Cegielnia harsz centrum rzemiosła opracowanie

Cegielnia Harsz ~ ~ Centrum Rzemiosła Projekt rewitalizacji terenu dawnej cegielni w Harszu.

2 Bussold arch. Paweł

spis treści O projekcie .......................... 5 Edukacja zawodowa.......... 6 Rzemiosło.............................8 Cegielnia Harsz...................12 lokalizacja.............................14 problemy regionu................. 16 Centrum Rzemiosła............18 program.................................18 szkoły rzemiosł.....................20

Koncepcja projektowa....... 22 adaptacja ruin....................... 24 kształtowanie kompleksu..... 28 szkoła....................................44 cegielnia................................50 hotel...................................... 58 Podsumowanie..................... 64

3

4

Cegielnia Harsz ~ ~ Centrum Rzemiosła

Cegielnia Harsz- Centrum Rzemiosła to projekt dyplomowy magisterski obroniony na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej.

Wykonany pod opieką dr inż. arch. Andrzeja Prusiewicza, prof. nadzw. PG. Autor: mgr inż. arch. Paweł Bussold.

Projekt podejmuje temat rewitalizacji terenu dawnej cegielni w miejscowości Harsz. Jest to autorska odpowiedź na aktualne istotne problemy społeczne, ekonomiczne i kulturowe dotykające polskiej wsi, ale również głos w dyskusji na temat roli edukacji zawodowej, kondycji rzemiosła i budowania kapitau ludzkiego w Polsce.

Kompleks o charakterze edukacyjno- kulturotwórczym budowany w oparciu o ruiny cegielni to przykład aktywnego wykorzystania potencjału dziedzictwa kulturowego. Będzie ważnym elementem systemu reform rozwoju regionu, otworzy przed okolicznymi mieszkańcami nowe szanse zawodowe i wzmocni wiarę we własne możliwości.

Odbuduje poczucie przynależności do miejsca i świadomość dziedzictwa kulturowego, przy okazji stając się interaktywną atrakcją turystyczną i wizytówką regionu.

5

6

edukacja zawodowa Jerzy Bartnik- Prezes Związku Rzemiosła Polskiego- opisuje intrygujący problem rezygnacji z edukacji zawodowej na rzecz wykształcenia uniwersytekiego, pomimo odwrotnego zapotrzebowania na rynku pracy, z jakim mamy do czynienia w Polsce na przestrzeni ostanich lat:

“Po 1989 r. rodzice, chcąc dla swoich dzieci lepszego życia, masowo zaczęli wysyłać je na studia. Wtedy panowało jeszcze przekonanie, że wykształcenie gwarantuje lekką pracę.

Skończyło się tym, że po ulicach chodzi pełno bezrobotnych psychologów, socjologów, specjalistów od zarządzania, którzy też zauważają brak szewców czy krawcowych, ale nawet do głowy im nie przyjdzie, że sami mogliby się za to zabrać. Co prawda ostatnio to się trochę zmieniło, bo o 5% wzrosła liczba osób wybierających szkoły techniczne i zawodowe. Mam nadzieję, że z roku na rok będzie ich więcej.”

“Mamy paradoksalną sytuację, że na rynku pracy potrzeba ludzi przygotowanych do pracy, a otrzymujemy absolwentów, którzy nie do końca są przygotowani do podjęcia zawodów, a pracodawcy nie chcą ich uczyć za pieniądze, które powinny się należeć osobom przygotowanym i wchodzącym w życie. Inaczej jest w sytuacji naszej, zawodów rzemieślniczych, gdzie, według badań, 99% naszych absolwentów znajduje natychmiast miejsca pracy.”

“(...) chcemy powiedzieć, że nie kształcimy ludzi w tradycyjnej myśli o tym, żeby mieli wykształcenie, tylko naszym motywem przewodnim jest, że musimy kształcić ludzi, którzy znajdą się na rynku pracy, będą poszukiwani i dobrze wynagradzani.”

7

Jerzy Bartnik- polski rzemieślnik i działacz rzemieślniczy, Prezes Związku Rzemiosła Polskiego(1989–1993 i od 2001), Prezes Wielkopolskiej Izby Rzemieślniczej, Wiceprzewodniczący Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych, Wiceprzewodniczący Europejskiej Unii Rzemiosła oraz Małych i Średnich Przedsiębiorstw (UEAPME), Członek Rady Przedsiębiorczości.

