ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ 2007 - 2021, Εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ, ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2021

ΑΠΟ ΤΙΣ ΦΩΤΙΕΣ ΤΟΥ 2007

Τι δεν κάναμε σωστά;

ΣΤΙΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ ΤΟΥ 2021 Ειδική Έκδοση της εφ.

Φωτιές στην Ηλεία

Τότε και ...σήμερα

2

Και μου βγαίνουν πάντα λίγοι...

Mετρώ...και διαρκώς λείπουν...

-Ξαναμέτρα! ξαναμετρώ...πάλι είναι λιγότεροι...

-Είσαι σίγουρη; Τους υπολόγισες σωστά; δεν μπορεί, κάπου κάνω λάθος...ξεκινώ από την αρχή...και πάλι η πρόσθεση δεν βγαίνει...

-Ε, τότε, έτσι θα είναι... προδίδεται η αλήθεια!

63 μείον! Με μικρά ονόματα και επώνυμα... Ψυχές που χαθήκαν, φωνές που σώπασαν, καρδιές που έπαψαν να χτυπούν. Και οι τελευταίοι χτύποι τους, εκκωφαντικοί, σαν τεράστια τύμπανα, στα αφτιά μου...

Της Πέλυ Μπεβούδα

Τους μετρώ 14 χρόνια... κάνω εικόνα τις μορφές τους, τους κοιτάζω στα μάτια, κόκκινα και μισοκρυμμένα πίσω από καπνό. Τους μυρίζω... κάρβουνο και πόνος η μυρωδιά τους. Ακούω όλα μαζί τα «γιατί» του κόσμου. Ακούω και έναν λυγμό που δεν στέρεψε. Είναι της μάνας, του πατέρα, των παιδιών, των συντρόφων, των αδερφών, των θείων, των παππούδων και των γιαγιάδων... για εκείνους που μαρτύρησαν στο ολοκαύτωμα... Ηλεία, καλοκαίρι 2007. Το φονικότερο χτύπημα από τις φωτιές στην Ελλάδα τον Αύγουστο του 2007 συντελέστηκε σε αυτόν τον νομό. Ένα πύρινο μέτωπο κατέστρεψε έκταση μεγαλύτερη από 100 τετραγωνικά χιλιόμετρα, κατακαίοντας από άκρη σε άκρη τον νομό. Στις φλόγες το Γεράκι Αμαλιάδας, η Κρέστενα, ο Γρύλλος, το Βρεστό, η Καλλιθέα, το Σαμικό, η Πλατιάνα. Η Ανδρίτσαινα, το Κλινδιά, το Μουζάκι, το Γούμερο, το Φανάρι, η Πεύκη και πλειάδα μικρότερων οικισμών... Και ο δήμος Ζαχάρως- Φιγαλείας που έμελε να γραφτεί στη σύγχρονη ιστορία ως ένα σύγχρονο ολοκαύτωμα που πέρα από τις τεράστιες καταστροφές, πήρε μαζί του και ανθρώπινες ζωές... Χωριά μαρτυρικά η Αρτέμιδα και η Μάκιστος, με την καταγραφή των θανάτων να ντύνει στα μαύρα σχεδόν όλα τα σπίτια... Αλλά και ο δήμος Αρχαίας Ολυμπίας, που είδε μέσα σε λίγες ώρες να χάνει κάτι από την λάμψη του και να λαβώνεται κυ-

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ

ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ-ΑΓΓΕΛΙΕΣ -ΕΚΔΟΣΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ: -ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ-ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ: ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ:5ο ΧΛΜ. Ε.Ο ΠΥΡΓΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΒΑΡΟΥΞΗ ΙΚΕ - ΠΑΤΡΩΝ, ΤΗΛ 26210 23100

ριολεκτικά και μεταφορικά. Ο τόπος και το γόητρο, η γη και οι ιδέες, το παρόν και το ένδοξο παρελθόν, το αύριο και το όραμα... Ο σύγχρονος αυτός «πόλεμος» κινητοποίησε τις κοινωνίες, τον κάθε πολίτη, που με άμεσα αντανακλαστικά και ευαισθησία, ανθρωπιά και αλληλεγγύη, έγινε εθελοντής, συμπαραστάτης, αρωγός και δωρητής. Κινητοποίησε τη Δικαιοσύνη που ως όφειλε αναζήτησε στοιχεία, ευθύνες και προσπάθησε να τις αποδώσει. Κινητοποίησε και αυτούς που λαμβάνουν τις αποφάσεις, περισσότερο στο πεδίο των εξαγγελιών αλλά πολύ λιγότερο σε αυτό της εφαρμογής τους. Λόγια πολλά ακούσαμε, ρεπορτάζ ατέλειωτα καλύψαμε, μελάνι πολύ καταναλώσαμε για να αποτυπώσουμε τις σκέψεις τους, τις προτάσεις και τις αποφάσεις που έλαβαν. Τους ακολουθήσαμε στις αυτοψίες τους, τους φωτογραφήσαμε όταν έδειχναν ότι συναισθάνονται τον πόνο και την απώλεια, όταν χτυπούσαν με συμπόνια τους πληγέντες στον ώμο και σχεδόν τους έπειθαν ότι «είμαστε εδώ για εσάς...», τους ηχογραφούσαμε όταν ράγιζε η φωνή τους και διαβεβαίωναν ότι δεν θα ξεχάσουν και κυρίως ότι δεν θα επιτρέψουν ΠΟΤΕ ΞΑΝΑ να βιώσει η χώρα τέτοια «ανείπωτη εθνική τραγωδία» για την οποία έκανε λόγο τότε ο πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής. Στην ιστορία πέρασαν και οι δηλώσεις του τότε υπουργού Δημόσιας Τάξης, Βύρωνα Πολύδωρα, περί «ασύμμετρης απειλής» φράση που χρησιμοποιήθηκε και στις πρώτες δηλώσεις του Αλέξη Τσίπρα – όσο και τα περί «Στρατηγού Ανέμου» που δυσκόλευε το έργο της κατάσβεσης... Και ενώ ζήσαμε αυτές τις στιγμές, ενώ όλοι δεσμεύονταν ότι δεν θα επιτρέψουν ξανά στον εφιάλτη να ξυπνήσει, τα γεγονότα που ακολούθησαν επιβεβαιώνουν ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται, επίσης τραγικά, εξίσου άδικα, παράλογα ίδια. Η τραγωδία στο Μάτι ήρθε 11 χρόνια μετά τον θρήνο στην Ηλεία, με την κρατική μηχανή το ίδιο αναποτελεσματική. Θυσία και εκεί αθώες ψυχές, περιουσίες, δάση, θυσία η ίδια η ζωή...

