LEDENMAGAZINE VAN DE COÖPERATIEVE UITVAARTVERENIGING DE VOLHARDING U.A.
HISTORIE
De geschiedenis van De Volharding Van bakkerij tot ziekenfonds PRIJSVRAAG
Toets uw kennis van de Hofstad INTERVIEW
Vissen in de beurs van de toerist Scheveningen rond de eeuwwisseling
NUMMER 2 | ZOMER 2018
REDACTIONEEL
INHOUD
ZOMER 2018
magazine NUMMER 2 | ZOMER 2018
Een stad vol historie
I
n deze editie van ons magazine speelt het verleden van onze stad én onze coöperatie een belangrijke rol. We doken in de geschiedenis van De Volharding en daarbij drongen de vergelijkingen met het heden zich automatisch op. De alomtegenwoordige Volharding uit de jaren 80 van de 19de eeuw ontwikkelde zich tot wat we nu zijn: een bloeiende vereniging met naast uitvaartverzorging een aantal andere activiteiten, zoals een spaarfonds, een milieustichting, de welzijnsstichting Steun en Toeverlaat en de Hofpas. Het laat zien dat de sociale grondgedachte die de initiatiefnemers bijna 150 jaar geleden motiveerde om de vereniging op te richten, nog steeds springlevend is. Daarom zijn we ook erg blij met het bericht dat we afgelopen maand van de gemeente kregen: er zal een straatnaam naar De Volharding worden vernoemd. Langs de Machiel Vrijenhoeklaan komt een nieuw pad richting ons crematorium Haagse Duinen en dit krijgt de naam: De Volhardingpad. Een erkenning van de betekenis van De Volharding als icoon van de stad. Ook vindt u in dit nummer een artikel over de opkomst van de badcultuur en het ontstaan van de badplaats Scheveningen. We zien hoe de bewoners van het kleine vissersdorp zich langzaam maar zeker gaan toeleggen op het verlenen van diensten aan de toerist. Een ontwikkeling die zich heeft doorgezet. De visserij biedt nog slechts aan enkele tientallen Scheveningers werk en de klederdracht is volledig uit het dagelijks leven verdwenen. Daarvoor in de plaats zie je de surfers met hun planken en zwarte surfpakken, het Beach Stadium, een prachtige nieuwe boulevard met talloze strandtenten en een keur aan restaurants aan de Dr. Lelykade. Waarachtig, een modern stranddorp van kwaliteit en een grote toeristische trekpleister.
COLOFON
Volharding Magazine is een uitgave van de Coöperatieve Uitvaartvereniging De Volharding U.A. Oplage: 20.500 HOOFDREDACTEUR Ans Meiborg REDACTIE Edouard van Arem, Monique Linnemann en Ans Meiborg AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Jacqueline Alders, Yvonne Stikkelbroeck en John Navarro
ILLUSTRATIES Bart-Works.nl, Vlaardingen VORMGEVING C10 Ontwerp, Den Haag DRUK Impressed druk, print en sign, Pijnacker ADVERTEREN magazine@devolharding.nl REDACTIEADRES Roggeveenstraat 116 2518 TT Den Haag 070-221 05 81 magazine@devolharding.nl
Met deze artikelen en de vaste rubrieken van het Venduehuis, stadsgids Jacqueline Alders en nieuwsberichten hopen wij u weer een plezier te doen.
www.devolharding.nl
Constant Martini Voorzitter De Volharding
VOLHARDING MAGAZINE | NUMMER 2 | ZOMER 2018
Verder in dit nummer
04
OMBUDSTEAM NIEUW: SPREEKUUR IN ESCAMP
‘Iedereen kan bij ons terecht’
09
DE TWEEDE HELFT
‘Neem je lot in eigen handen’
10
RAAD & DAAD
Een kostbare liefdesgeschiedenis Stadhuizen in een dorp
SPECIAL
21
12
De Volharding sinds 1880
EEN KLEINE GESCHIEDENIS VAN DE COÖPERATIE
22
16
EVENEMENT SFEERVOL MUZIEKFESTIVAL
Jazz in de gracht
DE HOFPAS
25
Als lid van De Volharding profiteert u van Hofpasvoordeel!
26
PUZZEL
27
VOORDEELREIZEN
02 INTERVIEW DE GROEI EN BLOEI VAN DE BADCULTUUR IN SCHEVENINGEN EIND 19DE EEUW
Vissen in de beurs van de toerist
OP STAP DOOR DEN HAAG FOTOGRAFIE Studio Oostrum, Den Haag
Wij dagen u in dit nummer uit om uw historische kennis van onze stad te testen in een kleine quiz. Onder de inzenders verloten we een VIParrangement voor Jazz in de gracht, een van de meeste sfeervolle gratis events in Den Haag. Dit jazzfestival vindt plaats in de laatste week van de zomervakantie en is zeker een bezoekje waard.
Ik wens u hele fijne zomer.
NUMMER 2
5-daagse all-inclusive busreis Herfst en wild op de Veluwe
29
LEDENNIEUWS & ACTIVITEITEN
31
VOORDEELWINKEL
32
ONDER DE HAMER
Den Haag rond 1730 volgens Jacob de Riemer
18
PRIJSVRAAG
Wat weet u over de geschiedenis van Den Haag?
24
UITVAART DE VIJF MEEST GESTELDE VRAGEN OVER…
Het regelen van je uitvaart
ARTIKELEN UIT VOLHARDING MAGAZINE MOGEN MET BRONVERMELDING WORDEN OVERGENOMEN. WANNEER ECHTER EEN AUTEUR IS VERMELD, DIENT DEZE APART TOESTEMMING TE VERLENEN. IN BEGINSEL IS ER COPYRIGHT VERSCHULDIGD. DAT GELDT OOK VOOR HET OVERNEMEN VAN FOTO’S BIJ ARTIKELEN. ARTIKELEN IN VOLHARDING MAGAZINE BEHOEVEN NIET BIJ VOORBAAT DE OPVATTINGEN VAN DE VOLHARDING WEER TE GEVEN. ZIJ KUNNEN BIJVOORBEELD BEDOELD ZIJN OM OPVATTINGEN VAN ANDEREN TE TOETSEN OF EEN DISCUSSIE OVER EEN ONDERWERP OP GANG TE BRENGEN. BIJ HET PUBLICEREN VAN DE FOTO’S IS DE GROOTST MOGELIJKE ZORGVULDIGHEID BETRACHT. TOCH BESTAAT DE MOGELIJKHEID DAT ER GEEN TOESTEMMING IS GEVRAAGD AAN EVENTUELE RECHTHEBBENDEN. U KUNT ZICH HIERVOOR WENDEN TOT DE REDACTIE. GEDRUKT OP FSC GECERTIFICEERD PAPIER.
COVERFOTO STUDIO OOSTRUM
VOLHARDING MAGAZINE | NUMMER 2 | ZOMER 2018
03
INTERVIEW
Vissen in de beurs van de toerist
De groei en bloei van de badcultuur in Scheveningen eind 19de eeuw
VOLHARDING MAGAZINE | NUMMER 2 | ZOMER 2018
VOLHARDING MAGAZINE | NUMMER 2 | ZOMER 2018
04 05
INTERVIEW
Baden in zee en flaneren over de boulevard was in de 19de eeuw een tijdverdrijf voor de elite. Scheveningen Bad ontpopte zich rond 1885 als ‘the place to be’ voor de Europese beau monde. Het in dat jaar voltooide Kurhaus speelde hierbij een doorslaggevende rol. De vissers profiteerden van de populariteit van de badplaats en verdienden in de zomermaanden een centje bij als badman, ezeltjesdrijver of verkoper van souvenirs. Zo visten ze niet alleen in zee, maar ook in de beurs van de toerist.
06 07
TEKST ANS MEIBORG FOTOGRAFIE STUDIO OOSTRUM HISTORISCHE BEELDEN COLLECTIE HAAGS GEMEENTEARCHIEF
P
aul Crefcoeur schreef over de geschiedenis van het Kurhaus het boek ‘Scheveningen wordt mondain’ en werkte mee aan de tentoonstelling ‘In touw voor de toerist’, die tot en met 9 september te zien is in Muzee Scheveningen. Hij vertelt hoe de twee totaal verschillende werelden in de loop der tijd steeds dichter naar elkaar toegroeiden. GENEESKRACHTIGE WERKING ZEEWATER
Jacob Pronk, een ondernemende Scheveningse reder, zag hier wel brood in en bouwde in 1818 een badhuis op enige afstand van het vissersdorp. Dat was een bescheiden houten gebouw met vier kamers voorzien van een badkuip. Deze werden gevuld met emmertjes zeewater, die met paard en wagen van de zee naar het badhuis werden vervoerd. Daarnaast beschikte Pronk over enkele badkoetsen. De patiënt werd in een koets met een overkapping van doek de zee in gereden. Afgeschermd van nieuwsgierige blikken kon hij via een trapje afdalen in de zee. Het koude zeewater zorgde voor een versnelling van de bloedsomloop en het zeewater werd als drank voorgeschreven om de ingewanden te reinigen.”
Paul: “Het baden in zeewater was in eerste instantie een gebruik met een medische achtergrond. Zeewater en zeelucht werden als heilzaam gezien en vanaf het begin van de 19de eeuw schreven artsen kuren voor van zeebaden als remedie tegen kwalen als reuma, migraine, onvruchtbaarheid of astma.
CONCURRERENDE BADPLAATSEN
Het eerste (houten) badhuis van Jacob Pronk, 1818
Gaandeweg de 19de eeuw kwamen er meer behandelmethoden en werd een verblijf aan zee steeds populairder bij de elite in Europa. Paul: “Uiteraard
VOLHARDING MAGAZINE | NUMMER 2 | ZOMER 2018
‘BADEN IN ZEE ALS REMEDIE TEGEN MIGRAINE, ASTMA EN ONVRUCHTBAARHEID’ wilde deze clientèle ook een beetje comfortabel verblijven en hun sociale leven onderhouden. In andere Europese kustplaatsen zoals Oostende, Boulogne en Trouville ontstonden mondaine badplaatsen met luxueuze hotels en volop mogelijkheden om de dagen en avonden op een aangename manier door te brengen. Er waren bibliotheken, balzalen, concerten en allerlei vertier, zoals excursies, boottochtjes en rijtoeren. Op die manier kon men zich vermaken en interessante nieuwe contacten opdoen.”
