Kufer pełen dziedzictwa

KUFER PEŁEN DZIEDZICTWA

SPIS SEGREGATORA 1. O projekcie 2. Regulamin akcji Kufer pełen dziedzictwa 3. Scenariusze zajęć (tutaj możesz też dodać swoje propozycje warsztatów poruszających temat dziedzictwa kulturowego) 4. Karty zadań – dla dzieci młodszych (zerówka i klasy 1-3 szkoły podstawowej) – dla dzieci starszych (od klasy 4 szkoły podstawowej wzwyż) 5. Lista eksponatów (również przedmioty dodane do kufra) 6. Karty inwentarzowe (te wzorcowe jak i puste, które można kserować na zajęcia) 7. Lista odwiedzonych miejsc (adresy oraz liczba uczestników) 8. Kronika Kufra 9. Materiały promujące lokalne ojczyzny 10. VARIA – wszystko to, co uważasz, że warto jeszcze dodać do segregatora

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

1

KUFER PEŁEN DZIEDZICTWA O PROJEKCIE

O CO CHODZI? KRÓTKO Tytułowy kufer wypełniają przedmioty będące pamiątkami przeszłości, przykładami lub symbolami odnoszącymi się do dziedzictwa kulturowego, elementami obrazującymi jego różnorodność oraz wielowymiarowość. W zamyśle kufer wędruje po szkołach będąc pretekstem do prowadzenia zajęć dotyczących dziedzictwa kulturowego. Nauczyciele mogą prowadzić lekcje według załączonego scenariusza. Wraz z uczniami poszukują odpowiedzi m.in. na pytania: Czym jest „dziedzictwo”? Po co nam ono?

Jakie płyną z niego korzyści?

DŁUGO Co może kryć się w kufrze pełnym dziedzictwa? Święty Graal? Całkiem zwyczajna drewniana łyżka i od dawna nieużywane, ciężkie żelazko na dusze? Szkolne świadectwo dziadka (które może wskazywać, że to po nim odziedziczyliśmy słabą głowę do fizyki ;)? A może okaże się, że taki kufer przypomina puszkę Pandory?

Jeśli jesteś nauczycielem, edukatorem albo animatorem kultury i chcesz przybliżyć swoim uczniom tematykę dziedzictwa kulturowego, ten projekt jest dla Ciebie.

We wrześniu 2019 r. po szkołach w całej Polsce zacznie wędrować aż 17 kufrów pełnych dziedzictwa, służąc edukacji i upowszechnianiu dziedzictwa kulturowego. Idea projektu nawiązuje do akcji podjętej przez Muzeum Narodowe w Krakowie oraz Fundację Plenerownia w 2017 r., towarzyszącej wystawie „#dziedzictwo”, kiedy to w drogę wyruszył pierwszy kufer, wypełniony różnymi przedmiotami, na rozmaite sposoby związanymi z pojęciem dziedzictwa, świadczącymi o jego wielowymiarowości i różnorodności. Przedsięwzięcie wzbudziło duże zainteresowanie, a ponieważ jeden kufer nie był w stanie odpowiedzieć na zapotrzebowanie, Fundacja Plenerownia przygotowała nowy projekt, złożony z kilku etapów i elementów: – pakiet 17 wędrujących kufrów – cykl specjalnych szkoleń – warsztaty w edukacyjnym pokoju zagadek Kufry pełne dziedzictwa to zestawy edukacyjne, z pomocą których nauczyciele, edukatorzy lub animatorzy kultury mogą przeprowadzić zajęcia dla dzieci i młodzieży posługując się przy tym zaproponowanymi scenariuszami lub własną inwencją. Aby otrzymać kufer, należy wypełnić formularz rejestracyjny dostępny na stronie www.plenerownia. com (zakładka rezerwacje) i czekać na swoją kolej. Przedsięwzięcie ma charakter społeczny, a zarazem odzwierciedla relację jaką każdy z nas ma z dziedzictwem kulturo-

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

wym – kufry są przekazywane „ z rąk do rąk”, ich otrzymanie wiąże się równocześnie z wysiłkiem i zobowiązaniem – kufer trzeba posłać dalej…

W każdym kufrze znalazły się różne kategorie obiektów, przypominające o dziedzictwie narodowym, regionalnym, ale także zwracające uwagę na jego wymiar osobisty. Przypominają one nieco dawne „pokoje osobliwości”, muzealny magazyn albo po prostu składzik ze starociami. Zabierane w podróże, wypakowane rozmaitymi przedmiotami symbolizują również ludzkie wędrówki i to, że gdziekolwiek się udajemy zabieramy własne dziedzictwo ze sobą.

Wędrówce kufrów towarzyszy cykl specjalnych szkoleń dla nauczycieli, edukatorów oraz animatorów kultury odbywających się w wojewódzkich centrach doskonalenia nauczycieli. Śledź nasz fanpage na Fcebook’u – Sztuka na kółkach / Fundacja Plenerownia oraz stronę Twojego lokalnego Centrum Doskonalenia Nauczycieli.

We wrześniu w Krakowie w siedzibie Pracowni Kulturalnej uruchamiamy edukacyjny pokój zagadek związany z postacią Józefa Łepkowskiego (1826-1894). Krakowski uczony, publicysta, był twórcą pierwszej w Polsce katedry archeologii, profesorem i rektorem UJ, twórcą Gabinetu Archeologicznego, który dał początek kolekcji Muzeum UJ. Jego prace stanowiły krok naprzód w dziedzinie inwentaryzacji, muzealnictwa, edukacji, miał olbrzymie zasługi w dziedzinie konserwacji zabytków. Dokumentował również obrzędy i zwyczaje, przyczynił się m.in. do upowszechnienia pochodu Lajkonika.

Był inicjatorem stworzenia krypty zasłużonych w kościele na Skałce w Krakowie. Od 1847 r. odwiedził ponad 1500 miejscowości i zinwentaryzował wiele licznych zespołów i obiektów w Galicji, a także w Kongresówce, na Śląsku, Wielkopolsce, Pomorzu i Litwie. Działania w zakresie ochrony zabytków podejmowane przez niego i innych społeczników w okresie zaborów stały się inspiracją dla naszego projektu.

ILE MI TO ZAJMIE? Zajęcia z wykorzystaniem kufra pełnego dziedzictwa można przeprowadzić według załączonych scenariuszy, które proponują warsztaty na 45-90 min. Można również zorganizować dłuższą lekcję – według uznania.

PODOBA MI SIĘ, OD CZEGO ZACZĄĆ?

