OSOZ Polska

OSOZ

System

Ochrony

Zdrowia

www.osoz .pl

9

2018 POLSK A

9 / 2018

ISSN 1897-5828, cena 10 zł (zawiera 8% VAT)

Otwart y

SYNDROM ZŁA KONIECZNEGO

Technologie ułatwiają pracę w wielu branżach gospodarki. Dlaczego w sektorze zdrowia napotykają na opór?

PROTOTYPY TRANSFORMACJI DEBATA | W jaki sposób i z korzyścią dla pacjenta przeprowadzić cyfrową transformację ochrony zdrowia w Polsce?

7 CZYNNIKÓW KOORDYNACJI

Zarządzanie placówką medyczną stawiające w centrum długotrwałe efekty zdrowotne i jakość.

Czasopismo o e-zdrowiu.

Praktyczne porady.

Informacje z rynku zdrowia.

Teraz dostępne on-line.

Pobierz bezpłatną aplikację mobilną

ZESKANUJ KOD, aby pobrać aplikację

Aplikacja na iOS i Android

Nota bene

NFZ jak NHS Narodowy Fundusz Zdrowia chce wykorzystać potężne zbiory gromadzonych danych do analiz Big Data. Państwowy płatnik zapowiedział już pierwsze inicjatywy mające na celu mocniejsze zaangażowanie nowych technologii.

Artur Olesch Redakcja Czasopisma OSOZ Polska OSOZ World  redakcja@osoz.pl Czytaj bieżące wydanie w aplikacji mobilnej OSOZ News

Za reformę cyfrową organizacji odpowiedzialny ma być powołany w lipcu br. zastępca prezesa NFZ do spraw operacyjnych Adam Niedzielski. Chce on m.in. sięgnąć do informacji zawartych w rejestrach medycznych w celu opracowywania analiz Big Data. Te można będzie wykorzystać do lepszego planowania zapotrzebowania na usługi zdrowotne, przygotowywania przekrojowych raportów na temat sytuacji zdrowotnej czy nawet indywidualizowanych programów profilaktyki. Dziś niestety służą jedynie do celów sprawozdawczo-finansowych. Przez ostatnie lata NFZ – który wbrew wcześniejszym zapowiedziom nowego rządu ostatecznie nie zostanie zlikwidowany – skupiał się mocno na działalności operacyjnej, podziale dostępnych środków finansowych, wewnętrznych problemach. Za nakładaniem nowych wymogów ewidencyjnych na świadczeniodawców nie szły żadne pomysły na to, jak zgromadzone informacje zamienić w wiedzę, a tę w konkretne inicjatywy mające polepszyć funkcjonowanie całego sektora. Przeoczono szybko postępującą cyfryzację, zmieniające się oczekiwania pacjentów oraz pojawienie się – zwłaszcza za sprawą licznych startupów – równoległego świata ochrony zdrowia w postaci aplikacji mobilnych, urządzeń monitorujących parametry zdrowotne, telemedycyny.

O wiele lepiej w reagowaniu na digitalizację ochrony zdrowia radzi sobie brytyjski odpowiednik narodowego płatnika, czyli NHS (National Health Service). Specjalnie powołana komórka NHS Digital odpowiedzialna jest za standaryzację i gromadzenie danych, ich analizę oraz publikację raportów. Cel NHS Digital jest prosty: zastosowanie technologii cyfrowych do transformacji usług zdrowia i opieki społecznej, lepszego wykorzystania zasobów ochrony zdrowia oraz badań naukowych. NHS prowadzi m.in. bibliotekę mobilnych aplikacji zdrowotnych pomagając pacjentom w wyborze tej właściwej. W jej bazie znajduje się już ponad 70 zweryfikowanych aplikacji. Brytyjski płatnik od 2015 prowadzi program akceleracyjny dla start-upów. Po zeszłorocznym, masowym ataku złośliwego oprogramowania WannaCry na instytucje służby zdrowia, organizacja stworzyła stanowisko Głównego Inspektora Bezpieczeństwa Informacji (Chief Information Security Officer).

Informacje będące w posiadaniu NFZ trzeba jak najszybciej zamienić na praktyczną wiedzę, która będzie punktem wyjścia do budowania efektywnej, oszczędniejszej i skutecznej ochrony zdrowia w Polsce. Kolejne pomysły na ujarzmienie cyfryzacji NFZ może podejrzeć w NHS.

9

OSOZ POLSKA 2018

aktualności

6

W KADRZE

ROZMOWY

25

EKG w zegarku, czyli jak zmienia się historia medycyny

8

Rynek zdrowia w pigułce

Clayton Hamilton: Nowe inicjatywy WHO na rzecz cyfryzacji

27

Co z pieniędzmi na zdrowie?

11

POLITYKA ZDROWOTNA ZARZĄDZANIE Paweł Żuk: Praktyka opieki koordynowanej w podmiocie medycznym

RADAR ZDROWOTNY Alergia, grypa i przeziębienie w listopadzie 2018

12

PRAKTYcznie

fakty MZ tłumaczy zawiłości RODO

30

Legislacja Nowe zasady opieki nad kobietami w ciąży

INNOWACJE

14 15

18

34

E-ZDROWIE NA ŚWIECIE Przegląd międzynarodowej prasy

35

OKIEM MENEDŻERA Polskie e-zdrowie. Archaizm w dobie postępu

Infografika System informacji i wsparcia pacjentów i obywateli

RAPORT

E-DOKUMENTACJA MEDYCZNA Informatyzacja – wyboista droga bez powrotu

NOWOŚCI / WYNALAZKI Inteligentne lustro, personalizowana rehabilitacja, pytania o e-receptę

32

Aplikacje medyczne Atlas anatomii człowieka, symulator pacjenta, pomiar tętna

22

nowe idee

38

Zobaczyć dziecko w łonie matki dzięki wirtualnej rzeczywistości

RELACJA Z DEBATY Korzyści zamiast przymusu. Którędy do e-zdrowia?

STREFA START-UP

40

KONTRARGUMENT Ma być po prostu lepiej

TECHNOLOGIE

41

NOWOŚCI SPRZĘTOWE Bezinwazyjny pomiar glukozy

43

DLA LEKARZA System Informatyczny Wspomagania Gabinetu Lekarskiego

45

KOMUNIKAT e-Recepta w systemach KAMSOFT

MONITOR ZDROWOTNY

47

FELIETON Signum temporis? O trendach w statystykach zachorowań

» Zdrowie cyfrowe staje się ważnym elementem osiągania celów zdrowia publicznego.« Clayton Hamilton | Światowa Organizacja Zdrowia | str. 25

49

RANKINGI PEX Firmy i produkty (sierpień 2018)

50

MONITOR EPIDEMIOLOGICZNY Mapy zdrowotne kraju (sierpień 2018)

54

Monitor farmacji Rynek farmaceutyczny (sierpień 2018)

61

Monitor rynku leKÓW Leki na grypę i przeziębienie

OSOZ Polska 9/2018

» Koordynacja jest nieodłącznie związana z digitalizacją informacji medycznych.«

online

Paweł Żuk | Centrum Medyczne w Siedlcach | str. 27

89%

Tylu Polaków chciałoby mieć dostęp do wiarygodnej i przystępnie podanej wiedzy na temat zdrowia i leczenia zgromadzonej w jednym miejscu, przykładowo na publicznym portalu.

65%

Większość pacjentów (65%) chciałaby się umawiać do lekarza rodzinnego przez Internet – wynika z sondażu Fundacji „MY Pacjenci”. Na drugim miejscu jest telefoniczna rezerwacja terminu (34%). Forma osobistego umówienia wizyty zyskała tylko 1% głosów.

E-zdrowie. Oczekiwania pacjentów Dyskusje na temat cyfrowej transformacji ochrony zdrowia w Polsce często pomijają głos pacjentów. Jakich funkcjonalności oczekują od e-recepty albo e-konta zdrowia? Co ich najbardziej frustruje i jak można to zmienić poprzez informatyzację? Już wkrótce w OSOZ Polska.

online / offline

Portal z danymi publicznymi www.dane.gov.pl rusza w nowej odsłonie. Jest źródłem na bieżąco aktualizowanych danych, udostępnianych bezpłatnie do ponownego wykorzystywania. Swoje zbiory prezentuje ponad 100 instytucji. Ponadto Ministerstwo Cyfryzacji zapowiedziało, że wydawanie e-dowodów elektronicznych rozpocznie się w marcu 2019 roku.

Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia chce zwiększyć efektywność kosztową i skrócić czas realizacji projektów e-zdrowia. Dziś 90% prac projektowych realizowanych jest przez dostawców zewnętrznych. W przyszłości ma to być jedynie 40% - mówił Bartłomiej Wnuk, dyrektor CSIOZ podczas Forum e-Zdrowia w Sopocie. Oprócz tego organizacja odświeżyła logo.

Rada Naukowa OSOZ (kolejność alfabetyczna, stan na wrzesień 2018 r., liczba członków Rady: 99 osób)

OT WART Y SYSTEM OCHRONY ZDROWIA

RAPORT SPECJALNY EDYCJA 2017

162

mobilne aplikacje zdrowotne

Dla pacjenta, lekarza i pielęgniarki.

Aktualna lista rozwiązań z całego świata. Łatwe wyszukiwanie według funkcjonalności.

POBIERZ RAPORT

„162 mobilne aplikacje zdrowotne” Dla pacjenta, lekarza, pielęgniarki.

Najciekawsze rozwiązania z Polski i zagranicy

1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med.

Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med. Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med.

Tomasz Grodzki, 17. dr hab. inż. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm.

Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab.

Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med. Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med.

Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 48. prof. dr hab. Teresa Kulik, 49. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 50. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 51. dr hab. (prof.

UMK) Krzysztof Kusza, 52. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 53. dr n. med. Aleksandra LewandowiczUszyńska, 54. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 55. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 56. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 57. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 58. dr n. med. Beata MałeckaLibera, 59. prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska, 60. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 61. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 62. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 63. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 64. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 65. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 66. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 67. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 68. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 69. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 70. dr n. med. Andrzej Rakowski, 71. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 72. prof. dr hab. med. Kazimierz RoszkowskiŚliż, 73. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 74. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 75. prof. dr hab.

Bolesław Samoliński, 76. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 77. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 78. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 79. lek. Maciej Sokołowski, 80. prof. dr hab. n. med.

Jerzy Stelmachów, 81. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 82. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 83. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 84. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 85. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 86. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 87. prof. dr hab. n. med.

Barbara Świątek, 88. dr n. med. Jakub Trnka, 89. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 90. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 91. prof. dr hab. Andrzej Wall, 92. prof. dr hab. n. med. Anna Walecka, 93. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 94. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar (prof. nadzw. WSF), 95. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 96. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 97. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 98. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 99. prof. dr hab. Marek Ziętek

WWW.OSOZ.PL/APLIKACJE OSOZ Polska 9/2018

a k t u a l no Å› ci w k a d rz e

OSOZ Polska 9/2018

EKG w zegarku, czyli jak zmienia się historia medycyny Sieć przewodów podpiętych do klatki piersiowej pacjenta leżącego na łóżku – tak przez ponad 100 lat wyglądało badanie EKG, czyli popularny elektrokardiogram. W 1924 roku Willem Einthoven otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny za odkrycie zasady elektrokardiogramu. Od tego czasu badanie, wykonywane z pomocą coraz to mniejszych i nowocześniejszych urządzeń, stało się podstawą diagnozy chorób serca i układu krążenia. Rok 2018 przejdzie do historii EKG – 13 września gigant technologiczny Apple zaprezentował nową generację inteligentnych zegarków Apple Watch z wbudowanym EKG certyfikowanym przez amerykańską Agencję ds. Leków i Żywności FDA. Wykonanie badania trwa 30 sekund. Wystarczy przyłożyć palec do znajdującego się na obudowie przycisku. Zegarek nie tylko dokona pomiaru, ale też przeprowadzi analizę sygnału, informując o odchyleniach od normy mogących świadczyć o migotaniu przedsionków. Wynik można zapisać w formie PDF i przesłać lekarzowi. Kolejną funkcją medyczną jest detekcja upadków na podstawie specjalnego algorytmu. Jeżeli system zidentyfikuje upadek, użytkownik może w prosty sposób wezwać pomoc. Gdy nie potwierdzi, że nic się nie stało, zegarek po minucie automatycznie wezwie pomoc i poinformuje służby ratownicze o położeniu pacjenta (opcja dostępna w USA). Po raz pierwszy badanie EKG przeprowadza sam pacjent, bez pomocy lekarza albo pielęgniarki. Można śmiało przewidzieć, że podobną rewolucję czekają kolejne badania i pomiary realizowane obecnie wyłącznie w laboratoriach medycznych. Źródło: Apple

OSOZ Polska 9/2018

a k t u a l no ś ci

R yn e k zdrowi a w pi g u łc e

RTA OWIA

zł zł

000000

Co z pieniędzmi na zdrowie?

NFZ będzie mieć korpus kontrolerski na wzór ZUS. Ponadto „odpuści” części szpitali sieciowych prowadzenie ostrych dyżurów. Jednak z drugiej strony placówkom narastają problemy związane ze sfinansowaniem podwyżek.

Aleksandra Kurowska Redaktor naczelna portalu PolitykaZdrowotna.com

Finanse Rząd przyjął projekt budżetu na 2019 r.

Parę dni wcześniej minister finansów zaprezentowała jego główne założenia.

Wynika z nich to, o czym wcześniej mówił i szef NFZ, i minister zdrowia: zapowiadany duży wzrost publicznych wydatków na zdrowie ma być zrealizowany dzięki lepszemu spływowi składki, a nie dzięki dodatkowym środkom z budżetu państwa. Tych ostatnich przybędzie bardzo niewiele.

Tymczasem koszty dla placówek rosną. Sejm przyjął nowelizację ustawy o minimalnych płacach pracowni-

OSOZ Polska 9/2018

ków w ochronie zdrowia. Przewiduje ona objęcie ustawowymi gwarancjami pozamedycznych pracowników biorących udział w procesie leczenia, np. salowe. Posłowie zwiększyli też proponowany wskaźnik do wyliczania wynagrodzenia. Rząd wpisał w projekt wskaźnik 0,53, a uchwalono 0,58 (przez najbliższe lata przemnażany będzie przez 3900 zł brutto, a potem płacę minimalną). Bez tej zmiany płaca wynikająca ze zdrowotnej ustawy byłaby niższa niż najniższa dopuszczalna w gospodarce.

Prezes NFZ wydał nowelę zarządzenia dotyczącego wypłat podwyżek dla pielęgniarek i położnych. Zmiany dotyczą m.in. wzoru dokumentu potwierdzającego przekazanie środków na zwięk-

szenie finansowania świadczeń udzielanych przez pielęgniarki i położne.

MZ porozumiało się z ratownikami i na razie nie będą oni strajkować. Obiecano im kolejną turę podwyżek w wysokości 400 zł brutto od 1 stycznia oraz 6 płatnych dni wolnego w roku na udział w szkoleniach.

System NFZ utworzy na bazie pracowników oddziałów i Centrali korpus kontrolerski podległy prezesowi. Ujednolici procedury, a wiele z czynności kontrolnych chce uprościć i realizować zdalnie m.in. przy wsparciu analityki. – Biorąc pod uwagę obecną liczbę umów (35 tys.) oraz liczbę prowadzonych rocznie kontroli (niespełna 2 tys.) należy uznać, że liczba aktualnie prowadzonych kontroli umożliwia skontrolowanie realizacji każdej umowy średnio co 18 lat, a każdego świadczeniodawcy średnio co 16 lat. Oznacza to, że skuteczność kontroli winna zostać zwiększona, biorąc pod uwagę choćby

a k t u a l no ś ci

kilkuletni okres obowiązywania kontraktów – podkreśla MZ. Ministerstwo Zdrowia chce zwolnić z obowiązku udzielania świadczeń nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej szpitale zakwalifikowane do I, II i III poziomu sieci, które realizują tylko jeden profil systemu zabezpieczenia, a jednocześnie planuje umożliwienie realizacji tych świadczeń szpitalom poziomu VI (ogólnopolskim), pod warunkiem posiadania szpitalnego oddziału ratunkowego (SOR). Na podstawie pisemnych wniosków składanych przez ww. świadczeniodawców, dyrektor oddziału wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia będzie decydował o zawarciu umowy na omawiany zakres świadczeń. Ponadto proponuje się zawężenie zakresu świadczeń nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej udzielanych w szpitalach pediatrycznych do świadczeń udzielanych dzieciom, zgodnie z ich profilem działalności.

W tej samej nowelizacji przewidziano, że szpitale działające w systemie dyżurowym będą mogły ograniczyć obsadę lekarską i pielęgniarską w okresach, w których zgodnie z harmonogramem nie będą pełnić dyżurów, a co za tym idzie, co do zasady, nie będą do nich trafiać pacjenci przywożeni przez zespoły ratownictwa medycznego. To ma przyczynić się do lepszego, bardziej elastycznego i efektywnego wykorzystania kadr medycznych w sytuacji ich niedoboru na rynku usług zdrowotnych.

A jeśli już o sieci mowa, to wprowadzony wraz z nią ryczałt i zapowiedzi braku zapłaty za nadwykonania są prawdopodobnie przyczynami drastycznego spadku liczby zrealizowanych świadczeń m.in. w ambulatoryjnej opiece specjalistycznej jak i w szpitalach.

W I półroczu 2018 roku w ambulatoryjnej opiece specjalistycznej łączna liczba zrealizowanych porad wyniosła 40,83 mln (w I półroczu 2017 roku – 42,19). Liczba osób, którym udzielono świadczeń także spadła – wyniosła 25,03 mln wobec 25,42 rok wcześniej w tym samym okresie roku.

Spadła też liczba udzielonych porad zachowawczych i zabiegowych w AOS. Udzielono ich 36,08 mln, czyli o ponad 900 tys. mniej niż rok wcześniej. W przeliczeniu na pacjentów też widać spadek – z 23,55 mln do niespełna 23 mln osób.

W ramach ambulatoryjnych świadczeń diagnostycznych kosztochłonnych w AOS, liczba udzielonych świadczeń wynosiła w I półroczu

1,42 mln wobec 1,43 rok wcześniej.

Ograniczono też opiekę specjalistyczną nad pacjentem z cukrzycą i nad pacjentem zakażonym HIV, obejmując nią odpowiednio 19,68 tys. pacjentów (20,52 tys. rok wcześniej) i 2 862 osób (3 008 rok wcześniej).

Liczba świadczeń w leczeniu szpitalnym wyniosła 8,89 mln (rok wcześniej 9,75 mln), świadczeń „pobyt w oddziale szpitalnym” wykazano 4,65 mln (blisko 5,1 mln rok wcześniej). A w latach poprzednich nie wykazywano w zestawieniach świadczeń z programów terapeutycznych, więc spadek może być jeszcze większy.

Zmiany personalne Prof. Wiesława Jędrzejczaka zastąpiła na stanowisku krajowego konsultanta ds. hematologii prof. Ewa Lech-Marańda, obecnie sprawująca funkcję dyrektora w Instytucie Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie.

Wybrano nowych szefów dwóch komitetów Europejskiej Agencji Leków.

Violeta Stoyanova-Beninska pokieruje pracami Komitetu ds. Sierocych Produktów Leczniczych (COMP), natomiast Harald Enzmann pracami Komitetu ds.

Produktów Leczniczych Stosowanych u Ludzi (CHMP). 

Wieści z rynku Na początku października ruszą w warszawskim Szpitalu Mazovia komercyjne operacje nowo sprowadzonym robotem da Vinci. Wcześniej placówka miała przez niespełna rok urządzenie wypożyczone z Niemiec, ponieważ na polski rynek nie były one sprzedawane. To trzecie takie urządzenie w Polsce, ale z ogłoszonych przetargów wynika, że mogą być niedługo dwa kolejne.

Grupa LUX MED kupiła kolejną spółkę, tym razem Poluk, do której należy Przychodnia Lekarska ProfMed w Olsztynie przy ul. Jagiellońskiej. Pacjenci są przyjmowani w ramach kontraktu z NFZ, jak i komercyjnie.

» NFZ utworzy na bazie pracowników oddziałów i Centrali korpus kontrolerski. Wiele z czynności kontrolnych chce uprościć i realizować zdalnie.«

Leki Rząd przyjął dokument „Polityka Lekowa Państwa 2018–2022”. Ostatni dokument polityki lekowej państwa obowiązywał w latach 2004–2008 i od tego czasu nie podlegał aktualizacji.

Ministerstwo Zdrowia zmienia rozporządzenie sprzed ponad roku określające, ile dodatkowych środków na refundację wyda m.in. na nowe, nierefundowane dotychczas terapie. Fundusz ma jeszcze w tym roku zwiększyć wydatki na refundację. Zgodnie z prognozą NFZ, wzrost całkowitego budżetu na refundację osiągnie ostatecznie 1,13 mld zł względem roku poprzedniego. To o 523,07 mln zł więcej niż w planie obowiązującym jeszcze we wrześniu. Wzrośnie m.in. finansowanie dotychczas nieobjętych refundacją leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych, które nie mają swojego odpowiednika refundowanego w danym wskazaniu. Wcześniej na ten cel z dodatkowych środków miało trafić 70 mln zł, a w nowelizacji przepisów wpisano o 225,07 mln zł więcej.

KARTA ZDROWIA

OSOZ Polska 9/2018

O Ta W AaRl no TY ktu ś ci S Y S T E M O C H R O N Y Z D R O W I A

RAPORT SPECJALNY EDYCJA 2017

162 mobilne

10

OSOZ Polska 9/2018

aplikacje zdrowotne

Czyt likac aj OSO ji mobiln Z Ne ej ws

w ap

Dla pacjenta, lekarza i pielęgniarki.

Aktualna lista rozwiązań z całego świata. Łatwe wyszukiwanie według funkcjonalności.

a k t u a l no ś ci

r a d a r e pid e mio lo g iczny ( l istopa d 2 0 18 )

ALERGIA WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

78%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (listopad 2018)

TREND W STOSUNKU DO października 2018

1 254

Śląskie

906

Świętokrzyskie

777

Warmińsko-mazurskie

817

Wielkopolskie

905

Zachodniopomorskie

937

               

PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (listopad 2018)

TREND W STOSUNKU DO października 2018

Dolnośląskie

6 658

Kujawsko-pomorskie

5 115

Lubelskie

5 294

Lubuskie

5 279

Łódzkie

6 352

Małopolskie

6 192

Mazowieckie

7 489

Opolskie

4 936

Podkarpackie

5 552

Podlaskie

5 401

Pomorskie

5 741

Śląskie

5 281

Świętokrzyskie

4 567

Warmińsko-mazurskie

5 019

Wielkopolskie

6 056

Zachodniopomorskie

5 826

               

Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie

665

Lubelskie

895

Lubuskie

811

Łódzkie

923

Małopolskie

1 008

Mazowieckie

1 219

Opolskie Podkarpackie

631 2 266

Podlaskie

821

Pomorskie

1 044

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE WOJEWÓDZTWO

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

67%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

OSOZ Polska 9/2018

11

a k t u a l no ś ci fa k ty

MZ tłumaczy zawiłości RODO Przewodnik po RODO dla służby zdrowia ma być odpowiedzią na nawarstwiające się wątpliwości dotyczące stosowania nowych przepisów przez placówki ochrony zdrowia. Od czasu wprowadzenia rozporządzenia o ochronie danych osobowych rozbieżności interpretacyjne prowadzą do wielu absurdów. Przypisywanie pacjentom pseudonimów z popularnych kreskówek stosowane przez jedną z przychodni to tylko wierzchołek chaosu informacyjnego.

Dokument jest efektem prac zespołu zadaniowego ds. ochrony zdrowia działającego w ramach Grupy Roboczej ds.

Ochrony Danych Osobowych powołanej w Ministerstwie Cyfryzacji. Utworzenie Grupy było odpowiedzią na liczne przykłady błędnego zrozumienia przepisów RODO, a jej celem stało się opracowanie klucza postępowania w przypadkach nadinterpretacji przepisów oraz udzielenie odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.

– Nie zależy mi na tym, żeby wszyscy RODO pokochali. Zależy mi, żeby Pań-

12

OSOZ Polska 9/2018

stwo zrozumieli RODO. Zależy mi na tym, żebyśmy wszyscy nauczyli się pracować, zabezpieczając dane osobowe. Żeby nie paraliżowało to naszych działań. Żebyśmy nie reagowali panicznie, nieracjonalnie. Żeby RODO nie komplikowało nam pracy, żebyśmy sami jej sobie nie komplikowali poprzez błędne rozumienie przepisów. Zależy mi na tym, żeby RODO zrozumieć. I po to jest ten materiał – powiedział minister Marek Zagórski.

Przewodnik po RODO dla służby zdrowia jest pierwszym z pięciu materia-

łów wydanych przez Grupę. Jest to niezmiernie ważne opracowanie, dlatego że za każdym razem, gdy dochodzi do błędnego zrozumienia przepisów ochrony danych osobowych w szpitalach bądź przychodniach, cierpią na tym pacjenci.

– Materiał ten, mimo że dedykowany pracownikom służby zdrowia, tak naprawdę jest dla pacjentów i powstał w trosce o nich. Bo każda błędna interpretacja przepisu, każde niesłuszne odmówienie udzielenia informacji o stanie zdrowia ma bezpośredni wpływ na ich życie bądź zdrowie. Zatem należy

a k t u a l no ś ci

» W przewodniku znajdują się odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące RODO.«

jak najszybciej uciąć wszelkie spekulacje na temat tego, co można, a czego nie można w związku z RODO i skupić się

na tym, co najważniejsze, czyli na ratowaniu życia – wyjaśnił minister Łukasz Szumowski.

W materiale znajdują się odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące RODO, m.in. o metody rejestracji pacjentów z poszanowaniem ich prywatności, o kwestie związane z opisywaniem leków danymi pacjenta czy o zagadnienia dotyczące możliwości zamieszczania tabliczek ze specjalnością lekarza na drzwiach gabinetów.

– Rozstrzygamy wątpliwości dotyczące tabliczek na drzwiach. Tak, można je zawieszać. Podpowiadamy, jak podczas rejestracji zminimalizować ryzyko ujawnienia informacji osobom postronnym, np. poprzez wywoływanie osób za pomocą numerka nadanego podczas rejestracji. Te i inne odpowiedzi są krótkie i klarowne, a sam materiał opracowany w taki sposób, żeby mógł pełnić rolę czegoś w rodzaju RODO-vademecum w służbie zdrowia, żeby można było do niego zajrzeć, poszukując odpowiedzi bądź wskazówki w konkretnej sprawie – dodał wiceminister Janusz Cieszyński. 

Skład i łamanie: Piotr Chamera Druk: INFOMAX, Katowice Nakład: 5000 egzemplarzy Wydawca: K AMSOFT S.A. 40–235 Katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07-15 e-mail: czasopismo@osoz.pl

Zespół redakcyjny: Zygmunt Kamiński, Aleksandra Kurowska, Katarzyna Płoskonka, Aneta Szczypek, Bożena Wojnarowicz-Głuszek.

Redaktor naczelny: Artur Olesch

Współpracownicy: Iwona Magdalena Aleksandrowicz, Clayton Hamilton, Jarosław Frąckowiak, Adam Kula, Piotr Podziemski, Danuta Tarka, Wojciech Zawalski, Paweł Żuk.

Jesteśmy partnerem European Connected Health Alliance

Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OSOZ bez zgody wydawcy K AMSOFT S.A. jest zabronione.

Redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. Niezamówionych materiałów nie zwracamy.

