Ten Mandere nr. 10 - 1964 nr. 3 by bart blomme

'. ....

., .

. . .: :.,

1. Het militair kerkhof - Pieter Declercq(+) 2. Kaart van militair kerkhof. 3. Foto's militair kerkhof 4 . Kleihe kanten van' een grote oorlog Raf. · Verholle . 5. Fbto' s Wereldoorlog T . 6,\ Foto 's Wereldoorlog I 7. NObdt$elà.. Uit W.O~I. M. Nuyttens' Illustratie noodgeld ui tW. O. I. • 9. Geestelijkheid van ·'Izegem & OmmEüand rond 1455 - J.De Smet,Ererijksarchivaris 10. Kaart Westvlaanderen met ind~ling der bis:dommen na 1559 - A.B. ' 11. Oude.. kerk . van .. Izegem I2 • . Actueeltjes -A.B. :1:;3. J •. S int ob:ln ~Bu.rgemeestE;lr .. ' 14. Illustratie · van .de actueèltjes . 15. In memoriam ,J. Sintobin, burgemeester 16. Bibliotheek" Ten :Mandere" 17. Kringleven - R. Leroy 18. Ledenlijst - Aa Deprez '.

JAARGANG IV nr. 3

Blz. 3 7 8

17 18 26

27/28 32

33 34 38

40 41 42 45

47 48

25 december 1964

BESTUUR: Voorzitter Ondervoorzitter Secreta ris Permingmeester Archivaris Secretariaat Reda ctie

Verholle R.Inspect.LoO. Bourgeois Jo Leroy R. Deprez A "Bank v.Ro~ se.+a:r;e." Demeurisse André ,''.-- ,', ' " Sta dhuis Vandromme A. ' 0

Izegbm Ize gf3m Izegem " Ize g~m , Izegem .. Iz egem I z egem

LErWEL: - De redactie vra agt 1) bijdragehover ' diverse onderwerpen te bezorgen a an bovenvermeld adres. 2 ) ,wie fot o t s ()f andere illustraties heeft over "Izegem in W~O.I", opdat ze he t in bruikleen zouden willen bezorgen aan boververmeld adres. - Het archief is open voor iedereen. V0oraf. aan te vragE?n bij de a rchiva ris op het s~cretariEHf,:t . te Izegem. - De bibliotheek is gra tis toegankelijk voor alle leden ' van "Ten Mandere't. 'DE? boeken'kunnen in bruikl6)en ontvangen worden. 'Aan ~e vr~gen bij de archivaris(zie hIDerbnven) • .. Alle eude "geschriften,boeken; f (,tot s , kaarten, e.a. betreffende Izegem worden steeds mèt dank aanvaard bij alle leden van het ,.bestuur. HOE WORD IK LID? _-_------______

,,, ,,, ,, ,, , ,, ,, , ,,,,, ,,, ,! , , ,,, , ,, ,,, ,,, ,,:, , ,,,,,, , ,, ,,,,,, ,,,, ,, ~,, , ,, ,, ,-,,,,, ,, " " "i " ' , ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, ,, ,,,,,, , ,, ,,,,,, , ,, ,,,,,,, , ,,,,, , ,, ,, ,, ,, ~

- ()verschrijven op .P.R. · 95:.76 van dé Ràrlk van Ruesela re te Izegem ,met y.e:r.melding:"Voor Ten Mandere" ' Ci-" ~aar~an~ vernielden). . . persaonlijk ~eta en . aan de Heer Alb., Deprez ", Bank van Roese1:are , Marktstraat, Iz~ge~. ;"'1111"" ""/1/'/ 111" '1111 """"'11" "" """"111/1" "/"11 """""("""""' /"11 11 1" ';"" 111 ";"1/ 1" ",,/ ,',;,0" ':"';;" "' 1"/11 111 ""'"""" """"'f" "I"" II"" 'IIIIII"I I"""" §

PRIJZEN: Jaargang Jaargang J aargang Jaargang

I (61) 11 (62) 111 (63) IV (64)

uitgeput 100 frank 100 frank , { IVO frank ( ste~ep:9-f3. l~.g.~p) 75 frank ' ( werkendele deh) .. " H· .

• _..

... • - • . .•.•. •

MKlf-· · ~n~~li~~~ \N

M'~§(1gM@~

Wt-R~LDOOR.'lO& 1,

In 1914 begon te Izegem de Duitse bezetting op 18 Oktober. Niddelerwijl woedde een bloedige slng van 16 tot 31 Oktober op een front dat liep van aan Nieuwpoort t ot over Ieper. :Oe 27 Oktober opende men de zeesluizen te Nieuwpoort en degeveèhtszone stabiliseerde zich gedurende een jaar op het Westfront dat zich aflijnde van aan de Noordzeekust tot aan de Zwitserse grens. Al was Izegem gerangschikt in de zone van het :Ouitse ' àperatiegebied J toch lag onze stad rustig buiten de strijd. :Oaarom prachten de Duitsers hun gekwetsten naa r de l a zaretteA 7 die zij ' opgericht hadden in het Capucijnerklooste::&, Ave Maria en lat er in het (j.ildghuis en de ,)Ieilig Ha rtkerk. Reeds einde Oktober 1914 le gden zij peslag op een deel van . het 'stedelijk kerkhof(27 M rp 29 N) ' nm er sOldaten te begraven (~ie aan hun velwondingen waren bezweken. :Oe eerste :Ouitsers dicbfjgezet werde:n waren musketier Hazf? Schei tser en unteroff. Bur ~ ,alle drie van 52 Res~ :Division Radf ahre r z gestorven de 19 Oktober. Einde :December 1914 l agen er 68 :Duitsc~ 7 Franse, I Engelse en I Belgi-, sche soldaat begraven. :Dez~ laatste was,Petrûs Vandamme van het Ie L:iniere giment. Juffrouw Le Corbesier nám op zich re ge lmati~ het graf van P. Vandamme met bloemen te versieren totdat zij verbod kreeg ·vanwege è.a Oommandantur. :Oe eerste officier die aan heth~ofd van de militaire begrafenisdienstwas aangesteld; WaS baron von Bulbauw~ Teder graf was r'vergroeid -met ,een-Bapi"jt van klimop", met graszrden afgeboord en er stönd een wit kruisje geplant. Te midden al die ge lijkvormige graven richtten de :Duitsers een gemetse l(I mqnunreri.t op~ Zij ' borgen àaarin een fles met ' een perkament waarvan de teks'! nooit bekencf is g €weest, want 'l a ter ,braken zij dit , gedenkmaal a:tt bij de vergrcting vàn hun militair kerkh<?f. In 1915 werden 158 Duitse, 22 Engelse"en 5 Franse solda ten ter aarde besteld. , 'Ieder miri tair we rd in een afzonderlijke grafkuil geborgen. Aan~nkelijk geschiedde d'e beg:v-afenü:? van ieder :Oui ts soldaat met militaire eer en met de militaire muziekka pel voorop. La ter gebeu:rde zulks enkel nog voor de officieren. Voor katholieken was het Fharrer '-Vocht die de liturgische ceremonîe verrichtte bij het graf,_ Hij was ingekwartierd bij de familie Loor in de ,Marktstraa"t.,.Hij , was een type van :Duitse milita ire norse overheid, zwaarlijvig, , gE~Q~_Y~!Lg~ê.~ê:1~~-:-~~_~~~~ê:!_Y'1:~_Y~2!~gIE~~~ ___________ ~ _________ _ . :Dit a rtikel verscheen in het plaa tselijke weekblad":De Mandelbode" op zaterdag IOeII.51 en , 't vervolg op 17.11. 51. Het was van de hand van Z oE"H.Pieter :DeclercQ (+ . Brugge. 25 11.196 I).

•

MILITATIl KERKHOF . .. "

i '\

(

' .' i' . - .

" ,

Ook de IzegerÏinaren gave; hem een. ~einig ~leiende bijnaam. Vo or pretestanten fungeerde de militaire. dominee Fharer Rembert. :Deze lag ingekwa rtierd bij dhr C amiel~ANJ)ENBERGHE, eveneens in de Marktstraat. Hij had een veel zachter en tenger uiterlijk en sympathieker manieren. e _ ___

p~ Wo .---

J . ...... ',.

' 0) ....

~, ~

~IT ~ lJ""

,Ji,Q~" :.V ~~d] \: ~ I Îj;;n'~:~ '~\ I~'- \ t;;t;~. ~~""' I~P-D __: :} -"

t, ~',

',"'j

Na .ieder begrafèniszongen de s.ldaten, geschaard omheen het ' graf, het zo . ntroerend :Duitse lied i, Ichhatt' eiiiên :Kameraden ". . . . .op 24 Augustus '1915 greep met grote staatsie de bE?grafenis plaa te 'van Hauptmann Krippendörf ~ " art " seinen verwuildungen verstorben " in Lazarett zu Izegem" z b luidt het rapport. Vana8.ri het · lazäret . in het "Gapucijnenklooster tot a an het kerkhof stemden ,:Dui tse 'jagers vàn weerskanten laJ;1.gs de Roeselarestraa t opgest eld enpresent eerderi het g eweer. Vodraande lj,jkst oet stapten twaa lf jagers.. Officieren drrlegen de lijkkist.verdekt met een zwart , baarkIe ed met', wi t . kruismotief ~ Er n aast twee g enda rmen ' in groot uniferm. Achter de ' lijkbaar acht jagers die grote bloemenkransen dr. egen .• In hun midden een soldaat die het grafkruisjè hield. :Dan v0 lgden , J~ui tse v e rpleegsters en een generaal met glinsterende pin"': helm en "het grootlint ever de borst,' familieleden 1 de aalmoèzeni'er met · g euden , kruis en e.en groot a antal officieren in schi ttereild uniform. . ' . , Het j a ar 1916 verliep k a lm. Slechts 23 :Duitsers werdën be .... - graven en I ' Engelse vlieger: Serge C. Cftmberf~li, van d~ Rftyal ' Fl • . Corps gevallen met zijn 'vliegtuig /"lp de ' wijk "Abelei. ~ Teen kwam het zeerbew "'gen j aar 1917 met eenrec erdèijfer: · H3I7gesneuvelden. Vooral del.a atste maanden tijdens de zware ' ~ffensieven stroomden de lijken . toe: in Augustus 343 - September 376 ' - Okte- " "ber 528 - Novembe'r : -443 • .:De :Duitsers' zagen zich genoopt hun' riülit a ire begra ~fplaats uit te breiderièn namen hèt aanpa lend veld .naast het stedelijk kerkhflf ", in gebruik. Zij richttèn er Iiet' "Eh"::" r~rlfri!.edhof Isegem " in met een oppervlakte v an II.55 8 f 25 vierkante mete~, . ond er de , leiding v an Leut:nant 'd ilcke. :Dè :Duitse tuinarchi- ·· teki;di~ de~ierlijke plantages en grafperken ~ÇlIlle'gde , ~n,Q:hder~ .. " hiel<l,w'qs ingekwartierd bij Mevr •. Wwe . P. :Declercq -Q.l ement . in de R uesèla r .e straat •. Op de graven plaatste men nu aller~ei graftekens r naar gelangdë gèloofsnelijdenis viin de gesneuvelde: ~ wa:re eiken l age kruisen in l a tijnsé vórm - andere kruisen met schuin plailkje ' enderaan - nabootsingen van het :Duitse ijzeren erekruis - kruisen met h euten ka pje - Joodse l a ngwerpige ruitvormige grafbalken

MILITAIR KERKHOF Al deze graftek cns~ niet alle en voor Izegem maar voor al de milit a ire kerkh ov en van gans de s c ctor~ werden vervaardigd in het , schrijnwerkersateli er 7 dat de TIuitsers hadden ingericht in de ,wijnkelders van dhr Ameye in de Nieuwst:ra at .. In 1917 verbo,od de mili" (;aire ()verhe id gesneuvelden in de nabijheid van het front t e begraven daa r de lijken door de in- " slaande obuss en dilnájls werden naar boven geworpeno ,Zo kwam het dat de TIui tsers 1 s n a chts me'l; wagens de lijken naar Izegem aanbrachten. Omwille ',- an de ",Te rplicht e verduistering zorgde de TIui tse begraf'enisdiens'(; er voor dat een naambordje met gedempt licht aan de wOQnst v an de grafma:Y,:er Arthur Vandommele werd opgehangen om het kerkho~ a an te wijzen. De ter aa rde bestelling van al deze lijken geschiedde meestal ' f,: nachts in volledige duisternis en het werk ,w.erd nog bemr'Jeilijkt door de bedrijvigheid der ', geal~ieer de vliegers in de lU'Jht. Zo gebeurde het meermalen dat de grafmaker en zijn helpers schuilp},aats zochten in de grafkuilen of onder de Duitse wa~ens die drupten van bloed , vle..nneer de lijken im ,. groot aantal aangevoerd werden en men lijl±isten te kort had, werd ieder gesneuvelde in ecn bache gewikkeld en zo in het graf' neergelaten en tç,.egedekt. TIoch altijd moesten de lijken eerst geidentif'iceerd worden. 7t e werden eerst binnengebracht in een huuten barak die stond;Ln de Nede r ",eg, later in de weide van dhr Rect or Vanneste. ;Daar onderzocht men de lijken, nam naam en sta.mnÜlnmer " op en wat zij op zak droegen 0m al die dingen bijeen te vea:'zame-". len en naar de famil,ie op t e sturen. Het gr~otst a rmtal onbekende soldaten dateert uit de periode 1917. Sums h a d men niets anders voor zich dan :stwcger eten ledematen waarmede men een gebeel , trachtte· te vorman. Dit wa r v anzelfsprekepd een afstotelijk wal' gelijkwerk "Toor de gr a fmaker en zijn helpers Menig keer ·stroomde het .bloed de deur uit en verspreidde een a fschuwelijke geur. , Een tij dje stierven ook ve el Duitsers in de lazaretten als slachtoffer van de rode loop. Toen was de to'e gang tot het kerkhof 'l'Toor alle burgers streng verboden en een TIuits schildwacht wa akte voor het naleven va~ he t bevel . Burgerlijke gevangenen werden gedwongen de ter, a arde bestell~n g van deze slachtoffers te helpen bespoedigEm ~ , Reeds, tijdens de oo ::.'l0 gsjaren werd af en toe op aanvraag van de familie uit ])uitsland een Duitse gesneuvelde ontgraven om naar de' IIReimat" te word en uv ergebracht. TIaar het getal d()de Y~ mger en meer aangroeide, plande de Duitse begrafenisdienst begin 1918 een militair kerkhof ' v an groot formaat Al de kleine kerJrJlOven dichtbij het front zouden opge':" ruimd worden en de lijken r:vergebracht n a ar de kerkhoven van Izegem, Ingelmun s ter, Rumbeke,Roeselare; A:)':'dooie en Lendelede. Om deze uitbreiding te verw87,enlijken stonden de TIuitsers op het punt de toen nog onbeb ,ouw<.l e s trook gron.d langsheen de Nederweg tnssen het kerkhof en de Want je Pieterstraat, ja zelfs tot aan de Mandeistra at in te palmen . Doch de wending der oorlogsgebeurtenissen verijdelde ditopz e t~ , -, ~ In 1918 werden 300 Duitse 1 119 F'r anse, 12 Engelse, 2 Ameri- ) kaansc, 2 Rus sische s olda'~ en ~ ... I Australier , I Chinees " I neger, 0