1. Zarejestruj się na stronie www.plenerownia.com (zakładka rezerwacje) i potwierdź, że kufer do Ciebie dotarł. A potem do dzieła!

2. Masz dwa tygodnie na wykorzystanie materiałów. Kufer jest wypożyczany bezpłatnie chętnym szkołom/instytucjom kultury na maksimum dwa tygodnie, trzeba więc dobrze zaplanować harmonogram zajęć i działać dynamicznie – kolejka czeka, jest wielu chętnych.

3. Przeczytaj regulamin – jest napisany przystępnym językiem.

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Do dzieła!

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

2

KUFER PEŁEN DZIEDZICTWA

REGULAMIN Organizatorem akcji jest Fundacja Plenerownia, która realizuje ją w ramach projektu Kufer pełen dziedzictwa dofinansowanego ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie ramach programu „Patriotyzm Jutra”. Udział w projekcie jest bezpłatny.

1. Biorąc udział w akcji i rejestrując się na stronie www.plenerownia.com (zakładka rezerwacje) potwierdzasz, że zapoznałeś się z regulaminem i go akceptujesz.

2. Przejmując kufrer pełen dziedzictwa zobowiązujesz się: a) przeprowadzić zajęcia z kufrem w ciągu dwóch tygodni od jego otrzymania; b) stworzyć dokumentację zajęć (wystarczy kilka fotografii z zajęć oraz krótki opis); c) wysłać dokumentację na adres plenerownia@gmail.com; d) wpisać się na Listę odwiedzonych miejsc; e) dołączyć dokumentację zajęć do Kroniki Kufra, – możesz tam dodać coś więcej, np. relacje uczniów na temat zajęć albo opisy innych aktywności dotyczących dziedzictwa, które podjęliście; f) dbać o przedmioty z kufra i bezpiecznie spakować je po zajęciach. Cięższe połóż na dole, te delikatniejsze owiń w folię bąbelkową i/lub włóż do pudełka. Druki powinny znaleźć się w teczkach lub kopertach. Pamiętaj, aby spakować również segregator; g) skontaktować się z kolejną osobą zainteresowaną działaniami z kufrem oraz uzgodnić z nią termin i sposób transportu materiałów. Pamiętaj, aby działania z kufrem nie trwały dłuższej niż dwa tygodnie w jednej placówce! W przypadku trudności ze znalezieniem kolejnych odbiorców zerknij na mapę wędrówki kufra na stronie www.plenerownia.com (zakładka rezerwacje) lub skontaktuj się z nami.

3. Biorąc udział w projekcie wyrażasz zgodę na na przetwarzanie danych osobowych na potrzeby projektu kufrer pełen dziedzictwa (tak chodzi o RODO). Administratorem Twoich danych jest Fundacja Plenerownia.

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

4. Zapoznaj się ze scenariuszami zajęć i kartami zadań.

– Wykorzystaj te, które uznasz za najlepsze i dostosuj je do swoich potrzeb.

– Możesz dodawać swoje propozycje zajęć – opisy włóż w odpowiednie miejsce w segregatorze (zadbaj o porządek, nie zmieniaj jego układu).

– Możesz zostawić po sobie ślad i dodać eksponat do kufra, w tym celu załóż nową Kartę inwentarzową, dopisz przedmiot do Listy eksponatów, opisz ten fakt w Kronice Kufra.

5. Przeprowadź warsztaty z kufrem.

Zwróć uwagę jak i gdzie były zapakowane poszczególne przedmioty.

Zrób w trakcie zajęć kilka dokumentalnych fotografii.

6. Pochwal się. Wpisz się na Listę odwiedzonych miejsc, a w Kronice opowiedz nam o tym, jak udało ci się wykorzystać Kufer pełen dziedzictwa. Zrób krótki opis z przeprowadzonych zajęć i jeśli możesz dołącz kilka fotografii abyśmy wspólnie mogli inspirować innych. Umieścić swoją relację w segregatorze (zakładka Kronika Kufra) oraz prześlij ją do nas na adres: plenerownia@gmail.com.

7. Bezpiecznie spakuj wszystkie przedmioty do kufra. Te cięższe na dole, te delikatniejsze w folii bąbelkowej oraz w pudełku, druki w teczkach lub kopertach. Pamiętaj aby spakować również segregator!

8. Skontaktuj się z kolejną osobą zainteresowaną działaniami z kufrem. Uzgodnijcie termin i sposób transportu. Pamiętajcie, aby działania z kufrem nie trwały dłużej niż dwa tygodnie w jednej placówce!

Powodzenia!

Aby się z nami skontaktować, pisz na adres: plenerownia@gmail.com lub dzwoń: Barbara Łepkowska 505 164 003, Katarzyna Zarzycka 506 049 847 www.plenerownia.com www.facebook.com/sztukanakolkach/

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

3

KUFER PEŁEN DZIEDZICTWA

SCENARIUSZ ZAJĘĆ nr 1 Czas zajęć: 45-90 min (podajemy schemat zajęć; prowadzący może zdecydować, czy na dany temat poświęca 1 czy 2 godziny lekcyjne i w zależności od tego organizować pracę uczniów).

Wiek uczestników: według scenariusza można pracować z uczestnikami w różnym wieku, pamiętając aby dostosować poziom narracji i stopień trudności pytań i zadań do wieku; zajęcia z kufrem są możliwe do przeprowadzenia także z dziećmi w wieku przedszkolnym oraz wczesnoszkolnym, po odpowiednim przygotowaniu treści i formy zajęć. Do wykorzystania są dwa rodzaje kart zadań: dla grupy zerówka – klasy 1-3 szkoły podstawowej oraz dla przedziału klasa 4 szkoły podstawowej – wzwyż.

Wiadomości Uczeń: • definiuje pojęcia: dziedzictwo kulturowe materialne i niematerialne, dziedzictwo regionalne, ludzkości, zabytek, tradycje, gwara itd.

• wymienia najważniejsze elementy tworzące dziedzictwo kulturowe • wylicza elementy dziedzictwa kulturowego w swojej okolicy • wskazuje elementy dziedzictwa materialnego i niematerialnego • charakteryzuje i opisuje elementy dziedzictwa kulturowego, np. tradycje wigilijne, kulturę ludową Umiejętności Uczeń, posługując się zdobytymi wiadomościami: • ilustruje poszczególne elementy dziedzictwa kulturowego konkretnymi przykładami, np. muzyka – kolędy, literatura – wiersze Jana Brzechwy itd.

