Projekt Repozytorium Robotyki - cyfrowe udostępnianie zasobów nauki z obszaru robotyki realizuje Sieć Badawcza Łukasiewicz - Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa. Projekt jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
marketing: tel. 22 87 40 191
https://automatykaonline.pl
Małgorzata Kaliczyńska redaktor naczelna
wrzesień 2025 r. – tradycyjnie na początku jesieni miały miejsce międzynarodowe energetyczne targi bielskie ENERGETAB. Publikujemy obszerne podsumowanie tego wydarzenia. Kolejne imprezy targowe odbywają się w październiku i listopadzie. Zachęcamy do ich odwiedzenia.
Bieżący numer został zdominowany przez nowoczesne systemy automatyki, które zadomowiły się w halach produkcyjnych oraz w magazynach. To oczywiście Internet Rzeczy stosowany coraz powszechniej w przemyśle, wspierany za pomocą najnowszych rozwiązań systemów sterowania i archiwizacji danych SCADA oraz programowalnych sterowników PLC. W nowoczesnej fabryce, w magazynie nie może zabraknąć przenośników, wśród których coraz częściej widzimy pojazdy AGV oraz AMR. O ich roli w intralogistyce można przeczytać w artykule przeglądowym. Zapraszamy do czytania.
Automatyka to przyszłość przemysłu. Rodzą się liczne pytania. Jakie technologie zdominują polską automatykę przemysłową w najbliższych latach? Jak wysokie koszty inwestycyjne i długi czas zwrotu wpływają na spowolnienie rozwoju MŚP? Jak temu przeciwdziałać? Jakie rozwiązania stosuje Skamer-ACM? O swoich wieloletnich doświadczeniach, strategii firmy, partnerstwach i wyzwaniach mówi Andrzej Turak, prezes spółki.
Dla wiernych Czytelników działu Prawo i normy mamy dwa artykuły. Pierwszy z nich nawiązuje do aktualnego tematu numeru, czyli Internetu Rzeczy, ale tym razem od strony prawnej, skupiając się na zarządzaniu danymi generowanymi przez urządzenia połączone z Internetem. Nowe rozporządzenie UE, tzw. Data Act, weszło w życie we wrześniu 2025 r. i definiuje prawa i obowiązki tzw. posiadaczy danych. Kolejny artykuł prawny to już czwarta część cyklu poświęconego strategiom obronnym chroniącym opatentowane wynalazki.
Gorąco zapraszam do lektury!
Różne technologie:
malowanie, pokrywanie, dozowanie
montaż/demontaż
obsługa maszyn (załadunek/rozładunek)
technologie spawalnicze
spawanie
zgrzewanie
cięcie/ukosowanie
zadania transportowe
Różne branże
konstrukcje stalowe
materiały i urządzenia medyczne
podzespoły i części dla motoryzacji
produkcja urządzeń elektrycznych, w tym AGD
przemysł meblowy
przemysł spożywczy
rolnictwo/leśnictwo
tworzywa sztuczne i wyroby gumowe
Oferujemy kompleksową realizację instalacji zrobotyzowanych:
Projekt Wdrożenie Szkolenie Serwis
Sieć Badawcza Łukasiewicz - Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Centrum Automatyzacji i Robotyzacji
Al. Jerozolimskie 202 02-486 Warszawa www.piap.lukasiewicz.gov.pl
22 874 02 04; 22 874 01 54 mechatronika@piap.lukasiewicz.gov.pl
REDAKTOR NACZELNA
Małgorzata Kaliczyńska tel. 22 874 01 46 malgorzata.kaliczynska@piap.lukasiewicz.gov.pl
ZASTĘPCA REDAKTOR NACZELNEJ
Urszula Chojnacka
tel. 22 874 01 85 urszula.chojnacka@piap.lukasiewicz.gov.pl
REDAKCJA MERYTORYCZNA
Małgorzata Kaliczyńska
REDAKCJA TEMATYCZNA
Sylwia Batorska tel. 22 874 00 60 sylwia.batorska@piap.lukasiewicz.gov.pl
WSPÓŁPRACA REDAKCYJNA
Marcin Bieńkowski, Jolanta Górska-Szkaradek, Agnieszka Staniszewska, Damian Żabicki
MARKETING I REKLAMA
Jolanta Górska-Szkaradek – menedżer tel. 22 874 01 91 jolanta.gorska-szkaradek@piap.lukasiewicz.gov.pl
PRENUMERATA I KOLPORTAŻ
Ewa Markowska tel. 22 874 03 71 ewa.markowska@piap.lukasiewicz.gov.pl
SKŁAD I REDAKCJA TECHNICZNA
Ewa Markowska
KOREKTA
Ewa Markowska
DRUK
Drukarnia „PAPER & TINTA” Barbara Tokłowska Sp. K. Nakład: 4000 egzemplarzy
REDAKCJA
Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa tel. 22 874 01 46, fax 22 874 02 20 automatyka@piap.lukasiewicz.gov.pl www.AutomatykaOnline.pl
WYDAWCA
Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP
Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa
Szczegółowe warunki prenumeraty wraz z cennikiem dostępne są na stronie automatykaonline.pl/prenumerata.
Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i modyfikacji nadesłanych materiałów oraz nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i materiałów promocyjnych.
Automatyka to przyszłość przemysłu
Rozmowa z Andrzejem Turakiem, prezesem Skamer-ACM
Internet Rzeczy (IIoT) w przemyśle – nowe możliwości 28
Stan obecny, wyzwania i perspektywy rozwoju Sterowniki
Automatyczne przenośniki i systemy AMR
Sprawdzony fundament intralogistyki
Skamer-ACM od 38 lat działa na rynku automatyki przemysłowej. W maju 2025 r. stanowisko prezesa spółki objął Andrzej Turak, wcześniej wiceprezes zarządu. Z nowym prezesem rozmawiamy o strategii firmy, partnerstwach i wyzwaniach, przed jakimi stoi dziś polski przemysł.
Przemysłowy Internet Rzeczy (Industrial Internet of Things – IIoT) to jeden z kluczowych elementów czwartej rewolucji przemysłowej. Fundamentalnie różni się od swojego konsumenckiego odpowiednika. Mimo takich samych podstaw koncepcj, IIoT charakteryzuje się znacznie wyższymi wymaganiami dotyczącymi niezawodności i bezpieczeństwa oraz precyzji czasowej. W przeciwieństwie do konsumenckiego IoT, który skupia się na wygodzie i personalizacji, Przemysłowy Internet Rzeczy priorytetowo traktuje operacyjną ciągłość, deterministyczną komunikację oraz zgodność z rygorystycznymi standardami przemysłowymi.
Rękojeści nastawne ERX-SST-LP i ERX-SST-RC
Największe wyzwania prawne Internetu
Rzeczy AD 2025 54
Strategie obronne – jak legalnie korzystać z cudzego patentu 56
Dozwolony użytek i umowa licencyjna. Część IV
38.edycja międzynarodowych targów energetycznych ENERGETAB
Odpowiednie zarządzanie logistyką wewnętrzną pozwala optymalizować procesy produkcyjne –zwiększać efektywność, zmniejszać koszty, lepiej wykorzystywać zasoby.
10/2025
14.10 Poznań
Forum Branży Półprzewodników SemicPoland semicpoland.pl
14.10 Poznań
MOVE International Mobility Congress kongresmove.pl
14–16.10 Poznań EV Solutions Expo evsolutionsexpo.pl
15–16.10 Kraków
Międzynarodowe Targi Elementów Złącznych i Technik Łączenia Fastener Poland targiprzemyslowe.pl
15–16.10 Kraków
Międzynarodowe Targi Obróbki, Magazynowania i Transportu Materiałów Sypkich i Masowych Symas targiprzemyslowe.pl
15–16.10 Kraków
Międzynarodowe Targi Utrzymania Ruchu, Planowania i Optymalizacji Produkcji Maintenance targiprzemyslowe.pl
11/2025
4–6.11 Nadarzyn Targi Warsaw Industry Week industryweek.pl
18–20.11 Lublin
Targi Energetyczne Energetics energetics.targi.lublin.pl
14.11 Nadarzyn
Międzynarodowe Targi Branży Techniki Motoryzacyjnej Automotive Expo automotive-expo.eu
25–26.11 Nadarzyn
Targi Technologii Spożywczych Food Tech Expo foodtechexpo.pl
Firma igus ogłosiła przejęcie elko Verbindungstechnik GmbH. Dzięki przejęciu rozszerzyła swoje możliwości montażowe w dziedzinie technologii napędowej. Firma z Kirchheim am Necker specjalizuje się w montażu kabli i złączy wtykowych w systemach i zestawach przewodowych dostosowanych do po trzeb klienta – są one stosowane głównie w inżynierii me chanicznej i przemyśle motoryzacyjnym. Dzięki położeniu geograficznemu i dobr ym połączeniom komunikacyjnym, lokalizacja w postaci Kirchheim am Neckar oferuje idealne warunki w zakresie dostępności dla klientów i jeszcze lepszej ich obsługi. – Dostępność do grona naszych klientów w południowych Niemczech pozwala firmie igus być
jeszcze bardziej elastyczną i szybciej reagować na indywidualne wymogi – podkreśla Michael Blass, dyrektor generalny działu systemu e-prowadników igus.
Konfekcjonowanie prze wodów do zastosowań ruc homych jest podstawową kompetencją firmy igus, która specjalizuje się w tworzywach sztucznych do takich właśnie rozwiązań. Są one produkowane zgodnie z normami przemysłowymi lub niestandardowymi specyfikacjami. W przypadku przewodów, igus opiera się na swoim szerokim asortymencie chainflex, który jest używany w połączeniu ze złączami znanych producentów, takich jak HARTING, Binder, TE Intercontec, Yamaichi i wieloma innymi. Źródło: igus
Grupa Renex, jeden z wiodących dostawców kompleksowych rozwiązań dla branży elektronicznej w Europie Środkowo-Wschodniej, została wyróżniona podczas jednego z najważniejszych wydarzeń branżowych w Ameryce Łacińskiej – SMTA Guadalajara Expo & Tech Forum 2025. Nagroda przyznana w kategorii najlepszych rozwiązań w obszarze produktów ESD podkreśla międzynarodowe znaczenie marki REECO i jej roli w kształtowaniu standardów bezpieczeństwa w nowoczesnej produkcji elektroniki. Wydarzenie, kt óre odbyło się w dniach 17–18 września 2025 r. w Expo Guadalajara w Meksyku, zgromadziło setki wystawców i tysiące gości z całego świata. Podczas dwóch dni uczestnicy mieli możliwość poznawania najnow-
szych rozwiązań technologicznych, wymiany doświadczeń i nawiązywania kontaktów biznesowych, które wyznaczają kierunki rozwoju branży elektronicznej. Obecność Grupy Renex w Meksyku była nie tylko okazją do pokazania pełnego portfolio REECO, lecz także do rozmów z przedstawicielami firmy na temat oferowanych technologii oraz praktycznych rozwiązań w organizacji stref EPA. Grupa Renex zapowiada dalszy rozwój na rynkach zagranicznych, podkreślając, że jej misją jest nie tylko dostarczanie produktów, lecz także budowanie partnerskich relacji z klientami, wspieranie ich w rozwoju i tworzenie warunków do bezpiecznej, innowacyjnej produkcji elektroniki.
Źródło: Renex
Firma VEGA, dostawca innowacyjnych technologii pomiarowych, zapowiada swój udział w nadchodzących targach Symas & Maintenance, zaplanowanych na 15–16 października 2025 r. w stolicy Małopolski. Na stoisku C1 w EXPO Kraków zainteresowani będą mogli zapoznać się m.in. z nowoczesnymi rozwiązaniami pomiarowymi dla przemysłu.
Nowoczesna technologia pomiarowa VEGA oferuje przemysłowi szereg korzyści. Dzięki odpowiednim czujnikom poziomu i ciśnienia można nie tylko zoptymalizować przebieg procesów i zwiększyć ich wydajność, ale także zadbać o bezpieczeństwo.
Niezależnie od tego, czy chodzi o materiały sypkie czy ciecze, o standardowe aplikacje czy wyjątkowo trudne warunki procesowe, VEGA oferuje precyzyjną, niezawodną i certyfikowaną technologię pomiarową.
W Krakowie zaprezentowane zostanie działanie czujników poziomu i ciśnienia na żywo, w warunkach zbliżonych do rzeczywistych, z zastosowaniem interaktywnych modeli demo.
Źródło: VEGA
Dwaj globalni liderzy – firma Exotec, globalny dostawca rozwiązań z zakresu robotyki magazynowej, oraz E80 Group, światowy lider w dziedzinie zautomatyzowanych i zintegrowanych systemów intralogistycznych – nawiązali strategiczne partnerstwo na potrzeby rozwoju automatyzacji i uproszczenia procesów magazynowych.
Wspólny projekt zakłada integrację systemu Skypod AS/RS od Exotec z rozwiązaniami E80 Group do obsługi palet. Dzięki współpracy klienci zyskują możliwość połączenia obsługi jednostkowej, kartonowej i paletowej w ramach jednego, skalowalnego ekosystemu automatyzacji. Oznacza to minimalizację złożoności i eliminację potrzeby dodatkowego sprzętu.
Źródło: Exotec
W dniach 23–26 września 2025 r. w Gdańsku odbyła się 16. edycja Międzynarodowych
Ta rgów Kole jowych TRAKO. Impr eza, organizowana przez Grupę PKP oraz spółkę AMBEREXPO Międzynarodowe Targi Gdańskie, uznawana jest za największe tego typu wydarzenie branżowe w Europie Środkowo-Wschodniej i drugie co do wielkości na kontynencie. We wrześniowym wydarzeniu udział wzięło kilkuset wystawców z 30 krajów. Na tegorocznym TRAKO świętowano dwa wyjątkowe jubileusze: 200. rocznicę powstania światowej kolei (pierwsza linia Stockton–Darlington została otwarta 27 września 1825 r.) i 100 lat działalności Polskich Kolei Państwowych.
Poza imponującą przestrzenią wystawienniczą o powierzchni 31 000 m² oraz ze wnętrzną ekspozycją z pojaz dami i maszynami, TRAKO 2025 zaoferowało gościom również bogaty program merytoryczny, który obejmował aż kilkadziesiąt debat, paneli dyskusyjnych i prezentacji. W debacie inaugurac yjnej rozmawiano m.in. o roli unijnego finansowania jako filaru zrównoważonego rozwoju, znaczeniu kolei w dekarbonizacji gospodarki, przyszłości finansowania infrastruktury w nowej perspektywie UE, a także roli Polski jako kluczowego hubu logistycznego w odbudowie Ukrainy.
Źródło: Międzynarodowe Targi Gdańskie
ABB zainwestuje kolejne 110 mln dolarów w Stanach Zjednoczonych w celu rozszerzenia działalności badawczo-rozwojowej i produkcji zaawansowanych rozwiązań w zakresie elektryfikacji. Decyzja wynika z faktu, że klienci koncentrują się na poprawie efektywności energetycznej i czasu pracy przy równoczesnym obniżeniu kosztów energii, a jednocześnie według szacunków hurtowe ceny energii elektr ycznej w USA wzrosły w pierwszej połowie 2025 r. o 30–40 % w porównaniu z 2024 r
Inwestycja, która stworzy prawie 200 nowych miejsc pracy, wesprze oczekiwany przyszły wzrost w kluczowych branżach, w tym w centrach danych i sieci energetycznej. Oczekuje się, że szybka ekspansja centrów danych w Stanach Zjednoczonych utrzyma roczny wzrost zapotrzebowania na energię elektr yczną powyżej 2 % zarówno w 2025 r., jak i 2026 r., czyli ponad dwu-
krotnie powyżej średniej stopy wzrostu w ostatniej dekadzie (IEA).
– Inwestycja jest częścią długoterminowej strategii ABB wspierania przyszłego wzrostu na naszym największym globalnym rynku. Popyt jest napędzany przez kluczowe trendy, od rosnącego zapotrzebowania na energię sztucznej inteligencji w centrach danych, po modernizację sieci energetycznej i poprawę efektywności energetycznej oraz czasu pracy przez klientów w celu obniżenia kosztów – mówi Morten Wierod, dyrektor generalny ABB.
Źródło: ABB
Sektor motoryzacyjny pozostaje jednym z filarów światowej gospodarki. Przemysł, który prze z dekady opierał się na stabilnych strukturach zatrudnienia i powtarzalnych procesach produkcyjnych, dziś staje się areną intensywnej walki onowe kompetencje.
W miarę jak motoryzacja przechodzi cyfrową i energetyczną rewolucję, coraz wyraźniej zar ysowuje się nowe pole konkurencji – walka o talenty. Aż 33 % firm z sektora automotive wskazuje inne branże jako główne źródło rywalizacji o pracow-
ników. Konkurują z nimi nie tylko inne firmy motoryzacyjne, ale również sektory o dużej dynamice technologicznej, takie jak IT, FinTech, logistyka czy przemysł kosmiczny W tym kontekście planowanie kompetencji i systemowy reskilling przestają być dodatkiem do strategii HR, a stają się jej fundamentem. – W raporcie „Future of Jobs 2025” podkreślono, że spośród 100 pracowników na globalnym rynku aż 59 będzie musiało przejść szkolenia lub przekwalifikowanie do 2030 r. Myślę, że to dość trafna diagnoza. Liderzy rynku, tacy jak BMW, już teraz inwestują w rozwój kompetencji przyszłości. Tylko ten jeden producent szkoli 70 000 pracowników w zakresie przetwarzania w chmurze, analizy danych i sztucznej inteligencji – mówi Szymon Kluba recruitment manager HR Contact. Źródło: Newseria, foto: pixabay
Firma Mitsubishi Electric zawarła umowę nabycia wszystkich udziałów w spółce Nozomi Networks Inc., która jest amerykańskim producentem i dystrybutorem rozwiązań z zakresu bezpieczeństwa technologii operacyjnej (OT). Nozomi Networks obsługuje szerokie grono klientów, głównie z sektora infrastruktury społecznej (m.in. energetyka i kolej), a także z przemysłu wytwórczego. Nabycie dotyczy akcji, które nie były dotychczas w posiadaniu Mitsubishi Electric. Transakcja ma zostać sfinalizowana w 2025 r., pod warunkiem uzyskania zgody niezbędnych organów regulacyjnych i spełnienia innych standardowych warunków. Po sfinalizowaniu transakcji Nozomi Networks stanie się spółką całkowicie zależną Mitsubishi Electric, która dzięki transakcji chce wzmocnić swoją działalność w zakresie bezpieczeństwa. Po sfinalizowaniu transakcji Nozomi będzie utrzymywać siedzibę w San Francisco w Kalifornii, a dział badań i rozwoju – w Mendrisio w Szwajcarii.
Źródło: Mitsubishi Electric
W tym roku Łukasiewicz –PIAP już po raz 30. organizuje Konferencję Naukowo-Techniczną AUTOMATION „Automatyzacja – Nowości i Perspektywy”. Jubileuszowa edycja odbędzie się w dniach 6–8 maja 2026 r. Konferencja organizowana od 1997 r. gromadzi specjalistów z jednostek naukowych oraz przedsiębiorstw. Zakres tematyczny obejmuje automatykę, teorię sterowania, robotykę i pomiar y. Przyjmowane są referaty napisane w języku polskim lub angielskim. Więcej informacji o konferencji można znaleźć na stronie automation.piap.pl. Pytania do organizatorów można kierować na adres e-mail konferencja@piap.lukasiewicz.gov.pl lub dzwoniąc pod numer +48 22 874 02 05. Wydarzenie tradycyjnie zostanie zorganizowane w Centrum Konferencyjnym w siedzibie instytutu. Jak co roku konferencji będzie towarzyszył konkurs Młodzi Innowacyjni.
Źródło: Łukasiewicz – PIAP
3/4 małych i średnich firm z sektora przemysłowego realizuje zamówienia produkcyjne częściowo lub całkowicie on-line. Najczęściej kupowane w ten sposób są części do maszyn (58 %), surowce (48 %) i narzędzia (44 %) – wynika z piątej edycji raportu Index MiU Siemens Financial Services w Polsce.
Co trzeci ankietowany (32,3 %) deklaruje, że maszyny i urządzenia o wartości do 50 tys. zł zamawia on-line. Nieco mniej, bo średnio co piąta firma decyduje się na zakup przez Internet
większego sprzętu przemysłowego, o wartości nieprzekraczającej 200 tys. zł. Tylko 25 % przedsiębiorstw pozostaje wyłącznie przy tradycyjnych kanałach sprzedaży.
Najwyższy poziom digitalizacji zakupów widać w branży przetwórstwa tworzyw sztucznych – aż 64 % firm z tego sektora zamawia on-line części do maszyn. W branży spożywczej najczęściej kupuje się przez Internet mniejsze maszyny (do 50 tys. zł – 38 % firm) oraz ubezpieczenia (30 %). Źródło: Siemens Financiel Services
Zakład firmy Danfoss Power Solutions w duńskiej miejscowości Nordborg pełni rolę globalnej siedziby firmy i jest także sercem jej działalności produkcyjnej, gdzie można znaleźć wyjątkowe rozwiązania automatyzacji, które wyróżniają się na rynku. Niezaprzeczalne korzyści przyniosło firmie wdrożenie rozwiązania, w ramach którego dwa roboty mobilne OMRON LD współpracują z systemem automatyki magazynowej AutoStore oraz robotem przemysłowym. Projekt zyskał szerokie uznanie, w tym nominację do prestiżowej nagrody DIRA Automation Award 2024.
Oprócz dwóch robotów mobilnych firma OMRON dostarczyła również inteligentną kamerę FHV7, która odczytuje kody na trafiających do magazynu pudełkach, umożliwiając systemowi AutoStore ich prawidłową identyfikację i umieszczenie.
Integracja trzech warstw rozwiązań robotyzacji zaowocowała wysokim poziomem zautomatyzowania procesów. Osiągnięto pierwotny cel, jakim było zminimalizowanie powtarzalnych czynności, a tym samym poprawa ergonomii działania pracowników, przy jednoczesnym zwiększeniu wydajności, lepszym wykorzystaniu powierzchni produkcyjnej i wyższym stopniu automatyzacji. Dzięki temu firma Danfoss Power Solutions może szybko skalować produkcję, stosownie do liczby napływających zamówień. Źródło: Omron
Firma Vestas przejęła fabrykę łopat do turbin wiatrowych na lądzie zlokalizowaną w Goleniowie koło Szczecina. Dotychczas należała ona do LM Wind Power Przejęcie stanowi kolejny krok w strategicznej ekspansji Vestas w zakresie europejskiej bazy produkcyjnej i łańcucha dostaw.
Fabr yka została uruchomiona w 2009 r., a w 2017 r. została rozbudowana. Będzie nadal dostarczać łopaty do lądowych turbin wiatrowych Vestas, w tym dla turbiny V172-7,2 MW z platformy EnVentus. – Wzmocnienie naszych mocy produkcyjnych jest kluczowe, aby sprostać europejskiemu zapotrzebowaniu na bezpieczną, przystępną cenowo i zrównoważoną energię oraz zwiększyć naszą konkurencyjność przemysłową Dodanie fabr yki w Goleniowie
potwierdza nasze zaangażowanie w rozwój branży wiatrowej i podkreśla, w jaki sposób Europa może stymulować inwestycje i miejsca prac y w tej branży dzięki odpowiednim, długoterminowym zobowiązaniom politycznym wobec energetyki wiatrowej – mówi Felix Henseler, dyrektor ds. technologii i operacji Vestas.
Vestas prowadzi równie ż fabr ykę montażową w S zczecinie, w której produkowane są piasty i gondole dla morskiej turbiny wi atrowej V2 36-15,0 MW. Ob ie lo kalizacje wzmacniają zdolność Vestas do obsługi zarówno rynków lądowej, jak i morskiej energetyki wiatrowej w Europie oraz na świecie.
Źródło: Vestas
Atman, lider polskiego rynku centrów danych, oddał do użytku pierwszy z trzech budynków kampusu Atman Data Center Warsaw-3 (WAW-3) w Duchnicach pod Warszawą. Nowy obiekt zasilany jest w 100 % energią odnawialną. To największa inwestycja w historii spółki i jeden z najważniejszych projektów wspierających cyfryzację gospodarki w Polsce i rozwój branży data center w regionie. Łączny docelowy budżet przeznaczony na budowę całego kampusu szacowany jest na 2,5 mld złotych. Pierwszy z budynków kampusu ma 6324 m² powierzchni IT i zapewnia 14,4 MW mocy IT.
Kampus WAW-3, zlokalizowany tuż obok Ożarowa Mazowieckiego na działce o powierzchni 5,5 ha, łączy strategiczne atuty logistyczne z najnowocześniejszymi rozwiązaniami technologicznymi w zakresie zasilania, chłodzenia i telekomunikacji.
WAW-3 gwarantuje dostępność, skalowalność i niezawodność spełniającą międzynarodowe normy jakości i bezpieczeństwa. – To kolejny krok w naszej ekspansji na obszarze o największej koncentracji biznesu, który wzmacnia pozycję Warszawy jako kluczowego hubu danych w regionie CEE i umacnia markę Atman jako partnera światowej klasy, wspierającego strategiczny rozwój klientów – podkreśla Sławomir Koszołko, CEO Atman. Źródło: Atman
Firma Askom zaprezentowała najnowszy wariant jej flagowego systemu
SCADA Asix – wersję 2026. Rozwiązanie łączy sprawdzoną stabilność i dojrzałość z otwartością na innowacje, skutecznie odpowiadając na potrzeby nowoczesnych systemów SCADA/HMI/MES. Nowa wersja gwarantuje pełną współpracę z systemami operacyjnymi Microsoft Windows oraz bazami danych Microsoft SQL. Asix 2026 jest na bieżąco aktualizowany, aby zapewnić najwyższy poziom niezawodności i zgodności.
W edycji 2026 wprowadzono liczne usprawnienia i nowe funkcje, które zwiększają elastyczność oraz podnoszą wydajność działania platformy. Wśród nich jest funkcja Calc(..), która zapewnia wydajne wyliczanie wartości liczbowych złożonych wyrażeń matematycznych. Akcja operatorska CalculateArchiveData(..) służy do uzupełniania danych archiwalnych wyliczonych przez tę funkcję.