14 χρόνια μετά, επίμονα η πραγματικό-

ΕΚΔΟΤΗΣ: ΣΑΚΗΣ ΒΑΡΟΥΞΗΣ

τητα διαψεύδει τα σενάρια περί θωράκισης, τα σχέδια πρόληψης, τις αποφάσεις και τις υποσχέσεις. Η αδυναμία μας απέναντι στο θεριό αντί να εξαλείφεται, διαρκώς επιβεβαιώνεται και μάλιστα κάθε φορά δείχνει να μεγαλώνει. 14 χρόνια, κάθε καλοκαίρι, ο φόβος επανέρχεται, η αγωνία αγκαλιάζει τις κοινωνίες τόπων μικρών μα και μεγάλων... και όταν ο πρώτος καπνός φανεί, η «ταινία» αρχίζει να παίζει από την αρχή, σαν ένα πρόχειρο remake, που λίγο- πολύ όλοι γνωρίζουμε το τέλος...

24 Αυγούστου 2021... λίγο έξω από την πόλη της Ζαχάρως, οι πλαγιές είναι καταπράσινες, ο ήλιος καυτός. Αν κάποιος δεν ξέρει, δεν μπορεί να διακρίνει το γυμνό και κατάμαυρο τοπίο που πεισματικά αντιπαραβάλλεται στο μυαλό μας, τα νεκρά ζώα, τα καμένα δέντρα, τους απανθρακωμένους ανθρώπους. Αν κάποιος δεν ξέρει τι έγινε εδώ στις 24 Αυγούστου του 2007, η εικόνα μπορεί να τον ξεγελά. Αν όμως κοιτάξει τα μάτια των ανθρώπων, αυτά θα του πουν την αλήθεια... θα του «δείξουν» το απόκοσμο, θα τον κάνουν να αφουγκραστεί την φορτισμένη σιωπή, θα τον κάνουν να καταλάβει που βρίσκεται. Θα νιώσει το αβάσταχτο της κάθε μέρας της ζωής τους από ΤΟΤΕ, θα διακρίνει ότι ο ήλιος δεν λάμπει τελικά τόσο. Φταίνε οι μνήμες, φταίει το κενό της απώλειας, φταίει που όσο και αν μετρώ, η πρόσθεση θα δίνει νόημα στην αφαίρεση... 63 ψυχές μείον! Ο Αύγουστος του 2007 άφησε μια κληρονομιά θλίψης, οι ημέρες αυτές καταγράφηκαν στο DNA μας... Γι’ αυτό, όταν έρχεστε εδώ, μην μας κοιτάζετε στα μάτια για να μας κάνετε να δούμε τις καλές σας προθέσεις. Κοιτάξτε μας μόνο για να δείτε εσείς πως είναι να μετράς απουσίες. Και αυτών που χαθήκαν αλλά και αυτών που ήρθαν, διαπίστωσαν, εξήγγειλαν και ξέχασαν να κάνουν πράξη για να αναγεννηθούν οι άνθρωποι... Βλέπετε, η φύση φρόντισε μόνη της για τον εαυτό της. Και αναρωτηθείτε: κάναμε όσα μπορούσαμε; Οι απαντήσεις δεν θα είναι πάντα ενθαρρυντικές...

ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ: ΠΕΛΥ ΜΠΕΒΟΥΔΑ ΓΙΟΥΛΗ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ ΠΗΓΗ ΓΙΑΚΟΥΜΕΛΟΥ ΑΝΤΩΝΗΣ ΦΩΤΗΣ ΝΑΝΤΙΑ ΜΑΝΙΑΤΗ

Φωτιές στην Ηλεία

3

Τότε και ...σήμερα

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΕΦ. «ΠΑΤΡΙΣ» ΣΤΙΣ ΠΥΡΟΠΛΗΚΤΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΝΔΡΙΤΣΑΙΝΑΣ – ΚΡΕΣΤΕΝΩΝ

«Δεν ξεχνάμε ποτέ...» ΣΕ ΚΑΘΕ ΜΕΓΑΛΗ ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΟΙ ΜΝΗΜΕΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΡΕΦΟΥΝ ΣΤΟ 2007... Ρεπορτάζ του Χρ. Κανελλόπουλου xrkanl.1@gmail.com

ΑΝΤΩΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, Γρύλος

Τ

ραγικές και εφιαλτικές εικόνες έρχονται και πάλι στη μνήμη των κατοίκων της Ηλείας, που δεν πρόκειται ποτέ να ξεχάσουν την πύρινη μανία του 2007, που κατέκαψε τον νόμο και άφησε πίσω της δεκάδες νεκρούς και τραυματίες, τεράστιες καμένες εκτάσεις, με παρθένο δάσος & καλλιέργειες, χιλιάδες νεκρά ζώα και φυσικά έκανε στάχτη δεκάδες σπίτια και οχήματα. Αυτές οι μνήμες, όσο ζουν οι πολίτες του νομού δεν θα τις ξεχάσουν ποτέ και πάντα θα εύχονται να μην ξανασυμβούν, να μην κλάψουν πάλι γονείς τα παιδιά τους και τα παιδιά τους γονείς τους. Από το ρεπορταζ που έκανε η εφημερίδα «Πατρίς» σε ορισμένες από τις πυρόπληκτες περιοχές του δήμου Ανδρίτσαινας Κρεστένων και συγκεκριμένα από τον Γρύλο, το Γραίκα και την Πλατιάνα, φάνηκε ότι η φύση έχει κάνει το θαύμα της και έχει αποκαταστήσει σε μεγάλο βαθμό τα καμένα δάση, ενώ νέα ελαιόδεντρα έχουν πάρει τη θέση του καμένων και φυσικά έχουν αποκατασταθεί όλα τα σπίτια τα

οποία κάηκαν ή υπέστησαν σοβαρές ζημιές. Μέσα στη μαυρίλα από την καταστροφική πυρκαγιά του 2007 στον δήμο Ανδρίτσαινας- Κρεστένων, φυσικά υπάρχει και η ικανοποίηση ότι δεν χάθηκε καμία ανθρώπινη ζωή, ίσως λόγω του ότι οι κάτοικοι έμαθαν από την τραγωδία στην Αρτέμιδα και στη Μάκιστο του γειτονικού

δήμου Ζαχάρως και έλαβαν τα μέτρα τους, έτσι ώστε να απομακρύνουν ηλικιωμένους και παιδιά από τα χωριά, για να μην θρηνήσουν θύματα από την πύρινη λαίλαπα που πέρασε μέσα από τις κοινότητές τους. Γιατί τα σπίτια και οι περιουσίες φτιάχνονται και πάλι. Οι ανθρώπινες ζωές όμως δεν γυρίζουν ποτέ πίσω...

«Απ’ ότι θυμάμαι, το 2007 είχε καεί όλη η περιφέρεια μας, είχε κινδυνεύσει το χωριό, ενώ το τελευταίο βράδυ δεν είχαμε ούτε ρεύμα για να αντλήσουμε νερό. Άλλοι είχανε φύγει από το χωριό και άλλοι κάθισαν για να βοηθήσουν στην κατάσβεση της φωτιάς. Ήταν μία μεγάλη καταστροφή, κάηκαν τα πάντα και είναι ευτύχημα πως γλιτώσαμε τα σπίτια. Ευτυχώς που είχαμε και ένα βυτίο από την Αθήνα και μας βοήθησε και αυτό να σβήσουμε τη φωτιά, ειδάλλως θα καιγόμαστε. Το ευτύχημα ήταν ότι δεν είχαμε θύματα. Ήταν εφιαλτικές οι ώρες που ζήσαμε. Εγώ είχα τρία μοτέρ στο πηγάδι και καθόμουν μήπως μπορέσω και βοηθήσω όσο το δυνατόν περισσότερο στην κατάσβεση της φωτιάς. Ακόμα και τώρα βλέπω φωτιά και τρέμω».