MILITAffi KERKHOF I S oudaneesbegraven . TIe Engelse gesneuvelden waren meestal vlîe~ gers van de R.A.F. en van de Royal FI. Corps, die tijdens luchtoperaties in ,gevechten of dc5;orde luchtafweer waren neergeschoten. Onder de ' Franse ,soldaten waren enkele priesters en seminaristen. Achttien ' Italianen afkomstig uit het krijgsgevangenlager? dat zich bevond in ,dehovingen van de ka stelen aan de Bdsmolens~ werden er , 'ook begraven. Meestal waren ze gestorven dour vergiftiging] die zij" hadden opgelopen door het eten van rotte spijzen of IDvade ' kruiden. ·ne ])ui tsers wilden dat men ze naast de muur van de Nederweg gebravenzou in een hoek waar de grafkuilen gewoonlijk onder water kwamen eh z1liks goed 'genoeg was v oor Italianen ••• ' Er zijn 'brieven en briefka artenteIz'egem bewaard, die Dui t-. se gesneuvelden in September 1918 op zich hadden en aantemen hoe ontmo'edigd ze toen waren en hoe de kiem van de revolutie hen reeds aantastte? die zou uitbreken: einde November 1918 in de rangen der verslagen ':Duitse legers. Up een der briefkaarten bv. , leest men: "Zeer bedroef'd en vol honger melden wij het treurig bericht da t onze laatste brooduitdeling Ül een tijd- van nauwelijks vijf dagen heden verbruiktis~ TIe treurige overblijvenden vragen broodbons voor 2 maal 500 gr. Het mogen ook oorlo~szemelen zijn, al zijn ze ook n og zo zwart. :De treurige ~verlevenden zijn: Vader Georg Hon·ger, Mueder Marie Honger, de tanten Nanny H~hldamf en Kunni Meelnood, en nonkel Vlee:sn0od ••• ". Hierbij nog een ui ttreks\.ü uit een brief die een gesneuvelde van huis ontvangen had~"Hoe gaat het met U? mk hoop van wel! Schrijf me nog deze week. Gij moet ginder ·vèr honger lijden. Ik zal Uweldrn enige paketten meteetwR.ren . zenden. Maar is het niet treurig voor het Vaderland te moeten strij den en niets te eten te krijgen. Hopelijk is de vrede :nakènd en uw terugkeer V00r altijd. nabij ••••• " ,. " Na de duorbraak der ' geallieerden in Oktober 1918 werden drie gevallen Algerianen ' ap het militair kerkhof op de gewone manier bijgezet. :Dit beviel niet aan hun kameraden, die te Kachtem ingekwartierd lagen.. ;~ ij kwamen naar Izegem, haalden de lijken Weer boven, keerden ze met het aangezicht naar het Oosten, plaa tsten een brandende ka.ars op de kist, terwijl alle aanwezigen in hun eigen taal een religieus lied zongen. Vooraleer het ' graf toe te dekken, legden zij grafgiften "p de k i_st ~ brood en geld's tukken • ' TIe IzegelIlSe politie werd gelast de Belgen, die in de omgevmng van de Bosmolens tijdens het offensief gesneuveld waren, . naar het kerkhof ' over te brengen. f.\.ldus vonden twee en vijftig" ,Belgisch!e' soldaten een voorlupige rus'tplaats te Izegem. La ter kwamen er nog 25 Franse 8n, 11 ])ui tse gesneuvelden bij. . In 1919 tèlde het militair kerkhl,f van Izege:ril een totaal van 3102 graven. Het duurde niet lang vooraleer vele 0uders ' en familieleden uit alle streken van Belgie,Frankrijk en Engeland een bezoek brachten ' aan het graf van hun dierbare jonge:ri en de ' wens uitdrukten het lijk naar de lileboorteplaä ts over te bràngen. · ])och . daartoe kon in de jaren na de oorlog geen toelating verleend worden. Toch war(:;n~er ouders die het waagden het lijk te ontgraven -en sluiksgewijze te ontvceren. Z,o onder meer werd heimelijk het lijk van een Jandse fami lie uit Parijs, 's nachts geroofd en nntvoerd.

HET DUITS KERKHOF

MILITAIR KERKHOF

PERSONEEL WERKZAAM OP 'T MILITAIR KERKHOF VAN LINKS NAAR RECHTS: 1. HENRY CASIER - 2. ALOIS GHEKIERE - 3. FONS CALLEWAERT - 4. MARCEL VANDOMMELE (BOEKHOUDING) 5. ARTHUR VANDOMMELE (STEDELIJK GRAFMAKER) - 6. EUGEEN VANDOMMELE - 7. PAUL GHEKIERE

ZICHT OP 'T MILITAIR KERKHOF IN 1918 NA 'T VERTREK VAN DE DUITSERS. IN DE ACHTERGROND DE SCHEIDINGSMUUR DIE'T BURGERLIJK EN'T MILITAIR KERKHOF SCHEIDDE.

MILITAIR KERIlliOF ",-" "., .,

La ter heeft men vernomen-':dat,:" alles ge~~hf~dd,e in afspraak met de douane en het lijk veilig Iië-r auto , t~ ' PariJ S is aangekomen. Ook de vader van Joseph Classens ·11.itLv.ik trotseerde alle verbod. Joseph Classens~ student aan e de hogesçhöplvanLuik en soldfaa tvrijwilliger~ sneu~elde tij~ëns het bevrijdingsoffensief in 19 18 nabij de wijk , "De God" te Oèkene." Korts na d,e wapenstilstand kwam zijn v a der per trein n aär Izegem ' en begaf zich naar het stadhuis. Men gelastte de grafmaker de vader te vèrgezellen om het lijk v a n zijn enige zoon te gaan verkennen. Ineen zinken kist we~dhet lijk ge borgen en naar Izegem gebracht, gewikkelq. " in een splinternieuwe driekleurige. vlag. Dagen lang 'ble èf de kist in het <LodeIinuisje staan daar v a der Classens geen toelating kreeg om ,')lletlijk n aar ,L uik over te brengen. En moe v an: wa cht en> ging men ' over ' tot de . ·ter aarde , bestelling. Enige maanden l ater ' stèlde d8", g]:'4fmakervast dat h et -lijk ontvreemd was. Depolitie~6p " de " hoogte gebracht, ma ak't,e" procés':"verbaal op. Te Luik kwam 'de z aak v o or het ,gerecht. Opb,ëttri,b unaalged.a ágd, zegde de v:à dérf ' " "Mi:Jnheren, het v a derland heeft zijn: ma nnen bpgèroepe:ri~ ' Ik ' h eb ' :". mij!lz:qon,leyend aan he'tvaderland gegeven, doet met mijVlat , ge\-lilt;maar dul t , tenminste :da t ': ikmijn zoon, gestorven? terugneem." Bij deze fiere woorden v a n de beproefde v a der werd de zaak g,ls geclasserd aanzien. : ,. , . . . . , . . , . . ) .' . MeË~r en meer ' ontvpermge:rL, grepen':,pla.,a tstot,. 8:Ll),dellJk;;:van hoger hand >'d~, algeméne ' toela ting g;e geven werd om dègeJmev:-i.telden op staatskos.t "èn n aar q.e"gebo:orte'plaats over tebrenge:q:'. . Na het~,ét\ë sverdrag met · Duit~larid kwamen : we ldra DUitse fa .... milies hun dodep' cp·zoe~~n.Bij )Jonde:rd~ .en :ll0!ldetde, zijn 9r ge komen uit a lle :strëken van Duitsland. Vele kraJ).sen werden neergelegd op hun graven en wie de kosten van de verr~ reis niet konden betalen 1 lie ten het gr8~ v an hun geliefde v a der, zoon of e chtgenootfotograferen. ; ", Aandoenlijke tonelen speelden zich soms a f. Een moeder uit ' Dap-:tzig o.m. kwam ieder j a ar naar Izegem oni: het ': gr~;:;f van haar , zoon Herberi;, KaSaUltl te b.ezoeken. En iedere dagvá n 'haar" verolijf alhier kwam ze met éenstoel . op het ,kerkhof en 's ;mbrgeris ' tot 's avonds zat ze' bij , het graf' Vall haar kind :haar bijbel te lezen. , .'" . , ... . .~ . . , In 1926 werd het . deel met Vlitte 'kruisjes da t "de Duitsers in " I9I4 ' op het b'jll'gerlijk kerkhof :h adden 'á'ange'legd~ gesupprimeerd. "Na derhand beslistte het HinisteriBvan Landsverdediging het kerkhof y ,Q,.or milita iren te Izegem op te mimen eil de lijken ,over te , ,voeren,.p.aa r.: c'en:tra l e kerkhoven. Dé Belgen en de 'Ita Tianeribra cht men over naar het gemeenzaam milita ir kerkhof van Houthulst, de Fransen evenals deze uit de Franse kolonies n a ar Machelen bij Deinze; de Engelsen en de Australier naar Ha relbeke en de Amerikanen naar Waregem.

van

MILITAIR KERKHOF

In I9~O vervoerde men alle ])uitsersen Russen naar het Waldfriedhof bij Menen. Het is een der meest indrukwékkende kerkhoven van Vlaanderen, door zijn beplanting en sobere aä.nleg, , groots~ ja geniaal opgevat. Hoge populieren vormen met hun kruinen een kuepel boven de graven.. Trissèn de boomstammen liggen de massa zwarte l a gen ' kruisjes neergehurkt in het groene gras ', Al de jaargetijden deinen över de stille doden. Het ontluikend lentegroen spreekt van: verrijzenis. Het weeldrig groen gebiaden e , in zomertijd vertolkt het volle leven bij God.])e gele herfstbladeren doen dromen van de a ardse vergankelijkheid en t's winters 'z irîgen '. de winden als "een groots kora al? een lied van eeuviig leven.

" Zeer zeker, het . Vaderland moet men 'oprecht bemfnnen ' en zijn landgenote'n ,voorrang gèven~ Maar, warmeer men I;ltaat op een])\1J, ts milita ir kë:d-chof f moet men de d oden eerbiedigen. Ieder gesnèuvelde ' was- 'een mens, als wij, a ls ik. Het was wellicht een van God. ])aarom moet alle vijandigheid zwijgen. Bij het overschouwen van zo . een massa grave'n dringt ' onweerstaanbaar de wens n a ar boven: IJ NOOIT MEER OORLOG 11, hoe vertwijfelend en ' onwaarschijnlijk die wens ook moge blijken. ])e bijdrage moge eindigenm$t dit a angrijpend gedicht véU1een Vlo aIDS dich'ter(J ong ])ietsland 1 1932 f-llder " pteudoniem Abël, een gedicht d a t ' een ogenblik bezinning ~verwaard is: : . '" .'

kma.

MILITA IR KERKHOF

Koel in de scnadtiwva n .wat goudenregen ,

staan zHärte kruisjes 9 stil en z_onder na~m. In wild.e onkrt:tlc1. ruS t dè' : vrie~Ïndekaravaan. TIe mer'el l a oht - de doden 'g~s vergeten '~ ' 0

Sohoon is het dodenhof in

bos verloren

- wankele kruisjes in een wildernis van groen diep uit der a arde zwart geheim geboren ••• Zag jonge droom ooit stralender blazoen? . , .' . "

,' , Sohoonj.s het dodenhof vol , goudenregen, een bliJde' zo:nnetU:il waar jeUg~. zo rustig slaapt •• ,als énig,rouwbeklag der merel blij gepraat: bij schonen dood wordt sterven gans vergeten. '

Onbekende br oeders in der bomen. eenzaamheid, de aarde kreeg ha ar . deel, God nam het Zijne ti • • ' Wat g e eft een naam ~ , arduin? God kent de zijnen • . , Sohoonst is de dood in de vergetelheid. , P. TI.

