Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia

OSOZ

w w w.osoz.pl

1

2016 innowacyjna ochrona zdrowia

1 / 2016

ISSN 1897-5828, cena 10 zł (zawiera 8% VAT)

O g ó l n opo l s k i S y s t e m O c h r o n y Z d r o w i a

CYFROWA NADZIEJA

W oczekiwaniu na korzyści ochrony zdrowia zintegrowanej wokół pacjenta.

FARMACJA NA PLUSIE

Przekrojowe podsumowanie rynku farmaceutycznego w 2015 roku.

MŁODZI KREATYWNI

Odważne rozwiązania start-upów kształtują przyszłość sektora.

Weź udział w konferencji 13.04.2016 r. „IT JAKO INWESTYCJA. JAK WYKORZYSTAĆ POTENCIAŁ OPROGRAMOWANIA I DANYCH W PLACÓWCE MEDYCZNEJ?”

Więcej o wydarzeniach na: www.salmed.pl

NOTA BENE

Piramida nawyków Nowa piramida zdrowego żywienia zaskakuje fundamentalnymi zmianami.

Ale zasada pozostaje ta sama: zamiast żywieniowych trendów, zbilansowany tryb życia.

Zaktualizowane, zgodnie z ostatnimi wynikami badań naukowych, wytyczne żywieniowe nie ucieszą ani zwolenników diety bezglutenowej, ani wegan, ani miłośników codziennej porcji schabowego. Na talerzu może wylądować (prawie) wszystko, co lubimy. Pod jednym warunkiem – królować powinna rozmaitość, umiar i prostota.

Artur Olesch Redakcja Czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia  redakcja@osoz.pl

Piramida zdrowego odżywania się pokazuje orientacyjnie, co i w jakich proporcjach jeść, aby chronić zdrowie i utrzymać dobrą kondycję psychofizyczną. Dużym zaskoczeniem jest uzupełnienie piramidy o nowy szczebel – aktywności fizycznej we wszelkich postaciach, od spaceru i wchodzenia po schodach, po jazdę na rowerze i sporty wysiłkowe. Podstawą diety powinny być warzywa i owoce (w proporcji ¾ do ¼), spożywane możliwie często oraz stanowiące minimum połowę wszystkich potraw. Posiłki konsumujemy regularnie, 4–5 razy na dzień. Na kolejnym miejscu eksperci umieszczają produkty zbożowe. Pełnoziarnisty chleb, bułki, makarony dostarczą wielu niezbędnych składników odżywczych, w tym wartościowego błonnika. Nie można zapomnieć o nabiale – Instytut Żywienia i Żywności zaleca picie dwóch szklanek mleka dziennie, które można zastąpić jogurtem, kefirem i częściowo serem.

Jeżeli jemy mięso, to nie więcej niż pół kilograma tygodniowo. Najlepiej, aby były to ryby oraz drób. Wysoko przetworzone, niskiej jakości i nafaszerowane chemią wędliny w zeszłym roku trafiły na czarną listę Światowej Organizacji Zdrowia. Do łaski powracają jaja (WHO dopuszcza 10 sztuk tygodniowo), nasiona roślin strączkowych. Tłuszcze zwierzęce zaleca się zastąpić roślinnymi. Zamiast kawy, herbaty czy soków lepiej sięgnąć po wodę, co najmniej 1,5 litra dziennie. Do tego jak najmniej słodyczy, soli i alkoholu.

Wszystko dobrze brzmi w teorii, ale realia codziennego życia wyglądają trochę inaczej. Po to jest też piramida, aby wyznaczać strategię odżywania, bez narzucania szczegółowych wytycznych czy sugerowania chwilowych diet. Nie chodzi o rezygnowanie z rzeczy, które lubimy, ale o zachowanie odpowiednich proporcji, zdrowy rozsądek w kuchni, sięganie po produkty regionalne i sezonowe. A do tego dużo ruchu.

styczeń 2016 CZASOPISMO

OGÓLNOPOLSKI SYSTEM OCHRONY ZDROWIA NAUKA

6 Zdjęcie numeru Sen jak lek

8 Rynek zdrowia w pigułce

17

MZ zapowiada porządki

INNOWACJE

12 Alert epidemiologiczny Prognoza dla alergii, grypy i przeziębienia (marzec 2016)

13 Aplikacje medyczne Najnowsze aplikacje zdrowotne na smartfona

14 Nowości i wynalazki Miernik emocji, nowe sposoby kontroli temperatury ciała, bio-procesor itd.

20

17 Laboratorium technologii Ochrona interaktywna

RAPORT

ROZMOWY

20 EPOKA CYFROWEGO ODRODZENIA Młode, kreatywne firmy napędzają rozwój rynku e-zdrowia. Czym się inspirują ich założyciele? Dlaczego wybrali sektor zdrowia? Co chcą osiągnąć?

24 Digitalizacja w uśpieniu Michael Pitsch (Accenture Health)

27 Struktura doskonałości Dariusz Oleński (Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Białej Podlaskiej)

PRAKTYKA

32

31 Infografika Dokumentacja kliniczna

32 Legislacja Mapy potrzeb zdrowotnych

34 Nawigator Jakich zmian chcą pacjenci i czy muszą być drogie?

37 Your Guide to Health in Europe ENGLISH PAGES Telemedicine effective for patients

40 OPINIE

38 Felieton Pułapki medyczne

40 Trendy Geograficzna interpretacja e-zdrowia

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

1

w w w.facebook .pl /I T i Z drow ie

29,88 mld Prawie 30 miliardów złotych osiągnęła wartość rynku farmaceutycznego w 2015 roku. To o 1,382 mld zł więcej niż w roku 2014. Całorocznie maleje liczba klientów aptek, rosną ceny leków.

Podsumowanie rynku farmaceutycznego na str. 55.

3 810



W grudniu znacznie wzrosła liczba pacjentów w aptece, aż o 420 osób (12,4%). 3140 osób kupiło przynajmniej jeden lek OTC.

190 500



O 13,4% rośnie obrót statystycznej apteki. Największy wzrost notuje sprzedaż odręczna – łącznie o 15.5% (10,4 tys. zł).

„Nie chodzi o technologie, ale integrację informacji w ochronie zdrowia.”

Michael Pitsch (Accenture Health) Rozmowa na str. 24.

24 STATYSTYKI PROGNOZY

42 Monitor zjawisk epidemiologicznych Grudzień 2015 – mapy zdrowotne kraju

46 Monitor farmacji Rynek farmaceutyczny w grudniu 2015

55 Monitor rynku leków Rok 2015 w farmacji

SYSTEMY IT

62 KS-APTEKA

64 KS-SOMED

Zintegrowany System Obsługi Apteki Zintegrowany System Obsługi Przychodni

NA CZASIE

67 Nauka Rozszerzona rzeczywistość może się przydać w kardiologii Drukowane implanty z PW pomagają w odbudowie kości

69 Kalendarz wydarzeń. Raporty on-line 70 Kultura Nowości książkowe

Rada Naukowa OSOZ (kolejność alfabetyczna, stan na styczeń 2016 r., liczba członków Rady: 99 osób) 1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med.

Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med.

Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med. Tomasz Grodzki, 17. prof. nadz. dr hab. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm.

Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab.

Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab. Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med. Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 48. prof. dr hab. Teresa Kulik, 49. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 50. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 51. dr hab. (prof. UMK) Krzysztof Kusza, 52. dr n. med.

Krzysztof Kuszewski, 53. dr n. med. Aleksandra Lewandowicz-Uszyńska, 54. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 55. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 56. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 57. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 58. dr n. med. Beata Małecka-Libera, 59. prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska, 60. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 61. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 62. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 63. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 64. prof. dr hab. n. med.

Krystyna Olczyk, 65. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 66. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 67. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 68. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 69. prof. zw. dr hab. n. med.

Stanisław Radowicki, 70. dr n. med. Andrzej Rakowski, 71. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 72. prof. dr hab. med. Kazimierz Roszkowski-Śliż, 73. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 74. dr hab. n. med.

Leszek Sagan, 75. prof. dr hab. Bolesław Samoliński, 76. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 77. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 78. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 79. lek. Maciej Sokołowski, 80. prof. dr hab. n. med. Jerzy Stelmachów, 81. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 82. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 83. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 84. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 85. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 86. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 87. prof. dr hab. n. med. Barbara Świątek, 88. dr n. med. Jakub Trnka, 89. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 90. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 91. prof. dr hab. Andrzej Wall, 92. prof. dr hab. n. med. Anna Walecka, 93. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 94. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar (prof. nadzw.

WSF), 95. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 96. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 97. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 98. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 99. prof. dr hab. Marek Ziętek

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

nauk a

Sen jak lek 40% osób na świecie śpi krócej niż zalecane 7–9 godzin. Z przeprowadzonych dotychczas badań wynika, że niedostateczna ilość snu ma negatywny wpływ na nasze zdrowie: skraca życie, podwyższa ryzyko wielu chorób, w tym przeziębień, cukrzycy oraz nowotworów; sprzyja występowaniu stanów zapalnych oraz rozwojowi nadmiernej wagi ciała, może prowadzić do depresji, pogarsza stan skóry, obniża koncentrację, kreatywność, produktywność i sprawność funkcjonowania systemu odpornościowego. Zdrowy sen pomaga podejmować trafne decyzje, co przekłada się na wiele aspektów naszego życia. Naukowcy sugerują, że nocny odpoczynek krótszy niż 5 godzin zwiększa o 45% ryzyko zawału serca. Ponadto podczas snu powstają nowe połączenia pomiędzy szarymi komórkami.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

nauk a

rynek ZDROWIA W PIGUŁCE

MZ zapowiada porządki Ruszyły prace kolejnych gremiów powołanych przez ministra zdrowia. Wśród tych, które mogą mieć największy wpływ na placówki i pacjentów, są zespoły ds. opracowania założeń projektu ustawy o podstawowej opiece zdrowotnej, raportu dotyczącego możliwości uproszczenia regulacji w zakresie wykonywania działalności leczniczej oraz zmian systemowych w ochronie zdrowia.

Aleksandra Kurowska

Personalia Dyrektorem Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia został Marcin Węgrzyniak, dotychczasowy kierownik Biura Zarządzania Projektami

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

CSIOZ. Zofia Małas to nowa prezes Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych, wcześniej była przewodniczącą Świętokrzyskiej Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych.

Z kolei w PAN doszło do reelekcji.

Prof. Tomasz Zdrojewski został ponow-

nie szefem Komitetu Zdrowia Publicznego PAN. Dorota Gardias, była przewodnicząca Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Pielęgniarek i Położnych, stanęła na czele Forum Związków Zawodowych i zastąpiła tragicznie zmarłego Tadeusza Chwałkę.

nauk a

Z ciekawych zmian w spółkach – Michał Krupiński został nowym prezesem PZU. Od 2011 roku był prezesem Merrill Lynch Polska i szefem bankowości inwestycyjnej dla Europy Środkowej i Wschodniej w Bank of America Merrill Lynch. Na razie nie wiadomo, czy będzie kontynuował politykę Andrzeja Klesyka w zakresie rozwoju ubezpieczeń medycznych oraz budowy sieci własnych placówek. A w spółce Szpitale Wojewódzkie szefem został dotychczasowy wicedyrektor ds. medycznych dr Dariusz Nałęcz.

Sąd Okręgowy w Warszawie zdecydował, że sprawa Jarosława Pinkasa – obecnego wiceministra zdrowia (był nim też u ministra Zbigniewa Religi), którego kilka lat temu łódzka prokuratura apelacyjna oskarżyła o korupcję – wróci na wokandę. W marcu 2015 Sąd Rejonowy dla Miasta Stołecznego Warszawy uniewinnił Pinkasa, ale prokuratura odwołała się od wyroku.

System Wiele dyskutowano w ostatnich tygodniach o emigracji lekarzy. Jeszcze w grudniu Rzecznik Praw Pacjenta zaproponowała, by adepci medycyny musieli odpracować w Polsce studia i to konkretnie w systemie publicznym. Naczelna Rada Lekarska w odpowiedzi na ten postulat poinformowała, że wśród wyjeżdżających jest też wielu doświadczonych lekarzy, a nie tylko młodzi specjaliści. A wysokość pensji wcale nie jest kluczowa – lekarzy bardziej denerwuje biurokracja i zła organizacja pracy. Z kolei w styczniu Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego Jarosław Gowin stwierdził, że można rozważyć, by studia medyczne były pełnopłatne (ok. 500 tys. zł). Koszt pokrywałyby stypendia i potem przez kilka lat młodzi lekarze mieliby je odpracowywać. MZ po raz kolejny odcięło się od takich „siłowych” rozwiązań. Planuje zwiększenie naboru na studia medyczne już w tym roku i zapowiada podwyżki wynagrodzeń medyków i innych grup pracowników ochrony zdrowia. Kiedy i jakie – nie wiadomo.

W przypadku nowych przepisów, które weszły w życie od stycznia, znów szczytne idee nie przełożyły się na wysoką jakość legislacyjną. Wiele zastrzeżeń budzą m.in. e-zwolnienia. Okręgowa Rada Lekarska w Warszawie, a potem m.in. Porozumienie Zielonogórskie i OZZL wydały swoim członkom zalecenie, by ich nie wystawiać, póki nie zostaną poprawione.

Lekarze twierdzą, że są zmuszeni do wy-

korzystywania odpłatnego podpisu elektronicznego, ponieważ korzystanie z darmowej alternatywy – e-PUAP2 – wydłuża wizyty o 5 minut z powodu konieczności każdorazowego logowania i czekania na SMS zwrotny z kodem.

Kolejne niedoróbki ma obowiązująca od tego roku książeczka zdrowia dziecka. Lekarze zwracają uwagę m.in. na brak miejsca do wpisywania szczepień oraz regulacji, co robić, gdy książeczkę ktoś zgubi (resort zdrowia poinformował nas, że nie wyklucza nowelizacji w tym zakresie). Podnoszony jest też fakt dodatkowej papierkowej roboty z powodu zbyt wielu stron do wypisywania.

Wiele zamieszania spowodowało wygaśnięcie przepisów dotyczących tego kompetencji ratowników medycznych.

De facto pracują na własną odpowiedzialność. Chaos to w dużej mierze efekt przyjęcia przez Sejm, na sam koniec poprzedniej kadencji, okrojonego projektu ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym (jako poselskiego, choć bazującego na rządowym). MZ nie wyrobiło się z konsultacjami i przygotowaniem rozporządzenia. Ma ono być opublikowane dopiero w marcu lub kwietniu.

Przyczynkiem do kolejnych systemowych zmian mogą być działania Najwyższej Izby Kontroli. W tym roku skontrolowanych zostanie 13 kwestii zdrowotnych. Poza standardowymi, jak efektywność wydatkowania pieniędzy przez NFZ, NIK zajmie się m.in. efektami profilaktyki zdrowotnej w gastrologii, kardiologii oraz ginekologii. Sprawdzi, czy cele Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego oraz pakietu onkologicznego zostały osiągnięte. Zbada też dostępność i finansowanie diagnostyki laboratoryjnej.

Już w marcu resort zdrowia chce przedstawić pierwsze tzw. łączone świadczenia (kombinowane). Mają one zagwarantować, że po pobycie w szpitalu chory nie będzie tracić zdrowia w kolejkach. Na początek scalone zostanie leczenie ostrych zespołów wieńcowych z rehabilitacją kardiologiczną. Kolejne łączenie świadczeń w bardziej kompleksowe pakiety ma dotyczyć rehabilitacji po wszczepieniu endoprotez stawu biodrowego. W takim rozwiązaniu, warunkiem kontraktu będzie albo posiadanie własnej poradni rehabilitacyjnej, albo umowy z podmiotem, który powiązaną usługę może zrealizować.

Duże zmiany resort zdrowia planuje też w pakiecie onkologicznym i w opiece nad chorymi. MZ zamierza zapropono-

» MZ zapowiada specjalny budżet na tzw. leczenie ratunkowe – medyka‑ menty nieuwzględnione w ustawie refundacyjnej i niedostępne procedury.

Jego wysokość nie przekroczy 10 mln zł.« wać zniesienie warunku, że na każde 15 podejrzeń i wydań karty DiLO, w przynajmniej jednym przypadku musi się potwierdzić, że pacjent ma nowotwór złośliwy. Lekarzowi, który nie spełniłby tego warunku grozi wykluczenie z pakietu onkologicznego, a powrót miał być możliwy tylko po dodatkowym szkoleniu. Ponadto ministerstwo chce zniesienia obowiązku wystawiania karty DiLO w wersji papierowej – skoro i tak uzupełniana jest elektronicznie, a wyniki badań czy wypisy ze szpitala pacjent ma w wersji papierowej. Ostatnia ważna zapowiedź dotyczy zniesienia limitów w leczeniu bólu, opiece paliatywnej i hospicyjnej.

Polityka lekowa Krzysztof Łanda to prawdopodobnie najbardziej płodny w „medialne” pomysły członek kierownictwa resortu. Także w styczniu w czasie wystąpień i wywiadów zapowiadał szereg zmian. Począwszy od tego, że negocjacje z zagranicznymi firmami będzie prowadził poprzez ich centrale, a nie przedstawicielstwa, po deklarację, że przedsiębiorstwa produkujące w Polsce leki będą preferowane w refundacji. Zdaniem resortu ustawa refundacyjna nakazuje wręcz, aby firmy farmaceutyczne ubiegające się o refundację swoich leków wskazywały miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.

Minister, ustalając cenę leku, powinien brać pod uwagę działalność naukową i inwestycyjno-badawczą producenta w Polsce i UE. Ponadto MZ zapowiada, że listy leków refundowanych publikowane będą nie co dwa, a co cztery miesiące. Z kolei decyzje refundacyjne wydawane producentom nie będą miały sztywnych terminów. W razie potrzeby ma to umożliwić częstsze dyskusje o obniżkach cen.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

nauk a

Karty Diagnostyki i Leczenia Onkologicznego Tabela 1. Liczba wydanych kart w podziale na województwa Województwo

Liczba wydanych kart

Udział wydanych kart

dolnośląskie

21 589

9,0%

kujawsko-pomorskie

16 070

6,7%

lubelskie

10 044

4,2%

lubuskie

4 048

1,7%

łódzkie

17 961

7,5%

małopolskie

20 838

8,7%

mazowieckie

39 253

16,3%

opolskie

4 471

1,9%

podkarpackie

7 855

3,3%

podlaskie

3 350

1,4%

pomorskie

13 858

5,8%

śląskie

30 827

12,8%

świętokrzyskie

9 577

4,0%

warmińsko-mazurskie

6 631

2,8%

22 469

9,4%

wielkopolskie zachodniopomorskie SUMA

11 437

4,8%

240 278

100,0%

» Do dnia 18 stycznia 2016 r. wydano 240 278 kart diagnostyki i leczenia onkologicznego. Ich liczba różni się w zależności od województwa. Najwięcej kart wystawiono w woj. mazowieckim (ponad 39 tys.), najmniej w woj. podlaskim (3,3 tys.).«

Tabela 2. Liczba wydanych kart w podziale na tryb wydania Karta wydana w:

Liczba wydanych kart

Udział wydanych kart

POZ

77 402

32,2%

AOS

61 339

25,5%

SZPITAL

55 907

23,3%

SZPITAL – leczenie rozpoczęte przed 1 stycznia 2015

45 630

19,0%

240 278

100,0%

SUMA

32,2% POZ

AOS 25,5%

SZPITAL – leczenie rozpoczęte przed 19% 1 stycznia 2015

SZPITAL 23,3%

40000 35000

Liczba wydanych kart

30000 25000 20000 15000 10000 5000

10

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

za c

ho

dn

io

po

elk o

m

po

lsk

or sk ie

ie

sk ie m az ur

sk o-

wi

sk ie zy iń

ię t ok r

wa rm

ślą

sk ie św

or sk ie m po

as k ie dl

ie ck pa dk ar

po

po

sk ie ol op

ie ec k az ow i m

ol sk ie op ał m

łó dz kie

bu sk ie lu

ie be lsk lu

or om -p

ku ja ws ko

do

ln

oś

lą

sk ie

sk ie

0

nauk a

Szykowany jest również specjalny budżet na tzw. leczenie ratunkowe – medykamenty nieuwzględnione w ustawie refundacyjnej i niedostępne procedury. Ale budżet nie będzie zbyt wysoki – maksymalnie 10 mln zł. Zmiany mają też objąć sprzedaż leków – lista medykamentów dostępnych poza aptekami ma zostać ścięta do minimum, a opakowania oferowane w marketach i na stacjach benzynowych mają być mniejsze. Resort zapowiada też ostrzejsze kontrole w zakresie przepisów antykoncentracyjnych na rynku aptek.

W kwestii wywozu leków, MZ chce podnieść ich ceny urzędowe do poziomu zbliżonego do innych państw UE. Na razie Ministerstwo Zdrowia opublikowało listę leków zagrożonych brakiem dostępności. Znalazły się na niej 142 preparaty, m.in. leki przeciwzakrzepowe, przeciwnowotworowe, insuliny i szczepionki.

W lipcu zeszłego roku, gdy listę opublikowano po raz pierwszy, było na niej 257 pozycji. Czy to sukces? Jak twierdzą aptekarze, nadal brakuje ok. 200 leków, a nielegalny wywóz wręcz się nasilił. Tyle tylko, że farmaceuci nie widząc efektów swoich działań, rzadziej zgłaszają braki.

Wieści z rynku Najwięcej inwestycji nadal dotyczy opieki nad seniorami. Jedna z wiodących europejskich sieci opieki długoterminowej – Opera – kupiła 90 proc. udziałów w firmie MEDI-system (7 ośrodków rehabilitacji stacjonarnej i opieki długoterminowej z ponad 700 miejscami). EMC zainwestowało 1,4 mln zł w sprzęt dla

Centrum Fizjoterapii przy Szpitalu Geriatrycznym w Katowicach. Nawet firmy spoza branży medycznej chcą skorzystać na oczekiwanym boomie w opiece nad osobami starszymi. Firma handlowa Fair Play z Nowego Targu – handlująca sprzętem do hokeja – nabyła dawny internat w Piekarach Śląskich, by otworzyć w nim dom opieki.

Z kolei okulistyczny MAVIT, który wśród pacjentów ma też sporo seniorów m.in. z zaćmą i jaskrą, otworzył na warszawskim Ursynowie nowy ośrodek diagnostyczny o powierzchni 380 m kw., uzpełniając ofertę o szeroki pakiet usług z zakresu okulistyki dziecięcej.

Raporty i analizy Czas na zmianę wystroju poczekalni w przychodniach, w których wiszą plakaty z piramidą żywienia. Instytut Żywności i Żywienia zaprezentował nową.

Główną rolę w diecie Polaków powinien odgrywać wysiłek fizyczny. Na samym szczycie piramidy żywieniowej znalazły się warzywa i owoce. W poprzedniej – z 2009 r. – ważniejsze były produkty zbożowe.

W Sylwestra MZ opublikowało opóźnione mapy potrzeb zdrowotnych w zakresie chorób onkologicznych i kardiologicznych. Nie są one takim przełomem, jakiego wielu oczekiwało (np. organizacje pacjentów twierdzą, że to mapy dla szpitali – pod zakup przez nie sprzętu z unijnym dofinansowaniem). Z map wynika m.in., że w latach 2016–2029 chorobowość onkologiczna wzrośnie o 17 proc. (z poziomu 474 tys. do 555 tys.), a za nią zapotrzebowanie m.in. na

radykalne zabiegi chirurgiczne, chemioterapię i radioterapię (potrzebne będzie ok. 200 akceleratorów). Mapy kardiologiczne przewidują, że wzrośnie zachorowalność – najszybciej na niewydolność serca (za dekadę zachoruje na nią ponad ćwierć miliona Polaków).

Jak poprawić skuteczność leczenia raka w Polsce (uzyskujemy wyniki o 10–15 punktów proc. gorsze niż średnia w UE)? Propozycje rozwiązań znalazły się w raporcie „Mechanizmy wczesnego dostępu do leków innowacyjnych na świecie, ze szczególnym uwzględnieniem terapii onkologicznych”. Przygotował go Instytut Zarządzania w Ochronie Zdrowia (IZWOZ) Uczelni Łazarskiego.

Jedną z głównych barier są za niskie nakłady.

W efektywniejszym wydawaniu pieniędzy na leczenie pomóc mogłyby też rozwiązania IT. Ale i z tym jest kłopot.

Aż 21 proc. placówek nie zdąży w pełni dostosować się do wymagań związanych z elektroniczną dokumentacją medyczną przed 1 sierpnia 2017 r. – wynika z raportu „Wyzwania IT Ochrony Zdrowia 2015–2017” firmy BBM.  Jeśli chcą się Państwo podzielić z nami ciekawymi informacjami, zapraszam do kontaktu: olakurowska@o2.pl Aleksandra Kurowska, dziennikarka od ponad 11 lat zajmująca się tematyką medyczną oraz finansową. Redaktor Dziennika Gazety Prawnej, współpracuje m.in. z redakcją Służby Zdrowia. Pracowała w dziale ekonomicznym Życia Warszawy, Gazecie Giełdy „Parkiet”, Rzeczpospolitej. Absolwentka Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych UW.

» NIK skontroluje w tym roku 13 kwestii zdrowotnych, w tym m.in. efektywność wydatkowania pieniędzy przez NFZ, rezultaty programów profilaktyki.«

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

11

I nn o w a c j e

ALERT EPIDEMIOLOGICZNY (marzec 2016) ALERGIA POZIOM NASILENIA ALERGII

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

74%

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

WOJEWÓDZTWO

PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (marzec)

TREND W STOSUNKU DO lutego

1 148

Podkarpackie

1 155

Podlaskie

1 001

Pomorskie

930

Śląskie

921

Świętokrzyskie

766

Warmińsko-mazurskie

631

Wielkopolskie

769

Zachodniopomorskie

911

               

PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (marzec)

TREND W STOSUNKU DO lutego

Dolnośląskie

6 317

Kujawsko-pomorskie

3 592

Lubelskie

3 055

Lubuskie

5 856

Łódzkie

3 948

Małopolskie

7 394

Mazowieckie

5 730

Opolskie

4 394

Podkarpackie

3 033

Podlaskie

3 765

Pomorskie

3 608

Śląskie

5 493

Świętokrzyskie

3 831

Warmińsko-mazurskie

2 831

Wielkopolskie

6 194

Zachodniopomorskie

4 329

               

Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie

549

Lubelskie

646

Lubuskie

892

Łódzkie

1 025

Małopolskie

1 133

Mazowieckie

1 570

Opolskie

437

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE POZIOM NASILENIA GRYPY I PRZEZIĘBIENIA

SPRAWDZALNOŚĆ POPRZEDNIEJ PROGNOZY

12

82%

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

 PONIŻEJ NORMY  NORMA  WYSOKI  BARDZO WYSOKI

WOJEWÓDZTWO

I nn o w a c j e

aplikacje 1.

3.

5.

2.

4.

6.

 Serce

 Simply Steps

 Kalkulator Wymienników

Aplikacja dla kobiet, która uświadamia, jak styl życia wpływa na kondycję serca. Wprowadzając informacje o nawykach żywieniowych, aktywności fizycznej, nastroju i sposobie spędzania czasu, użytkownik otrzymuje raport informujący o tym, czy w danym dniu działał z korzyścią dla serca. Do raportu dołączone są krótkie porady, które wskażą, co można zrobić, aby żyć zdrowiej.

Aby zdrowy tryb życia zdominował każdy dzień nie trzeba od razu dokonywać wielkich rewolucji. Do celu można dojść małymi krokami, zmieniając konsekwentnie niekorzystne nawyki. Taką zasadę wykorzystuje aplikacja Simply Steps. Bez diet, liczenia kalorii, nierealnych postanowień. Zamiast tego – powolne wprowadzanie zmiany za zmianą, co można zrealizować razem z wybraną osobą.

Aplikacja przeznaczona dla osób z cukrzycą oraz tych, którzy chcą kontrolować ilość spożywanych kalorii. Umożliwia sprawdzenie zawartości kalorycznej, ilości Wymienników Węglowodanowych (WW) i Wymienników Białkowo-Tłuszczowych (WBT) każdego produktu żywnościowego, posiłku czy potrawy.

Dodatkowo pozwala na tworzenie własnych posiłków a także dodawanie swoich ulubionych produktów.

iOS | Android | ENG Bezpłatna

iOS | Android | PL Bezpłatna

600 treningów dla każdego, śledzenie aktywności fizycznej z pomocą GPS-a, codzienne statystyki i integracja z ponad 400 urządzeniami m-zdrowia. W serii dostępne są aplikacje dedykowane różnym aktywnościom: spacerom (Map My Walk), jeździe na rowerze (Map My Ride), wspinaczce górskiej (Map My Hike). Mocna motywacja ze strony kilkudziesięciomilionowej społeczności użytkowników.

 C25K

 Strides

Chciałbyś zacząć biegać, ale nie możesz się do tego zmotywować? Dzięki aplikacji C25K w 8 tygodni osiągniesz formę pozwalającą przebiec 5 kilometrów.

Cel jest prosty, tak samo jak zaplanowany trening, który stopniowo buduje siłę mięśni niezbędną u każdego biegacza. Ćwiczenia trwają 30-40 minut i należy je wykonywać 3 razy w tygodniu. Idealne narzędzie dla początkujących.

Narzędzie ułatwiające realizację osobistych i zawodowych planów, wspomagające kształtowanie nawyków zmieniających nasze życie na lepsze. Dłuższy sen, więcej ruchu, więcej czasu na relaks – zaplanuj, co chcesz osiągnąć, a Strides wesprze cię w codziennym wypełnianiu postanowień.

iOS | Android | Wielojęzykowa Bezpłatna

iOS | Android | ENG Bezpłatna

iOS | Android | PL Bezpłatna

 Map My Fitness

iOS | Wielojęzykowa Bezpłatna

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

13

I nn o w a c j e

NOWOŚCI I WYNALAZKI

MECHANIZM OBRONNY RAKA Biolodzy z Instytutu Technologii w Massachusetts (MiT) poznali mechanizm odpowiedzialny za odporność komórek rakowych.

W około połowie przypadków nowotworów zaobserwowano brak genu o nazwie p53, odpowiedzialnego za ochronę komórek przed genetycznymi mutacjami. Tego rodzaju nowotwory są odporne na chemioterapię niszczącą DNA chorych komórek. Winny jest system kopii zapasowej działający w przypadku nieobecności p53, przejmujący sterowanie nad dalszym podziałem komórek raka, nawet kiedy DNA zostało poważnie zniszczone. Naukowcy wierzą, że dzięki odkryciu uda się blokować system kopii zapasowej, a przez to komórki nowotworowe pozbawione genu p53 będą bardziej wrażliwe na leczenie.

MIERNIK EMOCJI Feel to pierwsza opaska monitorująca emocje. Cztery wbudowane sensory nadzorują biosygnały wysyłane przez organizm, w tym m.in. reakcję skórno-galwaniczną, temperaturę, puls. Wyniki można obserwować za pomocą aplikacji na smartfona, gdzie oprócz wizualnej prezentacji nastroju w poszczególnych porach dnia, użytkownik może sprawdzić, jak na jego emocje wpływa tryb życia, czynniki środowiskowe, aktywność fizyczna, spotykane osoby. W przypadku podwyższonego poziomu stresu opaska zaczyna wibrować. Aplikację uzupełniono o zestawy ćwiczeń oddechowych przywracające równowagę emocjonalną. Właściciel opaski otrzymuje też konkretne podpowiedzi wzmacniające formę psychologiczną, np. „śmiej się częściej”, „medytuj” albo „bądź aktywny”.

14

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

I nn o w a c j e

POMIAR TEMPERATURY OD NOWA Withings przedstawia nowy sposób mierzenia temperatury ciała – sensor Thermo. Wystarczą dosłownie dwie sekundy kontaktu ze skórą, podczas których urządzenie wykonuje 4000 pomiarów z pomocą 16 czujników podczerwieni. Dane trafiają (poprzez WiFi albo Bluetooth) do aplikacji pozwalającej analizować zmiany temperatury w ciągu dnia, odnotowywać przyjmowanie leków przeciwgorączkowych albo inne objawy. Precyzję pomiarów gwarantuje technologia HotSpotSensor™. Cena: 99,95 €.

