17 ’t Dagboek van Geeske Over de emotionele kant van hoorverlies.
18 Het nut van REM-metingen Allart Knoop legt het uit.
21 EUHA 2025 Wij waren erbij!
22 Beursverslag
23 Lezingen O.a. over REM en luistermoeilijkheden.
27 Kijk mee op de beursvloer
30 Merknieuws Van Oticon, Widex en Starkey.
34 EUHA prijsuitreiking Stimuleringsprijzen voor de jonge generatie.
35 Verslag OPCI studiedag Over techniek, verbinding en participatie.
36 Column Hans Mülder Hans is fan van COSI.
38 Heeft ACT de toekomst? De klinische ervaring met ACT.
42 Merknieuws van Phonak De update van de Infinio.
44 Speaksee timmert aan de weg Inclusiviteit volgens directeur Jari Hazelebach.
47 Column Monique Latente behoefte en loslaten.
48 NVA-dag De rol van de audicien bij CI.
51 Column Thijs Thielemans Thijs kijkt in en tùssen de oren.
52 Herziening richtlijn tinnitus Een breder takenpakket voor de audicien.
54 Kort nieuws
58 Agenda
59 Volgende keer & colofon
Stijlelement of stigma?
Het aantal slechthorenden groeit, maar het gebruik van hoortoestellen blijft al jaren opvallend stabiel. Een groot deel van de mensen die baat zou hebben bij een gehoorapparaat, doet niets met het hoorverlies. Niet omdat de techniek tekortschiet—de toestellen zijn inmiddels slimme mini-computers met AI, bluetooth en sensoren—maar omdat ze nog steeds gevangen zitten in een medisch keurslijf. Het traject via huisarts, zorgverzekeraar, audiologisch centrum en kno-arts is waardevol waar zorg echt nodig is, maar voor velen te zwaar. Dáár ligt de kans: demedicalisering.
Brillen laten zien wat er mogelijk is. Ooit een medisch hulpmiddel, nu een vanzelfsprekend en aantrekkelijk product. Modegevoelig, betaalbaar en een stijlstatement. Voor hoortoestellen kan eenzelfde verschuiving het verschil maken: weg van stigma, richting toegankelijkheid en trots.
Kijk naar het straatbeeld. Hearables en wearables zijn niet meer weg te denken. AirPods Pro en andere oordopjes zijn geen teken van zorg, maar van gemak, stijl en technologie. Als gehooroplossingen zich in diezelfde categorie weten te nestelen, verdwijnt de drempel.
Over-the-counter hoortoestellen zijn een eerste stap over die drempel. Consumenten willen keuzevrijheid en oplossingen die passen bij hun levensstijl. Voor audiciens betekent dit: goede hoorzorg blijven bieden, inclusief het medisch traject waar dat nodig is, maar tegelijkertijd ook ruimte maken voor laagdrempelige toegang wanneer dat kan.
De toekomst gaat verder dan gehoorverlies compenseren. Denk aan realtime vertaling, gezondheidsmonitoring of een AI-assistent in je oor. “Hearing as a Platform” opent een horizon waarin hoortoestellen onderdeel worden van een groter ecosysteem van slimme technologie.
Demedicalisering is dus geen bedreiging, maar een kans. Een kans om het stigma te doorbreken, de drempels te verlagen en gehooroplossingen te laten uitgroeien tot producten die mensen wíllen dragen. Van stigma naar stijlstatement.
Bestuurslid AudiNed deaudiciens@audined.com
Ontgrendel nieuwe mogelijkheden.
Infinio Ultra is het nieuwste hoofdstuk van Infinio, ons meest revolutionaire platform tot op heden waarmee cliënten de belangrijke momenten vol plezier beleven. Voor alle gehoorverliezen is er een Infinio Ultra, inclusief het Sphere model met de ultrakrachtige DEEPSONIC AI-chip die nu 30% efficiënter is. En met de nieuwe EasyGuard vented dome hoeft het cerumenfilter aanzienlijk minder vervangen te worden.
www.phonak.nl
www.phonak.nl
gehoor geven
AudiNed & NOAH
Achter de schermen is AudiNed hard bezig met het vertegenwoordigen van de belangen van de audicien en audiciensbedrijven. Zo ook bij het Nationaal Overleg Audiologische Hulpmiddelen (NOAH), dat verder bestaat uit vertegenwoordigers van patiënten, audiologen, kno-artsen, audiologische centra en fabrikanten van hoorhulpmiddelen. De NOAH Veldnorm en de bijbehorende richtlijnen worden elke vier jaar geëvalueerd op basis van nieuwe wetenschappelijke inzichten en technologische ontwikkelingen. AudiNed heeft een significante bijdrage geleverd aan de doorontwikkeling van de NOAH-veldnorm. De herziene veldnorm ligt momenteel bij de verschillende NOAHleden voor achterbanoverleg. Verwachting is dat het gaat lukken om de nieuwe veldnorm per 1 januari 2026 in te laten gaan.
MEER WETEN?
SCAN DE QR-CODE.
Gefeliciteerd!
AudiNed-bestuurslid sinds begin dit jaar, Danielle Verheij-Ridderhof, is officieel beëdigd als lid van de Raad van Advies van StAr. Zij wil zich, namens alle audiciens, hardmaken voor een betere balans in het audicienswerk. Meer tijd en ruimte voor het leveren van goede hoorzorg aan de patiënt, zonder een steeds groter wordende administratieve druk.
Deadline in zicht procedure ‘Extra Zorgvraag’
De audicien bepaalt, samen met de cliënt, aan de hand van het hoorprotocol of een hoorhulpmiddel een goede keuze is. Vervolgens wordt aan de hand van metingen en vragenlijsten bepaald welke categorie voor de cliënt passend is. Alleen voor hoorhulpmiddelen uit die categorie krijgt de cliënt een gedeeltelijke vergoeding van zijn zorgverzekeraar. In uitzonderlijke gevallen is het mogelijk om een hoortoestel dat niet geclassificeerd is in de database, vergoed te krijgen via het basispakket. Deze procedure van de zogenaamde ‘extra zorgvraag’ is onderdeel van het hoorprotocol. Voor dit onderdeel is een werkgroep in het leven geroepen, waarvan AudiNed een van de projectleden is. De resultaten van de nieuwe procedure ‘extra zorgvraag’ worden op dit moment voorgelegd aan de achterban van de leden van het projectteam. Het streven is om de planning van 1 januari 2026 te halen.
Het moet makkelijker en transparanter
Carmen de Jonge Voorzitter NVAB
De NVAB is een branchevereniging van audiciensbedrijven. De vereniging bestaat uit een pluriforme mix van ketenbedrijven en zelfstandige audiciens, die constructief en transparant werken aan toegankelijke en kwalitatief goede hoorzorg voor elke slechthorende. NVAB-voorzitter
Carmen de Jonge deelt haar bevindingen.
Met de vergrijzing stijgt het aantal mensen met gehoorproblemen helaas ook. Met kno-artsen, audiologen en audiciens wordt hard gewerkt om steeds meer mensen van goede hoorzorg te voorzien. Tegelijkertijd zien we echter dat dat onder druk staat: meer mensen die goede zorg willen ontvangen, een arbeidsmarkt die onder druk staat en een zorgbudget dat in het geheel niet meebeweegt. Neem daarbij de continue neiging tot nieuwe regels, waarmee - onder het mom van doelmatigheid vooral gestuurd wordt op budgetbeheersing, in ieder geval niet op de beste zorg - en het probleem is compleet. Dat heeft zijn effect op de dagelijkse praktijk. Voor cliënten en professionals wordt het steeds lastiger binnen de zorgverzekeringswet goede hoorzorg te ontvangen en te leveren.
Deze driehoeksrelatie staat onder druk. De Consumentenbond ziet vooral de audiciens en zorgverzekeraars als boosdoeners. Blijven wijzen heeft weinig zin, nog meer nieuwe regels al helemaal niet.
Maar hoe dan wel?
Toch een knap staaltje werk
Laten we toch even teruggaan naar de rol en positie van audiciens in het veld: kno-artsen en audiologen hebben, mede omwille van naderende arbeidsmarkttekorten en kostendruk de afgelopen jaren, een belangrijk deel van hun werk gedelegeerd aan triage audiciens. Als gecertificeerd professional zorgen de triage audiciens voor audiometrie en hoortoestelaanpassing en bieden daarbij steeds meer de eerstelijnszorg. Door het vrijspelen van dure tijd van de specialisten heeft de groei van het aantal mensen dat hoorzorg nodig heeft nog steeds niet tot hogere zorguitgaven geleid. De audiciens hebben dat opgevangen en dat gaat nog steeds in veel gevallen tot volle tevredenheid van de cliënt. Dat op zich is al een knap staaltje werk! In de jaarlijkse PREM tevredenheidsmeting, waaraan 785 vestigingen van audiciens meededen, gaven ruim 16.000 cliënten de audicien 8,6 over 2024.
De Consumentenbond verwijt de sector echter dat er ondanks die hoge tevredenheid, nagenoeg geen transparantie is. Dat er dusdanig veel afhankelijkheden zitten in wat enerzijds de zorgvraag is en anderzijds de contractuele afspraken met de zorgverzekeraar is voor De Consumentenbond niet te vatten.
Eerlijk verhaal
Ik moet zeggen dat ik er zelf ook wel even over heb gedaan om te snappen hoe het nu gaat. Zorgverzekeraars hebben vanuit hun opdracht de rol en verantwoordelijkheid naar ons allen als premiebetaler goed op de centen te passen. Dat zij daarmee alle ‘zogenaamde’ lucht uit het systeem persen totdat de zorgverlener geen adem meer kan halen, is echter een bijeffect dat ertoe leidt dat de kwaliteit en toegankelijkheid van zorg onder druk komt te staan. Zo zien we dat het budget dat de zorgverzekeraar besteedt aan hoorhulpmiddelen al jaren nagenoeg bevroren is. De vergoeding uit de basisverzekering ligt per gebruiker in 2024 op € 1030 (bron:
GIP databank) en loopt daarmee, over de afgelopen vijf jaar alleen al, 20% achter op de inflatie. Als de inflatie wel gevolgd was, zou de vergoeding vanuit de verzekeraar al € 200 hoger moeten zijn. In de zorgverzekeringswet is geregeld dat de cliënt 25% zelf moet bijdragen op een voor hen geïndiceerd toestel. De zorgverzekeraar pusht op doelmatig voorschrijven – lees zo goedkoop mogelijk. Dat scheelt hen immers in uitgaven. Tegelijkertijd worden hoortoestellen steeds beter en ingenieuzer. Die zogenaamde ‘banaan’ achter het oor bestaat al lang niet meer.
Gehoorverlies heeft grote impact op je dagelijks leven en je ‘oude goede gehoor’ krijg je er zeker niet altijd mee terug. Met de innovatieve toestellen van nu, kan zoveel meer in heel specifieke luistersituaties, dat er hiermee substantieel kwaliteit van leven wordt gewonnen. Specifieke cliëntbehoeftes passen echter niet altijd in het vergoedingssysteem. Sterker nog, als een cliënt tot een andere keuze wil komen, raakt hij/zij de totale vergoeding kwijt. Dat voelt oneerlijk en als een rekening achteraf.
‘EEN
PROTOCOL WAARBIJ HET GAAT
OM DE ZORG VOOR DE CLIËNT EN
NIET OM HET VINKJE’
Nieuwe innovaties zullen blijven komen en dat is vooral een groot goed voor cliënten die dagelijks de hinder ervaren van minder goed horen. Zo ziet patiëntenorganisatie Hoormij graag toegang voor cliënten tot alle hoortoestellen en innovaties. De verzekeraar blijkt daar zeker niet altijd budget voor (over) te hebben. Dát is het eerlijke verhaal.
Oplossingsgericht
De verzekeraar kan daarom beter volstaan met een vaste vergoeding, waarop de cliënt zelf de keuze kan maken om al dan niet bij te betalen. Daarmee ontstaat meer mogelijkheid tot transparantie in prijzen, mits verzekeraars dat ook mogelijk maken in hun contractvoorwaarden. Er is voldoende diversiteit in hooroplossingen en in audiciens, waardoor er voor ieder wat te kiezen is.
‘DOOR AUDICIENS HEEFT DE GROEI
VAN HET AANTAL MENSEN DAT
HOORZORG NODIG HEEFT NOG STEEDS
NIET TOT HOGERE ZORGUITGAVEN
GELEID’
Het lijkt simpel en dat is het ook. Wat we in ieder geval moeten voorkomen, is dat we de weg inslaan van nog meer regels om het voor steeds minder geld toch passend te krijgen voor de cliënt. Of nog erger: om wel zeker te weten dat we alle stapjes goed doorlopen hebben. Die weg is doodlopend gebleken. Het hoorprotocol van nu is meer een administratieve verantwoordingsmachine, waarop de cliënt meer handtekeningen te zetten heeft (6!) dan bij het aangaan van een hypotheek. De audicien moet er dagelijks omheen werken. Dat is de reden dat we ons als branche hardmaken voor een protocol dat meer aansluit op internationaal erkende richtlijnen, waarbij het gaat om de zorg voor de cliënt en niet om het vinkje. De oproep tot vermindering van regeldruk in de zorg geldt zeker ook voor de hoorzorg. Het voorkomt dat professionals het vak willen verlaten, maar klaar blijven staan om mensen weer mee te laten doen.
De impact van gehoorverlies op het dagelijks functioneren is dusdanig groot, dat het de investering meer dan waard is: het kunnen behouden van werk, het meedoen in de maatschappij, het voorkomen van eenzaamheid. Ook al staan budgetten onder druk, het aantal mensen dat gehoorproblemen zal gaan ervaren, wordt er niet mee weggetoverd. Dat vergt dat we ook naar de toekomst toe met kno-artsen, audiologen en huisartsen moeten willen investeren in nieuwe innovaties en samenwerkingen. Met een krappere arbeidsmarkt en zorgbudgetten, die maar deels mee kunnen bewegen, wordt het een hele uitdaging om de hoorzorg toegankelijk, kwalitatief en betaalbaar te houden.
Horen is immers geen luxe, maar een basisbehoefte.
INTERVIEW
AuDidakt: terug naar de basis
AuDidakt is geen onbekende partij in audiciensland. Inmiddels bestaat deze
club tien jaar en dat was voor het bestuur een mooi moment om eens terug te kijken en een plan op te stellen voor de toekomst.
De Audiciens sprak met AuDidakt-voorzitter Monique Joostema en AuDidaktverenigingsmanager Hans van der Kooij over de toekomstmissie van AuDidakt.
AAfgelopen september kwam het bestuur van AuDidakt bij elkaar om de koers voor 2026 te bepalen. Daaruit kwam een duidelijke missie uit naar voren: AuDidakt wil zich in 2026 hard maken voor de bij- en nascholing van audiciens. Monique Joostema is al sinds 1999 werkzaam in het audiciensvak: als audicien, als vakdocent aan de audicienopleiding en bij AuDidakt. Monique: “Ik vind het heel belangrijk dat dit vak serieus genomen wordt en daarom heb ik drie jaar geleden besloten mijn energie ook in te zetten voor AuDidakt. Eerst als bestuurslid en inmiddels als voorzitter.” Hans van der Kooij is beduidend korter bij de club. Vanaf april dit jaar kwam de 64-jarige, voormalige horecaman van Wissenraet van Spaendonck als verenigingsmanager het bestuur van AuDidakt versterken. Hans: “Het Hoorcongres is het grootste event dat we organiseren, maar het is niet ons hoofddoel. Afgelopen september zijn we met alle bestuursleden bijeengekomen om de koers voor 2026 te bepalen. Bij het bestuur ligt enorm veel ambitie om de bij- en nascholing op een positieve manier vorm te geven.”
Geen nieuwe koers voor 2026, dus, maar juist terug naar de basis. Tenslotte werd AuDidakt ooit in het leven geroepen als partij die van de StAr de opdracht kreeg om de na- en bijscholing voor audiciens te regelen. Monique: “Via de reguliere opleidingen wordt al prachtig onderwijs aangeboden, maar het is ook mooi als je de man en vrouw op de werkvloer via bij- en nascholing verder kunt professionaliseren. Het audiciensvak ontwikkelt zich ontzettend snel. Hoe kunnen we door middel van bij- en nascholing het vak naar een hoger plan tillen? We gaan kijken hoe we dat nog beter kunnen invullen, in samenwerking met partners.”
NIEUWE KOERS?
Gaan de audiciens veel merken van deze hernieuwde focus van AuDidakt?
Monique: “De basis is redelijk intact gebleven, maar we moeten het wel naar deze tijd trekken. Het beroep is zo ongelooflijk in beweging, dat je ook moet kijken of je nog aansluit bij de marktvraag. Met onderwijs is dat soms ingewikkeld; dat gaat langzaam, maar laten we dan met bij- en nascholing beginnen om daar te proberen wel up-to-date te blijven. Als AuDidakt willen
we sneller schakelen met de actualiteit. Dat begint met het inventariseren van de behoefte en vraag.”
Hans: “We willen nieuwe trainingen samen met partners ontwikkelen. We hebben ons gerealiseerd dat we andere mensen nodig hebben. Wij als bestuur zijn dan misschien de kartrekker, maar we hebben mensen nodig die ons helpen en ondersteunen en externe partijen die met ons willen samenwerken. Die samenwerking gaan we veel meer opzoeken in de komende periode.”
Dus als ik het mag samenvatten: jullie ambitie voor 2026 is het inspelen op de actualiteit en het veranderende vak en het samenwerken met externe partijen.
Hans: “...met als gevolg het vergroten van de zichtbaarheid van AuDidakt in de branche. De branche kent ons vaak alleen van de beurs, maar daaromheen gebeurt nog veel meer. We hebben de ambitie om dat ook bekender te maken.”
Komt er vanuit de branche voldoende input om jullie te attenderen op de trainingsbehoeften die er zijn? Monique: “Niet altijd. Ik vind dat het volgen van bij- en nascholing nu te veel puntengedreven is, terwijl dat
DE DRIE UITGANGSPUNTEN VAN
AUDIDAKT:
1) kwaliteit en doelmatigheid bevorderen van de opleiding en bij- en nascholing van audiciens.
2) professionaliteit en maatschappelijke erkenning bevorderen van beroepen in de audiologische zorgverlening, in het bijzonder het beroep van audicien.
3) de samenwerking met betrekking tot de bijen nascholing van audiciens te bevorderen tussen groeperingen van slechthorenden, voorschrijvers, zorgverzekeraars, producenten en importeurs van audiologische hulpmiddelen, audiciens en daarbij betrokken opleidingsorganen, toezichts- en adviesorganen, wet- en regelgevinginstanties.
AuDidakt Voorzitter Monique Joostema.
een negatieve focus geeft. Ik ga liever uit van een interne wil om te leren, dan vanuit een puntenstelsel. Als professional moet je altijd bijblijven in je vak. Dat ben je jezelf en je klanten verplicht. Nu wordt het leren opgehangen aan het aantal punten dat gehaald moet worden per jaar. Daardoor horen we niet altijd waar de echte behoefte ligt. De insteek moet zijn: wat wil je nog leren? Waar wil je beter in worden? Ik zou veel meer willen samenwerken met audiciensbedrijven. Vertel ons maar waar de behoefte ligt. Wat wil je dat jouw mensen kunnen of leren? Welke ontwikkelingen komen er en waar zou je je op moeten voorbereiden? Het is in het begin vooral belangrijk om goed in kaart te hebben wat er allemaal is. Het is niet het idee dat wij zelf trainingen gaan ontwikkelen en die commercieel in de markt zetten. We gaan liever met gevestigde partijen om de tafel om te kijken wat ze aanbieden en hoe kunnen we dat sámen met hen in de markt gaan zetten. We zien onszelf meer als facilitator, in een ondersteunende rol dus.”
Er worden toch al behoorlijk wat trainingen aangeboden...
Monique: “Ik vind het zo zonde dat er hele mooie dingen gebeuren waar bepaalde audiciens niet naartoe mogen, omdat het hun merk niet is of omdat het hun bedrijf niet
‘WIJ ZIJN MEER DAN
ALLEEN HET HOORCONGRES!’
is. We weten ook dat de markt gespannen is door het tekort aan audiciens. Juist in deze markt zou AuDidakt de onafhankelijke partij kunnen zijn. Deze training is niet van Jantje, Pietje of Klaasje, maar van AuDidakt, waardoor je het toegankelijk maakt voor àlle audiciens. De concurrentie om de medewerker is best fel. Als we het onder het AuDidakt-label kunnen doen, is het al een stuk onafhankelijker.”
AUDIDAKT EN PUNTEN
Jullie gaan niet over de accreditatie van de trainingen, dat is de scholingscommissie vanuit de StAr. Wat vinden jullie daarvan?