Za swoje zasługi Jerzy Bartnik został uhonorowany licznymi odznaczeniami rzemieślniczymi, w tym najwyższym – Honorową Szablą im. Jana Kilińskiego, oraz odznaczeniami państwowymi – Brązowym i Srebrnym Krzyżem Zasługi oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

8

“Człowiek pracujący swoimi rękami jest robotnikiem; człowiek, który pracuje rękami i umysłem – jest rzemieślnikiem; ale ten, kto używa zarówno rąk, umysłu, jak i serca – -ten jest artystą.”

Luis Nietzer

“Bo jak człowiek ma fach w rękach, / to nie pęka o swój los. /Przeciwności się nie lęka; (…) Pójdzie tu, pójdzie tam, złapie coś.”

S. Friedmann, J. Kofta, Fachowcy

rzemiosło

“Umieść młodego człowieka w zakładzie stolarskim, jego ręce będą pracować dla pożytku umysłu i stanie się filozofem, myśląc o sobie jedynie jako o rzemieślniku. “

Jean-Jacques Rousseau “- Czy majster zawsze musi mieć rację?

- Zawsze.

- Dlaczego? […]

- Bo jestem majstrem i poczuwam się do swojej majsterii. Bo znam swój fach.

- Ciepło, ciepło…

- Bo i nie wiem. Cwaniaczku. Aleś mnie zażył.

- Bo majster jest archetypem.[…] Majster występował już w paleolicie.”

S. Friedmann, J. Kofta, Dialogi Dialogi na cztery nogi. Fachowcy

9

10

Kentzler dają sygnał do startu dla Dnia Rzemiosła w 2012 r.

Rysunek 2. Podziękowania dla rzemieślników z okazji Narodowego Dnia Rzemieślników w USA, Dziękujemy rzemieślnikom, dzięki którym mamy

miejsce, które możemy nazywać domem

Źródło: worldskills.org.

WorldSkills uświadamia całemu światu, że to właśnie edukacja zawodowa jest najbardziej efektywną metodą promowania sukcesów młodych ludzi oraz osiągnięć ich krajów.

Rzemiosło na świecie Olimpiada zawodowa – złoty medal w swoim fachu Źródło: www.handwerk.de.

Złoty medal za opanowanie do perfekcji zawodu rzemieślniczego?

Tak, to możliwe, gdy weźmie się udział w organizowanej już od 1950 r. międzynarodowej olimpiadzie zawodowej WorldSkills. innowacyjni, niepokonani, oddani swojej pasji, inspirujący. „Przyszłość należy do tych, którzy znają się na swoim fachu” – tak reklamuje się największa na świecie tego typu impreza. Biorą w niej udział młodzi ludzie z całego świata, którzy świadomie wybrali edukację zawodową jako drogę własnej kariery169.

Po trudnych eliminacjach krajowych, najlepsi z najlepszych w konkursie WorldSkills prezentują swoje umiejętności. to fantastyczny Rysunek 5. Kampania reklamowa brytyjskiego rzemiosła. Gra słów: pokaz Rzemiosło i święto jest rzemiosła. którego jest celem jest Brytanią. zmiana świetneWydarzenie, (wielkie)/rzemiosło Wielką zdjęciu Trevor Ablett –i specjalista robieniu postrzegania Na kształcenia zawodowego postrzeganiawosób, którenoży wybrały taką ścieżkę kariery. Co więcej, WorldSkills ma także ogromną siłę promocyjną – podczas ostatniego konkursu, w Londynie w 2011 r., imprezę odwiedziło ponad 200 tysięcy osób, aby podziwiać te iście sportowe zmagania.

Konkurs jest także niepowtarzalną okazją do spotkania się ekspertów z różnych dziedzin rzemiosła, wymiany doświadczeń oraz prezentacji najnowszych trendów technologicznych zgodnie z zasadą, że jedynie rzemiosło jest narzędziem prawdziwej zmiany społecznej. WorldSkills motywuje młodzież, ich rodziców i nauczycieli, pracodawców i ekspertów w ponad 50 profesjach, z 53 krajów, aby wspólnie tworzyli strategię przyszłości rzemiosła i edukacji zawodowej. Dziedziny, w których można się zmierzyć są bardzo zróżnicowane: od fryzjerstwa, florystyki, wyrobu biżuterii przez spawanie i budownictwo do naprawy samochodów i robotyki. Impreza odbywa się co dwa lata, a najbliższe rzemieślnicze zmagania – już w 2013Źródło: r. w Lipsku. traditionalcraftsblog.blogspot.com.