• dowodzi, dlaczego dany element stanowi część dziedzictwa kulturowego, dlaczego i dla kogo jest ważny • ocenia lokalny zasób dziedzictwa • proponuje elementy dziedzictwa ze swojego otoczenia • zdaje sobie sprawę z wieloznaczności pojęcia dziedzictwo Postawy Uczeń: • jest zainteresowany dziedzictwem kulturowym • ma poczucie uczestnictwa w kulturze i odpowiedzialności za dobra kultury • rozwija kreatywność, umiejętność współpracy w grupie, wypowiadania się, uzasadniania swojego zdania, akceptowania punktu widzenia innych ludzi • rozwija postawę obywatelską, angażuje się na rzecz lokalnego dziedzictwa Formy pracy: indywidualna, zbiorowa, grupowa Metody pracy: podająca, problemowa, oglądowa, dociekań

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

Środki dydaktyczne: karty pracy, rękawiczki, kufer pełen różnych przedmiotów będących pamiątkami przeszłości, przykładami lub symbolami odnoszącymi się do dziedzictwa kulturowego, elementami obrazującymi jego różnorodność, wielowymiarowość, np. stare fotografie, pocztówki, druki, listy, przykłady rzeźby ludowej, plastyki obrzędowej, płyty z muzyką, książki z utworami dla dzieci albo dzieła będące kanonem literatury, elementy biżuterii, zastawy stołowej, pamiątki związane z wydarzeniami historycznymi lub z życiem rodziny/społeczności, stare zabawki, przedmioty związane ze sportem, transportem, kulturą, obyczajowością, reprodukcje dzieł sztuki, fotografie zabytków, sprzęty gospodarstwa domowego, obiekty związane z techniką itp.

Przebieg zajęć: I FAZA WPROWADZAJĄCA 1. Czynności organizacyjno-porządkowe: przedstawienie się, zaprezentowanie celów zajęć.

II FAZA REALIZACYJNA 1. Prowadzący wprowadza termin dziedzictwa kulturowego, razem z uczestnikami zajęć tworzy jego definicję (np. wykorzystując burzę mózgów, podawanie skojarzeń, wymianie przykładów).

2. Wskazuje na kufer, ogólnie o nim opowiada.

3. Prowadzący prosi każdego z uczestników, aby ubrał białe rękawiczki (co nada czynności specjalnego charakteru) oraz wyciągnął z kufra jeden przedmiot i uważnie mu się przyjrzał.

4. Każdy z uczestników zajęć przedstawia swój obiekt, opisuje go. Prowadzący zadaje pytania pomocnicze, naprowadza, zwraca uwagę na szczegóły np. do czego służył przedmiot, jak jest ubrana postać na zdjęciu, ile lat może mieć przedmiot, z jakiego materiału jest wykonany itd.

5. Prowadzący zastanawia się wraz z uczestnikami, czy obiekty da się pogrupować w jakieś kategorie np. muzyka, sztuka, religia, literatura, tradycje, legendy, sprzęty gospodarstwa domowego.

6. Powstaje mini wystawa z wyjmowanych, pogrupowanych przedmiotów z kufra.

7. Prowadzący wskazuje, że wszystkie przedmioty obrazują hasło z początku zajęć tj. dziedzictwo kulturowe. Prosi uczestników, by zastanowili się dlaczego zgromadzone przedmioty są ciekawe, dla kogo mają wartość i z jakiego powodu, czego możemy się z ich pomocą dowiedzieć, jakie wartości są z nimi związane itp.

8. Prowadzący wprowadza pojęcia dziedzictwa materialnego i niematerialnego. Na podstawie zgromadzonych obiektów uczestnicy podają ich przykłady.

9. W nawiązaniu do tematu zajęć grupa zastanawia się, jakie są zasoby lokalnego dziedzictwa np. zabytki, ciekawe miejsca, pomniki przyrody, zabudowania, tradycje, legendy, pomniki. Propozycje są zapisywane na tablicy.

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

10. Prowadzący prosi uczestników by zastanowili się, w jaki sposób mogą opiekować się dziedzictwem. Proponuje im różne działania, które mogą być formą opieki np. by zostali lokalnymi przewodnikami i oprowadzili młodszych kolegów.

11. Prowadzący proponuje różne zadania związane z przedmiotami z kufra. Propozycje: – grupa rozwiązuje zadania z karty zadań. Prowadzący może również zadecydować, że rozdaje karty wcześniej i korzystać z nich wybiórczo na innych etapach zajęć; może również zadać rozwiązanie zadań z kart jako pracę domową – stworzenie opowieści z perspektywy przedmiotu (np. opowiada łyżka) – opracowanie metryczki wybranego obiektu, na wzór karty zabytku/karty inwentarzowej (wzór w segregatorze) – namalowanie wybranego przedmiotu – opracowanie ulotki na temat przedmiotu (może zawierać wymyślone informacje, ale w jakiś sposób związane z obiektem) – porównanie przedmiotu ze współczesnym odpowiednikiem (np. stare żelazko i nowe) – każdy uczestnik rozgląda się w swoim domu za obiektem, który jest dla niego przykładem dziedzictwa; wskazuje dlaczego, opowiada/opisuje jego historię i związek z rodziną/ miejscowością/okolicą itp.

– grupa przygotowuje wystawę na temat dziedzictwa, np. pt. „Nasze dziedzictwo” – grupa uzupełnia kufer o własne propozycje przedmiotów, posyła kufer dalej III FAZA PODSUMUWUJĄCA 1. Prezentacja zadań. W zależności od tego, jak czasowo podzielone są zajęcia i które zadania zostały wybrane, umożliwia uczestnikom publiczne zaprezentowanie wyników swojej pracy. Omawia je.

2. Podsumowanie zajęć. Prowadzący pyta o wrażenia, ocenia, zadaje pytania, by przypomnieć pojęcia i wiadomości przekazane w trakcie zajęć (np. Co było najciekawsze, co nowego dowiedziałeś się na zajęciach, jakie nowe słowa i definicje, co uważasz za najważniejsze po dzisiejszej lekcji, co byś opowiedział znajomym o tych zajęciach?).

BIBLIOGRAFIA Rozgryźć dziedzictwo, podręcznik dobrych praktyk upowszechniania dziedzictwa i edukacji o dziedzictwie kulturowym, opracowanie: Fundacja Plenerownia, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Warszawa 2017. Publikacja jest dostępna bezpłatnie on-line: www.plenerownia.com/rozgryzc-dziedzictwo PRZYPOMNIENIA: – przygotuj krótką dokumentację z zajęć i prześlij ją do nas: plenerownia@gmail.com oraz umieść notatkę w Kronice Kufra, – pamiętaj, aby nie przetrzymywać kufra więcej niż 2 tygodnie, – możesz dodawać swoje propozycje zajęć – włóż je w odpowiednie miejsce w segregatorze, – możesz zostawić po sobie ślad i dodać przedmioty do kufra, w tym celu załóż nową kartę inwentarzową, dopisz przedmiot do listy eksponatów, opisz to w Kronice Kufra.

