Een nieuwe gevel

mag dat?

Een nieuwe gevel

De Bovenlanden, met een gevelontwerp van Ton Alberts en Max van Huut

Het oude hoofdkantoor van KPMG in Amstelveen stond lang leeg. De herbestemming tot woonappartementen leek een goede oplossing – alleen niet voor de architect van de originele gevel. Hij beriep zich op zijn persoonlijkheidsrechten om de sloop van de gevel te voorkomen.

Het kantorenpark De Bovenlanden in Amstelveen is uniek en een typisch voorbeeld van organische architectuur; meerdere architecten hebben verschillende gedeelten ontworpen. Maar het kantorenpark staat al zes jaar leeg; de eigenaar wil het daarom laten verbouwen tot luxe woonappartementen. Een ingrijpende verbouwing, waarbij onder meer de gehele voorgevel van het gebouw zal worden verwijderd. Om dit te voorkomen, spande de architect van de huidige voorgevel dit voorjaar een kort geding aan tegen de eigenaar. De architect beriep zich in de eerste plaats op zijn persoonlijkheidsrechten en stelde dat zijn reputatie wordt aangetast door de verbouwing.

Totale sloop

Op grond van persoonlijkheidsrechten kan een architect zich inderdaad verzetten tegen verminking of aantasting van zijn ontwerp als daardoor zijn eer of goede naam wordt aangetast. De Hoge Raad heeft echter in een eerdere uitspraak in een soortgelijke situatie geoordeeld dat het persoonlijkheidsrecht van de architect niet kan worden ingeroepen bij totale sloop van een gebouw. Volgens de architect was er helemaal geen sprake van totale sloop omdat de grondstructuur en het casco van het gebouw gehandhaafd blijven. De rechter verwierp dit argument. De rechter vond namelijk dat de architect alleen persoonlijkheidsrechten heeft ten aanzien van de gevel. En aangezien de totale gevel wordt vernietigd bij de verbouwing, had een beroep op persoonlijkheidsrechten in dit geval geen zin.

Misbruik van recht

De architect heeft daarnaast ook gesteld dat door het vernietigen van de gevel door de eigenaar misbruik wordt gemaakt van zijn recht. Onder bepaalde omstandigheden kan bij vernietiging van een gebouw namelijk sprake zijn van misbruik van een recht. Dit is het geval als de eigenaar van een uniek gebouw overgaat tot vernietiging zonder daarvoor een gegronde reden te hebben. Daarnaast dient de architect in ieder geval in de gelegenheid te worden gesteld om het gebouw te documenteren voordat de vernietiging heeft plaatsgevonden.

Gegronde reden

De rechter vond echter in deze zaak dat de eigenaar van het gebouw een gegronde reden had om de gevel te verwijderen aangezien er geen vraag is naar appartementen in het gebouw in de bestaande stijl. Voor appartementen gelden dan ook andere eisen dan voor een kantoorpand volgens de rechter. De architect had bovendien ruim de mogelijkheid gehad om het gebouw in oorspronkelijke staat te documenteren. Volgens de rechter was de vernietiging van de gevel van het gebouw dan ook geen misbruik van recht. Deze uitspraak is in lijn met eerdere uitspraken van rechters, waaruit blijkt dat architecten de sloop van een door hun ontworpen gebouw niet tegen kunnen houden op grond van hun persoonlijkheidsrechten.