saunowego do sauny w Niemczech chodzi regularnie 30 mln osób, działa tam ponad 2000 saunariów. W Finlandii, według różnych danych jedna sauna przypada od 4 do nawet 1 osoby.

W Polsce rządzi południe kraju. Jak wynika z danych portalu pływalnieibaseny.pl w Polsce: „Kulturalna rewolucja saunowa nadciąga głównie z południa. To na południu kraju od kilku lat zaczęły powstawać prywatne ośrodki saunowe, których główną atrakcją są różne odmiany sauny. Jedynie dwunastu spośród pierwszej setki najlepszych polskich saunamistrzów pochodzi z innych województw niż dolnośląskie, opolskie, śląskie i małopolskie.”

FOT. KARINA TROJOK

Nowa część kompleksu Pałac Saturna to też jacuzzi na 40 osób

074

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Strefa biznesu Nowa twarz firmy

„Teofilów” to jedno z najbardziej znanych i charakterystycznych łódzkich przedsiębiorstw tekstylnych. W oczach dojrzałych mieszkańców miasta należy do symboli najbardziej intensywnego okresu przemysłu włókienniczego w Łodzi. Młodzi mają teraz okazję odkryć „Teofilów” na nowo, jako miejsce wdrażania i rozwoju najnowszych technologii.

FOT. MATERIAŁY PRASOWE

ŁÓDZKI „TEOFILÓW” WYRUSZYŁ W NOWĄ PODRÓŻ.

BY DOSIĘGNĄĆ KOSMOSU

Teofilów S.A. na nowe wyzwania postanowił odpowiedzieć z rozmachem i sięgnął po rozwiązania rodem z... kosmosu. Od kilku miesięcy spółka ma nowy zarząd – prezesem została Anna Rusin. Zakład przechodzi gruntowną restrukturyzację, zmienia swój wizerunek, przypomina o swoim istnieniu mieszkańcom Łodzi, regionu, ale i kraju, zmienia komunikację z klientami, podkreśla nie tylko swoją bogatą ofertę, lecz również jakość i wartość produktów i usług. Firma nabrała wiatru w żagle, sięgnęła zatem po technologię kosmiczną outlast, pierwotnie opracowaną dla NASA. Przedsiębiorstwo przeszło proces certyfikacji i wprowadziło na polski rynek przędzę wiskozową z segmentu tekstyliów funkcjonalnych, regulujących temperaturę ciała. Dzianiny z tym certyfikatem wspomagają proces oddychania przez skórę, termoregulację oraz zapewniają przyjemne uczucie świeżości i komfortu.

– To nie wszystko – dodaje prezes Anna Rusin. – Jestem gorącą orędowniczką polityki zero waste, dlatego staliśmy się pionierami na rynku producentów dzianin ekologicznych.

Wprowadziliśmy przędzę poliestrową, która zawiera 10 procent plastiku przetworzonego z odpadów morskich i 90 procent z odpadów lądowych. Jedyni w Polsce posiadamy certyfikat Seaqual Initiative. Wprowadziliśmy również do naszej oferty przędze organiczno-ekologiczne z recyclingu.

Współczesne zadania wiążą się jednak z solidnym przekształceniem całego przedsiębiorstwa, które liczy sobie blisko 50 lat – firma powstała pod koniec 1972 roku jako Zakłady Tekstylno-Konfekcyjne „Teofilów”.

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

– Przychodząc do „Teofilowa” zastałam wszystkie te problemy, które mają fabryki długo funkcjonujące na rynku, sięgające historią czasów PRL – podkreśla Anna Rusin. – Tu naprawdę niewiele się zmieniło. I trzeba było zacząć od zmiany mentalności ludzi. Na początku najczęściej wypowiadanym zdaniem jest, że „to się nie da”. Musiałam wypracować poczucie, że pracujemy w zespole, mamy wspólny cel i pragniemy się rozwijać, uczyć. Najważniejsze są dla mnie tak zwane miękkie kompetencje, chęć do współpracy i otwarty umysł.

Do pierwszych działań należało również usprawnienie komunikacji – wewnątrz przedsiębiorstwa, ale i w relacjach z klientami. Wiązało się to nawet z takimi działaniami, jak przeniesienie Działu Sprzedaży tak, aby był dostępny natychmiast po wejściu do firmy. Zmienia się przy tym komunikacja dotycząca oferty.

Wszystko ma wpłynąć na wzrost sprzedaży oraz silniejsze zainteresowanie marką.

– Intensywnie nad tym pracujemy – dodaje Anna Rusin. – Rozmawiamy z klientami, zmieniamy postrzeganie firmy, bo okazało się, że w „Teofilowie” nawet kolekcje powstawały bez wcześniejszych konsultacji z ewentualnymi odbiorcami. Realizowałam już wcześniej projekty PR-owe i wiem, jakie to ważne.

Trwa zarazem modernizacja technologiczną fabryki, praca nad lepszym wykorzystaniem jej potencjału i doświadczenia.

– Mamy dość nowoczesny park maszynowy, który nie jest jednak jeszcze optymalnie wykorzystywany – dodaje Anna Rusin. – Mamy drukarki cyfrowe nowej generacji, które moim zdaniem są najlepsze na rynku. Zwróciłam się też o pomoc do Politechniki Łódzkiej i Instytutu Łukaszewicza. Będziemy razem pracować nad dopracowaniem technologii przy maksymalnym wykorzystaniu nowych osiągnięć. Chcę najpierw uporządkować cały proces technologiczny, wyeliminować błędy, zmienić ustawienie maszyn, a dopiero potem zastanowić się nad dofinansowaniem produkcji. A będą to inwestycje związane z kupowaniem takich urządzeń, które potrzebują do pracy mniej energii, mniej wody, są korzystniejsze dla środowiska. Zastanawiam się nad używaniem przędz, które są biodegradowalne, czy metodą farbowania, opierającą się na laserowym zmiękczaniu tkaniny, co sprawia, że nie będziemy musieli używać chemikaliów. Ale to na razie pieśń przyszłości.

A przyszłość rysuje się barwnie i interesująco. Chodzi więc o to, by dać jej szansę.

– Każda podróż zaczyna się od małego kroku – mówi Anna Rusin. – Ja jestem człowiekiem procesu i przede wszystkim działam. Jeżeli to, co robimy nie przynosi spodziewanych efektów, to zmieniamy sposób działania. Myślę, że już dzieje się dużo z tego, co sobie zamierzyliśmy. Wierzę w ten projekt.

To ważne. Bo sukces takich firm, jak „Teofilów” to przecież poprawa jakości całego miasta.

Dariusz Pawłowski

075

Strefa kultury Sztuka w inwestycji

Obrazy za miliony. W czasie pandemii Polacy inwestują w sztukę

W czasie, gdy kryzys wywołany przez pandemię atakuje kolejne branże, Polacy coraz bardziej interesują się sztuką. Przybywa kupujących, a ceny szybują w górę.

W

Tekst: Grażyna Antoniewicz Sopockim Domu Aukcyjnym pod koniec listopada 2020 roku odbyła się aukcja, na której licytowany był obraz Alfreda Wierusza - Kowalskiego „Napad wilków”. Cena wywoławcza tego XIX wiecznego obrazu to 1 milion 300 tysięcy złotych.

Alfred Wierusz-Kowalski, Napad wilków

- Uważam, że nasz „Napad wilków” to pierwsza piątka obrazów na świecie, jeżeli chodzi o temat wilka w malarstwie - zapewnia Jacek Kucharski z Sopockiego Domu Aukcyjnego. - Wierusz-Kowalski namalował kilkadziesiąt, a może nawet ponad sto obrazów z wilkami, ale ten jest najbardziej dynamiczny i zdecydowanie lepszy od obrazu, który został sprzedany w Ameryce za 505 tys. dolarów (razem z opłatami to 2,5 mln złotych). Nasze wilki to dzieło olbrzymiej klasy. „Napad wilków” był

wielokrotnie pokazywany na wystawach i reprodukowany.

Prezent od cesarza

W latach 80. XIX wieku sceny napadów wilków stały się wizytówką Alfreda Wierusza-Kowalskiego. Wracał do tego tematu wielokrotnie.

W monachijskiej pracowni artysty jedną ścianę zakrywał ogromny obraz „Napad wilków”.

Na podłodze stało kilka sztalug, a na nich we wspaniałych ramach skończone już obra-

Strefa kultury Sztuka w inwestycji zy, koło drzwi wypchany wilk. Zwierzęta malował artysta również z natury. W swojej posiadłości w Mikorzynie miał hodowlę koni angloarabskich, miał tam też swoje własne wilki.

Barbara Nasierowska, wnuczka artysty, wspominała, że „między innymi wybudowano specjalne pomieszczenie i wybiegi dla wilków. Było ich sześć, w tym dwa, które otrzymał w prezencie od niemieckiego cesarza Wilhelma.

w Muzeum Narodowym w Krakowie, gdzie był prezentowany na największej monograficznej wystawie Wyspiańskiego w 2017/2019 r. jako depozyt osoby prywatnej. Jest to olej na płótnie naklejonym na tekturę 63 x 32,5 cm. Na odwrocie widnieje napis atramentem: „Studyum Stanisława Wyspiańskiego sprzedane w Tow. Sztuk Pięknych przez wdowę po artyście” i podpis: „L.(eonard) Lepszy”. Cena wywoławcza to 680 tys. złotych.

Napoleon i Sfinks

Na aukcji tradycyjnie pojawiły się też Kossaki, jest wśród nich jeden zaskakujący „Napoleon patrzący na Sfinksa” - namalowany w 1901 roku. Cena wywoławcza - 68 tys. zł.

Sfinksa z Napoleonem Wojciech Kossak malował kilkakrotnie. Jednak to o tym płótnie najprawdopodobniej pisał w listach do żony z maja i sierpnia 1901 r.: „(…) Ale oprócz szkiców zobaczysz jeszcze coś, co ludzi w taki zachwyt wprawia, że się od tego oderwać nie mogą: Bonaparte przed sfinksem patrzą się na siebie. (…) on młodziutki, z długimi włosami, jak wówczas jenerałowie republiki nosili, podparł sobie głowę na ręku i zapatrzony siedzi na gruzach, wszystko w mistycznym różowym świetle, jakie tylko tam bywa. (…) Spokój i cisza, biwaki w dole widać, przy nich grenadierów i Egipcjan, którzy im ognie rozpalają. Szalone wrażenie robi na wszystkich”. (Berlin, niedziela w maju 1901 r.) „Moja Minio. Pół godziny temu wyszli oboje cesarstwo. (…) Cesarz okropnie kontent, chodzi od jednego do drugiego i nie może się uspokoić. Nareszcie pokazuję mu Sfinksa z Napoleonem, nie uwierzysz, jak go to zafrapowało: - Ein schóner Gedanke, ein schóner Gedanke - powtarzał ciągle (piękna myśl). Godzinę to trwało.” (Berlin, środa 14 sierpnia 1901 r. 12 w południe).

Jestem Polakiem i Żydem

Maurycy Gottlieb, Recha W 1894 rok Wyspiański był w Paryżu dwa miesiące, ale liczył, że wróci, dlatego w paryskiej pracowni zostawił wszystkie swoje obrazy, które później Mehoffer pomagał mu sprowadzić do kraju. Akt jest studium pracownianym, nieprzeznaczonym na sprzedaż. (...)

- Mamy tutaj tematykę, którą Wyspiański kochał, czyli dzieci - dodaje Anna Masztalerz. Jego modelami były dzieci znajomych, stróżów, a także chłopcy z ulicy, którzy pozowali malarzom, żeby zarobić. Tak było zapewne i w tym przypadku. Przez ostatnie 20 lat obraz wisiał

Zuzanna w kąpieli

Wielką rzadkością jest „Zuzanna i starcy”, jeden z największych i najbardziej interesujących obrazów Bolesława Cybisa. Cena wywoławcza - 750 tys. zł.

Namalowany został w 1925 r. Artysta poszukiwał wówczas inspiracji w malarstwie dawnych mistrzów i jednocześnie dążył do perfekcji warsztatowej. Źródło natchnienia znalazł w Biblii - To jeden z najlepszych, jaki namalował mówi Jacek Kucharski. - Na rynku dzieł sztuki łącznie przez ostatnie 20 lat pojawiło się zaledwie sto prac Bolesława Cybisa, w przeciwieństwie do Jana Cybisa, których jest sporo.

Akt chłopca

Zainteresowanie budził też akt chłopca, dzieło Stanisława Wyspiańskiego.

- Artysta namalował niewiele obrazów olejnych, gdyż miał silne uczulenie na biel cynkową, która była podstawowym składnikiem farb - mówi Anna Masztalerz-Gajda z Sopockiego Domu Aukcyjnego. - „Akt chłopca” to jeden z ostatnich jego obrazów w tej technice.

Stanisław Wyspiański , Akt chłopca

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Prawdziwą rzadkość stanowi obraz „Recha” Maurycego Gottlieba. Cena wywoławcza: 145 tys. zł.

- Jest on jednym ze szkiców do cyklu, który artysta przygotował jako ilustracje do dramatu „Natan mędrzec” Lessinga. Jest to opowieść o szlachetnym jerozolimskim Żydzie Natanie, który zaopiekował się chrześcijańską dziewczynką Rechą i wychował ją jak córkę, pomimo że to właśnie chrześcijanie uprzednio wymordowali mu rodzinę - opowiada Anna Masztalerz-Gajda.

- Dla artysty, który sam miał napisać w liście do przyjaciela: „Jestem Polakiem i Żydem i chcę dla obu, gdy Bóg da, pracować”, musiało to być zlecenie szczególnie ważne, także ze względu na zawarty w dramacie Lessinga głęboki humanizm pojednania trzech religii: chrześcijaństwa, muzułmanizmu i judaizmu.

Wśród wielu znanych nazwisk na aukcji pojawią się prace: Meli Muter, Jacka Malczewskiego, Stanisława Wyspiańskiego, Tadeusza Makowskiego, Jana Pietera Brueghela, Alicji Halickiej i innych.