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

KUFER PEŁEN DZIEDZICTWA

SCENARIUSZ ZAJĘĆ nr 2 OPOWIEŚCI PRZEDMIOTÓW

Czas zajęć: 45-90 min + praca domowa albo dodatkowa lekcja na ćwiczenie.

Wiek uczestników: od VI klasy wzwyż, nauczyciel może zainspirować się scenariuszem do pracy z dziećmi młodszymi ale musi go dostosować do poziomu uczestników.

Wiadomości Uczeń: • definiuje pojęcia: dziedzictwo kulturowe materialne i niematerialne, dziedzictwo regionalne, ludzkości, świadek historii, tradycja, itp.

• wymienia przykładowe elementy tworzące dziedzictwo kulturowe, w tym elementy dziedzictwa swojej okolicy • opowiada o związkach przedmiotów zgromadzonych w kufrze z historią Umiejętności Uczeń, posługując się zdobytymi wiadomościami: • rozwija kreatywność oraz umiejętność współpracy w grupie • ćwiczy spostrzegawczość, umiejętność wypowiadania się i uzasadnia swoje zdanie • analizuje cechy przedmiotów, opisuje je, zwraca uwagę na ich detale; przypatruje się im w kontekście historii, okoliczności powstania, techniki, użytego materiału, potencjalnych losów • uczy się dedukować, łączyć fakty, zwracać uwagę na szczegóły, czytać „między słowami”; uczy się pracy z obiektami • analizuje zgromadzone w kufrze przedmioty jako przykłady świadków dziejów, wykazując ich związek z wydarzeniami historycznymi, historią różnych dziedzin życia • wyszukuje wskazane przez nauczyciela informacje oraz stosuje je w celu wykonania prostych zadań Postawy Uczeń: • jest zainteresowany dziedzictwem kulturowym • jest świadomy istnienia wspólnego dziedzictwa kulturowego i czuje się za nie odpowiedzialny • potrafi zaakceptować punkt widzenia innych ludzi • rozwija postawę obywatelską • angażuje się w działania na rzecz dziedzictwa • jest otwarty na inne kultury Formy pracy: indywidualna, zbiorowa, grupowa Metody pracy: podająca, problemowa, oglądowa, dociekań

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

Środki dydaktyczne: kufer pełen dziedzictwa i zgromadzone w nim przedmioty, ewentualnie lupy, szkła powiększające, linijki, komputer z dostępem do Internetu.

Przebieg zajęć: I FAZA WPROWADZAJĄCA Nauczyciel pokazuje uczniom kufer pełen dziedzictwa. Może wcześniej wykreować atmosferę tajemniczości, wspominając, że do szkoły dotarła niezwykła przesyłka. Razem oglądają kufer, odczytując naklejone na niego naklejki. Nauczyciel wyjaśnia, czym jest dziedzictwo kulturowe. Uczniowie wspólnie zastanawiają się, co może kryć się w kufrze.

II FAZA REALIZACYJNA Nauczyciel otwiera kufer i pokazuje zgromadzone w nim przedmioty. Uczniowie ogólnie opisują te rzeczy (starocie, zabytki, nazywają te, które potrafią rozpoznać np. dokumenty, butelka). Uczniowie wcielają się w rolę detektywów. Nauczyciel może rozdać im wcześniej przygotowane lupy, szkła powiększające, linijki itp. Dobrze zapewnić dostęp do internetu. Nauczyciel dzieli klasę na dwu/trzyosobowe zespoły. Każdy zespół otrzymuje jeden obiekt z kufra. Zadaniem każdej grupy jest przeanalizowanie przedmiotu jako świadka dziejów, zastanowienie się, co takiego dany obiekt mówi nam o przeszłości, historii, ludziach którzy go używali, czasach w których żyli, ich codzienności. Uczniowie mają za zadanie wynotowanie jak największej ilości skojarzeń z danym przedmiotem. Zadaniem nauczyciela jest odpowiednie naprowadzenie uczniów na trop.

Na co zwrócić uwagę przy realizacji tego zadania?

• Tytuł dzieła, autor, data wydania książki/czasopisma, czego dotyczy treść? Co to za druk? Czy jest znany, dlaczego? Jakie wiadomości o nim możemy zebrać?

• Czy na przedmiocie widnieją jakieś napisy, liczby, sygnatury, znaki, dedykacja, jaka jest ich treść?

• Jak wygląda przedmiot, jaki jest stan jego zachowania, co może świadczyć o jego wieku (rdza, zażółcenie, otwory po drewnojadach, ubytki, uszkodzenia)?

• Czy wiadomo, do kogo należał przedmiot? Czy był używany w chłopskiej chacie, w mieście, a może w szlacheckim dworku?

• Gdzie powstał, czy wykonano go ręcznie, czy za pomocą maszyn? Jaki rzemieślnik go wykonał, w jakiej fabryce powstał? Czy to jakaś kultowa marka? Czy można odtworzyć jej dzieje, znaleźć o niej informacje w Internecie?

• Kogo przedstawiają ryciny, fotografie, obrazki, rysunki? Ile osób na nich widnieje?

Jak są ubrane, co robią? Jak wyglądają (np. ubogi strój/bogaty, mimika, siedzą na koniu, pozują, zbierają ziemniaki, itd.). Jakie informacje możemy zdobyć o tych osobach?

• W jakich okolicznościach wykonano fotografię? O jakiej porze dnia? O jakiej porze roku? Jakich wydarzeń dotyczy? Po co ją wykonano?

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

• Jaką techniką wykonano przedmiot? Czy potrzeba do tego specjalnych umiejętności, zdolności?

• Czy przedmiot jest przykładem dziedzictwa osobistego, związanego z danym regionem, miejscowością, historii Polski, a może jest świadkiem epoki w dziejach świata?

• Czy przedmiot mówi coś o historii techniki, budownictwa, gospodarki, mody, życiu codziennym, stosunkach społecznych?

• Czy na kartce widnieje znaczek, kiedy nadano list i gdzie, jak nazywa się dziś ta miejscowość, kto jest adresatem, a kto nadawcą, co przedstawia kartka, czego dotyczy treść, czy da się ją odczytać, czy kartka wiąże się jakos z historią przez duże H, czy ma wartość sentymentalną?