;':

~tL~U~~ rrtm~tr~~ ~ ·~~~@~@1r$,@@@tb@©! <> In afwachting da t een volgende bijdrage klaarkomt over de geschiedenis van Izegem onder wereldoorlog I laten wij hierna het relaas volgen over enkele gebeurtenissen, die wel van minder belang kunnen geacht worden~ do.ch dme er tocL. kunnen toe bijdra gen om een beeld op te hangen v an het optreden van de bezetter, de houding en·de gemoedstoestano. van de bevolking, enz. Dit relaas werd opgediept uit het oorlogsdagboek van .Dr. Gits f)fwel samengesteld a an de hand van documenten uit de oorlogsperiode, die thans nog in het Stadsarchief berusten. LELIJKE MANIEREN WORDEN GESTRAFT • Onze bevolking droeg de Duitsers, knuls of ~ o ffen, zoala ze spottend genoemd werden, zeker niet in het hart. Integendeel, de afkeer voor de bezetters was tijdens de oorlog 1914-18 algemeen en omzeggens zonder uitzonderingen. Dat wi~ten en voelden de Duitsers ook en, a l beviel hun dit zeker niet, zij kvnden niets anders dan zich er bij neerleggen,. Wanp.eer deze Vijandigheid zich echter openbaarde in woorden of da den, blijven zij niet langer passief toezien en dan volgden ma~tregelen en straffen. Er moeten zich in de: eerste maandènvan 1915 reeds enkele incidenten tussen burgers 'en solda ten vporgeda an hebben. Dit blijkt uit de wa arschuwing die de bUrgemeester op 5 mei 1915 tot de bevolking richt in d$ aanplakbrief, 'die eveneens handelt over het doden van de duiven: ' , Ter zelvertijde wordt aan eenieder herinnerd, dat de Duitse mlli taire overheid van de :. bevolking een deftige houding eist bij het voorbij dragen der gekwetste soldaten, a lsook bij lijkstoeten en da t zij alle 'Detogingen verhiedt bij het voorbijtrekken van krijgsgevangenene Hier worden na tuurlijk ge allieerde krij gsgevangenen bedoeld" . . Deze waarschuwing ,moet haar ui twe;rking gemist hebben, want op II mei 1915 noteert Dr ,Gïtè. de v:olgende stoutmoedige en, in de ogen der Duitsers f zeer laakbare da ad: "Tussen de ijzerenweg en de muur van " De Posthoorn" leidt een nauw gangske naar de fabriek van de Heer Van ~~berghe en naar het Elektriekgesticht. 'Daar heeft men op een poortje met ka lk een portret getekend 1 ; spottend voor de Duitsers. ~1ie heeft zich daaraan plichtig gemaakt? Wie was stout genoeg, zo dicht bij de "wachten" zich zo ver aan een grote straf bloot te stellen? Dat zullen wij vlaar-

......WERELDOORLOG I schijnlijknimmer weten." Al wist men niet wie de dader was van dit misdrijff toch '" kende men er dezelfde dag nIJg ' de gevolgen van, want inde stad .' hangt uit: · ",' .•. ê.~§9:_~~~g~~~

BEVEL -----------....,-~--Gezien de steeds rechtmatige hnudlng van de . bevolking van 1seghem in deze laatste tijden gesmoord ' is geweel:lt · door' het' 'plegenvan zekere' "on-, betamelijkheden zoals onder andere: het stoten v an de Duitse militairen door burgers op de trDt~ toirs, het maken met . krijt op een muur van de . stad van een schimptekening van de Duitse Keizer · met Vlaams onderschrift; '. , Beveel ik: Dat te rekenen met \qoensdag 12 mei tot verdere , orders het pölitieuur voor de burgerlijke bevol- i ;king z al beginnen om 7, uur '3 avonds Duitse tijd~ Alwie na 7 uur 's avonds nog buiten zijn woning z al bevonden worden, z al ge~t~aft worden. v. H81liel , Oberstleutenant & Ortskommandarit.

'==\"::~ (=="'i~F~.=c:- \ (_.

~j~Eif}J'~'-%\il~~t~~~ <elu

__·-=ïL=--· r ! C-_. ·]?ff~Jf"~\ "-'- -;J1

', ..

l'tl-j ----, \

Des anderendaags geeft Dr Gits ons het volgend beeld van de ..reacties 'van onze bevolking: 1'1 t , Is zes ure 1 s . avonds. 'Alle inense:p..zijn thu:i,.s. Nieuwsgierig staan ze a8..n hun voordeur om te " zienwat er ·gaat gebeureno UVensters toe" .roept een. kluchtigaard, en alle grote .·en kleine · mensen slaan .hand aan 't werk' en stèken de watervensters dicht. De klaroen schalt voor het politieuur en allen, schaterlachende, trekken hun huizen binnen en beginnen de boete". Da t het Duitse bevel spreekt van "7 uur" en Dr. Gi ts van "6 uur" moet ons niet verbazeno De Duitsers hadden hier hun tijd- . ' regeling ingevoerd, doch onze mensen konden dit moeilijk aanvaar-

13'"

WEREIJ)OORLOG I ,

den en maakten de gehele oorlog door onderscheid ' ~sen- ,Duitse tijd en B~lgische tijd. . Hoelang deze "boete"geduurd heeft 1 kunnen wij uit de aantekeningen van Dr. Gi ts niet nam'Jkeurig opmaken, doch het blijkt waarschijnlijk dat zij reeds na een week ten einde was, want op 18 mei schrijft · hij: "Heden heeft -in de Kommandantur een onderzoek plaats ever het tekenen van het purtret van de Duitse Keizer in 't gangs ken dat rievens de Posthoorn ligt. Uit gehoorde getuigenissen Z0U blijken, dat deze tekening niet door burgers werd gemaakt"a Met deze eerste straf schijnen de Izegemnaren nlg niet tot inkeer · gebracht, want twee en een halve maand later, namelijk ?p I ·a ugustus 1915, hangt aangeplakt: . ... .

j"',

B E VEL

TIaar zekere inwoners' der stad Izegem zich' herhaaldelijk aan buitensporigheden hebben plichti.g gemaakt, zo bijvoorbeeld aanrandingen, ui t., scheIdingen en belaster:ingen tegen de Belgen, . die :arbeide;n voo:p de Duit.s.e Krijgs overhe den, alsook het bespotten van 'patrouille~ en posten, . en het nietnavolgen :van de' bevelen door d~zen gegeven, ' in het belang van de openbare orde en de veiligheid; Zo b~v!\nd ik mij genoodzaakt te bevelen: Van morgen af 2 00gSt is het p.oli tieuur VOQr , .. de bUrgerlijke bevolkillg der stad Iseghem vastgesteld op 8 uur . 's avonds(Duitse.tijd). , De overtr~ders zullen' gestraft worden. v. Haniel Oberstleutenant & K0ffiffiandant. 1seghem, I oogst 1915 '

Uit ~c~ik z~l pet gr;otste·deel .vari de bevolking dit bevel wel stipt nagekomen zijn • ..Toch moët er hier en daar in het gebuurte nog een v;1ug . (';ve,~ en weer gelopen zijn, of uit deur- en vensterope;ningennaar elkaar geroepen, "\rIant twee dagen later wordt di "tbevel aangevuld met het volgende·bericht:

WERELDOORLOG I

Aan de Bevolking Belangrijk Bericht Er wordt kermis gegeven, da t om acht uur des avop.ds(Duitse tijd) de de,u ren en vensters m0eten geslot $n zijn. De evertreders zullen gestr'aft worden. Iseghem, 3 oogst 1915 ",

En Dr. Gits merkt hierbij aan: 11 De Duitse klaroen, die kwart v66r zeven de mensen verwittigd da t zij naar huis moeten gaan. slaat deze avond een heel nieuvl vooizeken aan." We zijn echter in voll,e zömer en de ,'1;).oeren zijn volop aa.n ~t :inhalen van de oogst. Daar'oiD. wordt voor hen de velgende maatregel ' getroffen, en \)p 6 augustus hangt aan , het sta dhuis te

lezen:

,pe landena ren ,hebben de toela ting op hunne velden te a rbeiden tot 9 uur t s avonds (Duitse tijd). Alle verkeer binnen de stad en binnen de estaminets moet ophnuden om 8 uur 's avonds (Duitse tij"d) •

Ditmaal duurde ' de b'o ete heel wat langer, want pas op 18 augustus kan Dr$ Gi ts schrijven: "" Vnze straffe is ingetrokken. Yan ' deze avond tB be:g.innen mogen wij wedernm tut 9 uur uitblijyen. Dit nieuws wordt' door ("lhze bevolking met weinig geestdrift -{rern~inen. Het volk wordt ' waarlijk aan alles onverschillig. ' En velen zeggen luidop: "We waren het ' a l gewoon vroeg thuis te zijn, zij ·mechtèn dat voor'de duur van de 0orlog zo l a ten"".

, WERELDOORLOG I ' " DE DUIVEN MOETEN DE KOP AF.

I '

.':.~:: :1'

.. "

. . .....;: . .... \

Deze meenden nu- voorde rest van de ' oorlog hun vogels' ongete mogen behouden,. , temeer d§.t zij :in dè eerstv"ügende 2 maanden niet meer lastig ,gevallenwerdeh.Er. kwamen echter redenen tot engerustheid toen het stadsbestuur op 2 februari I9I5 het volgend bevel bekend maakte: ' ' :st~ord

DRINGEND

BEVEL.

Er wordt de bevolking bekend gemaakt, dat er onmiddellijk ,op het , Pdlitiekommissariaat schriftelijk moet meded~linggegev~n worden: " , . , " , ' I. , Van. de aartch;Liding der 'huizEm of lokalen waar duive:p.hokkenj,ngerich;t zijn. 2. De naam, voornaam, juist adres ,van al, de-I~ zen, die duiven in ,hun bezit hebben~ 3 ~Het juiste g'e tal duiven, d~or i.edeJ;'en bezitter gehouden. 4. De beschrijving van iedere duif, van allen aard in het bijzonder. " ,' " Deze inlichtingen moeten ingepráoht worden ten allerlangsten tegen zaterdag 6 febru.àri om 5 ure namiddag. ," ' De nalatigen zullen streng gestraft wnrden en de stad zal veraritwoordelijk zijn voor alle onnauwkeurige bf bedr:i,.€)gelijke inlichtingen. Op bevel der Duitse Overheid~ De Burgemee~ter: Bug. Carpentier.

IZEGEM IN WERELDOORLOG I

OUD STATION VAN IZEGEM MET RECIlTS DE OUDE ELEKTRICITEITSCENTRALE EN LINKS HET GOEDERENSTATION WAAR ONDER WERELDOORLOG I EEN TIJDLANG DE DUIVEN WERDEN ONDERGEBRACHT.

IZEGEM IN WERELDOORLOG I

KLOOSTER VAN DE EE. PP. KAPUCIJNEN OMVORMD IN «KRlEGSLAZARET». DE RODE-KRUISVLAG WAPPERT BOVEN DE INGANG EN ... WE ZIEN NOG DE HUIZEN IN DE KREKELMOTESTRAAT.

DUITSE BEGRAFENIS OP DE GROTE MARKT.

WERELDOORLOG I De gedane aangiften werden door de Duitsers gekontroleerd, tvant op I2.2.I9I5 schrijft ' Dr. Gits: " De duivenliefhebbers hebben toch wel miserie 'met hun lieve diertjes. Over enige dagen moesten zij aangeven hoeveel duiven zij bezaten, welke rin, gen zijdr("\egen, welk het kleurwas :van hun pluimen, of het een duiver .-of een duivin was. Slechte zaken voor de ,Ç iuivenliefhebbers die niet aan de. gevraagde inlichtingen ,hebben beantwoord. Duitse snldat,en gaa~ van duivekot tot duivekot . en eisen het bewijs dat alles juist en echt is". ,., .. ' Een maand ,l ater is er weer nieuws voor ,de dulvenkwekers. Op e maart komt de volgende: '.

BEKENDMAKING.

, Door de Duitse overheid wordt aan de bela~g hebbende bekend gemaakt: l,°,De duivenbezitters moeten aJ.;Le veranderin" gen in ' min nf meer' onmiddellijken sc'h riftelijkaan de.Kommandantut aangeven. 2 0 ' De jonge duivers, d.ie vier weken oud zijn, mf'leten uok aangeË,even worden. , 3 0 Van dedulven die geslacht worden, moeten de ringen.en .depoten als bewijs bewaard worden. Dit um .die ·te vertonen op het eerste .verzoek van de toezichters. • ..I~egh,em,~ 8 , maart 1915. Op bevel: (I De Burgemeester} "Eug. Carpentier •

Al was 'e r een

s~renge

controle, toch' waren de duiven er

nog en dat wasvuor ' onZ'è mensen !toch het voornaamste. Ze zouden

achter nog ' mt"'eten, leren...:. tut hun eigen schade - dat een bevel tot "aangifte" bij de DUitsers' bijna altijd gevolgd wurdt, op kortere"' of latere termijn, door een bevel tot-- '.11 inlevering" • Zo kwam dan ook, als een dnnderslagin eenhèldere zomerhemel, op 5 mei 1915 het vnlgende bericht, ~itgaande van het qpperkommando van het Etappéngebied:

!/~/ '

WERELDOORLOG I ..

" ,~

. .

KENNISGEVING •

' .'

. Sedert langere tijd heeft het vermoedén" bestaanrdat de reisduiven gebruikt worden'lom .. . . communiecatiedienst tus sen Oostende en Nieuw- . poort te doen, erf nu is het ep I mei gelukt ·. nabij Middelkerke een· reisduif neer te schietenr vliegende van O\Jstende naar Niem'lpoort ", en draagster van belangrijke mededelingen betreffende de toestand van het TIuitse leger. TIe meldmng die zij overbra cht kwam uit Oostende. Tegen de 6 mei v an dit jaar, 8 uur 's avnnds (TIuitse tijd) moeten alle duiven van welk . soort uok in · het ganse gr\lndgebied van het . 4de leger geduod worden. Alle verve er van levende duiven is verboden. De gemeehte-uverhec1d · ·is persoonlijkverantwtJDrdelijk voor de allerstrengste na levjng . . van deze maatregel. Het wordt t en strengste bestraft: ~ " I~ Iedereen bij w·ie of op wiens grond, na de v a stgestelde datum, nog een levende duif .gevonden wordt. ' 2· Wie v an het bestaan van le~ende duiven kennis heeft en hiervan niet onmiddellijk aan he~ betrokken gemeentebestuur of aan de dichtst bijgelegen Duitse overheid ..k ermis geeft. 3 8 Iedere gemeenteuiïrerheid of allen die verplicht zijn zulks te melden en niet onmiddellijkde ·TIuitse overheid waarschuwen. 4& Wedereen die een bij hem t oegekomen duif nie.t onmiddellijk aan de dichtst bijgelegen Duitse overheid overleverde Bovendien zal ·de ganse ge.meente, in welks grondgebied in de toekomst een levende duif .. geyonden wordt, rekenschap schuldig zijn ~f gestraft worden. Thielt, 3.5~I9I~ . TIe Opperbevelhebber.

Vanwege het stadsbestuur werden nog voetstappen gedaan tm deze verordeningen enigzins te milderen, doch deze laatste poging bleef zonder gevolg en nog dezelfde dag, dus eveneens op 5 mei, kwam de volgende "Vlaarschuwing vanwege het Stadsbestuur:

WERELDOORlElOG I

Waarschuwing.