Źródło: ASKOM
Po ponad dekadzie k orzystania z rozwiązań D assault Systèmes firma NCC postawiła na systemy bazujące na chmurze i umieściła platformę 3 DEXPERIENCE w centrum swoich działań badawczo-innowacyjnych. Ma to pomóc w sprostaniu wyzwaniom zrównoważonego rozwoju m.in. w sektorze lotnictwa. Firmie zależało również na ułatwieniu wspólnych prac ośrodków swojej sieci nad rozwijaniem, skalowaniem i wdrażaniem nowych technologii. Platforma 3DEXPERIENCE zapewnia szybki dostęp do środowiska współpracy oraz wirtualnych bliźniaków wspieranych przez sztuczną inteligencję, co pozwala przyspieszyć działanie na wszystkich etapach łańcucha wartości – od projektowania po produkcję.
Dzięki wyposażonym w pełną identyfikowalność funkcjom opartej na modelach inżynierii systemów, NCC może testować i optymalizować rozwiązania kompozytowe. Wykorzystuje je przy opracowywaniu demonstratorów wysokiego poziomu, w programach badawczych, a także różnych projektach klientów: od testowania osiągów skrzydeł nowej generacji, przez procesy recyklingu materiałów, samoloty obronne, po zaawansowaną mobilność powietrzną i inne sektory przemysłowe.
Źródło: Dassault Systèmes
RENEX ZAPRASZA NA SMTA INTERNATIONAL 2025
W dniach 21 –23 października 20 25 r. w Donald E. Stephens Convention Center w Rosemont odbędzie się SMTA International – jedno z najważniejszych wydarzeń branżowych w Amer yce Północnej, skupiające inżynierów, projektantów, technologów i specjalistów ds. montażu elektroniki z całego świata. Targi połączone z forum technologicznym gromadzą setki wystawców, prezentujących najnowsze rozwiązania w zakresie produkcji, inspekcji, testowania oraz ochrony procesów. W tegorocznej edycji weźmie udział Grupa Renex, która na stoisku 3029 zaprezentuje wybrane produkty swojej marki REECO, opracowane z myślą o kompleksowej organizacji stref EPA.
Centralnym punktem prezentacji będą stoły REECO Premium Electric Plus – zaawansowane stanowiska robocze z elektryczną regulacją wysokości blatu. Dostępne są w trzech wariantach szerokości (1200, 1530 i 1830 mm) i pozwalają dopasować przestrzeń roboczą do wymagań procesu i dostępnej powierzchni.
Udział w SMTA International 2025 to kolejny krok w strategii rozwoju Grupy RENEX na r ynkach międzynarodowych. Od ponad trzech dekad firma dostarcza rozwiązania dla branż, w których precyzja, bezpieczeństwo i efektywność są fundamentem sukcesu.
Źródło: Renex
W dniach 9 –13 września 2025 r. FANUC i WorldSkills Europe zorganizowali konkurs dla początkujących integratorów systemów. Najlepsi młodzi programiści robotów w Europie spotkali się w Herning w Danii w ramach konkursu EuroSkills. Zaprezentowali swoje umiejętności w zakresie wdrażania praktycznych aplikacji dla robotów. Uczestnicy pochodzili z Austrii, Belgii, Niemiec, Danii, Hiszpanii, Francji, Węgier, Włoch, Luksemburga, Norwegii, Portugalii, Rumunii i Słowenii.
W ramach EuroSkills 2025 odbyły się zawody w 38 różnych dyscyplinach, od tradycyjnego rzemiosła po tworzenie stron internetowych, w których wzięło udział 600 młodych ludzi z 33 krajów.
WorldSkills Europe jest częś cią globalnego ruch u WorldSkills – grupy osób i organizacji, w tym WorldSkills International i sponsorów, który wspólnie realizuje cel spo-
łeczny, jakim jest zwiększanie dost ępności i rozwój umiejętności.
Od 2018 r. FANUC, największy na świecie producent robotów, jest globalnym partnerem branżowym WorldSkills, wspierającym konkurs „Integracja robotów przemysłowych” zarówno na poziomie europejskim, jak i międzynarodowym. Organizując konkursy oraz współpracując z uniwersytetami i szkołami, FANUC dąży do zainspirowania młodych ludzi do wyboru karier y w dziedzinie automatyzacji i robotyki.
Źródło: FANUC
Niezależnie od przeznaczenia – do produkcji w procesie elektrolizy, tankowania lub spalania – firma Pilz oferuje rozwiązania przystosowane do potrzeb branży wodorowej. Kompleksowa oferta w obszarze automatyki zostanie zaprezentowana na targach Hydrogen Expo Europe w Hamburgu w dniach 21–23 października 2025 r. Eksperci z firmy Pilz podzielą się również swoją wiedzą na temat norm i standardów –ważnych z punktu widzenia rozwoju i integracji technologii wodorowych.
Produkcja wodoru wymaga zachowania najwyższych standardów bezpieczeństwa. Korzystając z modelu elektrolizera, podczas targów Hydrogen Expo Europe firma Pilz zaprezentuje, w jaki sposób sterownik PNOZmulti 2 i system automatyki PSS 4000 mogą niezawodnie zabezpieczyć procesy elektrolizy alkalicznej lub PEM. Sterowniki bezpieczeństwa monitorują m.in. czujniki wykrywające gaz i płomień oraz automatycznie inicjują działania takie jak odpowietrzanie zaworów zgodnie z wymogami międzynarodowej normy ISO 22734. Osoby odwiedzające stoisko H20 w hali 5 na targach Hydrogen Technology Expo Europe 2025 będą mogły również zapoznać się z praktycznymi sposobami bezpiecznego wdrażania przepisów dotyczących dostępu do instalacji elektrolizy.
Źródło: Pilz
INTELIGENCJI I ROBOTYCE
Technology Innovation Institute (TII) z Abu Zabi i NVIDIA uruchamiają pier wsze na Bliskim Wschodzie wspólne laboratorium badawcze NVAITC poświęcone sztucznej inteligencji i robotyce. TII zajmujący się badaniami stosowanymi i przynależący do Rady ds. Zaawansowanych Technologii (ATRC) połączył w ten sposób siły z firmą NVIDIA –świa towym lider em w dziedzinie przyspieszonych obliczeń i sztucznej inteligencji. Przełomowa współpraca doprowadziła do stworzenia centrum, w którym będą powstawać modele sztucznej inteligencji nowej generacji, platformy robotyczne i technologie humanoidalne, przyspieszające innowacje w różnych branżach.
Powstanie wspólnego laboratorium instytutu TII i NVAITC zostało ogłoszone podczas ceremonii podpisania umowy, która odbyła się w siedzibie instytutu TII w Abu Zabi z udziałem kierownictwa obu organizacji. Podpisanie umowy stanowi kamień milowy w rozwoju sztucznej inteligencji i robotyki w Zjednoczonych Emiratach Arabskich.
Źródło: Polska Agencja Prasowa
Poznaliśmy termin najbliższych Międzynarodowych
Targów Przetwórstwa Tworzyw S ztucznych i Gumy Plastopol – 30. edycja wydarzenia odbędzie się w dniach 19–22 maja 2026 r. Na jednym z najważniejszych wydarzeń branżowych w Europie rokrocznie prezentuje ofertę około 600 firm z 30 krajów.
Plastpol jest wiodącą w tej części Europy pla tformą pr ezentującą pełny łańcuch przetwórstwa tworzyw sztucznych i gumy –o d surowców, p rzez technologie przetwarzania, maszyny i urządzenia, aż po recykling, automatyzację, formy i narzędzia. – Platforma spotkań firm i profesjonalnych zwiedzających z Europy, Azji, Bliskiego Wschodu i Ameryki Północnej wpływa na rozwój międzynarodowej branży – mówi Kamil Perz, dyrektor projektu Plastpol w Targach Kielce.
Źródło: Targi Kielce
Warsaw, 04.–06.11.2025
Zastosowania FAULHABER
Halla F, Stoiska F1.40a p
Kompaktowe mikronapędy FAULHABER sprawiają, że humanoidalne ręce robotów wykonują inteligentne ruchy, które mogą konkurować z ich ludzkim modelem pod względem precyzji i szybkości. www.faulhaber.com/humanoid-robotics/en FAULHABER Polska sp. z o.o. info@faulhaber.pl
Kasety sterownicze z serii ComEx Global przeznaczone są do wygodnej i niezawodnej obsługi maszyn oraz sprawowania nadzoru nad nimi, praktycznie od ręki. Każda z tych kaset przystosowana jest do tego, aby w sposób bezpieczny można było dołączać obwody elektryczne zarówno iskro-, jak i nieiskrobezpieczne, nie mówiąc o sposobności łączenia ze sobą prezentowanych rozwiązań, które oferowane są w trzech wersjach: dla jednego, dwóch lub trzech aktywatorów.
W celu podłączenia kaset sterowniczych ComEx Global jako standard stosowany jest wpust kablowy M20 umieszczony na ściance dolnej, choć możliwe jest także zastosowanie dła-
wików. W tego rodzaju kasetach może zostać uwzględnionych z dużą łatwością wiele różnych aktywatorów, m.in. przyciski, przełączniki, lampki, wyłączniki awaryjne i potencjometry. Wszystkie muszą wyróżniać się szczelną obudową Ex d, gwarantującą ognioszczelność, oprócz tego jest możliwe jest korzystanie z podzespołów o cesze iskrobezpiecznej Ex i. Wszystkie kasety z opisywanej serii mogą być eksploatowane w gazowych atmosferach wybuchowych, zaliczanych do strefy: 0, 1 lub 2 (G). W szczególnym przypadku atmosfery te mogą być pyłowe – zaliczane do strefy: 21 lub 22 (D).
Źródło: Exprotec
Vulcan to pierwszy robot firmy Amazon wyposażony w tzw. fizyczną sztuczną inteligencję, która umożliwia mu odczuwanie dotyku. Dzięki zaawansowanym czujnikom siły oraz nowemu systemowi uczenia maszynowego, robot potrafi chwytać przedmioty o różnych kształtach i konsystencjach, bez ich uszkadzania.
To właśnie fizyczna sztuczna inteligencja – czyli połączenie systemów wizyjnych, mechanicznych „zmysłów” oraz rzeczywistych danych treningowych – umożliwia Vulcanowi funkcjonowanie w środowiskach, w których wcześniej konieczna była ludzka interwencja.
Do wyjmowania przedmiotów służy ramię ze zintegrowaną kamerą i przyssawką, przy czym kamera przeznaczona
jest do analizy zawartości przegródki, w celu wyboru żądanego przedmiotu oraz miejsca jego chwytu. W ten sposób można uniknąć ryzyka popełnienia istotnych błędów, co sprawia, że obecnie robot Vulcan obsługuje około 75 % produktów z oferty Amazon w magazynach i porusza się po nich z szybkością, która jest porównywalna lub nawet większa w stosunku do innych robotów. Potrafi też stwierdzić, kiedy nie radzi sobie z danym przedmiotem i poprosić o pomoc człowieka, by zachować ciągłość operacji wykonywanych w obrębie magazynów, w których funkcjonuje.
Źródło: Amazon
System CMMS Fiix firmy Rockwell Automation zwiększa efektywność, ogranicza koszty i redukuje nieplanowane przestoje w dowolnym środowisku przemysłowym, niezależnie od skali działalności.
Fiix został zaprojektowany w modelu SaaS, co pozwala na wdrożenie praktycznie w każdym przedsiębiorstwie, również dysponującym niskim budżetem i nieposiadającym rozbudowanej infrastruktury IT. Już pojedyncza licencja otwiera przed przedsiębiorstwem szerokie możliwości w zakresie m.in. uporządkowania dokumentacji serwisowej czy lepszego planowania i zarządzania harmonogramami konserwacyjnymi. Funkcjonalność systemu może zostać precyzyjnie dopasowana do rzeczywistych potrzeb
danego przedsiębiorstwa i realiów jego środowiska przemysłowego. Co więcej, system może „rosnąć” wraz z rozwojem biznesu, poprzez implementowanie kolejnych modułów i bez konieczności przechodzenia na zupełnie nowe rozwiązanie programistyczne. Początkowo można skupić się na podstawowych funkcjach, takich jak rejestr zasobów, zgłoszenia serwisowe czy harmonogramy przeglądów. Wraz z rosnąc ymi potrzebami można rozszerzyć system np. o moduł gospodarki magazynowej, funkcje zaawansowanej analityki (np. MTTR, MTTF i inne raporty), zintegrować CMMS z ERP i MES, czy funkcje AI, np. Fiix Foresight.
Źródło: RAControls
Firma FAULHABER zaprezentowała nowe, wysokowydajne silniki nowej serii GXR 1437 z układem komutacji z miedzi i grafitu, a także silniki z układem komutacji z metali szlachetnych ze sprawdzonej serii SXR w rozmiarach 1424 i 1437.
Modele zostały zaprojektowane z myślą o maksymalnej niezawodności i elastyczności. Dzięki średnicy wynoszącej 14 mm nowe modele są całkowicie kompatybilne z przekładniami planetarnymi oraz enkoderami magnetycznymi FAULHABER.
Silniki GXR i SXR mają wytrzymałą, trwałą konstrukcję oraz dobrą wydajność, a to za sprawą sześciokątnej cewki, która
gwarantuje maksymalną gęstość mocy na minimalnej przestrzeni. Obok różnorodnych konfiguracji łożysk dostępne są warianty o różnych napięciach oraz szeroka gama przyłączy elektrycznych. Oferta obejmuje również modyfikacje przedniego i tylnego wału, a także zoptymalizowane wyważanie wirnika. Duże spektrum opcji konfiguracji umożliwia precyzyjne dopasowanie do różnych zastosowań – np. w zaawansowanych układach optycznych, teleskopach i mikroskopach, a także w urządzeniach medycznych, takich jak roboty chirurgiczne lub pompy infuzyjne.
Źródło: FAULHABER
Moduły pamięci CAMM2 firmy Innodisk zajmują o 60 % mniej miejsca i gwarantują zawrotne prędkości – odpowiednio do 6400 MT/s dla DDR5 oraz do 8533 MT/s dla LPDDR5X, co stanowi strategiczny krok w stronę rynku urządzeń odpornych i systemów kompaktowych Charakterystyczną cechą nowej serii CAMM2 jest unikatowa konstrukcja: DDR5 CAMM2 i LPDDR5X CAMM2 łączą dwa kanały na jednym module, co pozwala skondensować pojemność i wydajność dwóch osobnych pamięci SO-DIMM w kompaktowym formacie. Pomimo zwiększonego obciążenia sygnałowego, uproszczona ścieżka na PCB poprawia integralność sygnału, co skutkuje
czystszym i bardziej niezawodnym przesyłem danych
Nowa konstrukcja płyty głównej we współpracy z modułem CAMM2 eliminuje odbicia sygnałów powodowane przez nieużywane gniazda DIMM w tradycyjnych konfiguracjach. Płaskie, przylegające do płytki zamocowanie poprawia kontakt termiczny i zwalnia miejsce na spersonalizowane rozwiązania chłodzące. Napędzany przez DDR5, moduł CAMM2 osiąga prędkość do 6400 MT/s. Wersja LPDDR5X dodatkowo zwiększa wydajność do 8533 MT/s, zachowując 128-bitową szerokość magistrali danych oraz obniżone napięcie robocze do 1,05 V. Źródło: Innodisk
Spectrum Instrumentation prezentuje nowe flagowe digitizery o rozdzielczości 12 bitów, oferujące do 6 kanałów o szybkości akwizycji danych 10 GSps lub 12 kanałów o szybkości akwizycji do 5 GSps. Digitizery DN6.33x stanowią rozszerzenie rodziny łatwych w obsłudze przyrządów Netbox, wymagających jedynie kabla Ethernet do sterowania z dowolnego komputera PC, laptopa lub z sieci.
Kompleksowy pakiet oprogramowania i wiele funkcji sprzętowych sprawiają, że nadają się one idealnie do zautomatyzowanych aplikacji testowych, rejestrując sygnały na wielu idealnie zsynchronizowanych wejściach. Wprowadzając 12 nowych modeli, firma Spectrum oferuje obecnie 91 różnych di-
gitalizerów Netbox o prędkości akwizycji od 5 MSps do 10 GSps.
Każdy kanał digitizera z s erii DN6.33x zawiera 12-bitowy przetwornik A/C o szybkości próbkowania 3,2, 6,4 lub 10 GSps i szerokości pasma analogowego odpowiednio 1, 2 lub 3 GHz. Dostępne są modele zawierające 4, 6, 8, 10 lub 12 kanałów, co daje użytkownikom możliwość wyboru optymalnego przyrządu, bez przepłacania za parametry, których nie będzie wykorzystywał. Do zastosowań wymagających tylko jednego lub dwóch kanałów, dostępne są mniejsze digitizery serii DN2.33x.
Źródło: Spectrum Instrumentation
Firma Emerson wprowadziła na rynek przetwornik temperatury Rosemount 3144S, który zapewnia wysoką dokładność pomiaru 0,05 °C, niezbędną w procesach wymagających najwyższej precyzji.
Konfiguracja czujnika typu plug-and-play, za pomocą jednego przycisku, eliminuje konieczność ręcznego wprowadzania charakterystyki czujnika i współczynników Callendar-Van Dusen, co skraca czas konfiguracji i uruchomienia.
Technologia bezprzewodowa Bluetooth zapewnia zdalny dostęp do urządzenia z odległości do 15 m. Rosemount 3144S rozszerza zakres zastosowań technologii Rosemount X-well, nieinwazyjnego rozwiązania pomiarowego
firmy Emerson, które może teraz mierzyć temperaturę do 650 °C.
Dzięki diagnostyce integralności pętli oraz pomiaru RTD, przetwornik zapewnia pełną diagnostykę od czujnika temperatury aż po system sterowania.
Funkcja Loop Integrity zapewnia monitorowanie całej pętli elektrycznej w sposób ciągły w celu wykrycia zagrożenia potencjalną awarią. Funkcja RTD Measurement Protection płynnie przełącza konfigurację wejścia czujnika RTD z 4-przewodowej na 3-przewodową, jeśli jeden z czterech przewodów czujnika ulegnie uszkodzeniu, korozji lub poluzowaniu.
Źródło: Emerson
OPROGRAMOWANIE APLIKACYJNE SAFETY LASER SCANNER VISUALIZATION
Oprogramowanie aplikacyjne Safety Laser Scanner Visualization jest przeznaczone do wizualizacji i analizy w czasie rzeczywistym informacji dotyczących laserowych skanerów bezpieczeństwa, zwłaszcza tych zintegrowanych w sieci. Z wyjątkową łatwością za pośrednictwem Safety Laser Scanner Visualization można łączyć się z rozwiązaniami, które używane są w bieżącej chwili, np. systemami SCADA (m.in. WinCC firmy Siemens) i jest to rozwiązanie, które może zostać zainstalowane na komputerach z systemami operacyjnymi Windows.
Operatorzy linii, technicy serwisowi i personel konserwacyjny przez Safety Laser Scanner Visualization mogą pozy-
skać różne, kluczowe informacje, w tym pomocne w ustaleniu miejsca przyczyny awarii i skracające czas konserwacji. Zdalny dostęp przez sieć umożliwia przywołany zamiar nawet w przypadku trudno dostępnych miejsc – przy gwarantowanym, pełnym wglądzie we wszystkie parametry laserowych skanerów bezpieczeństwa. Gotowe do obsługi oprogramowanie aplikacyjne Safety Laser Scanner Visualization współpracuje z każdą istniejącą infrastrukturą sieciową. Oferowana jest lepsza dostępność eksploatacyjna różnego typu instalacji, dzięki szybkiemu dostępowi do licznych, istotnych informacji na temat skanerów.
Źródło: SICK
Osłony termometryczne firmy Limatherm Sensor stanowią kluczowy element zabezpieczenia czujników temperatury przed niekorzystnymi warunkami procesowymi, takimi jak przepływ i ciśnienie, a także zapewniają ochronę operatora przed ekspozycją na agresywne media.
Optymalizacja trwałości i odporności osłon na obciążenia dynamiczne występujące w cyklach technologicznych jest osiągana poprzez zastosowanie konstrukcji jednoczęściowych, wykonanych z litego pręta z pełnym przetopem. Ta zaawansowana technologia produkcji pod względem wytrzymałości znacząco przewyższa tradycyjne rozwiązania wieloczęściowe z denkami spawanymi.
Walidacja jakości wykonania spoiny poprzez badania penetracyjne zgodne z normą PN-EN ISO 3452-1:2021-12 oraz badania radiologiczne i wibracyjne potwierdza trwałość połączenia i umożliwia deklarowanie zwiększonej żywotności osłony oraz bezpieczeństwa instalacji.
W ramach tej technologii produkowane są zarówno osłony termometryczne kołnierzowe, jak i bajpasowe kolumny do pomiaru poziomu cieczy, wykonane z materiałów przeznaczonych do danego procesu. Typ i wymiary kołnierza są dobierane indywidualnie do warunków aplikacyjnych. Inżynierskie obliczenia wytrzymałościowe osłon gwarantują ich niezawodność w założonych warunkach procesowych. Źródło: Limatherm Sensor
Model AX-3003L-3 to liniowy zasilacz prądu stałego. Jego dwa główne kanały mogą dostarczać napięcie wyjściowe w zakresie 0–30 V DC przy prądzie do 3 A. Trzeci kanał jest nieregulowany – występuje na nim stałe napięcie 5 V i prąd 3 A, czyli ma typowe parametry interfejsu USB i obwodów TTL. Zasilacz umożliwia pracę w trybie stabilizacji prądowej lub napięciowej. Jego niewątpliwą zaletą jest niski poziom tętnień i szumów: ≤1 mVrms. Wbudowane zabezpieczenia przed przeciążeniem (OPP) i zwarciem (SCP) zapewniają wysoki poziom bezpieczeństwa pracy.
Urządzenie ma wymiary 260 × 160 × 310 mm. Wyposażono je w czytelny, dwukolorowy wyświetlacz LED, który umożliwia szybki odczyt wartości napięcia i natężenia dla obu kanałów jednocześnie. Inteligentne sterowanie chłodzeniem oraz bardzo cicha praca wentylatora zapewniają komfort użytkowania.
Źródło: Transfer Multisort Elektronik
Tarcza nowego przetwornika T110 marki HBM została zaprojektowana tak, aby zminimalizować jej długość w celu uproszczenia integracji ze stanowiskiem pomiarowym oraz zwiększyć jej sztywność, co pozwala uzyskać jeszcze wyższą dynamikę. Tarcze są stosunkowo nieczułe na obciążenia pasożytnicze, co umożliwia bezpośredni montaż części maszyny do korpusu przetwornika. Uniwersalny stojan można kalibrować oddzielnie od wirnika.
Nowy momentomierz został wyposażony w zaawansowane możliwości kompensacji temperatury. Sprawdzony, magnetyczny system pomiaru prędkości o wysokiej rozdzielczości umożliwia wybór częstotliwości do 8192 imp./obr. Zmierzony moment jest udostępniany w postaci sygnału na wyjściu napięciowym, częstotliwościowym oraz cyfrowym, z wykorzystaniem interfejsów takich jak EtherCAT, Profinet i EtherNet/IP. Przetwornik charakteryzuje się bardzo wysokim pasmem przenoszenia 15 kHz oraz klasą dokładności 0,03. Źródło: Biuro Inżynierskie – HBM Maciej Zajączkowski
u-control M3000 i M4000
z otwartym systemem operacyjnym u-OS
•Platforma oparta o darmowe i dobrze znane oprogramowanie CODESYS®
• Obsługa przez przeglądarkę internetową
• Technologia kontenerowa umożliwiająca instalację aplikacji od zewnętrznych dostawców.
Więcej informacji na stronie: www.weidmuller.pl/sterowniki
Nowy model z rodziny tarczowych przetworników momentu obrotowego – T40lite został zaprojektowany z myślą o jak najlepszym stosunku osiągów do ceny, tak aby sprostać wymaganiom rynku przemysłowych testów końcowych (end-of-line). Standardowo wyposażony został w zintegrowany magnetyczny system pomiaru prędkości. To ekonomiczne rozwiązanie zostało zoptymalizowane pod kątem zastosowań na stanowiskach testowych.
Przetwornik T40lite ma klasę dokładności HBK równą 0,08, liniowość (z uwzględnieniem histerezy) 0,04 % oraz moment znamionowy od 50 N·m do 10 kN·m. Pomiar prędkości wy-
nosi 256 imp./obr. (magnetyczny system pomiaru prędkości obrotowej).
Przetwornik charakteryzuje się wysoką dokładnością i długotrwałą stabilnością dzięki sprawdzonej technologii. Cyfrowa transmisja danych z detekcją błędów zapewnia odporność na zakłócenia i brak utraty dokładności, co przekłada się na niezawodne pomiary nawet w trudnych warunkach środowiskowych. Dzięki wysokiej odporności na wibracje przetwornik cechuje się dużą wytrzymałością użytkową.
Przetwornik T40lite jest oferowany jako produkt standardowy o stałej konfiguracji.
Źródło: Biuro Inżynierskie – HBM Maciej Zajączkowski
Wyświetlacze serii LD z wielokolorowymi matrycami LED są przeznaczone do wizualizacji stanu procesów przemysłowych.
Umożliwiają wyświetlanie na jednym ekranie wielu wierszy tekstu, z podziałem na sektory o różnej wielkości. Podział na sektory sterowany jest protokołem. Ekran może dynamicznie zmieniać swój wygląd: liczbę sektorów, kolory i wielkość znaków.
W ramach serii LD dostępne są różne wykonania: od małych wyświetlaczy kilkuwierszowych ze znakami o wysokości od 28 mm w formacie 5 × 7 pikseli, aż po tablice wyświetlające znaki o wysokości 240 mm w formacie 20 × 32 piksele. Stosowane są matryce diodowe z rastrem 4 mm lub 8 mm,
z adaptacyjną regulacją jasności zapewniającą dobrą czytelność przy zmiennym oświetleniu zewnętrznym.
Do komunikacji przewidziano interfejsy RS-485 i Ethernet. Podstawowe protokoły to Modbus RTU i Modbus TCP. Wyświetlacze oferowane są wyłącznie w wykonaniu przemysłowym, do pracy wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń, ze stopniem ochrony IP54 i IP65, również w obudowach ze stali kwasoodpornej, przeznaczone dla przemysłu chemicznego i spożywczego. Uniwersalne uchwyty umożliwiają montaż w różnych konfiguracjach, z możliwością regulacji kąta nachylenia.