• Czy to zabytek o charakterze sakralnym, a może ludowym, albo związany z historią kolei (z jaką dziedziną/strefą życia jest związany)?

• W jaki sposób symbolizuje, tworzy zasób dziedzictwa (np. płyta gramofonowa z kolędami odnosi się zarówno do dziedzictwa techniki, historii codzienności, jak i niematerialnego – muzyki, zwyczajów świątecznych, tradycji bożonarodzeniowych; być może widnieje na niej jakaś dedykacja – wówczas wiąże się także z obszarem „mojego dziedzictwa” – indywidualnego, wspomnień, historii rodziny itd.)?

• Czy w jakiś sposób dany przedmiot może przypominać, wiązać się z dziedzictwem niechcianym, trudnym np. przypominać o komunizmie, historii PRL, II wojnie światowej)?

• Czy przedmiot ma walory estetyczne, wartość artystyczną?

• Jakich badaczy może interesować (np. histyka sztuki, archeologa, geografa, socjologa, historyka)?

• Gdzie można spotkać podobne obiekty? ĆWICZENIE: Uczniowie tworzą wymyślone biografie rzeczy, odnosząc się do zgromadzonych na ich temat informacji. Biografie mogą być wierszowane, skonstruowane na zasadzie zagadki – Questu, w taki sposób by przekazać o przedmiocie najważniejsze informacje i zachęcić do bacznego przyjrzenia się, jak on wygląda.

Przykłady: (pochodzą z wystawy „Pierścionek z orłem w koronie” w Muzeum Regionalnej w Stalowej Woli odbywającej się w latach 2016-2017, której kuratorką była Katarzyna Zarzycka; cytowane teksty towarzyszyły konkretnym obiektom pokazanym na wystawie i miały zachęcać widzów do interakcji).

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

Gdy Naczelnik umarł, usypano mu w Krakowie wysoki na ponad 30 metrów kopiec.

Ja jestem tylko maleń­kim guzikiem ale z jednakową dumą sławię bohatera Insurekcji 1794 roku. „Patrz Kościuszko na nas z nieba/Jak nam twego ducha trzeba” – śpiewał mój właściciel. Ucieszyłby się, gdyby wiedział, że jeden z polskich podróż­ników ochrzcił imieniem Naczelnika najwyższą górę odległej Australii. Zaraz, zaraz, jak on się nazywał?

Książę Pepi! Och! To był bohater z krwi i kości! – wzdychała często piękna dama, a potem chwytała mnie za uszko i upijała łyka herbaty. Bratanek króla, urodzony dowódca, ulubieniec żołnierzy. Gdzie on się nie bił! Pod Zie­leńcami – z Rosjanami, nie brakło go u boku Kościuszki, zwyciężył Austria­ków pod Raszynem, szedł z Napole­onem na Moskwę, koniec wojennej ścieżki czekał go w bitwie narodów, pod Lipskiem. Legenda mówi, że w młodo­ści cyganka wywróżyła mu, że pokona go sroka – die Elster. Nie myliła się. Jak nazywała się rzeka, w której nurtach utonął?

Pochodzę z wytwórni majoliki w Nie­borowie, co widać na pierwszy rzut oka: ta fantazyjna plecionka, ele­ganckie zdobienia, charakterystyczna niebieska barwa, połączona z żółcią i pomarańczą, a w miejscu central­nym wizerunek najjaśniejszego pana Jana III Sobieskiego. Moi znajomi z Nieborowa – inne półmiski i talerze, wazy i amfory, dzbany, kubeczki oraz kafle często przypominały o posta­ciach ważnych dla polskiej historii. Ja powstałem w związku z rocznicą bitwy pod Wiedniem. Oblicz proszę, ile lat minęło od niej wtedy, gdy malo­wał mnie Feliks Szewczyk. „To dziwne” – powie ktoś na mój widok. Podobizna wielkiego dowódcy na chochli do zupy? Cóż, takie były czasy… O księciu Józefie Poniatow­skim rozprawiano w dzień i w nocy. Mężczyźni chcieli być tacy jak on, a kobiety marzyły o spotkaniu podob­nego herosa. A jak wy dziś mówicie na takie osoby? Celebryta? Bohater masowej wyobraźni?

Coś w tym jest – policzcie tylko, ile przedmiotów na wystawie przypomina o mężnym księ­ciu z bokobrodami?

Piękne mam wspomnienia. To był nie­zwykły czas, trudny i pełen nadziei. Ludzie odmieniali słowo „Legiony” przez wszystkie przypadki. Legiony, legionom, legionów… Pamiętam, że niemal każde miasto fundowało wtedy tarcze, w które obywatele mogli wbić pamiątkowy gwóźdź, oczywiście po wpłaceniu pewnej sumy na cele naro­dowe. Każdy angażował się jak mógł: wystarczy wspomnieć ilu artystów służyło w Legionach! A ja?

Cóż, jestem tylko skromnym dowodem czyjegoś patriotyzmu. Ile kosztowałem?

III FAZA PODSUMUWUJĄCA Nauczyciel pyta uczniów o wrażenia z pracy z obiektami. Co było dla nich najtrudniejsze, najciekawsze, zaskakujące? Który obiekt najbardziej zapadł im w pamięć? Czego się nauczyli? Wspólnie podsumowują, jakie wartości są związane z dziedzictwem kulturowym, dlaczego ono jest ważne – w odniesieniu do zdobytych wiadomości, danych umiejętności. Zastanawiają się, w jaki sposób mogą zaangażować się na jego rzecz.

Odczytują wykonane ćwiczenia. Pakują kufer, przygotowując go do dalszej drogi.

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

4

KUFER PEŁEN DZIEDZICTWA

KARTA ZADAŃ nr 1 (dla starszych) Chcielibyśmy, abyście kogoś poznali. Ten pan to...

Józef Łepkowski (1826-1894) – krakowski uczony, publicysta, twórca pierwszej w Polsce katedry archeologii, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, twórca Gabinetu Archeologicznego, który dał początek kolekcji Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jego prace stanowiły krok naprzód w dziedzinie inwentaryzacji zabytków, muzealnictwa, edukacji, miał olbrzymie zasługi w dziedzinie konserwacji. Dokumentował również obrzędy i zwyczaje, przyczynił się m.in. do upowszechnienia pochodu Lajkonika. Był inicjatorem stworzenia krypty zasłużonych w kościele na Skałce w Krakowie. Od 1847 r. odwiedził ponad 1500 miejscowości i zinwentaryzował wiele licznych zespołów i obiektów w Galicji, a także w Kongresówce, na Śląsku, Wielkopolsce, Pomorzu i Litwie. Działania w zakresie ochrony zabytków podejmowane przez niego i innych społeczników w okresie zaborów stały się inspiracją dla naszego projektu.

