Podróże małe i duże - przewodnik po Gminie Michałowo

PRZEWODNIK TURYSTYCZNY PODRÓŻE MAŁE I DUŻE czyli audiowizualny spacer po Gminie Michałowo

PLANTY

NOWA WOLA

MICHAŁOWO JAŁÓWKA

TOPOLANY

PIEŃKI

SOKOLE

HIERONIMOWO

JUSZKOWY GRÓD

NOWA WOLA PLANTY

RUDNIA

RUDNIA

SOKOLE

MICHAŁOWO

PIEŃKI

JAŁÓWKA

Nasze Michałowo, bardzo je kochamy,

wszędzie gdzie pójdziemy, tam się dobrze mamy.

Lasów tu dużo, rzeki piękne są, ludzie mili tutaj i się kochają.

Kolorowo tu i wesoło jest,

zapraszamy Was – odwiedzajcie nas!

Nowa Wola i Bondary, Jałówka, Topolany,

Rudnia i Hieronimowo i kochane Michałowo!

M I C H A Ł O W O

Nazwa Michałowo wywodzi się od Seweryna Michałowskiego, założyciela kolonii fabrycznej na prawym brzegu rzeki Supraśl, w 1832 roku. Wcześniej Michałowo funkcjonowało pod nazwa Niezbodka.

Wśród mieszkańców dawnego Michałowa przeważali Niemcy i Żydzi.

W 1941 Niemcy utworzyli w Michałowie getto dla ludności żydowskiej.

Zajmowało ono obszar w rejonie ulic: Sienkiewicza, Gródeckiej, Leśnej i Fabrycznej. Dominował tu przemysł przetwórczy i włókienniczy.

Prawa miejskie miejscowość otrzymała 1 stycznia 2009. Funkcjonuje tu przedszkole, szkoła podstawowa oraz szkoła średnia. Z Michałowa powchodzi wielu zasłużonych dla Polski profesorów, doktorów, inżynierów i lekarzy.

Największymi atrakcjami w Michałowie

jest Pracownia Filmu, Dźwięku i Fotografii przy ul. Fabrycznej 33, michałowski park wraz z fontannami, liczne skwerki, zalew oraz kryta pływalnia „Na fali”.

W Michałowie wybudowano hotel, karczma, gospoda oraz pizzeria.

Funkcjonuje tu wiele sklepów spożywczych i przemysłowych. Wolny czas organizuje mieszkańcom Gminny Ośrodek Kultury w Michałowie, którego firmowymi imprezami stały się Dni Michałowa oraz Białoruskie Spotkania Folkowe.

Nieodłącznym elementem Michałowa jest także Cerkiew pod wezwaniem św.

Mikołaja, zbudowana w latach 1907– 1908, charakteryzująca się niesamowitym wnętrzem.

Znajdziemy tu także Kościół parafialny pw. Opatrzności Bożej wybudowany w stylu neogotyckim w latach 1906-1909 według projektu Romualda Lenczewskiego.

N O W A

W O L A

Nowa Wola jest jedną z największych wsi w gminie Michałowo. Od dawna podzielona została na dwa końce przez skrzyżowanie dwóch dróg.

Nowa Wola jest siedzibą prawosławnej parafii Narodzenia św. Jana Chrzciciela.

To właśnie tutaj znajduje się piękna drewniana cerkiew oraz cmentarz z kaplicą Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy.

Dawniej we wsi mieściła się szkoła podstawowa. Obecnie w przekazanym przez parafię prawosławną dawnym

budynku szkolnym od 1 czerwca 2012 mieści się siedziba Fundacji Podlaskie Hospicjum Onkologiczne oraz Warsztat Terapii Zajęciowej dla osób niepełnosprawnych umysłowo prowadzony przez Fundację Nowa Wola.

Do Nowej Woli prowadzi nowa obwodnica oraz profesjonalna ścieżka rowerowa. Wieś położona jest na turystycznym szlaku Green Velo.