Φωτιές στην Ηλεία

Τότε και ...σήμερα

4

«Δεν ξεχνάμε ποτέ...» ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣ Πλατιάνα «Αυτό το πράγμα δεν το είχαμε ξαναζήσει ποτέ. Ήταν μία κατάσταση πρωτόγνωρη για μας και λες και ήμασταν στο διάστημα. Παντού μαύρα δέντρα βλέπαμε. Δεν έβλεπες πουθενά πράσινο. Το ευτύχημα είναι ότι κάηκε μόνο ένα σπίτι στο χωριό, αλλά τα γύρωγύρω. Υπήρξε ένας πραγματικός πανικός από τους ανθρώπους για να σώσουν τα σπίτια τους. Οι μεγάλες καταστροφές ήταν στις ελιές και στο δάσος που μας παρέχει το οξυγόνο».

ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣ Πρώην πρόεδρος της κοινότητας Πλατιάνα «Ήταν μία εφιαλτική ημέρα, παρουσιάστηκε το απόγευμα της Παρασκευής η φωτιά απέναντι στην Αρκαδία και το Σάββατο το μεσημέρι είχε φτάσει εδώ. Μάλιστα δίπλα σε μας έκαψε και ένα σπίτι. Είδαμε πράσινους Αγγέλους. Μετά η πολιτεία ήρθε και έδωσε στον καθένα ένα χαρτζιλίκι και κάπως ο κόσμος μπόρεσε να κυκλοφορήσει. Τις προάλλες που είδαμε αυτόν τον πανικό που έγινε στα Ολύμπια, αν τρυπούσες τη φλέβα, αίμα δεν θα έβγαζες. Από τη στεναχώρια μας λέγαμε “άντε να μας έρθει και πάλι αυτή η μέρα”. Το ευτύχημα είναι ότι μπορεί να κάηκαν πολλές περιουσίες και λιοστάσια, αλλά κάηκε μόνο ένα σπίτι. Τα περισσότερα όμως από αυτά που καταστράφηκαν έχουν αποκατασταθεί. Μακάρι να μην μας βρει άλλο κακό».

ΔΗΜΗΤΡΑ ΝΙΝΟΥ, Γραίκα «Θυμάμαι την κινητοποίηση που υπήρξε τότε στη φωτιά, όπου ο γιός μου και ο εγγονός μου βοήθησαν στην κατάσβεσή της. Κάηκαν τα πάντα τότε. Πήγα μάλιστα να βρω τα παιδιά μου γιατί δεν μπορούσα να τα δω μέσα στον καπνό και μου είπαν “μητέρα φύγε, γιατί θα φύγουμε και εμείς”.

Η φωτιά με έφερε κυνηγώντας στο σπίτι. Τα αεροπλάνα πέρναγαν από πάνω, υπήρχε όμως πολύ μεγάλος μαύρος καπνός και δεν μπορούσαν να ρίξουν νερό. Κάηκε το διπλανό μας σπίτι, καθώς και πολλά ακόμα σπίτια. Ευτυχώς που περάσανε τα παιδιά τα νέα κάτω από τη φωτιά και προλάβανε να μην καούν και τα σπί-

τια της αγοράς. Ευτυχώς τώρα τα σπίτια έχουν φτιαχτεί, ενώ έχει αλλάξει και το φυσικό περιβάλλον, το οποίο έχει αναγεννηθεί. Τώρα το δάσος μας είναι και πάλι πυκνό και καλό και φοβόμαστε το μοιραίο. Είχαμε και έχουμε καλό δάσος και φοβόμαστε μην μας το ξανακάψουνε».

ΓΙΑΝΝΗΣ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ, Πλατιάνα «Εγώ ήμουν στην Αθήνα εκείνη την εποχή, αλλά έμαθα από τους συγχωριανούς μου ότι είχανε φύγει από το χωριό για να μην καούν. Φοβήθηκε ο κόσμος. Εγώ είχα πάθει πολύ μεγάλη ζημιά στην περιουσία μου, αφού κάηκαν τα πάντα. Όταν ήρθα 20 μέρες μετά από τη

φωτιά, από την κάπνα που υπήρχε ακόμη, δεν μπορούσες να αναπνεύσεις. Ευτυχώς οι ελιές που κάηκαν μετά από 5- 6 χρόνια και πάλι άνθισαν και έχει περιοριστεί κάπως η ζημιά».

Φωτιές στην Ηλεία

Τότε και ...σήμερα

5

«Δεν ξεχνάμε ποτέ...»

Σε πολλά σημεία των πυρόπληκτων περιοχών του δήμου Ανδρίτσαινας - Κρεστένων η φύση έχει κάνει το θαύμα της και βλέπουμε να έχει ξαναγεννηθεί το δάσος, ενώ έχουν φυτευτεί νέα δέντρα και η ζωή πλέον έχει επιστρέψει στον πρότερο ρυθμό. Όσο γίνεται δηλαδή, πριν από την τραγωδία...

ΓΙΩΡΓΟΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, Πρόεδρος κοινότητας Γραίκα ΜΑΡΙΑ ΚΟΛΛΙΑ, Γρύλος «Αυτό που θυμάμαι ήταν ότι υπήρξε πολλή φασαρία, μεγάλο κακό και όλος ο κόσμος ήταν φοβισμένος. Η φωτιά έκανε πολλές ζημιές, όχι μέσα στο χωριό, αλλά γύρω- γύρω. Κάηκαν όλα τα δάση γύρω από το χωριό και από ευτύχημα η φωτιά δεν μπήκε μέσα. Όλο το χωριό ήταν σε πανικό και αυτές τις μνήμες δεν πρόκειται να τις ξεχάσουμε ποτέ. Αλίμονο αν μπορούν να ξεχαστούν όλα αυτά που περάσαμε το 2007. Και δυστυχώς από τότε δεν έχει αλλάξει κάτι στο χωριό. Απολύτως τίποτα. Φυλάνε στο φυλάκιο, αλλά τι να το κάνεις;».

ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ, Πλατιάνα «Αυτό που θέλω να πω είναι το εξής. Το 2007 να μην το ξαναζήσει κανείς άνθρωπος. Τότε στη φωτιά κάηκαν για ένα βυτίο νερό. Αν υπήρχε αυτό το βυτίο και ερχόταν πάνω από την Ανδρίτσαινα, εμείς δεν θα παθαίναμε αυτή τη ζημιά που πάθαμε».

