View from above: เทคโนโลยีการมองและการเขียนชีวิตหมู่บ้านในแผนที่ บทแนะนำหนังสือ แผนที่สร้างชาติ: รัฐประชาชาติกับการทำแผนที่หมู่บ้านไทยในยุคสงครามเย็น (2560) ดร. เก่งกิจ กิติเรียงลาภ (เขียน) จัดพิมพ์โดย Illuminations Editions, สำนักพิมพ์ปาตานี ฟอรั่ม และ Thirdspace publication ศรยุทธ เอี่ยมเอื้อยุทธ 1 หลักไมล์ (Milestone) สำคัญในการศึกษารัฐ-ชาติสมัยใหม่หรือรัฐประชาชาติในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่นัก วิชาการไทยรู้จักกันอย่างกว้างขวางคือ งานศึกษาของเบน แอนเดอร์สัน เรื่อง ชุมชนจินตกรรม: บทสะท้อน ว่าด้วยกำเนิดและการแพร่ขยายของชาตินิยม (2552) 2 และการศึกษาของธงชัย วินิจจะกูลในเรื่องกำเนิด สยามจากแผนที่: ประวัติศาสตร์ภูมิกายาของชาติ (2556)3 หนังสือทั้งสองเล่มนี้ไม่เพียงนำเสนอแง่มุมที่ เปลี่ยนแปลงความเข้าใจในรูปการณ์จิตสำนึกว่าด้วยเรื่องชาติ แต่ยังเป็นงานที่ทรงอิทธิพลต่อการศึกษาทาง วิชาการในวงกว้าง ข้ามพ้นพื้นที่ศึกษาในระดับภูมิภาคไปสู่แวดวงวิชาการระดับโลก หนังสือเล่มแรกเสนอข้อถกเถียงสำคัญว่าด้วยชาติมิได้เกิดขึ้นหรือดำรงอยู่มาอย่างยาวนาน ทว่าเป็น สิ่งที่ถูกประดิษฐ์สร้างขึ้นมาในฐานะชุมชนทางการเมืองที่ถูกจินตนาการผ่านเทคโนโลยี โดยเฉพาะการ ทำงานของระบบทุนนิยมสิ่งพิมพ์ (Print Capitalism) ซึ่งทำให้เกิดการแลกเปลี่ยนและผลิตสร้างความเห็น ของผู้คนที่ไม่เคยรู้จักหรือเห็นหน้ากันมาก่อน กลุ่มคนผู้เสพสื่อสิ่งพิมพ์เหล่านี้ได้เป็นส่วนหนึ่งของการ ทำให้เกิดชุมชนที่แตกต่างออกไปจากชุมชนในลักษณะเดิมซึ่งวางบนความสัมพันธ์แนวดิ่งด้วยอิทธิพลจาก การลำดับช่วงชั้นทางศาสนา มาสู่ชุมชนแนวระนาบที่ผู้คนทั้งคุ้นหน้าและแปลกหน้ามาอยู่ร่วมร่วมกันใน เวลาและพื้นที่เดียวกัน ในขณะที่ หนังสือเล่มหลัง ทำการอธิบายในแง่มุมของบทบาทความสำคัญของชาติ ผ่านการกำหนดสร้างแผนที่ของชนชั้นนำสยามภายใต้บริบทของการเผชิญหน้ากับการไล่ล่าอาณานิคม ชาติ จึงมิใช่ชุมชนที่ถูกจินตนาการขึ้นมาในลักษณะเป็นนามธรรม หากจำเป็นต้องมีรูปธรรมหรือลักษณะทาง กายภาพเป็นสิ่งยืนยันตัวตน ผ่านกระบวนการเปลี่ยนแปลงทางจักรวาลทัศน์หรือการรับรู้ทางภูมิศาสตร์ งานในชิ้นที่สองนี้เอง ส่งผลให้งานชิ้นแรกอันโด่งดังมีการปรับแก้ โดยเพิ่มเติมความสำคัญของแผนที่เข้าไป ในการตีพิมพ์ครั้งที่สอง หนังสือเรื่อง แผนที่สร้างชาติ: รัฐประชาชาติกับการทำแผนที่หมู่บ้านไทยในยุคสงครามเย็น (2560) โดย เก่งกิจ กิติเรียงลาภ มีความสำคัญและสมควรได้รับการอ่านอย่างเชื่อมโยงกับงานสองชิ้นในข้างต้น ด้วย เหตุผลหลากหลายประการดังต่อไปนี้ 1 อาจารย์ประจำสาขาวิชาสื่อศิลปะและการออกแบบสื่อ คณะวิจิตรศิลป์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และนักศึกษาปริญญาเอกสาขามานุษยวิทยาว่า ด้วยสื่อและการทัศนา มหาวิทยาลัยเสรีแห่งเบอร์ลิน ประเทศเยอรมนี 2 แอนเดอร์สัน, เบเนดิกท์. ชุมชนจินตกรรม: บทสะท้อนว่าด้วยกำเนิดและการแพร่ขยายของชาตินิยม. ชาญวิทย์ เกษตรศิริ
(บรรณาธิการแปล). กรุงเทพฯ. มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์. 2552. หนังสือเล่มนี้แปลจาก Anderson, Benedict R O’G. Imagined communities: reflections on the origin and spread of nationalism. London; New York: Verso. 1991. 3 วินิจจะกูล, ธงชัย. กำเนิดสยามจากแผนที่: ประวัติศาสตร์ภูมิกายาของชาติ. พวงทอง ภวัครพันธุ,์ ไอดา อรุณวงศ์, และพงษ์ เลิศวนานต์ (แปล). ชูศักดิ์ ภัทรกุลวณิชย์ (บรรณาธิการแปล). กรุงเทพฯ.อ่าน. 2556. หนังสือเล่มนี้แปลจาก Winichakul, Thongchai. Siam Mapped: A History of the Geo-body of a Nation. Honolulu: University of Hawaii Press, 1994. 1