Rola rzemiosła w społeczeńsstwie i gospodarce jest zauważana i podkreślana w wielu rozwiniętych krajach na świecie.

Potrzeba promocji rzemiosła i jego osiągnięć jest mocno widoczna w Wielkiej Brytanii. W przestrzeni publicznej sporo jest kampanii reklamowych podkreślających wartość i rolę rzemiosła. Internet pełen jest filmów i materiałów reklamowych atrakcyjnie promujących karirę rzemieslniczą.

Dużą popularnością cieszy się seria BBC „Handmade revolution”, której każdy odcinek poświęcony jest spotkaniom z rzemieślnikami w ich zakładach pracy. Program jest okazją dla najlepszych rzemieślników w kraju do zaprezentowania swoich umiejętności.

W Niemczech i USA co roku obchodzony jest Dzień Rzemiosła. Obok docenienia pracy rzemieślników, wydarzenie ma na celu promocję nauki zawodu w rzemiośle.

Od roku 1950 organizowana jest międzynarodowa olimpiada zawodowa WorldSkills. „Przyszłość należy do tych, którzy znają się na swoim fachu” – tak reklamuje się największa na świecie tego typu impreza. Biorą w niej udział młodzi ludzie z całego świata, którzy świadomie wybrali edukację zawodową jako drogę własnej kariery. Po trudnych eliminacjach krajowych, najlepsi z najlepszych w konkursie WorldSkills prezentują swoje umiejętności.

Celem wydarzenia jest także zmiana postrzegania kształcenia zawodowego i postrzegania osób, które wybrały taką ścieżkę kariery. Co więcej, WorldSkills ma także ogromną siłę prohttp://www.worldskills.org/index.php?option=com_content&task=view&i Jones –zajmujący się robieniem koszy mocyjną – podczas ostatniego konkursu, w Londynie wRysunek 20116.r.,Owen imprezę odwiedziło ponad d=13&itemid=37.

200 tysięcy osób, aby podziwiać te iście sportowe zmagania.

Tegoroczna edycja odbędzie się w Sao Paulo w Brazyli.

Rysunek 14. Banery reklamujące Olimpiadę zawodową WorldSkills

Rysunek 11. Przykład konkurencji w WorldSkills

Źródło: www.handwerk.de.

Źródło: facebook.com/nationaltradesmenday.

32

Rysunek 7. Kampania reklamowa serii programów BBC poświęconych rzemiosłu „Handmade revolution”

Artyści w swoim fachu

Człowiek pracujący swoimi rękami jest robotnikiem; człowiek, Rysunek 5. Kampania reklamowa brytyjskiego rzemiosła.

Gra słów: który pracuje i umysłem – jest rzemieślnikiem; ale ten, kto Rzemiosło jestrękami świetne (wielkie)/rzemiosło jest Wielką Brytanią. używaNa zarówno rąk, umysłu, jak i serca – ten jest artystą. zdjęciu Trevor Ablett – specjalista w robieniu noży

Źródło: worldskills.org.

Źródło: worldskills.org.

louis nizer

W R

Źródło: worldskills.org.

Źródło: bbc.com.

Rzemiosło ma młodą twarz

Źródło: traditionalcraftsblog.blogspot.com.

180

Rysunek 6. Owen Jones –zajmujący się robieniem koszy

Oprócz kampanii reklamującej serię dokumentów o rzemieślnikach, młodą twarz mają także filmiki promujące brytyjskie szkoły zawodowe.

Inspirujące, pełne pięknych zdjęć i muzyki, a przede wszystkim robione z udziałem młodych ludzi i dla młodych - ich językiem, opowiadających autentyczne historie osób, które szkołę zawodową uważają za najlepszy wybór w swoim życiu. Na youtube.pl można znaleźć wiele dobrze zrobionych filmów, które pokazują, że rzemiosło to bardzo dobra przyszłość. Podobnie zachęcające i nowoczesne powinny być strony cechów i organizacji rzemieślniczych – pełne młodych twarzy, 178

Źródło: traditionalcraftsblog.blogspot.com.

11

o rz n n

Rysunek 12. Przykład konkurencji w WorldSkills

169

Źródło: traditionalcraftsblog.blogspot.com.

te S p ja c d rz

12

cegielnia harsz Stara cegielnia położona jest w niezwykle malowniczym miejscu pomiędzy jeziorami Mamry i Dargin, niedaleko miejscowości Harsz, w województwie Warmińsko -Mazurskim.