Dodatkowo znajduje się tutaj sklep spożywczy oraz świetlica wiejska, w której odbywają się liczne warsztaty.

J U S Z K O W Y

G R Ó D

Wymowa miejscowa nazwy wsi brzmi: Juszkawy Harod – z akcentem na pierwszą sylabę pierwszego wyrazu nazwy. Jest to wieś królewska. W końcu XVIII wieku położona była w starostwie niegrodowym jałowskim w powiecie wołkowyskim.

Juszkowy Gród jest siedzibą parafii prawosławnej pod wezwaniem Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy. We wsi znajduje się cmentarz prawosławny

założony w 1909r. oraz przepiękna drewniana cerkiew.

Dodatkowo mieszkańcy oraz turyści mogą uczestniczyć w zajęciach organizowanych w miejscowej świetlicy, czy punkcie bibliotecznym. Zakupy można zrobić w pobliskim sklepie. W okolicy jest wiele gospodarstw agroturystycznych.

W Juszkowym Grodzie urodził się poeta Aleksander Kazberuk.

Biegnie tędy rowerowy szlak Green Velo

T O P O L A N Y

Jest to jedna z wsi w gminie Michałowo, która leży na trasie do Zabłudowa.

Niegdyś była to wieś magnacka hrabstwa zabłudowskiego. Została założona w hrabstwie Zabłudów po 1674 roku.

W końcu 1812 roku w Topolanach zatrzymał się tutaj oddział wojska francuskiego. Żołnierze spalili wieś i zamordowali niemal połowę jej mieszkańców.

W 1915 roku około 80% mieszkańców Topolan wyjechało do Rosji na tzw. bieżeństwo.

Przez Topolany przebiega droga powiatowa Zabłudów–Michałowo–

Gródek. Komunikację na tej trasie zapewnia dwóch przewoźników. Coraz bardziej popularne stają się w ty regionie ścieżki rowerowe.

W Topolanach mieści się Cerkiew pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego, wybudowana na przełomie XVII i XVIII wieku. We wsi znajduje się także cmentarz wojenny z 1944r.

Zarówno turystów, jak i rzesze pielgrzymów przyciąga związana z tutejszą parafią Cerkiew cmentarna i kaplica nad świętym źródełkiem Piatienka. Historia tego sanktuarium sięga początków XVIII wieku.

R U D N I A

W Rudni, nieopodal Bondar, mieści się jedno z najbardziej atrakcyjnych miejsc w Gminie Michałowo. Jest to Zalew Siemianówka. Okolicę zalewu otacza las.

Można tu bezpłatnie rozpić namiot lub odpocząć od codziennego zgiełku. Mieszczą się tutaj m.in.: drewniany pomost, wieża widokowa,wiata wypoczynkoworekreacyjna, szeroka, piaszczysta plaża,boisko do gry w piłkę nożną i siatkówkę oraz duży parking. Można też skorzystać z wypożyczalni sprzętu

wodnego i pobliskich sklepów.

Budowę zalewu rozpoczęto w 1977 roku, a zakończono w 1993. Przy jego tworzeniuzalaniu uległo 5 pobliskich wsi.

Jest to trzeci co do wielkości sztuczny zbiornik wodny na terenie Polski. Ma ponad 32km2. Zbiornik napełniał się 5 lat.

Ciekawostką jest fakt, iż część zdjęć do filmu „Opowieści z Narni” kręcono właśnie nad zamarzniętym Zalewem Siemianówka.

H I E R O N I M O W O

Dobra Hieronimowa, założonego na początku XVIII w., wraz z wsiami Nowa Wola i Potoka należały do dóbr gródeckich w hrabstwie Zabłudów.