Monique: “In onze nieuwe visie hebben we gezet dat we graag inhoudelijk mee willen denken over het aantal punten bij een cursus. We zitten met drie mensen uit het onderwijs in het bestuur van AuDidakt, die kennis kan gebruikt worden om vanuit een onderwijsperspectief naar de inhoud van de cursus te kijken. StAr staat hier niet onwelwillend tegenover. Voor ons is samenwerking
SET 880
TV-geluid met indrukwekkende kwaliteit en helderheid
De kinbeugel set 880 staat voor TV-kijken zonder compromissen. Luisterplezier is gegarandeerd door diverse slimme en handige eigenschappen.
Spraakverstaanbaarheidsfunctie
Helder spraakgeluid door onderdrukking van TV-ruis
5 hoorprofielen
Klank-optimalisering voor spraak en muziek
Draagcomfort
Drukt niet op de oren
Persoonlijke volumeregeling
Kies wat jij prettig vindt. Inclusief L/R balansregeling
Wissel tussen audiobronnen
Eenvoudig schakelen van TV naar bv. de radio
Bestel je Sennheiser producten in de Phonak eStore. Sonova Nederland BV 088-600 88 50
van belang; dit is ook samenwerking. Waar ook eens naar gekeken zou kunnen worden, is het puntensysteem in relatie tot de ervaring van een audicien. Nu moet je als audicien met 25 jaar ervaring net zoveel punten halen als iemand die net begint.”
De erkenning bevorderen van de beroepsgroep is ook een van jullie speerpunten.
Monique: “Ik denk dat wanneer wij als branche meer professionaliteit uitstralen, we ook meer serieus genomen worden en dus misschien ook een belangrijkere partij spelen aan tafel met bijvoorbeeld zorgverzekeraars. Door scholing en educatie vergroot je de professionaliteit.”
Hans: “We organiseren eind oktober een expert round table, waarbij we verschillende partijen uit de branche uitnodigen om met elkaar te filosoferen hoe we ervoor kunnen zorgen dat die samenwerking op gang komt en welke rol iedere partij daarin kan spelen, zodat we in het nieuwe jaar een vliegende start kunnen maken.”
Monique: “Centrale vraag gaat zijn: hoe kunnen we beter samenwerken op het gebied van bij- en nascholing? Door deze mensen samen te brengen, willen we inventariseren: wie is al waar mee bezig? Waar kunnen wij aanhaken en wat kunnen wij betekenen voor die personen? En natuurlijk wil ik ook direct vissen naar onderwerpen voor het volgende Hoorzorgcongres.”
KWALITEIT
Komt de kwaliteit van de trainingen ook ter sprake? Er is tenslotte voor het onderwijs niet zo lang geleden een nieuw kwalificatiedossier uitgekomen. Hierin staat wat een persoon moet leren om te kunnen werken als audicien. Hoe verliep dat proces?
Monique: “Het nieuwe kwalificatiedossier was een moeizaam proces. Van alle drie de opleidingen zat er iemand in die werkgroep en daarnaast waren er afgevaardigden uit de branche en een onafhankelijke partij, de SBB. Het is een project waar de hele branche mee bezig moet zijn, want je bepaalt wat een audicien doet en moet kunnen, maar tijdens die overleggen kwam duidelijk naar voren dat de branche niet met de neuzen dezelfde kant op staat. Wij wilden bijvoorbeeld heel graag gaan werken met certificaten, zodat delen of bepaalde modules vanuit de opleiding ook beloond worden. Dit is helaas niet gelukt, waardoor het moeilijker is om erkenning te krijgen voor deelvaardigheden binnen het beroep. Dit heeft een negatief effect op de professionalisering van het beroep.”
Hans: “We willen AuDidakt professioneel neerzetten, samen met Audined, als belangenbehartiger voor de branche, met name op bij- en nascholing om de gehele branche te helpen zich te verbeteren en een nog mooiere uitstraling te krijgen.”
Verenigingsmanager Hans van der Kooij.
Een lach verbindt. Geef jouw cliënten een hoorbeleving voor een lach van oor tot oor met Moxi Smile, onze nieuwste toplijn! De nieuwe ERA™ chip geeft de door A.I. getrainde Integra OS automaat de beste hoorbeleving die Unitron te bieden heeft. Ook streaming is stabieler en schakelt sneller, daar word je toch vrolijk van!?
Easy to hear. Easy to wear. Easy for you.
www.unitron.com/nl
Zichtbaar
Ik weet het; de markt van slechthorenden vraagt om onzichtbare hooroplossingen en inmiddels biedt u die, in een steeds groter wordend assortiment van zeer geavanceerde hoortoestellen. Veel slechthorenden zijn blij met de piepkleine toestellen die via handige apps afstelbaar zijn op diverse situaties. Achtergrondgeluid kan worden uitgeschakeld, de stem van een gesprekspartner kan worden versterkt en zelfs voor voorstellingen in een theater zijn er slimme oplossingen. Geen vuiltje aan de hemelsblauwe lucht, zou je denken. Toch wil ik hier nog eens een lans breken voor de zichtbare hooroplossing. Steeds vaker merk ik namelijk dat die de slechthorende extra helpen, omdat de omgeving daarmee ziet dat de gesprekspartner slechthorend is en zich dus vanzelf aanpast.
Niet alleen van onze leden hoor ik dat, ik merk het ook op de roeivereniging, waar ik - met plezier - nogal wat vrije tijd doorbreng, zowel in het verenigingsgebouw als in de boot. Twee van de collega-roeiers zijn slechthorend. De één heeft een zichtbaar en de ander een onzichtbaar hoortoestel. Zij merken ook dat het gedrag van de omgeving zich aanpast als duidelijk is dat ze slechthorend zijn. Gesprekspartners doen hun best ze aan te kijken tijdens een gesprek en duidelijk te spreken. Andersom geldt dit ook: zodra de beperking niet zichtbaar is, wordt er ook geen of veel minder rekening mee gehouden.
Ik vergelijk het wel eens met het gedrag van mensen op het water. Voorheen droegen we op de boot onze eigen kleding of een sweater met daarop het embleem van onze vereniging. Tegenwoordig dragen we (daaroverheen) fluorescerende hesjes, zodat we goed zichtbaar zijn voor het overige verkeer op het water. Dat heeft merkbaar effect op het gedrag van andere boten en dat maakt het voor iedereen veiliger.
Hoormij∙NVVS heeft als doel de verbetering van de zorg voor en kwaliteit van leven voor mensen met gehoorverlies, tinnitus, hyperacusis, cholesteatoom en duizeligheidsen evenwichtsaandoeningen door middel van betrouwbare voorlichting, informatie, ervaringsbijeenkomsten en belangenbehartiging.
Ondanks de prachtige onzichtbare hooroplossingen van tegenwoordig, ben en blijf ik dus een warm pleitbezorger van de zichtbare variant. Ik begrijp natuurlijk ook wel dat niet iedereen in elke situatie met een ‘ik-ben-slechthorend’-sticker op wil rondlopen. Dat hoeft ook niet, maar het zou me een lief ding waard zijn als het voordeel van een zichtbare hooroplossing ook eens wat vaker onder de aandacht wordt gebracht. Het staat haaks op wat de markt van u vraagt en wat u dus logischerwijs aanbiedt in prachtige reclames, maar het helpt de slechthorende écht als de omgeving zíet dat er een hoorprobleem is. Daar ben ik heilig van overtuigd.
Directeur Corrine Verwer
Clinical Conference 2025
Clinical Conference is inmiddels een begrip in Nederland. Ook dit jaar werd de beurs eind september in de Jaarbeurs in Utrecht weer goed bezocht. Met onderwerpen als shared decision making, tinnitus, bijzondere audiometrie en ‘person-centred care’: Hoe kun je voor jezelf en je klant meer betekenen? Door contact te maken tussen de vrager en de professional, door meer kennis op te doen en door je te verdiepen in wat echt van belang is vandaag de dag in de hoorzorg. De Audiciens was erbij en deed verslag.
Wil je liever niets meer horen of wil je liever niets meer zien?”
Met deze vraag startte de dag met een ontzettend inspirerende spreker: Joyce de Ruiter, ambassadeur Usher syndroom. Joyce heeft al eerder op het podium van de Clinical Conference mogen staan. Ze heeft inmiddels drie boeken geschreven en is een bekende aan tafel bij RTL Late Night, bij podcasts en Tedtalks. Om inzicht te geven schetste ze hoe de wereld even onder je voeten wegzakt als je op 17-jarige leeftijd te horen krijgt dat je doof en blind zult worden. Met haar inspirerende lezing over een wendbare mindset wil ze overbrengen dat iedereen continu in een veranderingsproces zit. Het gaat erom hoe je leert omgaan met minder leuke veranderingen in je leven en hoe je er voor jezelf, maar ook voor een ander kunt zijn. Met haar talk laat ze ons zien hoe wij er kunnen zijn voor een klant. Dat je door een kleine verandering in denkwijze, toch positiever in je dag kan staan en dat gevoel kan overbrengen op je klant en op jezelf. Joyce gaf ook tips. Bijvoorbeeld dat je als audicien ruimte geeft aan je klant om na te denken en vragen te stellen, maar dat je zelf ook vragen durft te stellen. Erken het gevoel van degene die tegenover je zit. Daardoor voelt de persoon zich gehoord en gezien. En belangrijker nog: laat het zeggenschap bij de persoon zelf. Laat de persoon zelf kiezen wat hij of zij zou willen. Vanaf dat punt kun je samen kijken naar wat wél kan, in plaats van wat niet kan. Joyce sloot haar talk af met het mantra ‘Je bent niet het slachtoffer van verandering, alleen van je eigen houding’ en haar persoonlijke toevoeging: ‘Dromen kan altijd, ook zonder zicht of gehoor!’.
SHARED DECISION MAKING, HOE DOE JE DAT?
Het eerste seminar werd gegeven door Marcel Pomper. Marcel, bekend als trainer en coach bij Hoe het Hoort, werkt al 32 jaar in het vakgebied en merkte dat hij best veel tijd kwijt was aan verkeerd ‘kletsen’ met de klant. De eerste vraag die hij heeft laten vallen was de vraag ‘Hoe gaat het?’ Doordat veel klanten, en Marcel zelf, het gesprek luchtig en gezellig wilden houden, was er na deze vraag weinig tijd meer over voor de intake. Vervelend, want de klant verdient goed advies. Zijn vraag
was dan ook: hoe gaan we om met tijd en regie en hoe laten we de klanten zich gehoord en gezien voelen, inclusief het best passende advies? Een professionele intake staat eigenlijk gelijk aan shared decision making. Hierbij breng je de persoonlijke en audiologische behoeften in kaart met de aangereikte mogelijkheden om gezamenlijk tot een weloverwogen beslissing te komen. Oftewel de klant komt met de emotionele en persoonlijke behoeften en wij als audicien zouden onze kennis moeten kunnen toepassen om zo de voor- en nadelen af te wegen met de klant.
Marcel geeft aan dat een goede intake bestaat uit bouwstenen. “Zorg ervoor dat je communiceert met de klant en verbinding maakt. Houd het luchtig en gebruik makkelijke taal. Luister naar de behoeften van een klant, stel vragen en houd je stil. Door gemiddeld zeven seconden stilte gaan mensen nadenken en willen ze gaan praten. Creëer een gevoel van bewustwording bij de klant en schroom niet om ook op het stukje gevoel en emotie in te gaan. Maak de audiometrie begrijpelijk en relevant voor de klant. Bespreek samen de best passende oplossing, maar laat de klant altijd zelf de keuze maken, dat is het belangrijkst.”
Ook werden er een aantal tactieken benoemd in het stellen van activeringsvragen en de doorvragen, om op die manier zo veel mogelijk van de klant te weten te komen. Marcel: “Weet wat je zegt en wanneer je het zegt. Daardoor kun je de drie hoofdelementen in een intake goed doorlopen. Zorg voor duidelijke en zorgvuldige communicatie met de klant. Voel mee en voel aan wat de klant wilt en bedoelt, maar laat de klant zelf beslissen. Maak een plan wat voor jou efficiënt en effectief werkt om een goede intake neer te zetten. Zo kom je tot het beste klantadvies.”
Door voor jezelf een plan van aanpak te maken voor de intake, dat je globaal kunt gebruiken voor elke klant, kun je al veel tijd winnen. Door de juiste vragen te stellen en samen met de klant te noteren wat belangrijk is, kom je op goede COSI-doelen uit. Laat de klant meedenken en zijn gevoel verwoorden, zorg voor goede timing in het gesprek. Deel je expertise, maar laat de klant wel zelf beslissen. Dat is het doel van shared decision making.
TINNITUS IN DE SPREEKKAMER
Na de pauze volgde een lezing die bij velen bleef hangen: tinnitus, een onderwerp dat in de spreekkamer vaak complex en ongrijpbaar aanvoelt. Thijs Jansen, kno-arts, opende met het medische verhaal achter deze veelvoorkomende klacht. Met voorbeelden uit de praktijk en een vleug humor schetst hij wat er zich in het hoofd van de patiënt afspeelt. Thijs Jansen: “Tinnitus is de waarneming van geluid zonder dat er daadwerkelijk geluid is”, legt hij uit. “Tien tot vijftien procent van de bevolking ervaart het, maar slechts een klein deel heeft er écht last van.” Die last, benadrukt Jansen, zit zelden in de toon zelf, maar in de context: de stilte, de stress en de persoonlijke belastbaarheid van de patiënt.
Hij onderscheidt twee vormen: de pulsatiel(e) tinnitus, waarbij het geluid synchroon loopt met de hartslag. Dit kan wijzen op een vaatafwijking of goedaardig gezwel achter het trommelvlies. De niet-pulsatiel(e) tinnitus ontstaat door beschadigde haarcellen in het slakkenhuis. “Bij die laatste werkt het brein eigenlijk te hard”, zegt hij. “Net als bij fantoompijn na een amputatie blijft het brein signalen sturen, ook al komt er geen prikkel meer binnen. Dat overactieve brein moeten we zien af te leiden.” Jansen vergelijkt het met iemand die stottert: “Tijdens het zingen verdwijnt het stotteren, omdat het brein iets anders te doen krijgt. Zo moeten we ook bij tinnitus het brein afleiden — door geluid terug te geven en de focus te verleggen.”
DE TAAK VAN DE AUDICIEN
Thijs Jansen benadrukt het belang van uitleg en geruststelling. Veel cliënten vrezen iets ernstigs, zoals een tumor. Thijs: “Het helpt enorm wanneer je kunt uitleggen dat tinnitus meestal een uiting is van een gehoorprobleem en géén ziekte op zichzelf. Mensen raken rustiger als ze begrijpen wat er gebeurt.” Bij een pulsatiel geluid dat synchroon loopt met de hartslag adviseert hij altijd verwijzing naar de kno-arts, omdat er sprake kan zijn van een onderliggende vaatafwijking. Jansen wijst daarnaast op het belang van slaap en herstel. “Slaapproblemen, spanning of oververmoeidheid versterken de activiteit van het brein. Daarom is aandacht voor rust minstens zo belangrijk als het geluid zelf.” Zijn boodschap aan de zaal is helder: uitleg geven, geluid teruggeven en de belastbaarheid vergroten: dáár ligt de sleutel voor hulp aan deze groep cliënten.
TINNITUS OP DE WINKELVLOER
Het tweede deel van de sessie werd verzorgd door Thijs Thielemans, klinisch fysicus-audioloog. Vanuit zijn praktijkervaring bracht hij het onderwerp dichter bij het dagelijks werk van de audicien. Waar Jansen de medische puzzel belichtte, legde Thielemans de nadruk op de audiologische en praktische aanpak in de winkel. Thijs Thielemans: “Bij tinnitus is er niet één oplossing”, stelt hij. “Het is maatwerk. Wat voor de één rust geeft, werkt voor
de ander juist averechts.” Hij moedigt audiciens aan om tinnitus niet te zien als een losstaand probleem, maar als onderdeel van het totale hoorbeeld van de cliënt. Door het gehoor te meten, het audiogram uit te leggen en geluid terug te geven via hoortoestellen, kan de audicien al veel betekenen. “Hetzelfde geluid valt minder op in geluid”, zegt Thielemans. “Door het gehoor te activeren, verzuipt de piep als het ware in de omgevingsgeluiden.
Dat maakt het brein rustiger.” Hij wijst erop dat geluidsverrijking of ruis nooit harder mag zijn dan de tinnitus zelf; het doel is juist dat het geluid opgaat in de omgeving. Thielemans benadrukt ook de rol van samenwerking.
“Bij aanhoudende klachten is het belangrijk om door te verwijzen en samen te werken met het audiologisch centrum, fysiotherapeut of psycholoog. Tinnitus vraagt om een multidisciplinaire aanpak.”
VOLUMEKNOP
Daarnaast speelt psycho-educatie een belangrijke rol: uitleg geven over het verband tussen gehoorverlies, stress en overactiviteit in het brein. “Wie begrijpt wat er in het hoofd gebeurt, kan er beter mee omgaan.” Hij besluit met een boodschap, die naadloos aansluit bij het thema van de dag: person-centred care. “Horen kost energie, helemaal als je tinnitus hebt”, zegt Thielemans. “Onze taak is om het luisteren weer lichter te maken.”
De gezamenlijke conclusie van beide Thijsen: tinnitus is geen volumeknop-probleem, maar een balansprobleem tussen belasting en belastbaarheid. Door goede uitleg, realistische verwachtingen en het teruggeven van geluid kan de audicien het verschil maken voor een cliënt.
Niet door de piep weg te nemen, maar door de cliënt te helpen ermee te leven.
BIJZONDERE AUDIOMETRIE
In het laatste seminar sneden we een pittig onderwerp aan: wat kan er aan de hand zijn als onze hoortoestelaanpassing toch als onnatuurlijk wordt ervaren? Dr. B.A.M. Franck, klinisch fysicus-audioloog, legt
Thijs Jansen
uit dat het vaak te maken kan hebben met een bijzondere audiometrie. Denk bijvoorbeeld aan afwijkende anatomie, gehoorgang of middenoor. Er zijn ook genetische gehoorverliezen waaraan haarcelproblemen, metabole ziektes, cochleaire conductieve problemen of neurale problemen ten grondslag liggen. Tot slot zorgen ook binnenoorafwijkingen ervoor dat de audiometrie niet betrouwbaar kan zijn. Er zijn wel een aantal mogelijkheden om bijzondere audiometrie op te sporen. Door bijvoorbeeld de REDDmethode toe te passen kun je het verschil tussen het gemeten audiogram met REM en een in situ hoortoestel vergelijken. Door het verschil in hoordrempel tussen de gemeten audiometrie met hoofdtelefoon en de in situ met hoortoestellen te berekenen, kan je dit corrigeren in het hoortoestel. Dit zullen we niet veel gebruiken in de winkel, maar kan dus wel daadwerkelijk toegepast worden door audicien.
Door de verschillende vormen van bijzondere audiometrie te herkennen en in onze aanpassingen/ bijstellingen net een andere instelling toe te passen, behaal je beter resultaat. Zo zijn sensorisch verliezen vaak skislope verliezen. Hierbij zijn veel buitenste en binnenste haarcellen kapot, waarbij ook veel steuncellen in het binnenoor niet meer te gebruiken zijn. Bij een sensorisch verlies zullen we sneller een NR tegenkomen van -5 dB. De oplossing vaak voor dit soort verliezen is denken aan meer compressie.
Metabole verliezen zijn vaak kenmerkend als redelijke vlakke verliezen. Dit heeft te maken met stria vascularis (niet meer voldoende geladen cellen). Of er zijn wel voldoende geladen cellen, maar ze worden niet meer goed doorgegeven, wat eveneens leidt tot gehoorverlies. Dit zorgt voor een neutrale NR. Met metabole verliezen zijn de hoortoestellen over het algemeen goed in te stellen.
Neurale verliezen hebben geen typisch verlies in audiometrie. Het komt door verlies van spirale ganglion cellen of binnenste haarcellen. Neurale verliezen kenmerken zich wel vaak door een NR van 0 /+5 dB. Bij dit soort verliezen is het goed om te denken aan solo apparatuur om de signaal-ruisverhouding te vergroten in rumoerige situaties.
Cochleair conductieve verliezen zijn typisch licht, hoog frequent verlies of komvormig. Denk aan eventuele afwijkingen zoals DFNA8/12 en 13. Het probleem zit in het feit dat de tectoriale membraan of basilaire membraan te stijf is. Ondanks dit gehoorverlies hebben de mensen toch nog wel vaak een NR van -10 dB. Hierbij zal de oplossing waarschijnlijk meer winst zijn. Vaak zullen deze groep mensen het niet erg vinden om het wat harder in te stellen in het hoortoestel.