Pojawili się nowi inwestorzy

- Polacy coraz bardziej interesują się sztuką i coraz chętniej ją kupują - mówi Jacek Kucharski.

- Obserwujemy ciągły wzrost, uważam, że nastąpił on, ponieważ ludzie mają więcej czasu.

Ten czas jest wymuszony ze względu na izolację. Ludzie chcą uzupełniać swoje kolekcje i mają czas, żeby przejrzeć katalogi. Dotyczy to nie tylko malarstwa, ale też wszystkich dziedzin zbieractwa, łącznie z pocztówkami. To zjawisko obserwuje się nie tylko w Polsce, ale w całej Europie. Niektóre firmy wydające katalogi muszą robić dodruki, bo po raz pierwszy od dwudziestu czy trzydziestu lat całe nakłady zostały sprzedane. Rynek dzieł sztuki zmienił się bardzo. Moim zdaniem, pojawili się nowi inwestorzy. Taki wzrost cen i ogromne zainteresowanie wynikają też chyba z tego, że ludzie szukają alternatywnych możliwości zainwestowania pieniędzy. Procenty bankowe są na poziomie zero, a giełda parę razy zrobiła wszystkim psikusa i inwestujący ponieśli duże straty. Nie jest łatwo, prawie wszystkie firmy działają w zamknięciu. W pierwszym półroczu jeszcze próbowaliśmy robić jakieś aukcje z publicznością, teraz z tego zrezygnowaliśmy i na pewno wszystkie aukcje do końca roku będą online.

077

Strefa zdrowia Zadbaj o siebie

Nie ignoruj migreny!

Poznaj sposoby radzenia sobie z bólem

Magdalena Dzikiewicz-Polak – ekonomistka i bankowiec z tytułem MBA, a przy tym maratonka i entuzjastka zdrowego odżywiania i alternatywnych metod leczenia, owocowo-warzywna żona i mama dwójki urwisów.

Autorka bloga NoemiDemi.com o zdrowym życiu rodziców i dzieci oraz autorka niedawno wydanej książki „Jak zdrowo odżywiać dzieci”.

Blog Noemi Demi to znacznie więcej niż zwykły blog, to inspiracja do działania, do wyboru tego, co najlepsze dla Ciebie i Twojego dziecka, do zamieszania Ci w głowie i do zmian, jeśli tylko odważysz się wprowadzić je w życie.

Ból jest zawsze sygnałem, że coś jest nie tak w twoim organizmie lub otoczeniu, co zdecydowanie ci nie służy. Najprostszym rozwiązaniem jest zażycie środka przeciwbólowego i wydaje się, że jest już po sprawie. Można wrócić do pracy, spotkań, rozmów i tak zwanych ważnych spraw.

Pozornie ważnych spraw...

Ból nigdy nie pojawia się ot tak, zawsze jest jakaś jego przyczyna. To twoje ciało wzywa cię do zatrzymania się. Prosi o więcej uwagi, ciszy, spokoju, skupienia na sobie. Musisz ten ból zaakceptować, postarać się zrozumieć i zapewnić swojemu ciału odpoczynek.

Jednym z najbardziej powszechnych jest ból głowy. Totalna biologia mówi o tym, że każdy ból, każda dolegliwość, każdy problem zdrowotny to odpowiedź naszego organizmu na stresujące sytuacje, kiedy nie daliśmy ujścia naszym emocjom i trauma została zepchnięta do naszej podświadomości. Często mogą to być sytuacje, które miały miejsce nawet w naszym życiu płodowym (stres matki) lub w dzieciństwie, nie do końca uświadomione. Możemy również dziedziczyć traumy po naszych przodkach.

Bóle głowy często związane są z tym, jakie relacje masz ze swoim ojcem. Możliwe, że masz poczucie, że nigdy nie mogłeś zadowolić swojego ojca, gdyż miał zbyt wysokie wymagania wobec ciebie. Może żałujesz, że twój ojciec jest twoim ojcem...

Migreny to często przypadłość perfekcjonistów, czyli odpowiedź organizmu na wewnętrzny konflikt ciągłego porównywania się z innymi, ciągłego przekonania, że nigdy nie będziesz wystarczająco dobry, ktoś zawsze będzie lepszy od ciebie na każdym polu.

Migrena może być też związana z chęcią ukrycia się, z chęcią stania się niewidzialnym – dlatego często migreny wiążą się ze światłowstrętem – chcesz zaszyć się gdzieś, gdzie nikogo nie ma i nie dochodzi żaden promień światła.

Gdy masz styczność z sytuacjami wywołującymi konflikt w twoim mózgu, dochodzi w nim do mikrouszkodzeń. Po rozwiązaniu konfliktu na poziomie biologicznym – w fazie naprawczej w mózgu gromadzi się płyn, który ma to mikrouszkodzenie naprawić i powstaje obrzęk – tak jak wokół rany skóra zawsze jest nabrzmiała. Ten obrzęk właśnie powoduje ból.

A jeśli ból się powtarza, to oznacza, że prawdziwy konflikt na poziomie podświadomym cały czas nie został rozwiązany. Ból otwiera oczy na coś, co musisz przerobić. Nie jest łatwo znaleźć źródło problemu. Ale otwierając się na totalną biologię, możesz trochę szerzej spojrzeć na swoje zdrowie. Nie tylko przez pryzmat fizyczności, ale też przez psychosomatykę i podświadomość.

Co się może stać, jeśli zignorujesz sygnały wysyłane przez organizm? Wyśle Ci taki sygnał, którego nie będziesz mógł już zignorować.

Ale może wystarczyło zwolnić i przemyśleć to wcześniej. Dać sobie więcej luzu, pozwolić sobie na bycie nieperfekcyjnym.

FOT. BARTEK WYROBEK

Magdalena Dzikiewicz-Polak, autorka bloga NoemiDemi.com

Magdalena Dzikiewicz-Polak prowadzi popularnego bloga o zdrowym życiu rodziców i dzieci

Sprawdzone i naturalne sposoby na ból głowy

Nad bólem powinieneś więc się pochylić, a doraźnie zamiast brać środki farmakologiczne, możesz zastosować naturalne sposoby: Imbir – jego działanie jest porównywalne z sumatryptanem, lekiem na bóle migrenowe.

Kurkuma – ma zdolności przeciwbólowe, tak samo skuteczne, jak właściwości leków przeciwbólowych.

Kwasy tłuszczowe omega-3 – zostały również przebadane pod kątem leczenia migren i ich działanie jest spotęgowane jednoczesnym zastosowaniem kurkuminy – substancji aktywnej w kurkumie.

Olejek tymiankowy – zawiera karwakrol, który ma działanie przeciwbólowe.

Cynamon – jest również dobrym naturalnym środkiem na ból głowy.

Witaminy z grupy B – częste bóle głowy mogą być oznaką niskiego poziomu niektórych ważnych witamin, szczególnie B2, B3 i B6.

Magnez – badania pokazują, że osoby cierpiące na migrenę mają znacznie niższy poziom magnezu we krwi.

Zanim więc sięgniesz po lek przeciwbólowy, wypróbuj te naturalne metody. A żeby naprawdę pozbyć się migren, postaraj się dotrzeć do prawdziwego źródła problemu, który może leżeć w twojej podświadomości.

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

079

Strefa biznesu Kawior – czarne złoto

KAWIOR Z KUTNA

FIRMA PLANTLAB ZYSKAŁA 12 MLN ZŁOTYCH DOTACJI NA HODOWLĘ JESIOTRA. CHCE STAĆ SIĘ SILNYM GRACZEM NA POLSKIM RYNKU KAWIORU. KIEDYŚ RACZYLI SIĘ NIM LUDZIE WYWODZĄCY SIĘ Z NIŻSZEJ WARSTWY SPOŁECZNE. DZIŚ NA ORYGINALNĄ PRZYSTAWKĘ Z KAWIORU MOGĄ SOBIE POZWOLIĆ JEDYNIE MOŻNI TEGO ŚWIATA. Firma Plantlab przy współpracy z Instytutem Ogrodnictwa w Skierniewicach oraz Zakładem Ichtiobiologii i Gospodarki Rybackiej Polskiej Akademii Nauk w Gołyszu wynajęła powierzchnię w parku logistycznym Hillwood Kutno. Powstanie tam nowoczesna firma zajmująca się plantacją sałaty rzymskiej oraz hodowlą jesiotra.

Plantlab na wynajętej powierzchni uruchomi najnowocześniejszą w Europie instalację do produkcji sałaty rzymskiej (główki przypominają kapustę pekińską) i hodowli jesiotra w specjalnie izolowanym od środowiska mikroklimacie i zamkniętym obiegu wodnym.

Metoda aquaponiki charakteryzuje się hodowlą roślin na specjalnych pożywkach wodnych, bez użycia gleby. Do tej pory metoda ta była wykorzystywana w Azji i Stanach Zjednoczonych.

– Cieszymy się, że na budowę instalacji firma Plantlab wybrała naszą inwestycję w Kutnie. Widząc ogromny potencjał tego projektu, z radością i dużym zaangażowaniem podjęliśmy się jego realizacji. Korzystając z wiedzy i doświadczenia zespołu ekspertów Hillwood, pomogliśmy Plantlab optymalnie wykorzystać i dostosować powierzchnię magazynu do potrzeb tak niestandardowej produkcji – mówi Jan Kaliński, Business Development Director w Hillwood Polska.

Pięć ton jesiotra z Kutna miesięcznie

Firma wynajęła blisko 3 tys. mkw. Na 11 poziomach staną specjalne instalacje, dzięki którym będzie można w ciągu roku zebrać ponad 545 tysięcy sztuk sałaty, a w basenach każdego miesiąca firma jest w stanie wyhodować prawie 5 ton jesiotra.

– Nasza instalacja będzie pierwszym w Europie systemem aquaponicznym do produkcji zdrowej żywności na masową skalę. Naszym zdaniem dzięki wysokiej efektywności i całkowitemu uniezależnieniu od warunków zewnętrznych, projekt ma szansę zapoczątkować nowy trend i stać się odpowiedzią na wyzwania współczesnego rolnictwa związane z erozja gleb, zwiększaniem obszarów zurbanizowanych i przeludnieniem – powiedział Łukasz Maciak, Prezes Zarządu Plantlab Sp. z o.o.

12 mln dotacji na jesiotra z Kutna 080

FOT.123RF

Plantlab: kawior i sałata rzymska

Dziś najdroższy jest kawior czarny, zwany też rosyjskim W 2019 roku firma otrzymała dofinansowanie w wysokości 12 milionów złotych na realizację projektu z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. Obecnie spółka nie zdradza szczegółów dotyczących tego, ile osób znajdzie zatrudnienie w powstającej firmie.

Hodowla jesiotra w Polsce przechodzi swojego rodzaju renesans. Po niemal całkowitym zniknięciu w latach 90. naturalnie występującego w polskich wodach jesiotra zachodniego, od kilkunastu lat z powodzeniem rozwijana jest hodowla jesiotra rosyjskiego i syberyjskiego, także jego krzyżówek. Kawiorowy interes stworzyli w Koninie Szymon Świłło i Tomasz Gens.

– W osiem miesięcy stworzyliśmy ekskluzywną markę – przyznał Świłło. – Chcieliśmy trafić do najlepszych restauracji i hoteli. I w zasadzie w bardzo krótkim czasie udało nam się to zrobić.

W Koninie rocznie produkuje się ok. 500 kg czarnego kawioru z ryb jesiotrowatych. To jeszcze niewiele w porównaniu z 400 tys. ton produkowanymi na całym świecie. Wartość światowej produkcji szacuje się na ponad 10 mld zł.

Co ciekawe, do słoiczka trafia zawsze ikra od jednej ryby. Dlaczego?

– Każda samica ma lekko inny odcień i wielkość ziarenek – wyjaśnił dyrektor hodowli jesiotrów Henryk Mokrzycki.

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Przysmak carów

Dziś najdroższy jest kawior czarny, zwany też rosyjskim, będący ikrą kilku gatunków ryb jesiotrowatych: bieługi oraz jej krzyżówek, jesiotra rosyjskiego, siewrugi, sterleta i amerykańskiego jesiotra białego. Doskonały czarny kawior jest produkowany w Rosji i Iranie, na rynek dostarczają go też Francuzi i Włosi, Znany jest również kawior czerwony produkowany z ryb łososiowatych: głównie łososi pacyficznych – kety, gorbuszy, kiżucza, nerki oraz łososia atlantyckiego.

Najprawdopodobniej pierwszymi konsumentami kawioru byli Persowie, którzy wierzyli, że kawior jest źródłem energii oraz lekarstwem na wiele chorób i dolegliwości. Początkowo był on pożywieniem biednych rybaków, z czasem zyskał na wartości.

Prawdziwym smakoszem kawioru był w Rosji Piotr Wielki. Francuzi pokochali kawior dopiero w okresie Rewolucji Październikowej. Szacuje się, że obecnie 65 procent kawioru pochodzącego znad Morza Kaspijskiego trafia do Francji. Do dziś kawior stanowi symbol luksusu. Jego cena rośnie, za przyczyną gwałtownego spadku zasobów naturalnych w Morzu Kaspijskim.

Michalina Dąbrowska

Tradycja i dobro klienta

- to podstawa naszej działalności Czy prężnie rozwijającej się firmie może leżeć na sercu nie tyle zysk, ile dobro klienta i kultywowanie tradycji prawdziwego polskiego wędliniarstwa? To nie jest reguła, ale właśnie tak od 28 lat działa Zakład mięsny JAMIR, producent wyrobów mięsnych. Od 1992 roku dba o to, aby na polskich stołach gościły tradycyjne polskie wyroby.

W swojej działalności firma kieruje się dwiema najważniejszymi zasadami: zachowaniem tra-

dycyjnych metod i receptur wytwarzania wędlin oraz szczególną dbałością o najwyższą jakość produktów.

