Paweł Król,
Zdzisław M. Migaszewski
R o d z a j e , w y s t ę p o wa n i e i g e n e z a krz e m i e n i . z a r y s pr o b l e m at y k i
Krzemienie kredowe (turońskie) prawobrzeża środkowej Wisły (krzemienie świeciechowski i gościeradowski)
Krzemienie nakrapiane, barwy szarej (fot. 18), występują w opokach kredowych wieku turońskiego na obszarze antykliny rachowskiej i gościeradowskiej, między Annopolem, Świeciechowem Poduchownym (dawniej Świeciechów-Lasek), Wymysłowem i Wólką Gościeradowską Najliczniejsze odsłonięcia tych krzemieni występują w Świeciechowie Poduchownym na skraju wzgórza, zbudowanego z opok zawierających czerty płytowe i ławice dwóch rodzajów krzemienia – szarego jasnonakrapianego i czarnego (Balcer, 1971). Chociaż Świeciechów leży na obszarze zaliczanym do krawędzi Wyżyny Lubelskiej, to jego podłoże należy do obrzeżenia permo-mezozoicznego Gór Świętokrzyskich. Tak jak cechą rozpoznawczą krzemieni pasiastych są piękne desenie, tak charakterystycznym walorem krzemieni świeciechowskich i gościeradowskich są jasne kropki i plamki nierównomiernie rozproszone w szarej masie krzemionki (ryc. 5).
Historia badań Krzemienie turońskie tego obszaru zostały odkryte w 1923 roku przez geologa Jana Samsonowicza, który dokonał ich wstępnej analizy makroskopowej oraz złożowej. Naukowiec opisał rejon Świeciechowa, jako główne miejsce eksploatacji prahistorycznej
Fot. 18. Krzemień swieciechowski. Świeciechów Poduchowny, pow. kraśnicki
krzemienia. Wkrótce po tym odkryciu, Stefan Krukowski wykonał wstępne badania w rejonie kopalni. W 1963 roku Zygmunt Krzak prowadził w Świeciechowie badania powierzchniowe, które w owym czasie stanowiły najobszerniejszą analizę kopalni (Krzak, 1965; Balcer, 1971). W latach 1963-1967 i w 1970 roku w związku z badaniami osadnictwa neolitycznego Wyżyny Sandomierskiej, kopalnia stała się miejscem zainteresowania naukowców z Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie. Szczegółowe badania prowadzili Bogdan Balcer, Jan Gruba i Jan Kowalczyk. Prace archeologiczne są kontynuowane przez badaczy z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, m.in. przez Jerzego Liberę, Marka Florka, Annę Zakościelną i Barbarę Bargieł.
N
Paleogen
Jura górna
Kreda górna - kampan
Jura środkowa
Kreda górna - santon
Jura dolna
Kreda górna - koniak
Uskoki stwierdzone i domniemane
Kreda górna - turon
Kopalnie krzemienia
Ryc. 5. Występowanie krzemienia świeciechowskiego i gościeradowskiego na tle podczwartorzędowych osadów północno-wschodniego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich, wg Libera i Zakościelna (2002)
29