Tot slot: derde vensterafwijkingen. “Dit is een vak apart”, vertelt Dr. Franck. Meestal is er geen daadwerkelijke airbone-gap aanwezig, terwijl deze wel zo gemeten wordt. Vaak ligt de luchtgeleiding in de audiometrie ongunstig, terwijl de beengeleiding gunstig ligt. Ook hierbij is er geen eenzijdige aanduiding in audiometrie, alleen dat het vaker voorkomt in de lage frequenties. De oplossing hiervoor is vaak juist minder versterking geven in het hoortoestel, omdat de daadwerkelijke hoordrempel eigenlijk gunstiger ligt.
Wat duidelijk naar voren komt uit dit verhaal is dat je duidelijkheid creëert voor jezelf tijdens de anamnese. Vraag naar geopereerde oren of afwijking in het middenoor of gehoorgang. Denk aan bepaalde medische klachten zoals evenwichtsstoornissen, syndromen of bijvoorbeeld autofonie (als de eigen stem te hard of in echo wordt gehoord). Vraag ook naar de genetische kant, om genetische problemen uit te sluiten. Zo heb je een betere kans van slagen tijdens een bijstelling of aanpassing en dus ook een grotere kans op een tevreden klant.
Dagboek van Geeske
Goede hoorzorg
Geeske van Voorthuijsen
Gehoorverlies is meer dan alleen ‘niet horen’; er zitten ook veel emoties en angsten aan gekoppeld. Het is mij eens overkomen dat mijn gehoorapparaat het plotseling niet meer deed, dat het oorstukje brak of de solo apparatuur weigerde te koppelen. Afhankelijk van het moment, kan dat best even stress geven, want niet weten wat er om je heen gebeurt, niet horen wat je partner zegt of informatie missen over je omgeving is erg desoriënterend, enerverend en stressvol. Het is enorm fijn als een audicien dit aanvoelt en extra moeite doet om tijd vrij te maken voor een reparatie of aanpassing. Dat een leentoestel zo geregeld is, dat er reserve oorstukjes zijn of dat de lijntjes met de fabrikant kort zijn. Gelukkig weet ik uit ervaring dat dit kan.
Een gouden tip: zorg dat je goed bereikbaar bent via de mail! Een audicien die alleen telefonisch bereikbaar is, is een megagrote ergernis bij veel slechthorenden. Eigenlijk zeg je hiermee dat je als audicien helemaal niet snapt wat gehoorverlies is.
Geeske van Voorthuijsen is illustrator en slechthorend. Ze heeft een scherp oog voor de non-verbale communicatie en tekent veel over slechthorendheid.
Meer Geeske?
Instagram: @hearing_hard en geeske-illustrations.nl
Foto: Studio Waves and Woods
REM: veel meer dan een verplichte meting
We hebben het waarschijnlijk allemaal wel eens gezien, meegemaakt of er zelf mee gewerkt: REM, oftewel Real Ear Measurement. Maar wat is REM precies?
Hoe gebruiken we het en waar moeten we naar kijken?
Op welke manier helpt het ons bij het maken van de beste aanpassing?
Wij gingen in gesprek met audioloog en trainer Allart Knoop over de REM en zijn inspanning om de fijne kneepjes van de REM over te brengen.
Wat jouw rol voor de triage audicien?
Allart Knoop: “In de coronatijd, 2020, heb ik twee maanden weinig tot geen cliënten mogen ontvangen waardoor ik tijd had om over enkele ideeën na te denken. In deze periode bedachten Kristien Van Gassen en ik een nieuw trainingsproject. Vanuit daar is in 2021 Kristal Hooradvies gelanceerd, waarmee personeel van woonzorgcentra in België informatie krijgt over hoortoestellen. Waarbij wij ook de audicien kunnen ondersteunen door middel van training geven. In samenspraak met hoorzorgketens kunnen wij REM-trainingen geven aan de audiciens om hen te begeleiden bij de aanpassingen met REM en de aanpassingssoftware. De training is geheel op maat gemaakt voor de betreffende winkel.”
Wat fijn dat er trainingen worden aangeboden voor de triage audicien! Maar wat houdt REM precies in en wat is het doel ervan?
“REM, de Real Ear Measurement, is voor mij een onmisbaar gereedschap en middel voor een hoortoestelaanpassing. Door middel van verschillende testen, zoals de Real Ear Unaided Gain en de Aided Response metingen, krijgt degene die aanpast een goed beeld van de situatie van de gehoorgang van de cliënt en hoe het hoortoestel reageert in het oor van de cliënt. Persoonlijk probeer ik ook te overtuigen dat
WIE IS ALLART KNOOP?
de response meting, de Real Ear Aided Response, een zeer goed voorbeeld is voor een goede aanpassing. Door de REAR-meting binnen de REM te gebruiken krijgen we een helder beeld van de gehoordrempel van de betreffende cliënt. Hierdoor kunnen we beter inschatten of de aanpassing en de luidheid daadwerkelijk gehoord wordt door cliënt en dus zinvol is. Tijdens onze trainingen proberen de audicien te laten ervaren dat het inzetten van de REM een uitstekend verificatiemiddel is van de aanpassing die ze hebben uitgevoerd. We behandelen in de training ook de juiste plaatsing van de probe en leggen uit waarom dit belangrijk is. Daarnaast komt de software, waar de audicien op dat moment mee werkt, aan bod en behandelen we tips, tricks en bugs in het systeem waar ze op moeten letten.”
Hoe kan je de methode van aanpassen vergelijken met de REM aanpassing van tegenwoordig? Hoe is de ervaring voor de cliënt?
“In principe bestaat REM al een gehele tijd sinds de jaren 80. Pas wat latere onderzoeken wijzen terug naar de jaren ‘90 waarbij de REM werd toegewezen als toepasbare methode. Zoals eerder benoemd, werd er vanaf begin jaren ‘80 al gewerkt met een aantal eerdere prototypes, die uiteindelijk ook gemoderniseerd en geautomatiseerd werden. Daarin werd al gesproken over een nieuwe vorm van aanpassing waar REM een
Afgestudeerd als audioloog in Leuven, heeft Allart gewerkt van 2012 tot 2015 op de Thomas More Hogeschool in Antwerpen bij de opleiding logopedie en audiologie. Na enkele jaren is hij overgestapt om bij het Erasmus MC in Rotterdam te gaan werken, waar hij nog altijd werkzaam is. In 2021 is hij samen met audiologe Kristien Van Gassen Kristal Hooradvies begonnen. Dit bedrijf geeft (fysiek als online) workshops, trainingen en advies aan audiciens en audiologen waarmee zij de tools in handen hebben om het optimale uit een hoortoestelaanpassing te halen. Deze zomer is Kristien gestopt en gaat Allart alleen verder met het bedrijf.
welverdiende plek kreeg. Er wordt gemerkt vanaf het moment dat de REM ingezet wordt dat er toch echt beduidende verschillen naar voren komen ten opzichte van een aanpassing zonder. Dit wordt gekenmerkt door: beter spraakverstaan, vertrouwen in de audicien waardoor cliënten graag weer naar dezelfde audicien terug komen, kortere proeven en uiteraard een tevreden cliënt. Dit is terug te vinden in onder andere de onderzoeken Cunningham et al 2002 en Amlani et aL 2016,2017. Als je de REM leert kennen en als standaard leert te gebruiken in de aanpassing, zorgt het voor extra informatie over de hoorbaarheid van het hoortoestel voor de cliënt en ook voor een efficiënte en effectieve aanpassing.”
Hoe zit het met de toekomst? Zijn er nog ontwikkelingen op het gebied van de REM methode of qua software of apparatuur?
“Er zijn geen grootse baanbrekende ontwikkelingen op het gebied van de REM zelf momenteel. Wat er natuurlijk wel weer op de markt wordt gebracht, is een nieuwe rekenregel, namelijk de NAL-NL3. Hiermee heb ik zelf nog niet kunnen werken, maar ik ben zeer benieuwd of het daadwerkelijk veel beter gaat zijn dan de NALNL2. Overigens is er in de afgelopen jaren natuurlijk het een en ander aan ontwikkelingen voorbij gekomen. Denk aan tien jaar geleden dat het ISTS signaal als de
WAT IS REM?
Real Ear Measurement is de meting die gedaan wordt in SPL (sound pressure level) of dB HL (decibels hearing loss) in de gehoorgang van de cliënt op het moment dat die een hoortoestel draagt. Er wordt een siliconen probe geplaatst in de gehoorgang gekoppeld aan een referentiemicrofoon, die exact meet hoe het versterkte geluid van het hoortoestel binnenkomt bij het trommelvlies. Zo kan de specialist verifiëren of het hoortoestel voldoende versterking geeft aan de cliënt. De volledige REM meting bestaat uit enkele andere metingen, zoals de Real Ear Unaided Gain, Real Ear Occluded Gain, Real Ear Aided Gain of Response en de Real Ear Insertion Gain. Vaak bestaat de klassieke REM uit een enkele zuivere ruis toon of sweep toon, die wordt gebruikt om deze metingen uit te voeren. Tegenwoordig is voor een nauwkeurige aanpassing het International Speech Test Signal (ISTS) toegevoegd. Ook kan er eventueel gebruikgemaakt worden van Speech Mapping (spraaksignaal). Dit is een verdiepende meting van REM die ook i.c.m. counseling gebruikt kan worden. Houdt er wel rekening mee dat er vaak een licentie hiervan nodig is bij de betreffende leverancier.
standaard werd bepaald. Dit voor betere spraak- en klankenaanpassing. Of bijvoorbeeld dat er constant door de fabrikanten nieuwe updates bepaald worden voor de software.”
Wat hoop jij in de toekomst van REM te zien?
“Als het mogelijk zou zijn, zou ik graag REM ook op afstand willen kunnen uitvoeren. Dus een ervan uitgaande dat tele-audiologie steeds meer innoveert, zou ik denken aan bijvoorbeeld een oorstukje waar de referentie microfoon al in het oorstukje gebouwd zou zitten, zodat wij ook mensen op afstand kunnen helpen met het beter instellen van hun hoortoestellen. Denk bijvoorbeeld aan continenten en landen waarbij de hoeveelheid audiciens per bevolking een stuk minder is of de afstand te groot is om zomaar even naar een audicien te rijden. Daarvoor zou het een prachtige oplossing kunnen zijn. Het is beter voor het milieu en ook voor mensen die minder mobiel zijn.”
En hoe ziet de toekomst van Kristal Hooradvies eruit?
“Sinds deze zomer is Kristien met Kristal Hooradvies gestopt en ga ik alleen verder. De trainingen zullen redelijk hetzelfde blijven. Waarschijnlijk komen de cursussen van omgang met gehoorverlies voor de hoortoesteldragers binnen de verzorgingshuizen te vervallen wegens tijdgebrek en omdat daar de minste vraag naar is. De REM-trainingen en webinars zullen zo veel mogelijk voortgezet worden door mijzelf.”
Heb je nog een boodschap voor audiciens?
“Ik denk dat we door moeten gaan met elkaar ondersteunen in het vak. Het is van belang om in contact te blijven met de kno-artsen en audiologen, maar ook met andere audiciens, fabrikanten en leveranciers, zodat we er maximum plezier uit kunnen halen en samen kunnen streven naar een betere hoorzorg voor onze cliënten.”
Betrek iedereen bij het gesprek
Signia IX - Hooroplossingen voor iedereen
Waarom kiezen voor Signia IX?
• Uitmuntend spraakverstaan in gezelschap en rumoer
Of je nu een discreet toestel zoekt, krachtige prestaties nodig hebt, of een model dat perfect past bij de levensstijl van jouw klanten – we hebben altijd een geschikt IX model.
Dankzij geavanceerde technologie en slimme spraakverwerking helpt Signia IX slechthorenden om weer volwaardig deel te nemen aan gesprekken met meerdere mensen, zelfs in uitdagende luisteromgevingen zoals verjaardagen, vergaderingen of een volle lunchroom.
• Natuurlijke geluidsbeleving dankzij de nieuwste chiptechnologie
• Volledige connectiviteit met smartphone, tv en meer
• Een oplossing voor ieder gehoorverlies – van mild tot ernstig
Signia IX is meer dan een hoortoestel. Het is de sleutel tot sociale verbondenheid, zelfvertrouwen en het plezier van écht meedoen.
gehoor geven
22 T/M 24 OKTOBER
INTERNATIONALE BEURS VOOR
PROFESSIONALS IN DE HOORZORG:
EUHA 2025
Fotografie: EUHA/Foto Rechtnitz
Van 22 tot en met 24 oktober vond in de beurshal in Neurenberg de 69ste editie van de EUHA (Europäische Union der Hörakustiker) plaats. Vanzelfsprekend dé plek waar alle merken aanwezig zijn om hun noviteiten te presenteren (meer dan 150 exposanten uit 19 landen op circa 15.500 m²!), maar ook de plek waar topexperts de toekomstige trends in de branche uiteenzetten en onderzoekers inzicht geven in hun wetenschappelijke bevindingen. Een plek om te netwerken, je te informeren en om je een beeld van de toekomst te vormen. Wij mengden ons tussen de andere 9000 bezoekers en doen hier verslag van de meest opvallende zaken.
De beurs is geopend!
De 69ste editie van de EUHA werd geopend door Beate Gromke, de president van de EUHA. Het partnerland van de 69ste editie is Oostenrijk. Gromke spoorde iedereen aan deze drie dagen de moed te hebben van elkaar te leren. Onze redacteur Maarten Dijkstra blijft altijd leergierig en reisde af naar Neurenberg.
Woensdagochtend stapte ik samen met een vakgenoot in de auto richting Neurenberg voor het 69ste EUHA congres. Na een autorit van zo’n zeven uur kon ik direct aansluiten bij de opening van het wetenschapssymposium. Beate Gromke opende het Wetenschaps- en lezingenprogramma met vele begroetingen van prominente Duitse en internationale gasten en bedankjes voor zo’n beetje iedereen die op de EUHA rondloopt. Daarna was het woord aan Dr. Markus Pfeiffer. Hij sprak namens het Zentralverband des Deutschen Handwerks (ZDH). Het was een inspirerend verhaal over positie, verantwoordelijkheid en invloed. Pfeiffer begon met een observatie. In een wereld die steeds sneller en luider wordt, lijken alleen nog de extremen gehoord te worden. Wat ooit als radicaal gold, schuift ongemerkt naar het midden. Dat ondermijnt niet alleen het publieke debat, maar ook het vertrouwen in politiek en instituties. In de tijd van polarisatie en extremen moet de vakman, de ambachtsman (audiciens vallen in Duitsland onder deze noemer) bewust een andere positie innemen: als betrouwbare, constructieve gesprekspartner van politiek en bestuur. Ambachtelijke beroepen, waaronder de audiciens, zijn volgens hem onmisbaar voor de samenleving: ze brengen stabiliteit, leveren vakmanschap en vormen een schakel tussen burger en beleid. Door feiten, kennis en oplossingen centraal te stellen, kan het ambacht actief bijdragen aan vertrouwen in beleid en instituties.
De kracht van het ambacht ligt niet in de luidheid, maar in gezag, in vakmanschap, betrouwbaarheid en het vermogen om als stabiele factor een brug te slaan tussen burger en bestuur. Voor de Nederlandse hoorzorg - en AudiNed - lijkt hier een duidelijke opdracht te liggen. Onze sector heeft veel inhoudelijke waarde, maar ligt vaak onder vuur en soms verzanden we in discussie waarbij vanaf eilandjes gepraat wordt. Soms ontbreekt nog de gezamenlijke stem, de kracht van het vakmanschap die in Duitsland de ZDH zo vanzelfsprekend vertegenwoordigt. Juist daar ligt de kans: niet luider, maar steviger spreken!
Op donderdag begon de dag bij Oticon tijdens de ‘Kaffee und Kuchen’-sessie. Onder het genot van koffie, heerlijke broodjes en veel vertrouwde gezichten uit Nederland
en Vlaanderen kwamen alle nieuwtjes van Oticon en Bernafon uitgebreid aan bod.
Daarna volgde een reeks interessante lezingen en een rondgang over de beursvloer, waar alle leveranciers hun innovaties presenteerden. Hoewel de beurs ‘helemaal’ in Neurenberg plaatsvond, was de Nederlandse en Vlaamse aanwezigheid groot. ’s Avonds was er tijd voor ontspanning tijdens een etentje van WSA, gevolgd door een bezoek aan een Irish Pub, waar de voertaal voor de avond Nederlands was, zoveel vakgenoten waren er aanwezig. Na drie dagen vol lezingen, ontmoetingen en indrukken gingen we vol gespreksstof weer huiswaarts. Dank aan iedereen voor het warme gezelschap, de inspirerende gesprekken en de spontane ontmoetingen!
De opening van Dr. Markus Pfeiffer had een politiek tintje.
Onderzoek naar luistermoeilijkheden
Tien jaar onderzoek naar zelfgerapporteerde luistermoeilijkheden bij volwassenen leverde de conclusie op dat het lastig blijft om alle relevante factoren in één model te vangen. Een lezing van Dr. Meg Miklosvary, audioloog en directeur van Helix Hearing in Australië.
Dr. Meg Miklosvary presenteerde een grootschalige analyse van zelfgerapporteerde luistermoeilijkheden bij volwassenen met normaal gehoor, mild en matig gehoorverlies. De gegevens zijn verzameld in tien Australische klinieken, gedurende tien jaar en omvatten ruim zesduizend patiënten van achttien jaar en ouder. Voor het meten van de luisterervaring werd gebruikgemaakt van de PACA-vragenlijst, ontwikkeld door EarTrack. Patiënten beoordeelden hoe moeilijk zij het vonden om te luisteren in verschillende dagelijkse situaties, van één-op-één gesprekken tot drukke cafés. In alle groepen kwamen dezelfde situaties naar voren als het meest belastend: gesprekken in grote groepen, kleine groepen en restaurants. Ook mensen met normaal gehoor gaven hier aan regelmatig moeite te ondervinden. De incidentie van luisterproblemen nam toe naarmate het gehoorverlies groter werd, maar de grootste sprong zat tussen normaal en mild gehoorverlies. Opvallend was dat jongere leeftijdsgroepen, vooral dertigers, in vrijwel alle situaties meer moeite rapporteerden dan oudere leeftijdsgroepen. In drukke omgevingen waren de verschillen tussen mild en matig gehoorverlies klein. Daarnaast viel op dat vrouwen met normaal gehoor vaker luisterproblemen aangaven dan mannen; bij meer gehoorverlies vlakte dit verschil af.
GENERATIEVERSCHILLEN
In de discussie werd stilgestaan bij de rol van leeftijd, context en generatieverschillen. Ouderen bevinden zich mogelijk minder vaak in complexe luistersituaties en vergelijken zich vaker met leeftijdsgenoten met vergelijkbare beperkingen. Jongere mensen worden juist vaker blootgesteld aan situaties waarin goed verstaan cruciaal is. Ook het verschil in communicatiemiddelen tussen generaties, zoals het gebruik van mobiele telefoons, kan meespelen. Haar conclusie was, dat meer dan de helft van de mensen met normaal gehoor aangeeft moeite te hebben in complexe luistersituaties, zoals gesprekken in grote groepen of restaurants. Volgens haar laat dit zien hoe belangrijk het is om patiënten realistisch te counselen: “Het doel van revalidatie is niet het volledig wegnemen
van luistermoeilijkheden, maar het verminderen ervan.”
Ze wees erop dat trends in data niet voorspellen hoe iemand persoonlijk luistert of wat voor diegene zwaar weegt. Leeftijd, context en persoonlijke betekenis spelen daarbij een grote rol. Door dit expliciet te bespreken, kunnen audiologen verwachtingen beter afstemmen, onnodige negatieve proeven voorkomen en ook mensen met milde klachten eerder ondersteunen.
Ze gaf aan dat er niet één meetinstrument is dat voor iedereen goed werkt. In Australië wordt bijvoorbeeld een vaste drempelwaarde (23,3 dB gemiddeld over drie frequenties) gebruikt om toegang tot vergoeding te bepalen en ook dat systeem doet volgens haar geen recht aan ieders situatie. Ze benadrukte dat het lastig is om alle relevante factoren in één model te vangen, en dat een enkelvoudig criterium - of dat nu een vragenlijst of een drempelwaarde is - altijd beperkingen heeft.
Onderzoek naar amplitudecompressie Iedereen gebruikt REM, of toch niet?
Tijdens zijn lezing op EUHA sprak Ronny Hannemann (ORCA Labs, WSA Audiology) over de invloed van amplitude-compressie op de neurale representatie van spraak, iets wat zich afspeelt midden in een gesprek tussen mensen.
