Arcgis10 σημειώσεις κρασάκης παύλος

Σημειώσεις «Εισαγωγή στα Γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών με τη χρήση ARCGIS 10.x»

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

Εισηγητής : Κρασάκης Παύλος Email : P_krassakis@hotmail.gr Γεωλόγος - Γεωπεριβαλλοντολόγος

2015

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ – ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ

ΚΑΙ

Πλήθος ορισμών έχουν αποδοθεί για τα Συστήματα Γεωγραφικών Πληροφοριών (ή Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών / Γ.Σ.Π.). Στους περισσότερους από αυτούς έχει δοθεί έμφαση σε δύο σημεία, πρώτον στη τεχνολογία και δεύτερον στην επίλυση προβλημάτων (Malczewski, 1999). Ένα Σ.Γ Π. έχει τη δυνατότητα να:   

αποθηκεύει και να ενσωματώνει μεγάλο όγκο χωρικών στοιχείων εκτελεί χωρική ανάλυση, εστιάζοντας κυρίως στην χωρική διάσταση των στοιχείων επιλύει, αποτελεσματικά, χωρικά προβλήματα μέσω της οργάνωσης, διαχείρισης και του μετασχηματισμού μεγάλου όγκου στοιχείων με τέτοιο τρόπο, ώστε η πληροφορία να είναι προσιτή σε όλους τους χρήστες. (Κουτσόπουλος, 2005).

Λαμβάνοντας υπόψη την απαραίτητη παρουσία του ανθρώπινου δυναμικού δίνεται στην συνέχεια ένας πληρέστερος ορισμός: «Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών είναι μια οργανωμένη συλλογή μηχανικών υπολογιστικών συστημάτων (hardware), λογισμικών συστημάτων (software), χωρικών δεδομένων και ανθρώπινου δυναμικού, με σκοπό τη συλλογή, καταχώρηση, ενημέρωση, διαχείριση, ανάλυση και απόδοση, κάθε μορφής πληροφορίας που αφορά στο γεωγραφικό περιβάλλον.», (Κουτσόπουλος, 2005). Ένα Σ.Γ.Π. αποτελείται από τρία μέρη τα οποία βρίσκονται σε ισορροπία και είναι αλληλοεξαρτώμενα: α. Μηχανήματα (hardware), β. Αλγόριθμοι (software), γ. Διαθέσιμα (resources).

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

2

Σχηματικό διάγραμμα ενός Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών. (Πηγή: Ανδρουλακάκης Ν., 2010, Διδακτορική Διατριβή, ΕΜΠ). Για την επιτυχή και ολοκληρωμένη επίλυση προβλημάτων με την χρήση Σ.Γ.Π., είναι απαραίτητο να ακολουθηθούν συγκεκριμένες διαδικασίες, όπως αυτές σκιαγραφούνται στο παρακάτω διάγραμμα ροής:

Διάγραμμα ροής σταδίων και διαδικασιών σε ένα Γ.Σ.Π. Με μπλε χρώμα απεικονίζονται οι διαδικασίες που ακολουθούνται, ενώ με γκρι τα στάδια. (Πηγή: Κουτσόπουλος 2005). Από το παραπάνω διάγραμμα ροής διαφαίνεται πως τα Γ.Σ.Π. αποτελούν το εργαλείο για την οποιαδήποτε επέμβαση στο χώρο. Για να χρησιμοποιηθεί επιτυχώς ένα Γ.Σ.Π. θα πρέπει να ακολουθηθούν οι παρακάτω διαδικασίες: 

Σαφής καθορισμός του προβλήματος

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

3



Μετατροπή των στοιχείων σε πληροφορία: Αυτή η διαδικασία αποτελείται από τέσσερα στάδια (Κουτσόπουλος, 2005): α) είσοδος στοιχείων, β) διαχείριση, γ) ανάλυση, δ) έξοδος πληροφορίας.



Εξαγωγή συμπερασμάτων.

Τα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (Geographic Information System, G.I.S.) είναι λογισμικά μέσω των οποίων γίνεται διαχείριση, παρουσίαση, ανάλυση και αποθήκευση δεδομένων που εμπεριέχουν την έννοια της γεωγραφικής κατανομής. Αυτό σημαίνει ότι με τα GIS μπορούν να πραγματοποιηθούν μελέτες περιβαλλοντικών διαδικασιών, ανάλυση αποτελεσμάτων τάσεων, μελέτη πιθανών συνεπειών ενός σχεδιασμού, κτλ. Τα δεδομένα στα GIS περιέχουν τη χωρική πληροφορία σε διαφανή επίπεδα. Τα επίπεδα αυτά καλούνται θεματικά επίπεδα (thematic Layers), έχουν συγκεκριμένο – προσδιορισμένο από τον χρήστη

προβολικό

-

σύστημα

και

συνδεδεμένο

πίνακα περιγραφικών

χαρακτηριστικών. Έτσι, κάθε δεδομένο το οποίο ανάλογα με τη φύση του εκφράζεται με κάποια σημειακή, γραμμική ή επιφανειακή χωρική οντότητα, έχει συγκριμένες συντεταγμένες και μία αναγραφή στον πίνακα περιγραφικών χαρακτηριστικών. Αναλύοντας τον τρόπο λειτουργίας των GIS μπορούν να καθοριστούν τρεις βασικοί άξονες λειτουργίας. Ο πρώτος αφορά στη γεωγραφική απεικόνιση των δεδομένων υπό τη μορφή ψηφιακών ή έντυπων χαρτών. Η γεωγραφική πληροφορία χρησιμοποιείται τόσο για τον υπολογισμό των γεωγραφικών χαρακτηριστικών (συντεταγμένες, μήκος, εμβαδό, κ.ά.) όσο και για τη σχέση που έχουν με τις οντότητες (εφάπτονται, εμπεριέχει το ένα το άλλο κ.ά.). Βάσει αυτών, μπορούν να λαμβάνουν χώρα μια σειρά από εξειδικευμένες αναζητήσεις. Ο δεύτερος άξονας είναι ο πίνακας περιγραφικών χαρακτηριστικών πίσω από τη γεωγραφική πληροφορία. Ο πίνακας αυτός μπορεί να είναι είτε εσωτερικός του κάθε λογισμικού, είτε εξωτερικός όπως Access, Excel, Oracle κ.ά. Ο τρίτος άξονας αφορά στη δυνατότητα ανάπτυξης πρόσθετων λειτουργιών για εξειδικευμένες εφαρμογές μέσω κάποιας γλώσσας προγραμματισμού. Όλα τα λογισμικά GIS πραγματοποιούν τις ίδιες περίπου λειτουργίες, λογισμικό

σε

λογισμικό

ωστόσο

από

υπάρχουν διαφορές στη δομή του προγράμματος, στις

ονομασίες και τις θέσεις των εντολών. Το ArcGIS μαζί με το MapInfo Professional είναι τα Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

4

δύο πιο γνωστά λογισμικά GIS. Το ArcGIS αποτελείται από τρεις βασικές εφαρμογές, το ArcMap, το ArcCatalog και το Geoprocessing (ArcToolbox & Model-Builder).

Γεωγραφικά συστήματα με συνοπτική περιγραφή Εισαγωγή Τα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (Geographic Information Systems - G.I.S.) είναι λογισμικά που αξιοποιούν τις δυνατότητες των υπολογιστών για αποθήκευση, ανάλυση, διαχείριση και παρουσίαση των δεδομένων που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με τη γεωγραφική κατανομή. Τα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών θα πρέπει να θεωρηθούν κάτι παραπάνω από μέσα κωδικοποίησης, αποθήκευσης και ανάκτησης δεδομένων σχετικών με τις ιδιότητες της γήινης επιφάνειας που ο χρήστης έχει δυνατότητα να τα μετατρέπει, να τα διαχειρίζεται και να τα απεικονίζει τόσο με μορφή διαγραμμάτων όσο και μορφή χαρτών. Τα G.I.S. μπορούν να χρησιμεύσουν στη δημιουργία δοκιμαστικών μοντέλων για τη μελέτη περιβαλλοντικών διαδικασιών, την ανάλυση των αποτελεσμάτων των τάσεων, τη μελέτη των πιθανών συνεπειών ενός σχεδιασμού, κ.ά. Για παράδειγμα, στις περιβαλλοντικές μελέτες, χρησιμοποιώντας τα G.I.S., είναι δυνατή η εξερεύνηση μίας σειράς πιθανών σεναρίων και η κατανόηση των επιπτώσεων πιθανών ενεργειών, πριν αυτές πραγματοποιηθούν και δημιουργήσουν ανεπανόρθωτες δυσμενείς συνέπειες στο περιβάλλον. Κατά καιρούς έχουν παρομοιαστεί με ηλεκτρονικούς χάρτες πολλαπλών πληροφοριών, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να υπερθέτουν τις πληροφορίες με μορφή διαφανών επιπέδων (layers), ενώ στοιχεία του ενός επιπέδου μπορούν να αναλυθούν / συσχετιστούν με στοιχεία άλλων επιπέδων πληροφορίας. Τα G.I.S. αποτελούνται από τρία τμήματα: Το πρώτο τμήμα αφορά στη γεωγραφική παρουσίαση των δεδομένων με μορφή χαρτών, είτε σε ψηφιακή είτε σε έντυπη μορφή. Αναλαμβάνει τις εξειδικευμένες αναζητήσεις, είτε γεωγραφικής φύσης είτε σχετικών με τη βάση δεδομένων και τις τροποποιήσεις βάσει καθορισμένων χαρακτηριστικών. Το δεύτερο τμήμα είναι μία βάση δεδομένων, η οποία περιέχει πληροφορίες για τα αντικείμενα (objects) που απεικονίζονται γεωγραφικά και παρουσιάζονται στο παράθυρο του

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

5

χάρτη ή αποτελούν απλές αναγραφές της βάσης δεδομένων και μπορούν να παρουσιαστούν με μορφή πίνακα. Η βάση δεδομένων μπορεί να είναι είτε εσωτερική, του εκάστοτε G.I.S. λογισμικού, είτε εξωτερική, συνδεόμενη με το G.I.S. μέσω ODBC (Open DataBase Connectivity) drivers (Οδηγών σύνδεσης με ανοικτές βάσεις δεδομένων). Το τρίτο τμήμα αφορά στη γλώσσα προγραμματισμού που χρησιμοποιείται στην ανάπτυξη πρόσθετων λειτουργιών για εξειδικευμένες εφαρμογές, όπως, για παράδειγμα, την αυτοματοποιημένη εύρεση βέλτιστων θέσεων εγκατάστασης Χ.Υ.Τ.Α. (Χώρου Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων), βάσει κριτηρίων που ο χρήστης θέτει κατά την εκτέλεση του αλγορίθμου. Πλεονεκτήματα έναντι των παραδοσιακών μεθόδων Σε σχέση με τις παραδοσιακές μεθόδους συλλογής, καταχώρισης, οργάνωσης και επεξεργασίας, χωρικής φύσεως δεδομένων, τα G.I.S. παρουσιάζουν πλήθος πλεονεκτημάτων: -Μεγάλη ακρίβεια, λόγω του ψηφιακού τρόπου εισαγωγής, αποθήκευσης και διαχείρισης των δεδομένων. Γρήγορη, άμεση και φθηνή παραγωγή / αναπαραγωγή χαρτών ακόμα και σε περιορισμένο αριθμό αντιγράφων. Δυνατότητα πειραματισμού σε γραφικές παρουσιάσεις των ίδιων δεδομένων.