Het eerste Kurhaus, gebouwd op de fundamenten van het Stedelijk Badhuis, werd geopend op 11 juli 1885
nen. Dochters van huwbare leeftijd zaten onder toezicht van een chaperonne op de overdekte veranda’s van de villa’s mooi te zijn en potentiële huwelijkskandidaten te beoordelen.”
zaal die zich leende voor concerten en voorstellingen. Dat bleek een gouden greep. Het Kurhaus kwam in 1885 gereed en was een prachtig, imposant gebouw, symmetrisch van opzet met een voorname uitstraling. De grote koepelzaal, de Kurzaal, in het middendeel beschikte over een fantastische akoestiek, perfect voor muzikale uitvoeringen.”
STARTSEIN VOOR DE MODERNISERING ZIEN EN GEZIEN WORDEN
Ook in Scheveningen groeiden de overnachtingsmogelijkheden gestaag. De gemeente had het badhuis van Pronk overgenomen en uitgebreid tot een ‘Grand Hôtel des Bains’ met circa 90 bedden en in 1858 opende het Grand Hôtel met ruim 300 bedden. Daarnaast was het vanaf de jaren 60 van de 19de eeuw bon ton om in de zomer een particuliere villa te huren om daar met de hele familie te verblijven. De villa’s waren speciaal voor dit doel gebouwd. Paul: “Een welgestelde familie nam gedurende enkele maanden haar intrek in een villa. Ze namen alles mee van huis: meubilair, dienstmeisjes, een kok, kapster en kleedster. Een zomer in Scheveningen diende om te ontspannen en was tegelijkertijd een uitstekende manier om waardevolle contacten te leggen en de huwelijksmarkt te verken-
Ondanks de toegenomen overnachtingsmogelijkheden, stak Scheveningen een beetje kaal af bij de buitenlandse badplaatsen. De hotelaccommodaties waren vrij eenvoudig; er werd slechts een simpele dagschotel geserveerd en er was weinig vermaak. Daarom werd in 1874 het eerste chique hotel geopend: het Grand Hôtel d’Orange (Oranjehotel). Dat was het startsein van de modernisering van Scheveningen Bad. Echter, de populariteit van andere badplaatsen groeide net zo hard, zo niet harder. Paul: “Dat kwam doordat de meeste badplaatsen over een casino beschikten dat een grote aantrek-
‘ANGST VOOR EEN SODOM EN GOMORRA AAN DE NOORDZEE’
ROL VAN HET ENTERTAINMENT
Badvrouwen met manden badgoed poseren voor enkele badkoetsen, ca. 1870
kingskracht uitoefende op welgestelde gasten. Een groep ondernemers nam daarom het initiatief om een casino c.q. theater te bouwen, omdat ze bang waren dat Scheveningen verder achterop zou raken ten opzichte van de concurrerende badplaatsen. De gemeenteraad weigerde echter toestemming te geven uit angst voor een Sodom en Gomorra aan de Noordzee. Enkele jaren later, in 1883, werd echter wel besloten om het sterk verouderde Grand Hôtel des Bains te verbouwen tot een Kurhaus met een
Al in het eerste seizoen na de opening van het Kurhaus, steeg het aantal bezoekers aan Scheveningen spectaculair. Prijzen verdubbelden en het aanbod aan concerten en theatervoorstellingen steeg. Op 1 augustus 1885 gaf het Berliner Philharmonisches Orchester een eerste concert. Paul: ”Een gedenkwaardig moment in de muziekgeschiedenis, omdat er voor het eerst een professioneel filharmonisch orkest in Nederland te horen was. Het Kurhaus ontpopte zich direct tot een plek met muzikaal aanbod van hoge kwaliteit en een springplank voor artiesten. Als je het in Scheveningen gemaakt had, zat je goed. Scheveningen werd de ‘Parel aan de Noordzee’ en de hoogtijdagen duurden tot aan de Eerste Wereldoorlog. Een groot voordeel hierbij was dat Scheveningen in die tijd nog met de trein bereikbaar was.”
VOLHARDING MAGAZINE | NUMMER 2 | ZOMER 2018
OMBUDSTEAM
VER-VAN-MIJN-BEDSHOW
Nieuw: spreekuur in Escamp
De bewoners van het dorp Scheveningen keken in eerste instantie met een scheef oog naar de badende mensen in de zee. Paul: “Voor hen was de zee het terrein van de visserij, hun bron van inkomsten en bovendien een grillig en gevaarlijk terrein. Dat je erin ging baden voor je gezondheid was een ver-van-hun-bedshow. Ook letterlijk want het eerste badhuis was op een vrij grote afstand van het dorp geplaatst. De zeilende vissersschepen – bomschuiten – landden in die tijd nog op het strand en dan konden er natuurlijk geen badkoetsen in de weg staan. Daarnaast vonden de gelovige vissers het ook moreel bedenkelijk dat mensen schaars gekleed in het water gingen. Zelfs op zondag! Maar toen ze merkten dat er goed verdiend kon worden, stuurden ze hun dochters naar de badplaats om als kamermeisje of bediende te werken. Echter, dit soort baantjes waren vaak voorbehouden aan goed opgeleid personeel uit Duitsland of Frankrijk. Toch waren er voor de dorpelingen genoeg andere mogelijkheden om een centje bij te verdienen.” EEN BRON VAN INKOMSTEN
Er ontstonden nieuwe beroepen en bronnen van inkomsten. Paul: “Er kwamen badmannen en -vrouwen die de gasten assisteerden bij het baden in zee. Op het strand stonden vrouwen met manden vol handdoeken, die ze na gebruik door de badgasten vervolgens ook wasten. Er waren sterke jongens
Ezeltje rijden op het strand, 1934
COLLECTIE MUZEE SCHEVENINGEN
INTERVIEW
Badkoets te Scheveningen in zee, 1824
nodig om de badkoetsen in en uit de branding te rijden en om strandstoelen klaar te zetten. Er waren ezeltjesdrijvers om de kinderen te vermaken en handelaren in allerhande souvenirs gemaakt van schelpen. Zo probeerde iedereen wat aan de toerist te verdienen. Gezinnen die het voor de wind ging en die een redelijk groot huis hadden, gingen in de zomermaanden in de schuur wonen en verhuurden hun woning aan badgasten. Daarmee verdienden ze een fortuin en konden ze weer een groter huis kopen.” VISSEN IN DE PORTEMONNEE VAN DE TOERIST
De visserij droeg bij aan de aantrekkingskracht van de badplaats. De boten op het strand, de activiteiten van de vissers, de dames in klederdracht: het
‘IEDEREEN PROBEERDE WAT AAN DE TOERIST TE VERDIENEN’ leverde een mooi schouwspel op. De aanvoer van verse vis naar de hotels en restaurants was goed voor zowel de toeristische sector als de visserij. Paul: “Europese hotels serveerden tot die tijd voornamelijk riviervis, zoals zalm en forel. Hier in Scheveningen serveerde men zeebanket bestaande uit: zeetong, schar, mosselen en haring. Toen de gasten dat leerden kennen, werd het een veel gevraagd exportproduct. Vele tonnetjes maatjesharing gingen in koelwagens door heel Europa tot Roemenië aan toe. Al met al zaten de visserij en de badcultuur elkaar dus niet in de weg, maar hebben ze juist veel profijt van elkaar gehad.”
Tentoonstelling ‘In touw voor de toerist’ De tentoonstelling ‘In touw voor de toerist’ is t/m 9 september te zien in Muzee Scheveningen. In Muzee Scheveningen vindt u alles over het leven in, op en rond de zee: over de visserij, over het ontstaan van de badplaats, maar ook over dieren en planten die leven onder het wateroppervlak. Muzee Scheveningen, Neptunusstraat 90-92, 2586 GT Den Haag www.muzeescheveningen.nl
VOLHARDING MAGAZINE | NUMMER 2 | ZOMER 2018
‘Iedereen kan bij ons terecht’ TEKST EDOUARD VAN AREM FOTOGRAFIE STUDIO OOSTRUM
Het ombudsteam van de stichting Steun en Toeverlaat, onderdeel van De Volharding, houdt sinds april 2018 eenmaal per week spreekuur in het stadsdeel Escamp. In het gebouw van RTV Discus, zijn iedere maandag twee vrijwilligers van het team aanwezig. Raymond Talhout en Frits Fraterman vertellen wat het ombudsteam doet en waarom ze sinds kort ook in Escamp te vinden zijn.
R
aymond Talhout coördineert vijf dagen per week de activiteiten van het ombudsteam. Raymond: “Wij helpen mensen die problemen hebben. Daarbij moet je denken aan het hebben van schulden, problemen met de belastingdienst of het UWV, chaos in hun administratie of woonoverlast. Escamp is een stadsdeel met relatief veel mensen die problemen hebben. We doen in dit stadsdeel bijvoorbeeld veel aan schuldhulpverlening. Door midden tussen de mensen een spreekuur te starten, maken we de drempel lager om langs te komen. En dat blijkt te werken.” Frits: “Mensen kunnen bij ons binnenlopen voor het maken van een afspraak. We plannen binnen een week een intakegesprek en aan de hand daarvan bepalen we hoe het verder moet. Soms kunnen we een probleem meteen oplossen. Bijvoorbeeld door te helpen met het invullen van een formulier. Soms moeten we mensen doorverwijzen. We hebben tal van netwerkpartners, zoals GGZ-instelling Parnassia en de gemeente, waarmee we nauw samenwerken. Veel mensen hebben geen idee hoe en waar ze met hun problemen terecht kunnen. Wij wijzen ze de weg.”