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

Zrób wywiad, poszukaj w internecie lub sprawdź w słowniku i krótko wyjaśnij następujące pojęcia:

• archeologia ............................................................................................................................ ............................................................................................................................

• rektor ............................................................................................................................ ............................................................................................................................

• inwentaryzacja ............................................................................................................................ ............................................................................................................................

• krypta ............................................................................................................................ ............................................................................................................................

• zabory ............................................................................................................................ ............................................................................................................................

• Galicja i Kongresówka ............................................................................................................................ ............................................................................................................................

• obrzędy i zwyczaje ............................................................................................................................ ............................................................................................................................

• społecznik ............................................................................................................................ ............................................................................................................................

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

Sprawdź, np. w internecie kto jest pochowany w krypcie zasłużonych w kościele na Skałce w Krakowie.

1. .......................................................................................................................

2. .......................................................................................................................

3. .......................................................................................................................

4. .......................................................................................................................

5. .......................................................................................................................

6. .......................................................................................................................

7. .......................................................................................................................

8. .......................................................................................................................

9. .......................................................................................................................

10. .......................................................................................................................

11. .......................................................................................................................

12. .......................................................................................................................

13. .......................................................................................................................

Zadanie na potem: Spróbuj pójść w ślady Józefa Łepkowskiego i zinwentaryzuj, czyli spisz, udokumentuj, opisz, sfotografuj albo narysuj zabytki swojej najbliższej okolicy.

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

Zadanie na teraz: Spróbuj stworzyć kartę ewidencyjną (ewidencja to także rodzaj dokumentacji, zawiera różne informacje na temat zabytków) wybranego przedmiotu z kufra pełnego dziedzictwa*.

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

*Karty są dostępne w segregatorze, zakładka nr 6.

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

Poniżej znajdziesz fragment napisany przez Józefa Łepkowskiego, w którym wyjaśnia motywy swoich działań w zakresie ochrony i opieki nad zabytkami. Niestety, atrament w niektórych miejscach niemal zupełnie wyblakł. Na podstawie zachowanych śladów, spróbuj odtworzyć brakujące słowa.

„Bycie Polakiem to duma z naszej chlubnej przeszłości, to duma z naszej wspaniałej historii. Historia bez pomników historii byłaby poezją, byłaby swoistą legendą. Pomniki historii nazywane zabytkami utrwalają naszą pamięć historyczną, są swoistym przypomnieniem i utrwalaczem historii. Pomnikami historii są groby, pałace, dwory, książki, monety, wyroby rękodzielnicze itd. Swoistymi pomnikami historii są wybitne jednostki, które często całe swoje dorosłe życie poświęciły pro publico bono. Dbanie o pomniki historii nie należy wyłącznie do dedykowanych temu zagadnieniu instytucji i osób. Jest to obowiązek każdego Polaka, jako dowód wdzięczności, że może czerpać z dziedzictwa przeszłości ducha i natchnienie oraz dumę narodową”.

Zastanów się, w jaki sposób ty możesz zadbać o pomniki historii, których wagę podkreślał krakowski uczony. ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ......................................................................................................................

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

Pomyśl, dlaczego zadanie, którego podjął się J. Łepkowski oraz jemu podobni działacze było tak ważne w okresie zaborów, kiedy Polski nie było na mapie? ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ......................................................................................................................

Dziedzictwo kulturowe to olbrzymi skarb, który musimy chronić. Jest wiele czynników, które mu zagrażają. Spróbuj zanotować kilka z nich. ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ......................................................................................................................

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

Sprawdź swoją wiedzę na temat dziedzictwa kulturowego i rozwiąż krzyżówkę.

1. Może być ruchomy i nieruchomy, techniki, archeologiczny, militarny, sakralny, architektoniczny itd.

2. Rzemieślnik trudniący się tym tradycyjnym rzemiosłem wyrabiał beczki 3. Język, który podobnie jak pochód Lajkonika znajduje się na Krajowej Liście Dziedzictwa Niematerialnego.

4. Tutaj w Świątyni Sybilli Izabela Czartoryska gromadziła swe zbiory pamiątek historycznych, tworząc najstarsze muzeum w Polsce.

5.Wpływ ma na niego człowiek, jak i przyroda. Jego częścią są drzewa, pola, zabudowania wiejskie i miejskie, sieci dróg i wiele innych elementów. On także może być obięty ochroną, gdyż stanowi część dziedzictwa.

6. W tym miejscu możesz kupić stare książki.

7. Słowo to kojarzy się przede wszystkim z jedzeniem ale wiąże się również z zabytkami i jest formą dbania o nie. Podobne do niego terminy to konserwacja i renowacja.

8. Imię pana, uważanego za ojca polskiej etnografii, autora wielu książek o kulturze ludowej.

9. Specjalna lista, na którą wpisuje się zabytek, by objąć go ochroną.

10. Wyróżnienie przyznawane zabytkom w Polsce, uznanym za wyjątkowo ważne dla naszej historii. Przyznano je już stu zabytkom!

Można przy nich spotkać tabliczki z takim znakiem.

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

- było bardzo popularne w XIX w. Panowała wtedy moda na kolekcjonowanie starych przedmiotów, które często uchodziły za bardzo tajemnicze. Inne nazwy używane na określenie tego trendu to starożytnictwo (słowem starożytne określano po prostu wszystko co dawne) lub antykwaryzm (pamiętasz sklep ze starymi książkami?). Używano także nazwy archeologia, która oznaczała po prostu zainteresowanie przeszłością, a nie jak dziś – naukę badającą ją na podstawie zachowanych śladów. Organizowano wyprawy, nieraz w bardzo odległe strony, po to by inwentaryzować zabytki, opisywać je, a także zbierać. Ówcześni badacze i miłośnicy historii zrobili wiele dobrego w dziedzinie ochrony zabytków, choć niektóre z podejmowanych w tamtym okresie przedsięwzięć z dzisiejszego punktu widzenia oceniamy nienajlepiej – miały charakter rabunkowy, a nierzadko przyczyniły się do zniszczenia cennych informacji o przeszłości.

W dokumentacji zabytków przydaje się uważne oko i sprawny język.

Przyjrzyj się uważnie eksponatom i opisz ten obiekt z kufra, który: • jest najmniejszy • jest najcięższy ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ......................................................................................................................

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

Stare przedmioty często są nazywane świadkami dziejów. Patrząc na wybrany obiekty z kufra zastanów się, co takiego mówi nam on o przeszłości i o ludziach, którzy mieli go w ręku.