Dzięki temu wyroby firmy wyróżniają się na tle innych. – Nasze mięso nie jest nastrzykiwane, wędliny wędzimy wyłącznie w tradycyjny sposób, drewnem bukowo-olchowym, zachowujemy najwyższe standardy produkcji – mówią przedstawiciele Zakładu mięsnego JAMIR.

Zakład mięsny JAMIR ma do zaoferowania klientom ponad 140 wyrobów wędliniarskich, w tym bardzo lubianą przez klientów białą kiełbasę oraz wyjątkową grupę produktów pod nazwą „Bechcickie Specjały”. Szynka z Bechcic, Schab z Bechcic, Baleron z Bechcic – to wędliny wytwarzane tradycyjnymi metodami, które nie zawierają fosforanów, barwników ani glutaminianu sodu. Ich znakomitą jakość i unikalny smak uzyskuje się dzięki stosowaniu staropolskich receptur, takich jak peklowanie tradycyjną metodą zalewową i wielodniowy proces dojrzewania.

Warto zwrócić uwagę także na produkty z grupy Premium – ekskluzywne wędliny, o szczególnych walorach jakościowych oraz smakowych, wyprodukowane z wyselekcjonowanego mięsa, na bazie naturalnych przypraw. Wśród tych wyrobów znajdziemy: Szynkę Kozacką, Roladki z kurczaka, Kiełbasę Krakowską drobiową, Filet Książęcy, szynkę Chłopską, Kiełbasę Bacówkę, Pastrami z wołowiny i wiele innych. Wyroby potrafią zachwycić najbardziej wymagających smakoszy.

JAMIR to firma rodzinna, która nieustannie się rozwija. Posiada około 90 sklepów i stoisk firmowych w Łodzi i okolicach. Zakład ma też bardzo dobrze rozwiniętą sieć logistyczną, składającą się z nowoczesnych samochodów-chłodni.

Więcej na: www.jamir.com.pl

JAMIRwedliny

Nazwa firmy to magnes dla klientów Przedsiębiorcy często bezrefleksyjnie wybierają nazwy dla swoich biznesów. Weryfikują je tylko w Google i jak nie znajdą nic podobnego zakładają, że mogą się nimi posługiwać, a to może mieć dla nich katastrofalne skutki - ostrzega Mikołaj Lech, rzecznik patentowy, autor nagrodzonego przez Urząd Patentowy bloga znakitowarowe-blog.pl Rozmawia: Agnieszka Domka-Rybka

Strefa marki Rozmowa Dlaczego tak ważne jest, by firma chroniła swoją markę?

Jest takie powiedzenie „Umiesz liczyć? Licz na siebie”. Mówię o tym właśnie w kontekście prawnej ochrony marki. Rozpoznawalna nazwa firmy potrafi być magnesem dla klientów. Nawet, jeżeli dotyczy to jedynie skali lokalnej. To wszystko jest konsekwencją dbania o jakość towarów i usług, obsługę klienta, reklamę. Można powiedzieć, że to na marce opiera się dobra opinia o firmie. Przedsiębiorcy, który zbudował dobry wizerunek, powinno zależeć na tym, aby konkurencja nie używała podobnej nazwy ani logo. Niestety, najczęściej w ogóle o tym nie myśli, dopóki nie pojawią się problemy. Jeżeli nie zastrzegliśmy naszej nazwy bądź logo w Urzędzie Patentowy, to do pewnego stopnia chronią nas przepisy nie wymagające formalnej rejestracji. Niestety, prowadzenie w ich oparciu sporów jest bardzo wymagające. W pierwszej kolejności będziemy musieli udowodnić, że te prawa w ogóle nam przysługują.

Upraszczając można powiedzieć, że ochrona znaków niezarejestrowanych jest następstwem obecności marki na rynku. Czyli, tam gdzie działamy tam ta ochrona powinna obowiązywać. Wiele firm latami nie nie myśl o prawnej ochronie swojej marki.

Jak sprawdzić czy nazwa jest zastrzeżona?

Jeżeli nie chcemy popełnić błędu, to najbezpieczniej jest zlecić taką analizę rzecznikowi patentowemu. Odpowie nam wtedy na dwa kluczowe pytania. Po pierwsze czy wybrana przez nas nazwa nie narusza cudzych praw, na przykład do podobnych znaków już zarejestrowanych, oraz czy czy ta nazwa w ogóle kwalifikuje się do rejestracji w Urzędzie Patentowym. Zauważyłem, że przedsiębiorcy dość bezrefleksyjnie wybierają nazwy swoich firm. Weryfikują je tylko w Google i jak nic nie znajdą to zakładają, że mogą się nimi posługiwać. Co bardziej świadome osoby przeglądają rejestry Urzędu Patentowego, które są dostępne online. Jeżeli jednak nie znajdą tam swojej nazwy, to już przyjmują, że żadnej kolizji nie ma. Mam wrażenie, że sporo osób podchodzi do takiej weryfikacji jak do szukania wolnej domeny internetowej. Gdy coś jest dostępne, to uznają, że mają zielone światło, aby w taką markę wejść. Tylko że to błąd, który może mieć katastrofalne skutki. Znaki towarowe chronione są nie tylko na identyczność, ale również podobieństwo. Oznacza to, że nawet jak nie znajdziemy identycznej nazwy, to i tak możemy naruszać cudze prawa. Weryfikację powinniśmy zrobić również w zakresie znaków podobnych. Musimy sobie odpowiedzieć na pytanie czy nazwa, w którą chcemy wejść może wprowadzać odbiorców w błąd czy nie. Nasza opinia niewiele się tutaj liczy. Ważne jest, aby Urząd Patentowy albo sąd uznały, że nie naruszamy prawa.

Czemu służą znaki towarowe?

Często tłumaczę, że znaki towarowe mają na celu wyróżnić nasze towary i usługi na rynku. Dzięki temu klienci świadomie mogą wybierać przykładowo, jaką wodę mineralną chcą kupić. Gdyby każda butelka miała taki sam kształt i nie miała etykietek, to nie bylibyśmy w stanie wybrać naszej ulubionej. Tymczasem firmy po to inwestują w rekla-

mę i podnoszenie jakości swoich produktów, aby klienci sięgali po ich marki. I taki jest właśnie cel znaków towarowych. Pomagają klientom zlokalizować produkty, na których im zależy. W praktyce przedsiębiorcy najczęściej zastrzegają znaki towarowe słowne (nazwa), słowno-graficzne (logo) oraz graficzne (sygnet). Odmian znaków towarowych jest jednak więcej. W tej formie da się chronić kolor (np. pomarańczowy ORANGE), kształt przedmiotu (np. cukierek Toffifee), wygląd budynku (np. opera w Sydney), zapach (np. zapach ściętej trawy do oznaczania piłek tenisowych), a nawet dźwięk, ruch czy prezentacja multimedialna.

Jak, krok po kroku, zarejestrować znak towarowy?

Znak towarowy zastrzega się składając wniosek do Urzędu Patentowego. Nie jest to jednak zwykła formalność. Z wielu powodów ekspert rozpatrujący zgłoszenie może nam ochrony odmówić. Przykładowo tak się stanie jeżeli uzna, że nasza nazwa jest opisowa. Opisowa, czyli taka, która wprost będzie wskazywać co pod nią oferujemy. Przykładem może być nazwa „Vipmeble”. Chyba nie muszę tłumaczyć, jaki asortyment będzie sprzedawany w takim sklepie. Załóżmy jednak, że Urząd Patentowy nie dopatrzy się takich przeszkód w naszym znaku towarowym. Wtedy publikuje zgłoszenie w Biuletynie Urzędu Patentowego i czeka trzy miesiące czy właściciele podobnych znaków już zarejestrowanych nie złożą formalnego sprzeciwu. Jeżeli ktoś spróbuje nas zablokować, to dzieje się to w postępowaniu spornym. Kończy się ono decyzją o uznaniu sprzeciwu za zasadny w całości, w części lub, że jest bezzasadny. Po przejściu wszelkich formalności z sukcesem, urząd wyda nam świadectwo ochronne. Będziemy w nim wymienieni jako właściciele praw do naszej nazwy lub logo. Od daty zgłoszenia prawo ochronne będzie obowiązywało 10 lat.

Przed upływem tego terminu mamy możliwość przedłużenia ochrony na kolejny taki okres. Warto pamiętać, że wszelkimi formalnościami przy zgłoszeniu może się dla nas zająć rzecznik patentowy.

Co grozi za naruszenie znaku towarowego?

Może w tym miejscu zasygnalizuję jedynie, że właściciel znaku towarowego nie ma monopolu absolutnego na posługiwanie się swoją marką. Są pewne wyjątki, które trzeba brać pod uwagę, gdy ktoś zarzuca nam złamanie prawa. Wspominam o tym, bo mam czasami wrażenie, że ludzi to świadectwo rejestracji znaku towarowego hipnotyzuje. Automatycznie zakładają, że skoro pisze do nich kancelaria prawna, to na pewno ma ku temu powody.

To zawsze trzeba weryfikować. Warto więc na tym etapie skontaktować się z rzecznikiem patentowym. Jeżeli jednak do naruszenia znaku towarowego faktycznie doszło, to konsekwencje mogą być dla naruszyciela bardzo bolesne.

Czy można ukraść nazwę firmy?

Choć wydaje się to absurdalne, to faktycznie zdarzają się takie próby. Większość przedsiębiorców nie ma swoich nazw zarejestrowanych w Urzędzie Patentowym. To daje pole do popisu różnej maści

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

trollom. Proceder kradzieży marek jest stosunkowo prosty. Były wspólnik, pracownik czy konkurent z branży może zgłosić naszą nazwę firmy na siebie. Mając świadectwo w ręku uda się jemu zablokować naszą działalność na rynku. I, oczywiście, ktoś powie, że takie prawo można zawsze próbować unieważniać, ale w praktyce takie postępowanie ciągnie się latami. Poza tym wymaga nakładu czasu i pieniędzy. Nie możemy być zresztą nigdy pewni wyniku. Tymczasem do prawomocnego wyroku konkurent może jednym mailem usunąć naszą ofertę na Allegro czy Amazonie. Przykładowo: kilka lat temu głośno było o sporze o markę wódki SASKA. Kiedy ta nowa wódka trafiła na sklepowe półki, jej producent został pozwany. Okazało się, że kilka miesięcy wcześniej jego największy konkurent zgłosił do rejestracji taki właśnie słowny znak towarowy. Strony ostatecznie zawarły ugodę, ale już sama zablokowana sprzedaż generowała kosmiczne straty. Niedawno mogliśmy również przeczytać, że chińskie podmioty zarejestrowały na siebie takie znaki towarowe jak Mlekovita czy Łaciate. Zresztą, podobne działają firmy w Europie i zastrzegają na masową skalę znaki towarowe chińskich producentów. 95 procent sporów o prawa do marek nie miałoby miejsca, gdyby przedsiębiorca najpierw sprawdził czy sam nie narusza prawa, a potem swój znak towarowy zarejestrował.

Na blogu pisze pan o oszustach, którzy podszywają się pod Urząd Patentowy. Co o nich powinien wiedzieć przedsiębiorca, który myśli o rejestracji znaku towarowego?

W ostatnim czasie to, niestety, prawdziwa plaga.

Praktycznie każda osoba, która zgłosi do rejestracji swój znak towarowy czy wzór przemysłowy po kilku tygodniach otrzymuje pismo od oszustów. Nie jest to w żaden sposób wina Urzędu Patentowego.

Prawo zmusza pracowników urzędu do publikowania informacji, kto i jaki znak towarowy zgłosił.

Bazy urzędowe są jasne i docelowo mają służyć weryfikacji. Te informacje można jednak wykorzystać w nieetycznym celu. Tak robią właśnie naciągacze.

Lokalizują jacy przedsiębiorcy zrobili zgłoszenie i wysyłają im pismo, które upodobania się do pism Urzędu Patentowego. Kopiują logo urzędu, godło i całą treść. Jest nawet rzekomy podpis eksperta, który autentycznie tam pracuje. Nie zgadza się tylko numer konta oraz czas na zapłatę. Zamiast standardowych 3 miesięcy oszuści dają 7 dni. Niestety, przeciętny przedsiębiorca jest na co dzień bardzo zabiegany. Jeżeli widzi pismo z urzędu, to może błędnie założyć, że urząd właśnie mu znak zarejestrował. Wystarczy jedynie, że zapłaci. Ten błąd będzie go kosztował utratę pieniędzy, bo trafią one na konta przestępców.

Mikołaj Lech Rzecznik patentowy z Bydgoszczy, autor nagrodzonego przez Urząd Patentowy bloga znakitowarowe-blog.pl. Specjalizuje się w prawie autorskim, zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz prawnej ochronie marki.

083

Strefa marki Gadżet SMARTFONY

PAMIĘĆ

DYSK SSD NIE TYLKO DLA PROFESJONALISTÓW Samsung zaprezentował dysk SSD 870 EVO SATA. Dysk wyposażono w najnowszy firmowy kontroler V-NAND pozwalający na odczyt i zapis sekwencyjny SATA wynoszący odpowiednio 560 i 530 MB/s. Dzięki zastosowaniu dużego, bufora SLC, technologia Intelligent TurboWrite pomaga utrzymać maksymalną wydajność dysku. SSD 870 EVO zapewnia kompatybilność z urządzeniami wyposażonymi w 2,5 calowy interfejs SATA, jest kompatybilny z urządzeniami, które obsługują funkcję Window’s Modern Standby.

Cena 870 EVO - 329 zł za model 500 GB.

Supreme In to nowe douszne słuchawki firmy Teufel. Posiadają funkcje automatycznego wyłączania oraz współdzielenia muzyki – Share Me. Za jakość dźwięku odpowiadają przetworniki HD o średnicy 10,7 mm.