Frits Fraterman, vrijwilliger ombudsteam
Raymond: “Het feit dat we er zijn en dat we tijd voor de mensen maken en luisteren, helpt al. Voor sommige mensen is het echt een hele stap om hulp te zoeken. Met ons spreekuur midden in de wijk is het voor hen gemakkelijker geworden om een oplossing voor vragen en zorgen te vinden.”
Het ombudsteam houdt iedere maandag spreekuur van 14.00 tot 16.00 uur in het gebouw van RTV Discus aan De Dreef 247. U kunt hier gratis terecht. U kunt ook bellen of mailen voor een afspraak via 070-221 05 82 of ombudsteam@devolharding.nl
VOLHARDING MAGAZINE | NUMMER 2 | ZOMER 2018
08 09
DE TWEEDE HELFT
TEKST ANS MEIBORG FOTOGRAFIE STUDIO OOSTRUM
Tussen de 40 en 50 begint het leven pas echt. Je hebt ruime ervaring op alle vlakken van het leven. Je weet wie je bent, wat je wilt. Een mooi moment voor een tussentijdse evaluatie. Welke keuzes heb je gemaakt, hoe is dat uitgepakt en welk advies zou je jouw jongere zelf meegeven?
‘Neem je lot in eigen handen’ AFLEVERING 3
Houda Berrada, ondernemer
H
ouda Berrada (43) is een enthousiaste ondernemer die met haar eigen bedrijf de acquisitie doet voor tientallen bedrijven. Ze is gelukkig getrouwd en trotse moeder van een 11-jarige dochter. Ze is geboren en getogen in Friesland als dochter van Marokkaanse ouders en verhuisde op haar 22ste naar Den Haag. Haar jeugd was traumatisch. “Je kunt gerust zeggen: één grote zwarte bladzijde. Ik werd thuis zowel lichamelijk als geestelijk mishandeld. Ook op school werd ik gepest. Je kunt je voorstellen wat dat doet met je zelfvertrouwen. Ik ontwikkelde een enorm minderwaardigheidscomplex. Op mijn 19de werd ik door mijn moeder uit huis gezet. Ik zat midden in mijn tentamens van de heao.” GEBOORTERECHT OM GELUKKIG TE ZIJN
“Ondanks alle moeilijkheden heb ik altijd gevoeld dat het beter zou worden. Diep van binnen besefte ik: ‘Het is mijn geboorterecht om gelukkig te zijn.’ Ik zocht mijn toevlucht in boeken. Bijvoor-
VOLHARDING MAGAZINE | NUMMER 2 | ZOMER 2018
‘IN DE LOOP DER TIJD HEB IK MEZELF ALS HET WARE GEHEELD’ beeld het boek ‘Lelijk’ van Constance Briscoe. Het gaat over een dochter van Jamaicaanse ouders die thuis werd mishandeld, maar haar lot in eigen handen nam en haar droom waarmaakte. Ze werd de eerste zwarte rechter van Groot-Brittannië. Maar ook zelfhulpboeken en cursussen gaven mij troost en nieuwe inzichten. In de loop der tijd heb ik mezelf als het ware geheeld. Ik ging bijvoorbeeld dagelijks voor de spiegel zitten en gaf mezelf kusjes. Op mijn handen, mijn armen, mijn benen en ik complimenteerde mezelf. Op een gegeven moment werkte dat door en voelde ik: ‘Ik mag er zijn. Ik ben goed zoals ik ben.’ Rond mijn 27ste kwam de
echte ommekeer. Toen verbrak ik alle banden met mensen die mij ongelukkig maakten en ben ik keuzes gaan maken die goed voor mij zijn.” JE HEBT MEER INVLOED DAN JE DENKT
“Ik heb geleerd dat je je lot kunt sturen. Met je gedachten en je overtuigingen. Natuurlijk wil het niet zeggen dat vervolgens alles lukt, maar als je ergens in gelooft, heeft dat veel invloed. Ontwerp je eigen leven, visualiseer het. Maak een plan en kom in actie, ga ervoor. Het geeft niet als het mislukt, want je leert van je ervaringen en de dingen die je uitprobeert. Je gaat steeds beter ontdekken wat wel en niet bij je past. En ook welke mensen je wel en niet moet toelaten in je leven. Iedereen krijgt te maken met nare en verdrietige gebeurtenissen. Dat hoort helaas bij het leven. Maar je kunt zelf kiezen hoeveel invloed dat op je heeft. Het is een kwestie van positief denken en dat werkt echt. Je kunt je hersenen trainen, net als spieren. Leef vanuit het vertrouwen dat het goed komt en neem je lot in eigen handen.”
VOLHARDING MAGAZINE | NUMMER 2 | ZOMER 2018
10 11
SPECIAL
‘De Volharding al bijna 150 jaar een begrip in Den Haag ’
De Volharding sinds 1880 Een kleine geschiedenis van de coöperatie Vraag wat oudere Hagenaars of De Volharding hen iets zegt en velen zullen een positief antwoord geven. Ze zullen iets roepen over uitvaartzorg, over een ziekenhuis, een apotheek of een kruidenierszaak. Of over het ziekenfonds Azivo. Er zullen mensen zijn die het gebouw op de Grote Markt noemen of de panden in de Roggeveenstraat en Prins Hendrikstraat. Misschien verwijzen ze wel naar dit magazine. En er zullen mensen zijn die vertellen dat ze in de kraamkliniek van De Volharding geboren zijn. De Volharding is dan ook een begrip in Den Haag. Maar hoe zit het nu precies met deze coöperatie? Hoe is het ontstaan en wat deed de coöperatie allemaal? Daar is veel over te vertellen. TEKST EDOUARD VAN AREM HISTORISCHE BEELDEN COLLECTIE HAAGS GEMEENTEARCHIEF
O
m maar bij het begin te beginnen: De Volharding is opgericht op 8 april 1880. In een tijd dat in Den Haag slechts 113.400 mensen woonden. In een tijd ook dat de arbeidsomstandigheden van arbeiders niet best waren. De industrialisatie was in volle gang. Arbeiders maakten lange dagen, moesten heel hard werken voor weinig loon, onder zware omstandigheden en met nauwelijks sociale zekerheden. Het waren de jaren waarin de arbeiders zich gingen verenigen om op te komen voor hun belangen. Het socialisme kwam op. Maar dat verenigen in een politieke beweging, was in die tijd niet gemakkelijk. Er was veel weerstand vanuit de heersende elite die hun positie in gevaar zagen komen. Om de
Kantoorpand van De Volharding, aan de Grote Markt, 1929
VOLHARDING MAGAZINE | NUMMER 2 | ZOMER 2018
politieke weg te omzeilen en om toch de zwakkeren in de samenleving te helpen, zocht men een andere manier. En dat was het oprichten van een coöperatie. Geen politiek, maar een organisatie met een gemeenschappelijk doel. In 1879 sprak Ferdinand Domela Nieuwenhuis, predikant in Den Haag, later oprichter van De Sociaaldemocratische Bond veelvuldig over coöperaties als zijnde verenigingen die opkomen voor de materiële belangen van haar leden, overeenkomsten met hen afsluiten en winst (dividend) aan hen mogen uitkeren. VOLKSBROODBAKKERIJ
Een coöperatie. Dat was het middel voor een aantal Hagenaren om wat te doen aan de omstandigheden van arbeiders. In het geval van De Volharding werd dat een coöperatieve volksbroodbakkerij. En zo kon het gebeuren dat op 8 april 1880 de ’s-Gravenhaagsche Volksbroodbakkerij werd opgericht. Tot de oprich-
Bakkerij aan de Delftselaan 58, circa 1920
ters en eerste bestuursleden behoorden Rudolf Flinterman, stoffeerder bij de firma Kerling in de Wagenstraat, Willem Jos, meubelmaker en Louis de Rop, stoffeerder.
VOLHARDING MAGAZINE | NUMMER 2 | ZOMER 2018
12 13
SPECIAL
De oprichters verzamelden kapitaal om een bakkerij te kunnen inrichten. Doel van de coöperatie was om aan hun leden tegen gunstige tarieven brood te verkopen. De eerste bakkerij werd gevestigd in de Paulus Potterstraat 231. Daar bakten twee bakkers op 6 juli 1880 de eerste broden voor de 183 leden die de coöperatie toen had. Om die twee bakkers, die in dienst waren gekomen van de coöperatie, een hoger loon te kunnen betalen en minder uren te laten werken dan bij een particuliere bakker, leverden de bestuursleden de eerste weken een deel van hun eigen weekloon in, zodat er geld was om de bakkers te kunnen betalen. Dat deden zij tot bij de coöperatie voldoende geld binnenkwam voor het loon. De bakkerij verhuisde later naar een groter pand, aan de Delftselaan. Van het een kwam het ander. Naast brood, besloot men ook om via een spaarsysteem in de winter erwten, bonen en ‘grutterswaren’ te leveren. Dat leidde tot een afdeling kruidenierswaren. EEN ONDERSTEUNINGSFOND BIJ ZIEKTE
Belangrijk was de oprichting van een ziekenfonds. Een fonds met geld voor zieke leden die te weinig geld hadden om brood en andere zaken te kopen. Die konden vanuit het ziekenfonds ondersteund
Algemeen Ziekenfonds De Volharding aan de Stationsweg 107
VOLHARDING MAGAZINE | NUMMER 2 | ZOMER 2018
harding. Wij bieden een lidmaatschap aan van deze vereniging, zodat wij mensen op een heel breed vlak kunnen helpen. Mensen die het soms moeilijk hebben, die een steuntje in de rug nodig hebben. We doen het samen en we doen het voor elkaar.” Zo gaat van iedere uitvaart of crematie een bedrag naar de stichting Steun en Toeverlaat die daarmee mensen helpt die in de problemen zitten (zie het arikel op pagina 9). EINDE VAN WINKELS EN HET ZIEKENHUIS Apotheek aan de Van Ostadestraat 202, circa 1950
worden. In de buitengewone algemene ledenvergadering van 15 november 1883 is een reglement aan de orde gesteld voor een op te richten ‘Ondersteuningsfonds bij ziekte’, waarvan artikel 20 bepaalde dat bij ziekte dertien weken vrij brood kon worden genoten. Later volgden ook maatregelen tot het uitkeren van betalingen bij ziekte en overlijden. Het later als Azivo bekende ziekenfonds was geboren. Om de zieken te kunnen helpen, kwamen er ook apotheken, een kraamkliniek, tandartsendiensten en een ziekenhuis aan de Gedempte Burgwal, dat tot 1974 actief is geweest. STEEDS PROFESSIONELER
In de jaren na de eeuwwisseling, groeide en bloeide De Volharding. Van een organisatie en bestuur bestaande uit vrijwilligers, werd het een vereniging met medewerkers en een directie die betaald werden. De coöperatie doorstond de oorlogsjaren, al was het moeilijk. In 1942 leed de coöperatie een groot verlies. De communicatie met de leden was moeilijk, producten gingen op rantsoen, vergaderen was door het invoeren van een avondklok lastig of onmogelijk en de evacuatie van vele oudere leden naar Duitsland zorgde voor minder inkomsten. Na de oorlog moesten de winkels vaak met niets opnieuw beginnen. Het was in de oorlog ook een stuk moeilijker om het contact met de leden te onderhouden. Maar het lukte De Volharding om door te gaan.
