Het leukste magazine over cultuur op school van Plein C en Kunst Centraal Laat verhalendestromen Lesideeën, nieuws en praktijkverhalen | 2 | 2022 verhalenmaarstromen
TIE
Redactie: Marjolein Hovius (medewerker marketing en communicatie Kunst Centraal), Mirjam de Heer (coördinator marketing en communicatie Kunst Centraal), Karlijn van Oirschot (coördinator marketing & communicatie Plein C), Tamara Oortwijn (ICC’er St. Rudolf Steinerschool, Haarlem), Jesse Smale (ICC’er Delteykschool Werkhoven), Jolanda Konings (adviseur cultuuronderwijs Plein C)
Mensen en verhalen gaan hand in hand. Verhalen helpen ons om gebeurtenissen die we hebben meegemaakt met anderen te delen. Ze zorgen ervoor dat we in gesprek komen en elkaar beter leren kennen. Verhalen helpen ons te onthouden wat we belangrijk vinden. Ze vergroten onze kennis en verrijken ons wereldbeeld. Zo vormen verhalen het cement van onze samenleving. En daarom hee deze Prikkels als thema ‘1001 verhalen’. De redactie ging op zoek en vond een enorme rijkdom aan verhalen die inspireren.
Met bijdragen van: Tamara Oortwijn, Carla Huisman, Nienke Trap, Trea Scholten. Rinske Wels
Heer & Karlijn van Oirschot Kunst Centraal c.q. de
Colofon
2
Alle rechten voorbehouden. Deze rechten berusten bij Plein C en Kunst Centraal c.q. de betre ende auteur.
Hoofdredactie: Mirjam de Heer (Kunst Centraal) en Karlijn van Oirschot (Plein C)
ISSN: 2214-3777
Illustraties: Noël Boi in, Maud van Gool, Mariët van de Merwe, Margo Vlamings Mireille Schaap Foto’s: Stephanie Driessen en Marieke Duijsters, Rutger Vos Vormgeving: Ykeswerk Drukwerk: Libertas Pascal Prikkels is een gezamenlijke uitgave van Plein C en Kunst Centraal en komt tot stand met subsidie van de provincies Noord-Holland en Utrecht en het Fonds voor CultuurPrikkelsparticipatie.verschijnt drie keer per jaar.
jaargang, nummer 30, 2022 editie 2
TUUR EDUCA
Laat de verhalen maar stromen. Veel leesplezier.Mirjamde
EXPERTS IN CULTUUR & EDUCATIE
1001 verhalen
Achtste
voorwoordxxxxxxxxxprikkels
Eindredactie: Marjolein Hovius (Kunst Centraal)
ISSN: 2214-3777
Oplage: 3.900 Verspreiding: basisscholen in Noord-Holland en Utrecht ontvangen minimaal 1 exemplaar Achtstegratis.
van zijn verhaal voorstelling.een 14 Prikbord 16 Mening 16 3 Verhalen tips 23 Verhalen kijken 24 Uitgelicht 26 Door hun ogen 28 Snelle les Shopping kinderboekenGi-Ga-Groene over… van Oekraïne p. 20 In gesprek Help jongeren hun passie ontdekken 101309
prikkels 3 inhoud 3 over…Vragen De vanveerkrachtOekraïne geslaagdMissie17 De encultureleleerkrachten,brengtkunstcarousselleerlingen,partnersouderssamen. 06Essay Tip uit het speciaal onderwijs: geef ruimte aan verhalenkinderen.van De kracht van vertellen Klassefoto04
Sahand Sahebdivani vluch e als vijfjarige uit Iran. Hij maakte
4 prikkels
Beeld: Stephanie Driessen
Sahand Sahebdivani is een Iraanse vertelkunstenaar. Hij vertelt groep 6 van Integraal Kindcentrum De Regenboog in De Bilt hoe hij als vijfjarig jongetje is gevlucht uit Iran.
klassefoto
Tekst: Nienke Trap
Rosella: “Iedereen luisterde zo, omdat hij steeds eens stukje van het verhaal herhaalde en dan ons liet zeggen wat er gebeurde. Daardoor verslapte onze aandacht niet. Door zijn verhaal maakten wij mee wat er met die mensen is gebeurd en je voelt je zoals zij zich voelen.”
Nick: “Sahand vertelde zo goed dat we eigenlijk niet wilden stoppen met luisteren. Dit is een belangrijk verhaal, omdat je leert dat oorlog gevaarlijk is. Als het niet goed gaat met je, dan moet je het beste ervan maken. Sahand deed net of het geluid van het luchtalarm muziek was. Toen dacht ik: Je moet dus proberen om iets positiefs te maken van al het negatieve.”
prikkels 5
Sjefano: “Tijdens het verhaal stelde de verteller ons veel vragen en dan wisten we vaak het antwoord, maar niet altijd. Hij vertelde zo goed dat je het soms zelfs kon ruiken. Hij zei: ‘Die man was een beetje stankie stankie.’”
Chris: “Het verhaal van Sahand was superleuk en gelukkig niet al te, want hij maakte ook een heleboel grapjes. Ik bedenk zelf ook hele verhalen als ik met de Kapla speel.”
Katia: “Mijn moeder vertelt me over hoe we zelf gevlucht zijn. Het is belangrijk om dit soort verhalen te vertellen, omdat je weet dat je niet de enige bent die is gevlucht. En het is jn dat je kunt vertellen wat jou is overkomen.”
Cathelijn: “Hij hee het verhaal ook al heel vaak verteld, dus hij is een soort van expert.”
Lars: “De muziek was heel mooi bij het verhaal. Hij kon goed zingen voor een man. Hij vertelt het ook heel enthousiast.”
Hayden: “De verteller had een echt goede vertel stem, soms praa e hij heel hard en soms zacht. Het was ook zo, omdat het voor ons nieuw was. We leren op school over de oorlog in Oekraïne, maar ik wist niet eens dat Iran bestond. Ik wist eerst ook niet dat Oekraïne bestond.”
Alin: “Mijn moeder vertelt verhalen uit de islam over Mohammed. Er zijn wel meer dan tweehonderd verhalen en ze vertelt ze uit haar hoofd.”
Rinske Wels
Elk kind zijnverhaaleigen
Illustratie: Mariët van de Merwe
6 Tekst:essayprikkels
Naam: Bart Heeling
Op hun gemak
het moment dat ik het onderwijs inging in 2005, had ik een zwak voor de kinderen die buiten de groep vielen, kinderen met een krasje, met wie iets aan de hand was. Ik her kende mezelf in hen, ik voelde vroeger ook dat ik niet helemaal mezelf kon zijn.”