--""!'""""".--------

•

Er w0rdt de bevolking bekend gemaaktv dat alle. voetstappen gedaan om het intrekken te bekomen, van het bevel aangaande het duden der duiven, 'nutteloos geweest zijn~ Diensvolgens a anziet het de Burgemeester als een ware plicht 'al de bezitters van 't is ge;.... lijk welke duiven aan te wakkeren zich onmiddellijk aan het ,gegeven bevel te onderwerpen, omdat alle nalat igheid ,voor de overtreder en de ganse gew,eente de gevaarlijkste gevolgen zal hebben .. :o~~ Iseghem, de 5 ,~,mei 1915 ,De Burgemeester, Eug .. Carpentier • • ~,

Aan die voetstappen vanwege het "Stadsbestuur werd door een deel van de bevolking wel wat getwijgeld, n aar ons ourdeel echter ten onrechte~want bij de Duitsers was bevel~oo bevel, en voetstappen van burgerlijke overheden brachten hierin zelden verandering. In dit verband :3 chrijft Dr" Gits de vnlgende dag : ','Men h oort van niets anders spreken dan van duiveno De misnoegdheid0nder het volk is schrikkelijk groot~ Men beschuldigt de stads uverheid niets gedaan te hebben èm die wrede maatregel te duen intrekken. 0m 10 uur t s morgens, zegt men, was me~ nog aan 't uitplakken dat de duiven moesten gedood wurden en um 5 uur lS namiddags hing reeds te lezen tat alle pugingen aangewend om de duiven te mogen behouden, mislukt waren.. Wel):e voetstappen heeft men in zulke korte tijd al veel lDannen aanwenden? 9 S Namiddags te 5 uur vliegt het "nieuws dour .de st ad~ dat men de t oelating bekomen heèft vo or twimtig l±sfhGbbers enige duiven in leven te houden, op voorwaarde dat die opgesloten worden in het statiegeb:-;uw .. 's Avonds te 7 uur, noodlottige stonde;. weigeren -veel lie~hebbers hun dui~en te doden. We zullen nog wat de umstandigheden afwachten, zeggen z ,~j; anderen, de benauwdsten, voeren snikkende het wreed bevel uit. a t s Anderendaags herhaalt Dr. Gits dat aan twintig duivenliefhebbers de toelating verleend werd een aantal duiven in leven te houden, maar zeventien lj,efhebbers hebben geweigerdo "Hunne duiven werden den kop afgedaan"e Tenslotte schrijft hij nog de volgende dag: "De misnoegdheid der duivenliefhebbers is nog verre CZ1' van bedaard. Integendeel, zij is" nog aangegroeid, daar men thans verneemt dat op naburige gemeenten 7 tengevolge van menigvuldige pogingen, men de duiven mag in leven houden'!" Deze kritiek zn.l

WERELJ)OORLOG I we ,l·····~ngegr-on- d

·gewe'6 st '· zijn, da 'a r het hier ' een maatregel betrof

die gold voor het gehele Eta ppengebied. De uitv~ering kan hier en daar een paar dagen uitgesteld geweest zijn, maar tensl .. tte hebben alle duiven van de streek hun reista lenten met de dood m~eten bekopen. . -. Teeh ,waren er nog liefhebbers die, spijts alle verordeningen, het er op waagden hun duiven of toch enkele ervan te behouden. Dat was ook het geval met een driet al Izegemnaren, die v~or dit wáagstuk streng gestraft werden. Op 21 maart 1916 werd de vnlgende uitsnraak van het Veldgerecht medegedeeld: . BEKENDMAKING . !

Volgens bestatigd oordeel van het Veldgerecht, in datum van 13 ma art I9~6, . w"rden bestraft: 1° V,..,or het dragen van verbeden wapens en verzuiming van de k ontreledienst: Leon Seynaeve, zes ma anden en veertien dagen gevangenis. WegE3ns aehterJ:1 Uudingvan duiven: Gustaf Coueke, schoenmaker te Izegem, I j a ar gevang. Oamiel Cuucke, schnenmaker te . Izegem, zes maanden gevang. Constant Verlèdens ,schoenmaker te Izegem, .. 15 maanden gevang. . Het Gerecht der Ort skommandantur, v. Natzner . Oberstlèutnant. • t

, I

\ , 0•

Iseghem, de 19 maart I9I6.

i \

\ \

Anderen hebben meer geluk gehad en konden, spij~s aàle aan- \ klachten en opz(')ekingen een paar duiven behnuden, en ' a:i t tet het \ , einde van de' oorl og. :" .

WERELJ)00BL0G I

WIE ZAL DAT BETALEN?

"--~---------'-----': ,.

OP. 27 , januari 1917 werd ter gelegenheid van de ' geboortedag van Z7M. de Keizer een feestmaal ingericht voor een ,alhier ingekwartierde eenheid. TIit. feestmaa l had plaats in he'iSàldatenheim, , dat gevestigd was in de zaal Flandria op ,de Méllanarkt. Om deze inrich!f;ing mogelijk ' te maken moest het Stadsbestuur bij wijze van ' lening~ leveren: - tafelgerei: 1:00 ,kleine . teljcren, 100 soepteljoren, 200 platte tel'j oren, 122 soeple~èls, 100 dessertlepels p 200 vnrkeny 200 messen; +.00 wijnglazen? 100 champagneglazen, 12 i, 'vleesschotels, 12 aardappelschotels , 100 ' koffiekopj es met 'Schotel tj es, 11 peper- en zout,stelsels f 10 sauskom'\ men en 12 groentenschotels ,totaal: 14 79 stuks. -I"\tafellinnen: 100 servetten, 24 tafeldwalen, 60 handdoeken. . T'oen echter ' ''daagsnade maaltijd" de geleende vuorwerpe1p aan het Stadsbestuur: terugbezorgd werden? bleek het volgende ' ;. 't :e ontbreken:, -489 stukstaf~lgerei(vande ' 1479 geleverde · stuks), 36 se=iVetten en 59 , handdoeken. Ze was er o.m~ van 100 de's sertlepels geen enkele overgebleven', van de '200 messen waren "er 137 verdwenen en de 11 peper- en zoutstelsels waren alle ' in de ' smaak v84 ' de ge~ruikers gevallen~ , ~wee dagen later, op 30 .. 1.1917'1 diende de Stadsadministratie de rekening ' in bij de Ortsko.mmandantur. TIaariri werd gevra a g d: voor huur van het tafelgerei en het tafelli:rmen-: , ' 1479 s-tuks aan 0 .. 07 fr ~ 103.53' fr ~ ,., 1()0 ,servetten aan 0.30 ' fr , ," 30.00 24 tafeldwalen aan ' 1.00 fr '; 24.0(} 60 handdoeken aan 0.20 f:c , (', I2.GJ ,- vtJor 'de ' gebroken of niet teruggegeven 'Voorwerpen: Iq kleine teljoren aan 0.55 fr ' 5,,:50 ,".. ~5 soeplepels aan 0., 7G ' fr 1'0.50 ;0 - 74 ,.teljoren aan 0.70 fr 51.80 ~' 56 lepels aan Oe45 fr . . 25'.20 100 'dessertlepels aan 0.30 ,f r 30.00 41 vorken aan 0.55 fr 22.55 137 messen aan 0.90 fr 123 c,30 12 tafeldwalen aan 13.00 fr 156.00 13 wijnglazen aan I~30 fr " 16.90 7 champagnegle,zen aan 1 .. 60 fr II.2U 1 aardappelsccotel &an 4.50 fr 4.50 10 koffiekopjes aan 0.5~ fr 5.50 5 schoteltjes aan 0.55 Îr 2.75 11 peper- en zoutstelsels aan 1.50 fr 16.50 36 servetten a an 2025 fr 81.00 59 handdoeken aan 1.60 fr 94.40 ,

" ;'

Totaal

827.13 fr.

13 .

WERELDOORLOG I Wie dacht, dat alles zo maar onmiddellijk; zou be.t aald worden, had z0nder de waard - in dit geval de Ortsk~mmandantur gerekend. Deze laat niets van zich afweten en rUim twee maand ·-·later, n.l. op 6 maart 19I7, ziet het Stadsbestuur zich verplicht ... aan de Ortsknmmandantur te schrijven: " Daar de be:J-anghebbenden, die bovengemeld mat'eriaal door de stad in lening hebben moeten geven, het gemeentebestuur gedurig lastig vallen om betaling van de schadevergoeding 1 verzoeken wij eerbiedig Uwe tussen-· komst, HeerOrtskommandant, 0m het bedrag der voor.. melde rekening z ohaast mogelijk te kunnen ontvangen". Ditmaal kwam de reactie van de Ortskommandantur vlugger, doch niet · in de zin z oals ons Stadsbestuur dit zal verwaeht heb"hen. Op 8 maart kreeg het zijn schrijven terug met de volgende . pmerking vanwege de llllitsers: "De prijzen, die door de ' leveranciers van het tafelgerei opgegeven werden, zijn veel te hoog gesteld. Glazen, telj~ren1 couverts, enz. waren voor het grootst~ ·· deel reeds lang in gebruik . De lever~ciers mueten verz'e cht worden de prijzen gevoelig te verminderen en hun rekeningen in te dienen bij de gemeente, die ze samen met een nieuwe verzamelstaat bij de Ortskommandantur zal :indienen tegen 20 dezer". ' Hier0p Herd door get Stadsbestuur een nieuwe staat opgemaakt met ietwat lager gestelde . prijzen. De huurprijs van de I479 stuks tafelgerei werd teruggebracht van (). 07 fr 0p 0.05 fr per' 'stuk, n.ezevan de servetten op l).25 fr in plaats van 0.30 fr vroeger, en v oor ' de handdoeken werd 0 . 15 fr gevraagd tegen 0 •.2 0 fr voorheen. Voor de gebruken of verdwenen Vf'\orwerpen werd de prijs eveneens l ager gesteld~ Z0 o . m~vqor de 137 me§sen, die eerst gerekend werden tegen 0.90 fr het stuk en nu gesplitst werden in 3 S\)Qrten: 33 aan 0.60 fr f 8U aan 0.45 fr en 24 aan 0'~55 frank. De peper- . ë:i1 zoutstelsels, die vr~eger I.50 fr kostten, werden nu geschat op I.OO fr en de servetten daalden van 2.25 fr op I.50 fr. Dit ~m maar enkele v oorbeelden te geven. Aldus bekwam men een nieuw totaal van 671.45 fr tegen 827.I3 fr op de eerste rekening

--------------WERELDOORLLG I

-------------~

Op I2.3.I9I7 werd dez e nieuwe rekening ingediend, samen met de af zonderlijke a angiften van de benadeligde eige naars. Nog de z el:fde dag kw am het' antwoord van de. :' Ortskornmandan tur : " , " Na hertelling van de rekeningen is h et juiste ' be dr ag niet 67I.45 fr doch wel 67I.33 fr. Daarva n v alt t en l aste van het betr'o kken regiment het deel v an de rekening betreffende de v erloren èn gebrnken voorwerpen, nl. 539,38 frank. TIe rest van de rekening, I3I,95 fr voor het lenen en gebruiken van voorwerpen, moet als kwa rtierplicht (Quartierleistungspflicht) van de gemeente beschouwd worden, a angezien het betrokken re giment met de regimentsstaf op dit ogenblik alhier in kwartier l ag. , Het bedrag van 539.38 fr wurdt door de Ortskommandantur van het betrokken regiment teruggevordred". " Hi ermede k<"1n het Stadsb'èstuur het voorllip:tg steilen. Van , een beta ling, althans vanwege het "betrokken" regiment, z al waarschijnlijk nooit iets in huis gekomen zijn. Twee ma and ' l a ter t p 12 "mei I9I7, vraagt het Sta dsbestuur n ogmaals om beta ling en n , g twee maand l a ter, op 18.7.1917, wordt een r a ppel gez onden . Vàn eventuel e antwoorden vanwege de Ortskommandantur is echter in het sta dsarchief ge ~ n spoor te ontdekken. Misschien i s er ", wel nooit een antwoord , gekumen, en gok geen gelQ.! Da t z al wel het wa arschijnlijkste zijn.oooo ••

,'"

Het is niet gemakkelijk een artikel Över "geld" te schrijven dat iri feit~ : nooit 0fficieel geld geweest is, maar toch gangbare en courante omloOpmunt was, tussen de j a r:;n 1914 tot en met het volledig' verva llen verklar:;nvan dit geld' in 1920. ' Vóór dat de eerste wereldoorlog uitbrak, kenden wij in omloop hier ter steQ.e , naast bankbiljetten, die de gewone'man bijna nooit in handen kreeg, omdat het steeds te grote bedragen wa, ren en: geld t o~n nog werkelijk waarde bezat, omdat het op de goudba sis was bereJr,e nd, het vele verschillende . zogenaamde "herde munt", die de bevulking van onze stad,~dagelijks in haar doen en , l aten gebruikte en dat was: ' ' " r) Aan guuden munt , 2 0 frank van België, maar gezien ook de Latijnse Unie -toeliet van zowel franse-ita liaanse-zwitserse-g:f'iekse munt te a ~vaarQ.en, waren"hier in de omloop stukken v an 5040 - 20 en 10 frank aan goud , 5 frank van guud best ond ooh maar was zeer zeldz a am in de omloop. 2) Van de zilveren muntstukken kenaen wij: v an eigen Belgische uitgifte 5 fr - 2 fr en I fr en de 50 centiem, naast deze van de La tijnse Unie, die ook n og aan ve rsche idenheid 20 centiem en 25 centiem in zilver in de oml on p brachten. 3) Aan bronzen munt hadden wij: 2 en I centiem uit eigen l and en van de Latijnse Unie, de 10 centiem, die beter onder de naam van ":6warten ])ikken" was gekend , de 5 c entiem uf "Kluite", die ook zeer veel omgang kenden. 4) Aan nikkel, die pa s in de omloop was sedert 1907, kenden wij 25 - 10 en 5" centi em welke tot op h e~en nog gangbaar zijn. 7,0 gezien ontbrak het ons werkeli jk niet aan verscheidenheid v an betaalmiddel en was er zowel genoeg a an pa piermunt, als goud, zilver, brons en nikkel om iedere betaling te kunnen rechtvaardigen.