Kraamkliniek aan de Nieuwe Duinweg 24, circa 1947
Afdeling Kruidenierswaren aan de Valkenboslaan 266, circa 1912
‘HET ONDERSTEUNINGSFONDS BIJ ZIEKTE GROEIDE UIT TOT HET AZIVO’ AFDELING LIJKBEZORGING
De uitvaartzorg is als sinds 1935 een onderdeel van De Volharding. Toen heette dat nog de ‘afdeling lijkbezorging’. Bij de oprichting heeft men goed gekeken naar andere organisaties. Er werd in die tijd nog weleens gesjoemeld met kwaliteit en tarieven en dat was iets waar De Volharding niets mee te maken wilde hebben. Er kwam een standaardtarief en een uniforme uitvoering zonder klassen, uitsluitend met de bedoeling een piëteitvolle dienst te houden. Men was er niet op uit om winst te behalen. De afdeling van de uitvaartzorg werd een groot succes. Begin jaren 50 was het de grootste van de stad. In die jaren
verzorgde De Volharding bijna een kwart van alle begrafenissen in Den Haag: 1.178 van de 4.728 begrafenissen in 1953 liepen via De Volharding. In die tijd kende het Fonds voor Uitvaartverzorging 26.435 leden, van wie 18.156 getrouwd waren en uit wiens huwelijken 19.728 kinderen voortgekomen waren. Een totaal ‘zielental’, zoals ze dat noemden, van 64.319. CUVO
Er is nog steeds een ‘afdeling lijkbezorging’, al kennen we die vandaag de dag als de Coöperatieve Uitvaartvereniging De Volharding, de CUVO. Een vereniging met nog steeds een maatschappelijk doel. Zo staat op de website van CUVO: “Ons doel is te zorgen dat niemand in de regio Haaglanden zich zorgen hoeft te maken over een passende uitvaart. Dat doen wij door de kosten laag te houden en mogelijkheden aan te bieden om te sparen.” En: “CUVO verzorgt uitvaarten voor iedereen, voor zowel leden als niet-leden. Maar wij doen meer. Want de inkomsten die gegenereerd worden, investeren wij in de maatschappij via de vereniging De Vol-
Apotheek (boven) en het expeditielokaal van de apotheek (onder) aan de Nieuwe Molstraat, circa 1907
In de jaren na de oorlog tot nu verandert de maatschappij. Er komt meer welvaart, meer sociale zekerheid. Langzaamaan verandert ook de coöperatie. De bakkerij verdwijnt, winkels houden op te bestaan en de kraamkliniek sluit. In 1974 moet ook het ziekenhuis aan de Gedempte Burgwal dicht vanwege een beddenoverschot in Den Haag. De Haagse ziekenfondsen vinden dat het aantal ziekenhuisbedden in de stad moet worden teruggebracht, omdat het hoger is dan nodig. Zij willen de opnameduur per patiënt verkorten en ze
‘VANDAAG DE DAG IS DE VOLHARDING NOG SPRINGLEVEND’
Op Grote Markt 22-24 staat een gebouw dat iedere Hagenaar kent. Het is het gebouw van De Volharding. In de jaren 1927-1928 gebouwd naar een ontwerp van de architect Jan Willem Buijs (18891961), in de stijl van de nieuwe zakelijkheid. Het gebouw heeft een kubistische vorm. De gevel bestaat bijna geheel uit glas, kent strakke lijnen en is heel licht. Het heeft een skelet van gewapend beton. De borstweringen bevatten lichtbakken, die werden voorzien van reclameteksten, gemaakt met zinken letters. In de avond lijkt het gebouw een grote lichtzuil, wat het mede bijzonder maakt. In het pand waren kantoren, winkels en een tandheelkundige kliniek van De Volharding gevestigd.
pleiten voor meer poliklinische behandelingen in plaats van ziekenhuisopnames. De heer H. C. van der Hoeven, de toenmalige directeur van het algemeen ziekenfonds De Volharding, het Azivo, besluit om het 120 bedden tellende ziekenhuis van De Volharding op 1 januari 1974 te sluiten. Het Azivo gaat in 2017 op in zorgverzekeraar Menzis. Een echt Haags begrip verdwijnt, maar blijft in de herinnering van vele Hagenaars bestaan. DE VOLHARDING ANNO 2018
Vandaag de dag is De Volharding nog springlevend, met ruim 27.000 leden. De kernactiviteit is de uitvaartzorg. Maar in de Roggeveenstraat is nog een winkel, er zijn nog bijeenkomsten en de leden kunnen met de Hofpas bij winkels in de stad korting krijgen op producten. Met de stichting Steun en Toeverlaat helpt De Volharding leden en niet-leden bij het oplossen van problemen. De Volharding heeft de tand des tijds doorstaan, door zich steeds aan te passen aan de tijd en de omstandigheden.
VOLHARDING MAGAZINE | NUMMER 2 | ZOMER 2018
14 15
ONDER DE HAMER
Venduehuis der Notarissen Bij het Venduehuis der Notarissen gaan de meest uiteenlopende objecten onder de hamer. Van schilderijen tot vazen, van meubels tot sieraden. Sommige zijn zeldzaam en waardevol, andere kennen we allemaal nog uit het interieur van oma. Kunsthistorica Philomeen van ’t Hooft neemt één object onder de loep onder het mottto: als je er meer van weet, ga je anders kijken.
16 17
FOTOGRAFIE STUDIO OOSTRUM (OP DE FOTO RECHTS JAAP VAN EESTEREN)
Den Haag rond 1730 volgens Jacob de Riemer Wanneer een straat naar je is vernoemd, kun je gerust stellen dat je om een of andere reden van nationaal of tenminste lokaal belang bent geweest. Jacob de Riemer is zo iemand, hoewel niet iedere bewoner van de 1e of 2e De Riemerstraat in het Haagse Zeeheldenkwartier zich daar bewust van zal zijn. De Riemer schreef het meest uitgebreide werk over de geschiedenis van Den Haag.
D
e eerste twee delen van de ‘Beschryving van ’s Graven-Hage’ verschenen in 1730. In 1739 werd het derde en laatste deel gepubliceerd. Jacob de Riemer (Noordwijk 1676 – Den Haag 1762) kwam uit een gegoede burgerlijke familie en men verwachtte dat hij in de voetsporen van zijn grootvader zou treden, die arts was. Jacob ging dan ook medicijnen studeren in Leiden maar hij switchte van studierichting en promoveerde in juli 1700 in de rechten. Kort na zijn promotie werd hij ingeschre-
Venduehuis der Notarissen Nobelstraat 5, 2513 BC Den Haag 070-365 88 57, info@venduehuis.com, www.venduehuis.com
VOLHARDING MAGAZINE | NUMMER 2 | ZOMER 2018
ven als advocaat bij het Hof van Holland in Den Haag en verhuisde hij naar de Hofstad. Omstreeks 1720 begon hij zich te interesseren voor de geschiedenis van zijn woonplaats, wat resulteerde in een uitgebreide geschiedschrijving. In de drie boeken worden gebouwen, waaronder hofjes, kerken en kloosters uitgebreid en levendig beschreven en afgebeeld door middel van fraaie kopergravures. Bijvoorbeeld de Trêveszaal, de vergaderkamer van de Eerste Kamer, Huis Ter Noot en een afbeelding van de ‘Alder-heijligenvloed’ die in 1570 een deel van Scheveningen verwoest had. De boeken geven een mooi tijdsbeeld van hoe men in de 18de eeuw naar Den Haag keek. De boeken bevatten ook zogenaamde ‘gravures in vogelvlucht’, met panoramische gezichten op Den Haag en Scheveningen. Sommige zijn uitvouw-
NAZOMERVEILING De veiling is op 29 en 30 augustus 2018. De kijkdagen zijn: • 24 augustus, 10.00 - 16.00 uur • 25 augustus, 12.00 - 16.00 uur • 26 augustus, 12.00 - 16.00 uur • 27 augustus, 10.00 - 16.00 uur
platen, zoals de spectaculaire prent die hiernaast wordt getoond door Jaap van Eesteren, een collega van Van Stockum’s Veilingen. Deze gravure toont ‘’s GravenHage zoo als dezelve zig in den jaare 1730 aan de zyde van het Bosch vertoont’. We zien de Bezuidenhoutseweg op de centrale noord-zuidas en de toren van de Grote of Sint Jacobskerk prominent in het midden. Het standpunt van waaruit de gravure is gemaakt, bevindt zich ongeveer op de plek van het huidige Centraal Station en de Koekamp. De kopergravures werden gemaakt door Jan Caspar Philips naar ontwerpen van G. van Giessen. Bij het Venduehuis kwam kortgeleden de eerste en enige druk van het boek onder de hamer. De richtprijs voor de veiling was 1000 euro. Philomeen van ’t Hooft Venduehuis der Notarissen Met dank aan Jaap van Eesteren van Van Stockum’s Veilingen
VOLHARDING MAGAZINE | NUMMER 2 | ZOMER 2018
PRIJSVRAAG
Wat weet u over de geschiedenis van Den Haag? ILLUSTRATIES BART-WORKS.NL
18
De Haagse Ooievaar Sinds 1816 beschikt Den Haag over een stadswapen. Hierin staat de ooievaar centraal. Staand op één poot met een paling in de snavel. De ooievaar werd vroeger gekoesterd in de stad. Rondom het Binnenhof en bij Gevangenpoort werden voorzieningen aangebracht voor ooievaarsnesten en in de Hofvijver werd zelfs paling gekweekt om ze te voeden. Veel vogels hebben een symbolische betekenis.