«Είμαι και πρόεδρος του δασικού συνεταιρισμού του Γραίκα και φυσικά έχω μεγάλη αγάπη για τον δασικό πλούτο της περιοχής. Στις φωτιές του 2007 ήμουν εδώ στο χωριό. Δεν απομακρυνθήκαμε καθόλου, περίπου 4- 5 άτομα. Γιατί τότε έγινε εκκένωση του χωριού. Και θα σας πω κάτι που αξίζει να καταγραφεί. Παρακάλεσα τη μακαρίτισσα σήμερα μάνα μου, να φύγει και αυτή μου είπε “που να πάω παιδάκι μου, εγώ θέλω να πεθάνω εδώ, στον τόπο μου”. Και την έβαλα σε ένα γειτονικό σπίτι για να μην έχει κάποιο πρόβλημα. Κάποια στιγμή άνοιξε το παράθυρο και της λέω “τι κάνεις εκεί μητέρα; Δεν σου είπα να μην ανοίξεις τα παράθυρα, για να μην μπει η κάπνα μέσα;” Και αυτή μου λέει, “παιδάκι μου, άνοιξα τα παράθυρα για να πάρω λίγο αέρα”. “Τι αέρα να πάρεις» τις λέω τότε εγώ, αφού από τη φωτιά ήταν μία πύρινη κόλαση. Δεν έβλεπες στα δύο μέτρα από την κάπνα. Σώσαμε κάποια σπίτια με το λάστιχο, με το νερό.

Συνεργαστήκαμε τότε με την κοινοτική αρχή, ανοίξαμε τα νερά και ότι μπορούσαμε να περισώσουμε, το σώσαμε. Βέβαια δεν μπορούσαμε να καταφέρουμε πολλά πράγματα, κάτω από τις συνθήκες που επικρατούσαν τότε. Βλέπετε και σήμερα, ότι παρότι έχει τελειοποιηθεί το σύστημα δεν καταφέρνουν πολλά πράγματα. Γενικά είχαμε πολλές καταστροφές στο χωριό. Εμείς εδώ στο χωριό είμαστε ιδιοκτήτες μιας δασικής έκτασης, περίπου 15.000 στρέμματα. Την οποία την είχαμε αγοράσει

τότε από τους προηγούμενους ιδιοκτήτες. Δυστυχώς αυτή η πηγή ζωής για μας κατά 90% καταστράφηκε το 2007. Είχα εκφράσει την ευχή και την επιθυμία να ζήσω, έτσι ώστε να δω αυτό το δάσος να αναγεννηθεί. Επίσης έχουν αποκατασταθεί και οι καλλιέργειες που καταστράφηκαν από τις φωτιές, υπάρχει και εκεί μία αναγέννηση μπορούμε να πούμε. Και αυτή τη στιγμή σε πολύ ικανοποιητικό βαθμό, το δάσος έχει αποκατασταθεί. Όσον αφορά το κράτος, όσο μπορούσε να συμπαρασταθεί το έκανε. Αλλά όλες οι καταστροφές που έγιναν δεν αποζημιώθηκαν. Θα ήθελα να κλείσω με μια αναφορά στον σεβασμιότατο Μητροπολίτη μας που διαχειρίστηκε την ανθρωπιστική βοήθεια, αφού ήταν ο πιο συνεπής. Κατέγραψε ότι του παραδόθηκε, που κατευθύνθηκε το κάθε τι και αναγνωρίζω απεριόριστα τη συνέπεια των πράξεων του Σεβασμιότατου».

Φωτιές στην Ηλεία

Τότε και... σήμερα

6

«Δεν ξεχνάμε ποτέ...»

ΣΑΚΗΣ ΜΠΑΛΙΟΥΚΟΣ, Δήμαρχος Ανδρίτσαινας - Κρεστένων

«Είναι μία μαύρη περίοδος, που σημάδεψε την περιοχή μας, σημάδεψε τις ψυχές μας»

Ο

δήμαρχος Ανδρίτσαινας - Κρεστένων, Σάκης Μπαλιούκος, μας τόνισε ότι τα γεγονότα των φονικών πυρκαγιών του 2007, είναι από αυτά τα οποία προσπαθείς να τα διώξεις από το μυαλό σου. Δεν είναι κάτι το οποίο μπορείς να το νοσταλγήσεις. Είναι μία μαύρη περίοδος η οποία σημάδεψε την περιοχή και μάλιστα χάθηκαν γνωστοί άνθρωποι, αδελφικοί φίλοι, ολόκληρες οικογένειες. Ο κος Μπαλιούκος αφού τόνισε ότι φοβάται ότι μπορεί να ξαναζήσουμε αυτά τα τραγικά γεγονότα, αφού οι καιρικές συνθήκες που βιώνουμε είναι περίπου ίδιες με τότε, ενώ και η νοοτροπία κάποιων παραμένει ίδια, ζήτησε από όλους να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και να κάνουν ότι είναι δυνατόν για να προστατεύσουν το δάσος, αλλά και τις περιουσίες των συνανθρώπους τους. «Ξέρετε είναι από τα γεγονότα που προσπαθείς να τα διώξεις από το

μυαλό σου. Δεν είναι κάτι το οποίο μπορείς να το νοσταλγείς. Είναι μία μαύρη περίοδος, η οποία σημάδεψε την

και να ξέρετε ότι δεν απέχουμε πολύ από εκείνο το γεγονός. Και τώρα αν δεν βρέξει οι καιρικές συνθήκες που βιώνουμε, είναι

περιοχή μας, σημάδεψε τις ψυχές μας, χάσαμε ανθρώπους, φίλους, αγαπημένους. Ο αντιδήμαρχος που χάθηκε, ήταν φιλικό πρόσωπο και στον δήμο και σε μένα, όπως και η οικογένειά του, αλλά και οι άνθρωποι που χάθηκαν στην Αρτέμιδα. Ήταν μία δύσκολη περίοδος

περίπου οι ίδιες με τότε. Και η νοοτροπία μας παραμένει η ίδια. Ως προς το καταστροφικό σκέλος. Υπάρχουν άνθρωποι που ακόμη βάζουν φωτιές, αφού δεν εξηγούνται όλα αυτά τα οποία συμβαίνουν στη χώρα. Δεν μπορεί σε ένα μέτωπο που είναι στρατευμένοι η πολιτεία και

οι εθελοντές, η αυτοδιοίκηση, ο κρατικός μηχανισμός όλος, να ξεπετάγεται στα νώτα τους άλλη φωτιά, μετά δίπλα, παραδίπλα κλπ. Όλα αυτά υπάρχουν ακόμα και δεν τα έχουμε πολεμήσει. Είμαι πολύ φοβισμένος για το επόμενο διάστημα, ένα απλό περιστατικό θέλει, μία αμέλεια για να ζήσουμε και πάλι εκείνη τη μαύρη περίοδο. Εύχομαι να μην τη ζήσουμε και να μην έχουμε τόσα θύματα. Απ’ ότι είδαμε από τις τελευταίες φωτιές, ο κόσμος πειθαρχεί και απομακρύνεται. Τουλάχιστον γλιτώνουμε τους ανθρώπους και χάνουμε τον τεράστιο πλούτο της χώρας μας, δηλαδή χάνουμε το περιβάλλον μας. Και αύριο - μεθαύριο που θα αρχίσει η άλλη όψη του καιρού, δηλαδή οι βροχές, οι καταιγίδες, θα παραπονιόμαστε ότι είναι λίγα τα έργα και δεν έγινε εκείνο και το άλλο. Όλα δεν μπορείς να τα κάνεις. Παίρνεις ένα ρίσκο. Αν είσαι τυχερός και στοχεύσεις εκεί που πρέπει, θα προλάβεις την κακοκαιρία».