Hannemanns onderzoek, uitgevoerd in samenwerking met de Universität zu Lübeck, draaide om het volgende scenario: proefpersonen luisterden naar twee audioboeken tegelijk, één van voren en één waarbij het geluid van achteren kwam. Hun taak was om zich herhalende zinnen in het doelgeluid te detecteren. Ondertussen registreerden EEG-metingen hoe goed het brein de ritmische structuur en dynamiek van het spraaksignaal kon volgen. Die metingen lieten een duidelijk patroon zien. Compressie verzwakte de neurale representatie van spraak: het brein volgde het signaal minder scherp of het nu het doelof het achtergrondgeluid betrof, maar zodra alleen de achtergrond gecomprimeerd werd, ontstond er een groter verschil tussen de twee signalen. Vooral bij slechthorenden viel op dat de aandacht voor het doelgeluid sterker naar voren kwam rond de honderd milliseconden na de start van het signaal: precies in de vroege fase waarin het brein beslist waar het zich op richt.
In zijn conclusie maakte Ronny Hannemann duidelijk dat amplitudecompressie de manier waarop het brein spraak verwerkt in de kern verandert. Wanneer alle signalen op dezelfde manier worden gecomprimeerd, wordt het voor het brein moeilijker om spraak scherp te volgen. Maar zodra de voorgrond en achtergrond verschillend worden behandeld, ontstaat er een duidelijker contrast tussen stemmen. Dat helpt het brein om de spreker waarop de aandacht gericht is beter te onderscheiden, vooral bij slechthorenden. Daarmee raakt de technische verwerking direct aan de centrale auditieve verwerking: niet alleen het geluid verandert, maar ook wat het brein ermee kan doen. Hannemann benadrukte dat dit experimenteel onderzoek is, geen directe praktijktoepassing, maar de richting is veelbelovend. Slimme compressiestrategieën zouden een waardevol hulpmiddel kunnen worden in situaties waarin luisteren complex is.
Dr. David Fabry (Starkey) is een uitgesproken pleitbezorger van REM. In zijn presentatie REMarkable Improvements in verification to optimize patient outcomes gebruikte hij humor en scherpe observaties om een opvallend contrast bloot te leggen: bijna iedereen zegt REM te gebruiken; de praktijk blijkt anders.
Uit onderzoek blijkt dat het gebruik van REM in de VS rond de 30 tot 40% ligt, in Duitsland is dit cijfer mogelijk nog lager. Dat staat haaks op de internationale richtlijnen die REM beschouwen als ‘best practice’ voor hoortoestelaanpassingen. Voor Nederland ligt dat anders. Bij ons is REM verplicht en stevig ingebed in de dagelijkse praktijk van de audicien. Maar een meting doen en een meting interpreteren en gebruiken zijn twee verschillende dingen… Fabry benadrukte de kracht van REM: het zorgt aantoonbaar voor hogere tevredenheid bij de cliënt, meer precisie en personalisatie en het is de enige manier om de prestaties van hoortoestellen in situ te verifiëren. “First fit zie ik als astrologie. Met REM kom je tenminste in de buurt van astronomie”, aldus Fabry. Een belangrijk punt was zijn pleidooi om niet alleen generieke fittingformules zoals NAL-NL2 (en binnenkort NAL-NL3) te gebruiken, maar ook de rekenregels van de fabrikant met REM te verifiëren. Daarmee kunnen audiciens objectief beoordelen of die fabrikantformules in de praktijk ook daadwerkelijk een verschil maken. Voor situaties waarin geen REM beschikbaar is, liet Fabry zien hoe een akoestisch optimalisatiemodel via feedbackmetingen in Starkey’s Profit dichter bij de individuele situatie kan komen. Het vervangt REM niet, maar is een goede manier als een REM niet mogelijk is. Fabry waarschuwde wel voor een te technische benadering van hoortoestelaanpassingen. Een perfecte match-to-target is geen garantie dat een cliënt ook daadwerkelijk beter hoort of tevredener is. Objectieve metingen moeten daarom altijd gecombineerd worden met andere evaluaties, bijvoorbeeld spraaktesten. Het gaat volgens hem niet alleen om de grafiek op het scherm, maar om wat iemand ervaart in de echte wereld. Daarnaast merkte hij, met een knipoog, op dat de opkomst van automatische REM-workflows fabrikanten dwingt hun beloften waar te maken: wie een eigen rekenregel promoot, moet nu ook aantonen dat die in de praktijk standhoudt.
Gehoorverwerkingssnelheid volgens dr. Marlies Knipper
Tijdens de presentatie van Dr. Marlies Knipper (University Hospital Tübbingen) stond het begrip ‘gehoorverwerkingssnelheid’ centraal.
Daarmee wordt de snelheid bedoeld waarmee het auditieve systeem reageert op een stimulus. Deze verwerkingstijd blijkt niet alleen samen te hangen met spraakverstaan in stilte en in ruis, maar ook met de manier waarop het brein auditieve informatie verder verwerkt.
In de presentatie werd uitgelegd dat de verwerking van geluid mede bepaald wordt door twee typen zenuwvezels in het binnenoor. De ene groep wordt actief bij hogere intensiteiten en speelt een rol bij het verstaan van spraak in complexe luisteromstandigheden. De andere groep reageert al bij lage intensiteiten en is betrokken bij de timing en tijdsduurverwerking van geluid. Vooral wanneer deze laatste groep vezels wordt aangetast, vertraagt de reactie van het auditieve systeem. Dit kan het geval zijn bij Hidden Hearing Loss of cochleaire synaptopathie, ook wanneer de drempels in het audiogram binnen de norm vallen.
Uit haar onderzoek blijkt dat bij audiometrie tot 16 kHz zeer hoge-tonen verliezen laat zien, die samenhangen met een vertraagde centrale verwerking. Spraaktests
brachten verschillen aan het licht die in standaardtesten niet zichtbaar waren. Andere metingen, zoals ABR en EEG, toonden vertragingen in de verwerking bij ouderen, maar ook bij personen met normale gehoordrempels. Vergelijkbare patronen worden beschreven bij kinderen met taalproblemen en bij tinnitus.
Daarnaast werd een verband gepresenteerd tussen gehoorverwerkingssnelheid en cognitieve functies. In de onderzochte populaties bleek een tragere auditieve verwerking sterker samen te hangen met cognitieve uitkomsten dan met de gemeten gehoordrempel. Dit kan van belang zijn, omdat er tot nog toe niet heel veel correlatie te vinden was tussen standaard gehoordrempels (hoorverlies) en cognitieve problematiek.
Bril met hoorfunctie
Dr. Tami Harel, Ph.D., van EssilorLuxottica, presenteerde tijdens haar lezing een nieuw type hoorhulpmiddel: een bril die versterkt. Het klinisch onderzoek werd uitgevoerd in samenwerking met Western University (Canada) en National Acoustic Laboratories (Australië).
Uit de behoefteanalyse bleek dat vooral sociale situaties met achtergrondlawaai zoals cafés, buiten en gesprekken in rumoer de grootste uitdaging vormen voor mensen met mild tot matig gehoorverlies. De bril richt zich precies op die situaties. In de pootjes zijn zes microfoons verwerkt die spraak gericht oppikken en achtergrondgeluid verminderen. Het geluid wordt via luchtgeleiding naar het oor gestuurd, zonder speaker in de gehoorgang. De versterking wordt automatisch afgestemd op de drager.
In de klinische test verbeterde het spraakverstaan met gemiddeld 2,5 dB SNR, goed voor bijna 30 procent beter verstaan in lawaai. Deelnemers rapporteerden bovendien een derde minder luisterinspanning. Al na drie uur gebruik gaf 70 procent aan beter te kunnen communiceren in rumoerige situaties.
Tijdens de presentatie kwamen vragen uit de zaal. Hoe verhoudt de bril zich tot klassieke hoortoestellen? Dr. Harel gaf aan dat die vergelijking in vervolgpublicaties volgt. Het hulpmiddel is bedoeld voor mensen met mild gehoorverlies, vaak nog niet toe aan een traditioneel toestel. Andere vragen gingen over feedback en vertraging. De afstand tussen microfoon en luidspreker is minimaal. Door de minimale vertraging van circa een paar milliseconden is het geluid uit de bril niet te horen door de omgeving, omdat het geluid uit de omgeving het versterkte signaal voor de omgeving overstemt. De bril is geschikt voor personen met gehoorverlies tot ongeveer 55 dB. Objectieve metingen naar de ervaren luisterinspanning, zoals pupillometrie, worden toegevoegd in toekomstig onderzoek.
De essentie van haar betoog: technologie krijgt pas betekenis als mensen het willen gebruiken. Deze bril zal hoorzorg toegankelijker maken.
Kaffee und Kuchen met Oticon
Tijdens kafee und kuchensessie van Oticon stond de verwachting van slechthorenden centraal. Uit onderzoek onder Nederlandse vijftigplussers blijkt dat ruim 90% verwacht met een hoortoestel alles weer goed te kunnen horen, en dat hun hooroplossing discreet moet zijn. De verwachtingen zijn hoog en vragen vaak om concessies in de praktijk.
In het oor: De introductie van het nieuwe toestel Oticon Zeal speelt in op deze verwachtingen. Het gaat om een klein, in-het-oor toestel dat direct kan worden aangepast, oplaadbaar is en volledige connectiviteit biedt. De behuizing is gegoten, wat het toestel compact maakt en de elektronica beschermt. Het ontwerp gebruikt bestaande filters en dopjes en is geschikt voor een groot deel van de slechthorendenpopulatie. Het product is vanaf eind maart 2026 beschikbaar.
Achter het oor: Fiona Kiwiet lichtte toe dat er een nieuwe BTE-variant komt van de Intent. Dit toestel kan op twee versterkingsniveaus worden aangepast zonder dat er verschillende modellen nodig zijn. De kleinste miniBTE tot nu toe bevat een 13-lithiumbatterij en biedt ringleiding en LE Audio.
DNN 2.0: Eleni Zervas ging in op de rol van artificiële intelligentie en het deep neural network (DNN) van Oticon. Dit netwerk is getraind op 12 miljoen geluidsscènes om spraak en achtergrondgeluid te onderscheiden. De nieuwe generatie (DNN 2.0) kan tot 12dB contrast creëren. In combinatie met een 4D-sensor wordt de ondersteuning automatisch aangepast op basis van de luisterintentie. Deze techniek staat altijd aan. Fiona Kiwiet presenteerde daarna een onderzoek waaruit blijkt dat ook tieners en pre-tieners minder luisterinspanning ervaren met de 4D-sensor ingeschakeld.
Connectiviteit: Sabrina Mees vervolgde met de nieuwe mogelijkheden op het gebied van connectiviteit. Dankzij verbeterde Bluetooth-technologie kunnen functies als Auracast Broadcast, LE audio en Google’s Fast Pair worden gebruikt. Hierdoor kunnen
gebruikers direct verbinding maken met verschillende audiobronnen, bijvoorbeeld in luchthavens of openbare ruimtes. De Companion App krijgt hiervoor een update. Deze nieuwe features zijn ook beschikbaar, na een firmware-update, voor de Encanta en de Intent. Tot slot benadrukte Taco Drok dat naast dit in-het-oor toestel ook nieuwe BTE-modellen worden geïntroduceerd van de Bernafon Encanta, eveneens met Auracast en Fast Pair. Er komt bovendien een nieuwe demoflex-oplossing waarmee vier prestatieniveaus in één demotoestel kunnen worden geprobeerd.
Samen succesvol: Taco Drok sloot af met een oproep om samen minder concessies te hoeven doen. “We moeten met z’n allen zo verschrikkelijk veel concessies doen, maar er komt een heleboel aan om jullie te kunnen helpen om nog succesvoller te kunnen zijn in je business. Hoe minder concessies wij kunnen doen, hoe minder concessies jullie klanten hoeven te maken. We weten uit onderzoek dat klanten verwachten met hun hoortoestel alles weer goed te kunnen horen. Waarom maken we dat niet ons doel? Lukt het bij iedereen? Waarschijnlijk niet. Lukt het bij de meesten? Waarschijnlijk wel. Dat is wat we willen bereiken, samen met jullie: next level.”
“ER KOMT EEN HELEBOEL AAN OM JULLIE TE HELPEN SUCCESVOLLER TE ZIJN”
VR demo op de stand van Signia
Het rad van Unitron met Frederique en Bas
De lezing van Essilor Luxxotica over de hoorbril; Dr. Tami Harel
SIlvia Boender met de nieuwe Oticon Zeal.
Vincent Ostendorf en Remco Don van Natus Sensory met de Measure.
MERKNIEUWS
Klein, maar krachtig: Oticon Zeal
Onze redacteur Maarten Dijkstra kreeg op de beurs verschillende noviteiten voorgeschoteld. Op de stand van Oticon maakte hij kennis met Oticon Zeal.
Het is druk op de stand van Oticon, maar
Silvia Boender en Jasper van Boekel nemen uitgebreid de tijd voor hun verhaal. Op tafel ligt het nieuwe paradepaardje. Een toestel dat volgens Silvia veel meer in zich heeft dan je op het eerste gezicht zou denken. Silvia Boender: “De Oticon Zeal is vijftig procent kleiner dan de Oticon Intent RIC en toch zit alles dat je kent uit Intent ook hierin.” Ze vertelt hoe alle technologie van het Siriusplatform (Intent) is samengebracht in dit toestel. “We hebben de printplaat letterlijk om de batterij heen gewikkeld en het geheel ingegoten. Daardoor is het toestel volledig afgesloten en IP68-waterdicht. De techniek zit muurvast. Er kan niets meer mee gebeuren.”
FLEXIBEL FITTEN
Jasper van Boekel: “Wat dit voor audiciens interessant maakt, is de flexibiliteit. Je kunt Zeal als same-day-fitsolution direct aanpassen met een dome, maar als je liever een afdruk maakt, kan dat ook. Dat geeft je ruimte om het aan te passen aan de situatie en de klant.”
ANTENNE EN DRAADLOZE FUNCTIES
Terwijl ze het toestel laat zien, wijst Silvia op een dun draadje. “Dat is een antenne én een retentiekoordje. Het is belangrijk dat je dat niet afknipt, want die antenne zorgt voor de connectiviteit.” Die connectiviteit is een belangrijk onderdeel van het verhaal. Het toestel ondersteunt LE Audio, Auracast, ASHA en Made for iPhone. Jasper: “Wat je hier hebt, is eigenlijk de nieuwe standaard. De connectiviteit is stabieler door de antenne, die contact maakt met de oorschelp. Dat is belangrijk voor mensen die hun hoorapparaat discreet willen dragen, maar niets willen inleveren op functionaliteit.” Silvia vertelt dat er goed is samengewerkt met Google. Met Google Fast Pair hoeft een gebruiker alleen nog maar het toestel naast de telefoon te leggen. De
koppeling gaat vanzelf. Silvia: “Je hoeft geen app meer te openen, geen menu in. Gewoon naast de telefoon leggen en klaar. Dat werkt bijvoorbeeld met Google Pixel en de nieuwe Samsung Galaxy toestellen.”
OPLAADBAAR EN INTUÏTIEF IN GEBRUIK
Het toestel is oplaadbaar. Een lampje op het laadstation geeft aan wanneer het toestel opgeladen is. Er zitten geen knoppen op, alleen een opening voor het filter. Bediening gaat met een tikje op het toestel: tap control voor gesprekken aannemen en programmawissel. Volume stel je via de app in. Jasper: “Het idee is dat je het toestel heel intuïtief kunt gebruiken. Geen knopjes, geen ingewikkelde handelingen. Gewoon aantikken en klaar.”
NIEUWE BTE-VARIANT
Naast de introductie van Zeal komt er ook een nieuwe BTE-variant van Intent, vertelt Silvia. Die heeft 4D Sensor Technology en kan op verschillende vermogens worden ingesteld (normaal en power). Jasper: “Dat maakt het flexibel. Je kunt bij een asymmetrisch gehoorverlies of veranderende hoorbehoeften met hetzelfde toestel verder. Voor audiciens geeft dat vrijheid in de aanpassing.”
INTRODUCTIE IN 2026
De wereldwijde introductie van Oticon Zeal staat gepland voor 2026. Eerst in de VS, daarna in andere markten. Het toestel wordt aangeboden op het hoogste technologie niveau. Silvia: “De doelgroep is duidelijk: mensen die een discreet toestel willen met maximale functionaliteit.” Jasper: “Wat wij horen van audiciens is dat er een grote groep is die precies dit zoekt: klein, onopvallend, maar met alle moderne mogelijkheden. Daar sluit dit toestel perfect op aan.”
MERKNIEUWS
Bijpraten over Widex Allure
Ook de Nederlandse vertegenwoordigers van de merken zijn volop aanwezig tijdens de EUHA. Maarten Dijkstra sprak met Richard Koelewijn, product- en marketingmanager bij Widex over de introducties van dit jaar.
Op de stand van Widex tijdens EUHA vat Richard Koelewijn de introductie van Widex Allure kernachtig samen. “We hebben in juni de Allure geïntroduceerd samen met de Widex Compass Cloud, onze cloudbased software,” zegt hij. “Het grote voordeel van de Cloud software is dat het in ontwikkeling blijft en eenvoudig te updaten is. Op 13 oktober is een nieuwe versie gelanceerd met veel functies, die het aanpasproces nog efficiënter en nauwkeuriger maken. Bijvoorbeeld het Sensogram, de Insitu audiometrie die voor veel audiciens een bekende stap is in de Widex software. Het mooie is dat deze nu weer beschikbaar is, volledig vernieuwd en geoptimaliseerd. Belangrijker nog om te zeggen is dat het nu een optionele stap is in het fittingproces. Voor efficiëntie en gemak is het nu ook mogelijk om binauraal akoestisch te kalibreren.
Ook is streaming, vooral voor muziek, flink verbeterd. Daarnaast is ook de ringleiding nu te activeren in Compass Cloud. Het zijn allemaal stappen die het dagelijks werken makkelijker maken.” Koelewijn benadrukt vooral de klankbeleving. “Het geluid klinkt kristalhelder,” zegt hij. “Ik droeg hiervoor Moments en was daar heel tevreden over, maar dit klinkt echt fantastisch. Waar ik voorheen nog weleens tussen programma’s schakelde, hoef ik dat met Allure niet te doen. Het idee is dat je niet eens merkt dat je ze in hebt, behalve als je op een kussen gaat liggen,” zegt hij lachend. “Allure voelt en hoort gewoon natuurlijk.” Die beleving wordt gedragen door technologie. “Het is onze snelste chip ooit,” zegt Koelewijn. De snelheid en capaciteit van de chip maken het mogelijk om het PureSound programma uit te breiden met features, mét behoud van de Zero Delay verwerkingstijd. Onder andere de Speech Enhancer Pro, die spraak versterkt, terwijl storende geluiden worden verzacht. De dynamische feedback-regelaar, die zorgt voor een feedbackvrij vergroot aanpasbereik met behoud van het unieke Widex geluid, zijn beschikbaar in Allure PureSound en levert een kristalheldere en natuurlijke klank.
HET ZIJN ALLEMAAL
STAPPEN DIE HET DAGELIJKS
WERKEN MAKKELIJKER MAKEN
Daarnaast is er een nieuwe portable charger met uitneembare accu’s, klaar voor toekomstige duurzaamheidseisen. “Waar accu’s vroeger vast waren ingegoten, kunnen ze nu vervangen worden.” Ook zijn de nieuwe Allure modellen te bewonderen op de stand, de oplaadbare BTE en ITE worden vanaf 1 december verwacht. “Dat is een belangrijke stap,” aldus Koelewijn. “Een uitgebreider Allure portfolio maakt Widex’ meest natuurlijke hoorervaring ooit toegankelijk voor nog meer mensen.”
Richard Koelewijn, Suzanne Bus en Michiel Engelen presenteren de nieuwtjes van Widex.
MERKNIEUWS
360 Rondleiding op de Starkey-stand
In gesprek met Robbert Dingenouts
Op de stand van Starkey wordt Maarten Dijkstra meegenomen langs alle nieuwe ontwikkelingen van het merk, die allemaal draaien om één centrale ontwikkeling: meer intelligentie en meer gemak voor de gebruikers en de audiciens.
DNN 360 DIRECTIONALITY
Hoewel andere hoortoestellen ook Deep Neural Networks (DNN) gebruiken om geluid te analyseren, is de DNN 360 van Starkey specifiek ontworpen als het eerste directionele systeem ter wereld dat volledig door een DNN wordt aangestuurd. Dit is waar de ‘360’ in de naam vandaan komt. Traditionele hoortoestellen gebruiken vaak vaste ‘focus-bundels’ (beamforming) om zich op een spreker vóór iemand te richten, waardoor geluiden van opzij of achteren worden onderdrukt. De DNN 360 werkt anders. Het scant continu de gehele (360 graden) geluidsomgeving en bepaalt in real-time waar de belangrijkste spraak vandaan komt, ongeacht de richting (voor, opzij of achter). Het apparaat richt zich vervolgens automatisch op die stem, terwijl het storende geluiden dempt. We ervaren een geluidsdemo: eerst zonder de techniek, daarna met de DNN 360-functie ingeschakeld. Terwijl de spreker rondloopt, beweegt de richtmicrofoon mee. “De spreker wordt continu gevolgd”, zegt Robbert Dingenouts. “De microfoonrichting past zich voortdurend aan, zodat de hoortoestelgebruiker de spreker blijft verstaan.” Daarna is de mogelijkheid om deze demonstratie live te horen. Ik krijg een hoofdtelefoon, die is verbonden met een pop die de Omega hoortoestellen draagt. In de drukte van de beurs kan ik Robbert goed volgen, terwijl hij om de pop heen loopt.