Deze editie staat bol met verhalen over de geschiedenis van onze stad. Met wellicht voor u bekende feiten, maar misschien ook nieuwe wetenswaardigheden. Hoe ver reikt uw eigen kennis over de historie van Den Haag? Toets uw kennis in deze quiz. U maakt kans op een VIP-arrangement voor Jazz in de gracht op vrijdag 24 augustus 2018.
Jacob Pronk
Waar is de plaquette van Jacob Pronk te bewonderen?
Vredespaleis Den Haag staat bekend als de stad van recht en vrede. In 1899 en 1907 vonden in onze stad belangrijke vredesconferenties plaats. Dat leidde tot de oprichting van een permanent Hof van Arbitrage dat bemiddelt bij internationale conflicten. Voor de huisvesting van dit Hof werd het Vredespaleis gebouwd.
In welk jaar werd het Vredespaleis geopend?
De eerste pier in Scheveningen lag direct voor het Kurhaus en werd geopend in 1901. Aan het einde van de pier stond een achthoekig paviljoen waar concerten en voorstellingen werden gegeven. Vanuit het hotel konden de gasten rechtstreeks de pier op wandelen.
Binnenhof De bronnen over het ontstaan van Den Haag zijn schaars, maar over het algemeen wordt het ontstaan van Den Haag gekoppeld aan de bouw van het Binnenhof. In 1229 kocht Graaf Floris IV van Holland een hoeve aan de rand van een duinmeertje. Zijn zoon Willem II liet hier een buitenverblijf bouwen dat het Binnenhof zou worden. Hij liet een grote zaal bouwen voor officiële plichtplegingen, feesten en maaltijden. Deze zaal wordt tot op de dag van vandaag gebruikt.
Hoe heet deze zaal?
VOLHARDING MAGAZINE | NUMMER 2 | ZOMER 2018
Waar staat de ooievaar symbool voor?
De eerste pier in Scheveningen
Jacob Pronk bouwde in 1818 het eerste badhuis in de duinen van Scheveningen op de plek waar nu het Kurhaus staat. Pronk wordt dan ook wel gezien als de grondlegger van de badplaats. Om hem te eren is een plaquette aangebracht.
19
Hoe heette de eerste pier van Scheveningen?
Haagse School De Haagse School is een groep schilders die aan einde van de 19de eeuw furore maakten. Ze schilderen landschappen – zeegezichten, polders en duinlandschappen – in een realistische stijl. Bekende schilders zijn: Mesdag, Weissenbruch, Maris, Israëls en Anton Mauve.
Welk kunstenaarsgenootschap op het Lange Voorhout speelde hierbij een belangrijke rol?
» VOLHARDING MAGAZINE | NUMMER 2 | ZOMER 2018
PRIJSVRAAG
RAAD & DAAD Conflicten, juridisch gesteggel, financiële problemen of ruzie met de buren, het zijn allemaal vervelende zaken. Oplossingen liggen vaak niet voor het oprapen en in de emotie of door gebrek aan kennis kunnen problemen flink uit de hand lopen. Onze specialisten vertellen, met voorbeelden uit hun eigen praktijk, hoe problemen ontstaan en wat eraan te doen is.
Romeinse tijd Rond het begin van de jaartelling veroverden de Romeinen het gebied aan de kust dat tot dan toe slechts door een kleine Germaanse stam werd bewoond, de Cananefaten. In 121 na Christus bracht keizer Hadrianus een bezoek aan de meest noordelijke nederzetting. Dit lag ter hoogte van het huidige Voorburg. Hij verleende het plaatsje marktrechten en het dorpje groeide uit tot de hoofdstad van het Romeinse provincie Civitas Cananefatium.
Wat was de naam van deze Romeinse stad?
Stad of dorp Den Haag heeft nooit stadsrechten gehad. Maar al in de middeleeuwen beschikte Den Haag over rechten en bestuurlijke instellingen die alleen in steden voorkwamen, zoals een rechtbank, een schutterij, gildes en een jaarmarkt. Prins Maurits had rond 1600 vergevorderde plannen om van Den Haag een vestingstad te maken en de stadsmuur te bouwen, maar de Staten Generaal verbood dit. In 1798 werden de stadsrechten afgeschaft en verloren alle steden hun privileges. Een paar jaar later, in 1806, kreeg Den Haag toch nog de eretitel stad.
Vraag 1 Vraag 2
Indische stad In de koloniale tijd vestigden veel Nederlanders zich in Indonesië (destijds Nederlands-Indië). Ondernemers, artsen, leraren, missionarissen, soldaten en ambtenaren. Eens in de zoveel tijd gingen zij voor verlof terug naar hun vaderland. Den Haag was een favoriete woonplaats voor mensen op verlof en gepensioneerde Indiëgangers. Er ontstond een levendige Indische gemeenschap. In 1959 werd op het Malieveld voor het eerst een jaarlijks terugkerend cultureel evenement georganiseerd om de Indonesische cultuur levend te houden. Tegenwoordig heet dit evenement de Tong Tong Fair.
Wat was de oorspronkelijke naam van dit evenement?
Toets uw historische kennis en maak kans op een VIP-arrangement voor Jazz in de gracht, een van de leukste muziekfestivals van Den Haag. Diverse jazzmusici spelen op varende platbodems of drijvende podiums in de grachten van de Bierkade, het Groenewegje, de Hooikade en Veenkade.
Vraag 3 Vraag 4 Vraag 5 Vraag 6 Vraag 7 Vraag 8 Vraag 9
VOLHARDING MAGAZINE | NUMMER 2 | ZOMER 2018
21
TEKST EDOUARD VAN AREM FOTOGRAFIE STUDIO OOSTRUM
Wie verleende Den Haag deze titel?
Antwoorden
20
De CUVO sponsort dit gratis evenement. Daarom krijgen leden van De Volharding de mogelijkheid om dit sfeervolle muziekfeest vanaf het water te beleven (zie pagina 25). Onder de deelnemers aan de quiz verloten we twee kaarten voor een verzorgde boottocht op vrijdag 24 augustus van 18.00 tot 20.00 uur. Stuur uw antwoorden voor 1 augustus a.s. naar jazz@cuvo.nl en vermeld daarbij uw naam, adres, telefoon nummer en emailadres.
Een kostbare liefdesgeschiedenis
H
et is 1985. Margot Vermeer, een gescheiden vrouw met twee kinderen, zit zonder werk. Ze komt in de bijstand terecht en ontvangt een uitkering voor een alleenstaande vrouw. Een situatie waar ze niet meer uitkomt. Meer dan 30 jaar blijft ze die bijstandsuitkering voor een alleenstaande ontvangen. De dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheidsprojecten van de gemeente Den Haag controleert regelmatig of mensen die in de bijstand zitten, nog wel voor die uitkering in aanmerking komen. Soms met een speciale reden. Over Margot is bijvoorbeeld een anonieme melding binnengekomen dat zij helemaal niet vrijgezel is, maar dat er zeer regelmatig een man bij haar slaapt. De inspecteurs van de gemeente gaan op onderzoek uit. Wie is die man dan wel en wat is haar feitelijke woonsituatie? Als de inspecteurs klaar zijn met hun onderzoek, nodigen ze Margot uit voor een gesprek. Nou gesprek, zeg maar: een verhoor. Ze confronteren haar met hun bevindingen. Ze hebben inderdaad gezien dat Margot niet alleen woont. Er komt wel heel vaak een man over de vloer. Margot kan niets anders doen dan bekennen. Ze geeft ook toe dat die man al 30 jaar heel vaak bij haar slaapt.
En dat heeft gevolgen. De gemeente stelt zich op het standpunt dat ze al die jaren haar inlichtingenplicht heeft geschonden en eist dat ze alle maandelijkse uitkeringen terugbetaalt. Een bedrag van ruim 300.000 euro. Daarnaast heeft de sociale dienst aangifte gedaan van fraude bij de politie. Margot moet zich verantwoorden bij de strafrechter. Haar straf? Zij moest het hele bedrag terugbetalen aan de sociale dienst. Bovendien werd zij veroordeeld door de strafrechter voor fraude en krijgt een jaar gevangenisstraf opgelegd. Bij het gerechtshof is de straf wegens ernstige ziekte van Margot omgezet naar een voorwaardelijke gevangenisstraf met een proeftijd van 2 jaar.
TOELICHTING DOOR JEREMY RENS: Het is van groot belang dat iemand die een uitkering ontvangt, de regels omtrent die uitkering kent en zich daar ook aan houdt. Mocht het toch misgaan, dan is mijn raad: zoek zo snel mogelijk advies of hulp bij een professionele jurist.