Φωτιές στην Ηλεία

Τότε και... σήμερα

7

«Δεν ξεχνάμε ποτέ...»

«Τα χρήματα που μας δίνει η πολιτεία να πιάνουν τόπο» Για το αν θα πρέπει η πολιτεία να ενισχύσει τις πιστώσεις για την πυροπροστασία ο κος Μπαλιούκος τόνισε σχετικά: «Πρέπει πρώτα να ορίσουμε τι είναι αυτό το οποίο πρέπει να κάνουμε. Ποιό είναι το σωστό; Να κόψουμε τον πρώτο όροφο σε ένα δάσος; Γιατί το κάναμε αυτό και βρεθήκαμε κατηγορούμενοι. Έχει η πολιτεία να δώσει περισσότερες πιστώσεις; Αν έχει θα τις δώσει. Θα πιάσουν τόπο αυτά τα χρήματα. Αλλά έχω πει πολλές φορές, ότι δεν πρέπει όλοι εμείς που διαχειριζόμαστε δημόσιο χρήμα να ζητούμε άλλοθι. Δεν πρέπει να λέμε, δεν είχαμε λεφτά, γι’ αυτό καήκαμε, τα πράγματα δεν πήγαν καλά. Η χώρα δεν έχει την απεριόριστη δυνατότητα να δίνει χρήματα. Αυτά τα λίγα που μας δίνει θα πρέπει εμείς να δείξουμε ότι έπιασαν τόπο. Πρέπει να έχουμε και κάποιο κριτήριο, μιας εύστοχης παρέμβασης για να βοηθήσουμε τον κόσμο. Θεωρώ ότι δεν θα υπάρξει αυτή η στιγμή που η αυτοδιοίκηση στην περιφέρεια, θα έχει απεριόριστους πόρους, να τα λύσουμε όλα για να κοιμόμαστε ήσυχοι. Αυτή η προσπάθεια πάντα θα πρέπει να έχει την προσοχή όλων, τη συνεισφορά και τη συμμετοχή όλων μας και φυσικά θέλει

και τη συμμετοχή της πολιτείας με την έννοια των πόρων. Δεν θα τα έχουμε ποτέ όλα. Προσοχή θέλει και ο κόσμος να συνειδητοποιήσει ότι πλέον οι καιρικές συνθήκες, αυτό που λέμε κλιματική αλλαγή, μας έχουν οδηγήσει να κινδυνεύουμε ανά πάσα στιγμή. Βλέπουμε να υπάρχουν σπίτια μέσα στα πεύκα. Σε ένα γεγονός σαν αυτό που είδαμε όλοι, δεν γλιτώνουν αυτά τα σπίτια. Όσα χρήματα και να έχεις, όσο προσωπικό και να έχεις. Θα πρέπει να ξεκαθαρίσει και θεσμικά το τοπίο, δηλαδή να μην πηγαίνει ο άλλος να κόψει ένα δέντρο και να βρίσκει μετά τον μπελά του. Θα πρέπει να γίνει ένας νόμος για να μην έχουμε πλέον ταλαιπωρία, να μην πηγαίνουμε στην Αποκεντρωμένη και σε διευθύνσεις δασών για αυτά τα απλά πράγματα. Βεβαίως θα πρέπει να υπάρχει ένα μέτρο, γιατί αν δεν υπήρχε αυτό ίσως

να ήμασταν κρανίου τόπος. Γιατί ως άνθρωποι πάντα υπερβάλλουμε και πάντα ξεφεύγουμε». «Περιμένουμε να ανάψουμε ένα κερί» Τελειώνοντας την αναφορά του στις καταστροφικές πυρκαγιές του 2007 ο δήμαρχος Ανδρίτσαινας-Κρεστένων πρόσθεσε: «Περιμένουμε στις 24 του μήνα να ανάψουμε ένα κερί, να θυμηθούμε εκείνες τις δύσκολες ημέρες και να κάνει ο καθένας την αυτοκριτική

του. Πόσο συνέβαλε σε εκείνη την καταστροφή, ή πόσο προσπάθησε να αποτρέψει εκείνο το κακό που έγινε τότε. Θα είναι μία μέρα περίσκεψης, για μας για τον δήμο μας, επειδή είμαστε οι άμεσοι, αφού μετά το κακό που έγινε, πέρασε σε εμάς. Το ζήσαμε όλο αυτό από κοντά και το ζήσαμε με τρόμο όταν ερχότανε, γιατί είχαμε μάθει για το κακό που είχε συμβεί εκεί. Και ίσως αυτός να ήταν ο κύριος λόγος που η περιοχή μας δεν είχε νεκρούς. Γιατί είχε συμβεί αυτό και όλοι βλέπανε ότι οι φωτιές καίνε ανθρώπους. Γιατί μέχρι τότε δεν είχαμε τέτοια παραδείγματα. Εκεί αρχίσαμε όλοι να φιλάμε τον υπερήλικα, την έγκυο, το μικρό παιδάκι, να τους ασφαλίζουμε κάπου, για να γυρίσουμε μετά στο μέτωπο και να συμβάλλουμε στην κατάσβεση της φωτιάς».

Φωτιές στην Ηλεία

8

Τότε και... σήμερα

Τα χρόνια προβλήματα και οι Του Αντώνη Φώτη Με βεβαιότητα θα μπορούσε να πει κανείς πως το μαρτυρικό 2007 για την Ηλεία δεν θα σβήσει ποτέ από τις μνήμες κανενός. Η πύρινη λαίλαπα που κατέκαψε το μεγαλύτερο μέρος του νομού, μετέτρεψε σε στάχτη χιλιάδες περιουσίες, παρθένα δάση και ζώα. Ωστόσο τίποτα από αυτά δεν μπορεί να συγκριθεί με τις δεκάδες ανθρώπινες ψυχές που χάθηκαν, στην πιο μαύρη σελίδα του νομού. Δεκατέσσερα χρόνια μετά και τίποτα δεν μπορεί να απαλύνει τον πόνο όσων έχασαν τους δικούς τους ανθρώπους. Τι και αν έχουν χυθεί τόνοι μελανιού τόσα χρόνια, δεν μπορεί να αναδειχθεί με παραστατικό τρόπο το μέγεθος της καταστροφής που υπέστη η Ηλεία τον εφιαλτικό εκείνο Αύγουστο. Είναι μνήμες βαθειά χαραγμένες στις ψυχές όλων και ιδιαίτερα στων ανθρώπων που ζουν με την απώλεια των δικών τους ατόμων. Μνήμες που δεν θα σβήσουν όσα χρόνια και αν περάσουν και που πάντα θα εύχονται τέτοιες στιγμές να μην ζήσει κανείς ποτέ! Παρότι όλα αυτά τα χρόνια η φύση έχει καταφέρει να αναγεννηθεί και το πράσινο να επανέλθει και πάλι στις δύο κοινότητες της Ζαχάρως, τίποτα από τη ζωή των δυο χωριών δεν θυμίζει τα χρόνια πριν την καταστροφική φωτιά. Μπορεί τα σπίτια και οι περιουσίες να φτιάχτηκαν πάλι με πρωτοβουλία επιφανών ανθρώπων, ωστόσο τίποτα δεν μπορεί να επαναφέρει στη ζωή όσους άδικα χάθηκαν τη στιγμή εκείνη. Και όσοι έχουν μείνει πίσω, ζουν τη δύσκολη καθημερινότητα έχοντας στιγματιστεί για πάντα από τις απώλειες αυτές. Μια καθημερινότητα γεμάτη προβλήματα που αποκαλύπτουν στις δηλώσεις τους παρακάτω οι κάτοικοι και φορείς των δύο αυτών πυρόπληκτων κοινοτήτων…