1.

2.

3.

4.

5.

Co możemy z niego wyczytać?

O czym nam przypomina?

Czego możemy się na jego podstawie nauczyć?

W jakim sensie odnosi się on do dziedzictwa kulturowego?

Czy przypomina o jego wymiarze osobistym, a może odnosi się do dziedzictwa regionu, Polski albo świata?

6. Czy ma wartość artystyczną?

7. Z jaką strefą życia wiąże się ten element? ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ...................................................................................................................... ......................................................................................................................

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

Jaki obiekt dorzuciłbyś do kufra pełnego dziedzictwa, aby przypominał o tobie i twojej okolicy? ......................................................................................................................

Opisz go, wklej fotografię lub narysuj.

Dlaczego ten obiekt jest dla ciebie ważny? .................................................................................................................. .................................................................................................................. ..................................................................................................................

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

KUFER PEŁEN DZIEDZICTWA

KARTA ZADAŃ nr 2 (dla młodszych) Chcielibyśmy, abyście kogoś poznali. Ten pan to...

Józef Łepkowski – żył ponad 100 lat temu, w latach 1826-1894. Mieszkał w Krakowie w czasach, gdy Polski nie było na mapie, a nasze ziemie były podzielone między trzy sąsiednie państwa. Interesował się przeszłością i starał się ocalić jej ślady. Po co?

Po to by mogły je oglądać jego wnuki i ich wnuki, i ich wnuki... a dzięki temu wiedziały, co działo się w dawnych czasach i pamiętały o ludziach, którzy żyli przed nimi oraz związanych z nimi historiach. Józef wiele pisał i podróżował. Odwiedzał różne miejscowości, także te oddalone od Krakowa o setki kilometrów, położone na Śląsku, w Wielkopolsce, na Pomorzu, a nawet na Litwie. Woził ze sobą kufry i walizki wypchane wieloma potrzebnymi rzeczami. Robił mnóstwo notatek, opisując to, co widzi, np. stare budynki, malowidła, rzeźby. Na wyprawy często zabierał swojego brata Ludwika, który na miejscu wykonywał rysunki (Józef działał w czasach, gdy fotografia dopiero raczkowała, nie było telefonów z aparatami). Dzięki ich pracy także i dziś możemy dowiedzieć się, jak kiedyś wyglądał dany zabytek. Józef nie tylko dokumentował, ale zrobił wiele w dziedzinie konserwacji zabytków (konserwator to taki lekarz od zabytków, który dba o ich dobry stan, naprawia, pomaga przetrwać kolejne lata). Łepkowski zasłynął jako twórca pierwszej katedry archeologii w Polsce, czyli takiego specjalnego wydziału na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, gdzie mogli studiować studenci i uczyć się o przeszłości. Był też twórcą Gabinetu Archeologicznego, w którym gromadził rozmaite starocie w celach naukowych. Eksponaty te stały się później podstawą Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego. To on opisał zwyczaj pochodu Lajkonika, a także inne tradycje i obrzędy. Także on wpadł na pomysł, by pod kościołem na Skałce w Krakowie urządzić kryptę, w której będą pochowani ludzie zasłużeni dla polskiej kultury. Tak, Józef był wielkim patriotą. Działał w trudnych na Polaków czasach i zrobił bardzo wiele by ocalić pamiątki naszej historii. Nie był w tych działaniach odosobniony, w tamtym czasie wiele osób angażowało się w badanie przeszłości i ratowanie zabytków.

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

Część polskich ziem, które przypadły Austrii zostały nazwane Galicją. To tutaj znajdował się Kraków, w którym mieszkał Józef Łepkowski. Spytaj kogoś dorosłego, w jakim zaborze znajdowała się miejscowość, w której mieszkasz. ..................................................................................................................

Opowiedz, co wiesz o Lajkoniku i opisz jego wygląd.

Poproś kogoś dorosłego, o pomoc. .................................................................................................................. .................................................................................................................. .................................................................................................................. .................................................................................................................. .................................................................................................................. .................................................................................................................. .................................................................................................................. .................................................................................................................. .................................................................................................................. .................................................................................................................. .................................................................................................................. ..................................................................................................................

Czym zajmuje się archeolog? .................................................................................................................. .................................................................................................................. ..................................................................................................................

W czasach, kiedy żył Józef Łepkowski, archeologia była rozumiana trochę inaczej niż dzisiaj i w zasadzie wszystko, co stare i wiekowe było określane jako pamiątka archeologiczna.

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

Wyobraź sobie, ze jesteś archeologiem i zaprojektuj swoją wizytówkę.

Pokoloruj obrazek (znajdujący się na kolejnej stronie) i znajdź na nim następujące elementy: • • • • • • • • •

kościół na Skałce w Krakowie z kryptą zasłużonych Lajkonik mapa Galicji kałamarz wazy antyczne sygnet torba podróżna zegar toga rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego

Zastanów się, które z przedstawionych przedmiotów na przestrzeni czasu wyszły z użycia i czym dziś zostały zastąpione? .................................................................................................................. .................................................................................................................. .................................................................................................................. .................................................................................................................. .................................................................................................................. ..................................................................................................................

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

Namaluj plakat zachęcający do odwiedzenia jakiegoś zabytku, poznania tradycji lub zobaczenia innej pamiątki przeszłości, związanej z miejscem, w którym mieszkasz.

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

6

KUFER PEŁEN DZIEDZICTWA

KARTY INWENTARZOWE Można uzupełniać zaczęte karty lub skopiować puste, aby uczniowie mogli wypełnić je samodzielnie.

W przypadku dodawania przedmiotów do kufra proszę uzupełnić dane nowego eksponatu oraz dodać go do listy eksponatów.

W razie potrzeby posiadania kart inwentarzowych w wersji elektronicznej, proszę napisać do nas na adres: plenerownia@gmail. com, a doślemy plik do druku.

Wzór kart:

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

7

KUFER PEŁEN DZIEDZICTWA

LISTA ODWIEDZONYCH MIEJSC Lista miejsc odwiedzonych przez Kufer pełen dziedzictwa i dane kontaktowe oraz przybliżona liczba uczestników zajęć i osób zaangażowanych w działania.

1. Fundacja Plenerownia: działania w siedzibie Pracowni Kulturalnej, Kraków ul. Bagrowa 80/43, 10 osób, plenerownia@gmail.com 2. ............................................................................................................... ...................................................................................................................

3. ............................................................................................................... ...................................................................................................................

4. ............................................................................................................... ...................................................................................................................

5. ............................................................................................................... ....................................................................................................................