POBIERZ PRZEWODNIK PO RODO Zeskanuj poniższy kod

lub wejdź na stronę: www.gov.pl/cyfryzacja/rodo-w-sluzbie- zdrowia-po-pierwsze-pacjent

Prenumerata czasopisma Co miesiąc na łamach w OSOZ POLSK A prezentujemy starannie wyselekcjonowaną wiedzę m.in. z dziedziny nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia.

Czytaj relacje z międzynarodowych wydarzeń, wywiady z ekspertami, autorskie raporty specjalne.

Cena rocznej prenumeraty: 120 zł (12 numerów).

Dołącz do społeczności e-zdrowia.

Zamówienia: redakcja@osoz.pl

Pobierz aplikację OSOZNews i czytaj bezpłatnie mobilne wydania czasopisma.

OSOZ Polska 9/2018

13

I nnow a cj e

Ap l i k a cj e zdrowotn e

14

e-Anatomy

Resuscitation!

Atlas anatomii człowieka dla lekarzy, radiologów, studentów medycyny. Ponad 8500 zdjęć medycznych i obrazów anatomicznych za darmo, bez subskrypcji.

Aplikacja opiera się na nagradzanym internetowym atlasie IMAIOS e-Anatomy.

W pełnej wersji użytkownik otrzymuje dostęp do ponad 375 000 struktur anatomicznych. Obrazy zostały podzielone na trzy grupy: głowa i szyja, brzuch i miednica oraz układ mięśniowo-szkieletowy.

Do wyboru jest pięć trybów obrazu: CT, MRI, radiogramy, diagramy anatomiczne i obrazy medycyny nuklearnej.

Wirtualny symulator pacjenta, który pozwala ćwiczyć różne scenariusze diagnozy i leczenia. Na ekranie wyświetlane są informacje o parametrach życiowych i historii choroby. Możesz przeprowadzać badania i wyznaczać ścieżki terapeutyczne, wykonywać zabiegi, podawać leki itd.

Resuscitation! przeznaczony jest dla studentów medycyny, pielęgniarek i początkujących lekarzy. W wersji podstawowej można wybrać kilka darmowych scenariuszy. I choć aplikacja nie zachwyca grafiką, wygrywa medycznym odwzorowaniem realnych sytuacji.

Badanie rytmu serca za pomocą kamery w telefonie może nie jest precyzyjną metodą, ale może być sposobem na śledzenie zmian i trendów. Wystarczy przystawić palec do soczewki kamery z tyłu telefonu. Pomiar odbywa się na podstawie zmian koloru czubka palca zgodnych z przepływem krwi (technika stosowana w pulsoksymetrach). Wersja podstawowa aplikacji jest bezpłatna. Płatna umożliwia m.in. dostęp do monitora serca, badanie flebologiczne (PPG).

iOS | Android | ENG | PL + inne Bezpłatna w wersji podstawowej

iOS | Android | ENG | SP Bezpłatna w wersji podstawowej

iOS | Android | ENG | PL + inne 5,49€/m-c (bezpłatna w wersji podstawowej)

OSOZ Polska 9/2018

Instant Heart Rate+ HR Monitor

I nnow a cj e

N owo ś ci / wyn a l a z k i

Wirtualne lekcje fitnessu przed lustrem Po inteligentnych samochodach, lodówkach, telewizorach, żelazkach czy łóżkach czas na inteligentne lustra. Nowojorski start-up Mirror zebrał kwotę 25 mln USD na rozwój swojej innowacji (oprócz wcześniejszego dofinansowania w wysokości 13 mln USD).

Mirror to duże cyfrowe lustro służące przede wszystkim do uprawiania ćwiczeń w domu. Użytkownik obserwuje na dużym ekranie własne ruchy oraz jednocześnie wskazówki wirtualnego trenera.

Dzięki temu może na bieżąco korygować wykonywane ćwiczenia. Do wyboru są różne treningi: joga, Pilates, ćwiczenia wysiłkowe i rozciągające, boks.

Równolegle, na ekranie wyświetlane są pomiary aktywności fizycznej zbierane z urządzeń ubieralnych. Ćwiczenia domowe to szybko rosnący rynek, ponieważ uprawianie sportu na siłowni jest kosztowne i wymaga czasu (dojazdy). Za wygodę i personalizowane ćwiczenia z Mirror trzeba jednak słono zapłacić. Urządzenie kosztuje 1495 USD. Do tego dochodzi miesięczna subskrypcja w kwocie 39 USD, dzięki której użytkownik zyskuje dostęp do pełnej bazy wirtualnych ćwiczeń. Po wyłączeniu urządzenia, Mirror wygląda jak zwykłe lustro.

OSOZ Polska 9/2018

15

I nnow a cj e

Neurorehabilitacja podczas gier EKG w zegarku Apple to nie jedyne urządzenie ubieralne zatwierdzone przez amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków. Coraz więcej algorytmów, aplikacji i domowych urządzeń uzyskuje certyfikat będący drzwiami do szerokiej dystrybucji na rynku. Jednym z nim jest platforma MindMotion szwajcarskiej firmy MindMaze wykorzystująca gry wirtualne do wspomagania neurorehabilitacji pacjentów. Tzw. grywalizacja (gamifikacja) – czyli wykorzystanie gier do zmiany zachowań – ma zapewnić większe zaangażowanie pacjenta w wykonywanie ćwiczeń oraz wydłużyć ich czas trwania. Dzięki urządzeniu placówki medyczną mogą personalizować trening przy jednoczesnym minimalizowaniu zaangażowania personelu w programach, które pacjent może wykonywać samodzielnie. Ma to poprawić efekty rehabilitacji i sprawić, że pacjent szybciej wraca do zdrowia.

16

OSOZ Polska 9/2018

Innowac je

NHS chce lepiej chronić dane Brytyjska Narodowa Służba Zdrowia NHS wyciąga wnioski z zeszłorocznych ataków cybernetycznych na placówki ochrony zdrowia, które dotknęły 80 szpitali i 595 indywidualnych praktyk lekarskich. Od października w strukturze NHS Digital utworzono stanowisko Głównego Inspektora Bezpieczeństwa Informacji (CISO). Jego zadaniem będzie także adaptacja minimalnych standardów bezpieczeństwa danych w placówkach ochrony zdrowia, opracowanych przez brytyjski rząd. NHS chce uniknąć powtórki z maja 2017 roku, kiedy wirus WannaCry doprowadził do ogromnych strat. Na wzmocnienie bezpieczeństwa NHS planuje wydać łącznie 150 mln funtów.

Europejskie konto zdrowia Europejski Komitet Społeczno-Ekonomiczny (EESC) pozytywnie zatwierdził komunikat Komisji Europejskiej „Transformacja zdrowia i opieki na jednolitym rynku cyfrowym, wzmocnienie pozycji obywateli i budowa zdrowszego społeczeństwa”. Dokument kładzie nacisk m.in. na bezpieczny dostęp do danych dotyczących zdrowia, także w wymiarze transgranicznym, oraz spersonalizowaną medycynę. Od kilku miesięcy mówi się o utworzeniu europejskiego elektronicznego rekordu pacjenta, dzięki któremu dostęp do podstawowych danych byłby możliwy również podczas pobytu za granicą.

Nadchodzi era cyborgów Podczas audycji internetowej, Elon Musk, były już prezes Tesli, zapowiedział, że za kilka miesięcy ogłosi rewolucyjną technologię, która pozwoli na połączenie mózgu człowieka z komputerem. Prace nad rozwiązaniem prowadzi jedna z firm miliardera – Neuralink. Musk powiedział, że „umożliwi to każdemu kto chce, posiąść nadludzkie możliwości poznawcze.” Dzięki innowacji będzie można stworzyć cyfrową kopię siebie samego.

Trudno powiedzieć, na ile rewelacje Elona Muska są prawdziwe, a na ile to tylko kreatywne wizje. Można się zgodzić z jednym: już dziś jesteśmy cyborgami, godzinami wpatrując się w ekrany telefonów komórkowych.

Pytania o e-receptę Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia opublikowało listę pytań najczęściej zadawanych przez farmaceutów, a dotyczących obsługi recept w formie elektronicznej. Na liście znalazło się łącznie 49 pytań wraz ze szczegółowymi odpowiedziami, opis budowy e-recepty i najważniejszych zmian związanych z wprowadzeniem elektronicznej recepty. Dokument można pobrać na stronie CSIOZ pod adresem: www.bit.ly/2IdXPVn.

W SKRÓCIE Rusza pilotaż e-skierowania | Wiceminister Zdrowia Janusz Cieszyński zapowiedział start pilotażu elektronicznych skierowań na połowę października.

Logowanie do e-konta zdrowia przez e-bank | Jeden login do urzędów, portali publicznych, banków i e-sklepów przewiduje ustawa o identyfikacji elektronicznej.

NFZ uszczelnia wydatki na zdrowie | Płatnik buduje m.in. narzędzia do zdalnych kontroli świadczeniodawców oraz algorytmy przetwarzania informacji.

RODO | Min. zdrowia Łukasz Szumowski: „Nikt nikogo nie będzie wsadzał do więzienia za to, że dostarczył informacji w celu szybkiego i sprawnego wyleczenia pacjenta.” Źródło: NHS Digital, Komisja Europejska, Joe Rogan Podcast, MIT, ICT&Health, Rynek Zdrowia, Mirror, MindMaze OSOZ Polska 9/2018

17

I nnow a cj e

System informacji i wsparcia pacjentów i obywateli

ME sta D n

2

i

99

brzucha

PIELĘGNIARKI

Ρ zdrowy styl życia Ρ zdrowie psychiczne

PIELĘG� NIARKI

Ρ zdrowe starzenie się

Ρ zagrożenia środowiskowe,

Ρ biegunka, gorączka,

FARMACEUCI

9

laktacyjne

Ρ szczepienia Ρ inne

Wyniki badania sondażowego zbierającego opinie i oczekiwania obywateli i pacjentów dotyczące systemu informacji i wsparcia w ochronie zdrowia Badanie ma charakter niereprezentatywny. Próba obejmuje 454 osoby, które dobrowolnie wyraziły chęć udziału w badaniu ankietowym on-line.

Do przeprowadzenia sondażu wykorzystano autorski kwestionariusz ankiety on-line (34 pytania), dystrybuowany przez Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, portal ZnanyLekarz.pl oraz współpracujące z Fundacją MY Pacjenci organizacje pacjentów w okresie 1-30 czerwca 2018.

IE?

tj. smog, hałas

Ρ profilaktyka onkologiczna Ρ profilaktyka uzależnień Ρ kontrola urodzin Ρ poradnictwo

przeziębienie, kaszel, katar, zaparcie, zapalenie skóry, niestrawność, migrena, D trądzik, drobne skaleZ O IĆ czenia, urazy M Z O P CY RO LE STY KA MI RZA ?

RO W

RA P P O EZ E IB BI SO AM JAKBLEM PRO

Ρ ból głowy, kręgosłupa,

11

ZD

Ρ non-emergency line: 111

Porady z zakresu:

Ρ zdrowe odżywianie

A Ć

INFO RM AC JA O

Porady z zakresu:

A OWcia ży

RPP

ŁYMI LEK EW RZ IP M BA RO

KOORDY� NATORZY

SY ST EM

PERSONEL NIEMEDYCZNY

DLA P TNEJ ACJ WO EN O R TÓ INFORMA� D LEKARZE PIELĘG� KOORDY� Z Ρ wyszuW I TYCY NIARKI NATORZY K Z Ρ informacje kiwarka lekarzy E CH PI o najczęstszych Ρ wyszukiwarka O O chorobach IE świadczeniodawców przewlekłych Ρ϶zapisy na wizyty online Ρ wsparcie w samoleczeΡ sprawdzanie kolejek niu (self medication) OPIEKUNOWIE Ρ wyszukiwarka gdzie kupić lek – np. cukrzyca, astma, MEDYCZNI niewydolność krążenia Ρ info o systemie opieki zdrowotnej Ρ opieka nad chorym przewlekle Ρ info o prawach pacjenta w domu Ρ info o ochronie danych medycznych Ρ kontakty do pacjenckich NA RATU grup wsparcia CY agrożeni NK Ρ dostęp do IKP, ZIP, FARMA� Y a z CEUCI EDM y Ρ telemedycyna

K JA

FARMACEUCI

YM RZ T U

PSYCHOLO� DORADCY LAKTACYJNI GOWIE

POŁOŻNE

DIETETYCY

FIZJOTERA� PEUCI

EDUKATORZY ZDROWOTNI

?

AI

24 � 7 PORTAL + CZAT

18

OSOZ Polska 9/2018

APLIKACJA MOBILNA

INFOLINIA TELEFONICZNA 24�7

AUTORYZOWANE ZASOBY WIEDZY

AI SZTUCZNA INTELIGENCJA

I nnow a cj e

Charakterystyka respondentów Wykształcenie: 61% wyższe 30% średnie (także pomaturalne) 6% zawodowe 2% podstawowe lub gimnazjalne 1% niepełne podstawowe

73%

kobiety

27%

Wiek: 24% 51-60 lat 23% 41-50 lat 20% 31-40 lat 16% 61-70 lat 12% 20-30 lat 4% powyżej 70 lat 2% poniżej 20 lat

mężczyźni

Miejsce zamieszkania: 40% z dużych miast 22% z miasteczek 14% ze średnich miast 14% ze wsi 10% z małych miast

Stan zdrowia: 52% osoby cierpiące na chorobę przewlekłą 48% osoby nie cierpiące na chorobę przewlekłą

Czy potrzebujemy systemu publicznej informacji zdrowotnej? ?

24 � 7

Czy uważasz, że autoryzowana, wiarygodna i przystępnie podana wiedza dotycząca zdrowia i leczenia powinna być zgromadzona w jednym miejscu np. w publicznym portalu www.pacjent.gov.pl, z którego każdy obywatel mógłby korzystać w sprawach dotyczących zdrowia?

(N=454)

58%

Czy skorzystałabyś/skorzystałbyś z portalu oraz współpracującej z nim ogólnopolskiej infolinii 24/7 obsługiwanej przez personel medyczny, która pomaga użytkownikom rozwiązywać proste problemy zdrowotne np. ból głowy, biegunka, przeziębienie bez pomocy lekarza?

(N=454)

43%

zdecydowanie tak

29%

raczej tak

11%

raczej nie

7%

zdecydowanie nie

9%

nie mam zdania

Czy skorzystałabyś/skorzystałbyś z portalu i współpracującej z nim 24/7 infolinii dedykowanej osobom z chorobami przewlekłymi, z której osoby te mogłyby skorzystać w celu uzyskania od personelu medycznego wsparcia w codziennym radzeniu sobie z chorobą (np. cukrzycą, niewydolnością serca czy astmą)? (N=454)

zdecydowanie tak

31%

raczej tak

4%

raczej nie

2%

zdecydowanie nie

4%

nie mam zdania

48%

zdecydowanie tak

30%

raczej tak

9%

raczej nie

5%

zdecydowanie nie

7%

nie mam zdania

OSOZ Polska 9/2018

19

I nnow a cj e

Czy skorzystałabyś/skorzystałbyś z portalu oraz ze współpracującej z nim ogólnopolskiej infolinii 24/7, która pomaga użytkownikom sprawdzić czas oczekiwania na wizytę czy badanie, zapisać się do lekarza przez internet i doradza w wyborze miejsca leczenia w systemie publicznym, aby czas oczekiwania był jak najkrótszy? (N=454)

Czy skorzystałabyś/skorzystałbyś z powyższych portali i ogólnopolskiej infolinii 24/7, wspierających użytkowników w rozwiązywaniu problemów zdrowotnych lub w poruszaniu się po systemie opieki zdrowotnej, gdyby były one obsługiwane nie przez personel medyczny, ale przez sztuczną inteligencję np. inteligentną automatyczną sekretarkę?

(N=454)

AI

71%

zdecydowanie tak

22%

raczej tak

3%

raczej nie

2%

zdecydowanie nie

2%

nie mam zdania

30%

zdecydowanie nie

25%

raczej nie

20%

raczej tak

16% 9%

zdecydowanie tak nie mam zdania

Przedstawiciele jakich zawodów medycznych powinni Twoim zdaniem udzielać wsparcia w ramach powyższych portali i infolinii? (N=454)

87%

50%

Lekarze

38%

Pielęgniarki lub położne

7%

Personel niemedyczny, np. koordynatorzy

20%

Farmaceuci

4%

Inne zawody

9%

Edukatorzy zdrowotni

3%

Pracownicy infolinii

Asystentki medyczne

2%

Informatycy

Gdyby powstał ogólnopolski system informacji dla pacjentów najchętniej korzystał(a)byś z niego poprzez … (N=454)

59%

Portal i czat przez komputer

57%

Portal i czat przez tablet lub smartfon

Czy Twoim zdaniem przydatne byłoby rozwiązanie informatyczne, które w prosty sposób umożliwi użytkownikom sprawdzenie czasu oczekiwania na świadczenie u świadczeniodawców w systemie publicznym i zapisanie się na to świadczenie przez Internet?

(N=454)

20

OSOZ Polska 9/2018

35%

Telefoniczną infolinię 24/7

4%

Nie korzystał/a/bym z pomocy takiego portalu czy infolinii

? 3% Nie mam zdania

75%

zdecydowanie tak

20%

raczej tak

1%

raczej nie

1%

zdecydowanie nie

3%

nie mam zdania

I nnow a cj e

Do lekarza rodzinnego (POZ) chciał(a)bym się umawiać (N=454)

65%

przez Internet

34%

telefonicznie

?

1%

nie mam zdania

87

1%

osobiście stojąc rano w kolejce po „numerek” do rejestracji

Czy kiedykolwiek korzystałeś z własnej elektronicznej dokumentacji medycznej np. na portalu świadczeniodawcy lub stronie NFZ (np. portal ZIP)? (N=454)

63% nie

35%

2%

tak

nie mam zdania

?

Wnioski i rekomendacje Pacjenci i obywatele wskazują na potrzebę zbudowania nowoczesnego publicznego systemu informacji i wsparcia w ochronie zdrowia ?

24 � 7

Powinien mieć on charakter portalu zawierającego zasoby autoryzowanej, certyfikowanej wiedzy medycznej wspartego infolinią 24/7 obsługiwaną przez pielęgniarki, farmaceutów oraz inne zawody medyczne Pewnym wyzwaniem będzie przekonanie pacjentów, że pomoc i wsparcie w sprawach zdrowia mogą im skutecznie zapewnić nie tylko lekarze, ale także inne zawody medyczne.

Zakres informacji i wsparcia powinien obejmować: Ρ

profilaktykę w celu utrzymania osób zdrowych jak najdłużej w zdrowiu

Ρ

wsparcie w odpowiedzialnym samoleczeniu i rozwiązywaniu prostych problemów zdrowotnych bez pomocy lekarza

Ρ

wsparcie pacjentów z chorobami przewlekłymi w celu uniknięcia zaostrzeń wymagających hospitalizacji

Sondaż opinii został przeprowadzony w okresie 1-30.06.18 przez Fundację MY Pacjenci we współpracy z Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia

System informacji i wsparcia pacjentów i obywateli powinien wykorzystywać nowoczesne rozwiązania z obszaru e-zdrowia: Ρ sprawdzanie czasu oczekiwania na świadczenia Ρ Ρ Ρ

zapisy na wizyty i badania online dostęp do elektronicznej dokumentacji medycznej pacjenta dostęp do usług zdalnych – teleporady, telemonitoring, telerehabilitacja

Zbudowanie takiego rozwiązania wymaga przygotowania strategii i planu działań oraz zaangażowania do współpracy wielu podmiotów publicznych Sukces wdrożenia tego rozwiązania będzie pochodną liczby podjętych inicjatyw zmierzających do realizacji celu oraz ich umiejętnej koordynacji Na każdym etapie planowania i realizacji działań należy badać i uwzględniać potrzeby i opinie użytkowników końcowych systemu

Razem dla Zdrowia to projekt oparty na partnerstwie Fundacji My Pacjenci, Naczelnej Izby Lekarskiej, Naczelnej Izby Aptekarskiej i Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych, którego celem jest współpraca i dialog, służące doskonaleniu systemu ochrony zdrowia w Polsce, jak również wspólna edukacja pacjentów. Celem działań partnerów jest również odbudowanie zaufania pacjentów do systemu opieki zdrowotnej i zawodów medycznych.

oraz portalem

Copyright © Fundacja MY Pacjenci

Opracowanie infografiki: StoryVisio.pl

OSOZ Polska 9/2018

21

R a port

Foto: Forum eZdrowia 2018

Korzyści zamiast przymusu.

Którędy do e-zdrowia?

Transformacja cyfrowa ochrony zdrowia rozpędza się i jednocześnie napotyka na coraz to nowsze przeszkody.

Pacjenci chcą łatwego poruszania się po systemie, lekarze – prostych i intuicyjnych narzędzi, płatnik i MZ – uszczelnienia sektora. Aby zwiększyć dostęp do usług, poprawić ich jakość i racjonalnie gospodarować dostępnymi zasobami kadrowymi i finansowymi trzeba pilnie stworzyć fundamenty dla nowych e-rozwiązań, zmienić kulturę pracy i podejścia do innowacji. Wszyscy są zgodni, że cyfryzacja jest konieczna, pozostaje pytanie, jak ją przeprowadzić.

22

OSOZ Polska 9/2018

R a port

» Cyfrowa transformacja w ochronie zdrowia to trudna rewolucja prowadzona w złożonym otoczeniu. «

Ponad 100 liderów e-zdrowia, profesjonalistów medycznych, reprezentantów pacjentów, przedstawicieli rządu i samorządów oraz ekspertów z Polski i zagranicy spotkało się podczas Forum e-Zdrowia (Sopot, 18–19 września). Dyskusje skupiały się na najlepszych praktykach digitalizacji, zagadnieniu interoperacyjności oraz strategicznych wyzwaniach transformacji w obszarze zdrowia.

Fundamenty e-usług – Budujemy fundament, na którym będziemy mogli oprzeć kolejne usługi dla pacjentów, narzędzia dla lekarzy, algorytmy dla analityków – powiedział wiceminister zdrowia, Janusz Cieszyński.

Podkreślił przy tym, że nikt już nie ma wątpliwości, że rozwiązania e-zdrowia są potrzebne. Wiemy też, że są potrzebne pilnie. Pytanie, na które muszą odpowiedzieć rządzący, brzmi: w jaki sposób wdrażać poszczególne rozwiązania i które z nich mogą być elementem wspierania jakości w ochronie zdrowia?

– Pacjenci czekają na rozwiązania informatyczne, które uczynią leczenie spersonalizowanym, lekarze otrzymają dostęp do pełnego zakresu informacji o pacjentach oraz do danych przedstawionych w przejrzystej formie, farmaceuci staną się elementem opieki nad pacjentem, menedżerowie zyskają wiedzę o tym, jak pieniądz podąża za pacjentem – podkreślał wiceminister odpowiedzialny za informatyzację sektora zdrowia.

NFZ zagląda do danych Wiceprezes Narodowego Funduszu Zdrowia, Adam Niedzielski, zadeklarował nowy sposób myślenia w NFZ, o wiele bardziej otwarty na technologie. NFZ chce zacząć zmiany od środka wprowadzając na początek nowy, jednolity system IT wspomagający procesowe zarządzanie instytucją oraz standaryzując organizację wewnętrzną. Państwowy płatnik rzuca też rękawicę wielkiemu wyzwaniu, jakim jest wykorzystanie analiz Big Data do strategicznego zarządzania zdrowiem. W tym celu rozpoczął budowę zespołu analityków.

– Będziemy chcieli wprowadzić profilowaną profilaktykę, zaproponować pacjentowi badanie profilaktyczne na podstawie dostępnych baz danych. Chcemy wykorzystać Big Data do uszczelnienia systemu i do celów profilaktyki – zadeklarował Adam Niedzielski. Wśród kolejnych przedsięwzięć planowanych przez NFZ wymienił m.in. integrację IKP z ZIP, doskonalenie systemu informacji o czasie oczekiwania na wizytę lekarską i wprowadzenie innowacyjnych rozwiązań w zakresie telemedycyny.

Koncentracja na pacjencie O tym, że wdrażane rozwiązania muszą skupiać się na korzyściach dla pacjenta, a przede wszystkim aktywizować go i włączać do procesu opieki, mówili zarówno przedstawiciele lekarzy, świadczeniodawców, strona rządowa, jak i reprezentanci samych pacjentów, wskazywali na to również zagraniczni eksperci.

Artur Pruszko podkreślał, że opieka zintegrowana zdarzy się tylko wówczas, jeżeli połączymy rozproszone elementy ochrony zdrowia. Pomóc w tym

może tylko e-zdrowie, ponieważ pacjenci otrzymują opiekę w wielu miejscach, a informacja o diagnozie i leczeniu nie podąża za nimi. Oprócz wdrażania technologii równie ważna jest zmiana sposobu myślenia, wytworzenie kultury innowacji. Ekspert zwrócił uwagę, że cyfrowa transformacja w ochronie zdrowia to trudna rewolucja prowadzona w złożonym otoczeniu. Nowe rozwiązania trzeba wdrażać rozmyślnie, ponieważ jeżeli na starą organizację pracy nałożymy nową technologię, zapominając o zmianie procedur, zamiast poprawy efektywności otrzymamy starą, drogą organizację pracy. System IT to za mało, aby osiągnąć korzyści.

Ewa Borek, prezes Fundacji „MY Pacjenci” przedstawiła wyniki ankiety przeprowadzonej wśród pacjentów, z której wynika, że oczekują oni przede wszystkim łatwego dostępu do usług zdrowotnych, wsparcia informacyjnego i wygody znanej z innych branż.

– Zmiany muszą być głębsze, prowadzące do transformacji systemowej – apelowała Ewa Borek. – To nie może być tylko e-recepta czy e-skierowania, cyfryzacja dokumentów. Trzeba przede wszystkim zbudować praktyczne, atrakcyjne usługi dla odbiorców końcowych, jak system informacji o interakcjach leków, przypomnienia o wyczerpaniu leku i konieczności wystawienia kolejnej recepty, informacje o dawkowaniu – dodała.

– Z perspektywy pacjenta najważniejsze jest uwzględnienie jego potrzeb i ułatwienia, jak przykładowo zapisywanie się do lekarza on-line i odbieranie wyników przez internet – mówił Piotr Soszyński, dyrektor ds. systemów medycznych Medicover. Jego zdaniem, telemedycyna może doprowadzić do zmniejszenia kolejek. Dziś około 10–20% wizyt w POZ ma miejsce z powodu drobnych dolegliwości zdrowotnych, które można obsłużyć ze wsparciem narzędzi telemedycznych. Ograniczając liczbę wizyt o te 10– 20%, zlikwidowalibyśmy jednocześnie wiele problemów w ochronie zdrowia.

Lekarze obawiają się utrudnień Terminy obowiązkowego wdrożenia e-ZLA czy e-dokumentacji medycznej wielokrotnie spotykały się z protestami lekarzy. Nieprawdą jest jednak, że ta grupa zawodowa jest przeciwna innowacjom.