Słuchawki wspierają łączność bezprzewodową w standardzie Blue-tooth 5.0 z kodekiem aptX i algorytmem ACC. Cena: 549

FOT. SONY

PREMIERA

084

FOT. LENOVO

FOT. SAMSUNG

AUDIO

SŁUCHAWKI Z FUNKCJĄ SHARE ME LAPTOPY

THINKPAD X1 NANO Z 13-CALOWYM EKRANEM Nowy ThinkPad Lenovo - X1 Nano waży 907 gramów, wspiera platformę Intel Evo 2 i korzysta z procesorów Intela 11. generacji. Jest WiFi 6, Bluetooth 5.0 i, opcjonalnie, modem 4G/5G. Klawisze funkcyjne pozwalają na łatwe odbieranie, nawiązywanie i kończenie połączeń konferencyjnych. Laptop w podstawowej konfiguracji (procesor i5, 16 GB RAM) kosztuje 10 999 zł.

NOWA TECHNOLOGIA

FOT. XIAOMI

KONIEC Z KABLAMI I PODSTAWKAMI?

FOT. HTC

Na amerykański rynek trafił nowy smartfon Sony, Xperia Pro. Urządzenie bazuje na globalnym modelu Xperia 1 II, jest jednak znacznie masywniejsze. Powód?

Japończycy zastosowali w tym smartfonie złącze micro HDMI (D), które umożliwia podpięcie smartfonu do aparatu fotograficznego, specjalny klawisz uruchamiający wybrane aplikacje, obsługę 5G mmWave czy specjalne anteny zapewniające odpowiednią siłę sygnału. Xperia Pro jest skierowana do profesjonalnych fotografów i umożliwia przesyłanie filmów i zdjęć o wysokiej rozdzielczości siecią 5G. Cena?

Xperia Pro kosztuje, bagatela, 2500 dola-

FOT. TEUFEL

NOWA XPERIA JEST DROGA. NAWET BARDZO

WEARABLES

MAŁE, LEKKIE I BIAŁE

TANI ZEGAREK XIAOMI

Bezprzewodowe, dokanałowe słuchawki HTC Wireless Earbuds pojawiły się w Polsce - w białej wersji kolorystycznej. Są lekkie (jedna waży 4,5 g) i niewielkie (18 mm).

Na jednym ładowaniu pracują do 6 godzin.

Cena: 199 złotych.

Na polskim rynku dostępny jest już Mi Watch Lite. Zegarek Xiaomi ma wbudowany GPS, wyposażony jest też w funkcję pomiaru ciśnienia i wysokości. Ma wyświetlacz o przekątnej 1,4 cala.

Kosztuje 249 zł.

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Xiaomi zaprezentowało nową formę ładowania – Mi Air Charge. Technologia umożliwia zdalne ładowanie urządzeń elektronicznych nie tylko bez użycia kabli, ale także bez bezprzewodowych podstawek ładujących.

Jak działa Mi Air Charge? Technologia polega na wyszukaniu urządzenia w pomieszczeniu i przesyłaniu do niego energii.

Opracowany przez Xiaomi izolowany stos ładujący ma wbudowane pięciofazowe anteny interferencyjne, które mogą dokładnie wykryć lokalizację smartfonu. Obecnie technologia zdalnego ładowania Xiaomi umożliwia ładowanie o niezbyt dużej mocy 5 W dla pojedynczego urządzenia znajdującego się w promieniu kilku metrów. W ten sposób można jednak ładować jednocześnie wiele urządzeń – każde z mocą 5 W. Przeszkody fizyczne nie wpływają i nie zmniejszają wydajności ładowania. Jak zapewnia producent, w przyszłości technologia Mi Air Charge będzie mogła również współpracować z inteligentnymi zegarkami, opaskami czy urządzeniami typu wearable.

Strefa marki Hit GALAXY UNPACKED

PODCZAS WIRTUALNEJ KONFERENCJI GALAXY UNPACKED 2021 SAMSUNG ZAPREZENTOWAŁ NOWE SMARTFONY Z SERII „S”

Nowy design, nowe możliwości aparatów. Galaxy S21 Ultra współpracuje z rysikiem S Pen „zarezerwowanym” dotąd dla serii Note Najnowsze smartfony Samsunga napędza autorski Exynos 2100, wykonany w 5-nanometrowej technologii EUV procesor, który jest konkurentem najmocniejszego układu Qualcomma – Snapdragona 888. Według Samsunga ten układ oferuje o 30 procent większą wydajność od poprzednika, Exynosa 990. Nowy SoC wyposażono oczywiście w modem 5G. Urządzenia wprowadzają nowy design, z Contour Cut Camera – specyficznie zabudowanym modułem aparatu.

Galaxy S21 i Galaxy S21+ to bardzo podobne smartfony, które różnią się w zasadzie jedynie wielkością. Oba urządzenia mają te same moduły łączności, takie same warianty pamięci, a także identyczne zestawy aparatów. W aparacie głównym to dwa sensory 12 MP (podstawowy, stabilizowany optycznie i ultraszerokokątny) oraz teleobiektyw 64 MP z OIS, który oferuje trzykrotny zoom hybrydowy. Smartfony nagrywają wideo w 8K.

Galaxy S21 Ultra wyróżnia się nie tylko wielkością (6,8-calowy ekran), ale i możliwościami.

W zależności od konfiguracji jest 12 lub 16 GB RAM, najszybsze dostępne Wi-Fi 6E, a także Bluetooth 5.2 (w mniejszych modelach to odpowiedni WiFi 6 i Bluetooth 5.0). Aparat głównym składa się z czterech sensorów wspieranych przez laserowy autofocus. Moduł główny to znany już z zeszłorocznych urządzeń 108 MP, ale tym razem ulepszony. Galaxy S21 Ultra ma dwa teleobiektywy – jeden oferuje trzykrotny optyczny zoom, drugi, o peryskopowej budowie, dziesięciokrotny zoom optyczny.

Galaxy S21 Ultra wspiera rysik S Pen. W przeciwieństwie do serii Galaxy Note, gdzie S Pen jest chowany w obudowie, tu rysik jest jednak opcjonalnym akcesorium. Do jego przenoszenia wraz ze smartfonem potrzebne jest odpowiednie etui.

Rysik jest większy od tego z Note’ów, nie ma także modułu Bluetooth, więc wykluczona jest obsługa smartfonu na odległość, gestami (rysik

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

aktywny – w wersji Pro – ma zostać wprowadzony na rynek w późniejszym terminie). Mimo to S Pen i tak zwiększa możliwości S21 Ultra. To także krok w kierunku marginalizacji serii Galaxy Note, o której mówi się, że może całkowicie zniknąć z rynku.

Co istotne, nowe smartfony Samsunga nie mają slotów na kartę microSD, więc dostępnej pamięci nie można rozbudować. Urządzenia sprzedawane będą ponadto bez ładowarki i bez słuchawek. Ceny Galaxy S21 zaczynają się od 3899 zł dla wersji 8 GB/128 GB, a Galaxy S21+ od 4799 zł, Cena Galaxy S21 Ultra dla wersji 12 GB/128 GB to 5749 zł, dla wersji 12 GB/256 GB 5999 zł, natomiast dla modelu 16 GB/ 512 GB 6549 zł.

Podczas konferencji Samsung zaprezentował także bezprzewodowe słuchawki Galaxy Buds Pro z inteligentnym systemem redukcji szumów i SmartTag, niewielki lokalizator wyposażony w moduł Bluetooth. GRZEGORZ LISIECKI

085

Strefa dobrego smaku W krainie miodem płynącej

FOT. LUCYNA TALAŚKA-KLICH

- Ostatnią zimę pszczoły przetrwały w dobrej kondycji - ocenia Sławomir Wnuk

Skarby z pasiek nie tylko podniosą naszą odporność

kre (koło Grudziądza). - Szczególne właściwości miodu powiązane są z ziołami i kwiatami, z których pszczoły zbierają pyłek.

Miody - od wyboru do koloru

Tekst: Lucyna Talaśka-Klich W czasie pandemii szczególnie trzeba dbać o odporność organizmu. Można to robić na wiele sposobów, ale najlepiej stosować produkty naturalne, np. z pasiek. Co polecają pszczelarze?

- Każdy miód jest dobry - uważa Gabriela Grzelak, która z mężem Jackiem, prowadzi rodzinną pasiekę w miejscowości Mo-

086

Podobnie twierdzi Sławomir Wnuk, pszczelarz z Lniana (pow. świecki): - W zależności od tego z jakich roślin pszczoły zbierały nektar, właściwości miodu mogą być różne. Na przykład miód lipowy polecany jest przy przeziębieniach, zaś gryczany lub rzepakowy osobom, które mają problemy z układem krążenia.

Jasnożółty, czasem bursztynowy miód lipowy może pomóc nie tylko osobom przeziębionym, zmagającym się z chorobami dróg oddechowych, ale i odczuwającym niepokój, mającym problemy ze snem. Ma wysoką aktywność antybiotyczną, właściwości antyseptyczne, działa napotnie, przeciwgorączkowo.

Z kolei ciemny miód gryczany o intensywnym zapachu i ostrym smaku, polecany jest w leczeniu i profilaktyce miażdżycy, nadciśnieniu tętniczym i chorobie wieńcowej. Poza tym wzmacnia układ odpornościowy, przyspiesza gojenie ran, a nawet zrastanie kości.

Także miód rzepakowy zalecany jest osobom zmagającym się ze schorzeniami układu krążenia, niewydolnością mięśnia sercowego, miażdżycy. Również obniża ciśnienie tętnicze krwi, wyrównuje niedobór potasu w organizmie.

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Propolis jest wykorzystywany przez pszczoły także do balsamowania zwłok owadów lub gryzoni, które weszły do ula

W stanach wyczerpania psychicznego i fizycznego pomocny będzie miód mniszkowy. Ten jasnożółty miód o delikatnym zapachu polecany jest osobom cierpiącym z powodu chorób żołądka, zaburzeń trawienia, chorób jelit, skurczach żołądka i jelit oraz chorób wątroby i dróg żółciowych. Jest pomocny także przy niedokrwistości i schorzeniach reumatycznych.

Coraz popularniejszy staje się także miód faceliowy ( jasnożółty, po krystalizacji staje się prawie biały), polecany przy przeziębieniach i nieżycie żołądka.

Z kolei wciąż rzadko spotykany - ale jakże cenny - jest miód nawłociowy, który cechuje się wysoką aktywnością antybiotyczną, pomocny przy leczeniu grypy, kataru i przeziębień.

- Polecam także miód spadziowy, szczególnie ze spadzi iglastej. Miody spadziowe mają wysoką aktywność antybiotyczną i bakteriobójczą. Posiadają czterokrotnie więcej biologicznie czynnego żelaza niż miody nektarowe - dodaje pszczelarz z Lniana. Miody spadziowe powstają z zebranej przez pszczoły z drzew i roślin rolniczych wydzieliny produkowanej przez mszyce i czerwce. - Dzięki temu, że pszczoły przerabiają jeszcze raz to, co przerobiły na przykład mszyce, zawierają znacznie więcej cennych enzymów - wyjaśnia Sławomir Wnuk.

Pyłek pszczeli, pierzga, propolis

Gabriela i Jacek Grzelakowie prowadzą Pasiekę Misi mir Wnuk. - Miody, które podgrzano do ponad 60 stopni są już właściwie tylko „słodzikami”.

Dodaje, że przed zakupem miodu warto sprawdzić tzw. datę rozlewu. - Jeśli ten , który - tak jak np. miód rzepakowy ma dużą zawartość glukozy - był rozlewany pół roku temu, a wciąż ma konsystencję patoki, to nie kupiłbym takiego produktu. Może to bowiem oznaczać, że albo był przegrzany, albo za wcześnie zabrany z ula i zawiera za dużo wody (może się psuć). Poza tym warto zwrócić uwagę na zapach miodu tuż po otwarciu słoika.

A dobrej jakości miód w formie patoki, podczas przelewania powinien tworzyć na powierzchni stożek.

Jak rozpoznać prawdziwy miód?

Na oficjalnej stronie internetowej Unii Europejskiej można przeczytać, że w Dyrektywie Rady 2001/110/WE z 20 grudnia 2001 zapisano czym jest miód: „Miód jest naturalnie słodką substancją produkowaną przez pszczoły Apis mellifera z nektaru roślin lub wydzielin żywych części roślin, lub wydzielin owadów wysysających żywe części roślin, zbieranych przez pszczoły, przerabianych przez łączenie specyficznych substancji z pszczół, składanych, odwodnionych, gromadzonych i pozostawionych w plastrach miodu do dojrzewania”.

W załączniku II zapisano, że „Miód składa się zasadniczo z różnych cukrów, przeważnie fruktozy i glukozy, jak również innych substancji takich jak kwasy organiczne, enzymy oraz stałe cząstki pochodzące ze zbioru miodu. Kolor miodu jest różny od prawie bezbarwnego do ciemnego brązu. Konsystencja może być płynna, lepka lub częściowo po całkowicie skrystalizowaną. Smak i zapach różnią się, ale wynikają z pochodzenia rośliny”.

- Krystalizacja miodów jest naturalna. Te, które są przegrzane, tracą wiele ze swoich cennych właściwości - wyjaśnia Sławo-

FOT. LUCYNA TALAŚKA-KLICH

Jeśli miód, który był rozlany np. pół roku temu wciąż się nie krystalizuje, to może to oznaczać, żebył za bardzo podgrzany. To z kolei mogło sprawić, że stracił na wartościach odżywczych. Brak możliwości krystalizacji może świadczyć także o tym, że miód został zbyt szybko pozyskany i zawiera zbyt dużo wody.

To z kolei wiąże się z ryzykiem psucia. Dobrej jakości miód o konsystencji patoki podczas przelewania przez chwilę tworzy stożek na powierzchni.

Pszczelarze polecają także inne produkty pszczele. - Pierzga pomaga m.in. pacjentom onkologicznym, przy radioterapii, chemioterapii - twierdzi Gabriela Grzelak. - Podnosi odporność organizmu, pozytywnie wpływa na czerwone krwinki.