“Ik ben vier jaar geleden begonnen bij de Aventurijn in Emmen. Daar zitten kinderen die gehouden worden aan de kerndoelen voor het speciaal onderwijs, per kind op maat gemaakt. Anderhalf jaar geleden zijn we gestart met een SO+ klas, een combinatie van onderwijs en jeugd hulpverlening in één groep. Kinderen die thuis zitten begeleid ik in kleine stapjes terug naar een vorm van onderwijs. Het zijn beschadigde kinderen, veelal door een trauma: mishandeling, misbruik, vormen van verwaarlozing, onduidelijke opvoeding. Of een kind hee een vorm van autisme. Daarbovenop hee het kind een schooltrauma, dit is vaak al hun vierde of vijfde “Dezeschool.”kinderen zijn het vertrouwen in school compleet kwijt. Hun ‘moeilijke’ gedrag is ontstaan door onbegrip en frus tratie. Als een kind bij mij in de klas komt, doe ik zo normaal mogelijk. We kletsen even kort over hoe het die ochtend ging, maar al vrij snel gaat het kind gewoon een lesje maken. Ik stel de kinderen op hun gemak door me vooral op het kind zelf te richten, vanuit gelijke hoogte. Altijd een
wijs, besloot hij de master special educational needs te volgen. Toen viel alles pas echt op zijn plek: gedragsspecialist Bart kan met een mix van rust, humor en omdenken eindelijk zijn ei kwijt.
Boerenzoon Bart Heeling volgde niet meteen zijn hart toen hij voor de studie commerciële economie koos. Hij werd financieel adviseur, maar toen hij zelf kinderen kreeg, kwam zijn oude wens omhoog: voor de klas staan. Bij een reorganisatie zag hij zijn kans schoon en deed alsnog de pabo. Na een aantal jaar in het regulier onder
“Vanaf
“Ik krijg vaak te horen: je hebt vast hele moeilijke kinderen in de klas, hè?! Die heb ik niet. Ik heb kinderen in de klas. Zij heb ben zich een bepaald gedrag aangeleerd om zich staande te houden in de wereld. Ze kunnen niet anders. Maar op het moment dat ik ze rustig en kordaat benader zal dat gedrag steeds minder aan de orde zijn. Het is niet meer nodig. Vandaag had ik nog een meisje en een jongen die hun werkboekje op de grond gooiden. Ze denken: Hij wordt vast boos, maar dat is niet zo. Ik kijk het even aan en als ik niet weet wat ik moet doen, benoem ik wat er gebeurt: ‘Ik zie dat
Leeftijd: 51 jaar Functie: leerkracht SO+ Aventurijn in Emmen, storyteller en gedragsspecialist.
Moeilijke kinderen? Nee hoor!
beetje zijdeling benaderen, nooit frontaal. Rustige stem, rustige blik. Maar wel kor daat: ‘Daar is je plek, ga maar zitten.’ Ik stel geen vragen, ik heb geleerd dat dit vaak al voldoende is.”
‘Alles wat die hendoenkinderenhoortbijzelf’
Kinderen in het speciaal onderwijs moeilijk? Helemaal niet! Bart Heeling , leerkracht speciaal onderwijs, hee geleerd om óm te denken. Hij ontdekte dat als je je eigen weerstand loslaat en kinderen de ruimte gee er de mooiste verhalen kunnen ontstaan.
prikkels 7
essay 8 prikkels
kertijd hebben mijn ouders nooit uitgelegd hoe emoties werken, dus het metalliseren, wat ik wel bij de kinderen doe – uitleggen waarom ze boos of verdrietig zijn en dat dat logisch is – heb ik zelf gemist. Ik denk dat ik daarom nooit precies wist wie ik was. Ik leerde dat pas toen ik zelf kinderen kreeg. Zij spiegelen wie jij bent, dus dan word je gedwongen meer over jezelf na te denken. Toen ik die stap had genomen, durfde ik ook de stap richting het onderwijs te zetten. De afgelopen jaren is mijn zelfontdekking in een versnelling geraakt, de kinderen waar ik nu mee werk zijn zo recht voor zijn raap. Ze hebben totaal geen sociaal wenselijk gedrag, haha.”
“Kinderen zijn hartstikke eerlijk, dat is het mooie. Volwassenen hebben allemaal maniertjes bedacht om zichzelf anders voor te doen dan wie ze werkelijk zijn. Als kind en jongere stond ik ver bij mezelf vandaan. Ik vermoed dat het komt omdat mijn ouders mij, als zoon, heel verschillend hebben opgevoed. Mijn vader gaf mij op de boerderij alle ruimte en vrijheid, ik ging mee op grote machines, speelde naast de mestput, ik had wel honderd keer dood kunnen zijn. Mijn moeder was zeer beschermend. Ik mocht geen sjaal om als ik met de bus naar school ging, want die zou weleens vast kunnen komen te zitten tussen de deuren. Tegelij-
Bart Heeling was keynote spreker bij CO Talk, een online kennissessie van Plein C. Centraal stond versterking cultuureducatie in het speciaal onderwijs. Meer informatie over trainingen en bijeenkomsten SO zie onderwijswww.pleinc.nl/voor-speciaal-
gaan schrijven op LinkedIn. Eerst begon ik telkens met de zin ‘Bij ons in het speciaal onderwijs…’ Op een gegeven moment herkenden mensen het, gingen reageren en kwamen er steeds meer lezers bij. Nu krijg ik gemiddeld zo’n vijfhonderd reacties op een verhaaltje. Het zijn kleine gebeurtenissen die vaak herkenbaar zijn voor mensen. Ik probeer er altijd een beetje humor in te stoppen, of iets dat het hart raakt. En ik zet er een manier bij hoe het wel zou kunnen.”
je werkboek op de grond ligt.’ Vervolgens doe ik even niks. Je ziet dan kortsluiting bij die kinderen: ‘Dit is niet de reactie die ik verwachtte.’ De ene keer pakken ze het zelf op, de andere keer pak ik het op en zegt rustig: ‘Hier is je boekje, ga maar gewoon verder met je werk.’