Źródło: SEM
Firma Universal Robots wprowadziła do swojego portfolio nowego robota UR8 Long. Dzięki takiemu samemu zasięgowi 1750 mm, jak popularny model UR20 i znacznie smuklejszemu profilowi, UR8 Long łączy zasięg, stabilność i precyzję w wytrzymałej, kompaktowej i lekkiej obudowie z udźwigiem 8 kg. Dzięki temu idealnie nadaje się do zastosowań w ograniczonych przestrzeniach i zadań przemysłowych – od złożonych spawów po precyzyjne kompletowanie opakowań i wielopunktowe kontrole.
UR8 Long współpracuje zarówno z PolyScope 5, jak i PolyScope X, wiodącymi w branży platformami oprogramowania UR, i może być rozbudowany o MotionPlus – nową,
zaawansowaną technologię sterowania ruchem UR, która umożliwia łatwą integrację z zewnętrznymi osiami liniowymi i pozycjonerami obrotowymi, zapewniając precyzyjne sterowanie, płynniejsze trajektorie i stałą dokładność.
Korzystając z ulepszonych funkcji freedrive UR, użytkownicy mogą z dużą precyzją i łatwością ręcznie sterować ramieniem, dzięki czemu programowanie metodą lead-to-teach jest bardziej intuicyjne i umożliwia szybką, ergonomiczną konfigurację nawet w przypadku złożonych części, a wszystko to bez konieczności stosowania wielowarstwowych interfejsów lub narzędzi zewnętrznych. Źródło: Universal Robots
Drukarka Promark T-2000 charakteryzuje się niewielką wagą, kompaktowymi wymiarami, wbudowaną pamięcią mieszcząca do 250 tysięcy znaków, wygodną
klawiaturą QWERTY i podświetlanym ekranem. Urządzenie może być zasilane sześcioma akumulatorami AA. Drukarka drukuje oznaczniki na kable, przewody, złączki i komponenty elektryczne. Oznaczniki można projektować na dwa sposoby: bezpośrednio z poziomu samego urządzenia lub za pomocą
oprogramowania Promark Creator, dostępnego w standardowym pakiecie.
Drukarka nie wymaga połączenia USB z komputerem, aby rozpocząć pracę – dzięki wbudowanemu modułowi Bluetooth możliwe jest zdalne sterowanie z poziomu urządzeń mobilnych.
Na uwagę zasługuje również możliwość drukowania rozproszonego, czyli pracy na kilku drukarkach jednocześnie. Dodatkowo opcjonalna funkcja podgrzewacza profili z trzema stopniami regulacji temperatury, pozwala dostosować urządzenie do trudnych warunków pracy. Zastosowane w modelu długie taśmy barwiące (150 m) zwiększają wydajność i ograniczają konieczność częstej wymiany materiałów eksploatacyjnych.
Źródło: Partex Marking Systems
Schneider Electric, bazując na dekadach doświadczeń i wyjątkowych kompetencjach ekspertów, tworzy ekosystem Agentic AI, który wyznacza nowy standard zarządzania zrównoważonym rozwojem.
Nowy typ oprogramowania, oparty na technologii nowej generacji – Agentic AI, może działać samodzielnie lub we współpracy z klientami i konsultantami, przewidując potrzeby i reagując w czasie rzeczywistym na zmieniające się uwarunkowania. W przeciwieństwie do tradycyjnych narzędzi IT, Agentic AI nie tylko wspomaga procesy, ale potrafi przejmować odpowiedzialność za realizację zadań w imieniu użytkownika.
Ekosystem tworzony przez Schneider Electric pełni rolę zarówno centrum dowodzenia, jak i koordynatora, wspierając planowanie i podejmowanie decyzji. Dzięki integracji
agentów AI, współdziałającymi płynnie z ekspertami i systemami korporacyjnymi, można przekształcić dotychczas rozproszone działania w spójny, samodoskonalący się ekosystem. Jego celem jest stała optymalizacja oraz wzmocnienie wpływu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju.
Agentic AI przekształci zarządzanie informacją w inteligentne systemy przyszłości – zdolne nie tylko do analizy, ale przede wszystkim do realnego wspierania działań.
Źródło: Schneider Electric
Innowacyjna konstrukcja silnika synchronicznego z magnesem tr wałym, w połączeniu z przemiennikami częstotliwości Lenze, zapewnia wysoki poziom wydajności, spełniając standardy efektywności energetycznej w klasach IE5 oraz IE6. Układ napędowy składający się z silnika m550, przekładni g500 oraz nowoczesnych przemienników częstotliwości i550 lub i650 sprawdza się w dynamicznych zastosowaniach. Wysoka wydajność – 300 % momentu przeciążeniowego –od stanu spoczynku do pełnego obciążenia – umożliwia precyzyjne wymiarowanie.
Konstrukcja silnika została dostosowana do innowacyjnego oprogramowania przemiennika serii i500, które wykorzystuje nowy algorytm SLSM (Sensorless Synchronous Motor). Dokładna pozycja wirnika wykrywana jest w interakcji między silnikiem
a napędem, co umożliwia pracę bez czujników i eliminuje potrzebę stosowania kosztownego systemu sprzężenia zwrotnego. Straty w silniku są zmniejszone nawet o 60 %, a koszty sprzętu o 20–50 % w porównaniu ze standardowymi rozwiązaniami. Brak konieczności stosowania okablowania enkodera sprawia, że instalacja jest prostsza i mniej czasochłonna.
Wysoka efektywność energetyczna, nawet przy niepełnym obciążeniu, zmniejsza koszty energii i ślad węglowy CO₂ o 10 %. Kompaktowa konstrukcja systemu silnikowego pozwala zaoszczędzić miejsce podczas montażu.
Zdecentralizowany przemiennik i550 motec ma zintegrowany moduł zwrotu energii do sieci, a i650 motec oferuje dodatkowo funkcje logiki PLC i pozycjonowania.
Źródło: Lenze
MOVIONE to odpowiedź na rosnące wymagania rynku w zakresie prostoty obsługi, niezawodności i elastyczności integracji. Ten falownik decentralny został zaprojektowany w jednej zoptymalizowanej klasie mocy: 4,0 A / 1,5 kW.
Cechuje go połączenie prostoty, optymalizacji i standaryzacji, które idealnie wpisuje się w potrzeby branży intralogistyki i nie tylko. Obsługa zarówno Profinet, a wkrótce również EtherNet/IP, a także komunikacji bezpiecznej (PROFIsafe/w klasie PL d) czynią z niego rozwiązanie niezwykle uniwersalne. Standardowa kontrola hamulców z możliwością wykorzystania cewki hamulca jako rezystora hamowania dodatkowo zwiększa funkcjonalność urządzenia, obniżając jednocześnie koszty i upraszczając instalacje.
MOVIONE oferuje także pełną odporność na warunki przemysłowe – pracuje w temperaturze do –30 °C, spełnia wymagania EMC kategorii C2 (wg n ormy EN 6 1800-3). Dostępny jest w dwóch wersjach: montowanej na silniku oraz naściennej. Oba rozwiązania zapewniają obsługę silników asynchronicznych do moc y 1,5 kW, chwilową przeciążalność do 200 %, prostą konfigurację przyłączy zasilania (400 V/24 V) z możliwością tworzenia połączeń łańcuchowych, konfigurowalne cyfrowe wejścia oraz wyjścia, dostęp do interfejsu inżynieryjnego poprzez złącze RJ10, a także wymienialną kość pamięci.
Źródło: SEW-EURODRIVE
SysView to r ozwiązanie systemu klasy
SCADA przewidziane do monit orowania i zdalnego sterowania układów automatyki w elektroenergetycznej sieci transmisyjnej lub dystrybucyjnej. Zapewnia ono wszystko, co do tego celu potrzeba, w tym: niezawodną komunikację z układami podrzędnymi, a także przetwarzanie danych obiektowych i ich transmisje, mając przy okazji do zaoferowania: intuicyjny w obsłudze interfejs z edytorem graficznym,
alarmowanie, rejestrację zdarzeń, archiwizację rametrów oraz zaawansowaną kontrolę dostępu.
SysView składa się z s erwera danych obiektowych, oprogramowania narzędziowego serwera oraz z nali – serwisowego i ope ratora. Stosowane w wizualizacji i sterowania SysView dane historyczne mogą być wyświetlane na wykresach, zapisywane w kumentach i eksportowane do plików Excela oraz SQLite. Przewidziane są także funkcje diagnostyczne, wspomaga jące analizę pracy urządzeń. Istnieje możliwość retrospek cji danych. Z kolei dla potrzeb łączności wdrożona została obsługa wybranych protokołów transmisji stosowanych w energetyce, m.in. Modbus, IEC 61870-5-101/104 i Źródło: Instytut Energetyki
Seria sterowników ecomatBasic została opracowana przez firmę ifm electronic do zastosowań w maszynach i pojazdach mobilnych. Urządzenia z tej linii są wykorzystywane m.in. w transporcie, branży budowlanej, komunalnej, rolniczej oraz górniczej. Ergonomiczna obudowa zapewnia niezawodne działanie w środowiskach narażonych na wibracje, wilgoć i zapylenie. W zależności od wybranego wariantu, ecomatBasic może pełnić funkcję standardowego sterownika maszynowego lub realizować również funkcje bezpieczeństwa zgodne z wymaganiami SIL 2, ASIL C, PL d, AgPL d. Oszczędne w wymiarach sterowniki ecomatBasic oferują bardzo wysoką moc obliczeniową i dużą pamięć aplika -
cyjną, umożliwiając obsługę rozbudowanych algorytmów oraz szybkie przetwarzanie sy gnałów z czujników i komponentów wyko nawczych. Można je p rogramować w dardowym środowisku programistycznym
CODESYS 3.5.
Dwa dostępne modele – CR403S oraz CR413S – różnią się między innymi liczbą wejść/wyjść oraz obsługiwanymi interfejsami. Oba oferują po dwa porty CAN z obsługą CANopen i J1939, model CR413S dodatkowo wyposażony jest w Ethernet (M12), co umożliwia jeszcze szybszą integrację, aktualizację oprogramowania i zdalną diagnostykę oraz komunikację Modbus TCP.
Źródło: ifm
Specjalnie z myślą o znakowaniu produktów w ruchu
Videojet stworzył technologię SmartFocus. To rozwiązanie, które łączy precyzję z zawrotną prędkością, umożliwiając nanoszenie kodów na ponad 100 000 produktów w ciągu godziny.
Videojet SmartFocus Technology automatycznie dostosowuje ogniskową w milisekundach, bez potrzeby ręcznych regulacji. Operator wybiera odpowiedni profil znakowania, a system dostosowuje się automatycznie. Zmiana ogniskowej między kolejnymi produktami następuje bez utraty jakości. W przypadku zmiany produktu na linii wystarczy wybrać odpowiednie z przestojów. Kon
SFM, SFY, SFS, SFN4D I SF
Przekaźniki bezpieczeństwa z serii SFM, SFY, SFS, SFN4D i SF firmy Panasonic Industry charakteryzują się najwyższą wydajnością w szerokim zakresie aplikacji związanych z bezpieczeństwem.
Przekaźniki z wymuszonym prowadzeniem styków upraszczają projektowanie niezawodnych obwodów bezpieczeństwa w zastosowaniach takich jak: wyłączniki awar yjne, sterowniki bezpieczeństwa i PLC, sterowanie windami i schodami ruchomymi, robotyka a także sygnalizacja kolejowa.
W przekaźnikach zaprojektowanych zgodnie z normą EN 61810-3 styki są połączone tak, aby w przypadku awa-
Skamer-ACM od 38 lat działa na rynku automatyki przemysłowej. W maju 2025 r. stanowisko prezesa spółki objął Andrzej Turak, wcześniej wiceprezes zarządu. Z nowym prezesem rozmawiamy o strategii firmy, partnerstwach i wyzwaniach, przed jakimi stoi dziś polski przemysł.
Czy planuje Pan wprowadzać jakieś zmiany w funkcjonowaniu spółki w związku z objęciem stanowiska prezesa?
Zmiana w zarządzie niewiele zmienia z mojego punktu widzenia. Firma była i jest zarządzana przez dwóch udziałowców – funkcja prezesa i wiceprezesa zarządu jest tylko zapisem formalnym. Będąc wiceprezesem zarządu, miałem dokładnie takie same uprawnienia i kompetencje jak prezes. Nasza firma przez lata wypracowała stabilną pozycję i model działania, który się sprawdza. Oczywiście patrzymy w przyszłość i chcemy się rozwijać –głównie w obszarze nowych technologii i rozwiązań, które wspierają cyfryzację przemysłu. Moim zadaniem jest nadać temu rozwojowi tempo i konsekwencję.
W sierpniu 2025 r. Skamer-ACM podpisał umowę partnerską z firmą Kübler. Czy może Pan przybliżyć nam zasady, na jakich będzie opierało się to partnerstwo?
Współpraca z firmą Kübler obejmuje dystrybucję enkoderów programowalnych na terenie województwa małopolskiego. W ramach tej współpracy firma Skamer-ACM będzie utrzymywała magazyn oraz aktywnie promowała markę, wykorzystując zarówno tradycyjne, jak i elektroniczne kanały komunikacji.
Ile jest obecnie firm, z którymi prowadzicie Państwo podobną partnerską współpracę i czy jest w planach zawieranie kolejnych partnerstw?
Potrzeba partnerskiej współpracy z firmami krajowymi i zagranicznymi oferującymi rozwiązania z zakresu automatyzacji na polskim rynku wynika z naszego hasła „Twój partner we wdrażaniu i stosowaniu automatyki”. Wymagania i potrzeby naszych kontrahentów z przemysłu są bardzo różne i dlatego nasza oferta musi być do tego dostosowana.
Nasza firma utrzymuje dobre, partnerskie relacje z kilkudziesięcioma firmami z branży automatyki przemy-
słowej. Zasady tej współpracy są różne – od integratora systemów, firmy inżynierskiej, dystrybutora wyrobów po specjalizowany serwis.
W wielu przypadkach utrzymanie magazynu stanowi odpowiedź na specyficzne potrzeby naszych partnerów biznesowych, co pozwala nam
lifikacji naszych inżynierów na coraz wyższy poziom.
Kolejnym przełomem była cyfryzacja procesów w naszej firmie i wdrożenie nowoczesnych narzędzi do obsługi klientów. Ostatnie lata to natomiast konsekwentne budowanie silnej sieci partnerstw technologicznych.
ZAKŁADÓW PRZEMYSŁOWYCH
WDRAŻAJĄCYCH AUTOMATYZACJĘ SĄ
I DŁUGI CZAS ZWROTU, CO SZCZEGÓLNIE OBCIĄŻA MŚP.
elastycznie reagować na zmieniające się wymagania rynku.
Nową firmą w naszym portfolio jest również WEG – renomowany producent silników, podzespołów elektrycznych, w tym generatorów, transformatorów oraz napędów. Rok 2025 będzie okresem intensywnych działań na rzecz promocji tej marki, która zyskała uznanie w 36 krajach na całym świecie i posiada zakłady produkcyjne w 13 krajach.
Za dwa lata Skamer-ACM będzie świętowa ć 40-lecie istnienia. Jakie wymieniłby Pan kamienie milowe, które w największym stopniu wpłynęły na obecny kształt i profil działalności firmy?
Nasza firma rozpoczynała działalność w zakresie automatyki od projektowania i wykonywania początkowo niewielkich instalacji. Bardzo ważną decyzją było rozpoczęcie w 1991 r. współpracy dystrybucyjnej z polskimi, a później zachodnimi producentami urządzeń. W tamtym czasie sprzedaż urządzeń według cen producentów była nowatorskim pomysłem.
Pozwoliło nam to w szybkim tempie poszerzać sieć naszych klientów, a coraz lepsza współpraca z wieloma producentami zmuszała nas do ciągłego szkolenia i podnoszenia kwa-
Jakie wskazałby Pan najmocniejsze punkty, które decydują o przewadze konkurencyjnej Skamer-ACM?
Zdecydowanie należy do nich wieloletnie doświadczenie – firma działa od 1987 r., co świadczy o stabilności i zdolności do dostosowywania się do zmieniających się warunków rynkowych. Naszym atutem jest innowacyjność. Przykładem może być wprowadzenie modelu dystrybucji komponentów w latach 90. czy uruchomienie pionierskiej platformy internetowej „Katalog Automatyki” w 2010 r. Kolejne mocne strony firmy Skamer-ACM to certyfikowana jakość –system zarządzania ISO 9001 potwierdzający wysokie standardy pracy – i kompleksowość usług – wsparcie od projektu, poprzez dostawę i montaż, aż po serwis gwarancyjny i pogwarancyjny. Oferujemy również pełne wsparcie w poprawie efektywności energetycznej: audyty energetyczne, doradztwo w pozyskaniu finansowania, wdrożenie systemów monitoringu energii i realizacja inwestycji poprawiających efektywność. Na koniec dodam jeszcze nasze nowoczesne kompetencje – rozwój usług programistycznych i systemów zarządzania energią, odpowiadających na aktualne potrzeby przemysłu – oraz zaufanie rynku wynikające
z długoletniej współpracy z producentami i klientami oraz ugruntowanej pozycji w branży automatyki przemysłowej.
wiązań Skamer-ACM i cieszą się największym zainteresowaniem? Do naszych najważniejszych produktów cieszących się nieustającą popu-
WSKAŹNIKI LICZBY ROBOTÓW NA
PRACOWNIKA, UDZIAŁ FIRM, KTÓRE SĄ
NAPRAWDĘ „SMART” W CAŁYM CYKLU
PRODUKCJI, ŚWIADOMOŚĆ I KULTURA
TECHNOLOGICZNA – TO OBSZARY, W KTÓRYCH POLSKA MA NAD CZYM
PRACOWAĆ.
Na co jest dziś kładziony największy nacisk w rozwoju firmy i jaka jest strategia na najbliższe lata? Fundament to dla nas kapitał ludzki. Oznacza to stałe inwestowanie w szkolenia i rozwój kompetencji pracowników, m.in. w obszarze automatyki, programowania, zarządzania energią czy AI/IoT w energetyce. Rozwijamy również ofertę w obszarze efektywności energetycznej –chcemy umocnić naszą pozycję jako eksperta w audytach energetycznych i systemach monitoringu. Planujemy również rozbudowywać usługi doradcze związane z pozyskiwaniem f inansowania – dotacje, fundusze UE, kredyty ekologiczne itp. Stawiamy także nieustająco na innowacje technologiczne. Dotyczy to m.in. integracji automatyki przemysłowej z nowoczesnymi rozwiązaniami cyfrowymi, jak IoT, big data czy sztuczna inteligencja w analizie zużycia energii, a także tworzenia i wdrażania inteligentnych systemów zarządzania energią oraz współpracy z uczelniami i centrami badawczymi w zakresie nowych technologii. Planujemy również dalszą ekspansję rynkową i zwiększenie obecności w nowych sektorach, jak OZE, Przemysł 4.0 i inteligentne budynki.
Jakie kategorie produktów należą obecnie do sztandarowych roz-
larnością należą systemy zarządzania produkcją i monitoringu energii, rozwiązania do pomiaru wilgotności i tlenu w gazach, napędy, a głównie przemienniki częstotliwości oraz systemy sterowania PLC.
Z jakimi branżami współpracujecie Państwo najściślej? Czy są jakieś sektory przemysłu, w których Skamer-ACM nie jest jeszcze obecny, a widzi w nich potencjał? Nasi główni współpracownicy to przemysł chemiczny w tym gumowy, nawozów sztucznych i farmaceutyczny, przemysł paliwowo-energetyczny oraz przemysł mineralny, w tym szklarski i materiałów budowlanych. W obecnej sytuacji politycznej dużej rangi nabiera przemysł zbrojeniowy i tutaj tkwi duży potencjał dla naszej branży.
Skamer-ACM kompleksowo realizuje zadania związane z pomiarami i automatyką przemysłową w zakładach przemysłowych. Czy może Pan zdradzić, z jakim najciekawszym albo najbardziej nietypowym wdrożeniem mieliście do czynienia?
Jak dotychczas najbardziej nietypowe i jednocześnie ciekawe były prace związane z modernizacją Centralnego Laboratorium Aparatury Pomiarowej w Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Warszawie. W ramach tego zadania wykonaliśmy stanowiska do wzorcowania barometrów, termometrów, wilgotnościomierzy oraz testowania anemometrów i wiatrowskazów, a także kompletny system komputerowy do obsługi laboratorium. Było to dość dawno temu, bo w latach 2000–2002, ale dostarczyło nam wiele nowej wiedzy. Ostatnio, ze względu na nasze duże doświadczenie w pomiarach wilgotności i tlenu, wdrażamy z sukcesem układy pomiarowe biometanu do sprawdzania jego parametrów przed wprowadzaniem go do sieci gazowniczej.
Wiele jest opinii, że automatyzacja w polskich zakładach przemysłowych w ostatnich latach bardzo przyspieszyła, ale nie brakuje też stwierdzeń, że nasz kraj wciąż pozostaje w tym względzie w tyle. Jakie jest Pana zdanie? Jaki prognozowałby Pan rozwój sytuacji w tym zakresie w najbliższych latach?
DUŻE DOŚWIADCZENIE W POMIARACH
WILGOTNOŚCI I TLENU, WDRAŻAMY
Z SUKCESEM UKŁADY POMIAROWE
BIOMETANU DO SPRAWDZANIA JEGO
PARAMETRÓW PRZED WPROWADZANIEM
GO DO SIECI GAZOWNICZEJ.
ANDRZEJ TURAK
Urodził się 8 stycznia 1949 r. w Tarnowie. W latach 1968–1973 studiował na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, na Wydziale Elektrotechniki Górniczej i Hutniczej, gdzie uzyskał tytuł magistra inżyniera elektryka o specjalności automatyka i telemechanika. Po ukończeniu studiów zajmował się projektowaniem instalacji automatyki w firmach Mera-Pnefal i Mera-Kfap. Od 1987 r. jest członkiem zarządu i udziałowcem firmy Skamer-ACM – działającej w branży pomiarów i automatyki.
Jest członkiem Rady Społecznej Wydziału Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Inżynierii Biomedycznej Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie oraz Rady Przemysłowo-Programowej przy Instytucie Automatyki i Robotyki na Wydziale Mechatroniki Politechniki Warszawskiej.
To świetne pytanie i rzeczywiście budzi wiele emocji, bo automatyzacja –w tym robotyzacja, IIoT, sztuczna inteligencja itp. – to jeden z kluczowych czynników konkurencyjności przemysłu w XXI wieku. Polska odnotowała w ostatnich latach znaczący wzrost w automatyzacji i robotyzacji, jednak sporo firm dopiero rozpoczyna działania w tych kierunkach. Wskaźnik robotyzacji w Polsce to według raportu „World Robotics 2024” około 78 robotów na 10 000 pracowników przemysłowych. Dla porównania w Niemczech jest to 397, a w Korei Południowej 1000.
Niższy niż w Europie Zachodziej koszt pracy częściowo sprawia, że ekonomicznie opłaca się korzystać z pracy ręcznej lub półautomatycznej, przynajmniej w procesach, gdzie automatyzacja nie daje natychmiast dużych oszczędności. W mojej ocenie Polska jest wyraźnie za liderami pod względem robotyzacji, automatyzacji procesów oraz zaawansowanych rozwiązań Przemysłu 4.0. Wskaźniki liczby robotów na pracownika, udział firm, które są naprawdę „smart” w całym cyklu produkcji, świadomość i kultura technologiczna – to obszary, w których Polska ma nad czym pracować.
Liczę na przyspieszenie automatyzacji i cyfryzacji. Firmy będą coraz częściej decydować się na roboty i systemy monitoringu oraz coraz większy udział Przemysłu 4.0, sztucznej inteligencji i IIoT. Spodziewam się wzrostu wdrożeń inteligentnych systemów, analityki danych produkcyjnych, wykorzystania chmury i automatyzacji procesów wspierających – np. utrzymanie ruchu i logistyka wewnątrzzakładowa.
Istotnym problemem jest także niedobór wykwalifikowanych specjalistów zdolnych do obsługi i utrzymania nowoczesnych systemów oraz opór organizacyjny wynikający z braku świadomości korzyści lub obaw pracowników o miejsca pracy. Dodatkowo przedsiębiorstwa mierzą się z koniecznością integracji nowych technologii z istniejącą infrastrukturą oraz z szybkim tempem zmian technologicznych, które wymagają elastyczności i ciągłego doskonalenia kompetencji.
Przemysł, nie tylko w Polsce, boryka się dziś z niestabilnością, na którą wpływają różne czynniki okołorynkowe. Czy firma Skamer-ACM odczuwa efekty tej sytuacji? Tak, odczuwamy skutki niestabilności rynkowej, choć jako firma z wieloletnim doświadczeniem nauczyliśmy się działać w zmiennym otoczeniu. Ciągły wzrost cen elementów automatyki, rosnące koszty energii czy zakłócenia w łańcuchach dostaw wpływają na terminy i budżety projektów. Widzimy też większą ostrożność inwestorów, któ-
DUŻEJ RANGI NABIERA PRZEMYSŁ
ZBROJENIOWY I TUTAJ TKWI DUŻY
POTENCJAŁ DLA NASZEJ BRANŻY.
Uważam, że Polska ma realny potencjał do znacznego nadrobienia dystansu, jeśli będzie konsekwentnie rozwijać kompetencje, podejmować inwestycje, tworzyć korzystne ramy regulacyjne i wsparcie finansowe.
Z jakimi największymi wyzwaniami borykają się dziś zakłady przemysłowe, które wdrażają lub planują wdrażać automatyzację? Największymi wyzwaniami dla zakładów przemysłowych wdrażających automatyzację są przede wszystkim wysokie koszty inwestycyjne i długi czas zwrotu, co szczególnie obciąża MŚP.
rzy dłużej analizują zwrot z inwestycji w automatyzację. Z drugiej strony ta sytuacja sprzyja naszej branży – wiele firm, szukając stabilności i oszczędności, przyspiesza decyzje o automatyzacji, aby ograniczyć koszty pracy, poprawić efektywność i uniezależnić się od czynników zewnętrznych. Dlatego mimo trudności obserwujemy rosnące zainteresowanie naszymi rozwiązaniami i traktujemy obecny okres jako szansę na dalszy rozwój.