STREAMING AANPASSEN TIJDENS DE AANPASSING Bij het volgende station demonstreert Robbert
Dingenouts dat streaming nu live aangepast kan worden tijdens de fitting. “Voorheen moest je je streamingsgeluid aanpassen, software afsluiten, connectie maken met de mobiele telefoon en bijvoorbeeld Spotify aanzetten. Nu kun je het direct in de aanpassing doen”, zegt hij. Dankzij het low-energy audio protocol kan de klant tegelijkertijd verbonden zijn met de Noahlink Wireless én een telefoon of streamer. Ook nieuw is dat wanneer de tv wordt aangezet, het streamen automatisch start, al kan dat ook handmatig of via de software worden uitgeschakeld.
DUURZAAMHEID EN ROBUUSTHEID
Daarna gaat het over duurzaamheid. De toestellen zijn beter bestand tegen olie, vuil en (zout) water. Robbert vertelt: “Deze toestellen hangen hier al vanaf maandag en worden elke avond opgeladen. Ze blijven streamen, zelfs onder water.” Ook dit kan ik ervaren met een hoofdtelefoon die aangesloten is op de toestellen die in de cilinder met water zijn ondergedompeld. Zelfs de microfoons doen het als de toestellen even worden ingeschakeld. De luidsprekers zijn versterkt met Kevlar. “Ze zijn heel flexibel en heel dun. Kevlar wordt ook gebruikt in kogelvrije vesten. Ze gaan niet kapot,” zegt hij, terwijl hij wijst op een luidspreker waaraan een gewicht van 5 kilo is bevestigd. De IHO-behuizingen zijn steviger en dunner gemaakt, waardoor er meer ruimte ontstaat voor componenten. Hij laat twee gewichten vallen op de oude en nieuwe behuizing. De materialen zijn even dik, maar er is een duidelijk verschil als het oude materiaal onder het gewicht van de klap uit elkaar spat, terwijl het buisje van het nieuwe materiaal intact blijft.
GENERATIVE AI EN SESSIE-NOTITIES
Ook nieuw is Starkey AI Assist, aangedreven door de generatieve AI van Starkey. Robbert legt uit: “De audicien kan alles over instellingen en klachten aan de Starkey
AI Assist vragen. De AI is gevoed met alle whitepapers en data van Starkey.” Daarnaast registreert de software automatisch alle handelingen die tijdens een sessie plaatsvinden. “Je kunt de handelingen slepen naar het onderwerp waar ze bij horen en aangeven of het probleem is verholpen of bij de volgende controle wordt bekeken”, zegt hij. Deze notities kun je ook terugvinden in NOAH of kopiëren naar je aanpasverslag.
TELEHEAR AI
De nieuwe TeleHear AI-functie helpt klanten hun klachten beter te specificeren. Robbert laat zien hoe de AI doorvraagt op algemene klachten: “‘Wat bedoelt u precies met te scherp?’ of ‘Kunt u dat specificeren?’ Als de klacht kan worden opgelost via de app, krijgt de klant een voorstel voor een nieuwe instelling. Ze kunnen dan schakelen tussen de oude en nieuwe instelling. Als ze kiezen voor de nieuwe, krijgt de audicien hiervan een melding,” zegt hij.
In Profit wordt de feedbackmeting wordt nu ook gebruikt om de akoestiek in de gehoorgang te meten. “We meten hoe dicht of ver de luidspreker van het trommelvlies af zit. Dat levert andere doelcurves op,” zegt Robbert. “Deze meting kunnen we meenemen in de first fit, voor een beter en preciezer resultaat.”
NIEUWE CHIP EN UPDATES
De nieuwe toestellen zijn uitgerust met de G3 Gen AI
Neuro Processor, opvolger van de G2 in Starkey Edge AI. “De G3 Gen AI Neuro Processor heeft meer rekenkracht. We kunnen nu makkelijker updates aanbieden”, zegt Robbert. Daarnaast heeft het toestel een statuslampje. Deze wordt gebruikt om aan te geven of het toestel aan staat of hij aan het opladen is en gaat snel knipperen als je via de app het toestel gaat zoeken (“vindt mijn hoortoestel”). Ook wordt het gebruikt voor andere handige meldingen. Als de lampjes vijf keer snel knipperen, weet je dat de koppeling met de software is gelukt”, zegt hij.
Wat opvalt tijdens deze rondleiding is dat Starkey niet alleen inzet op technologische verbeteringen, maar ook op praktisch gebruiksgemak voor de audicien. Van live streamingaanpassingen tot automatische sessie-notities en AI-ondersteuning: veel van deze vernieuwingen zijn een directe verbetering in de dagelijkse praktijk. Wil je Omega DNN 360 zelf ervaren?
Robbert Dingenouts leidt ons rond langs alle innovaties van Starkey.
ACHTERGROND
Stimuleringsprijzen voor de nieuwe generatie
Tijdens de uitreiking van de EUHA-Förderpreis door Eva Keil Becker, vicepresident van de EUHA, stond de waardering van jong talent centraal.
Eva opende met een persoonlijke en warme terugblik op vijftien jaar EUHA-Förderpreis. Vijftien jaar vol ideeën, passie en betrokkenheid. Wat ooit begon als een spontaan initiatief is uitgegroeid tot een blijvende traditie. Inmiddels zijn er al 42 jonge onderzoekers onderscheiden en met de nieuwe lichting van 2025 worden dat er 45. Die cijfers staan voor een levendige gemeenschap waarin jonge mensen een plek vinden, ideeën delen en meebouwen aan de toekomst van hoorzorg. Na deze inleiding werd overgegaan tot de bekendmaking van de winnaars.
DERDE PRIJS
De derde prijs (1.000 euro) ging naar Dr. Chen Xu van de Universität Oldenburg voor zijn promotieonderzoek naar virtuele hoordiagnostiek via de mobiele telefoon. In zijn korte presentatie beschreef hij de ontwikkeling van een smartphone gebaseerde applicatie die diagnostiek en interventie mogelijk maakt buiten het traditionele laboratorium. Zijn doel is om de toegankelijkheid van hoorzorg wereldwijd te vergroten, vooral in landen of regio’s met beperkte middelen. De app functioneert als een “virtuele hoorkliniek” en bevat onder meer een spraak-in-ruis-test en een mogelijkheid om toonaudiometrie af te nemen. Ook kan een kalibratie van de gebruikte hoofdtelefoon gedaan worden. Chen Xu en zijn team valideerden hun resultaten klinisch. De betrouwbaarheid en nauwkeurigheid bleken goed vergelijkbaar met de conventionele test in de hoorkliniek bij de audicien. De jury prees het onderzoek om de combinatie van wetenschappelijke precisie en praktische toepasbaarheid. De aanpak biedt concrete perspectieven om gehoordiagnostiek digitaal en wereldwijd toegankelijk te maken — een stap richting precisieaudiologie en inclusieve zorg. In een tijd van krapte op de arbeidsmarkt voor zorgprofessionals.
TWEEDE PRIJS
De tweede prijs, ter waarde van €2.000, ging naar Lea Hackenberg uit Lübeck. Haar bacheloronderzoek richtte zich op een detail dat in de dagelijkse aanpassing gemakkelijk over het hoofd wordt gezien, maar een grote impact kan hebben: het lekkage-effect bij REM-metingen. Ze onderzocht hoe kleine lekken tussen sondeslang en oorstukje het gemeten signaal
beïnvloedden. Haar bevindingen zijn helder: vooral bij gesloten oorstukjes en korte afdichtzones ontstaan significante meetafwijkingen, met name in het lage frequentiegebied. Het gevolg is dat het toestel in werkelijkheid een hogere versterking levert dan de meting aangeeft. Hackenberg laat hiermee zien hoe belangrijk nauwkeurige meetprocedures zijn — en dat zelfs ogenschijnlijk kleine technische details de uitkomst van een aanpassing kunnen beïnvloeden. Ze pleit voor verdere ontwikkeling van meetmethoden en presenteert een praktische aanpak om lekkage zichtbaar te maken.
EERSTE PRIJS
De eerste prijs, goed voor €3.000, ging naar Jonas Weber van de Technische Hochschule Lübeck. Zijn onderzoek richtte zich op de objectieve verificatie van adaptieve richtingsgevoeligheid in hoortoestellen. Fabrikanten benadrukken graag hoe goed hun systemen omgevingsgeluid onderdrukken, maar in de praktijk is het lastig om die beloften te toetsen. Weber ontwikkelde een meetmethode die precies dat mogelijk maakt: het betrouwbaar vastleggen en kwantificeren van adaptieve directionaliteit. Zijn werk stelt audiologen in staat om technologische claims te vertalen naar echte, controleerbare prestaties.
De OPCI-studiedag op 13 september in De Verkadefabriek, ’s-Hertogenbosch ging niet over techniek alleen, maar vooral ook over verbinding en participatie.
Maarten Dijkstra luisterde samen met zo’n vijftig collega-audiciens, vertegenwoordigers van OPCI en drie CI-fabrikanten naar verhalen en discussies met als rode draad: goede zorg vraagt soms om verandering.
Prof. Dr. Marc Lammers (nko-arts, UZ Antwerpen) maakte meteen duidelijk dat een cochleair implantaat geen laatste redmiddel is, maar een serieuze optie zodra hoortoestellen niet meer voldoende helpen. Hij beschreef de techniek, maar benadrukte vooral het proces erna: de revalidatie, de rol van de partner en de energie die het vraagt. Zijn boodschap aan ons was helder: signaleer tijdig wanneer een hoortoestel aan zijn grens zit. Dat heeft niet te maken met falen, het is juist een volgende stap in zorg. Een eyeopener waren de filmpjes waarbij je kon meekijken hoe zo’n CI-operatie verloopt.
ZORG OP AFSTAND
Dr. Jan-Willem Wasman (KFA Radboud UMC) liet zien hoe zorg op afstand cliënten dichterbij kan brengen. Thuismetingen en remote fitting maken het mogelijk problemen aan te pakken in de context waarin ze zich voordoen: een restaurant, op het strand of thuis met ruis van de airco. Zijn advies: begin klein, stel één doel per sessie en zorg voor duidelijke instructies. Voor zowel CI als hoortoestellen kan dit een waardevolle aanvulling zijn op de praktijk.
KWALITEIT IS GEZAMENLIJKE VERANTWOORDELIJKHEID
Dr. Mariska Stam (Zorginstituut Nederland) liet zien hoe het Zorginstituut werkt aan verbetering van hoorzorg. Integraliteit, betere naleving van het hoorprotocol en duidelijke informatievoorziening staan daarbij centraal. Voor mij voelde dit als een oproep om niet alleen binnen de muren van de winkel naar kwaliteit te kijken, maar samen met andere partijen deze verantwoordelijkheid op te pakken. AudiNed is als een van die partijen betrokken bij het verbetersignalement hoorzorg.
ERVARINGSVERHALEN DIE RAKEN
Intrigerend om te horen waren de verhalen van cliënten en hun partners. Arnold vertelde hoe een CI hem zijn zelfstandigheid terug gaf. Bert, de partner van een CIdrager, beschreef de gezamenlijke investering in oefenen en rekening houden met vermoeidheid. Door hun persoonlijke verhalen kijk je verder dan de technische kant, je krijgt ook door wat het werkelijk dóet in het
leven van een mens. Heel erg positief om te horen was dat de audicien een grote en goede rol had gespeeld in het proces van alle aanwezige gebruikers. Door met hun audicien in een vroeg stadium over een CI te praten, maakte voor de drie gebruikers echt een verschil.
DE AUDICIEN ALS TRUSTED PROFESSIONAL
Rudi Struijk (CVZA/Hoorprofs) benadrukte onze rol als vertrouwenspersoon. Niet altijd makkelijk, want er bestaan veel misverstanden en angsten rond CI’s. Toch is het onze taak om eerlijk te zijn als een toestel niet meer voldoende helpt. Doorverwijzen is geen verlies, maar een teken van goede zorg. Ook als dit niet altijd meteen een commercieel succes betekent.
CI IN ÉÉN DAG
Nienke Hoomans vertelde over het Erasmus MC waar het hele CI-traject in één dag wordt doorlopen: intake, onderzoeken en overleg. Ook de nazorg wordt steeds slimmer ingericht met remote mogelijkheden. Het liet zien hoe organisatievernieuwing tijd en energie kan besparen, zonder dat de kwaliteit verloren gaat.
DE TOEKOMST VAN HOORZORG
Wim Soede (Audioloog LUMC) pleitte voor een verschuiving van denken in audiometrische drempels naar functioneren en participatie. De Leidse vragen vormen daarbij een praktisch handvat, het zijn vragen die inmiddels ook hun plek hebben gekregen in het hoorprotocol en die ons helpen verder te kijken dan alleen het audiogram. Samen met de audiometrische drempels en de criteria voor een CI bieden ze een kader waar wij als audiciens goed mee uit de voeten kunnen.
WAT IK MEENEEM
Wat ik vooral meeneem, is de positiviteit onder de CI-dragers over de rol van de audicien. Het werd heel duidelijk dat er een belangrijke taak voor ons is weggelegd in het door Wim Soede genoemde ‘zorgcontinuüm’. De dag werd gesponsord door Cochlear, Advanced Bionics en MED-EL. Uit hun gezamenlijke inzet bleek wel dat goede hoorzorg geen productlijn is, maar teamwork.
Maak kennis met Omega AI, een nieuwe generatie AI hoortoestellen met menselijk inzicht.
Ontworpen om iedereen een natuurlijke, heldere en moeiteloze luisterervaring te bieden, in elke situatie en omgeving.
Technologie zo intelligent, het is bijna bovenmenselijk
Met DNN 360 herkent Omega AI automatisch spraak, achtergrondgeluid en beweging, voor een uitzonderlijk natuurlijk en ruimtelijk geluidsbeeld dat dichter bij natuurlijk horen komt dan ooit.
Dankzij Gen AI biedt de MyStarkey-app slimme, persoonlijke ondersteuning via spraakbesturing en geluidsaanpassingen.
In combinatie met gezondheidsfuncties, verbeterde Pro Fit-software en de G3-processor levert Omega AI optimale prestaties en gebruiksgemak.
Thijs Thielemans
Kijk niet alleen in, maar ook tùssen de oren…
In mijn praktijk ben ik in de afgelopen jaren al heel wat verschillende slechthorenden tegengekomen. Het werken met uiteenlopende mensen blijft het leukste (en soms meest uitdagende) dat er is. Ik heb alleen de indruk dat niet enkel de diversiteit groter wordt, maar ook dat er steeds meer extreme karakters voorbij komen. Het lijkt er soms zelfs op dat de veranderingen in de wereld qua extremisme ook doorsijpelen in de karakters van de mensheid.
Een tijd terug kwam er een wat oudere man bij mij, hij had al 2,5 jaar hoortoestellen, maar was niet tevreden. Hij had mijn foto met verhaal in de krant zien staan en was ervan overtuigd dat ik hem wel verder zou kunnen helpen. Van één zijde was een stuk van het oorstukje afgebroken, de batterijlade sloot niet goed en de microfooningangen zaten helemaal dicht. Ik heb hem geadviseerd om de hoortoestellen eerst te laten repareren en reviseren om te kunnen beoordelen of ze nog toereikend waren. De cliënt liep in stilte weg. Een paar uur later belde hij op om met een agressieve toon te melden dat hij ernstig teleurgesteld was. Hij wilde nieuwe toestellen, want daar had ik in het krantenartikel over gesproken en die wilde ik hem niet geven…
Thijs is ondernemend audioloog met een missie om de audiologie in Nederland op klinisch en onderwijsgebied op een hoger niveau te tillen. Hij werkt als klinisch fysicus-audioloog en richtte in 2018 het Hoortoestel Advies Centrum in Eindhoven op. Zijn hart ligt bij de combinatie van techniek en het directe contact met mensen.
Een ander voorbeeld dat me nog helder voor de geest staat, is dat van een welgestelde dame met een ski-slope gehoorverlies. Recent was haar man overleden, waardoor zij steeds meer zelf moest regelen. De communicatie verliep vaak moeilijk, waarna zij besloot om een proef met hoortoestellen te starten. Het aanpassen van de hoortoestellen wilde niet lukken. Er was al van alles geprobeerd, maar de cliënt had bij elke instellingsverandering simpelweg te veel hinder van de aanwezige bijgeluiden. Bij elk bezoek om de optimale instelling te vinden, barstte zij in tranen uit, omdat het maar niet wilde lukken. Zo’n sterk aflopend verloop is al lastig, zeker wanneer er onderliggend nog een rouwproces, veel stressfactoren en een acceptatieprobleem meespelen.
Deze twee voorbeelden laten mij beseffen dat het van groot belang is om meer te zijn dan enkel een hoortoestelaanpasser. De uiteenlopende karakters vragen om een technische oplossing met een voor elk individu unieke psychologische benadering. De kernkwaliteiten van de persoon tegenover je, moet je onderzoeken en meenemen in de manier waarop je een aanpassing aanvliegt. Zoals collega Dyon Scheijen vaker verkondigt: Horen is meer dan alleen de oren!
Van vroege CI-bespreking tot het kunstmatige evenwichtsorgaan
Lessen uit de NVA-najaarsvergadering voor de winkel-audicien
De najaarsbijeenkomst van de NVA stond in het teken van CI en de rol van de audicien hierbij. Een opvallend feit: slechts 7% van de mensen die in aanmerking komen voor een cochleair implantaat (CI) draagt er daadwerkelijk een. Welke kansen biedt dit voor de winkel-audiciens?
Op 3 oktober kwamen ruim honderd professionals bijeen tijdens de najaarsvergadering van de Nederlandse Vereniging voor Audiologie in de Jaarbeurs, Utrecht. Een dag die vooral in het teken stond van de CI. Een opvallende conclusie: slechts 7% van de mensen die in aanmerking komen voor een cochleair implantaat (CI) draagt er daadwerkelijk een. De indicatie wordt vaak laat gesteld en de capaciteit van de CI-centra staat onder druk. Voor winkel-audiciens ligt hier een kans als eerste aanspreekpunt voor slechthorenden. Als wij de mogelijkheid van een CI vroegtijdig bespreken en patiënten snel doorverwijzen, kan dat het verschil maken. Daarnaast was er aandacht voor een geheel nieuw werkveld: het kunstmatige evenwichtsorgaan (vestibulo-cochleair implantaat, VCI).
Deze technologie combineert gehoor- en balansstimulatie en zou in de toekomst mensen met zowel gehoor- als evenwichtsproblemen kunnen helpen.
De ochtend startte met presentaties over cochleaire implantaten:
• AutoSense-classifier bij kinderen met CI (Erasmus MC): via een VR-klaslokaal werd getest hoe directionele microfooninstellingen spraak-inruis verbeteren, maar ook ruimtelijk bewustzijn beïnvloeden.
• Spraak-in-ruis onderzoek (LUMC): effect van verschillende luidsprekeropstellingen bij CI-dragers.
• VR-hoorsimulator (Erasmus MC): een tool waarmee familieleden slechthorendheid zelf kunnen ervaren.
• FutureCare (Erasmus MC): digitale voorlichting en remote fitting van CI’s om druk op de centra te verlichten.
• Update CI-zorg (Radboud): bredere indicatiecriteria leiden tot meer kandidaten, maar de capaciteit van de centra groeit nog niet mee.
In de middag lag de focus op nieuwe technologieën:
• Het kunstmatige evenwichtsorgaan (MUMC+): van
lab naar kliniek – inmiddels geïmplanteerd bij tien patiënten, met veelbelovende resultaten.
• Vestibulo-cochleaire interacties (MUMC+): eerste studies tonen hoe gehoor- en balansstimulatie elkaar beïnvloeden.
• Daarnaast presentaties over botgeleidingstoestellen, objectieve drempelmetingen met EEG (Sofi/RapidCAEP) en de CORGEE-spraakmeting bij kinderen.
De dag werd afgesloten met productstands van o.a.
Speaksee, Mindaffect, BrainPhonics, Advanced Bionics, Cochlear en Schoonenberg.
VROEGTIJDIGE CI-BESPREKING: DE ROL VAN DE AUDICIEN
De CI-sessies maakten duidelijk dat wachttijden toenemen en dat veel potentiële kandidaten onnodig laat in beeld komen. Hier ligt een concrete taak voor ons als winkel-audiciens:
• Herken kandidaten vroegtijdig en bespreek de mogelijkheid van een CI al bij de eerste consultatie.