Cegielnia powstała w okresie przed II wojną światową. Nie została ona zniszczona w czasie działań wojennych, niewielkie uszkodzenia naprawiono tak, że zakład podjął pracę już w 1945 roku.

W latach 50. XX wieku powstało niewielkie osiedle domów dla pracowników cegielni.

Cegielnia pracowała aż do końca XX w. Od czasu zamnknięcia potężny gmach popadał w ruinę, do dziś pozostały jedynie fragmenty ścian, piec oraz jeden z dwóch kominów.

13

14

Węgorzewo

jez. Mamry

5km

Giżycko

jez.Mamry

jez.Mamry

1000m

500m

500m

jez.Dargin

jez. Dargin

15

16

problemy regionu

Porzucone ruiny cegielni wydają się być ponurym symbolem problemów dotykających region. Symbolem bardzo wyraźnym nie tylko ze względu na widoczny z daleka komin. Rozpadająca się cegielnia była przez wiele lat miejscem pracy dla mieszkańców pobliskich wiosek. Miejsce jest bardzo mocno zakorzenione w lokalnej świadomości.

Marginalizacja to wyłączenie, lub częściowe wyłączenie z udziału w korzyściach jakie daje dostęp do rozmaitych instytucji zorganizowanego społeczeństwa, godpodarce, kulturze czy życiu społecznym.

Przyczyny marginalizacji to złożone zjawisko na które składają sie czynniki edukacyjne, kulturowe i ekonomiczne, będące jednocześnie od siebie zależne. Najbardziej boleśnie doświadczoną przez marginalizację grupą społeczną jest młodzież. Niebezpiecznym zjawiskiem staje się przeświadczenie o bezsilności w kierowaniu własnym losem wynikające z braku sprzyjających okoliczności życiowych, prowadzi to bezpośrednio do wyuczonej bezradności, poczucia społecznej deprywacji, zachowań patologicznych.

Bezpośrednimi przyczynami marginalizacji na Mazurach są:

- WYSOKIE BEZROBOCIE

- NISKI POZIOM WYKSZTAŁCENIA /brak bazy dydaktycznej/

- PORZUCENIE LUB BRAK DZIEDZICTWA KULTUROWEGO

zdjęcia archiwalne

stan istniejący

17

18

centrum rzemiosła

edukacja rzemieślnicza zajęcia warsztatowe dokształcanie ekspozycje konferencje

uczniowie

wymiany miedzynarodowe

promocja regionu

kadra mieszkańcy turyści zwiedzający mistrzowie zawodu goście artyści

centrum informacji

doradztwo zawodowe szkoła jako element systemu

Szkoła rzemiosł to głowne założenie nowego programu dla terenu cegielni.

Będzie to modelowa placówka, która poprzez charakter i standard nauczania przywraca prestiż, zasadność oraz zainteresowanie kształceniem zawodowym. Przede wszystkim jednak uczyni absolwentów mistrzami fachu wpajając idee ciągłego indywidualnego rozwoju i poszukiwania rzemieślniczej doskonałości.

Kierunki nauczania: szkutnictwo, ciesielstwo, murarstwo oraz ceramika budowlana

odpowiadają tradycji i zapotrzebowaniu miejsca (dawna cegielnia) oraz uwarunkowaniom lokalizacji (złoża gliny, bliskość jeziora).

W szkole prowadzony mam być podstawowy roczny program nauczania dla ok. 10 uczniów w systemie stacjonarnym na każdym z wydziałów oraz dodatkowe otwarte zajęcia warsztatowe jak i kursy weekendowe dla mieszkańców w różnych grupach wiekowych.

W okresach wakacyjnych możliwe są plenery i szkolenia dla grup przyjezdnych.