Rozmawiała
Urszula Chojnacka AUTOMATYKA
Przemysłowy Internet Rzeczy (Industrial Internet of Things –IIoT) to jeden z kluczowych elementów czwartej rewolucji przemysłowej. Fundamentalnie różni się od swojego konsumenckiego odpowiednika. Mimo takich samych podstaw koncepcj, IIoT charakteryzuje się znacznie wyższymi wy maganiami dotyczącymi niezawodności i bezpieczeństwa oraz precyzji czasowej. W przeciwieństwie do konsumenckiego IoT, który skupia się na wygodzie i personalizacji, Przemysłowy Internet Rzeczy priorytetowo traktuje operacyjną ciągłość, deterministyczną komunikację oraz zgodność z rygorystycznymi standardami przemysłowymi.
dr inż. Marcin Bieńkowski
Systemy IIoT w znacznym stopniu koncentrują się na wzajemnych połączeniach, automatyzacji, autonomii, uczeniu maszynowym i zbieraniu oraz przetwarzaniu danych w czasie rzeczywistym. Rozwiązania te wykraczają daleko poza tradycyjnie rozumiane systemy automatyki przemysłowej, integrując zaawansowane technologie analityczne z fizyczną infrastrukturą produkcyjną. Spora grupa polskich przedsiębiorstw, takich jak COPA-DATA z platformą zenon czy Astor dostarcza szereg, dostosowanych do specyficznych potrzeb klienta rozwiązań pozwalających na tego typu integrację, łącząc świat technologii operacyjnych (OT) z technologiami informatycznymi (IT).
Skoordynowanie działania systemów OT i IT pozwala na swobodny przepływ danych z poziomu produkcyjnego do systemów zarządzania przedsiębiorstwem. Co więcej, technologie chmurowe i systemy klasy edge computing zapewniają odpowiednią moc obliczeniową i elastyczność skalowania infrastruktury i mocy obliczeniowej
do potrzeb. Sztuczna inteligencja oraz uczenie maszynowe dostarczają natomiast narzędzi do zaawansowanej analizy i predykcji, przekształcając surowe dane w wartościowe dane biznesowe. Ta kombinacja technologii pozwala na stworzenie inteligentnych fabryk zdolnych do samodzielnej adaptacji, optymalizacji i autonomicznego podejmowania decyzji produkcyjnych. Firmy takie jak np. Solwit i Elmark oferują komponenty i rozwiązania systemowe, umożliwiające budowę takich zintegrowanych ekosystemów, wspierając przedsiębiorstwa w transformacji w kierunku inteligentnej produkcji.
Kluczowe technologie IIoT
Współczesne implementacje IIoT bazują przede wszystkim na zaawansowanych inteligentnych czujnikach, których funkcjonalność wykracza daleko poza tradycyjne funkcje pomiarowe. Urządzenia te charakteryzują szerokimi możliwościami samodzielnego przetwarzania danych oraz zdolnością do komunikacji sieciowej. Inteligentne czujniki potrafią nie tylko zbierać
dane pomiarowe, ale także wykonywać wstępne ich analizy, filtrować szumy oraz dostosowywać parametry do zmiennych warunków środowiskowych. Ich zastosowanie w systemach przemysłowych pozwala na gromadzenie dodatkowo danych o temperaturze, wibracjach, ciśnieniu czy poziomie hałasu.
Sterowniki PLC (Programmable Logic Controller) w erze IIoT odgrywają coraz częściej rolę inteligentnych węzłów obliczeniowych zdolnych do samodzielnego przetwarzania dużych ilości danych w czasie rzeczywistym. Nowoczesne rozwiązania oferowane przez firmy, takie jak np. Botland, są już urządzeniami klasy edge computing. Pozwalają na swobodną realizację algorytmów uczenia maszynowego i na podejmowanie autonomicznych decyzji kontrolnych. Taka architektura redukuje opóźnienia komunikacyjne i zwiększa odporność systemu na zakłócenia łączności z systemami centralnymi.
Urządzenia wbudowane (embedded) stanowią natomiast fundament rozproszonej inteligencji w środowisku IIoT. Te wyspecjalizowane systemy, zoptymalizowane pod kątem konkretnych zastosowań przemysłowych, łączą w sobie funkcjonalności zbierania danych, lokalnego przetwarzania informacji oraz komunikacji sieciowej. Ich niewielkie rozmiary i optymalizacja efektywności energetycznej umożliwia wdrażanie systemów automatyki przemysłowej w miejscach wcześniej niedostępnych dla tradycyjnych systemów nadzoru procesów produkcyjnych. Gromadzenie danych w czasie rzeczywistym wymaga synchronizacji czasowej na poziomie mikrosekundowym oraz deterministycznej komunikacji. W nowoczesnych urządzeniach IIoT implementowane są protokoły synchronizacji czasowej zgodne ze standardem IEEE 1588 (PTP – Precision Time Protocol), które zapewniają czasową koherentność niezbędną dla aplikacji krytycznych. Ta precyzja czasowa jest szczególnie istotna w zastosowaniach wymagających koordynacji działań wielu urządzeń lub analizy szybkich zjawisk zachodzących w procesach technologicznych.
Łączność i protokoły komunikacyjne
OPC UA (Open Platform Communications Unified Architecture) to standard wymiany danych używany w automatyzacji przemysłowej i komunikacji, charakteryzujący się niezależnością od konkretnych systemów czy producentów. Protokół ten rewolucjonizuje komunikację przemysłową przez zapewnienie interoperacyjności pomiędzy urządzeniami różnych producentów oraz bezpiecznej wymiany danych w heterogenicznych środowiskach technologicznych. OPC UA stał się całkowicie niezależny od platformy dzięki protokołom TCP/IP i web, umożliwiając komunikację niezależnie od systemu operacyjnego – Windows, Linux, Android, UNIX czy Mac.
Protokół WirelessHART to z kolei bezprzewodowe rozszerzenie tradycyjnego standardu komunikacji przemysłowej HART. Jest to dwukierunkowy protokół komunikacyjny umożliwiający sprawną komunikację między przemysłowymi urządzeniami obsługującymi ten standard, a systemami kontrolnymi. Podstawową jego cechą jest jednoczesna obsługa dwóch kanałów komunikacyjnych: analogowego i cyfrowego. W WirelessHART rozszerzono tę możliwość o obsługę samoorganizujących się sieci mesh, które automatycznie adaptują topologię do zmieniających się warunków i zapewniają redundancję ścieżek komunikacyjnych.
Jeśli chodzi o technologię 5G, to została ona opracowana w celu zapewnienia przepustowości i szybkości potrzebnych nie tylko do świadczenia zaawansowanych usług telekomunikacyjnych, ale również dla aplikacji Przemysłu 4.0. Prywatne sieci 5G oferują ultra-niskie opóźnienia (poniżej 1 ms), wysoką przepustowość oraz możliwość konfiguracji dedykowanych segmen-
tów sieciowych (network slicing) dostosowanych do specyficznych wymagań aplikacji przemysłowych. Ta technologia umożliwia wdrażanie aplikacji wymagających deterministycznej komunikacji, takich jak systemy robotów współpracujących czy zdalnie sterowane systemy krytyczne, w tym logistyczno-magazynowe.
Chmura i edge computing Architektura obliczeniowa w systemach IIoT opiera się na rozproszonej hierarchii przetwarzania, gdzie edge computing odgrywa kluczową rolę w minimalizacji opóźnień oraz redukcji obciążenia sieci. Edge computing umożliwia przetwarzanie krytycznych danych bezpośrednio w miejscu ich powstania, eliminując konieczność transmisji do odległych centrów danych. Ta lokalizacja przetwarzania jest szczególnie istotna w aplikacjach wymagających reakcji w czasie rzeczywistym, takich jak systemy bezpieczeństwa czy kontrola prawidłowego działania linii produkcyjnych.
Chmura obliczeniowa pełni komplementarną rolę jako platforma dla zaawansowanych analiz, długoterminowego przechowywania danych oraz koordynacji działań między wieloma zakładami produkcyjnymi. Hybrydowe rozwiązania łączące edge i cloud computing pozwalają na optymalne wykorzystanie zalet obu rozwiązań –lokalne przetwarzanie zapewnia niskie opóźnienia i autonomię operacyjną, podczas gdy chmura, w tym chmura prywatna lub, w zależności od potrzeb, publiczna, oferuje praktycznie nieograniczone zasoby obliczeniowe dla złożonych analiz i uczenia maszynowego. Implementacja edge computingu w środowiskach przemysłowych wymaga specjalizowanego sprzętu odpornego na trudne warunki środowiskowe,
takie jak wysoka temperatura, wibracje czy zakłócenia elektromagnetyczne. Rozwiązania oferowane przez firmę COPA-DATA integrują funkcjonalności systemów edge computing z przemysłowymi systemami automatyki, umożliwiając bezproblemowe wdrażanie inteligentnych algorytmów na poziomie poszczególnych maszyn, stanowisk i linii produkcyjnych.
Optymalizacja komunikacji między warstwą edge a chmurą wymaga inteligentnego zarządzania przepływem danych, uwzględniającego priorytety aplikacji, dostępną przepustowość oraz koszty transmisji. Algorytmy adaptacyjnej kompresji danych oraz selektywnej synchronizacji pozwalają na efektywne wykorzystanie zasobów sieciowych przy zachowaniu wymaganej jakości usług dla krytycznych aplikacji przemysłowych.
Sztuczna inteligencja i uczenie maszynowe
Aplikacje AI/ML (Artificial Intelligence/ Machine Learning) w przemyśle wykraczają daleko poza proste analizy statystyczne, obejmując zaawansowane techniki głębokiego uczenia (deep learning) dostosowane do specyfiki danych przemysłowych. Algorytmy uczenia maszynowego potrafią identyfikować subtelne wzorce w danych czujników, przewidywać potencjalne awarie oraz optymalizować parametry procesowe w czasie rzeczywistym. Szczególnie istotne są techniki uczenia bez nadzoru, które mogą wykrywać anomalie bez konieczności wcześniejszego trenowania na przykładach awarii.
Deep learning znajduje zastosowanie w zaawansowanej analizie obrazów z kamer przemysłowych, umożliwiając automatyczną kontrolę jakości na poziomie człowieka lub przewyższającym ludzkie możliwości. Konwolucyjne sieci neuronowe (convolutional neural network) potrafią wykrywać najdrobniejsze defekty powierzchniowe, klasyfikować produkty oraz monitorować stan narzędzi produkcyjnych z wykorzystaniem analizy obrazowej. Te rozwiązania, implementowane m.in. przez firmę ASTOR, rewolucjonizują procesy kontroli jakości i konserwacji predykcyjnej.
Implementacja algorytmów AI/ML w środowiskach edge computing wymaga optymalizacji modeli pod kątem ograniczonych zasobów obliczeniowych i pamięciowych. Techniki, takie jak kwantyzacja i redukcja danych, czy destylacja wiedzy (knowledge distillation) pozwalają na adaptację złożonych modeli, umożliwiając uruchomienie algorytmów AI na urządzeniach o ograniczonej mocy obliczeniowej, zachowując przy tym zadowalającą dokładność predykcji.
Uczenie federacyjne (federated learning) stanowi przełomowe podejście umożliwiające trenowanie modeli na rozproszonych danych bez konieczności ich centralizacji. Ta technologia jest szczególnie istotna w kontekście przemysłowym, gdzie dane często zawierają poufne informacje o procesach produkcyjnych lub nie mogą opuszczać terenu firmy ze względu na regulacje prawne czy wymagania bezpieczeństwa.
Cyfrowe bliźniaki (Digital Twins)
Technologia cyfrowych bliźniaków reprezentuje zaawansowaną formę wirtualizacji systemów przemysłowych, wykraczającą daleko poza tradycyjne modele CAD czy symulacje. Cyfrowy bliźniak to dynamiczny, żywy model systemu fizycznego, który
w czasie rzeczywistym synchronizuje się ze stanem swojego fizycznego odpowiednika poprzez ciągłe pobieranie danych z czujników i systemów kontrolnych. Ta synchronizacja umożliwia nie tylko monitorowanie bieżącego stanu, ale także predykcję przyszłych zachowań i optymalizację parametrów operacyjnych. Zastosowanie cyfrowych bliźniaków w monitorowaniu maszyn umożliwia tworzenie precyzyjnych modeli degradacji komponentów, przewidywanie momentów wymagających interwencji konserwacyjnej oraz optymalizację harmonogramów produkcyjnych. Integracja danych historycznych z modelami fizycznymi pozwala na identyfikację subtelnych zależności między parametrami operacyjnymi a stanem technicznym urządzeń, co przekłada się na znaczące oszczędności kosztów konserwacji i minimalizację nieplanowanych przestojów. W kontekście całych linii produkcyjnych, cyfrowe bliźniaki umożliwiają kompleksową optymalizację przepływu materiałów, minimalizację wąskich gardeł oraz adaptację do zmieniających się wymagań produktowych. Zaawansowane algorytmy symulacyjne potrafią modelować złożone interakcje między poszczególnymi stanowiskami roboczymi, przewidywać skutki zmian parametrów procesowych oraz propo-
nować optymalne strategie harmonogramowania produkcji.
Technologia cyfrowych bliźniaków procesów technologicznych otwiera możliwości wirtualnego testowania nowych receptur, parametrów procesowych czy konfiguracji urządzeń bez ryzyka zakłócenia rzeczywistej produkcji. Ta możliwość znacząco przyspiesza procesy optymalizacji i wprowadzania innowacji, jednocześnie redukując koszty i r yzyko związane z eksper ymentami na rzeczywistych systemach produkcyjnych.
Predykcyjne utrzymanie ruchuKonserwacja predykcyjna i predykcyjne utrzymanie ruchu reprezentują rewolucyjne podejście do zarządzania niezawodnością urządzeń przemysłowych, fundamentalnie zmieniając tradycyjne strategie konserwacyjne. W przeciwieństwie do konserwacji reaktywnej, która reaguje na awarie post factum, czy konserwacji planowej bazującej na sztywnych harmonogramach czasowych, konserwacja predykcyjna wykorzystuje zaawansowaną analitykę danych do przewidywania optymalnych momentów interwencji konserwacyjnych. To podejście umożliwia maksymalizację wykorzystania potencjału eksploatacyjnego urządzeń przy jednoczesnej minimalizacji ryzyka nieprzewidzianych awarii.
Technologie IIoT pozwalają na ciągłe monitorowanie kluczowych parametrów eksploatacyjnych maszyn, takich jak temperatura łożysk, poziom wibracji, zużycie energii czy jakość wyprodukowanych elementów. Zaawansowane algorytmy uczenia maszynowego analizują dane w kontekście historycznym, identyfikując subtelne zmiany wskazujące na postępującą degradację komponentów. Predykcja awarii może być wykonywana z wyprzedzeniem od kilku godzin do kilku miesięcy, w zależności od typu urządzenia i charakteru procesu degradacji. Ekonomiczne korzyści z implementacji konserwacji predykcyjnej są znaczące i wielowymiarowe. Redukcja nieplanowanych przestojów może osiągnąć poziom 70–90 %, podczas gdy ogólne koszty konserwacji często są niższe o 25–30 %, dzięki optymalizacji harmonogramów interwencji i skuteczniejszemu wykorzystaniu części zamiennych. Przedłużenie żywotności urządzeń jest możliwe przez wcześniejsze wykrywanie i eliminację czynników przyspieszających degradację, co przekłada się na znaczące oszczędności. Firmy takie jak Elmark oferują kompleksowe rozwiązania do implementacji systemów konserwacji predykcyjnej, integrujące czujniki, systemy analityczne oraz oprogramowanie zarządzające
harmonogramami konserwacyjnymi. Te rozwiązania umożliwiają przedsiębiorstwom stopniowe wdrażanie konserwacji predykcyjnej, rozpoczynając od najbardziej krytycznych urządzeń i sukcesywnie rozszerzając zakres na całą infrastrukturę produkcyjną.
Optymalizacja procesów produkcyjnych
Wykorzystanie danych z systemów IIoT w optymalizacji procesów produkcyjnych umożliwia osiągnięcie poziomów efektywności wcześniej nieosiągalnych przy tradycyjnych metodach zarządzania produkcją. Ciągły przepływ danych z czujników umieszczonych w kluczowych punktach linii produkcyjnej pozwala na rzeczywistą analizę wydajności poszczególnych operacji, identyfikację wąskich gardeł oraz dynamiczną adaptację parametrów procesowych do zmieniających się warunków. Redukcja marnotrawstwa osiągana jest przez precyzyjne monitorowanie zużycia materiałów, energii oraz czasu na każdym etapie procesu technologicznego. Algorytmy optymalizacyjne potrafią identyfikować nawet niewielkie odchylenia od optymalnych parametrów, które w skali całego procesu produkcyjnego mogą generować znaczące straty. Automatyczna korekta parametrów w czasie rzeczywistym
minimalizuje liczbę wadliwych elementów oraz optymalizuje wykorzystanie surowców.
Optymalizacja zużycia energii stanowi kluczowy element zrównoważonej produkcji, gdzie systemy IIoT pozwalają na identyfikację okresów obniżonego zapotrzebowania na energię, optymalizację harmonogramów pracy energochłonnych urządzeń oraz implementację inteligentnych strategii zarządzania obciążeniem. Zaawansowane systemy potrafią przewidywać zapotrzebowanie energetyczne na podstawie planów produkcyjnych i automatycznie negocjować optymalne taryfy energetyczne z dostawcami.
Wskaźnik OEE (Overall Equipment Effectiveness) zyskuje nowy wymiar poprzez możliwość jego monitorowania w czasie rzeczywistym oraz dekompozycję na składowe czynniki wpływające na jego wartość. Systemy IIoT umożliwiają automatyczne raportowanie dostępności urządzeń, wydajności procesów oraz jakości produkcji, dostarczając menedżerom produkcji precyzyjnych informacji niezbędnych do podejmowania świadomych decyzji operacyjnych. Rozwiązania firmy Solwit pozwalają na integrację tych danych z systemami zarządzania przedsiębiorstwem, zapewniając holistyczny obraz efektywności operacyjnej.
Zarządzanie łańcuchem dostaw
Aplikacje IIoT w logistyce przemysłowej wykraczają daleko poza tradycyjne systemy śledzenia przesyłek, obejmując kompleksową optymalizację przepływu materiałów od dostawców surowców do ostatecznych odbiorców produktów gotowych. Inteligentne czujniki umieszczone w opakowaniach transportowych, kontenerach oraz środkach transportu dostarczają informacji o lokalizacji, warunkach środowiskowych oraz integralności ładunków w czasie rzeczywistym. Te dane umożliwiają proaktywne zarządzanie ryzykiem, optymalizację tras transportowych oraz minimalizację strat związanych z uszkodzeniami czy opóźnieniami.
Technologie RFID i NFC w połączeniu z systemami IIoT rewolucjonizują zarządzanie magazynami, umożliwiając automatyczne śledzenie przepływu materiałów, optymalizację lokalizacji składowania oraz predykcję zapotrzebowania na surowce. Inteligentne systemy magazynowe potrafią automatycznie generować zamówienia uzupełniające, optymalizować poziomy zapasów oraz przewidywać potencjalne niedobory materiałów z wyprzedzeniem umożliwiającym podjęcie działań korekcyjnych.
W transporcie drogowym, systemy IIoT umożliwiają monitoring stanu technicznego floty, optymalizację zużycia paliwa oraz planowanie optymalnych tras z uwzględnieniem warunków drogowych, ograniczeń czasowych oraz specyficznych wymagań przewożonych ładunków. Predykcyjna konserwacja pojazdów transportowych redukuje ryzyko awarii w trasie, podczas gdy systemy telematyczne dostarczają precyzyjnych informacji o przewidywanych czasach dostaw.
Znana dobrze z zabezpieczenia transakcji kryptowalutowych technologia blockchain w połączeniu z IIoT może posłużyć do stworzenia niepodważalnych rejestrów łańcucha dostaw, umożliwiające pełne śledzenie produktów, od surowców do odbiorcy końcowego. Ta transparentność jest szczególnie istotna w branżach regulowanych, takich jak farmaceutyka czy przemysł spożywczy, gdzie wymaga się dokładnej dokumentacji pochodzenia i historii produktów.
Bezpieczeństwo i ochrona środowiska
Monitorowanie warunków pracy w środowiskach przemysłowych osiąga nowy poziom precyzji i kompleksowości dzięki zaawansowanym czujnikom IIoT zdolnym do wykr ywania szerokiego
spektrum zagrożeń dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników. Systemy wykrywania gazów niebezpiecznych, monitorowania poziomów hałasu, temperatury oraz wilgotności pracują w trybie ciągłym, automatycznie alarmując o przekroczeniu bezpiecznych limitów ekspozycji oraz inicjując procedury ewakuacyjne w przypadku wykrycia zagrożeń.
Systemy wczesnego ostrzegania przed awariami wykorzystują zaawansowane algorytmy analizy wzorców do identyfikacji potencjalnie niebezpiecznych sytuacji przed ich eskalacją do poziomu zagrożenia. Monitorowanie ciśnienia w instalacjach, temperatury procesów chemicznych czy poziomu wibracji maszyn rotacyjnych umożliwia przewidywanie awarii mogących skutkować zagrożeniem dla personelu czy środowiska naturalnego.
Monitoring emisji CO2 i innych zanieczyszczeń w czasie rzeczywistym pozwala przedsiębiorstwom nie tylko na spełnienie wymogów regulacyjnych, ale także proaktywną optymalizację procesów w kierunku minimalizacji śladu węglowego. Inteligentne systemy potrafią identyfikować okresy podwyższonych emisji, korelować je z parametrami procesowymi oraz automatycznie proponować lub implementować działania korekcyjne.
Zarządzanie zużyciem surowców i minimalizacja odpadów produkcyjnych osiąga nowy poziom precyzji dzięki możliwości śledzenia przepływu materiałów na każdym etapie
procesu produkcyjnego. Systemy IIoT umożliwiają identyfikację źródeł marnotrawstwa, optymalizację recyklingu odpadów oraz implementację strategii gospodarki obiegu zamkniętego. Firma Botland oferuje rozwiązania umożliwiające monitorowanie i optymalizację zużycia zasobów w różnych sektorach przemysłowych.
Cyberbezpieczeństwo i ochrona danych
Konwergencja systemów operacyjnych OT z technologiami IT w środowisku IIoT generuje fundamentalne wyzwania związane z cyberbezpieczeństwem, które wykraczają daleko poza tradycyjne zagrożenia informatyczne. Systemy przemysłowe, historycznie izolowane od sieci zewnętrznych, stają się podatne na cyberataki mogące skutkować nie tylko utratą danych, ale także fizycznymi uszkodzeniami infrastruktury, zagrożeniem dla bezpieczeństwa personelu oraz zakłóceniami procesów produkcyjnych o kr ytycznym znaczeniu gospodarczym.
Wielowarstwowa architektura zabezpieczeń w środowiskach IIoT musi uwzględniać specyfikę urządzeń przemysłowych, często charakteryzujących się ograniczonymi zasobami obliczeniowymi i pamięciowymi, co utrudnia implementację tradycyjnych rozwiązań bezpieczeństwa IT. Segmentacja sieci, implementacja systemów detekcji intruzów oraz zastosowanie certyfikatów cyfrowych do autentykacji urządzeń stanowią podstawowe elementy strategii cyberbezpieczeństwa, które muszą
być dostosowane do specyfiki środowisk przemysłowych.
Szyfrowanie komunikacji między urządzeniami IIoT wymaga zbalansowania poziomu bezpieczeństwa z wymaganiami dotyczącymi opóźnień komunikacyjnych i zużycia energii. Protokoły kryptograficzne muszą być zoptymalizowane pod kątem urządzeń o ograniczonych zasobach, podczas gdy infrastruktura kluczy publicznych musi zapewnić skalowalne zarządzanie certyfikatami w środowiskach liczących dziesiątki tysięcy urządzeń.
Regulacje prawne dotyczące ochrony danych, takie jak RODO, nakładają dodatkowe wymagania na systemy IIoT przetwarzające dane osobowe (np. na kamery przemysłowe) czy informacje mogące prowadzić do identyfikacji osób. Implementacja mechanizmów anonimizacji, pseudonimizacji oraz zapewnienia prawa do usunięcia danych stanowi szczególne wyzwanie w kontekście systemów przemysłowych wymagających długoterminowego przechowywania danych historycznych dla celów analizy i optymalizacji.
Interoperacyjność i kompatybilność
Heterogeniczność systemów przemysłowych, gdzie urządzenia różnych producentów z różnych generacji technologicznych oraz wykorzystujących różne protokoły komunikacyjne muszą współpracować w ramach zintegrowanego ekosystemu IIoT, stanowi jedno z najistotniejszych wyzwań implementacyjnych. Starsze systemy, często eks-
ploatowane przez dziesiątki lat i stanowiące krytyczne elementy infrastruktury produkcyjnej, wymagają specjalistycznych rozwiązań integracyjnych umożliwiających ich włączenie w nowoczesne architektury IIoT bez konieczności kosztownej i ryzykownej wymiany.
Brak ustandaryzowanych protokołów komunikacyjnych między różnymi technologiami IIoT prowadzi zaś do powstawania izolowanych „wysp technologicznych”, które ograniczają możliwość integracji systemów. Mimo postępującej unifikacji, na przykład wdrożenia standardu OPC UA, wiele specjalistycznych aplikacji przemysłowych nadal bazuje na własnych protokołach komunikacyjnych, co wymaga zastosowania zaawansowanych interfejsów i bramek pozwalających na tłumaczenie „w locie” protokołów komunikacyjnych.
Różnorodność formatów danych generowanych przez urządzenia IIoT wymaga implementacji zaawansowanych systemów zarządzania danymi zdolnych do normalizacji, transformacji oraz harmonizacji informacji pochodzących z różnych źródeł. Migracja starszych systemów do architektury IIoT wymaga stopniowego podejścia, które zminimalizuje ryzyko zakłóceń operacyjnych. Strategie typu brownfield deployment polegają na implementacji nowych technologii IIoT jako nadbudowy nad istniejącymi już systemami. Wyma-
gają zaawansowanego planowania oraz dostępności rozwiązań integracyjnych oferowanych przez firmy COPA-DATA czy ASTOR, które specjalizują się w łączeniu tradycyjnych systemów automatyki przemysłowej z nowoczesnymi platformami IIoT.