-Δυνατότητα συνδυασμού πολλαπλών επιπέδων πληροφορίας, τόσο κατά την παρουσίαση, όσο και κατά τις αναζητήσεις. Περιορισμό της αναγκαιότητας χρήσης έντυπων χαρτών και αναλογικών δεδομένων, γιατί τα GIS διατηρούν μεγάλη ποσότητα δεδομένων σε ψηφιακή μορφή έτοιμων να χρησιμοποιηθούν κάθε στιγμή. Διευκόλυνση των αναλύσεων των δεδομένων που απαιτούν αλληλεπίδραση μεταξύ των στατιστικών αναλύσεων και της χαρτογράφησης. Δυνατότητα δημιουργίας χαρτών που είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να δημιουργηθούν με το χέρι, όπως είναι οι τρισδιάστατοι, οι στερεοσκοπικής παρατήρησης και οι χάρτες ελέγχου ορατότητας. Δυνατότητα της επιδιόρθωσης και προσθήκης δεδομένων ανά πάσα στιγμή. Σημαντική μείωση της ποσότητας των πολλαπλά αποθηκευμένων στοιχείων.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

6

Έτσι, οι καταγραφές που περιέχουν ένα μεγάλο αριθμό όμοιων στοιχείων μπορούν να ενωθούν και να αποτελέσουν ένα μόνο αρχείο, έτσι ώστε κάθε πληροφορία να αποθηκεύεται μία μόνο φορά. Ελάττωση της ύπαρξης ασυμφωνιών που προκύπτουν, όταν η ίδια πληροφορία καταχωρίζεται με διαφορετικές τιμές σε διαφορετικές υπηρεσίες. Συστηματοποίηση των δεδομένων με βάση τις προδιαγραφές συλλογής, αποθήκευσης και απεικόνισης. Συνεχή πληροφόρηση και ερμηνεία των στοιχείων σε συνδυασμό με τη συνεχή ενημέρωση, ανταλλαγή πληροφοριών και ευκολότερη διανομή στους χρήστες. Παροχή ασφάλειας και προστασίας των στοιχείων από καταστροφές καθώς και εύκολη αποκατάσταση των προβλημάτων. Παροχή ασφάλειας, σε ό,τι αφορά στην τροποποίηση δεδομένων από μη εξουσιοδοτημένα άτομα. Σύνδεση με συσκευές G.P.S. (Global Positioning System) που παρέχουν τη δυνατότητα εντοπισμού της θέσης του χρήστη στο ύπαιθρο. Γρηγορότερη και εύκολα παραμετροποιήσιμη δημιουργία χαρτών. Είναι επιτρεπτός ο πειραματισμός σε γραφικές παρουσιάσεις των ίδιων δεδομένων. Εξυπηρέτηση πολλαπλών χρηστών με εξειδικευμένες ανάγκες που πολλές φορές έχουν εντελώς διαφορετικές απαιτήσεις ως προς το είδος και την ακρίβεια των πληροφοριών που χρειάζονται. Τυποποίηση των δεδομένων ως προς τις προδιαγραφές συγκέντρωσης και αποθήκευσης. Προκειμένου να δημιουργηθεί μία G.I.S. εφαρμογή, η οποία να καλύπτει συγκεκριμένες απαιτήσεις, πρέπει να ακολουθηθεί μία σειρά ενεργειών, από τη συλλογή και την εισαγωγή των δεδομένων, έως την επεξεργασία και την παρουσίαση των αποτελεσμάτων. Αναλυτικότερα, οι διαδικασίες που λαμβάνουν χώρα με τη σειρά είναι οι εξής: Συλλογή δεδομένων: Η συλλογή των δεδομένων που θα εισαχθούν στο σύστημα είναι δυνατόν να επιτευχθεί με διάφορους τρόπους, ανάλογα με τη φύση των δεδομένων και την απαιτούμενη αξιοπιστία. Οι μέθοδοι συλλογής δεδομένων είναι πολυάριθμοι και πολύ συχνά ιδιαίτερα δαπανηροί. Η επιλογή του τρόπου συλλογής των δεδομένων στηρίζεται στη φύση της μελέτης, στην ειδίκευση του προσωπικού που χειρίζεται το G.I.S., στις οικονομικές δυνατότητες του φορέα που υλοποιεί την έρευνα και στο βαθμό και ρυθμό ενημέρωσης των δεδομένων από την πρωτογενή πηγή συλλογής τους. Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

7

Εξυπακούεται, ότι κατά τη συλλογή δεδομένων καταβάλλεται προσπάθεια ώστε αυτά να είναι ακριβή, γιατί αυτό αποτελεί τη βάση για την αντικειμενικότητα και την ισχύ των πορισμάτων σε κάθε επιστημονικό κλάδο και ασφαλώς και στα G.I.S. που έχουν ως στόχο την αντικειμενική καταγραφή και παρουσίαση των ακριβών ποσοτικών στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος. Κωδικοποίηση και Εισαγωγή δεδομένων: Η διαδικασία κωδικοποίησης και εισαγωγής των δεδομένων αρχίζει από τη στιγμή που τα πρωτογενή στοιχεία θα συλλεχθούν και θα πιστοποιηθούν ως προς την αξιοπιστία και την πληρότητά τους, μέσω διαδικασιών τροποποίησης της μορφής τους όταν έχουν διαφορετική δομή, ή είναι καταγεγραμμένα σε διαφορετικά είδη αποθήκευσης, μέσω εντοπισμού και διόρθωσης λαθών, καθώς και δημιουργίας σημείων, γραμμών και πολυγώνων. Αποθήκευση δεδομένων: Η αποθήκευση των δεδομένων των επιπέδων πληροφορίας αποτελεί μία από τις σημαντικότερες διαδικασίες. Συνήθως, είναι προτιμότερη η αποθήκευση των δεδομένων κατά ομάδες όμοιων χαρακτηριστικών σε διαφορετικά επίπεδα πληροφορίας, με σκοπό την αποδοτικότερη και απρόσκοπτη περαιτέρω διαχείρισή τους, είτε αυτή αφορά στην ανάκτησή τους σε μορφή χαρτών, είτε σε στατιστικές αναλύσεις. Η αποθήκευση και διαχείριση των εξωτερικών βάσεων δεδομένων επιτυγχάνεται με τη χρησιμοποίηση ειδικών λογισμικών Διαχείρισης Βάσεων Δεδομένων (DBMS: Data Base Management Systems, RDBMS: Remote Data Base Management Systems), που μεταξύ άλλων προσφέρουν στους χρήστες αποτελεσματική αποθήκευση, ανάκτηση και ενημέρωση των δεδομένων τους, καθώς και αποφυγή πολλαπλών καταγραφών. Ανάκτηση και διαχείριση δεδομένων: Τα επίπεδα πληροφορίας συνδέονται με βάσεις δεδομένων, ούτως ώστε να είναι σε θέση να παρουσιάσουν στο χρήστη πρόσθετες πληροφορίες για καθένα από τα στοιχεία τους. Ο χρήστης ορίζει ποια πεδία από τη βάση δεδομένων πρέπει να εμφανίζονται, όταν ζητούνται πληροφορίες για τα αντικείμενα ενός layer. Η βάση δεδομένων ακολουθεί, συνήθως, τη δομή και τα πρότυπα κάποιας από τις γνωστές βάσεις, ενώ μπορεί να δεχθεί δεδομένα και από αρχεία βάσεων άλλης μορφής με κατάλληλη μετατροπή. Επίσης, μέσω των οδηγών ODBC (Open Database Connectivity), είναι δυνατή η απευθείας διαχείριση δεδομένων χωρίς να προηγηθεί η εισαγωγή τους στη βάση δεδομένων του G.I.S.. Με τον τρόπο αυτό, το G.I.S. διαχειρίζεται γεωγραφικά τα στοιχεία της βάσης δεδομένων, ενώ παράλληλα είναι δυνατή η ταυτόχρονη τροποποίηση της βάσης δεδομένων από άλλα λογισμικά. Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

8

-Η εμφάνιση πληροφοριών για ένα στοιχείο της οθόνης γίνεται απλά με την επιλογή του στοιχείου αυτού με το mouse. Εάν επιλεγούν περισσότερα του ενός σημεία, το G.I.S. μπορεί να επεξεργαστεί τα αντίστοιχα στοιχεία της βάσης δεδομένων και να εξάγει δευτερογενή πεδία πληροφοριών από το συνδυασμό ή τη στατιστική επεξεργασία αυτών. Ένα G.I.S. μπορεί να διαχειρίζεται περισσότερες της μίας βάσεις δεδομένων, αλλά η δυσκολία και ο χρόνος επεξεργασίας και συσχετισμού αυτών αυξάνουν αναλογικά με το πλήθος τους. Τέλος, μία άλλη μορφή δεδομένων που μπορούν τα G.I.S. να διαχειρίζονται είναι οι ψηφιακές εικόνες, στη γνωστή Raster μορφή. Με τον τρόπο αυτόν, δεν είναι δυνατός ο διαχωρισμός ή η αναζήτηση στοιχείων, αλλά αφενός διευκολύνεται η συγκριτική παρατήρηση, αφετέρου είναι δυνατή η ψηφιοποίηση στοιχείων που λείπουν κατά τη διάρκεια μιας μελέτης, χωρίς να είναι απαραίτητη η εκ των προτέρων ψηφιοποίηση όλων των στοιχείων. Επεξεργασία και ανάλυση δεδομένων: Η επεξεργασία και ανάλυση των δεδομένων περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα εργασιών, μερικές από τις οποίες είναι οι αναταξινομήσεις και ομαδοποιήσεις ποιοτικών στοιχείων, γεωμετρικές επεξεργασίες, (π.χ., μετατροπές κλίμακας, προβολικού συστήματος) και οι μετρήσεις (π.χ., αποστάσεων, εμβαδών, περιμέτρων). Απεικόνιση Δεδομένων: Η απεικόνιση των δεδομένων, χωρικών ή ποσοτικών, επιτυγχάνεται με ένα ευρύ φάσμα ενεργειών και εργαλείων, είτε απευθείας στην οθόνη του ηλεκτρονικού υπολογιστή, είτε μέσω άλλων μέσων όπως είναι οι εκτυπωτές, οι plotters (σχεδιογράφοι για εκτυπώσεις μεγάλων μεγεθών, οι βιντεοπροβολείς, το δίκτυο, κτλ. Κατηγορίες Γεωγραφικών Εφαρμογών Οι εφαρμογές των G.I.S. είναι πάρα πολλές και καθορίζονται ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες του προβλήματος. Κοινό χαρακτηριστικό όλων των περιπτώσεων είναι η χωρική επεξεργασία και προβολή δεδομένων που έχουν γεωγραφική υπόσταση. Ορισμένες από τις συνηθέστερες απλής μορφής ερωτήσεις που καλείται να απαντήσει ένα Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών, είναι: -Τί είναι; -Πώς ονομάζεται; -Πού βρίσκεται; -Ποιά είναι τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά του; -Πώς σχετίζεται με τα γύρω αντικείμενα του; -Τί βρίσκεται γύρω από αυτό το αντικείμενο; Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

9

Οι λειτουργίες ενός G.I.S. είναι πολυάριθμες και καθορίζονται από την ορθότητα σχεδίασης της εφαρμογής και των δεδομένων. Οι σημαντικότερες γεωγραφικές αναλύσεις που πρέπει να είναι σε θέση να πραγματοποιήσει ένα σωστό G.I.S. είναι: Διερεύνηση: Είναι η δυνατότητα εύρεσης των χαρακτηριστικών ενός ή περισσοτέρων καθορισμένων αντικειμένων που υπόκεινται σε ένα σύνολο προϋποθέσεων και κανόνων που υπαγορεύει ο χρήστης. Μετατροπές κλιμάκων: Πρόκειται για την ικανότητα του συστήματος να μετατρέπει γρήγορα και με μεγάλη ακρίβεια την κλίμακα των χαρτογραφικών αποτελεσμάτων του, έτσι ώστε να μπορούν να μελετηθούν τα μάκρο- και μίκρο- χαρακτηριστικά μιας περιοχής, χωρίς να είναι απαραίτητη η εισαγωγή νέων δεδομένων. Μετατροπές της ικανότητας ανάλυσης: Πρόκειται για τη δυνατότητα συνοπτικής παρουσίασης κάποιων αναλυτικών μορφών και το αντίστροφο (εφόσον, βέβαια, το επιτρέπουν τα δεδομένα). Ένα παράδειγμα είναι η γενίκευση ενός σεισμολογικού χάρτη, έτσι ώστε αντί να παρουσιάζει σεισμούς μικρού, μέσου και μεγάλου βάθους να παρουσιάζει γενικώς τους σεισμούς.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

10

Μέτρηση εμβαδών: Είναι η δυνατότητα μέτρησης των εμβαδών διάφορων περιοχών με ποικίλα χαρακτηριστικά. Μελέτη απλών αναλύσεων κυρίαρχης τάσης: Εδώ, αναφέρονται ερωτήσεις καθώς και στατιστικές εκτιμήσεις που αφορούν στην πορεία εξέλιξης μίας κατάστασης ή μίας περιοχής. Σύνθετη απεικόνιση: Πρόκειται για τη χρησιμοποίηση ενός ή περισσοτέρων επιπέδων πληροφορίας, έτσι ώστε να είναι δυνατή η παραγωγή σύνθετων χαρτών. Προσομοίωση και μοντελοποίηση: Αφορά στην ανάπτυξη μοντέλων, τα οποία περιγράφουν τις συνθήκες λειτουργίας που διέπουν ένα σύστημα, άλλοτε με μαθηματικό και άλλοτε με περιγραφικό τρόπο. Η εργασία αυτή αποσκοπεί στην προσομοίωση της φυσικής πραγματικότητας, έτσι ώστε να γίνει εφικτή η παρακολούθηση της εξέλιξης του συστήματος συναρτήσει του χρόνου, καθώς και η εκτίμηση της εξελικτικής του πορείας.

