Issues Wat komt kijken bij het ontwerpen van gebouwen voor de zorg
Thema: Zorg
‘Het zijn net mensen’ Een van de hypothesen uit het onderzoek Wonen zonder zorg(en) is ‘het zijn net mensen’. Daarin benadrukken de onderzoekers dat ouderen niet allemaal onder een noemer te brengen zijn. Daarom is het van belang om naar de individuele behoeften van ouderen te kijken. Deze zijn immers net zo uiteenlopend als de behoeften van andere doelgroepen.
Alternatieven voor het verzorgingshuis
ten daarom aan dat leegkomende
op zijn best de pleister zelf. De grote
verzorgingshuizen dat thuis gaan
kunst is echter om te leren van de
• Het klassieke verzorgingshuis is
vormen voor deze ouderen.
wijze waarop zelfstandig wonende
aan het verdwijnen.
ouderen hun leven organiseren. In de
• Het vergt grote ingrepen om
Ouderen die langer thuis blijven wonen, moeten tijdig bedenken
Thuisgevoel van bewoners
wijk is ontmoeting een toevalligheid
deze oude tehuizen om te toveren
of hun huidige woning daar wel
Volgens beleidsmakers kunnen zorg-
die je kunt ensceneren of vermijden,
tot woongebouwen voor ouderen.
geschikt voor is. Maar de oude
instellingen met een administratieve
bestaat het woord echtparenkamer
• De uitgangspunten voor deze
alternatieven zoals het verzor-
handeling worden omgetoverd tot
niet en woon je niet op kamer e 3.07,
architectonische ingrepen helpen
gingshuis verdwijnen. Met de
woongebouwen. Bewoners betalen
maar bij de bakker linksaf. Een der-
in het ontwerp van levensloop-
doorzettende vergrijzing is de
dan zelf de huur voor hun apparte-
gelijke benadering sluit aan bij de in-
bestendige gebouwen.
grote vraag wat hiervoor in de
ment en daarmee is de identiteits-
middels breed omarmde definitie van
plaats komt. De focus verschuift
verandering een feit. In de praktijk
Positieve Gezondheid van Machteld
gebouwen gehanteerd worden.
daarbij van zorg naar wonen. Een
blijkt dit echter lastig. De verandering
Huber. Die gaat volgens haar niet om
Met alle aandacht die er momen-
verkenning naar de transformatie
van zorginstelling naar woongebouw
de afwezigheid van ziekte, maar om
teel is voor zorg, is het de uitdaging
van leegkomende zorginstellingen
is een cultuuromslag die veel vraagt
het vermogen je aan te passen en
voor architecten om zich niet te
heeft uitgangspunten voor het
van organisaties en bewoners, maar
regie te blijven voeren over het leven.
verliezen in de fascinerende wereld
ontwerpen opgeleverd.
ook van architectuur en inrichting.
van prestatieafspraken, richtlijnen en
De identiteit van de zorginstelling is
Levensloopbestendige gebouwen
nieuwe technieken. Met behulp van
De afgelopen jaren zijn er grote
van de slagboom tot de naambordjes
In het onderzoek Wonen zonder
de geformuleerde uitgangspunten en
wijzigingen doorgevoerd in de finan-
zichtbaar. Het streven naar professio-
zorg(en) zijn dergelijke lessen uit
een goed oog en oor voor gebruikers,
ciering van zorghuisvesting. Waar
naliteit of onschuldige gastvrijheid
de wijk getoetst op vijf Rotterdamse
wint het vakmanschap om een pret-
het Rijk vroeger vooral lette op de
kan daarbij op gespannen voet staan
verzorgingshuizen. In nauwe samen-
tige woonomgeving te ontwerpen het
fysieke capaciteit van het gebouw, is
met het thuisgevoel van de bewoners.