Plaster TempTraq umożliwia 24-godzinny nadzór nad temperaturą dziecka. Urządzenie mierzy oraz zapisuje wyniki w aplikacji, wysyłając alerty w przypadku przekroczenia normalnych wartości. Firma pracuje nad wersją 48-godzinną.

BodyCap proponuje z kolei pomiar temperatury w samym wnętrzu ciała. e-Celsius to termometr w formie tabletki. Po jej połknięciu, dane transmitowane są do specjalnego urządzenia (e-Viewer) wyświetlającego bieżące wyniki oraz ostrzegającego o przekroczeniu stanów dopuszczalnych.

CHEMIA ZDROWIA Bio-sensor Lumee firmy Profusa jest krokiem milowym w rozwoju urządzeń monitorujących parametry zdrowia człowieka.

Głównym zadaniem biosensora jest stały pomiar biochemiczny krwi (np. poziomu glukozy czy saturacji). Większe spektrum mierzonych parametrów to też większe możliwości profilaktyki, zarządzania chorobami przewlekłymi, jak cukrzycą albo obturacyjną chorobą płuc. Urządzenie składa się z sensora o wielkości 3–5 mm wszczepianego na głębokość 2–4 mm pod powierzchnię skóry oraz zewnętrznego odbiornika mocowanego hydrożelem. Pierwsze założenia trackera biochemicznego zaprezentowano w styczniu tego roku.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

15

I nn o w a c j e

INTELIGENTNY BIO PROCESOR Samsung Electronics zaprezentował pierwszy w branży Bio Procesor stworzony w odpowiedzi na potrzeby związane z rosnącą popularnością innowacyjnych urządzeń ubieralnych do monitorowania stanu zdrowia. Bio Procesor został już wprowadzony do produkcji masowej, a urządzenia do monitorowania stanu zdrowia, w których zostanie on wykorzystany, będą dostępne w pierwszej połowie 2016 r. Niewielkie rozmiary urządzenia oraz jego zintegrowana struktura sprawiają, że jest ono niezwykle innowacyjne.

Procesor idealnie nadaje się do zastosowania w małych urządzeniach ubieralnych, oferując też wiele możliwości w zakresie projektowania nowych rozwiązań. Jeszcze niedawno możliwość monitorowania samego rytmu serca była niezwykle atrakcyjną funkcją.

Tymczasem dziś od urządzeń ubieralnych oczekuje się zdolności pomiaru różnych parametrów związanych z kondycją organizmu.

Bio Procesor w swojej funkcjonalności łączy analizę impedancji bioelektrycznej (BIA), fotopletyzmografię (PPG), elektrokardiogram (ECG) oraz pomiar temperatury skóry i reakcji skórno-galwanicznej (GSR). A wszystko to w ramach jednego rozwiązania w formie chipu, umożliwiającego odpowiednio pomiar zawartości tłuszczu i masy mięśni szkieletowych, częstości skurczów i rytmu serca, temperatury skóry i poziomu jej napięcia.

HEMOGLOBINA BEZ UKŁUCIA

CZY SPALASZ TŁUSZCZ?

Kalifornijska firma Cercacor zaprezentowała urządzenie do nieinwazyjnego pomiaru hemoglobiny we krwi. Specjalny klips zakładany na palec wyposażony został w 8 czujników LED. Wynik dostępny jest po 90 sekundach. Informacja o poziomie hemoglobiny jest przydatna zwłaszcza w zawodowym uprawianiu sportów.

LEVL to urządzenie informujące, czy w organizmie następuje spalanie tłuszczu (np. w wyniku ćwiczeń). Podczas tego procesu wraz z oddechem wydalany jest produkt uboczny – aceton. To właśnie jego poziom mierzy LEVL. Wskazania powyżej 4-go stopnia informują, że organizm spala tłuszcz. Urządzenie będzie dostępne w sprzedaży w bieżącym roku.

Źródła i zdjęcia: Jose-Luis Olivares/MIT, myFeel, Withings, TempTraq, BodyCap, Samsung. Levl, Cercacor, Profusa

16

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

I nn o w a c j e

LABORATORIUM TECHNOLOGII

Ochrona interaktywna Po zakończeniu 10-minutowej wizyty u lekarza, pacjent zostaje sam na sam ze swoją chorobą, wątpliwościami, obawami i pytaniami. Czy tak powinna wyglądać ochrona zdrowia?

O tym, czy jesteśmy zdrowi, czy zachorujemy w dużym stopniu decyduje styl życia oraz codzienne decyzje żywieniowe.

I to aż w 60%, jak twierdzą eksperci. Dopiero na kolejnych miejscach są inne czynniki: predyspozycje genetyczne, środowisko życia i poziom medycyny. Znana od dziesięcioleci reguła stała się podstawą założeń współczesnego zdrowia publicznego i roli profilaktyki w ochronie zdrowia. Niestety, jak na razie tylko w teorii. Żaden kraj na świecie nie zdołał zbudować systemu opartego na paradygmacie zapobiegania zamiast leczenia. Paradoksem jest, że na działania profilaktyki wspierające wspomniane 60% przeznacza się z budżetu państwa średnio 3% środków. Taki stan rzeczy podrzymuje przywiązanie do tradycyjnego modelu ochrony zdrowia, kultywowanego od wieków.

Czy technologie cyfrowe mają szansę to zmienić? Urządzenia mobilne, elektroniczne konta zdrowia i Internet Rzeczy spowodują, że profilaktyka i promocja zdrowia wkroczą do codziennego życia, wzmacniając nasze kompetencje i wiedzę w kwestiach związanych z ochroną zdrowia. Komputer, tablet, smartfon dostarczą wskazówek 24 godziny na dobę, przypomną o zażyciu leku, ostrzegą o niepokojących zmianach parametrów zdrowia, połączą z lekarzem w razie pilnej potrzeby, staną się przewodnikami po personalizowanym planie zdrowia. Za sprawą rosnącej liczby miniaturowych czujników, pomiary i kontrola realizowane będą bez naszej świadomości czy dodatkowych czynności. Sprawy zdrowia nie zdo-

minują codzienności – indywidualizowane zalecenia i porady otrzymamy tylko wtedy, gdy zajdzie taka potrzeba.

Przyjrzyjmy się ośmiu prognozom rozwoju zdrowia cyfrowego, które przedstawione zostały w raporcie „Zdrowie Cyfrowe: 2016 i dalej” (Involution Studios). Zmienią one sposób, w jaki myślimy o ochronie zdrowia, zmniejszając dystans pomiędzy pacjentem i lekarzem, wyznaczając indywidualne plany zdrowotne, doradzając na każdym kroku.

» Cyfryzacja doprowadzi do stworzenia nowego lekarstwa – informacji i wiedzy. Świadomi pacjenci staną się najmocniejszym ogniwem ochrony zdrowia.«

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

17

I nn o w a c j e

Przestrzeganie zaleceń terapeutycznych

Porozmawiaj z technologią

Eksperci od lat biją na alarm – znaczna część chorych nie stosuje się do zaleceń lekarskich i nie przyjmuje przepisanych leków lub aplikuje je w nieprawidłowy sposób. W takich sytuacjach efekty i czas leczenia mogą odbiegać od oczekiwań. Cyfrowa adherencja to inaczej kontrola procesów zdrowotnych w tym terapii lekowych. Dzięki czujnikom, e-dyspenserom leków i urządzeniom pomiarowym, poprawi się weryfikacja realizacji zaleceń lekarskich, a pacjent otrzyma wskazówki w czasie rzeczywistym.

Konwersacyjny interfejs użytkownika może ułatwić szybkie podejmowanie codziennych decyzji i uzyskiwanie informacji. Zamiast czasochłonnego wpisywania tekstu, proste pytania zadawane głosem i natychmiastowe odpowiedzi wirtualnego eksperta. Mogą idealnie sprawdzić się w tematach związanych ze zdrowym żywieniem, aktywnością fizyczną itd.

Miernik wydajności układu oddechowego zanotował wartości poniżej normy. W związku z wysokim stężeniem pyłków w powietrzu, pacjent otrzymuje zalecenie ograniczenia czasu spędzanego na wolnym powietrzu i zastosowania inhalatora.

Przewidywanie zdrowia

Wczesna diagnostyka

Naukowcy pracują już nad inteligentnym lustrem, które będzie w stanie monitorować m.in. poziom nastroju, kondycję psychofizyczną. Wbudowane czujniki przekażą dane do elektronicznej kartoteki pacjenta.

Podstawowe informacje i wskazówki wyświetlane będą na powierzchni lustra, z kolei lekarz otrzyma komunikaty o odchyleniach współczynników zdrowia od norm. Dlaczego wybrano lustro? Przed nim spędzamy codziennie kilka minut, a jego powierzchnia nadaje się idealnie do wyświetlania interaktywnych komunikatów.

Nawet obecnie dostępne telefony komórkowe mogą wykonywać szereg analiz związanych ze zdrowiem, m.in. poprzez mikrofon, kamerę, GPS i żyroskop. Liczba czujników dostępnych w urządzeniach mobilnych z roku na rok się zwiększa. Na podstawie zdalnych pomiarów lekarz będzie mógł wykrywać ze znacznym wyprzedzeniem pierwsze symptomy choroby. W przypadku wielu schorzeń, czas rozpoczęcia terapii ma strategiczne znaczenie.

Lustro sugeruje, że poziom nastroju od kilku dni utrzymuje się na niskim poziomie, następnie podaje propozycje zajęć sportowych.

18

Wirtualny doradca pyta, co użytkownik planuje dziś na obiad. Ten wskazuje proporcje posiłków, po czym aplikacja sugeruje zmiany, informując o małej ilości warzyw i nadmiarze czerwonego mięsa oraz wynikających z tego zagrożeniach.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

Lekarz łączy się on-line z pacjentem, aby poinformować o niepokojących objawach – drżeniu rąk oraz niestabilnych krokach. Zaleca wizytę dla weryfikacji zażywanych leków.

I nn o w a c j e

»Systemy sztucznej inteligencji dostarczą wskazówek optymalizujących decyzje zdrowotne.«

Cyfrowe plany opieki

Matematyczna kartoteka pacjenta

Zamiast ogólnych zaleceń – indywidualne plany opieki generowane na podstawie dotychczasowej historii zdrowia/choroby i dopasowane do celów zdrowotnych. W tym układzie lekarz, we współpracy z pacjentem, konstruuje i zleca realizację pakietu opieki, np. zdrowego odżywiania się, profilaktyki kardiologicznej lub innych, odnoszących się do konkretnych chorób.

Zbliżamy się do kolejnej generacji elektronicznych kartotek pacjentów – policzalnego rekordu medycznego (Computable Medical Record). CMR zawiera informacje, które mogą być czytane zarówno przez komputery (zapis matematyczny) oraz ludzi. Ta e-kartoteka medyczna gromadzi wszystkie dane, od urodzenia do śmierci, pozwala wyznaczyć poziom zdrowotności w określonej skali.

Na podstawie planu opieki wyznaczonego dla pacjenta, aplikacja przypomina o wykonywaniu konkretnych czynności (np. zażyciu leku). Dane dotyczące realizacji planu rejestrowane są w e-kartotece.

Informacje medyczne będą standaryzowane i ujęte w reguły matematyczne, co pozwoli komputerom prowadzić personalizowane i grupowe analizy zdrowotne (big data).

Zaangażowanie pacjenta

Wirtualni doradcy

Profilaktyka zaczyna się w naszej głowie. Dlatego systemy mobilne skupiają się coraz bardziej na kwestiach wspierania decyzji i wzmacniania zaangażowania pacjenta. Takie rozwiązania mogą być źródłem ogromnych oszczędności w systemie ochrony zdrowia. Zamiast leczyć, można podpowiadać, co zrobić, aby uniknąć choroby.

Systemy sztucznej inteligencji będą jak dr Watson, śledząc nasze zachowania, informując, wzmacniając motywację. Cyfrowi asystenci nie pozwolą zapomnieć o zażyciu leku, przypomną o relaksie po stresującym dniu oraz realizacji zadań zawartych w indywidualnym planie zdrowia.

Staną się częścią naszego domu, ułatwiając prowadzenie harmonijnego i dobrego życia.

Aplikacja podpowiada, co kupić z korzyścią dla zdrowia. Jabłka to zdecydowanie zdrowa przekąska – tylko 54 kalorie, dużo błonnika i witaminy C. Do tego praktyczna podpowiedź – przepis na sałatkę.

„Klaudio, witaj w domu! Weź dwa głębokie oddechy dla przywrócenia równowagi pod długim dniu pracy. Raz…dwa… świetnie! Wygląda na to, że poziom stresu systematycznie spada!”

Na podstawie raportu „Digital Healthcare: 2016 and Beyond“. Dziękujemy za udostępnienie grafik: Involution Studios, www.goinvo.com

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

19

R a p o rt

Epoka cyfrowego odrodzenia

W sektorze ochrony zdrowia jak grzyby po deszczu wyrastają młode, kreatywne firmy oferujące zupełnie nowe rozwiązania z dziedziny e-zdrowia i telemedycyny. Dla nich ważna jest innowacyjność i kreatywność, chcą zmieniać sposób myślenia, rewolucjonizować przestarzałe metody pracy. Znają możliwości technologii cyfrowych i dziwią się, że ochrona zdrowia tak rzadko do nich sięga. Dlaczego start-up’y wybierają sektor zdrowia? Jakie nadzieje w nim pokładają? Co ich motywuje?

O to pytamy przedstawicieli czterech europejskich start-upów.

Aplikacja pozwalająca wykrywać na wczesnym etapie symptomy autyzmu u dziecka. www.playcareapp.com Paweł Jarmołkowicz Harimata Sp. z o.o.

Rynek opieki zdrowotnej posiada ogromny potencjał rozwoju, transformacji i potrzebę innowacji na poziomie procesów, efektywności działania, systemu refundacji. Zdrowie cyfrowe (digital health) to nowy, wzrastający trend,

20

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

gdzie z roku na rok notuje się coraz więcej inwestycji w start-upy oferujące innowacyjne rozwiązania. Potwierdza to zainteresowanie i próba wejścia na ten rynek dużych, znanych graczy, jak IBM, Apple czy Google. Jest to jednocześnie sektor podlegający ścisłym regulacjom prawnym dotyczącym jakości rozwiązań, bezpieczeństwa pacjentów, ochro-

ny przesyłanych i/lub przetwarzanych wrażliwych danych.

Na początku stworzyliśmy prototyp technologii rozpoznawania emocji na bazie analizy zachowań użytkowników urządzeń mobilnych. Rozważaliśmy kilka sposobów jej monetyzacji, jak np. lepsze targetowanie reklam, analiza konsumentów, ale także wczesne wykrywanie

R a p o rt

» Doszliśmy do wniosku, że chcemy tworzyć coś wartościowego, istotnego. Dlatego skupiliśmy się na wykrywaniu zaburzeń rozwoju u dzieci.« nym, a nie profilaktyce i promowaniu zdrowego trybu życia. Myślę, że zmiana nastąpi głównie w kierunku profilaktyki wraz z nowymi możliwościami, jakie dają nam technologie. Młode, innowacyjne firmy wydeptują nowe ścieżki w skomplikowanym, ściśle uregulowanym systemie opieki zdrowotnej, skupiając więcej uwagi na pacjencie, konsumentach. W efekcie zdemokratyzują system, oddając więcej władzy w ręce pacjentów-konsumentów.

symptomów chorób. Ostatecznie doszliśmy do wniosku, że chcemy tworzyć coś wartościowego, istotnego. Dlatego skupiliśmy się na wykrywaniu zaburzeń rozwoju u dzieci, jak np. autyzm.

Nasz model opieki zdrowia w dużej mierze opiera się na działaniu reaktyw-

Jest to też na rękę niedomagającemu systemowi opieki zdrowotnej, który nie nadąża za rosnącymi wymaganiami, wynikającymi choćby z rosnącej populacji mieszkańców w skali globalnej oraz starzejącego się społeczeństwa europejskiego. Staniemy się bardziej odpowiedzialni za swoje zdrowie, bardziej świadomi. Nowoczesne technologie diagnostyczne umożliwią monitorowanie kondycji na bieżąco, z domu, każdego dnia. Zoptymalizują nasze zachowanie, zminimalizują niezdrowe nawyki,

wypromują zdrowy tryb życia. Systemy oparte na sztucznej inteligencji i systemach eksperckich wykryją wczesne sygnały ostrzegawcze, pomogą nam reagować z wyprzedzeniem, jak również zapobiegać i leczyć powszechne schorzenia.

Już dzisiaj firmy ubezpieczeniowe w USA wdrażają pilotażowo polisy, które nagradzają zdrowy tryb życia monitorowany przy pomocy urządzeń typu Fitbit. Regularnie trenując, mając odpowiednią ilość ruchu, mogę zmniejszyć składkę ubezpieczeniową.

Pokładam też ogromne nadzieje w rozwijającej się genomice i stojącym za nią potencjałem lepszego zrozumienia indywidualnej charakterystyki zdrowia każdego z nas. Plany zdrowotne, dietetyczne oraz leki staną się spersonalizowane. W momencie urodzenia dokładnie poznamy wrodzone ryzyka dla naszego zdrowia. Może wydawać się to przerażające, ale wiedza na wczesnym etapie otwiera możliwości działania i profilaktyki. 

Aplikacja testująca słuch, określająca wiek uszu i zdolność słyszenia poszczególnych częstotliwości. www.mimi.io Henrik Matthies Mimi Hearing Technologies GmbH

Nic tak mocno nas nie kształtuje jak nasze zdrowie. Paradoksalnie, ochrona zdrowia była w ostatnich dekadach

– w porównaniu z innymi sektorami – jednym z najmniej innowacyjnych rynków, szczególnie w kontekście cyfryzacji. To niedorzeczne, że żyjemy w świecie, gdzie z pomocą aplikacji możemy rozmawiać z przyjaciółmi, zamawiać je-

» � W �� kieszeniach ����������������������������������������� nosimy komputery o ogromnych możliwościach, ale używamy ich do robienia zdjęć zamiast do celów zdrowotnych.« Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

21

R a p o rt

dzenie czy taksówkę, czytać wiadomości, obsługiwać konto bankowe; w świecie, gdzie brakuje aplikacji wspierających zdrowie. W kieszeniach nosimy komputery o ogromnych możliwościach, ale używamy ich do robienia zdjęć zamiast do celów zdrowotnych.

Postanowiliśmy coś zrobić, aby odpowiedzieć na realny problem: ponad 650 milionów ludzi na świecie cierpi na różne schorzenia słuchu, ale tylko 1 osoba na 40 jest leczona. W pozostałej grupie 39 osób na 40 prawie wszyscy posiadają telefon komórkowy i mogliby słyszeć lepiej. Zaczęliśmy od stworzenia aplikacji testującej słuch, aby uświado-

mić ludziom, czy ich zdolność słyszenia jest prawidłowa. Następnie opracowaliśmy aplikację Mimi Music, aby pomóc słyszeć wyraźniej.

Rynek stoi przed wielkimi przeobrażeniami. Kreatywne zespoły z całego świata pracują nad rozwiązaniami, które sprawią, że usługi ochrony zdrowia będą łatwiej dostępne dla wszystkich, dopasowane do indywidualnych potrzeb profilaktycznych lub zarządzania określonym schorzeniem. Wkrótce doczekamy się zaawansowanych technologicznie aplikacji dedykowanych chorym przewlekle i pacjentom z innymi schorzeniami.

Są one dodatkowym źródłem informacji

i wsparcia, pozwalając zrozumieć własne zdrowie, aktywnie go chronić. Systemy ochrony zdrowia, które dostrzegą potencjał rewolucji technologicznej, skorzystają z przesunięcia punktu ciężkości z leczenia chorób na opiekę zdrowotną.

W efekcie możemy spodziewać się poprawy wskaźników zdrowotnych dla całego społeczeństwa. Z wyjątkiem kilku krajów europejskich, zwłaszcza skandynawskich, niewiele osób decyzyjnych w polityce zdrowotnej zdaje się rozumieć potrzebę takiej zmiany. Zorientowane tradycyjnie systemy nie będą beneficjentem mocy tkwiącej we wzmacnianiu roli pacjenta. 

Mobilny elektroniczny rekord pacjenta z dostępem do danych klinicznych. www.medopad.com Dr Rich Khatib Medopad

Trudno szukać innej, tak dynamicznej i dającej satysfakcję działania dziedziny jak ochrona zdrowia. Stworzyliśmy Medopad, bo szczerze wierzymy, że technologie mobilne mają potencjał zmiany sposobu, w jaki otacza się troską pacjenta. Cały nasz zespół podziela wspólną pa-

sję pracy dla ochrony zdrowia, co kształtuje sposób projektowania rozwiązań.

Ochrona zdrowia, a w szczególności m-zdrowie, ciągłe ewoluują, zarówno z perspektywy rozwoju technologicznego oraz sposobu, w jaki nowe rozwiązania wpływają pozytywnie na życie ludzi.

Moją motywacją, tak samo jak osób ze mną pracujących, było i jest włączenie innowacji dostępnych w technologiach

mobilnych do środowiska ochrony zdrowia. Sektor zmierza w stronę zmniejszania dystansu pomiędzy lekarzem a pacjentem, dopasowywania się do potrzeb, zrozumienia, jak chory reaguje na leczenie, zwiększenia skuteczności walki z przewlekłymi i ostrymi stanami chorobowymi. To bardzo ekscytujący okres rozwoju rynku.

Korzyści ofertowane przez rozwiązania m-zdrowia, nade wszystko w zakresie monitoringu zdrowia pacjenta, są imponujące. Nasze rozwiązanie wspierające chemioterapię, działające jako aplikacja na inteligentne zegarki Apple, zostało zaimplementowane w wielu placówkach ochrony zdrowia w Wielkiej Brytanii i na świecie. Pozytywne rezultaty są widoczne po stronie lekarza, który może szczelnie planować i kontrolować leczenie, oraz pacjenta zmagającego się z chorobą. To już dziś pokazuje, jak dużą rolę technologie odegrają w przyszłości ochrony zdrowia. 

» ��������������������������� Sektor zmierza w kierunku zmniejszania dystansu pomiędzy lekarzem a pacjentem.« 22

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

R a p o rt

Gry rehabilitacyjne dla dzieci i dorosłych. www.kaasahealth.com Markus Schütze Kaasa health

Jako firma rozwijająca gry mobilne, Kaasa health poszukiwała nowych, ciekawych obszarów działalności, gdzie moglibyśmy wykorzystać bogatą wiedzę na temat rozwiązań dla rozrywki. W ten sposób podjęliśmy współpracę z Uniwersytetem w Muenster, który z kolei posiada ogromne doświadczenie w leczeniu dyskalkulii. W efekcie powstała gra Meister Cody – Talasia, czyli aplikacja kumulująca w sobie wiedzę najlepszych terapeutów dyskalkulii i wspomagająca terapię.

Każdy sektor gospodarki stara się wsłuchiwać w potrzeby grupy docelowej. W ochronie zdrowia dokładne zrozumienie pacjentów i ich rodzin jest jeszcze ważniejsze. W przeciwieństwie do dostarczania rozrywki i zabawy, z czym mieliśmy do czynienia wcześniej, teraz musimy oferować rozwiązanie dla konkretnego problemu. Ludzie oczekują produktów doskonalących indywidualną diagnozę, a w kolejnym kroku –

indywidualną opiekę i pomoc. Sukces uwarunkowany jest uważnym słuchaniem i ciągłym rozwojem produktów.

Nad udoskonalaniem naszej gry pracujemy codziennie. Naszą największą motywacją są oczywiście użytkownicy gier – obserwacja, jak dzieci grające w Meister Cody pokonują problemy z matematyką, jest bardzo budująca. Chodzi o poprawianie jakości życia, sprawianie, aby ludzie byli szczęśliwsi. Pamiętam dzień, kiedy dziadkowie jednego z użytkowników gry odwiedzili biuro Kaasa health, aby dowiedzieć się, jak powstają nasze rozwiązania. To był wyjątkowy moment.

Zastanawiając się nad kierunkiem rozwoju ochrony zdrowia jestem pewien, że będzie ona bardziej zindywidualizowana. W sektorze rozwiązań cyfrowych nie będzie standaryzowanych rozwiązań rozwijanych dla wszystkich w ten sam sposób. Pacjenci będą decydować, gdzie będą leczeni – w domu, szpitalu, w pracy, w podróży. Wszystkie rozwiązania będą się płynnie adaptowały do jednostkowych potrzeb. 

» ���������������������� Chodzi o poprawianie jakości życia, sprawianie, że ludzie będą szczęśliwi.«

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

23

rozmow y

Digitalizacja w uśpieniu Rosnące oczekiwania zderzają się z konserwatywną strukturą ochrony zdrowia – digitalizacja ochrony zdrowia, nie tylko w naszym kraju, z trudem rozwija skrzydła. Co kryje się za technologiami informacyjno-komunikacyjnymi i wizjami cyfrowego zdrowia? Czy nadzieje zwolenników e-zdrowia nie są przesadzone? Naszym gościem jest ekspert e-zdrowia Michael Pitsch (Accenture Health).

Niezależnie od tego, w jakiej części świata się znajdujemy, każdy kraj ma podobne priorytety polityki zdrowotnej: szeroka dostępność usług medycznych (w rozu-

24

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

mieniu pokrycia potrzeb i braku ograniczeń np. finansowych) oraz ich wysoka jakość. Jednak rzeczywistość i dostępne zasoby dyktują, jaką strategię przyjmu-

ją poszczególne ministerstwa zdrowia.

W krajach przeżywających problemy ekonomiczne, jak w Hiszpanii i Grecji, tnie się koszty, co odbija się na jakości.

W krajach rozwijających się, przykładowo Ameryce Południowej, priorytetem jest zbudowanie szerokiej dostępności, stąd mocne inwestycje w sektorze. Z kolei kraje silne ekonomicznie – gdzie zagwarantowana jest zarówno dostępność i jakość – szukają metod poprawienia efektywności w dystrybucji usług, racjonalizacji wydatkowanych środków. A te ostatnie szybko rosną, już teraz pochłaniając sporą część narodowych budże-

rozmow y

tów, z udziałem przewyższającym 10%.

Także pozostałe wymienione grupy staną prędzej czy później przed dramatycznym problemem szybko rosnących nakładów, nie pokrywających potrzeb społeczeństwa. Jedną z oczywistych przyczyn jest starzejące się społeczeństwo. Analizy wskazują, że przy obecnych trendach i status quo organizacyjnym, za 10–20 lat ochrona zdrowia utraci stabilność i płynność finansową. Wiedząc to, zaczynamy się zastanawiać, co można zrobić, aby uniknąć kryzysu. Ochrona zdrowia jest bodajże jedyną branżą, która nadal nie wykorzystuje potencjału IT, a budowanie pozycji konkurencyjnej nie opiera się na informacji. Korzyści z tego płynące obserwujemy w innych dziedzinach gospodarki. Moim zdaniem technologie informacyjne mogą odegrać fundamentalną rolę w utrzymaniu efektywności działania systemów ochrony zdrowia.

Nie chodzi o samą adaptację rozwiązań informatycznych, bo tych mamy coraz więcej, ale o wykorzystanie informacji, którą możemy pozyskać dzięki gromadzeniu zbiorów danych.

Przyjrzymy się strukturze wydatkowania środków na ochronę zdrowia.

Około 5–10% stanowią koszty administracyjne, pozostałe 90–95% przeznacza się bezpośrednio na usługi medyczne.

Z tego ok. 80% na pacjentów z chorobami przewlekłymi. Tutaj IT ma ogromne pole do popisu. Po pierwsze, gromadzenie danych pozwala identyfikować zagrożenia zdrowotne i kierować pacjentów na konsultacje wcześniej, niż dzieje się to teraz. Po drugie, technologie mobilne zwiększą zaangażowanie pacjenta, jego współudział w realizacji określonej terapii – czy to w rozumieniu przestrzegania zaleceń profilaktycznych, czy odnośnie regularnego przyjmowania przepisanych leków. Po trzecie, uzyskamy ciągłość leczenia i opieki dzięki dostępowi do pełnej historii medycznej pacjenta. Usługi oparte na wspomnianych

założeniach realizowane są już w niektórych regionach Hiszpanii, gdzie urządzenia telemedyczne kontrolują parametry zdrowia, specjalne e-ankiety pozwalają śledzić przebieg terapii, pacjenci mogą połączyć się z lekarzem lub pielęgniarką, aby skonsultować niepokojące objawy. Pozornie mała zmiana, ale ogromne oszczędności dla systemu ochrony zdrowia, a także bezpośrednie korzyści dla pacjentów. To coś więcej niż wygoda. Dlatego tak duże nadzieje pokłada się w e-usługach. Oprócz przesłanek ekonomicznych, chodzi o jakość i efekty leczenia oraz profilaktyki.

W Europie niestety nie stwarza się sprzyjających warunków dla rozwoju e-zdrowia. Mamy do czynienia z systemem płatnika, gdzie w interesie szpitali nie jest redukcja liczby usług, ale wręcz przeciwnie – ich maksymalizacja. Przyjmując większą liczbę pacjentów, mogą liczyć na wyższe finansowanie. Nie zależy im na rozwijaniu tańszej niż szpitalna opieki domowej albo teleopieki, bo nie są to usługi refundowane przez ubezpieczyciela. I koło się zamyka. Aby to zmienić, trzeba przedefiniować założenia systemowe, wprowadzić dodatkowe zachęty, w tym finansowe. Obecna

» ��������������� Nie ma w 100% bezpiecznych metod archiwizacji informacji.

Ani w formie elektro‑ nicznej, ani w formie papierowej.« Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

25

rozmow y

sytuacja powoduje, że digitalizacja rozwija się punktowo. Poszczególne placówki medyczne tworzą własne repozytoria informacji zawierające kartoteki pacjentów, bo albo mają taki obowiązek, albo wynika to z potrzeb sprawozdawczych.

Brakuje podejścia do IT jako do inwestycji, wielu menedżerów widzi w systemie informatycznym jedynie ośrodek kosztu. To błąd – oprogramowanie dostarcza cennych informacji wspierających pracę na każdym poziomie organizacyjnym, wspomagających decyzje lekarzy i pielęgniarek. Pracownicy ochrony zdrowia powinni pozbyć się obaw, bo e-zdrowie nigdy nie przejmie kontroli nad ich pracą, nie będzie dla nich konkurencją. Zyskają za to wgląd w proces leczenia i informację wzmacniającą ich kompetencje do podejmowania trafnych decyzji terapeutycznych oraz profilaktycznych.

To, co musimy zmienić, to scalenie silosów informacyjnych tworzonych w poszczególnych miejscach generowania danych. Spójrzmy na przykład Finlandii, która buduje jeden, spójny elektroniczny rekord pacjenta. Każdy doktor, pielęgniarka, pracownik szpitala będą mieli dostęp do tych samych informacji, mogąc koordynować między sobą poszczególne czynności medyczne. Powstaje spójna ścieżka opieki nad pacjentem. A dziś?

Za każdym razem, kiedy idziemy do innego lekarza, jesteśmy pytani o to samo, nikt nie wie, co wykonał poprzedni specjalista lub jakie leki zlecił. Marnotrawimy zasoby i narażamy się na błędy.

Podkreślam to wielokrotnie, że w e-zdrowiu nie chodzi o IT, narzędzia, systemy, nowe aplikacje. Ważny jest cel: zwiększenie jakości, zaangażowania i satysfakcji pacjenta, racjonalizacja kosztów, dostępność do usług dla większego grona osób. W tym ostatnim przypadku nie zapominajmy, że telemedycyna ratuje życie osobom mieszkającym na słabo zaludnionych terenach, gdzie dostęp do lekarzy jest mocno ograniczony. Wyrównywanie szans zdrowotnych jest jednym z istotniejszych postulatów, jakie powinno realizować zdrowie publiczne w każdym kraju.

Słyszmy wielokrotnie głosy sprzeciwu w kwestiach związanych z elektronicznym gromadzeniem i udostępnianiem danych, podnoszące argumenty bezpieczeństwa. Z mojego punktu widzenia tę dyskusję mamy już za sobą.