Raken in het hart
‘Kleine hetmetnissen,gebeurte-verteldhumor,diehartraken’
“De afgelopen jaren merkte ik dat er veel vooroordelen zijn over het speciaal onderwijs. Mensen denken dat ik sportschoenen draag, omdat ik de hele dag achter kinderen aan ren. Of dat er bij ons tralies voor de ramen zitten vanwege de agressie. Dat klopt helemaal niet, dus ik ben verhaaltjes
“Mijn geheim?” Bart lacht. “Waar ik goed in ben geworden is leren dat alles wat die kinderen doen bij henzelf hoort. Het is niet gericht op mij, ook al lijkt dat wel zo. Iedere leerkracht zal anders reageren op een kind dat zijn boek op de grond gooit. Dat staat niet in een pedagogisch handboek. Als je zegt: ‘Hé, dat doen we hier niet’, komt dat uit jouw overtuiging. Mijn manier is mijn overtuiging geworden.”
prikkels 9 shopping Anansi de spin (groep Anansi,1-2)de spin en Olifant doen een wedstrijdje ‘wie de sterkste is’. Prijs: € 14,99 Het schitterende samen boek (groep 3-4) Kijk en lees hoe nauw mensen en natuur met elkaar verbonden zijn! Prijs: € 16,99 De boom met het oor (groep Iedereen3-4)heeft wel eens een luisterend oor nodig, toch? Prijs: € 17,99 Kalle en het oerwoudgoud (groep 5-6) Kalle beleeft een spannend avontuur in het oerwoud van Prijs:Suriname.€15,90 Noordpool / Zuidpool (groep 5-6) Een omdraaiboek over de koudste plekjes op onzePrijs:planeet.€15,99 Gi-Ga-Groen! Maak van de Kinderboekenweek een feestje met deze boeken rondom het thema. De ontdekkingsreiziger (groep 7-8) Hoe overleef je in de jungle als je vliegtuig is Prijs:gecrasht?€17,99 Palmen op de Noord pool (groep 7-8) Het grote verhaal klimaatverandering.overPrijs:€24,99 Alle boeken kun je bestellen kinderboekenwinkelutrecht.nlbij
Weerbaar voor verleidingen Okrah: “Basketbal hee ons leven veranderd. Toen we gingen basketballen hadden we voor het eerst een doel: de NBA halen. We trainden veel en werden weerbaar voor de verleidingen in de wijk. En we kregen belangrijke levenslessen mee over mentaliteit en discipline. Coach Bas Bauer – hij doet nu trouwens de financiën bij Triple ThreaT – zorgde voor de begeleiding die wij van huis uit misten. Er ontstond een sterke band tussen ons en de levenslessen van Bas vertaalden zich naar ons dagelijks leven. Ineens voelde het alsof we perspectief hadden, hoewel we de NBA niet gehaald hebben.”
Nick: “Toen ik 13 was, kwam ik in Okrah’s wijk wonen. Ik was een jongen die veel op straat hing, ik kom uit een moeilijk gezin, criminaliteit was in mijn familie heel gewoon. Mijn moeder overleed toen ik 14 was. Ik ben opgegroeid bij mijn oma. Op een dag nam een vriend me mee naar het
Okrah Donkor en Nick Hoogendorp ze en zich in voor meer kansengelijkheid van jongeren. Door een community te creëren en rolmodellen in te ze en weet hun organisatie, Triple ThreaT, jongeren in moeilijke posities te bereiken. Een gesprek over basketbal, levenslessen en verbinding.
Okrah: “Triple ThreaT is begonnen in Schalkwijk, waar wij allebei zijn opgegroeid. Ik zag om me heen veel gezinnen met bepaalde problematiek. Ik woonde alleen met mijn moeder. Zij is Nederlands, dus zij snapt het systeem, maar veel vriendjes moesten belastingbrieven voor hun ouders vertalen en zagen de noodzaak van school niet. Ik had het geluk dat mijn moeder me op tijd binnen riep en me hielp met mijn huiswerk.”
pleintje waar gebasketbald werd en ontmoette ik Okrah.”
10 prikkels
Okrah Donkor (32) groeide op in Schalkwijk, een achterstandswijk in Haarlem. Hij studeerde Com merciele Economie, specialisatie marketing en management en deed daarna een master marke ting aan de VU. Hij wil jongeren helpen hun talent en passie te ontdekken. Daarom richtte hij in 2009 Triple ThreaT op.
in gesprek
Tekst: Rinske Wels Fotogra e: Rutger Vos
Nick Hoogendorp (29) is sinds zijn 13e bevriend met Okrah. Hij is mede-oprichter van Triple ThreaT. Hij is verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken, even ementen en initiatieven.
Buiten padengebaandede
Okrah: ‘We geloven in de potentie van jongeren, niet in de vooroordelen’
Nick: “Ik was vaak bij Okrah thuis te vinden om te chillen of te gamen. Achteraf denk ik dat ik aanvoelde dat het daar stabiel was. Toen ik ouder werd, merkte ik: die lessen van coach Bas zijn heel waardevol. Elke keer komen, netjes afmelden als je niet komt, doorzetten en aangeven wanneer je hulp nodig hebt. Iemand anders bijstaan, want je bent een team.”
Eindelijk erkenning
in gesprek
Samen in beweging voor goed cultuuronderwijs pleinc.nl/debeweging en sluit je aan!
Okrah: “Inmiddels was ik zelf basketbal coach geworden in de wijk en kon ik mijn levenslessen weer doorgeven. Dat was reden om Triple ThreaT op te richten: we willen de omgeving voor jongeren verande ren. We geloven erin dat een passie – voor ons was dat basketbal – ervoor zorgt dat je patronen kunt doorbreken. Vanaf het eerste moment hebben we sport en cultuur gecombineerd met lifestyle: kleding, muziek. Dat is wat jongeren trekt, je moet bij ons willen zijn omdat het fijn voelt. Niet omdat je wil dansen of basketballen, dat is secundair.”
Okrah: “We geloven in de potentie van jongeren, niet in de vooroordelen. Daarbij werken we met rolmodellen. Voor ons is dat iemand die mensen in beweging kan brengen op een positieve manier. Daarvoor heb je een bepaald bewustzijn nodig: je moet weten wie je bent en hoe je overkomt op anderen. Het is een zware functie, want je kunt hem niet zomaar aan of uit zetten. Het is een manier van leven.”
‘Wij kennen de verhalen van de jongeren, wij waren net zo’
12 prikkels
Positieve rolmodellen
Okrah: “Wij geloven in leading by example De jongeren zien dat wij een hbo-opleiding hebben gedaan en nu fulltime werken. Maar het hee voor Triple Threat lang geduurd: we zijn autonoom en eigenwijs en willen het op onze manier doen. Het begon in 2009 en de laatste jaren is er gelukkig veel erkenning. We zijn nu ook op scholen actief: we bieden TSO aan en we hebben een plusproject voor kinderen die dreigen te ontsporen. Daarbij worden kinderen uit
Nick: “En soms betekent dat iets inleveren voor het grotere geheel. Op het moment dat je vrienden zich misdragen, moet jij ze er bijvoorbeeld op aanspreken. Okrah is voor mij een rolmodel, omdat ik vanaf het begin geïmponeerd was door zijn verbale krachten. Hij hee mij gestimuleerd in kennis, kunde en gedrag. Hij is kalm en weloverwogen, ik ben wat emotioneler. Hij is iemand aan wie ik me meet, al heb ik mijn eigen pad te bewandelen in het leven.”