MR. JEREMY RENS ADVOCAAT BIJ BEELAARD BREETVELD ADVOCATEN
Gratis inloopspreekuren Iedere dag heeft Beelaard Breetveld Advocaten een gratis inloopspreekuur van 09.00 tot 12.00 uur en van 14.00 tot 17.00 uur. In een gesprek van zo’n 20 minuten helpen zij u op weg met uw juridische vragen of geschillen. Indien verdere rechtsbijstand nodig en gewenst is, bespreken zij graag met u de mogelijkheden. Beelaard Breetveld Advocaten Johan van Oldenbarneveltlaan 87, Den Haag
OP STAP DOOR DEN HAAG
Stadsgids Jacqueline Alders gidst u door Den Haag met wandelingen of fietstochten langs bekende en onbekende plekken. Jacqueline organiseert rondleidingen met diverse thema’s zoals: haagse hoogtepunten, het huis van Oranje, vrede en recht en nog veel meer. Ze maakt ook wandelingen op maat.
JAVASTRAAT
Stadhuizen in een dorp Bezoekers van buiten Den Haag zeggen vaak smalend ‘jullie wonen in een dorp’. En dat klopt, onze stad kreeg nooit officiële stadsrechten. Maar voor een dorp hebben we wel een aantal bijzondere stadhuizen! FOTOGRAFIE STUDIO OOSTRUM
Aan het eind van de 19de eeuw was het Stadhuis aan de Groenmarkt veel te klein geworden. Den Haag had inmiddels 180.000 inwoners en meer dan 2.000 ambtenaren. De gemeenteraad verplaatste zijn vergaderingen van de Groenmarkt naar een ‘tijdelijke’ raadszaal aan de Javastraat. Daar zou men blijven vergaderen tot 1972, toen de nieuwe raadszaal aan de Groenmarkt kwam. Deze aanbouw is alweer verdwenen, hij stond op de plaats waar nu de Snoeptrommel staat.
DE MONCYPLEIN
De gemeenteraad discussieerde lang over de juiste plek voor een nieuw stadhuis: aan het Spui of aan de rand van de Archipelbuurt. Uiteindelijk kwam pas in 1953 het nieuwe stadhuis op het Alexanderveld, met als nieuwe straatnaam het Burgemeester De Monchyplein. Dit stadhuis is in 1996 afgebroken en op die plek staan nu appartementencomplexen rond een prachtige vijver. Wandel daar eens langs en bewonder de delen van het afgebroken stadhuis die zijn bewaard.
SPUI
GROENMARKT
Aan de Groenmarkt staat het gebouw dat we vaak het ‘Oude Stadhuis’ noemen. Wie goed kijkt, ziet dat het uit twee delen bestaat. Het oudste deel is uit 1565 en is gebouwd in de zogeheten renaissancestijl: rozerode baksteen en bewerkte trapgevels. Langs het Kerkplein ligt de uitbreiding die ruim 100 jaar later is gebouwd. Loop er eens langs en kijk omhoog naar de Haagse ooievaar met twee dames aan zijn zijde. Zij zijn de symbolen van Voorzichtigheid en Gerechtigheid.
VOLHARDING MAGAZINE | NUMMER 2 | ZOMER 2018
Uiteindelijk is het Haagse stadhuis toch aan het Spui gekomen, waar het al weer ruim 20 jaar staat. Ook daar ging het nodige gedoe aan vooraf. Oorspronkelijk was het plan om het stadhuis aan het De Monchyplein uit te breiden; daar was het ontwerp ook klaar voor. Toenmalig wethouder Adri Duivesteijn stelde voor om het stadhuis in de binnenstad te bouwen en te combineren met een nieuwe bibliotheek. Een prijsvraag onder architecten leverde meerdere ontwerpen op. De inwoners van Den Haag konden in het Gemeentemuseum de maquettes bekijken en hun voorkeur uitspreken. Bij het publiek stond het ontwerp van Rem Koolhaas op nummer 1. Echter de jury van deskundigen en het gemeentebestuur kozen voor het ontwerp van de Amerikaanse architect Richard Meier. Bij hem kun je gebouwen bestellen in alle kleuren, zolang het maar wit is. En dus hebben wij ons eigen IJspaleis. Jacqueline Alders, Stadsgids
Meer informatie: www.ikgidsudoordenhaag.nl
VOLHARDING MAGAZINE | NUMMER 2 | ZOMER 2018
22 23
UITVAART
EVENEMENT
De vijf meest gestelde vragen over…
Het regelen van je uitvaart TEKST ANS MEIBORG FOTOGRAFIE STUDIO OOSTRUM
‘Dat moet ik nog eens een keertje regelen’. Veel mensen zien op tegen het vastleggen van hun voorkeuren over hun uitvaart. Het wekelijkse inloopspreekuur van De Volharding is een laagdrempelige manier om vragen te stellen en uw wensen vast te leggen. Elke maandagmiddag en dinsdagochtend staat er een consulent voor u klaar. Lydia Huijser is zo’n consulent. We vroegen haar: met welke vragen zitten mensen nu het meest? ring af te sluiten. Dan is het verstandiger om een deposito te openen. In het Depositofonds van De Volharding kun je een bedrag storten naar keuze. Je spaart het benodigde bedrag in termijnen of je stort het in één keer. Bovendien ontvang je jaarlijks ook nog rente op het gespaarde bedrag.”
2
Lydia Huijser, consulent De Volharding
1
Ben ik voldoende verzekerd? “Dat is veruit de meest gestelde vraag. Veel mensen hebben polissen die al jaren oud zijn. Soms zijn ze zelfs nog in guldens. Als ze hun verzekeringspapieren meenemen, pluizen wij alles voor hen uit en rekenen we dat om naar euro’s. Daarna nemen we de wensen door en op basis daarvan stellen we een begroting op. Meestal blijkt dan dat de lopende verzekering niet afdoende is. Een aanvullende verzekering afsluiten is over het algemeen niet handig. De premies zijn erg hoog en voor mensen boven de 70 is het vrijwel onmogelijk om een uitvaartverzeke-
VOLHARDING MAGAZINE | NUMMER 2 | ZOMER 2018
Kan ik zelf de plaats van de uitvaart kiezen? “Mensen hebben ook regelmatig vragen over de plek van de uitvaart. Ze willen dan graag in een bepaald uitvaartcentrum opgebaard worden. De Volharding heeft meerdere locaties. De meeste mensen kennen het crematorium Haagse Duinen, het uitvaartcentrum Eikelenburg in Rijswijk en de Meerbloemhof in Zoetermeer. Maar we hebben ook uitvaartcentra in Delft en in Pijnacker-Nootdorp. Niet iedereen weet dat. Mensen vinden het prettig als het uitvaartcentrum in de buurt is, zodat het voor naasten makkelijk is om te komen.”
3
Ik ben alleen, hoe zorg ik dat mijn wensen worden opgevolgd? “Mensen die geen naasten meer hebben, maken zich vaak zorgen over wie de uitvaart gaat regelen als zij overlijden. Dat is ook lastig. Niemand weet natuurlijk waar en wanneer hij zijn laatste adem uitblaast. Is dat thuis, op straat of in een ziekenhuis en wie doet dan de melding? Als die persoon niet weet dat de wensen rondom de uitvaart bij ons zijn vastgelegd, wordt
het lastig. Daarom adviseer ik altijd om je wensen op zoveel mogelijk manieren vast te leggen. Zet het in je agenda, leg een briefje naast de telefoon, laat het de huisarts weten, zet een map met belangrijke papieren op een duidelijke plaats en vertel het aan mensen in je omgeving die je vertrouwt.”
Sfeervol muziekfestival van 23 t/m 25 augustus
Jazz in de gracht
25
4
Ik heb specifieke wensen over wat ik wel en niet wil. “Sommige mensen hebben heel duidelijke wensen over de invulling van hun afscheid. Denk aan de muziek die gedraaid moet worden of de kist waarin ze begraven worden. De kist kan een heel persoonlijk tintje krijgen door hem te beschilderen of te bedrukken met foto’s. Mensen die bij leven claustrofobisch zijn, willen soms liever niet in een kist als ze zijn overleden. Dat is geen probleem, want je kunt ook, gewikkeld in een wade, op een opbaarplank worden begraven. Ook ten aanzien van het laatste vervoermiddel zien we heel specifieke wensen voorbijkomen. Zo hebben we weleens een man met een vrachtwagen naar zijn laatste rustplaats vervoerd en ook iemand in een bakfiets. Wij kunnen vrijwel alles regelen en dat maakt het werk voor ons ook uitdagend en afwisselend.”
5
Kan er na afloop ook iets anders zijn dan koffie en cake? “Sommige mensen vinden een kopje koffie met een plakje cake na de uitvaart voldoende. Anderen maken er een feestje van en serveren champagne met feestelijk hapjes. Die willen de nadruk leggen op het vieren van het leven. Je ziet vaak dat het een afspiegeling is van hoe mensen hebben geleefd. Sober en eenvoudig of wat uitbundiger. Het is mooi als het afscheid past bij de manier waarop iemand in het leven stond. Wij leggen alle wensen vast in een wensenformulier en houden dat in bewaring. Dat is voor iedereen een geruststelling, want daarna kun je het uit je hoofd zetten. Ik hoor heel vaak: ‘Ik ben blij dat het nu geregeld is, want ik wil mijn kinderen niet met lastige vragen achterlaten’.”
Inloopspreekuren • Elke maandag van 14.30 uur tot 16.30 uur in het Coornhertcentrum, Erasmusplein 87, 2532 RG Den Haag. • Elke dinsdag van 10.30 – 12.30 uur in het verenigingsgebouw van De Volharding, Roggeveenstraat 116 (hoek Prins Hendrikstraat), 2518 TT Den Haag. U kunt zonder afspraak langskomen. Onze uitvaartconsulenten staan u graag te woord. Wilt u liever een afspraak maken? Bel 070-346 95 71 of mail naar uitvaartconsulent@cuvo.nl.