Wiemy, że nie ma w 100% bezpiecznych metod archiwizacji informacji. Ani w formie elektronicznej, ani w formie papierowej. Przygotowana i zamknię-

26

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

» � W �� digitalizacji ������������������������� nie chodzi o systemy, ale o efekty, korzyści. O to, co możemy zrobić lepiej dla pacjenta.« ta w szufladzie kartoteka może zniknąć tak samo, jak ta archiwizowana cyfrowo. Z tą różnicą, że w przypadku obecnych systemów IT jest to o wiele mniej prawdopodobne. Dopuśćmy do głosu pacjentów, dla których na pierwszym miejscu liczy się skuteczne leczenie.

Oni są w stanie udostępnić swoje dane, wiedząc, że jest to droga do lepszej diagnozy i terapii. Proszę spojrzeć na portale internetowe, gdzie chorzy dzielą się otwarcie informacjami o historii choroby, w nadziei, że w ten sposób uzyskają poradę od kogoś, kto jest specjalistą, zetknął się wcześniej z podobnym przypadkiem. Pierwszym odruchem, kiedy coś nas niepokoi, jest szukanie informacji w Internecie. Wcześniej było to niemożliwe, dopiero upowszechnienie technologii informacyjnych zaspokoiło głód wiedzy. To wszystko dzieje się poza systemem ochrony zdrowia, który tworzy się na poziomie państwowym. Perspektywa pacjenta świadczy o tym, że takie rozwiązania są potrzebne.

Posłużę się kolejnym przykładem: w Danii ok. 5000 osób umiera rocznie tylko dlatego, że są alergikami i w stanie zagrożenia życia, kiedy nie mogą komunikować się z lekarzem, podaje się im niewłaściwe leki wywołujące ostre stany alergiczne i zgon. Dopiero powołanie się na konkretne liczby, konkretny problem stało się przyczyną zainicjowania platformy zbierania i udostępniania lekarzom danych medycznych pacjentów. Kolejne rządy muszą sobie zdać sprawę, że digitalizacja to nie kwestia rozwiązań technologicznych, informatyzacji, zamiany papieru na komputer, ale możliwość znacznego poprawienia funkcjonowania systemu, pomocy pacjentom. Wysoką świadomość reprezentują kraje nordyckie, platformy ezdrowia budują też kraje Ameryki Południowej jak Brazylia; Wielka Brytania w Europie, Singapur w Azji czy Arabia Saudyjska na Bliskim Wchodzie. Nawet najbardziej rozwinięty rynek nie wytworzy sam z siebie strategii e-zdrowia i interoperacyjności. Potrzebne są decyzje na poziomie strategicznym, rządowym.

W przeciwnym razie coraz to nowsze technologie nie będą się ze sobą komunikowały, a co za tym idzie – nie będzie korzyści oczekiwanych od e-zdrowia.

Inny przykład: w Estonii 99% recept to recepty cyfrowe. Pacjent z chorobą przewlekłą nie musi iść do lekarza tylko po to, aby otrzymać papierowy druczek, może to zrobić przez Internet, prosto z domu. Co więcej – może sprawdzić, gdzie w najbliższej aptece otrzyma lek, zamawiając go on-line. Mówiąc „digitalizacja” właśnie to mam na myśli i stąd bliższe mi jest sformułowanie „zdrowia cyfrowego”, a nie „e-zdrowia”. Przedrostek „e” jest często błędnie kojarzony, przykładowo z e-administracją, czyli udostępnianiem niektórych usług w Internecie. Nam chodzi o integrowanie procesów, łączenie informacji, które do tej pory były rozproszone, personalizację w ochronie zdrowia.

Dla naszych dzieci technologia jest czymś normalnym. Oczekiwania będą coraz większe. Także te w stosunku do wygody w zakresie opieki zdrowotnej i świadczeń medycznych. Z wyzwań, które nas czekają, na pierwszym miejscu wymieniłbym integrowanie usług i nacisk na ciągłość leczenia, kontynuację opieki w sensie jednego, nieprzerwanego procesu zamiast pojedynczych, nieskoordynowanych usług. Wielkie obietnice kryje za sobą big data i analiza zbiorów danych medycznych oraz populacyjnych. Zrozumiemy, jak choroby leczyć w optymalny sposób, zgodnie z najlepszymi praktykami i doświadczeniami. Mierzenie parametrów zdrowia i gromadzenie danych wzmocni profilaktykę i zapobieganie chorobom, zanim pojawią się pierwsze, wyczuwalne objawy, stając się sposobem na uszczelnienie zdrowia. Inteligentne systemy wynajdować będą kluczowe informacje, nie z przypadku, ale poprzez skrupulatne przeczesywanie masowych zbiorów danych. Prawdziwym przełomem, osiągalnym przy zastosowaniu sztucznej inteligencji, będzie odnajdywanie zależności, których nawet nie szukaliśmy, czyli odkrywanie przez analizę danych. Przyszłość to zintegrowana ochrona zdrowia.  Michael Pitsch – dyrektor zarządzający w Accenture Health, odpowiedzialny za zagadnienia z dziedziny optymalizacji procesów ochrony zdrowia na rynku europejskim, w Afryce oraz Ameryce Łacińskiej. Accenture to globalna firma consultingowa specjalizująca się w modelowaniu procesów biznesowych w różnych obszarach gospodarki.

rozmow y

Struktura doskonałości Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Białej Podlaskiej ma na swoim koncie długą listę certyfikatów i wyróżnień. Nowoczesnym ośrodkiem, który może stanowić wzór dla wielu podobnych placówek, zarządza Dariusz Oleński.

Rozmawiamy o drodze do sukcesu i kulisach dynamicznego rozwoju.

Szpital zdobył II miejsce w najnowszym rankingu „Bezpieczny Szpital”.

W jakich kategoriach postrzega Pan jakość w ochronie zdrowia?

Znam kilka definicji jakości, a szczególnie szerokie jest to pojęcie w aspektach dotyczących ochrony zdrowia. Najbardziej jest mi bliska interpretacja mówiąca o tym, że jakość to wszystko, co moż-

na jeszcze poprawić. Wśród konkretnych kategorii postrzegania „jakości w ochronie zdrowia” wymienię bezpieczeństwo i komfort pacjenta podczas pobytu w szpitalu, wysokie kwalifikacje i umiejętności kadry szpitala połączone z odpowiednimi zasobami sprzętowymi i infrastrukturą szpitalną, bezpieczeństwo ekonomiczne jednostki.

110 tys. porad rocznie, 27 tys. pacjentów, 643 łóżka. W jaki sposób, przy takiej skali działania, zapewnić bezpieczeństwo leczenia i wysoki poziom obsługi w przypadku każdego chorego?

To nie jest łatwe zadanie, ale proszę zwrócić uwagę, że w Polsce jest bardzo wiele szpitali tej wielkości, jak nasz w Białej Podlaskiej, lub jeszcze większych, które radzą sobie i prezentują wysoki poziom obsługi pacjenta. Śmiem twierdzić, że nam się to również udaje i pacjenci w zdecydowanej większości mają poczucie zadowolenia po kontakcie z jakąkolwiek komórką organizacyjną. Wielki szpital to niezwykle skomplikowana i wrażliwa organizacja w której

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

27

rozmow y

jest łatwo się zagubić, zarówno pacjentowi jak i pracownikowi. Aby tak się nie stało, tworzymy procedury, standardy, algorytmy postępowania. Pomocą, ułatwieniem, a może podstawowym zadaniem jest uporządkowanie organizacji.

Na przykład poprzez utworzenie odpowiedniej mapy procesowej. Taką udało się nam opracować dość szczegółowo.

Wyodrębniliśmy procesy główne, pomocnicze, podprocesy. Wszystkie posiadają swoich właścicieli odpowiedzialnych za ich odpowiednią realizację.

Zgodnie ze sztuką tej metody, procesy są opomiarowane wskaźnikami z określeniem oczekiwanych rezultatów. Ogromny udział w uporządkowaniu organizacji miały standardy akredytacyjne. Wypełnianie ich przez szpital na odpowiednim poziomie to jedno z naszych najważniejszych zadań. Akredytacja Ministra Zdrowia przeprowadzana przez CMJ, którą szpital posiada niezmiennie od kilkunastu lat, oraz zintegrowany system zarządzania jakością zgodnie z normami ISO 9001,14001,18001,27001 uzupełniają się wzajemnie.

Dobro i bezpieczeństwo pacjenta są zawsze na pierwszym miejscu – to nie ulega wątpliwości. Co wymieniłby Pan Dyrektor na drugim miejscu jako

28

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

» ������������������������ Jakość to wszystko, co można jeszcze poprawić.«

i jego bliskimi. Szpital musi być rzetelnym i bezpiecznym pracodawcą.

priorytet w zarządzaniu placówką medyczną?

System ochrony zdrowia w Polsce nie działa tak, jak tego byśmy sobie życzyli. Czy mimo to nadal można zagwarantować pacjentom wysokie standardy świadczeń? W jaki sposób?

Bez żadnych wątpliwości i nie na drugim miejscu, ale równolegle na pierwszym jest dobro i bezpieczeństwo pracowników. Zadaniem dyrekcji szpitala jest stworzenie możliwie najlepszych warunków pracy, możliwości kształcenia i podnoszenia kwalifikacji, również możliwości stosowania nowoczesnych, bezpiecznych technologii diagnostycznych i terapeutycznych oraz zapewnienie godnych wynagrodzeń.

To ludzie tworzą organizację i są jej największą i najcenniejszą wartością.

Szczególnego znaczenia nabierają kadry w placówce medycznej. Niezwykle ważne zagadnienia pracownicze, o których wspomniałem, takie jak podnoszenie kwalifikacji, wynagrodzenia, organizacja pracy przechodzą na drugi plan, kiedy jest pacjent. Tutaj liczy się fachowość, wiedza, czas podjęcia interwencji, prezentowana postawa wobec chorego oraz rodziny, komunikacja z pacjentem

To prawda, system ochrony zdrowia nie działa idealnie, ale czy idealnie działa w innych krajach? Twierdzę, że można naszym pacjentom zabezpieczyć wysokie standardy leczenia i wydaje mi się, że w większości placówek medycznych takie są zagwarantowane. Możemy wskazywać na wiele niedogodności, w tym długie kolejki do niektórych specjalistów, czy generalnie zbyt niskie nakłady na służbę zdrowia. Zwracam jednak uwagę, że żaden pacjent w stanie zagrożenia życia, lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia nie pozostaje bez pomocy.

Szpitalne oddziały ratunkowe – oraz inne zasoby – gwarantują pacjentom pomoc medyczną niezależnie od stopnia wykonania kontraktów z Narodowym Funduszem Zdrowia. Tutaj zaś, jak wspomniałem, obowiązują standardy postępowania i procedury stosowane w innych jednostkach o podobnym profilu. Leczenie planowe jest większym problemem termi-

rozmow y

nowym, tym bardziej, że płatnik nie rozlicza wszystkich świadczeń planowych wykonanych w danym okresie czasu, kierując w zamian środki na hospitalizacje pilne. Wszystko jednak zależy od organizacji udzielania świadczeń i determinacji ludzi zaangażowanych w ten proces.

Sądzę, że mimo wielu uwag, większość społeczeństwa ma poczucie bezpieczeństwa zdrowotnego.

Jakie zmiany – administracyjne lub prawne – ułatwiłyby menedżerom placówek medycznych podwyższanie jakości i dynamiczny rozwój?

Obszar ochrony zdrowia jest niezwykle wrażliwym zagadnieniem. Nie powinniśmy się więc dziwić, że jest regulowany wieloma przepisami i wymaganiami.

Mamy też do czynienia z wydatkowaniem ogromnych środków finansowych, które mają charakter publiczny. Uważam jednak, że pewne regulacje ogra-

niczają pracę placówek. Podejmowanie decyzji organizacyjnych powinno przejść do kompetencji ich dyrektorów. Mam na myśli spełnianie niektórych wymagań dotyczących wyposażenia i infrastruktury świadczeniodawców, czy zapewnienie odpowiednich specjalistów w określonym harmonogramie pracy. Takie wymagania powodują tworzenie i utrzymywanie zasobów na wysokim poziomie, co nie zawsze odzwierciedla zapotrzebowanie na dany zakres

» ��������������� Mapa procesów porządkuje kwestie organizacyjne szpitala.

Każdy proces posiada oczekiwany rezultat.«

świadczeń, a jednocześnie generuje wysokie koszty. Bez ich spełnienia nie możemy ubiegać się o kontrakt z płatnikiem. Kolejna sprawa to relacja jakości i kosztów. Jakość kosztuje i to wiemy wszyscy. Świadczenia medyczne wycenione są przez płatnika na tym samym poziomie dla wszystkich uczestników rynku. Wciąż brakuje zależności wyceny świadczenia od prezentowanej przez jednostkę jakości. W ocenie ofert składanych do konkursów ogłaszanych przez NFZ, odnajdujemy elementy promujące jakość (ocenę zewnętrzną jakości, ocenę rankingującą), ale zbyt słabo wpływa ona na wartość całej oferty. I co najważniejsze – może być zastosowana w przypadku przeprowadzonego konkursu ofert, a takiego już od dłuższego czasu nie było. Wiele jednostek medycznych zainwestowało w jakość i do dzisiaj nie mają szans na uzyskanie większych kontraktów lub wyższych przychodów.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

29

rozmow y

Szpital rozpoczął budowę Ośrodka Opieki Długoterminowej i Hospicyjnej „Domowy Szpital”. Co będzie go różniło od tradycyjnego szpitala?

Realizację projektu rozpoczęliśmy po dwóch latach przygotowań. Oprócz opieki stacjonarnej w Zakładzie OpiekuńczoLeczniczym oraz Zespole Opieki Paliatywnej (Hospicjum), chcemy zapewnić naszym pacjentom opiekę w ich domach poprzez dostępne świadczenia kontraktowane przez płatnika, takie jak opieka lekarska, opieka pielęgniarska, tlenoterapia domowa, rehabilitacja w domu pacjenta, poradnia opieki długoterminowej. Rozpoczniemy również teleopiekę nad pacjentem pozostającym w domu.

Rodzina i sam pacjent będą mieli możliwość skonsultowania określonych parametrów stanu zdrowia transmitowanych do centrali medycznej w „Domowym Szpitalu”. Będą mogli liczyć na pomoc medyczną wyjazdową, jak również na przyjęcie pacjenta do opieki stacjonarnej, jeżeli jego stan będzie tego wymagał. Oddzielną propozycją będzie dzienna opieka medyczna dla osób starszych i chorych.

30

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

Jaką lekcją jest dla szpitala współpraca międzynarodowa ze szpitalem we Francji i na Białorusi?

tości czterech milionów euro i mam nadzieję, że to nie jest ostatnie tego typu przedsięwzięcie.

Ogromną. Nie jest możliwe, a nawet nie ma potrzeby przeszczepiania rozwiązań z innych szpitali. Jednak niektóre koncepcje mogą służyć jako podpowiedzi, w jaki sposób zorganizować opiekę nad pacjentami. Nasi lekarze uczestniczyli w przeprowadzanych zabiegach w szpitalu we Francji, obserwując tam stosowane techniki zabiegowe. Niektóre z nich znalazły zastosowanie w naszych zespołach. Opierając się na doświadczeniach szpitala w Niort, już przed dziesięciu laty wprowadziliśmy ankietę badania satysfakcji pacjenta oraz rejestrowanie i analizę zdarzeń niepożądanych. Koncepcja opieki ginekologicznej, położniczej i pediatrycznej – prezentowana w omawianym szpitalu francuskim – sprowokowała nas do utworzenia obszaru koordynowanego „Kobieta Matka Dziecko”.

Szpital w Brześciu na Białorusi okazał się niezwykle wiarygodnym i sumiennym partnerem w realizacji wspólnego projektu transgranicznego. Zrealizowaliśmy razem projekt kardiologiczny o war-

Czy zdobycie wykształcenia na studiach MBA zmieniło Pana spojrzenie na zarządzanie? Co było największą lekcją?

Ukończone studia MBA dla Kadry Medycznej na Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie to najważniejsze studia podyplomowe, jakie odbyłem.

Wspominam je jako niezwykle wymagające i te, które otwierają horyzonty myślenia. Podczas nauki nabyłem przekonania, że menedżer, przywódca powinien być ekspertem w zagadnieniach zarządzania, ekonomii, rachunkowości zarządczej, kierowania zespołem, ale również wizjonerem dla swojej organizacji, z umiejętnością porwania swoich współpracowników do realizacji wyznaczonych celów. 

praktyk a

52

minuty dziennie spędzają pracownicy medyczni na poszukiwaniu informacji na potrzeby własne lub innych osób.

LEKARZ

69,9 minut

pielęgniarka

61,6 minut

Czy Twoim zdaniem opóźnienia w dostępie do informacji mogą wpływać na długość pobytu pacjenta w szpitalu?

50%

wszystkie grupy

40%

lekarze

30%

pielęgniarki

20%

terapeuci

10%

terapeuta 25 minut

0

Czas spędzany na poszukiwanie informacji klinicznych różni się w poszczególnych grupach zawodowych. Najwięcej czasu poświęca lekarz, przy czym 20 z 70 minut przeznacza na wyszukiwanie danych potrzebnych współpracownikom.

50 pielęgniarka terapeuta

%

czasu pracy pracownicy medyczni spędzają na pracy z dokumentacją medyczną.

11,5 godziny 10,7 godziny 11,1 godziny

Pracownicy medyczni szpitala spędzają średnio 10,8 godzin tygodniowo na uzupełnianiu dokumentacji medycznej pacjenta.

63

raczej nie

prawdopodobne

raczej tak

zdecydowanie tak

Jak często zdarza się, że dokumentacja kliniczna NIE zawiera informacji, które w danej chwili są Pani/Panu potrzebne lub jest niekompletna?

Statystycznie 3 na 4 pracowników medycznych zauważa niedoskonałości dostępnej dokumentacji klinicznej.

Najczęściej nie zawiera wszystkich wymaganych informacji lub nie jest dostępna na żądanie.

Czas poświęcany tygodniowo na aktywne tworzenie dokumentacji medycznej.

LEKARZ

mało prawdopodobne

Najczęściej zauważane braki dokumentacyjne informacja niekompletna

27%

informacja niezrozumiała 14% informacja nieczytelna 13% informacja niezweryfikowana 16% OPÓŹNIONE UZUPEŁNIENIE DANYCH

14%

Czy zapisy w kartotece medycznej byłyby pełniejsze, gdyby Pan/Pani miał/a więcej czasu?

40%

minuty tygodniowo spędza pracownik medyczny szpitala na ponownym sprawdzaniu dostępnych informacji.

DOKUMENTACJA

KLINICZNA

„26% badanych przyznaje, że w przypadku braków w kartotece pacjenta kontynuuje pracę, gdyż ich skompletowanie wymagałoby zbyt dużo czasu, a braki nie są krytyczne przy podejmowaniu decyzji klinicznych.”

30% 20% 10% 0

mało prawdopodobne

raczej nie

prawdopodobne

raczej tak

zdecydowanie tak

Od tego, czy jest kompletna i przygotowana rzetelnie zależy jakość leczenia i synchronizacja procesów opieki nad pacjentem. Pozwala uniknąć błędów terapeutycznych, jest podstawowym źródłem informacji dla lekarza i pielęgniarki. Dostęp do czytelnej i pełnej dokumentacji klinicznej oszczędza czas pracownika medycznego. Źródło: Raport „Accuracy & completeness of clinical documentation”.

Nuance 2015.

Grupa badana: 197 osób, Wielka Brytania.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

31

praktyk a

Mapy potrzeb zdrowotnych Wprowadzenie wymogu tworzenia map potrzeb zdrowotnych wzbudziło wiele kontrowersji i obaw. Mimo że dane niezbędne do sporządzenia map były już wcześniej zbierane przez różne instytucje, teraz mają posłużyć usprawnieniu opieki zdrowotnej.

Iwona Magdalena Aleksandrowicz Prawnik w NZOZ „Przychodnia” Sp. z o.o.

Przyjęte w lipcu 2014 roku nowelizacje kluczowych ustaw dotyczących ochrony zdrowia zwykło się określać jako pakiet

32

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

onkologiczny i pakiet kolejkowy. Systematycznie wprowadzane zmiany mają poprawić dostępność świadczeń, dzięki nowym rozwiązaniom, niewystępującym dotąd w polskim systemie ochrony zdrowia.

Obecnie wdrażane są regulacje dotyczące map potrzeb zdrowotnych, czyli dokumentów przedstawiających trendy demograficzne i epidemiologiczne, istniejącą infrastrukturę w ochronie zdrowia oraz prognozy potrzeb w tym zakresie. Ich wykorzystanie ma poprawić planowanie strategiczne zarówno na szczeblu centralnym, jak i w ujęciu regionalnym, a także ułatwić poszczególnym podmiotom leczniczym podejmowanie decyzji dotyczących kierunku rozwoju.

praktyk a

Problematyczne jest jednak określanie tworzonych dokumentów mianem map. Dokument ma bowiem opisowy, a nie graficzny charakter. Użyte nazewnictwo ma zapewne podkreślać istotę opracowania polegającą na odniesieniu się do uwarunkowań specyficznych dla wydzielonego administracyjnie obszaru.

Zbieranie danych Mapy potrzeb zdrowotnych stanowią kompilację danych pozyskanych z różnych źródeł, m.in. Głównego Urzędu Statystycznego, Naczelnej Izby Lekarskiej, Narodowego Funduszu Zdrowia oraz od konsultantów medycznych.

Mapa stanowi zatem ważny zbiór informacji, dotąd niedostępnych w kompleksowym opracowaniu. W projekcie ustawy wprowadzającej mapy potrzeb zdrowotnych uzasadniano, że powinny być one tworzone z uwagi na konieczność podjęcia działań zmniejszających nierówności w opiece zdrowotnej. Dlatego też mapy dotyczące wyodrębnionych zakresów medycyny są tworzone dla poszczególnych województw oraz zbiorczo dla całej Polski.

Jako pierwsze opublikowano mapy potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii i kardiologii. Te dwie dziedziny medycyny mają o tyle istotne znaczenie, że choroby układu krążenia oraz choroby nowotworowe pozostają w czołówce przyczyn zgonów w Polsce. Dotychczas opracowane mapy nie wykazują diametralnych różnic w stanie zdrowia ludności w poszczególnych województwach, jednak analiza na poziomie powiatów wskazuje już na terytorialne zróżnicowanie dostępności świadczeń.

Zadania wojewody Dotychczas wojewoda, na mocy ustawy o działalności leczniczej, odpowiadał za dokonywanie wpisów do Rejestru Podmiotów Wykonujących Działalność Leczniczą. Ustawa dokładnie określa zakres danych niezbędnych do dokonania wpisu, w tym stawia wymóg uprzedniego uzyskania pozytywnej opinii odpowiedniej jednostki terenowej Państwowej Inspekcji Sanitarnej. W postępowaniu rejestrowym całkowicie pomijana jest jednak celowość oferowania nowych usług medycznych. Także w przypadku wniosków o dofinansowanie inwestycji ze środków unijnych brak było skutecznych narzędzi umożliwiających odrzucenie wniosku o utworzenie obiektu, który nie będzie miał szans na podpisanie

» ����������������������������������������������������� Mapy potrzeb zdrowotnych stanowią kompilacje danych pozyskanych z różnych źródeł, m.in. Głównego Urzędu Statystycznego, Naczelnej Izby Lekarskiej, Narodowego Funduszu Zdrowia oraz od konsultantów medycznych.« umowy z NFZ lub nie spotka się z zainteresowaniem pacjentów.

Od 30 czerwca 2016 roku wojewoda zyska, na gruncie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, dodatkowe kompetencje i będzie miał większy wpływ na powstawanie nowych miejsc udzielania świadczeń. Opinia o celowości nowej inwestycji ma być wydawana w przypadku: – utworzenia na obszarze województwa nowego podmiotu leczniczego lub nowych jednostek lub komórek organizacyjnych przedsiębiorstwa leczniczego, przy pomocy których ma być wykonywana działalność lecznicza w rodzaju świadczenia szpitalne, lub o celowości realizacji przez ten podmiot inwestycji o wartości przekraczającej 3 miliony zł w okresie 2 lat; – utworzenia na obszarze województwa nowego podmiotu wykonującego działalność leczniczą lub nowych jednostek lub komórek organizacyjnych przedsiębiorstwa podmiotu wykonującego działalność leczniczą, przy pomocy których ma być wykonywana działalność lecznicza w zakresie ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych, lub o celowości realizacji przez ten podmiot inwestycji o wartości przekraczającej 2 miliony zł w okresie 2 lat.

Droga od koncepcji inwestycji do jej rozpoczęcia znacznie się wydłuży. Generalną zasadą przyjętą na gruncie Kodeksu postępowania administracyjnego jest załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. W przypadku omawianej opinii wyrażanej przez wojewodę, wprowadzono 60-dniowy termin na wydanie rozstrzygnięcia. Wojewoda musi bowiem mieć czas, by dokonać analizy złożonej dokumentacji i ustalić celowość inwestycji na podstawie Mapy Regionalnej, prio-

rytetów dla regionalnej polityki zdrowotnej, danych z rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą, a także zasięgnąć w tej sprawie opinii dyrektora właściwego oddziału wojewódzkiego NFZ. Postępowanie będzie również bardziej kosztochłonne. Opłata za złożenie wniosku wyniesie 4000 zł. Niezbędne będzie jednak wcześniejsze oszacowanie wartości inwestycji według ustawowych kryteriów. Rygor czasowy dla przeprowadzenia pozytywnie zaopiniowanej inwestycji sprawia natomiast, że podmioty nie będą mogły występować o wydanie opinii, żeby zabezpieczyć możliwość rozbudowy w przyszłości, ograniczając tym samym rozwój konkurencyjnym placówkom. Obawy zainteresowanych może budzić natomiast zapis o możliwości uchylenia lub zmiany pozytywnej decyzji w każdym czasie w przypadku zaistnienia innych okoliczności mających wpływ na jej wydanie.

Główne uwarunkowania Mapy potrzeb zdrowotnych to jedno z nowych narządzi analitycznych wspierających decyzje zarządcze w ochronie zdrowia, obok rozwiązań zapisanych w ustawie o zdrowiu publicznym czy ustawie o osobach starszych. Tworzenie map potrzeb zdrowotnych wymaga zaangażowania różnych grup związanych z funkcjonowaniem systemu ochrony zdrowia. Jednak z uwagi na szerokie ujęcie tematu, mapy potrzeb zdrowotnych mogą znaleźć zastosowanie zarówno przy tworzeniu nowych usług i kontraktowaniu świadczeń, jak i przy wyznaczaniu kierunku zmian w prawie. Trzeba przy tym pamiętać, że mapa to przede wszystkim prognoza rozwoju sytuacji zdrowotnej. We współczesnej medycynie zmiany zachodzą niezwykle dynamicznie, przede wszystkim ze względu na rozwój wiedzy i techniki medycznej, ale i możliwość zastosowania nowoczesnych technologii w relacji z pacjentem. 

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

33

praktyk a

Jakich zmian chcą pacjenci i czy muszą być drogie?

Atutem polskich szpitali jest dobry personel. Ale jest wiele, z pozoru mało ważnych kwestii, które pacjenci oceniają negatywnie, a których zmiana na lepsze wymaga bardziej pomysłu i dobrych chęci, niż dodatkowych funduszy. Tak wynika z audytu społecznego przeprowadzonego w warszawskich szpitalach. Projekt zrealizowała Fundacja im. Urszuli Jaworskiej dzięki Funduszom EOG. Szpitale można oceniać pod różnym kątem. Często mówi się, jak radzą sobie finansowo, czy się zadłużają, jaki mają sprzęt, na ile skutecznie leczą. W audycie skoncentrowano się na tym, jakie doświadczenia wynoszą z nich pacjenci. Jakość usług badano poprzez ankiety z pacjentami oraz wizyty ekspertów w placówkach. – W projekcie wzięło udział pięć szpitali. Ich dyrektorzy zgodzili się z nami współpracować nie tylko w ramach badania, ale również przy

34

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

tworzeniu na podstawie jego wyników indywidualnych propozycji zmian i przy wdrożeniu planu naprawczego – mówi Urszula Jaworska, wiceprezes fundacji jej imienia.

Generalnie warunki w szpitalach oceniano dobrze, ale można to różnie interpretować. – Przez to, że pacjenci na świadczenia szpitalne muszą czekać w kolejkach, gdy uda się im dostać do placówki, nie pytają o jakość. Chcielibyśmy, żeby wyniki audytu były też za-

czynem do dyskusji o jakości w ochronie zdrowia. Obecnie nie jest ona badana, nie ma de facto wpływu na wysokość kontraktu szpitala – zwraca uwagę Jaworska.

– Przystępując do projektu Społeczny Audyt Szpitali byłem ciekawy jego efektu końcowego. W każdym szpitalu dotknęliśmy różnych obszarów, w których warto wprowadzić zmiany, ale znaleźliśmy też wiele wspólnych, pozytywnych aspektów – mówi Zbigniew Kowalski, ekspert komunikacji w zakresie relacji pacjent-lekarz. Podkreśla, że mocną stroną tego audytu była zewnętrzna, w pełni obiektywna analiza, która wykazała, że o wiele kwestii trzeba jeszcze w szpitalach zadbać. – Ważne jest, by dyrektorzy i personel placówek medycznych kontynuowali propacjenckie działania – dodaje Kowalski.

praktyk a

– To było cenne doświadczenie dla studentów kierunku zdrowie publiczne i dla kadry dydaktycznej. Mam nadzieję, że opracowane po badaniu rekomendacje będą miały wpływ na wprowadzenie finansowania szpitali opartego także na potrzebach pacjentów – mówi Iwona Bruśk z Zakładu Zdrowia Publicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Każda z placówek była inna.

To, co w jednych było problemem, w innych było rozwiązane niemal wzorcowo.

Większość pacjentów, biorących udział w ankiecie, twierdziła, że są zadowoleni z warunków leczenia w szpitalu. Jako mocne strony podawali w ankietach miły i kompetentny personel. Jedną z placówek dodatkowo często chwalili za wyposażenie w dobry sprzęt medyczny. Co pacjenci chcieliby zmienić? Najczęściej długi czas oczekiwania w rejestracji, jakość i ilość posiłków, wygląd wnętrza szpitali i łatwość poruszania się w nim.

Często wśród wad wymieniano też źle zorganizowane parkingi (m.in. mało miejsc, wysokość opłat, najlepsze miejsca zarezerwowane dla dyrekcji i pracowników) oraz zaniedbane lub wręcz

» � P�acjenci ������������������������������������������������� chcieliby zmienić długi czas oczekiwania w rejestracji, jakość i ilość posiłków, wygląd wnętrza szpitali i łatwość poruszania się w nim.« zdewastowane toalety, w których brakowało np. mydła, papieru toaletowego.

Proponowane przez ekspertów zmiany przeważnie nie wymagały większych nakładów finansowych lecz zmian w funkcjonowaniu.

– Mam nadzieję, że doświadczenia z naszego audytu wpłyną korzystnie nie tylko na szpitale, gdzie realizowaliśmy badania, ale zachęcą też inne placówki. W przyszłości audyt powinien objąć wszystkie szpitale w Polsce, mogłyby one wymieniać się doświadczeniami, pokazywać dobre praktyki – mówi Urszula Jaworska.

Zebrane w czasie pilotażowego programu informacje i doświadczenia posłużyły do przygotowania rekomendacji dla NFZ i MZ. 

O projekcie Badania „Audyt społeczny jakości opieki szpitalnej w Polsce – Pilotaż” zostały przygotowane przez Fundację Urszuli Jaworskiej pod patronatem Marszałka Województwa Mazowieckiego. Partnerem akcji jest Instytut Studiów Społecznych im. Profesora Roberta B. Zajonca i Zakład Zdrowia Publicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Projekt został zrealizowany z Funduszy EOG. Grantodawcą była Fundacja im. Stefana Batorego. W projekcie udział wzięły: Instytutu Matki i Dziecka, Szpital Bielański im. Ks. Jerzego Popiełuszki, Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie, Mazowiecki Szpital Bródnowski w Warszawie, Szpital Dziecięcy im. prof. dr. med. Jana Bogdanowicza przy ul.

Niekłańskiej.