Zarządzanie danymi
Ilość danych generowanych przez systemy IIoT przekracza możliwości ich przetwarzania przez tradycyjne systemy zarządzania bazami danych, wymagając implementacji zaawansowanych rozwiązań klasy Big Data zdolnych do przetwarzania petabajtów informacji w czasie rzeczywistym. Pojedyncza fabryka może generować dziesiątki terabajtów danych dziennie, pochodzących z tysięcy czujników, kamer, systemów kontrolnych oraz urządzeń mobilnych. Ta lawina danych wymaga nie tylko odpowiedniej infrastruktury składowania, ale także inteligentnych algorytmów klasyfikacji, indeksowania oraz archiwizacji, zapewniających szybki dostęp do istotnych informacji.
Architektura jezior danych (data lake) w połączeniu z technologiami przetwarzania strumieniowego pozwala na przetwarzanie ogromnych ilości danych pochodzących z systemów IIoT bez konieczności ich wcześniejszego ustrukturyzowania czy normalizacji. Systemy typu Apache Kafka, które służą do tworzenie potoków danych łączą-
cych producentów danych (czujnik) z ich konsumentami (np. sterowniki PLC), czy silniki rozproszonego przetwarzania danych, jak Apache Spark, oferują szereg technologii do rozproszonego przetwarzania danych w czasie rzeczywistym, umożliwiając implementację zaawansowanych algorytmów analitycznych bezpośrednio na tych strumieniach danych. Ta architektura eliminuje opóźnienia związane z tradycyjnymi procesami ETL (Extract, Transform, Load) i pozwala reagować systemom IIoT na zdarzenia w czasie rzeczywistym.
Inteligentne zarządzanie cyklem życia danych przemysłowych wymaga implementacji strategii retencji (czasu przechowywania) uwzględniających zarówno wartość biznesową danych, jak i wymogi regulacyjne dotyczące ich przechowywania. Automatyczne archiwizowanie starszych danych do tańszych mediów składowania, przy jednoczesnym zachowaniu szybkiego dostępu do danych aktualnych, wymaga zaawansowanych systemów zarządzania przechowywaniem danych. Firmy, takie jak Solwit oferują rozwiązania umożliwiające optymalizację kosztów przechowywania danych przy zachowaniu wymaganej dostępności i integralności informacji. Jakość danych stanowi kluczowy czynnik determinujący skuteczność algorytmów analitycznych i uczenia maszynowego wdrażanych w systemach IIoT. Automatyczne systemy walidacji danych, wykrywania anomalii oraz oczyszczania informacji muszą działać w czasie rzeczywistym, identyfikując i korygując błędne odczyty czujników, duplikaty danych czy niespójności czasowe. Implementacja mechanizmów data lineage, czyli mechanizmów śledzenia i dokumentowania przepływu danych od ich źródła do końcowego miejsca przeznaczenia, ukazujących wszystkie transformacje i procesy, jakie dane przeszły po drodze, jest niezbędna dla zapewnienia ich wiarygodności i zgodności z wymogami audytu.
Brak wykwalifikowanych specjalistów
Transformacja cyfrowa przemysłu wymaga kadry specjalistów posiadających interdyscyplinarne kompetencje łączące tradycyjną wiedzę inżynieryj-
ną z nowoczesnymi technologiami IT. Analitycy danych przemysłowych muszą dysponować głęboką wiedzę nie tylko w zakresie statystyki i uczenia maszynowego, ale także rozumieć specyfikę procesów produkcyjnych, ograniczenia technologiczne urządzeń oraz wymogi bezpieczeństwa charakterystyczne dla danego środowiska przemysłowego.
Deficyt kompetencji w zakresie cyberbezpieczeństwa przemysłowego jest szczególnie dotkliwy, ponieważ specjaliści muszą rozumieć zarówno zagrożenia typowe dla środowisk IT, jak i specyficzne wektory ataków na systemy przemysłowe. Integracja systemów OT z IT wymaga ekspertów zdolnych do projektowania bezpiecznych architektur hybrydowych, implementacji odpowiednich mechanizmów kontroli dostępu oraz zarządzania incydentami bezpieczeństwa w środowiskach o wysokiej dostępności.
Strategie pozyskiwania i zatrzymania pracowników z odpowiednimi umiejętnościami muszą uwzględniać specyfikę specjalistów od systemów IIoT, często charakteryzujących się wysoką mobilnością zawodową i oczekiwaniami dotyczącymi możliwości rozwoju technologicznego. Inwestycje w nowoczesne środowiska pracy, dostęp do najnowszych technologii oraz możliwości udziału w innowacyjnych projektach stanowią istotne czynniki
motywacyjne, oprócz finansowych, dla tej grupy profesjonalistów.
Wysokie koszty początkowe i modernizacja infrastruktury
Inwestycje w systemy IIoT charakteryzują się wysokimi kosztami początkowymi, które mogą stanowić barierę wejścia szczególnie dla średnich przedsiębiorstw przemysłowych. Koszty obejmują nie tylko zakup urządzeń i oprogramowania, ale także modernizację infrastruktury sieciowej, szkolenie pracowników, integrację ze starszymi systemami oraz często nieoczekiwane wydatki związane z dostosowaniem procesów biznesowych do nowych możliwości technologicznych. Modernizacja infrastruktury sieciowej stanowi często niedoceniany komponent kosztowy projektów IIoT, wymagający przebudowy okablowania, instalacji przełączników przemysłowych oraz implementacji redundantnych ścieżek komunikacyjnych zapewniających wysoką dostępność systemów. Przejście na sieciową architekturę Ethernet wymaga często c ałkowitej wymiany okablowania na kategorie Cat6A lub wyższą, instalacji systemów zasilania PoE oraz implementacji zaawansowanych mechanizmów zarządzania siecią.
Systemy Power over Ethernet (PoE) umożliwiają zasilanie urządzeń IIoT
bezpośrednio przez kable sieciowe, eliminując konieczność instalacji dedykowanych źródeł zasilania dla każdego czujnika czy urządzenia końcowego. Implementacja PoE wymaga jednak modernizacji przełączników sieciowych oraz uwzględnienia dodatkowych wymagań dotyczących budżetu mocy, co może znacząco wpłynąć na koszty infrastrukturalne projektu.
Finansowanie projektów IIoT wymaga często innowacyjnych modeli biznesowych, takich jak leasing operacyjny, modele „as-a-Service” czy partnerstwo publiczno-prywatne, które umożliwiają rozłożenie kosztów inwestycyjnych w czasie oraz powiązanie wydatków z osiąganymi korzyściami operacyjnymi. Firmy takie jak Elmark oferują elastyczne modele finansowania umożliwiające przedsiębiorstwom stopniowe wdrażanie technologii IIoT zgodnie z ich możliwościami budżetowymi.
Automatyzacja i autonomia
Ewolucja systemów przemysłowych w kierunku pełnej autonomii operacyjnej stanowi jeden z najbardziej obiecujących aspektów technologii IIoT, umożliwiający redukcję błędów ludzkich oraz zwiększenie spójności i przewidywalności procesów produkcyjnych. Inteligentne systemy kontrolne, wykorzystujące zaawansowane algorytmy uczenia maszynowego, potrafią adaptować parametry procesowe w czasie
rzeczywistym, reagować na zmieniające się warunki operacyjne oraz podejmować złożone decyzje optymalizacyjne bez interwencji operatora.
Roboty współpracujące w połączeniu z systemami IIoT tworzą nowy paradygmat produkcji – współpracują z ludźmi w bezpiecznej i efektywnej symbiozie. Koboty wyposażone w zaawansowane systemy sensoryczne potrafią dostosowywać swoje zachowanie do obecności człowieka, uczą się nowych zadań poprzez demonstrację czynności oraz autonomicznie optymalizują swoje trajektorie ruchu dla maksymalizacji wydajności przy zachowaniu najwyższych standardów bezpieczeństwa.
Systemy autonomicznego zarządzania jakością wykorzystują widzenie maszynowe oraz systemy AI do wykrywania wad i defektów w czasie rzeczywistym, automatycznego sortowania uszkodzonych elementów oraz adaptacji parametrów procesowych w celu minimalizacji produkcji odpadów. Te systemy potrafią uczyć się nowych typów defektów, dostosowywać kryteria jakościowe do zmieniających się specyfikacji produktowych oraz generować raporty jakościowe bez interwencji człowieka.
Predykcyjna automatyzacja wykracza poza tradycyjne systemy kontroli reaktywnej, umożliwiając systemom przemysłowym przewidywanie przyszłych stanów procesowych i proaktywne podejmowanie działań zapobiegających potencjalnym problemom. Algorytmy predykcyjne potrafią przewidzieć zmiany popytu, optymalizować harmonogramy produkcyjne oraz automatycznie inicjować procedury konserwacyjne zapobiegając wystąpieniu awarii.
Personalizacja produkcji
Koncepcja masowej personalizacji, dzięki technologiom IIoT, pozwala na ekonomiczną produkcję spersonalizowanych wyrobów na skalę przemysłową. Inteligentne linie produkcyjne potrafią dynamicznie rekonfigurować swoje parametry operacyjne dla każdej jednostki produktowej, implementując indywidualne specyfikacje bez konieczności zatrzymywania czy przestawiania całej linii produkcyjnej.
Cyfrowe śledzenie produktów poprzez unikatowe identyfikatory (RFID, QR kody, czy NFC) umożliwia produkcję pojedynczych sztuk na zamówienie, gdzie każdy produkt może mieć unikatowe parametry techniczne, estetyczne czy funkcjonalne. Systemy IIoT automatycznie zarządzają przepływem informacji o specyfikacjach produktowych, koordynują pracę poszczególnych stanowisk roboczych oraz zapewniają jakościową kontrolę zgodności z indywidualnymi wymaganiami. Adaptacyjne systemy produkcyjne wykorzystują analitykę w czasie rzeczywistym do optymalizacji sekwencjonowania produkcji spersonalizowanych wyrobów, minimalizując czas przestoju związany ze zmianami parametrów oraz maksymalizując wykorzystanie zdolności produkcyjnych. Inteligentne algorytmy harmonogramowania uwzględniają podobieństwa między produktami, dostępność materiałów oraz ograniczenia technologiczne poszczególnych operacji. Integracja z systemami e-commerce i CRM pozwalają na bezpośrednie przekazywanie specyfikacji produktowych do systemów zarządzania produkcją, eliminując możliwość powstawania błędów w interpretacji wymagań klientów oraz znacząco skracając czas realizacji spersonalizowanych zamówień.
Nowe modele biznesowe Transformacja tradycyjnych modeli biznesowych przemysłu w kierunku serwicyzacji, czyli zwiększania udziału usług w produkcji, stanowi jedną z naj-
istotniejszych konsekwencji wdrażania technologii IIoT. Przedsiębiorstwa produkcyjne ewoluują od sprzedaży produktów do dostarczania kompleksowych rozwiązań obejmujących produkt, usługi oraz długoterminową współpracę z klientem. Modele „Equipment-as-a-Service” pozwalają klientom uzyskać dostęp do najnowszych technologii bez wysokich inwestycji kapitałowych, podczas gdy producenci zyskują przewidywalne strumienie przychodów oraz głębszy wgląd w sposób wykorzystania swoich wyrobów. Platformy biznesowe wykorzystują dane IIoT do tworzenia ekosystemów łączących producentów, dostawców, operatorów logistycznych oraz odbiorców końcowych w zintegrowane sieci. Platformy te umożliwiają optymalizację przepływu informacji, automatyzację procesów biznesowych oraz tworzenie nowych strumieni przychodów bazujących na usługach analitycznych, predykcyjnych czy optymalizacyjnych.
Monetyzacja danych przemysłowych otwiera nowe możliwości generowania wartości przez sprzedaż anonimizowanych danych analitycznych, benchmarków przemysłowych czy algorytmów optymalizacyjnych innym przedsiębiorstwom z branży. Dane dotyczące efektywności procesów, wzorców zużycia energii czy cykli życia urządzeń mogą stanowić wartościowe aktywa biznesowe, szczególnie gdy są agregowane i analizowane w odpowiedniej skali.
Partnerstwa strategiczne między producentami urządzeń a operatorami przemysłowymi ewoluują w kierunku współdzielenia ryzyka operacyjnego oraz korzyści z optymalizacji procesów. Umowy bazujące na wynikach wiążą wynagrodzenie dostawców z osiąganymi przez klienta wskaźnikami wydajności, co motywuje do ciągłego doskonalenia produktów oraz usług wspierających. Botland oraz inne firmy technologiczne oferują platformy umożliwiające implementację takich innowacyjnych modeli współpracy.
Przyszłe kierunki rozwoju i trendy technologiczne Implementacja algorytmów AI/ML bezpośrednio na urządzeniach brzegowych
stanowi kluczowy trend umożliwiający tworzenie prawdziwie autonomicznych systemów przemysłowych. Specjalizowane układy AI, takie jak obecne w procesorach jednostki przetwarzania neuronowego NPU (Neural Processing Units), czyli akceleratory AI są projektowane pod kątem efektywnego wykonywania obliczeń związanych z sieciami neuronowymi przy minimalnym zużyciu energii. Te wyspecjalizowane moduły pozwalają na uruchomienie zaawansowanych modeli głębokiego uczenia na urządzeniach o ograniczonych zasobach obliczeniowych. Wspomniane wcześniej uczenie federacyjne na poziomie urządzeń brzegowych pozwala na trenowanie modeli uczenia maszynowego w sposób rozproszony, bez konieczności centralizacji danych czy narażania ich na ryzyko związane z transmisją
Automatyzacja adaptacyjna
Systemy automatyzacji adaptacyjnej reprezentują ewolucję w kierunku prawdziwie inteligentnej produkcji, gdzie systemy potrafią autonomicznie dostosowywać swoje parametry operacyjne do zmieniających się warunków bez interwencji człowieka. Samodostrajające się systemy sterowania wykorzystują uczenie przez wzmacnianie (reinforcement learning) do ciągłej optymalizacji parametrów, adaptując się do zmian w charakterystykach procesu, starzenia się urządzeń czy fluktuacji w jakości surowców.
Adaptacyjne systemy realizacji produkcji potrafią dynamicznie rekonfigurować przepływy produkcyjne w odpowiedzi na zmiany popytu, dostępność materiałów czy awarie urządzeń. Wykorzystanie cyfrowych bliźniaków
AUTOMATYCZNA KOREKTA PARAMETRÓW W CZASIE RZECZYWISTYM
MINIMALIZUJE LICZBĘ WADLIWYCH ELEMENTÓW ORAZ OPTYMALIZUJE WYKORZYSTANIE SUROWCÓW.
poufnych informacji. Każde urządzenie brzegowe może uczestniczyć w procesie trenowania globalnego modelu poprzez udostępnianie tylko parametrów modelu, a nie surowych danych, co przekłada się na możliwość uczenia maszynowego z zachowaniem odpowiedniej poufności dla środowisk przemysłowych.
Wnioskowanie w czasie rzeczywistym na urządzeniach brzegowych pozwala zaś na podejmowanie decyzji w czasie rzeczywistym bez opóźnień związanych z komunikacją z centralnymi systemami analitycznymi. Model kwantyzacji oraz techniki przycinania danych pozwalają na adaptację złożonych modeli AI do ograniczonych zasobów urządzeń brzegowych, zachowując przy tym zadowalającą dokładność predykcji. Ta lokalna inteligencja jest szczególnie istotna w aplikacjach bezpieczeństwa, gdzie szybka reakcja na zagrożenia może być krytyczna dla ochrony personelu i urządzeń.
w połączeniu z algor ytmami optymalizacyjnymi umożliwia testowanie różnych scenariuszy adaptacyjnych w środowisku wirtualnym przed ich implementacją w rzeczywistym systemie produkcyjnym.
Z kolei automatyzacja poznawcza wykracza poza tradycyjną automatyzację bazującą na regułach, pozwalając na zbudowanie systemów zdolnych do rozumowania i uczenia się na podstawie doświadczeń oraz podejmowania złożonych decyzji w sytuacjach nieprzewidzianych przez projektantów systemu. Przetwarzanie języka naturalnego umożliwia systemom automatyki przemysłowej interpretować instrukcje wydawane w języku naturalnym przekształcając je w akcje wykonywane przez maszyny.
Systemy automatyki wykorzystujące inteligencję roju (swarm intelligence) w automatyzacji przemysłowej zainspirowane zachowaniami społecznymi owadów, umożliwiając koordynację
działań wielu autonomicznych urządzeń bez centralnego systemu kontrolnego. Ta rozproszona inteligencja jest szczególnie przydatna w aplikacjach takich jak autonomiczne pojazdy AGV (automated guided vehicles), systemy magazynowe czy koordynacja pracy robotów przemysłowych.
Przemysłowy Internet Rzeczy stanowi niepodważalnie fundament współczesnej transformacji cyfrowej przemysłu, oferując bezprecedensowe możliwości optymalizacji procesów, redukcji kosztów oraz tworzenia nowych modeli biznesowych. Konwergencja technologii OT i IT, wspierana przez zaawansowane rozwiązania komunikacyjne, analitykę danych oraz sztuczną inteligencję, umożliwia tworzenie prawdziwie inteligentnych fabryk zdolnych do autonomicznej adaptacji do zmieniających się warunków rynkowych i operacyjnych.
dr inż. Marcin Bieńkowski AUTOMATYKA
Materiały źródłowe: [1] https://www.copadata.com/pl/products/platforma-programowa-zenon/co-to-jest-iot-oraz-iiot/
[2] https://www.astor.com.pl/biznes-i-produkcja/5-elementow-rewolucji-iot-w-przemysle-4-0/
[3] https://www.elmark.com.pl/blog/ co-to-jest-IIoT
[4] https://botland.com.pl/blog/przemyslowy-internet-iiot-w-pigulce-rozwiazania-dla-firm/
[5] https://www.controlbyte.pl/blog/ przemyslowy-internet-rzeczy-iiot-kluczowe-technologie-napedzajace-przemysl-4-0/
[6] https://explitia.com/pl/blog/przemyslowy-internet-rzeczy-zmienia-zycie/
[7] https://elplc.com/przemyslowy-internet-rzeczy-jak-iiot-zmienia-nowoczesna-produkcje/
[8] IEEE Standards Association. IEEE 802.1 Time-Sensitive Networking Standards; https://ieeexplore.ieee. org/document/10012852
[9] Industrial Internet of Things: Business Strategy and Innovation Framework; https://www.iiconsortium.org/bsif/
[10] McKinsey & Company (2024). The Industrial Internet of Things: An Evolution to Smart Manufacturing.
[11] Deloitte. (2024). Industry 4.0 and the Future of Connected Manufacturing.
Integracja urządzeń fizycznych z sieciami przyspi esza konwergencję systemów IT i OT. Dzięki sieciowaniu i cyfryzacji procesów aż do krawędzi sieci, przedsiębiorstwa zyskują przewagi konkurencyjne: przejrzyste i aktualne informacje, elastyczność procesów, możliwość podejmowania przyszłościowych decyzji, a tym samym oszczędność czasu i kosztów, wreszcie poprawę jakości procesów. Prowadzi to nie tylko do wykładniczego wzrostu ilości danych, ale i do przeniesienia scentralizowanych funkcji IT i procesów decyzyjnych na zdecentralizowane komponenty brzegowe. Świetną integrację automatyki z IoT zapewniają m.in. nowe sterowniki PLC u-control M3000 i M4000 firmy Weidmüller, z zainstalowanym otwartym systemem operacyjnym u-OS.
Wielu bonusów, jakie może zaoferować zintegrowana inteligentna fabryka, nie da się wykorzystać ze względu na systemy automatyki specyficzne dla danego producenta. Warunek wstępny udanego wdrożenia rozwiązania w ramach IT – czyli kompatybilność z systemami innych firm – jest daleki od standardu obowiązującego w OT: użytkownicy często muszą radzić sobie z niekompatybilnością własnych rozwiązań oraz kosztowną konserwacją i modernizacją systemów. Wiele firm przekonało się również, że ich indywidualne rozwiązanie daje bardzo małe możliwości w zakresie prostej zmiany na komponenty innego producenta w przypadku zakłóceń w globalnym łańcuchu dostaw.
OT i IT skomunikowane w jednym
Użytkownicy nowych sterowników PLC u-control M3000 i M4000 mają do dyspozycji otwartą, elastyczną i niezależną platformę oprogramowania dla IIoT i automatyki. Wszystko to dzięki zastosowanemu w nich systemowi u-OS. Łączy on stabilność rozwiązań auto-
matyki z potencjałem IIoT w jednym urządzeniu i proponuje inżynierom automatyki oraz programistom IT otwarte i elastyczne rozwiązanie, które ułatwia cyfrowe połączenie szerokiej gamy systemów w sieć.
System u-OS opiera się na zastosowaniu otwartych, ustalonych standardów, takich jak Linux, technologia kontenerowa oraz OPC UA i umożliwia integrację aplikacji Weidmüller, aplikacji własnych lub aplikacji pochodzących od dostawców zewnętrznych (m.in. CODESYS i NodeRed) albo oprogramowania własnego użytkownika. To czyni tego ostatniego niezależnym i gotowym na przyszłość, ponie waż może polegać na dostawcach zewnętrznych, którzy również oferują platformy automatyzacji lub aplikacje. Linux jako otwarty standard jest zatem warunkiem wstępnym, ponieważ łączy w sobie cechy niezbędne do zastosowania w środowisku automatyki: doskonałe możliwości w czasie rzeczywistym, dużą społeczność usługodawców i deweloperów, łatwą optymalizację, a także adaptację kodu open-source, jeśli jest to niezbędne.
Wspomniana technologia kontenerów jako otwarty standard umożliwia użytkownikom łączenie w jeden pakiet aplikacji ze wszystkimi jej zależnościami. Oznacza to, że nawet złożone wersje oprogramowania mogą być dostarczane automatycznie i szybko. Eliminuje to wiele źródeł błędów podczas instalacji i aktualizacji, skraca czas i zmniejsza koszty. Menedżer aplikacji stosowany przez u-OS pozwala na łatwą konfigurację systemu w celu dostosowania go do specyficznych potrzeb klienta, bez konieczności dysponowania programistyczną wiedzą.
Z kolei OPC UA (Open Platform Communications Unified Architecture) to otwarty protokół komunikacji przemysłowej, który umożliwia wymianę informacji między urządzeniami różnych producentów – niezależną od platformy, niezawodną i bezpieczną. Korzystając z tego rodzaju otwartych standardów, u-OS zape wnia działanie na swojej platformie programowej systemów uruchomieniowych innych firm. Przykładem jest CODESYS, największy niezależny od producenta ekosystem w automatyce przemysłowej, służący do tworzenia, planowania projektu, dokumentacji, wizualizacji i konfiguracji aplikacji sterujących. Zintegrowane środowisko uruchomieniowe u-create web, również od firmy Weidmüller, umożliwia prostą inżynierię bez znajomości programowania.
Aplikacje otwierające na różnorodność
System u-OS zainstalowany w obu prezentowanych sterownikach PLC –u-control M3000 i M4000 – łączy Industrial IoT z automatyką, partnerów z ich użytkownikami, chmurę z danymi i ekosystemami przemysłowymi. Aplikacje – firmy Weidmüller, dostawców zewnętrznych lub własne użytkowników – mogą być wykorzystywane do elastycznego dodawania nowych funkcji oraz otwierania całego świata automatyki przemysłowej i IoT. System operacyjny u-OS umożliwia takie połączenie różnych światów przemysłowych w przyszłości bez żadnych komplikacji – np. PROCON-WEB, wysokowydajne oprogramowanie
do wizualizacji Weidmüller, można zainstalować jako aplikację w otwartym systemie sterowania. Co ważne, u-OS można dowolnie rozbudowywać, dzięki czemu wspiera on inżynierów automatyków w tworzeniu systemów dostosowanych do potrzeb i dostępnych przez przeglądarkę internetową, z pomocą przyjaznego dla użytkownika środowiska programowania. Umożliwia to osiągnięcie większej produktywności, elastyczności w działaniu i wydajności, co w dzisiejszych środowiskach przemysłowych zapewnia niedające się przecenić korzyści i konkurencyjne przewagi.
Kompleksowe środowisko
Sterowniki PLC z serii u-control (w skład którego wchodzą również modele M2000) oraz system operacyjny u-OS
stanowią część kompleksowego portfolio rozwiązań do automatyzacji u-mation firmy Weidmüller. Obejmuje ono produkty i oprogramowanie do gromadzenia danych, ich wstępnego przetwarzania, komunikacji i wizualizacji. Zaliczają się do nich m.in. przemysłowe switche Ethernet oraz system u-remote, zapewniający gromadzenie danych, stanowiące podstawę aplikacji przemysłowego IoT. Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej: www.weidmuller.pl/sterowniki.
WEIDMÜLLER Sp. z o.o. ul. Ogrodowa 58 00-876 Warszawa tel. 22 510 09 40 e-mail: biuro@weidmueller.com www.weidmuller.pl
System u-OS, zastosowany w nowych sterownikach PLC u-control M3000 i M4000, łączy przemysłowe IoT i automatykę, partnerów z ich użytkownikami, chmurę z danymi i ekosystemy przemysłowe.
Modele u-control M3000 i M4000 – modułowe sterowniki PLC do automatyki przemysłowej i aplikacji IoT z systemem operacyjnym u-OS – współtworzą ofertę firmy Weidmüller dla wszystkich tych, którzy chcą mieć dostęp do zasobów z półki „must-have”
Odpowiednie zarządzanie logistyką wewnętrzną pozwala optymalizować procesy produkcyjne – zwiększać efektywność, zmniejszać koszty, lepiej wykorzystywać zasoby.
dr inż. Agnieszka Staniszewska
Kluczowym zadaniem intralogistyki jest zarządzanie przepływem materiałów. Realizacja tego zadania polega na planowaniu i k ontroli przemieszczania surowców, komponentów i pr oduktów na terenie zakładu produkcyjnego. Kolejnymi są: organizacja i zarządzanie przestrzenią magazynową oraz realizacja procesów przyjęć i wydań surowców, komponentów i produktów. Z wspomnianymi zadaniami wiąże się zarządzanie zapasami. Ważnym elementem logistyki wewnątrzzakładowej jest przepływ informacji – zarządzanie danymi związanymi z łańcuchem dostaw, magazynowaniem i zamówieniami. Kluczowymi dla optymalnego zarządzania logistyką wewnętrzną są automatyzacja, robotyzacja i c yfryzacja. Wykorzystanie nowoczesnych technologii pozwala
znacząco zwiększyć wydajność oraz zredukować liczbę błędów.
Często w zakładach produkcyjnych można spotkać automatyczne przenośniki. Ich zadaniem jest transportowanie surowców, komponentów i produktów między gniazdami produkcyjnymi. Jedną z podstawowych ich cech jest trwałe rozmieszczenie w przestrzeni hal produkcyjnych. Modyfikacja przebiegu procesu produkcyjnego wymusza korygowanie tras przenośników, co jest czasochłonne i generuje spore koszty.