– Zależy nam na tym, aby podnieść jakość świadczeń, wprowadzić kompleksową opiekę nad pacjentem przez różnych lekarzy, w różnych ośrodkach,

OSOZ Polska 9/2018

23

R a port

» Dzięki digitalizacji pacjent staje się partnerem w procesie ochrony zdrowia, zdrowienia i profilaktyki.« oszczędzać czas i pieniądze – mówił Łukasz Jankowski, prezes Okręgowej Rady Lekarskiej w Warszawie. Wyraził on ubolewanie nad tempem informatyzacji. – W obszarze e-zdrowia jesteśmy w grupie państw jak Bośnia, Serbia, Bułgaria, gdzie także nie ma e-recepty – dodał przedstawiciel lekarzy. Następnie wymieniał kolejne bariery, na jakie napotykają medycy w procesie cyfryzacji: sprzętowe (niska użyteczność oprogramowania), systemowe (niejasne rozwiązania prawne), mentalnościowe (wpro-

wadzenie zmiany natrafia na naturalny opór – „dlaczego nie mogę zrobić tak, jak dotychczas”). Jak zaznaczył, największym wyzwaniem jest klimat braku zaufania w środowisku lekarskim. Lekarze mają wrażenie, że informatyzacja polega na wprowadzaniu przez płatnika kolejnych obowiązków administracyjnych, które są na nich przerzucane. Trzeba też wziąć pod uwagę, że o ile młodzi lekarze biegle posługują się technologiami, trudności mogą mieć starsi pracownicy. A aż 20% lekarzy to lekarze emery-

W atmosferze chaosu nie można tworzyć rozwiązań przyjaznych pacjentom. Pacjenci i lekarze oczekują prostych narzędzi e-zdrowia, z kolei ich producenci muszą się zmagać z często zmieniającymi się przepisami. To powoduje, że zamiast rozwijać interfejs systemów w kierunku większej przyjazności dla użytkownika, skupiają się na opracowywaniu kolejnych funkcjonalności i łatek, dzięki którym świadczeniodawcy mogą spełniać nowe oczekiwania sprawozdawcze po stronie płatnika. Brakuje strategicznego planu cyfryzacji, który pozwoliłby planować z wyprzedzeniem rozwój systemów IT.

24

OSOZ Polska 9/2018

ci. Lekarzom mogłoby pomóc w pracy przykładowo zbudowanie portalu wiedzy o zdrowiu i konta pacjenta. Łukasz Jankowski zachęcał do takiej cyfryzacji ochrony zdrowia, aby lekarze chcieli korzystać z kolejnych ułatwień. Jeżeli e-rozwiązania im pomogą w pracy, na pewno staną się ambasadorami zmian.

– Trzeba promować korzyści z wdrożenia rozwiązań e-zdrowia. Złym przykładem jest e-ZLA, gdzie zmuszono lekarzy do ich stosowania, przyjmując narrację skupioną na przymusie i kontroli – argumentował Prezes Okręgowej Rady Lekarskiej w Warszawie.

Patronat nad Forum e-Zdrowia objęli: Ministerstwo Zdrowia, Ministerstwo Cyfryzacji, Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii oraz Marszałek Województwa Pomorskiego. Partnerem merytorycznym było Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia (CSIOZ). Czasopismo OSOZ Polska objęło wydarzenie patronatem medialnym. 

rozmowy

Nowe inicjatywy Światowej Organizacji Zdrowia na rzecz cyfryzacji W jaki sposób Światowa Organizacja Zdrowia chce wzmocnić krajowe systemy opieki zdrowotnej wykorzystując do tego narzędzia zdrowia cyfrowego? Rozmawiamy z Claytonem Hamiltonem kierującym Wydziałem e-Zdrowia i Innowacji w ramach Europejskiego Regionu WHO.

25 maja 2018 r., podczas 71. Światowego Zgromadzenia Zdrowia (World Health Assembly) państwa członkowskie WHO poparły projekt rezolucji w sprawie globalnego rozwoju zdrowia cyfrowego. Dlaczego ta rezolucja jest tak ważna i co oznacza?

Rezolucja w sprawie zdrowia cyfrowego uchwalona podczas tegorocznego Światowego Zgromadzenia Zdrowia miała prawdziwie historyczny charakter. Po raz pierwszy uznano strategiczną rolę cyfrowego zdrowia w umacnianiu syste-

OSOZ Polska 9/2018

25

rozmowy

mów opieki zdrowotnej i staraniach na rzecz stworzenia powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego (red.: UHC – Universal Health Coverage). Wszystkie osoby i społeczności powinny mieć łatwy dostęp do usług zdrowotnych, profilaktycznych, leczniczych, rehabilitacyjnych i paliatywnych, których potrzebują, o wystarczającej jakości, przy jednoczesnym zagwarantowaniu, że korzystanie z tych usług nie narazi pacjentów na duże wydatki.

Rezolucja w sprawie zdrowia cyfrowego została przyjęta jednogłośnie, poparło ją wiele organizacji pozarządowych. Skupiono się na dwóch głównych celach: opracowaniu globalnej strategii zdrowia publicznego w zakresie zdrowia cyfrowego, która, jak uważam, jest już spóźniona, oraz nowego mandatu dla WHO w celu zapewnienia wszystkim krajom większego wsparcia w adaptacji technologii cyfrowych jako kluczowego składnika reformy systemów opieki zdrowotnej.

W jaki sposób e-zdrowie może wzmocnić systemy opieki zdrowotnej oraz pomóc zdrowiu publicznemu sprostać największym wyzwaniom?

Potencjał zdrowia cyfrowego w zakresie wzmacniania funkcjonowania krajowych systemów opieki zdrowotnej staje się coraz bardziej oczywisty. Jest wiele przykładów na to, że narzędzia cyfrowe prowadzą do zwiększenia przejrzystości i dostępności usług zdrowotnych, poprawy świadczenia usług i wydajności systemów opieki zdrowotnej. Ułatwiają szkolenia pracowników służby zdrowia i wzmacniają pozycję pacjentów.

Ponadto, zdrowie cyfrowe staje się również ważnym czynnikiem ułatwiającym osiąganie priorytetów zdrowia publicznego w ramach europejskiej polityki regionalnej w dziedzinie zdrowia, strategii „Zdrowie 2020” oraz celów zawartych w agendzie ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju do 2030 r. (red.: UN 2030 Agenda for Sustainable Development). Zdrowie cyfrowe jest wykorzystywane do wzmacniania zdrowia publicznego w celu poprawy zdrowia i dobrego samopoczucia populacji na wiele różnych sposobów, ale uważam, że jego najbardziej znaczącą zaletą jest zwiększenie zdolności krajów do osiągnięcia celów w zakresie wspomnianego wcześniej powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. W tym przypadku zdrowie cyfrowe może być punktem wyjścia do

26

OSOZ Polska 9/2018

generowania nowych rozwiązań ułatwiających dostęp do opieki zdrowotnej przez różne grupy społeczne, w tym te do tej pory marginalizowane albo zamieszkujące tereny słabo zurbanizowane. Digitalizacja oferuje również odpowiedzi na wiele wyzwań społecznych i demograficznych, problemy globalnej nierówności i bezpieczeństwa zdrowotnego, zarówno dziś, jak i w przyszłości.

Skoro jesteśmy wszyscy świadomi korzyści digitalizacji, dlaczego postęp technologiczny jest tak powolny? Jak to zmienić?

Nie ma jednej, wspólnej przyczyny wolnego wdrażania rozwiązań zdrowia cyfrowego w poszczególnych krajach.

Chociaż można wyróżnić zbiór najczęściej występujących barier i czynników sprzyjających adaptacji technologii, na tempo rozwoju innowacji w systemach opieki zdrowotnej wpływają różne konteksty społeczne, finansowe, polityczne i kulturowe. Jest to również związane z faktem, że same rozwiązania e-zdrowia są wysoce złożonymi, wieloaspektowymi i wyspecjalizowanymi systemami.

Można wyróżnić szereg przyczyn powolnej adaptacji cyfryzacji w zdrowiu.

Należą do nich m.in. duża liczba rozporoszonych systemów i brak integracji między nimi, przestarzałe lub nieodpowiednie ramy prawne i regulacyjne, niski poziom jakości systemów e-zdrowia, zbyt wolno wdrażane rozwiązania w zakresie bezpieczeństwa i prywatności, niewystarczające zaangażowa-

» Niska kultura zaufania do zdrowia cyfrowego jest jednym z hamulców digitalizacji systemów ochrony zdrowia.«

nie pacjentów w projektowanie rozwiązań e-zdrowia. Nie mniejsze znaczenie mają: słabe wsparcie komunikacyjne zmian, niski poziom umiejętności cyfrowych personelu służby zdrowia, trudności w uzyskaniu finansowania i wykazania zwrotu z inwestycji w e-zdrowie, nieodpowiednia infrastruktura techniczna, niska znajomość zagadnień zarządzania w zakresie zdrowia cyfrowego, czynniki geopolityczne związane z regionalizacją w obrębie krajów.

Wiele z powyższych czynników prowadzi bezpośrednio lub pośrednio do niskiej kultury zaufania do zdrowia cyfrowego, która jest przecież kluczowym czynnikiem sukcesu.

Aby przyspieszyć postęp cyfrowy w zdrowiu i pomóc poszczególnym krajom przezwyciężyć wspomniane wyzwania, Dyrektor Regionalnego Biura WHO dla Europy, dr Zsuzsanna Jakab, niedawno ustanowiła inicjatywę WHO na rzecz digitalizacji systemów zdrowia (red: WHO Europe Digitalization of Health Systems). Jej celem jest katalizowanie działań i partnerstw wzmacniających cyfryzację krajowych systemów opieki zdrowotnej w Europie. Działania proponowane w ramach tej inicjatywy mają doprowadzić do tego, że systemy opieki zdrowotnej będą funkcjonowały lepiej, a punkt ciężkości zostanie przesunięty z leczenia na zapobieganie. Celem jest to, aby pacjenci odgrywali bardziej proaktywną rolę w zarządzaniu własnym zdrowiem, aby zbudować ekosystemy zdrowia oparte na zaufaniu i transparentności. 

rozmowy

Praktyka opieki koordynowanej w podmiocie medycznym Czas zmienić radykalnie poglądy na temat zarządzania w ochronie zdrowia – mówi Paweł Żuk, Prezes Zarządu Centrum Medyczno-Diagnostycznego Sp. z o.o. w Siedlcach w wywiadzie dla OSOZ Polska.

Jakie według Pana są kluczowe elementy koordynowanej opieki nad pacjentem?

Opieka koordynowana jest obecnie gorącym hasłem w zarządzaniu. Dla jednych pozostaje nowinką, która nie ma wpływu na realną pracę placówek zdro-

wotnych, a jej przydatność w polskich realiach jest ograniczona. Dla innych jest interesującą alternatywą w zarządzaniu, stanowiącą próbę rozwiązania systemowych problemów. Dla mnie osobiście, od kilku lat jest praktyką naszej organizacji.

Z mojej perspektywy istnieje siedem elementów, których zaistnienie jest niezbędne, aby mówić o opiece koordynowanej. W naszej organizacji każdą nową inicjatywę oceniamy pod kątem zgodności z tymi elementami. Są to: − perspektywa pacjenta,

OSOZ Polska 9/2018

27

rozmowy

− populacyjna ocena zjawisk zdrowotnych, − praca zespołowa, − jednolite medium zbierania danych i dokumentowania działań, − znajomość następnego kroku w planie opieki przez pacjenta i jego rodzinę jak i przez zespół, − każdy kontakt z pacjentem i jego rodziną jest istotny, − poddanie się ocenie opartej o wskaźniki i dążenie do stałego ulepszania obsługi.

Ostatnio dużo mówi się o opiece koordynowanej, czasami można odnieść wrażenie, że jest ona postrzegana jako uniwersalne rozwiązanie wszystkich problemów dotyczących m.in. jakości opieki.

Co tak naprawdę wnosi opieka koordynowana do opieki zdrowotnej, a które nadzieje z nią związane są złudne?

Wspominaliśmy już o elemencie mody, jaki obecny jest w rozważaniach o opiece koordynowanej. W mojej ocenie omawiane podejście jest próbą odpowiedzi na kilka palących problemów systemów ochrony zdrowia, w tym m.in.: − narastające lawinowo koszty opieki zdrowotnej wynikające ze starzejących się społeczeństw oraz przyrostu liczby pacjentów przewlekle chorych przy stagnacji ekonomicznej i realnym braku wzrostu nakładów; − silosowanie usług zdrowotnych, powielanie i realizowanie nadmiarowych lub nieistotnych klinicznie procedur podyktowanych tylko systemem finansowania świadczeń; − brak zaangażowania pacjenta i jego rodziny w proces leczenia – uprzedmiotowienie relacji; − brak racjonalnego dzielenia się obowiązkami opieki w ramach zespołu profesjonalistów medycznych.

Są to znane problemy, z którymi mierzy się dzisiaj opieka koordynowana. Na pewno nie jest ona panaceum na wszystkie problemy systemów ochrony zdrowia. Nie powoduje spadku nakładów finansowych, ale pozwala je racjonalnie wydatkować, dzięki czemu spadają jednostkowe koszty procedur. Zwiększa się współodpowiedzialność za własne zdrowie. OK (red.: Opieka Koordynowana) stawia nowe, wysokie wymagania wobec zespołów poprzez dzielenie obowiązków, odpowiedzialności i zapłaty zgodnie z zaangażowaniem.

28

OSOZ Polska 9/2018

Podczas kongresu OSOZ podkreślał Pan kluczową rolę IT w opiece koordynowanej. Na czym ona polega?

Koordynacja jest nieodłącznie związana z digitalizacją informacji medycznych. Mogę zaryzykować twierdzenie, że nie ma koordynacji bez właściwego IT. Wskazując na główne zadania systemów IT w OK należy wspomnieć systemowe i systematyczne zbieranie wszelkich danych medycznych oraz możliwość wielostanowiskowego dostępu do danych przez wszystkich członków zespołu OK. Jest to odpowiedź na fragmentację i duplikację danych. W dotychczasowym systemie pacjent jest za każdym razem analizowany „od początku”.

W systemie OK informacje o pacjencie budowane są wielopunktowo i wielostanowiskowo. System IT jest niezbędny do tworzenia i nadzorowania realizacji indywidualnych planów opieki, które stanowią podstawę koordynacji. Trzeci niezwykle ważny aspekt to analiza danych pod kątem osiągnięcia celów opieki (wskaźników). Tu łączą się zadania z zakresu analizy procesowej, danych epidemiologicznych i analizy big data.

rekomendowanych przez WHO znalazło się m.in. „angażowanie i wzmacnianie ludzi i społeczności”. Jak ta strategia może być realizowana w praktyce?

Jak już wspomniałem, dotychczasowe systemy opieki zdrowotnej w sposób nadmierny uprzedmiotowiały pacjenta odbierając mu możliwość podmiotowego stanowienia o procesie dbania o zdrowie.

Jednocześnie w świadomości społecznej funkcjonowało przeświadczenie o tym, że i tak w sytuacjach krytycznych istniejąca technika medyczna pozwoli przywrócić zdrowie. Dotychczasowa prakty-

Powiedział Pan również, że dodatkową wartość informatyzacji można osiągnąć, kiedy zmienimy funkcję systemu IT z „biernego notatnika” na „aktywnego e-koordynatora usług”…

Kluczowa rola systemów IT jest nie lada zadaniem dla firm produkujących oprogramowanie. Dostawcy rozwiązań informatycznych będą musieli zmienić sposób konstruowania systemów poprzez ich otwarcie na integrację z programami dedykowanymi analizie wskaźnikowej czy integracji pionowej między różnymi jednostkami w ramach jednej grupy chorób np. onkologia. Opieka koordynowana jest z założenia elastycznym i samoadaptującym się mechanizmem. Takie same wymagania są stawiane systemom IT. Nie mogą to być systemy, które prezentują „paternalistyczne” podejście do klienta. Bardzo ważne jest, aby niejako śledziły one ruch pacjenta, dostarczały informacji o realizacji zadań i powiadamiały o zdarzeniach krytycznych. Ważnym elementem jest możliwość eksportu i importu danych do systemów zewnętrznych oraz możliwość przesyłania danych uzyskanych od pacjentów w procesie samoopieki.

Wśród pięciu strategii zapewniających równy dostęp do wysokiej jakości usług

» Wszystkie kluczowe decyzje zaczęliśmy wypracowywać zespołowo, wzmocniliśmy rolę pielęgniarek i asystentów medycznych, zaczęliśmy mierzyć efekty naszej pracy.«

rozmowy

ka osłabiła poczucie odpowiedzialności za własne zdrowie. Jest to pochodna kilkudziesięciu lat sukcesów medycyny interwencyjnej oraz skutecznej farmakoterapii. Niestety, obecne systemy zabezpieczenia zdrowotnego są nieskuteczne w przypadku pacjentów z wielochorobowością oraz rozlicznymi potrzebami socjo-ekonomicznymi. Dlatego kluczowe jest aktywne włączenie pacjenta i jego rodziny w proces zarządzania chorobą.

Realizacja tego zadania wymaga: skupienia się na edukacji nakierowanej na styl życia, zrozumienia choroby, umiejętności radzenia sobie w okresach zaost-

rzeń. Kolejnym elementem jest „niepisany pakt” – pomiędzy zespołem a pacjentem – o zagwarantowaniu opieki nawet w przypadku dotarcia do terminalnej fazy życia. Trzecim ważnym aspektem jest włączenie pacjenta w podejmowanie decyzji terapeutycznych i wzięcie za nie odpowiedzialności. W dalszej kolejności należy wzmocnić rodzinę pacjenta, by umiała trafnie i wcześnie dostrzegać stany zagrożenia. Realizacja tego modelu wymaga od profesjonalistów partnerskiego podejścia do pacjenta. Istotne jest, aby pacjent miał możliwość oceny i wpłynięcia na sposób realizacji opieki.

on na wyodrębnieniu pacjentów w jednorodne grupy pod względem stabilności klinicznej (stratyfikacja i statusowanie). Następnie każdy pacjent otrzymuje swój indywidualny plan opieki medycznej (IPOM) obejmujący wizyty lekarskie w POZ i AOS, porady pielęgniarskie, dietetyczne i psychologiczne. Podobne działania są obecnie podejmowane w pilotażu NFZ i MZ „POZ plus”.

Jakie są Pana doświadczenia z wdrażania w placówce tzw. Portalu Pacjenta? Czy wspomaga on wspomniane zaangażowanie oraz koordynację?

Zacznę od trochę przewrotnego stwierdzenia, do którego doszedłem uczestnicząc w pracach IFIC: „wszyscy mamy te same problemy w ochronie zdrowia, niezależnie od tego, gdzie przyszło nam pracować”. Oczywiście jest to uproszczenie. Każdy kraj ma swoją specyfikę, ale wdrożenie koordynacji wszędzie okupione jest dużym wysiłkiem. Najważniejsze elementy to wizja – kierunek dokąd idziemy, poznanie prawdziwych mechanizmów, oddany zespół i konsekwencja w działaniu. To trochę truizm, ale cytując Goethego „wszystko jest trudne, zanim stanie się łatwe”. IFIC jest organizacją, w której na bardzo otwartym gruncie można porozmawiać, podpatrzeć i podzielić się swoimi sprawami. Jest to organizacja ludzi, dla których nie istnieją słowa „nie da się zrobić”.

Portal pacjenta jest nowym rozwiązaniem idącym w kierunku komunikacji i upodmiotowienia relacji zespół-pacjent. Doświadczenia są bardzo skromne, gdyż jesteśmy na początku wdrożenia i teraz przekonujemy naszych pacjentów, że warto mieć takie dedykowane narzędzie do kontaktu. Liczę na to, że możliwości komunikacyjne: umawianie wizyty, przypomnienie o terminach badań, dostęp do wyników badań, informacja o przyjmowanych lekach wraz z ich dawkowaniem, aktywne zaproszenia na badania profilaktyczne oraz moduł opieki farmaceutycznej dadzą nową jakość opieki. Każdy taki projekt wymaga czasu. Na rozmowę na ten temat możemy się umówić za rok.

Kierowany przez Pana podmiot medyczny wprowadził już elementy opieki koordynowanej. Może Pan podać konkretne przykłady?

»Dotychczasowe systemy opieki zdrowotnej w sposób nadmierny uprzedmiotowiały pacjenta odbierając mu możliwość podmiotowego stanowienia o procesie dbania o zdrowie.«

W CMD w ramach POZ realizujemy dwa główne programy koordynacji opieki. Pierwszy z nich dotyczy bilansów dla osób dorosłych. Zapraszani są do niego wszyscy nasi pacjenci raz na 5 lat, począwszy od 25 do 65 r.ż. W trakcie bilansu pacjenci wypełniają ankietę obejmującą główne zagadnienia zdrowotne i na jej podstawie oraz adekwatnie dla wieku przygotowywany jest program diagnostyczny. Po wykonaniu diagnostyki pacjent spotyka się na wizycie podsumowującej ze swoim lekarzem rodzinnym i w zależności od stanu zdrowia wybierana jest dalsza droga postępowania. Drugi to program zarządzania chorobą dla pacjentów przewlekle chorych. Polega

Czego nauczył się Pan w ramach współpracy z IFIC – International Foundation of Integrated Care (red.: Międzynarodowa Fundacja Opieki Zintegrowanej)?

Wielu menedżerów chciałoby koordynować opiekę nad pacjentem, ale nie wiedzą, od czego zacząć. Co by im Pan radził?

Trudno mi radzić więc odpowiem, jak sobie poradził nasz zespół. Po pierwsze, zresetowaliśmy swoje sądy i opinie o zarządzaniu w ochronie zdrowia. Po drugie, ustawiliśmy wszystko pod myślenie o długotrwałym wartościowym efekcie zdrowotnym dla pacjenta, nawet kosztem zwiększonych nakładów na początku. Po trzecie, wszystkie kluczowe decyzje zaczęliśmy wypracowywać zespołowo. Po czwarte, wzmocniliśmy rolę pielęgniarek i asystentów medycznych. Po piąte, zaczęliśmy mierzyć efekty naszej pracy za pomocą ustrukturyzowanych wskaźników i powiązaliśmy je z systemem wynagrodzeń.

W konsekwencji doprowadziło to do sytuacji, w której organizacja przestała „bać” się zmian. Nie obawiamy się podpatrywać i implementować dobrych rozwiązań ze świata. 

OSOZ Polska 9/2018

29

pr a k tyczni e l e g is l a cj a

Nowe zasady opieki nad kobietami w ciąży Iwona Magdalena Aleksandrowicz Prawnik

Standardy opieki okołoporodowej Podstawę funkcjonowania wszystkich podmiotów wykonujących działalność leczniczą – niezależnie czy realizują one świadczenia w oparciu o umowę z NFZ, czy też działają wyłącznie w ramach usług komercyjnych – jest ustawa o działalności leczniczej. Największą jak

30

OSOZ Polska 9/2018

dotąd nowelizację tego obowiązującego od lipca 2011 roku aktu prawnego stanowiła ustawa z dnia 10 czerwca 2016 roku o zmianie ustawy o działalności leczniczej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2016 poz. 960). Najszerzej komentowanymi z wprowadzonych wówczas zmian była zmiana nazewnictwa przedsiębiorstw podmiotów leczniczych, które stały się zakładami leczniczymi oraz odwrócenie dążenia do komercjaliza-

cji podmiotów leczniczych zapisanego w pierwotnej wersji ustawy. Do istotnych nowości zaliczyć można także zapisy dotyczące zastąpienia dotychczasowych standardów postępowania medycznego przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych przez standardy organizacyjne.

Dotychczasowe regulacje Z uwagi na konieczność opracowania nowych aktów prawnych, w usta-

pr a k tyczni e

wie zmieniającej przepisy o działalności leczniczej znalazł się zapis wskazujący na zachowanie mocy obowiązujących wcześniejszych rozporządzeń, nie dłużej jednak niż do końca 2018 roku. Standardy w zakresie opieki okołoporodowej będą kolejnymi standardami organizacyjnymi wydanymi w oparciu o nowe przepisy, obok już wdrożonych standardów organizacyjnych opieki zdrowotnej w dziedzinie patomorfologii oraz standardu organizacyjnego opieki zdrowotnej w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii.

W zakresie opieki okołoporodowej obowiązują aktualnie rozporządzenia dotyczące standardów postępowania medycznego w przypadku ciąży fizjologicznej, standardów łagodzenia bólu porodowego oraz standardów postępowania w przypadku powikłań lub niepowodzeń położniczych. Od 1 stycznia 2019 roku ramy sprawowania opieki nad kobietą w ciąży w okresie porodu i połogu wyznaczy jedno kompleksowe rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej (Dz. U. 2018 poz. 1756).

Wewnętrzne rozstrzygnięcia Wśród istotnych nowości, które będą miały wpływ na funkcjonowanie podmiotów leczniczych sprawujących opiekę okołoporodową, wskazać należy konieczność zmian w regulaminie organizacyjnym. Nowe standardy przewidują bowiem, że podmioty wykonujące działalność leczniczą w zakresie opieki okołoporodowej ustalają wskaźniki tej opieki i monitorują je, nie rzadziej niż raz do roku. Kierować mają się przy tym w szczególności oceną satysfakcji kobiet objętych opieką oraz ograniczeniem interwencji medycznych takich jak: 1) amniotomia, 2) indukcja porodu, 3) stymulacja czynności skurczowej, 4) podawanie opioidów, 5) nacięcie krocza, 6) cięcie cesarskie, 7) podanie noworodkowi mleka modyfikowanego.

Dotychczasowy katalog interwencji medycznych, do ograniczenia których należy dążyć, został poszerzony o indukcję porodu. Ważna zmiana dotyczy także realizacji praw pacjenta. Doprecyzowano, że respektować należy nie tylko prawo do świadomego udziału w podejmowaniu decyzji związanych z porodem, obejmujących zakres podejmowanych dzia-

łań i stosowanych procedur medycznych, ale i w zakresie ciąży, połogu oraz opieki nad noworodkiem. Jednoznaczne wskazanie na konieczność uwzględnienia preferencji w zakresie procedur medycznych wykonywanych u noworodka daje rodzicom dziecka szersze możliwości uczestniczenia w podejmowaniu decyzji dotyczących ich dziecka, ale też dochodzenia ewentualnych roszczeń.

Drugim z aspektów realizacji praw pacjenta, który uległ zmianie, jest możliwość wyboru osoby sprawującej opiekę spośród uprawnionych do jej sprawowania. Na gruncie standardów opracowanych w 2012 roku, o realizacji prawa wyboru przesądzać miały zasady określone w regulaminie organizacyjnym.

Nowe zasady wskazują na realizację prawa wyboru z uwzględnieniem możliwości organizacyjnych. Postawiono zatem na aspekt praktyczny organizacji pracy na oddziale, a nie na ogólne reguły formalne.

na rzecz zalecenia kontroli stomatologicznej podczas pierwszej wizyty. Dotychczasowe rozwiązania były trudne do wprowadzenia w życie i podczas kontroli dokumentacji w poradniach ginekologiczno-położniczych najczęstszym uchybieniem był właśnie brak zapisów dotyczących higieny jamy ustnej.

Z katalogu świadczeń profilaktycznych usunięto także każdorazowe badania we wzierniku i zestawione. Dookreślono sytuacje, w których ciężarna musi wykonać badania w kierunku toksoplazmowy i różyczki po pierwszej wizycie do 10 tygodnia ciąży. Do nowości należy z kolei konieczność zebrania podczas pierwszej wizyty danych dotyczących stylu życia, nawyków żywieniowych i używek. Kolejna wizyta wiąże się natomiast z oceną ryzyka i nasilenia objawów depresji. Musi zostać ona powtórzona również pomiędzy 33 a 37 tygodniem ciąży.