• Verwijs snel door zodat patiënten eerder in het traject komen.
• Gebruik nieuwe tools zoals FutureCare voorlichting en apps om patiënten zelf meer regie te geven.
Kortom: door alert te zijn, kunnen wij bijdragen aan kortere wachttijden en betere uitkomsten.
HET KUNSTMATIGE EVENWICHTSORGAAN:
BLIK OP DE TOEKOMST
De ontwikkeling van het VCI laat zien dat gehoor en balans steeds vaker in samenhang worden bekeken. Voor patiënten met dubbelzijdig evenwichtsverlies –een aandoening die even vaak voorkomt als ernstige bilaterale slechthorendheid – biedt dit implantaat nieuw perspectief. Voor ons in de winkelpraktijk betekent dit:
• Volg de ontwikkelingen op de voet; een VCI kan in de toekomst een nieuwe productlijn worden.
• Positioneer je als high-tech partner door klanten te informeren over deze innovaties.
• Wees alert op evenwichtsklachten bij klanten: wie weet zijn dit straks de VCI-kandidaten van morgen.
WAT DE STANDS LIETEN ZIEN
De middag bood ook de gelegenheid om nieuwe producten en tools uit de markt van dichtbij te bekijken. Voor de winkelpraktijk vaak een bron van inspiratie: Speaksee liet zien hoe eenvoudig spraak realtime omgezet wordt naar tekst. Terwijl een gesprek plaatsvindt, verschijnen de ondertitels direct op een scherm of device. Handig voor klanten die in groepsgesprekken vaak afhaken en een waardevolle tool om thuis en op het werk communicatie makkelijker te maken.
• Mindaffect demonstreerde het Sofi-platform: een compacte EEG-cap met 8 kanalen die in minder dan 15 minuten objectieve audiometrie kan uitvoeren. Ideaal voor jonge kinderen, ouderen of mensen die geen betrouwbaar gedragsaudiogram kunnen geven. Voor ons betekent dit: sneller en betrouwbaarder inzicht in de drempels van klanten die moeilijk te testen zijn.
• Brainphonics presenteerde CORGEE, een EEGgebaseerde methode om spraakverwerking te meten bij kinderen met gehoorprotheses. Waar traditionele spraakaudiometrie vaak lastig is bij deze doelgroep biedt CORGEE een objectieve, kindvriendelijke oplossing. Een veelbelovende aanvulling op counseling en evaluatie van hoortoestellen of CI’s.
• Advanced Bionics en Cochlear waren aanwezig om de nieuwste ontwikkelingen in CI-technologie toe te lichten. Denk aan verdere miniaturisatie, connectiviteitsopties en bredere indicatiecriteria. Voor de winkel-audicien nuttig om bij te blijven en klanten gericht te kunnen informeren.
• Schoonenberg sloot aan met praktijkvoorbeelden en een inkijkje in hoe innovaties doorvertaald worden naar de winkelvloer. Daarmee lieten ze zien hoe je als retailpartij high-tech audiologische oplossingen dichtbij de consument kunt brengen.
DRIE HANDVATTEN VOOR DE WINKEL
De najaarsvergadering maakte duidelijk: als winkelaudiciens zijn we niet alleen hoortoestel-specialisten, maar steeds meer gidsen in een snel veranderend audiologisch landschap. Drie dingen die we meenemen:
1. Maak CI bespreekbaar – wacht niet tot een kno-arts het ter sprake brengt.
2. Gebruik nieuwe tools – digitale voorlichting en VRsimulaties kunnen klanten en hun omgeving beter voorbereiden.
3. Kijk vooruit – informeer je klanten over innovaties zoals het kunstmatige evenwichtsorgaan, ook al zijn die nog niet direct beschikbaar.
COSI fan tutte
‘Così fan tutte’ uit 1790 wordt beschouwd als een van de beste opera’s van Mozart. Dit muziekstuk geeft het al onverbiddelijk aan: we moeten allemaal de COSI doen. Laat me dat even onderbouwen.
Het vak van audicien is een van de mooiste beroepen ter wereld. We komen in aanraking met mensen van allerlei slag en alle leeftijden, we houden ons bezig met extreem complexe en geminiaturiseerde technologie, er zijn medische aspecten, psychologische, juridische en gelukkig (maar soms ook frustrerend) commerciële kanten aan het vak. Er zijn geen nachtdiensten, wel prima werktijden en de kans dat je om het leven komt bij de uitoefening van je vak is nihil. Je kunt zelfs miljonair worden, al mag dat nooit het doel zijn. We passen hooroplossingen aan bij een patiënt en soms hoor je de uitdrukking: we passen ook patiënten aan aan de hooroplossing. Dat laatste is noodzakelijk, omdat we met de huidige oplossingen grote beperkingen hebben in vergelijking met de verwachtingen of wensen van de patiënt. De aanpassing van de patiënt is best wel spannend, want die wordt normaliter niet gedocumenteerd of als uitkomstmaat meegenomen in bijvoorbeeld het medisch dossier of in de vergoeding. Ik ken ook geen veelgebruikte, breed geaccepteerde en gevalideerde tools die dat kunnen meten. Is er überhaupt een effectieve, efficiënte en gestandaardiseerde methode? Misschien moet ik een keer een voorstel doen. Maar waarom passen we de patiënt aan? Wat gebeurt daar eigenlijk?
‘WE PASSEN OOK PATIËNTEN AAN
AAN DE HOOROPLOSSING’
Evoluerende drijfveren van tevredenheid
Hans Mülder studeerde kernfysica en werd opgeleid tot klinisch fysicus audioloog. Hij heeft diverse uitvindingen en patenten op zijn naam voor draadloze microfoonsystemen, gehoorbescherming en soundfield. Met ons deelt hij zijn vaak tegendraadse visie op alles wat relevant is voor de audicien.
De patiënttevredenheid met hoortoestellen is dynamisch en wordt geleid door een complex samenspel van esthetiek, pasvorm, toestelkenmerken en psychosociale factoren, die drastisch kunnen verschuiven over de tijdlijn van de revalidatie. We verkopen hoortoestellen die niemand wil, maar velen nodig hebben. Dat is eigenlijk ook een prachtige uitdaging. Vóór de aanpassing domineert onzichtbaarheid, met 77% van de nieuwelingen die stigma als barrière noemen. Die andere 23% noemt het niet, maar of die werkelijk geen onzichtbare oplossing wensen, kan men zich afvragen. Tijdens de aanpassing krijgen comfort en gebruiksgemak voorrang. Problemen zoals slechte pasvorm of bedieningsmoeilijkheden verklaren tot 67% van de vroege ontevredenheid, wat vaak leidt tot niet-gebruik als de uitdagingen niet direct worden aangepakt. Deze verschuiving van onzichtbaarheid naar comfort vindt vaak acuut plaats: op het moment dat voor het eerst iets in het oor gedaan wordt. Het mag enerzijds geen pijn doen en anderzijds niet veel te luid zijn. Het moet simpel zijn, zonder dikke gebruiksaanwijzing in een onnavolgbaar taalgebruik en veel te kleine lettertjes. De eerder gewenste onzichtbaarheid raakt direct op de achtergrond.
Hans Mülder
Op termijn, maanden ná de aanpassing, wordt de tevredenheid weer door iets anders bepaald: prestatie met geluidskwaliteit en verstaanbaarheid in realistische scenario’s (met name lawaaiige omgevingen) bepalen 80% van de langetermijn-tevredenheid, terwijl comfort stabiliseert en onzichtbaarheid nog verder in belangrijkheid afneemt. De keuze voor de oplossing die geprobeerd gaat worden, wordt echter aan het begin van het traject gemaakt, op het moment dat de patiënt nog niet is aangepast. Eén van de amper geformaliseerde opgaven van de audicien is de patiënt optimaal te begeleiden tijdens deze psychologische reis, waarbij u al, min of meer, weet wat voor de patiënt belangrijk is op termijn, terwijl de patiënt dat zelf nog niet weet. Het is een van de mooiste taken van de audicien.
COSI als tevredenheidsinstrument Een uitermate belangrijk instrument daarbij is de bekende COSI, de Client Oriented Scale of Improvement. En hoewel het erop lijkt dat dit een instrument is voor vraaggestuurde zorg, is dit juist een instrument om de zorgvraag te sturen. Omdat die tevredenheidsfactoren niet stabiel zijn, moeten we daarop anticiperen, zonder de patiënt te negeren of al die stappen over te slaan. Soms leidt de patiënt, soms leidt de audicien. Het hoort bij het vak te weten wanneer u wat moet doen. Ontwikkeld in 1997 door de National Acoustic Laboratories in Sydney, Australië, stelt COSI patiënten in staat om tot vijf gepersonaliseerde (luister)situaties te nomineren voor verbetering vóór de aanpassing en deze vervolgens ná de aanpassing te beoordelen op verandering en vaardigheid. Deze open aanpak vangt niet alleen auditieve uitdagingen op - zoals converseren in lawaai of een deurbel horen - maar ook emotioneel geladen situaties, zoals ‘zich buitengesloten voelen’ of ‘zich generen’. Dat generen kan slaan op de veelvoorkomende psychologische tol van onbehandeld gehoorverlies, maar ook op het ongemakkelijke gevoel
‘HET IS EEN VAN DE MOOISTE TAKEN VAN DE AUDICIEN’
bekeken te worden vanwege de grote beige bananen achter het oor. Hoortoestellen voelen als een holte in een kies: veel groter dan de werkelijkheid. COSI is collaboratief, niet voorschrijvend. Althans zo ziet het eruit, maar als u het goed begrijpt, is het wel degelijk voorschrijvend. Door subtiel te sturen naar factoren voor langetermijn-tevredenheid begeleidt u de patiënt op zijn onvermijdelijke reis. Blijft u hangen op de begane grond van kortetermijndoelen, dan wordt het gaandeweg
steeds moeilijker, want de patiënt zit al in de lift naar boven.
Als u een nieuwe patiënt ontvangt, vraag dan niet ‘hoe kan ik u helpen?’ Dat weet de patiënt helemaal niet. Vraag daarentegen: ‘wat is de concrete aanleiding dat u hier bent?’. Heel vaak is er een trigger geweest, een moment van luisterfrustratie, waarbij iets belangrijks niet goed verstaan en gehoord werd. Dat is, per definitie, een emotionele ervaring geweest, anders komt men niet in beweging. Noteer die luistersituatie, met instemming van de patiënt, als eerste in de COSI. Zo heeft u de onzichtbaarheid al naar plek twee verdreven. Als vervolgens onzichtbaarheid direct als tweede genoemd wordt door de patiënt, herhaal dan de COSI na verloop van tijd om te zien of de prioriteiten zich verschoven hebben.
‘WE VERKOPEN HOORTOESTELLEN DIE NIEMAND WIL, MAAR VELEN NODIG HEBBEN’
Thijs Thielemans geeft een uitstekende cursus over COSI, die ik van harte aanbeveel (zie audicate.nl). Nu NAL COSI 2.0 heeft gelanceerd, wordt het de hoogste tijd dat we allemaal COSI begrijpen en dan niet alleen de technische manier van hoe dit tool te gebruiken, maar vooral de psychologische kant van COSI, om uw patiënt optimaal te begeleiden, om uw patiënt aan te passen op zijn individuele reis naar het land van langetermijntevredenheid. U zult zien, Mozart had gelijk.
Hoe verbetert de Audible Contrast Threshold de klinische ervaring?
De term ACT heb je misschien al eens voorbij zien komen in je werk, maar wat kun je ermee? Volgens het recente webinar BrainHearing™ Network: Beyond the audiogram - How the ACT-test improves the clinical experience en verschillende onderzoeken zou deze simpele taalonafhankelijke test ons meer informatie moeten geven over het signaal-tot-ruis niveau van de klant. Hoe werkt deze test? Wat zijn de laatst beschikbare data en is de test echt handig voor de standaard audicien?
Onze redacteur Romina Cecchini was nieuwsgierig en ging op onderzoek uit.
Stel je voor: je hebt een klant die telkens terugkomt met hetzelfde probleem, namelijk dat hij of zij niet goed kan verstaan in rumoer. Ondanks de beste aanpassing en een topsegment hoortoestel blijft de klant ontevreden. Wat kun je dan nog doen? Misschien kan ACT (Audible Contrast Threshold) uitkomst bieden, maar wat is het precies en hoe gebruik je het? ACT 2023 is een simpele snelle taalonafhankelijke test, die gedaan kan worden om iemands gehoorvermogen in lawaai te kwantificeren. De klant geeft aan wanneer hij of zij de meest laagdrempelige vorm van de aangeboden stimulus kan onderscheiden van de ruis. Hiermee kom je tot het ‘normalized contrast level’ (nCL), wat een audicien informatie kan geven voor het beter afstellen van een hoortoestel. Hoe groter het nCL, hoe meer ondersteuning geboden moet worden voor spraak-in-ruis.
KLINISCHE ERVARING
Dr. Erica Bennett, de eerste spreker tijdens het webinar, is gespecialiseerd in diagnostiek, CI en hoortoesteladvies en werkzaam in verscheidene onderzoeksprojecten op klinisch gebied. Dr. Bennett licht kort toe hoe ACT werkt en hoe dat eruitziet in de dagelijkse routines van audiologen. Een andere meetmethode - in Nederland vrij onbekend - is WRQ (Word Recognition in Quiet): het enige en meest gebruikte instrument om spraak te meten. Het grote verschil: ACT meet geen spraak, maar het oplossend vermogen in lawaai van het systeem. Uit onderzoeken van Wilson en Fitzgerald is daarbij naar voren gekomen dat de WRQ niet voldoende helpt bij hetgeen we dagelijks te horen krijgen in de praktijk: de spraak in rumoer problematiek. Er zijn enkele testen die wel spraak-in-ruis meten, namelijk Quick-sin of AzBio , maar helaas zijn deze niet praktisch voor het gebruik in dagelijkse routines, omdat ze veel tijd in beslag nemen.
DE ACHTERGROND
Er is veel verband tussen drempelwaarden in spraak, aanwezigheid van achtergrondlawaai en spectrotemporele modulatie, waardoor we kunnen voorspellen hoe de prestaties van spraak-in-ruis zijn. Dit werd voor het eerst geïmplementeerd in klinisch gebruik in Duitsland en Japan. Dit was de start van Audible Contrast Threshold, oftewel ACT. ACT is sneller in gebruik in dagelijkse routines ten opzichte van de huidige spraakin-ruis testen. Het duurt ongeveer twee minuten om de ACT-test af te nemen. De test zit ook in de nieuwere versies van audiometers, waarbij er gekeken wordt naar de persoonlijke waarden van het audiogram van de klant. Deze test houdt rekening met het hoorverlies van de klant en geeft daarop een voorspelling van de startwaarde. Het is een objectieve test, waar een waarde uitkomt, de nCL, die inzicht kan geven in het vermogen van de klant om spraak-in-ruis te onderscheiden.
ACT PROCEDURE
De test wordt gedaan via inserts of een hoofdtelefoon, die ook gebruikt wordt tijdens de gewone audiometrie. Er wordt een roze ruis aan beide kanten aangeboden, waarbij er periodiek een soort sirene klinkt. De cliënt moet op de knop drukken zodra de sirene door de ruis heen gehoord wordt. Er wordt door de computer een berekening gemaakt op het moment dat drie van de vijf aangeboden modulatiewaarden hetzelfde zijn. De computer berekent vervolgens de waarde van het contrastverlies van de testpersoon. Dit kan een uitkomst hebben van -4 tot 16, waarbij -4 de laagste en best haalbare waarde is en 16 de meest hoge waarde is die te meten is (ernstig gehoorverlies).
ER WORDT EEN ROZE RUIS
AANGEBODEN MET AF EN TOE
EEN SIRENE.
HET ONDERZOEK
In het webinar wordt het onderzoek Clinical applicability of the Audible Contrast Threshold test gepresteerd. Het doel van het onderzoek van Dr. Bennett is om te weten hoe haalbaar de ACT test is in drukke, diverse praktijken en of de test een toevoeging is in de diagnostische procedure. Dr. Bennett heeft een onderzoek gestart waarbij ze bij 100 testpersonen ACT kon afnemen en de data kon vergelijken. Ze heeft gekeken naar geslacht, leeftijd, de WRQ, wat het doel was van de afspraak, het type gehoorverlies etc. Haar bevindingen waren dat, onder de 108 testpersonen die ze nodig had om de 100 correct te meten, 52% een normale nCL score had, 31% een milde nCL, 8% een matige nCL-score en 2% een ernstige nCL-score. De overige 7% kon helaas niet gemeten worden door bijvoorbeeld een taalbarrière, cognitieve problemen of bijvoorbeeld een te zwaar gehoorverlies waarbij ze de teststimuli niet konden onderscheiden van de ruis.
Om te zien welke testgroep de meeste uitdaging ervaart bij de spraak-in-rumoer, is er gekeken naar een aantal verschillende uitkomsten van verschillende variabelen. Zoals al verwacht werd, heeft vooral de oudere klant
een slechter spraakverstaan in ruis. Doordat we ouder worden, neemt ons vermogen af om spraak-in-rumoer te onderscheiden. Ook is er gekeken naar de nCL-waarde, het gemiddelde in audiogram. Daarbij zien we dat er een slechtere nCL-score verkregen wordt naarmate er een groter gehoorverlies is. Bijzonder aan deze uitslag is dat er toch een groot variabel zat in een goed toonaudiogram, maar eventueel toch een minder goede nCL-score. Door deze gegevens zijn de onderzoekers erachter gekomen dat er meer problematieken naar voren kunnen komen op gebied van gehoorproblemen dan alleen maar naar een goede uitslag van een audiogram te kijken. Er is ook gekeken naar een verband tussen de WRQ en de ACT, met als conclusie dat het mogelijk niet aan elkaar gerelateerd is. Een klant kan dus een redelijke of goede score hebben op de WRQ, maar dat hoeft nog niet te betekenen dat ze geen verhoogde waarde hebben op de ACT. Uit verder onderzoek is gebleken dat de klanten die een goede score hadden op de WRQ 65% ook een daadwerkelijke normale nCLwaarde hadden en de overige 35% had een verhoogde nCL-waarde.
CONCLUSIES VOLGENS DR. BENNETT:
- ACT is gemakkelijk in gebruik en snel in te zetten, doordat het een test is van gemiddeld twee minuten. Het is tot zover ook taalonafhankelijk, mits er geen taalbarrière ontstaat om de instructies goed door te geven.
- ACT hoort thuis in een klinische setting waarbij diagnostiek plaatsvindt.
- Het geeft extra informatie over het algemeen welbekende probleem van slechthorenden, namelijk spraak-in-ruis te herkennen.
Bron: BrainHearing™ Network: Beyond the audiogram - How the ACT-test improves the clinical experience
Het kan dus klinisch gebruikt worden voor diagnostiek, maar ook zeker in counseling voor de klanten om uit te leggen of er eventuele aanvullende hulpmiddelen nodig zijn dan wel de verwachtingen te bespreken.
UITGEVOERD DOOR PROFESSIONALS
Dr. Husmita Ratanjee-Vanmali, hoofd van audiologie van de Audika groep, is gespecialiseerd in het overbrengen van onderzoek naar de praktijk. Ook implementeert ze veel onderzoeken die gaan over tele-audiologie en is ze betrokken bij een vernieuwd hybride gezondheidsmodel, van screening tot gehoorrevalidatie. Een aantekening vooraf is dat de onderzoeken die ze tijdens het webinar deelt nog in volle gang zijn en dat de bevindingen dus nog niet volledig zijn. Het onderzoek omvat wat ACT inhoudt, waarom ACT in het leven geroepen is, bij wie de pilot van het onderzoek loopt, hoelang het onderzoek loopt en wat de voorlopige resultaten zijn. Opnieuw is de klinische validatie bekend vanuit Duitsland en Japan, maar ook Denemarken en de Verenigde Staten houden zich hiermee bezig. Dr. Husmita Ratanjee-Vanmali richt zich in haar onderzoek dan ook voornamelijk op het dagelijks gebruik van ACT in de praktijk. De Likertschaal is gebruikt bij elke testvraag, waarbij zeven en hoger (blauw) aangeeft dat je het ermee eens bent en lager dan zeven (grijs) neutraal of oneens. De eerste vraag die werd gesteld aan de professionals ging over het gebruik van de ACT test. Hoe makkelijk het was te gebruiken in een routine, is het goed te begrijpen en ook of het goed af te nemen is bij de klant? Vervolgens werd er gevraagd hoe relevant de ACT test is of het helpt in hulpvraagonderzoek van klant en of de professionals de klant met de hulpvraag kunnen identificeren. Verder is er gekeken naar het nut van ACT in hoortoestelaanpassing en tot slot is aan de professionals gevraagd of ACT helpt bij de counseling van klant en hun omgeving en het aanbieden van de best passende technologie.