24
G
eniet van de relaxte klanken van jazz op de meest sfeervolle plekjes in onze stad. Jazz in de gracht is een meerdaags muziekfestival langs de grachten in Den Haag. Dit jaar vindt het evenement plaats op 23, 24 en 25 augustus. De artiesten varen al musicerend op platbodems door de grachten of spelen vanaf een drijvend podium in de gracht. Op de kades zijn volop terrassen van cafés en restaurants, die heerlijke hapjes en drankjes serveren. Ook staan op diverse plaatsen langs de grachten foodtrucks met culinaire lekkernijen. Kortom, Jazz in de gracht is een van de gezelligste evenementen in Den Haag. CUVO STEUNT JAZZ IN DE GRACHT
Dit jaar is CUVO één van de sponsors van dit evenement. Jazz en Den Haag zijn immers sinds jaar en dag nauw met elkaar verbonden en horen bij het cultureel erfgoed van onze stad. Bovendien is het festival gratis en daarom ondersteunen wij graag de organisatie van een event dat voor alle inwoners van Den Haag toegankelijk is. OP DIVERSE LOCATIES IN DE STAD
Jazz in de gracht concentreert zich rond drie plekken in de stad: • rond de Dunne Bierkade, Bierkade en het Groenewegje • aan de Veenkade naast de Paleistuin • bij de Hooikade achter de Denneweg MAAK KANS OP TWEE VIP-KAARTEN
Exclusief voor leden van De Volharding verloot CUVO twee VIP-kaarten voor een goed verzorgde boottocht door de grachten. Beleef het festival vanaf het water en geniet van de gezelligheid terwijl we varen. Doe mee met de historische quiz in deze editie van Volharding Magazine (zie pag. 18) en stuur uw antwoorden voor 1 augustus naar jazz@cuvo.nl. Onder de goede inzendingen verloten wij twee kaarten voor de boottocht. Meer informatie over het festival: www.jazzindegracht.nl
VOLHARDING MAGAZINE | NUMMER 2 | ZOMER 2018
HOFPASAANBIEDINGEN
PUZZEL echtgenoot
zwemvogel
geniaal persoon
hij die
reeks
erfelijke factor
Hofpasvoordeel: 20 procent korting op reguliere Omniversumvoorstellingen.
boterham
SHOP LIEVER LOKAAL! Profiteer van fantastische aanbiedingen in uw wijk.
U kan voordelig uit eten of gebruikmaken van korting bij de lokale groenteboer of opticien. Het aanbod van aangesloten partners is enorm gevarieerd. Het doel van De Hofpas is om te verbinden en inspireren. Met De Hofpas bent u goedkoper uit en draagt u bij aan het levendig houden van de Haagse winkelstraten. Zo ontstaat er meer binding, plezier en gezelligheid in de wijk.
Als lid van De Volharding profiteert u van Hofpasvoordeel!
13
De Hofpas is een sociale onderneming zonder winstoogmerk. www.dehofpas.nl - 070-22 11 485 - info@dehofpas.nl
VOLHARDING MAGAZINE | NUMMER 2 | ZOMER 2018
27
verlies
Griekse letter
11
deel v.h. oog
troep jachthonden
waanzin hoofd v.e. moskee verhaal naar mens reukwater
4 zeeslak
fijn gebouwd
vrolijk en bekoorlijk
1
indiaans symbool slepende ruzie
koordans land in Afrika welpenleidster nalatig
DE WATERREUS Strandweg 3, 2586 JK Den Haag
De Waterreus is het hele jaar een heerlijke plek om iets te eten en drinken met uitzicht op zee. Ook makkelijk toegankelijk voor minder valide mensen. Hofpasvoordeel: 10 euro (i.p.v. 12,50 euro) voor het ontbijtbuffet op zondag. Exclusief dranken en geldig voor twee personen per pas.
klos
zeerover
TAFELVENTILATOR CHROOM
7
gauw
cement
zijrivier v.d. Elbe vogelverblijf voorzetsel
10
voetbalterm
buitenste strook
daar
naar omlaag
12
bedreven Engels bier
tennisterm onder andere
planeet bitterheid
8
bedekte spot
3
U heeft een Hofpas gekregen omdat u lid bent van de Volharding. Wilt u graag op de hoogte blijven van alle aanbiedingen en nieuwe partners? Registreer dan uw pas op www.dehofpas.nl/aanmelden. Vermeld bij de registratie het Hofpasnummer dat op uw Hofpas staat. HEEFT U NOG GEEN HOFPAS? Vraag hem dan gratis aan via onze website: www.dehofpas.nl. Voor het complete aanbod en alle aanbiedingen kunt u terecht op onze website www.dehofpas.nl/partnerlijst.
26
gewijde gave
De Hofpas verbindt en inspireert De Hofpas is de allerleukste gratis voordeelpas van Den Haag en omstreken. U kan met uw Hofpas bij meer dan 600 winkels, bedrijven en restaurants terecht voor Hofpasvoordeel.
6
autocoureur huiduitwas
President Kennedylaan 5, 2517 JK Den Haag
Een gigantisch koepelvormig scherm en subliem geluid, film kijken in het Omniversum is een spectaculaire belevenis. Bezoek het grootste grootbeeldfilm theater van de Benelux.
markttent
puntbaardje arbeidzaam
2
OMNIVERSUM
vragend vnw. schaduwbeeld
9
nazaat
1
5 bladnerf
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Dankzij deze stijlvolle tafelventilator kunt u genieten van verkoeling in huis tijdens warme dagen. Deze staande tafelventilator in Chroom uitvoering, geeft u comfort door de instelbare snelheidsregeling met keuze uit 3 snelheden. U kunt ervoor kiezen om de ventilator te laten zwenken/draaien of op een vaste stand te zetten. • Krachtige ventilator met een vermogen van 35W • Draai- en kantelbaar • Met 3 luchtstroomsnelheden • Diameter 30 cm • Snoerlengte ca. 1.70 meter • Gewicht ca. 3.1 kg
13
RIDDERS KAASHUIS Elandstraat 158, 2513 GW Den Haag
Naast een uitgebreid assortiment Hollandse en buitenlandse kazen vindt u hier ook noten, wijn, fijne vleeswaren, salades en tapas. Hofpasvoordeel: bij aankoop van een pond kaas, een potje Franse mosterd cadeau.
INZENDEN Stuur uw oplossing voor 1 september a.s. naar De Volharding, o.v.v. prijspuzzel, Roggeveenstraat 116, 2518 TT, Den Haag. Of naar prijspuzzel@devolharding.nl. Onder de juiste inzendingen verloten wij een Tafelventilator Chroom t.w.v. € 42,95.
De oplossing van de prijspuzzel van het vorige nummer is: Woonplezier. De winnaar van de Playmarket Go Up boodschappentrolley is geworden: Familie Bakker uit Den Haag.
VOLHARDING MAGAZINE | NUMMER 2 | ZOMER 2018
REIZEN
Veel mensen zijn bang hun nabestaanden op te zadelen met hoge uitvaartkosten. En begrijpelijk, een gemiddelde uitvaart kost al snel meer dan € 5.000,-. Deelname aan het Depositofonds van De Volharding biedt hiervoor een passende oplossing. U ontvangt € 250,- uitvaartkorting Jaarlijks een mooie rente U kunt flexibel bijstorten
29 SHUTTERSTOCK.COM/ARTURASKER
IK NEEM DEEL AAN HET DEPOSITOFONDS VAN DE VOLHARDING.
28
5-daagse all-inclusive busreis Herfst en Wild
Een kleurrijke herfst op de Veluwe Wilt u dit najaar genieten van de bonte kleuren van de herfst en samen met de boswachter speuren naar wild? Ga gezellig met ons mee.
B
TR Reizen heeft een aantrekkelijke busreis ‘Herfst en wild op de Veluwe’ voor u samengesteld. Naast een volledige all-inclusive verzorging kunt u tijdens deze reis volop genieten van interessante excursies.
Word ook lid van De Volharding en neem deel aan het Depositofonds! Bel 070 221 05 80 of ga naar www.devolharding.nl/depositofonds
DE VOLHARDING, SAMEN VOOR ELKAAR
U reist per luxe touringcar naar het gastvrije familiehotel Het Jagershof, prachtig gelegen in Nunspeet. In deze all-inclusive vakantie wordt u volledig verzorgd met ontbijt, lunch, diner en drankjes tot ’s avonds 22.00 uur. U maakt leuke uitstapjes waarbij herfst en wild op de Veluwe centraal staan. U bezoekt het informatiecentrum in Nunspeet en gaat erop uit met de boswachter voor een mooie wildspeurtocht en u bezoekt de zandsculpturen in Garderen. Kortom: een prachtige najaarsvakantie met veel extra’s. Voor reserveringen bel BTR Reizen 055-505 95 00 of mail naar info@btrreizen.nl
HOTEL HET JAGERSHOF is een gastvrij familiehotel waar per-
soonlijke service en aandacht nog hoog in het vaandel staan. U treft er lounge met comfortabele fauteuils en openhaard en een gezellig restaurant waar u kunt genieten van heerlijke gerechten. In de huisbar, onder de veranda en op het terras met zicht op de fraaie aangelegde tuin, is het onder het genot van een drankje gezellig toeven. De hotelkamers zijn smaakvol ingericht en voorzien van douche, toilet en televisie. De meeste kamers zijn op de begane grond en een aantal is per trap te bereiken. Er is gratis wifi.
LEDENVOORDEEL Reserveer deze speciale Volharding Voordeelreis en profiteer van 10 procent Volharding-ledenvoordeel. Niet-leden: € 339,- p.p. Volhardingleden: slechts € 305,- p.p.
INBEGREPEN: Reis per luxe touringcar • All-inclusive verzorging • Welkomstdrankje • Kamers begane grond of eerste etage met douche, toilet en televisie (er is geen lift) • Excursieprogramma: Wildspeurtocht over de Veluwe, bezoek aan het bezoekerscentrum in Nunspeet, bustour naar streekboerderij in Epe met koffie en krentenwegge, bezoek aan weekmarkt in Nunspeet, rondrit Veluwe met bezoek aan zandsculpturen in Garderen, incl. avond programma, dialezing over de Veluwe, sfeervol wilddiner en gezellige avond met muziek • Toeristenbelasting. NIET INBEGREPEN: Eventueel toeslag 1-persoonskamer: 50 euro • Eventuele privéaankopen of entreegelden • Reserveringskosten: 20 euro per boeking.