Więcej informacji na temat projektu: http://audytszpitali.pl

od redakcji

PREZENTY DLA CZYTELNIKÓW

czytanki o komunikacji, czyli jak 3 szt. 33 być dobrym lekarzem i nie zwariować.

Tomasz Sobierajski

onkologiczne 3 szt. Pielęgniarstwo Red. nauk. Anna Koper

2 szt. Osteooroza.

Problem interdyscyplinarny.

Red. nauk. Edward Czerwiński

Jak otrzymać książkę?

Wystarczy napisać do nas e-mail na adres czasopismo@osoz.pl z krótkim uzasadnieniem, dlaczego chcielibyście Państwo otrzymać wybrany prezent. Te najbardziej przekonujące nagrodzimy.

Na e-maile czekamy w terminie do 5 marca 2016 r. „Przysłanie korespondencji e-mail stanowi zgodę na przetwarzanie danych osobowych zawartych w korespondencji do celów związanych z rozstrzygnięciem konkursu i przez czas jego trwania.

Administrator Danych Osobowych, to jest KAMSOFT S.A. (wydawca miesięcznika OSOZ) z siedzibą w Katowicach przy ul. 1 Maja 133, wpisana przez Sąd Rejonowy Katowice – Wschód w Katowicach Wydział VIII Gospodarczy KRS do Rejestru Przedsiębiorców pod nr KRS 0000345075 informuje, iż przesłanie danych osobowych jest fakultatywne, dane wykorzystane zostaną wyłącznie na potrzeby rozstrzygnięcia konkursu, po zakończeniu konkursu dane zostanę usunięte. Przez czas trwania konkursu osobie, której dane dotyczą przysługuje uprawnienie do dostępu do treści przekazanych w korespondencji e-mail danych oraz ich poprawienia”.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

35

praktyk a

30

LAT NA RYNKU OCHRONY ZDROWIA

KAMSOFT

PASJA TWORZENIA INNOWACJI DLA LUDZI WWW.KAMSOFT.PL

36

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

praktyk a

Telemedicine effective for patients More than 50 million Americans live in rural areas, and many have limited access to health care. For someone living far from an urban area, local specialty care for complex health issues is difficult, if not impossible, to obtain.

For years, telemedicine programs across the country have connected rural patients to specialists in urban settings.

MEDICA-tradefair.com

Now, a study by University of Missouri School of Medicine researchers shows that patients and providers alike are satisfied with video-based health care.

“Telehealth uses technology such as video conferencing to bridge the distance between a patient and physician,” said Mirna Becevic, Ph.D., assistant research professor of telemedicine at the MU School of Medicine and lead author of the study. “It allows patients to remain in their communities, saving them from undue hardships related to long-distance travel and time off work. Although the main concept is to provide health services to patients, for telemedicine to be truly effective, it also must be beneficial to

those who provide care. The goal of our study was to understand satisfaction levels of all telehealth users.”

Becevic’s team developed three surveys for patients, physicians and on-site equipment coordinators served by the Missouri Telehealth Network. The Missouri Telehealth Network was begun by the MU School of Medicine in 1994 to connect rural Missourians with physician specialists at MU Health Care. The network now offers 29 different clinical specialty services including behavioral health, dermatology and care for autism at 202 sites in 62 of Missouri’s 114 counties.

Survey questions were related to perceived benefits such as ease of use, quality of care and acceptance as an alterna-

tive form of health services. The study revealed user satisfaction among all three groups.

Eighty-three percent of 286 patients surveyed felt they received skilled care during their telehealth visit, and 78 percent agreed they would use the service again. Of 12 site coordinators surveyed, 67 percent agreed that telehealth appointments were easy to coordinate. Eightysix percent of 21 physicians surveyed were satisfied with the care they were able to provide patients via telehealth.

“Our study confirmed and validated the use of telehealth to care for rural patients,” said Becevic. “Knowing the level of satisfaction among all users allows us to explore the possibility of expanding specialty services such as behavioral health, dermatology and care. 

» ����� ���� �������������� 83% patients feel they receive skilled care during their telehealth visit.�« Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

37

o p ini e

Pułapki medyczne „Myśląc przewrotnie, długie kolejki do specjalistów na NFZ w przypadku prostszych chorób są korzystne, bo w oczekiwaniu na wizytę być może zdążymy wyzdrowieć i problem rozwiąże się zanim skontaktujemy się z lekarzem.”

Marek Kubicki Falck Medycyna

Książka Nassima Nicholasa Taleba pt. „Antykruchość”, która choć odnosi się do wydarzeń gospodarczych, powinna być lekturą obowiązkową dla osób, które inwestują lub dopiero planują inwestować w działalność medyczną. Nauczą się z niej, że biznesplan, strategia i plany wieloletnie to tak naprawdę artefakty, które mają uspokoić nasze sumienie (bądź banków, jeżeli bierzemy kredyt) i nie mają wiele wspólnego z rzeczywistością. Reklama na tylnej okładce książki głosi: „Długookresowe strategie już nie działają – stawia tezę Nassim

38

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

Nicholas Taleb. W dzisiejszym świecie przeważa to, co nieznane, przypadkowe i zmienne.” Spoglądając na procesy, które dotykają nie tylko polskiej sytuacji politycznej oraz sektora zdrowotnego, ale także np. kursu złotego wobec dolara i euro (każdy, który planował zakupić sprzęt medyczny i spóźnił się z inwestycją już wkrótce przekona się, jakie to może być bolesne), nie można się nie zgodzić z tezą autora.

Niezależnie jednak od wartości poznawczej w dziedzinie planowania strategicznego, szacowania ryzyka oraz innych wartości z dziedziny ekonomii czy zarządzania, książka ta przytacza kilka ciekawych informacji, które pozwala-

ją inaczej spojrzeć na współczesną medycynę.

Proszę się modlić Zgodnie z tezą Nassima Taleba, większość współczesnych odkryć medycznych – pomimo skrupulatnego procesu związanego z badaniami klinicznymi – jest niewiele warta, a efekty długoterminowe stosowania niektórych terapii, leków czy zabiegów są nam nieznane. Tym samym w wielu przypadkach medycyna ma wiele wspólnego ze znanymi anegdotami: ● Mówi lekarz do lekarza: Wiesz, czasem to mam wrażenie, że medycyna jest bezsilna. Mamy takiego pacjenta, który zgodnie z najlepszą wiedzą medyczną już dawno powinien nie żyć. Ale on za nic nie chce umrzeć. ● Mówi lekarz do rodziny: Teraz pozostało już się tylko modlić. A czy to pomaga? – pyta się jeden z członków rodziny. Nie wiem, czy pomaga – odpowiada lekarz – ale z pewnością nie zaszkodzi.

o p ini e

Tym samym odwołując się w pośredni sposób do zasady „primum non nocere” autor stara się przekonać czytelnika, że medycyna powinna być stosowana wyłącznie wtedy, kiedy korzyści zdecydowanie przewyższają potencjalne szkody.

A ponieważ potencjalne szkody i możliwość „zaszkodzenia sobie” mogą być jeszcze nieznane, to w większości przypadków lepiej jest nic nie robić: „w niniejszym rozdziale przedstawiam bardzo proste zasady i heurystyki podejmowania decyzji. Jedną z nich jest oczywiście via negativa (odrzucenie tego, co nienaturalne): uciekajcie się do technik medycznych tylko wtedy, kiedy korzyść zdrowotna jest bardzo duża (na przykład uratowanie życia) i wyraźnie przewyższa potencjalne szkody (…). Tymczasem w sytuacjach, gdy korzyści zastosowania określonego leku lub procedury medycznej wydają się niewielkie – na przykład służą zwiększeniu naszego komfortu – mamy do czynienia z ogromnym potencjalnym frajerstwem”.

Zgodnie z zacytowanymi w książce badaniami Paula Meehla i Robyna Dawesa, istnieją istotne rozbieżności między wiedzą „kliniczną” i aktuarialną (statystyczną). Wiele przekonań lekarzy i specjalistów jest niezgodna z prawdą i tym samym nie ma potwierdzenia empirycznego. Krótko, ale przekonująco pokazuje brak dowodów na jakikolwiek zdrowotny efekt tłuszczów „trans”, a nawet wskazuje na szkodliwość tłuszczów roślinnych versus zwierzęcych. Przytacza także historie stosowania popularnych w swoim czasie leków: „Innym morderczym przykładem frajerskiego (i powodującego kruszenie) racjonalizmu jest historia leku o działaniu przeciwwymiotnym, Talidomidu, zalecanego dla kobiet w ciąży. Wywoływał uszkodzenia płodu.

Inny specyfik, Dietylstilbestrol, uszkadzał płód, a u córek przyjmujących go kobiet zwiększał ryzyko zachorowania na raka pochwy”.

W dalszej części rozdziału wskazuje na to, że leki na nadciśnienie dawane osobom z niewielkim nadciśnieniem skutkują jedynie w 5,6%, a gdy ciśnienie krwi jest wysokie bądź bardzo wysokie, korzyść odczuwa odpowiednio 26% (wysokie) lub 72% (bardzo wysokie) osób zażywających lek.

Zgodnie z przedstawianą przez niego logiką, lekarze (i pacjenci) często ulegają tzw. problemowi atrybucji, kiedy człowiek wyjaśnia swoje sukcesy posiadanymi umiejętnościami, a porażki – brakiem szczęścia: „Nicocles już w IV

wieku przed naszą erą stwierdził, że lekarze przypisują sobie odpowiedzialność za sukcesy, a za porażki winią naturę albo jakieś przyczyny zewnętrzne”.

Starożytni byli także przekonani, że lekarz to osoba, która zarabia wtedy, gdy ludzie są chorzy. A gdy nie są, trzeba im znaleźć jakieś schorzenie. „Próby Montaigne’a, w których dokonał przede wszystkim syntezy myśli klasycznej, zawierają mnóstwo anegdot, na przykład taką: Gdy pewnego Lakończyka zapytano o sekret jego długowieczności, odpowiedział: „ignorowałem medycynę”.

Montaigne dostrzegł również problem agencji – dlaczego ostatnią rzeczą, jakiej chce lekarz, jest twoje zdrowie: „Żaden lekarz nie czerpie przyjemności z czyjegoś zdrowia, choćby to byli jego przyjaciele – napisał starożytny grecki satyryk – ani żaden żołnierz z pokoju w jego mieście”.

Co z tego wynika?

Ezekiel Emanuel dowiódł, że połowa populacji generuje mniej niż 3% kosztów, a 64% wydatków przypada na najbardziej chore 10% społeczeństwa. Jeżeli przyjmiemy, że istotnej części problemów i powikłań moglibyśmy uniknąć dokonując prokastrynacji (czyli odkładając swoją decyzję o leczeniu bądź nic nie robiąc), o ile jest to przypadek błahy, to oszczędności dla budżetu powinny być kolosalne.

Myśląc przewrotnie, długie kolejki do specjalistów na NFZ, w przypadku prostszych chorób są korzystne, bo w oczekiwaniu na wizytę być może zdążymy wyzdrowieć i problem rozwiążę się zanim skontaktujemy się z lekarzem. Przypadki pilne i szybka ścieżka onkologiczna powinny pomóc dostać się do lekarza tym, którzy tego naprawdę potrzebują.

O ile oczywiście w oczekiwaniu na lekarza nie będziemy się leczyć samodzielnie, łykając tonę nikomu niepotrzebnych leków i radząc się „doktora googla”, nasza szansa na wyzdrowienie (pod warunkiem, że nasz problem nie jest poważny)

jest zbliżona do efektu po wizycie u lekarza.

Czy mając 15 minut (wizyta prywatna) lub 5 minut (często wizyta państwowa) na pacjenta lekarz faktycznie jest w stanie zbadać chorego i zebrać pełny wywiad medyczny, gdy bardzo często nie jest to jego stały pacjent? Tam, gdzie pracuję, niektórzy lekarze – poważnie podchodzący do procesu leczenia – zażyczyli sobie 30 minut na pierwszorazową konsultację pacjenta (oczywiście pacjent nie płaci więcej). Tak, aby mieć te dodatkowe 15 minut na wywiad i stworzenie choćby cząstkowej kartoteki. Podobnie, gdy wymagana jest w konkretnym czasie ponowna konsultacja, a nie ma już miejsca w grafiku, proszą o jego rozszerzenie.

Czy pracując w kilku bądź kilkunastu miejscach po ponad 200, a czasami 300 godzin miesięcznie lekarz jest w stanie nadążać za współczesnymi trendami medycznymi i stale poszerzać swoją wiedzę?

Czy mając ograniczoną możliwość prowadzenia pacjenta i tym samym obserwacji przez cały proces leczenia, opierając się tylko na przeczytanych krótkich opisach wizyt u innych lekarzy, można postawić prawidłową diagnozę w trudniejszych przypadkach, nie będących typowym przeziębieniem? Tym samym, biorąc pod uwagę wszystko powyższe oraz lekturę Nassima Nicholasa Taleba – czy można mieć pretensje do pacjentów, którzy często chodzą wyłącznie do polecanego pocztą pantoflową „wybitnego specjalisty” bądź po 2–3 razy do różnych lekarzy tej samej specjalizacji, aby potwierdzić diagnozę?

Z pewnością przy najbliższym przeziębieniu z czystym sumieniem mogę polecić leżenie pod kocem, picie soku z malin, dobrą lekturę i – o ile jest to możliwe – wpatrywanie się w ogień w kominku. Czy to pomoże zwalczyć chorobę? Trudno powiedzieć. Ale z pewnością będzie przyjemniejsze niż wizyta u lekarza. 

» Gdy korzyści zastosowania określonego leku lub procedury medycznej wydają się niewielkie, mamy do czynienia z ogromnym potencjalnym frajerstwem.«

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

39

o p ini e

Geograficzna interpretacja e-zdrowia Przeprowadzenie wspólnych zamówień na poziomie międzynarodowym – do których chciałaby doprowadzić Komisja Europejska, aby stymulować rozwój e-zdrowia – wymaga porozumienia co do tego, czym e-zdrowie jest i czego się od niego oczekuje oraz jak postrzegane są bariery i możliwości stojące na drodze jego rozwoju.

Natalia Matuszak, Mateusz Lichoń, Marcin Kautsch

Zgodnie z planami projektu EPP eHealth, w III i IV kwartale 2015 przeprowadzono badania jakościowe, które miały pokazać, jak respondenci z trzech krajów UE (Danii, Hiszpanii i Polski) rozumieją e‑zdrowie, jakie widzą bariery i możliwości jego dalszego rozwoju, oraz jak według nich innowacyjne zamówienia publiczne wpływają na ewolucję zdrowia cyfrowego. Badaniem objęto trzy kategorie interesariuszy: dostawców rozwiązań z zakresu e‑zdrowia, jego odbiorców (nabywców – zakłady opieki zdrowotnej) oraz ekspertów.

Wyniki sondy pokazują, że między przedstawicielami różnych krajów i poszczególnych grup interesariuszy istnieją

40

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

znaczące różnice w rozumieniu tego, czym jest e‑zdrowie. Polscy nabywcy przyjmowali najwęższą definicję e‑zdrowia, redukując rozumienie omawianych kwestii do zadań administracyjnych, jakie można byłoby realizować w systemie ochrony zdrowia. Ograniczają się one w zasadzie do e‑rejestracji i digitalizacji dokumentacji medycznej. Natomiast hiszpańscy ankietowani prezentowali szerokie rozumienie e‑zdrowia, w dużym stopniu odpowiadające definicji przyjętej przez Komisję Europejską. Definicja ta obejmuje także udostępnianie danych, usługi telemedyczne, przenośne urządzenia do monitorowania pacjenta itp. Podobnie do omawianych kwestii odnosili się duńscy ankietowani, przy czym podkreślali oni także kluczową rolę rozwiązań e‑zdrowia w procesie upodmiotowienia pacjenta.

Ankietowani we wszystkich badanych krajach zgadzają się, że zamówienia publiczne mogą odegrać ważną rolę w rozwoju innowacyjności, w tym rozwoju e‑zdrowia. Jednocześnie różnią się jednak w podejściu do narzędzi, za pomocą których dokonywane są innowacyjne zamówienia oraz tego, jak należałoby je stosować.

Wszyscy badani byli zgodni co do kwestii szybkiego rozwoju technologii.

Przedstawiciele szpitali mają trudności, by na bieżąco śledzić cyfrowe nowości i móc sprawnie tworzyć specyfikacje zamówień pozwalające na uzyskiwanie nowatorskich rozwiązań. Jednocześnie przyznali, że zastosowanie innowacyjnego podejścia do zamówień jest kluczowe, by możliwe stało się pozyskanie nowych, niestosowanych wcześniej rozwiązań. Po drugie, respondenci zgodzili się co do znaczenia komunikacji pomiędzy nabywcami i dostawcami. Badani we wszystkich trzech krajach przyznali także, że pomimo znaczenia zamówień, są one w większości prowadzone w sposób tradycyjny, w oparciu o „bezpieczne” kryteria. Efektem takiego podejścia jest bardzo powolny rozwój (np. e‑zdro-

o p ini e

wia, ale też i innych obszarów) lub wręcz jego brak.

Kwestia postaw wobec rozwiązań e‑zdrowia jest podobna w badanych krajach. Respondenci podkreślali, że politykom, menedżerom i pracownikom ochrony zdrowia często brakuje motywacji do wprowadzania rozwiązań z zakresu e‑zdrowia, a szerzej rzecz ujmując – do zmian. Uczestnicy badania z Danii i Hiszpanii wskazali, że rozwój e-rozwiązań jest napędzany przez rosnącą skłonność obywateli/pacjentów do wykorzystania różnego typu rozwiązań ICT (technologii informacyjno-komunikacyjnych) w codziennym życiu. Ich rozpowszechnienie oraz rosnący poziom kompetencji cyfrowych jest związany ze zmianą pokoleniową. Akceptacja dla ICT będzie coraz większa; można się spodziewać, że wręcz wymagana przez (przyszłych) pacjentów.

Natomiast polscy respondenci wskazali, że znaczna liczba Polaków – w związku z ograniczonym dostępem do komputerów i Internetu – doświadcza „wykluczenia cyfrowego”.

Badani z Danii i Polski stwierdzili, że brak jest w ich krajach kompleksowej strategii rozwoju, zapewniającej efek-

tywną współpracę i wdrażanie rozwiązań e‑zdrowia, które byłyby w stanie ze sobą współpracować (wymiana danych).

Zamiast tego istnieje wiele małych, niezależnych projektów pilotażowych. Rozwój następuje punktowo, gdzie poszczególne elementy nie są ze sobą połączone.

Co więcej, w wielu przypadkach to jedynie „ogniska” projektów pilotażowych, które wygasają, kiedy skończą się środki przeznaczone na ich stworzenie i początkowe użytkowanie. Wspomniany brak interoperacyjności sprawia, że ​​podejmowane działania mogą być w dużym stopniu uznane za nieefektywne i niemożliwe do wykorzystania na większą skalę.

Znaczna różnica w odpowiedziach pojawiła się przy pytaniach dotyczących kwestii finansowych. Duńscy rozmówcy rzadko je podnosili, co sugeruje, że pieniądze nie są przez nich uznawane za kluczowy warunek rozwoju. Finanse były jednak bardzo ważne dla badanych w Polsce i Hiszpanii. W Hiszpanii jest to podstawowe wyzwanie, ale paradoksalnie również element postrzegany jako szansa do wdrażania nowych (efektywnych kosztowo) rozwiązań. Natomiast w Polsce sprawy finansowe były

» Politykom, menedżerom i pracownikom ochrony zdrowia często brakuje motywacji do wpro‑ wadzania rozwiązań z zakresu e‑zdrowia.« przedstawiane wyłącznie w kategoriach problemu: brak pieniędzy został uznany za argument przeciwko inwestowaniu w rozwiązania z zakresu e-zdrowia.

Z kolei brak finansowania e‑zdrowia przez płatnika publicznego – jako bariera dla rozwoju tej dziedziny.  Na łamach czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia systematycznie prezentujemy postępy realizacji projektu EPP-eHealth oraz kluczowe wnioski. EPP-eHealth jest finansowany przez Komisję Europejską w ramach projektu Horyzont 2020.

reklama

Q PS SPE HB VL OJD U [O Z

Od 3500 lat wyciągi wierzbowe wykorzystywane były w tradycyjnej medycynie.

Niosły ulgę osobom odczuwającym bóle, a także w stanach przeziębieniowych i stanach zapalnych.

Zalecał je ojciec medycyny - Hipokrates: “Primum - non nocere”.

Dzisiejsze badania laboratoryjne dowodzą, że stosowanie wyciągów wierzbowych standaryzowanych na zawartość 11 % salicylanów jest: ok. 10-cio krotnie bardziej skuteczne w zwalczaniu bólu i ok. 5-cio krotnie bardziej skuteczne w zwalczaniu stanów zapalnych od podobnych dawek kwasu acetylosalicylowego. suplementy diety oparte o wyciągi wierzbowe standaryzowane na 15% salicylanów.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

41

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Monitor zjawisk epidemiologicznych. Koszty leczenia.

OGÓŁEM

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE

ALERGIA

ZMIANA MIESIĘCZNA W grudniu W ODNIESIENIU DO listopada

63 773 zł

72 513 zł

3 909 zł

4 389 zł

1 223 zł

1 400 zł

listopad

grudzień

listopad

grudzień

listopad

grudzień

+8 739 zł

13,7%

+480 zł

12,3%

+177 zł

14,5%

TREND ROCZNY PORÓWNANIE ROKU 2015 I 2014

740 305 zł

777 932 zł

35 003 zł

41 752 zł

18 380 zł

17 135 zł

2014

2015

2014

2015

2014

2015

+37 627 zł

5,1%

+6 749 zł

19,3%

-1 246 zł

-7,3%

grudzień WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 57 781 zł Kujawsko-Pomorskie 63 568 zł Świętokrzyskie 64 067 zł

Opolskie 3 406 zł Świętokrzyskie 3 538 zł Kujawsko-Pomorskie 3 719 zł

Kujawsko-Pomorskie 842 zł Opolskie 847 zł Świętokrzyskie 976 zł

Dolnośląskie 79 376 zł Podlaskie 81 781 zł Mazowieckie 89 349 zł

Dolnośląskie 4 978 zł Mazowieckie 5 292 zł Podkarpackie 5 545 zł

Mazowieckie 1 304 zł Dolnośląskie 1 334 zł Podkarpackie 2 053 zł

ROK 2015 WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH Opolskie 622 158 zł Kujawko-Pomorskie 676 288 zł Świętokrzyskie 686 993 zł

Świętokrzyskie 31 092 zł Opolskie 33 146 zł Warmińsko-Mazurskie 34 153 zł

Opolskie 10 458 zł Kujawko-Pomorskie 11 453 zł Warmińsko-Mazurskie 12 234 zł

Podlaskie 842 020 zł Dolnośląskie 874 714 zł Mazowieckie 934 606 zł

Podkarpackie 46 352 zł Dolnośląskie 47 126 zł Mazowieckie 51 998 zł

Dolnośląskie 18 146 zł Mazowieckie 20 335 zł Podkarpackie 24 421 zł

grudzień WOJEWÓDZTWA Z NAJMOCNIEJSZYMI SPADKAMI I WZROSTAMI KOSZTÓW Brak spadków kosztów

Brak spadków kosztów

Brak spadków kosztów

Małopolskie 9 254 zł Podlaskie 10 070 zł Mazowieckie 10 192 zł

Małopolskie 620 zł Dolnośląskie 631 zł Podkarpackie 709 zł

Podkarpackie 192 zł Mazowieckie 165 zł Pomorskie 157 zł

zestawienie KOSZTY W grudniu W OSTATNICH LATACH

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2010

2011

2012

2013

2014

2015

* wszystkie dane w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

42

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» W grudniu notujemy najwyższe koszty leczenia w całym 2015 roku.«

koszty, tys. zł

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK

LISTOPAD

GRUDZIEŃ

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

43

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» Koszty grypy i przeziębienia – na niezmiennie wysokim poziomie.«

koszty, tys. zł

44

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK

LISTOPAD

GRUDZIEŃ

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

S t a t y st y k i i p r o g n o z y m o nit o r z j aw is k e p i d e m i o l o g i c zn y c h

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców dane bieżące

prognoza

» Zimowe miesiące cechują się niskimi kosztami alergii.«

koszty, tys. zł

STYCZEŃ

LUTY

MARZEC

KWIECIEŃ

MAJ

CZERWIEC

LIPIEC

SIERPIEŃ

WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK

LISTOPAD

GRUDZIEŃ

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

45

S t a t y st y k i i p r o g n o z y MO N I T O R FA R MACJ I

Struktura dystrybucji leków grudzień | WARTOŚCI STATYSTYCZNE I TRENDY W STOSUNKU DO listopada

CENA OPAKOWANIA LEKU

MARŻA APTECZNA

OBRÓT W APTECE

LICZBA PACJENTÓW

17,53 zł

25,10%

190,5 tys. zł

3810

-0,19%

+22,5 tys. zł

+420

+0,21 zł

VIII

IX

X

XI

XII

VIII

IX

X

+0,44 zł

PROGNOZA NA

marzec

SPRZEDAŻ WEDŁUG STATUSU LEKU

Średni obrót w aptece w grudniu 2015 roku wyniósł 190,5 tys. zł. To o 22,5 tys. zł więcej (+13,4%) niż w listopadzie minionego roku oraz o 1,5 tys. mniej (–0,8%) niż w grudniu 2014 roku. Jednocześnie był to najwyższy miesięczny obrót wypracowany przez statystyczną aptekę w całym 2015 roku. Wartość rynku farmaceutycznego osiągnęła poziom 2,78 mld zł. Oznacza to wzrost o 13,7% (+335,76 mln zł) w stosunku do listopada 2015 roku oraz wzrost o 1,6% (+44,49 mln zł) w stosunku do grudnia 2014 roku.

W roku 2015 statystyczna apteka wygenerowała obrót w wysokości 2,065 mln zł. W porównaniu z ubiegłymi latami było to o 23 tys. zł więcej

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

VIII

suplementy INNE

IX

X

59,86% 22,49% 9,01% 8,65%

XI

XII

VIII

IX

X

XI

XII

POZIOM REFUNDACJI

25,80% -0,17%

„Jeśli powtórzy się ubiegłoroczny scenariusz, marzec będzie cechował się spadkiem liczby zachorowań na grypę i przeziębienie, a co za tym idzie zmniejszą się koszty związane z ich leczeniem. Pomimo tych tendencji prognozujemy wzrost średniego obrotu aptecznego w porównaniu z lutym 2016 roku.”

Aneta Szczypek Zakład Analiz Statystycznych, KAMSOFT S.A.

46

XII

RX OTC

SPRZEDAŻ NA PACJENTA

50,00 zł

XI

(+1,1%) niż w roku 2014 oraz o 27 tys. zł więcej (+1,3%) niż w roku 2013. Wartość rynku farmaceutycznego w 2015 roku wyniosła 29,880 mld zł. To odpowiednio o 1,382 mld zł więcej (+4,8%) niż w 2014 roku oraz o 2,122 mld zł więcej (+7,6%) niż w 2013 roku.

W porównaniu z listopadem, we wszystkich podstawowych kategoriach sprzedażowych zanotowaliśmy wzrost wartości sprzedaży. Wartość sprzedaży leków OTC w statystycznej aptece wyniosła 77,1 tys. zł (+15,5%, tj. +10,36 tys. zł), leków sprzedawanych na recepty pełnopłatne – 41,1 tys. zł (+11,3%, tj. +4,16 tys. zł), a leków refundowanych – 71,2 tys. zł (+12,9%, tj. +8,13 tys. zł).

Wartość sprzedaży leków refundowanych w statystycznej aptece wyniosła 776,6 tys. zł, sprzedaży leków na recepty pełnopłatne – 456,3 tys. zł, a leków

sprzedawanych bez recepty – 816 tys. zł.

W porównaniu z ubiegłym rokiem, tylko wartość sprzedaży odręcznej zanotowała spadek (–1,4%, tj. –12 tys. zł). Wartość sprzedaży leków refundowanych wzrosła o 3,6% (+26,6 tys. zł), a leków na recepty pełnopłatne – o 1,7% (+7,5 tys. zł).

W grudniu największy średni obrót apteczny został wypracowany w środę (8 254 zł), natomiast dniem roboczym o najniższym średnim obrocie aptecznym był piątek (6 088 zł). Rozrzut pomiędzy tymi wartościami wyniósł 2 166 zł. Jedynie w dwa dni grudnia średni obrót apteczny przekroczył wartość 9 000 zł.

31 grudnia wyniósł 9 170 zł, natomiast 23 grudnia – 9 050 zł. Dniem roboczym o najmniejszym średnim obrocie aptecznym był 24 grudnia (Wigilia). Obrót w statystycznej aptece wyniósł wtedy 4 572 zł.

S t a t y st y k i i p r o g n o z y MO N I T O R FA R MACJ I

W grudniu 2015 roku we wszystkich grupach terapeutycznych zanotowaliśmy wzrost średniej wartości sprzedaży. Procentowo największy wzrost w tej kategorii miał miejsce dla sprzedaży leków onkologicznych i immunomodulacyjnych (+23,65%, tj. +903 zł). Na kolejnym miejscu uplasowały się leki z grupy varia (+16,59%, tj. +3 027 zł), leki na przewód pokarmowy i metabolizm (+16,13%, tj. +4 923 zł) oraz leki na centralny układ nerwowy (+14,13%, tj. +2 750 zł). Grupą, która zanotowała najmniejszy wzrost wartości sprzedaży były leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty (+5,84%, tj. +26 zł).

Podobnie jak w ubiegłym miesiącu, największy udział w obrocie statystycznej apteki miały leki na przewód pokarmowy i metabolizm (18,61%), następne leki na układ sercowo naczyniowy (13,77%), leki na układ oddechowy (11,68%) oraz leki na centralny układ nerwowy (11,66%).

W grudniu 2015 roku średnia marża apteczna wyniosła 25,10% i była o 0,19 p.p. mniejsza niż w listopadzie 2015 roku oraz o 0,81 p.p. mniejsza niż w grudniu 2014 roku. Marża w poszczególnych grupach sprzedażowych kształtowała się następująco: dla leków refundowanych wyniosła 18,21% (+0,05 p.p. w stosunku do listopada 2015 oraz +0,61 p.p. w stosunku do grudnia 2014), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 25,70% (+0,24 p.p. w stosunku do listopada 2015 oraz –2,18 p.p. w stosunku do grudnia 2014), natomiast dla sprzedaży odręcznej – 29,96% (–0,26 p.p. w stosunku do listopada 2015 oraz –2,23 p.p. w stosunku do grudnia 2014). Po raz pierwszy w roku 2015 średnia marża apteczna dla leków OTC spadła poniżej 30%. Średnia cena za opakowanie leku wyniosła w grudniu 17,53 zł. To o 21 groszy więcej niż w listopadzie bieżącego roku oraz o 61 groszy więcej niż w grudniu 2014 roku. Z tej kwoty statystyczny pacjent zapłacił 13,00 zł, a pozostałą część (4,52 zł) dopłacił refundator. Średnia cena za opakowanie leków refundowanych wyniosła 27,71 zł (+12 groszy w stosunku do grudnia 2014), leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 22,68 zł (+99 groszy), a dla produktów OTC – 12,09 zł (+47 groszy).

W grudniu statystyczną aptekę odwiedziło 3 810 pacjentów, czyli o 420 osób więcej niż w listopadzie 2015 roku.

Dniem charakteryzującym się największą liczbą klientów w statystycznej aptece był 23 grudnia (187 osób), natomiast

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach grudnia (porównanie do ubiegłego roku) grudzień 2015

grudzień 2014

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach grudnia – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku) grudzień 2015

grudzień 2014

1POJFE[JB FL

8UPSFL

ęSPEB

$[XBSUFL

1JŀUFL

4PCPUB

/JFE[JFMB

Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży układ 5,62% mięśniowo-szkieletowy

18,61% przewód pokarm. i metabolizm

4,59% układ moczowo-płciowy i hormony płciowe

2,41% narządy zmysłów 4,61% leki przeciwzakaźne

11,68% układ oddechowy

leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty leki onkologiczne 2,48% i immunomodulacyjne

0,25%

4,66% krew i układ krwiotwórczy 1,06%

endokrynologia -- hormony, bez horm. płciowych

3,09% dermatologia 13,77% układ sercowo-naczyniowy 11,66% centralny układ nerwowy varia 11,17%

4,34% nieokreślona

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

47

S t a t y st y k i i p r o g n o z y MO N I T O R FA R MACJ I

Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2006–2015

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2014–2015

zapłata pacjenta

refundacja

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł), na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2014–2015 zapłata pacjenta

refundacja

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2006–2015

*

**

***

48

*7

*

**

***

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

*

**

***

*7

S t a t y st y k i i p r o g n o z y MO N I T O R FA R MACJ I

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu powszednim w grudniu

dniem roboczym o najmniejszej liczbie klientów okazał się 24 grudnia (112 osób). Róşnica pomiędzy dwoma skrajnymi wartościami wyniosła 75 osób.