Wśród przenośników można wyróżnić przenośniki taśmowe, rolkowe, śrubowe, łańcuchowe, wibracyjne, płytkowe i modułowe. Wszystkie mają swoje cechy charakterystyczne.
Producenci przenośników oferują szeroką gamę produktów tej kategorii. Najczęściej są to rozwiązania systemowe, w których można łączyć moduły różnych typów przenośników w jeden, spójny system.
Najbardziej uniwersalne są przenośniki taśmowe, których elementem nośnym są gumowe, nylonowe lub silikonowe taśmy. Są wytrzymałe i lekkie, mogą transportować różnorodne przedmioty, np. kartony, worki, ma teriały sypkie, produkty spożywcze. Firma Promag oferuje przenośniki taśmowe napędzane za pomocą motoreduktorów, jak i elektrobębnów. Mogą one być opcjonalnie wyposażone w czujniki sterowania ruchem wykrywające umieszczony ładunek. Ich powierzchnia robocza jest ograniczona burtami bocznymi, pozycjonerami lub zwrotnicami i ma 600 mm lub 800 mm szerokości. Maksymalne obciążenie na metr bieżący przenośnika wynosi 50 kg, a ofer owane długości modułów to 3000 mm, 6000 mm i 15000 mm. Przenośniki rolkowe mogą być napędzane mechanicznie lub transportowane elementy mogą przemieszczać się z wykorzystaniem siły grawitacji. Ich zaletą jest możliwość budowania łuków i skrętów na torze transportowym. Są stosowane do transportowania sztywnych przedmiotów, jak kartony, skrzynki, pojemniki i palety. Firma Mecalux oferuje moduły przenośników rolkowych o długościach 1340 mm, 2676 mm i 3010 mm oraz wysokościach 600 mm, 900 mm i 1100 mm przystosowanych do przemieszczania ładunków o maksymalnej szerokości 900 mm, 1100 mm i 1300 mm. Każdy moduł ma maksymalny udźwig 1500 kg, a dystans pomiędzy rolkami o średnicy 80 mm wynosi 167 mm. Opcjonalnie moduł opisywanego przenośnika rolkowego może być wyposażony w hamulec.
Firma Promag oferuje przenośniki rolkowe z rolkami wykonanymi ze stali nierdzewnej rozmieszczonymi co 100 mm. Każdy moduł ma maksymalne obciążenie wynoszące 150 kg na metr bieżący. Przenośniki mają 800 mm wysokości, 2000 mm,
3000 mm lub 5950 mm dłu gości oraz 600 mm lub 800 mm szerokości roboczej.
Kolejnym rodzajem przenośników są przenośniki śrubowe, inaczej ślimakowe. Są stosowane do transportu produktów sypkich, jak złoże, wióry, proszki. Wibrująca śruba transportowa przenosi materiał w kor ycie lub rurze, w zale żności, czy przenośnik jest otwarty, czy jest zamknięty.
Do transportu ciężkich ładunków, jak palety i po jemniki służą przenośniki łańcuchowe. Łańcuchy napędzane elektrycznie poruszają się po wewnę trznych prowadnicach, zapewniając przemieszczanie ładunku. Mecalux oferuje moduły przenośników łańcuchowych o długościach 1302 mm, 2006 mm, 2710 mm, które mogą przenosić ładunki o szerokościach 900 mm, 1100 mm i 1300 mm. Moduł ma udźwig 1500 kg. Wśród przenośników można również wyróżnić przenośniki wibracyjne. Służą do przenoszenia materiałów sypkich, a ich cechą charakterystyczną jest możliwość płynnej regulacji prędkości i prec yzyjnego dozowanie dzięki zmianom częstotliwości drgań. Do przenoszenia butelek najczęściej wykorzystuje się przenośniki płytkowe, które działają w oparciu o łańcuchy płytkowe. Często występują jako wielorzędowe, zapewniając zwięk-
szenie wydajności linii produkcyjnej. Wśród przenośników można również znaleźć takie, których konstrukcja bazuje na taśmach modułowych wyposażonych opcjonalnie w kurtyny boczne i zbieraki. Znajdują one zastosowanie przede wszystkim podczas transportu ukośnego i pionowego.
AGV vs AMR
Rozwój automatyzacji i robotyzacji spowodował pojawienie się kolejnych rozwiązań przeznaczonych do intralogistyki. Pojazdy AGV (Automated Guided Vehicle) i AMR (Autonomous Mobile Robot) są coraz częściej spotykane w przestrzeniach zakładów produkcyjnych. Zasadnicza różnica pomiędzy wymienionymi typami pojazdów dotyczy sposobu nawigacji. Pojazdy AGV poruszają się po stałych, zaprogramowanych trasach, wykorzystując linie magnetyczne lub optyczne. Każda modyfikacja trasy wymaga ingerencji w istniejącą infrastrukturę. Ewentualne pojawienie się przeszkody na trasie wózka implikuje co prawda jego zatrzymanie, ale pojazd oczekuje na jej usunięcie, nie może jej ominąć bez ingerencji z ze wnątrz. Z kolei roboty AMR do przemieszczania wykorzystują sensory i kamery, tworząc z uż yciem sztucznej inteligencji mapy otoczenia. Pozwala to na unikanie przeszkód oraz dyna-
miczne dostosowywanie trasy w czasie rzeczywistym do sytuacji zastanej w przestrzeni. Wdrożenie rozwiązań opartych na autonomicznych robotach mobilnych jest szybsze i tańsze, wymaga jedynie zmapowania otoczenia, bez konieczności zapewniania specjalnej infrastruktury. Są dobr ym rozwiązaniem do przestrzeni, w których rozmieszczenie elementów ulega dynamicznym zmianom.
Zalety i wady AMR
Główną zaletą robotów AMR jest ich autonomia w planowaniu trasy przejazdu. Elastyczne dostosowywanie się do zastanych warunków jest niezwykle istotną cechą omawianych urządzeń. Zastosowanie robotów AMR w zakładzie produkcyjnym pozwala na zwiększenie wydajności. Dzięki czujnikom i funkcjom bezpieczeństwa redukcji ulega ryzyko wypadków czy powstawania uszkodzeń transportowanych ładunków. Wszystko to składa się na optymalizację kosztów. Mimo konieczności poniesienia stosunkowo wysokich kosztów podczas wdrażania w przedsiębiorstwie rozwiązań opartych na robotach AMR, wydatki w dłuższej perspektywie zwracają się, a następnie przedsiębiorca może li-
czyć na oszczędności. AMR odciążają pracowników, którzy mogą zająć się innymi, strategicznymi czynnościami. Warto również podkreślić, że system oparty na robotach autonomicznych można łatwo rozbudować, powiększając flotę, gdy nastąpi taka potrzeba.
Orientacja w przestrzeni robota
Procesem znacząco wpływającym na prawidłową pracę robotów AMR jest skanowanie przestrzeni. Robot w p ierwszej kolejności powinien utworzyć zgrubną mapę przestrzeni, w której będzie się poruszać. Mapa powstaje podczas bezpośredniej penetracji terenu lub jest ładowana w postaci schematu zakładu produkcyjnego do opr ogramowania urządzenia. Jest wykorzystywana do nawigacji. Robot poruszając się, w czasie rzeczywistym porównuje dane otrzymywane z posiadanych na sobie sensorów z wspomnianą mapą przestrzeni. Używa technologii SLAM (Simultaneous Localization and Mapping), czyli symultanicznej lokalizacji i mapowania. Jest to podstawowa technologia stosowana przez roboty autonomiczne, z której korzystają przykładowo domowe roboty
sprzątające. Podczas ruchu robota czujniki monitorują obszar dookoła niego w celu detekcji ewentualnych przeszkód. W przypadku wykrycia na trasie takiej przeszkody, robot zatrzymuje się i mane wruje w taki sposób, aby przeszkodę ominąć i wybrać alternatywną trasę.
Płynną jazdę oraz korekcję odchyleń zapewniają systemy wykorzystujące odometrię oraz IMU (Inertial Measurment Unit). Odometria pozwala na szacowanie pozycji i orientacji robota poprzez pomiar ruchu jego kół np. za pomocą enkoderów. IMU to elektroniczne urządzenie, działające na podstawie danych pozyskanych przez akcelerometry i żyroskopy. Akcelerometry mierzą przyspieszenia liniowe, żyroskopy prędkość obrotową i wychylenia kątowe obiektu. Na podstawie tych danych można obliczyć pozycję i prędkość robota.
Sensory najczęściej stosowane w robotach AMR to lidar y, czyli skanery laserowe. Emitują one wiązki laserowe i analizują odbicia, aby precyzyjnie mierzyć odległość od obiektów. Roboty AMR często korzystają z kamer, w tym kamer 3D. Pozyskiwane obrazy przestrzeni są przetwarzane, a możliwość odczytywania kolorów i kształtów ułatwia identyfikację przeszkód oraz orientację w przestrzeni. Do orientacji w przestrzeni stosowane są również czujniki ultradźwiękowe, które wykorzystują fale dźwiękowe do wykr ywania obiektów. Stanowią najczęściej uzupełnienie danych z lidarów. Wzmacniają tym samym działanie systemu antykolizyjnego, poszerzając zakres wykrywania przeszkód. Nie wymagają oświetlenia, są wykorzystywane m.in. do detekcji krawędzi i narożników.
Roboty AMR mogą również wykorzystywać czujniki ciśnienia, które mierzą nacisk między robotem a powierz chnią. Mogą być stosowane do wykrywania nieoczekiwanych przeszkód i odchyleń na trasie. Sprawdzenia masy towaru i oceny, czy został on już załadowany, można dokonywać za pomocą wag i czujników obciążenia. W pojazdach AMR są stosowane również czujniki taktylne (dotykowe), które wykrywają siłę, mo-
menty obrotowe oraz fizyczny kontakt z najbliższym otoczeniem.
Firma ABB proponuje narzędzie programistyczne o nazwie ABB AMR Studio. Umożliwia ono użytkownikom tworzenie i modyfikowanie tras i zadań dla autonomicznych robotów mobilnych w bardzo intuicyjnej formie, bez specjalistycznej wiedzy programistycznej. Dzięki temu koszt uruchomienia jest niższy niż w przypadku tradycyjnych rozwiązań programistycznych.
System zasilania
Roboty AMR są zasilane energią elektryczną. Pożądanymi cechami zasilania robota AMR są: jak najmniejsze wymiary baterii, jak najdłuższy czas pracy między ładowaniami oraz łatwość i szybkość procesu ładowania lub wymiany baterii.
Jako źródła zasilania robotów AMR stosuje się akumulatory żelowe, czyli unowocześnioną wersję akumulatora
kwasowo-ołowianego. Kwas siarkowy z krzemionką, który przyjmuje postać żelu nie paruje, a więc nie wymaga okresowego uzupełniania i jest w pełni bezobsługowym źródłem zasilania. Omawiane akumulatory charakteryzują się dużą trwałością, odpornością na głębokie rozładowania, potrzebują jednak stosunkowo długiego czasu ładowania. W przypadku robotów AMR korzystne są krótkie, ale częste doładowania, co destrukcyjnie wpływa na akumulatory żelowe.
Częściej w robotach AMR zastosowanie znajdują akumulatory litowo-jonowe. Ich wadą jest duża wrażliwość na głębokie rozładowania, które mogą doprowadzać do us zkodzeń. Jednak w przeciwieństwie do akumulatorów żelowych ładują się szybko i nie szkodzą im krótkie i częste doładowywania. Baterie litowo-jonowe są mniejsze, lżejsze i odznaczają się większą żywotnością, Mają również większą gęstość elektryczną.
Najnowszym rozwiązaniem w zakresie zasilania robotów AMR są superkondensatory, które cechują się bardzo krótkim czasem ładowania oraz wielokrotnie wyższą deklarowaną liczbą cykli ładowania. Niestety superkondensatory charakteryzują się również niższymi parametrami energetycznymi niż wspomniane wcześniej źródła zasilania.
Ładowanie odbywa się w automatycznych stacjach ładowania, roboty mogą samodzielnie podłączyć się do nich, co potwierdza ich autonomiczność. Opcją, która umożliwia użytkowanie robota w trybie ciągłym jest zastosowanie systemu szybkiej wymiany baterii. W trakcie ładowania jednej z nich, robot może wykonywać swoje zadania, korzystając z drugiej baterii. Istnieją też zaawansowane systemy, które korzystają z bezprzewodowego ładowania indukcyjnego. Robot nie musi fizycznie podłączać się do stacji ładowania, co eliminuje
Wybrane wózki samojezdne dostępne na rynku krajowym
potencjalne problemy ze stykami oraz konieczność dbania o zabezpieczenia przed zwarciami i porażeniami.
Ciekawe rozwiązanie oferuje firma SEW-Eurodrive – wózki AGV zasilane z pętli indukcyjnych MOVITRANS umieszczonych w podłożu. Bezdotykowe przekazywanie energii jest rozwiązaniem bezobsługowym, trwałym i bezpiecznym. Umożliwia korzystanie z wózka przez cały czas, nie ma konieczności ładowania lub wymiany baterii. Istnieje też możliwość wypo -
sażenia pojazdów w superkondensatory doładowywane indukcyjnie, co likwiduje konieczność planowania całej trasy przejazdu po pętlach indukcyjnych.
Bezpieczeństwo
Zgodnie z normą ISO 3691-4:2020 roboty AMR powinny być wyposażone w fizyczne lub optolektroniczne zderzaki bezkontaktowe wykrywające personel. Powinny one zapewniać ochronę co najmniej na całej
W ZAKŁADZIE PRODUKCYJNYM POZWALA NA ZWIĘKSZENIE
W YDAJNOŚCI. DZIĘKI CZUJNIKOM
I FUNKCJOM BEZPIECZEŃSTWA REDUKCJI ULEGA RYZYKO WYPADKÓW
CZY POWSTAWANIA USZKODZEŃ TRANSPORTOWANYCH ŁADUNKÓW.
szerokości wózka i prze wożonego ładunku w ki erunku jazdy. Istotne dla bezpieczeństwa jest określenie stref bezpieczeństwa, w każdej z nich zachowanie robota może się różnić. Ważnym parametrem jest prześwit, który pozostaje pomiędzy poruszającym się z maksymalnie wysuniętym ładunkiem robotem a stałymi przeszkodami umieszczonymi w przestrzeni, takimi jak regały czy ściany. Po przeprowadzeniu oceny ryzyka oraz uwzględnieniu treści norm bezpieczeństwa konieczne może okazać się wprowadzenie zmian w środowisku pracy – wyznaczenie dodatkowych stref czy wprowadzenie fizycznych barier.
Systemy zabezpieczające wózki AMR można podzielić na bierne i aktywne. Do biernych można zaliczyć sygnały świetlne i dźwiękowe ostrzegające osoby znajdujące się w najbliższym otoczeniu o poruszaniu się robota, oraz malowanie obudowy robota jaskrawymi barwami. Znacząco zwiększa to widoczność pracującego urządzenia.
litowo-jonowalitowo-jonowa litowo-żelazowo-fosforanowa litowo-żelazowo-fosforanowa litowo-żelazowo-fosforanowa litowo-jonowa
Do aktywnych systemów zabezpieczających można zaliczyć wspomniane już wcześniej systemy oparte na sensorach i kamerach. Umożliwiają one obserwację otoczenia, a pozyskane dane, odpowiednio przetworzone, definiują autonomię ruchu, omijanie napotkanych przeszkód i szybkie reagowanie na zmiany w otoczeniu. Na rob otach znajdują się również przyciski bezpieczeństwa, dzięki którym można natychmiast zatrzymać urządzenie w sytuacji awaryjnej. Roboty są również wyposażane w hamulce bezpieczeństwa.
Rodzaje AMR
Wśród robotów AMR można wyróżnić urządzenia jednoładunkowe, holowniki i wózki widłowe.
Roboty jednoładunkowe to najpopularniejsze z nich. Pozwalają na przewożenie na nich pojedynczych ładunków o różnych kształtach i wymiarach. Można na nich umieszczać palety, pojemniki, stojaki, beczki. Umieszczanie ładunku na ro bocie
może odbywać się za pomocą wspominanych wcześniej przenośników rolkowych i łańcuchowych. Często roboty jednoładunkowe stanowią mobilne przedłużenie dla przenośników taśmowych. Sposób przewozu ładunku nie ogranicza zwrotności urządzenia, dzięki czemu możliwe jest poruszanie się w trudno dostępnych przestrzeniach. Przykładem może być nowość w ofercie Łukasiewicz –PIAP – robot PIAP X550. Ten złoty medalista Międzynarodowych Targów Poznańskich umożliwia transport europalet lub innych ładunków, wykorzystując optymalnie przestrzeń. Bazuje na ustandaryzowanej platformie Simove firmy Siemens, co zapewnia użycie sprawdzonych komponentów stosowanych powszechnie w przemyśle. Robot ma dużą elastyczność rozbudowy i modyfikacji systemu do bieżących potrzeb aplikacji. Platforma jest przeznaczona do wożenia europalet 1200 mm × 800 mm omasie do 600 kg. W przyszłości parametry będą dostosowywane do
potrzeb klienta. Docelowo może być podniesiona płyta górna – wbudowane od 50 mm do 80 mm lub wykonany zespół zabudowany na płycie górnej, zazwyczaj w postaci transportera rolkowego lub taśmowego.
Holownik AMR pozwala na transportowanie wózka pomiędzy punktami w przestrzeni hali lub magazynu. Pobieranie i odkładanie wózków jest zautomatyzowane, a holowniki mogą szybko zmieniać przewożony ładunek bez ingerencji i oczekiwania na inne urządzenia. Z kolei autonomiczne wózki widłowe stosowane są głównie w przestrzeniach magazynowych. Mogą przewozić palety oraz różnorodne pojemniki – podobnie jak ich standardowe odpowiedniki.
W intralogistyce używane są również inne urządzenia transportujące. Jednym z nich jest suwnica, która służy do przemieszczania ciężkich ładunków w transporcie bliskim. Wciągarka umieszczona na ruchomym moście
służy do przenoszenia ładunku pionowo i poziomo, wzdłuż toru jezdnego mostu i poprzecznie do niego, dzięki ruchom wciągnika po moście. Ruch ładunku jest możliwy w określonej przestrzeni roboczej. Wśród suwnic można wyróżnić suwnice pomostowe, bramowe i półbramowe, których tory jezdne znajdują się odpowiednio obustronnie na ścianach, obustronnie na podłożu, jednostronnie na ścianie i jednostronnie na podłożu. Suwnice są urządzeniami wykonywanymi najczęściej na zamówienie ze względu na specyfikę konstrukcji i konieczność dostosowania ich do konstrukcji hali, dostępnej przestrzeni i specyfiki procesu produkcyjnego. Na r ynku są jednak dostępne rozwiązania modułowe, na konstrukcjach samonośnych oraz samojezdne suwnice bramowe. Te ostatnie mogą służyć do obsługi kilku stanowisk roboczych.
Przykładowo firma Promag wśród swoich produktów oferuje modułowe suwnice podwieszane i natorowe. Wśród nich typ PR300, czyli suwnicę podwieszaną na konstrukcji samonośnej o udźwigu od 125 kg do 2000 kg, rozpiętości mostu od 3 m do 6 m i długości 2–10 m. Z kolei PR400 to suwnica podwieszana o takim samym udźwigu z nieograniczoną długością toru jazdy suwnicy przez powiązanie wielokrotne długości pola i typ PR550, czyli suwnicę natorową z możliwością nieograniczonego przedłużania, udźwigiem 125 do 5000 kg i rozpiętością mostu od 4 do 12 m.
Producent suwnic Fortech oprócz standardowych rozwiązań w zakresie suwnic oferuje również suwnice chwytakowe i trawersowe. Suwnice chwytakowe służą do przenoszenia materiałów sypkich oraz ciężkich i nieporęcznych materiałów o nieregularnych kształtach tj. drewno i złom. Chwytak przy pomocy sterowanego układu mechanicznego bądź hydraulicznego zaciska się na materiale, uniemożliwiając jego przemieszczanie. Suwnice trawersowe wykorzystują trawersy – specjalne belki nośne – do przenoszenia dużych lub nietypowych elementów. Stosuje się je do przenoszenia, np. rur, płyt, konstrukcji stalowych i kontenerów. Tra-
wers pozwala na przenoszenie bardzo szerokich, długich i ciężkich ładunków oraz większą stabilizację przenoszonego elementu.
Suwnice mogą być sterowane przez obsługę na różne sposoby – za pomocą kasety sterowniczej przesuwanej wzdłuż dźwigarów suwnicy, zdalnie z użyciem nadajnika radiowego lub z kabiny sterowniczej wyposażonej w stanowisko sterownicze.
Systemy WMS
Zarządzanie procesami związanymi z transportem wewnętrznym można usprawnić, korzystając z systemów WMS (Warehouse Management System). WMS, czyli system gospodarki magazynowej to oprogramowanie służące do zarządzania i optymalizacji operacji magazynowych – przyjmowania, składowania i wysyłki towarów. Umożliwia kontrolowanie bieżących stanów magazynowych oraz ułatwia planowanie przepływu materiałów i towarów wewnątrz zakładu produkcyjnego. Do współpracy z systemami WMS doskonale nadają się zautomatyzowane wózki transportowe AGV oraz autonomiczne roboty mobilne AMR. Pozwalają transportować w zaplanowany sposób surowce, półprodukty oraz gotowe wyroby w przestrzeniach magazynowych bez angażowania zasobów ludzkich. Może się to odbywać na podstawie wystawianych przez sys-
tem zleceń przewozowych, określających miejsce odbioru ładunku, podstawowe informacje o nim oraz pożądane miejsce docelowe jego składowania. Przykładem omawianego rozwiązania może posłużyć Easy WMS oferowany przez Mecalux.
Intralogistyka wpływa na ekonomię i wydajność produkcji, sprawne zarządzanie transportem wewnętrznym znacząco przyspiesza i p orządkuje przebieg procesów produkcyjnych. Każdy surowiec, komponent, materiał, produkt musi przemierzyć określoną drogę pomiędzy kolejnymi punktami w przestrzeni hali produkcyjnej i magazynu oraz określonymi gniazdami produkcyjnymi. Systemy transportowe muszą być zaprojektowane w sposób przemyślany, aby drogi, które przemierzają poszczególne surowce i produkty były jak najkrótsze i nie kolidowały ze sobą. Uzupełnieniem dla tradycyjnych przenośników na halach produkcyjnych są wózki AGV i AMR. Na r ynku można zauważyć szczególny rozwój tych drugich, które są w pełni autonomiczne i elastyczne, potrafią omijać przeszkody i dostosowują swoje działanie do zastanego otoczenia w czasie rzeczywistym.
dr inż. Agnieszka Staniszewska AUTOMATYKA Fot. pixabay
15 października 2025 r.
Międzynarodowe Centrum Kongresowe w Katowicach
Misją konferencji jest stworzenie przestrzeni do dialogu polskiego biznesu przemysłowego i pokazania jak zaktywizować jego udział w sektorze obronnym.
14-15.10.2025
Międzynarodowe Centrum Kongresowe w Katowicach
THE INDUSTRY OF TOMORROW PRZEMYSŁ JUTRA
Wydarzenie w całości poświęcone najważniejszym trendom i perspektywom rozwoju przemysłu oraz budowaniu jego konkurencyjności.
Zautomatyzowane koła SWD zapewniają zintegrowane bezpieczeństwo i ułatwiają budowę mobilnych systemów transportowych
W dobie Przemysłu 4.0 przedsiębiorstwa poszukują rozwiązań, które pozwalają usprawnić logistykę wewnętrzną, zwiększyć efektywność procesów i zapewnić wyższy poziom bezpieczeństwa pracy. Szczególne znaczenie mają technologie automatyzujące transport materiałów i komponentów – zarówno tradycyjne systemy przenośników, jak i autonomiczne roboty mobilne (AMR). Coraz częściej łączy się je w spójne, elastyczne systemy intralogistyczne, które stają się fundamentem nowoczesnych zakładów produkcyjnych i magazynowych.
Tradycyjne przenośniki od lat stanowią podstawę automatyzacji transportu wewnętrznego. Rolowe, taśmowe, łańcuchowe czy modularne linie są niezawodne w miejscach o dużym natężeniu przepływu towarów i świetnie sprawdzają się w powtarzalnych procesach. Dzięki eliminacji potrzeby ręcznego przenoszenia materiałów systemy te minimalizują ryzyko uszkodzeń i poprawiają ergonomię pracy.
Kolejnym krokiem w kierunku automatyzacji transportu były wózki AGV (Automatic Guided Vehicles), poruszające się po wyznaczonych trasach z użyciem odpowiedniej infrastruktury – pętli indukcyjnych czy taśm magnetycznych. Sprawdzają się one w stabilnym środowisku, ale ich wadą jest ograniczona elastyczność i konieczność kosztownych modernizacji przy każdej zmianie układu tras. Rozwiązaniem tych problemów są systemy AMR
(Autonomous Mobile Robots), które dzięki czujnikom, kamerom 3D i algorytmom sztucznej inteligencji potrafią samodzielnie nawigować w dynamicznym środowisku zakładu, dostosowywać swoje trasy w czasie rzeczywistym, omijać przeszkody i płynnie współpracować z ludźmi. Ich elastyczność sprawia, że są szczególnie opłacalne w procesach wymagających częstych zmian i szybkiej adaptacji.
Korzyści z wdrożenia systemów transportu automatycznego Automatyzacja transportu wewnętrznego to nie tylko oszczędność kosztów operacyjnych i redukcja zapotrzebowania na pracę manualną. To także większe bezpieczeństwo dzięki systemom antykolizyjnym oraz lepsza kontrola nad przepływem materiałów dzięki integracji z systemami WMS i ERP. Pracownicy mogą być odciążeni od reali-
zadań monotonnych, a ich kompetencje wykorzystane w obszarach wymagających wiedzy i kreatywności. Skalowalność tych rozwiązań pozwala ich łatwą rozbudowę wraz z rozwojem zakładu, bez konieczności kosztownych zmian w infrastrukturze.