IZEGEMS NOODGELD IN WERELDOORLOG I

lFR

« KASBON»

SERIE

PROVINCIE WEST- VLAAN OEREN

UITGIFTE REEKS 31 OKTOBER 1914, WAARDE 1 FRANK

BANKBILJET TER WAARDE VAN 20 FRANK SERIE 31 OKTOBER 1914 MET ZICHT VAN DE SINT TILLOKERK

GELD TE IZED-EM Met het uitbreken van de oorlog , was er een verschijnsel waar te nemen, die aanleiding gaf van: vlucht van k a pitaal naar , het buitenland; stopzetting van betalingen op grote schaal; weg. bergen van alle gO\J.deil en zilveren munten en zo toonden zich de eerste tekens van gebrek aan betalingsmiddelen~ welke nog wederom verhoogd was~ met het gebrek aàn ontvangsten vaD nonen 1 gezien vele mannen, huisvaders en kostwinners onder de wapens waren geroepen. Het feit in acht genomen dat meerdere gezinnen zonder inkomen waren, deed het bestuur der Sta d Izegem ~vergaan om in de' gemeenteraad van 31 october 1914 te besluiten:VAN HET UITSOHRIJVEN VAN EEN LENING WELKE HET ZOU MOGELIJK M.A.KENJ? UITGEVEN VAN EIG EN STADSGELD ,ONTIER WAARBORG~ OM NADERHAND TE WORDEN OMGEWI SSEIJ) TEGEN OFFICIELE MUNT, WANNEER AAN DEZE NOODTO~S TANTI ZOU ZIJN EEN EINIlE GESTELD . Het is dit stedelijk ge ld , dat .ik nu wil beschrijven: Voc.,r de verzorging van de druk stonden in: de Heren Jacques Debusschere en Al ois Strobbe, beiden drukkers ter stede. De uitgaven van de persen vÇin de Heer J.Debusschere zijn uitgevoerd in steendruk, . en de rmtwerpen en gravuren zijn van de hand van de Heer Edmond D~ese] ~ ere, een graveur van brugse oors prong daar werkzaam; deze welke van de Drukkerij A.Strobbe herkomstig zijn, werden typographiech uitgevoerd • . De to.t ale oplage van het in omloop gebrachte geld voor de , tijd tussen 1914 en 1919 moet omstreeks 400.000 frank bedragen hebben, het juiste getal is niet terug te vinden en de biljetten welke na verkoop werden nmgewisseld, werden door toedoen van het Sta dsbestuur en door de sta dsontvanger, Heer F.Kerckhof vernietigd door verbranding. Stip ik nog a an da t er zelfs eens uit de stadskas een diefstal heeft plaats gehad~ waarvoor de dader we rd bestraft, do or de duitse overhe id~ met overbrenging naar de strafkolonie van Sedan. Kumen wij nu tot het beschrijven van de bankbiljetten, waarvan ik hoop, hoe ee~voudig ook, dat ze U een beeld van dit geld mogen geven.

- ~---:--:-. --=.::---

100 FRANK. Formaat 15 op 10 oantimeter,

u.itgev~ërd · in

steen-

druk. In ornament enkader waarin is vervat aan 'debovenzijdé" het ongekroond stadswapen in ova le vorm, aan de . zijkanten 100 frank

GO LJ

GEL]) TE IZIDEM , er:fonderaan in een cirkel :I9I7 ,het gegeel ' is eenklEmrfgblauw ' en wij lezen volgende t ekst: Städ lseghem~ Provincie ~'iest~Vlaa:n deren, Honderd Frank ? ,100 Fr ~ :;Strengestraffen bedreigen de na makers, 1)e Sec r e-ta ris, A., Werbruuck f Door de gemeentekas uitbe' ' ". t aalbaar 7 De Burgemeester, Bug .Carpentier. Dekeerz\ijde veTt oond i n éénkleurige bruirie druk : Jonge .,. vrouw met l auwertakken 'in de haartooi en palmtak in de linkerh and, die met opgehev8n rechtera rm een aan de horizond apdag~d .schip aa:q..f3chr.uwt, da t juist 1n het midden geplaa tst' is van een "'vijfstralige opko~e nde zon? een eenvoudig ka der nmslui t zij- en , .. onderkant en in b e i de rmde:rhoek 8n ' is de waa:r::.4e 100 Frank aangeduid, met het volgnummer in de onderste kader a angebracht, in rode druk, hier N° 0117, ook het hier a angebrachte bericht ze gt: ' Bericht. Deze kasb un is enkel van weerde binnen het grondgebied der Stad Iseghem en mcet a l s geld door de bevolki~gaanveerd worden. Hij zal na derhand door de sta dskas uitgewisse;Ld wli rden. Iedere kasbun draagt h et eigenhandig handtekenlVah den Burgemeester en de gemeentestempel. ' ö ' Z0als het bericht zegt is deze "Kasbon" want zo was de ben~ing dat de bevolking a an dit · geld gaf, door de Burgemees,ter eigenhandig ondert ekend en .:van de stadszegel v oorzien. , '~ ö " ~ ', Bemerk da t in h et bel'icht een fout v~ ork v.mt f namelijk l eé s t U "HANDT EEKEND "~ DUS EEN" D OP HET EINDE TE VEB'L 7 maar. 0• •• dat was opzettelijk ,aangebracht ' um door de stads ontvanger een onmiddelijke contr ole t e kunnerl h ebben op d e ~" binnenkomende bilj etten en z o IEDERE VERVALSING TEGEN TE G AAN~

Tweed$in ,de r eeks is e en biljet met 20 FRANK waarde: '., :' Het fOrmaat i s hi er 135 op 85 mm.~In okergele f ond een zicht van de ~ec ana l e Sint Till okerk " vanuit de St Hil oniusstraat gezien, een purperkleurig e ka der'uit t wee verschillende motieven gevormd, omsluit het gehe el met het waarde cijfer 20 in beide bovenhoeken, in he t midden in purper en zwarte druk het gekroond sta dswapen door tw e e l auwertakken omgeven met volgende tekst: Serie90ooo.Nu •.•.•• Provin c ie West-Vla anderen - Sta d Iseghem2~ frank - Na derhand betaalbaar'd uor dest a dska s - Besluit gemeenteraad van 31 rct ob er 1914 -~ De Secretaris(getekend) A. Werbrouck - De Burgeme e s ter(getekend)Eug. Ca rpentier. Cp keerzij:de in zwarte druk: door lijnka der , omgeven en met in tinkerrmderhsek de ze gel der stad, ()volgende tekst: Bericht: deze kasbon is enkel van weerde binnen het grondgebied der stad ~

' , '

GELD TE IZEGEM Iseghem en moet a ls wisselgeld doot de-bevo lkilig aanveerd wLJrden. Hij zal naderhand door de stadska.s u;i tgewisseld worden. ])e Bur.gemeester Eug~Uarpentler. ])e namakers zuilen streng gestraft worden.- Iseghem-steendruk llf. ])e Bus.sohere-Bonte. .

.:- ... .

En in dergelijke zin volgen uitgiften ter w a a~devan 5 FRANK, I FRANK .EN 50 CENTIEM, allen door kleur en formaat gemakkelijk te onderscheiden, naar gelang de verscheidenheid v an uitgifte • . Zéér typisch is de uitgave van I frank van het j a ar 1915, formaat I4xII cm; waar een rode opdruk schuin'aangebracht de . aan~ dacht trekt met v~lgende tekst: Streng verbod deze bons in de hel~ bergen voor dr8Jlk te aanveerden. Of hadden onze vroegere burge~...vaderen al z('\ een slechte mening over de stadsbevolking· of waren ze wel juist in hun ",,:vertuiging dat meeten de personen die dit tijdperk meemaakten zelf beoordelen.' . Op I november 1917 drukte de Heer A. Strobbe een 5000 ·biljetten ter waarde van 1.25 fr. welke enkel diende om warpn in den "amerikaanse winkel" t ,-, kLJ!len, dit biljet i s het enigste we l .è ke ik ken door de voorzitter · van het Hulp- en Voedingscomiteit de Heer R. Holvoet ondertekend, da t het nu precies een voor U opva llende waarde van 1.25 fr moet zijn y was' in die tijd geen bezwaar , gezien de bezettende nverheid de duitse mark had v astge .steld met .een koers van 1025 frank tegen I f rank . Onze stad. rijk aan eenuitgiftè van 20 n uodgeldbiljetten in waarde en kleurvariaties verschillend, is een der merkwaardigste en gezochtste reeksen in dit geld voor verzamelaars v an deze biljetten, maar voor iedere Izegemnaar~blijfthet een herinnering aan een bange en moeilijke periode, waarvan de naa.w. v:an · . . " KAS B. 0 N" n og een blijvende souveni~r is. M. Nuijttens.

),1

. " '/

Tot in 1559, wanneer de nieuwe bisdommen in de Spaanse Nederl~nden werden opgericht, behoorde Izegem en ommeland tot het Bisdom D()ornik. Onder de toenmalige dekenij Roeselare lagen Emelgem, Ingelmunster? Izegem, Kachtem, Oekene en Rumbeke,t.erwijl. , Rulste , eri ,L.endelede onder de dek~nij Kurtrijk ..,lagen. ' :,Na ,1559, ,wanneer de nie-u',re bisdommen waren opgericht, ' lagen Kachtem, Oekene en Rumbeke onder het Bisdom Brugge, dek~mi'j Rueselare, terwijl Rulste, Ingernmi.mster~ Izegem en Lendelede ondèr het Bisdom Doornik, dekenij Kortrijk 1 lagen; Emelgem behoorde tot het Bisdom Gent, dekenij Tielt. De naaste , "parochies onder het Bisdom Ieper, dekenij Waas ten, waren Mo?rslede en Passendalee In 1454- liet hertog Filips de Goede ~ die het plan opgevat had \Jen kruistocht te , ondernemen 1 > ,plan dat nooit tot uitvoer werd ,gebracht ·- een belasting van 107& leggen. op ' al de · kerkelijke inkomsten van zijn landen~ ,. Dë toenmalige Bisschop van ]obrnik Joannes Ohe~ot" , èen gunsteling van de'hert o g~ liei een staat" opmaken 'van de inkomsten van de ' geestelijkheid in ' zijn B:Lsdom, waarin wij -een ' en :ander vin .. den over de plaatselijke geesteli j khei6. .. Wat in di -ç stuk üpvaltzijn de tal:rijke geestelijken 'd ie een , gee's telijk amb-t ' ontvangen hadden en ni,e t tèr 'plaat's :,e ver.b le,ven. Zij lieten zich daar v~rvahgen ,door ,e en huurling, " die slechts een klein Jeel van dè inkomsten ontving, tJ weinig ' om te leven, en die daarenboven zonder opzeg kon vervangen wo::-den. En hier vindren wij een van d~ _ grootste mistoestanden onder de plaatselijke geestelijkheid ~ wààJ:'aan slechts verholpen werd door het C onoilie van Trente (154·5·.. 1563) 1 dat na de afscheuring van de protestanten, veel te laat de Rooms-Katholieke Kerk heeft hervormd en dat voorschreef, dat geen enkele geestelijke meer dan één ambt mocht aanvaarden, en dat hij dit ambt zelf moest bekleden . Wanneer tegenwoordig iemand wil priester worden, moet hij een zekere graad van middelbaar onderwijs genoten hebben. Daarna ,komt hij op het Seminarie 1 vlaar hij een grondige voorbereiding ,ontvangt voor het priesterambt, en ,,,aar ook nagegaan wordt of hij de nodige geschiktheid voor dit ambt bezit.

BISDOMMEN IN WEST - VLAANDEREN NA 1559.

OUDE ST.-HILONIUSKERK

D E O UDE ST.-HILONIUSKERK VAN IZEGEM Deze kerk werd rond 1350 gebouwd en enkel in 1850 gesloopt, omdat ze bouwvallig geworden was en vooral omdat ze niet meer was aangepast aan de grote aangroei van de bevolking.

GEESTELIJKHEID VAN IZEGEM :De inrich'cing van de E emj_uaries we,rd voor het eerst voorge~ schreven door ~1 e'G C 01':.ci1ie -van Treniie 0 V",rJlJr Trente Ïlvas de vorming van degees"telijkhe i d niet geiijh-rol"ffi:Lg ~ ,.Een k l eine minderheid werd gevormd op do \·J(:Üll. ige ., ~~oen~Je staandeUll.ivèrsitei ten en op de scholen gevoegd bi j de 'ka pi t i~e ls van kanunn:Ucen" :Daar 'Vv"aa de vorming van de gees-::;olijken tamelj. jk goed verz orgd" TIe meeste gees telijken echte:;:- Gn-evin gen hu..'Yl opleiding b ij een plaatselijke pas . toor 9 die zoJ.f I11eostal geen grGndige scholing ha d ontvangen" Zij waren e erst J1:'.iGdie:'laars en lee:."den wat latijn 9 wat liturgie? wat 'glJdgelee rdheid , en lt81'kel::.jl:.: l"eo11-(;? vcor z oveel de pastoor zel:t: ervan afwist. \Uj mogen niet vergeten dat de boekdrukkunst.· nog niet was ui tgevcn.(~ en, en è.at al de .boeke21. met de h a nd waren ge·schreven Em Tepe:rduu:, 1tia::en .. 1:tl clie t ij d bes ch ikte de geestelijkheid n iet eens ovel"' ,een 0ate chi s:m~ ,8 9 het leerboekje dat nu aan de schuolgaande jeug d wordt terhandgesteld . . . , :De!48 kandidaten pries ~e rs werden daarna door de .aartsdiaken ondervraagd en to 'i:; . de wij.dingen -t;oeg~laten .. :De · pri este:i."sdie aan een un i~Tersi temt of een kapï tteJ:scho.ol h a dden ges-tudeerd en' die he t best gevLJrmd waren voor de ' pároc'h ie dienst, bleven 1tlcnen in de s·tede!l en:-e r achten allerlei beri,o emin,gen c p ver u i teenl i ggenë!.e pa:roohi8s te bekomen? \vaarvan zij de inkomst en op:.s:t~':,eken ~ en ;;üch te:c pJ,aats G lieten 'Tervangen door 'een mercena'rius oi' hut'..Tling r i\arl \>lie z ij s1ech~seen g ering deel van ' de pl aa'cselijke ' illkoITs -ce:n a:fs~to ndene . , Di t '~e:'."d - :ie~gemakkel i jkt door het: feit dat de bis,schoppen slechts in een kle::.!1. dcel "ra : '. l de parochies het recht hadden de pastoort e ' lenoemenr, In vele plaatsen behoo r de dit recht sedert . eeuwen aan een abdij 9 ' een kàpi ttel van kailumüken of aan een wereldse heero ' ' . . Zo k ' ·rot. h8 ':3 ~1.at und8.J:' te ~ee s teï.ijkheid een a ri st okrat.i a en, een p;r vle -t "'-. :':'aa'~ beztc~ ë'.. 8n ", TIe priester~l ,~on deI' hegere opleising wi~ten~ o,a':ï. zij sle ch~s bedieningen met onvoldoende ' i pkomsten zouden "be~ldè C;, en ell dat ze dus 9 om te' ,kunnen leven 9 een bi jberoep mo es +en uitcefeneno De biss0hoppell jke statuten bèpa~lden welkehijbe rcep '::n z~.j mocht en ui tuefet'.en: hovenier 9 schaapherder, veeho.eder'y' landbou\tl8:''' 7 schil .der, schrijver 9 boeksbhrijve ~~; ". apothe;'" keit;, visseX'?lJ a~C'bie j-:'? klee :clTcäl~;:er o Zij mochten 'ech~e r n ietweven s handel dr:'j--,·'en ne eh he::-..~be :,::,g houdeuo De lI:ee ste waren 'k1eine" l and.b ouwers of 1::1einyeekwekers (J.) 0

Zi.ehier · 1tlF.L~~' i e :staa-~ ' --rau èe iri'.{cms ten van d.e · geestelijkheid uit het ' ja a~.:' ~ :':, 55 daar ever l eert :' ' . :' De pas-GJo::, v':a n" Iz'egem werd benoemd door de a bt v an de Sint Maartensabdij , -I;;e Door n ik.. I I:. 1(55 1tTaS de ' titularis te Ize gem . "Petrus de Grysë" In de kerk ".,; -an Izegem bes-ctmden t wee kapelanij en 9 , i .e der met een ej,g,en a l taar t '\:laaraàn bepaalde l asten van missen waren verbondeJJ.? clie door een eigen priester werden gecelebre'êrd. :Deze kapelaan v.r as echte::c geen onderpastoor en hadr niets. te zien 3~ '" met de zielezorg op è.e paro chi~. . ,!, ~, . , . . .. . . ' j .. "

'- .