Przenalizujmy natęşenie ruchu w aptekach w podziale na tygodnie. Największy ruch w statystycznej aptece panował pomiędzy 15 a 21 grudniem. Wówczas statystyczną aptekę odwiedziło 920 osób.

Kolejnym w rankingu tygodniem był 8 – 14 grudnia (875 osób), 1 – 7 grudnia (841 osób) i 22 – 28 grudnia (698 osób).

W ostatnim pełnym tygodniu grudnia statystyczną aptekę odwiedziły 223 osoby mniej niş w tygodniu charakteryzującym się największą liczbą klientów. Największy ruch w aptekach panował pomiędzy godziną 11:00 a 12:00.

Podczas jednej wizyty w aptece statystyczny pacjent zakupiĹ‚ produkty o Ĺ‚Ä…cznej wartoĹ›ci 50,00 zĹ‚. ByĹ‚a to kwota o 44 grosze wyĹźsza (+0,9%) niĹź w listopadzie bieşącego roku oraz o 2,03 zĹ‚ niĹźsza (– 3,9%) niĹź w grudniu 2014 roku. Wartość sprzedaĹźy na pacjenta w podstawowych grupach sprzedaĹźowych ksztaĹ‚towaĹ‚a siÄ™ na poziomie 91,30 zĹ‚ dla sprzedaĹźy lekĂłw wydawanych na recepty refundowane (z kwoty tej 29 zĹ‚ zapĹ‚aciĹ‚ pacjent, a 62,30 zĹ‚ dopĹ‚aciĹ‚ refundator), 47,79 zĹ‚ dla lekĂłw wydawanych na recepty peĹ‚nopĹ‚atne oraz 24,56 zĹ‚ dla produktĂłw OTC. NajwiÄ™kszÄ… zmianÄ™ wartoĹ›ci sprzedaĹźy na pacjenta w stosunku do ubiegĹ‚ego miesiÄ…ca (+2,7%, tj. +2,44 zĹ‚) zaobserwowaliĹ›my dla lekĂłw refundowanych. Mniejsze korekty nastÄ…piĹ‚y w pozostaĹ‚ych grupach sprzedaĹźowych: wartość sprzedaĹźy odrÄ™cznej na pacjenta wzrosĹ‚a o 55 groszy (+2,3%), sprzedaĹź na recepty peĹ‚nopĹ‚atne wzrosĹ‚a o 44 grosze (+0,9%). ď Ź

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach grudnia (porównanie do ubiegłego roku) grudzień 2015

grudzień 2014

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach grudnia (porównanie do ubiegłego roku) grudzień 2015

grudzień 2014

 W grudniu obrót w aptekach znacznie wzrósł.

HSVEOJB

HSVEOJB

HSVEOJB

HSVEOJB

HSVEOJB

Tab. 1. SprzedaĹź produktĂłw w statystycznej aptece wg. statusu produktu

Wg. statusu leku w bazie BLOZ

Wartość sprzedaşy w statystycznej aptece (PLN)

Udział w całkowitej wartości sprzedaşy aptecznej

grudzień 2015

grudzień 2014

grudzień 2015

114 024

114 599

59,86%

59,69%

Lek - OTC

42 836

43 574

22,49%

22,69%

Suplement diety lub dietetyczny środek spoşywczy

17 157

16 895

9,01%

8,80%

Pozostałe

16 483

16 932

8,65%

8,82%

Lek - RX

grudzień 2014

OgĂłlnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

49

S t a t y st y k i i p r o g n o z y MO N I T O R FA R MACJ I

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za grudzień 2015 grudzień 2015

zmiana w stosunku do (%) listopada 2015

stycznia 2015

zmiana w stosunku do (liczbowo)

grudnia 2014

listopada 2015

stycznia 2015

grudnia 2014

obrót całkowity (w tys. zł) statystyczna apteka

190,5

13,4%

6,7%

-0,8%

22,5

12,0

-1,5

cały rynek apteczny

2 785 872

13,7%

8,9%

1,6%

335 760,0

228 324,0

44 496,0

recepty refundowane (w tys. zł) statystyczna apteka

71,2

12,9%

11,7%

0,6%

8,1

7,5

0,4

cały rynek apteczny

1 041 421

13,2%

14,0%

3,0%

121 349,8

128 035,9

30 296,6

statystyczna apteka

41,1

11,3%

8,0%

-1,3%

4,2

3,0

-0,5

cały rynek apteczny

601 046

11,6%

10,2%

1,1%

62 357,2

55 765,7

6 681,8

statystyczna apteka

77,1

15,5%

2,8%

-1,7%

10,4

2,1

-1,3

cały rynek apteczny

1 127 584

15,8%

5,0%

0,7%

154 203,6

53 298,7

7 774,3

recepty pełnopłatne (w tys. zł)

sprzedaż odręczna (w tys. zł)

wartość refundacji (w tys. zł) statystyczna apteka

49,2

12,7%

7,8%

-3,2%

5,5

3,5

-1,6

cały rynek apteczny

718 813

13,0%

10,0%

-0,9%

82 513,6

65 396,4

-6 249,4

w całkowitym obrocie

25,8%

-0,6%

1,0%

-2,4%

0,0

0,0

0,0

w sprzedaży refundowanej

68,2%

0,2%

-2,6%

-3,7%

0,0

0,0

0,0

ogółem

17,53 zł

1,2%

5,4%

3,6%

0,2

0,89

0,6

dla leków z list refundacyjnych

27,71 zł

1,2%

2,5%

0,5%

0,3

0,68

0,1

dla leków z recept pełnopłatnych

22,68 zł

0,5%

3,4%

4,6%

0,1

0,76

1,0

dla produktów bez recepty (OTC)

12,09 zł

2,0%

4,1%

4,1%

0,2

0,48

0,5

udział refundacji

średnia cena opakowania

Liczba pacjentów w aptece

3 810

12,4%

18,3%

3,3%

420,0

590,0

120,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane)

780

9,9%

9,9%

-3,7%

70,0

70,0

-30,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne)

860

10,3%

11,7%

-2,3%

80,0

90,0

-20,0

3 140

12,9%

18,5%

4,3%

360,0

490,0

130,0

ogółem

25,10%

-0,8%

-4,0%

-3,1%

0,0

0,0

0,0

dla leków z list refundacyjnych

18,21%

0,3%

4,3%

3,5%

0,0

0,0

0,0

dla leków na recepty pełnopłatne

25,70%

-0,9%

-6,3%

-7,8%

0,0

0,0

0,0

dla sprzedaży odręcznej

29,96%

-0,9%

-5,7%

-6,9%

0,0

0,0

0,0

Wartość sprzedaży na pacjenta

50,00 zł

0,9%

-9,8%

-3,9%

0,4

-5,4

-2,0

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) Średnia marża apteczna

Wartość zapłaty przez pacjenta

37,10 zł

1,1%

-10,1%

-3,1%

0,4

-4,2

-1,2

Wartość dopłaty refundatora

12,90 zł

0,2%

-8,9%

-6,3%

0,0

-1,3

-0,9 3,9

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane)

91,30 zł

2,7%

1,7%

4,4%

2,4

1,5

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane)

29,00 zł

2,3%

7,8%

13,8%

0,7

2,1

3,5

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane)

62,30 zł

2,9%

-0,9%

0,6%

1,8

-0,6

0,3

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne)

47,79 zł

0,9%

-3,3%

1,0%

0,4

-1,6

0,5

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna)

24,56 zł

2,3%

-13,2%

-5,8%

0,5

-3,7

-1,5

Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki Wartości w cenach detalicznych brutto Obrót 2015: 2 065,5 tys. zł

200

Zmiana: wzrost 1–2%

190 Tysiące zł

prognoza obrotu

realizacja obrotu

realizacja (poprzedni rok)

180 170 160 150

50

I 2015

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

II 2015

III 2015

IV 2015

V 2015

VI 2015

VII 2015

VIII 2015

IX 2015

X 2015

XI 2015

XII 2015

S t a t y st y k i i p r o g n o z y MO N I T O R FA R MACJ I

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do grudnia 2015 2015

Dane narastające od początku roku

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2014

2014

2013

2015

2013

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2014

2014

2013

2013

2 065,5

1,1%

1,3%

23,0

27,0

2 065,5

1,1%

1,3%

23,0

27,0

29 880 850,0

4,8%

7,6%

1 382 062,5

2 122 555,5

29 880 850,0

4,8%

7,6%

1 382 062,5

2 122 555,5

776,6

3,6%

4,3%

26,6

32,1

776,6

3,6%

4,3%

26,6

32,1

11 234 393,7

7,3%

10,8%

768 722,1

1 096 777,8

11 234 393,7

7,3%

10,8%

768 722,1

1 096 777,8

456,3

1,7%

0,9%

7,5

4,0

456,3

1,7%

0,9%

7,5

4,0

6 600 748,9

5,4%

7,2%

339 328,9

442 363,2

6 600 748,9

5,4%

7,2%

339 328,9

442 363,2

816,0

-1,4%

-1,4%

-12,0

-11,3

816,0

-1,4%

-1,4%

-12,0

-11,3

11 804 882,9

2,2%

4,8%

253 190,1

540 144,7

11 804 882,9

2,2%

4,8%

253 190,1

540 144,7

543,1

-0,2%

4,0%

-0,9

20,8

543,1

-0,2%

4,0%

-0,9

20,8

7 857 227,1

3,5%

10,5%

265 051,9

744 135,4

7 857 227,1

3,5%

10,5%

265 051,9

744 135,4

26,3%

-1,3%

2,6%

0,0

0,0

26,30%

-1,3%

2,6%

0,0

0,0

68,7%

-3,7%

-0,5%

0,0

0,0

68,72%

-3,7%

-0,5%

0,0

0,0

17,08 zł

3,5%

3,5%

0,6

0,6

17,08 zł

3,5%

3,5%

0,6

0,6

27,48 zł

2,3%

1,2%

0,6

0,3

27,48 zł

2,3%

1,2%

0,6

0,3

22,36 zł

2,4%

1,9%

0,5

0,4

22,36 zł

2,4%

1,9%

0,5

0,4

11,57 zł

2,9%

3,5%

0,3

0,4

11,57 zł

2,9%

3,5%

0,3

0,4

41 670

-0,2%

-4,6%

-100,0

-2 020,0

41 670

-0,2%

-4,6%

-100,0

-2 020,0

8 780

-2,6%

-3,9%

-230,0

-360,0

8 780

-2,6%

-3,9%

-230,0

-360,0

9 600

-3,6%

-7,0%

-360,0

-720,0

9 600

-3,6%

-7,0%

-360,0

-720,0

33 960

0,6%

-3,6%

210,0

-1 280,0

33 960

0,6%

-3,6%

210,0

-1 280,0

25,77%

-3,8%

-6,6%

0,0

0,0

25,77%

-3,8%

-6,6%

0,0

0,0

17,91%

-3,9%

-2,0%

0,0

0,0

17,91%

-3,9%

-2,0%

0,0

0,0

27,32%

-6,6%

-14,2%

0,0

0,0

27,32%

-6,6%

-14,2%

0,0

0,0

31,04%

-7,5%

-14,0%

0,0

-0,1

31,04%

-7,5%

-14,0%

0,0

-0,1

49,57 zł

1,4%

6,2%

0,7

2,9

49,57 zł

1,4%

6,2%

0,7

2,9

36,53 zł

1,8%

5,3%

0,7

1,8

36,53 zł

1,8%

5,3%

0,7

1,8

13,03 zł

0,1%

9,0%

0,0

1,1

13,03 zł

0,1%

9,0%

0,0

1,1

88,45 zł

6,3%

8,6%

5,2

7,0

88,45 zł

6,3%

8,6%

5,2

7,0

27,66 zł

16,0%

9,7%

3,8

2,5

27,66 zł

16,0%

9,7%

3,8

2,5

60,78 zł

2,3%

8,1%

1,4

4,5

60,78 zł

2,3%

8,1%

1,4

4,5

47,53 zł

5,5%

8,5%

2,5

3,7

47,53 zł

5,5%

8,5%

2,5

3,7

24,03 zł

-2,1%

2,4%

-0,5

0,6

24,03 zł

-2,1%

2,4%

-0,5

0,6

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto) 3 000

Refundacja: 8,0 mld zł

2 500

Zmiana obrotu: wzrost 4 do 5% (w stosunku do roku 2014) Zmiana refundacji: wzrost 3 do 4% (w stosunku do roku 2014)

Miliony zł

Obrót 2015: 30,0 mld zł

realizacja obrotu

prognoza obrotu

realizacja obrotu (rok 2014)

realizacja refundacji

prognoza refundacji

realizacja refundacji (rok 2014)

2 000 1 500 1 000 500 0

I 2015

II 2015

III 2015

IV 2015

V 2015

VI 2015

VII 2015

VIII 2015

IX 2015

X 2015

XI 2015

XII 2015

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

51

S t a t y st y k i i p r o g n o z y MO N I T O R FA R MACJ I

Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. U-R

882,21

9,87

41627,39

21,85

9583,75

6,78

32043,65

65,19

23,02

76,98

1212,98

34,32

47,19

2. U-30

657,06

7,35

19274,26

10,12

8492,35

6,01

10781,91

21,94

44,06

55,94

871,89

22,11

29,33

3. U-50

324,92

3,63

7372,84

3,87

4321,43

3,06

3051,41

6,21

58,61

41,39

369,41

19,96

22,69

4. U-BEZPŁATNY

29,86

0,33

1268,41

0,67

101,57

0,07

1166,85

2,37

8,01

91,99

64,45

19,68

42,47

5. INWALIDA WOJENNY

21,31

0,24

788,97

0,41

37,62

0,03

751,35

1,53

4,77

95,23

29,47

26,77

37,02

0,34

0,00

7,91

0,00

1,78

0,00

6,13

0,01

22,49

77,51

0,46

17,31

23,24

7. ZHK

12,81

0,14

291,11

0,15

55,34

0,04

235,77

0,48

19,01

80,99

16,46

17,68

22,72

8. AZ

0,00

0,00

0,03

0,00

0,00

0,00

0,02

0,00

4,77

95,23

0,00

9,27

10,11

2,76

0,03

582,23

0,31

73,73

0,05

508,50

1,03

12,66

87,34

4,40

132,33

211,06

10,39

0,12

1081,84

0,57

474,48

0,34

607,36

1,24

43,86

56,14

109,07

9,92

104,16

6. INWALIDA WOJSKOWY

9. NARKOTYKI 10. ŚRODKI POMOCNICZE 11. PELNOPŁATNE

1520,07

17,00

41100,00

21,57

41100,00

29,08

0,00

0,00 100,00

0,00

1812,05

22,68

27,04

12. ODRĘCZNA

5479,55

61,28

77105,00

40,48

77105,00

54,55

0,00

0,00 100,00

0,00

6379,09

12,09

14,07

13. RAZEM

8941,28 100,00

25,80

10869,74

17,53

21,31

190500,00 100,00

141347,04 100,00

49152,96 100,00

74,20

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Pac.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

Ref.

1. U-R

809,76

9,82

37808,31

21,97

8515,15

6,71

29293,16

64,72

22,52

77,48

1108,15

34,12

46,69

2. U-30

599,65

7,27

17250,15

10,02

7505,99

5,92

9744,16

21,53

43,51

56,49

789,73

21,84

28,77

3. U-50

22,68

303,75

3,68

6888,33

4,00

4029,49

3,18

2858,85

6,32

58,50

41,50

345,66

19,93

4. U-BEZPŁATNY

28,50

0,35

1212,62

0,70

67,84

0,05

1144,78

2,53

5,59

94,41

61,92

19,58

42,55

5. INWALIDA WOJENNY

21,97

0,27

796,12

0,46

14,15

0,01

781,98

1,73

1,78

98,22

30,13

26,42

36,24 23,42

6. INWALIDA WOJSKOWY

0,33

0,00

7,72

0,00

1,67

0,00

6,04

0,01

21,68

78,32

0,43

17,97

7. ZHK

11,69

0,14

265,10

0,15

48,52

0,04

216,58

0,48

18,30

81,70

14,97

17,71

22,67

8. AZ

0,00

0,00

0,05

0,00

0,00

0,00

0,05

0,00

1,52

98,48

0,00

12,90

13,98

9. NARKOTYKI

2,44

0,03

485,02

0,28

56,40

0,04

428,62

0,95

11,63

88,37

3,83

126,72

198,73

12,06

0,15

1387,92

0,81

600,30

0,47

787,62

1,74

43,25

56,75

142,33

9,75

115,12

11. PELNOPŁATNE

1440,34

17,46

38023,92

22,09

38023,92

29,97

0,00

0,00 100,00

0,00

1700,25

22,36

26,40

12. ODRĘCZNA

5017,81

60,83

67999,75

39,51

67999,75

53,60

0,00

0,00 100,00

0,00

5877,48

11,57

13,55

13. RAZEM

8248,31 100,00

26,30

10074,87

17,08

20,87

10. ŚRODKI POMOCNICZE

172125,00 100,00

126863,17 100,00

45261,83 100,00

73,70

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1931

21,60

71213

37,38

22618

16,00

48595

31,76

68,24

2570

27,71

2. Recepty pełnopłatne

1520

17,00

41100

21,57

41100

29,08

0

0,00 100,00

0,00

1812

22,68

27,04

3. Sprzedaż odręczna

5480

61,28

77105

40,48

77105

54,55

0

0,00 100,00

0,00

6379

12,09

14,07

10

0,12

1082

0,57

474

0,34

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

8941 100,00

190500 100,00

607

141347 100,00

98,86

Pac.

36,87

1,24

43,86

56,14

109

9,92

104,16

49153 100,00

74,20

25,80

10870

17,53

21,31

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

1778,10

21,56

64713,42

37,60

20239,21

15,95

44474,21

31,28

68,72

2354,80

27,48

36,39

2. Recepty pełnopłatne

1440,34

17,46

38023,92

22,09

38023,92

29,97

0,00

0,00 100,00

0,00

1700,25

22,36

26,40

3. Sprzedaż odręczna

5017,81

60,83

67999,75

39,51

67999,75

53,60

0,00

0,00 100,00

0,00

5877,48

11,57

13,55

12,06

0,15

1387,92

0,81

600,30

0,47

787,62

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

8248,31 100,00

172125,00 100,00

126863,17 100,00

98,26

Pac.

1,74

43,25

56,75

142,33

9,75

115,12

45261,83 100,00

73,70

26,30

10074,87

17,08

20,87

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży Rodzaj sprzedaży

Transakcje Liczba

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

1. Recepty ref. całość

21337,19

21,56

776561,00

37,60

242497,83

15,93

534063,17

31,23

68,77

28257,62

27,48

36,39

2. Recepty pełnopłatne

17284,05

17,46

456287,00

22,09

456287,00

29,97

0,00

0,00 100,00

0,00

20403,03

22,36

26,40

3. Sprzedaż odręczna

60213,75

60,83

815997,00

39,51

815997,00

53,60

0,00

0,00 100,00

0,00

70529,82

11,57

13,55

144,68

0,15

16655,00

0,81

7203,57

0,47

9451,43

4. Inne pozycje (wnioski) 5. RAZEM

98979,67 100,00

2065500,00 100,00

1522358,03 100,00

98,33

Pac.

1,74

43,25

56,75

1708,00

9,75

115,12

543141,97 100,00

73,70

26,30

120898,46

17,08

20,87

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynek apteczny Rodzaj sprzedaży

Sprzedaż brutto %

Wartość

Opłata pacjenta %

Wartość

Refundacja

%

Wartość

Udział wart. % %

Ref.

Opakowania

Śr. cena

Śr. cena

Liczba

zł/opak.

zł/trans.

308670204

21,56

11234393669

37,60

3508427295

15,93

7725966375

31,23

68,77

408788054

27,48

36,40

2. Recepty pełnopłatne

250015683

17,46

6600748925

22,09

6600748925

29,97

0

0,00 100,00

0,00

295139423

22,36

26,40

3. Sprzedaż odręczna

871047838

60,83

11804882904

39,51

11804882904

53,60

0

0,00 100,00

0,00

1020264514

11,57

13,55

2092252

0,15

240824502

0,81

104161201

0,47

136663301

5. RAZEM

1431825977 100,00

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

29880850000 100,00

22023617629 100,00

98,33

Pac.