LEDENNIEUWS & ACTIVITEITEN CERTIFICAAT TREES FOR ALL
Gezocht: Chauffeurs voor personenvervoer
D
e Volharding start een nieuw vervoersproject en wij zoeken vrijwillige chauffeurs in Den Haag. Beschikt u over een rijbewijs B en vindt u het leuk om mensen te vervoeren in een achtpersoonsbusje, dan komen wij graag met u in contact. Het gaat om het vervoer van mensen die een dagje uitgaan, een bezoek aan het ziekenhuis brengen of naar de dagbesteding of andere activiteiten gaan. U ontvangt een vrijwilligersvergoeding voor de werkzaamheden.
Meer weten? Neem contact op met onze coördinator Jan de Bruijn: 070-221 05 82 of 06-278 76 400.
Vrijwilligers voor taalles Nederlands
W
ie ervaring heeft met het geven van taalles, is van harte welkom in ons team van vrijwilligers. U kunt dan mensen begeleiden die beter Nederlands willen leren spreken en begrijpen. Moet u daarvoor een échte taalkundige zijn? Nee hoor. Interesse in onze taal en de culturele aspecten van onze samenleving is genoeg. Wij stellen eenvoudige taalprogramma’s samen, waarin de praktijk van alledag centraal staat. Geen ingewikkelde taalkundige zaken, maar leuk, speels en gericht op de praktijk, zodat mensen zich beter kunnen redden in het Nederlands. Interesse? Neem contact op met onze coördinator Raymond: 070-221 05 82.
Nieuwe service voor onze leden: Klusjesmannen
R
egelmatig krijgen wij van onze leden de vraag of wij vrijwilligers hebben die kleine klusjes kunnen doen. Na even zoeken, vonden wij twee handige vrijwilligers: Marco Oostdijck en Wouter van Rijt. Zij maken graag wat tijd vrij voor kleine huiselijke klusjes. Denk aan het ophangen van een lamp, het vastzetten van loszittende deurkrukken, het verhelpen van klemmende deuren of lekkende kranen, het vervangen van sloten, het repareren van de deurbel of even de tuin netjes maken.
Heeft u een klusje? Bel 070-221 05 82. Wij maken dan een afspraak met u om het klusje te klaren.
VOLHARDING MAGAZINE | NUMMER 2 | ZOMER 2018
Menuutje Blijmaker Wegens succes geprolongeerd
N
a de zomer gaan we door met de maandelijkse driegangenmaaltijd in ons verenigingsgebouw aan de Roggeveenstraat 141. Dankzij de gulle bijdrage van de Coop in de Prins Hendrikstraat, die de ingrediënten sponsort, toveren onze vrijwilligers elke maand een gezonde en lekkere maaltijd op tafel. In de maanden juli en augustus zijn we even met vakantie, maar daarna pakken we de draad weer op. U kunt aanschuiven op de volgende data: • • • •
donderdag 13 september donderdag 11 oktober donderdag 15 november donderdag 13 december
De prijs bedraagt 2 euro p.p. Reserveer wel even een plekje, want de belangstelling is groot. Bel met 070-221 05 82 of meld u aan via het formulier op onze website www.devolharding.nl.
De Volharding compenseert CO2-uitstoot met bossen in Bolivia
W
e weten allemaal hoe schadelijk broeikasgassen (ofwel CO2) zijn voor onze leefomgeving. Het is de belangrijkste oorzaak voor de opwarming van de aarde en klimaatverandering. Verminderen van de uitstoot van CO2 kan door zuinig om te gaan met energie, bewust te consumeren en zo duurzaam mogelijk te reizen. Maar uitstoot is niet helemaal te voorkomen. Gelukkig kunnen we onvermijdelijke uitstoot van broeikasgassen compenseren door bomen te planten. Bomen nemen CO2 op uit de lucht en zetten dit om naar zuurstof.
een tool waarmee u eenvoudig kunt berekenen hoeveel CO2 u uitstoot met autorijden, een busrit of een vliegreis. U kunt via de site een compensatiecertificaat aanvragen en betalen. Met dit geld draagt u bij aan de aanplant van bossen in Nederland en Bolivia. Afgelopen jaar compenseerde De Volharding 60 ton CO2-uitstoot als gevolg van crematies via een bosbescher-
mingsproject in Bolivia. Trees for All werkt al vanaf 2007 in Bolivia aan een project aan de oostelijke voet van de Andes, waarin landbouw en bosbouw worden gecombineerd. Dit zorgt voor een klimaatbestendiger landgebruik, een betere sociaal economische positie voor de boeren, minder erosie en een verbetering van de biodiversiteit. We zijn er trots op dat we hier een steentje aan konden bijdragen.
De stichting Trees for All begeleidt organisaties en particulieren die willen bijdragen aan een duurzamere wereld door bossen aan te planten in Nederland en Bolivia. Neemt u eens een kijkje op www.treesforall.nl. U vindt hier
Privacystatement Het is u vast niet ontgaan dat met ingang van 25 mei een nieuwe privacywetgeving in werking is getreden: de zogenaamde Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Doel van de wet is om persoonsgegevens beter te beschermen en die bescherming in de gehele EU gelijk te trekken. Organisaties moeten duidelijk maken waarom ze persoonsgegevens verzamelen, waarvoor ze die gebruiken en hoe lang ze de gegevens bewaren. Ook moeten ze desgevraagd inzage geven in de opgeslagen gegevens. De Volharding houdt zich vanzelfsprekend aan alle wettelijke vereisten en doet er alles aan om vertrouwelijke persoonsgegevens en eventueel verstrekte bijzondere persoonsgegevens te beschermen en te beveiligen. Dat geldt voor gegevens van onze leden, vrijwilligers en iedereen die gebruikmaakt van onze diensten. In de privacyverklaring op onze website kunt u hier meer over lezen. Ga hiervoor naar www.devolharding.nl.
Contactgegevens Vereniging De Volharding Roggeveenstraat 116 (hoek Prins Hendrikstraat), 2518 TT Den Haag 070-221 05 81, info@devolharding.nl Openingstijden Voordeelwinkel Maandag t/m vrijdag: 09.00 - 17.00 uur. Zaterdag en zondag gesloten. Open op afspraak. Bel: 070-221 05 81 Stichting Steun en Toeverlaat Blijmaker: 070-221 05 82 blijmaker@devolharding.nl Ombudsteam: 070-221 05 82 ombudsteam@devolharding.nl
CUVO Uitvaartzorg 070-346 95 71 www.cuvo.nl Inloopspreekuur Voor vragen en informatie betreffende uw uitvaartwensen. Elke dinsdag van 10.30 - 12.30 uur in het verenigings gebouw. Gratis en geheel vrijblijvend. Ook thuisbezoek is mogelijk. Voor vragen over het vastleggen en financieren van uw uitvaart: 070-324 02 21 CUVO uitvaartzorg is een onderdeel van de Coöperatieve Uitvaartvereniging De Volharding U.A.
VOLHARDING MAGAZINE | NUMMER 2 | ZOMER 2018
30 31
DE VOLHARDING VOORDEELWINKEL 20%
KORTING VOOR LEDEN VAN DE VOLHARDING
In onze winkel vindt u een uitgebreid assortiment hulpmiddelen waarmee u veilig en zelfstandig in uw vertrouwde omgeving kunt blijven wonen. Bijvoorbeeld een douchestoel, een comfortabele rollator of hippe boodschappentrolley. Bezoek onze winkel in de Roggeveenstraat 116 of bestel online en profiteer van een aantrekkelijke ledenkorting van 20 procent!
Binnenrollator Let’s Go Indoor
Boodschappentrolley Playmarket Go Up
Lichtgewicht Rollator Double
Draadloze GSM Alarmknop
Lichtgewicht rollator in beuken/ zilver met afneembaar dienblad. Speciaal ontworpen voor gebruik binnen, ook in badkamer en toilet. De duwbeugel heeft een zachte en goede grip en is in hoogte verstelbaar van 79 tot 90 cm. Eenvoudig in- en uitklapbaar en zeer wendbaar. Ook in rood/antraciet en (mat) zwart/wit.
De Go Up Trolley met vier wielen kunt u zowel duwen als trekken, net als een winkelwagen, en biedt u steun bij het lopen. Door de dubbele zwenkwielen vóór is de trolley extreem wendbaar en stabiel, ook als hij wat zwaarder beladen is. Comfortabel winkelen zonder onhandige tassen, winkelmandjes of -karretjes.
De Double Rollator is een lichtgewicht rollator die dubbel opvouwbaar is en daardoor in elke auto past. De zeer stabiele rollator is voor binnen én buiten, heeft stevige banden, een stevige zitting, een comfortabele rugband en weegt slechts 6,9 kg. Geleverd met een kleine, gesloten tas en stokhouder in antraciet of zilver.
Een persoonlijk alarm dat u veiligheid én vrijheid biedt. Via de gps-alarmknop stuurt u een alarmsignaal en uw locatie naar vooraf geprogrammeerde nummers via het mobiele netwerk. Met één druk op de knop kunt u handenvrij bellen. U heeft binnen enkele ogenblikken contact. Maakt gebruik van een (niet inbegrepen) simkaart.
Normale prijs: € 189 Ledenprijs: € 151,20
Normale prijs: € 149 Ledenprijs: € 119,20
Normale prijs: € 169 Ledenprijs: € 135,20
Normale prijs: € 129 Ledenprijs: € 103,20
DE VOLHARDING, SAMEN VOOR ELKAAR
BIJ BESTELLINGEN BOVEN € 75,- ZIJN DE VERZENDKOSTEN (€ 6,95) GRATIS.
www.volharding-voordeelwinkel.nl 070-221 05 81