Nick: “Daar wil ik nog aan toevoegen: zoom soms uit en bedenk dat sommige dingen geen doel zijn, maar een middel om iets te bereiken. Basketbal is bij ons een middel om verbinding te creëren en levenslessen mee te geven. Met cultuur net zo: stimuleer de passie van jongeren en zorg dat ze voelen dat ze echt iets kunnen. Bij ons kan een 21-jarige de productie doen van een talentenjacht voor een uitverkochte Stadsschouwburg. Hoe? We geven hem of haar het vertrouwen, de tools en de erkenning.”
Nick:
Nick: “Omdat we zelf uit de wijk komen, kennen we de verhalen van de jongeren. We weten waar ze tegenaan lopen in het leven. We weten dat hun thuissituatie instabiel kan zijn. Dan is het genoeg om te zeggen: ‘Als je me nodig hebt, ben ik er voor je.’ Of het nu zeven uur ’s ochtends is of midden in de nacht. Het enige dat we van hen vragen, is dat ze hun best doen.”
groep 7 en 8 rechtstreeks gekoppeld aan een rolmodel van ons, als een soort buddy. Wat wij doen, kan goed aansluiten op het systeem dat er op school is. Maar we beloven niet dat we steekincidenten voorkomen of jongeren van de straat houden, dat is niet onze stijl. Kinderen moeten vrijwillig bij ons komen, niet omdat het moet vanuit school. Dus zorg als school dat je een netwerk om je heen hebt van informele organisaties als de onze, zou ik zeggen. Denk buiten de gebaande paden, durf de regie soms los te laten, zodat er iets anders kan ontstaan. Eigenlijk: durf te experimenteren.”
kunstwerk
Beeld: De veerkracht van Oekraïne –
prikkels 13
Vraag 3: Hoe zouden we met kunst de Oekraïne nog meer kunnen helpen?
Vraag 1: Wat zie je?
Vraag 2: Denk jij dat JR de mensen in de Oekraïne hiermee helpt?
Kan kunst een oorlog stoppen? vragen3over...
JR
Tekst: Moniek Warmer en Mirjam de Heer
ErfgoedLeswaaier burgerschap&
14
pleinc.nl/lespakke en-leerlijnen-eninspiratie
Lesideeën erfgoed en burgerschap, die in gaan op de maatschappelijke kanten van erfgoededucatie, zoals integratie, identiteit, politiek en mediawijsheid.
kundigheid,hebbendossiervooronderwijsbasisscholenEvicultuureducatieopiseenmonitoringinstrument,waarmeeopeenvoudigewijzecultuur-inzichtelijkkunnenmaken.Hetisénvandeschool,diehiermeeeeneigenopbouwt.Thema’sdieaanbodkomenbetrekkingopdevierpijlers:visie,des-programmaensamenwerking.
Evi Samen2.0: zicht
prikbordprikkels
Ook aan de slag met Evi? Ga naar pleinc.nl/evi
scholen in Noord-Holland namen deel aan CmK-projecten in 2021.
Wist je dat…. het handiger en fijner is om samen met een collega de icc-training te volgen, omdat je dan hebtdraagvlakmeerbinnen de school.
Onderzoek en binnenKansengelijkheidcultuureducatieecosystemenInclusieveessayreeksleer-vooriseenbelangrijkthemaCultuureducatiemetKwaliteiten
het (cultuur)onderwijsbeleid. Net als de verbinding tussen binnen- en buitenschoolse cultuureducatie. Om te zorgen dat elk kind zich cultureel kan ontwikkelen is een transitie naar een inclusiever cultuureducatiesysteem noodzakelijk. Wat is hiervoor nodig? Welke kansen en barrières zijn er?
stemen-voor-cultuureducatielkca.nl/publicatie/naar-inclusieve-leerecosy-
285
Online inspiratie, kennisdeling en in gesprek over hoe we de verschillende culturen kunnen benutten in het onderwijs.
Online netwerkevents op 17 november met als thema: ‘Kunst, Wetenschap & Techniek’ en op 15 december: ‘Burgerschap’.
Meer info, aanmelden en het volledige aanbod zie pleinc.nl/agenda
AGENDA
DONDERDAG 15 DECEMBER 2022
Een greep uit de vanactiviteitenditnajaar.
Meer info: pleinc.nl/agenda
school te zijn? Hoe breng je op een structurele wijze leerlingen in aanraking met kunst en cultuur en hoe betrek je collega’s? Dinsdag 20 september start een nieuwe groep cursisten. In 3 bijeenkomsten krijg je praktische handvatten, vaardigheden en inhoudelijke kennis om jouw rol optimaal vorm te geven.
Online Beeldendeworkshop Methodes
Meer info: pleinc.nl/agenda
Watcultuurplaneenhoudthetinomcultuurcoördinator
DONDERDAG 29 SEPTEMBER 2022
DE BEWEGING ONLINE
DONDERDAG 27 OKTOBER 2022 NETWERKEVENTONDERWIJSSPECIAAL
prikkels 15 xxxxxxxxx
SchrijfICC-Training
Op zoek naar manieren om jullie beeldend onderwijs naar een hoger plan te tillen? In deze korte workshop schetsen we het meest recente overzicht van beeldende methodes. We leggen uit hoe ze werken en op welke uitgangspunten ze zijn gebaseerd. Het helpt
op
leerkrachten en schoolteams een keuze te maken uit het actuele aanbod. Meld je aan en bij voldoende aanmeldingen prikken we meteen een datum!
CO TALK #5: DE INCLUSIEVE KLAS
Live bijeenkomst met verdieping, inspiratie en actuele ontwikkelingen ter versterking van cultuureducatie, voor iedereen die werkzaam is voor en in het so.
DONDERDAG 17 NOVEMBER 2022
VerhalenMening van rolmodellen tellen!
Een jongen voelt zich buitengesloten omdat hij stottert. Een wijze les van zijn vader helpt de jongen om op een andere manier naar zichzelf te kijken en zichzelf te accepteren. Uitgeverij: Querido
VERHALENTIPS
Bovenbouw VANAF HIER KUN JE DE HELE WERELD ZIEN ENNE KOENS
Pinguïn wordt plotseling verliefd. Niet op een andere pinguïn, maar op een beer! Over verliefd worden en houden van in allerlei vormen. Uitgeverij: Querido
Dena komt na een avontuurlijke zoektocht achter antwoorden over haar eigen afkomst. Uitgeverij: Luitingh - Sijthoff
Jim van Born - leerkracht groep 8 en Cultuurbegeleider op De Bareel in Heemskerk
door Kim Blackburn Meerstemmige en inclusievewww.spinzi.nlKinderboeken
prikbordprikkels
Ayfer Dogan - leerkracht groep 4 en Interne Cultuurcoördinator op IBS De Horizon in Zaandam
“Het zijn de mensen in de directe omgeving, zoals ouders en opa’s of oma’s, waar je als kind naar kijkt en waar je gedrag en vaardigheden van overneemt. Bewust of onbewust. Als leerkracht zie ik dat voor jonge kinderen een goed voorbeeld belangrijk is. Daarom is diversiteit in de klas van belang. Daar leer je dan hoe je je kunt verhouden tot diversiteit – ook als er thuis bijvoorbeeld niet zo veel ruimte is om buiten de kaders te denken – en dat je goed kunt samenwerken. Ook al verschil je misschien sterk van elkaar.”