Założycielem tego urokliwego miejsca w latach 80 – tych XVIII w. był Michał Hieronim Radziwiłł. To właśnie na jego cześć majątek nazwano HIERONIMOWO. Kolejnym właścicielem dóbr hieronimowskich został Michał Dziekoński, który 20.VI.1820 r. nabył je od Radziwiłłów. Rok później odsprzedał je swojemu bratu Kazimierzowi. W 1856 roku dobra Hieronimowo odziedziczyła Jadwiga Olizar.

Jadwig Olizar dobra Hieronimowo podzieliła na sześć folwarków: Hieronimowo, Kamienny Bród, Kazimierowo, Lesankę, Marynkę

i Michalinę. Folwarkom: Kazimierowo, Marynka i Michalina nadała imiona bliskich.

1908 roku dobra Hieronimowo przejął Aleksander Eugeniusz Ramm.

Gospodarstwo odziedziczyła jego żona baronowa Olga Ramm. Do wybuchu pierwszej wojny światowej wybudowali młyn parowy i gorzelnię, a w 1922 roku krochmalnię. Park leżący wokół pałacu był parkiem krajobrazowym.

Po wojnie majątek rozparcelowano.

Założono Państwowe Gospodarstwo Rolne. Pałac niszczał.

W latach 50-60 planowano odbudowę pałacu z przeznaczeniem na szkołę lub kino. Z przyczyn finansowych te plany nie doszły nigdy do skutku. Obecnie majątek jest w rękach prywatnych właścicieli.

P L A N T Y

Na styku dawnych dóbr jałowskich, zabłudowskich i gródeckich tuż przy trakcie Narew – Jałówka – Wołkowysk leży niewielka wieś Planty.

Z analizy dokumentu z 3.04.1525 r. dotyczącego nadania Aleksandrowi Chodkiewiczowi Puszczy Błudowskiej przez króla Polski Zygmunta I wynika, że w miejscu dzisiejszych Plant istniała osada o nazwie Rudnik.

Być może na tym terenie miała miejsce jedna z bitw stoczonych z Jaćwingami, gdyż właśnie z tamtego okresu pochodzą wczesnośredniowieczne kurhany. Legenda głosi, że bitwa była wyjątkowo krwawa, a ciężka jazda tak udeptała pole, że ziemia się zapadła i w tamtym miejscu powstało bagno, które na pamiątkę tamtych czasów nosi nazwę Kalecze Bahno.

Analiza map geologicznych potwierdza opowieści danych mieszkańców wsi,

o istnieniu huty na tym terenie.

Na końcu wsi po prawej stronie znajdowała się karczma należąca do folwarku, a dzierżawiona przez Żyda.

W pamięci mieszkańców pozostał fakt, że pewnego dnia zatrzymali się w niej podróżni, którzy dziwnie się zachowywali.

Poproszono więc Jana Gryko, aby sprawdził dokumenty przybyłych.

Niedługo potem karczma spłonęła a od niej zajęła się i spłonęła cała wieś Planty (1902 r.).

W okresie I wojny światowej wieś ponownie została spalona, a wszyscy mieszkańcy zmuszeni byli uciekać w głąb Rosji (bieżeństwo). Większość mieszkańców Plant trafiła do Omska i Tomska.

Z bieżeństwa nie wszystkim jednak udało się wrócić. Do dziś we wsi są krzyże upamiętniające wydarzenia sprzed 100 lat.

S O K O L E

Pierwsza wzmianka o wsi Sokole pochodzi z 1775 r. Wówczas w Sokolu mieszkało 5 rodzin. Funkcjonowała tam niegdyś karczma zbudowana przez właścicieli dóbr gródeckich przy trakcie: Bielsk – Zabłudów – Gródek – Grodno.

5 grudnia 1886 r. otwarto linię kolejową: Białystok – Żednia – Waliły – Baranowicze – Wołkowysk. Mimo iż została zlikwidowana, to dzięki uporze mieszkańców 2 lipca 2016 r. wyruszył po 16 latach i 3 miesiącach pierwszy pociąg relacji Białystok – Waliły.