Pierzga to pyłek kwiatowy przetworzony przez pszczoły, pokryty miodem, który podlega fermentacji. Działa nie tylko uodporniająca, ale i antybakteryjnie, regeneracyjnie oraz odtruwająco. Zdaniem pani Gabrieli osoby z problemami zdrowotnymi mogą przyjmować ok. 3 łyżeczki pierzgi dziennie, profilaktycznie wystarczy jedna łyżeczka. Kuleczki pierzgi można po prostu rozdrobnić podczas gryzienia i połknąć.

Poleca także pyłek pszczeli, który najlepiej rozpuścić w letniej wodzie i wypić. Wystarczy jedna duża łyżka, do której można dodać łyżeczkę miodu i trochę soku z cytryny.

Podkreśla, że bardzo cenne właściwości ma propolis, który działa m.in. przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybicznie i przeciwzapalnie. - Wykorzystuje się go np. w formie kropli propolisowych, ale i maści - dodaje Gabriela Grzelak. - Ma szerokie zastosowanie: od chorób przewodu pokarmowego, trudno gojących się ran (np. w stopie cukrzycowej), po leczenie zmian skórnych w trądziku młodzieńczym.

FOT. LUCYNA TALAŚKA-KLICH

Strefa dobrego smaku W krainie miodem płynącej

Królową wyróżnia kropka. W tym roku będzie biała

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

087

Strefa HR Nowe trendy w benefitach Wielu pracodawców odchodzi od klasycznie rozumianych benefitów, zmieniają się również oczekiwania pracownikóws

Nowe trendy w benefitach

Pandemia wpłynęła na naszą organizację pracy, styl zarządzania, komunikację, nawet wygląd biur, właściwie każdy aspekt codzienności. W tym – podejście do benefitów. Jak zmieniły się oczekiwania pracowników? Czy w dobie koronawirusa firmy są skłonne inwestować w dodatkowe świadczenia pozapłacowe?

Które benefity zyskują na popularności, a które odchodzą do lamusa?

Praca zdalna to podstawa

Tekst: Lena Szuster

088

W 2020 roku 75 proc. firm oferowało swoim pracownikom różnego rodzaju benefity. W 2019 roku takich przedsiębiorstw było więcej – bo aż 82 proc. Z raportu „Benefity w oczach pracowników” wynika, że ze świadczeń pozapłacowych rezygnują głównie mikro i małe przedsiębiorstwa. Duże biznesy nadal mogą pozwolić sobie na benefity, często jednak zmieniają ich cha-

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Aż 73,3 proc. pracowników oczekuje od pracodawców wsparcia w zakresie zdrowia fizycznego i psychicznego

Strefa HR Nowe trendy w benefitach rakter, na przykład rezygnują z pakietów sportowych czy dodatkowych udogodnień w biurze.

Potwierdzają to wyniki sondażu „Flexalary 2021”, którego celem było gruntowne zbadanie poziomu wynagrodzeń i podejścia do świadczeń pozapłacowych w województwie kujawsko-pomorskim. - Nasze badanie udowodniło, że wielu pracodawców odchodzi od klasycznie rozumianych benefitów - mówi Emila Szypryt, dyrektor ds. rozwoju w agencji zatrudnienia i doradztwa personalnego FlexHR. - Kiedyś na przykład za benefit uznawano możliwość pracy zdalnej. W 2019 roku oferowało ją 19 proc. przedsiębiorstw. Dzisiaj to już 67 proc. Praca zdalna stała się koniecznością, nie jest więc postrzegana jako wartość dodana, to wręcz podstawowy wymóg.

Benefitem jest za to doposażanie domowych biur. - Niektórzy pracodawcy wyprzedzają pod tym względem rozwiązania kodeksowe - podkreśla Emilia Szypryt. - Zapewniają pracownikom ergonomiczne krzesła, odpowiednie oświetlenie, dodatkowy sprzęt elektroniczny, inteligentne słuchawki, które pozwalają odciąć się od codziennego zgiełku. Partycypują w kosztach energii elektrycznej. Opłacają łącze internetowe.

Niektórzy idą jeszcze dalej. Poza zakupem, dofinansowaniem albo zwrotem kosztów za meble i sprzęt biurowy oferują również szkolenia na temat efektywnej pracy z domu, zarządzania czasem, organizowania sobie dnia, zajęcia sportowe online i zdalną integrację. Wszystko po to, żeby pomóc zaadaptować się pracownikom do nowej sytuacji.

Zdrowie jest najważniejsze

Dobry benefit odpowiada na potrzeby pracowników, pozytywnie wpływa na ich dobrostan, przyczynia się do rozwoju biznesu. Co ważne, benefit nie może zastępować wynagrodzenia podstawowego – w takiej sytuacji zupełnie nie spełnia swojego zadania.

Innym popularnym benefitem jest prywatna opieka medyczna. Wysoko ceniona już wcześniej, po wybuchu pandemii jeszcze zyskała na znaczeniu. - Szczególnym zainteresowaniem cieszą się pakiety rodzinne, rozbudowane o dodatkowe świadczenia medyczne, takie jak na przykład testy na przeciwciała - zauważa Emilia Szypryt.

Według raportu „Przyszłość wellbeingu i benefitów pracowniczych” aż 73,3 proc. pracowników oczekuje właśnie takiego wsparcia. Nie tylko w zakresie zdrowia fizycznego, ale również psychicznego. Nic dziwnego – na depresję cierpi 350 milionów ludzi na świecie, w tym półtora miliona w Polsce. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) do 2030 roku depresja będzie najbardziej powszechną chorobą cywilizacyjną XXI wieku. Dodajmy do tego stres, lęk, przemęczenie, problemy z koncentracją, bezsenność, a zrozumiemy, jak ważne jest dbanie o zdrowie psychiczne. Zwłaszcza podczas pandemii. Ta bowiem przekłada się na częstsze występowanie między innymi zaburzeń na tle lękowym i depresyjnym. Pomóc mogą: a anonimowe konsultacje z psychologami i terapeutami (potrzebę takich świadczeń pozapłacowych wskazało 40,4 proc. respondentów), a dofinansowania spotkań ze specjalistami (36,3 proc.), a konsultacje z coachami (28,9 proc.), a dostęp do aplikacji medytacyjnych (26,8 proc.), a kursy online w zakresie zdrowia psychicznego (25 proc.).

Tego typu benefity nie tylko realnie wpływają na życie, samopoczucie i zdrowie pracowników, ale też na kondycję finansową firmy. Depresja, przedłużający się stres, życie w ciągłym lęku przekładają się bowiem na efektywność pracy i generują dodatkowe koszty, związane na przykład z nieobecnościami, zwolnieniami lekarskimi, leczeniem czy nawet wycofaniem się pracownika z rynku.

Wellbeing, czyli inwestycja w dobre samopoczucie

- Przed pandemią jednym z najpopularniejszych benefitów była karta sportowa - zauważa Emilia Szypryt. - Z badań przepro-

wadzonych w ramach Flexalary wynika, że jeszcze w 2019 roku tego rodzaju świadczenia pozapłacowe oferowało 42 proc. przedsiębiorców. Dzisiaj to niespełna 1 proc.

Zamiast karty sportowej niektóre firmy zapewniają pracownikom między innymi: sesje jogi online, stretching, zdalne zajęcia, power meetingi, a nawet wynajem rowerów. Coraz częściej pracodawcy dofinansowują dostęp do aplikacji z ćwiczeniami (na przykład Freeletics, 8fit, Aptiv) albo do platform internetowych z programami treningowymi (FitAdept, HealthDesk, Benefit Systems, OK Systems).

- Do lamusa odeszło też finansowanie wypadów do kina - dodaje Emilia Szypryt. - Za to pracownicy chwalą sobie dopłaty do abonamentów na znanych platformach streamingowych, takich jak Netflix, HBO GO czy Amazon Prime.

Wśród innych, ciekawych pomysłów na benefity Emilia Szypryt wymienia: a dofinansowanie szkoleń, a dodatkowe ubezpieczania (od wypadku, choroby itp.), a vouchery ma masaże, spa, basen, zajęcia relaksacyjne, a bony zakupowe, a posiłki dla osób, które pracują zdalnie, a prezenty okolicznościowe (na urodziny, święta, wyjątkowe okazje).

Te ostatnie, elegancko zapakowane, dostarczone bezpośrednio do domu, pomagają podtrzymywać wieź z pracownikiem.

- A to szczególnie ważne teraz, gdy w dużej mierze pracujemy zdalnie - podkreśla Emilia Szypryt. - Podczas pandemii wszyscy bardziej niż kiedykolwiek wcześniej potrzebujemy wsparcia, zrozumienia, ale też poczucia, że nie zostaliśmy pozostawieni samym sobie.

Warto o tym pamiętać, kiedy planujemy benefity. Ważne, żeby były nie tylko dodatkiem do pensji, ale czymś więcej – odpowiedzią na konkretne potrzeby, inwestycją w pracowników, ich dobrostan (ang. wellbeing) i szczęście.

Menadżer ds. szczęścia

Inwestowanie w szczęście może brzmieć utopijnie – jednak w wielu dużych korporacjach jest już normą. Korzyści odnoszą obie strony. Pracownicy są zdrowsi, bardziej zaangażowani, lojalni, działają efektywnie, myślą nieszablonowo, wciąż szukają nowych rozwiązań. Firma z kolei osiąga lepsze wyniki, oszczędza czas, ogranicza rotacje i dodatkowe koszty, związane na przykład z procesami rekrutacyjnymi, wprowadzaniem nowych pracowników do organizacji i ich szkoleniem. Jak bowiem wynika z raportu „Rynek Zmiany Pracy”, szczęśliwi pracownicy rzadziej myślą o złożeniu wypowiedzenia (86 proc. badanych). Deklarują też znacznie niższy poziom stresu i bezsenności (ponad 78 proc. badanych).

Innymi słowy – inwestowanie w szczęście się opłaca. W niektórych organizacjach powstają nawet specjalne stanowiska typu benefit specialist, happiness oficer, happy office manager czy – bardziej swojsko – menadżer do spraw szczęścia. Do obowiązków takich menadżerów może należeć między innymi obsługa wszystkich procesów związanych z benefitami, diagnozowanie potrzeb pracowników, dbanie o ich rozwój, doradztwo zawodowe, kreowanie przyjaznej atmosfery, promowanie wartości firmy itp.

To pokazuje, że coraz więcej przedsiębiorców dostrzega znaczenie benefitów. Poza tym, że znacząco wpływają na dobrostan pracowników, ich efektywność i przywiązanie do firmy, są też ważnym elementem budowania wizerunku pracodawcy, czyli employer brandingu. Benefity integrują zespół, poprawiają atmosferę, tworzą markę firmy. - Na pewno będą też dalej ewoluowały w zależności od tego, jak będzie zmieniał się rynek - podsumowuje Emilia Szypryt.

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

089

Crowdfunding Rozmowa

Crowdfunding – na czym polega?

Konsola do gier OUYA, wielofunkcyjny zegarek Pebble Time, reaktywacja czasopisma „Secret Service”, maszyna do wytwarzania ciszy w centrum Warszawy, wyprawa do Czarnobylskiej Strefy Wykluczenia. To tylko niektóre z projektów finansowanych w ramach crowdfundingu – mówi profesor Małgorzata Kowalska-Chrzanowska.

Rozmawia: Lena Szuster

090

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Crowdfunding Rozmowa Crowdfunding się opłaca?

Nawet bardzo. Na Kickstarterze, czyli największej platformie crowdfundingowej na świecie, do końca lutego 2021 roku zarejestrowano 516 tys. projektów, które łącznie zebrały ponad 5 mld dolarów. Z crowdfundingu korzystają z jednej strony duże firmy, z drugiej raczkujące biznesy, start-upy, organizacje pozarządowe, społecznicy, nawet osoby prywatne. To po prostu świetne rozwiązanie dla ludzi, którzy mają pomysł, ale nie dysponują funduszami na jego realizację.

Jakiego rodzaju może to być pomysł?

Niektóre portale crowdfundingowe mają ogólny charakter, tak jak na przykład wspominany już wyżej Kickstarter, Indiegogo czy polskie serwisy PolakPotrafi Wspieram.to, OdpalProjekt. Zbiera się na nich fundusze na bardzo różnorodne inicjatywy, między innymi z zakresu designu, edukacji, fotografii, jedzenia, mody, muzyki, sportu, sztuki, tańca, teatru, wydawania książek czy produkowania gier. Inne portale specjalizują się w akcjach charytatywnych (Siepomaga, Pomagam, Zrzutka), jeszcze inne – w zbieraniu funduszy na projekty kulturalne (Wspieramkulture) albo rozwój biznesu (FindFunds, Beesfund). Za pomocą finansowania społecznościowego można zrealizować w zasadzie każdy pomysł, bez względu na jego koszt, złożoność i branżową specyfikę. Projekt może być mały lub duży, poważny lub dziwaczny, szablonowy lub całkowicie eksperymentalny.

Wystarczy poprosić innych o jego sfinansowanie?

To aż takie proste?

Trzeba to zrobić umiejętnie. Nie ma jednego, sprawdzonego przepisu, który gwarantowałby sukces akcji crowdfundingowej.

Wszystko zależy od specyfiki projektu oraz kreatywności jego twórców. Na pewno warto zacząć od wybrania odpowiedniej platformy. Kolejne kroki to: zapoznanie się z udanymi kampaniami, przeprowadzenie badań rynku oraz zaplanowanie promocji. Musimy wiedzieć, co wyróżnia nasz projekt, jak go zareklamować, kto jest grupą docelową? Do kogo i jakimi sposobami chcemy dotrzeć? Jak nawiążemy relację z fanami? Istotnym elementem crowdfundingu jest bowiem budowanie społeczności wokół projektu. Bez tego raczej nie uda się go sfinansować.

Tylko jak tę społeczność budować? Co przyciąga ludzi do konkretnych projektów?

Możliwość decydowania, poczucie sprawstwa, współdziałanie.

Lubimy mieć wpływ, być częścią większej społeczności, robić coś razem, odnosić sukcesy. Nie bez znaczenia są też nagrody, profity finansowe i inne formy gratyfikacji, które możemy dostać w zamian za wsparcie.

