ΑΤΤΙΚΗ
ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α • Ιανουάριος 2021
Υποχρέωση επαναπατρισµού πολιτιστικών αγαθών Γράφει η ∆ρ. Ιωάννα Μάστορα, Συγγραφέας, Ερευνήτρια, Τακτικό Μέλος της Επιτροπής για την Επιστροφή των Γλυπτών της Ακρόπολης
“Είχα δύο αγάλµατα περίφηµα, µια γυναίκα κι ένα βασιλόπουλο, ατόφια – φαίνονταν οι φλέβες, τόση εντέλειαν είχαν. Όταν χάλασαν τον Πόρο, τα ’χαν πάρει κάτι στρατιώτες, και στ' Άργος θα τα πουλούσαν κάτι Ευρωπαίων. χίλια τάλαρα γύρευαν… Πήρα τους στρατιώτες, τους µίλησα: Αυτά, και δέκα χιλιάδες τάλαρα να σας δώσουνε, να µην το καταδεχτείτε να βγουν από την πατρίδα µας. ∆ι’ αυτά πολεµήσαµεν»! (Στρατηγός Ιωάννης Μακρυγιάννης, Αποµνηµονεύµατα 1829-1850)
Η
καταστροφή και αφαίρεση του 60% των Γλυπτών του Παρθενώνα, της µιας από τις έξι Καρυάτιδες και µιας Ιωνικής Στήλης του Ερεχθείου από τον Λόρδο του Έλγιν κατά τα έτη 1801-1803, στην εποχή της αποικιοκρατίας, ενώ η Ελλάδα ήταν υπό Οθωµανική κατοχή, πραγµατοποιήθηκε χωρίς άδεια. Ο Τόµας Μπρους (Λόρδος του Έλγιν) προσκόµισε στο βρετανικό κοινοβούλιο, ως δήθεν νοµιµοποιητικό έγγραφο της αφαίρεσης, µια ιταλική µετάφραση ενός ανυπόγραφου σηµειώµατος. Το αγγλικό κείµενο που τελικώς προσκόµισε ο Έλγιν για να στηρίξει τον ισχυρισµό του ήταν στην πραγµατικότητα µια παραποιηµένη µετάφραση της ιταλικής µετάφρασης του δήθεν γνήσιου οθωµανικού κειµένου, που πάντως δεν συνιστά φιρµάνι, αφού εξεδόθη την 1η Ιουλίου 1801,
αλλά δεν έχει εντοπισθεί στα οθωµανικά αρχεία, όπου φυλάσσονταν όλα τα φιρµάνια που εξέδιδε ο Σουλτάνος εκείνη την εποχή. Εποµένως το σηµείωµα αυτό, στο οποίο ο Τόµας Μπρους και οι διάδοχοί του, η Βρετανική Κυβέρνηση και το Βρετανικό Μουσείο, στηρίζουν τα δικαιώµατά τους, δεν τους παρέχει νόµιµη εξουσία κατοχής των Γλυπτών, ενώ, σε κάθε περίπτωση, επιτρέπει µόνο την ζωγραφική και σχεδίαση και απαγορεύει ρητώς οποιαδήποτε βλάβη στα µνηµεία. Όπως έχει δηλώσει η νοµικός κ. Μαρία Βέργου, Τακτικό Μέλος για την Επιτροπή των Γλυπτών της Ακρόπολης: "Έχει διαµορφωθεί εθιµικός κανόνας επιστροφής των πολιτιστικών αγαθών, µε το κατωτέρω περιεχόµενο και αρχές που εφαρµόζονται και στην απαίτηση της Ελλάδος για επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα βάσει εθιµικού δικαίου:
α. Υποχρέωση επαναπατρισµού πολιτιστικών αγαθών ζωτικής σηµασίας, που συνιστούν σύµβολα πολιτιστικής ταυτότητας. β. Υποχρέωση συνένωσης µνηµείων πολιτιστικής κληρονοµιάς ιδιαίτερης αξίας ή ιστορικής σηµασίας. Το µνηµείο που έχει αποσυναρµολογηθεί, κατακερµατιστεί και διανεµηθεί µεταξύ των διαφόρων χωρών µε αποτέλεσµα την καταστροφή της ακεραιότητάς του, θα πρέπει να αποκατασταθεί στην αρχική του κατάσταση, ως σύνολο, µε τον επαναπατρισµό των θραυσµάτων. γ. Υποχρέωση επιστροφής µνηµείων που αφαιρέθηκαν σε καιρό πολέµου ή κατοχής ή σε περίοδο αποικιοκρατίας. Μετά ταύτα είναι σαφές ότι η Βρετανία, στον παρόντα χρόνο, µε την άρνηση επιστροφής των Γλυπτών της Ακρόπολης, τα οποία έχουν αφαιρεθεί παρανόµως και έχουν όλα τα ανωτέρω χαρακτηριστικά, αλλά και µε την άρνηση σχετικής διαπραγµάτευσης, παραβιάζει τις ανωτέρω αρχές". Ο Επαναπατρισµός και η Επανένωση των Γλυπτών της Ακρόπολης συνιστά ζήτηµα υπαρξιακό για την σύγχρονη Ελλάδα, αφού πρέπει να αποκαταστήσουµε τη διασαλευθείσα ισορροπία και να επανενώσουµε τα διασπαρµένα κοµµάτια της συλλογικής συνείδησης και πολιτιστικής µας ταυτότητας, για να προχωρήσουµε και να ανελιχθούµε. Πρέπει το συντοµότερο δυνατόν να αποκατασταθεί η ∆ικαιοσύνη. **Τα εικαστικά έργα είναι δηµιουργίες του ζωγράφου Βασίλη Κορκολή