1. Recepty ref. całość

4. Inne pozycje (wnioski)

52

Transakcje Liczba

1,74

43,25

56,75

24696697

9,75

115,10

7857232371 100,00

73,70

26,30

1748888688

17,09

20,87

RGD:83209/PL 27.10.2015

&NC FQTQUđ[EJ K F\KGEK RQY[ľGL TQMW ľ[EKC

GROPRINOSIN 250 mg/5 ml, GROPRINOSIN 500 mg (Inosinum pranobexum) ^ŬųĂĚ ũĂŬŽƑĐŝŽǁLJ ŝ ŝůŽƑĐŝŽǁLJ͗ GROPRINOSIN 250 mg/5 ml: 1 ml syropu zawiera 50,0 mg inozyny pranobeks (Inosinum pranobexum): kompleksu njĂǁŝĞƌĂũČĐĞŐŽ ŝŶŽnjLJŶħ ŽƌĂnj ϰͲĂĐĞƚĂŵŝĚŽďĞŶnjŽĞƐĂŶ ϮͲŚLJĚƌŽŬƐLJƉƌŽƉLJůŽĚŝŵĞƚLJůŽĂŵŽŶŝŽǁLJ ǁ ƐƚŽƐƵŶŬƵ ŵŽůĂƌŶLJŵ ϭ͗ϯ͘ ^ƵďƐƚĂŶĐũĞ ƉŽŵŽĐŶŝĐnjĞ Ž njŶĂŶLJŵ ĚnjŝĂųĂŶŝƵ͗ ƐĂĐŚĂƌŽnjĂ͕ ŵĞƚLJůƵ ƉĂƌĂŚLJĚƌŽŬƐLJďĞŶnjŽĞƐĂŶ͕ ƉƌŽƉLJůƵ ƉĂƌĂŚLJĚƌŽŬƐLJďĞŶnjŽĞƐĂŶ͕ ŐůŝĐĞƌŽů͕ ĞƚĂŶŽů ϵϲй͘ GROPRINOSIN 500 mg: :ĞĚŶĂ ƚĂďůĞƚŬĂ njĂǁŝĞƌĂ ϱϬϬ ŵŐ ŝŶŽnjLJŶLJ ƉƌĂŶŽďĞŬƐƵ͗ ŬŽŵƉůĞŬƐƵ njĂǁŝĞƌĂũČĐĞŐŽ ŝŶŽnjLJŶħ ŽƌĂnj ϰĂĐĞƚĂŵŝĚŽďĞŶnjŽĞƐĂŶ ϮͲŚLJĚƌŽŬƐLJƉƌŽƉLJůŽĚŝŵĞƚLJůŽĂŵŽŶŝŽǁLJ ǁ ƐƚŽƐƵŶŬƵ ŵŽůĂƌŶLJŵ ϭ͗ϯ͘ WŽƐƚĂđ ĨĂƌŵĂĐĞƵƚLJĐnjŶĂ͗ GROPRINOSIN 250 mg/5 ml: ^LJƌŽƉ͕ ƉƌnjĞũƌnjLJƐƚLJ͕ ďĞnjďĂƌǁŶLJ ůƵď ƌſǏŽǁĂǁLJ ƐLJƌŽƉ Ž ƐŵĂŬƵ ŝ njĂƉĂĐŚƵ ŵĂůŝŶŽǁLJŵ. GROPRINOSIN 500 mg: dĂďůĞƚŬĂ͘ KǁĂůŶĞ͕ ďĂƌǁLJ ďŝĂųĞũ ĚŽ ŬƌĞŵŽǁĞũ͕ ŽďƵƐƚƌŽŶŶŝĞ ǁLJƉƵŬųĞ ƚĂďůĞƚŬŝ͕ nj ůŝŶŝČ ƉŽĚnjŝĂųƵ ƉŽ ũĞĚŶĞũ ƐƚƌŽŶŝĞ͘ >ŝŶŝĂ ƉŽĚnjŝĂųƵ ŶĂ ƚĂďůĞƚĐĞ ƵųĂƚǁŝĂ ƚLJůŬŽ ũĞũ ƌŽnjŬƌƵƐnjĞŶŝĞ͕ ǁ ĐĞůƵ ųĂƚǁŝĞũƐnjĞŐŽ ƉŽųŬŶŝħĐŝĂ͕ Ă ŶŝĞ ƉŽĚnjŝĂų ŶĂ ƌſǁŶĞ ĚĂǁŬŝ͘ KƉĂŬŽǁĂŶŝĞ͗ WƌŽĚƵŬƚ ůĞĐnjŶŝĐnjLJ 'ƌŽƉƌŝŶŽƐŝŶ ĚŽƐƚħƉŶLJ ũĞƐƚ ǁ ďƵƚĞůŬĂĐŚ njĞ ƐnjŬųĂ ŽƌĂŶǏŽǁĞŐŽ njĂǁŝĞƌĂũČĐLJĐŚ ϭϱϬ ŵů ƐLJƌŽƉƵ͘ ƵƚĞůŬĂ njĂŵŬŶŝħƚĂ ũĞƐƚ ŶĂŬƌħƚŬČ nj ƉŽůŝƉƌŽƉLJůĞŶƵ WWϮϴ͘ Ž ŽƉĂŬŽǁĂŶŝĂ ĚŽųČĐnjŽŶĂ ũĞƐƚ ŵŝĂƌŬĂ Ž ƉŽũĞŵŶŽƑĐŝ ϮϬ ŵů͕ nj ƉŽĚnjŝĂųŬČ ĐŽ Ϯ͕ϱ ŵů͘ ƵƚĞůŬĂ ƵŵŝĞƐnjĐnjŽŶĂ ũĞƐƚ ǁ ƚĞŬƚƵƌŽǁLJŵ ƉƵĚĞųŬƵ nj njĂųČĐnjŽŶČ ƵůŽƚŬČ ĚůĂ ƉĂĐũĞŶƚĂ͘ GROPRINOSIN 500 mg: ϮϬ ŝ ϱϬ ƚĂďůĞƚĞŬ͘ tƐŬĂnjĂŶŝĂ ƚĞƌĂƉĞƵƚLJĐnjŶĞ ĚŽ ƐƚŽƐŽǁĂŶŝĂ͗ tƐƉŽŵĂŐĂũČĐŽ Ƶ ŽƐſď Ž ŽďŶŝǏŽŶĞũ ŽĚƉŽƌŶŽƑĐŝ͕ ǁ ƉƌnjLJƉĂĚŬƵ ŶĂǁƌĂĐĂũČĐLJĐŚ ŝŶĨĞŬĐũŝ ŐſƌŶLJĐŚ ĚƌſŐ ŽĚĚĞĐŚŽǁLJĐŚ͘ ĂǁŬŽǁĂŶŝĞ ŝ ƐƉŽƐſď ƉŽĚĂǁĂŶŝĂ͗ GROPRINOSIN 250 mg/5 ml: WƌŽĚƵŬƚ ůĞĐnjŶŝĐnjLJ ƉƌnjĞnjŶĂĐnjŽŶLJ ũĞƐƚ ǁLJųČĐnjŶŝĞ ĚŽ ƉŽĚĂǁĂŶŝĂ ĚŽƵƐƚŶĞŐŽ͘ ĂǁŬĂ ƵƐƚĂůĂŶĂ ũĞƐƚ ŶĂ ƉŽĚƐƚĂǁŝĞ ŵĂƐLJ ĐŝĂųĂ ƉĂĐũĞŶƚĂ ŽƌĂnj njĂůĞǏLJ ŽĚ ƐƚŽƉŶŝĂ ŶĂƐŝůĞŶŝĂ ĐŚŽƌŽďLJ͘ ĂǁŬĂ ĚŽďŽǁĂ ƉŽǁŝŶŶĂ ďLJđ ƉŽĚnjŝĞůŽŶĂ ŶĂ ƌſǁŶĞ ĚĂǁŬŝ ƉŽũĞĚLJŶĐnjĞ ƉŽĚĂǁĂŶĞ ŬŝůŬĂ ƌĂnjLJ ŶĂ ĚŽďħ͘ njĂƐ ƚƌǁĂŶŝĂ ůĞĐnjĞŶŝĂ ǁLJŶŽƐŝ njǁLJŬůĞ ŽĚ ϱ ĚŽ ϭϰ ĚŶŝ͘ WŽ ƵƐƚČƉŝĞŶŝƵ ŽďũĂǁſǁ ƉŽĚĂǁĂŶŝĞ ůĞŬƵ ŶĂůĞǏLJ ŬŽŶƚLJŶƵŽǁĂđ ũĞƐnjĐnjĞ ƉƌnjĞnj ϭ ĚŽ Ϯ ĚŶŝ͘ ŽƌŽƑůŝ͕ ǁ ƚLJŵ ŽƐŽďLJ ǁ ƉŽĚĞƐnjųLJŵ ǁŝĞŬƵ͗ ĂůĞĐĂŶĂ ĚĂǁŬĂ ĚŽďŽǁĂ ǁLJŶŽƐŝ ϱϬ ŵŐͬŬŐ ŵĂƐLJ ĐŝĂųĂ ͬĚŽďħ ;ϭ ŵůͬϭ ŬŐ ŵĐͬ͘ĚŽďħͿ͕ njǁLJŬůĞ ϯ Ő ;ĐnjLJůŝ ϲϬ ŵů ƐLJƌŽƉƵͬĚŽďħͿ͕ ƉŽĚĂǁĂŶĞ ǁ ϯ ůƵď ϰ ĚĂǁŬĂĐŚ ƉŽĚnjŝĞůŽŶLJĐŚ͘ ĂǁŬĂ ŵĂŬƐLJŵĂůŶĂ ǁLJŶŽƐŝ ϰ ŐͬĚŽďħ ;ĐnjLJůŝ ϴϬ ŵů ƐLJƌŽƉƵͬĚŽďħͿ͘ njŝĞĐŝ ǁ ǁŝĞŬƵ ƉŽǁLJǏĞũ ϭ ƌŽŬƵ͗ ϱϬ ŵŐͬŬŐ ŵĂƐLJ ĐŝĂųĂͬĚŽďħ͕ njǁLJŬůĞ ϭ ŵůͬϭ ŬŐ ŵĐ͘ ƉŽĚĂǁĂŶLJĐŚ ǁ ϯ ůƵď ϰ ƌſǁŶLJĐŚ ĚĂǁŬĂĐŚ ƉŽĚnjŝĞůŽŶLJĐŚ ǁ ĐŝČŐƵ ĚŽďLJ͖ ƐƚŽƐŽǁĂđ njŐŽĚŶŝĞ njĞ ƐĐŚĞŵĂƚĞŵ͗ ϭϬ ʹ ϭϰ ŬŐ ї ϯ dž ϱ ŵů͕ ϭϱ ʹ ϮϬ ŬŐ ї ϯ dž ϱ ĚŽ ϳ͕ϱ ŵů͕ Ϯϭ ʹ ϯϬ ŬŐ ї ϯ dž ϳ͕ϱ ĚŽ ϭϬ ŵů͕ ϯϭ ʹ ϰϬ ŬŐ ї ϯ dž ϭϬ ĚŽ ϭϱ ŵů͕ ϰϭ ʹ ϱϬ ŬŐ ї ϯ dž ϭϱ ĚŽ ϭϳ͕ϱ ŵů͘ EĂůĞǏLJ ƵǏLJđ njĂųČĐnjŽŶĞũ ĚŽ ŽƉĂŬŽǁĂŶŝĂ ŵŝĂƌŬŝ͊ GROPRINOSIN 500 mg: ĂǁŬĂ ƵƐƚĂůĂŶĂ ũĞƐƚ ŶĂ ƉŽĚƐƚĂǁŝĞ ŵĂƐLJ ĐŝĂųĂ ƉĂĐũĞŶƚĂ ŽƌĂnj njĂůĞǏLJ ŽĚ ƐƚŽƉŶŝĂ ŶĂƐŝůĞŶŝĂ ĐŚŽƌŽďLJ͘ ĂǁŬĂ ĚŽďŽǁĂ ƉŽǁŝŶŶĂ ďLJđ ƉŽĚnjŝĞůŽŶĂ ŶĂ ƌſǁŶĞ ĚĂǁŬŝ ƉŽũĞĚLJŶĐnjĞ ƉŽĚĂǁĂŶĞ ŬŝůŬĂ ƌĂnjLJ ŶĂ ĚŽďħ͘ njĂƐ ƚƌǁĂŶŝĂ ůĞĐnjĞŶŝĂ ǁLJŶŽƐŝ njǁLJŬůĞ ŽĚ ϱ ĚŽ ϭϰ ĚŶŝ͘ WŽ ƵƐƚČƉŝĞŶŝƵ ŽďũĂǁſǁ ƉŽĚĂǁĂŶŝĞ ůĞŬƵ ŶĂůĞǏLJ ŬŽŶƚLJŶƵŽǁĂđ ũĞƐnjĐnjĞ ƉƌnjĞnj ϭ ĚŽ Ϯ ĚŶŝ͘ WŽĚĂŶŝĞ ĚŽƵƐƚŶĞ͘ ďLJ ƵųĂƚǁŝđ ƉƌnjLJũħĐŝĞ ůĞŬƵ͕ ƚĂďůĞƚŬŝ ŵŽŐČ ďLJđ ƌŽnjŬƌƵƐnjŽŶĞ ŝ ƌŽnjƉƵƐnjĐnjŽŶĞ ǁ ŶŝĞǁŝĞůŬŝĞũ ŝůŽƑĐŝ ƉųLJŶƵ͘ ŽƌŽƑůŝ͕ ǁ ƚLJŵ ŽƐŽďLJ ǁ ƉŽĚĞƐnjųLJŵ ǁŝĞŬƵ͗ ϱϬ ŵŐͬŬŐ ŵĂƐLJ ĐŝĂųĂͬĚŽďħ͕ ƚũ͘ ϲ ĚŽ ϴ ƚĂďůĞƚĞŬ ;njǁLJŬůĞ ϭ Ő͕ ƚũ͘ Ϯ ƚĂďůĞƚŬŝ͕ ƉŽĚĂǁĂŶĞ ϯ ĚŽ ϰ ƌĂnjLJ ŶĂ ĚŽďħͿ͘ ĂǁŬĂ ŵĂŬƐLJŵĂůŶĂ ǁLJŶŽƐŝ ϰ Ő ŶĂ ĚŽďħ͘ njŝĞĐŝ ǁ ǁŝĞŬƵ ƉŽǁLJǏĞũ ϭ ƌŽŬƵ͗ ϱϬ ŵŐͬŬŐ ŵĂƐLJ ĐŝĂųĂͬĚŽďħ͕ ƉŽĚĂǁĂŶĞ ǁ ŬŝůŬƵ ĚĂǁŬĂĐŚ ƉŽĚnjŝĞůŽŶLJĐŚ͘ WƌnjĞĐŝǁǁƐŬĂnjĂŶŝĂ͗ EĂĚǁƌĂǏůŝǁŽƑđ ŶĂ ƐƵďƐƚĂŶĐũħ ĐnjLJŶŶČ ůƵď ŶĂ ŬƚſƌČŬŽůǁŝĞŬ ƐƵďƐƚĂŶĐũħ ƉŽŵŽĐŶŝĐnjČ͘ /ŶŽnjLJŶLJ ƉƌĂŶŽďĞŬƐƵ ŶŝĞ ŶĂůĞǏLJ ƐƚŽƐŽǁĂđ Ƶ ƉĂĐũĞŶƚſǁ͕ Ƶ ŬƚſƌLJĐŚ ǁLJƐƚħƉƵũĞ ĂŬƚƵĂůŶŝĞ ŶĂƉĂĚ ĚŶLJ ŵŽĐnjĂŶŽǁĞũ ůƵď njǁŝħŬƐnjŽŶĞ ƐƚħǏĞŶŝĞ ŬǁĂƐƵ ŵŽĐnjŽǁĞŐŽ ǁĞ Ŭƌǁŝ͘ ^ƉĞĐũĂůŶĞ ŽƐƚƌnjĞǏĞŶŝĂ ŝ ƑƌŽĚŬŝ ŽƐƚƌŽǏŶŽƑĐŝ͗ 'ƌŽƉƌŝŶŽƐŝŶ ŵŽǏĞ ǁLJǁŽųLJǁĂđ ƉƌnjĞŵŝũĂũČĐĞ njǁŝħŬƐnjĞŶŝĞ ƐƚħǏĞŶŝĂ ŬǁĂƐƵ ŵŽĐnjŽǁĞŐŽ ǁ ƐƵƌŽǁŝĐLJ ŝ ǁ ŵŽĐnjƵ͕ ƉŽnjŽƐƚĂũČĐĞ ũĞĚŶĂŬ njǁLJŬůĞ ǁ njĂŬƌĞƐŝĞ ǁĂƌƚŽƑĐŝ ƉƌĂǁŝĚųŽǁLJĐŚ ;Ϭ͕ϭϴͲϬ͕ϰϮ ŵŵŽůͬů Ͳ ϴ ŵŐ й ũĂŬŽ ŶĂũǁLJǏƐnjLJ ůŝŵŝƚͿ͕ njǁųĂƐnjĐnjĂ Ƶ ŵħǏĐnjLJnjŶ ŽƌĂnj Ƶ ŽƐſď ǁ ƉŽĚĞƐnjųLJŵ ǁŝĞŬƵ Ƶ ŽďƵ ƉųĐŝ͘ ǁŝħŬƐnjĞŶŝĞ ƐƚħǏĞŶŝĂ ŬǁĂƐƵ ŵŽĐnjŽǁĞŐŽ ǁLJŶŝŬĂ nj njĂĐŚŽĚnjČĐLJĐŚ ǁ ŽƌŐĂŶŝnjŵŝĞ ƉƌnjĞŵŝĂŶ ŬĂƚĂďŽůŝĐnjŶLJĐŚ ŝŶŽnjLJŶŽǁĞŐŽ ƐŬųĂĚŶŝŬĂ ƉƌŽĚƵŬƚƵ ĚŽ ŬǁĂƐƵ ŵŽĐnjŽǁĞŐŽ͘ EŝĞ ũĞƐƚ ŽŶ ŶĂƚŽŵŝĂƐƚ ƐŬƵƚŬŝĞŵ ƉŽůĞŬŽǁLJĐŚ njŵŝĂŶ ƉŽĚƐƚĂǁŽǁĞũ ĐnjLJŶŶŽƑĐŝ ĞŶnjLJŵƵ ůƵď ŬůŝƌĞŶƐƵ ŶĞƌŬŽǁĞŐŽ͘ ƚĞŐŽ ǁnjŐůħĚƵ 'ƌŽƉƌŝŶŽƐŝŶ ŶĂůĞǏLJ ƐƚŽƐŽǁĂđ nj ŽƐƚƌŽǏŶŽƑĐŝČ Ƶ ƉĂĐũĞŶƚſǁ njĞ ƐƚǁŝĞƌĚnjŽŶČ ǁ ǁLJǁŝĂĚnjŝĞ ĚŶČ ŵŽĐnjĂŶŽǁČ͕ ŚŝƉĞƌƵƌLJŬĞŵŝČ͕ ŬĂŵŝĐČ ŵŽĐnjŽǁČ ŽƌĂnj Ƶ ƉĂĐũĞŶƚſǁ nj njĂďƵƌnjĞŶŝĂŵŝ ĐnjLJŶŶŽƑĐŝ ŶĞƌĞŬ͘ t ƚƌĂŬĐŝĞ ůĞĐnjĞŶŝĂ ƚLJĐŚ ƉĂĐũĞŶƚſǁ ŶĂůĞǏLJ ƑĐŝƑůĞ ŬŽŶƚƌŽůŽǁĂđ ƐƚħǏĞŶŝĞ ŬǁĂƐƵ ŵŽĐnjŽǁĞŐŽ͘ WŽĚĐnjĂƐ ůĞĐnjĞŶŝĂ ĚųƵŐŽƚƌǁĂųĞŐŽ ;ϯ ŵŝĞƐŝČĐĞ ůƵď ĚųƵǏĞũͿ͕ Ƶ ŬĂǏĚĞŐŽ ƉĂĐũĞŶƚĂ ŶĂůĞǏLJ ƌĞŐƵůĂƌŶŝĞ ŬŽŶƚƌŽůŽǁĂđ ƐƚħǏĞŶŝĞ ŬǁĂƐƵ ŵŽĐnjŽǁĞŐŽ ǁ ƐƵƌŽǁŝĐLJ ŝ ǁ ŵŽĐnjƵ͕ ĐnjLJŶŶŽƑđ ǁČƚƌŽďLJ͕ ŵŽƌĨŽůŽŐŝħ Ŭƌǁŝ ŽƌĂnj ƉĂƌĂŵĞƚƌLJ ĐnjLJŶŶŽƑĐŝ ŶĞƌĞŬ͘ tĂǏŶĞ ŝŶĨŽƌŵĂĐũĞ Ž ŶŝĞŬƚſƌLJĐŚ ƐƵďƐƚĂŶĐũĂĐŚ ƉŽŵŽĐŶŝĐnjLJĐŚ ƉƌŽĚƵŬƚƵ ůĞĐnjŶŝĐnjĞŐŽ 'ƌŽƉƌŝŶŽƐŝŶ͗ 'ƌŽƉƌŝŶŽƐŝŶ ;ƐLJƌŽƉͿ njĂǁŝĞƌĂ ŵĞƚLJůƵ ƉĂƌĂŚLJĚƌŽŬƐLJďĞŶnjŽĞƐĂŶ ŽƌĂnj ƉƌŽƉLJůƵ ƉĂƌĂŚLJĚƌŽŬƐLJďĞŶnjŽĞƐĂŶ͕ ŬƚſƌĞ ŵŽŐČ ƉŽǁŽĚŽǁĂđ ƌĞĂŬĐũĞ ĂůĞƌŐŝĐnjŶĞ ;ƌſǁŶŝĞǏ ƚLJƉƵ ƉſǍŶĞŐŽͿ͘ 'ƌŽƉƌŝŶŽƐŝŶ ƐLJƌŽƉ njĂǁŝĞƌĂ ƐĂĐŚĂƌŽnjħ͘ WĂĐũĞŶĐŝ nj ƌnjĂĚŬŝŵŝ ĚnjŝĞĚnjŝĐnjŶLJŵŝ njĂďƵƌnjĞŶŝĂŵŝ njǁŝČnjĂŶLJŵŝ nj ŶŝĞƚŽůĞƌĂŶĐũČ ĨƌƵŬƚŽnjLJ͕ njĞƐƉŽųĞŵ njųĞŐŽ ǁĐŚųĂŶŝĂŶŝĂ ŐůƵŬŽnjLJͲŐĂůĂŬƚŽnjLJ ůƵď ŶŝĞĚŽďŽƌĞŵ ƐĂĐŚĂƌĂnjLJͲŝnjŽŵĂůƚĂnjLJ ŶŝĞ ƉŽǁŝŶŶŝ ƐƚŽƐŽǁĂđ ƉƌŽĚƵŬƚƵ͘ ϭ ŵů ƐLJƌŽƉƵ 'ƌŽƉƌŝŶŽƐŝŶ njĂǁŝĞƌĂ ϲϱϬ ŵŐ ƐĂĐŚĂƌŽnjLJ͘ EĂůĞǏLJ ǁnjŝČđ ƚŽ ƉŽĚ ƵǁĂŐħ Ƶ ƉĂĐũĞŶƚſǁ ĐŚŽƌLJĐŚ ŶĂ ĐƵŬƌnjLJĐħ͘ 'ƌŽƉƌŝŶŽƐŝŶ ƐLJƌŽƉ njĂǁŝĞƌĂ ŽŬŽųŽ Ϯ͕ϱй ǀͬǀ ĞƚĂŶŽůƵ ;ϮϬ ŵŐ ĞƚĂŶŽůƵ ϵϲйͬϭ ŵů ƐLJƌŽƉƵͿ͕ ƚnjŶ͘ ĚŽ ϭϲϬϬ ŵŐ ĞƚĂŶŽůƵ ŶĂ ŵĂŬƐLJŵĂůŶČ ĚĂǁŬħ ĚŽďŽǁČ ĚůĂ ƉĂĐũĞŶƚſǁ ĚŽƌŽƐųLJĐŚ ;ϴϬ ŵů ƐLJƌŽƉƵͿ͕ ĐŽ ũĞƐƚ ƌſǁŶŽǁĂǏŶĞ ϰϬ ŵů ƉŝǁĂ͕ ŽŬŽųŽ ϭϳ ŵů ǁŝŶĂ ŶĂ ŵĂŬƐLJŵĂůŶČ ĚĂǁŬħ ĚŽďŽǁČ͘ EĂůĞǏLJ ǁnjŝČđ ƚŽ ƉŽĚ ƵǁĂŐħ ƉŽĚĐnjĂƐ ƐƚŽƐŽǁĂŶŝĂ Ƶ ŬŽďŝĞƚ ĐŝħǏĂƌŶLJĐŚ ůƵď ŬĂƌŵŝČĐLJĐŚ ƉŝĞƌƐŝČ͕ ĚnjŝĞĐŝ ŝ Ƶ ŽƐſď nj ŐƌƵƉ ƌLJnjLJŬĂ͕ ƚĂŬŝĐŚ ũĂŬ ƉĂĐũĞŶĐŝ nj ĐŚŽƌŽďČ ǁČƚƌŽďLJ ůƵď ƉĂĚĂĐnjŬČ͘ ŝČǏĂ ŝ ůĂŬƚĂĐũĂ͗ EŝĞ ŶĂůĞǏLJ ƉŽĚĂǁĂđ ŬŽďŝĞƚŽŵ ǁ ĐŝČǏLJ ŝ ǁ ŽŬƌĞƐŝĞ ŬĂƌŵŝĞŶŝĂ ƉŝĞƌƐŝČ͕ ĐŚLJďĂ ǏĞ ůĞŬĂƌnj ƵnjŶĂ͕ ǏĞ ŬŽƌnjLJƑĐŝ ƉƌnjĞǁLJǏƐnjĂũČ ƉŽƚĞŶĐũĂůŶĞ ƌLJnjLJŬŽ͘ njŝĂųĂŶŝĂ ŶŝĞƉŽǏČĚĂŶĞ͗ :ĞĚLJŶLJŵ ƐƚĂůĞ ǁLJƐƚħƉƵũČĐLJŵ ĚnjŝĂųĂŶŝĞŵ ŶŝĞƉŽǏČĚĂŶLJŵ njĂůĞǏŶLJŵ ŽĚ ůĞŬƵ ũĞƐƚ njǁŝħŬƐnjŽŶĞ ƐƚħǏĞŶŝĞ ŬǁĂƐƵ ŵŽĐnjŽǁĞŐŽ ǁ ƐƵƌŽǁŝĐLJ Ŭƌǁŝ ŝ ŵŽĐnjƵ͘ <ŝůŬĂ ĚŶŝ ƉŽ ŽĚƐƚĂǁŝĞŶŝƵ ůĞŬƵ ƐƚħǏĞŶŝĞ ŬǁĂƐƵ ŵŽĐnjŽǁĞŐŽ ƉŽǁƌĂĐĂ ĚŽ ŶŽƌŵLJ͘ njħƐƚŽ ;ŽĚ >ϭͬϭϬϬ ĚŽ фϭͬϭϬͿ͗ х ϭй ƉƌnjLJƉĂĚŬſǁ ŽďƐĞƌǁŽǁĂŶLJĐŚ ǁ ďĂĚĂŶŝĂĐŚ ŬůŝŶŝĐnjŶLJĐŚ ƉŽĚĐnjĂƐ ƉŽĚĂǁĂŶŝĂ ŝŶŽnjLJŶLJ ƉƌĂŶŽďĞŬƐƵ ƉƌnjĞnj ŽŬƌĞƐ ϯ ŵŝĞƐŝħĐLJ ůƵď ĚųƵǏĞũ͗ ŶƵĚŶŽƑĐŝ nj ǁLJŵŝŽƚĂŵŝ ůƵď ďĞnj͕ ďſůĞ ǁ ŶĂĚďƌnjƵƐnjƵ͕ ƉŽĚǁLJǏƐnjĞŶŝĞ ĂŬƚLJǁŶŽƑĐŝ ĂŵŝŶŽƚƌĂŶƐĨĞƌĂnj͕ ĨŽƐĨĂƚĂnjLJ njĂƐĂĚŽǁĞũ ůƵď ĂnjŽƚƵ ŵŽĐnjŶŝŬŽǁĞŐŽ ǁĞ Ŭƌǁŝ ; hEͿ͕ ƐǁħĚnjĞŶŝĞ͕ ǁLJƐLJƉŬĂ͕ ďſůĞ ŐųŽǁLJ͕ njĂǁƌŽƚLJ ŐųŽǁLJ͕ njŵħĐnjĞŶŝĞ͕ njųĞ ƐĂŵŽƉŽĐnjƵĐŝĞ͕ ďſůĞ ƐƚĂǁſǁ͘ EŝĞnjďLJƚ ĐnjħƐƚŽ ;ŽĚ >ϭͬϭ ϬϬϬ ĚŽ фϭͬϭϬϬͿ͗ ф ϭй ƉƌnjLJƉĂĚŬſǁ ŽďƐĞƌǁŽǁĂŶLJĐŚ ǁ ďĂĚĂŶŝĂĐŚ ŬůŝŶŝĐnjŶLJĐŚ ƉŽĚĐnjĂƐ ƉŽĚĂǁĂŶŝĂ ŝŶŽnjLJŶLJ ƉƌĂŶŽďĞŬƐƵ ƉƌnjĞnj ŽŬƌĞƐ ϯ ŵŝĞƐŝħĐLJ ůƵď ĚųƵǏĞũ͗ ďŝĞŐƵŶŬĂ͕ njĂƉĂƌĐŝĂ͕ ŶĞƌǁŽǁŽƑđ͕ ƐĞŶŶŽƑđ ůƵď ďĞnjƐĞŶŶŽƑđ͕ ǁŝĞůŽŵŽĐnj ;njǁŝħŬƐnjŽŶĂ ŽďũħƚŽƑđ ŵŽĐnjƵͿ͘ EƵŵĞƌ WŽnjǁŽůĞŶŝĂ͗ ϭϵϴϴϳ͕ ZͬϬϭϬϭ͘ <ĂƚĞŐŽƌŝĂ ĚŽƐƚħƉŶŽƑĐŝ͗ tLJĚĂǁĂŶĞ ďĞnj ƉƌnjĞƉŝƐƵ ůĞŬĂƌnjĂ ʹ Kd ͘ WŽĚŵŝŽƚ ŽĚƉŽǁŝĞĚnjŝĂůŶLJ͗ 'ĞĚĞŽŶ ZŝĐŚƚĞƌ WŽůƐŬĂ ^ƉſųŬĂ nj Ž͘Ž. Ƶů͘ ŬƐ͘ :͘ WŽŶŝĂƚŽǁƐŬŝĞŐŽ ϱ͕ ϬϱͲϴϮϱ 'ƌŽĚnjŝƐŬ DĂnjŽǁŝĞĐŬŝ͘ WŽĚŵŝŽƚ ƉƌŽǁĂĚnjČĐLJ ƌĞŬůĂŵħ͗ 'ĞĚĞŽŶ ZŝĐŚƚĞƌ DĂƌŬĞƟŶŐ WŽůƐŬĂ ^Ɖ͘ nj Ž͘Ž͕͘ Ƶů͘ <ƌſůŽǁĞũ DĂƌLJƐŝĞŷŬŝ ϳϬ͕ ϬϮͲϵϱϰ tĂƌƐnjĂǁĂ͘ ƚĞů͘ нϰϴͲϮϮͲϱϵϯͲϵϯͲϬϬ͕ ĨĂdž͗ нϰϴͲϮϮͲϲϰϮͲϮϯͲϱϰ͘ WƌnjĞĚ ƉƌnjĞƉŝƐĂŶŝĞŵ ůĞŬƵ ŶĂůĞǏLJ njĂƉŽnjŶĂđ Ɛŝħ nj ƉĞųŶČ ŝŶĨŽƌŵĂĐũČ ŵĞĚLJĐnjŶČ njĂǁĂƌƚČ ǁ ĐŚĂƌĂŬƚĞƌLJƐƚLJĐĞ ƉƌŽĚƵŬƚƵ ůĞĐnjŶŝĐnjĞŐŽ ; ŚW>Ϳ͕ njŶĂũĚƵũČĐČ Ɛŝħ ǁ njŝĂůĞ DĞĚLJĐnjŶLJŵ͗ 'ĞĚĞŽŶ ZŝĐŚƚĞƌ WŽůƐŬĂ ^ƉſųŬĂ nj Ž͘Ž͘ Ƶů͘ ŬƐ͘ :͘ WŽŶŝĂƚŽǁƐŬŝĞŐŽ ϱ͕ ϬϱͲϴϮϱ 'ƌŽĚnjŝƐŬ DĂnjŽǁŝĞĐŬŝ͕ ƚĞů͗͘ нϰϴͲϮϮͲϳϱϱͲϵϲͲϮϱ͖ ĨĂdž͗ нϰϴͲϮϮͲϱϱͲϵϲͲϮϰ ϮϰͲŐŽĚnjŝŶŶLJ ^LJƐƚĞŵ /ŶĨŽƌŵĂĐũŝ DĞĚLJĐnjŶĞũ ŽƌĂnj njŐųĂƐnjĂŶŝĞ ĚnjŝĂųĂŷ ŶŝĞƉŽǏČĚĂŶLJĐŚ: нϰϴͲϮϮͲϳϱϱͲϵϲͲϰϴ ĚƌĞƐLJ ĞͲŵĂŝů͗ ůĞŬĂůĞƌƚΛŐĞĚĞŽŶƌŝĐŚƚĞƌ͘ĐŽŵ͘Ɖů, ůĞŬĂůĞƌƚΛŐƌŽĚnjŝƐŬ͘ƌŐŶĞƚ͘ŽƌŐ

S t a t y st y k i i p r o g n o z y MO N I T O R R Y N KU LEK Ó W

54

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

S t a t y st y k i i p r o g n o z y MO N I T O R R Y N KU LEK Ó W

Rok 2015 w farmacji Na podstawie pełnych danych z rynku farmaceutycznego możemy przedstawić naszą coroczną analizę statystyczną. Jak kształtowały się najważniejsze wskaźniki obrazujące sytuację sektora?

Łukasz Stopa Zakład Analiz Statystycznych, KAMSOFT S.A.

Opis rynku Od kilkunastu lat rynek farmaceutyczny pnie się w górę. Wyjątkiem był rok 2012, gdy zaczęła obowiązywać nowa ustawa refundacyjna. Szczegółowa analiza pokazuje, że wzrost nie jest stały dla wszystkich kategorii sprzedaży. Ponadto, inaczej wygląda rynek z punktu widzenia pojedynczej apteki, a inaczej z perspektywy całego rynku.

Prawie 30 mld zł wyniosła w 2015 roku wartość całego rynku farmaceutycznego (dokładnie 29,9 mld zł). To znaczący wzrost w wysokości 1,4 mld zł w porównaniu do roku 2014. W ciągu ostatnich 10 lat wartość rynku farmaceutycznego wzrosła o 9,5 mld, czyli 46,5% (w 2006 roku wyniosła 20,4 mld zł). Statystyczna apteka zanotowała w 2015 roku obrót na poziomie 2 065 500 zł. Licząc rok do roku, oznacza to wzrost o 1,1%.

Spoglądając 10 lat wstecz, w 2006 roku statystyczna apteka notowała obrót na poziomie 1,65 mln zł.

W minionym roku po raz pierwszy średnia cena za pojedyncze opakowanie przekroczyła 17 zł i wyniosła 17,08 zł.

W stosunku do 2014 roku oznacza to wzrost o 0,58 zł. Dla leków refundowanych średnia cena wyniosła 27,48 zł i po roku przerwy (w 2014 roku zanotowaliśmy spadek) ponownie obserwujemy wzrost tego wskaźnika. Niezmienne od wielu lat wskaźnik średniej ceny opakowania w sprzedaży odręcznej wykazuje wzrostowy trend. Średnia marża apteczna w 2015 roku uplasowała się na poziomie 25,77%, co było wynikiem najniższym od 2008 roku (24,14%). Dla recept refundowanych marża wyniosła 17,91% (spadek w stosunku do 2014 roku o 0,72 punktu procentowego). To najniższy wynik w całym badanym okresie. Dla leków sprzedawanych bez recepty marża wyniosła 31,04% (najmniej od 2008 roku).

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

55

S t a t y st y k i i p r o g n o z y MO N I T O R R Y N KU LEK Ă&#x201C; W

Niezmiennie od kilku juĹź lat spada liczba pacjentĂłw odwiedzajÄ&#x2026;cych statystycznÄ&#x2026; aptekÄ&#x2122;, co jest bezpoĹ&#x203A;rednio zwiÄ&#x2026;zane z rosnÄ&#x2026;cÄ&#x2026; liczbÄ&#x2026; aptek na rynku. W minionym roku byĹ&#x201A;o to Ĺ&#x203A;rednio 41670 pacjentĂłw. Statystyczny pacjent zakupiĹ&#x201A; w aptece towary o Ĺ&#x203A;redniej wartoĹ&#x203A;ci 49,57 zĹ&#x201A;, co jest z kolei najwyĹźszym wynikiem w badanym okresie. Z podanej kwoty 36,53 zĹ&#x201A; zapĹ&#x201A;aciĹ&#x201A; pacjent (wzrost zapĹ&#x201A;aty pacjenta o 12,15 zĹ&#x201A; w odniesieniu do 2006 roku). Natomiast pozostaĹ&#x201A;Ä&#x2026; czÄ&#x2122;Ĺ&#x203A;Ä&#x2021;, czyli 13,03 zĹ&#x201A; dopĹ&#x201A;aciĹ&#x201A; refundator (bez zmian w stosunku do 2014 roku).

Analiza szczegĂłĹ&#x201A;owa AnalizujÄ&#x2026;c poszczegĂłlne miesiÄ&#x2026;ce w 2015 roku, szczegĂłlnie wyraĹşnie widaÄ&#x2021; wyĹźszy pod wzglÄ&#x2122;dem sprzedaĹźy poczÄ&#x2026;tek roku (pierwsze cztery miesiÄ&#x2026;ce) w porĂłwnaniu do analogicznych okresĂłw w ubiegĹ&#x201A;ych latach. Dalej obrĂłt jest zmienny. PrzyglÄ&#x2026;dajÄ&#x2026;c siÄ&#x2122; wykresowi porĂłwnawczemu za peĹ&#x201A;ne 12 miesiÄ&#x2122;cy dla minionych lat widzimy, iĹź praktycznie w kaĹźdym okresie wartoĹ&#x203A;Ä&#x2021; obrotu w statystycznej aptece w 2015 roku jest jednym z najwyĹźszych wynikĂłw.

Jeszcze wyraĹşniej rzuca siÄ&#x2122; to w oczy na wykresie prezentujÄ&#x2026;cym caĹ&#x201A;kowity obrĂłt na rynku farmaceutycznym. Tutaj â&#x20AC;&#x201C; za wyjÄ&#x2026;tkiem listopada i grudnia (lepszy obrĂłt w tych miesiÄ&#x2026;cach zanotowaliĹ&#x203A;my w 2011 roku) â&#x20AC;&#x201C; w kaĹźdym pozostaĹ&#x201A;ym okresie notowaliĹ&#x203A;my najwyĹźszy obrĂłt.

NajwiÄ&#x2122;kszÄ&#x2026; popularnoĹ&#x203A;ciÄ&#x2026; (najwyĹźszy wynik wartoĹ&#x203A;ciowy sprzedaĹźy) w 2015 roku cieszyĹ&#x201A;y siÄ&#x2122; produkty na przewĂłd pokarmowy i metabolizm. Jednak ich znaczenie w caĹ&#x201A;kowitym obrocie apteki w stosunku do 2014 roku spadĹ&#x201A;o: z 18,07% w 2014 roku do 17,96% w 2015 roku. KolejnÄ&#x2026; pod wzglÄ&#x2122;dem wartoĹ&#x203A;ci sprzedaĹźy kategoriÄ&#x2026; â&#x20AC;&#x201C; podobnie jak w roku 2014 â&#x20AC;&#x201C; byĹ&#x201A;y produkty na

Rys. 1. MiesiÄ&#x2122;czne zestawienie obrotĂłw statystycznej apteki w latach 2006â&#x20AC;&#x201C;2015 250 000

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

200 000

150 000

100 000 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Rys. 2. MiesiÄ&#x2122;czne zestawienie obrotĂłw na rynku aptecznym w latach 2006â&#x20AC;&#x201C;2015 2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

3,0 mld.

2,5 mld.

2,0 mld.

1,5 mld.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Rys. 3. PodziaĹ&#x201A; wartoĹ&#x203A;ciowy sprzedaĹźy w latach 2015 i 2014

2015 rok

PĹ&#x2019;SPELPXZ VLÂ&#x2019;BE OFSXPXZ VLÂ&#x2019;BE NJĹ&#x2C6;Ĺ&#x2019;OJPXP T[LJFMFUPXZ

MFLJ QS[FDJXQBTPĹ&#x2122;ZUOJD[F PXBEPCĂ&#x2DC;KD[F J SFQFMFOUZ VLÂ&#x2019;BE PEEFDIPXZ

MFLJ QS[FDJXOPXPUXPSPXF J JNNVOPNPEVMBDZKOF MFLJ TUPTPXBOF X [BLBĹ&#x2122;FOJBDI

OBS[Ĺ&#x20AC;EZ X[SPLV J TÂ&#x2019;VDIV

MFLJ IPSNPOBMOF EP TUPTPXBOJB XFXOĹ&#x2C6;US[OFHP VLÂ&#x2019;BE NPD[PXP QÂ&#x2019;DJPXZ J IPSNPOZ QÂ&#x2019;DJPXF WBSJB EFSNBUPMPHJB

OJFPLSFĹ&#x2019;MPOB VLÂ&#x2019;BE TFSDPXP OBD[ZOJPXZ

LSFX J VLÂ&#x2019;BE LSXJPUXĂ&#x2DC;SD[Z

QS[FXĂ&#x2DC;E QPLBSN J NFUBCPMJ[N

2014 rok PĹ&#x2019;SPELPXZ VLÂ&#x2019;BE OFSXPXZ VLÂ&#x2019;BE NJĹ&#x2C6;Ĺ&#x2019;OJPXP T[LJFMFUPXZ

MFLJ QS[FDJXQBTPĹ&#x2122;ZUOJD[F PXBEPCĂ&#x2DC;KD[F J SFQFMFOUZ VLÂ&#x2019;BE PEEFDIPXZ

MFLJ QS[FDJXOPXPUXPSPXF J JNNVOPNPEVMBDZKOF

Âť Wzrost liczby aptek pociÄ&#x2026;ga za sobÄ&#x2026; spadek liczby klientĂłw w statyâ&#x20AC;&#x2018; stycznej aptece.ÂŤ

MFLJ TUPTPXBOF X [BLBĹ&#x2122;FOJBDI

OBS[Ĺ&#x20AC;EZ X[SPLV J TÂ&#x2019;VDIV

MFLJ IPSNPOBMOF EP TUPTPXBOJB XFXOĹ&#x2C6;US[OFHP VLÂ&#x2019;BE NPD[PXP QÂ&#x2019;DJPXZ J IPSNPOZ QÂ&#x2019;DJPXF WBSJB EFSNBUPMPHJB

OJFPLSFĹ&#x2019;MPOB VLÂ&#x2019;BE TFSDPXP OBD[ZOJPXZ

LSFX J VLÂ&#x2019;BE LSXJPUXĂ&#x2DC;SD[Z

56

OgĂłlnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

QS[FXĂ&#x2DC;E QPLBSN J NFUBCPMJ[N

2015

2014

816 11 804 883

17,08 zł

27,48 zł

11,57 zł

25,77%

17,91%

31,04%

41 670

49,57 zł

36,53 zł

13,03 zł

Sprzedaż odręczna (w tys. zł)

Średnia cena opakowania

Średnia cena opakowania dla leków refundowanych

Średnia cena opakowania dla leków bez recepty

Średnia marża apteczna

Średnia marża apteczna dla leków refundowanych

Średnia marża apteczna dla leków bez recepty

Liczba pacjentów w aptece

Wartość sprzedaży na pacjenta

Wartość zapłaty przez pacjenta

Wartość dopłaty refundatora

6 261 420

13,03 zł

35,87 zł

48,90 zł

41 770

33,55%

18,63%

26,79%

11,24 zł

26,87 zł

16,50 zł

828 11 551 693

449

750 10 465 672

2 043 28 498 788

4

132,0

154,0

130,5

140,0

155,0

148,5

152,0

8

9

10

11

12

141,0

169,5

144,5

162,0

139,0

133,5

130,0

7

142,0

157,5

150,5

150,0

159,0

2008

6

133,0

135,5

3

5

141,0

148,0

2

142,5

1

2007

176,5

174,0

171,0

161,0

138,0

154,0

151,0

149,0

158,0

164,5

152,0

174,0

2009

187,0

168,0

179,0

178,0

156,0

163,0

165,5

162,0

166,0

176,0

155,0

158,5

2010

226,0

182,0

183,0

174,5

158,5

155,0

158,0

162,0

164,0

184,0

166,0

173,0

2011

182,0

171,0

181,0

159,0

151,0

147,0

164,0

157,0

162,0

169,5

155,0

141,0

2012

185,0

169,5

186,5

168,5

156,0

163,0

159,5

160,0

169,5

177,0

162,0

182,0

2013

Obrót w statystycznej aptece (w tys. zł)

Tabela 2. Miesięczne zestawienie obrotów w latach 2007–2014

6 600 749

456

Recepty pełnopłatne (w tys. zł)

2 065 29 880 850

777 11 234 394

mies.