Innowacyjne koła SWD dla robotów mobilnych
Rozwój systemów AMR przyspiesza powstawanie nowoczesnych komponentów, które upraszczają konstrukcję skracają czas wdrożenia. Przykładem zautomatyzowane koła SWD (Safety Wheel Drive), stanowiące alternatywę dla tradycyjnych układów napędowych pojazdach AGV, AMR, AGC i innych ypach robotów mobilnych. To kompletne moduły łączące napęd, zasilanie / 9 Ah, sensor IDEC SE2L, systemy bezpieczeństwa zgodne z normą ISO 3691-4 i kompatybilne z ROS/ROS 2 oraz VDA 5050, co pozwala tworzyć platformy mobilne bez konieczności projektowania od podstaw całych
układów sterowania ani certyfikowania każdego z elementów – upraszcza to integrację i zwiększa niezawodność.
Koła SWD dostępne są w kilku wariantach, różniących się nośnością i parametrami, co pozwala dopasować je zarówno do lekkich robotów obsługujących małe ładunki, jak i do pojazdów wymagających większej mocy. Systemy SWD Starter Kit są kompatybilne z oprogramowaniem ROS open-source oraz z oprogramowaniem ez-Way wraz z nawigacją SLAM do wirtualnego podążania za linią.
W ofercie znajdują się także kompletne zestawy startowe z kołami SWD, komputerem pokładowym i skanerem bezpieczeństwa, które umożliwiają szybkie prototypowanie i budowę zgodną z normą ISO 3691-4. Wszystkie rozwiązania charakteryzuje solidna konstrukcja, wysoki poziom ochrony (IP66) oraz certyfikowany poziom bezpieczeństwa SIL 2/PL d, co jest szczególnie istotne w pracy w wymagającym środowisku przemysłowym.
Komplementarność rozwiązań – droga ku logistyce przyszłości Współczesne zakłady produkcyjne i magazynowe traktują automatyczne przenośniki i roboty mobilne jako rozwiązania uzupełniające się, a nie konkurencyjne. Te pierwsze zapewniają niezawodność w procesach masowych, drugie oferują elastyczność w dynamicznych środowiskach. Ich uzupełnieniem są takie komponenty, jak koła SWD, które przyspieszają rozwój mobilnych platform i umożliwiają budowę inteligentnych, bezpiecznych systemów transportowych. To połączenie otwiera drogę do bardziej efektywnej i elastycznej intralogistyki przyszłości, gotowej na wyzwania Przemysłu 4.0.
BIBUS MENOS Sp. z o.o.
ul. Spadochroniarzy 18, 80-298 Gdańsk tel. +48 58 660 95 70
e-mail: info@bibusmenos.pl bibusmenos.pl
nizmu. W celu przestawienia ramienia dźwigni w trakcie zaciskania, należy unieść ją tak, aby nastąpiło rozłączenie wieloklinów i przekręcić do żądanej pozycji. Zwolnienie chwytu skutkuje automatycznym powrotem ramienia i ponownym zazębieniem sprzęgła (rys. 1).
Rękojeść nastawna ERX
Zastosowanie dźwigni nastawnej umożliwia łatwe i szybkie dokręcanie i odkręcanie danego połączenia gwintowanego bez użycia narzędzi. Dodatkowo w sytuacji, gdy występują ograniczone możliwości pełnego obrotu dźwigni, można przestawić jej ramię w dowolne położenie.
Budowa rękojeści
Jednym z przedstawicieli produktów z grupy rękojeści nastawnych jest tworzywowa rękojeść ERX (fot. 1). W porównaniu do innych rękojeści nastawnych z przyciskiem metalowym, ten model oferuje:
• całkowitą izolację elektryczną dla dłoni operatora,
• brak widocznych części stalowych podatnych na korozję,
• bardziej komfortowy sposób użycia.
• ERX-SST-p: trzpień ze stali nierdzewnej AISI 303, gwintowany, ze sfazowanym płaskim czołem,
• ERX-CR: wersja z rękojeścią z chromowanego technopolimeru,
• ERX-AV: wersja z dźwignią z gniazdem Torx, która umożliwia szybkie wstępne wkręcenie za pomocą elektrycznego lub pneumatycznego wkrętaka z kontrolowanym momentem obrotowym.
Do szerokiej oferty wariantów rękojeści ERX zostały wprowadzone dwie nowe wersje:
• ERX-SST-LP: wersja z łańcuchem zabezpieczającym,
• ERX-SST-RC: wersja z pierścieniem zabezpieczającym.
Obie wersje rękojeści ERX-SST-LP oraz ERX-SST-RC (fot. 2) występują w dwóch wariantach:
• z otworem gwintowanym,
• z trzpieniem gwintowanym.
Rękojeść nastawna składa się z wewnętrznie gwintowanej tulei lub gwintowanej szpilki oraz połączonego z nią wielokarbem ramienia przestawnego. Ramię, zazwyczaj normalnie zasprzęglone, umożliwia przeniesienie momentu obrotowego na tuleję lub szpilkę. Osiowe odciągnięcie rękojeści powoduje wysprzęglenie mecha-
Rękojeść ERX dostępna jest w siedmiu wariantach kolorystycznych i występuje w kilku opcjach:
• ERX-B: wtopka mosiężna, otwór gwintowany, nieprzelotowy,
• ERX-SST: wtopka ze stali nierdzewnej AISI 303, otwór gwintowany, nieprzelotowy,
• ERX-p: trzpień stalowy, ocynkowany, gwintowany, ze sfazowanym płaskim czołem,
Ponadto rękojeści występują tylko w wersji z wtopką gwintowaną wykonaną ze stali nierdzewnej. Elastyczny zaczep oraz łańcuch zabezpieczający został wykonany z technopolimeru na bazie żywicy na acetalowej (POM).
Funkcjonalne i proste w użyciu
Zaczep zlokalizowany między ramieniem rękojeści a pierścieniem zabezRękojeść nastawna to rodzaj elementu zaciskowego, który umożliwia szybkie mocowanie lub unieruchamianie współpracujących części. Jej charakterystyczna konstrukcja pozwala korzystać z zalet połączenia gwintowanego, a jednocześnie eliminuje typowe trudności, jakie występują przy użyciu klasycznej śruby i nakrętki.
ERX
pieczającym może swobodnie się obracać. Jest on połączony za pomocą pierścienia spiralnego z łańcuszkiem kulkowym. Takie rozwiązanie zapewnia wygodne użytkowanie rękojeści, eliminując przeszkody związane z obecnością łańcuszka podczas regulacji i dokręcania dźwigni. W zastosowaniach, w kt órych punkt mocowania łańcuszka znaj -
duje się powyżej rękojeści, należy zapewnić mu swobodę ruchu. Pozwoli to uniknąć kontaktu pierścienia spiralnego z ramieniem rękojeści podczas jej obracania.
Nowe rękojeści ERX-SST-LP oraz ERX-SST-RC są szczególnie polecane w sytuacjach, gdzie istnieje ryzyko zgubienia rękojeści i zale ży nam na jej trwałym przymocowaniu.
ELESA+GANTER POLSKA Sp. z o.o. ul. Słoneczna 42A, Stara Iwiczna 05-500 Piaseczno tel. 22 737 70 47
pomoc techniczna: tel. 665 078 500 e-mail: egp@elesa-ganter.com.pl www.elesa-ganter.pl
17.Międzynarodowe Targi Obrabiarek, Narzędzi i Technologii Obróbki 14-16.10.2025 MCK w
Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa 3DCP@piap.lukasiewicz.gov.pl www.piap.lukasiewicz.gov.pl
ul. Batorego 107B, 87-100 Toruń obrusn@piap.lukasiewicz.gov.pl www.obrusn.piap.lukasiewicz.gov.pl
Druk 3D betonem to innowacyjne podejście do budownictwa, które łączy nowoczesną technologię z niezawodnością tradycyjnych materiałów budowlanych. Metoda ta umożliwia precyzyjne i szybkie tworzenie zarówno dużych struktur, jak i drobnych elementów, minimalizując straty materiałowe oraz koszty produkcji.
Nasze usługi druku 3D oferują:
Redukcję czasu budowy dzięki automatyzacji procesu druku.
Ekologiczne rozwiązania poprzez ograniczenie odpadów i zużycia energii.
Niespotykaną precyzję wykonania nawet najbardziej skomplikowanych projektów.
Innowacyjność: Wykorzystanie druku 3D pozwala na optymalizację kosztów i czasu budowy, a także zmniejszenie ilości odpadów.
Precyzja: Zaawansowana technologia gwarantuje doskonałą jakość każdego detalu.
Wszechstronność: Od małych projektów artystycznych po duże budynki mieszkalne - nasza technologia sprawdzi się w każdej skali.
Indywidualne podejście: Dostosowujemy się do Twoich potrzeb, oferując wsparcie na każdym etapie realizacji projektu.
Technologia druku 3D betonem znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach, otwierając nowe możliwości dla architektów, projektantów oraz firm budowlanych. Poniżej przedstawiamy przykłady potencjalnych obszarów, gdzie druk 3D może znaleźć zastosowanie:
Budownictwo:
Budynki mieszkalne i komercyjne.
Prefabrykaty betonowe, takie jak ściany, fundamenty i schody.
Konstrukcje nośne oraz elementy złożonych struktur budowlanych.
Architektura użytkowa:
Elementy parkowe, w tym kosze na śmieci, ławki, donice.
Dekoracyjne elementy ogrodowe i ozdobne ściany.
Place zabaw z unikalnymi kształtami.
Mała architektura i przestrzenie miejskie:
Wiaty przystankowe, ławki, schody miejskie.
Bariery ochronne, donice miejskie.
Altany, pergole i inne elementy ozdobne.
Instalacje artystyczne:
Rzeźby i przestrzenne instalacje artystyczne.
Murale 3D i inne formy wyrazu artystycznego.
Przemysł:
Zbiorniki i inne elementy techniczne.
Obudowy techniczne dla urządzeń.
MACIEJ DUDEK
radca prawny, partner
SKP Ślusarek Kubiak Pieczyk
DOROTA CZAJKOWSKA
asystent prawny
SKP Ślusarek Kubiak Pieczyk
Internet Rzeczy to technologia towarzysząca człowiekowi w niemal wszystkich sferach jego życia. Urządzenia domowe, systemy Smart Home, smartwatche, aparatura medyczna, pojazdy czy sygnalizacja świetlna – wszystkie te rozwiązania, nazywane w obrocie prawnym produktami skomunikowanymi, stanowią książkowy przykład szerokiego zastosowania Internetu Rzeczy.
Dzięki czujnikom, które są elementem urządzeń wyposażonych w technologię Internetu Rzeczy możliwe jest gromadzenie kluczowych danych dotyczących ich stosowania, a także otoczenia, w jakim się znajdują. Zebrane informacje są następnie przesyłane drogą łączności elektronicznej lub łącza fizycznego do różnych podmiotów zwanych posiadaczami danych. Postępująca transformacja cyfrowa wiąże się z potrzebą wprowadzania odpowiednich regulacji prawnych. Z jakimi wyzwa-
niami musi zmierzyć się Internet Rzeczy, aby spełnić przewidziane prawem standardy?
Na szczeblu unijnym –nowe standardy dla IoT 12 września 2025 r. zaczyna obowiązywać Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2854 z dnia 13 grudnia 2023 r. w sprawie zharmonizowanych przepisów dotyczących sprawiedliwego dostępu do danych i ich wykorzystywania oraz w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) 2017/2394 i dyrektywy (UE) 2020/1828 (akt w sprawie danych). Rozporządzenie znane jako Data Act wprowadza istotne regulacje w zakresie zarządzania danymi generowanymi przez urządzenia połączone z Internetem, ujednolicając ramy prawne w UE w tym zakresie. W rozdziale II wspomnianego rozporządzenia, ustawodawca unijny zawarł szereg obowiązków dla różnorodnych podmiotów, posługujących się i korzystających z urządzeń wyposażonych w technologię IoT. Pierwszy z wymienionych w tym rozdziale obowiązków to wymóg odpowiedniego zaprojektowania oraz tworzenia urządzeń skomunikowanych i usług z nimi powiąza-
nych, określony w art. 3 ust. 1 Data Act. Zgodnie z brzmieniem tego przepisu, ich projekt i sposób produkcji mają zapewnić bezpieczny, w powszechnie używanym formacie, bezpłatny, a także dogodny dostęp użytkownika do zebranych informacji. Postuluje się zapewnienie bezpośredniego wglądu, o ile jest to wykonalne z punktu widzenia możliwości technicznych danego posiadacza danych. Należy podkreślić, iż wymogi mające swoje źródło w przytoczonym ustępie, będą stosowane wobec produktów skomunikowanych i usług z nimi powiązanych wprowadzonych na r ynek po 12 września 2026 r.
Data Act przewiduje obowiązek informacyjny potencjalnych posiadaczy danych względem użytkowników produktów skomunikowanych. Przed zawarciem umowy (np. sprzedaży, najmu czy leasingu urządzenia skomunikowanego) użytkownik urządzenia musi zostać poinformowany o rodzaju i orientacyjnej ilości gromadzonych danych, ich sposobie oraz miejscu ich przechowywania (ciągłym, rzeczywistym, na urządzeniu lub na ser werze), a także o możliwości zapoznania się z tymi informacjami, ich pobrania czy
też usunięcia. Obowiązek ten obejmuje również warunki wykorzystywania danych.
Ułatwienia w zakresie dostępu do danych narażają jednak przedsiębiorców na niebezpieczeństwo ujawnienia tajemnicy przedsiębiorstwa. W art. 4 ust . 6 Data Act ustanowiono standardy ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa, podlegającej ujawnieniu wyłącznie wtedy, gdy zarówno posiadacz danych, jak i użytkownik , uprzednio podejmą wszelkie środki konieczne do zapewnienia poufności. W przewidzianych rozporządzeniem okolicznościach posiadacz danych jest również uprawniony do wstrzy-
POSIADACZY DANYCH WZGLĘDEM
UŻYTKOWNIKÓW PRODUKTÓW
SKOMUNIKOWANYCH.
mania lub zawieszenia dzielenia się informacjami, zakwalifikowanymi jako tajemnice przedsiębiorstwa. W takim przypadku, użytkownikowi urządzenia IoT przysługuje prawo do wniesienia skargi do właściwego organu, który bez zbędnej zwłoki podejmie decyzję w tym zakresie lub uzgodnienia z po-
Specjalizuje się w reprezentacji klientów w postępowaniach spornych z zakresu prawa karnego, gospodarczego oraz cywilnego. Ma szczególne doświadczenie w sprawach dotyczących ochrony własności intelektualnej, dóbr osobistych oraz zwalczania nieuczciwej konkurencji. W ramach swojej praktyki prowadzi wewnętrzne postępowania wyjaśniające oraz doradza przedsiębiorcom przy opracowywaniu i wdrażaniu procedur mających na celu wykrywanie i zapobieganie nadużyciom w organizacjach. Kontakt: m.dudek@skplaw.pl. Strony internetowe: www.skplaw.pl, www.skpipblog.pl.
Zajmuje się ochroną dóbr osobistych oraz prawem własności intelektualnej, ze szczególnym uwzględnieniem prawa autorskiego, prawa muzyki, filmowego, mediów i reklamy. Kontakt: d.czajkowska@skplaw.pl. Strony internetowe: www.skplaw.pl, www.skpipblog.pl.
siadaczem danych wniesienia sprawy do odpowiedniego organu rozstrzygania sporów.
Im szybszy rozwój, tym więcej wymagań
Nowe technologie coraz szerzej wspierają człowieka w niezliczonych obszarach. Jednak w „zgiełku” intensywnego postępu cyfrowego nie powinno się zapominać o zapewnieniu odpowiedniej ochrony dla dóbr prawnych, w szczególności dla prywatności. Data Act to przełomowa regulacja w zakresie dostępu do informacji generowanych przez urządzenia IoT. Jest to jednak dopiero początek wyzwań prawnych, z jakimi będą musieli zmierzyć się producenci produktów IoT, posiadacze zebranych przez nich danych, a także użytkownicy.
W niedalekiej przyszłości konieczne będzie dostosowanie tej technologii do standardów kolejnego rozporządzenia unijnego, tj. Cyber Resilience Act (Akt o cyberodporności), którego przepisy będą stosowane od 11 grudnia 2027 r.
JAROSŁAW MARKIETA
rzecznik patentowy europejski rzecznik patentowy zawodowy pełnomocnik przed EUIPO pełnomocnik przed Jednolitym Sądem Patentowym (UPC)
W poprzednich odcinkach cyklu „Strategie obronne” była mowa o tym, jak zidentyfikować patent i potencjalne zagrożenie jego naruszenia, ustalić jego zakres przedmiotowy, a także jak wyeliminować patent z obrotu prawnego przez jego unieważnienie. Może jednak zdarzyć się sytuacja, że nie chcemy walczyć z cudzym patentem, ale chcielibyśmy skorzystać z chronionego nim wynalazku, bo np. chroniony patentem wynalazek jest niezbędny do wytwarzania określonego produktu, lepiej odpowiada potrzebom rynku, opatentowany sposób daje wymierne korzyści ekonomiczne albo przyczynia się do rozwoju naszych technologii. Jak zatem legalnie korzystać z cudzego wynalazku chronionego patentem?
Jak już wielokrotnie podkreślano, patent to prawo podmiotowe, które funkcjonuje w ściśle określonych granicach przedmiotowych, czasowych i ter ytorialnych. Zgodnie z art. 63 ustawy Prawo własności przemysłowej (dalej pwp) przez uzyskanie patentu nabywa się prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, zaś art. 66 pwp przyznaje uprawnionemu z patentu prawo zakazania osobie trzeciej, niemającej jego zgody, korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy polegający na wytwarzaniu, używaniu, oferowaniu, wprowadzaniu do obrotu, przechowywaniu lub składowaniu produktów będących przedmiotem wynalazku, eksportowaniu albo importowaniu ich do tych celów, lub stosowaniu sposobu będącego przedmiotem wynalazku, jak też używaniu, oferowaniu, wprowadzaniu do obrotu, przechowywaniu czy składowaniu produktów otrzymanych bezpośrednio takim sposobem, eksportowaniu lub importowaniu ich do tych celów.
Zawodowy lub zarobkowy charakter działalności
Kluczowym atrybutem prawa wyłącznego z patentu jest zawodowy lub zarobkowy charakter działalności polegającej na korzystaniu z wynalazku. Oznacza to, że nie ma przeszkód, aby korzystać z wynalazku w celach czysto prywatnych, przykładowo do wykonania produktu według wynalazku dla swoich własnych domowych potrzeb. Natomiast każdy, kto chce korzystać z cudzego wynalazku w celach zawodowych lub zarobkowych, tj. w celach gospodarczych, handlowych, komercyjnych, musi na to uzyskać zgodę uprawionego. W przeciwnym razie działanie takie będzie miało charakter bezprawny i może stanowić naruszenie prawa z patentu.
Wyjątki w ramach tzw. dozwolonego użytku
Niekiedy zgodę uprawnionego z patentu zastępuje sam ustawodawca, wprowadzając wyjątki w ramach tzw. dozwolonego użytku. Są to sytuacje, w których działanie osoby trzeciej, nawet kiedy odbywa się w zakresie za-
strzeżonej dla uprawnionego wyłączności, nie będzie stanowiło naruszenia.
I tak, nie narusza się patentu udzielonego na terytorium Polski przez:
1) korzystanie z wynalazku dotyczącego środków komunikacji i ich części lub urządzeń, które znajdują się na obszarze Polski czasowo, a także przedmiotów, które znajdują się na tym obszarze w komunikacji tranzytowej;
Wyczerpanie prawa z patentu
Inną sytuacją, która również eliminuje stan naruszenia jest tzw. wyczerpanie prawa z patentu. Patent nie rozciąga się bowiem na działania dotyczące wyrobu według wynalazku lub wytworzonego sposobem według wynalazku, polegające w szczególności na jego oferowaniu do sprzedaży lub dalszym wprowadza-
PRZEZ NIEGO PODMIOT WYPRODUKUJE
I WPROWADZI DO OBROTU W P OLSCE
URZĄDZENIE WEDŁUG WYNALAZKU, TO NIE BĘDZIE MÓGŁ NASTĘPNIE
ZABRONIĆ ODSPRZEDAŻY TEGO
KONKRETNEGO URZĄDZENIA W P OLSCE.
2) korzystanie z wynalazku dla celów państwowych w niezbędnym wymiarze, bez prawa wyłączności, jeżeli jest to konieczne do zapobieżenia lub usunięcia stanu zagrożenia ważnych interesów Państwa, w szczególności w zakresie bezpieczeństwa i porządku publicznego;
3) stosowanie wynalazku do celów badawczych i doświadczalnych, dla dokonania jego oceny, analizy albo nauczania;
4) korzystanie z wynalazku polegające na wytwarzaniu, używaniu, przechowywaniu, składowaniu, oferowaniu, wprowadzaniu do obrotu, eksportowaniu lub importowaniu, w celu wykonania czynności, jakie na podstawie przepisów prawa są wymagane dla uzyskania, również przez osobę trzecią, rejestracji lub zezwolenia, stanowiących warunek dopuszczenia do obrotu niektórych wytworów ze względu na ich przeznaczenie, w szczególności produktów leczniczych na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub innego państwa;
5) wykonanie leku w aptece na podstawie indywidualnej recepty lekarskiej;
6) korzystanie z materiału biologicznego do celów hodowli lub odkrywania i wyprowadzania nowych odmian roślin.
niu do obrotu, jeżeli wyrób ten został uprzednio wprowadzony do obrotu na ter ytorium Polski przez uprawnionego lub za jego zgodą. Nie stanowi również naruszenia patentu import na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz inne działania, o których mowa wyżej, dotyczące wyrobu wprowadzonego uprzednio do obrotu na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego przez uprawnionego lub za jego zgodą. Jeśli uprawniony lub upoważniony przez niego podmiot wyprodukuje i wprowadzi do obrotu w Polsce urządzenie według wynalazku, to nie będzie
natomiast nie wyczerpało się w zakresie, w jakim dotyczy wprowadzenia do obrotu w Polsce. Z kolei Chiny nie należą do Europejskiego Obszaru Gospodarczego i eksport do tego kraju nie powoduje wyczerpania praw przysługujących uprawnionemu w Polsce. Wyczerpanie odnosi się bowiem każdorazowo do konkretnego egzemplarza produktu i osobno w stosunku do każdej czynności należącej do sfer y wyłączności uprawnionego z patentu.
Umowa licencyjna
W pozostałych przypadkach zgodę uprawnionego można uzyskać w drodze zawarcia umowy licencyjnej. Licencja jest upoważnieniem udzielanym przez uprawnionego z patentu do korzystania z wynalazku chronionego patentu. Umowę o korzystanie z wynalazku można zawrzeć również w sytuacji, gdy wynalazek jest zgłoszony w Urzędzie Patentowym, ale nie udzielono jeszcze patentu, jak również w stosunku do wynalazku niezgłoszonego, a stanowiącego tajemnicę przedsiębiorcy. Zawarcie umowy licencyjnej jest zazwyczaj korzystne dla obu stron. Uprawniony ma bowiem wpływ na rynek przez upowszechnienie korzystania z opatentowanych wynalazków, a zamiast wikłać się w długotrwałe i kosztowne procesy sądowe o naruszenie patentu może czerpać wymierne korzyści z opłat licencyjnych. Z kolei licencjobiorca przez zawarcie umowy licencyjnej uzyskuje legalny dostęp
ZACHOWANIA FORMY PISEMNEJ POD RYGOREM NIEWAŻNOŚCI.
mógł następnie zabronić odsprzedaży tego konkretnego urządzenia w Polsce. Jeśli natomiast uprawniony tylko wyprodukuje w Polsce urządzenia według wynalazku i przeznaczy te urządzenia na eksport, np. do Chin, to sprowadzanie tych urządzeń do Polski przez podmiot trzeci i ich sprzedaż w Polsce może stanowić naruszenie patentu. Prawo uprawnionego z patentu w stosunku do tych urządzeń wyczerpało się bowiem tylko w zakresie ich produkcji,
i prawo do korzystania z nowoczesnych rozwiązań i technologii, a także szereg istotnych uprawnień.
Można również zawrzeć tzw. licencje krzyżowe, tj. umowy, w ramach których strony wymieniają się upoważnieniem do korzystania ze swoich wynalazków. W przypadku patentów istotnych dla zgodności ze standardami technicznymi SEP (Standard Essential Patents) uprawnieni zwykle udostępniają licencje o charakterze otwartym na warun-
kach FRAND (Fair, Reasonable and Non-Discriminatory) obejmującym portfele patentów (patent pools), a przystąpienie do takiej licencji dla wszystkich zainteresowanych możliwe jest na podstawie jednobrzmiącej umowy licencyjnej obejmującej wszystkie patenty z licencjonowanego portfela.
Zasady licencjonowania
Umowa licencyjna wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. Licencji nie można zatem udzielić w drodze ustnego zobowiązania ani jednostronnej zgody uprawnionego z patentu. W umowie licencyjnej, jak w każdej umowie, należy wskazać strony i przedmiot umowy oraz uregulować wzajemne prawa i obowiązki stron. Przedmiot umowy najczęściej określany jest przez wskazanie numeru patentu, zaś w przypadku wynalazków dopiero zgłoszonych może to być numer zgłoszenia i dokumentacja zgłoszeniowa. W takiej sytuacji należy jednak liczyć się z tym, że patent może nie zostać udzielony, albo może być udzielony w węższym zakresie niż wynikałoby to z pierwotnej treści zgłoszenia, co może mieć wpływ na zakres udzielonej licencji.
Odpłatność nie jest koniecznym warunkiem umowy licencyjnej, jednak w praktyce strony zawierają w umowie zobowiązanie licencjobiorcy do płatności tzw. opłat licencyjnych na rzecz uprawnionego. Celem umowy licencyjnej jest bowiem przede wszystkim uzyskanie wynagrodzenia przez licencjodawcę (uprawnionego), który wcześniej włożył wysiłek i wyłożył zasoby finansowe na dokonanie i ochronę wynalazku. Nie ma jednego, ustalonego sposobu liczenia opłat za korzystanie z wynalazku, może to być konkretna kwota pieniężna płacona cyklicznie, opłata w postaci procentu od zysku
ZAWODOWY LUB ZAROBKOWY CHARAKTER DZIAŁALNOŚCI
POLEGAJĄCEJ NA KORZYSTANIU
Z W YNALAZKU.
lub obrotu, opłata liczona od każdego egzemplarza produktu itp.