Προσανατολισμός Χάρτη - Συντεταγμένες Συντεταγμένες Ο προσδιορισμός της θέσης μίας οποιασδήποτε οντότητας πάνω σε ένα επίπεδο ή στο χώρο δίνεται από τις συντεταγμένες της (x,y) ή (x,y,z) αντίστοιχα, με βάση ένα προκαθορισμένο σύστημα συντεταγμένων. Κάθε σύστημα συντεταγμένων είναι σχετικό ως προς κάποιο σταθερό σημείο (την αρχή των αξόνων του) και οριοθετείται με συγκεκριμένες παραδοχές (πλήθος αξόνων, γωνίες αξόνων, αρίθμηση αξόνων) που επιτρέπουν την υλοποίηση του. Το πιο γνωστό είναι το καρτεσιανό σύστημα συντεταγμένων, το οποίο οφείλει το όνομα του στον Καρτέσιο, ο οποίος το εισήγαγε. Το καρτεσιανό σύστημα συντεταγμένων στο επίπεδο αποτελείται από δύο προσανατολισμένες ευθείες, κάθετες μεταξύ τους, οι οποίες καλούνται συμβατικά άξονας τετμημένων και άξονας τεταγμένων και συμβολίζονται αντίστοιχα με x και y. Το σημείο όπου τέμνονται λέγεται αρχή του συστήματος συντεταγμένων. Η αρχή των αξόνων ταυτίζεται με το σημείο (0,0). Δηλαδή, έχει μηδενική απόσταση από τους άξονες x και y. Επιπλέον ορίζεται απόσταση ίση με 1, σύμφωνα με την οποία αριθμούνται οι άξονες. Οι συντεταγμένες (xΡ,yΡ) ενός σημείου P δηλώνουν τη θέση του P κατά την ορθή προβολή του στους άξονες τετμημένων και τεταγμένων αντίστοιχα.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

11

Οι συντεταγμένες ενός ευθύγραμμου τμήματος δίνονται από τις συντεταγμένες της αρχής Α και του τέλους Β αυτής, δηλαδή (xΑ,yΑ) και (xΒ,yΒ).

Συντεταγμένες και Σύστημα Γεωγραφικών συντεταγμένων Η προβολή των διαφόρων οντοτήτων πάνω σε ένα χάρτη γίνεται με τον προσδιορισμό των Εικ.8: Το καρτεσιανό συντεταγμένων. γεωγραφικών τους συντεταγμένων. Δηλαδή, σύστημα οι γεωγραφικές συντεταγμένες είναι δύο μεγέθη

με τα οποία προσδιορίζεται μονοσήμαντα η θέση μίας οντότητας πάνω στην επιφάνεια της γης. Το παλαιότερο και απλούστερο σύστημα συντεταγμένων, έχει ως σημείο αναφοράς την τομή του ισημερινού και του μεσημβρινού που περνάει από το Αστεροσκοπείο του Λονδίνου, Greenwich, ο οποίος και καλείται πρώτος μεσημβρινός. Τις γεωγραφικές συντεταγμένες, γεωγραφικό μήκος (longitude) και γεωγραφικό πλάτος (latitude), τι μετράμε είτε ως απόσταση κατά μήκος των δύο αξόνων, είτε ως γωνιακά μεγέθη (λ, φ).

Σχηματική απεικόνιση των γεωγραφικών συντεταγμένων.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

12

Ως γεωγραφικό μήκος (longitude) ενός σημείου πάνω στην επιφάνεια της γης ορίζεται η γωνία που σχηματίζει το επίπεδο του μεσημβρινού, που διέρχεται από το εν λόγω σημείο, με το επίπεδο του πρώτου μεσημβρινού, το οποίο κατά σύμβαση έχει γεωγραφικό μήκος 0°. Ως γεωγραφικό πλάτος (latitude) ενός σημείου πάνω στην επιφάνεια της γης ορίζεται η γωνία που σχηματίζει η ακτίνα της γης, που διέρχεται από το εν λόγω σημείο, με το επίπεδο του ισημερινού, το οποίο κατά σύμβαση έχει γεωγραφικό πλάτος 0°. Τα σημεία με τις ίδιες τιμές γεωγραφικού πλάτους και μήκους σχηματίζουν τους μεσημβρινούς και τους παραλλήλους αντίστοιχα. Δημιουργείται, έτσι, ένα πλέγμα με βάση το οποίο μπορούμε να καθορίζουμε τις γεωγραφικές συντεταγμένες κάθε σημείου.

Κλίμακα Εισαγωγή Στα GIS η έννοια της κλίμακας είναι διαφορετική από αυτή που έχουμε συνηθίσει στους αναλογικούς χάρτες. Το σύστημα δίνει τη δυνατότητα εύκολης και γρήγορης τροποποίησης της κλίμακας ανάλογα με τις ανάγκες της εκάστοτε εργασίας, χωρίς να θέτει περιορισμούς. Ωστόσο, η κλίμακα συλλογής των πρωτογενών δεδομένων, θέτουν το άνω όριο της μεγέθυνσης ενός χάρτη, ενώ το είδος των δεδομένων και το μέγεθος του χάρτη θέτουν το άνω όριο της σμίκρυνσης. Το σύστημα ξέρει κάθε στιγμή την κλίμακα του χάρτη που εμφανίζεται στο ομώνυμο παράθυρο και μπορεί να την πληροφορήσει στον χρήστη. Ωστόσο, στην περίπτωση που πρόκειται να εκτυπωθεί ο χάρτης θα πρέπει να προστεθεί η κλίμακα στο παράθυρο του χάρτη. Οι χάρτες και, κατά συνέπεια, τα αποτελέσματα ενός ΓΣΠ, παρουσιάζονται υπό κλίμακα. Ως κλίμακα ορίζεται η σχέση της απόστασης μεταξύ δύο τόπων πάνω στο χάρτη και της πραγματικής τους απόστασης στο ύπαιθρο, δηλαδή ο λόγος των μηκών όπως παριστάνονται στο χάρτη ως προς τα πραγματικά του μεγέθη. Με απλά λόγια, η κλίμακα μας δείχνει πόσες φορές μικρότερο ή μεγαλύτερο έχει αναπαρασταθεί ένα αντικείμενο συγκριτικά με το πραγματικό του μέγεθος. Όταν σε ένα χάρτη έχουμε μικρή κλίμακα απεικόνισης τότε θα απεικονίζονται λιγότερες λεπτομέρειες και αυτός θα καλύπτει μεγαλύτερη έκταση.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

13

Η ίδια περιοχή υπό διαφορετική κλίμακα.

Η ποιότητα των δεδομένων και το κατά πόσο πιστά αναπαριστούν την πραγματικότητα εξαρτάται από τη κλίμακα απεικόνισής τους. Όταν, για παράδειγμα, έχουμε έναν χάρτη με κλίμακα 1:10.000, μία γραμμική οντότητα πάχους 0.5mm (πάχος γραφής ενός μηχανικού μολυβιού) στην πραγματικότητα θα έχει πάχος 5m. Δεδομένου ότι δεν μπορούμε εύκολα να χαράξουμε λεπτότερες γραμμές, γίνεται αντιληπτό ότι ο σχεδιαστής εάν θέλει να αυξήσει την ακρίβεια θα πρέπει να ανάγει το χάρτη σε μία μεγαλύτερη κλίματα. Σε αντίθετη περίπτωση δεν θα είναι δυνατή η ακριβής αναπαράσταση οντοτήτων που στην πραγματικότητα έχουν πάχος μικρότερο από 5m (π.χ. αγωγοί ύδρευσης ή άρδευσης). Η σωστή επομένως επιλογή κλίμακας έχει άμεσες επιπτώσεις στην ποιότητα των τελικών μας γεωγραφικών δεδομένων. Η κλίμακα απεικόνισης ενός χάρτη είναι ένας καθαρός αριθμός (δεν έχει μονάδες), ο οποίος αναγράφεται πάντοτε πάνω σε αυτόν, είτε γραφικώς, είτε αριθμητικώς. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα, συνυπάρχει και η γραφική και η αριθμητική κλίμακα. Η γραφική κλίμακα είναι μία βαθμονομημένη ράβδος, ενώ η αριθμητική αναφέρει την αναλογία (π.χ. 1:10.000) ανάμεσα σε μία μονάδα του χάρτη και την πραγματικότητα. Η αναλογία 1:10.000 υποδηλώνει για παράδειγμα ότι 1 cm στο χάρτη αναπαριστά απόσταση ίση με 10.000 cm στην πραγματικότητα. Η γραφική κλίμακα υπερτερεί της αριθμητικής, στην περίπτωση που ο χάρτης μετατραπεί σε έντυπη μορφή και μεταβληθούν οι διαστάσεις του (σμίκρυνση ή μεγέθυνση). Στην περίπτωση αυτή η αριθμητική κλίμακα δεν ισχύει στο τελικό αποτέλεσμα, σε αντίθεση με τη γραφική, η οποία έχει υποστεί την ίδια σμίκρυνση ή μεγέθυνση επί του χάρτη.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

14

Γραφική κλίμακα. Μετρώντας με έναν χάρακα την απόσταση μεταξύ 0 και 4 Km γνωρίζουμε αμέσως την αντιστοιχία μεταξύ cm και Km, αφού η μετρηθείσα απόσταση σε cm θα αντιστοιχεί σε 4 Km.

Το GIS γνωρίζει κάθε φορά την πραγματική θέση κάθε σημείου και συνεπώς και την απόσταση μεταξύ δύο σημείων. Βάσει της απόστασης αυτής γνωρίζει κάθε φορά την κλίμακα του χάρτη. Καθορισμός κλίμακας Η δυνατότητα μεγέθυνσης και σμίκρυνσης (zoom in και zoom out, αντίστοιχα) επιτρέπει την τροποποίηση της κλίμακας παρατήρησης του απεικονιζόμενου χάρτη, περιλαμβάνοντας αντίστοιχα μικρότερη ή μεγαλύτερη περιοχή στο παράθυρο του χάρτη. Η δυνατότητα αυτή δε βοηθά μόνο την καλύτερη παρουσίαση και επεξεργασία των δεδομένων, αλλά είναι καθοριστικής σημασίας για την ακρίβεια ψηφιοποίησής τους. Κατά την παρατήρηση ενός ψηφιακού χάρτη, χρησιμοποιώντας τη λειτουργία αυτή, είναι δυνατή η εμφάνιση λεπτομερειών που δεν είναι δυνατόν να φανούν σε μικρότερη κλίμακα. Φυσικά, η μέθοδος αυτή (zoom in/out) μειώνει σημαντικά τα πιθανά σφάλματα ακρίβειας. Τροποποιώντας την κλίμακα ενός χάρτη επηρεάζονται όλα τα layers, διατηρώντας έτσι τη μεταξύ των επιπέδων γεωγραφική σχέση πληροφοριών.