ΦΩΤΗΣ ΒΛΑΧΟΣ- Πρόεδρος Πολιτιστικού Συλλόγου Μακίστου «Οι φετινές φωτιές μας ξύπνησαν μνήμες, ταραχθήκαμε και παραμένουμε ακόμα ταραγμένοι. Ακόμα και κοντά στην περιοχή μας έγιναν κακόβουλες απόπειρες, οι οποίες έγιναν γρήγορα αντιληπτές και αντιμετωπίστηκαν άμεσα από τις αρμόδιες αρχές και τα κλιμάκια του δήμου. Ωστόσο δεν είμαστε ευχαριστημένοι από την όλη κατάσταση, μιας και κάθε χρόνο κινδυνεύουμε και δεν έχει δημιουργηθεί καμία αντιπυρική ζώνη. Αν υπάρξει ξανά κάποιο μέτωπο, τι θα γίνει; Θα γλιτώσουμε ή θα ξανακαούμε; Τι έχει κάνει η Πολιτεία, ο Δήμος, η Περιφέρεια, η Πυροσβεστική, το Δασαρχείο; Δεν έχει γίνει καμία προετοιμασία και δεν έχει φροντίσει κανείς ώστε να μην έχουμε ξανά παρόμοια φαινόμενα. Χρειάζονται προληπτικά μέτρα. Τόσα εκατομμύρια ευρώ στο Ταμείο Μολυβιάτη και ούτε ένα δεν έπεσε στη «μαρτυρική» Μάκιστο για κοινόχρηστους χώρους. Δεν προκαλεί εντύπωση όλο αυτό; Γνωρίζει κανείς ότι το δίκτυο του νερού είναι

ολοκληρωτικά κατεστραμμένο και έχουμε μη πόσιμο νερό; Δεν έχει αποκατασταθεί όλα αυτά τα χρόνια και κάτι πρέπει να γίνει. Ο δρόμος για το χωριό περισσότερο για σοκάκι μοιάζει παρά για περιφερειακός δρόμος όπως τον χαρακτηρίζουν. Έχουμε ένα πολιτιστικό κέντρο στο οποίο έχουν σταματήσει οι εργασίες ολοκλήρωσής του από το 2003 και δεν έχουμε ούτε έναν χώρο συνάντησης. Πως είναι δυνατόν να μην μιλάμε για ερήμωση της Μακίστου; Ο δήμος δείχνει αδράνεια σε αυτή την υπόθεση. Υπάρχουν σημεία αδιάβατα που πραγματικά αν υπήρχε κρατική μέριμνα δεν θα αντιμετωπίζαμε κάθε χρόνο τον φόβο. Κοροϊδεύουν τον κόσμο μέχρι να περάσουν οι δύσκολες μέρες και μετά θα κουβεντιάζουν για άλλα πράγματα. Δεν έχουμε δει άσπρη μέρα από τότε! Πώς θα αναπτυχθεί το χωριό; Πώς θα έρθει ο κόσμος πίσω αν δεν υπάρχει κρατική μέριμνα; Μέχρι και το γραφείο της Μαριάννας Βαρδινογιάννη μας κάλεσε και αναρωτιό-

ταν γιατί ερημώνει το χωριό! Όταν δεν έχει τις απαραίτητες υποδομές εδώ και χρόνια, είναι εύκολα αντιληπτή η αδιαφορία των αρμόδιων αρχών».

Φωτιές στην Ηλεία

9

Τότε και... σήμερα

εφιαλτικές μνήμες τις έχουν ερημώσει ΝΩΝΤΑΣ ΠΟΘΟΣ- Πρόεδρος Τ.Κ. Μακίστου «Οι μνήμες μας από το 2007 ξύπνησαν με τις τωρινές φωτιές. Μέρα νύχτα βρισκόμασταν σε επιφυλακή προκειμένου να μη βιώσουμε όσα είχαν γίνει τότε όπου είχαν χαθεί ανθρώπινες ψυχές, γεγονός που πλέον με κάθε πυρινή εστία δεν γίνεται να μην έρχεται στο μυαλό μας. Πρέπει όλοι μας να ενδιαφερόμαστε για τον τόπο μας και να φροντίζουμε να μην συμβεί ποτέ κάτι ανάλογο. Η πολιτεία πρέπει να πράττει αυτά που της αναλογούν, δηλαδή τη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών και τον εξοπλισμό της πυροσβεστικής υπηρεσίας με περισσότερα οχήματα, προκειμένου να δουλεύει όλος ο μηχανισμός σωστά και σε συνεργασία με τους κατοίκους να σταματούν τέτοια φαινόμενα εν τη γενέσει τους».

ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΟΚΚΑΛΙΑΡΗ- Κάτοικος Μακίστου «Εφόσον το χωριό είχε καταστραφεί ολοσχερώς, ήταν μια ευκαιρία να γίνουν και κάποιες υποδομές. Ήρθε η οικογένεια Βαρδινογιάννη και έφτιαξε κάποια σπίτια και αυτό ήταν κάτι πολύ σημαντικό. Αλλά δεν ήταν μόνο τα σπίτια. Αρκετοί από εμάς τώρα έχουμε πρόβλημα με το νερό. Ορισμένα θέματα τέτοιας φύσεως θα μπορούσαν από τότε να έχουν αποκατασταθεί, αλλά δυστυχώς αυτό δεν έγινε. Από το Ταμείο Μολυβιάτη η αλήθεια είναι πως εδώ δεν φάνηκε ούτε ένα ευρώ. Οι μόνιμοι κάτοικοι πλέον είναι ελάχιστοι. Κάποιοι μεγαλύτερης ηλικίας έφυγαν από τη ζωή και μόνο το καλοκαίρι μπορείς να δεις παραπάνω άτομα στην κοινότητά μας. Αγαπάμε το χωριό και θα μπορούσα να το