1937r. wybudowano Dom Ludowy im. I Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego,

w którym zlokalizowano szkołę powszechną ( rozwiązano w 1997r) i świetlicę wiejską.

5 sierpnia 2012r oddano do użytku po remoncie kapitalnym Dom Ludowy.

Funkcjonuje tam również Centrum Produktu Lokalnego.

O rozwój wsi nieprzerwanie od lat dba Towarzystwo Przyjaciół Sokola.

Przez wieś przepływa rzeka Świnobrudka. W pobliżu znajduje się boisko do gry w piłkę oraz miejsce na ognisko.

Sokole słynie z imprezy Święto Grzyba oraz odbywającego się co roku Pleneru Malarskiego.

P I E N K I

Jest to wieś, która rozciąga się pomiędzy Gródkiem a Michałowem. Jej nazwa pochodzi od pni w których dzikie pszczoły zakładały ule.

Jest tu mnóstwo pól upranych i łąk.

Okolica przyciąga swoim urokiem nie tylko turystów z okolicy, ale i słynne osoby ze świata show biznesu, które przyjeżdżają tutaj, aby odpocząć lub mieszkają na stałe.

We wsi znajduje się Klub Rolnika,

w którym odbywają się liczne imprezy i wydarzenia kulturalne.

Nieopodal znajduje się Klub Sportowy Pieńki, gdzie można nauczyć się jeździć konno lub po prostu odetchnąć na łonie natury.

We wsi znajduje się także mogiła cywilnych ofiar terroru z 1943r. Zginęło tutaj 7 mieszkańców Pieniek, w tym jedna kobieta. O grób troszczą się tutejsi mieszkańcy.

J A Ł Ó W K A

Prawa miejskie (magdeburskie) wieś otrzymała w 1545 roku, za czasów króla Zygmunta I Starego. Było to miasto królewskie położone w końcu XVIII wieku w starostwie niegrodowym jałowskim w powiecie wołkowyskim.

W czasie powstania styczniowego było to miejsce szczególne. To właśnie tutaj miało miejsce zgrupowanie powstańców – patriotów.

Przed II wojną światową mieszkało tutaj ok. 4000 osób, z tego połowę stanowiła ludność żydowska. Dziś mieszkańców Jałówki pozostało niewielu.

Niegdyś znajdowały się w Jałówce dwie parafie rzymskokatolickie – Przemienienia Pańskiego i św. Antoniego (obecnie w ruinie), dwie synagogi i cerkiew

prawosławna.

Z informacji historycznych wynika, iż między 1941 a 1944 znajdował się tam areszt niemieckiej żandarmerii.

Do dziś we wsi zachował się miejski układ przestrzenny Jałówki z rynkiem i parkiem w centrum. W parku mieści się pomnik Zygmunta I Starego.

Wciąż jedną z największych atrakcji dla turystów stanowią ruiny kościoła Św. Antoniego. Odbywają się tutaj liczne sesje plenerowe oraz kręcone są filmy.

Z Jałówką nieodłącznie kojarzone są Gminne Dożynki, które odbywają się w sierpniu oraz Kresowy Szlak Jaćwingów, opowiadający historię walk na tutejszym terenie oraz ówczesne życie mieszkańców.

Uczestnicy projektu: Marta Wieremiejuk, Anna Kaczmarek, Michał Jurczuk, Oksana Jurczuk, Barbara Dąbrowska, Agnieszka Gryko, Alicja Gryko, Weronika Bójko, Magda Drozdowska, Marta Drozdowska, Lena Pelc, Justyna Korkuz, Eliasz Ginszt, Małgorzta Kozłowska, Martyna Kalinowska, Magdalena Grzegorczuk, Karolina Grzegorczuk, Maja Bójko, Jakub Bójko, Tomasz Matys, Klaudia Rudzińska, Julia Stary, Wiktoria Wirkowska, Joanna Dec