Buttons που χρησιμοποιούνται για την τροποποίηση / καθορισμό της κλίμακας του χάρτη καθώς και τη μετατόπιση του κέντρου του (Zoom In, Zoom Out, Change View και Graber, αντίστοιχα). Στο GIS δίνεται η δυνατότητα

μεγέθυνσης ή σμίκρυνσης σε ένα προκαθορισμένο

ποσοστό της υπάρχουσας κλίμακας του χάρτη (διπλασιασμό ή υποδιπλασιασμό) στην περίπτωση που ο χρήστης δεν επιλέξει μία συγκεκριμένη περιοχή, αλλά απλώς κάνει ένα αριστερό κλίκ στην επιφάνεια του χάρτη ή του layout

Φυσικά, υπάρχει η δυνατότητα

αλλαγής της κλίμακας με βάση κάποιο συγκεκριμένο τμήμα του χάρτη που θα καθοριστεί από το χρήστη, δημιουργώντας με το αντίστοιχο εργαλείο ένα ορθογώνιο παραλληλόγραμμο Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

15

. Επειδή όμως η αναλογία x, y (aspect ratio) των γεωγραφικών δεδομένων παραμένει σταθερή κατά τη διεργασία αυτή, η επιλογή μιας περιοχής με διαφορετικό σχήμα από αυτό του παραθύρου του χάρτη ή του layout θα έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση περιοχής μεγαλύτερου ή μικρότερου τμήματος από αυτή που επιλέχθηκε πρωταρχικά σε κάποια από τις δύο διαστάσεις.

Η δεξιά εικόνα αποτελεί μεγέθυνση τμήματος της αριστερής.

Η δεξιά εικόνα αποτελεί μεγέθυνση του προεπιλεγμένου τμήματος (εντός που ορθογωνίου παραλληλογράμμου) της αριστερής εικόνας. Τέλος, μέσω της επιλογής κλίμακας Scale της βασικής εργαλειοθήκης είναι δυνατή η επιλογή της κλίμακας στην οποία ο χρήστης επιθυμεί να εμφανιστεί ο χάρτης του, δηλώνοντας απευθείας την αριθμητική τιμή της κλίμακας.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

16

Η εντολή ‘Change View’ επιτρέπει τον καθορισμό της κλίμακας του χάρτη και της θέσης του κέντρου του. Ελληνικά Προβολικά Συστήματα Εισαγωγή Για τη χαρτογραφική κάλυψη του Ελλαδικού χώρου, χρησιμοποιούνται τα παρακάτω προβολικά συστήματα: η προβολή HATT, το προβολικό σύστημα 3 ο (ΤΜ3), το προβολικό σύστημα UTM και το προβολικό σύστημα ΕΓΣΑ’ 87. Παρακάτω παρουσιάζονται σε συντομία αυτά τα προβολικά συστήματα. Προβολικό σύστημα HATT Ισαπέχουσα

αζιμουθιακή

Όνομα προβολικού συστήματος: προβολή του HATT Ελληνικό, με αφετηρία το Γεωδαιτικό Datum:

Αστεροσκοπείο Αθηνών

Ελλειψοειδές αναφοράς:

Bessel

Μεγάλος

ημιάξονας

6377397,155m

Επιπλάτυνση ελλειψοειδούς 1/f:

1/299,1528128

Διαστάσεις φύλλων χάρτη:

30’x30’

Πλήθος φύλλων χάρτη:

130

ελλειψοειδούς a:

Με το προβολικό σύστημα HATT, ο Ελλαδικός χώρος καλύπτεται από 130 τραπέζια μεγέθους 30’x30’. Κάθε τραπέζιο έχει το δικό του σύστημα συντεταγμένων και το δικό του Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

17

Κέντρο Φύλλου Χάρτη (ΚΦΧ), το οποίο είναι το σημείο επαφής μεταξύ ελλειψοειδούς και επιπέδου του χάρτη. Μέσα στο ίδιο φύλλο χάρτη οι παραμορφώσεις των γωνιών και των εμβαδών είναι πολύ μικρές (αμελητέες), ενώ διατηρούνται οι αποστάσεις από το ΚΦΧ προς κάθε σημείο του Φύλλου Χάρτη. Για τυχαίες αποστάσεις, οι μέγιστες παραμορφώσεις εκδηλώνονται στα άκρα του χάρτη, χωρίς όμως να ξεπερνούν το 0,000005. Συχνά μια περιοχή έρευνας, δεν καλύπτεται πλήρως από ένα μόνο φύλλο χάρτη και χρειάζεται να συνδυαστούν δυο ή περισσότερα φύλλα. Σε αυτήν την περίπτωση χρειάζεται μετατροπή των συντεταγμένων σε ένα νέο και ενιαίο σύστημα αξόνων, ενώ επίσης αυξάνονται οι παραμορφώσεις γωνιών, επιφανειών και αποστάσεων. Εξαιτίας αυτών των προβλημάτων, το σύστημα HATT τείνει να καταργηθεί, με την έννοια ότι δε χρησιμοποιείται στην παραγωγή νέων χαρτών. Ωστόσο, η ΓΥΣ διαθέτει ακόμα παλαιούς χάρτες σε σύστημα HATT, υπό κλίμακες 1:100.000, 1:50.000 και 1:5.000. Προβολικό σύστημα 3 μοιρών (ΕΜΠ 3ο ή ΤΜ3ο) Εγκάρσια Μερκατορική Προβολή 3 Όνομα προβολικού συστήματος:

μοιρών (Transverse Mercator 3o) Ελληνικό,

Γεωδαιτικό Datum:

με

αφετηρία

το

Αστεροσκοπείο Αθηνών

Ελλειψοειδές αναφοράς:

Bessel

Μεγάλος ημιάξονας ελλειψοειδούς a:

6377397,155m

Επιπλάτυνση ελλειψοειδούς 1/f:

1/299,1528128

Παράγων κλίμακας (scale factor):

0,9999

Διαστάσεις ζωνών:

3ο μήκος

Αριθμός ζωνών κάλυψης του Ελλαδικού χώρου:

3

Ο Ελλαδικός χώρος χωρίζεται από τρεις μεσημβρινούς σε τρεις ζώνες γεωγραφικού μήκους 3ο. Ο κεντρικός μεσημβρινός περνάει από το Αστεροσκοπείο Αθηνών. Η αρχή των συντεταγμένων του προβολικού συστήματος είναι το σημείο τομής του κεντρικού μεσημβρινού με τον παράλληλο των 34ο. Ανακύπτουν προβλήματα πιστότητας της χαρτογραφικής προβολής για περιοχές που δεν καλύπτονται από μια μόνο ζώνη. Το προβολικό αυτό σύστημα έχει χρησιμοποιηθεί από το Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ για την Επιχείρηση

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

18

Πολεοδομικής Ανασυγκρότησης και τη σύνταξη φωτογραμμετρικών διαγραμμάτων σε κλίμακα 1:5.000 και 1:10.000.

Προβολικό σύστημα UTM Παγκόσμια Εγκάρσια Μερκατορική Προβολή Όνομα προβολικού συστήματος:

(Universal

Transverse

Mercator, UTM)

Γεωδαιτικό Datum:

E.D. 50, με αφετηρία το Potsdam

Ελλειψοειδές αναφοράς:

Hayford

Μεγάλος ημιάξονας ελλειψοειδούς a:

6378388,155m

Επιπλάτυνση ελλειψοειδούς 1/f:

1/297

Παράγων Κλίμακας (scale factor):

0,9996

Διαστάσεις ζωνών:

6ο μήκος

Αριθμός

ζωνών

Ελλαδικού χώρου:

κάλυψης

του 2 (4η και 5η ζώνη)

Η γήινη επιφάνεια χωρίζεται σε 60 ζώνες, κάθε μια από τις οποίες έχει γεωγραφικό μήκος ο

6 . Η πρώτη ζώνη ορίζεται από το μεσημβρινό 177οW (κεντρικός μεσημβρινός). Η αρχή του συστήματος συντεταγμένων ορίζεται από το σημείο τομής του κεντρικού μεσημβρινού της κάθε ζώνης και του Ισημερινού. Ο Ελλαδικός χώρος καλύπτεται από τις ζώνες 34 και 35. Το σύστημα αυτό χρησιμοποιείται σε παγκόσμια κλίμακα, κυρίως από στρατιωτικές υπηρεσίες. Το μειονέκτημά του για τον Ελλαδικό χώρο είναι ότι χρειάζονται δυο ζώνες για να καλυφθεί αυτός, οπότε ανακύπτουν προβλήματα συμβατότητας και ακρίβειας για περιοχές που εκτείνονται εκατέρωθεν των ορίων των δυο ζωνών.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

19

Προβολικό Σύστημα ΕΓΣΑ’87

Ελληνικό Όνομα προβολικού συστήματος:

Γεωδαιτικό

Σύστημα

Αναφοράς 87 ΕΓΣΑ 87 με αφετηρία το βάθρο

Γεωδαιτικό Datum:

Διονύσου

Ελλειψοειδές αναφοράς:

GRS’80

Μεγάλος ημιάξονας ελλειψοειδούς a:

6378137,000m

Επιπλάτυνση ελλειψοειδούς 1/f:

1/298,257222101

Παράγων Κλίμακας (scale factor):

0.9996

Το ΕΓΣΑ’87 είναι το πλέον πρόσφατο προβολικό σύστημα που χρησιμοποιείται στην Ελλάδα. Η χώρα καλύπτεται από μια ενιαία ζώνη με κεντρικό μεσημβρινό λο=24 ο, ο οποίος έχει τετμημένη 500.000m (False Easting), προκειμένου να αποφεύγονται αρνητικές τιμές οριζόντιων συντεταγμένων. Αρχή των τεταγμένων είναι ο Ισημερινός. Οι παραμορφώσεις απόστασης στα άκρα του Ελλαδικού χώρου είναι οι μέγιστες δυνατές και φτάνουν το 0,001. Το ΕΓΣΑ’87 τείνει να καθιερωθεί ως το επίσημο προβολικό σύστημα της χώρας, καθώς εξασφαλίζει μια ενιαία γεωαναφορά για κάθε τόπο.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

20

Ελληνικές Πηγές Χαρτογραφικών υποβάθρων Εισαγωγή Οι κυριότεροι δημόσιοι οργανισμοί παροχής χαρτογραφικών, γεωδαιτικών και τοπογραφικών δεδομένων στην Ελλάδα είναι οι ακόλουθοι:

Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού (Γ.Υ.Σ.) Η Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού είναι στενά συνδεδεμένη με τη χαρτογραφια στην Ελλάδα, αφού συγκροτήθηκε με βασική αποστολή τη σύνταξη του «τοπογραφικού και κτηματικού χάρτη της χώρας», προκειμένου να χρησιμοποιηθεί για στρατιωτικούς και γενικότερους αναπτυξιακούς σκοπούς. Αρχικά, η αποστολή της προσανατολίστηκε στην εκτέλεση των αναγκαίων γεωδαιτικών, τοπογραφικών, φωτογραμμετρικών και χαρτογραφικών εργασιών για την κάλυψη των επιτακτικών αναγκών των Ενόπλων Δυνάμεων σε χαρτογραφικά προϊόντα και λοιπά τεχνικά στοιχεία και δεδομένα.

Δείγμα χάρτη κλίμακας 1:50.000 Σήμερα, η Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού (ΓΥΣ) διαθέτει σε Δημόσιες Υπηρεσίες και ιδιώτες, χάρτες, διαγράμματα, αεροφωτογραφίες, συντεταγμένες τριγωνομετρικών, βαρυτομετρικά, γεωμαγνητικά στοιχεία, τα οποία αποτελούν το βασικό υπόβαθρο της μελέτης και της κατασκευής όλων των μεγάλων τεχνικών έργων της χώρας. Επίσης, εκτελεί γεωδαιτικές, τοπογραφικές, κτηματολογικές και αεροφωτογραφικές εργασίες για λογαριασμό υπηρεσιών του ευρύτερου δημόσιου τομέα.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

21

Δείγμα χάρτη κλίμακας 1:5.000 Τα χαρτογραφικά υπόβαθρα που διαθέτει καλύπτουν το σύνολο σχεδόν του Ελληνικού χώρου στις ακόλουθες κλίμακες: Κλίμακα

Κάλυψη

Δείγμα

Όλη η Ελλάδα

-

1:500.000

Όλη η Ελλάδα

-

1:250.000

Όλη η Ελλάδα

-

1:100.000

Όλη η Ελλάδα

-

1:50.000

Όλη η Ελλάδα

1:1.000.0 00

1:10.000

1:5.000

Όλη η Ελλάδα

Διανομής Nαι (22KB) Nαι (29KB) Nαι (43KB) Nαι (124KB)

Φ.Χ.