Na wniosek zainteresowanego licencja podlega wpisowi do rejestru patentowego. Ma to związek z jawnością rejestrów i domniemaniem prawdziwości wpisów w rejestrze. Każdy bowiem może sprawdzić, kto jest licencjobiorcą. Wpis w rejestrze nie jest jednak obowiązkowy, zatem brak wpisu licencjobiorcy w rejestrze nie oznacza braku upoważnienia do korzystania z wynalazku.
Licencja wyłączna a niewyłączna Udzielenie licencji jednemu podmiotowi nie oznacza, że inne podmioty, w tym sam uprawniony, nie będą mogły korzystać z tego samego wynalazku. Aby umowa licencyjna miała taki skutek umowa musi zawierać jasne i jednoznaczne postanowienia dotyczące wyłączności na rzecz licencjobiorcy. W przeciwnym razie, jeżeli umowa licencyjna nie zastrzega wyłączności korzystania z wynalazku w określony sposób, udzielenie licencji jednej osobie nie wyklucza możliwości udzielenia licencji innym osobom, a także jednoczesnego korzystania z wynalazku przez uprawnionego z patentu.
Z licencją wyłączną wiąże się też istotne uprawnienie dla licencjobiorcy. Uprawniony z licencji wyłącznej wpisanej do rejestru może bowiem na równi z uprawnionym z patentu do-
MOŻNA RÓWNIEŻ ZAWRZEĆ TZW.
LICENCJE KRZYŻOWE, TJ. UMOWY, W RAMACH KTÓRYCH STRONY
WYMIENIAJĄ SIĘ UPOWAŻNIENIEM
DO KORZYSTANIA ZE SWOICH WYNALAZKÓW.
chodzić roszczeń z powodu naruszenia patentu, chyba że strony wyłączą taką możliwość w umowie. Ponadto licencja może być pełna albo ograniczona. Umowa licencyjna może bowiem być udzielona w ograniczonym zakresie. Przykładowo, licencjobiorca może uzyskać jedynie prawo produkcji urządzeń według opatentowanego wynalazku bez prawa wprowadzania do obrotu na określonym terytorium. Jeżeli w umowie licencyjnej nie ograniczono zakresu korzystania z wynalazku, licencjobiorca ma prawo korzystania z wynalazku w takim samym zakresie jak licencjodawca. Licencjodawca jest też co do zasady obowiązany do przekazania licencjobiorcy wszystkich posiadanych przez niego w chwili zawarcia umowy licencyjnej informacji i doświadczeń technicznych potrzebnych do korzystania z wynalazku, niemniej warto doprecyzować postanowienia umowy w tym zakresie.
Kolejnym istotnym uprawnieniem, które może uzyskać licencjobiorca, jest możliwość udzielania dalszej licencji, tzw. sublicencji. W interesie licencjobiorcy leży jasne uregulowanie tej kwestii w umowie licencyjnej, w szczególności w sytuacji, kiedy planuje zlecić część pracy związanej z licencjonowanym wynalazkiem podwykonawcy, ponieważ licencjobiorca może udzielić dalszej licencji tylko za zgodą uprawnionego z patentu. Udzielenie dalszej sublicencji jest natomiast ustawowo wyłączone.
Czas trwania licencji
Losy umowy licencyjnej są ściśle związane z patentem i czasem jego trwania, niemniej nie są zależne od podmiotu uprawnionego. Licencja może być udzielona na dowolny okres, ale
zawsze wygasa najpóźniej z chwilą wygaśnięcia patentu lub ostatniego patentu w portfelu. Strony mogą przewidzieć dłuższy okres obowiązywania umowy w zakresie postanowień innych niż licencja, obejmujących w szczególności odpłatne świadczenia konieczne do korzystania z wynalazku. Natomiast w przypadku zbycia patentu obciążonego licencją przez uprawnionego w czasie trwania umowy licencyjnej, umowa taka jest skuteczna wobec następcy prawnego.
Licencja przymusowa Szczególną postacią licencji jest tzw. licencja przymusowa. W przypadku licencji przymusowej zgodę uprawnionego zastępuje decyzja administracyjna wydana przez Urząd Patentowy RP. W Polsce Urząd Patentowy RP może udzielić zezwolenia na korzystanie z opatentowanego wynalazku innej osoby w następujących sytuacjach:
1) gdy jest to konieczne do zapobieżenia lub usunięcia stanu zagrożenia bezpieczeństwa Państwa, w szczególności w dziedzinie obronności, porządku publicznego, ochrony życia i zdrowia ludzkiego oraz ochrony środowiska naturalnego;
2) zostanie stwierdzone, że patent jest nadużywany;
3) zostanie stwierdzone, że uprawniony z patentu udzielonego z wcześniejszym pierwszeństwem (patentu wcześniejszego) uniemożliwia, nie godząc się na zawarcie umowy licencyjnej, zaspokojenie potrzeb rynku krajowego przez stosowanie opatentowanego wynalazku (patent zależny), z którego korzystanie wkraczałoby w zakres patentu wcześniejszego; w tym przypadku uprawniony z patentu wcześniejszego może żądać udzielenia mu zezwolenia na korzystanie z wynalazku będącego przedmiotem patentu zależnego (licencja wzajemna).
Warunkiem udzielenia licencji przymusowej w tym przypadku jest stwierdzenie, że korzystanie z wynalazku będącego przedmiotem patentu zależnego, jeżeli są to wynalazki dotyczące tego samego przedmiotu, wprowadza istotny postęp techniczny o po-
ważnym znaczeniu gospodarczym. W przypadku wynalazku dotyczącego technologii półprzewodników licencja przymusowa może być udzielona tylko dla przeciwdziałania praktykom bezzasadnie ograniczającym konkurencję.
Licencja przymusowa może zostać udzielona, jeżeli ubiegający się o nią wykaże, że czynił wcześniej, w dobrej wierze, starania w celu uzyskania licencji. Spełnienie tego warunku nie jest jednak co do zasady konieczne do udzielenia licencji przymusowej w celu zapobieżenia lub usunięcia stanu zagrożenia bezpieczeństwa Państwa albo w przypadku ogłoszenia o możliwości ubiegania się o licencję przymusową.
Zamiast umowy licencyjnej to Urząd Patentowy RP określa zakres i czas trwania licencji przymusowej oraz szczegółowe warunki jej wykonywania, a także, odpowiednio do wartości rynkowej licencji, wysokość opłaty licencyjnej oraz sposób i terminy jej zapłaty. W szczególnie uzasadnionych przypadkach decyzja o udzieleniu licencji przymusowej,
w części dotyczącej zakresu i czasu trwania licencji lub wysokości opłaty licencyjnej, może być po upływie dwóch lat od jej wydania zmieniona na wniosek zainteresowanego.
Licencja przymusowa jest licencją niewyłączną, zaś korzystający z wynalazku na podstawie licencji przymusowej jest obowiązany uiścić na rzecz uprawnionego opłatę licencyjną. Licencja przymusowa oraz licencja wzajemna podlegają na wniosek zainteresowanego wpisowi do rejestru patentowego.
Licencja przymusowa może zostać przeniesiona tylko łącznie z przedsiębiorstwem lub tą jego częścią, w której jest ona wykonywana. Licencja przymusowa dotycząca patentu wcześniejszego może być przeniesiona na inną osobę tylko łącznie z patentem zależnym.
Podsumowując, jeśli nie można podważyć patentu blokującego dostęp do rynku, warto rozważyć uzyskanie licencji. Korzystanie z cudzego wynalazku może być bowiem gospodarczo opłacalne, jeśli odbywa się w prawnie dopuszczalnych ramach.
Z wykształcenia magister inżynier automatyk o specjalności robotyka. Zawodowo zajmuje się wsparciem przedsiębiorstw w zakresie prawa własności przemysłowej od 2003 r., stopniowo uzyskując uprawnienia do występowania przed Urzędem Patentowym RP oraz bezpośrednio przed Europejskim Urzędem Patentowym (EPO), Europejskim Urzędem ds. Ochrony Własności Intelektualnej (EUIPO) i Biurem Międzynarodowym Światowej Organizacji Ochrony Własności Intelektualnej (IB/WIPO). Pełnomocnik przed Jednolitym Sądem Patentowym (UPC).
Z powodzeniem uzyskuje patenty europejskie dla podmiotów z Polski i innych państw, w tym USA oraz Chin. Z sukcesem reprezentował uprawnionych z patentów w postępowaniach sądowych dotyczących egzekwowania naruszonych praw patentowych. W ramach aplikacji rzecznikowskiej organizowanej przez Polską Izbę Rzeczników Patentowych prowadzi wykłady w zakresie oceny przesłanek zdolności patentowej, zasad redagowania opisu patentowego oraz postępowań międzynarodowych. Autor zadań egzaminacyjnych i członek Komisji Egzaminacyjnej Polskiej Izby Rzeczników Patentowych. Członek stowarzyszeń oraz organizacji międzynarodowych zrzeszających zawodowych pełnomocników zajmujących się ochroną własności przemysłowej. Kontakt: jarek.markieta@ipandlaw.com. Strona internetowa: www.ipandlaw.com.
18 września 2025 r. zakończyła się 38. edycja międzynarodowych targów energetycznych ENERGETAB 2025. Podczas trzydniowego wydarzenia prawie 500 wystawców z 21 krajów Europy i Azji zaprezentowało pełną gamę najnowszych urządzeń, aparatów, pojazdów i technologii zarówno dla energetyki zawodowej i przemysłowej, jak i drobnego prosumenta.
Podczas oficjalnej ceremonii otwarcia licznie zgromadzonych gości powitał Dariusz Mrzygłód, prezes ZIAD Bielsko-Biała – organizatora targów. Podkreślił, że ENERGETAB to najlepsze miejsce i czas na prezentowanie innowacyjnych rozwiązań dla energetyki. Następnie powitano gości honorowych, wśród których byli m.in. poseł na Sejm RP Mirosław Suchoń, Leszek Kosiorek, prezes Tauron Dystrybucja (partner strategiczny targów), prezes SEP prof. Sławomir Cieślik, dyrektor Instytutu Energetyki Mariusz Mazur, pre-
zes zarządu Polskiej Izby Gospodarczej Elektrotechniki Marek Wajszczyk i prezes zarządu Polskiego Stowarzyszenia Branży Elektroenergetycznej Krzysztof Jamróz. Podczas inauguracji targów zostało podpisane „Porozumienie o współpracy” między Stowarzyszeniem Elektr yków Polskich, które reprezentował prof. Sławomir Cieślik a Polską Sekcją Institute of Electrical and Electronics Engineers (IEEE), reprezentowaną przez prof. Marka Jasińskiego.
Uroczystego otwarcia targów dokonał Prezydent Miasta Bielska-Białej – Jarosław Klimaszewski, który życzył sukcesów biznesowych uczestnikom targów, po czym nastąpiło symboliczne przecięcie wstęgi. Podczas ur oczys tej inauguracji wręczono także wyróżnienia w konkursie targowym na szczególnie wyróżniający się produkt, przyznane przez Komisję Konkursową, której przewodniczył prof. Jacek Wańkowicz.
Szerokie spektrum specjalistycznych rozwiązań
Dla gości licznie odwiedzających tegoroczne targi ENERGETAB była to doskonała okazja, aby móc poznać lub porównać szerokie spektrum prezentowanych specjalistycznych maszyn i urządzeń elektroenergetycznych, aparaturę rozdzielczą i łączeniową, kontrolno–pomiarową, automatyki i sterowania, osprzęt sieci przesyłowych i dystr ybucyjnych, energooszczędne oświetlenie przemysłowe i drogowe, stosowane w energetyce systemy informatyczne i telekomunikacyjne czy innowacyjne technologie sieciowe. Znaczące miejsce na targach zajmowały urządzenia i technologie związane z odnawialnymi źródłami energii czy elektromobilnością. Wrażenie robiła duża liczba oferentów różnej wielkości bateryjnych magazynów energii, nierzadko oferowanych łącznie z punktami ładowania samochodów elektrycznych czy uzupełniającym zasilaniem z OZE.
Debaty, warsztaty i konferencje
Jak co roku, targom towarzyszyły konferencje organizowane przez partnerów branżowych targów. W pierwszym dniu targów Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej (obchodzące 35-lecie działalności) zorganizowało Forum Dystrybutorów Energii, które otworzył dr inż. Maciej Mróz –prezes PTPiREE. Głównymi zagadnieniami poruszanymi podczas forum były kierunki rozwoju sieci dystrybucyjnych w najbliższych latach w sytuacji znacznego zwiększenia nakładów na inwestycje i modernizacje oraz zmiany prawne dotyczące współpracy OZE z siecią dystrybucyjną.
Stowarzyszenie Elektryków Polskich zorganizowało debatę powiązaną z praktycznymi warsztatami na temat wpływu mocy biernej na pracę sieci elektroenergetycznej i powstałe straty energii oraz możliwości regulacji zawartości mocy biernej, w tym przez konfigurację falowników fotowoltaicznych.
Wśród zwiedzających istotną grupę tworzyli przedstawiciele samorządów gminnych oraz wspólnot energetycz-
nych. Specjalnie dla nich została zorganizowana konferencja „Zarządzanie energią w gminach w aspekcie współpracy z sektorem energetyki”, którą patronatem objął Związek Miast Polskich. Doświadczeni samorządowcy przedstawili licznie zgromadzonym w sali konferencyjnej słuchaczom współczesne trendy transformacji energetycznej, digitalizację rozliczeń mediów w Urzędzie Miasta Bydgoszcz oraz podstawowe zasady transformacji energetycznej, zmierzające do obniżenia cen energii i zapewnienia bezpieczeństwa dostaw. Pełnomocnicy Tauron Dystrybucja ds. kontaktów z samorządami (Jacek Sakrejda i Paweł Bogacz) przedstawili inicjatywy operatora wspierające samorządy i społeczności energetyczne. Pod koniec konferencji Adam Dykiel reprezentujący firmę Mikronika zaprezentował system SYNDIS do monitoringu i sterowania infrastruktury energetycznej gmin i wspólnot energetycznych. Konferencję zakończyły odpowiedzi prelegentów na pytania zadane przez słuchaczy na sali.
Interesującą konferencję, skierowaną głównie do uczestniczących w targach producentów urządzeń i dostawców usług, zorganizowała Polska Agencja Inwestycji i Handlu (PAIH), oferując wsparcie w eksporcie do mniej tradycyjnych, ale perspektywicznych regionów, jak np. Północna Afryka czy Ameryka Południowa. W konferencji wzięła udział ambasador Argentyny w Polsce – Alicia Irene Falkowski oraz liczna delegacja federacji Fenelec, która w Maroku zrzesza ponad 650 firm
z sektora elektrotechniki, elektroniki i energii odnawialnej. Prezentacje zagranicznych gości uzupełniły wystąpienia przedstawicieli PAIH i BGK, debata gości i przedstawicieli polskich firm oraz stowarzyszeń, a także rozmowy z wystawcami na stoiskach targowych. Zainteresowanie słuchaczy wzbudziły także prezentacja procesu synchronizacji systemów elektroenergetycznych krajów bałtyckich z obszarem Europy kontynentalnej oraz prezentacja dr. inż. Marcina Błesznowskiego na temat innowacyjnych technologii wodorowych, opracowanych w Centrum Technologii Wodorowych Instytutu Energetyki.
Strefy specjalne
Na otwartych terenach ekspozycyjnych targów zostały wydzielone trzy specjalne strefy:
• Strefa Ecomobilności – SEL,
• Strefa Odnawialnych Źródeł Energii – OZE,
• Strefa Praktycznych Pokazów technologii elektrycznych – SPP. Spore zainteresowanie wśród zwiedzających wzbudziła Strefa Ecomobilności, której towarzyszyła konferencja „Zielona Mobilność” oraz debaty toczone pod hasłem „Quo vadis mobility?”. W tej strefie licznie zaprezentowali się dostawcy samochodów hybrydowych i elektrycznych oraz producenci stacji ładowania energią elektryczną pojazdów. Szczególne zainteresowanie wzbudzał lekki, dwuosobowy samolot o kompozytowym kadłubie firmy Artus Aircraft, z innowacyjnym modułowym układem napędowym (klasyczny silnik
Puchar Ministra Energii
za produkt: System rozdziału mocy LFC dla odnawialnych źródeł energii zgłoszony przez firmę: Instytut Automatyki Systemów Energetycznych
Puchar Ministra Klimatu i Środowiska
za produkt: Układ Konwersji Energii Ciepła Odpadowego na Energię Elektryczną typu ORC-10-LT
zgłoszony przez firmę: Marani
Statuetka Prezydenta Miasta Bielska-Białej
za produkt: Aeolus Line Monitoring – system do pomiaru i analizy ruchu linii napowietrznych wywołanego wiatrem
zgłoszony przez firmę: PLP Poland (Belos)
Medal Prezesa SEP
za produkt: TrafoGator – innowacyjny system do transportu i rozładunku stacji transformatorowych w trudnych warunkach terenowych zgłoszony przez firmę: ZPUE
Złoty Medal targów ENERGETAB 2025
za produkt: Technologia BIM w Elko-Bis. Nowoczesne metody modelowania systemów odgromowych zgłoszony przez firmę: Elko-Bis Systemy Odgromowe
Srebrny Medal targów ENERGETAB 2025
za produkt: Aktywny ompensator Mocy Biernej z Filtracją Harmonicznych zgłoszony przez firmę: Rabbit
Brązowy Medal targów ENERGETAB 2025
za produkt: PVM-1530 Pro – zestaw mierników do pomiarów instalacji fotowoltaicznych zgłoszony przez firmę: Sonel
Pełna lista wyróżnionych produktów jest dostępna na stronie energetab.pl/konkurs-targowy-wyniki.
spalinowy, hybryda, ewentualnie napęd elektryczny). Ciekawość wzbudzał także bolid z napędem elektrycznym przeznaczony do wyścigów Formuły Student, skonstruowany przez studentów Politechniki Krakowskiej. Wydarzenia w strefie Ecomobilności stały się oficjalną akcją European Mobility Week, prowadzoną przez Komisję Europejską.
W Strefie OZE odbywały się pokazy urządzeń i technologii związanych z przyjaznym dla środowiska wytwarzaniem energii elektrycznej, jak nowej generacji panele fotowoltaiczne, najnowsze systemy montażowe i mocujące, magazyny energii, falowniki czy systemy zarządzania energią. Strefa OZE odwiedzana była zarówno przez profesjonalistów z branży energetycznej, jak i osoby poszukujące praktycznych, przyjaznych środowisku technologii do zastosowania w domach, firmach czy gospodarstwach rolnych.
Bardzo wielu zainteresowanych gromadziły w tym roku pokazy w Strefie SPP. Pracownicy Tauron Dystrybucji prezentowali tam w pełni funkcjonalne pole mobilne 110 kV z zabudowanymi przekładnikami, odłącznikami, uziemnikami, aparaturą zabezpieczeniową i pomiarową. Jego mobilność pozwala na montaż i uruchomienie w terenie w ciągu kilku godzin, co jest niezwykle ważne w sytuacjach awaryjnych, jako zasilanie tymczasowe w trakcie budowy, remontów czy modernizacji sieci. Firma ZPUE zaprezentowała w praktycznym działaniu innowacyjny system do transportu i rozładunku stacji transformatorowych w trudnych warunkach terenowych – TrafoGator. Znany producent głowic i muf kablowych Cellpack urządził pokaz instalowania ich najnowszych rozwiązań. Także Nexans demonstrował swoje najnowsze mufy. Odbywały się pokazy zgrzewania egzotermicznego elementów uziemień w wykonaniu firmy Budnok oraz RST. Z kolei firma XBEST umożliwiła zwiedzającym próby samodzielnego spawania światłowodów oraz omawiała zasady i metody organizacji kabli i włókien w mufach oraz przełącznicach.
Aspekt edukacyjny
Targi ENERGETAB są co roku licznie odwiedzane przez studentów politechnik i młodzież z techników i liceów zawodowych. W tym roku na stoiskach Tauron Dystrybucja oraz Polskich Sieci Elektroenergetycznych zostały zorganizowane Dni Kariery – wszyscy zainteresowani pracą w tych nowoczesnych i prestiżowych koncernach mogli się dowiedzieć o możliwościach odbycia staży czy o warunkach zatrudnienia. W tej samej Hali A zlokalizowane były także stoiska uczelni: Uniwersytetu Bielsko-Bialskiego, Politechniki Śląskiej oraz Małopolskiej Uczelni im. rtm. Witolda Pileckiego w Oświęcimiu. Była to doskonała okazja, aby porozmawiać z młodzieżą odwiedzającą targi o przyszłości edukacyjnej i zawodowej.
Kolejna edycja targów ENERGETAB odbędzie się w dniach 15–17 września 2026 r.
Na podstawie materiałów ZIAD Bielsko-Biała
Redakcja AUTOMATYKA
Sieć Badawcza Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP
Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa
Marketing tel. 22 87 40 191
e-mail: automatyka@piap.lukasiewicz.gov.pl www.AutomatykaOnline.pl/Automatyka
CZŁOWIEK I AI
H.James Wilson, Paul R. Daugherty
Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN rok wydania: 2025, objętość: 320 stron, oprawa: miękka
Przyszłość pracy już się zaczęła. Człowiek i AI mogą razem tworzyć lepszy świat – firmę, zespół i jutro. Generatywna sztuczna inteligencja, ta sama, która stoi za ChatGPT, może w praktyce zmieniać procesy, tworzyć lepsze produkty i uwalniać kreatywność zespołu. Jak odważnie korzystać z AI? Liderzy swoich branż, innowatorzy, którzy chcą wyprzedzać rynek – już dziś wprowadzają sztuczną inteligencję, by szybciej działać, lepiej odpowiadać na potrzeby klientów i osiągać wyniki, które wcześniej były niemożliwe. Dowiemy się, jak radzić sobie z dylematami etycznymi AI, jak sprawić, by nasze dane pracowały dla nas oraz jak przygotować się na zawody przyszłości. To przewodnik, który pomoże wykorzystać AI do budowania przewagi i realnego wpływu. Zawiera praktyczne przykłady, inspirujące historie i konkretne strategie, dzięki którym można korzystać z AI w sposób odpowiedzialny, efektywny i z korzyścią dla ludzi.
Keith Mansfield (tłum. Agnieszka Adamczyk-Karwowska) Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN rok wydania: 2025, objętość: 270 stron, oprawa: twarda
Przed nami polskie wydanie światowego bestsellera literatury popularnonaukowej, najnowsza część pasjonującej serii: 50 idei, które powinieneś znać. W serii 50 esejów autorka wyjaśnia najważniejsze koncepcje, idee oraz przedstawia najważniejszych myślicieli stojących za sztuczną inteligencją. Od pytania Alana Turinga „czy maszyny mogą myśleć?” i najlepszych technik motywacyjnych dla generatywnej sztucznej inteligencji, po superinteligencję. To kompletne wprowadzenie do najważniejszych koncepcji dotyczących sztucznej inteligencji: w przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Obowiązkowa lektura dla każdego początkującego erudyty! Serdecznie polecamy na zimowe wieczory.
rok wydania: 2025, objętość: 224 strony, oprawa: miękka EFEKTYWNE
Chris Hughes, Nikki Robinson (tłum. Małgorzata Dąbkowska-Kowalik, Witold Sikorski)
Wydawca: Helion
Korzystanie z systemów opartych na chmurze wiąże się z licznymi cyberzagrożeniami. Trzeba się dobrze orientować w złożoności infrastruktury i w powiązaniach poszczególnych elementów. Dopiero potem ustalać priorytety w programie zarządzania ryzykiem, uwzględniając wiele innych zagadnień. Książka zawiera opis kompleksowych praktyk, dzięki którym współczesne organizacje utrzymujące złożone ekosystemy oprogramowania mogą skutecznie identyfikować podatności, zarządzać nimi i ograniczać ryzyko wystąpienia poważnych naruszeń bezpieczeństwa. Dlaczego nie wystarczy „użyć łatki”, aby naprawić luki w oprogramowaniu. Jak profesjonalnie zarządzać podatnościami, stosując monitorowanie systemów i baz danych podatności. Jak ważne są czynnik ludzki i czynniki psychologiczne i jak je identyfikować. Jak w erze chmury zarządzać ryzykiem informatycznym!
Opracowanie – dr inż. Małgorzata Kaliczyńska
v Analizy innowacyjności koncepcji technologii iaplikowanie ogranty międzynarodowe
v Planowanie i prowadzenie badań naukowych, również
z udziatem ochotników
„ Ochrona patentowa własności intelektualnej i wdrożenia przemysłowe efektów prac badawczych
„ Projektowanie interaktywnych, immersyjnych cyfrowych modeli urządzeń mechatronicznych
Wizualizacja odczytów pomiarów czujników dostosowana do potrzeb indywidualnego użytkownika
Ustawianie bezpiecznej iwysokowydajnej komunikacji bezprzewodowej do teleoperacji
v Projektowanie mechaniczne w oparciu o symulacje dynamiki oraz symulacje wytrzymałościowe
„ Przygotowywanie dokumentacji wykonawczej do technologii ubytkowych i przyrostowych
„ Prowadzenie kompleksowo procesu wytwarzania aż do otrzymania gotowych produktów
„ Rozwijanie algorytmów uczących się przeznaczonych do personalizacji ćwiczeń
„Tworzenie modeli predykcyjnych wykrywających ryzyka przed ich wystąpieniem
Wdrażanie pomiarów sygnałów biomedycznych do sterowania typu human-in-the-loop
Sterowanie i ćwiczenia w VR
„Wdrażanie cyfrowych bliźniaków wwirtualnej rzeczywistości sterowanych ruchami rąk
v Wizualizacja igrywalizacja ćwiczeń oraz wskazówek dla użytkownika w wirtualnej rzeczywistości
„ Rozwój aplikacji VR na zamówienie, wykorzystujących dodatkowe urządzenia peryferyjne
Ocena wpływu na człowieka
„Badanie aktywności człowieka wykorzystującego technologię za pomocą pomiarów EMG i EEG
,; Śledzenie ruchu cztowieka w celu lepszego zrozumienia interakcji z urządzeniami - możliwe wewnątrz i na zewnątrz
„Modelowanie ruchów do projektowania ergonomicznych produktów na bazie pomiarów IMU i analizy obrazu
Redakcja AUTOMATYKA
Sieć Badawcza Łukasiewicz –Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa
Marketing tel. 22 87 40 191, 22 87 40 060 e-mail: automatyka@piap.lukasiewicz.gov.pl www.AutomatykaOnline.pl/Automatyka