Część konferencyjno- wystawiennicza z bazą hotelową oraz restauracją wprowadza do projektu element komercyjny, przyczyniający się do promocji szkoły. Jednocześnie zaowocuje organizacją wydarzeń związanych z popularyzacją regionu i rzemiosła. Pozwoli na włączenie centrum w europejski system edukacji i wymiany doświadczeń, prowadzenie warsztatów w ramach działania szkoły, j ak również inicjatyw kulturalnych.

przystań jachtowa restauracja wczasy

hotel

uczestnicy warsztatów pracownicy

CENTRUM RZEMIOSŁA

edukacja zdobywanie kwalifikacji dążenie do mistrozstwa szacunek dla pracy umiejętności tradycje regionalne

dziedzictwo kulturowe

tworzenie więzi społecznych

ekonomia

szacunek dla materiału relacje uczeń-mistrz ekologia

fach

lokalne materiały

poczucie własnej wartości

otwarcie na świat kapitał ludzki samorozwój doskonalenie rozwiązywanie problemów niepowtarzalność

19

20

szkoły rzemiosł

Wizja działania Centrum Rzemiosła- nowej funkcji dla cegielni- oparta jest o przykłady wybranych bardzo dobrze funkcjonujących szkół rzemiosł.

North Bennet Street School -szkoła rzemiosł artystycznych w Bostonie (Massachusetts).

Program nauczania to intensywne, praktyczne szkolenie w zakresie rzemiosł tradycyjnych, umożliwiające studentom posiąść interesujący fach i źródło utrzymania. Od ponad wieku, wyjątkowy program, mozliwość zdobycia tytułu mistrzowskiego, inspirująca społeczność uczniów i wykładowców mobilizują kolejnych uczniów do indywidualnego rozwoju, dążenia do mistrzostwa technicznego poszukiwania doskonałości w swoim fachu. Renoma szkoły, jakość edukacji i wpajane wartości przyciągają obecnie studentów z całego świata. Głównym elementem nauki jest przestrzeganie zasad i praktyk tradycyjnego rzemiosła, umiejętność wykorzystania tradycyjnych jak i nowoczesnych narzędzi oraz świadomego wyboru materiału. Duża waga przywiązywana jest do twórczego rozwiązywania napotkanych problemów opartego na wiedzy i tradycji rzemieślniczej, oraz poswięcenie w dążeniu do doskonałości.

Northwest School of Wooden Boatbuilding -szkoła położona pod Waszyngtonem jest jedną z najlepszych w swojej dziedzinie. Zachowując rodzinny charakter przyciąga studentów z całego świata. Misją szkoły jest nauczanie i kultywowanie tradycyjnych, jak również współczesnych metod i umiejętności szkutniczych, jak również rozwój uczniów jako rzemieślników. Pełen program to 12 lub 9 miesięczne szkolenie w zależnosci od porządanego tytułu. Program obejmuje działy: tradycyjne małe łodzie drewniane, tradycyjne duże łodzie drewniane, współczesne łodzie z kompozytów drewnianych. Szkoła otwarta jest na osoby poszukujące nowego zajęcia, kobiety, niepełnosprawnych, studentów zagranicznych, czy weteranów.

21

22

KONCEPCJA

23

24

adaptacja ruin

Stan istniejący

Piec hofmana

Z dawnego budynku cegielni zachowały się fragmenty ścian, piec oraz jeden z dwóch kominów.

Piec kręgowy Fryderyka Hoffmana to dawne “serce” cegielni, a jednocześnie jedyny dobrze zachowany element.

Jest to piec wypałowy, w którym wsad jest nieruchomy, natomiast przesuwa się ogień.

Piec ma postać spłaszczonej elispy wewnątrz któej biegnie kanał ogniowy o szerokości 3m i wysokości 2,8m.

25

26

nowa konstrukcja

Nowa forma

Konstrukcja nowego zadaszenia zostaje oparta na solidnych ścianach pieca, wpisując się w istniejące osie konstrukcyjne. Ponad piecem powstaje nowa przestrzeń przeznaczona na sale wielofunkcyjne i konferencyjne.

Dach wykonany jest w konstrukcji podwieszanej aby zapewnić otwartą przestrzeń dla sal wielofunkcyjnych oraz uniknąć dodatkowych podpór w obrysie.

Materiał konstrkcyjny to drewno klejone.

Nowo wprowadzona forma jest neutralna aby wydobyć urok pozostałych fragmentów cegielni. W miejscu dawnego komina wprowadzona zostaje ażurowa konstrukcja przywołująca jego formę i przywracająca podwójny akcent przestrzenny.

27

28

kształtowanie kompleksu

szkoła

hotel

część komercyjna

konferencja- ekspozycje

POWIERZCHNIA

Funkcje ekspozycyjne i konferencyjne- część najbardziej reprezentacyjna- umieszczone zostają w budynku cegielni.

Przewidywany program szkoły oraz części hotelowej to ok. 4500m2.