werking met zorgaanbieders, corpo-
steeds meer van de expertise om de
de vergoeding nu afhankelijk van de
Journaliste Heiba Targhi Bakkali sug-
raties en bewonersorganisaties zijn
vastgoedlogica van een zorgorgani-
zorgvraag van de bewoners. Kamers
gereert na een prettige reconstructie
verschillende strategieën ontwikkeld
satie te doorgronden. En daar worden
die tijdelijk leegstaan, zijn daarmee
van de opkomst en ondergang van
en voorgelegd. Juist de knelpunten
we allemaal gezonder van.
een kostenpost geworden en de
het Nederlandse verzorgingshuis
van bestaande tehuizen leerden
zorgorganisatie ontvangt geen
dat architecten kunnen streven naar
wat de aandachtspunten zijn om
vergoeding meer voor de huisves-
kronkelende gangen, het beschilde-
grootschalige, levensloopbestendige
– De gemeente Amsterdam schrijft in
ting van bewoners met een lichte
ren van witte pilaren door kunste-
woongebouwen te ontwerpen zonder
haar Programma Ouderenhuisvesting
zorgvraag. Dat betekent het einde
naars en het vermijden van inpandige
het stigma van de zorg te laten
2015-2018: “Leegkomende verzorgingshui-
van het klassieke verzorgingshuis als
draagmuren. Dergelijke suggesties
overheersen. Deze bevindingen zijn
zen worden bij voorkeur omgebouwd naar
tussenvorm tussen zelfstandig wonen
maken van architectuur in de zorg het
vertaald in 27 uitgangspunten die
zelfstandige woningen voor ouderen.”
en opname in het verpleeghuis.
ALGEMEEN vrolijke diertje op een kinderpleister,
voor bestaande en nieuwe woon-
– Heiba Targhi Bakkali: ‘Verlangen we
Grote krantenkoppen kondigden daarom aan dat achthonderd van de tweeduizend verzorgingshuizen zullen sluiten. De voorbeelden hiervan zijn soms schrijnend, maar voor veel verzorgingshuizen geldt dat zij stil-
straks terug naar de verzorgingshuizen HET ZIJN NET MENSEN
hebben op een plek in het tehuis als zij veel zorg nodig hebben, stijgen de gemiddelde leeftijd en zorgvraag. Maar de vraag naar verpleeghuizen is eindig. Waar de landelijke overheid
van nu?’ De Correspondent, 9 juni 2016.
DAG RITME Hypothese: De behoeften van ouderen zijn net zo uiteenlopend als de behoeften van andere doelgroepen. Pagina 57
letjes veranderen in een verpleeghuis. Omdat nieuwe bewoners pas recht
Pieter Graaff
HET VOORDEEL VAN D E TWI JFEL Hypothese: Aanspraak blijven maken op het improvisatievermogen van ouderen verlengt hun zelfredzaamheid Pagina 58
Hypothese: Trots en controle dragen bij aan het welbevinden van ouderen. Het grootste belang bij zelfregie is het zelf vormgeven van dagelijkse routines. Pagina 60
– Veldacademie doet al jaren onderzoek naar dit thema, door ouderen te interviewen, ze met gps te volgen of een camera mee te geven. Zo worden de plekken, voorzieningen en rituelen ontdekt die belangrijk worden gevonden en zelfstandig
SAMEN UIT, ALLEEN THUIS Hypothese: Het delen van ruimten voor een (specifieke) activiteit is prettiger dan het delen van ruimten voor verblijf. Pagina 61
wonen gemakkelijker kunnen maken. – Het onderzoek is uitgevoerd door Pieter Graaff (Veldacademie), architect Jef van den Putte en ontwerpster Boudewien van den Berg. De gelijknamige
stimuleert dat ouderen langer thuis
Architecten kunnen de uitgangspunten van de publicatie Wonen zonder zorg(en)
publicatie verscheen in mei 2016 en is
moeten wonen, moedigen gemeen-
gebruiken om levensloopbestendige woongebouwen te ontwerpen.
verkrijgbaar via Veldacademie.
de Architect, september 2016 | 57