Crowdfunding to finansowanie społecznościowe.

Twórca projektu prosi internautów o wsparcie w realizacji swojego pomysłu, w zamian oferując np. udziały, gotowy produkt, zniżkę na jego zakup lub inne bonusy.

Na przykład jakie gratyfikacje?

Podziękowania, gadżety z logo projektu, vouchery na imprezy okolicznościowe, spotkania z osobami związanymi z projektem, zakup wytworzonego w projekcie produktu po preferencyjnej cenie – możliwości jest naprawdę wiele. Właśnie ze względu na rodzaj gratyfikacji wyróżniamy crowdfunding udziałowy (ang. equity-based, crowdinvesting) i nieudziałowy (ang. rewardbased). W tym pierwszym świadczenie zwrotne przybiera postać akcji, udziałów i innych instrumentów własnościowych, co oznacza, że internauci niejako stają się współwłaścicielami firm, które rozpoczynają działalność lub zbierają fundusze na rozwój.

W crowdfundingu nieudziałowym darczyńca również uzyskuje jakieś dobra – nie są to jednak akcje, a na przykład kolacja z pomysłodawcą, produkt, usługa, niższa cena, personalizacja i tak dalej. Można więc powiedzieć, że to coś w rodzaju przedpłaty – internauci kupują coś, co powstanie dopiero po zakończeniu zbiórki.

A jeżeli zbiórka się nie uda? Fundusze przepadną?

Crowdfunding nieudziałowy ma trzy warianty. W pierwszym – „wszystko albo nic” – projekt kończy się sukcesem tylko wtedy, gdy w założonym czasie uda się uzbierać całą kwotę. Inaczej pieniądze są zwracane darczyńcom. W drugim – „bierz, co masz” – otrzymujemy środki bez względu na to, czy kwota jest wyższa, czy niższa od planowanej. Trzeci typ to strategia pośrednia, czyli „wszystko i więcej”. W tym wariancie w przypadku przekroczenia zakładanego progu możemy skorzystać z dodatkowych możliwości, oferowanych przez platformę crowdfundingową. Podziałów i rodzajów crowdfundingu jest jednak znacznie więcej.

Jakie wyróżniamy jeszcze rodzaje crowdfundingu?

Na przykład ze względu na sposób przekazywania kapitału. Mówimy wówczas o dotacjach, a także aktywnych i pasywnych inwestycjach społeczności. W modelu dotacyjnym przekazywanie funduszy ma charakter dobrowolny, nie wiąże się z żadnym zobowiązaniem. W przypadku aktywnych inwestycji osoby, które wspierają projekt – poza przewidzianą nagrodą – uzyskują dodatkowe korzyści. Mają na przykład realny wpływ na realizację projektu, mogą na nim zarabiać, zakupić usługi po preferencyjnej cenie i tak dalej. Z kolei przy pasywnych inwestycjach otrzymują konkretną nagrodę, nie decydują jednak o tym, jak projekt będzie realizowany. Każdy z tych modeli ma swoje plusy i minusy.

Jeżeli już przy minusach jesteśmy – jakie ryzyka niesie ze sobą crowdfunding?

Na pewno potencjalnie niebezpieczną rzeczą, zwłaszcza w przypadku działalności biznesowej, może być ujawnienie pomysłu.

Kiedy zakładami zbiórkę, niejako odsłaniamy się przed konkurencją, pokazujemy, nad czym pracujemy, jakie mamy koncepcje, rozwiązania, co chcemy osiągnąć. Innym ryzykiem będzie przeszacowanie lub niedoinwestowanie kosztów, zbyt krótki lub zbyt długi termin zbiórki, nieodpowiednia promocja projektu, brak zainteresowania ze strony potencjalnych inwestorów czy brak zabezpieczenia pomysłu pod względem ochrony prawa własności. Myślę jednak, że te korzyści przeważają ryzyka.

Co więc zyskujemy?

Możliwość realizacji każdego projektu. Crowdfunding pozwala nam uniezależnić się od pośredników, doradców i pomocy państwa, nie musimy ubiegać się o kredyty, składać wniosków, zyskujemy swobodę – biznesową i twórczą. To też oszczędność czasu i pieniędzy, a w szerszej perspektywie – budowanie sieci społecznej wokół marki, umacnianie relacji z klientami i fanami, promocja produktu, jego rozpoznawalność i żywotność.

Polscy przedsiębiorcy korzystają z tych możliwości?

W 2020 roku Polacy na zrzutki przeznaczyli ponad miliard złotych. Dla porównania globalna wartość crowdfundingu w tym samym czasie osiągnęła 8,5 mld dolarów. Wniosek z tego taki, że coraz częściej sięgamy po crowdfunding, choć nadal operujemy znacznie skromniejszymi kwotami niż duże, zagraniczne zbiórki. Poza tym na świecie o wiele odważniej wykorzystuje się crowdfunding udziałowy. Być może wynika to z niższej kultury inwestycyjnej czy mnogości przepisów prawnych. Nad ich regulacją pracuje m.in. Unia Europejska. Wszystko więc jeszcze przed nami – crowdfunding na pewno będzie się nadal rozwijał.

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

dr hab. Małgorzata Chrzanowska, prof. UMK Wykładowczyni uniwersytecka i badaczka, zajmuje się m.in. crowdsourcingiem, otwartymi inicjatywami społecznymi, nowymi mediami i infobrokerstwem.

091

FOT. 123RF

Relacje z mediami to nie tylko korzyść na zewnątrz, ale i wewnątrz organizacji Tekst: Szymon Janicki

Aktywne działanie przedsiębiorców w mediach ma duże znaczenie w pandemii

wie historie. Katarzyna, właścicielka rodzinnej sieci restauracji, przejęła prowadzenie biznesu na początku zeszłego roku. Obok nowych obowiązków wyzwaniem, przed jakim stanęła nowa CEO, było zarządzanie większym zespołem i przedefiniowanie relacji z menedżerami, którzy stali się jej bezpośrednimi podwładnymi. Wybuch pandemii koronowirusa i ogromny kryzys, który ją dotknął, oznaczał konieczność przebudowy dotychczasowego modelu sprzedaży, strategii komunikacji z klientem i zwinnym reagowaniem na dynamicznie zmieniające się okoliczności i wymogi epidemiczne.

Paweł to młody, ale już doświadczony lekarz, ceniony w środowisku oraz wśród pacjentów. Pandemia koronowirusa spowodowała, że na kilka tygodni zmuszony był ograniczyć przyjmowanie pacjentów. Na szczęście, dzięki wprowadzonym procedurom, stosunkowo szybko gabinet znów został otwarty, a wraz z tym stopniowo zaczęli wracać także pacjenci.

Te dwie historie łączy fakt, że ich bohaterowie, którzy na kilka tygodni przed pojawieniem się COVID-19 w naszym kraju, zaczęli intensywne działania związane z komunikacją poprzez media i portale dla profesjonalistów. Więcej. Nie przerwali ich, kiedy nastąpiło zamrożenie gospodarki i do dziś je kontynuują. To dwie historie są potwierdzeniem tego, że relacje z mediami mogą być efektywne niezależnie od od otoczenia biznesowego.

- Media mogą być skutecznym kanałem dotarcia do nowych grup docelowych oraz zyskiwania przewagi konkurencyjnej. Klucz do sukcesu to dobry plan komunikacji, a także efektywne działania w obszarze relacji z mediami. Żeby rzeczywiście tak było, muszą być systematyczne i długofalowe, a dostarczany kontent wartościowy - mówi Jakub Marcjasz, trener, ekspert w obszarze relacji z mediami i zarządzania informacją w KOBOLD.

potwierdza, że przeznacza w domu więcej czasu na korzystanie z mediów. Przede wszystkim częściej zapoznaje się z doniesieniami medialnymi, ale też intensywniej korzysta z usług streamingowych, używa komunikatorów i mediów społecznościowych oraz wrzuca do sieci materiały wideo” (cyt. za ICAN Institute).

- Te dane dobrze pokazują, że działań związanych z komunikacją poprzez media nie warto przerywać. Więcej. To dobry moment, aby je rozpocząć, bo to konkretne korzyści dla organizacji oraz jej lidera, zarówno w komunikacji zewnętrznej, jak i wewnętrznej - mówi Jakub Marcjasz.

Potwierdzeniem tych słów są doświadczenia naszych bohaterów. Dla Katarzyny aktywne działania w mediach nie tylko pozwoliły na podtrzymywanie relacji z klientami, ale także nawiązaniem nowych relacji biznesowych, które wysoce prawdopodobne zaowocują nowymi projektami. Wzmocniły także jej leadership wewnątrz firmy, bo odbiorcami komentarzy, które regularnie udziela mediom, są także jej pracownicy. Kontakty z dziennikarzami zaowocowały także większą swobodą podczas spotkań z zespołem. Paweł z kolei przyjmuje coraz więcej pacjentów. Ci przede wszystkim stawiają na jakość leczenia, dlatego też ze zrozumieniem podchodzą do ceny oferowanych usług (także ich wzrostu), co wcześniej nie zawsze się zdarzało.

- Media, dzięki swojej masowości są ważnym elementem kreowania rzeczywistości, w jakiej funkcjonujemy. Dla firm, które każdego dnia stają przed trudnym zadaniem przyciągania uwagi swoich interesariuszy, są ważnym narzędziem kształtowania pozytywnego wizerunku, wywoływania określonych zachowań, zmian nastawienia. A dzięki dostarczaniu - to bardzo ważne! wartościowych treści, liderzy poprzez media mogą stać się opinion leaders, co bezpośrednio przekłada się na ich biznes - podkreśla ekspert KOBOLD.

W pandemii media jeszcze popularniejsze

Relacje z mediami w czasie pandemii COVID-19

D

Badania przeprowadzone w USA po pierwszej fali pandemii pokazały, że aż „95% konsumentów

092

Firmy, ze względu na prowadzoną strategię komunikacji, możemy podzielić na dwie grupy.

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

W pierwszej są te, które prowadzą stałą i konsekwentną komunikację zewnętrzną poprzez media. W ich przypadku pojawienie się COVID19 nie zmieniło zbyt wiele, a dzięki komunikacji poprzez media mogły pokazać swoje dźwignie sprzedażowe.

W drugiej grupie są firmy, które szukając nowych kanałów komunikacji, które pozwoliłby im dotrzeć do grup docelowych, decydowały się na rozpoczęcie działań poprzez czołowe portale internetowe.

Dlaczego warto to robić? Jakie korzyści dzięki prezentowaniu swojej opinii w mediach odnosi organizacja oraz jej lider?

- Zrozumienie i większa akceptacja dla decyzji, jakie podejmowane są wewnątrz organizacji, dzięki kontrolowaniu narracji przekazu. Mimo trudnej sytuacji to przestrzeń na wzmocnienie pozycji lidera. Żeby rzeczywiście tak było, konieczna jest spójność w komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej, co zresztą jest drogą do sukcesu nie tylko w tym obszarze. Wzmocnienie relacji z grupą interesariuszy oraz działań sprzedażowych (komunikacja jest ważna w szczególności na etapie podjętych już negocjacji w procesie sprzedażowym) - mówi ekspert KOBOLD. - Media to jedno z narzędzi budowania twojej pozycji, jako lidera opinii (wywieranie wpływu na właścicieli, inwestorów, pracowników, klientów, instytucje). Warto to wykorzystać właśnie teraz, kiedy docierają one do rekordowej liczby odbiorców, a co daje duże przełożenie na zasięg i wpływ podsumowuje Jakub Marcjasz.

Jakub Marcjasz - ekspert w obszarze relacji medialnych i zarządzania informacją w agencji konsultingowej KOBOLD. Odpowiada za tworzenie i funkcjonowanie planów komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej w organizacjach.

W procesach personal brandingowych odpowiada za lokowanie klientów w mediach zgodnie z kierunkiem strategii.

Twój styl Kolory roku 2021

Instytut Pantone to firma z branży poligraficznej, która zasłynęła dzięki opracowaniu swojej własnej, unikatowej skali kolorów.

Posługuje się nią dziś wielu projektantów: architektów, grafików, czy kreatorów mody.

Jeśli kiedykolwiek widzieliście gdzieś ogromny wachlarz próbek kolorów, bardzo możliwe, że mieliście właśnie do czynienia ze znanym wzornikiem. Tradycja wybierania kolorów roku trwa od 1999 roku, kiedy Pantone

wybrało po raz pierwszy kolor, na nadchodzący 2000 rok. Był nim cerulean blue.

Co ważne, kolor wybierany przez Pantone, ma w założeniu królować na salonach, we wnętrzach domów, biur, w naszych szafach i na ulicach przez cały nadchodzący rok.

Od kilku lat jednak wyraźnie widać, że firma Pantone stara się kreować trendy, a nie jedynie odzwierciedlać.

W tym roku Instytut Pantone ogłosił nie jeden, ale dwa „najmodniejsze” odcienie.

Poznajcie szary, a dokładniej ultimate grey oraz żółty – illuminating. Warto podkreślić, że nie jest to pierwsza sytuacja, gdy Instytut Pantone zdecydował o tym, że to dwie barwy będą kolorami roku. W 2016 roku były to niebieski (serenity) i kwarcowy róż (rose quartz).

Dlaczego Instytut Pantone ponownie zdecydował się na wskazanie dwóch kolorów?

Laurie Pressman, wiceprezeska Instytutu Pantone, mówi, że chodziło o podkreślenie znaczenia wspólnoty.

– Od sposobu, w jaki się socjalizujemy i podróżujemy, do sposobu, w jaki zmieniliśmy nasze myślenie - zaznacza Pressman. – Zmieniamy sposób myślenia z ilościowego na jakościowy, dostosowując się od szybkiego tempa życia do powolnego życia, przyjmując podejście lokalne ponad globalne – podkreśla Laurie Pressman.