VOORLOPIGE CONCLUSIE DR. RATANJEE-VANMALI
Dr. Ratanjee-Vanmali geeft als advies om ACT in je dagelijkse werkdag te gebruiken voor het maken van een routine in jouw eigen werkplan. Zo leer je ACT kennen en raak je er zelfverzekerd mee. Uiteraard moet de ACT-test gecommuniceerd worden in begrijpelijke taal, waarbij ze als tip meegeeft om de test visueel te maken voor betere counseling. Verder maakt Dr. Ratanjee-Vanmali duidelijk dat je jouw eigen expertise moet inzetten om te bepalen of de test correct uitgevoerd kan worden.
PERSOONLIJKE KIJK OP HET ONDERWERP
De ACT-test staat nog in de kinderschoenen als het gaat om standaard gebruik in de winkel of kliniek. Wel heb ik na dit webinar meer inzicht gekregen in de waarde van de ACT. Ook is de voorspellende waarde voor de klant me duidelijk geworden. Helaas zijn de gedeelde onderzoeken nog voorlopig en kunnen we er nog niet blindelings vanuit gaan dat de data niet veranderen. Daarnaast
moeten we kijken hoe objectief, objectief is. Er wordt gevraagd om op een knop te drukken op het moment wanneer het signaal gehoord wordt. Tevens moet de testuitleg aan de cliënt vooraf goed gecommuniceerd worden om de test goed uit te kunnen voeren. De test wordt beschreven als een test voor het dagelijks gebruik voor ieder mens met gehoorproblematiek, waarbij niet gekeken wordt of iemand bekwaam is om de test uit te voeren. Ik ben benieuwd hoe dit zich gaat ontwikkelen. Kan het nog objectiever gemaakt worden, zodat er bijvoorbeeld geen taal of cognitie meer aan te pas hoeft te komen? Ik ben benieuwd naar de uitkomstwaardes, hoeveel positieve proeven - en dus tevreden klanten - ACT gaat opleveren. Valt ACT nog verder te implementeren, bijvoorbeeld door het ook toe te voegen aan de REM-meting om te zien wat de waarde is zonder toestel ten opzichte van met hoortoestel? Wat mij betreft zit er duidelijk toekomst in ACT en ik blijf de ontwikkelingen dan ook met belangstelling volgen.
We hebben Audiology, Training & Support Manager van Oticon Taco Drok gevraagd naar zijn kijk op ACT. Taco: “Leuke reflectie die je schrijft op dit onderzoek dat zojuist is afgerond en waarvan de definitieve gegevens niet anders zijn dan hier gepresenteerd. Het grote voordeel van ACT is dat het veel makkelijker is geworden om bij veel meer mensen hun vermogen om te kunnen verstaan in lawaai te meten, veel meer dan we dit konden met bijvoorbeeld een spraak-in-ruis test. Vanuit de audiologie zijn we allemaal goed getraind in het toepassen van versterking en output, maar richtlijnen in wat we zouden willen en kunnen bereiken met ondersteunende technieken (features) zijn er eigenlijk niet. We weten al heel lang dat het audiogram een slechte voorspeller is van het ervaren probleem. Het geeft een beeld van de kwantiteit van het gehoor, maar niet van de kwaliteit. ACT in combinatie met het audiogram en leeftijd is daar een krachtig nieuw diagnostisch instrument voor. Een mooie stap vooruit in de diagnostiek! We zijn ACT al behoorlijk aan het uitrollen in Nederland en ook hier zie je vergelijkbare reacties. Het is een mooie en spannende tijd waarin we inzichten en het toepassen van technieken steeds beter samen weten te brengen om de levens van slechthorenden te verbeteren.”
0–120 dB:
Een event vol geluid en inspiratie
De redactie was aanwezig bij het Sonova-event “0–120 dB”. Het werd een prachtige reis door de wereld van het gehoor, van gehoorbescherming, hoortoestellen, Roger-apparatuur en zelfs cochleaire implantaten.
Bij de tweede editie van het Sonova event in Maarssen presenteerden de merken Phonak, Unitron, Sennheiser en Advanced Bionics de laatste stand van zaken met betrekking tot hun aanbod van hooroplossingen. De dag werd op energieke en persoonlijke wijze aan elkaar gepraat door Jeroen Latijnhouwers (BNR), zelf ook Phonakhoortoesteldrager. Mooi om te zien hoe open hij sprak over zijn eigen ervaring met gehoorverlies.
NOVITEITEN
De avond startte met de gehoorbescherming van Phonak, de Serenity Choice lijn. Met haar membraan- en gaasfiltertechniek kan over de volle frequentiebreedte goede demping worden toegepast. De lektest is erg interessant. Via een app op de smartphone wordt de akoestische test gedaan (geen druktest). Bedrijven kunnen dit als eis stellen.
Emiel presenteerde de Sennheiser portfolio, een mix van hightech en klassiekers om de televisie goed te horen. De Sennheiser RS195-U is een hoofdtelefoon, speciaal voor slechthorenden, die het beste willen op gebied van audio. De koptelefoon is ideaal om televisie en muziek te horen.
Frederique nam de audiciens mee in de Unitron Experience. Dit handige concept maakt het eenvoudig om het gesprek over een hoger segment of zelfs de vrije markt te starten. Veel audiciens vinden dit lastig. Bij de Logit All functie kan de cliënt bij de eerste controle zelf op het scherm zien op welke punten het toestel voldoet of juist tekortkomt. Vivante is een goede start in de database, de lijn heeft wel zeven modellen.
INFINIO VERVOLG
Koen en Emiel onthulden de Phonak Infinio Ultra, het nieuwste hoofdstuk in de vrije markt. De Infinio Ultra is een upgrade van het Infinio-model met diverse verbeteringen. De automaat is nog nauwkeuriger geworden en de Sphere 30% efficiënter: cliënten kunnen nu 11 uur achtereen het speciale AI-programma gebruiken. Een zucht van verlichting ging door de zaal toen werd aangekondigd dat de Bluetooth koppeling voortaan via de app gaat. Men was onder de indruk van de verbeterde feedback-test, die de helft korter is en
veel prettiger klinkt. Ook voor cerumenmanagement werd de innovatieve EasyGuard dome gepresenteerd, dat voorkomt dat het filter verstopt raakt. Verstopte filters blijken, naast Bluetooth, één van de meest voorkomende reden voor service-afspraken. Phonak heeft hoge verwachting van deze nieuwe dome.
AFSLUITEND
Nordin sloot vervolgens aan om de mogelijkheden voor Roger in het theater te laten zien, Phonak is daar ook actief, met goede resultaten. Ook Auracast kwam aan bod, waarin duidelijk werd dat de markt daar nog niet geheel klaar voor is.
Advanced Bionics sloot de avond af cochleaire implantaten. Zo was de tip waardevol om kandidaatcliënten eerst naar een informatiebijeenkomst van een fabrikant te sturen (zoals AB) in plaats van direct naar het ziekenhuis. Dat laatste blijkt vaak een stap te ver. Op de website van AB zijn deze data te vinden.
Wat vooral bleef hangen is hoe belangrijk de rol van de audicien is in álle fasen van het gehoortraject: van preventie en hulpmiddelen tot het tijdig bespreekbaar maken van een CI.
Een inspirerende dag vol kennis, innovatie en verbinding, precies wat je wil bij 0 tot 120 dB.
INTERVIEW
SPEAKSEE zorgt voor meer inclusiviteit
Interview met directeur Jari Hazelebach
Van 6 tot 12 oktober vond de Week van de Toegankelijkheid plaats. De week heeft als doel om Nederland voor iedereen even toegankelijk te maken: inclusiviteit ook voor mensen met een beperking. Speaksee maakt zich ook hard voor inclusiviteit. Hun systeem zet spraak direct om in tekst, waardoor groepsgesprekken toegankelijk worden voor dove of slechthorende personen. Wij vroegen bedenker en directeur Jari Hazelebach naar het waarom, het succes en de toekomstplannen van het bedrijf.
Meedoen aan groepsgesprekken is voor doven en slechthorenden, zelfs met gehoorapparaat, niet altijd mogelijk. De 30-jarige Rotterdammer Jari Hazelebach zag zijn ouders, beide zwaar slechthorend, tijdens zijn jeugd worstelen om volwaardig deel te nemen tijdens vergaderingen op werk of sociale bijeenkomsten. Dat bracht de jonge ondernemer op het idee voor Speaksee, een handige microfoonset met een app, die gesproken woord direct omzet in tekst op je laptop, tablet of telefoon.
Jari, vertel, hoe is Speaksee ontstaan? Jari: “Mijn ouders zijn zeer zwaar slechthorend. Ze horen wel geluiden, maar kunnen geen spraakverstaan. Ze hebben een bijna volledig normaal stemgeluid, maar volgen mij en mijn zus via spraakafzien: we zijn zonder gebarentaal opgevoed. Onze relatie is daarnaast heel non-verbaal. Ik kan in een oogopslag zien hoe mijn ouders zich voelen en zij kunnen mij met één blik geruststellen. Natuurlijk is het als kind weleens frustrerend om iets vaak te moeten herhalen. Ik heb er vooral van geleerd mijn geduld te bewaren, duidelijk te communiceren en het stimuleerde me mijn drive om iets aan de situatie te veranderen.”
Waaraan merkte je dat zij het moeilijk hadden? Jari: Mijn moeder is een super sociaal mens, maar kon niet meedoen in groepsgesprekken. Mijn vader is technisch constructeur voor een technologiebedrijf. Hij had veel moeite met het volgen van vergaderingen en kwam daardoor vaak moe thuis. Thuis redden we het met liplezen, maar op het werk of in sociale situaties, waar er meerdere mensen aan het woord zijn, konden ze niet meekomen en waren ze buitengesloten. Tijdens verjaardagen was ik veel met hen bezig, want als ik dat niet deed, waren de gesprekken voor hen niet te volgen. Destijds waren er al apps op de markt die spraak in tekst omzetten, maar met meerdere mensen, raakte de app
de draad kwijt. Dat bracht me op een idee om iets te ontwikkelen wat aan twee dingen moest voldoen: de app moest in staat zijn live groepsgesprekken in woord om te zetten en het moest in één oogopslag duidelijk zijn wie iets gezegd had. Dat is Speaksee geworden.”
Jari heeft dan wel het idee en de ondernemersgeestop zijn zestiende had hij al een goedlopende webshop met fairtrade producten - maar niet de technische kennis. Hij studeert op dat moment bedrijfskunde aan de Erasmus universiteit. Via een ‘datingprogramma voor ondernemers’ komt hij in contact met zijn technisch compagnon Marcel van der Ven. Via crowdfunding halen de twee 150.000 euro op voor het ontwikkelen van het prototype, waar Marcel vanaf 2017 mee bezig is. Alle hardware wordt door hen zelf ontworpen en na dertien prototypes zijn de twee tevreden. Hun eerste Speaksee Microphone Kit komt in 2022 succesvol op.
Jari Hazelebach
PROBLEEMGEDREVEN TECHNOLOGIE
De Speaksee Microphone Kit is bedoeld om fysieke (groeps)gesprekken toegankelijk te maken. Die eerste versie bestond uit een basisstation met drie losse microfoons en een app. Alle gesprekspartners hebben een koordje met een microfoontje om hun nek, dat bestaat uit vier microfooncomponenten met ruisonderdrukking. Het basisstation ontvangt alle audio en stuurt die via de cloud via de Speaksee-app naar de gebruiker, die de tekst op z’n smartphone, laptop of desktop ziet. Iedere spreker heeft een eigen kleur in tekst, zodat het voor de dove of slechthorende goed te volgen is wie wat zegt. Jari: “Het werkt met spraakherkenning door middel van AI, end-to-end encryptie en zonder dataopslag. Gesproken woord wordt direct in tekst omgezet. Het systeem is beschikbaar in honderd talen en sinds oktober zijn er sets met zes microfoons verkrijgbaar, wat in de eerste helft van volgend jaar wordt uitgebreid tot negen microfoons. Daarmee zijn wij ’s werelds eerste apparaat dat zoiets kan.”
AAN DE SPEAKSEE
Om een meer inclusieve arbeidsmarkt te verkrijgen, wordt de Speaksee sinds 2024 via het UWV volledig vergoed. Jari: “Hiervoor dient een dove of slechthorende een aanvraag in via het UWV-portaal en bij goedkeuring wordt Speaksee dan binnen een paar weken uitgeleverd. Je kunt ook een Speaksee aanvragen via je zorgverzekeraar voor privésituaties, - bijna alle zorgverzekeraars hebben ons gecontracteerd - maar dit is een wat langer traject. Hiervoor is een document van het audiologisch centrum noodzakelijk naar aanleiding van een proefperiode. Speaksee werkt samen met Specsavers, maar staat ook open voor andere samenwerkingen. Als er een audicien is die merkt dat zijn klant behoefte heeft aan dit soort ondersteunende middelen, kan hij altijd doorverwijzen naar een audioloog of direct naar ons. De audicien ontvangt hiervoor een commissie. We geven regelmatig demo’s of webinars aan audiciens en organiseren informatieavonden voor doven en slechthorenden zelf.”
INCLUSIVITEIT
Jari: “Natuurlijk was het spannend toen het product echt op de markt kwam, maar we waren ook vol vertrouwen. De reacties waren heel mooi. Van een meneer die letterlijk een whiteboard met zich mee zeulde, zelfs naar het ziekenhuis. Door Speaksee kon eindelijk met zijn kleinkinderen communiceren en snappen waar ze het over hadden. Dat had enorme impact op zijn leven. Bij Rijksoverheid is Speaksee breed ingezet met interessant resultaat. Van de proefplaatsingen van mensen met een hoorprobleem is het aantal dat hun proefcontract omgezet zag worden naar een vaste aanstelling sinds het gebruik van Speaksee gestegen van 15% naar 50%! Speaksee maakt mensen zelfstandiger en minder afhankelijk van tolken. Een tolk moet je vaak lang van
WAT IS SPEAKSEE?
De Speaksee Microphone Kit maakt gebruik van AI-technologie om spraak live om te zetten in tekst op je smartphone, tablet of laptop, waardoor groepsgesprekken toegankelijk worden voor dove of slechthorende personen. Deze kit is geschikt voor verschillende omgevingen zoals vergaderingen, klaslokalen en sociale bijeenkomsten en bevordert verbeterde communicatie en inclusiviteit.
behoefte aan een ad hoc overleg.
tevoren boeken en in een bedrijf heb je soms juist behoefte aan een ad hoc overleg. Of denk aan de kantine. Daar neem je geen tolk mee naartoe, maar het kan wel heel leuk en nuttig zijn om met collega’s te gaan lunchen. Mijn moeder heeft veel meer plezier met haar schilderclub nu ze de microfoonset meebrengt. Ze voelt zich echt onderdeel van de groep.”
Staan er nog ontwikkelingen op de planning?
Jari: “Speaksee wordt op dit moment niet vergoed in het onderwijs, terwijl een klaslokaal of collegezaal bij uitstek een plek is waar er behoefte is aan een systeem zoals het onze. In het onderwijs is het tolkentekort het grootst. Daarnaast hebben we begin oktober een nieuw product geïntroduceerd: Soundshape. Deze technologie maakt locaties en evenementen toegankelijk voor doven, slechthorenden én anderstaligen. Alle audio in de ruimte wordt opgevangen en door ons apparaat omgezet in realtime ondertiteling en vertaling in meer dan honderd talen. Bezoekers scannen een QR-code en kunnen het gesproken woord in hun voorkeurstaal op hun eigen telefoon volgen. Ook is het mogelijk om live-ondertiteling op een groot scherm in de zaal te projecteren. Zo willen we de verantwoordelijkheid mede bij de samenleving leggen. Nu moet de dove of slechthorende een product aanvragen of aanschaffen, waardoor hij of zij misschien twijfelt om naar het theater of de kerk te gaan. Wij willen het eenvoudig maken voor locaties om hun steentje bij te dragen. AI werkt snel en goed genoeg om dit te kunnen aanbieden voor elke locatie, simpel, zonder gedoe of extra ondersteuning. Laten we van toegankelijkheid de standaard maken!”
MEER WETEN?
• Begeleid patiënten in elke fase van hun reis
• Stel patiënten in staat om weloverwogen beslissingen te nemen
• Gebruik onze online hulpmiddelen ter ondersteuning van uw counselinggesprekken
Probeer het uit
Chirurgische ingreep De soundprocessor aanpassen
Evaluatie
Beslis over de behandeling
Genezing
Loslaten
Monique is vakdocent aan de audicienopleiding, audicien en voorzitter van AuDidakt. Ze wil mensen aan het denken te zetten, in de klas en daarbuiten. Haar missie: als je nieuwsgierig in het leven staat, ben je ook in staat om nieuwsgierig te zijn naar de ander, zonder dat je eigen ego in de weg zit.
En zo is het alweer herfst, de blaadjes vallen van de bomen en als thema voor deze column heb ik dan ook gekozen voor loslaten. Afgelopen zomer kwam voor mij het moment dat ik iemand die heel dierbaar was, moest loslaten. Mijn vader overleed op 88-jarige leeftijd. Rationeel prima te verwerken, want het is een mooi leven geweest en we hebben hem lang bij ons mogen hebben, maar gevoelsmatig ligt dat anders. Het thema leek zich door te zetten in de lessen die ik gaf. We hadden het bijvoorbeeld over het intake gesprek. In het kwalificatiedossier, wat de onderlegger is voor het onderwijs, staat het volgende geschreven als resultaat van het werkproces: de wensen, verwachtingen en latente behoefte van de cliënt zijn bekend. Vooral die ‘latente behoefte’ bracht een gesprek op gang in de klas over zaken die slechthorenden hebben losgelaten, omdat ze slechthorend zijn. We hebben ‘latent’ opgezocht in het grote Google woordenboek en daar kwam de mooie omschrijving naar voren: iets wat latent is, is aanwezig, maar (nog) niet zichtbaar of merkbaar. Het werkproces zegt dus dat er bij de slechthorende behoeften zijn die niet zichtbaar of merkbaar zijn, die ze misschien wel hebben losgelaten. De les ging verder over hoe je die behoefte dan kunt achterhalen, omdat mensen zich ook niet altijd bewust zijn dat die behoefte er (nog) is. Ik zal jullie de rest van de communicatieles besparen, maar wat wel heel duidelijk naar voren kwam, waren de knelpunten in deze zoektocht naar behoeften. Geen tijd om er heel diep op in te gaan, was het knelpunt dat het meest naar voren kwam. Als de hele vragenlijst in het systeem doorlopen is, moet er echt gemeten en een hoortoestel gekozen worden, want de volgende afspraak zit al te wachten. Is dit een verarming van ons beroep? Is dit dan toch niet onze taak? Of wordt dit in de toekomst onze voornaamste taak? Met de technologische vooruitgang van de hoortoestellen en de hopelijk verminderde administratieve last in de toekomst komt er wellicht meer ruimte voor deze kant van ons mooie vak.
Misschien is dat de kern van loslaten: niet alleen afscheid nemen van iemand of iets dierbaars, maar ook ruimte maken om stil te staan bij wat er écht toe doet. In mijn geval betekende het dat ik me opnieuw realiseerde hoe waardevol aandacht en tijd zijn – juist in een wereld die voortdurend op snelheid draait.
Monique Joostema
Richtlijn tinnitus herzien
Wat betekent dit voor de audicien?
In Nederland hebben naar schatting twee miljoen mensen weleens last van tinnitus. Daarmee is het een van de meest voorkomende klachten in de audiologie. De eerste nationale tinnitus richtlijn verscheen in november 2016. Sindsdien is er een modulaire herziening uitgevoerd. Recentelijk werd een nieuw hoofdstuk over psychologische interventies toegevoegd. Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen de oude en de nieuwe richtlijn en welke consequenties heeft dit voor de audicien?
Richtlijnen geven ons een wetenschappelijk onderbouwd kader voor diagnostiek, behandeling en begeleiding. In een richtlijn wordt samengevat in hoeverre behandelingen voor een bepaalde aandoening aanbevolen kunnen worden op basis van de beschikbare wetenschappelijke studies. De eerste nationale tinnitus richtlijn uit 2016 werd geïnitieerd door de kno-vereniging. Hoewel de richtlijn primair gericht was op kno-artsen, is deze ook van belang voor huisartsen, audiologische centra, audiciens, psychologen en psychiaters. Inmiddels zijn we bijna tien jaar verder en stijgt het aantal mensen dat last heeft van oorsuizen nog altijd. Omdat er nog steeds veel onderzoek wordt gedaan naar behandelingen bij tinnitus is de richtlijn uit 2016 dit jaar herzien. Ook de inzichten in wat een zinvolle aanpak van tinnitus is, zijn doorontwikkeld. De herziening werd opgepakt door een werkgroep bestaande uit kno-artsen, vertegenwoordigers van de Nederlandse Vereniging voor Klinische Fysica (NVKF), het Nederlands Instituut voor Psychologen (NIP) en een vertegenwoordiger van patiëntenvereniging Hoormij·NVVS. De richtlijn is opgesplitst in meerdere submodules, waaronder een nieuw hoofdstuk over psychologische interventies.