GEESTELIJKHEID VAN IZEGEM De kapelanij van O.LoVrouw, met twee missen in de week, werd bediend door Roland Maes~ mits 18 pond parisis per jaar. Deze van de confrerie van de H. Hilonius f ook met twee missen in de week, werd bediend door Christophurus Bal duin , mits 16 pond par. per '" jaar. Deze laatste vervulde daarenboven het ambt van koster aan 10 pond par. per jaaro Immers, tot na het Cuncilie van Tl.'ente, werd het ambt van koster en .van scholaster of schoolmeester uitgeoefend door priesters • . De inkomstel1 van de kerkfabriek bedroegen 12 pond par. per jaar, en deze van de armendis 48 pond par. per jaar. Te ..Bmelgem werd de pastoor ook benoemd. dour de abt van Sint Maartens te Doornik .. De pastoor was Joannes de Grave, die door de Bisschop ontslagen was ter plaats te verblijven en die vervangen was door de huurling Bartho10meus de Altari. Emelgem bezat een kapela,nij van OQL.Vrouw, met één mis in de week, en bediend door Willem Webelin tegen 12 pund par. per jaar. Alssok een confrerie van O.L.Vrouw, met één mis in de wó.ek, die ·gecelebreerd werd door de pastoor-huurling Bartholomeus de Altari,voor 7 pond par. per jaar.De kerk bezat ó.ok een tiende, de St Pieterstiende, 't is te zeggen het tiende van de opbrengst van bepaalde landbûuwprûducter... op de parochie, èndie 20 pond par • . per jaar opbracht, alsook enkele weiden. waarvan de jaarlijkse 'Jpbrengst 9 pund par. bedroeg, terwijl de jaarlijkse inkomsten van de kerkfabriek 8 pond par. bedroegen en deze van de armendis 2U pond ·par~ .

Te Ingelmunster werd de pastoor benoemd duor het kapittel van Harelbeke" In 1455 was het Georgius Cousin. In de kerk vJaren nog twee andere priesters in dienst. De ene bediende de stichting van wijlen Joannes Hannoque, kanunnik van Kamerijk, die te Ingelmunster gestorven was en aldaa-r 22 jaren geleden aan de kerk~abriek een schenking had gedaan voor het celebreren van zes missen in de ·week. Deze 'stichting werd bediend door Gerardus Rethemans, tegèn ·40 pond par .. per jaar. De ke~kfabriek, de armendis en de confrerie van OoLoVr6uw aldaar deden samen~ in gevolge zekere stichtingen, vijf missen per week celebreren door Nicolaus Heeneman, die ervoor jaarlijks . 52 pond par. ontving .. · Een van deze missen had eigen inkomsten: 8 pond en 10 schellingen par. per jaar, als mis van bet H. Kruis • . De kosterij was toegewezen aan J oannes Carlier, kapelaán van de gravin van Etampes, die, niettet§,enstaande hij het amht niet bediende, ieder paar daarvoor 12 pond paro opstreek. Ingelmunster bezat vroeger nûg een huspitaal, dat in de laatste oorlogen u..i. tgebrand was f en dat vroeger beschikte uver jaarlijkse inkomsten van 40 schellingen of twee pûnd parisis. De inkomsten van de kerkfabriek en van de armen6.is staan niet aangegeven. Voor Kachtem wordt alleen de naam van de pastoor ûpgegeven: Guillielmus 11ule ti

---------------------------------_. GEESTELIJKHEID VAN IZEGEM

Pastoor van Oekena was Joannes Hellinc. De kerkfabriek beschikte er nver 16 pond par. inkumsten en de armendis over 14 pund par. ~e Rumbeke werd de pastoor , benoemd dc:-r de abt van Sint Berten te S aint-Omer'~ .Pastoor J oanries de Neuvilette, die behoorde t ut de hofhouding van 'de hértog van BOE?rgundië , was door e en vlJorrecht van de kapel van ' de hertog ontslagen van ter plaats te resideren, en liet zich te Rumbeke vervangen door de huurling Hilarius Pipe. De kerk bezat twee kapelanijen. Deze van O.L~Vrouw, met twee missen in de week, werd bediend door Gadiferus de Ste elant, tegen 18 pond par. per jaar. De andere van St •. P'':'eter, ook met twee :fhissen in .de week, · werd bediend door F.e lix de Coene, voor 16 pond par. c's jaars. Daarenboven liet de c.onfrerie ·van.,O.L\) · Vrouw ' twee gezongene .m issen in je week celebr'e re;nf waa:rv6br de bedienaar insgelijks 16 'pond par. per jaar ontving. De kosterij, bediend door JC'annes R~gghe tbracht ! ·tien pond par. per jàar op. Maar de inkumsten van kerkfabriek en armend~s . staan niet opgegeven$ Voor Hulste en Lendelede y die behoorden tut de dekenij : Kortr1.jk f hebben we slechts s ohaarse gegevens. De pastoor van Rulste Appolonius Baston, verbleef niet ter plaatse, ingevolge e en t0 elating van de vicarissen generaal van Doorniko De naam van zijn huurling staat niet vermeld, evenmin. als . de na am van de kos~ ~ ~. Er was nog een kapelanij, bediend. door Hu.go de Ie Fortrie. . .... De .l.1astuor van ~endel.ede 'wè:rd ~: henoenid duor 'de abt van ,Sint Maartens te Doornik .. In 1455 was het Michaël Droom~ Er was uok een kapelaan en een kuster. wier namen niet worden vermeld.Cl). .. . . J os De Smet ' ,' . Ere.. ... Rijksarchivaris. •

•

I~" •

, ', '

.'.

------------------~----------

1) J. Touss'aert. Le" Sentimentrelig:Leux en Flandre' à la Fin du Moyen-Age ._ Parrjs~ I960,.: pp.563~569.

2) J _ Warichez e. Etatbën€fiSläl de ' la 'Fl1;lndre et ' d~ Tournesis au temps de Philippe Ie Bone 1455) • . Leuven')I9~I~, pp,.-I96-204 en 337-3380 . .

. :.....

Izegem was in rouw! Op 29.9.64, juist voor de gemeenteverkiezingen, ontviel ons de sympathieke burgerva der, . de Heer Jules Sintohin. Met vaste- hand had hij de stad zes jaar lang geleid en nu werd hij plots uit tJns midden weggerukt. Uitslag van de g~meenteverkiezingen I964 (11 Oktober): 1. Lijst der Twee Burgemeesters Âˇ7 2. A C W - Gilde 7 3. Socialisten Âˇ 5 " 4. Communis ten 0 5. Gemeentebelangen 0 .. 6. Vernieuwing (PVV) 0 n.B. -Nu 2 zetels meer omwille van de annexatie v an Emelgem. In I958 ha dden CVP 10 zetels; Socialisten 3 en Gemeentebelangen 2 zetels. Het Herfstfestival klonk voor de vierde maal in de Izegemse stede. En de nieuwe mars V3.n Pieter Leemans "Boos Izegem" werd , de bekroning van netfestiV?,l. De uitslag: 1. Kon.F 'a nfare 1 t Union, Londerzeel: 96, 7jb 2.KonoHa rmonie De Goede Vrienden1 Tielt:94% 3.Kon.Harmonie StoMichiel,Bree:9~,5~ , 4.Kcm~Fanfare Ridder J anszonen,Dadizele:9I f~ 5.Fanfare De Eendracht,Dessel:9I/~ . 6.Kon.:E'anfare De Lindegalm 1 Retie:90, 7~'~ 7 .K()n.Harm~nie St.Cecilia,Genk:885~ 8~Fanfare \</illen is Kunnen,Lochristi:80~:' Wij wensen alle korpsen hartelijk geluk. Ook op folkloristisch gebied werden we bedeeld. Te Izegem vinden we een Sinterklaas te paard die door de straten reed. Te Lendelede vonden we een wieg op het dak bij een jong paartje.oo De ooievaar kon komen wanneer hij het goed vond. Einde september ging een" week van de jeugd " door. Er werd een prijsvraag ~tgeschreven voor de beste affiche. De winnaar: Johan Noyez, Wulvenstraat,IO,Izegem. Gefeliciteerd.

ACTUEELTJES Olympisch Goud voor Izegem. Iatrick Sercu was de enige Izegemse sportman die naa r Tokio mocht om de Olympia de 64 bij t e wonen. Daar deed hij stad en l and ware eer aan. Voor de 1000 meter stilstaand vertrek kwam hij met de goudeD meda ille huiswa arts. Op 28010. 64 belandde hij in Boos Izegem, waar een passen~ de hulde hem wachtte . Op 9 011.64 werd onze veelbe lovende sta dsgenoot ten pa leize ontvangen waar een koninklijke waardering hem wauhtte. Naast een flinke !;anddruk en lovende gelukweru1en kreeg hij nog een mooie herinneringsmedaille aangeboden. Zondag 26 v IOo64 werden de klokken gewijd voor de ni euwe kerk van de Heilige Familie door Z.E6HoDeken A. Kindt. In de Congregatie gingen reeds zeer geslaagdĂ¨ gespreksavonden door over "Het Geloof". De Heer Adhemar Vandemoortele ging heen. Hij was afgevaardigde-beheerder van de NoV. Oliefabrieken Vandemoortele, beheerder van de Safinco en stichter van Vandemuortele's Voedingsbedrijf N.V. Oudenbcsch(Nederland). Hij bracht het oliebedrijf tot een hoge bloei in sta d en land, en maakte v an Ă ie nijverheid een bestaansmogelijkheid voor heel wat werknemers van Izegem en Omgeving(+ 14010 64). 0

Er werden schuilhuisjes upgetrokken om de reizigers die wachtten ')p de autobus te vrijwaren van koude en re gen . Er vlerd reeds zo'n geprefabriceerd huisje opgetrokken aan de Vandenbugaerdelaan en aan het Rustoord. Er wordt nog een verwa cht aan de Abele en aan de Hundekensmolenstraat. Ter gelegenheid van het 50 j arig herdenken van Wereldoorlog I werden de na ti ona le feesten van 11 en 15 november met een bijzondere en intense atmosfeer herdacht. Op 15 november werd aan alle overlevende oudstrijders-stadsgenoten in de zalen van het sta dhuis een gr a tis maal aangeboden en de overlevende bevrijders van onze stad waren er ook genodigd en deze kre gen daarbij n og de meda ille van de sta d Izegemo

ACTUEELTJES Cliché's ({Het Wekelijks Nieuws»

DE HEER PIETER LEEMANS de componist van de Feestmars «BOOS IZEGEM» en de twee winnende muziekkorpsen die voldoende de muziek en de kleur aantonen die uitbundig aanwezig was op het 4' MUZIEKFESTIVAL.

DE WINNAAR PATRICK SERCU met het olympisch goud rond de hals bij zijn inhuldiging op j't Stadhuis.

Te LENDELEDE vond een jong paartje een WIEG boven op , t dak van hun woonst.

FOLKLORE

IN 1964 ...

ACTUEELTJES

In m€mORlam

WIJLEN HEER JULES SINTOBIN BURGEMEESTER VAN DE STAD IZEGEM (1956-1964) NIJVERAAR EN BEHEERDER VAN VENNOOTSCHAPPEN

GEBOREN TE IZEGEM OP 8-4-1890 EN HIER ONTSLAPEN OP 29-9-1964 EN OP 3-10-1964 TEN GRAVE GEDRAGEN. C licllé - Hel W ekelliks Nieuws>

Cliché .Het Wekelijks Nieuws.

DE 11 NOVEMBERVIERING KREEG DIT JAAR EEN BIJZONDERE KLEUR OMWILLE VAN HET 50 JARIG HERDENKEN VAN WERELDOORLOG I. PERSONALI'JEITEN, VEREREMERKTEN EN DE OVERLEVENDEBEVRIJDERS VAN ONZE STAD UIT 1918.