Maria Olecha-Lisiecka Twitter: @MariaOlecha

FOT. 123RF

TRENDY

KOLORY ROKU INSTYTUTU PANTONE: SZARY I ŻÓŁTY. JUŻ DOMINUJĄ W MODZIE I DESIGNIE

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

093

Twój styl Kolory roku 2021

ZMIANY SPOŁECZNE MAJĄ WPŁYW NA WYBÓR INSTYTUTU PANTONE Zanim Pantone rozpoczął badania nad kolorami w 2021, pewne wyraźnie rozpoznawalne zmiany społeczne, z którymi nadal się zmagamy, były już mocno

Projektanci wnętrz podkreślają, że nowe kolory roku tworzą we wnętrzu wyjątkowo zgrany duet kolorystyczny, który zachwyca swoją kontrastowością. Szarość ultimate grey odzwierciedla praktyczny sposób myślenia narzucony przez pandemię, a jego lśniący w słońcu odpowiednik wyraża pogodę ducha i optymizm w patrzeniu na przyszłość. Ten wnętrzarski tandem dopasowany jest do siebie w stu procentach. Podczas, gdy jedna część ożywia i dodaje wnętrzu optymizmu, druga, bardziej stonowana, sprawia, że wyczuwamy w pomieszczeniu spokój i porządek. - Część architektów już dawno dostrzegła potencjał obu kolorów, czego przykładem mogą być fantastyczne realizacje z meblami – mówi Izabela Stępień, specjalista ds. komunikacji marketingowej w Gala Collezione, firmie produkującej

PORADA

DESIGNERSKI WYSTRÓJ BIURA I DUŻO ŚWIATŁA Projektantka Sandra Białkowska z pracowni Dobry Układ, podkreśla, że zdecydowany żółty akcent w postaci modnej sofy czy fotela to świetny pomysł na ożywienie salonu czy biura.

- Przyjemny dla oka, kojarzący się z beztroską i wakacja-

mi żółty, zapewnia pomieszczeniu świe-

FOT. 123RF FOT. ZARA

MOCNY AKCENT DAJE EFKET

094

Warto pamiętać, że żółty element wystroju, nawet w bardziej stonowanych odcieniach, trudno przeoczyć.

Połączony z szarością stanowi idealne zestawienie lubianego stylu modern czy loft.

żość oraz współczesny, designerski look.

TRENDY

SZARY TO IDEALNE TŁO DO ARANŻACJI WNĘTRZ

OPINIA

TRENDY

i podróżujemy, do sposobu, w jaki zmieniliśmy nasze myślenie: od szybkiego tempa życia do powolnego, przyjmując podejście lokalne ponad global-

FOT. 123RF

ŻÓŁTA KANAPA, SZARY FOTEL ALBO ODWROTNIE

zaawansowane.

Wszystko to skutki pandemii koronawirusa SARS-CoV-2, która zmieniła świat w każdym wymiarze.

- Od sposobu, w jaki się socjalizujemy

ULUBIONY KOLOR Kolor szary odzwierciedla to, co dzieje się teraz na świecie – jesteśmy trochę zawieszeni w szarości. - Poza tym lubimy szarość!

Spójrzmy na nasze ulice, stroje i wnętrza domów - to zdecydowanie jeden z ulubionych kolorów Polaków - mówi Marta Suchodolska z Westwing Polska.

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Projektanci zwracają uwagę, że szary, drugi kolor wybrany przez Pantone, jest wyjątkowo plastyczny i stanowi idealne tło do aranżacji wnętrz. Doskonale odnajduje się w minimalistycznych i industrialnych przestrzeniach.

- W połączeniu z żółciami nabiera zupełnie nowego charakteru. Tworzy nowoczesną kompozycję, która nie jest szablonowa i opatrzona. Żółty z kolei dodaje energii, bo ma w sobie mnóstwo pozytywnych skojarzeń, które dobrze wpływają na domowników. Aby nie przytłoczyć pomieszczenia, warto zdecydować się na jeden mocny akcent w tym kolorze, na przykład sofę, narożnik lub fotel. W połączeniu z szarością, doda salonowi przytulności - mówi architekt wnętrz Łukasz Święcicki z pracowni Łukasz Święcicki Architektura.

FOT. 123RF

TRENDY

FOT. 123RF

O nowych kolorach roku i trwającym kilka miesięcy procesie ich wyboru Laurie Pressman, wiceprezeska Pantone Color Institute mówi tak: Nie patrzymy w kryształową kulę, aby dokonać tego wyboru. To przemyślany proces, zwieńczenie pracy całego zespołu badającego trendy. Mamy oczy i uszy na całym świecie. Nasz globalny zespół zbiera informacje o wszystkich dziedzinach projektowania, sztuce, rozrywce, filmach, ale także np. o marzeniach związanych z podróżami. Na nasz wybór miał wpływ nowy styl życia, warunki socjoekonomiczne, technologie i materiały - podkreśla wiceprezeska.

JAKOŚĆ ŻYCIA

FOT. 123RF

DŁUGI PROCES

MODA, DESIGN, SZTUKA, FILM I ROZRYWKA

Twój styl Kolory roku 2021 TRENDY

PORADA

HOME OFFICE? SZARY DRES LUBIĄ WSZYSCY Ubrania w odcieniach kojącego ultimate grey i optymistycznego illuminating yellow pojawiły się już na wybiegach Prady, Jacquemusa, Gucci, Balmain i Givenchy. Szary sporo mówi o tym, co najczęściej nosimy pracując zdalnie. Szary dres na home office to najpopularniejszy strój nie tylko Polaków.

Do niego koniecznie żółty akcent.

KILKA PORAD

DODATKI O BARWIE ILLUMINATING

PODPOWIEDZI

JEDEN KOLOR, ALE RÓŻNE ODCIENIE I FAKTURA

PORADA

Jak zatem skomponować stylizację total look? Sekret tkwi w umiejętnym doborze ubrań i dodatków w danych kolorze, ale w różnych jego odcieniach. Ideałem są trzy odcienie jednego koloru (np. ultimate gray), które współgrają i przenikają się, przy czym jeden z nich powinien być głównym. Np. sukienka w kolorze jasnoszarym i do tego czółenka, torebka i apaszka w dwóch ciemniejszych odcieniach tej barwy.

Odcienie kolorów różnią się intensywnością, ale też inaczej wyglądają na różnych materiałach, dlatego warto mieszać odważnie faktury i materiały.

Siłą total looku są dodatki i warstwy.

Dodatki mogą być w odcieniu koloru głównego, ale mogą być kontrastowe i mocne.

Do sukienki w kolorze ultimate grey mogą to być szpilki illuminating yellow albo pasek w tym kolorze. Tylko tyle i aż tyle. Warto pamiętać, że w biznesowej stylizacji mniej znaczy więcej. A sukienka będzie się świetnie prezentować z trenczem albo żakietem.

CHŁODNE TYPY ŚWIETNIE SIĘ ODNAJDĄ Tegoroczne ogłoszenie Pantone Color Institute przyniosło dwa spore zaskoczenia. Po pierwsze, mamy nie jeden, a dwa kolory roku 2021, a po drugie, niewielu spodziewało się takiego kontrastowego połączenia.

Tymczasem okazało się ono prawie idealne. Pasuje bardziej chłodny typom kolorystycznym.

FOT.TOP SECRET

Illuminating yellow jest mocno nasycony, rozgrzewający, świetnie współgra nie tylko z szarością, ale też z innymi soczystymi barwami: błękitem, fuksją czy fioletem. A jak wykorzystać go w stylizacjach?

Swoją garderobę na 2021 rok warto uzupełnić również delikatnymi, żółtymi dodatkami. Żółte szpilki, torebki czy apaszki. A może żółty, wiosenny trencz albo oversizowa marynarka? To mocne akcenty w stylizacjach, które najlepiej łączyć z bielą, błękitem, czernią i oczywiście - z szarością! Żółty przy twarzy niekoniecznie będzie wyglądać dobrze, ale żółte czółenka czy gawroszka doczepiona do torebki to świetny akcent podkreślający stylizację.

Panowie mogą zdecydować się na garnitury w odcieniu ultimate grey. Aby zaakceptować znajomość trendów świata mody, warto dodać np. żółtą poszetkę. Bizneswomen, które zdecydują się na szary garnitur lub spódnicę z żakietem w tym kolorze, mogą dobrać żółte dodatki: torebkę, buty, albo wspomnianą już apaszkę.

FOT.RENEE

FOT. 123RF

Ultimate Grey będzie doskonałą bazą stylizacji i genialnie sprawdzi się w total lookach.

Czym jest total look? To trend, który często gości w modzie i robi fenomenalne wrażenie, pod warunkiem, że wiemy, jak dobrze go wykorzystać. Jak wyglądać modnie i stylowo w jednym kolorze od stóp do głów? Styliści podkreślają, że total look nie musi dotyczyć jedynie barw. Jest to kompletny zestaw ubrań, dodatków i butów bazujących np. na jednym wzorze lub z motywem przewodnim. Ważna uwaga: nie chodzi jedynie o założenie ubrań i dodatków o dokładnie tej samej barwie, to byłoby mało oryginalne.

PORADA

FOT.BUTBUTIK

FOT. 123RF

TOTAL LOOK W KOLORACH ROKU PANTONE

PORADA

FOT. 123RF

KRÓTKI ŻAKIET, BANANOWY A SUKIENKA? I ZŁOTY TEŻ

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Stosując jeden odcień w stylizacji total look, ale różne faktury i długości (żakiet np. będzie znacznie krótszy od sukienki) nadajemy stylizacji charakteru. To proste triki, które nadadzą charakteru.

Styliści podkreślają, że żółty ma mnóstwo odcieni, jak np. bananowy, któremu dość blisko do beżu, czy też musztardowy z domieszką brązu lub złota. Można dobrać odpowiedni dla siebie odcień i w takim komponować dodatki.

095

Strefa marki Gadżet AUDIO

ZDROWIE

NOWA INTELIGENTNA WAGA HUAWEI Huawei wprowadził do sprzedaży inteligentną wagę łazienkową Scale 3. Scale 3 pozwala na analizę składu ciała w oparciu o pomiar jedenastu wskaźników: wagi, BMI, poziomu tkanki tłuszczowej, beztłuszczowej masy ciała, poziomu tłuszczu trzewnego, podstawowej przemiany materii, tętna, masy mięśni szkieletowych, procentowej zawartości wody w organizmie, białka oraz zawartości minerałów w kościach. Dane te są zbierane podczas pomiarów i analizowane w oparciu o odpowiedni algorytm. Waga obsługuje łączność WiFi i Bluetooth, Cena Scale 3 to 149 zł.

FOT. SONOS

ZDROWIE

096

FOT. HTC VIVE

FOT. HUAWEI

AUDIO

SŁUCHAWKI SENNHEISERA Z LINII IE PRO Firma Sennheiser zaprezentowała dwa nowe modele słuchawek z profesjonalnej linii IE Pro. Model IE 100 Pro skierowany jest do osób pracujących w branży muzycznej i muzycznych pasjonatów. Wersja IE 100 Pro Wireless wyposażona jest w moduł Bluetooth. Cena IE 100 Pro to 459 zł a IE 100 Pro Wireless 679 złotych.

WIRTUALNA RZECZYWISTOŚĆ

VR JUŻ ZE ŚLEDZENIEM MIMIKI TWARZY Firma HTC Vive ogłosiła kolejną odsłonę ekosystemu Vive Tracker, wprowadzając na rynek nowy model Vive Tracker 3.0, a także prezentując urządzenie do śledzenia mimiki twarzy – Vive Facial Tracker (śledzi 38 ruchów twarzy w obrębie warg, szczęki, zębów, języka, podbródka i policzków). Oba urządzenia wchodzą do sprzedazy w kwietniu z ceną 629 zł każde.

GAMING

MICROSOFT SFINALIZOWAŁ PRZEJĘCIE ZENIMAX MEDIA FOT. FITBIT

FOT. LEBOOO/HUAWEI

Sonos zaprezentował swój najnowszy głośnik przenośny – Roam, który zaprojektowano z myślą korzystaniu z niego zarówno w domu, jak i w plenerze. Roam to najmniejszy głośnik Sonosa. Działa z domowym systemem amerykańskiejmarki za pośrednictwem WiFi, a na Bluetooth przełącza się automatycznie, gdy użytkownik korzysta z niego poza domem. Roam odtwarza treści z ponad 100 serwisów streamingowych (w tym Sonos Radio) i można nim sterować za pomocą aplikacji Sonos, Apple AirPlay 2, z poziomu muzycznej aplikacji, a także przy użyciu asystentów głosowych Amazon Alexa i Google Assistant. Cena Sonos Roam to 799 złotych.

FOT. SENNHEISER

NAJMNIEJSZY GŁOŚNIK SONOSA

WEARABLES

SZCZOTECZKA SONICZNA

OPASKA FITBIT DLA DZIECI

Inteligentna szczoteczka soniczna firmy Lebooo współpracuje z aplikacją Huawei AI Life i smartfonem z Androidem. Pozwala korzystać z wielu funkcji, m.in. podpowiedzi dotyczących prawidłowego szczotkowania zębów. Cena: 299 zł.

Dłuższy czas pracy, nowe, interaktywne tarcze i akcesoria – Fitbit wprowadził na rynek nową generację opaski fitness dla dzieci od 6. roku życia. Fitbit Ace 3 ma pomagać dzieciom i ich rodzicom budować zdrowe nawyki. Cena 389 zł.

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

Microsoft w marcu oficjalnie przejął ZeniMax Media, amerykańską spółkę zajmującą się tworzeniem i wydawaniem gier.

Do ZeniMax należą znane studia deweloperskie - Bethesda Game Studios, id Software, ZeniMax Online Studios, Arkane, MachineGames, Tango Gameworks, Alpha Dog i Roundhouse Studios, które stworzyły takie tytuły jak „Fallout”, „Doom”, „Quake”, „Wolfenstein”, „Dishonored” czy „The Elder Scrolls”.