Przebieg opieki

Zmiany w zakresie świadczeń udzielanych ciężarnej będą musiały znaleźć przełożenie na sposób prowadzenia dokumentacji medycznej w podmiocie leczniczym. Pamiętać jednak należy również o modyfikacji przygotowywanych planów opieki przedporodowej. Według nowych zasad, plan opieki przedporodowej i plan porodu stają się załącznikiem do dokumentacji indywidualnej zewnętrznej przekazywanej ciężarnej. Ten zapis całkowicie zmienia dotychczasową rzeczywistość, w której plany były dołączone do dokumentacji medycznej w podmiocie, a kobieta objęta opieką dostawała tylko ich kopie. Ponadto plany nie mają już być modyfikowane wyłącznie w oparciu o zmiany w sytuacji zdrowotnej przyszłej mamy, ale i stosownie do zmiany jej potrzeb i oczekiwań w trakcie opieki. Warto zatem przygotować się do nadchodzących zmian zarówno poprzez modyfikację regulaminów organizacyjnych w szpitalach, jak i weryfikację stosowanych wzorów dokumentacji medycznej w podmiotach ambulatoryjnych. 

O tym, jakie czynności medyczne należy wykonać w kolejnych tygodniach ciąży przesądza opracowany w formie tabelarycznej zakres świadczeń profilaktycznych i działań w zakresie promocji zdrowia oraz badań diagnostycznych i konsultacji medycznych wykonywanych u kobiet w okresie ciąży, wraz z okresami ich przeprowadzania. Względem dotychczasowego zakresu odnotować należy kilka istotnych zmian.

Wyeliminowane zostały niezbyt fortunnie sformułowane zapisy dotyczące dbałości o stan zdrowia jamy ustnej kobiety w ciąży. Dotychczas, podczas każdej wizyty lekarz ginekolog miał w ramach propagowania zdrowego stylu życia zwracać uwagę na stan jamy ustnej, a podczas pierwszej wizyty do 10 tygodnia ciąży przeprowadzić badanie stomatologiczne uwzględniające ocenę stanu zdrowia jamy ustnej. Jakkolwiek dbałość o ten aspekt zdrowia kobiety ciężarnej jest istotna, za uzasadnione należy uznać zrezygnowanie z jeszcze obowiązujących do końca grudnia zapisów

Dokumentowanie świadczeń

» Zmiany w zakresie świadczeń udzielanych ciężarnej będą musiały znaleźć przełożenie na sposób prowadzenia dokumentacji medycznej.« OSOZ Polska 9/2018

31

pr a k tyczni e

Informatyzacja – wyboista droga bez powrotu Informatyzacja w ochronie zdrowia stała się faktem i nie ma od niej odwrotu. Codziennie spotykamy się z doniesieniami o wdrożeniu nowych rozwiązań IT, rozbudowie funkcjonujących już systemów, uruchomieniu nowych konfiguracji, ofercie nowych narzędzi pracy. Oczekiwania ich producentów i beneficjentów nie zawsze są spójne, żeby nie powiedzieć – rozbieżne w wielu kwestiach ze względu na nieznajomość charakterystyki pracy, przepisów prawa, oczekiwań użytkowników i wymagań płatnika.

32

OSOZ Polska 9/2018

Danuta Tarka, Z-ca dyr. ds. medycznych, Wojewódzki Szpital Zespolony im. prof. dr med. Marcina Kacprzaka, Oddział Centralny STOMOZ

pr a k tyczni e

Na podstawie własnych doświadczeń z pracy z systemami IT dla podmiotów leczniczych pozwalam sobie na ocenę z perspektywy użytkownika – lekarza i zarządzającego. Niewątpliwie system dla szpitali, w szczególności dla szpitali wieloprofilowych, jest bardziej rozbudowany, tym samym skomplikowany i krytycznie oceniany przez personel biały.

Jako dyrektor słyszę zarzuty, głównie lekarzy – „program nieintuicyjny, pracochłonny, nie generuje koniecznych druków, formularzy, skierowań, zarówno wewnętrznych jak i wysyłanych na zewnątrz, uzyskanie spójności pomiędzy HIS, LIS, RIS, PACS, wprawdzie teoretycznie możliwe, w rzeczywistości jest uciążliwe i demotywujące” itd. itp. Oczywiście część tych uwag po zakończeniu wdrożenia ustępuje miejsca kolejnym, które wymuszają rozbudowę i dostosowanie do nowych oczekiwań.

Zdecydowanie łatwiej osiągnęliśmy zadowalający poziom wdrożenia wśród pielęgniarek. Dokumentacja pielęgniarska – pielęgnowania pacjenta w historii choroby jest z reguły kompletna i wyczerpująca.

Lekarze, których niedobór kadrowy jest powszechny i szczególnie dotkliwy w szpitalach w małych i średnich miastach, zdecydowanie gorzej akceptują zmiany. Powszechna jest kontestacja rozwiązań IT. Przyczyn jest kilka. Najważniejsza to ogromne przeciążenie pracą, jej niekończące się zbiurokratyzowanie, irytacja z powodu braku czasu dla pacjenta, postępujący, coraz większy udział w rynku lekarzy emerytów, od których trudno wymagać biegłości obsługi komputera, a także, może nieco przekorny opór „delikatnej materii” wobec systemu.

Obiektywnie jednak trzeba przyznać, że prowadzona elektronicznie dokumentacja pacjenta hospitalizowanego, jeśli jest już wdrożona, staje się czytelna i w przeważającej większości kompletna, co ma niebagatelne znaczenie w akredytacji szpitali, postępowaniach odszkodowawczych, sprawozdawczości i dla celów kontrolnych. Niestety, jest to okupione konkretną ceną – „dokładniej znaczy wolniej”, a to jeszcze bardziej uwypukla niedobory kadrowe i rodzi frustrację. Dziś już nie tylko wynagrodzenie kształtuje rynek pracy; coraz częściej znaczenie ma mniej pracy i dyżurów kosztem nawet utraty części wynagrodzenia. Oczekiwania, że informatyzacja ochrony zdrowia ograniczy koszty osobowe w podmiotach leczniczych są

» Lekarze zdecydowanie gorzej akceptują zmiany.

Powszechna jest kontestacja rozwiązań IT. Przyczyn jest kilka.« iluzją, ale niewątpliwie wszelkie działania odciążające lekarzy od obowiązków biurokratycznych są jak najbardziej pożądane i oczekiwane przez środowisko.

Szeroko pojęty personel medyczny – pielęgniarki, lekarze, sekretarki – oczekuje systemu intuicyjnego, wręcz spersonalizowanego, prowadzącego użytkownika według wewnętrznie przyjętych schematów pracy, obowiązujących algorytmów i procedur, bez zbędnego mnożenia kliknięć, w nieskończoność otwieranych kolejnych okienek, komunikatów itd. Aplikacja szybka, z wykorzystaniem sprawdzonych narzędzi, słowników, szablonów, z czytelnie implantowanymi aktualizacjami przepisów prawa – oto wymagania białego personelu. Dodać należy możliwości nieskomplikowanego realizowania obowiązków sprawozdawczych do Sanepidu, MZ, NFZ, PZH i innych jednostek, sprawne implantowanie przepisów i procedur RODO, akredytacji CMJ i ISO, nie mówiąc już o szczegółowych certyfikatach komórek diagnostycznych, jak laboratorium, zakłady diagnostyki obrazowej czy anatomopatologii. To tylko niektóre z parametrów dobrego systemu. Lekarz powinien mieć możliwość delegowania większości biurokratycznych zadań do asystenta, sekretarki, bez konieczności użyczania własnego loginu.

Ideałem byłoby, gdyby praca w IT była przyjemnością zakończoną wygenerowaniem oczekiwanego, ściśle określonego, czytelnego dokumentu.

Wydaje się, że systemy dedykowane małym podmiotom, takim jak POZ czy przychodnie specjalistyczne AOS są już dziś programami „szytymi na miarę”, dobrze dopasowanymi do charakteru pracy i wymagań zewnętrznych. W przeważającej większości pisane były przy udziale bezpośrednich, przyszłych użytkowników, niejednokrotnie lekarzy, i są po prostu profesjonalne. Wielu z nas, na co

dzień korzystających z tych aplikacji, nie wyobraża już sobie pracy z długopisem i kartką.

Zdecydowanie inaczej jest w szpitalach, dużych, wielooddziałowych, które często przechodzą kolejne już wdrożenie kolejnego systemu, zmagają się z czasochłonnym szkoleniem, konfiguracją i dostosowaniem do specyfiki poszczególnych oddziałów, zakładów diagnostycznych, apteki z dystrybucją leków, połączeniem z laboratorium i innymi, już funkcjonującymi rozwiązaniami IT. Odwrotu od IT nie ma. Przed nami w najbliższym czasie e-ZLA, e-Skierowanie i e-Recepta. Rozwiązania te niewątpliwe będą dogodne dla pacjenta.

Dobrze jednak byłoby, aby ułatwienia stały się także udziałem białego personelu i zarządzających. Oczekujemy jednoznacznych przepisów pozwalających na delegowanie większości biurokratycznych zadań na asystentów, poza obszar działania białego personelu. Cieszy zapowiedź MZ wprowadzenia uprawnienia do wygenerowania e-ZLA dla asystenta lekarza. Docenienie roli sekretarki medycznej i usankcjonowanie jej pracy właściwymi przepisami to następny krok na drodze komputeryzacji.

Sygnalizujemy, że wbrew utrwalanym powszechnie i konsekwentnie teoriom, nie będzie możliwe ograniczenie zatrudnienia i uzyskanie nadzwyczajnych oszczędności, co zresztą pokazują już doświadczenia innych krajów. Dotyczy to nie tylko lekarzy, pielęgniarek, laborantów i farmaceutów, ale także informatyków i współpracy wszystkich wymienionych profesji. „Dokładnie, czytelnie, powtarzalnie, zgodnie z procedurami i standardami, w systemie komputerowym” – jednak nadal znaczyć będzie dłużej, większym nakładem czasu, sił i środków. 

» Oprogramowanie szybkie, wykorzystujące słowniki, z czytelnie implantowanymi aktualizacjami przepisów – oto oczekiwania białego personelu.«

OSOZ Polska 9/2018

33

pr a k tyczni e E -zdrowi e n a ś wi e ci e

e-Zdrowie czyli pacjent w centrum cyfrowej rewolucji Cyfrowa transformacja w obszarze zdrowia może zmienić nie tylko jakość życia polskich pacjentów, ale też jakość pracy lekarzy czy pielęgniarek. Apetyt pacjentów na zmiany wciąż rośnie, pobudzany choćby nowoczesnymi rozwiązaniami, których doświadczają za granicą czy w prywatnych poradniach i szpitalach. Czy jest szansa, że dobre praktyki sprawdzone już na świecie znajdą wkrótce zastosowanie w polskim systemie ochrony zdrowia? Jak podkreśla Ewa Borek, prezes Fundacji „My Pacjenci”, wszystkie wyniki badań ankietowych przeprowadzonych przez organizację wyraźnie wskazują, że Polacy najchętniej umawialiby się do lekarzy za pośrednictwem internetu. – Niewiele osób, którym daje się do wyboru kilka możliwości, deklaruje chęć stania po numerek do lekarza w upokarzającej, porannej kolejce – tłumaczy Ewa Borek. Źródło: Business Insider Polska

Podczas konferencji CMS Blue Button 2.0 w Waszyngtonie, Amazon, Google, Microsoft, IBM, Salesforce i Oracle wydały oświadczenie potwierdzające plany poprawy interoperacyjności danych zdrowotnych poprzez zastosowanie sztucznej inteligencji (AI), chmury danych i powszechne stosowanych standardów IT w zakresie zdrowia. Firmy technologiczne chcą na bieżąco współpracować z interesariuszami rynku zdrowia w celu przyspieszenia adaptacji innowacji. Współpraca dużych, zewnętrznych firm z podmiotami rynku zdrowia może sprzyjać szybkiemu unowocześnieniu sektora z jednoczesną koncentracją na potrzebach pacjentów. Chodzi też o przełamanie barier kulturowych w zakresie zastosowania IT w zdrowiu. A jak doskonale wiemy, w procesach transformacji cyfrowej czynnik kultury pracy jest ważniejszy od strategii. Źródło: EHR Intelligence

W procesie podejmowania decyzji lekarze polegają nie tylko na danych

Następna ważna dziedzina technologii: asystenci słuchowi

Najnowsze badania przeprowadzenie przez naukowców Massachusetts Institute of Technology (MIT) wskazują, że ilość badań zlecanych pacjentom jest silnie powiązania z intuicją i „dobrymi przeczuciami”, a nie tylko z twardymi danymi medycznymi, historią choroby, stylem życia, objawami. Analizując pisemne notatki lekarzy na temat pacjentów przebywających na oddziałach intensywnej terapii, badacze stwierdzili, że intuicja lekarzy odgrywa znaczą rolę zwłaszcza w pierwszych dniach pobytu pacjenta w szpitalu, kiedy liczba danych jest jeszcze stosunkowo mała. Wówczas medycy polegają w dużej części na swoim doświadczeniu, w ten sposób często trafnie przewidując, jak rozwinie się stan pacjenta. Naukowcy zadają sobie pytanie, czy tej umiejętności można nauczyć algorytmy oparte na sztucznej inteligencji.

Chodzi o tzw. hearables, czyli technologie wykorzystujące ludzki słuch (od wearables – technologie ubieralne). Lawinowy wzrost liczby asystentów głosowych wykorzystujących systemy sztucznej inteligencji spowodował, że trwa wyścig pomiędzy Google, Apple i Amazon, w którym stawką jest stworzenie urządzeń łączących w sobie cechy słuchawek z komputerem, smartfonem i sensorami pozwalającymi monitorować parametry zdrowia. „Douszny komputer” pozwoli za kilka lat odstawić telefon komórkowy do szuflady. Ucho ludzkie jest jednym z najsłabiej wykorzystanych organów przez technologie, a jednocześnie organem o wielu możliwościach. Wyobraźmy sobie, że asystenci głosowi jak Siri czy Alexa szepczą nam do ucha, przypominając o spotkaniu, podpowiadają jak zadbać o zdrowie, nawigują po ulicy.

Źródło: MIT News

34

Amazon, Google i Microsoft przeprowadzą rewolucję w użyteczności systemów IT

OSOZ Polska 9/2018

Źródło: Fast Company

pr a k tyczni e

Polskie e-zdrowie.

Archaizm w dobie postępu W szpitalach i innych podmiotach szeroko rozumianej opieki zdrowotnej informatyzacja stała się złem koniecznym.

Wojciech Zawalski

Próby wprowadzania rozwiązań informatycznych typu „oprogramowanie do rozliczeń z NFZ” spotykają się z oporem personelu medycznego. Kolejne zmiany legislacyjne wprowadzające coraz

szerszy obowiązek informatyzacji podmiotów leczniczych prowadzą do konieczności zakupu oprogramowania dla potrzeb tworzenia elektronicznej dokumentacji medycznej (EDM) i portalu pacjenta. Brak jednoznacznych definicji standardów informatyzacji szpitala po-

OSOZ Polska 9/2018

35

pr a k tyczni e

» Nowinki technologiczne królują nie dlatego, że są modne, ale po prostu ułatwiają pracę, są wygodne i łatwe w stosowaniu. A w zdrowiu?« wodował przez lata, że różne firmy IT tworzyły standardy oprogramowania dla szpitali zgodnie z zamówieniem klienta.

Tak naprawdę sprzedając swój standard oprogramowania HIS, czy też tworzenia EDM. Interfejsy oprogramowania nie są intuicyjne i stąd bierze się opór personelu. Skomplikowany system rozliczeń z NFZ wymagający od lekarzy i pielęgniarek wprowadzania dużej ilości danych potrzebnych jedynie do celów sprawozdawczych jeszcze bardziej potęguje niechęć. Chaosu dopełniło rozporządzenie Ministra Zdrowia opisujące zasady prowadzenia dokumentacji medycznej, przenoszące te same zasady z papieru do świata cyfrowego.

Tak naprawdę dopiero ostatnio CSIOZ przyśpieszył z wydawaniem standardów i opracowywaniem zasad wymiany danych w świecie cyfrowej dokumentacji medycznej. Niestety, tego nie da się powiedzieć o popularnych programach do obsługi szpitali. Co prawda zrealizowane kilka lat temu, praktycznie przez wszystkich producentów, przejście na systemy przeglądarkowe ułatwiło komunikację człowieka z maszyną, ale o komforcie pracy nadal trudno powiedzieć.

Brak również zmiany Rozporządzenia Ministra Zdrowia w zakresie prowadzenia dokumentacji medycznej w zakresie EDM. W mojej ocenie, rozporządzenie należy zdecydowanie uprościć i napisać od nowa pod kontem EDM, uwzględniając specyfikę uzyskiwania zgody, podpisu, załączania dokumentacji zewnętrznej.

Kwestia dokumentacji wymaga szerszego uporządkowania. Dzisiejsze wymogi powodują znaczne przeciążenie personelu administracyjnego setkami dokumentów, ankiet czy kwestionariuszy. Nic dziwnego, że pracownicy medyczni protestują wypełniając szóstą czy siódmą ankietę, z ich punktu widzenia absolutnie niepotrzebną pacjentowi. To wszystko trzeba uprościć, zwiększając autonomię lekarzy i pielęgniarek w zakresie prowadzenia dokumentacji, pozostawiając jedynie schemat i niezbędne szablony. Bez tego nie wprowadzimy w Polsce EDM. Odwrotnie niż w szpitalach, w otaczającym świecie informatyzacja i digitalizacja jest nie tylko wszechobecna, ale

36

OSOZ Polska 9/2018

jest przede wszystkim nieodłącznym elementem życia. Większość Polaków posiada smartfony, w znacznej mierze wykorzystując je nie tylko do komunikowania się. Znam wielu użytkowników smartfonów w wieku 65+ skutecznie serfujących po mobilnym internecie, używających aplikacji czy korzystających z elektronicznej bankowości. W wielu polskich domach komputer jest częściej używany niż telewizor. Ba, w wielu domach nie ma telewizora. Jest za to kilka komputerów.

Polskie firmy wykorzystują systemy komputerowe praktycznie w każdym elemencie swojej działalności. Systemy zakupu, sprzedaży, logistyki dostępne są w każdej branży. E-mail używany jest zdecydowanie częściej niż list czy telefon, a faks odchodzi w zapomnienie. Do tego dochodzą systemy elektronicznego zarządzania dokumentacją (EZD).

W wielu firmach w codziennym użytku są komunikatory instalowane w postaci aplikacji na smartfony czy desktop. Nowoczesne przedsiębiorstwa, korporacje idą zdecydowanie dalej. Głośno mówi się o odejściu od dotychczasowych schematów komunikacji. Telefon jest passe. Tak jak i e-mail uważany za przestarzały i niebezpieczny środek komunikacji. W powszechnym użyciu są komunikatory… i to nie Messenger czy WhatsApp, ale Viber, Telegram czy Signal. Coraz więcej firm podchodzi do komunikacji w sposób ułatwiający pracę, wprowadzając platformy współdzielenia projektów. Trello, Jirra, Slack to znacznie częściej używane w nowoczesnych firmach narzędzia niż e-mail, grupowe narady. Czasem nawet eliminują potrzebę pracy w jednym miejscu. Nikt już prawie niczego nie drukuje! Tak jest taniej, wygodniej, nie trzeba się martwić o to, że kartka zginie, a cenne lub poufne dane zostaną zdobyte przez osoby niepowołane. O ochronie środowiska nie wspominając.

W bussinesie nowinki królują nie dlatego, że są modne, ale one po prostu ułatwiają pracę, są wygodne i łatwe w stosowaniu. Posiadają przyjazny interfejs, a przede wszystkim zapewniają bardzo bezpieczną wymianę danych pomiędzy

użytkownikami. Szyfrowane, zabezpieczone przed podsłuchem łącza są tanie i bezpieczne.

Jak wygląda polska opieka zdrowotna? Niestety – papierowo. Wszędzie króluje wydruk i „Jego Wysokość Faks”.

Winny za ten stan rzeczy jest Narodowy Fundusz Zdrowia wymuszając podczas postępowań konkursowych bezwzględnie składania ofert w wersji papierowej i… elektronicznej na płycie CD. Po pierwsze nasuwa się pytanie: papierowej czy elektronicznej? Po co na płycie załączać coś, co się wydrukowało i podpisało? Po co drukować coś, co sporządzono elektronicznie i można podpisać podpisem kwalifikowanym lub ePUAP?! Jaki to ma sens? Jeszcze ciekawiej prezentuje się komunikacja wymuszana z NFZ przy pomocy faksów!

Dziś w pokoleniu trzydziestolatków wielu nie wie, co to jest faks. W szpitalach jest jeszcze gorzej, bo na porządku dziennym jest korzystanie z komputerów zakupionych kilkanaście lat temu. Kilkuletnie traktowane są jako nowinka. I jest ich zdecydowanie za mało. O tabletach możemy praktycznie nie pisać, bo ich nie ma. Podobno są drogie, psują się i są „niemedyczne”. Niemedyczne, czyli jakie? Czy naprawdę potrzebujemy tabletów za kilka tysięcy złotych projektowanych na pole walki i stosowanych przez armię amerykańską?

Oprogramowanie, jak dowodziłem we wstępie, jest nieprzyjazne i wymuszające dużo pracy przy wprowadzaniu danych. Zamiast pomagać, utrudnia pracę. Zamiast przyspieszać – spowalnia.

I nie jest to bynajmniej wina producentów tegoż oprogramowania. Skoro nikt nie określa wymagań, szpitale w SIWZ nie wymagają określonych funkcjonalności, to dostają produkt dla wszystkich, czyli dla nikogo. No ale jak mają wymagać, skoro nikt nie określił szczegółowo w przepisach, co powinno być w tej dokumentacji elektronicznej. No i efektem tego jest, że systemy szumnie nazywane EDM są drogimi maszynami do pisania. Edytory tekstu robią to samo, tylko szybciej. Oprogramowanie HIS stosowane w szpitalach powstało pierwotnie jako system rozliczeniowy z NFZ i po wprowadzeniu obowiązku EDM (nomen omen, jak to w Polsce, z przesuniętą datą wejścia) zostało szybko adaptowane do potrzeb tworzenia dokumentacji medycznej. Stąd problemy z interfejsem i niechęć personelu do EDM. To tak, jakby blog na stronie www próbować tworzyć używając Excela. Niby da się

pr a k tyczni e

wpisując treści do tabelek, wklejając zdjęcia i publikując w internecie. Owszem, można napisać makra, czerpać z dokumentów zewnętrznych, ale po co?

Kierunek powinien być odwrotny. Tworzymy łatwy, przyjazny szablon generowania EDM, który w tle rozlicza procedury z NFZ. Przecież dziś można dyktować dokumentację bezpośrednio do komputera. Ten artykuł powstał właśnie w systemie rozpoznawania mowy. To banalnie proste.

Wszystko drukujemy, stemplujemy, gubimy kartki, dokumentację składujemy w piwnicach, gdzie zalewają ją pękające rury i zjadają gryzonie. O spełnieniu wymogów RODO nie ma nawet co marzyć. Dlatego każda próba wprowadzenia nowinek informatycznych spotyka się z krytyką personelu. Wszyscy mówią, że się nie da, lekarze za starzy, na to wszystko nie ma czasu. I niestety jest w tym część prawdy. Co zatem należy zrobić i czy to w ogóle jest możliwe, żeby informatyzacja polskiego systemu opieki zdrowotnej się wreszcie udała?

Po pierwsze napisać prostą, zrozumiałą dla użytkowników ustawę zawierającą zasady tworzenia EDM, rejestrów medycznych itd. Nie należy przenosić pojęć papierowych w świat wirtualny, tylko stworzyć wirtualny opis dokumentacji medycznej. Zasady muszą być proste, a dokumentacja ma służyć pacjentowi i personelowi medycznemu. Dokładnie w takiej kolejności. Po drugie – stworzyć i zakupić systemy do tworzenia i archiwizowania EDM. Proste, przeglądarkowe systemy łatwe w obsłudze wymagają miejsc przechowywania i standardów wymiany plików. I tu dochodzimy do konieczności całkowitego przestawienia poglądów w zakresie infrastruktury. Aplikacje do tworzenia EDM są w pełni obsługiwane z poziomu urządzeń mobilnych. Zakup tabletów i stworzenie wewnętrznej, szyfrowanej sieci WiFi nie stanowi dziś ani organizacyjnego, ani finansowego problemu. Owszem, to nie jest kwestia kilku tysięcy, ale w opozycji do tego mamy kolejne aktualizacje dotychczasowych systemów i zakupy komputerów, papieru, tonerów i drukarek. To się naprawdę opłaci. Jeżeli system będzie prosty w obsłudze, wówczas każdy z przyjemnością będzie go obsługiwał. Dzisiejsze możliwości kryptograficzne, tworzenie sieci VPN powodują, że transfer danych jest w pełni bezpieczny.

W komunikacji wewnętrznej szpitala proponuję odejść od systemu e-maili.

» Tak długo, jak będziemy utrzymywać obecny stan rzeczy, tylko przesuwając terminy i ograniczając funkcjonalności, do niczego nie dojdziemy.« Oprzyjmy ją na wewnętrznym systemie zarządzania dokumentacją i komunikatorach gwarantujących szyfrowane połączenia. Oczywiście każdy dysk z danymi musi być zarówno szyfrowany jak i zabezpieczony hasłem lub też dostęp powinien być kontrolowany przy pomocy odcisku palca, skanu siatkówki czy identyfikacji twarzy. Potrafią to już wszystkie nowe urządzenia mobilne. No i pozostaje pytanie, jak archiwizować EDM? Przechowywanie musi być trwałe, bezpieczne i dublowane. W dużych jednostkach bez wątpienia nie ucieknie się od lokalnych serwerowni, ale kopie można przechowywać w chmurze. Oczywiście przy zapewnieniu szyfrowania danych na poziomie transferu i archiwizacji.

W tym miejscu należałoby się zastanowić, czy potrzebne nam jest IKP. Przypomnijmy po krótce historię. Kilkanaście lat temu wydawało się, że powstanie centralne archiwum danych, gdzie każdy z nas będzie miał swoją dokumentację medyczną, a każdy lekarz zyskałby do niej dostęp. Potem powstał pomysł, aby P1 było taką platformą dla wszystkich serwerów zawierających nasze dane medyczne. Dziś nie ma nic. Jak na razie wdrożyliśmy testowo e-receptę. W zakresie EDM – jest jeszcze gorzej, praktycznie nie istnieje.

Tak długo, jak będziemy utrzymywać obecny stan rzeczy, tylko przesuwając terminy i ograniczając funkcjonalności, do niczego nie dojdziemy. Należy odejść od próby tworzenia scentralizowanych rejestrów dokumentacji medycznej, bo na to nie ma pieniędzy i nikt tego na świecie w nowych projektach nie wdraża. CSIOZ powinien stworzyć standardy wszystkich dokumentów medycznych (prawie już się to udało) i zasady ich przesyłania pomiędzy placówkami. Natomiast dokumentację w zakresie EDM powinniśmy łączyć pomiędzy placówkami medycznymi, tymi, które sukcesywnie będą ją wdrażać.

Dajmy pacjentowi dostęp do danych.

Posiadając własny cyfrowy klucz, będzie mógł udostępniać rozproszoną dokumentację medyczną. Nie nakazujmy, a ułatwiajmy, uprośćmy zasady, pozwólmy na rozwiązania chmurowe. Odejdź-

my od papieru. Dopuśćmy do tworzenia rejestrów dokumentacji medycznej, do których dostęp ma pacjent! W dobie RODO i nakazu wydawania dokumentacji w postaci elektronicznej ustalmy zasady haszowania – kodowania dokumentacji medycznej na podstawie PESEL pacjenta. Pacjent miałby swój hasz zapisany w komórce, wydrukowany na karcie z tworzywa sztucznego, zapisany w cyfrowym dowodzie osobistym lub biometrycznym paszporcie. Sposobów z powodzeniem stosowanych w świecie jest mnóstwo. Taki hasz otwierałby lekarzowi dostęp online do archiwów EDM. No i najważniejsze – pozwólmy pacjentowi na tworzenie indywidualnych chmur zawierających zdigitalizowaną dokumentację papierową. Pacjent zamiast pobierać kopię papierową, umieszczałby w swojej chmurze PDF-y ze skanami dokumentacji nie utworzonej apriori w wersji cyfrowej. Ten sam hasz otwierałby przed lekarzem dostęp do archiwum. Wymaga to jednak stworzenia prawnych zapisów „uwiarygadniających” takie archiwa.