Op 29 september I964 verlo or Izegein Zl Jn burgemees ter , Heer JU,les Sint obin. Nog geen jaar te vo e r, nl .. o p 26 oktober I96J, had zijn stad h em gevi erd te r geleg~n h eid van een uniek jubileum ; vijftig jaar in dienst v an Izegem. Geboren te Izegem o p 8 april I890, v erloo r hij vroegtijdig zijn vader. Als oudste van vijf kinderen moest h ij op I 4 -j a rige leef- · tijd zijn studies aan het Sint-Jozefscollege' st opzett en . Evenals zijn vader ging b i j in de b or stelnijverheid en reeds op jeugdige leeftijd begon hij een eigen ~edrijf, dat h i j lat e r, h i erin bijgestaan door zijn broeder Oktaaf , z ou uitbouwen tot een der groot~ s t e ond e r nemingen van de stad. Langs de Congregatie OD kwam h ij al vroegtijdig ter ech t in de toenmalige Katholieke Jonge ·[a c ht , waarv an h ij de ijve rig e en be kwame s e cret a ris werd. I n I9I2 werd hij lid v an de C.O.O., he tgeen meteen de inz et betekende v an e l~ n halve- eeuwlange loopbaan in dienst v an zijn geboort e stad. In I92 3 v e rko zen als geme e nteraadslid, we rd hij r eeds in I926 sc hope ne v an Regie en Financi e s. In deze h o odán i gheid wist hij de Stedeli jke Electriciteitsc e ntral e t e doen u i tgr o eien toe een mod ern complex d a t, door he t produceren Vdn de go ed koopst e stroom uit he t gehel e land, de I z egemse Nij v e rh e i d e n bevolking ontschatbare d i ensten bewees en tevens een belangr ij ke bron van inko msfen we rd voor het st ad sb e stuur. Na do v e rki e zing e n v an I958 vol gde h ij Eeer Emi e l All e wa e rt op als burg emeeste r v an de s t a d. Zijn j e u gdig dyna misme, ~ ijn l e v en s e rva ring, zijn wijs he id en kenn is sen zijn gedurende de zes jaren van zijn ambtstermijn de st ad in ruine mate ten goede gek omen . Op kultureel p l a n k unne n als v e rwe z enlijkingen vermeld worden : de o mvorming van de vrij e muziekschool tot St e delijke Mu zi e kac ademi e , d e mo de rnis e ri ng van de g emeenteschoo l, de opric h ting v a n de Sted e lijke Kultuurr a ad, de i ns t c11ing V 2..n een Stedelijk F oest co m it~, dat d o stad een eni g stadsfees t bezorgde onder de vorm v an eon jar:. rli jks Berfs t muz i ekfes ti v a l , en z. Onder de t a lrij ke op e nbare we rki ng , die onde r z ijn bes tuu r aangeva t of voltooid we rd en , kunnen v e r me ld word en : d o aan l eg v an de Lindewijk, de kerk v ~n de Bosmol ens , de verbouwing v an de Stedl ij ke Muziekacademie, de uitbreiding v an de K3 s t ee lwij k , de vernieuwing v an de Grot e Markt, do verb e tering v an de trot to irs in de binnenstad, d e v ele wegen isw e rk en , en z. De aanleg v a n eon indus tri ezone en d e bouw v e n een ni e uw pe l i t i cbur ee l wacht e n n o g op oen a a nvang .

Ook op .he t . ' sociaa l on e c6no m isc t~· plan was b urg emees ter Sintobin eGn voor aansta a nde e n actievo figuur. Benev ens nijveraar e n be hee rder v a n t a lrij ke v e nnoot sch~p~e n was hij ook nog voorzitt e r van de Europes e F ode r a tie d e r Bors t e l- en Pen s ee lfabri ekccri t en , vo e rzittor v np de grüap Borst e l- en P e ns oe lnijv e rheid b ij F ~bel ~ hout, alge!TIeen ondervoorzi tter, v a n . F ebe lhout, voorzi tt ", r van d e Compensati~kas voor Kinderbijslag e n van Izegem e n Cmgeving, beheGrder V8.n de Maatsch.appij tot Be vordering van de Economische 3e drijvigheid in ~ est-Vla ander e n, enz. Voor de Heemkundige Kring 11 Ten Mandere 11 toonde hij een ' z oe r' actieve bel a ngstelling. Als geb oren · e n getogen Izegemn aar beroette hij de stichting VL'.n d e kring met bui t e ngewone vOldo e ning · . en ~chteraf volgde h ij van zeer nabij zijn werking, da ~ rbij zijn ' morele en materiäle steun zeker niet s p arend. Izegem verliest in hem een groot burgeme e ster, Ten ?1andere e e n sterke st e un.

B\BlIO!\~~~~ ÀLGEM~NEÄ7-\RD 12. 3. 4.

ARICKX V. BOONENBURG K. BIERENS DE HAAN & DEBRABANDERE P.

Het Vo1ksonderwijs te Pittem 1800-1872 De windmolens A.A.~Kok Heemschut "deschiedenis V::an de Schilderkunst te Kortrijk (1400-1900) . DE BRUYNE Michiel Debestuurlijk~ inrichting van de Stad Roeselare tot 5· . , aan . de. Franse · Omwen te ling 6. DE BRUYNE Michiel ' De Roes.e laarse Poorterie Nieuwp,oort-bad 7. DECLERCQ Pieter '8 . DEPRAETERE Hilaire Brokken uit het Vlestvlaams volksleven Bruggeon(ier de Qorlog 1914-18 . 9· De SMET Jos. 10. fu,\ELEWYNRóge;r , T.o rho:ut onde.r de. oorlog 1914-18 11. JACQUEMIJ:t{S Histoirede la crise économi<lue des Flandres· 12. JAN SE H. & DEVLIEGHER L. Middeleeuwse bekappingen in het vroegelE'e .graaf. . .l schap Vlaanderen " De Waregemse '.'g ids ~.3. IÇ~B.~io:J. ~ 14. SCHIT'.l;;EKAT p.' Onder de duinen van Koksijde Oorlogsdagboek van Rumbeke in 1914-1918 15· SLOSSE L. 16. TREFOIS C1emens De bouw der Boerenhoeven in de Zuidelijke Nederlanden 17. VAN HEMELRYCK M. De lUaamse Krijgsbouwkunde . ' .' . 18. VlAENE A. Leprozen en Leprozerijen in het oUde Graafschap Vlaanderen , .. : ':.. West-Vlaanderen .' 19. VlAENE Antoon .. Bakhuis en Broodbakkèl1 in Vlaanderen ',': "', 20. WEY"NS Jozef 21. WILLËMSEN G. . Contri bution à l'histoire de I' industrie linière en Flandre 22 .WYFFELS A. lriv~ntaris ' van het ou(i :: archief (Tiel t) '23. xX Aibum Archivarus Jos.De Smet , ,' 24. XX Westvlaams Archief(Bijblad ;an Biel<;or:f) 3,.939-1940

.. "

.;.~

' .

. '

1 , ,'

oFFt C\ ~ LEV ~~J<5LAG f N:, ::....:..

1- MIN.NIJVERHEID

& ARBEID ..

id.

3. 4.

id. id1

id.

.' .

7. PROV.BEST.WEST-VLAAND.

Happort sur les unionsprofessionne.lles pen· dant les années Ü398-1901 Commis~ionnat.dë la peti te bourgeoisie-Séances d'enquête ·orale-III-Comité régional de la F1andre ,Occidentale- 1903 Statisti<luedesgrèves ,e n J3e.lgi<lu,.e 1901-1905 Statistique des ' grèves etlock"':out en belgfque 1906-1910 6°Nat.Congres der kleine burgerij te St.Niklaas op 22.23/8/1909 8°Nat.Congres der klefnebu.:r g eri j ·.· te D." 00 r, ... nik op 8.9.10/6/1911 Verslag-toestand en bestuur in West-Vl. zittijd 1936

·.4r}

131 Jl)QAGt N 101 1>t GE5C~IË "DEt\\ 15 VÄ\'-J

Landt-Bouck 1746 - afschrift Geschiedenis der Vrije Vakschool te I'zegem ui tg.1949 " . "lseghem over honderd jaar (uitg.1927) , Bij het hondeIdjarig bestaan van St.HiJ,oniuskerk Izegem (1855-1955) ' . . .. Straatkape11ekes van O.L.V:rouw te Izegem (ui tg.i945) Leven van St.Til10,eerste apOstel en pastoor en patroon van Iseghem (uitg.1891) . Parochie boek of Beschrijving van Cachtem uitg~1863 •. ' . .. Geschiedenis van Iseghem (uitg.i852) : . Geschiedenis van Iseghem Cu.i tg.1863) De Paters Capucijnen vijftig jaar -te Izegem (1900-1950) .. . ,' . . , Yseghem Vlijtigh ende Boos - Hist.Econ.everzicht van de Izegemse nijverheden(uitg __ 195 6 ) Gedenkbo~k:'Koorzangvereniging De Kerel's' " Eme1gem (1881-1956)

1- DE BAL François

2. DEGEZELLE L. 3. DIERICK Emie1 4. GELDHOF Jozef 5. MÖENAERT Azer

TANGHE C.F.

7·

id.

10.

X X X

11.

12.

12 E6ENL.

PËRIODIEkËN.

1. TEN MANDERE 2. BIEKORF

3. 4. 5. 6.

' 7.'.

1961-1962-1963-1964 . 1891-1892-:-1894-1895-1896-1897-1898-1899-1900-1901-:-1902 . . ' .... 1904-:-1905":1907-i9131930-1931-1934-1935:'":'1936-1937-1938-1939-1940/45-19461947-1948-1949-1950-1951-1952-1953-1954±1955 - 1956 1957-1958-1959-1960':"1961-1962-1963DE' LEIEGOUW 1959-1960-1961-1962-1963 BACHTEN DE KUPE 1961(vo11.)-1962(onv.p-1963(onv.)- 1964 HET BRUGS OMMELAND 1961-1962-1963-1964 KONINKLIJRE: alESCHIED- en OUDHEIDKUNDIGE KRING VAN KORTRIJK · 1959/66' 1961/62 BIJDRAGEN VOOR J)E GESCHIEDENIS DER NEDERLANDEN 1960(1)-1962-1963 SOCIETE :D'EMULATION(Gen.ootschap voor ' Geschiedenis van Vl~anderen) . ' 1960~~96l-1962 . .'

9. ROND DE .POLDERTORENS1961-1962-1963-1964 10. DE FONTÉlNE (Kon.So~vereine 4,00fdkamer van rhetorica)

Jaa~boeken

1948/49.-1950-1959-1960-1961 . . Ilo WEST-VLAANDEREN WERKT. 1959·(nrs 1,2,3)-~960(nr 1) '12. GEMEENTEKREDIET VAN BELG:i"]) - nr~ 65,66,67,68,69 .•.

Als U de moeite wil ,d oen even ons eerste dubb€l nummer van 1964 weer door te. bla<?-eren 1 ,dan zal U de zinsnede op blz. 81 aantreffen waarin we de verzekering kregen van Ererijks a rchivaris J De Smet dat ' we steeds ' 'op hem mochten beroep doeno •. Zoiets was niet in dovemansoren gevallen en onze voorzitter maakte van de gelegenheid gebruik! Zo kwam het, da t na een vruchtbare bestuursverga dering .p ' 2709.64 besloten werd bovell'!Vermelde Heer als ,spreker te vragen. Hij aanvaardde graag en ga f a ls nnd erwerp op:" Verkeer en verkeerswezen bij ons in he,t verleden". Bijna tot vervelens toe zouden we moeten zeggen: de afwezeigen hebben ongelijk gehad! Op 28 10 64 in de zaal van het Vredegerecht mocht onze voorzitter Inspecteur R. Verholle een schone schare belangstellenden verwelkomen. In korte trekken schetst~ hij ons het rijke leven en de vele verdiensten van de geachte spreker, die hierna het woord kreeg. We moeten werkelijk getuigen: zeldzaam zijn ze,'de mensen, , die een dergelijk onderwerp op een zo interessante, klare, b~ei~ ende en overzichtelijke wijze kunnen ten gehore brengen. Om in het kort weer te geven wa arover hij het had: het verkeer te land, te water en in de lucht. Dit vanaf de middeleeuwen tot nu. Vooral de periode van 1500 tot de jaren 1800-1900 werd het uitvoerigst weergegeven. De Heer De Smet deelde ons een schat van wetenswaardigheden mee: gekende, half vermoede en totaal ongekende. Niet alleen toestanden en de evolutie van het verkeer maar ook de daarbij horende reglementen en de verstrengde wetgeving wist, hij ons te vertellen. ' '. " Het was dan ook met een warm applaus dat de eminente spreker door de t a lrijk opgekomenen bedankt werd. Onze vo.orzitter ha d het ni-et l a stig om woorden te vinden voor zijn dankwoord: superla tieven waren hier a angewezen! ' • Wij durven dan ook hopen da t de trouwe leden van ~nze l aatste vergadering ,voortaan op post 'zullen zijn en wellicht n og een paar anderen" meetrekken 11 naar onze eerstvolgende voordracht., Mogen ' we ' bij het einde'van dit jaarnummer nog eem3 enkele' vergeetachtige leden herinneren aan die blauwe lidkaart en het verschuldigd lidgeld 1964? Onze "schat"-bewaarder zou graag zijn boek(en) in orde brengen en met een zuivere toestand 1965 ingaan. Beste leden achterblijvers 1 we d~en beroep op uw welwillendheid: schrij f vlug die 100 frank over nog voor einde t 64. ,. We eindigen dan ook met al onze leden en hun familie een zalig Kerstfeest 'en eenheilvol 1965 te wensen. 0

., Leroy

. Clarysse Marcel

L.EPr;N LI ],ST .

.l~

l~ /.~

ti·.

~~ I~ Lt- =-7·~:.

Nieu.wstr.3

Claeys Jozef Couckhuyt Geerges

Manegemstr.39 Manegemstr.63

CrochonLouis Ádv.

Roeselarestr.31 Dam,35

Aangenomen school

Bosmolens

Daenens Mauri tg

Àlle~ert

Emiel All'ewaert' Luc '

Roeselarestr,37 Marktstr .12 '

Dalle Felix E.H.

Alliet Alfons

Kortrijkst:r~199

Azou Roger Azou Bernard B.a.ert Adolf

Roeselarestr.90 Zwingelaarstr.8

Debackêr Herman

Zwingelaarstr.18

' Körtrijk~tr.136

de Bethune Emmarl1;el'

Baes Wal ter

Meenenstr.125

MARKE Kasteeldreef 10

B'eele, Jozef Adv.

V .d .Bo&,aerdeL 32

Deblauwe jozef

~~haeghe

G.Öe~ellestr.10

Deblauwe Albert

BR.USSEL Daillylaan,126 Princessestr.142A

. Deblauwe Cécile

Slagmeersehstr.4

'Jozef Bf?kaert Julien . ~ eka'è rt

Roger

Dalle Michel David , Willy Adv.