DE OUDE RICHTLIJN (2016)
De tinnitus richtlijn uit 2016 had als doel om uniformiteit te creëren in de diagnostiek, behandeling en begeleiding van tinnitus door kno-artsen. De richtlijn was primair medisch gericht, met beperkte aandacht voor multidisciplinaire samenwerking. De behandelingen die werden aanbevolen waren traditionele opties zoals Tinnitus Retraining Therapy (TRT) en maskertherapie stonden centraal, maar de onderbouwing was vaak zwak. De richtlijn was gebaseerd op literatuurstudie tot 2015; veel aanbevelingen hadden een lage sterkte. Binnen deze richtlijn was de rol van de audicien adviserend, voornamelijk gericht op geluids- en hoorhulpmiddelen. Kortom: voor de audicien was er een weinig expliciete taakomschrijving binnen de richtlijn.
DE NIEUWE MODULAIRE RICHTLIJN (2022-2024)
De nieuwe richtlijn is modulair van opzet. De richtlijn bestaat uit afzonderlijke onderdelen zoals diagnostiek, behandelopties en psychologische interventies. Hierdoor kunnen zorgprofessionals zich richten op de onderdelen die voor hun discipline relevant zijn. Naast kno-artsen en audiologen worden nu ook psychologen, fysiotherapeuten en patiëntenorganisaties actief betrokken bij de ontwikkeling en uitvoering van de richtlijn.
WAT BETEKENT DIT CONCREET VOOR AUDICIENS?
• Uitgebreidere intake: naast de gebruikelijke audiologische metingen moet nu ook een gestandaardiseerde vragenlijst over psychosociale factoren worden afgenomen. Dit helpt om de juiste module (bijvoorbeeld psychologische interventie) te selecteren.
BELANGRIJKSTE INHOUDELIJKE
WIJZIGINGEN
Psychologische interventies: er zijn vier submodules toegevoegd (cognitieve gedragstherapie, mindfulness, stressmanagement, counseling).
Neuromodulatie: de aanbevelingen zijn terughoudender; het huidige bewijs wordt als onvoldoende beschouwd voor routine toepassing. Geluids- en maskertherapie – blijft aanbevolen, maar nu met strengere indicatiecriteria (bijv. mate van handicap, aanwezigheid van comorbiditeit).
Tinnitus Retraining Therapy (TRT) – niet langer een standaard aanbeveling; de richtlijn vraagt om een individuele afweging op basis van beschikbare data.
Diagnostiek: naast audiometrie wordt systematisch gevraagd om een psychosociale screening (bijvoorbeeld stress, slaap, depressie).
• Samenwerking met psychologen: de nieuwe richtlijn maakt een nauwere samenwerking met gedragswetenschappers of klinisch psychologen noodzakelijk. Een verwijzing naar een psycholoog is nu een geaccepteerde stap binnen het behandeltraject.
• Keuze van behandelopties: wanneer je een masker of geluidstherapie aanbiedt, kun je dit onderbouwen met de specifieke indicatiecriteria uit de richtlijn. Voor patiënten die baat kunnen hebben bij cognitieve gedragstherapie (CGT) of mindfulness, kun je een verwijzing aanbevelen in plaats van alleen een geluidsoplossing.
• Patiënteneducatie: de richtlijn bevat duidelijke uitleg over welke interventies wel of niet voldoende onderbouwd zijn. Dit maakt het eenvoudiger om realistische verwachtingen te scheppen en patiënten te betrekken bij gedeelde besluitvorming.
Documentatie: het registreren van de gekozen module en de onderliggende evidence grade wordt aangeraden. Dit vergroot de transparantie en ondersteunt eventuele verzekerings- of verwijzingsprocessen.
PRAKTISCHE TIPS VOOR IMPLEMENTATIE
• Nascholing psychologische interventies
De nieuwe modules vragen om kennis van CGT, mindfulness, etc.
Volg webinars van de NVKF, NIP of gespecialiseerde tinnitus cursussen.
• Gestandaardiseerd intakeformulier
Dit zorgt voor consistente vastlegging van psychosociale factoren.
Ontwikkel een checklist gebaseerd op de richtlijnmodules (bijv. PHQ 9, GAD 7).
• Lokale multidisciplinaire netwerken
Dit versterkt samenwerking en verbetert behandeluitkomsten.
Organiseer een maandelijkse intervisie met kno-artsen, psychologen en audiologen.
• Richtlijnconforme documentatie
Dit verhoogt transparantie en ondersteunt verantwoording.
Noteer de gebruikte module, indicatie en evidence grade in het patiëntendossier.
CONCLUSIE
De overgang van een medisch-centrische richtlijn (2016) naar een modulaire, multidisciplinaire versie (2022-2024) geeft audiciens een breder takenpakket: van uitgebreidere diagnostiek tot actieve deelname in psychologische behandeltrajecten. Door de nieuwe modules te omarmen, de samenwerking met andere zorgprofessionals te intensiveren en de evidence based keuzes duidelijk te communiceren, kunnen we de kwaliteit van tinnituszorg substantieel verhogen. Met de nieuwe, modulair opgebouwde tinnitusrichtlijn wordt ons vak steeds meer holistisch. Niet elke audicien hoeft een psycholoog in de dop te worden, maar er ontstaat wel een groeiende groep specialistische audiciens, die zich verdiept in de psychologische aspecten van tinnitus. Echter, niet iedere audicien is hiervoor in de wieg gelegd. De vraag is dan ook of specialisatie dan ook wel wenselijk is voor audiciens of dat dit toch meer bij het audiologische centrum moet blijven liggen.
AANBEVOLEN BRONNEN VOOR VERDERE VERDIEPING:
1. Modulaire herziening van de richtlijn tinnitus –Stichting Hoormij (november 2022)
2. Nieuwe richtlijn tinnitus gepubliceerd –Stichting Hoormij (2024)
Op 17 juli heeft de DHTA een groep nieuwe gediplomeerde audiciens afgeleverd. Tijdens een klein feestje werden de diploma’s uitgereikt. Marcel Cuperus, Daan van Boven en René Groen wensen iedereen een glansrijke carrière in het audiciensvak toe!
V.l.n.r. en v.b.n.b.
Thalia Lima Fontenele, Lotte Jansen, Rebecca Wolf, Isabella Crisinelli, Severine Loomans, Elona Chernova, Kina Passmore, Egon Offermans, Megan Kloppers, Wendy Bisschop, Denise Olsthoorn, Lotte Timmermans, Jeanine Koks, Sonja van Tol, Stephan van Laarhoven, Pien Cremers, Suzanne Kooke, Margit Rooks, Harm Spierings, Chantal van Gelder-Alberda, Manon Kranenburg, Julian Touw.
Niet op de foto: Liz van Keulen, Paul van Etten.
Specsavers voor de zevende keer beste audicienswinkelketen
Begin september werd Specsavers uitgeroepen tot de beste winkelketen 2025-2026 in de categorie audiciens tijdens de ABN AMRO Retailer of the Year verkiezing. Geroemd werd hun prijs, assortiment, deskundigheid en service. Ruim 200.000 consumenten brachten voor deze verkiezing hun stem uit. Wouter van der Hoeven, directeur Specsavers Nederland: “Deze prijs is een erkenning voor alle winkelteams die elke dag met passie klaarstaan om klanten de beste hoorzorg te bieden en de collega’s op kantoor die onze 142 winkels hierbij ondersteunen. Bij Specsavers vinden wij dat goede hoorzorg geen luxe mag zxijn, maar een vanzelfsprekend onderdeel van een gezond en zelfstandig leven.”
Geslaagden audicienopleiding Da Vinci College
Met trots feliciteert het Da Vinci College alle studenten die de afgelopen periode hun diploma Audicien hebben behaald. Na een intensieve leerperiode zetten zij nu hun volgende stap in de praktijk. Gefeliciteerd! Wij wensen alle afgestudeerden veel succes en plezier in hun verdere loopbaan als audicien.
Geslaagd op 9 juli 2025:
Tamara van Herwijnen, Joep Gruntjes, Sylvana Dekker, Chloe Meijer, Isis Prins Jobke Rensen, Kayleigh Lafeber, Kirsten de Groot, Menno Hoogvliet, Bas de Grijff, Romina Cecchini.
Geslaagd op 8 september 2025: Cian van Baren
Miranda Breugel en Peter Bakker van Specsavers met de prijs.
Nieuwe docent Da Vinci College stelt zich voor
Sinds september heeft het Da Vinci College er een nieuwe docent bij. Ze stelt zich hier aan ons voor. Suzan Bijl: “Mijn naam is Suzan Bijl en alweer 13,5 jaar geleden was ik zelf ook student aan deze opleiding van het Da Vinci College. Sinds die tijd ben ik werkzaam geweest als audicien bij Beter Horen. De laatste jaren heb ik mij daar veel bezig gehouden met het opleiden van leerling-audiciens en ik ontdekte dat ik daar veel plezier en voldoening uit haal. Ik kijk er enorm naar uit om mijn kennis en ervaring over te mogen brengen op de studenten van het Da Vinci!”
Geslaagd aan het
Deltion College
Ook in het oosten van het land werd er feest gevierd. Afgelopen juli ontvingen 13 studenten hun audiciensdiploma én niet onbelangrijk: Frank van de Belt mocht zijn instructeursdiploma in ontvangst nemen. Hiermee kan het Deltion nog meer audiciens gaan opleiden!
Luister ook!
De redactie luisterde de afgelopen maanden met plezier naar de volgende podcasts:
1) De Belgische minister Beenders gaat sinds zes jaar door het leven met een hoorimplantaat en een hoorapparaat. Hij gaat in gesprek met audioloog Katrien Kestens: “Gehoorverlies is nooit normaal. Hoe vroeger je het aanpakt, hoe beter.”
2) Barbara Muller en Jan Dirk Stouten hebben een meerdeelse podcast over tinnitus gemaakt: de Grote Tinnitus Podcast. In de meest recente aflevering gaan ze in gesprek met kno-arts Monique Walenkamp.
3) Ruizen, piepen, continu herrie in je hoofd. Psycholoog Rilana Cima (Maastricht University) ontwikkelde een behandeling voor tinnitus. Benieuwd naar deze podcast van De Universiteit van Nederland?
Nieuwe introductie: Oticon Intent™ miniBTE R
Voortbordurend op het succes van Oticon Intent is er nu de miniBTE met twee aanpasniveaus en 4D-sensortechnologie. Oticons kleinste krachtpatser is gebaseerd op een tweede generatie AI en de sensorgestuurde BrainHearing™-technologie. De 4D-sensortechnologie stelt het hoortoestel in staat de veranderende luisterbehoeften van de gebruiker te herkennen en zich daaraan aan te passen. Hiervoor gebruikt het hoortoestel input van gespreksactiviteit, hoofdbeweging, lichaamsbeweging en akoestische omgeving. Het is de eerste miniBTE ter wereld die twee aanpasniveaus (85 en 105) in één combineert voor flexibiliteit bij het aanmeten. De Oticon Intent beschikt over Google Fast Pair. Het ondersteunt Bluetooth® LE Audio, moderne connectiviteitsstandaarden en Auracast™.
Ellen Aanstoot, Linda Doppenberg, Yvonne Wint, Mariska Sauerbier Couvee, Chris Reitsema en Joyce Mix
Marieke Gerdingh, Cheila Lima Duarte en Shauini Geelen
Frank van de Belt
Gerlof Velthuis, Prescilla de Leeuw en Lotte Huizenga
Farah Al Shaibani
Ingezonden brief
Op steeds meer plekken tref je Auracast aan. Auracast (stereo) is de opvolger van de ringleiding (mono), doorontwikkeld door Bluetooth voor ruimtes als schouwburgen, vliegvelden en stations, zodat je, wat voor jou bedoeld is, rechtstreeks op je oren krijgt. Om mensen te enthousiasmeren en te informeren organiseert Auracast demo-bijeenkomsten. Emil Böttcher, StAr geregistreerd triage audicien (Helder zien & horen), woonde zo’n demo bij.
Emil: “Na mijn vijftigste deed ik van tijd tot tijd een hoortest, omdat ik twijfelde. Uiteindelijk constateerde een kno-arts dat ik mijn hele leven al kampte met hoorverlies. Ik heb autosomaal dominant overervend komvormig perceptief hoorverlies. In Jip & Janneke taal: er zit een cookie-bite in mijn audiogram, alsof iemand een hap heeft genomen uit de lijn die alle frequenties verbindt, met een dip tussen 500 en 2.000 hertz. Ik kreeg hoortoestellen, maar wilde meer weten en werd uiteindelijk zelf audicien. Als audicien koos ik vrij snel voor toptoestellen, omdat ik leerde dat in geluid informatie zit. Als je jouw brein zo goed mogelijk informeert met alle mogelijke input, kan hij alles beter aan, blijft hij in conditie en is hij minder kwetsbaar voor achteruitgang en daarmee gepaard gaande kans op bijvoorbeeld dementeren. Je gaat beter functioneren, bent minder vermoeid, je doet weer mee, grapt met je kleinkinderen, mensen gaan het gesprek weer met je aan, je gaat weer naar de schouwburg, je geniet meer van het leven. Het gehoor is ons enige zintuig dat 24 uur per dag aan staat. Ik kan niet vaak genoeg benadrukken hoe belangrijk goed horen voor iedereen is!”
DE AURACAST-DEMO
Emil: “Stadstheather Musis in Arnhem verbouwt en wil om een breder publiek te bereiken een topsysteem installeren zodat ook minder goedhorenden optimaal kunnen genieten. Hier werd dan ook afgelopen zomer een Auracast geluidsdemo georganiseerd, met op het podium symfonieorkest Phion. Voor deze try-out zijn mensen met hoortoestellen, een enkeling met zelfs een behoorlijk zwaar gehoorverlies, geselecteerd. Verder zijn er veel audio-techneuten van de distributeur van het systeem en van Musis aanwezig, één van ’s lands bekendste audiologen en een audicien, ik. Uiteraard ervaart iedereen geluid net even anders, afhankelijk van de plek waar je zit en hoe goed je kunt horen. Ik prijs mij gelukkig dat ik het systeem via mijn
hoortoestellen kan uittesten. De goedhorenden krijgen een kastje als interface en een koptelefoon om te horen hoe dit klinkt. Waar ik ook in de zaal ga zitten, het geluid komt zo optimaal binnen als maar mogelijk is. Alleen echt goedhorenden kunnen dit bij benadering ervaren als zij exact in het midden van de zaal zitten. Hoortoesteldragers zijn straks in het voordeel; die gaan zoveel meer meekrijgen. Misschien zelfs meer dan goedhorenden, in die zin dat er zoveel goedhorenden niet half weten hoe slecht ze eigenlijk horen, puur omdat ze geen hoortest doen. Met Auracast hoor je echt weer al het geluid en kun je optimaler van muziek genieten, inclusief details en nuances.”
Er worden nog steeds demodagen van auracast georganiseerd. Heb jij ook een mening over Auracast, laat het de redactie weten via deaudiciens@audined.com
Open dagen van DHTA bekend
In het komende half jaar zal DHTA vier open dagen organiseren. De eerste hiervan vindt plaats op 12 november. De drie andere respectievelijk op 24 januari, 16 maart en 17 juni 2026. Groeien als professional of toe aan een carrièreswitch? Dat kan met de opleiding audicien of de flexibele audicienopleiding van DHTA in Utrecht. Om een dag bij te wonen meld je je aan bij Dutch HealthTec Academy.
MEER WETEN?
SCAN DE QR-CODE.
Winnaars Hearing Technology Innovator Awards 2025 bekend
Voor de zesde maal werden de Hearing Technology Innovator Awards uitgereikt. Hiermee worden bedrijven, oplossingen en onderzoekers gewaardeerd die scoren op innovatie, gebruikservaring en meer patiëntgerichte hooroplossingen. Onder de prijswinnaars waren bijvoorbeeld Starkey Edge AI en Phonak Virto R Infinio (begin 2026 op de Nederlandse markt), maar ook de app van Widex Allure. De titel Innovator of the Year was voor de Nuance Audio Glasses, bril en hoortoestel in een, verpakt in een mooi design. De prijsuitreiking vond plaats tijdens de Audacity 2025-conferentie van de Academy of Doctors of Audiology in de Verenigde Staten.
Gratis webinar Fade-out
De mentale gevolgen van gehoorverlies, oftewel fadeout, zijn vele malen groter dan mensen zich realiseren. Specsavers nam onlangs een webinar op met audicien Esther Versteeg en GGMD maatschappelijk werker en ervaringsdeskundige Esther v/d Velden die audiciens kan helpen bij het herkennen van mentale gevolgen van gehoorverlies bij slechthorenden. In het webinar komen verder naar voren: wat doe je als het hoortoestel niet genoeg is, hoe ga je het gesprek over fade-out aan en welke hulp is er beschikbaar? Het webinar is gratis te bekijken voor alle audiciens.
MEER WETEN?
SCAN DE QR-CODE.
ISAAR 2025
Van 20 tot en met 22 augustus vond in Nyborg (Denemarken) de tiende editie plaats van het International Symposium on Auditory and Audiological Research (ISAAR). Deelnemers uit vijftien landen, waaronder onderzoekers van universiteiten, ontwikkelaars uit de hoortoestelindustrie en audiologen, presenteerden hun nieuwste inzichten over gehoor, spraakverwerking en hoorhulpmiddelen. Deze editie liet zien dat gehooronderzoek zich ontwikkelt van traditionele, technisch gerichte benaderingen naar integrale, gepersonaliseerde zorg. Voor audiciens kan dit betekenen dat counseling en verwachtingsmanagement belangrijker worden naarmate technologie complexer wordt. De toekomst van audiologische zorg ligt in maatwerk met oog voor de persoon achter het gehoorverlies.
De deelnemers aan ISAAR 2025 uit 15 verschillende landen.
AGENDA
Cursussen, trainingen en belangrijke data voor audiciens in de
komende maanden
7 november
Opfrismodule triage
audiometrie
Dutch HealthTec Academy
12 november
Open dag opleiding audicien
DHTA
14 november
Masterclass VSM/REM (webinar)
Kristal Hooradvies
18 november
Praktijkdag
Gehoorgangreiniging
3D microscoop
Alsoka Medical BV
8 december
Webinar ‘Vuurwerkschade’ Hoormij∙NVVS & Jan de Laat
9 december
Praktijkdag
Gehoorgangreiniging
Alsoka Medical BV
19 januari 2026
Otoscopie
Audicate
(met kno-arts Jurgen te Rijdt)
20 januari 2026
Communicatie en gebaren met de slechthorende cliënt
Audicate (i.s.m. Veldman en Wouters)
24 januari 2026
Open dag opleiding audicien
DHTA
VOLGENDE KEER
De Audiciens is het vaktijdschrift voor audiciens en anderen die werkzaam zijn in de hoorbranche en verschijnt vier keer per jaar.
De volgende editie valt 30 januari 2026 op je mat. Hierin tref je onder andere de toekomst van COSI en meer over de relatie tussen het gehoor en slaapapneu.
VERHUISD?
Geef het ons door via deaudiciens@audined.com
Leden van AudiNed die hun vakblad niet hebben ontvangen, kunnen dit doorgeven op deaudiciens@audined.com. Vermeld in je mail duidelijk je naam en telefoonnummer.
COLOFON
VAKBLAD DE AUDICIENS
is een uitgave van AudiNed
Oplage: 1200 stuks ISSN 2773 – 0468
REDACTIE
Maarten Dijkstra
Thomas Ophof
Etienne van Kempen
Suzanne Bodegraven
Romina Cecchini
ADVERTENTIES deaudiciens@audined.com
OPMAAK/VORMGEVING/DRUK
De Ideeënfabriek van Pieters www.ideeenfabriek.com
CONTACT
AudiNed: info@audined.com
Redactie: deaudiciens@audined.com of +31 627 388 241
Audiciens kunnen accreditatiepunten verdienen met een vakinhoudelijk artikel in ‘De Audiciens’. Dit is ter beoordeling van de accreditatiecommissie Audicienregister. De redactie en AudiNed kunnen niet verantwoordelijk worden gehouden voor de inhoud van ingezonden stukken.
‘s Werelds eerste miniBTE die twee aanpasniveaus combineert*
Neem deel aan het leven als nooit tevoren met 4D gebruikersintentie-sensors
*Aanpasniveaus 85 & 105
Het hoortoestel met AI dat begrijpt waar u naar wilt luisteren