Wszystkie opisane działania można wdrożyć w ciągu roku. Powodując, że za dwa lata przynajmniej 30% dokumentacji byłoby tworzone w EDM. Podążając dzisiejszą ścieżką, za 5 lat nadal będziemy tu, gdzie jesteśmy. Można działać jeszcze bardziej nowocześnie. Traktując zdrowie, a właściwie leczenie pacjenta, jako proces. Zarządzalibyśmy wtedy całym procesem opieki medycznej od urodzenia do śmierci, analogicznie jak dziś zarządzamy procesami w aplikacjach Jira czy Slack, gromadząc w nich dane z całego życia i „dodając” kolejnych uczestników projektu, czyli osoby sprawujące nad nami opiekę. Ale to dziś szczególnie w Polsce, gdzie króluje faks i papier, pieśń przyszłości.  Wojciech Zawalski – ekspert systemów opieki zdrowotnej, właściciel agencji consultingowej „Wojciech Zawalski Medicine”, były Dyrektor DSOZ Centrali NFZ. Kontakt do autora: wojciechzawalski@outlook.com.

OSOZ Polska 9/2018

37

now e id e e str e fa sta rt- u p

VR Peekaboo Zastosowanie Obserwacja dziecka w okresie ciąży z pomocą wirtualnej rzeczywistości Założyciele

dr Piotr Podziemski (na zdjęciu), Nitzan Merguei

Kraj

Polska / Holandia

Jak zrodził się pomysł na stworzenie VR Peekaboo?

Podczas doktoratu spędziłem sporo czasu w szpitalach, klinikach, na salach operacyjnych – choć nie jako lekarz. Starałem się zrozumieć, a potem ulepszyć technologie, jakie lekarze stosują, aby pomagać pacjentom. Będąc fizykiem, inżynierem, programistą, ale i grafikiem z pasji, fascynowały mnie wizuali-

38

OSOZ Polska 9/2018

zacje ciała człowieka za pomocą skanów medycznych – USG, CT, MRI. A najbardziej zawsze zastanawiał mnie skomplikowany proces, jaki dokonuje się podczas interpretacji skanów medycznych. Na przykład podczas operacji serca. Lekarz, operując na sercu, patrzy na monitor, gdzie widzi serce i przyrządy z innych punktów widzenia. Na podstawie tej informacji musi dokonać szybkiej decyzji, jak przemieścić przyrządy z milimetrową precyzją. To trochę tak, jakby nawlekać igłę na nić, widząc tylko jej cień nagrywany przez osobę stojącą obok. To wyjątkowo trudne!

Nasz startup MediVRSe chce rozwiązać ten problem. A to można zrobić, jeśli zaczniemy w medycynie korzystać z takich technologii jak wirtualna i rozszerzona rzeczywistość. Skupiliśmy się na USG – skanach medycznych, które są najbardziej popularne i łatwo dostępne.

now e id e e

Jednocześnie zależało nam, by to co robimy, było równie ważne dla lekarzy, jak i dla pacjentów. Chcieliśmy postawić potrzeby pacjentów w centrum, uczynić medycynę i szpitale bardziej przyjaznymi. Stwierdziliśmy, że spróbujemy wizualizacji badania USG za pomocą gogli wirtualnej rzeczywistości.

Sama wirtualna rzeczywistość czy VR najczęściej kojarzy się z rozrywką i grami. W praktyce jednak jest to jedna z najbardziej uspokajających technologii. Dzięki goglom VR mamy wrażenie, jakbyśmy naprawdę przenieśli się do innej rzeczywistości. Jeżeli zostanie ona zaprojektowana jako miejsce ciche i spokojne, to tak właśnie będziemy się czuli. Dzięki temu, że nie widzimy żadnego ekranu ani sprzętu, możemy w pełni zatopić się w wykreowanym świecie.

Zbudowaliśmy prototyp, udaliśmy się do kliniki USG, przygotowaliśmy dla rodziców system VR. Po założeniu okularów rodzice mogli wziąć swoje, jeszcze nienarodzone dziecko na ręce. Takie wirtualne pierwsze spotkanie. Ten pierwszy test był bardzo emocjonujący – i dla rodziców, i dla nas. To była wzruszająca chwila, od tego momentu czasem mówimy, że naszym produktem wywołujemy płacz, ale z radości.

Na czym polega funkcjonalność wynalazku?

Gdy w 1959 roku użyto po raz pierwszy USG podczas ciąży, był to przełom. Także dla rodziców. W końcu mogli spojrzeć na swoje dzieci jeszcze w trakcie ciąży, nawet jeżeli pierwsze zdjęcia USG zbyt wiele nie zdradzały. Dzięki technologii wirtualnej rzeczywistości rodzice mogą pójść krok dalej i zbliżyć się do swoich dzieci bardziej niż kiedykolwiek.

VR Peekaboo to rozwiązanie skierowane do przyszłych rodziców robiących USG 3D. Pozwala im, zaraz po przeprowadzeniu normalnego skanu USG 3D w klinice, zobaczyć, wręcz „spotkać” – jak rodzice sami to nazywają – swoje dziecko. Różnica między USG 3D a USG 3DVR jest taka, jak pomiędzy trzymaniem w ręku zdjęcia dziecka, a trzymaniem maluszka w ramionach.

Po badaniu, lekarz lub technik pobiera skany ze skanera.

Dane ze skanów są procesowane przez oprogramowanie, które tłumaczy skan USG 3D na VR. W zależności od badania, takich skanów może być nawet pięć. Po kilku minutach rodzice są proszeni do kolejnego pokoju.

Tam rodzic zakłada gogle VR, które są wyposażone w słuchawki i wyświetlacze dopasowane do oczu rodzica. Gogle wykrywają każdy, najdrobniejszy ruch głowy, a dodatkowy system czujników pomaga odwzorować ruchy rękami, dzięki czemu rodzice mogą wziąć wirtualnie dziecko na ręce.

Wszystko to pozwala zobaczyć dziecko wprost przed oczami, przeżyć 5–7 minut spotkania z noworodkiem. Sesje USG 3DVR odbywają się najczęściej jedna po drugiej – najpierw mama, a później tata lub na odwrót. W trakcie spotkania specjaliści służą pomocą w obsłudze sprzętu.

Najlepszy czas na USG 3DVR znajduje się pomiędzy 26 a 34 tygodniem ciąży. W tym okresie istnieje największa szansa, że maluszek ułoży się tak, by było widać jego lub jej twarz na skanie USG.

ku istnienia współpracuje ze specjalistami z oddziału ginekologicznego Szpitala Uniwersyteckiego w Holandii, jak prof. Marc Spaanderman, prof. Salwan Al.-Nasiry, dr. Veronique Schiffer.

Dzięki tej relacji będziemy mogli badać, czy nasze rozwiązanie może pomóc w tworzeniu relacji i więzi rodziców z maluszkiem już podczas ciąży – także w przypadku, gdy przebieg ciąży jest trudniejszy i pojawia się sporo niepokoju u rodziców. To ważny, ale i trudny temat, dlatego niezmiernie ważne jest dla nas wsparcie lekarzy od samego początku.

Jak urządzenie będzie rozwijane? Kiedy będzie dostępne na rynku?

Technologia VR Peekaboo została opracowana przez polskoholenderski startup MediVRse. Od zeszłego roku jest wprowadzana w Holandii pod nazwą VR Peekaboo i testowana m.in. w szpitalu klinicznym Uniwersytetu w Maastricht. W tym roku już niedługo ruszy pierwsza instalacja pilotażowa VR Peekaboo w Warszawie. Więcej informacji, gdzie można spróbować VR Peekaboo, już w krótce pojawi się na naszej stronie internetowej i facebookowym profilu.

Jaka jest główna grupa docelowa i jaki będzie koszt urządzenia?

Nasze rozwiązanie jest kierowane bezpośrednio do klinik oferujących badania USG dla przyszłych rodziców. Kliniki współpracujące z nami będą z kolei oferować USG 3D+VR bezpośrednio rodzicom. Nasz model można określić jako B2B2C. Koszty będą uwarunkowane rynkowo – nasze rozwiązanie oferujemy nie tylko w Polsce. 

VR Peekaboo zamienia zdjęcia USG 3D w obrazy wirtualnej rzeczywistości. W ten sposób rodzice mogą obserwować przed oczami nienarodzone jeszcze dziecko.

Jak wyglądał proces opracowania innowacji?

Na każdą innowację składa się zaangażowanie dużej ilości osób – partnerów, doradców, czy po prostu znajomych, którzy pomagają szlifować pomysły, kierują je w dobrą stronę, czasem po prostu motywują swoją pasją. Nasz startup niemalże od począt-

OSOZ Polska 9/2018

39

now e id e e Kontr a r g u m e nt

Ma być po prostu lepiej Nowe technologie zmieniają świat i ludzi. Rewolucja cyfrowa zaburza dotychczasowy porządek, prowokuje dyskusje, rodzi obawy i nadzieje, dzieli społeczeństwo na entuzjastów i sceptyków. Dziś rozmawiamy o oczekiwaniach pacjentów względem cyfryzacji.

Pro

Kontra

W obecnym modelu ochrony zdrowia trudno się odnaleźć, nie tylko osobom starszym. Aby umówić się do lekarza, trzeba nieraz kilkanaście razy dzwonić do przychodni lub ustawić się wcześnie rano w kolejce. Znalezienie wiarygodnych, sprawdzonych naukowo informacji na temat profilaktyki wybranych chorób wymaga przedzierania się przez dziesiątki wątpliwych porad w internecie. Pacjenci oczekują, że korzystanie z usług zdrowotnych będzie przede wszystkim wygodne, a dostęp do usług – możliwy zawsze, gdy jest to konieczne. Nie chcą zwalniać się z pracy, ponieważ przychodnia jest czynna tylko do godziny 16.00. Widać to w ankietach na temat cyfryzacji. Pacjenci chcą digitalizacji, ale takiej, która przyniesie szereg ułatwień, sprawi, że znikną obecne absurdy i największe uciążliwości. Czekają na e-recepty, aby nie trzeba było pokonywać dziesiątek kilometrów w drodze do lekarza tylko po to, aby odebrać nową receptę, gdy stan zdrowia pacjenta z chorobą przewlekłą jest stabilny. Również po to, aby mieć informację o niebezpiecznych interakcjach leków czy cenach tańszych zamienników. Chcą korzystać z refundowanych przez płatnika usług telemedycznych, aby uzyskać poradę prosto z domu. Oczekują dostępu do danych, aby nie musieć powtarzać tych samych badań i mieć pod kontrolą swój stan zdrowia (tak jak w przypadku bankowości elektronicznej mają pod kontrolą stan swoich finansów). Nie chcą informatyzacji dla samej zamiany papieru w zapis cyfrowy. Są zmęczeni obecnym systemem, który jest niewydolny, skomplikowany, nieprzyjazny. W wyniku frustracji coraz częściej wybierają prywatną opiekę zdrowotną, nawet jeżeli wiąże się ona z dużymi opłatami. W prywatnym gabinecie są traktowani jak pacjenci, a nie petenci. 

Pacjenci boją się niektórych rozwiązań technologicznych, jak przykładowo sztuczna inteligencja albo robotyka – wynika m.in. z najnowszej ankiety Fundacji „MY Pacjenci”. Nie rozumieją skomplikowanych terminów jak e-recepta, e-skierowanie czy elektroniczne konto pacjenta. Nie wiedzą, co się za nimi kryje.

Przykładowo: elektroniczna recepta. Dotąd chorzy przyzwyczajeni byli do tego, że od lekarza otrzymują druczek i z nim muszą udać się do apteki. Od nowego roku wszystko się zmieni i do realizacji e-recepty potrzebny będzie smartfon (z alternatywną opcją wydruku zlecenia). Takie rozwiązanie szybko zaakceptują młode osoby biegle poruszające się po świecie nowych technologii. Ale czy zrozumieją je starsi pacjenci? Przynależność do grupy wiekowej będzie determinowała częstotliwość korzystania z e-usług. Tutaj mamy do czynienia z konfliktem: najczęściej do lekarza chodzą seniorzy, jednocześnie jest to grupa posiadająca najniższe kompetencje posługiwania się komputerem albo telefonem komórkowym. Paradoksalnie, z nowych możliwości cyfrowych w postaci e-rejestracji czy e-konsultacji skorzystają więc niekoniecznie ci, którzy najbardziej potrzebują zwiększenia dostępu do usług czy opieki. Opieka zdrowotna dla osób starszych odgrywa też rolę społeczną – rozmowa w cztery oczy z lekarzem jest czasami o wiele ważniejsza niż sam aspekt medyczny wizyty. Wśród korzyści wizyty w gabinecie wymieniają też możliwość przeprowadzenia badań na miejscu, szybsze postawienie diagnozy czy większe bezpieczeństwo terapii. Pacjenci chcą przede wszystkim zmian na lepsze: krótszych kolejek do specjalistów i wyższej jakości opieki. Bezsilni wobec obecnej stagnacji, cyfryzacja jawi się jako ostatnia deska ratunku. 

ZA CZY PRZECIW? Czekamy na Państwa opinie: redakcja@osoz.pl

40

OSOZ Polska 9/2018

syst e my i sprz ę t

E l e k troni k a d l a Z drowi a . O f e rta d l a pa cj e nta

Foto: ESER

Bezinwazyjny pomiar glukozy Osoby chore na cukrzycę muszą codziennie dokonywać pomiaru poziomu glukozy we krwi. Oprócz pojedynczych wyników badania ważne jest także poznanie długookresowych trendów i bieżące monitorowanie choroby.

Na cukrzycę – chorobę metaboliczną związaną z zaburzeniem przemiany węglowodanów w organizmie – choruje w Polsce już 3 miliony osób, a na świecie ponad 400 mln. Jednym ze sposobów leczenia cukrzycy jest podawanie insuliny (iniekcje lub pompy insulinowe), a badanie poziomu glukozy we krwi wykonuje się poprzez pobranie kropli krwi, która następnie analizowana jest w glukometrze. Tą czynność pacjenci mu-

szą wykonywać codziennie, czasami w miejscach publicznych, co wiąże się z dużym obciążeniem oraz bólem związanym z nakłuciem palca. Mimo ogromnego postępu w technologiach medycznych w ostatnich latach, w taki sposób swoją chorobę kontroluje większość z ponad 400 mln pacjentów na całym świecie.

Określenie poziomu glukozy we krwi metodą bezinwazyjną nie jest prostym zagadnieniem. Na chwilę obecną dla przeciętnego pacjenta dostępne są tylko dwa komercyjne rozwiązania.

Jednym z nich jest glukometr Vigori Diary.

Aby wykonać pomiar wystarczy włożyć na palec małe urządzenie w formie klipsa i po 60 sekundach wyniki pojawią się w specjalnej aplikacji mobilnej na smartfonie, tablecie lub smartwatch’u (transfer danych obywa się bezprzewodowo w technologii Blutooth v3 i v4).

W aplikacji mobilnej można obserwować bieżące wyniki oraz trendy długookresowe.

OSOZ Polska 9/2018

41

syst e my i sprz ę t

Wyniki badań klinicznych przeprowadzonych w Haidian Hospital (Beijing).

Vigori Diary mierzy nie tylko poziom glukozy we krwi BGL, ale także saturację SpO2, prędkość przepływu krwi BFV, puls oraz poziom hemoglobiny HGB. Działanie bezinwazyjnego glukometru opiera się na pomiarze glikemii metodą metabolicznooptyczną. Należy podkreślić, że glukometr Vigory Diary posiada certyfikaty NCC i CE, nie jest jednak certyfikowany jako urządzenie medyczne. Przeprowadzone w szpitalu Haidian w Beijing badania kliniczne pokazały prawdopodobieństwo dokładności pomiaru na poziomie 87%.

250

Testy porównawcze

mg/dL

200 150 100 50 0

Gmate [mg/dL]

Vigory Diary [mg/dL]

Pomiary

Dostępne są aplikacje Vigori Diary 4.0 oraz i Health Diary 4.0 na system android i iOS do pobrania z Google play i App Store.

W testach porównawczych z tradycyjnymi glukometrami paskowymi rozbieżność wyników mieściła się w zakresie: minimalna 0%, maksymalna 30%, przy średniej różnicy -5,5%.

Producent tego urządzenia, firma Eser, oferuje ponadto inteligentny zegarek Smartwatch Vigori Mate, który może się łączyć z glukometrem Vigori Diary poprzez Bluetooth w celu wykonania pomiaru oraz dodatkowo pozwala na pomiar ciśnienia krwi. Ta funkcja jest bardzo przydatna w przypadku diabetyków z cukrzycą typu II, gdzie równocześnie występuje wysokie ciśnienie tętnicze i należy je często kontrolować. Dodatkowe funkcjonalności to: możliwość łączności dwukierunkowej z numerem alarmowym lub dowolnym numerem telefonu wybranym przez pacjenta, oraz w drugą stronę przez opiekuna medycznego, wykrywanie upadku i transmisja informacji o takim zdarzeniu, możliwa jest też również natychmiastowa lokalizacja GPS. Wszystkie uzyskane dzięki urządzeniom serii Vigori pomiary mogą służyć do monitorowania wybranych parametrów i nie zastąpią profesjonalnej porady lekarskiej, diagnozy oraz leczenia. Uzyskane pomiary mogą okazać się pomocnym rozszerzeniem tradycyjnych metod monitorowania choroby. W tym przypadku nie wartość pojedynczego wyniku jest najważniejsza, ale trend i obserwacja danych w dłuższym okresie czasu, co pomaga pacjentom w bieżącym monitorowaniu choroby i zarządzaniu własnym zdrowiem. Dzięki pomiarom bezinwazyjnym, można je wykonywać częściej i odpowiednio wcześnie reagować na zmiany poziomu cukru we krwi poprzez stosowanie kombinacji diety, aktywności fizycznej i aplikacji odpowiedniej ilości leku w postaci tabletki lub właściwej dawki insuliny. Monitorując odpowiednie parametry zawsze należy pozostawać pod stałą opieką lekarską i na bieżąco konsultować je z prowadzącym lekarzem. 

Vigori Mate – inteligentny zegarek do zastosowań zdrowotnych z m.in. pomiarem ciśnienia krwi, tętna oraz funkcją wykrywania upadków.

42

OSOZ Polska 9/2018

syst e my i sprz Ä™ t

GromadĹş dane pacjentĂłw w przejrzystej i funkcjonalnej elektronicznej kartotece.

UporzÄ…dkuj wiedzÄ™.

KAMSOFT S.A.

KS-GLR

"Ĺ&#x160; $ 7ov|-u1Â&#x152;- &৾Â&#x2039;|hoÂ&#x2030;mbhol ]Â&#x2030;-u-m1f< m-fÂ&#x2030;Â&#x2039;৾vÂ&#x152;;f f-hoŕŚ&#x2039;1b ]uol-7Â&#x152;omÂ&#x2039;1_ 7-mÂ&#x2039;1_Äş "Â&#x2039;v|;l Â&#x2020;lo৾ѴbÂ&#x2030;b- ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;;mb; ;Â&#x2030;b7;m1fb Â&#x2030;vÂ&#x152;Â&#x2039;v|hb1_ ruÂ&#x152;Â&#x2039;f<|Â&#x2039;1_ r-1f;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;ġ Â&#x2030;Â&#x2039;hom-mÂ&#x2039;1_ Â&#x2020;vjÂ&#x2020;] ou-Â&#x152; vÂ&#x152;Â&#x2039;0hb; Â&#x2020;Â&#x152;Â&#x2039;vh-mb; bm=oul-1fb m- |;l-| _bv|oubb Â&#x2030;bÂ&#x152;Â&#x2039;| r-1f;m|-Äş

MEDYCYNA

SYSTEM INFORMATYCZNY WSPOMAGANIA GABINETU LEKARSKIEGO

Zeskanuj kod, aby uzyskaÄ&#x2021; wiÄ&#x2122;cej informacji

OSOZ Polska 9/2018

43

syst e my i sprz Ä&#x2122; t

KS-GLR

SYSTEM INFORMATYCZNY WSPOMAGANIA GABINETU LEKARSKIEGO

NR. KAT. 2132PI04.00

o]-|- =Â&#x2020;mh1fom-Ń´moŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; i rozbudowane formularze

Prowadzenie elektr. dokumentacji medycznej

Automatyzacja o0vjÂ&#x2020;]b -1f;m|-

)vrŕĽ&#x2022;jru-1- Â&#x152; vÂ&#x2039;v|;l-lb Â&#x152;;Â&#x2030;m<|uÂ&#x152;mÂ&#x2039;lb

,112:$&<-1( 52=:,Ă&#x20AC;=$1,$

.25=<Ă?&, :'52Ă&#x201D;(1,$

"Â&#x2039;v|;l f;v| Â&#x152;]o7mÂ&#x2039; Â&#x152; o0oÂ&#x2030;b.Â&#x152;Â&#x2020;f.1Â&#x2039;lb ruÂ&#x152;;rbv-lb -7lbmbv|u-1Â&#x2039;fmÂ&#x2039;lb ou-Â&#x152; ru-Â&#x2030;mÂ&#x2039;lbġ h|ŕĽ&#x2022;u; u;]Â&#x2020;Ń´Â&#x2020;f. =Â&#x2020;mh1fomoÂ&#x2030;-mb; o1_uomÂ&#x2039; Â&#x152;7uoÂ&#x2030;b- Â&#x2030; oŃ´v1;Äş o7Â&#x2020;joÂ&#x2030;- 0Â&#x2020;7oÂ&#x2030;- oÂ&#x152;m-1Â&#x152;- |-h৾; f-vmÂ&#x2039; ou-Â&#x152; ruÂ&#x152;;fuÂ&#x152;Â&#x2039;v|Â&#x2039; ro7Â&#x152;b-j u;-Ń´bÂ&#x152;oÂ&#x2030;-mÂ&#x2039;1_ Â&#x2030; vÂ&#x2039;v|;lb; =Â&#x2020;mh1fb |fÄş o0vjÂ&#x2020;]< 1-j;f Â&#x2030;bÂ&#x152;Â&#x2039;|Â&#x2039; r-1f;m|-Äš o7 u;Â&#x152;;uÂ&#x2030;-1fb |;ulbmÂ&#x2020;ġ ruÂ&#x152;;Â&#x152; u;f;v|u-1f< 7-mÂ&#x2039;1_ l;7Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_ġ Â&#x2030;Â&#x2039;7uÂ&#x2020;h u;1;r| b Â&#x2030;b<hvÂ&#x152;oŕŚ&#x2039;1b 7ohÂ&#x2020;l;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Ĺ?mrÄş Â&#x2030;Â&#x2039;mbhŕĽ&#x2022;Â&#x2030; 0-7-ŕĽ&#x2030;ġ vhb;uoÂ&#x2030;-ŕĽ&#x2030;Ĺ&#x2018;ġ -৾ 7o u;-Ń´bÂ&#x152;-1fb |u-mv-h1fb rb;mb<৾mÂ&#x2039;1_ Ĺ?Â&#x2030;Â&#x2039;7uÂ&#x2020;h =-h|Â&#x2020;u ( $ġ b|7ÄşĹ&#x2018; ou-Â&#x152; |Â&#x2030;ouÂ&#x152;;mb- o0Ń´b]-|ouÂ&#x2039;fmÂ&#x2039;1_ u-rou|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;Äş ,7-f;lÂ&#x2039; vo0b; vru-Â&#x2030;< Â&#x152; o01b.৾;mb- f-hbl f;v| 7Ń´- l-jÂ&#x2039;1_ ]-0bm;|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; homb;1Â&#x152;moŕŚ&#x2039;ŕŁ&#x20AC; |Â&#x2030;ouÂ&#x152;;mb- uoÂ&#x152;0Â&#x2020;7oÂ&#x2030;-m;f 7ohÂ&#x2020;l;m|-1fb l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m;fġ vru-Â&#x2030;oÂ&#x152;7-Â&#x2030;1Â&#x152;;fġ ;Â&#x2030;b7;m1Â&#x2039;fm;fġ uoÂ&#x152;Ń´b1Â&#x152;;mboÂ&#x2030;;f b|7Äş "|.7 m-vÂ&#x152; vÂ&#x2039;v|;l Â&#x152;ov|-j Â&#x2030;Â&#x2039;rov-৾omÂ&#x2039; Â&#x2030; =Â&#x2020;mh1f; Â&#x2020;lo৾ѴbÂ&#x2030;b-f.1; vru-Â&#x2030;m; ];m;uoÂ&#x2030;-mb; ou-Â&#x152; 7uÂ&#x2020;hoÂ&#x2030;-mb; |;]o |Â&#x2039;rÂ&#x2020; bm=oul-1fbġ - |-h৾; b1_ 1Â&#x2039;=uoÂ&#x2030;; ro7rbvÂ&#x2039;Â&#x2030;-mb;Äş

Ń´-1Â&#x152;;]o |-h Â&#x2030;b;Ń´Â&#x2020; Ń´;h-uÂ&#x152;Â&#x2039; houÂ&#x152;Â&#x2039;v|- Â&#x2030; 1o7Â&#x152;b;mm;f ru-1Â&#x2039; z KS-GABINET?