Nαι (361KB)

Γρεβενών(322KB) <>

Οι μεγάλες πόλεις της Ελλάδας

Χάρτης

-

-

Φ.Χ. 6456-1 (222ΚΒ)

-

Η πλειοψηφία των παραπάνω χαρτών χρησιμοποιεί το προβολικό σύστημα HATT Μπορείτε να δείτε τα δείγματα και τους χάρτες διανομής (JPG εικόνες) κάνοντας κλικ στα

εικονίδια

της

στήλης

"Δείγματα"

και

"Χάρτης

Διανομής"

Επίσης διατίθενται και αεροφωτογραφίες διαφόρων κλιμάκων από το 1948 και μετά. Πολλά από τα παραπάνω δεδομένα διατίθενται και σε ψηφιακή μορφή (π.χ. ισοϋψείς καμπύλες).

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

22

Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος (Ε.Σ.Υ.Ε.) Η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος (ΕΣΥΕ) είναι Γενική Γραμματεία, που υπάγεται στο Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας. Σκοπός της είναι η συλλογή, ταξινόμηση, επεξεργασία και επιστημονική ανάλυση όλων των εθνικών στατιστικών δεδομένων, που είναι απαραίτητα στις δημόσιες και κρατικές υπηρεσίες για τον καθορισμό κυβερνητικών

κατευθύνσεων

και

προγραμματισμό.

Η ΕΣΥΕ, εκτός των ποικίλων στατιστικών στοιχείων για τον Ελληνικό χώρο, διαθέτει επίσης διάφορα χαρτογραφικά προϊόντα όπως: 

Χάρτης της Ελλάδος, διαστάσεων 0,50x0,70, κλίμακας 1:2.000.000



Χάρτης της Ελλάδος, διαστάσεων 0,70x100, κλίμακας 1:1.000.000.



Χάρτες διαστάσεων 0,50x0,70 σε κλίμακα 1: 200.000 για κάθε νομό της Ελλάδος.



Χάρτης Περιφέρειας Πρωτεύουσης, διαστάσεων 0,50χ0,70, κλίμακας 1:100.000



Διαγράμματα κλίμακας 1:5.000 & 1:2.000 με τα απογραφικά τετράγωνα.

Υπηρεσία Κτηματογραφήσεων και Χαρτογραφήσεων Ελλάδος (Υ.Κ.Χ.Ε.)

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

23

Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (Ι.Γ.Μ.Ε.) Το ΙΓΜΕ ιδρύθηκε το 1976 και είναι ο θεσμοθετημένος τεχνικός σύμβουλος της πολιτείας, σε θέματα γεωεπιστημών. Βασικός σκοπός του, είναι η γεωλογική μελέτη της χώρας, η έρευνα και η αξιολόγηση των ορυκτών πρώτων υλών (πλην υδρογοναθράκων) και υπογείων νερών. Είναι σήμερα ο μοναδικός φορέας στη χώρα που επιμελείται την έκδοση γεωλογικών και άλλων θεματικών χαρτών και είναι σε θέση να αναλάβει παρόμοιες

εργασίες

και

για

λογαριασμό

τρίτων.

Το ΙΓΜΕ μεταξύ άλλων προϊόντων διαθέτει και τα ακόλουθα χαρτογραφικά προϊόντα: 

Γεωλογικούς χάρτες κλίμακας 1:1.000.000 και 1:50.000 στο προβολικό σύστημα HATT.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

24

Υπουργείο Γεωργίας (ΥΠΓΕ) Τα χαρτογραφικά προϊόντα του Υπουργείου Γεωργίας διατίθενται μέσω της Διεύθυνσης

Τοπογραφικής

και

του

Ινστιτούτου

Δασικών

Ερευνών.

Η Διεύθυνση Τοπογραφικής του Υπουργείου Γεωργίας διαθέτει: 

Χάρτες διανομών κλίμακας 1:5.000 (σε τοπικά σύστηματα συντεταγμένων αζιμουθιακής προβολής)



Χάρτες αναδασμών κλίμακας 1:2.000 (σε τοπικά σύστηματα συντεταγμένων αζιμουθιακής προβολής)



Aεροφωτογραφίες κλίμακας 1:20.000 (από το 1990 και μετέπειτα) & 1:40.000 (από το 1997 και αργότερα)



Ορθοφωτοχάρτες κλίμακας 1:5.000 (για τον χάρτη κάλυψης κάντε κλικ εδώ)



Διαγράμματα οικισμών κλίμακας 1:2.000 Το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών του Υπουργείου Γεωργίας διαθέτει:



Δασικούς χάρτες κλίμακας 1:20.000 στο προβολικό σύστημα HATT

Διαθέσιμοι χάρτες (download): 

Χάρτης κάλυψης του Ελλαδικού χώρου από ορθοφωτοχάρτες κλίμακας 1:5000.

(GIF, 91KB)

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

25

Κτηματική Υπηρεσία Η

Κτηματική

Υπηρεσία

ανήκει

στο

Υπουργείο

Οικονομικών.

Το χαρτογραφικό υλικό που διαθέτει είναι: 

Διαγράμματα αιγιαλού και παραλίας.



Διαγράμματα

διανομών

στεγαστικών

προγραμμάτων

και

προσφυγικών

αποκαταστάσεων

Πληροφοριακά επίπεδα Εισαγωγή Ολόκληρη η λογική και η λειτουργία των ΓΣΠ βασίζεται στην οργάνωση των δεδομένων σε πληροφοριακά επίπεδα (layers). Τα layers είναι διαφανείς επιφάνειες τοποθετημένες η μία ακριβώς επάνω από την άλλη, έχουν ίδια γεωαναφορά και περιλαμβάνουν, συνήθως ομοειδείς, γεωγραφικές οντότητες. Μπορούμε να πούμε ότι σε γενικές γραμμές τα πληροφοριακά επίπεδα περιλαμβάνουν το σύνολο των γεωγραφικών οντοτήτων που έχουμε σε ένα χάρτη. Περιλαμβάνουν, δηλαδή, τις οντότητες του πραγματικού κόσμου χωρισμένες σε κατηγορίες. Τέτοιες οντότητες μπορεί να είναι το οδικό δίκτυο, οι δασικές εκτάσεις, οι πόλεις, τα οικοδομικά τετράγωνα, τα σημεία ενός πελατολογίου, οι εμπορικές ζώνες, ή ό,τι άλλο μπορεί να έχουμε ψηφιοποιήσει. Σε ένα ΓΣΠ όλες οι πληροφορίες που αφορούν φυσικές ή ανθρωπογενείς γεωγραφικές οντότητες, παρουσιάζονται με την επίθεση πληροφοριακών επιπέδων. Για να τοποθετηθούν τα πληροφοριακά επίπεδα ακριβώς το ένα επί του άλλου (έτσι ώστε να υπάρχει σύμπτωση και των δεδομένων που περιλαμβάνουν) θα πρέπει να έχουν όλα γεωαναφορά σε ένα κοινό σύστημα. Η σωστή σειρά υπέρθεσης των πληροφοριακών επιπέδων διασφαλίζει ότι κανένα αντικείμενο του χάρτη δεν θα καλύπτεται από άλλα. Συνεπώς layers με μεγαλύτερα εμβαδά πρέπει να μπαίνουν κάτω από layers με μικρότερα.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

26

σημεία vector layers σημεία ζώνες επιρροής

ανάγλυφο

raster layers

εμπορικότητα

Γήινη επιφάνεια

σημεία

γραμμές

επιφάνειες

χάρτης

Ταξινόμηση πληροφοριακών επιπέδων.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

27

Είδη γεωγραφικών δεδομένων

Είδη Απεικόνισης Βάσει του τρόπου καταχώρισης και επεξεργασίας των χαρτογραφικών στοιχείων, τα G.I.S. χωρίζονται σε Raster (εικονοκυτταρικά) και Vector (διανυσματικά). Τα δύο είδη απεικόνισης έχουν μεγάλες μεταξύ τους διαφορές τόσο σε ό,τι αφορά στην αρχή λειτουργίας τους, όσο και στις ιδιότητές τους. Παρόλα αυτά, πολλά σύγχρονα G.I.S. έχουν αλγόριθμους μετατροπής από τον έναν τύπο στον άλλο, ενώ υπάρχουν και λογισμικά μετατροπής δεδομένων από Raster σε Vector και αντιστρόφως. Διανυσματικό Μοντέλο (Vector) Η αρχή λειτουργίας των Vector δεδομένων είναι ότι τα γεωγραφικά δεδομένα αντιπροσωπεύονται από σημεία, γραμμές και επιφάνειες πάνω σε ένα ή περισσότερα επίπεδα πληροφορίας. Κάθε ένα από τα αντικείμενα για να εισαχθεί στο GIS πρέπει να καθοριστεί η φύση του (π.χ., γραμμή), στη συνέχεια η θέση του στο χώρο μέσω των συντεταγμένων του αρχικού (x1, y1) και τελικού σημείου (x2, y2), τα σημεία αλλαγής της διεύθυνσης της γραμμής που ονομάζονται κόμβοι (nodes) και τα σημεία από τα οποία αποτελείται. Σημεία: Τα σημεία είναι ο απλούστερος τρόπος απεικόνισης αντικειμένων στο χώρο. Η διάστασή τους είναι μηδενική και η θέση τους στο χώρο προσδιορίζεται με τη χρήση, είτε απόλυτων, είτε σχετικών συντεταγμένων, δηλαδή σε σχέση με κάποιο τοπικό σύστημα αναφοράς. Γραμμές: Οι γραμμές χρησιμοποιούνται για την απεικόνιση πολλών γραμμικών μορφών, όπως ρήγματα, δρόμοι, υδρογραφικό δίκτυο, γραμμές κίνησης τεμαχών ή ακόμη και λιθοσφαιρικών πλακών, δίκτυα ποικίλων μορφών, κτλ. Οι γραμμές (σύνδεσμοι) που εισάγονται σε ένα γεωγραφικό σύστημα ενώνονται μεταξύ τους μέσω των κόμβων (nodes). Για δίκτυα όπου υπάρχουν πολλές συνδέσεις, όπως συμβαίνει στην απεικόνιση ποτάμιων συστημάτων, όπου για παράδειγμα κλάδοι 1ης τάξης ενώνονται για να δώσουν κλάδους 2ας τάξης, κλάδοι 2ας τάξης ενώνονται μεταξύ τους για να δώσουν κλάδους 3 ης τάξης κ.ο.κ., υπάρχουν δύο κύριες δυνατότητες για τη μορφή της κωδικοποίησης, η επιλογή της οποίας εξαρτάται από το αν το ενδιαφέρον εστιάζεται περισσότερο σε κόμβους ή συνδέσμους. Εάν ενδιαφέρουν κυρίως οι κόμβοι, τότε μπορεί να δημιουργηθεί ένα αρχείο στο οποίο να