2013

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

164,5

174,0

171,0

192,0

166,0

180,0

172,0

152,0

165,5

163,5

165,0

190,5

168,0

185,5

169,0

150,5

164,0

163,5

162,5

179,0

178,0

176,5

178,5

2015

11,96 zł

34,70 zł

46,66 zł

43 690

33,69%

18,27%

27,58%

11,18 zł

27,15 zł

16,50 zł

2014

177,0

6 159 958

827 11 267 678

452

744 10 140 141

2 039 27 765 375

5 881 565

9 755 357

1 978 736,0

1 925 154,0

2 000 740,0

1 799 700,0

1 672 096,5

1 661 140,0

1 700 923,5

1 690 563,0

1 718 275,5

1 870 720,0

1 778 856,0

1 793 505,0

2007

11,70 zł

33,07 zł

44,77 zł

43 320

32,33%

18,21%

26,67%

10,89 zł

27,03 zł

16,17 zł

5 224 590

2 300 454,0

1 957 397,0

2 189 430,0

2 078 384,0

1 777 776,0

1 867 604,0

1 885 875,0

1 890 304,0

2 087 505,0

1 986 500,0

1 971 000,0

2 078 607,0

2009

4 973 612 9 619 433

14,44 zł

30,92 zł

45,37 zł

44 395

33,19%

20,95%

27,23%

9,57 zł

27,42 zł

15,76 zł

723

374

906 12 054 291

2 014 26 793 392

9 249 401

4 964 735

13,60 zł

29,32 zł

42,91 zł

44 812

31,83%

20,09%

26,16%

9,07 zł

26,83 zł

15,13 zł

682

366

865 11 177 074

1 923 26 075 847

4 652 317

12,53 zł

27,84 zł

40,37 zł

44 615

30,15%

18,51%

24,14%

8,33 zł

25,39 zł

2 069 328,0

2 364 923,5

2 338 386,0

2 305 080,0

2 176 720,0

1 871 142,0

2 094 400,0

2 056 167,0

2 031 466,0

2 156 700,0

2 244 438,0

2010

2 523 390,0

2 235 240,0

2 381 595,0

2 368 290,0

2 075 580,0

2 168 715,0

2 198 005,5

2 150 064,0

2 203 152,0

2 335 872,0

2 063 360,0

2 116 133,5

2011

3 086 256,0

2 485 392,0

2 480 748,0

2 365 522,0

2 148 626,0

2 093 585,0

2 117 990,0

2 171 610,0

2 198 420,0

2 466 520,0

2 216 930,0

2 310 415,0

2012

2 481 934,0

2 331 927,0

2 468 297,0

2 176 233,0

2 069 606,0

2 014 782,0

2 247 784,0

2 151 842,0

2 220 372,0

2 323 167,0

2 116 680,0

1 925 496,0

7 140 175

4 238 768

2 531 725,0

2 317 743,0

2 547 403,5

2 301 036,0

2 128 152,0

2 220 712,0

2 173 028,0

2 179 840,0

2 305 878,0

2 396 049,0

2 192 994,0

2 741 376,0

2 361 848,0

2 551 860,0

2 429 328,0

2 135 296,0

2 311 373,0

2 271 342,0

2 279 475,0

2 349 198,0

2 430 210,0

2 256 117,5

2 381 364,0

2014

11,52 zł

26,58 zł

38,11 zł

44 336

29,54%

18,35%

23,92%

7,95 zł

23,93 zł

13,62 zł

559

332

790 10 099 706

1 690 21 591 769

2 463 734,0

2013

8 123 918

14,27 zł

608

348

836 11 177 074

1 801 24 070 786

Całkowity obrót na rynku aptecznym (w tys. zł) 2 367 096,0

14,53 zł

32,61 zł

47,14 zł

44 250

32,54%

20,00%

26,40%

10,05 zł

27,55 zł

16,30 zł

751 10 135 136

387

935 12 614 938

2 086 28 142 014

2008

783 10 703 189

430

713

1 940 26 528 271

2 785 872,0

2 450 112,0

2 697 912,0

2 451 345,0

2 178 487,5

2 365 700,0

2 354 400,0

2 346 500,0

2 584 760,0

2 570 320,0

2 537 893,5

2 557 548,0

2015

11,95 zł

24,38 zł

36,33 zł

45 367

30,21%

18,34%

24,38%

7,57 zł

23,40 zł

13,59 zł

494 6 097 000

323 3 980 000

823 10 150 000

1 648 20 397 000

apteka* rynek** apteka* rynek** apteka* rynek** apteka* rynek** apteka* rynek** apteka* rynek** apteka* rynek** apteka* rynek** apteka* rynek** apteka* rynek**

Recepty refundowane (w tys. zł)

Obrót całkowity (w tys. zł)

(lata) ►

Tabela 1. Rynek farmaceutyczny 2015 w liczbach – porównanie do lat 2006–2014 (*statystyczna apteka, **cały rynek apteczny)

S t a t y st y k i i p r o g n o z y MO N I T O R R Y N KU LEK Ó W

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

57

S t a t y st y k i i p r o g n o z y MO N I T O R R Y N KU LEK Ó W

Rys. 4. Miesięczny rozkład sprzedaży w podziale na poszczególne grupy w latach 2006–2015 Przewód pokarmowy i metabolizm

700000000 600000000 500000000 400000000 300000000 200000000

I

II

III

IV

I

2006

Krew i układ krwiotwórczy

II

III

IV

I

2007

II

III

IV

I

2008

II

III

IV

I

2009

II

III

IV

I

2010

II

III

IV

I

2011

II

III

IV

I

2012

II

III

IV

I

2013

II

III

IV

I

2014

II

III

IV

2015

140000000 120000000 100000000 80000000 60000000 40000000

I

II

III

IV

I

2006

Układ sercowo-naczyniowy

II

III

IV

I

2007

II

III

IV

I

2008

II

III

IV

I

2009

II

III

IV

I

2010

II

III

IV

I

2011

II

III

IV

I

2012

II

III

IV

I

2013

II

III

IV

I

2014

II

III

IV

2015

500000000 450000000 400000000 350000000 300000000 250000000

I

II

III

IV

I

2006

Dermatologia

II

III

IV

I

2007

II

III

IV

I

2008

II

III

IV

I

2009

II

III

IV

I

2010

II

III

IV

I

2011

II

III

IV

I

2012

II

III

IV

I

2013

II

III

IV

I

2014

II

III

IV

2015

120000000

100000000

80000000

60000000

40000000

I

II

III

IV

I

2006

Układ moczowo-płciowy i hormony płciowe

II

III

IV

I

2007

II

III

IV

I

2008

II

III

IV

I

2009

II

III

IV

I

2010

II

III

IV

I

2011

II

III

IV

I

2012

II

III

IV

I

2013

II

III

IV

I

2014

II

III

IV

2015

140000000

120000000

100000000

80000000

60000000

I

II

III

2006

58

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

IV

I

II

III

2007

IV

I

II

III

2008

IV

I

II

III

2009

IV

I

II

III

2010

IV

I

II

III

2011

IV

I

II

III

2012

IV

I

II

III

2013

IV

I

II

III

2014

IV

I

II

III

2015

IV

S t a t y st y k i i p r o g n o z y MO N I T O R R Y N KU LEK Ó W

Leki hormonalne do stosowania wewnętrznego

30000000

25000000

20000000

15000000

10000000

I

II

III

IV

I

2006

Leki przeciwzakaźne

II

III

IV

I

2007

II

III

IV

I

2008

II

III

IV

I

2009

II

III

IV

I

2010

II

III

IV

I

2011

II

III

IV

I

2012

II

III

IV

I

2013

II

III

IV

I

2014

II

III

IV

2015

200000000 175000000 150000000 125000000 100000000 75000000 50000000

I

II

III

IV

I

2006

Leki onkologiczne i immunomodulacyjne

II

III

IV

I

2007

II

III

IV

I

2008

II

III

IV

I

2009

II

III

IV

I

2010

II

III

IV

I

2011

II

III

IV

I

2012

II

III

IV

I

2013

II

III

IV

I

2014

II

III

IV

2015

100000000 87500000 75000000 62500000 50000000 37500000 25000000

I

II

III

IV

I

2006

Układ mięśniowo-szkieletowy

II

III

IV

I

2007

II

III

IV

I

2008

II

III

IV

I

2009

II

III

IV

I

2010

II

III

IV

I

2011

II

III

IV

I

2012

II

III

IV

I

2013

II

III

IV

I

2014

II

III

IV

2015

180000000 160000000 140000000 120000000 100000000 80000000

I

II

III

IV

I

2006

Centralny układ nerwowy

II

III

IV

I

2007

II

III

IV

I

2008

II

III

IV

I

2009

II

III

IV

I

2010

II

III

IV

I

2011

II

III

IV

I

2012

II

III

IV

I

2013

II

III

IV

I

2014

II

III

IV

2015

400000000

350000000

300000000

250000000

200000000

I

II

III

2006

IV

I

II

III

2007

IV

I

II

III

2008

IV

I

II

III

2009

IV

I

II

III

2010

IV

I

II

III

2011

IV

I

II

III

2012

IV

I

II

III

2013

IV

I

II

III

2014

IV

I

II

III

IV

2015

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

59

S t a t y st y k i i p r o g n o z y MO N I T O R R Y N KU LEK Ó W

Leki przeciwpasożytnicze, owadobójcze i repelenty

10000000 8000000 6000000 4000000 2000000 0

I

II

III

IV

I

2006

Układ oddechowy

II

III

IV

I

2007

II

III

IV

I

2008

II

III

IV

I

2009

II

III

IV

I

2010

II

III

IV

I

2011

II

III

IV

I

2012

II

III

IV

I

2013

II

III

IV

I

2014

II

III

IV

2015

400000000 350000000 300000000 250000000 200000000 150000000 100000000

I

II

III

IV

I

2006

Narządy zmysłów

II

III

IV

I

2007

II

III

IV

I

2008

II

III

IV

I

2009

II

III

IV

I

2010

II

III

IV

I

2011

II

III

IV

I

2012

II

III

IV

I

2013

II

III

IV

I

2014

II

III

IV

2015

70000000

60000000

50000000

40000000

30000000

I

II

III

IV

2006

układ sercowo-naczyniowy. Kategoria ta zmniejszyła swoje udziały o 0,67 punktu procentowego. Największy wzrost udziałów w 2015 roku zanotowaliśmy w przypadku produktów z grupy krew i układ krwiotwórczy.

W 2015 roku najpopularniejszymi grupami terapeutycznymi pod względem wartości sprzedaży były leki: – stosowane w chorobach obturacyjnych dróg oddechowych, – stosowane w cukrzycy, – preparaty działające na układ reninaangiotensyna, – leki przeciwzakrzepowe.

W stosunku do 2014 roku największe wzrosty zanotowano w klasach: – środki pobudzające łaknienie (+74,50%), – leki przeciwwirusowe do stosowania wewnętrznego (+59%), – środki anaboliczne (+46%).

60

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

I

II

III

2007

IV

I

II

III

2008

IV

I

II

III

2009

IV

I

II

III

2010

IV

I

II

III

2011

Najsilniejsze spadki wartości sprzedaży w 2015 roku w porównaniu z 2014 rokiem zaobserwowano dla klas: – leki wpływające na homeostazę wapnia (‒24%), – leki przeciwpasożytnicze – zewnętrzne (‒13%), – leki przeciwgruźlicze (‒11%).

Podsumowanie Niemal 30 mld zł obrotu i wzrost o prawie 5% to dwa główne wskaźniki charakteryzujące 2015 rok. Był to jednak rok mocno zróżnicowany pod względem poszczególnych kategorii sprzedażowych. Inaczej można go opisać patrząc z perspektywy apteki, inaczej – spoglądając z pozycji całego rynku. Od wielu lat rynek farmaceutyczny charakteryzują znaczące wzrosty wartości sprzedaży. Nie zawsze idą one w parze ze wzrostem ilości sprzedanych opakowań.

Trzeba jednak uwzględnić, że wiele le-

IV

I

II

III

2012

IV

I

II

III

2013

IV

I

II

III

2014

IV

I

II

III

IV

2015

ków sprzedaje się w coraz to większych opakowaniach lub coraz bardziej skoncentrowanych dawkach. Wyraźnie zauważalny jest wzrost takich wskaźników, jak średnia cena opakowania i wartość dopłaty pacjenta. Rośnie znaczenie sprzedaży odręcznej. W najbliższych latach należy oczekiwać dalszej tendencji wzrostowej i przekroczenia w 2016 roku bariery 30 mld zł obrotu rynku. 

» Apteki poprawiły obrót w 2015 roku w stosunku do 2014 roku o 22 tys. zł.«

n a c z a si e

Og贸lnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

61

s y st e m y it

KS-APTEKA Zmiany w systemie KS-APTEKA Windows (grudzień 2015) Katarzyna Piątek Zakład Systemów Farmacji, KAMSOFT S.A.

Od 1 stycznia 2016 roku pielęgniarki i położne, które ukończą specjalistyczny kurs, mogą wystawiać recepty na leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyroby medyczne określone w wykazach. System apteczny KS-AOW został dostosowany do zmian ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej oraz niektórych innych ustaw z dnia 22 lipca 2014 r. (Dz. U z dnia 27 sierpnia 2014 r. poz. 1136) oraz rozporządzenia MZ z dnia 28 października 2015 r. w sprawie recept wystawianych przez pielęgniarki i położne (Dz. U z dnia 26 listopada 2015 r. poz. 1971).

Rys. 2. Karta towaru

Zmiany związane z możliwością wystawiania recept przez pielęgniarki i położne spowodowały konieczność rozbudowy karty BLOZ o nowe wskaźniki znajdujące się w zakładce [Ctrl+4] Status – Wydawanie (rys. 1) oraz karty towarowej o dodatkowe wskaźniki znajdujące się w zakładce [Ctrl+3] Typy (rys. 2).

W module APW11 Sprzedaż zmianie uległo okno wprowadzania kodów na recepcie. Obecnie, aby wybrać rodzaj recepty, należy skorzystać z przycisku [F3], natomiast chcąc wybrać oddział NFZ/kraj należy wybrać przycisk [F5] (rys. 3).

W module APW22 Kartoteki, karta Lekarza zmieniła nazwę na Kartę pracownika medycznego (rys. 4). Dodatkowo rozbudowano filtr rodzaju recepty o recepty pielęgniarskie w Zbiorczej ewidencji recept w module APW21 Zestawienia (rys. 5).

Rys. 3. Recepta pielęgniarska

Rys. 1. Karta BLOZ Rys. 4. Karta pracownika medycznego

62

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

s y st e m y it

Dodatkowo w module APW11 Sprzedaż, na liście towarów dodano wyświetlanie kolorów w kolumnie z numerem zdefiniowanym wcześniej na karcie towaru (rys. 6.) Aby kolor dla towaru wyświetlał się na liście, należy ustawić w module APW41 Administrator opcję APW11.2.104 Na liście towarów wyświetlaj kolory zdefiniowane na karcie towaru.

Rys. 6. Kolor wyróżnienia na karcie towaru

Rys. 5. Filtr w zbiorczej ewidencji recept

Zmianie od 1 stycznia 2016 ulega odpłatność ryczałtowa za lek recepturowy. Nowa wartość wynosi 9.30 zł. System KS-AOW automatycznie dokonuje zmiany, jednak należy się upewnić, że zmiana taka nastąpiła w opcji znajdującej się w module APW41 Administrator – APW11.6.5.1. Kwota ryczałtu za lek recepturowy.

Rys. 7. Wyświetlanie kolorów 

reklama

ZAMÓW PRZEZ INTERNET

ODBIERZ I ZAPŁAĆ W APTECE Na stronie www.ktomalek.pl możesz teraz zamawiać leki przez Internet. Zakupy odbierzesz w najbliższej, wybranej aptece, gdzie również dokonasz płatności.

Prosto. Wygodnie. Bezpiecznie.

WWW.KTOMALEK.PL Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

63

s y st e m y it

KS-SOMED Zmiany w systemie KS-SOMED (grudzień 2015) Aneta Krzynówek Zakład Systemów Ambulatoryjnych, KAMSOFT S.A.

Nowy mechanizm importu słownika ICD-9 Nowy mechanizm importu słownika ICD-9, dostarczany przez NFZ, umożliwia Użytkownikowi samodzielnie zaimportować słownik, w dowolnym czasie, jeżeli zostanie tylko opublikowany. Funkcja dostępna jest w module Serwis w menu Bazy – Import ICD9 PL. W oknie Import ICD9 PL, należy kliknąć w dostępny link.

Następnie należy wskazać wersję całkowitą xml i zapisać do katalogu na dysku. Możliwe jest pobranie wersji zip, ale wówczas należy ją samodzielnie rozpakować.

Rys. 3. Serwis NFZ Rys. 1. Import ICD9 PL

Spowoduje to otwarcie strony głównej ze słownikami w serwisie NFZ, w którym należy rozwinąć pozycję Słownik ICD9.

Po wybraniu odpowiedniej wersji słownika, należy użyć ikonki .

W oknie Import ICD9 PL domyślnie ustawiona jest ścieżka do pliku wersji słownika, znajdującym się w katalogu głównym KS-SOMED, który to plik dostarczany jest wraz z aktualizacją systemu.

W przypadku, gdy Użytkownik samodzielnie dokonuje tej operacji, należy ręcznie wskazać lokalizację pobranego pliku i użyć przycisku Import.

Rys. 4. Import ICD9 PL  Rys. 2. Serwis NFZ

reklama

DLA PACJENTÓW ORAZ LEKARZY. PRAKTYCZNE I SPRAWDZONE

APLIKACJE ZDROWOTNE 64

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

BEZPŁATNY RAPORT DO POBRANIA NA STRONIE

WWW.OSOZ.PL/APLIKACJE

dostępne dawki: 1,25 mg; 2,5 mg; 5mg; 10 mg; kapsułki twarde

2

NAZWA PRODUKTU

KOD EAN

KOD BLOZ

RAMIPRIL ACCORD 2,50 2,5 MG MG3030CAPS CAPS

5 909 991 066 871

4391605

RAMIPRIL ACCORD 5 MG 30 CAPS

5 909 991 066 963

4391615

RAMIPRIL ACCORD 10 MG 30 CAPS

5 909 991 067 069

4391625

REFUNDACJA

NIE

Szczegółowych informacji dystrybucyjnych udzielają: GRZEGORZ SZCZEPANEK

KEY ACCOUNT MANAGER

+48 571 335 940

grzegorz_szczepanek@accord-healthcare.com

RAFAŁ POTKAŃSKI

KEY ACCOUNT MANAGER

+48 607 696 698

rafal_potkanski@accord-healthcare.com

Rabat 60% dotyczy złożenia zamówienia poprzez adres mailowy: promocje@accord-healthcare.pl Rabat do każdego opakowania leku.

Zgodnie z CHPL Ramipril Accord, 1,25 mg, kapsułki twarde, Ramipril Accord, 2,5 mg, kapsułki twarde, Ramipril Accord, 5 mg, kapsułki twarde, Ramipril Accord, 10 mg, kapsułki twarde z dnia 27.03.2015

1)

2)

PL/ACC/099/01/16

Zamówienia i zapytania proszę kierować na adres promocje@accord-healthcare.pl

Ramipril Accord, 1,25 mg, kapsułki, twarde (zawiera 1, 25 mg ramiprylu), Ramipril Accord, 2,5 mg, kapsułki, twarde (zawiera 2,5 mg ramiprylu), Ramipril Accord, 5 mg, kapsułki, twarde (zawiera 5 mg ramiprylu), Ramipril Accord, 10 mg, kapsułki, twarde (zawiera 10 mg ramiprylu).

Wskazania do stosowania: Leczenie nadciśnienia tętniczego. Prewencja chorób układu sercowo-naczyniowego: zmniejszenie chorobowości i umieralności z przyczyn sercowo-naczyniowych u pacjentów z: jawną chorobą układu sercowo-naczyniowego o etiologii miażdżycowej (choroba niedokrwienna serca lub udar bądź choroba naczyń obwodowych w wywiadzie) lub cukrzycą i przynajmniej jednym sercowo-naczyniowym czynnikiem ryzyka (patrz punkt 5.1 Charakterystyki Produktu Leczniczego, Ch.P.L.). Leczenie chorób nerek: Początkowe stadium cukrzycowej nefropatii kłębuszkowej stwierdzone na podstawie obecności mikroalbuminurii. Jawna nefropatia cukrzycowa stwierdzona na podstawie białkomoczu u pacjentów z przynajmniej jednym czynnikiem ryzyka sercowo-naczyniowego (patrz punkt 5.1 Ch.P.L.). Jawna nefropatia kłębuszkowa o etiologii innej niż cukrzycowa stwierdzona na podstawie białkomoczu ≥ 3 g/dobę (patrz punkt 5.1 Ch.P.L.). Leczenie objawowej niewydolności serca. Prewencja wtórna u pacjentów po ostrym zawale serca: zmniejszenie umieralności w ostrej fazie zawału u pacjentów z objawami klinicznymi niewydolności serca - produkt należy włączyć do leczenia w okresie > 48 godzin od wystąpienia ostrego zawału serca. Dawkowanie i sposób podawania: Podanie doustne. Zaleca się przyjmowanie produktu Ramipril Accord codziennie o tej samej porze dnia. Produkt Ramipril Accord może być przyjmowany przed, w trakcie lub po posiłku, gdyż przyjmowanie pokarmów nie wpływa na jego biodostępność (patrz punkt 5.2 Ch.P.L.) Produkt Ramipril Accord powinien być przyjmowany z płynami; nie należy go kruszyć ani żuć.

Dawkowanie: Dorośli. Pacjenci leczeni lekami moczopędnymi. Po rozpoczęciu leczenia produktem Ramipril Accord może występować hipotonia; częstość występowania wzrasta u pacjentów leczonych jednocześnie diuretykami. Należy zachować ostrożność, ponieważ w tej grupie pacjentów może występować hipowolemia i (lub) hiponatremia. Jeśli jest to możliwe, leki moczopędne powinny być odstawione 2 do 3 dni przed rozpoczęciem leczenia produktem Ramipril Accord (patrz punkt 4.4 Ch.P.L.). U pacjentów z nadciśnieniem tętniczym, u których stosowane są diuretyki, leczenie produktem Ramipril Accord należy rozpocząć od dawki 1,25 mg. Należy kontrolować czynność nerek i stężenie potasu w surowicy. Dalsze dawkowanie produktu Ramipril Accord powinno być ustalane w zależności od docelowych wartości ciśnienia tętniczego.

Nadciśnienie tętnicze. Dawka powinna być zindywidualizowana w zależności od profilu pacjenta (patrz punkt 4.4 Ch.P.L.) i kontroli ciśnienia tętniczego.Produkt Ramipril Accord może być stosowany w monoterapii lub w skojarzeniu z lekami hipotensyjnymi z innych grup (patrz punkty 4.3, 4.4, 4.5 i 5.1 Ch.P.L.). Dawka początkowa. Produkt Ramipril Accord powinien być włączany do leczenia stopniowo, dawką początkową 2,5 mg na dobę.W grupie pacjentów z silną aktywacją układu renina–angiotensyna–aldosteron może dojść do nadmiernego obniżenia ciśnienia tętniczego po podaniu dawki początkowej. W tej grupie pacjentów zalecane jest rozpoczynanie od dawki 1,25 mg i rozpoczynanie leczenia pod nadzorem lekarskim (patrz punkt 4.4 Ch.P.L.). Modyfikacja dawkowania i dawka podtrzymująca. Dawkę można podwajać w okresie od dwóch do czterech tygodni w celu osiągnięcia docelowych wartości ciśnienia tętniczego; maksymalna dawka produktu Ramipril Accord wynosi 10 mg/dobę. Lek jest zwykle dawkowany raz na dobę. Prewencja chorób układu sercowo-naczyniowego. Dawka początkowa. Zalecana dawka początkowa produktu Ramipril Accord wynosi 2,5 mg raz na dobę. Modyfikacja dawkowania i dawka podtrzymująca. Dawka powinna być stopniowo zwiększana w zależności od tolerancji substancji czynnej przez pacjenta. Zalecane jest podwojenie dawki po jednym do dwóch tygodni leczenia, a po kolejnych dwóch do trzech tygodni zwiększenie do docelowej dawki podtrzymującej wynoszącej 10 mg produktu Ramipril Accord raz na dobę. Patrz także wyżej – dawkowanie u pacjentów leczonych lekami moczopędnymi. Leczenie choroby nerek: U chorych na cukrzycę z mikroalbuminurią: Dawka początkowa. Zalecana dawka początkowa produktu Ramipril Accord wynosi 1,25 mg raz na dobę. Modyfikacja dawkowania i dawka podtrzymująca. Dawka powinna być stopniowo zwiększana w zależności od tolerancji substancji czynnej przez pacjenta. Zalecane jest podwojenie dawki do 2,5 mg raz na dobę po dwóch tygodniach leczenia, a następnie do 5 mg po kolejnych dwóch tygodniach. U chorych na cukrzycę z przynajmniej jednym czynnikiem ryzyka sercowo-naczyniowego. Dawka początkowa. Zalecana dawka początkowa produktu Ramipril Accord wynosi 2,5 mg raz na dobę. Modyfikacja dawkowania i dawka podtrzymująca. Dawka powinna być stopniowo zwiększana w zależności od tolerancji substancji czynnej przez pacjenta. Zalecane jest podwojenie dawki do 5 mg raz na dobę po jednym do dwóch tygodni leczenia, a następnie do 10 mg po kolejnych dwóch lub trzech tygodniach. Dawka docelowa wynosi 10 mg. U pacjentów z nefropatią o etiologii innej niż cukrzycowa, z białkomoczem ≥ 3 g/dobę. Dawka początkowa. Zalecana dawka początkowa produktu Ramipril Accord wynosi 1,25 mg raz na dobę. Modyfikacja dawkowania i dawka podtrzymująca. Dawka powinna być stopniowo zwiększana w zależności od tolerancji substancji czynnej przez pacjenta. Zalecane jest podwojenie dawki do 2,5 mg raz na dobę po dwóch tygodniach leczenia, a następnie do 5 mg po kolejnych dwóch tygodniach. Objawowa niewydolność serca. Dawka początkowa. U pacjentów, których stan ustabilizowano lekiem moczopędnym zalecana dawka początkowa wynosi 1,25 mg raz na dobę. Modyfikacja dawkowania i dawka podtrzymująca Podwojenie dawki produktu Ramipril Accord powinno być przeprowadzane co jeden do dwóch tygodni, do maksymalnej dawki 10 mg. Preferowane jest podawanie produktu w dwóch dawkach podzielonych. Prewencja wtórna po ostrym zawale mięśnia sercowego z niewydolnością serca. Dawka początkowa. U pacjenta stabilnego klinicznie i hemodynamicznie po 48 godzinach od ostrego zawału mięśnia sercowego dawka początkowa wynosi 2,5 mg dwa razy na dobę przez trzy dni. Jeśli początkowa dawka 2,5 mg jest źle tolerowana, należy podawać 1,25 mg dwa razy na dobę przez dwa dni przed zwiększeniem dawki do 2,5 mg, a następnie 5 mg dwa razy na dobę. Jeżeli nie można zwiększyć dawki do 2,5 mg dwa razy na dobę, należy zaprzestać leczenia. Patrz także wyżej – dawkowanie u pacjentów leczonych lekami moczopędnymi.