"Â&#x2039;v|;l o=;uÂ&#x2020;f; vr;1f-Ń´bv|Â&#x2039;1Â&#x152;m; m-uÂ&#x152;<7Â&#x152;b- 7o ruÂ&#x152;;ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;-mb- vÂ&#x152;1Â&#x152;;]ŕĽ&#x2022;joÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ Â&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2030;b-7ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Ń´;h-uvhb1_ Ĺ?m- ro7v|-Â&#x2030;b; =oulÂ&#x2020;Ń´-uÂ&#x152;Â&#x2039; l;7Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_Ĺ&#x2018;Äş "Ĺ&#x160; $ rovb-7- uŕĽ&#x2022;Â&#x2030;mb;৾ m-uÂ&#x152;<7Â&#x152;b- roÂ&#x152;Â&#x2030;-Ń´-f.1; m- vrouÂ&#x152;.7Â&#x152;-mb; v|-|Â&#x2039;v|Â&#x2039;h ru-1Â&#x2039; ]-0bm;|Â&#x2020;Äş o7-|hoÂ&#x2030;o 7ov|<rm- f;v| uŕĽ&#x2022;Â&#x2030;mb;৾ Â&#x2030;;uvf- m- Â&#x2020;uÂ&#x152;.7Â&#x152;;mb- lo0bŃ´m; Â&#x152; rŃ´- oul-lb )bm7oÂ&#x2030;vġ b "ġ m7uob7 Â&#x2020;lo৾ѴbÂ&#x2030;b-f.1- ruÂ&#x152;;ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;-mb; Â&#x2030;bÂ&#x152;Â&#x2039;| 7oloÂ&#x2030;Â&#x2039;1_Äş

7roÂ&#x2030;b;7৳ f;v| ruov|- Ĺ&#x160; romb;Â&#x2030;-৾ 7Â&#x152;b<hb "Ĺ&#x160; $ lo৾m- lÄşbmĺĚ ovhom-Ń´; Â&#x152;ou]-mbÂ&#x152;oÂ&#x2030;-ŕŁ&#x20AC; ru-1< 1-j;]o ]-0bm;|Â&#x2020; Ń´-moÂ&#x2030;-ŕŁ&#x20AC; Â&#x2030;bÂ&#x152;Â&#x2039;|Â&#x2039; r-1f;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; ou-Â&#x152; Â&#x2030;j-vmÂ&#x2039; 1Â&#x152;-v ru-1Â&#x2039; ) vÂ&#x152;Â&#x2039;0hb b ruÂ&#x152;;fuÂ&#x152;Â&#x2039;v|Â&#x2039; vrovŕĽ&#x2022;0 ]uol-7Â&#x152;bŕŁ&#x20AC; ou-Â&#x152; ];m;uoÂ&#x2030;-ŕŁ&#x20AC; 7ohÂ&#x2020;l;m|-1f< l;7Â&#x2039;1Â&#x152;m. ouÂ&#x152;Â&#x2039;v|-ŕŁ&#x20AC; Â&#x152; uoÂ&#x152;0Â&#x2020;7oÂ&#x2030;-mÂ&#x2039;1_ 0-Â&#x152;ġ Â&#x2030; |Â&#x2039;l 0-Â&#x152;Â&#x2039; Ń´;hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; b ŕŚ&#x2039;uo7hŕĽ&#x2022;Â&#x2030; =-ul-1;Â&#x2020;|Â&#x2039;1Â&#x152;mÂ&#x2039;1_ $Â&#x2030;ouÂ&#x152;Â&#x2039;ŕŁ&#x20AC; -Â&#x2020;|ol-|Â&#x2039;1Â&#x152;mb; Â&#x2030;Â&#x2039;7uÂ&#x2020;hb u;1;r|ġ vhb;uoÂ&#x2030;-ŕĽ&#x2030;ġ Â&#x152;-Ń´;1;ŕĽ&#x2030; 7Ń´- r-1f;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; uoÂ&#x2030;-7Â&#x152;bŕŁ&#x20AC; uoÂ&#x152;Ń´b1Â&#x152;;mb- Cm-mvoÂ&#x2030;; Â&#x152; rj-|mbh-lb Ĺ?m-uo7oÂ&#x2030;Â&#x2039;l =Â&#x2020;m7Â&#x2020;vÂ&#x152;;l Â&#x152;7uoÂ&#x2030;b-ġ r-1f;m|;l ruÂ&#x2039;Â&#x2030;-|mÂ&#x2039;lĹ&#x2018; "ru-Â&#x2030;mb; Â&#x152;-uÂ&#x152;.7Â&#x152;-ŕŁ&#x20AC; Â&#x152;;0u-mÂ&#x2039;lb 7-mÂ&#x2039;lb

PRZEWAGA SYSTEMU

40 |

E-mail: medycyna@kamsoft.pl | Tel.: +48 32 209 07 05

20180321_KATALOG_PRODUKTĂ&#x201C;W_v2.indd 40

44

OSOZ Polska 9/2018

1000MI02.02

"Â&#x2039;v|;l "Ĺ&#x160; $ Â&#x2030;1b.৾ vb< uoÂ&#x152;Â&#x2030;bf-Äş "Â&#x152;1Â&#x152;;]ŕĽ&#x2022;Ń´mÂ&#x2039; m-1bvh hj-7Â&#x152;b;lÂ&#x2039; m- Â&#x152;-]-7mb;mb; vÂ&#x152;1Â&#x152;;]ŕĽ&#x2022;joÂ&#x2030;;]o lomb|ouoÂ&#x2030;-mb- v|-mÂ&#x2020; Â&#x152;7uoÂ&#x2030;b- r-1f;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;Äş )ruoÂ&#x2030;-7Â&#x152;-m; v. bmmoÂ&#x2030;-1Â&#x2039;fm; l;|o7Â&#x2039; ruo]moÂ&#x152;oÂ&#x2030;-mb- v|-mÂ&#x2020; Â&#x152;7uoÂ&#x2030;b- m- ro7v|-Â&#x2030;b; 7-mÂ&#x2039;1_ -u1_bÂ&#x2030;-Ń´mÂ&#x2039;1_Äş ;v| |o Â&#x152;]o7m; Â&#x152; b7;. uoÂ&#x152;Â&#x2030;ofÂ&#x2020; m-vÂ&#x152;;]o oruo]u-loÂ&#x2030;-mb-ġ Â&#x2020;Â&#x2030;Â&#x152;]Ń´<7mb-f.1. 7.৾;mb; 7o Ń´;1Â&#x152;;mb- r-1f;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030; Â&#x2030; |Â&#x152;Â&#x2030;Äş Ĺ |ouÂ&#x152;; o|Â&#x2030;-u|Â&#x2039;lÄż Ĺ?m- ro7v|-Â&#x2030;b; ru;7Â&#x2039;h1fb lo৾ѴbÂ&#x2030;Â&#x2039;1_ v|-mŕĽ&#x2022;Â&#x2030; 1_ouo0oÂ&#x2030;Â&#x2039;1_Ĺ&#x2018;Äş "Ĺ&#x160; $ Â&#x152;lb;mb-mÂ&#x2039; f;v| Â&#x2030; uÂ&#x2039;|l Â&#x152;lb-m Â&#x152;-1_o7Â&#x152;.1Â&#x2039;1_ mb; |Â&#x2039;Ń´ho Â&#x2030; ru-Â&#x2030;b; roŃ´vhblġ -Ń´; uŕĽ&#x2022;Â&#x2030;mb;৾ Â&#x2030; ru-Â&#x2030;b; &mbb Â&#x2020;uor;fvhb;fÄş ,-Â&#x2030;vÂ&#x152;; 7.৾Â&#x2039;lÂ&#x2039; 7o |;]oġ -0Â&#x2039; vÂ&#x2039;v|;l vr;jmb-j Â&#x2030;Â&#x2039;vohb; moulÂ&#x2039; f-hoŕŚ&#x2039;1b ou-Â&#x152; 0Â&#x2039;j Â&#x152;0b;৾mÂ&#x2039; Â&#x152; o1Â&#x152;;hbÂ&#x2030;-mb-lb m-vÂ&#x152;Â&#x2039;1_ Ń´b;m|ŕĽ&#x2022;Â&#x2030;Äş

28.03.2018 13:40:14

MONITOR ZDROWOTNY

e-Recepta w systemach KAMSOFT Wszystkie systemy medyczne i apteczne oferowane przez KAMSOFT S.A. pozwalają już dzisiaj na wystawianie i realizację e-Recepty.

Zgodnie ze znowelizowaną 20 lipca 2018 roku ustawą o systemie informacji w ochronie zdrowia, apteki są zobowiązane do zgłoszenia gotowości podłączenia swoich systemów do systemu P1 oraz do podłączenia się do tego systemu do dnia 31 grudnia 2018 roku.

Wszystkie apteki w Polsce mogą skorzystać już dzisiaj z rozwiązania wspierającego zarządzanie apteką KS-AOW wzbogaconego o moduły e-Recepta oraz DRR P1, które pozwalają na obsługę eRecepty i elektronicznych dokumentów realizacji recepty (DRR). Celem jest jak najszybsze przygotowanie wszystkich aptek korzystających z rozwiązań KAMSOFT do wdrożenia recepty elektronicznej i umożliwienie im zgłoszenia i podłączenia do P1 jeszcze przed końcem roku i upływem ostatecznego terminu. Zadanie jest ambitne – to ponad 13 000 aptek

w całej Polsce i niespełna trzy miesiące na realizację.

Dostępne są również rozwiązania dla każdego podmiotu prowadzącego działalność leczniczą: bezpłatne rozwiązania (MEDIPORTA RX), rozwiązania dla gabinetów lekarskich oraz indywidualnych praktyk lekarskich (KS-PPS, SERUM, MEDIPORTA), średnich i dużych przychodni wysokospecjalistycznych (KS-SOMED) oraz szpitali (KS-MEDIS).

KAMSOFT S.A. zakończył etap pilotażowego wdrożenia e-Recepty w wybranych lokalizacjach w Polsce. Z pilotażowych modułów e-Recepta skorzystało ponad 130 aptek oraz podmiotów medycznych, w szczególności w Siedlcach, Skierniewicach, Krynicy oraz wielu innych miejscowościach, co pozwoliło na praktyczną weryfikację zastosowanych

rozwiązań oraz potwierdziło ich skuteczność. Dzięki zastosowaniu Bazy Leków i środków Ochrony Zdrowia (BLOZ) możliwa jest również bardziej precyzyjna identyfikacja produktów leczniczych, co jest dużym ułatwieniem w codziennej pracy lekarza i farmaceuty.

Również aplikacja mobilna dla pacjentów Visimed została wzbogacona o obsługę e-Recept.

Według informacji przekazywanych przez CSIOZ, w ramach pilotażowego wdrożenia wystawionych i zrealizowanych zostało już kilkadziesiąt tysięcy e-Recept. Udział w pilotażu poprzedzony był wielomiesięcznymi przygotowaniami i żmudnymi testami rozwiązań.

Zostały one dodatkowo zweryfikowane przez CSIOZ w ramach Projectathonu, podczas którego potwierdzono poprawność współdziałania systemów medycznych KAMSOFT oraz jako jedynego oprogramowania aptecznego KS-AOW z modułami e-Recepta P1.  Więcej informacji: http://e-recepta.kamsoft.pl

OSOZ Polska 9/2018

45

STATYSTYKI | ANALIZY | WIEDZA

Monitor Zdrowotny OSOZ

47

FELIETON Signum temporis? O trendach w statystykach zachorowań

49

RANKINGI PEX Firmy i produkty (sierpień 2018)

50

MONITOR EPIDEMIOLOGICZNY Mapy zdrowotne kraju (sierpień 2018)

54

Monitor farmacji Rynek farmaceutyczny (sierpień 2018)

61

Monitor rynku leKÓW Leki na grypę i przeziębienie

MONITOR ZDROWOTNY

Signum temporis? O trendach w statystykach zachorowań To, na co chorujemy, najczęściej ma swój finał w aptekach w postaci realizacji recept.

Dr Jarosław Frąckowiak Wiceprezes PEX PharmaSequence

Nie tylko wszystkie znaki na ziemi i niebie, ale przede wszystkim „twarde i nieubłagane” statystyki wskazują, że nasze społeczeństwo się starzeje. Zmienia się też medycyna, pojawiają się nowe terapie, doskonalone są sposoby rozpoznawania chorób, rośnie też świadomość cho-

rych o tym, co im jest i jak ich schorzenia można leczyć. Te zjawiska mają wpływ na statystyki zachorowań, które z pomocą odpowiednich narzędzi badawczych* można mierzyć na podstawie nie tylko badań ankietowych, ale także wypisywanych i sprzedawanych leków. Leków, które w większości przypadków można przyporządkować do dobrze zdefiniowanych wskazań według charakterystyk produk-

tów leczniczych i/lub uznanego stosowania off label (zatwierdzonych przez regulatora i/lub przez lekarzy podejmujących decyzje terapeutyczne). Trzeba cały czas pamiętać jednak, że w analizach trzeba dokonać jakiegoś wyboru, zatem są to szacunki. Na przykład część leków przeciwdepresyjnych ma działanie przeciwlękowe (w przedstawionych na wykresie analizach trafiły do grupy „Depresja”).

OSOZ Polska 9/2018

47

MONITOR ZDROWOTNY

PEX PharmaSequence dokonał porównania estymowanej ilości preskrypcji leków pogrupowanych w najczęściej występujących (według ilości preskrypcji) obszarach terapeutycznych. Analizy dokonano dla dwóch okresów czasu: roku 2014 oraz roku 2017 w czterech różnych grupach wiekowych pacjentów (szczegóły na rysunku).

Przez trzy lata zmieniło się bardzo dużo. Omówię tylko trzy przeze mnie wybrane, spodziewane, szokujące zmiany.

Depresja. Czy staliśmy się bardziej „depresyjnym” społeczeństwem? Wyniki analiz wskazują na odpowiedź pozytywną. Tylko w grupie pacjentów do 18 roku życia wypisano 57% więcej recept na leki przeciwdepresyjne w roku 2017 w porównaniu do 2014. W grupie osób w wieku 19–34 lat ten wzrost wynosi 30%, dla grupy pacjentów między 35 a 54 rokiem życia i dla starszych – 16%.

Oczywiście można powiedzieć, że w badanym okresie wzrosła wykrywalność depresji, może wcześniej nie leczonej.

Można też dodać, że zmienia się świadomość problemu i wizyta u psychiatry nie jest już czymś wstydliwym jak kiedyś.

Ale – mimo, że „twarde dane” tego nie powiedzą – uprawniona wydaje się hipoteza, że ogólnie rzecz ujmując, zmiany społeczne, tempo życia, rosnący poziom stresu, erozja autorytetów i wartości, przesunięcie relacji międzyludzkich

pach zanotowano: 16% więcej wypisanych recept w 2017 roku w porównaniu do 2014 (grupa do 18 lat) i aż 30% w grupie 19–34-latków. W przypadku pacjentów starszych nie odnotowano wzrostu.

Gdyby te wyniki obrazowały wyłącznie większą skuteczność w rozpoznawaniu cukrzycy, należałoby się cieszyć. Jednak łącząc te dane z informacjami o największych w Unii Europejskiej problemach z nadwagą oraz prawidłową dietą wśród dzieci i niedostatecznym poziomie aktywności fizycznej (niezdrowym stylu życia, nie tylko u dzieci), dynamika wzrostu preskrypcji na leki przeciwcukrzycowe może wzbudzać niepokój.

Czy te dane to tylko „ciekawostka”?

Nie, mogą mieć bezpośrednie przełożenie na działania każdego „aktora” funkcjonującego na rynku ochrony zdrowia.

Na przykład dla aptek to wskazówka, na co warto się przygotować w świadczeniu opieki farmaceutycznej. Jej elementem jest przecież także doradzanie pacjentom. A tych – tylko w omawianych obszarach – już pojawiło się więcej i nie widać, by ten trend został szybko zahamowany. 

» W 2017 roku, w porównaniu do roku 2014, w grupie pacjentów do 18 roku życia wypisano o 57% więcej recept na leki przeciwdepresyjne.« ze sfery „fizycznej” do „wirtualnej” mają wpływ na wzrost zachorowań na depresję wymagającą leczenia farmakologicznego. Szczególnie niepokojącym wydaje się ogromny wzrost w grupie dzieci.

Dla odmiany – wiadomość pozytywna. W dwóch „najmłodszych” grupach pacjentów spada ilość wypisanych antybiotyków. Wyniki nie są ważone trendami demograficznymi, ale spadek w przypadku grupy osób w wieku poniżej 18 roku życia (o 12%) może wskazywać na trend ograniczania nadużywania antybiotykoterapii. To szczególnie istotne w sytuacji narastającej oporności na antybiotyki.

Cukrzyca. Z badań PEX PharmaSequence wynika, że z ponad 2 mln chorych na cukrzycę, rozpoznanych i leczonych pacjentów jest ok. 1,5 mln. A zachorowalność i rozpoznawalność rosną.

W dwóch „najmłodszych” badanych gru-

*Dane i informacje wykorzystane w artykule opracowane na podstawie badań PEX PharmaSequence w tym, na podstawie analiz z reprezentatywnego panelu PEX PharmaSequence umożliwiającego aptekom i sieciom, członkom Aptecznego Banku Danych dostęp do szczegółowym analiz.

Adres do autora: jaroslaw.frackowiak@pexps.pl

Schorzenia pacjentów w różnym wieku PPG% 2017 vs 2014

Tys. op. (2017) do 18 lat

Antybiotyki Alergia Padaczka Cukrzyca Ból Depresja NT/ChNS/NS Schizofrenia PPI

-12%

NT/ChNS/NS Ból Antybiotyki Cukrzyca Depresja Cholesterol PPI Padaczka Alergia Schizofrenia Jaskra

-1%

-2%

5392

-3%

1203

16% 9% 57%

19–34 lat Antybiotyki Ból Padaczka NT/ChNS/NS Depresja Cukrzyca Alergia PPI Schizofrenia Cholesterol Jaskra

9670

1067 495 297

-3%

198

3%

189

-4%

172

-3%

6027

1%

2666

1%

2197

2%

2036

30%

2061

30%

1811

-1%

1580

-6%

1048

-5% -7% -6%

1014 191 100

35–54 lat

48

OSOZ Polska 9/2018

-1%

8339

5%

7717

-4%

5662

16%

5488

-4%

4493

-4%

4056

3%

3416

3%

2527

-2% -11%

55+ lat 23 011

1973 453

NT/ChNS/NS Cukrzyca Cholesterol Ból PPI Antybiotyki Depresja Jaskra Padaczka Alergia Schizofrenia Osteoporoza

7%

150 560

0%

41 483

12%

35 395

0%

23 510

6%

19 240

8%

11 919

16%

11 350

6%

5690

11%

4975

4%

4422

30%

3538

-10%

1474

MONITOR ZDROWOTNY

R a n k in g i P E X

Rankingi PEX. Firmy i produkty. Sierpień 2018 Top 10 firm farmaceutycznych oraz 10 Top Total Brand dla wybranych segmentów rynku (pod względem sprzedaży w danym miesiącu w cenach detalicznych do pacjenta, pojęcie total brand oznacza sumę wszystkich prezentacji/SKU danego produktu występujących pod daną nazwą – np. różne dawki tego samego leku itd.). Obrazowane komentarzem i strzałkami zmiany w rankingu między miesiącami dotyczą pierwszych 10-ciu miejsc. Autorem rankingów jest PEX PharmaSequence (wszystkie dane na podstawie reprezentatywnego panelu aptek/sieci ABD PEX PharmaSequence).

Miejsce w rankingu

Ranking firm farmaceutycznych pod względem wartości sprzedaży aptecznej do pacjenta w sierpniu 2018

1

POLPHARMA

2

TEVA

Zmiana w stosunku do poprzedniego miesiąca

Miejsce w rankingu

         

1

XARELTO

2

PRADAXA

LEKI NA RECEPTĘ

3

KRKA

4

ADAMED

5

BAYER

6

SANOFI

7

SANDOZ

8

GLAXOSMITHKLINE

9

BOEHRINGER INGELHEIM

10

VALEANT

1

POLPHARMA

2

USP ZDROWIE

3

GLAXOSMITHKLINE

4

SANOFI

5

HASCO - LEK

6

AFLOFARM

7

TEVA

8

BERLIN-CHEMIE / MENARINI

9

SANDOZ

10

VALEANT

3

NEOPARIN

4

RISPOLEPT CONSTA

5

FOSTEX

6

INS. GENSULIN

7

GLUCOPHAGE

8

INS. NOVORAPID

9

TRITACE

10

ATORIS

1

IBUPROM

2

VOLTAREN

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

L’OREAL AFLOFARM IRENA ERIS SANOFI ZIAJA PIERRE FABRE DERMO-COSMETIQUE BIODERMA POLPHARMA BIOGENED TEVA

         

LEKI OTC

                   

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

         

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

3

APAP

4

MAGNE-B6

5

OCTENISEPT

6

ESSENTIALE

7

NUROFEN

8

FENISTIL

9

NO-SPA

10

ACARD

SUPLEMENTY DIETY AFLOFARM NUTRICIA N.P.ZDROVIT USP ZDROWIE OLIMP LAB MEAD JOHNSON B.V. OLEOFARM POLPHARMA POLSKI LEK SYNOPTIS

Zmiana w stosunku do poprzedniego miesiąca

LEKI NA RECEPTĘ

LEKI OTC

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Ranking total brandów pod względem wartości sprzedaży aptecznej do pacjenta w sierpniu 2018

         

SUPLEMENTY DIETY

KOSMETYKI

BEBILON NUTRAMIGEN ZDROVIT DICOFLOR NEOCATE DOPPELHERZ NUTRIDRINK NEOMAG D-VITUM SANPROBI

         

KOSMETYKI VICHY PHARMACERIS ZIAJA LA ROCHE BIODERMA EMOLIUM DERMEDIC IWOSTIN SUDOCREM AVENE

         

Więcej danych?

Wszystkich z Państwa, którzy są zainteresowani bardziej szczegółowymi raportami i/lub zakupem raportów-rankingów, prosimy o kontakt: rozwiazania@pexps.pl

OSOZ Polska 9/2018

49

MONITOR ZDROWOTNY monitor e pid e mio lo g iczny

Monitor epidemiologiczny. Koszty leczenia.

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE

OGÓŁEM

ALERGIA

ZMIANA MIESIĘCZNA W sierpniu W ODNIESIENIU DO lipca

70 640 zł

72 775 zł

3 265 zł

3 265 zł

975 zł

905 zł

lipiec

sierpień

lipiec

sierpień

lipiec

sierpień

2135 zł

3,02%

−251 zł

−7,7%

−70 zł

−7,15%

TREND ROCZNY PORÓWNANIE ROKU 2018 I 2017

863 869 zł

891 786 zł

60 233 zł

66 683 zł

13 668 zł

13 842 zł

2017

2018

2017

2018

2017

2018

6450 zł

10,71%

27 918 zł

3,23%

174 zł

1,27%

sierpień WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Podkarpackie 60 436 zł Śląskie 63 953 zł Kujawsko-Pomorskie 64 584 zł

Śląskie 2 511 zł Podkarpackie 2 532 zł Opolskie 2 635 zł

Opolskie 730 zł Podkarpackie 743 zł Podlaskie 748 zł

Lubuskie 85 681 zł Dolnośląskie 83 535 zł Mazowieckie 82 692 zł

Mazowieckie 3 742 zł Zachodniopomorskie 3 733 zł Lubuskie 3 728 zł

Zachodniopomorskie 1 084 zł Lubuskie 1 081 zł Pomorskie 1 071 zł

ROK 2018 WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 727 886 zł Podkarpackie 749 779 zł Lubelskie 786 268 zł

Świętokrzyskie 53 627 zł Opolskie 56 780 zł Podkarpackie 58460 zł

Opolskie 9251 zł Kujawsko-Pomorskie 9676 zł Lubelskie 10 373 zł

Mazowieckie 1 080 623 zł Dolnośląskie 1 031 669 zł Lubuskie 980 731 zł

Mazowieckie 87 832 zł Dolnośląskie 80 575 zł Lubuskie 77 562 zł

Dolnośląskie 18 162 zł Mazowieckie 16 263 zł Podkarpackie 15 841 zł

sierpień WOJEWÓDZTWA Z NAJMOCNIEJSZYMI SPADKAMI I WZROSTAMI KOSZTÓW Śląskie –50

Dolnośląskie –334 Małopolskie –312 Śląskie –305

Dolnośląskie –137 Śląskie –121 Wielkopolskie –100

Opolskie 5 179 Warmińsko-Mazurskie 4 326 Lubuskie 3 916

Warmińsko-Mazurskie 69 Zachodniopomorskie 36

Brak wzrostów kosztów

zestawienie KOSZTY W sierpniu W OSTATNICH LATACH

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2013

2014

2015

2016

2017

2018

* wszystkie dane w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

50

OSOZ Polska 9/2018

MONITOR ZDROWOTNY

monitor e pid e mio lo g iczny

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

ѶƏƏƏƏ

» Sierpniowe koszty

koszty, tys. zł

ƕƔƏƏƏ ƕƏƏƏƏ

leczenia były wyższe niż zakładano.«

ѵƔƏƏƏ ѵƏƏƏƏ ƔƔƏƏƏ ƔƏƏƏƏ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐѶ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 9/2018

51

MONITOR ZDROWOTNY monitor e pid e mio lo g iczny

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

ѶƏƏƏ ƕƏƏƏ

» Koszty leczenia grypy

koszty, tys. zł

ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ

i przeziębienia w sierpniu były najniższe w roku.«

ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

52

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐѶ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 9/2018

MONITOR ZDROWOTNY

monitor e pid e mio lo g iczny

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

ƑƏƏƏ

koszty, tys. zł

ƐѶƏƏ

» Również koszty alergii

ƐѵƏƏ

w sierpniu należą do bardzo niskich.«

ƐƓƏƏ ƐƑƏƏ ƐƏƏƏ ѶƏƏ ѵƏƏ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ ƕ ƑƏƐѶ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ ƐƐ ƐƑ

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza

LISTOPAD prognoza

GRUDZIEŃ prognoza

OSOZ Polska 9/2018

53

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Struktura dystrybucji leków sierpień | WARTOŚCI STATYSTYCZNE I TRENDY W STOSUNKU DO lipca

CENA OPAKOWANIA LEKU

MARŻA APTECZNA

OBRÓT W APTECE

LICZBA PACJENTÓW

21,02 zł

25,19%

187,5 tys. zł

3550

+5,5 tys. zł

+180

-0,09 zł

(

(

(

(

(

+0,51%

(

(

(

-1,19 zł

PROGNOZA NA

listopad

SPRZEDAŻ WEDŁUG STATUSU LEKU

Obrót statystycznej apteki w sierpniu 2018 roku wyniósł 187,5 tys. zł. W porównaniu z lipcem 2018 roku było to o 5,5 tys. zł więcej (+3,0%) i o 16,5 tys. zł więcej (+9,6%) niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Wartość rynku farmaceutycznego osiągnęła poziom 2,77 mld zł.

Oznacza to wzrost o 69,15 mln zł (+2,6%) w stosunku do lipca 2018 roku oraz wzrost o 213,1 mln zł (+8,3%) w stosunku do sierpnia 2017 roku. Udział refundacji stanowił 26,51% (+0,6 p.p. w porównaniu z lipcem 2018) obrotu aptecznego i wyniósł 736,8 mln zł.

Prognozujemy, że obrót w statystycznej aptece w 2018 roku wyniesie 2,26 mln zł. Oznacza to wzrost średniego obrotu w stosunku do minionego roku o 2,7% (+59,0 tys. zł) oraz wzrost o 5,6% (+ 119,0 tys. zł) w stosunku do

OSOZ Polska 9/2018

(

suplementy

INNE

(

(

59,61% 21,42% 8,84% 10,12%

(

(

(

(

(

(

(

POZIOM REFUNDACJI

26,51% -0,62%

Zmiana pogody wyznaczyła początek jesieni, co pociągnie za sobą wzrost zachorowań na grypę i przeziębienie. W sezonie jesienno-zimowym, a więc w okresie największej zachorowalności, listopad jest miesiącem charakteryzującym się najmniejszym miesięcznym obrotem apteki. Według prognoz ekspertów OSOZ, w listopadzie bieżącego roku obrót statystycznej apeki wyniesie 188 tys. zł.

Łukasz Stopa

54

(

RX OTC

SPRZEDAŻ NA PACJENTA

52,82 zł

(

2016 roku. Rynek farmaceutyczny osiągnie wartość 33,78 mld zł. To odpowiednio o 0,79 mld zł więcej (+2,4%) niż w 2017 roku oraz o 1,05 mld zł więcej (+6,5%) niż w 2016 roku. Wartość refundacji wyniesie 8,70 mld zł, co będzie stanowiło 25,81% całkowitego obrotu aptecznego.

W sierpniu sprzedaż w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: średni obrót apteczny wypracowany ze sprzedaży leków refundowanych wyniósł 66,2 tys. zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 41,7 tys. zł, a produktów sprzedawanych bez recepty – 78,3 tys. zł. W porównaniu z lipcem 2018 roku zanotowaliśmy wzrost obrotu w statystycznej aptece we wszystkich kategoriach sprzedażowych.