Middenbouw IK PRAAT ALS EEN RIVIER JORDAN SCOTT
JA
“Alhoewel leerlingen natuurlijk worden beïnvloed door de directe omgeving, maken voorbeelden of rolmodellen vaak diepe indruk op leerlingen. Tijdens het behandelen van de Tweede Wereldoorlog zijn wij bijvoorbeeld met de klas in Wijk aan Zee geweest. Daar kom je delen tegen van de Atlantikwall. Hierna maakten de verhalen van de figuren uit de Tweede Wereldoorlog extra indruk. Het leuke van groep 8 is dat je al aardig een gesprek kunt voeren in de klas over bijvoorbeeld gedrag en keuzes die je maakt. En als we het dan over rolmodellen hebben: mijn school school telt 60 medewerkers en ik ben de enige man. Ik ben me bewust van de voorbeeldfunctie die ik heb.”
NEE
Onderbouw EEN ZEE VAN LIEFDE PIETER GAUDESABOOS
16
De cultuurpartner
Een parel uit 1001 nacht
Foto: Stephanie Driessen
Er zijn diverse disciplines aangeboden. Voor elk onderdeel werkten we samen met een expert. Voor dans bijvoorbeeld kwam er een danseres van Dolstra Dance Centre en voor drama en erfgoed werken we samen met Museum IJssels tein. De beeldende lessen zijn voorbereid door een ouder die kennis heeft van Iraanse kunst. De kunstvakdocenten ontwikkelden de lessen, gaven workshops en zorgden voor materialen. Zo is het team ontlast en leert zelf ook.
Het doel
Tekst: Tamara Oortwijn
Benieuwd? Op de website van de Tandem, detandem.nl staat een filmpje van het project.
prikkels 17
Vanaf het eerste moment leeft het thema bij de leerlingen. Het is mooi te zien hoe zij kennis en kunde met elkaar delen. Daarnaast verbindt het schoolbreed werken leerlingen, leerkrachten én ouders. We sloten het project af met een eindpre sentatie. De leerlingen liepen met hun ouders door de hele school en bewonderden elkaars werk. Dit is echt een parel, je beleeft het met elkaar.
Het idee
En…
“De ‘Kunstcarrousel’ vindt twee keer per jaar plaats. Voor elke carrousel bedenken we een thema. De vorige keer was dat ‘Van Hollandse bodem’, deze keer is het ‘1001 nacht’. Gedurende een aantal weken werken leerlingen en leer krachten onder leiding van kunstvakdocenten op een creatieve manier aan dit thema. Alle klassen zitten door elkaar heen.”
missie geslaagd?
Op basisschool de Tandem in IJsselstein, is Inge Oostrom cultuurcoördinator en groepsleerkracht. Met twee collega’s vormt zij de cultuurwerkgroep en geeft vorm aan het schoolbrede project de ‘Kunstcarrousel’. Het thema van deze keer is: 1001 nacht.
“Met de ‘Kunstcarrousel’ wil de Tandem leerlin gen de kans geven nieuwe inzichten te krijgen en nieuwe ervaringen op te doen. Tijdens zo’n project leren kinderen van én met elkaar. Door de carrou sel met kinderen, leerkrachten én ouders neer te zetten, ontstaat er een ‘samen’-gevoel.”
Onderbouw
Verzamel een aantal oude voorwerpen, bijvoorbeeld een koffiemolen, een lei en griffel, een stoo e, een beddenpan, een tulpenvaas, een puddingvorm, een wierook vaatje of een pijp. Je kunt deze voorwerpen vaak nog vinden in tweedehands winkels. Je kunt ook de kinderen vragen spullen die hun grootouders gebruikten mee te nemen.
Voel, ruik en kijk!
Verzin!
VERHALENSPELEN
Leg alle spullen onder een doek en ga er met de kinderen omheen zitten. Steeds mag een kind een voorwerp voelen. Vraag het kind te beschrijven wat hij voelt. Voelt het groot, klein, hard, zacht, scherp? Daarna mag het kind het voorwerp onder het doek vandaan halen. Hoe ruikt het? En hoe ziet het eruit? Wat voor kleur hee het? Waarvan is het gemaakt? Hoe zou je het tekenen?
kunstwerkprikkels
Waar zou je het voorwerp voor kunnen gebruiken? Wie zou het gebruiken? En wanneer? Benoem niet te snel wat goed is, maar verzamel alle ideeën daarover en verken ze met behulp van vragen met de kinderen. Vraag per voorwerp een tweetal om een verhaaltje te verzinnen over een marktkoopman die het voorwerp wil verkopen aan een klant.
Tekst: Mirjam de Heer Illustratie: Noël Boi in
18
Erfgoed en drama combineren maakt leren niet alleen leuker, maar ook effectiever. Kinderen ontdekken de verhalen achter oude voorwerpen en gebouwen en brengen die zelf tot leven.
De tweetallen maken van hun verhaaltje een kort toneelstukje. De een speelt de marktkoopman, de ander de klant. Oefen niet alleen je tekst, maar ook je bewegingen. Hoe laat je aan een klant zien wat je met het voorwerp kunt? Waarom zou je blij zijn om dit te hebben? Als afsluiting krijgt elk tweetal een paar minuten het podium. Wie is de beste marktkoopman?
Verzamel!
De marktkoopman
Speel!
Speel!
prikkels 19
Bedenk!
Deze twee kunstlessen zijn ontwikkeld door Dorien Wijstma van Landschap Erfgoed Utrecht en dramavakdocent Simone Gijben.
Kies met de klas een aantal gebouwen uit waar jullie meer over willen weten. Maak groepjes van vier leerlingen. Elk groepje zoekt eerst informatie over een van de gebouwen op. Aan de hand van deze informatie bedenkt elk groepje een verhaaltje waarin het gebouw en zijn bewoners of gebruikers een rol spelen.
Verzamel!
Bekijk!
Bovenbouw
De groepjes zetten hun verhaal om in een toneelstukje. Daarin hee elk kind een rol. Zorg dat je lichaam en gezichtsuitdrukking ook meedoen. Dan is het tijd voor een voorstelling! Elk groepje krijgt het podium. Projecteer hun foto, of een andere foto die de leerlingen bij het onderzoek vonden, op het digibord als achtergronddecor.