χαρακτηρίσω βιωματικό, μιας και έχουμε ζήσει πολλές και σημαντικές στιγμές της ζωής μας σε αυτό. Ο λόγος που ερχόμαστε οι περισσότεροι είναι συναισθηματικός πλέον. Την ημέρα καταστροφής του χωριού το 2007, είχα φύγει την προηγούμενη μέρα και επέστρεψα το μαρτυρικό βράδυ, μιας και ήταν οι γονείς μου εδώ και θέλαμε να δούμε αν ζουν. Είχαμε περάσει και από τον τόπο του ατυχήματος, ωστόσο εκείνη τη στιγμή δεν γνωρίζαμε ποιοι είναι. Τους ξέραμε τους αδικοχαμένους και μάλιστα είχαμε συγγένεια. Το δίπλα σπίτι από μένα δεν άνοιξε ποτέ, αφού κάηκαν οι γονείς του παιδιού που το έχει. Είναι σκληρό όλο αυτό. Η φύση όμως όλα αυτά τα χρόνια τη δουλειά της την έκανε. Ωστόσο θα πρέπει οι επιτήδειοι να αφήσουν ήσυχα τα δάση και να σταματήσει οποιαδήποτε προσπάθεια κερδοφορίας από αυτήν την υπόθεση. Ο φόβος από τις φετινές φωτιές ήταν έντονος και στην περιοχή μας, αλλά λειτουργήσαμε θετικά και αφού συγκεντρωθήκαμε στην πλατεία του χωριού αποφασίσαμε κάθε βράδυ να κάνουμε βάρδιες, γυναίκες και άνδρες. Όσον αφορά τις εντολές εκκένωσης, δεν είναι πάντα σωστές. Όσοι χάθηκαν τότε ίσως να ζούσαν αν δεν έφευγαν».

Φωτιές στην Ηλεία

10

Τότε και... σήμερα

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΙΣ «ΜΑΡΤΥΡΙΚΕΣ» ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΑΡΤΕΜΙΔΑ- ΜΑΚΙΣΤΟ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΖΑΧΑΡΩΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΣ Κάτοικος Αρτέμιδας: «Μπορεί τη μέρα της φωτιάς να μην βρισκόμουν εδώ, ωστόσο ήρθα το ίδιο βράδυ. Τα πράγματα ήταν τραγικά. Χάθηκαν τόσες ανθρώπινες ψυχές και τα πρώτα χρόνια μετά το γεγονός αυτό ήταν πολύ δύσκολα, αφού είχαν καταστραφεί και πολλές περιουσίες. Βέβαια η φύση σιγά- σιγά αναγεννήθηκε, ωστόσο οι άνθρωποι δεν επιστρέφουν ξανά. Οι φετινές φωτιές σίγουρα μας ξύπνησαν δυσάρεστες μνήμες, ωστόσο παρά την έκτασή τους ευτύχημα ήταν ότι δεν θρηνήσαμε θύματα. Σε μία φωτιά και μία πλημμύρα τα πράγματα είναι πάντα δύσκολα και δεν ξέρεις πως να αντιδράσεις. Πλέον τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Κοιτούν να σώσουν περισσότερο τον κόσμο και τα υπόλοιπα να τα αφήσουν στο έλεος του Θεού. Για μένα καλό είναι να σώζονται ανθρώπινες ψυχές, αλλά θα πρέπει να στηρίζονται και οι περιουσίες πολιτών που δεν είναι εύκολο να φτιαχτούν πάλι. Πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος να φυλάγονται οι περιουσίες του κόσμου. Αποτελεσματικοί τρόποι υπάρχουν και πιστεύω μπορούν να τους βρουν. Δεκατέσσερα χρόνια μετά είναι δύσκολο να επιστρέψει ο κόσμος στα χωριά ειδικά με την κατάσταση που επικρατεί τώρα με τον κορωνοϊό, ωστόσο σίγουρα θα μπορούσαν να κάνουν περισσότερα πράγματα. Μετά την καταστροφή μιας περιοχής, οι ενέργειες θα πρέπει να είναι συγκεκριμένες προκειμένου να παραμείνει ο κόσμος στον τόπο του. Κάτι τέτοιο δεν έγινε τότε στην περιοχή μας. Όσα χρήματα δόθηκαν τότε δεν κατανεμήθηκαν σωστά, με αποτέλεσμα να μην δημιουργηθούν σωστές υποδομές και τόσα χρόνια μετά να υπάρχουν προβλήματα με το νερό».

ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΣΤΗΣΚάτοικος Αρτέμιδας: «Ο κόσμος χάθηκε και το χωριό ερήμωσε. Από τότε το χωριό δεν έχει βρει ξανά τους ρυθμούς του και έχει χάσει τους κατοίκους του. Άλλοι έφυγαν από τη ζωή και άλλοι από τον τόπο αυτό. Δεν μας έμεινε τίποτα. Ευτυχώς γλιτώσαμε από τις πυρκαγιές των προηγούμενων ημερών, αλλά σίγουρα ξυπνούν δυσάρεστες μνήμες στο άκουσμα των καταστροφών που προκλήθηκαν».

Τα χρόνια προβλήματα και οι

Φωτιές στην Ηλεία

11

Τότε και... σήμερα

εφιαλτικές μνήμες τις έχουν ερημώσει ΚΩΣΤΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟΥΛΟΣ- Δήμαρχος Ζαχάρως