Dla sprzedaży leków refundowanych nastąpił wzrost o 0,4 tys. zł (+0,6%), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne o 0,9 tys. zł (+2,1%), a dla produktów

OTC o 4,5 tys. zł (+6,1%). Wartość rynku farmaceutycznego wypracowana ze sprzedaży leków refundowanych wyniosła 0,98 mld zł, leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 0,62 mld zł, a sprzedaży produktów OTC – 1,16 mld zł.

Dniem tygodnia charakteryzującym się największym średnim obrotem aptecznym był piątek (7 890 zł), natomiast dniem roboczym o najniższym średnim obrocie aptecznym – środa (5 926 zł). Rozrzut pomiędzy tymi wartościami wynika głównie z daty 15 sierpnia – dnia wolnego od pracy, który wypadł w środę i miał wpływ na poziom średniego obrotu w tym dniu tygodnia. Średni obrót apteczny w poszczególnych roboczych dniach sierpnia wahał się pomiędzy 6 970 zł (wartość osiągnięta 1 sierpnia), a 8 940 zł (wartość osiągnięta 14 sierpnia).

W sierpniu 2018 roku w dwóch grupach zanotowaliśmy spadek wartości

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

sprzedaży. Były to produkty na układ oddechowy (–10,31%) oraz produkty przeciwzakaźne (–0,25%). Największe wzrosty zanotowaliśmy dla leków przeciwpasożytniczych (+6,01%), dermatologii (+5,97%) oraz dla leków na układ moczowy (+4,38%).

Udział wartości sprzedaży produktów z poszczególnych grup terapeutycznych w obrocie statystycznej apteki rozkłada się następująco: 18,43% obrotu statystycznej apteki wypracowano ze sprzedaży leków na przewód pokarmowy i metabolizm, 14,24% – ze sprzedaży leków na układ sercowo naczyniowy, 13,13% – ze sprzedaży leków z grupy varia, 10,95% – ze sprzedaży leków na centralny układ nerwowy oraz 7,95% – produktów na układ oddechowy.

W sierpniu średnia marża apteczna wyniosła 25,19%. To o 0,51 p.p. więcej niż w lipcu 2018 roku oraz o 0,21 p.p. mniej niż w sierpniu 2017 roku. Marża w podstawowych kategoriach sprzedażowych kształtowała się następująco: dla leków refundowanych wyniosła 18,72% (+0,55 p.p. w stosunku do lipca 2018), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 22,98% (+0,74 p.p. w stosunku do lipca 2018 roku), natomiast dla produktów OTC – 30,11% (+0,59 p.p. w stosunku do lipca 2018 roku).

Prognozujemy, że marża apteczna w 2018 roku wyniesie 24,99%. Będzie to odpowiednio o 0,23 p.p. mniej niż w 2017 roku oraz o 0,45 p.p. mniej niż w 2016 roku. Większe zmiany średniej marży aptecznej zaobserwujemy w poszczególnych kategoriach sprzedażowych. Dla leków refundowanych średnia marża apteczna wyniesie 18,40% (–0,13 p.p. w stosunku do 2017 roku), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 23,35% (–1,46 p.p. w stosunku do 2017 roku), a dla produktów OTC – 29,25 p.p. (–0,19 p.p. w stosunku do 2017 roku). Średnia cena za opakowanie leku w sierpniu 2018 roku wyniosła 21,02 zł.

To o 9 groszy mniej niż w lipcu 2018 roku oraz o 0,63 groszy więcej niż w analogicznym okresie roku 2017. W porównaniu z lipcem 2017 roku, w dwóch kategoriach sprzedażowych zanotowaliśmy spadek średniej ceny sprzedaży, a w jednej – wzrost średniej ceny sprzedaży. Średnia cena za opakowanie leków refundowanych wyniosła 27,83 zł (–18 groszy), leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 25,42 zł (+0,04 zł), produktów OTC – 15,80 zł (–0,12 zł). Średnia cena za opakowanie leku w okresie od stycznia do sierpnia 2018

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach sierpnia (porównanie do ubiegłego roku) sierpień 2018

sierpień 2017

ƖƏƏƏ ѶƏƏƏ ƕƏƏƏ ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ ƐƏ ƐƐ ƐƑ Ɛƒ ƐƓ ƐƔ Ɛѵ Ɛƕ ƐѶ ƐƖ ƑƏ ƑƐ ƑƑ Ƒƒ ƑƓ ƑƔ Ƒѵ Ƒƕ ƑѶ ƑƖ ƒƏ ƒƐ

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach sierpnia – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku) sierpień 2018

sierpień 2017

ѶƏƏƏ ƕƏƏƏ ѵƏƏƏ ƔƏƏƏ ƓƏƏƏ ƒƏƏƏ ƑƏƏƏ ƐƏƏƏ Ə

omb;7 b-j;h

)|ou;h

ࡆuo7-

-u|;h

b.|;h

"o0o|-

b;7 b;Ѵ-

Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży

układ 6,33% mięśniowo-szkieletowy

18,43% przewód pokarm. i metabolizm

5,05% układ moczowo-płciowy i hormony płciowe

2,69% narządy zmysłów 3,39% leki przeciwzakaźne

7,95% układ oddechowy

0,34% leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty 1,70% leki onkologiczne i immunomodulacyjne 5,86% krew i układ krwiotwórczy 1,32% endokrynologia – hormony, bez horm. płciowych

14,24% układ sercowo-naczyniowy

4,29% dermatologia

10,95% centralny układ nerwowy varia 13,13%

4,33% nieokreślona

OSOZ Polska 9/2018

55

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2007–2018 ƒƏѷ ƑƖѷ ƑѶѷ Ƒƕѷ Ƒѵѷ ƑƔѷ ƑƓѷ Ƒƒѷ ƑƑѷ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

ƕ Ѷ

ƑƏƐѶ

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2017–2018 ƑƏ

zapłata pacjenta

refundacja

ƐƔ ƐƔķƏƑ ƐƔķƏƓ ƐƔķƏƒ ƐƔķƐƔ ƐƔķƐƖ ƐƔķƒѵ ƐƔķƑƑ ƐƔķƒƖ ƐƔķƒƒ ƐƔķƒƓ ƐƔķƑƒ ƐƔķƐѶ ƐƔķƒѶ

ƐƔ

ƐƔķƐƑ ƐƔķƐѶ ƐƔķƐ ƐƓķƖƒ ƐƔķƏƔ ƐƏ

Ɣ ƓķƓƒ

ƓķѶѶ

ƔķƐƒ

ƔķƑƔ

ƔķƓƐ

ƔķѵƔ

ƔķƓƕ

ƔķƒƓ

ƔķƐƐ

ƔķƑѶ

ƔķƑƖ

ƔķƏƔ

ƓķƖƔ

ƓķѶƐ

ƔķƐ

ƔķƔѶ

ƔķѵƓ

ƔķѶƑ

Ɣķƕƒ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƏ

ƐƐ

ƐƑ

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ə

ƑƏƐƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƐ

ƐƏ

ƐƑ

ƑƏƐѶ

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł), na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2017–2018 ƒƏ

zapłata pacjenta

ƑƔ ѶķƑѶ

ѶķƑƒ

ѶķƐƐ

ѶķƐƐ

ƕķƕƐ

ƕķƕƑ

ƕķѵѶ

ƕķƕƕ

ƕķѵƖ

ƕķƔƖ

ѶķƓѶ

ƕķƕƐ

ƕķƖƔ

ƕķƖѶ

ƕķѶƕ

ƕķƕƒ

ƕķƔ

ƕķƔ

refundacja

ƕķƒƒ

ƑƏ ƐƔ ƐƏ

ƑƏķƐѵ ƑƏķƐƒ ƑƏķƑѵ ƑƏķƓѶ ƑƏķѵƕ ƐѶķƔƐ ƐƖķƏѵ ƐƖķƏѶ ƐƖķƔƕ ƐƖķѵƐ ƐƖķƖƔ ƐƖķѶƖ ƐƖķƕƖ ƐƖķƖƐ ƐƖķƖƒ ƐƖķƖ ƐƖķƔƒ ƐƖķƕƐ ƐƖķѶѶ

Ɣ Ə

Ɛ

Ƒ

Ɣ

Ɠ

ƒ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƐ

ƐƏ

Ɛ

ƐƑ

Ƒ

Ɣ

Ɠ

ƒ

ѵ

ƑƏƐƕ

ƕ

Ѷ

Ɩ

ƐƐ

ƐƏ

ƐƑ

ƑƏƐѶ

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2007–2018 ƓѵƏƏ ƓƓƏƏ ƓƑƏƏ ƓƏƏƏ ƒѶƏƏ ƒѵƏƏ ƒƓƏƏ ƒƑƏƏ ƒƏƏƏ

ƑƏƏƕ

56

OSOZ Polska 9/2018

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

(

ƕ Ѷ

ƑƏƐѶ

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu powszednim w sierpniu Ɛѵ ƐƓ ƐƑ ƐƏ Ѷ ѵ Ɠ Ƒ ƑƒŋƑƓ

ƑƑŋƑƒ

ƑƐŋƑƑ

ƑƏŋƑƐ

ƐƖŋƑƏ

ƐѶŋƐƖ

ƐƕŋƐѶ

ƐѵŋƐƕ

ƐƔŋƐѵ

ƐƓŋƐƔ

ƐƒŋƐƓ

ƐƑŋƐƒ

ƐƐŋƐƑ

ƖŋƐƏ

ƐƏŋƐƐ

ѶŋƖ

ƕŋѶ

ѵŋƕ

Ɣŋѵ

ƓŋƔ

ƒŋƓ

Ƒŋƒ

ƐŋƑ

Ə ƏŋƐ

roku wyniosła 20,69 zł. To o 47 groszy więcej niż w analogicznym okresie minionego roku. Wzrost średniej ceny sprzedaży zaobserwowaliśmy również we wszystkich podstawowych kategoriach sprzedażowych – największy (+3,0%, tj. 45 groszy) w przypadku leków wydawanych bez recepty.

W sierpniu statystyczną aptekę odwiedziło 3 550 pacjentów (2 930 osób zakupiło produkty OTC, 690 – leki refundowane, a 710 – leki wydawane na recepty pełnopłatne). To o 180 osób więcej niż w minionym miesiącu. Największy ruch w statystycznej aptece panował w pierwszym tygodniu miesiąca, tj. pomiędzy 1 a 7 sierpnia.

Wówczas w statystycznej aptece zanotowano 806 osób. Kolejnym w rankingu tygodniem był 8–14 sierpnia (800 osób), 15–21 sierpnia (743 osób) i 21–28 sierpnia (737 osób). Najwięcej pacjentów zarejestrowano w aptece w godzinach 10.00–12.00.

Statystyczny pacjent podczas jednej wizyty w aptece zakupił produkty o łącznej wartości 52,82 zł. To o 1,19 zł mniej niż w minionym miesiącu oraz o 1,47 zł więcej niż w analogicznym okresie roku 2017. Z kwoty tej 38,81 zł zapłacił pacjent, a 14,00 zł dopłacił refundator. Wartość refundacji w porównaniu z lipcem 2017 roku spadła o 4,4% (–65 groszy). W tym samym okresie wartość zapłaty pacjenta spadła o 1,4% (–54 grosze). Dla leków refundowanych wartość koszyka statystycznego pacjenta wyniosła 95,89 zł (z czego 24,84 zł to zapłata pacjenta, a 71,05 zł – wartość refundacji), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 58,68 zł, a dla produktów OTC – 26,72 zł.

Prognozujemy, że wartość koszyka statystycznego pacjenta w 2018 roku wyniesie 52,57 zł. Z kwoty tej 39,00 zł zapłaci pacjent, a 13,57 zł dopłaci refundator. W podziale na podstawowe kategorie sprzedażowe, wartość sprzedaży na pacjenta będzie kształtowała się następująco: dla leków sprzedawanych na recepty pełnopłatne wyniesie 56,18 zł, produktów OTC – 26,50 zł, a leków refundowanych – 94,28 zł (z czego 26,13 zł to zapłata pacjenta, a 68,15 zł – wartość refundacji). 

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach sierpnia (porównanie do ubiegłego roku) sierpień 2018

sierpień 2017

ƑƏƏ ƐƕƔ ƐƔƏ ƐƑƔ ƐƏƏ ƕƔ ƔƏ ƑƔ Ə

Ɛ

Ƒ

ƒ

Ɠ

Ɣ

ѵ

ƕ

Ѷ

Ɩ ƐƏ ƐƐ ƐƑ Ɛƒ ƐƓ ƐƔ Ɛѵ Ɛƕ ƐѶ ƐƖ ƑƏ ƑƐ ƑƑ Ƒƒ ƑƓ ƑƔ Ƒѵ Ƒƕ ƑѶ ƑƖ ƒƏ ƒƐ

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach sierpnia (porównanie do ubiegłego roku) sierpień 2018

sierpień 2017

ƐƏƏƏ ƖƏƏ ѶƏƏ ƕƏƏ ѵƏƏ ƔƏƏ ƓƏƏ ƒƏƏ ƑƏƏ ƐƏƏ Ə

Ɛŋƕ vb;urmb-

ѶŋƐƓ vb;urmb-

ƐƔŋƑƐ vb;urmb-

ƑƑŋƑѶ vb;urmb-

ƑƖŋƒƐ vb;urmb-

Tab. 1. Sprzedaż produktów w statystycznej aptece wg. statusu produktu Wg. statusu leku w bazie BLOZ

Wartość sprzedaży w statystycznej aptece (PLN)

Udział w całkowitej wartości sprzedaży aptecznej

sierpień 2018

sierpień 2017

sierpień 2018

sierpień 2017

111 772

102 985

59,61%

60,23%

Lek - OTC

40 167

35 669

21,42%

20,86%

Suplement diety lub dietetyczny środek spożywczy

16 583

15 060

8,84%

8,81%

Pozostałe

18 978

17 286

10,12%

10,11%

Lek - RX

OSOZ Polska 9/2018

57

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za sierpień 2018 sierpień 2018

zmiana w stosunku do (%) lipca 2018

stycznia 2018

zmiana w stosunku do (liczbowo)

sierpnia 2017

lipca 2018

stycznia 2018

sierpnia 2017

obrót całkowity (w tys. zł) statystyczna apteka

187,5

3,0%

-4,6%

9,6%

5,5

-9,0

16,5

cały rynek apteczny

2 779 313

2,6%

-6,3%

8,3%

69 150,5

-188 427,0

213 115,5

statystyczna apteka

66,2

0,6%

-1,8%

8,2%

0,4

-1,2

5,0

cały rynek apteczny

980 796

0,1%

-3,6%

6,8%

1 450,7

-37 012,6

62 827,2

statystyczna apteka

41,7

2,1%

2,7%

7,1%

0,9

1,1

2,8

cały rynek apteczny

617 541

1,6%

0,8%

5,8%

9 928,6

4 887,8

33 618,6

statystyczna apteka

78,3

6,1%

-9,9%

12,3%

4,5

-8,6

8,6

cały rynek apteczny

1 160 315

5,7%

-11,5%

10,9%

62 118,4

-151 350,6

113 966,7

statystyczna apteka

49,7

0,7%

3,0%

10,9%

0,3

1,5

4,9

cały rynek apteczny

736 881

0,2%

1,1%

9,5%

1 459,2

8 070,6

64 072,1

w całkowitym obrocie

26,51%

-2,3%

8,0%

1,1%

0,0

0,0

0,0

w sprzedaży refundowanej

74,10%

0,4%

3,7%

2,5%

0,0

0,0

0,0

ogółem

21,02 zł

-0,4%

4,2%

3,1%

-0,1

0,8

0,6

dla leków z list refundacyjnych

27,83 zł

-0,6%

0,9%

1,6%

-0,2

0,2

0,5

dla leków z recept pełnopłatnych

25,42 zł

0,2%

3,1%

1,7%

0,0

0,8

0,4

dla produktów bez recepty (OTC)

15,80 zł

-0,1%

2,0%

5,0%

0,0

0,3

0,8

3 550

5,3%

-6,8%

6,6%

180,0

-260,0

220,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane)

690

3,0%

-6,8%

6,2%

20,0

-50,0

40,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne)

710

2,9%

-9,0%

-1,4%

20,0

-70,0

-10,0

2 930

5,8%

-8,7%

7,3%

160,0

-280,0

200,0

ogółem

25,19%

2,1%

-0,6%

-0,8%

0,0

0,0

0,0

dla leków z list refundacyjnych

18,72%

3,0%

2,9%

1,4%

0,0

0,0

0,0

dla leków na recepty pełnopłatne

22,98%

3,3%

-3,8%

-7,8%

0,0

0,0

0,0

dla sprzedaży odręcznej

30,11%

2,0%

1,7%

0,0%

0,0

0,0

0,0

Wartość sprzedaży na pacjenta

52,82 zł

-2,2%

2,4%

2,9%

-1,2

1,2

1,5

Wartość zapłaty przez pacjenta

38,81 zł

-1,4%

-0,2%

2,4%

-0,5

-0,1

0,9

Wartość dopłaty refundatora

14,00 zł

-4,4%

10,6%

4,0%

-0,7

1,3

0,5

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane)

95,89 zł

-2,3%

5,3%

1,9%

-2,3

4,8

1,8

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane)

24,84 zł

-3,3%

-4,4%

-4,7%

-0,9

-1,1

-1,2

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane)

71,05 zł

-2,0%

9,2%

4,4%

-1,4

6,0

3,0

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne)

58,68 zł

-0,8%

12,8%

8,6%

-0,5

6,7

4,6

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna)

26,72 zł

0,3%

-1,3%

4,6%

0,1

-0,3

1,2

recepty refundowane (w tys. zł)

recepty pełnopłatne (w tys. zł)

sprzedaż odręczna (w tys. zł)

wartość refundacji (w tys. zł)

udział refundacji

średnia cena opakowania

Liczba pacjentów w aptece

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) Średnia marża apteczna

Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki Wartości w cenach detalicznych brutto prognoza obrotu

ƑƐƏ

Zmiana obrotu: wzrost 2 do 3%

ƑƏƏ

Tysiące zł

Obrót 2018: 2 258,5 tys. zł

realizacja obrotu

realizacja (poprzedni rok)

ƐƖƏ ƐѶƏ ƐƕƏ ƐѵƏ

58

OSOZ Polska 9/2018

(

(

(

(

(

*

*

*

*

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do sierpnia 2018 2018

Dane narastające od początku roku

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2017

2017

2016

2018

2016

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2017

2017

2016

2016

2 258,5

2,7%

5,6%

59,0

119,0

1 494,0

2,4%

7,0%

34,5

98,0

33 783 520,5

2,4%

6,5%

791 857,0

2 049 743,0

22 432 042,0

2,7%

8,6%

594 570,5

1 775 135,0

795,4

2,3%

2,6%

17,5

20,1

531,8

2,7%

4,0%

13,8

20,2

11 897 997,6

2,0%

3,5%

230 067,5

397 605,5

7 983 462,4

3,0%

5,5%

233 278,7

413 521,3

495,9

2,4%

4,6%

11,7

21,6

326,7

0,8%

4,0%

2,5

12,4

7 416 488,7

2,1%

5,4%

155 017,3

382 120,3

4 905 438,6

1,1%

5,5%

53 495,4

254 216,2

949,4

3,0%

8,6%

27,2

75,0

623,8

2,8%

11,5%

16,9

64,5

14 202 680,9

2,7%

9,5%

370 492,2

1 233 350,3

9 368 488,2

3,2%

13,2%

288 421,1

1 092 209,5

583,0

3,9%

7,3%

21,7

39,9

388,6

4,2%

8,9%

15,6

31,9

8 720 112,3

3,6%

8,2%

300 900,0

664 288,9

5 832 857,8

4,5%

10,5%

251 436,7

554 577,8

25,81%

1,2%

1,7%

0,0

0,0

26,01%

1,8%

1,8%

0,0

0,0

72,28%

1,6%

4,8%

0,0

0,0

72,21%

1,7%

5,3%

0,0

0,0

20,61 zł

1,7%

4,7%

0,34

0,93

20,69 zł

2,3%

5,4%

0,47

1,05

27,86 zł

1,4%

2,8%

0,38

0,75

27,88 zł

1,9%

2,8%

0,53

0,76

24,51 zł

-0,3%

5,5%

-0,08

1,28

25,14 zł

2,8%

8,8%

0,69

2,03

15,54 zł

2,0%

5,3%

0,31

0,78

15,61 zł

3,0%

6,6%

0,45

0,97

42 958

-0,3%

0,8%

-122,1

357,9

28 460,0

-1,4%

1,0%

-410,0

270,0

8 436

-1,0%

-1,8%

-83,7

-153,7

5 620,0

-1,9%

-1,6%

-110,0

-90,0

8 826

-5,3%

-7,4%

-493,6

-703,6

5 850,0

-7,0%

-8,2%

-440,0

-520,0

35 826

0,3%

2,0%

115,7

695,7

23 670,0

-1,0%

2,2%

-230,0

500,0

24,99%

-0,9%

-1,8%

0,0

0,0

24,99%

-1,1%

-2,1%

0,0

0,0

18,40%

-0,7%

-1,9%

0,0

0,0

18,63%

0,4%

0,1%

0,0

0,0

23,35%

-5,9%

-7,7%

0,0

0,0

23,10%

-6,6%

-9,5%

0,0

0,0

29,25%

-0,7%

-1,9%

0,0

0,0

29,52%

-0,2%

-2,0%

0,0

0,0

52,57 zł

3,0%

4,7%

1,5

2,4

52,49 zł

3,8%

6,0%

1,9

3,0

39,00 zł

2,6%

4,1%

1,0

1,5

38,84 zł

3,2%

5,4%

1,2

2,0

13,57 zł

4,2%

6,5%

0,5

0,8

13,65 zł

5,7%

7,9%

0,7

1,0

94,28 zł

3,3%

4,5%

3,0

4,0

94,62 zł

4,7%

5,6%

4,2

5,0

26,13 zł

-0,8%

-6,8%

-0,2

-1,9

26,30 zł

0,3%

-6,6%

0,1

-1,9

68,15 zł

4,9%

9,5%

3,2

5,9

68,32 zł

6,5%

11,2%

4,2

6,9

56,18 zł

8,2%

12,9%

4,2

6,4

55,85 zł

8,3%

13,2%

4,3

6,5

26,50 zł

2,6%

6,5%

0,7

1,6

26,36 zł

3,8%

9,2%

1,0

2,2

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto) Obrót 2018: 33,8mld zł

Zmiana refundacji: wzrost 3 do 4% (w stosunku do roku 2017)

realizacja obrotu

realizacja obrotu (rok 2017)

prognoza refundacji

realizacja refundacji

realizacja refundacji (rok 2017)

ƒƔƏƏ

Refundacja: 8,7 mld zł

ƒƏƏƏ ƑƔƏƏ

Miliony zł

Zmiana obrotu: wzrost 2 do 3% (w stosunku do roku 2017)

prognoza obrotu

ƑƏƏƏ ƐƔƏƏ ƐƏƏƏ ƔƏƏ Ə

(

(

(

(

(

*

*

*

*

OSOZ Polska 9/2018

59

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R FA R M A C J I

Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

637,82

0,08

32341,16

0,17

7173,21

0,05

25167,96

0,51

0,22

0,78

1205,35

26,83

50,71

2. U-30

426,38

0,05

15632,26

0,08

6725,27

0,05

8906,99

0,18

0,43

0,57

671,42

23,28

36,66

3. U-50

226,11

0,03

5189,91

0,03

2996,82

0,02

2193,09

0,04

0,58

0,42

285,18

18,20

22,95

4. U-BEZPŁATNY

20,37

0,00

1324,86

0,01

117,67

0,00

1207,19

0,02

0,09

0,91

58,07

22,82

65,04

5. INWALIDA WOJENNY

15,31

0,00

811,68

0,00

0,00

0,00

811,68

0,02

0,00

1,00

25,88

31,37

53,03

0,21

0,00

6,09

0,00

1,13

0,00

4,97

0,00

0,18

0,82

0,34

18,09

28,51

11,00

0,00

303,71

0,00

54,36

0,00

249,35

0,01

0,18

0,82

16,61

18,28

27,61

0,00

0,00

0,03

0,00

0,00

0,00

0,03

0,00

0,00

1,00

0,00

10,82

15,59

233,50

0,03

9746,83

0,05

0,00

0,00

9746,83

0,20

0,00

1,00

368,12

26,48

41,74

3,02

0,00

810,66

0,00

71,62

0,00

739,05

0,01

0,09

0,91

6,62

122,52

268,13

6. INWALIDA WOJSKOWY 7. ZHK 8. AZ 9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

9,58

0,00

1393,80

0,01

709,98

0,01

683,81

0,01

0,51

0,49

35,28

39,50

145,44

12. PEŁNOPŁATNE

1244,82

0,16

41661,00

0,22

41660,02

0,30

0,98

0,00

1,00

0,00

1637,10

25,45

33,47

13. ODRĘCZNA

5121,42

0,64

78278,00

0,42

78277,84

0,57

0,16

0,00

1,00

0,00

5842,83

13,40

15,28

14. RAZEM

7949,55

1,00

187500,00

1,00

137787,91

1,00

49712,09

1,00

0,73

0,27

10152,79

18,47

23,59

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

616,84

0,08

32610,92

0,17

7602,64

0,06

25008,28

0,51

0,23

0,77

1044,37

31,23

52,87

2. U-30

425,79

0,05

15780,86

0,08

6801,55

0,05

8979,31

0,18

0,43

0,57

670,65

23,53

37,06

3. U-50

267,97

0,03

6446,58

0,03

3747,79

0,03

2698,79

0,06

0,58

0,42

333,46

19,33

24,06

4. U-BEZPŁATNY

20,04

0,00

1302,70

0,01

123,16

0,00

1179,54

0,02

0,09

0,91

58,09

22,43

65,01

5. INWALIDA WOJENNY

15,62

0,00

827,07

0,00

5,56

0,00

821,51

0,02

0,01

0,99

26,52

31,18

52,95

0,20

0,00

5,88

0,00

1,11

0,00

4,77

0,00

0,19

0,81

0,32

18,53

29,24

10,93

0,00

304,83

0,00

55,29

0,00

249,54

0,01

0,18

0,82

16,47

18,51

27,89

0,00

0,00

0,07

0,00

0,00

0,00

0,07

0,00

0,01

0,99

0,00

15,05

24,40

210,79

0,03

8432,83

0,05

61,32

0,00

8371,51

0,17

0,01

0,99

334,34

25,22

40,01

3,03

0,00

760,47

0,00

75,78

0,00

684,69

0,01

0,10

0,90

6,21

122,55

251,31

6. INWALIDA WOJSKOWY 7. ZHK 8. AZ 9. SENIOR 75+ 10. NARKOTYKI 11. ŚRODKI POMOCNICZE

9,73

0,00

1454,28

0,01

736,47

0,01

717,81

0,01

0,51

0,49

37,63

38,65

149,53

12. PEŁNOPŁATNE

1258,15

0,16

40843,38

0,22

40838,86

0,30

4,51

0,00

1,00

0,00

1624,59

25,14

32,46

13. ODRĘCZNA

5189,29

0,65

77980,13

0,42

77979,93

0,56

0,19

0,00

1,00

0,00

5780,66

13,49

15,03

14. RAZEM

8028,37

1,00

186750,00

1,00

138179,93

1,00

48570,07

1,00

0,74

0,26

9933,30

18,80

23,26

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1574

0,20

66167

0,35

17140

0,12

49027

0,99

0,26

0,74

2638

25,09

42,05

2. Recepty pełnopłatne

1245

0,16

41661

0,22

41660

0,30

1

0,00

1,00

0,00

1637

25,45

33,47

3. Sprzedaż odręczna

5121

0,64

78278

0,42

78278

0,57

0

0,00

1,00

0,00

5843

13,40

15,28

10

0,00

1394

0,01

710

0,01

684

0,01

0,51

0,49

35

39,50

145,44

7950

1,00

187500

1,00

137788

1,00

49712

1,00

0,73

0,27

10153

18,47

23,59

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1571,21

0,20

66472,22

0,36

18474,20

0,13

47998,02

0,99

0,28

0,72

2490,42

26,69

42,31

2. Recepty pełnopłatne

1258,15

0,16

40843,38

0,22

40838,86

0,30

4,51

0,00

1,00

0,00

1624,59

25,14

32,46

3. Sprzedaż odręczna

5189,29

0,65

77980,13

0,42

77979,93

0,56

0,19

0,00

1,00

0,00

5780,66

13,49

15,03

9,73

0,00

1454,28

0,01

736,47

0,01

717,81

0,01

0,51

0,49

37,63

38,65

149,53

8028,37

1,00

186750,00

1,00

138179,93

1,00

48570,07

1,00

0,74

0,26

9933,30

18,80

23,26

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

Refundacja

Udział wart. %

%

Wartość

%

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

18333,49

0,19

795414,13

0,35

220481,96

0,13

574932,17

0,99

0,28

0,72

28551,02

27,86

43,39

2. Recepty pełnopłatne

15806,24

0,16

495862,73

0,22

495823,59

0,30

39,13

0,00

1,00

0,00

20232,21

24,51

31,37

3. Sprzedaż odręczna

63914,66

0,65

949412,65

0,42

949410,05

0,57

2,60

0,00

1,00

0,00

71206,95

13,33

14,85

120,77

0,00

17810,50

0,01

8567,42

0,01

9243,08

0,02

0,48

0,52

611,15

29,14

147,48

98175,16

1,00

2258500,00

1,00

1675486,71

1,00

583013,29

1,00

0,74

0,26

120601,34

18,73

23,00

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynek apteczny Rodzaj sprzedaży