Modyfikacja dawkowania i dawka podtrzymująca. Dawka dobowa powinna być stopniowo podwajana w odstępach od jednego do trzech dni, aż do osiągnięcia dawki docelowej 5 mg dwa razy na dobę. W miarę możliwości dawka podtrzymująca powinna być podawana w dwóch dawkach podzielonych.Jeżeli nie można zwiększyć dawki do 2,5 mg dwa razy na dobę, należy zaprzestać leczenia. Nadal brakuje wystarczających danych dotyczących leczenia pacjentów z ciężką (NYHA IV) niewydolnością serca bezpośrednio po zawale serca. W przypadku podjęcia decyzji dotyczącej leczenia pacjentów z tej grupy, zalecane jest rozpoczynanie od dawki 1,25 mg raz na dobę. Wskazane jest zachowanie szczególnej ostrożności podczas zwiększania dawek. Szczególne grupy pacjentów: Pacjenci z zaburzeniami czynności nerek. Dobowa dawka u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek powinna być ustalana na podstawie klirensu kreatyniny (patrz punkt 5.2 Ch.P.L.): jeżeli klirens kreatyniny wynosi ≥ 60 ml/min, nie trzeba zmieniać dawki początkowej (2,5 mg/dobę); maksymalna dawka dobowa wynosi 10 mg; jeżeli klirens kreatyniny wynosi 30–60 ml/min, nie trzeba zmieniać dawki początkowej (2,5 mg/dobę); maksymalna dawka dobowa wynosi 5 mg; jeżeli klirens kreatyniny wynosi 10–30 ml/min, dawka początkowa wynosi 1,25 mg/dobę a maksymalna dawka dobowa wynosi 5 mg; u hemodializowanych pacjentów z nadciśnieniem tętniczym: ramipril jest dializowany w niewielkim stopniu; dawka początkowa wynosi 1,25 mg/dobę, a maksymalna dawka dobowa wynosi 5 mg; lek powinien być podawany kilka godzin po zakończeniu hemodializy. Pacjenci z zaburzeniami czynności wątroby (patrz punkt 5.2 Ch.P.L.). U pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby leczenie za pomocą produktu Ramipril Accord należy rozpoczynać tylko pod ścisłą kontrolą lekarską, a maksymalna dawka dobowa wynosi 2,5 mg produktu Ramipril Accord. Pacjenci w podeszłym wieku. Dawki początkowe powinny być mniejsze, a zwiększanie dawek powinno być wolniejsze ze względu na podwyższone ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, zwłaszcza w grupie pacjentów bardzo starych i osłabionych. Należy rozważyć zastosowanie zredukowanej dawki początkowej wynoszącej 1,25 mg. Dzieci i młodzież.Bezpieczeństwo i skuteczność terapii ramiprilem u dzieci i młodzieży nie została ustalona. Obecnie dostępne dane dotyczące stosowania ramiprilu opisane są w punktach 4.8, 5.1, 5.2 i 5.3 Ch.P.L. jednak nie pozwalają one na ustaleniu zaleceń dotyczących dawkowania. Przeciwwskazania. Nadwrażliwość na substancję czynną lub którąkolwiek z substancji pomocniczych wymienionych w punkcie 6.1 Ch.P.L., bądź inny inhibitor ACE (enzymu konwertującego angiotensynę). Obrzęk naczynioruchowy w wywiadzie (dziedziczny, idiopatyczny lub wywołany uprzednim stosowaniem inhibitorów ACE bądź antagonistów receptora angiotensyny IIAIIRA). Pozaustrojowe procedury lecznicze prowadzące do kontaktu krwi z powierzchniami o ujemnym ładunku elektrycznym (patrz punkt 4.5 Ch.P.L.). Istotne obustronne zwężenie tętnic nerkowych lub zwężenie tętnicy jedynej czynnej nerki. Drugi i trzeci trymestr ciąży (patrz części 4.4 i 4.6 Ch.P.L.). Nie należy stosować ramiprylu u pacjentów z hipotonią i niestabilnych hemodynamicznie. Jednoczesne stosowanie produktu leczniczego Ramipril Accord z produktami zawierającymi aliskiren jest przeciwwskazane u pacjentów z cukrzycą lub zaburzeniem czynności nerek (współczynnik filtracji kłębuszkowej, GFR<60 ml/min/1,73 m2) (patrz punkty 4.5 i 5.1 Ch.P.L.) Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania: Szczególne grupy pacjentów. Ciąża: Leki z grup inhibitorów ACE, takie jak ramipryl, oraz antagonistów receptorów angiotensyny II (Angiotensin II Receptor Antagonists, AIIRA) nie powinny być włączane do leczenia w czasie ciąży. Jeżeli kontynuacja leczenia inhibitorami ACE/AIIRA nie jest uznawana za niezbędną, u pacjentek planujących zajście w ciążę zalecana jest zmiana sposobu leczenia hipotensyjnego na taki, którego bezpieczeństwo stosowania w czasie ciąży zostało potwierdzone. W przypadku rozpoznania ciąży stosowanie inhibitorów ACE/AIIRA powinno natychmiast zostać przerwane, a w razie potrzeby należy rozpocząć alternatywną formę leczenia (patrz punkty 4.3 i 4.6 Ch.P.L.). Pacjenci o podwyższonym ryzyku hipotonii. - Pacjenci ze wzmożoną aktywacją układu renina–angiotensyna–aldosteron. Pacjenci ze znacznie wzmożoną aktywacją układu renina–angiotensyna–aldosteron mają zwiększone ryzyko wystąpienia znacznego obniżenia ciśnienia tętniczego i upośledzenia czynności nerek w wyniku zahamowania ACE, zwłaszcza jeśli inhibitor ACE lub stosowany jednoczasowo diuretyk jest podawany po raz pierwszy, a także po pierwszym zwiększeniu dawki. Należy podejrzewać obecność istotnej aktywacji układu renina–angiotensyna–aldosteron oraz poddać pacjenta obserwacji medycznej obejmujacej monitorowanie ciśnienia tętniczego w przypadku: pacjentów z ciężkim nadciśnieniem tętniczym, pacjentów ze niewyrównaną zastoinową niewydolnością serca, pacjentów z hemodynamicznie istotnym upośledzeniem napływu bądź odpływu z lewej komory (np. stenoza zastawki aortalnej lub mitralnej), pacjentów z jednostronnym zwężeniem tętnicy nerkowej z drugą czynną nerką, pacjentów, u których występuje lub może wystąpić odwodnienie lub niedobór sodu (w tym pacjentów leczonych diuretykami), pacjentów z marskością wątroby i (lub) wodobrzuszem, pacjentów poddawanych dużym zabiegom operacyjnym lub znieczulanych środkami mogącymi wywoływać hipotonię. Na ogół zaleca się, aby przed rozpoczęciem leczenia skorygować odwodnienie, hipowolemię lub niedobór sodu (jakkolwiek u pacjentów z niewydolnością serca należy starannie rozważyć podjęcie powyższych działań uwzględniając ryzyko przeciążenia objętościowego). Podwójna blokada układu renina-angiotensyna-aldosteron (RAA) (ang. Renin-Angiotensin- Aldosterone-system, RAAS). Istnieją dowody, iż jednoczesne stosowanie inhibitorów konwertazy angiotensyny (ACE) (ang. Angiotensin Converting Enzyme Inhibitors, ACEi), antagonistów receptora angiotensyny II (ang. Angiotensin Receptor Blockers, ARB) lub aliskirenu zwiększa ryzyko niedociśnienia, hiperkaliemii oraz zaburzenia czynności nerek (w tym ostrej niewydolności nerek). W związku z tym nie zaleca się podwójnego blokowania układu RAA poprzez jednoczesne zastosowanie inhibitorów ACE, antagonistów receptora angiotensyny II lub aliskirenu (patrz punkty 4.5 i 5.1). Jeśli zastosowanie podwójnej blokady układu RAA jest absolutnie konieczne, powinno być prowadzone wyłącznie pod nadzorem specjalisty, a parametry życiowe pacjenta, takie jak: czynność nerek, stężenie elektrolitów oraz ciśnienie krwi powinny być ściśle monitorowane. U pacjentów z nefropatią cukrzycową nie należy stosować jednocześnie inhibitorów ACE oraz antagonistów receptora angiotensyny II. - Przejściowa lub utrwalona niewydolność serca po zawale mięśnia sercowego - Pacjenci z podwyższonym ryzykiem niedokrwienia mięśnia sercowego bądź mózgu w przypadku ostrej hipotonii.Początkowa faza leczenia wymaga specjalnego nadzoru medycznego. Pacjenci w podeszłym wieku. Patrz punkt 4.2. Ch.P.L. Zabiegi operacyjne. W miarę możliwości wskazane jest odstawienie inhibitorów konwertazy angiotensyny, takich jak ramipryl, na dzień przed zabiegiem operacyjnym. Monitorowanie czynności nerek. Czynność nerek nalezy oceniać przed i w trakcie leczenia, a dawkowanie powinno być modyfikowane, zwłaszcza w początkowych tygodniach leczenia. Szczególnie dokładne monitorowanie jest wymagane u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek (patrz punkt 4.2). Istnieje ryzyko zaburzenia czynności nerek, zwłaszcza u pacjentów z zastoinową niewydolnością serca lub po przeszczepieniu nerki. Obrzęk naczynioruchowy. Zgłaszano przypadki wystąpienia obrzęku naczynioruchowego u pacjentów leczonych inhibitorami ACE, w tym ramiprylem (patrz punkt 4.8). W przypadku wystąpienia obrzęku naczynioruchowego należy zaprzestać leczenia produktem Ramipril Accord. Należy podjąć niezbędne działania ratunkowe. Pacjent powinien pozostawać pod obserwacją przez przynajmniej 12 do 24 godzin. Pacjent powinien być wypisany ze szpitala dopiero po całkowitym wycofaniu się objawów. Zgłaszano przypadki obrzęku naczynioruchowego jelit u pacjentów leczonych inhibitorami ACE, w tym produktem Ramipril Accord (patrz punkt 4.8). Ta grupa pacjentów zgłaszała się do lekarza z bólami brzucha (z lub bez nudności lub wymiotów). Reakcje anafilaktycznie podczas odczulania. Prawdopodobieństwo i nasilenie reakcji anafilaktycznych i anafilaktoidalnych na jad owadów i inne alergeny wzrasta pod wpływem zahamowania ACE. Należy rozważyć czasowe zaprzestanie stosowania produktu Ramipril Accord przed odczulaniem. Hiperkaliemia. Hiperkaliemia była opisywana u niektórych pacjentów leczonych inhibitorami ACE, w tym ramiprylem. Do grupy pacjentów o podwyższonym ryzyku wystąpienia hiperkaliemii należą pacjenci z niewydolnością nerek, osoby > 70. roku życia, pacjenci ze źle kontrolowaną cukrzycą oraz osoby przyjmujące sole potasu, diuretyki oszczędzające potas i inne substancje czynne podwyższające stężenie potasu w osoczu, a także osoby odwodnione, pacjenci z ostrą niewydolnościa serca lub zaostrzeniem przewlekłej niewydolności serca oraz z kwasicą metaboliczną. Jeżeli stosowanie wyżej wymienionych substancji jest wskazane, należy regularnie monitorować stężenie potasu w surowicy (patrz punkt 4.5). Hiponatremia. U niektórych pacjentów leczonych ramiprilem obserwowano wystąpienie zespołu nieprawidłowego wydzielania hormonu antydiuretycznego (ang. syndrome of inappropriate antidiuretic hormone hypersecretion (SIADH)) a następnie hiponatremii. Zaleca się, aby u pacjentów w podeszłym wieku oraz innych pacjentów z ryzykiem wystpienia hiponatremii regularnie monitorować stężenie sodu w surowicy. Neutropenia i (lub) agranulocytoza. Do rzadko stwierdzanych zaburzeń należą neutropenia i (lub)/agranulocytoza oraz małopłytkowość i niedokrwistość. Opisywano również wystąpienie zahamowania czynności szpiku kostnego. Należy monitorować liczbę leukocytów w celu wykrycia leukopenii. Częstsze kontrole zalecane są w początkowej fazie leczenia oraz u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek, pacjentów ze współistniejącą kolagenozą (np. toczniem rumieniowatym lub twardziną) oraz u wszystkich leczonych innymi lekami mogącymi wywoływać zmiany w morfologii (patrz punkt 4.5 i 4.8). Różnice etniczne. Obrzęk naczynioruchowy wywołany inhibitorami ACE występuje częściej w grupie pacjentów rasy czarnej niż w pozostałych grupach etnicznych. Tak jak pozostałe inhibitory ACE, ramipryl może być mniej skuteczny w obniżaniu ciśnienia tętniczego u pacjentów rasy czarnej niż w pozostałych grupach etnicznych, prawdopodobnie ze względu na wyższą częstość występowania nadciśnienia tętniczego z niską aktywnością reninową osocza w populacji osób rasy czarnej z nadciśnieniem tętniczym. Kaszel. Opisywano występowanie kaszlu w trakcie stosowania inhibitorów ACE. Zazwyczaj kaszel jest nieproduktywny, uporczywy i ustępuje po zaprzestaniu leczenia.

Kaszel wywołany inhibitorami ACE powinien być brany pod uwagę w procesie diagnostyki różnicowej kaszlu.Działania niepożądane: Często (≥ 1/100 do < 1/10): bóle głowy, zawroty głowy, nieproduktywny, drażniący kaszel, zapalenie oskrzeli, zapalenie zatok przynosowych, duszność. zapalenie błony śluzowej przewodu pokarmowego, zaburzenia trawienia, dyskomfort w jamie brzusznej, dyspepsja, biegunki, nudności, wymioty, wysypka, zwłaszcza plamisto-grudkowa, skurcze mięśni, bóle mięśniowe, podwyższone stężenie potasu we krwi. niedociśnienie, hipotonia ortostatyczna, omdlenie, ból w klatce piersiowej, zmęczenie; Niezbyt często (≥ 1/1000 do < 1/100): niedokrwienie mięśnia sercowego, w tym dławica piersiowa lub zawał mięśnia sercowego, tachykardia, zaburzenia rytmu serca, kołatania, obrzęki obwodowe, eozynofilia, zawroty głowy, parestezje, brak czucia smaku, zaburzenia czucia smaku, zaburzenia widzenia obejmujące nieostre widzenie, skurcz oskrzeli, w tym zaostrzenie objawów astmy, obrzęk błony śluzowej jamy nosowej, zapalenie trzustki (przypadki śmiertelne były bardzo sporadycznie stwierdzane podczas stosowania inhibitorów ace), podwyższenie aktywności enzymów trzustkowych, obrzęk naczynioruchowy jelita cienkiego, ból w nadbrzuszu, w tym zapalenie błony śluzowej żołądka, zaparcia, suchość w ustach, zaburzenia czynności nerek, w tym ostra niewydolność nerek, wielomocz, nasilenie uprzednio istniejącego białkomoczu, podwyższone stężenia azotu mocznikowego we krwi, podwyższone stężenie kreatyniny we krwi, obrzęk naczynioruchowy; w wyjątkowych przypadkach zwężenie dróg oddechowych wywołane obrzękiem naczynioruchowym może zakończyć się zgonem; świąd, nadmierne pocenie się, bóle stawów, jadłowstręt, zmniejszenie apetytu, uderzenia gorąca, gorączka, podwyższone aktywności transaminaz i(lub) bilirubiny sprzężonej, przemijająca impotencja, obniżenie libido, obniżenie nastroju, zaburzenia lękowe, nerwowość, niepokój, zwłaszcza ruchowy, zaburzenia snu, w tym senność. Rzadko (≥ 1/10 000 do < 1/1000): leukopenia (w tym neutropenia lub agranulocytoza), zmniejszenie liczby erytrocytów, zmniejszone stężenie hemoglobiny zmniejszona liczba płytek krwi, drżenie, zaburzenia równowagi, zapalenie spojówek, upośledzenie słuchu, szumy uszne, zapalenie języka, złuszczające zapalenie skóry, pokrzywka, onycholiza (oddzielenie się paznokcia od łożyska), zwężenia naczyń, hipoperfuzja, zapalenie naczyń, astenia, żółtaczka cholestatyczna, uszkodzenie hepatocytów, zaburzenia świadomości; Bardzo rzadko (< 1/10 000): nadwrażliwość na światło; Częstość nieznana (nie może być określona na podstawie dostępnych danych): aplazja szpiku, pancytopenia, niedokrwistość hemolityczna, niedokrwienie ośrodkowego układu nerwowego, w tym udar niedokrwienny i przemijający napad niedokrwienny, upośledzenie zdolności psychomotorycznych, uczucie pieczenia, zaburzenia węchu, aftowe zapalenie jamy ustnej, martwica toksyczno-rozpływna naskórka, zespół Stevensa–Johnsona, rumień wielopostaciowy, pęcherzyca, zaostrzenie łuszczycy, łuszczycopodobne zapalenie skóry, wysypka pęcherzowa lub liszajowata na skórze lub śluzówkach, wypadanie włosów, obniżenie stężenia sodu w surowicy, objaw Raynauda, reakcje anafilaktyczne i anafilaktoidalne, podwyższone miano przeciwciał przeciwjądrowych, ostra niewydolność wątroby, cholestatyczne lub cytolityczne zapalenie wątroby (przypadki zgonu występowały niezmiernie rzadko), ginekomastia, zaburzenia uwagi. Zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych. Osoby należące do fachowego personelu medycznego powinny zgłaszać wszelkie podejrzewane działania niepożądane za pośrednictwem Departamentu Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów Leczniczych Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych: Al. Jerozolimskie 181C, 02-222 Warszawa, tel.: + 48 22 49 21 301, faks: + 48 22 49 21 309, e-mail: ndl@urpl.gov.pl, Rodzaj i zawartość opakowania: Opakowanie zawiera po 7, 14, 21, 28, 30, 50, 90 lub 100 kapsułek twardych. Nie wszystkie wielkości opakowań muszą znajdować się w obrocie. Podmiot Odpowiedzialny posiadający Pozwolenie na Dopuszczenie do Obrotu: Accord Healthcare Limited, Sage House, 319 Pinner Road, North Harrow, HA1 4HF Middlesex, Wielka Brytania. Numer(-y) pozwolenia(ń) na dopuszczenie do obrotu: 21232 - 21235. Data wydania pierwszego Pozwolenia na Dopuszczenie do Obrotu: 29.05.2013. Data zatwierdzenia lub częściowej zmiany tekstu Ch.P.L.: 27.03.2015r. Kategoria dostępności: Produkt leczniczy wydawany z przepisu lekarza - Rp. Przed przepisaniem leku należy zapoznać się z Charakterystyką Produktu Leczniczego Ramipril Accord, 1,25 mg, kapsułki twarde; Ramipril Accord, 2,5 mg, kapsułki twarde; Ramipril Accord, 5 mg, kapsułki, twarde; Ramipril Accord, 10 mg, kapsułki twarde. Odpłatność: Produkt leczniczy pełnopłatny. Informacja medyczna: Accord Healthcare Polska Sp. z o.o., ul. Taśmowa 7, 02-672 Warszawa, tel.: +48 22 577 28 00

n a c z a si e

Rozszerzona rzeczywistość może się przydać w kardiologii Nowatorską metodę zastosowania okularów rozszerzonej rzeczywistości Google Glass we wspomaganiu zabiegów kardiologii interwencyjnej opracowali badacze z Warszawy.

PAP – Nauka w Polsce www.naukawpolsce.pap.pl

Prace dotyczyły wykorzystania okularów rozszerzonej rzeczywistości Google Glass do wspomagania zabiegów otwierania przewlekłej okluzji tętnicy wieńcowej. Okluzja to zamknięcie światła naczynia krwionośnego.

Rozwiązanie powstało dzięki współpracy Laboratorium Analizy Wizualnej Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytetu Warszawskiego (ICM UW) pod kierownictwem Bartosza Boruckiego z Instytutem Kardiologii w Warszawie.

Badacze z obu ośrodków opracowali sposoby wizualizacji i prezentacji obrazu na potrzeby zabiegu. W ICM zostało też zaprojektowane i stworzone oprogramowanie dla Google Glass wspierające lekarza podczas operacji.

Klasyczny zabieg otwierania okluzji planuje się w oparciu o tomografię komputerową z kontrastem oraz trójwymiarową rekonstrukcję układu naczyń wieńcowych. Następnie kardiolog przeprowadza zabieg, korzystając z angiografii, czyli obrazowania 2D. Lekarz musi zapamiętać obraz w trójwymiarze i starać się odnieść go do widzianego przez siebie obrazu dwuwymiarowego. Rozszerzeniem takiej procedury jest wykorzystanie dodatkowego ekranu podczas zabiegu, na którym lekarz widzi wykonaną wcześniej rekonstrukcję 3D. Wykorzystanie Google Glass pozwala na przeniesienie obrazu 3D bezpośrednio przed oczy lekarza, dzięki czemu koordynacja obrazu 2D na angiografii i obrazu 3D widzianego na Google Glass jest znacznie łatwiejsza. Ponadto operator ma możliwość bezdotykowego, za pomo-

cą głosu i gestów, sterowania wyświetlanym obrazem, adekwatnie do bieżącej projekcji angiograficznej.

Następnym krokiem w zastosowaniu tego rozwiązania będzie umożliwienie lekarzowi oglądania w pełni dynamicznego obrazu 3D, dostosowanego w czasie rzeczywistym nie tylko do projekcji angiograficznej, ale też pokazującego bieżącą pozycję cewnika w trójwymiarowym układzie naczyń wieńcowych.

Zabieg, wykonany w Instytucie Kardiologii w maju 2015 roku, został opisany w artykule opublikowanym w listopadowym numerze „Canadian Journal of Cardiology”. 

» Podczas operacji chirurg widzi bezpośrednio przed sobą obraz 3D układu naczyń wieńcowych.« Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

67

n a c z a si e

Drukowane implanty z PW pomagają w odbudowie kości Nowatorski, rozpuszczający się stopniowo w ciele implant drukowany w 3D, który pomaga w naprawie uszkodzeń kości, opracowali badacze z Warszawy.

Rozwiązanie wykorzystano już w operacjach psów. Niewykluczone, że wkrótce bioimplanty posłużą do leczenia ludzi.

PAP – Nauka w Polsce www.naukawpolsce.pap.pl

Poważne uszkodzenia kości mogą powstawać w wyniku np. nowotworów czy wypadków. Częstym rozwiązaniem stosowanym u ludzi było dotąd wszczepienie w miejsce uszkodzonej kości metalowego implantu. Implant ten jednak musiał już pozostać w ciele do końca życia.

W przypadku zwierząt natomiast poważniejsze uszkodzenie kości – np. w łapie – kończyło się zwykle amputacją kończyny.

Tymczasem badacze z Wydziału Inżynierii Materiałowej Politechniki Warszawskiej opracowali bioimplant – rozwiązanie, które pomaga w odbudowie uszkodzonej tkanki kostnej. To drukowane na drukarce 3D polimerowe i porowate niczym pumeks rusztowanie. Na nim – po wszczepieniu do ciała – narastać mogą komórki tkanki kostnej pacjenta, stopniowo odbudowując kość.

Dr inż. Barbara Ostrowska z WIM PW zaznacza: „Rusztowanie wykonane jest z materiałów biodegradowalnych.

68

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

(...) Po pewnym czasie – od 6 do 24 miesięcy – w zależności od użytych materiałów – implant się rozpuści”. Jak wyjaśnia badaczka, do tego czasu komórki tkanki kostnej powinny już zająć miejsce implantu i naprawić uszkodzenie.

Rozmówczyni PAP podkreśla, że rozwiązanie jest „szyte na miarę”. Zwykle jest tak, że lekarz zwraca się do naukowców, dostarcza obraz z tomografii komputerowej, a badacze za pomocą specjalistycznego oprogramowania opracowują kształt implantu. Następnie drukują go na drukarce 3D. „Drukarka pozwala na wytworzenie praktycznie dowolnego w kształcie rusztowania. Możemy sobie najpierw zaprojektować, a następnie wytworzyć rozwiązanie, które będzie się charakteryzowało wybraną przez nas, dopasowaną do pacjenta geometrią zarówno wewnętrzną, jak i zewnętrzną” – mówi doktorant WIM PW Adrian Chlanda. „Na razie skupiliśmy się na rynku weterynaryjnym. Mamy za sobą cztery przeprowadzone operacje na psach. Były to sytuacje nowotworu tkanki kostnej” –

opowiada rozmówczyni. Zaznacza, że od operacji minęło dopiero pół roku, więc naukowcy dopiero czekają na długofalowe efekty tej nowatorskiej terapii.

Implant jest dostępny na rynku, ale można go stosować tylko w leczeniu zwierząt. Badacze zabiegają jednak o to, by ich rozwiązanie można było wykorzystywać również u ludzi. „Żeby jednak wprowadzić ten sam produkt na rynek dla ludzi, musimy przeprowadzić badania kliniczne. Są one bardzo drogie i czasochłonne” – mówi dr Ostrowska.

Zapewnia jednak, że jej zespół zabiega o środki na takie badania. „To nowatorskie rozwiązanie, które powstało z połączenia wiedzy z zakresu inżynierii materiałowej, medycyny, a także druku 3D” – dodaje dr Ostrowska.

Rozwiązanie wypracowano w ramach projektu BIOIMPLANT. W 2014 r., po zakończeniu projektu na PW, powołano spółkę – spin off MaterialsCare, która zajęła się wprowadzeniem rozwiązania na rynek. 

» Drukarka pozwala na wytworzenie praktycznie dowolnego w kształcie rusztowania.«

n a c z a si e

WYDARZENIA I KONFERENCJE

4–5 marca | Wrocław KONGRES POLSKIEGO TOWARZYSTWA CHIRURGII ROBOTOWEJ www.ptchr2016.pl

Głównym celem II edycji międzynarodowego Kongresu jest przedstawienie najnowszych standardów zastosowania robota chirurgicznego da Vinci w chirurgii ogólnej, onkologicznej, urologii, ginekologii i laryngologii.

13 kwietnia | Poznań IT JAKO INWESTYCJA www.salmed.pl

Konferencja organizowana przez czasopismo OSOZ w ramach SALMED 2016. Jak realizować z sukcesem projekty informatyzacji placówek ochrony zdrowia? W jaki sposób technologia może wspomóc zarządzanie, decyzje kliniczne, organizację przyjęć i codzienną pracę?

9 kwietnia | Kraków PRINTED HEALTH www.printedhealth.com/konferencje-2

Konferencja prezentująca najnowsze osiągnięcia druku 3D w różnych dziedzinach medycyny. Spotkanie specjalistów medycyny, inżynierów, przedstawicieli biznesu i wynalazców.

STATYSTYKA ZDROWIE I OCHRONA ZDROWIA W 2014 ROKU 170 stron | Bezpłatny | PL www.stat.gov.pl

Kompleksowe opracowanie prezentujące najważniejsze wskaźniki i dane z rynku ochrony zdrowia. Dane populacyjne, aspekty ekonomiczne, opieka zdrowotna i stan zdrowia ludności.

11–13 marca | Poznań TOP MEDICAL TRENDS www.termedia.pl

Eksperci przedstawią trendy i znaczące osiągnięcia w różnych dziedzinach medycyny, a także zwrócą uwagę na nowe rekomendacje postępowania w najczęstszych chorobach.

DO POBRANIA

21–22 kwietnia | Warszawa FORUM INNOWACYJNA OCHRONA ZDROWIA 2016 www.osoz.pl/forum2016

2 dni (ochrona zdrowia i farmacja), dyskusje, sesje tematyczne, kilkudziesięciu ekspertów z Polski i zagranicy, praktyczna wiedza dla menedżerów placówek ochrony zdrowia, lekarzy, pielęgniarek. Bezpłatne Forum jest co roku ważnym wydarzeniem na rynku ochrony zdrowia. W tegorocznej edycji spodziewamy się 900 uczestników.

Wykłady i warsztaty skupią się na aktualnych kwestiach opieki koordynowanej, jakości, innowacyjnych zamówieniach publicznych, zarządzaniu placówkami ochrony zdrowia, trendach e-zdrowia i e-dokumentacji medycznej. Na zakończenie Forum zaplanowano uroczystą Galę Liderów Ochrony Zdrowia, podczas której poznamy laureatów tegorocznej edycji konkursu.

ANALIZA MAPY POTRZEB ZDROWOTNYCH 127 stron | Bezpłatny | PL www.mapypotrzebzdrowotnych.mz.gov.pl

Ministerstwo Zdrowia opublikowało pierwsze mapy potrzeb zdrowotnych w zakresie onkologii i kariologii. To zaawansowane narzędzie analityczne wspierające decyzje zarządcze w ochronie zdrowia. Przedstawiają one trendy demograficzne i epidemiologiczne, istniejącą infrastrukturę w ochronie zdrowia oraz przyszłe potrzeby w tym zakresie.

12–14 kwietnia | Poznań SALMED 2016 www.salmed.pl

RAPORT DIGITAL DIVIDENDS 359 stron | Bezpłatny | ENG www.worldbank.org

Największe w Polsce targi sprzętu i wyposażenia medycznego. Wystawa rozwiązań, konferencje i prezentacje.

Raport Banku Światowego na temat rozwoju technologii cyfrowych i wynikających z tego nierówności.

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

69

n a c z a si e

NOWOŚCI KSIĄŻKOWE

NASZ WYBÓR MIESIĄCA

Wydawca: KAMSOFT S.A. 40–235 Katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07-15 e-mail: czasopismo@osoz.pl Redaktor naczelny: Zygmunt Kamiński Zespół redakcyjny: Aneta Krzynówek, Aleksandra Kurowska, Artur Olesch, Katarzyna Piątek, Katarzyna Płoskonka, Bożena Wojnarowicz-Głuszek.

„Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta” Dorota Karkowska Kompleksowa analiza przepisów ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, a także innych aktów prawnych z zakresu prawa medycznego, ukazująca złożoność i dynamiczność omawianej problematyki. W najnowszym wydaniu uwzględniono aktualny stan prawny oraz orzecznictwo sądowe, zwłaszcza Sądu Najwyższego, mające na przestrzeni lat wielkie znaczenie dla sektora opieki zdrowotnej. 

„Cudowny lek. Robert Koch, Ludwik Pasteur i prątki gruźlicy” Thomas Goetz Opowieść o wielkiej XIX-wiecznej rewolucji, dzięki której medycyna, dotychczas prymitywna, oparta w dużej mierze na zabobonach i półprawdach, zmieniła się w prawdziwą naukę. Historia rywalizacji dwóch wielkich naukowców o sławę, pieniądze i prestiż. 

70

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 1/2016

„Elektroniczna dokumentacja medyczna” Krzysztof Nyczaj / Paweł Piecuch Premiera: 2015. Wydawnictwo: Oficyna Prawa Polskiego. Cena: 99,00 zł

Współpracownicy: Iwona Magdalena Aleksandrowicz, Paweł Jarmołkowicz, Rich Kathib, Marcin Kautsch, Marek Kubicki, Mateusz Lichoń, Henrik Matthies, Natalia Matuszak, Dariusz Oleński, Michael Pitsch, Makus Schütze.

Zdjęcia we wstępie i spisie treści: freepik.com Skład i łamanie: Piotr Chamera

Zgodnie z ustawą o systemie informacji w ochronie zdrowia, prowadzenie dokumentacji medycznej w formie elektronicznej stanie się obligatoryjne dla każdej placówki medycznej. Dokumentacja elektroniczna zacznie obowiązywać we wszystkich placówkach od 1 stycznia 2018 r. Niniejsza publikacja to praktyczny poradnik, który krok po kroku wskazuje, jak przygotować się do procesu informatyzacji, żeby zdążyć w terminie i ustrzec się groźby braku możliwości kontynuowania dotychczasowej działalności leczniczej.

Uaktualnione 5. wydanie praktycznego poradnika krok po kroku wyjaśnia zarządzającym w ochronie zdrowia, jak bezproblemowo przygotować placówkę na przejście z papierowej na elektroniczną dokumentację medyczną po 31 grudnia 2017 r. W jednej publikacji Czytelnik znajdzie wszelkie niezbędne wytyczne i porady, począwszy od zagadnień prawnych, aż po praktyczne aspekty wdrożenia elektronicznej dokumentacji medycznej.

Niewątpliwie praktycznym ułatwieniem dla menedżerów odpowiedzialnych za wdrożenie nowego rozwiązania informatycznego będzie możliwość skorzystania z gotowego zestawienia najczęściej pojawiających się zagrożeń i punktów krytycznych wdrożenia systemu.

Druk: INFOMAX, Katowice Nakład: 17 300 egzemplarzy Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OSOZ bez zgody wydawcy KAMSOFT S.A. jest zabronione.

Redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych.

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. Niezamówionych materiałów nie zwracamy.

Oglądaj relacje wideo na nowym kanale YouTube czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia.

Prenumerata czasopisma Co miesiąc dostarczamy naszym czytelnikom starannie wyselekcjonowaną wiedzę naukową m.in. z dziedziny zarządzania, prawa, profilaktyki, nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia.

Znajdziesz tutaj szczegółowe analizy medyczne i farmaceutyczne, bezcenne porady i wskazówki, ciekawe wywiady.

Dołącz do grona czytelników Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia.

Zamówienia: redakcja@osoz.pl Zapraszamy na portal www.osoz.pl

FORUM

INNOWACYJNA

OCHRONA ZDROWIA 21–22.04.2016

HOTEL MARRIOTT | WARSZAWA

dobre praktyki zarządzania reorganizacja przez informatyzację innowacyjne zamówienia publiczne doświadczenia szpitali europejskich debata liderów ochrony zdrowia e-dokumentacja medyczna opieka koordynowana e-zdrowie i telemedycyna opieka farmaceutyczna „Praktyczne wykłady i warsztaty, eksperci z Polski i zagranicy, aktualna wiedza dla przedstawicieli rynku ochrony zdrowia i farmacji.”

ORGANIZATOR OGÓLNOPOLSKI SYSTEM OCHRONY ZDROWIA

2 dni | Ochrona zdrowia + farmacja 9 sesji tematycznych Debata liderów rynku Ponad 50 ekspertów Gala Liderów Ochrony Zdrowia

BEZPŁATNY UDZIAŁ Do udziału w FORUM INNOWACYJNA OCHRONA ZDROWIA – 21. edycji konferencji czasopisma Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia – zapraszamy menedżerów placówek medycznych, przedstawicieli parlamentu, samorządów lokalnych oraz organizacji rynku ochrony zdrowia, lekarzy i pielęgniarki, studentów uczelni medycznych, pracowników działów IT i administracyjnych w przychodniach/szpitalach, aptekarzy, firmy i hurtownie farmaceutyczne oraz wszystkie zainteresowane osoby.

REJESTRACJA UCZESTNIKÓW

WWW.OSOZ.PL/FORUM2016