6. ............................................................................................................... ....................................................................................................................

7. ............................................................................................................... ....................................................................................................................

8. ............................................................................................................... ....................................................................................................................

9. ............................................................................................................... ....................................................................................................................

10. ............................................................................................................... ....................................................................................................................

11. ............................................................................................................... ....................................................................................................................

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

12. .............................................................................................................. . ...................................................................................................................

13. .............................................................................................................. . ...................................................................................................................

14. ............................................................................................................... ...................................................................................................................

15. .............................................................................................................. . ....................................................................................................................

16. ............................................................................................................... ....................................................................................................................

17. ............................................................................................................... ....................................................................................................................

18. ............................................................................................................... ....................................................................................................................

19. ............................................................................................................... ....................................................................................................................

20. ............................................................................................................... ....................................................................................................................

21. ............................................................................................................... ....................................................................................................................

22. ............................................................................................................... ....................................................................................................................

23. ............................................................................................................... ....................................................................................................................

24. ............................................................................................................... ....................................................................................................................

25. ............................................................................................................... ....................................................................................................................

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

8

KUFER PEŁEN DZIEDZICTWA

KRONIKA KUFRA Relacje z działań przeprowadzonych z kufrem pełnym dziedzictwa.

Przykładowy wpis poniżej.

Odcinek 1: Kufry pełne dziedzictwa wyruszają w wędrówkę po Polsce.

W Pracowni Kulturalnej – mini centrum kultury w Krakowie, powołanym przez Fundację Plenerownia, zostały przygotowane zestawy przedmiotów reprezentujących różne formy dziedzictwa kulturowego. W lipcu 2019 zapakowano je aż do 17 starych kufrów i waliz, które jesienią wyruszą w trasę po Polsce, aby popularyzować dziedzictwo kulturowe.

Warto wiedzieć, ze każdy kufer żyje własnym życiem. Jego odwiedziny nie są zależne od kolejności zgłoszenia ale tego, gdzie znajduje się kufer i jaką drogę musi pokonać do następnego odbiorcy. Wyznacznikiem jest geografia i możliwości transportu. Kufer przemieszcza się siłą woli nadawców i odbiorców.

Aby przyspieszyć odwiedziny kufra można skontaktować się z osobą aktualnie odpowiedzialną za kufer (patrz mapa kufra: www.plenerownia.com – zakładka rezerwacja) i przetransportować kufer do siebie lub cierpliwie czekać aż będzie w okolicy i wtedy zminimalizować koszty i długość trasy. Na mapie znajdują się informacje, w jakiej placówce znajduje się aktualnie kufer i kto jest jego opiekunem. Możemy udostępniać namiary kontaktowe, co pomoże w sprawnym przemieszczaniu się kufra.

W 2018 r. kufer pełen dziedzictwa inspirował do działania wiele szkół i placówek. Zostały przeprowadzone liczne warsztaty, wystawy, a nawet stworzono izby regionalne.

Liczymy, że również u Państwa kufer wprowadzi nowe tematy i konteksty do działań na rzecz dziedzictwa kulturowego.

Fundacja Plenerownia www.plenerownia.com plenerownia@gmail.com

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

9

KUFER PEŁEN DZIEDZICTWA

MATERIAŁY PROMOCYJNE Chcesz pochwalić się swoją okolicą, lokalnym twórcą, legendami, działaniami podjętymi na rzecz dziedzictwa?

Przykładowy wpis poniżej.

FUNDACJA PLENEROWNIA łączy dwa obszary, które są dla nas najważniejsze: działania w plenerze, czyli w terenie, w ruchu, zmienne, różnorodne, w bezpośrednim kontakcie z ludźmi i otoczeniem oraz twórczą pracę, w szerokim i ścisłym znaczeniu tego słowa.

Fundacja zajmuje się przede wszystkim upowszechnianiem, ochroną oraz promocją dziedzictwa kulturowego oraz edukacją i animacją kulturalną. W centrum naszych zainteresowań jest kultura, a ponieważ termin ten posiada wiele znaczeń i można go rozmaicie interpretować, staramy się również podejmować inicjatywy związane z rozwojem dialogu i tolerancji między kulturami, pokoleniami, społecznościami, a także kulturą fizyczną.

Przykłady działań organizatora akcji można zobaczyć na stronie www.plenerownia.com

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

10

KUFER PEŁEN DZIEDZICTWA

VARIA VARIA – wszystko to, co uważasz, że warto jeszcze dodać do segregatora.

ORGANIZATOR Fundacja Plenerownia

PARTNERZY PROJEKTU Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Sztuka na kółkach

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”

KUFER PEŁEN DZIEDZICTWA

KARTA INWENTARZOWA ZABYTKU RUCHOMEGO

9. POCHODZENIE – kto to wyprodukował/stworzył?

Do kogo to mogło należeć?

3. MATERIAŁ, TECHNIKA – z czego to jest?

2. NAZWA – czyli co to jest?

4. CZAS POWSTANIA – czyli przybliżony okres powstania

1. NR – kolejny numer przedmiotu z kufra

5. WYMIARY

6. CECHY PRZEDMIOTU (ciepłe/zimne, ciężkie/lekkie, pachnące/albo i nie, gładkie/ chropowate itp.)

(wys./szer./głęb./waga) 7. OPIS – do czego to jest, jak wygląda (znaki, sygnatury, napisy)?

8. FOTOGRAFIA lub RYSUNEK

10. HISTORIA – co ten przedmiot widział?

Jakich wydarzeń był świadkiem, czego jest pamiątką? Związane z nim historie, legendy itp., także prawdopodobne dzieje.

11. STAN ZACHOWANIA, NAJPILNIEJSZE POSTULATY KONSERWATORSKIE, FORMY OCHORNY – czy są uszkodzenia, ubytki, zadrapania, czy czegoś brakuje itp.?

Czy coś trzeba naprawić? Jak w przyszłości dbać o przedmiot?

13. UWAGI – czy na coś trzeba szczególnie uważać/zwrócić uwagę?

Cechy szczególne np. charakterystyczny napis.

14. ŹRÓDŁA WIADOMOŚCI (np. bibliografia, akta archiwalne, źródła ikonograficzne itp.) – czyli gdzie możemy znaleźć informacje o przedmiocie.

12. INFORMACJE O ZMIANACH – czy ktoś coś naprawiał, zmieniał?

Kiedy, kto i jak?

15. OFIARODAWCA – kto sprezentował przedmiot do kufra?

16. OPRACOWANIE KARTY INWENTARZOWEJ (data, imiona i nazwiska wypełniających, podpisy).