Bekijk samen met de leerlingen de foto’s op het digibord. Elke leerling vertelt over het gebouw op zijn eigen foto. Is het gebouw groot of klein, hoog of laag? Ziet het er oud uit of juist nieuw? Waarvan is het gemaakt? Welke kleur hee het? En welke vorm? Is het versierd? Zit er een tuin omheen? Wie gebruiken het gebouw? Waar zou het voor dienen?
Vraag de leerlingen om een foto te maken van een bijzonder gebouw dat zij regelmatig op hun weg tegenkomen. Dat kan bijvoorbeeld de schouwburg zijn, een statig herenhuis, een kerk, een molen, het moderne gemeentehuis, een oude villa, een muziekkapelletje, de stadspoort, een tuinhuisje in het park, de watertoren, een bijzonder restaurantje of het station. Zet alle foto’s in een map.
Een gebouw met karakter
Illustratie: Margo Vlamings
20 prikkels
Tekst: Carla Huisman en Mirjam de Heer
achtergrond
De kracht van vertellen
we nog niet eens zo lang dat hier meer dan tweeduizend joden zaten en ruim 4.000 (zeer) jonge mensen, waarvan de jongste nog maar een baby was. En we
“D
e Tweede Wereldoorlog was iets dat mijn ouders hadden meegemaakt. Pas toen ik hier ging werken, realiseerde ik mij dat deze oorlog zo veel impact hee gehad op mensenlevens en nog steeds doorwerkt. Ik ontmoette hier oud-gevangenen en nabestaanden en zag dat sommigen van hen heel goed konden vertellen over wat hen is overkomen en dat anderen volkomen stil vielen. Ik maakte mee hoe de gidsen de geschiedenis van het kamp doorvertelden aan bezoekers. Ik zag hoe die verhalen bezoekers raakten.
En ik merkte hoe ze mij raakten. Als ik hier aan kom fietsen op een winterse dag, denk ik: Als ik het nu al zo koud heb, wat zullen die mannen het dan koud gehad hebben in hun dunne gevangeniskleding. Als het hier in het voorjaar prachtig groen is, begrijp ik
In het museum wordt het verhaal van Kamp Amersfoort verteld aan de hand van tien personen en tien onderwerpen. We kozen heel bewust niet alleen voor helden
Het begint bij de feiten
de term ‘schuldig landschap’ ineens zo goed. Meer dan 47.000 mensen hebben hier gevangen gezeten en bij elk van die 47.000 hoort een verhaal. Bij al die verhalen ligt de kracht van vertellen.”
prikkels 21
“Een verhaal vertellen begint bij de feiten kennen. Hoe meer feiten je kent, hoe meer je kunt vertellen. We hebben hier bij Kamp Amersfoort een sterke onderzoeksgroep. Mede doordat archieven steeds opener worden, we samenwerken met andere organisaties én de digitale technieken een grote vlucht nemen, komen we steeds meer te Zoweten..weten
ontdekten dat er 313 geslaagde vluchtpo gingen zijn geweest. Het plaatje van hoe het hier was en wat er gebeurde, wordt steeds meer ingevuld. En dat maakt onze verhalen zorgvuldiger, nauwkeuriger en rijker.”
Daarna komen de keuzes “Maar meer weten, meer feiten tot je beschikking hebben, maakt vertellen tegelijkertijd ook uitdagender. Want hoe combineer je de feiten tot een verhaal dat boeiend is voor de diverse bezoekersgroe pen? Wat vertel je een groep nabestaan den? En wat een groep leerlingen van groep 7-8?
In Kamp Amersfoort liggen de verhalen voor het oprapen. Hoe maak je die verhalen relevant voor de kinderen van nu? Carla Huisman, vakdocent literatuur, geloo in de kracht van vertellen. Aan de hand van haar werk in Kamp Amersfoort gee ze praktische tips voor leerkrachten.
achtergrond
De gidsen bij Kamp Amersfoort krijgen een opleiding, waarin ze natuurlijk leren over de geschiedenis van het kamp, maar ook hoe je een verhaal kunt vertellen. Want verhalen boeiend vertellen moet je leren en (vaak) oefenen. We leren ze mensen aan te kijken en vragen te stellen, zodat de groep actief bij het verhaal betrokken blij . We geven ze praktische tips als ‘laat stiltes vallen’, zodat bezoekers de verhalen kunnen laten bezinken en ruimte krijgen te reageren. We leren ze hun stem te
Spullen en sporen helpen
Sommige vrijwilligers gebruiken naast verhaaltechnieken ook speltechnieken. Soms helpt het kinderen om zich voor te stellen hoe iets was door het te spelen. Doodstil staan op de appèlplaats bijvoor beeld of in de huid kruipen van een bewaker en een gevangene om erachter te komen welke dilemma’s zij tegenkwamen. Deze technieken helpen de gidsen om met de verhalen meer impact te maken.”
Daarin zoeken we niet alleen de zwaarte, maar ook de lichtheid. In het museum zie je naast de gevangeniskleding en instru menten voor terreur, persoonlijke eigen dommen. Na hun werk maakten sommige gevangenen in hun barakken allerlei voorwerpen. Schaakstukken, fotolijstjes, speelgoed en bootjes getuigen van de behoe e van de gevangenen om mooie, persoonlijke dingen te maken. Hun ‘kunst’ hielp hen boven hun lijden uit te stijgen. Het maakte dat ze het volhielden.”
ziet die het prima naar hun zin lijken te hebben. Dat was niet hoe het hier was. Waarom zou de commandant dan toch zo’n tekening hebben laten maken? Aan de hand van zo’n ‘schilderij’ voeren we met kinderen gesprekken over fake news. Mag je iets mooier of anders maken dan het is als dat je beter uitkomt, mag je (een beetje) liegen als je reclame voor iets maakt?
22 prikkels
Er is in Kamp Amersfoort een muurschil dering waarop je gevangenen aan het werk
“Wij vertellen over de keuzes die de mensen in het kamp maakten. En stellen de vraag: wat vind je van die keuze? Vervolgens vertalen we dat naar dilemma’s die we ook nu nog iedere dag tegenkomen. Waarom zijn er regels? Bestaan er goede regels? Houd ik me aan de regels? Kan een straf onterecht zijn? Hoe vrij ben ik? Hoeveel heb ik over voor de vrijheid van een ander? Ben je vrij als je je land ontvlucht bent? Ben je vrij als jij een onderduiker of vluchteling in huis neemt? Wat moet je daarvoor opgeven?
Vertellen is ook techniek “Maar voor kinderen zijn voorwerpen met uitlegtekstjes alleen niet genoeg. Het zijn onze rondleiders die de verhalen achter de voorwerpen tot leven brengen.
en schurken, want er is ‘de goede bewaker’ en de gevangene die zijn medegevangenen erbij lapte. Er is ‘de beul’ Kotalla en ‘de witte engel’ Loes van Overeem. Het is geen verhaal van goed óf fout, zwart óf wit. Er zijn oneindig veel grijstinten.”