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

28

καταγράφεται η αρίθμηση των κόμβων, οι συντεταγμένες τους (x, y) και οι αριθμοί των συνδέσμων με τους οποίους καθένας σχετίζεται. Όταν δίνεται έμφαση στους συνδέσμους, κάτι που συμβαίνει σε περιπτώσεις που ενδιαφέρει και η κατεύθυνσή τους, τότε καταγράφεται ο αριθμός της γραμμής, του αρχικού και του τελικού της σημείου. Τα δίκτυα στα οποία δύο κόμβοι ενώνονται με μία ευθεία γραμμή, αναφέρονται στη βιβλιογραφία και ως "Πλήρως Συνδεδεμένα Δίκτυα". Υπάρχει, βέβαια, και η περίπτωση του συνδυασμού των δύο παραπάνω περιπτώσεων, έτσι ώστε το γεωγραφικό μοντέλο να αποτελείται από δύο αρχεία: ένα αρχείο συνδέσμων και ένα αρχείο κόμβων. Επιφάνειες: Υπάρχουν πολλοί τρόποι απεικόνισης επιφανειών, ο απλούστερος των οποίων είναι το μοντέλο Spaghetti που χρησιμοποιείται στις πιο απλές μορφές αυτοματοποιημένης χαρτογράφησης. Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό για κάθε πολύγωνο της περιοχής ενδιαφέροντος δημιουργείται ένα αρχείο, όπου καταχωρίζονται με τη σειρά οι συντεταγμένες κάθε σημείου που έχει εισαχθεί για να καθορίσει την πολυγωνική επιφάνεια. Με αυτόν τον τρόπο το δισδιάστατο μοντέλο ενός χάρτη μετατρέπεται σε μονοδιάστατο. Το βασικό μειονέκτημα αυτού του μοντέλου είναι η καταγραφή παραπάνω από μία φορές των συντεταγμένων των σημείων που ανήκουν σε γραμμές, οι οποίες με τη σειρά τους ανήκουν σε γειτονικά πολύγωνα. Εικονοκυτταρικό ή Ψηφιδωτό Μοντέλο (Raster) Τα χαρτογραφικά δεδομένα που διαχειρίζεται ένα Raster G.I.S. εκφράζονται με τη μορφή στοιχειωδών εικονοστοιχείων ‘Pixels’. Κάθε Raster μοντέλο αποτελείται από μία σειρά χωρικών ενοτήτων, κάθε μία από τις οποίες έχει το σύνολο των ιδιοτήτων του αντικειμένου που καθορίζει. Ανάλογα με το σχήμα της στοιχειώδους κυψελίδας, τα εικονοκυτταρικά (ψηφιδωτά) μοντέλα χωρίζονται σε κανονικής και μη κανονικής μορφής. Το πλέον διαδεδομένο μοντέλο είναι αυτό των ‘τεταρτημορίων’, με βάση το τετράγωνο, λόγω της δυνατότητάς του να υποδιαιρείται σε απεριόριστο αριθμό υποπεριοχών που έχουν το ίδιο σχήμα, τις ίδιες ιδιότητες και την αυτή λειτουργία.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

29

Επιφάνεια Σημείο

Γραμμή

Περιγραφικά Δεδομένα Εισαγωγή Κάθε θεματικό επίπεδο αποτελείται από δύο αναπόσπαστα τμήματα: τη γεωγραφική πληροφορία που εμφανίζεται με τη μορφή χάρτη και την περιγραφική πληροφορία που εμφανίζεται με τη μορφή πίνακα. Για κάθε οντότητα του χάρτη, υπάρχει μια αναγραφή (μία σειρά χαρακτηριστικών) στον πίνακα περιγραφικών χαρακτηριστικών ο οποίος μπορεί να είναι εσωτερικός ή εξωτερικός. Κάθε φορά που δημιουργείται ένα νέο θεματικό επίπεδο, δημιουργείται και ο αντίστοιχος πίνακας περιγραφικών χαρακτηριστικών, ο οποίος καλείται εσωτερικός. Υπάρχει δυνατότητα να συνδεθεί πίνακας περιγραφικών χαρακτηριστικών σε Excel, Access, Oracle κ.τ.λ. με την γεωγραφική πληροφορία του θεματικού επιπέδου. Σε αυτή την περίπτωση αντικαθίσταται ο

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

30

εσωτερικός πίνακας περιγραφικών χαρακτηριστικών με αυτόν τον πίνακα περιγραφικών χαρακτηριστικών ο οποίος καλείται εξωτερικός και ο οποίος μέσα από το λογισμικό έχει ακριβώς την ίδια μορφή και λειτουργία με τον εσωτερικό. Παρότι ο σχεδιασμός του πίνακα περιγραφικών χαρακτηριστικών έχει λάβει χώρα κατά τη δημιουργία του επιπέδου πληροφορίας, μπορείτε να τον τροποποιήσετε ανά πάσα στιγμή. Επίσης, υπάρχει η δυνατότητα να ενημερώσετε τον πίνακα των περιγραφικών χαρακτηριστικών. Η ενημέρωση μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: α) με την εισαγωγή πληροφοριών για κάθε οντότητα ξεχωριστά, β) με αυτόματο τρόπο για όλες τις οντότητες ενός θεματικού επιπέδου. Αρκετές φορές μπορεί να χρειαστείτε να μεταφέρετε, πληροφορίες από ένα θεματικό επίπεδο σε ένα άλλο. Αυτό μπορεί να γίνει εύκολα και το σημαντικότερο είναι ότι πρέπει να καθορίσετε τον κανόνα με τον οποίο θα επιτευχθεί αυτή η μεταφορά (αντιστοίχιση).

Γεωγραφική Βάση Δεδομένων Η πρόσβαση στη βάση δεδομένων, εσωτερική ή εξωτερική, είναι δυνατόν να γίνει είτε ζητώντας πληροφορία για ένα συγκεκριμένο αντικείμενο του χάρτη, είτε ζητώντας από το GIS να εμφανίσει ολόκληρη τη βάση δεδομένων. Επιλέγοντας το θεματικό επίπεδο(shape file) από τον διαχειριστή θεματικών επίπεδων, ενεργοποιώντας με δεξί κλικ την εντολή ‘New Attribute table', δίνεται η δυνατότητα εμφάνισης της βάσης δεδομένων σε μορφή πίνακα, αφού ο χρήστης καθορίσει πρώτα το επίπεδο πληροφορίας.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

31

Εξωτερική Βάση Δεδομένων Στα περισσότερα GIS υπάρχει η δυνατότητα σύνδεσης με εξωτερικές βάσεις δεδομένων, είτε μέσω ODBC (Open DataBase Connectivity) drivers, είτε κατευθείαν μέσω μεταφραστών που διαθέτει το ίδιο το GIS. Στην περίπτωση αυτή, κάθε χαρτογραφικό αντικείμενο συνδέεται με μία καταγραφή της εξωτερικής βάσης δεδομένων και οποιαδήποτε αλλαγή λαμβάνει χώρα σε μία από τις δύο εφαρμογές, εισάγεται η αλλαγή αυτόματα και στην άλλη.

DBMS και συνδεδεμένα (Linked) επίπεδα πληροφορίας Ένα συνδεδεμένο επίπεδο πληροφορίας είναι ουσιαστικά ένα επίπεδο πληροφορίας του GIS, το οποίο ανακτήθηκε από μία εξωτερική βάση δεδομένων, αλλά διατηρεί αμφίδρομη σχέση επικοινωνίας με την αρχική βάση δεδομένων. Η τεχνολογία διαχείρισης εξωτερικών

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

32

βάσεων δεδομένων καλείται DBMS (Data Base Management System) και οι πίνακες αυτοί DBMS tables. Τα DBMS αρχεία στην ουσία λειτουργούν εντός εξωτερικών βάσεων δεδομένων, όπως είναι για παράδειγμα η SQL, η Oracle, η Sybase, η Access, κ.ά. Τα περισσότερα είδη επεξεργασίας / τροποποίησης / ανάλυσης που μπορούν να λάβουν χώρα σε ένα αρχείο του MapInfo είναι δυνατόν να εφαρμοστούν και σε ένα συνδεδεμένο (linked) αρχείο. Για παράδειγμα, είναι δυνατόν ο χρήστης να δει, να τροποποιήσει, να αντιγράψει, να αποθηκεύσει και να μετονομάσει ένα συνδεδεμένο αρχείο. Παρόλα αυτά, υπάρχουν κάποιες λειτουργίες που δεν είναι δυνατόν να εκτελεστούν, όπως, για παράδειγμα, δεν είναι δυνατόν να εκτελεστεί η εντολή pack σε ένα linked αρχείο ή να τροποποιηθεί η μορφή της βάσης δεδομένων του. Επίπεδα πληροφορίας μπορούν να εισαχθούν από μία σχεσιακή βάση δεδομένων (relational database management system), όπως είναι η Oracle, η Sybase, η DB2, η Informix, ή η Access. Αυτά τα αρχεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν αποκομμένα (stand-alone) ή να παραμένουν συνδεδεμένα με την αρχική βάση δεδομένων. Σε περίπτωση τροποποίησης των δεδομένων μέσα στο GIS, τα δεδομένα στο συνδεδεμένο αρχείο (linked table) αποθηκεύονται στη σχεσιακή βάση δεδομένων με τέτοιο τρόπο, ώστε να αποφεύγονται τα προβλήματα ταυτόχρονης τροποποίησης των δεδομένων από δύο ή περισσότερους χρήστες (multi-editing conflicts). Τα περισσότερα GIS αποθηκεύουν πληροφορίες που σχετίζονται με το συνδεδεμένο αρχείο το οποίο είναι hidden (κρυμμένο) από το χρήστη, πληροφορία που ονομάζεται «metadata». Χρησιμοποιεί metadata για την αποθήκευση πληροφοριών που είναι σχετικές με το συνδεδεμένο αρχείο που απαιτείται για τη διαχείριση των συνδέσεων (transactions) μεταξύ του GIS και της βάσης δεδομένων. Δύο από τα πιο ενδιαφέροντα είδη πληροφορίας που αποθηκεύονται στα metadata περιλαμβάνουν τη σύνδεση αλφαριθμητικών δεδομένων και αναζητήσεων (query) που ‘δομεί’ ο χρήστης από το DBMS μενού της εφαρμογής (File > Open DBMS Table). Στην περίπτωση που ο χρήστης επιθυμεί να τροποποιήσει τα σύμβολα με τα οποία παρουσιάζονται τα αντικείμενα ενός DBMS αρχείου θα ακολουθήσει την αλληλουχία εντολών: Table > Maintenance > Change DBMS Table Symbol.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

33

Περιβάλλον Εργασίας ArcMap To ArcMap είναι η κυρίως εφαρμογή που αφορά στη δημιουργία και επεξεργασία των γεωγραφικών δεδομένων. Η εκκίνηση γίνεται είτε από τη συντόμευσή του στην επιφάνεια εργασίας, είτε από τα προγράμματα, είτε από το αντίστοιχο εργαλείο στο ArcCatalog. Με την εκκίνησή του το πρόγραμμα εμφανίζει ένα παράθυρο έναρξης (StartUp Window). Σε αυτό υπάρχουν οι εξής επιλογές: α) να δημιουργήσετε ένα νέο χάρτη, β)να χρησιμοποιήσετε κάποιο πρότυπο χάρτη ή γ) να ενεργοποιήσετε ένα χάρτη

που είχατε δημιουργήσει

παλαιότερα.

Το περιβάλλον εργασίας περιλαμβάνει το μενού επιλογών, το χώρο των εργαλειοθηκών (Main Menu, Advanced Editing, Annotation, ArcPad, Data frame tools, Dimensioning, Disconnected Editing, Draw, Editor, Effects, GPS, Georeferencing, Graphics, Labeling, Layout, MapCache, Networking Editing, Route Editing, Spatial Adjustment, Standard, Tools, Topology, Utility Network Analyst, Versioning), στα αριστερά είναι ο διαχειριστής θεματικών επιπέδων ( TOC) και στα δεξιά ο χώρος εμφάνισης των χαρτών. Στην εργαλειοθήκη Tools, υπάρχουν οι βασικές λειτουργίες της μεγέθυνσης Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

34

, σμίκρυνσης

, της μετακίνησης

, και της επιλογής

. Προκειμένου να

ενεργοποιήσετε ένα θεματικό επίπεδο χρησιμοποιήστε το εργαλείο Add Data

, της

Standard Toolbar. Διαχειριστής θεματικών επιπέδων (TOC)

Add data Menu

Η εμφάνιση του πίνακα περιγραφικών χαρακτηριστικών γίνεται με δεξί κλικ στο θεματικό επίπεδο, μέσω της εντολής Open Attribute Table, όπως έχει αναφερθεί. Από το εργαλείο Add Data, της εργαλειοθήκης Standard,

μπορείτε να ενεργοποιήσετε το ομώνυμο

παράθυρο από το οποίο θα επιλέξετε τα δεδομένα, που θα εμφανιστούν στο χάρτη. Με αυτόν τον τρόπο εισάγονται δεδομένα , είτε είναι ψηφιδωτά ( Raster) είτε διανυσματικά (Vector) δεδομένα στο περιβάλλον του ArcMap.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

35

Διαχείριση Δεδομένων με Arccatalog To ArcCatalog λειτουργεί στη λογική του Windows Explorer. Εκτελεί παρεμφερείς λειτουργίες, εξειδικευμένες στις γεωγραφικές οντότητες. Έτσι, μέσα από διαχείριση