INGELMUNSTER ' Bruggestr.199

Biiliouw C.arlQs Billiouw Luc

St.CrispYn.str .37 Marktstr.6 P.Benoitstr.3

~ogaert

Kortrijkstr.172

Marie-Josée

Deblauwe René

KAPELLEN-Bos

Vijye~lei, 24 Ro~aelarestr

126

. 'BRUGGE , S:pinolarei

' Slagmeersenstr·54

Debrabandere Laure,n t Debruyne Michel

Slabbaardstr. RUMBEKE Hugo 'Verrieststr. 31

Debusschere Aügust

St Hiloniusstr.6

:g,o urez Valère

Kokel~restro50

BQurgeois 'André Adv.

St .Hiloiusstr.9 '

~'o~rgeois Erik

JETTE-Brussel 9 P.Verscheldestr35

Bourgeois Gerard

Roeselarestr.129 .

Jozef Bourgeois Florent

Markt'str.29

Beurgeois Leon

Marktstr.23

Degezelle Lucien

Nieüwstr.6

BDvynDaniël E.H.

KORTRIJK Don-Bosc .

Gentstr.66

l}uyck Geörges ' , •, Ëoucherie Gerard

Dejan Alfons Dejonckheere ' Celest

)(ortrijkstr .195

INGELMUNSTER Izegerustr.8

Dekeerschieter Désiré '

Groeninghestr.20

~ '(:lUrgeois

.,.

Declercq Louis

, V;d.Bogaerdel.28

Declercq Piet

W.l>ieterstr.13

Decock Albert

RUDDERVOORDE Koebr.,e kstr.3

Decoopman Albert

Molstr t.16

D~f'orche

BOVEKERKE Pastoor

Mauri ts E.H.

Ketelstr.5

RUMBEKE Potaardestr.l

. Delaey Georges

, Nieuwstr'.lO

Delaey Leon

Nieuwstr.8

ZWEVEZELE LichterveldestL'28

Deltour Paul

Ingelmunster steenweg, 101

Christiaens Daniël

INGELMUNSTER Gentstr.2A

Delvoye André Adv.

KORTRIJK Toekomststr.l

Christiaens Marcel

Eigenaardstr.45

Demeulemeester Karel

v.d.Bogaerdel.14

Çallewaert Marcel l'

2 D~foree

Georges

Déeoutere Maria

Slagrneersenst

MOORS LEDE Pater Lievenstr20

Hendriekx Jef

ANTWERPEN Ommegangstr.2A

Herreman Jef

Statiestr.40 Emelgemseplein 13

Herman Raphaël Huyghebaert Jaoqueline Hondstr.10

De Mey André E.H.

OUD-HEVERLEE Waversebaan;35

Demuynck Christiaan

Boomforeeststr.22

Dernuynek Gustaaf

dePelichystr.49

Kath.Cehtr.Ver.Lectuur- IEPER voorziening West-Vl. Menensteenweg

Deno1f René

Roeselarestr.l7

Kemp Achiel

DeUlfs Ju1es

W.Pieterstr.20

Kerckhof Agnès

Baronielaan 2 v.d.Bogaerde1.21

Deprez Alberio

Marktstr.32

Kesteloot-Denys,Mich.

Ommegiingstr.77

Daprez Georgette

Kokelarestr.46

Kesteloot Florent

Heyestr.23

Descheemaeeker August Dasmet André

TerWa11enstr. Bvomforeeststr.44

Kindt A. Z.E.H.Deken

Kerkstr.l3

Devoldere Oaspard

LENDELEDE E.Neirynckstr.23

Koninklijke Biblio~ theek van België

BRUSSEL

Devos Roger Dewa ele Marcel

Kapellestr.6 INGELMUNSTER Izebemstr.l11

Dewi tte Eric

Melenhoekstr.63

Duyck Gerard

Bellevuestr.2

Duyck Jozef Duyck Walter

G.Gezellestr.65 Kruisstr.27

Du.;Yck Roger

MEULEJ3EKE Tieltstr.

Economaat der Rijksmiddelbare school

' Lagae Jozef

Menensteenw.196

Lagae Wilfried Lagrou Aurel

lIeerll8fstr.11 Knobbaerdstr,.IO

Lannoo Jozef

K&rtrijkstr .184

Lapeire Oeerges

Groening.he str .4

Lauwers , André l"eenknecht MoniqU Q

Men'iusteenw.13 Blekerijstr.139

Lefevre Jozef

Vredestr.26

Leroy Rtbert

Boomforeeststr·51 Menensteenw.179

Izegem

Mariette LouwaegeEtienne E.H.

Eeckhout Gabriël

St CrisPYrlstr.38

Maes Willy

Molstr.37

Eekhout GUldo

Groenstr.15

Malfai t André

Feys Gerard Feys Rafaël

Ameyestr.l Krekelmotestr;lJO

Malfait Francine

INGELMUNSTER Stationplein 15 Ameye,. str,.50

Geldhof Jozef E.H.

.BRUGGE St Lodewijkscoll.

Mallisse J.eroom

Grote Martk 31 ,

Merseman Ant.

LENDELEDE Statiestr.4

INGELMUNSTER Waterstr.16

Moeyaert René

Baroniel.9

Listiaen André

Zwingelaarstr.52

Gevaert Luc

Krekelstr.15

, Nonkel Lucien

Gh,e kiere Jules

Menenstr.135

Nuyttens Mareel

Boomforeeststr.41

Gliekiere Remi

KAPELLEN/A Beukendreef 9

Oosterlynek Jozef

G.Gezellestr.57

GhysAndré Dr.

Gentstr.9

Gi~lès

Blauwhuis

Geldo~

Odiel Gernay Mauri ts ,, '

de Pélichy R.

Le~y

Slagmeersenstr.43

, Openbare Boekerij p/a Herreboudt Joris Ostyn André

.:-/0

v.d •.Bogaerdel.55

Koornmarkt 12

ST-E-WINCKEL St Crispynstr.20

3 Outtier Daniël E.H.

Kerkstr.9

Parret Rafaël

St.Cripynstr.38

Pauwels Gaston

'ömmegangstr.76

Peelaers Jaak Pt;lnninck

Vandenberghe Raf Vandenbèrghe René

Va ndenberghe Roger Va ndenbroucke Carl(,s Nebenhoekstr.IO Va,ndenbroucke Guido ST • ANI)RIES Vandenbroucke Roger Leegweg, 133 Vandenbussche- Clement

Perneel Julien

Albertlaan 27

Renier Julien

Ommeè:,angstr.22

Reizende Bibliotheek

IEPER Ilienensteenw.29

Vandenbussche André Vandeputte Johanna

Menensteenw·92 WATERLOO Av.d.Manoir 12 Kreke1mote s tr. 66 Nederw·51 Roese1 arestr.43 Oekenestr. 8 RUDDERVOORDE Sta'tlestr. Emelgem-Darn UKKEL -Br.1 8 Karmeliet .s tr.1 67 Kreke1str.401 0.1 .Vrouwstr. 22 Roese1arestr. 230 St.Amandstr . 3 St.Amandstr.3 G.Gezel1estr.37 RQese1 a restr.154 v.d.Bogaerde1.

Vancompernolle Béa

Van der Haeghen Leon Vandeweghe Marcel Vandommele Albert ST Al~ANDSBERG Vandommele Firmin Grondwetl.4 Vandommele Jan Menenstëenw.51 Vandommele Mauri ts Vandour.rl~ Agnès Schoo1str.2 Vandoorne Jacques Roeselarestr.472 Vandorpe Roger 471 Roesel arestr.~ Blauwhuisstr.54 Gentstr.21 Vandromme Antoon , Vanfleteren Georges Albertlaa n 66 Zuiruca ai,23 Vangheluwe Da niël Slagmeersenstr.3 2 Kortrijkstr.1 81 K kt 23 Va ngroenweghe Adolf .oornmar, Va nhaverbeke ' ~ ozef LICHTERVELDE v.d.Bogaerdel.26 St a tiestr. 96 Vanherck Henri St Cri s pynst r . 4 3 INGELMUNSTER Vankeirsbilck Etienne I NGELMUNST ER Bruggestr.149 Oost-Ruzeb.str 1 KACHTEJ.'vI Van1erberghe Willy Kurtri j k s tr '.ll4 Ize~mstr.20 Va nneste ArthUr Menenstr.48 Slagmeersenstr.69 v. d . Bogoae rde1. 93Vanneste Michel _ VansteenkElste Arthur ARDOYE v.d.Bogaerdel.38 Sta tiestr ,. Vansteenkiste Mauritz Groenstr.1 6 Roese1arestr.8 V a nsteer~ste~ 1 h Nederweg 31 de Pé1ichystr. 8 van,Zle eg em Verbanek Frans Roese1arestr.88 Menesteenw.107 Verbeke Jozef' v.d.Bogaerd~1. 77 Ver, c amert Raf dePélichystr.41 Menensteenw.274 Vereecke Marcel Slagmeers.str.I02 Molstr.10 Verfai11ie Maurits G. Gezellestr. 51 Verholle Raf . Heyestr . 2l : Groenstr·5 Vermandere Remi KORTRIJK v.d.B~gaerdel.65 A .Maye-url. 26 Vermote Wal ter Roeselarestr.144 Wezestr.60 Verschöore Ge z . Krekelstr.79 St.Antoniusstr.11Vieren ,Daniël Dam,12 Em. P.Benoitstr.39 Sla6meersenstr.16wwerbb~ouckk RRafaëld er rouc aymon Grote Markt 7 ARDOYE Willaert Jules Heyestr. 8 Beverenstr.35 Wyffels Rika Marktstr·55 Wylein Seraph. Arch. Slagmeersstr. 65 Menenstr.137 Mw Wydooghe Louis Rbeslarestr.1 87 Kouterweg 14

Va ndecapelle Raoul

Heyestr·7

Rombaut R. Adv. Romel Gerard Rommel Julien Romel Georges Sa.gon Ferdinand Not. Sabbe Carlos Sabbe Guido Not. Sabbe Rafaël Sabbe Paul Saelen André Seynaeve J oz"ef Mw Sintobin Jules Sintobin Noël ,-

Mw Sintobin-Anne Octave Sintobin Paul Seys Etienne • Spillebeen H~ctor :;l trobbe Gabriël

Strobbe Gerard , Strobbe Nicole T~rryn

Michel

Tytés'at Jozef Vanacker Lucien Vanbe ckevoort Jaak

PRO CIVITATE CentrU1!l gesticht do or het Gemee ntekrediet van België v o(',I: Gen betere kennis van de gewestelijke ne plaatselijke instellingen . PRIJS

PRO

C I V I T AT E

GESCHIEDENIS

REGLEMENT

Artikel 5

Artikel 1

Komen sleohts in aanmerking: onuitgegeven oorspronkelijke werken die nog niet werden bekr Cl ond~ die steunen op oorspronkelijkgedrukt of onuitgegeven- br onnenmateriaal, en die systematisch hiernaar verwijzen.

Do or het Gemeentekreuie t van België wordt een PRO CIVITATE prij s u i :.gel ocfd ter -~) e kroning van oorspr,-mkelijke en onui tgegeven werken, die een belangrijke bijdrage v ormen t ot de ges chiedeni3 van oen Belgisohe gemeento.

Artli1.kel 6 De vrarken dienen getypt en in drie ekwomArtikol 2 plar9n met opgave van naam en adres van de auteur gezcnden aan het Gemeentekrediet Twae prijzen zullen jaarlijks i~ de lo op van België, Bankstraat, 13, Brussel 1, onvan d0 maand december WArden uitgereikt; der vermelding PRO CIVITATE prijs Geschiede ' ene ter bekroning van oon in hot Iieder- denis, en dit v óör de datum die jaarlijks lands 'J pgesteld 1'1'erk, de andere ter bbkro- wordt bekend gemaakt. ning van €Jen in het Frans npgesteld werk. Darenboven kan een werk in he t Duits even- ArUke.l 7 eens bekro ond YT o rden~ Het onderzoek van elk werk wordt tOl)verArtikel 3 trouwd aan Gen voor dit dool samengestelde jury. Deze prij zon zullen~ a.fw:i..ssal end, het ene j aar Horden v C'0:!:DGhm.:'..den aa.n de houdo I'i:> van eon kandida"tuurs-, lioentiaats- cf d l/ct oraa tsdipl r)ma, uitgere ikt d00r e,''ln Faculteit Wijsbegaerta en Letteren of do or oen instituut er aan verè onden, een v AIgand jaar aan l::.et werk v an een autèur die ga~n enkel van deze dipl oma's be zit.

Artikd 8

Ieder lid van de jury brengt eon sohriftelijk verslag uit ever de hem voorgelegde "<erken. Artik01 9 Het Ccmité Ges:;hiedenis van PRO CIVITATE Ar'tikel 4 !'leemt ken!'lis van de verslagon en sprekkt zich CV8r de t ekenning van de pruison uit. lcdore prijs be staat ~ it 15.000 ~ in geld, Ean c oll ec tief verslag van het Comité Hij mag niet ~ver vers cheidone werken wor- word t aan de Directie Vcan het Gemeenteden verdeçüd en zal n:'8'~ "(-vorden verme e rkrediet van België voorgelegd. derd zelfs indien de prijs gedurende een of meer opeenv0lgenie jarGn niet werd_ t oo- Artikel 10 6ekend •. PRO CIVITATE beh0udt zich het recht voor De . jury belast met het b e o ~) rdelen der inéén of tHee eksemplaren te bewaren. ge<lie:-1de werken kan aan hGt Gem",en"tekrediQt van België de :p'~blikati€l van de al of Artikel 'î 1 niet bokroonde werken y oc rstsllen. Alle bijzondere, in dit reglement niot v oorziene gevall cm worden de er hat Gell}oentekrsdiet van België, ná overleg met 4et Comité, opgelcst.

PRIJS PRO C I V I T A T E 1965 K~aohtGns artikel 3 van het reglement, wordt de prijs in 1965 voorbehouden aan de au tours die geen houder ZilJn van een Kandi ta·tuurs-, Licentiaa ts- of Dcctoraa tsdiploma uitgereikt do or den Faoulteit Wijsbegeerte en Let~ ? r0n of d oor een instituut er aan verbonden. Kraohténs artikel 6 van het regkemant,1·rerd de uiterste datum voer het indienen der w(u:ken tot het bekomen van de prijs !1PRO CIVITATE 1965" vastgesteld op I juli 1965.