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta

%

Wartość

%

Refundacja Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

274286830

0,19

11897997640

0,35

3298517713

0,13 8599479927

0,99

0,28

0,72

427115321

27,86

43,38

2. Recepty pełnopłatne

236373364

0,16

7416488713

0,22

7415901808

0,30

586905

0,00

1,00

0,00

302561781

24,51

31,38

3. Sprzedaż odręczna

956082213

0,65

14202680924

0,42 14202642089

0,57

38835

0,00

1,00

0,00

1065076698

13,33

14,86

1805923

0,00

266353223

0,01

0,01

138185953

0,02

0,48

0,52

9123717

29,19

147,49

1468548330

1,00

33783520500

1,00 8720112335

1,00

0,74

0,26

1803877517

18,73

23,00

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

60

Transakcje Liczba

OSOZ Polska 9/2018

128167270

1,00 25063408165

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N KU LEKÓ W

Leki na grypę i przeziębienie Styczeń, luty i marzec to statystycznie miesiące o największej zachorowalności na grypę. Dane epidemiologiczne gromadzone przez Państwowy Zakład Higieny pokrywają się wyraźnie ze wskaźnikami sprzedaży leków na grypę i przeziębienie. Z kolei okres od czerwca do sierpnia cechuje się najniższą liczbą zachorowań, która jest ponad 10-krotnie niższa od miesięcy, gdzie epidemia wykazuje największe nasilenie. Lata 2015, 2016 i 2017 należały do rekordowych pod względem liczby zachorowań w okresie ostatnich 40 lat. Liczba chorych w roku 2015 i 2016 przekroczyła 4 mln osób. Wówczas też zanotowano łagodne zimy, które sprzyjają intensywnemu rozwojowi epidemii. Dzięki szczepieniom na grypę maleje na szczęście liczba zgonów. W okresie od 16 do 22 września 2018 r. zarejestrowano w Polsce ogółem 73 468 zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę, a ich liczba systematycznie rośnie. Dane epidemiologiczne można na bieżąco obserwować na stronie PZH. Pod względem liczby sprzedanych opakowań leków na grypę i przeziębienie, od roku 2002 wyróżniają się szczególnie cztery sezony: 2008–2009, 2009–2010, 2012–2013 oraz 2016–2017. Warto zwrócić uwagę, że od 2002 roku rosną wszystkie wskaźniki sprzedaży: wartość, ilość, asortyment i średnia cena.

WSKAŹNIKI SPRZEDAŻY ŚRODKÓW NA GRYPĘ I PRZEZIĘBIENIE. ROK 2017 I ZMIANA % W STOSUNKU DO ROKU 2002 WARTOŚĆ SPRZEDAŻY

ilość sprzedaży

asortyment

ŚREDNIA CENA

3 017 776 687 zł

202 849 550

2663

14,88 zł

160%

21%

278%

118%

DANE UZUPEŁNIAJĄCE Zachorowania i podejrzenia zachorowań na grypę. Średnia dzienna zapadalność (na 100 tys. ludności) wg tygodniowych meldunków w sezonie 2017/18 w porównaniu z sezonami 2013/14–2016/17 (PZH)

5 000 000

2014/2015

© NZIP-PZH

4 500 000

2015/2016 2016/2017

1400 1200

2018/2019

3 500 000 Liczba zachorowań

Zapadalność

Liczba zgonów

4 000 000

2017/2018

10

1600

Liczba zachorowań

1000

3 000 000

800

2 500 000 2 000 000

600

Liczba zgonów

100

Liczba zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę oraz liczba zgonów z powodu grypy w latach 1975–2016 (PZH)

1 500 000 400 1 000 000 200

500 000 0

0 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

1–7 IX 8–15 IX 16–22 IX 23–30 IX 1–7 X 8–15 X 16–22 X 23–31 X 1–7 XI 8–15 XI 16–22 XI 23–30 XI 1–7 XII 8–15 XII 16–22 XII 23–31 XII 1–7 I 8–15 I 16–22 I 23–31 I 1–7 II 8–15 II 16–22 II 23–28 II 1–7 III 8–15 III 16–22 III 23–31 III 1–7 IV 8–15 IV 16–22 IV 23–30 IV 1–7 V 8–15 V 16–22 V 23–31 V 1–7 VI 8–15 VI 16–22 VI 23–30 VI 1–7 VII 8–15 VII 16–22 VII 23–31 VII 1–7 VIII 8–15 VIII 16–22 VIII 23–30 VIII

1

3500

350

3000

300

2500

250

2000

200

1500

150

1000

100

500

50

0

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

ilość [mln op.]

wartość [mln zł]

Sprzedaż ilościowa i wartościowa w latach 2002–2018

0

PROGNOZA

OSOZ Polska 9/2018

61

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N KU LEKÓ W

Wkroczyliśmy w kalendarzową jesień, a tym samym sezon przeziębień oraz grypy. Rynek leków z tej grupy generuje rocznie 3 mld zł obrotu, czyli prawie 10% obrotu aptecznego. Jest też sektorem, gdzie bardzo wyraźnie widać zmiany sprzedaży w poszczególnych miesiącach roku.

Opis rynku Dane przedstawione w analizie OSOZ dotyczą produktów aptecznych, które w kategoryzacji PEX OTC mają status produktów na przeziębienie.

Leki na przeziębienie i grypę od zawsze były jednym z dominujących sektorów sprzedaży aptecznej, co wynika m.in. z faktu, że większość środków

62

OSOZ Polska 9/2018

z tej grupy dostępnych jest bez recepty, a większość pacjentów podejmuje samoleczenie. 1,1 mld zł w 2002 roku w stosunku do 3 mld zł obrotu w 2017 oznacza wzrost sprzedaży o prawie 200%. Z wyjątkiem 3 lat (2004, 2010 i 2014), co roku następowały wzrosty wartości sprzedaży. Największy poziom wzrostu (25%) eksperci OSOZ zanotowali w 2009 roku.

Co ma wpływ na tak duży wzrost wartości sprzedaży? Z jednej strony rośnie ilość sprzedanych opakowań, co automatycznie przekłada się na wartość sprzedaży. Jednak poziom tych wzrostów jest znacznie mniejszy niż w przypadku wartości. Drugim czynnikiem (w niektórych okresach zdecydowanie ważniejszym od ilości sprzedaży) jest cena za pojedyncze

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N KU LEKÓ W

Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów. Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2017

340

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2017 a nie będące w ofercie w 2002 roku

29

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003

37

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004

34

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005

108

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006

45

10,35 11,22 11,93 12,59 14,02 15,59 16,53 17,10 17,10 17,69 18,53

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007

53

12,41 11,14 11,39 14,85 16,73 17,40 17,50 17,50 17,94 17,89

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008

76

10,31 10,92 11,43 12,05 12,88 13,41 13,32 13,42 13,92

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009

108

11,26 13,92 15,09 16,62 16,86 17,01 17,30 17,66

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010

121

19,04 17,80 18,61 18,22 18,73 19,70 19,70

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011

141

13,59 13,84 14,21 14,40 14,57 14,89

Produkty będące w ofercie w latach 2013–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2012

210

12,36 12,99 14,43 14,82 15,28

Produkty będące w ofercie w latach 2014–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2013

271

15,04 15,83 16,40 16,77

Produkty będące w ofercie w latach 2015–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2014

293

15,64 15,66 16,26

Produkty będące w ofercie w latach 2015–2017 a nie będące w ofercie w latach 2002–2015

266

14,06 15,74

Produkty będące w ofercie w 2016 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2016

266

14,84

Liczba badanych produktów

6,82

7,27

7,80

8,18

9,13

9,56 10,19 11,26 11,94 12,40 12,88 13,24 13,14 13,09 13,38 13,69

6,15

7,28

8,02

7,64

7,78

8,15

8,07

9,03 10,04 10,37 10,33 10,47 11,35 12,22 12,22 12,13 12,59 13,00 13,61

8,14

8,24

8,64

9,32 10,15 10,20 10,33 10,75 10,79 11,01

11,81 10,88 10,81 11,68 12,55 13,24 13,65 15,29 15,75 15,21 15,28 12,87 14,30 7,33

7,89

8,55

9,62 10,38 11,31 12,31 11,68 11,24 11,24 11,75 11,29

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2017

340

6,82

7,27

7,80

8,18

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2016 a nie będące w ofercie w 2017 roku

9,13

9,56 10,19 11,26 11,94 12,40 12,88 13,24 13,14 13,09 13,38 13,69

17

9,78

9,66

9,11

9,84 10,34 10,44 10,77 11,87 11,31

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2015 a nie będące w ofercie w latach 2016–2017 Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014 a nie będące w ofercie w latach 2015–2017

6,64

6,45

6,24

10

10,93 11,78 12,03 12,30 12,32 12,76 13,07 14,12 15,17 15,24 15,21 10,64

7,77

8,48

12

11,15 11,26 12,46 13,23 14,64 14,91 16,91 21,55 23,72 21,89

7,08

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 a nie będące w ofercie w latach 2014–2017

9

10,38 12,80 13,51 14,31 15,04 14,63 16,49 17,81 21,36 22,43 13,15 29,04

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w latach 2013–2017

11

5,73

5,87

5,90

5,87

5,68

5,82

6,16

6,31

6,83

6,85

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2017

15

5,22

6,12

6,70

7,03

7,40

7,61

7,91

8,69

8,85

9,02

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2017

8

5,78

6,11

6,45

8,85 10,84 10,81

8,53

7,92

6,36

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2017

14

8,19

8,32

9,97 13,23 16,85 10,46

6,17

1,60

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2017

12

20,59 20,70 21,13 22,41 26,36 20,87 14,20

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2017

8

15,87 15,77 16,11 16,09 13,85

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2017

3

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2017

8

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2017

0

—

—

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2017

0

—

—

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2017

1

4,49

5,56

2,24

6,20 16,15

17,12 14,16 13,55

9,27

7,08

9,83

8,52

4,52

6,28

5,64

9,90

3,33

—

OSOZ Polska 9/2018

63

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N KU LEKÓ W

opakowanie. I to cena zarówno produktów wprowadzanych na rynek, które są droższe od tych już dostępnych na rynku, jak i cena produktów obecnych na rynku, gdzie wpływ na cenę mają regularne wzrosty cen i zmiana struktury wielkości opakowania.

Na tak dużym rynku oferta jest dopasowana do różnych oczekiwań pacjentów. Dlatego do wyboru są opakowania różnej wielkości, środki w różnej formie (tabletki, saszetki, płyny). Tak duże zróżnicowanie widać wyraźnie przyglądając się ofercie. W 2002 roku asortyment pro-

duktów na grypę i przeziębienie składał się z 700 pozycji. Dziś w ofercie jest ponad 2,6 tys. różnych produktów.

Ostatnie lata zdominował stały wzrost wartości sprzedaży leków stosowanych w grypie i przeziębieniu. Nie inaczej będzie w kolejnych latach. W jaki sposób

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży produktów na przeziębienie i grypę w aptekach w latach 2002–2017 oraz prognoza na lata 2018–2019

Wartość sprzedaży (zł)

Rok

Średnia cena za pojedyncze opakowanie (zł)

Liczba sprzedanych opakowań

Wartość sprzedaży na jeden produkt (zł)

Liczba sprzedanych opakowań na jeden produkt

Procentowa zmiana wartości w stosunku do roku poprzedniego

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana liczby w stosunku do roku poprzedniego

2002

1 139 841 680

167 128 828

6,82

1 619 093

237 399

704

2003

1 243 241 135

172 911 509

7,19

1 608 333

223 689

773

9,07%

3,46%

2004

1 213 353 169

159 161 887

7,62

1 407 602

184 643

862

-2,40%

-7,95%

2005

1 331 815 062

167 086 232

7,97

1 424 401

178 702

935

9,76%

4,98%

2006

1 367 665 685

159 624 862

8,57

1 187 210

138 563

1 152

2,69%

-4,47%

2007

1 614 385 855

179 284 853

9,00

1 330 903

147 803

1 213

18,04%

12,32%

2008

1 791 397 816

186 347 041

9,61

1 367 479

142 250

1 310

10,96%

3,94%

2009

2 249 322 177

215 567 119

10,43

1 660 016

159 090

1 355

25,56%

15,68%

2010

2 128 201 667

192 837 311

11,04

1 395 542

126 451

1 525

-5,38%

-10,54%

2011

2 247 783 630

187 974 914

11,96

1 338 763

111 956

1 679

5,62%

-2,52%

2012

2 298 422 649

176 797 458

13,00

1 275 484

98 112

1 802

2,25%

-5,95%

2013

2 502 116 588

185 232 404

13,51

1 237 446

91 609

2 022

8,86%

4,77%

2014

2 438 960 462

179 320 257

13,60

1 066 912

78 443

2 286

-2,52%

-3,19%

2015

2 689 143 339

191 354 571

14,05

1 077 381

76 664

2 496

10,26%

6,71%

2016

2 930 941 756

201 678 782

14,53

1 110 626

76 422

2 639

8,99%

5,40%

2017

3 017 776 687

202 849 550

14,88

1 133 224

76 173

2 663

2,96%

0,58%

2018

3 122 708 259

203 321 375

15,36

—

—

—

3,48%

0,23%

2019

3 175 886 309

196 662 015

16,15

—

—

—

1,70%

-3,28%

Rys. 1. Wartość sprzedaży produktów na przeziębienie i grypę w aptekach w latach 2002–2017 oraz prognoza na lata 2018–2019 ƔƏƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

» Rynek leków na grypę i przeziębienie cechują duże wahania okresowe sprzedaży.«

ƓƏƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƒƏƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƑƏƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƐƏƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ə

(

ƑƏƏƑ

64

OSOZ Polska 9/2018

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

(

ƑƏƐƖ

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N KU LEKÓ W

Rys. 2. Liczba opakowań produktów na przeziębienie i grypę sprzedanych w aptekach w latach 2002–2017 oraz prognoza na lata 2018–2019 ƒƔ ƏƏƏ ƏƏƏ

» Sprzedaż produktów na przeziębienie i grypę liczona jest w dziesiątkach milionów sztuk opakowań miesięcznie«

ƒƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƑƔ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƑƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƐƔ ƏƏƏ ƏƏƏ

ƐƏ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ɣ ƏƏƏ ƏƏƏ

Ə

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

(

ƑƏƐƖ

Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie produktu na przeziębienie i grypę w aptekach w latach 2002–2017 oraz prognoza na lata 2018–2019 ƐѶ Ɛѵ ƐƓ ƐƑ ƐƏ Ѷ

» 7 zł w 2002 roku i 14 zł w 2018 roku – to dwukrotny wzrost średniej ceny za pojedyncze opakownie «

ѵ Ɠ Ƒ Ə

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (

ƑƏƏѶ

ƑƏƏƖ

ƑƏƐƏ

ƑƏƐƐ

ƑƏƐƑ

ƑƏƐƒ

ƑƏƐƓ

ƑƏƐƔ

ƑƏƐѵ

ƑƏƐƕ

ƑƏƐѶ

(

ƑƏƐƖ

Rys. 4. Liczba różnych produktów na przeziębienie i grypę dostępnych w aptekach w latach 2002–2017 ƑƔƏƏ

ƑƏƏƏ

ƐƔƏƏ

ƐƏƏƏ

ƔƏƏ

Ə

(

ƑƏƏƑ

(

ƑƏƏƒ

(

ƑƏƏƓ

(

ƑƏƏƔ

(

ƑƏƏѵ

(

ƑƏƏƕ

(

ƑƏƏѶ

(

ƑƏƏƖ

(

ƑƏƐƏ

(

ƑƏƐƐ

(

ƑƏƐƑ

(

ƑƏƐƒ

(

ƑƏƐƓ

(

ƑƏƐƔ

(

ƑƏƐѵ

(

ƑƏƐƕ

ƕѶ

ƑƏƐѶ

OSOZ Polska 9/2018

65

MONITOR ZDROWOTNY

M O N I TO R R Y N KU LEKĂ&#x201C; W

Rys. 5. Ĺ&#x161;rednia miesiÄ&#x2122;czna wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy Ć&#x2018;Ć&#x201D;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x2018;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?Ć&#x201D;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć&#x201D;Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?Ć?

Ć?

"|Â&#x2039;1Â&#x152;;ŕĽ&#x2030;

Â&#x2020;|Â&#x2039;

-uÂ&#x152;;1

rosnÄ&#x2026;ce wartoĹ&#x203A;ci sprzedaĹźy wpĹ&#x201A;ynÄ&#x2026; na cenÄ&#x2122; pojedynczego produktu?

Trendy przyszĹ&#x201A;oĹ&#x203A;ci Prognozy przygotowane przez ekspertĂłw OSOZ wskazujÄ&#x2026;, Ĺźe w 2018 roku trend wzrostu wartoĹ&#x203A;ci sprzedaĹźy produktĂłw na przeziÄ&#x2122;bienie i grypÄ&#x2122; zostanie utrzymany. W bieĹźÄ&#x2026;cym roku naleĹźy spodziewaÄ&#x2021; siÄ&#x2122; wzrostu na poziomie okoĹ&#x201A;o 3,5%. W nastÄ&#x2122;pnym roku prognozowany jest wzrost o 1,7%. Zgodnie z obliczonymi estymacjami, wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; produktĂłw na przeziÄ&#x2122;bienie i grypÄ&#x2122; w 2018 roku wyniesie 3,12 mld zĹ&#x201A;, a w 2019 â&#x20AC;&#x201C; 3,18 mld zĹ&#x201A;. IloĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy w 2018 roku wzroĹ&#x203A;nie o 0,23% i uksztaĹ&#x201A;tuje siÄ&#x2122; na poziomie 203 mln opakowaĹ&#x201E;. W 2019 roku iloĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy produktĂłw na przeziÄ&#x2122;bienie i grypÄ&#x2122; spadnie o 3,3% i wyniesie 196 mln zĹ&#x201A;. Statystycznie na 1 mieszkaĹ&#x201E;ca Polski przypadnie wiÄ&#x2122;c aĹź 5 opakowaĹ&#x201E; lekĂłw z tej grupy. Ĺ&#x161;rednia cena za pojedyncze opakowanie produktu na przeziÄ&#x2122;bienie i grypÄ&#x2122; nadal bÄ&#x2122;dzie wzrastaÄ&#x2021;. W 2018 roku wyniesie 15,36 zĹ&#x201A;, a w 2019 roku wyniesie â&#x20AC;&#x201C; 16,15 zĹ&#x201A;.

Podsumowanie Wkraczamy w okres epidemiologiczny 2018/2019. Na dzieĹ&#x201E; dzisiejszy trud-

66

OSOZ Polska 9/2018

Â&#x2030;b;1b;ŕĽ&#x2030;

-f

Â&#x152;;uÂ&#x2030;b;1

brb;1

"b;urb;ŕĽ&#x2030;

no przewidzieÄ&#x2021; poziom zachorowaĹ&#x201E; na grypÄ&#x2122; i przeziÄ&#x2122;bienia oraz ewentualne epidemie. Niemniej jednak moĹźemy byÄ&#x2021; prawie pewni wzrostu iloĹ&#x203A;ci i wartoĹ&#x203A;ci sprzedaĹźy lekĂłw pomagajÄ&#x2026;cych walczyÄ&#x2021; z tymi najczÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;ciej wystÄ&#x2122;pujÄ&#x2026;cymi dolegliwoĹ&#x203A;ciami. Na poziom sprzedaĹźy wpĹ&#x201A;ywa wiele innych czynnikĂłw, nie tylko sytuacja epidemiologiczna. Jednym z nich sÄ&#x2026; przykĹ&#x201A;adowo kolejki do lekarzy. JeĹźeli czas oczekiwania na wizytÄ&#x2122; jest dĹ&#x201A;ugi, pacjenci rezygnujÄ&#x2026; z konsultacji lekarskiej i podejmujÄ&#x2026; prĂłbÄ&#x2122; samoleczenia, co zmienia zawartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; koszyka lekĂłw. W przypadku grypy i przeziÄ&#x2122;bienia pacjenci chcÄ&#x2026; siÄ&#x2122; pozbyÄ&#x2021; kilku objawĂłw naraz, co wiÄ&#x2026;Ĺźe siÄ&#x2122; z zakupem kilku lekĂłw: na gorÄ&#x2026;czkÄ&#x2122;, bĂłl gardĹ&#x201A;a, katar, zatoki. Do tego dochodzÄ&#x2026; Ĺ&#x203A;rodki na wzmocnienie odpornoĹ&#x203A;ci, witaminy, czy piguĹ&#x201A;ki â&#x20AC;&#x17E;stawiajÄ&#x2026;ce na nogiâ&#x20AC;? w przypadku stanĂłw grypowych. Sezon przeziÄ&#x2122;bieĹ&#x201E; i grypy widaÄ&#x2021; teĹź w prasie i telewizji. Reklamy polecajÄ&#x2026; coraz to nowsze leki, co takĹźe wpĹ&#x201A;ywa na poziom konsumpcji. ChoÄ&#x2021; zdecydowana czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy lekĂłw z tego asortymentu odbywa siÄ&#x2122; w aptekach, trzeba takĹźe uwzglÄ&#x2122;dniÄ&#x2021; Ĺ&#x203A;rodki sprzedawane w sklepach ogĂłlnodostÄ&#x2122;pnych, kioskach, na stacjach benzynowych i drogeriach (Ĺ&#x203A;rodki przeciwbĂłlowe i przeciwgorÄ&#x2026;czkowe, witami-

)uÂ&#x152;;vb;ŕĽ&#x2030;

-৳7Â&#x152;b;umbh

bv|or-7

uÂ&#x2020;7Â&#x152;b;ŕĽ&#x2030;

ny). Gdyby je zsumowaÄ&#x2021;, liczba rocznie sprzedawanych opakowaĹ&#x201E; mogĹ&#x201A;aby dodatkowo wzrosnÄ&#x2026;Ä&#x2021;. AnalizujÄ&#x2026;c zachowania konsumentĂłw nie sposĂłb pominÄ&#x2026;Ä&#x2021; faktu, Ĺźe Polacy naleĹźÄ&#x2026; do europejskiej czoĹ&#x201A;Ăłwki pod wzglÄ&#x2122;dem zakupu lekĂłw.

Wydatki na leki stanowiÄ&#x2026; 20,7% wydatkĂłw na ochronÄ&#x2122; zdrowia ogĂłĹ&#x201A;em. Dla porĂłwnania â&#x20AC;&#x201C; w Danii jest to 6,6%, w Holandii â&#x20AC;&#x201C; 7,6% (ĹşrĂłdĹ&#x201A;o danych: OECD, 2017). IstniejÄ&#x2026; podstawy do zaĹ&#x201A;oĹźenia, Ĺźe â&#x20AC;&#x201C; tak jak siÄ&#x2122; to staĹ&#x201A;o w innych krajach Europy Zachodniej â&#x20AC;&#x201C; wzrost zamoĹźnoĹ&#x203A;ci spoĹ&#x201A;eczeĹ&#x201E;stwa, rosnÄ&#x2026;ca wiedza w tematach zwiÄ&#x2026;zanych ze zdrowiem i trend zdrowego stylu Ĺźycia mogÄ&#x2026; w najbliĹźszych latach zredukowaÄ&#x2021; wzrost konsumpcji lekĂłw. ď Ź Metodologia prognoz Do obliczenia prognozy iloĹ&#x203A;ci i wartoĹ&#x203A;ci sprzedaĹźy lekĂłw na grypÄ&#x2122; i przeziÄ&#x2122;bienie zastosowano sezonowÄ&#x2026; metodÄ&#x2122; prognozowania z zastosowaniem wahaĹ&#x201E; multiplikatywnych. Metoda ta, na podstawie ostatnich lat wyznacza trend sprzedaĹźowy, uwzglÄ&#x2122;dniajÄ&#x2026;c jednoczeĹ&#x203A;nie sezonowe wahania sprzedaĹźy w ciÄ&#x2026;gu roku. Dodatkowo zaĹ&#x201A;oĹźono, Ĺźe w najbliĹźszym czasie nie nastÄ&#x2026;piÄ&#x2026; Ĺźadne istotne zmiany, ktĂłre mogĹ&#x201A;yby w rewolucyjny sposĂłb wpĹ&#x201A;ynÄ&#x2026;Ä&#x2021; na wielkoĹ&#x203A;Ä&#x2021; sprzedaĹźy, a kolejne miesiÄ&#x2026;ce bÄ&#x2122;dÄ&#x2026; pod wzglÄ&#x2122;dem zachowania rynku podobne do okresĂłw historycznych.

KOMPENDIUM SUPLEMENTÓW DIETY w KS-APTEKA

Ponad 11 000 suplementów diety na rynku! %\[ \PCU\ UM CF[ KEJ YU\[UVMKEJ! ,Wʮ VGTC\ Y -5 #RVGMC FQUVɓR FQ RQFINɁFW UM CFȲY UWRNGOGPVȲY FKGV[ PC MCTVCEJ RTQFWMVȲYЯ

9 QMPKG 5RT\GFCʮ[ Wʮ[L MNCYKU\C PC RTQFWMEKG Q\PCE\QP[O

9 QMPKG 5RT\GFCʮ[ Wʮ[L MNCYKU\C PC RTQFWMEKG Q\PCE\QP[O

OTWART Y

SYSTEM

OCHRONY

ZDROWIA

RAPORT SPECJALNY EDYCJA 2018

Czyt likac aj OSO ji mobiln Z Ne ej ws

w ap

E-ZDROWIE

W INFOGRAFIKACH

Ochrona zdrowia. Digitalizacja. Medycyna.

Trendy, doniesienia naukowe i najważniejsze fakty przedstawione w formie przejrzystych infografik.