αυτό

γίνεται

η

(αρχειοθέτηση, αντιγραφή, επικόλληση, δημιουργία, κτλ) των θεματικών

επιπέδων. Επίσης, παρέχει μια πλήρη προεπισκόπηση των αρχείων, επιτρέποντας την ταχύτερη οργάνωση και διαχείρισή τους.Η εκκίνηση του ArcCatalog γίνεται είτε από τη συντόμευσή του στην επιφάνεια εργασίας, είτε από τα προγράμματα, είτε από το αντίστοιχο εργαλείο στο ArcMap.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

36

Το περιβάλλον εργασίας περιλαμβάνει το μενού επιλογών, το χώρο των εργαλειοθηκών (Main Menu, ArcGIS Server Object Administration, ArcView 8x Tools, Geography, Location, Metadata, Standard), στα αριστερά είναι ο χώρος πλοήγησης αρχείων και στα δεξιά ο χώρος προεπισκόπησης αυτών. Η προεπισκόπηση μπορεί να αφορά είτε σε γενικά στοιχεία του αρχείου (Contents), είτε στα γεωγραφικά δεδομένα (Preview), είτε στα μεταδεδομένα (Metadata). Μια από τις ιδιαίτερα χρήσιμες λειτουργίες, αφορά στο εργαλείο Connect to folder,

, που θα το βρείτε στην εργαλειοθήκη Standard. Με το εργαλείο αυτό

μπορείτε να επιλέξετε ένα φάκελο, που θέλετε να εμφανίζεται στο χώρο πλοήγησης των αρχείων, ανεξάρτητα από τη θέση του, αυξάνοντας την ταχύτητα πλοήγησής σας. Γεωαναφορά χάρτη Κάθε raster εικόνα που εισάγεται στο ArcMap, θα πρέπει να έχει καθορισμένο προβολικό Σύστημα, προκειμένου να μπορεί να επεξεργαστεί. Η γεωαναφορά ενός χάρτη που έχει σαρωθεί και αποτελείται πλέον από ηλεκτρονική μορφή, εισάγεται στο Arcmap και ενεργοποιείται η εργαλειοθήκη Georeferencing, προκειμένου να γεωαναφερθεί. Υπάρχουν δύο τρόποι που ένας χρήστης μπορεί να γεωαναφέρει μια οντότητα στο χώρο. Είτε με γεαναφορά χρησιμοποιώντας άλλο θεματικό επίπεδο με γνωστές συντεταγμένες. Στην περίπτωση αυτή χρησιμοποιείται η εργαλειοθήκη Georeferencing, όπου μέσω της επιλογής

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

37

Fit to display διευκολύνεται η διαδικασία γεωαναφοράς της οντότητας που πρέπει να αποκτήσει κοινά σημεία με το θεματικό επίπεδο γνωστών συντεταγμένων. Στη συνέχεια ακολουθεί το εργαλείο Add control points

. Έχοντας εντοπίσει κοινά

σημεία μέσω του εργαλείου Add control points , χρησιμοποιούμε το σταυρόνημα για να ταυτίσουμε τα δύο σημεία μεταξύ των δύο οντοτήτων. Αφού το επαναλάβουμε για 4 τουλάχιστον σημεία πρέπει να έχουμε ως σκοπό το συνολικό σφάλμα RMS, να μην ξεπερνάει το 1/4 του χιλιοστού της κλίμακας.

Fit to display Add control points

Στη δεύτερη περίπτωση γεαναφορας π.χ χάρτη μέσω συντεταγμένων που βρίσκονται στα άκρα του φύλλου,αφού το εισάγουμε επιλέγουμε τη δημιουργία πυραμίδων, με στόχο την βελτίωση επεξεργασίας στης σαρωμένης εικόνας. Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

38

Εργαλειοθήκη Γεωαναφοράς

Δημιουργία Πυραμίδων Η γεωαναφορά του ψηφιδωτού αρχείου, θα λάβει χώρα στο ArcMap. Έτσι, όπως και προηγουμένως φορτώστε το ψηφιδωτό αρχείο στο ArcMap και από το μενού View, μέσω του ToolBars, ενεργοποιήστε την εργαλειοθήκη Georeferencing. Μεγεθύνετε το ΒΔ τμήμα του χάρτη με το εργαλείο Zoom in

και εντοπίστε τη γωνία στην

οποία θα εισαχθούν οι συντεταγμένες. Χρησιμοποιήστε το εργαλείο Add Control Points,

, και κάντε δύο αργά κλικ στη ΒΔ γωνία

του

χάρτη,

όπου

οι

συντεταγμένες είναι γνωστές, προκειμένου να εισαχθεί ένα σημείο ελέγχου (Control Point). Μέσω του εργαλείου View Link Table,

, μπορείτε να ενεργοποιήσετε τον

ομώνυμο πίνακα, στις στήλες XMap και YMap του οποίου, πληκτρολογώντας τις συντεταγμένες που αναγράφονται στο χάρτη, μπορείτε να αντιστοιχίσετε το σημείο Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

39

ελέγχου του χάρτη και των πραγματικών του συντεταγμένων. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα έχει επιλεγεί για γεωαναφορά το γεωλογικό φύλλο Ψαχνά - Πήλιο, κλίμακας 1/50000.

Input X, Y (ζεύγος συντεταγμένων)

Ακολουθήστε την ίδια διαδικασία που περιγράφηκε προηγουμένως, τέσσερις

γωνίες

του

χάρτη.

για

τις

Αφού εισαγάγετε τις συντεταγμένες για όλες τις

γωνίες, από την εργαλειοθήκη Georeferencing,

επιλέξτε την εντολή Rectify για

να δημιουργηθεί η νέα εικόνα που θα περιέχει τις συντεταγμένες. Με δεξί κλικ και Remove μπορείτε να κλείσετε το παλαιό αρχείο και να ενεργοποιήσετε αυτό που μόλις δημιουργήσατε σε μορφή tif.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

40

Δημιουργία Θεματικού επίπεδου (shape file) στο ArcCatalog. Η δημιουργία ενός θεματικού επιπέδου λαμβάνει χώρα στο ArcCatalog. Αρχικά πρέπει να εντοπίσετε το φάκελο μέσα στον οποίο θα αποθηκευτεί το θεματικό επίπεδο. Όντας στο φάκελο αυτό, κάντε δεξί κλικ και επιλέξτε την εντολή New Shapefile για να εμφανιστεί η οθόνη διαλόγου Create New Shapefile. Στο πεδίο Name: μπορείτε να πληκτρολογήσετε το όνομα του θεματικού επιπέδου. Από το πεδίο Feature Type: επιλέξτε το είδος των οντοτήτων που θα περιλαμβάνονται στο θεματικό επίπεδο. Ένα επίπεδο μπορεί να έχει σημειακές οντότητες (Points), γραμμικές οντότητες (Polylines), επιφάνειες (Polygon) και πολυσημεία (MultiPoint). Στη συνέχεια, θα πρέπει να ορίσετε το προβολικό σύστημα, ακριβώς όπως ορίστηκε και πριν τη γεωαναφορά του ψηφιδωτού αρχείου. Επιλέξετε την εντολή ΟΚ για να δημιουργηθεί το θεματικό επίπεδο. Για να τροποποιηθεί η δομή του πίνακα περιγραφικών χαρακτηριστικών, θα πρέπει να κάνετε δεξί κλικ στο προς τροποποίηση θεματικό επίπεδο και να επιλέξετε τη λειτουργία Properties, για να ενεργοποιηθεί η οθόνη διαλόγου Shapefile Properties. Επιλέξτε την καρτέλα Fields και θα δείτε τη μορφή του πίνακα περιγραφικών χαρακτηριστικών. Μπορείτε είτε να τροποποιήσετε τα ήδη υπάρχοντα πεδία του πίνακα, είτε να δημιουργήσετε νέα. Στην πρώτη κενή σειρά της στήλης Field Name μπορείτε να πληκτρολογήσετε το όνομα του πεδίου που θα προστεθεί στον πίνακα περιγραφικών χαρακτηριστικών. Από τη στήλη Data Type μπορείτε να επιλέξετε τον τύπο της πληροφορίας που θα περιέχει το θεματικό επίπεδο.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

41

Δημιουργία νέου θεματικού επιπέδου

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

42

Ένα πεδίο μπορεί να είναι αριθμητικό και εκφράζεται είτε ως Short Integer για μικρούς ακέραιους αριθμούς, είτε ως Long Integer για μεγάλους ακέραιους αριθμούς, είτε ως Float για στρογγυλοποιημένους ακεραίους, είτε ως Double για δεκαδικούς με απεριόριστα δεκαδικά ψηφία. Εάν το πεδίο θα περιέχει χαρακτήρες, θα πρέπει να οριστεί ως Text. Εάν στο πεδίο πρέπει να εισαχθεί ημερομηνία ή ώρα τότε θα πρέπει να επιλέξετε τον τύπο Date. Τέλος, εάν το πεδίο θα έχει εικόνα ή γενικότερα κάποια multimedia πληροφορία, θα πρέπει να επιλέξετε τον τύπο Blob. Αφού σχεδιάσετε και τον πίνακα περιγραφικών χαρακτηριστικών, η διαδικασία για τη δημιουργία θεματικού επιπέδου, έχει ολοκληρωθεί. Έναρξη ψηφιοποίησης (editing) Για να ξεκινήσετε την ψηφιοποίηση πρέπει να ενεργοποιήσετε στο ArcMap το θεματικό επίπεδο που θέλετε να επεξεργαστείτε. Χρησιμοποιώντας δεξί κλικ στο γκρι χώρο των μενού, ενεργοποιήστε την εργαλειοθήκη Editor. Από το εργαλείο Editor επιλέξετε την εντολή Start editing.

Εργαλειοθήκη ψηφιοποίησης (Editor)

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

43

Στο πεδίο Create Features επιλέγετε το θεματικό επίπεδο προς επεξεργασία και στο πεδίο construction tools επιλέγετε τη γεωμετρία του. Για κάθε ψηφιοποιημένη γεωμετρική

Επιλογή τύπου γεωμετρίας για ψηφιοποίηση Επιλογή επεξεργασίας θεματικού επιπέδου οντότητα , μέσω του εργαλείου Attributes,, μπορείτε να ενεργοποιήσετε το παράθυρο του πίνακα περιγραφικών χαρακτηριστικών της οντότητας και να πληκτρολογήσετε το όνομα του πεδίου που σας ενδιαφέρει. Ανά τακτά χρονικά διαστήματα από το Editor μέσω της εντολής Save Edits θα πρέπει να αποθηκεύετε τις τροποποιήσεις που πραγματοποιήσατε. Όταν ολοκληρώσετε ή διακόψετε την ψηφιοποίηση χρησιμοποιήστε την εντολή Stop Editing.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

44

Εισαγωγή δεδομένων από Χ,Υ Για να μπορέσουμε να εισάγουμε δεδομένα Χ,Υ στο Arcmap και να αποκτήσουν χωρική ιδιότητα χρησιμοποιούμε την εντολή Add Data. Στη συνέχεια, μπορείτε να επιλέξετε την εντολή Add XY Data είτε από το μενού Tools, είτε με δεξί κλικ στο θεματικό επίπεδο, για να εμφανιστεί η ομώνυμη οθόνη διαλόγου. Στο πεδίο Choose a table from the map or browse for another table, ορίστε μέσω του βέλους το θεματικό επίπεδο από το οποίο θα δημιουργηθούν τα σημεία. Στα πεδία Χ Field και Y Field ορίστε τα πεδία από τα οποία θα αντληθούν οι συντεταγμένες και από το πεδίο Edit ορίστε με τον τρόπο που αναφέρθηκε σε προηγούμενη παράγραφο, το προβολικό σύστημα. Το επίπεδο που δημιουργήθηκε είναι τύπου event, δηλαδή προσωρινό. Με δεξί κλικ στο “Site_Event” επιλέξτε την εντολή Data και μέσω της εντολής Export, μπορείτε να αποθηκεύσετε το θεματικό επίπεδο σε κάποια άλλη μορφή. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να δώσετε κάποιο όνομα στο αρχείο, χρησιμοποιήστε το όνομα “Sites_Points”. Με δεξί κλικ στο θεματικό επίπεδο και επιλέγοντας την εντολή Open Attribute Table, εμφανίζεται το παράθυρο του πίνακα περιγραφικών χαρακτηριστικών. Από τον πίνακα περιγραφικών χαρακτηριστικών με τη βοήθεια του εργαλείου Select Features

, μπορείτε

να επιλέξετε όσα σημεία επιθυμείτε, και με το πλήκτρο Delete του πληκτρολογίου, να τα σβήσετε. Θα πρέπει να προσέξετε ότι για να κάνετε οποιαδήποτε τροποποίηση στα γεωγραφικά δεδομένα, θα πρέπει πρώτα να έχετε ορίσει το θεματικό επίπεδο ως τροποποιήσιμο.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

45

Επιλογή Add Data, από το βασικό μενού Επιλογή Add X,Y Data

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

46

Μέτρηση αποστάσεων - Εμβαδών Για να μπορέσουμε να μετρήσουμε αποστάσεις στο περιβάλλον του ArcMap, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το εργαλείο του χάρακα, ή αν θέλουμε τη μέτρηση του μήκους μίας γραμμής η το εμβαδόν μιας επιφάνειας, γίνεται χρήση προσθήκης πεδίου Add field στον πίνακα περιγραφικών χαρακτηριστικών (Attribute table), όπου αφού δημιουργήσουμε κενό πεδίο με τύπο double, τότε μέσω της εντολής calculate geometry, υπολογίζουμε τα αντίστοιχα μεγέθη. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα υπολογίστηκαν τα εμβαδά των διάφορων πολυγώνων στο παράθυρο του χάρτη μας, από την περιοχή της Νισύρου.