Transakcja kosztowała Microsoft 7,5 mld dolarów. Firma z Redmond mogła oficjalnie zakończyć proces przejęcia, ponieważ niezbędną zgodę wydały urzędy regulacyjne – Amerykańska Komisja Papierów Wartościowych i Giełd (United States Securities and Exchange Commission) oraz Komisja Europejska. Dzięki transakcji Microsoft zwiększył liczbę posiadanych studiów kreatywnych z 15 do 23. Jeszcze w marcu ogłoszono również, że 20 najbardziej znanych, kultowych gier Bethesdy trafi do subskrybentów Xbox Game Pass - usługi Microsoftu dla graczy.

Grzegorz Lisiecki

Strefa marki Hit PREMIERA OPPO FIND X3 PRO

OPPO ZAPREZENTOWAŁO SWÓJ NAJNOWSZY, FLAGOWY SMARTFON FIND X3 PRO. URZĄDZENIE PRZYNOSI SPORO TECHNOLOGICZNYCH NOWINEK

Jest wyświetlacz True Billion Colour i 10-bitowy system procesowania koloru, szybkie ładowanie, a jeden z aparatów spełnia rolę... mikroskopu Przednia część obudowy Find X3 Pro wykonana została z pojedynczej tafli szkła, smartfon waży poniżej 200 g (193 g), jest także odporny na wodę i kurz zgodnie z normą IP68. Find X3 Pro w kolorze niebieskim otrzymał matowe wykończenie antyrefleksyjne.

Wyświetlacz to 6,7-calowy OLED o rozdzielczości QHD+ (3216 x 1440) wspierający 10-bitowy, autorski system zarządzania kolorami.

Zagęszczenie pikseli – 525 ppi, jasność – do 1300 nitów, współczynnik kontrastu – 5.000.000:1.

Find X3 Pro odwzorowuje barwy z dokładnością na poziomie 0,4 JNCD. Smartfon posiada również certyfikat A+ DisplayMate. Panel, dodajmy, to energooszczędny LTPO OLED – w Find X3 Pro dostarcza natywnie adaptacyjną częstotliwość odświeżania na poziomie 5 - 120 Hz. Pod ekranem znajduje się czytnik odcisków palców.

Siłą urządzenia mają być możliwości fotograficzne. Zarówno szerokokątny jak i ultraszerokokątny obiektyw Find X3 Pro wyposażono w ma-

trycę 50 MP IMX766, opracowaną przy współpracy z Sony. Oba aparaty pozwalają robić zdjęcia i kręcić filmy o miliardzie barw. Mają także wysokie parametry rozdzielczości oraz inteligentny autofokus i funkcję ustawiania ostrości w trybie makro z odległości do 4 cm. Jest też opcja robienia fotografii… „mikroskopowych” z 60-krotnym powiększeniem. Pierwsze zdjęcia, które pojawiły się w sieci robią wrażenie. Smartfon został wyposażony także w funkcję 10-bitowego nagrywania wideo 4K Billion Colour.

Find X3 Pro napędza najmocniejszy obecnie procesor Qualcomma – Snapdragon 888, z 64bitowym, ośmiordzeniowym chipsetem oferującym prędkość CPU do 2,84 GHz. GPU Adreno 660 jest o 35 procent bardziej wydajny i o 20 procent bardziej energooszczędny od poprzednika, a ultracienki i bardzo wydajny system chłodzenia z komorą parową ma utrzymywać temperaturę na odpowiednio niskim poziomie. Układ wyposażony jest w modem 5G, który pracuje

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

w sieciach NSA i SA. Obsługuje także 13 pasm 5G, jest ponadto Dual SIM dla dwóch kart 5G. Find X3 Pro został wyposażony w akumulator o pojemności 4500 mAh. Dzięki szybkiemu ładowaniu SuperVOOC 2.0 ogniwo do 40 procent jest ładowane w 10 minut, a bezprzewodowe ładowanie AirVOOC o mocy 30W umożliwia pełne naładowanie akumulatora w 80 minut.

Jest też bezprzewodowe ładowanie zwrotne o mocy 10W. System bezpiecznego ładowania został certyfikowany przez TÜV Rheinland.

Smartfon działa na Androidzie 11 i z interfejsem Oppo - ColorOS 11.2 oferującym duże możliwości personalizacji. Co ciekawe, dzwonki i powiadomienia dla Find X3 Pro stworzył Hans Zimmer, autor muzyki do ponad 200 filmów, zdobywca Oscara, dwóch Złotych Globów, trzech nagród Grammy, American Music Award i Tony Award.

Cena Oppo Find X3 Pro? 1149 euro.

GRZEGORZ LISIECKI

097

Bartolini Air inwestuje na łódzkim lotnisku Lotnicza firma Bartolini Air, która od 12 lat szkoli w Łodzi liniowych pilotów i uznawana jest za jedną z najlepszych w Europie Środkowej zamierza wydzierżawić od Portu Lotniczego im Reymonta dawny terminal nr 1 i otworzyć w nim tzw. FBO, czyli dział wspierający cały prywatny i komercyjny ruch lotniczy.

– Obecnie trwają prace inwentaryzacyjne obiektu – mówi Bartłomiej Walas, właściciel Bartolini Air. PORTU LOTNICZEGO IM REYMONTA, GEN.STANISŁAWA MACZKA 35 FOT.KRZYSZTOF SZYMCZAK

Strefa Biznesu (w związku z ogłoszonym stanem epidemii punkty dystrybucyjne mogą ulec zmianie) RESTAURACJE, PUBY QUALE RESTAURANT Łódź, ul. Narutowicza 48 RESTAURACJA BROWAR KSIĘŻY MŁYN Łódź, ul. Tymienieckiego 22/24 IRISH PUB Łódź, ul. Piotrkowska 77 KLUB SPADKOBIERCÓW Łódź, ul. Piotrkowska 77 RESTAURACJA PRZERWA Łódź, ul. Wólczańska 128/134 RESTAURACJA SPÓŁDZIELNIA Łódź, ul. Piotrkowska 138/140 RESTAURACJA CESKY FILM Łódź, ul. Tymienieckiego 25a RESTAURACJA POLKA Łódź, Manufaktura Rynek, ul. Ogrodowa 19a HANA SUSHI Łódź, ul. Karskiego 5 KAMIENICA NR 6 Aleksandrów Łódzki pl. Kościuszki 6 STUDIO KULINARNE BACCARO Łódź, ul. Piotrkowska 138/140 HASHTAG SUSHI Łódź, ul. Zgierska 69

HOTELE

ANDEL’S HOTEL Łódź, ul. Ogrodowa 17 FABRYKA WEŁNY Pabianice, ul. Zamkowa 2 DOUBLE TREE BY HILTON Łódź, ul. Łąkowa 29 DOUBLE TREE BY HILTON SPA & HEALTH CLUB Łódź, ul. Łąkowa 29 HOLIDAY INN Łódź, ul. Piotrkowska 229/231 NOVOTEL Łódź, al. Piłsudskiego 11A HOTEL TOBACO Łódź, ul. Kopernika 64 QUBUS HOTEL Łódź, al. Mickiewicza 7

098

NOBO HOTEL Łódź, ul. Liściasta 86 BOUTIQUE HOTEL’S Łódź, ul. Milionowa 25 Łódź, al. Piłsudskiego 10 HOTEL AMBASADOR CENTRUM Łódź, al. Piłsudskiego 29 ŁÓDZKI PAŁACYK Łódź, ul. Żeromskiego 52 HOTEL STARE KINO Łódź, ul. Piotrkowska 120

MEDYCYNA ESTETYCZNA, SPA, FRYZJERSTWO, FITNESS

STOMATOLOGIA HOMEODENT Łódź, św. Franciszka z Asyżu 79 SZPITAL PULSMED Łódź, ul. P.O.W. 26 CENTRUM MEDYCZNE OMEGA Łódź, ul. Piotrkowska 17 STUDIO PRO-MEDYK PREMIUM Łódź, ul. Sacharowa 21 A KLINIKA TAZBIR Łódź, ul. Solankowa 6 AKADEMIA STOMATOLOGII Łódź, ul. Obywatelska 100 HAMMERMED MEDICAL POLSKA Łódź, ul. Kopcińskiego 69/71 SALON FRYZJERSKI WOJEWODA STUDIO Łódź, ul. Tymienieckiego 19 SALON FRYZJERSKI LE GRAND SALON Łódź, ul. Piotrkowska 78 SALON FRYZJERSKI PIOTR ALEXANDER Łódź, ul. Zachodnia 12a/12c GOOD TIME DAY SPA Łódź, ul. Gdańska 96 MODELLA Łódź, ul. Dowborczyków 17 STREFA I SALON URODY ALTER EGO Łódź, ul. Traktorowa 23a STUDIO FRYZUR I WIZAŻU Łódź, ul. Leszczyńskiej 4 STUDIO URODY Łódź, ul. Zakładowa 74

J MAKEUP STUDIO Łódź, ul. Piotrkowska 125 BERNACKI SALON Łódź, ul. Tymienieckiego 19 SALON HAIR COLOUR DESIGN Łódź, ul. Sienkiewicza 35 STACJA NOWA GDYNIA Zgierz, ul. Sosnowa 1 FIT FABRIC Łódź, ul. 1 Maja 119/121 Łódź, ul. Kilińskiego 122/128 Łódź, ul. Zgierska 211 Łódź, CH Sukcesja, al. Politechniki 1 SQUASH POINT RYTM Łódź, ul. Kopcińskiego 69/71 I’M FIT SQUASH Łódź, ul. Piłsudskiego 10 VERA SPORT SQUASH Łódź, ul. Siewna 15

BIZNES, KULTURA

BANK GOSPODARSTWA KRAJOWEGO ODDZIAŁ ŁÓDŹ Łódź, ul. Łąkowa 29 INFOSYS Łódź, ul. Pomorska 106a MEDIAHUB Łódź, ul. Łąkowa 29 GRAVET CONSULTING SP. Z O.O. Łódź, ul. Sienkiewicza 13 ŁÓDZKA IZBA PRZEMYSŁOWOHANDLOWA Łódź, ul. Narutowicza 34 BIURO PTAK FASHION CITY Rzgów, ul. Żeromskiego 6 ŁÓDZKA AGENCJA ROZWOJU REGIONALNEGO Łódź, ul. Narutowicza 34 WOJEWÓDZKI FUNDUSZ OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ Łódź, ul. Dubois 118 BIURO OBSŁUGI INWESTORA UMŁ Łódź, ul. Piotrkowska 104a BIURO RZECZNIKA PRASOWEGO PREZYDENTA MIASTA ŁODZI Łódź, ul. Piotrkowska 104a

Strefa Biznesu WIOSNA 2021

BIONANOPARK Łódź, ul. Dubois 114/116 ŁÓDZKA SPECJALNA STREFA EKONOMICZNA Łódź, ul. Tymienieckiego 22G STRABAG ODDZIAŁ ŁÓDŹ Łódź, ul. Targowa 35 KRAJOWA IZBA DORADCÓW PODATKOWYCH W ŁODZI Łódź, ul. Piotrkowska 132 lok. nr 5 TEATR WIELKI Łódź, pl. Dąbrowskiego TEATR MUZYCZNY Łódź, ul. Północna 47/51 MIEJSKA GALERIA SZTUKI Łódź, ul. Sienkiewicza 44 TEATR IM. JARACZA Łódź, ul. Jaracza 27 TEATR POWSZECHNY Łódź, ul. Legionów 21 FILHARMONIA ŁÓDZKA Łódź, ul. Narutowicza 20/22 KINO CHARLIE Łódź, ul. Piotrkowska 203/205 FILMÓWKA Łódź, ul. Targowa 61/63 MONOPOLIS Łódź, ul. Kopcińskiego 62 OGRODY GEYERA Łódź, ul. Piotrkowska 293/305

INNE

AKADEMIA ARCHITEKTURY Łódź, ul. Łąkowa 11 EMPIR Łódź, ul. Wigury 21 MILIONOVA FABRYKA DESIGNU Łódź, ul. Piotrkowska 276 WIKPAN Łódź, ul. Brukowa 11 SENEKO KOLOROWYCH SNÓW ul. św. Teresy 100 MSSTUDIO ul. Łąkowa 7B TABACO PARK Łódź, ul. Kopernika 62 SALON JUBILERSKI A&A

Łódź, ul. Piotrkowska 146 JASZPOL Łódź, ul. Brukowa 2 Łódź, ul. Przybyszewskiego 176 BMW PREMIUM ARENA Łódź, ul. Rokicińska 190 GRUPA KROTOSKI SP. Z O.O. Łódź, ul. Niciarniana 51/35 AUDI CENTRUM Łódź, al. W. Bartoszewskiego 13 PORSCHE CENTRUM ŁÓDŹ Łódź, al. W. Bartoszewskiego 15 EMIL FREY RETAIL POLSKA Rzgów, ul. Łódzka 40 MARVEL - DEALER HYUNDAI Łódź, al. Śmigłego Rydza 22 MARVEL - DEALER KIA Łódź, ul. Żelazna 7 TOYOTA ŁÓDŹ Łódź, ul. Brzezińska 24A MITSUBISHI ŁÓDŹ - SATALL Łódź, ul. Liściasta 104 PORT LOTNICZY ŁÓDŹ IM. WŁADYSŁAWA REYMONTA Łódź, ul. gen. S. Maczka 35 DIESEL TRUCK SP. Z O.O. Stryków, Smolice 1L SYSTEM-AUTO CENTRUM Łódź, ul. Elektronowa 18 PIEKARNIA MONTAG Łódź, ul. Piotrkowska 107 MARIAŃSKI GROUP Łódź, ul. Tylna 4c, lok. 1 CONCEPT STORE OD PROJEKTANTÓW Pabianice, ul. Zamkowa 4 SOLARMATIK Łódź, ul. Św. Teresy 91A TOP DETEKTYW Łódź, ul. Kraszewskiego 36 lok. 3 SKLEP GORSENIA Łódź, ul. Piotrkowska 95 SALIO EQUISPORT RESORT Biała, Besiekierz Rudny 50 MBL CLASSICS Piotrków Trybunalski, ul. Sulejowska 45