“Om het verhaal zo goed mogelijk te kunnen vertellen, zijn er voorwerpen in het museum en sporen in het landschap. Tastbare, zichtbare dingen kunnen verhalen tot leven brengen. Iets kunnen voelen, horen, zien, ruiken of proeven maakt het echter, zeker voor kinderen.
gebruiken om het verhaal boeiend te maken. En we gebruiken voortdurend de plek waar we zijn: ‘Hier, bij deze poort waar jullie nu staan, zijn ruim 47.000 mensen dit kamp binnengegaan.’
Onderschat nooit de impact
Sommige luisteraars reageren meteen met vragen, met eigen verhalen of met een uitgesproken associatie. Maar er zijn er ook die stil zijn en pas veel later woorden of beelden geven aan wat hen geraakt hee . Pas geleden was er een theatervoor stelling van een aantal jonge actrices van Theatergroep Na de Dam. Ter voorberei ding kregen zij een rondleiding van een van onze gidsen. Hij vertelde, maar het leek net alsof de speelsters op sommige plekken niet geïnteresseerd waren in zijn verhalen. Tot zijn verbazing kwam echter in de voorstelling juist dat onderdeel terug. Hij had hen, ook al had hij dat toen niet gemerkt, diep geraakt.
‘Jouw verhaal gee ruimte aan andere verhalen’
Het gesprek houdt niet op als de bezoekers weggaan. Zij nemen de verhalen mee. Ze denken erover na, leggen associaties en praten er met anderen over. Jouw verhaal gee ruimte voor een ander verhaal. Wees je daar als verteller van bewust en maak plek voor deze nieuwe verhalen.
1. Wat gebeurt er? Deze vraag stimuleert leerlingen naar de betekenis van de afbeelding te zoeken.
Laat elke leerling om de beurt een of twee dingen noemen. Iedereen streept door wat er al gezegd wordt. Zorg dat álles wat opgeschreven is aan bod komt.
Mirjam de Heer Onder de titel Visual Thinking Strategies ontwikkelden het MoMA en de Harvard University drie vragen die leerkrachten helpen met kinderen naar kunst te kijken. Hieronder drie voorbeelden van werken met deze methodes.
BekijkSinterklaasverhalensamendeafbeeldingvan
1. Welke kleuren, lijnen en vormen zie je? Laat leerlingen heel specifiek benoemen wat ze zien (brandweerrood, golvende lijn, wolkige vorm). Zo benadruk je verschillen.
prikkels 23
2. Welke vijf dingen vallen je ook nog op? Door deze 2x-methode toe te passen, ontdekken ze meer details.
Bekijk samen het schilderij De vossen van Franz Marc en stel de volgende vragen:
Sinterklaasavond van Jan Steen. Stel daarna de volgende vragen, waarbij je steeds aanwijst wat de leerlingen benoemen en samenvat wat ze zeggen.
1. Welke vijf dingen vallen je op? Laat hen deze noteren.
Lijn, vorm en kleur
3. Wat zie je nu anders dan toen je de eerste keer keek? Laat leerlingen bij het benoemen bewegen, geluid te maken of op een andere manier uitbeelden wat het kunstwerk met hen heeft gedaan.
Step inside!
2. Waar zie je dat aan? Deze vraag stimuleert leerlingen te onderbouwen wat ze zien en denken.
3. Wat kunnen we nog meer ontdekken? Deze vraag nodigt leerlingen uit verder te kijken en nauwkeuriger te observeren.
Bekijk samen het beeld van de heilige Ursula. Deel pen en papier uit en stel de volgende vragen:
3. Stap in de schoenen van de heilige Ursula. Waar sta je? Hoe voelt dat? Wie ben je? En wat denk je? Wat hoor en voel je? Laat de leerlingen een verhaal maken over iets dat Ursula meemaakt.
2. Wat valt je het meeste op, kleur, lijn of vorm? Hiermee benoemt de leerling wat het werk met hem doet. Ze komen erachter hoe beeldelementen bijdragen aan het verhaal op het doek.
Verhalen kijkenVerhalen3x
Twee kanten
xxxxxxxxx 24 prikkels
UITGELICHT
Naam: Bodine Romijn Leeftijd: 28 jaar Woonplaats: Utrecht
Een goed gesprek
Wat kunnen scholen doen om de groeiende diversiteit de plek te geven die het verdient?
“Hoe jonger kinderen dit leren, hoe beter. Het mes snijdt aan twee kanten. Als het onderwijs hier goed op ingericht is, voelen kinderen zich meer deel van het geheel. Als je je welkom voelt en jezelf kunt zijn op school, dan zit je beter in je vel en wordt leren leuker. ”
DE INCLUSIEVE KLAS 1 op 3
Tekst: Nienke Trap en Babette van Harsselaar Beeld: Maud van Gool
Omarm de rijkdom aan culturele diversiteit en benut deze in je klaslokaal
De samenleving wordt cultureel diverser. Het onderwijs is daar alleen nog niet altijd op ingericht. Bodine Romijn schreef een proefschrift over culturele inclusie.
“De culturele diversiteit groeit. In 2050 hee een op de drie kinderen een migratieachtergrond. Wat we in de praktijk merken, is dat leerkrachten te weinig handvatten hebben om met die toenemende diversiteit om te gaan. Met veel verschillende culturen in de klas is het belangrijk om actief te werken aan inclusief onderwijs, waar elk kind zich welkom voelt. Maar hoe doe je dat?”
Diversiteit is rijkdom
“Toch blijkt intercultureel onderwijs soms best een opgave. Op veel scholen is er nog onvoldoende kennis en ervaring. Het is ook op pabo’s nog geen onderdeel van de lesstof. Daar komt bij dat het onderwerp je eigen wereldbeeld en voorkennis ter discussie kan stellen. Bewustwording is een belangrijke eerste stap. Ga met elkaar in gesprek. Neem het klaslokaal, je eigen handelen en materialen eens onder de loep. Voelt elk kind zich welkom? Draagt het bij aan positieve waardering van de verschillen? De tips die je kunt downloaden kunnen je vast een handje helpen.”