Calculate geometry

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

47

Υπολογισμός εμβαδού σε τετραγωνικά μέτρα.

Εμφάνιση Ετικετών Συνήθως είναι απαραίτητη η εμφάνιση μίας η περισσότερων πληροφοριών σε ένα θεματικό επίπεδο που απεικονίζεται στην επιφάνεια εργασίας μας. Για να επιτευχτεί η εμφάνιση των ετικετών επιλέγουμε το θεματικό επίπεδο που μας ενδιαφέρει π.χ ονόματα φορέων, με δεξί κλικ στον διαχειριστή θεματικών επιπέδων, ενεργοποιώντας την καρτέλα labels, ενεργοποιούμε την επιλογή label features και επιλέγουμε το πεδίο (label field) που θέλουμε να εμφανίζεται στην επιφάνεια εργασίας του ArcMap.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

48

Επιλογή πεδίου Ενεργοποίηση εμφάνισης ετικετών (label features) Δημιουργία Αναζητήσεων Στο βασικό μενού Selection (Αναζητήσεις) στο περιβάλλον του ArcMap εκτελούνται αναζητήσεις είτε με γεωγραφικά κριτήρια, είτε με βάση τα περιγραφικά χαρακτηριστικά. Στο παράδειγμα που αναφέρεται πραγματοποιείται αναζήτηση με βάση τα περιγραφικά χαρακτηριστικά του θεματικού επιπέδου "bore" του πεδίου κωδικού όπου αναφέρονται κάποια δημοτικά διαμερίσματα. Επιλέγοντας το αντίστοιχο πεδίο και τον τελεστή = , με βάση το όνομα "Δήμος Χολαργού", επιλέγονται από όλες τις καταγραφές μόνο 4 σημεία που αφορούν το συγκεκριμένο Δήμο.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

49

Τελεστές πράξεων Μενού Selection (Αναζητήσεις)

Δημιουργία θεματικού χάρτη Για να δημιουργήσετε ένα θεματικό χάρτη επιλέξτε Symbology μέσω Properties

του

θεματικού

επίπεδου.

της

επιλογής

Στο αριστερό τμήμα της οθόνης διαλόγου, στο

πεδίο Show:, υπάρχουν οι διάφορες μέθοδοι θεματικής χαρτογραφίας. Η μέθοδος Features εμφανίζει με τον ίδιο τρόπο όλες τις οντότητες του θεματικού επιπέδου ασχέτως των πληροφοριών τους στον πίνακα περιγραφικών χαρακτηριστικών. Η μέθοδος Categories, εμφανίζει με διαφορετικό τρόπο τις επιμέρους οντότητες ανάλογαΗ μέθοδος Quantities εφαρμόζεται μόνο σε αριθμητικά πεδία με σκοπό την ομαδοποίηση των τιμών.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

50

Η μέθοδος Charts δημιουργεί γραφήματα σε κάθε οντότητα ανάλογα με τις πληροφορίες του πίνακα περιγραφικών χαρακτηριστικών και εφαρμόζεται επίσης μόνο σε αριθμητικά πεδία. Τέλος, η μέθοδος Multiple Attributes δημιουργεί σύνθετους Θεματικούς χάρτες.

Layout view

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

51

Για να δημιουργήσετε ένα θεματικό χάρτη γεωλογικών σχηματισμών, θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε τη μέθοδο Categories, έτσι ώστε κάθε σχηματισμός, ανάλογα με το είδος του, να εμφανίζεται με διαφορετικό τρόπο. Από το Categories επιλέξτε Unique values. Από το χώρο Value Field επιλέξτε το πεδίο (‘Name’) βάσει του οποίου θα γίνει ο θεματικός χάρτης. Μέσω της εντολής Add all Values εισάγονται όλες οι διαφορετικές πληροφορία

τιμές που

που

υπάρχουν

περιέχεται

στον

στον πίνακα

πίνακα

περιγραφικών

περιγραφικών

με την

χαρακτηριστικών.

χαρακτηριστικών. Με διπλό κλικ στο σύμβολο μπορείτε να επιλέξετε το κατάλληλο χρώμα για κάθε σχηματισμό.

Insert Menu

Η προετοιμασία ενός χάρτη για εκτύπωση γίνεται στο χώρο διαμόρφωσης της σελίδας (Layout) και πρέπει να έχει βορρά, κλίμακα και υπόμνημα, αν και θα ήταν καλό να περιλαμβάνει επίσης τίτλο, κάνναβο συντεταγμένων και πιθανόν κάποια σχόλια. Η προετοιμασία γίνεται στο Layout View που μπορείτε να το επιλέξετε από το μενού View. Από το

μενού Insert μπορείτε

να εισαγάγετε στο χάρτη σας βορρά, κλίμακα

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

52

και υπόμνημα. Επιλέξτε την εντολή North Arrow, για να βάλετε βορρά. Θα εμφανιστεί η οθόνη διαλόγου North Arrow Selector

από

την οποία, μέσα από μια ποικιλία συμβόλων

βορρά, μπορείτε να επιλέξετε αυτόν που ταιριάζει καλύτερα στο χάρτη που δημιουργείτε. Μέσω του

Properties μπορείτε να μορφοποιήσετε το σύμβολο (μέγεθος, χρώμα κτλ).

Η κλίμακα μπορεί να είναι γραφική ή αριθμητική. Η γραφική εισάγεται με την εντολή Scale Bar, ενώ η αριθμητική με την εντολή Scale Text. Σε γενικές γραμμές, η γραφική κλίμακα υπερτερεί της αριθμητικής, γιατί στην περίπτωση που τροποποιηθεί το μέγεθος του εκτυπωμένου χάρτη θα αλλάξει ανάλογα και η κλίμακα. Χρησιμοποιήστε την εντολή Scale Bar για να εισαγάγετε γραφική κλίμακα στο χάρτη σας. Θα ενεργοποιηθεί η οθόνη διαλόγου Scale Bar Selector, από την οποία θα διαλέξετε τη μορφή της κλίμακας που προτιμάτε και μέσω της λειτουργίας Properties μπορείτε να τη μορφοποιήσετε. Εισάγετε, επίσης, υπόμνημα στο χάρτη σας, μέσω της εντολής Legend, η οποία ενεργοποιεί την οθόνη διαλόγου Legend Wizard. Επιλέξτε τα επίπεδα που θα εμφανίζονται στο υπόμνημα, τη σειρά των επιπέδων, καθορίστε τον τίτλο του υπομνήματος, τις γραμματοσειρές κτλ. Επιλέξτε OK για να ολοκληρώσετε τη διαδικασία δημιουργίας του θεματικού χάρτη. Όπως κάνατε και για τον προηγούμενο θεματικό χάρτη, μέσω του μενού View, και της επιλογής Layout View, μπορείτε να διαμορφώσετε τα επιμέρους παράθυρα του χάρτη. Από το μενού Insert εισάγετε το βορρά, την κλίμακα και το υπόμνημα.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

53

Βορράς Υπόμνημα Κλίμακα Για τη δημιουργία του ψηφιακού μοντέλου

εδάφους

(Digital

Elevation Model) θα

χρησιμοποιήσετε το 3D Analyst. Επιλέξετε από το μενού Tools την εντολή Extensions για να ενεργοποιεί η ομώνυμη οθόνη διαλόγου από την οποία θα επιλέξετε το 3D Analyst. Με άνοιγμα της εργαλειοθήκης toolbox, εντοπίστε την εργαλειοθήκη #d Analyst και επιλέξετε την υποκατηγορία Tin Management.Μέσω της ομώνυμης οθόνης

διαλόγου που θα

ενεργοποιηθεί, επιλέξτε τα κατάλληλα θεματικά επίπεδα, που περιέχουν την πληροφορία του υψομέτρου, καθώς και αποτελούν το όριο της περιοχής όπου θέλετε να κατασκευαστεί το tin. Διευκρίνηση αποτελεί ο τύπος του θεματικού επιπέδου για την κατασκευή του δικτύου ακανόνιστων τριγώνων. Π.χ αν πρόκειται για ισοϋψείς ( contours)v, πρέπει να εμπεριέχεται η πληροφορία του υψομέτρου (elevation), η αν είναι υψομετρικά σημεία( altitude points). Στη συνέχεια, θα πρέπει να κάνετε τις απαιτούμενες ρυθμίσεις για κάθε ένα από αυτά, ώστε να αντιστοιχηθεί η κάθε στήλη με το αντίστοιχο τύπο πληροφορίας.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

54

Αν παραδεχτούμε ότι το επίπεδο “Altitude points” εμπεριέχει την πληροφορία υψομετρικών σημειών θα συμπεριληφθεί ως mass points, αν τα επίπεδα των ισουψών “Contours ” και “Perimeter” ως Hard Line, το επίπεδο όμως του υδρογραφικού δικτύου “Drainage System” ως Soft line.

Create tin

Στο πεδίο Output TIN: επιλέξτε το όνομα και το φάκελο στον οποίο θα αποθηκευτεί το αρχείο που θα αφορά στο αποτέλεσμα της διαδικασίας αυτής. Το αποτέλεσμα θα πρέπει να είναι παρόμοιο με αυτό της ακόλουθης εικόνας.

Tin

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

55

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ξένη Βιβλιογραφία Cliff, A., and Ord, J.K. (1973). Spatial autocorrelation. London: Pion.

ESA Eduspace. Available online: http://www.esa.int/SPECIALS/Eduspace_GR/SEM61S4PVFG_0.html Retrieved: 03/2015.

ESRI, ArcGIS Resources Library. Available online: http://resources.arcgis.com/en/home/ Retrieved: 02/2015. Ελληνική Βιβλιογραφία Ανδρουλακάκης, Ν. (2010). Διαλειτουργικότητα στην Εκπαίδευση Ενηλίκων στα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών. Σχεδιασμός προγράμματος εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Διδακτορική Διατριβή, Ε.Μ.Π., Αθήνα. Ε.Ε., Οδηγία 2007/2/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 14ης Μαρτίου 2007, για τη δημιουργία υποδομής χωρικών πληροφοριών στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα (INSPIRE). Κουτσόπουλος, Κ., (2005). Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών και Ανάλυση Χώρου. Εκδόσεις Παπασωτηρίου. Αθήνα. Κουτσόπουλος, Κ., Ανδρουλακάκης, Ν., (2005). Εφαρμογές του λογισμικού ArcGIS 9x με απλά λόγια. Εκδόσεις Παπασωτηρίου. Αθήνα. Χατζηχρήστος, Θ., Μαρσέλη, Κ., (2011). Τα βασικά του ArcGIS10. Αθήνα. Ευλεπίδου Ν., (2007). Πληροφορική και Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών.

Κρασ άκης Παύλος Γε ω λόγ ος - Γε ω πε ριβαλλ οντ ολόγ ος

56