29

kształtowanie zabudowy

Zabudowa kształtowana jest tak aby ruiny cegielni były sercem konpleksu, a zarazem łącznikiem pomiędzy częścią szkolną i komercyjną.

Pierścieniowy charakter pozwala wyznaczyć wewnętrzną przestrzeń pośród otwartego krajobrazu.

Zachowana zostaje eskpozycja cegielni na jezioro.

30

adaptacja

Forma zostaje zaadaptowana do wymogów programowych oraz krajobrazowych.

Zarówno dla części szkolnej jak i hotelowej wyznaczone zostają dziedzińce reprezentacyjne i techniczne.

31

Centrum Rzemiosła

Przed cegielnią zostaje utworzona nieduża przystań dla celów wydziału szkutniczego jak i czysto komercyjnych. System komunikacji pozwala na niezależną obsługę funkcji.

Forma utworzona w oparciu o system dziedziców sprzyja powstawaniu nowych ważnych relacji społecznych.

Wprowadzona do serca założenia woda odbija zabytkowe mury cegielni.

32

widok z lotu ptaka w kierunku jeziora Mamry.

33

34

0

35

25

36

50

100M

0

5

10

20M

rzut parteru

37

38

elewacja północna

elewacja południowa

przekrój podłużny

39

40

widok z jeziora Mamry

41

42

szkoła

każdy z 4 wydziałów ma swoją salę warsztatowo wykładową z zapleczem. Głównym elementem szkoły jest wspólna hala warszatowo magazynowa.

Dla większości uczniów przewidziano miejsca w internacie w 3 osobowych pokojach.

Dla wykładowców przewidziano nieduże moduły mieszkalne. Sale warsztatowe otwierają sie na dziedziniec reprezentacyjny, w okresie letnim daje to możliwość gościom i turystom na obserwacje zajęć oraz wytwarzanych elementów.

Cała nowo projektowana zabudowa w swoim charakterze i schemacie konstrukcyjnym odwołuje się do tradycyjnych budynków suszarni cegieł.

43

44

warsztat wydziału ciesielskiego

dach zielony ekstensywny konstrukcja hali świetlik nad hallem szkoły

hall szkoły szara cegła zaplecze drzwi przesuwane warsztat

45

46

głowna hala warsztatowa

47

48

cegielnia

Parter ruin wraz z wnętrzem pieca to przestrzenie wystawowe oraz foyer dla sal wielofunkcyjnych.

Nowe piętro to otwarta elastyczna przestrzeń z przewidzianym podziałem na 3 sale konferencyjne/wielofunkcyjne z widokiem na jezioro.

49

50

sala wielofunkcyjna jako audytorium

51

52

sala konferencyjna

53

54

wystawa wewnÄ…trz pieca

55

56

hotel

Hotel przewidziany na 50 osób : 22 pokoje 2 osobowe oraz 2 pokoje 3 osobowe o wyższym standardzie z bezpośrednim widokiem na jezioro.

Prosta konstrukcja- tak jak w całej nowo powstałej części wzorowana jest na suszarniach cegieł. Żaluzje części hotelowej pozwalają na zachowanie prywatności i wydzielenie ogródkow.

Restauracja holtelowa jest ogólnodostępna, w sezonie może rozszerzać swoją działalność wykorzytsując parter cegielni i dziedziniec.

57

dach zielony ekstensywny świetlik nad korytarzem żaluzje pokój hotelowy szkielet konstrukcyjny

58

Inwestowanie w kapitał ludzki to w rozwiniętych społeczeństwach niekończący się, napotykający ciągle nowe wyzwania proces, a zaniechania w tej dziedzinie grożą coraz to nowymi formami wykluczeń społęcznych

Przewidziany program wpisuje się w europejskie i krajowe startegie oraz programy rozwoju obszarów wiejskich takie jak: Strategiczne wytyczne Unii Europejskiej dla rozwoju obszarów wiejskich, Europejski Fundusz Społeczny, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020, Program LEADER w ramach Program Rozwoju Obszarów Wiejskich. Podkreśla to zasadność proponowanej funkcji.

Poprzez swoje silne zakorzenienie w lokalnej świadomości dawna cegielnia ma tym większy potencjał aby stać się symbolem zmian.

Stan w jakim znajdują się obecnie ruiny alarmuje jednak, że najbliższe lata mogą być ostatnim momentem by ratować miejsca takie jak Cegielnia Harsz.

59

60

pawel.bussold@gmail.com + 48 694-437-132

61