Functie: docent en onderzoeker Universiteit Utrecht
“Inclusief onderwijs gaat over positief omgaan met verschillen. Erken verschillen en waardeer diversiteit. Zie verschillen als rijkdom en omarm die. Zorg ervoor dat alle kinderen zich kunnen herkennen in het onderwijs dat je aanbiedt. Zorg dat elk kind en elke ouder zich welkom voelt. Vermijd stereotypering van culturen of uiterlijke lichaamskenmerken.”
verschillen
Meer informatie de
prikkels 25
De tips op de poster, die je kunt downloaden via pleinc.nl, kunnen je vast een handje helpen Omarm
Foto: Marieke Duijsters
Het verhaal van de Tijd
“We deden het project ‘Scheur in de tijd’. We kregen zes kunstlessen en mochten kiezen: drama, decor of dans. Ik koos voor dans, want ik wil misschien wel op dansles. De dansjuf leerde ons een oorlogsdans. Stage fighting heet dat. Nepvechten. Best wel lastig, maar uiteindelijk ging het heel goed. We leerden de dans in tweetallen. Je moest elkaar goed in de ogen kijken. Dan moesten we natuurlijk veel lachen. Maar als je een ruzie danst, is het heel gek als je lacht. Dus kregen we ook een les in ‘boos kijken’. We keken naar filmpjes over gezichtsuitdrukkingen. Ik weet nu wat ik moet doen om echt boos te kijken, terwijl ik dat niet ben. We leerden dat je gevoel hetzelfde moet zijn als dat wat je in je dans laat zien. Want, als je lachend een oorlog of gevecht danst, dan gelooft het publiek je niet. Alles moet kloppen, de pasjes, je houding én je gezichtsuitdrukking. In de laatste les kregen we te horen dat we ook nog een soort carnavalsdans mochten doen. In die dans moesten we juist heel vrolijk zijn. Want carnaval is vrolijk, beetje gek als je dan boos kijkt. Het waren superleuke lessen en het optreden voor de papa’s, mama’s, opa’s en oma’s en andere kinderen was heel spannend.”
prikkels
De Agnesschool in IJsselstein is een cultuurproelschool. Tijdens het schoolbrede project ‘Tijd’ bedachten leerlingen onderzoeksvragen. Samen met vakleerkrachten zochten ze op creatieve manieren naar antwoorden. Vier kinderen vertellen het verhaal achter hun creatieve proces.
Estelle (9 jaar)
gezichtsuitdrukkingen. Ik weet nu wat ik moet doen leerden dat je gevoel hetzelfde moet zijn als dat wat je
Tekst: Trea Scholten
door hun ogen
prikkels 27
“We maakten met groep 5 en 6 een voorstelling. Ik wilde graag bij het decorgroepje. Dat was heel tof. We moesten allemaal dingen maken die te maken hadden met terug in de tijd gaan. Want in de voorstelling lieten andere groepjes zien wat er vroeger allemaal in IJsselstein gebeurd is. We maakten alles van karton. Eerst verzonnen we wat er allemaal moest komen. Dat kwam op een grote lijst. Als er dan iets af was, zette je er een vinkje achter. Ik maakte bijvoorbeeld een grote paal waar we een plaatsnaambordje met IJsselstein op maakten. De paal werd gebruikt voor een stukje over autoloze zondagen. Dan mochten er geen auto’s op de weg, omdat er te weinig benzine was. Op de lege straten kon je dan rolschaatsen of voetballen. De paal staat nu op mijn kamer. Een mooie herinnering! Toen ik klaar was met de paal heb ik ook nog geholpen met een auto maken. We hadden heel grote platen karton. Daar kon je op tekenen en daarna ging je het zagen. Na afloop van alle lessen gingen we naar een echte voorstelling van Het Filiaal theatermakers. Heel gaaf. Over mensen die terug in de tijd gingen en daar allemaal dingen meemaakten. Dat was in Castellum Hoge Woerd. Nu wil ik nog graag een keer naar het museum daar, want het zag er zo tof uit!”
Sjors (10 jaar)
Jasmijn (11) en Lotus (11)
“We kregen het project ‘De ontdekking’ en moesten allemaal vragen verzinnen die te maken hadden met lucht. Maar om die vragen goed te kunnen bedenken, onderzochten we eerst de lucht. We maakten foto’s van wolken, blauwe hemels, de lucht bij dag en als het donker was. Al die vragen schreven we op een bord en dan koos je er met een groepje een uit. Het ene groepje zocht uit hoe sterren ontstaan. Het andere groepje onderzocht waarom wolken wit zijn. Het moesten vragen zijn waar je niet zomaar het antwoord op wist. Om de vraag te beantwoorden, mochten we onze fantasie gebruiken. We schreven eerst een verhaal en daarna gingen we een filmpje maken van dat verhaal. Dat deden we met een greenscreen en een iPad. We verdeelden de rollen en speelden het verhaal na. En daarna gingen we het editen en vertelde iemand het verhaal via een voice-over. Ons verhaal ging erover dat sterren ontstaan na de dood van mensen. Zij moeten eerst een lange vragenlijst bij een poortwachter beantwoorden. Zijn de vragen goed, dan word je een ster. En wolken zijn dus wit, omdat er een hond is die de wolken wit schildert. In sommige groepjes was best wel onenigheid. Maar we luisterden goed naar elkaar en leerden ook van elkaar. Zo kwam het toch weer goed. Het was fijn dat we vrij gelaten werden. Dat we ook naar buiten mochten. En dat we onze fantasie mochten gebruiken.”
andere groepje onderzocht waarom wolken wit zijn. Het moesten vragen zijn waar je niet zomaar het antwoord op wist. Om de vraag te
ningen een voor een weg te schuiven.
1. Snijd de bodem, een zijkant en een klep weg zodat deze 4 delen overblijven.
Tekenen is een mooie manier om verhalen te vertellen. Maar met een tekening in een Kamishibai krijgt het verhaal een hele nieuwe dimensie. Bedenk samen met de kinderen een verhaal, teken 8 tot 14 scènes op stevig A3-papier en breng het verhaal tot leven. Een bijzondere erva ring voor verteller en luisteraar! verhalen in je eigen vertelkastje
3. Verstevig de klep door aan de achterzijde een strookje karton van ca. 3 cm te plakken. De klep blijft daar door rechtop staan. Optioneel: snijd vormen weg, zodat de bovenkant decoratiever wordt.
1001
Geniet met de klas van de Kamishibai.
2. Snijd een kader uit de voorzijde. Rondom 2 cm kleiner dan het A3 formaat van de tekeningen.
5. Klem de tekeningen achter de elastieken. Tip: maak een tabje aan iedere tekening. Handig om de teke
7. Optioneel: beplak de zijkanten (deur tjes) met gekleurd papier. Hou de binnenkant rustig zodat de aandacht naar het verhaal gaat.
Maud van Gool
1 6 3 2 5 4 7 Snelleles
Prikkels is een uitgave van Plein C en Kunst Centraal
4. Maak 4 gaatjes aan de voorzijde (onder en boven) en bevestig met de splitpennen het knoopsgatelastiek.
Voor meer inspiratie of lesmateriaal in de klas zie pleinc.nl en kunstcentraal.nl
6. Voorzijde Kamishibai.
•Benodigdheden:stevigekartonnen doos, (ca. 50 x 35 x 30 cm) • potlood • mesje • lineaal • knoopsgatelastiek, twee delen van ongeveer 25 cm • 4 splitpennen • alleslijm of dubbelzijdig tape