«Δ

εκατέσσερα χρόνια μετά τη φονική πυρκαγιά του 2007. Δεκατέσσερα χρόνια και οι μνήμες είναι άσβηστες και ο πόνος των οικογενειών που έχασαν τους δικούς τους ανθρώπους σε εκείνο τον όλεθρο είναι βαθύς. Έχει στιγματιστεί ο δήμος Ζαχάρως και έχει καθυστερήσει πολύ η ανάπτυξή του λόγω αυτής της πυρκαγιάς, ενώ δεν έτυχε της βοήθειας που θα έπρεπε από το κράτος και ελπίζουμε οι καινούριες πυρκαγιές που αντιμετωπίσαμε μέχρι τώρα στον νομό Ηλείας και σε όλη τη χώρα να τυγχάνουν καλύτερης αντιμετώπισης. Και αυτό διότι το πλήγμα από τις πυρκαγιές στον ανθρώπινο παράγοντα και στις υποδομές είναι τεράστιο. Εύχομαι αυτή τη φορά να γίνει το ξεκίνημα για την αποκατάσταση των κοινωνιών, κυρίως με καλύτερη μεθοδολογία και αποτελεσματικότητα. Σε μια γενικότερη εκτίμηση, πιστεύω και λέω ότι είναι πολύ εύκολη η κουβέντα για την αποκατάσταση των δασών. Δάση στα οποία όμως η αποκατάσταση γίνεται πάλι με τη φύτευση πεύκων, αυτό είναι έγκλημα. Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε όλοι πως αυτό το «παράσιτο» που δυστυχώς θεωρείται δασικό είδος, είναι μια εν δυνάμει απειλή που θα πρέπει να τεθεί υπό διωγμό. Τα δάση από τη δεκαετία του ’50 μέχρι σήμερα έχουν διπλασιαστεί στη χώρα μας σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από αυτά ακόμα και των βόρειων χωρών. Θα πρέπει να αντιμετωπιστεί από την πολιτεία με διαφορετικό τρόπο η αποκατάσταση των ζημιών προς όφελος της ανθρώπινης ζωής και βεβαίως η αποκατάσταση αυτή να γίνει με μια διαφορετική αντίληψη και όχι με το «κάηκαν πεύκα, ξαναβάζουμε πεύκα». Θα πρέπει να επιλεγούν νέα ειδικά δέντρα. Εύχομαι να μην ξανασυμβεί ποτέ κάτι τέτοιο και ελπίζω ότι θα προετοιμαστούμε καλύτερα σε όλη τη χώρα να αντιμετωπίζουμε αυτή τη μόνιμη πλέον απειλή κάθε καλοκαίρι. Με τις πυρκαγιές των προηγούμενων ημερών υπήρξε μεγάλη ανησυχία και είχαμε ετοιμάσει ένα σχέδιο πολιτικής προστασίας και κάναμε τις ενδεδειγμένες συσκέψεις, τα γνωστά ΣΤΟ, με όλα τα κλιμάκια προκειμένου να υπάρξει έγκαιρη πρόληψη και να τεθεί ένας σωστός σχεδιασμός. Ωστόσο τα κενά δεν λείπουν και αυτά παρατηρούνται τόσο σε ανθρώπινο δυναμικό, όσο και σε μηχανολογικό εξοπλισμό με την έλλειψη πυροσβεστικών οχημάτων και βαρέων μηχανημάτων για τη δημιουργία ζωνών ασφαλείας στα δάση. Βεβαίως σημαντικό κεφάλαιο

αποτελούν και οι δασικοί δρόμοι που μερικώς διανοίγονται από τη δασική υπηρεσία, που έχει και το κύριο πρόσταγμα σε αυτές τις ενέργειες. Θα πρέπει όλοι οι πολίτες να αντιληφθούν πως έχουν υποχρέωση να φροντίζουν τα σπίτια και τα κτήματά τους, ώστε να είναι οι περιουσίες και οι ανθρώπινες ζωές ασφαλείς».

Φωτιές στην Ηλεία

Τότε και... σήμερα

12

Ανήμποροι, μικροί και λίγοι, στο ίδιο έργο θεατές , 1 2 0 2 Σ Ε ΠΥΡΚΑΓΙ ΤΑ ΜΙΑ ΑΠΟ Α Ν Α Ξ Α Ι ΙΔ Της Νάντιας Μανιάτη

Α

ναρωτιέμαι, τι μπορεί να πήγε λάθος και δεν καταφέραμε να κατανοήσουμε όλοι εμείς εδώ στην πολύπαθη Ηλεία, τις πραγματικές επιπτώσεις από τις καταστροφικές πυρκαγιές που βιώσαμε το 2007 και όλα όσα κληθήκαμε να αντιμετωπίσουμε στη συνέχεια από την καμένη γη... Τότε, που γίναμε παγκόσμιο πρωτοσέλιδο με αρνητικό πρόσημο, με φόντο τις ανθρώπινες ψυχές που χάθηκαν, τη χλωρίδα και την πανίδα που καταστράφηκαν και εκείνο το μόνιμο ηλιοβασίλεμα από τις φλόγες που είχε στοιχειώσει για μέρες ολόκληρες τον ουρανό και που δεν έλεγε να ξημερώσει. Δεκατέσσερα χρόνια μετά η Ηλεία κλήθηκε να αντιμετωπίσει ξανά την ίδια κατάσταση… Μια κατάσταση με απώλειες, ελλειπή μέτρα και ένα απαρχαιωμένο νομικό πλαίσιο δασικής προστασίας που οι σύγχρονοι καιροί το καλούν να εκσυγχρονιστεί από χθες. Ήταν Τετάρτη 4 Αυγούστου κι ενώ οι μετεωρολόγοι έχουν προειδοποιήσει από τις προηγούμενες ημέρες για κύμα καύσωνα που αναμένεται να πλήξει τη χώρα και η πολιτική προστασία από την πλευρά της να κάνει λόγο για υψηλό κίνδυνο εκδήλωσης πυρκαγιών, λίγο πριν από το μεσημέρι ξεσπούν στην Ηλεία μέσα σε διάστημα μιας ώρας 7 πύρινα μέτωπα, τα οποία λόγω της ξηρασίας, των ισχυρών ανέμων και της ζέστης που επικρατεί παίρνουν γρήγορα ανησυχητικές διαστάσεις.

“Η φωτιά δε γεννάει φωτιά, αλλά στάχτη” Αφρικανική παροιμία

Φωτιές στην Ηλεία

13

Τότε και... σήμερα

Από νωρίς το πρωί μέχρι τη δύση του ηλίου στην πρώτη γραμμή

Σε κίνδυνο ξανά το πιο ισχυρό brand name του πλανήτη Όλο αυτό ήταν αρκετό για να ξυπνήσουν οι «μαύρες» και γεμάτες δάκρυα και στάχτες, μνήμες του 2007… Οι συνθήκες ήταν ιδανικές και έτσι τις επόμενες ώρες οι φωτιές είχαν εξαπλωθεί σε αγροτοδασικές εκτάσεις απειλώντας παράλληλα οικισμούς και κοινότητες και με ένα μέτωπο αρκετών χιλιομέτρων να καίνε με μανία ότι βρουν στο πέρασμά τους. Άναυδος ολόκληρος ο πλανήτης που για δεύτερη φορά παρακολουθούσε σε απευθείας τηλεοπτική μετάδοση τις «πύρινες γλώσσες» να έχουν στο στόχαστρο ξανά το λίκνο του Παγκόσμιου Πολιτισμού, την Αρχαία Ολυμπία. Κυβερνητικό κλιμάκιο στην Ολυμπία Και παρά το ότι κατάφεραν να μην υποστούν ζημιές το μουσείο, ο αρχαιολογικός χώρος, η Δ.Ο.Α, το μνημείο του Πιέρ ντε Κουμπερτέν και ασφαλώς η έδρα του δήμου, ο κίνδυνος για τα παραπάνω, παρέμενε ορατός για πολλές ώρες. Γεγονός που έσπευσαν να επισκεφθούν την περιοχή ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, οι Υπουργοί Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, Προστασίας του Πολίτη, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, κλιμάκιο της πολιτικής Προστασίας, της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας κ.ά. Και μπορεί τα αρχαία και ο πολιτισμός μας να στάθηκαν τυχερά και να παρέμειναν ανέπαφα από την πύρινη λαίλαπα, στην πραγματικότητα η καταστροφή είναι τεράστια σε δασική και καλλιεργήσιμη έκταση, όπως τεράστιες είναι και οι ζημιές που υπέστησαν οι κατοικίες, όπως και χιλιάδες ζώα, άγρια και ήμερα. Οι κοινότητες Νεμούτας, Λάλα, Ξηρόκαμπου, Πλατάνου, Πελοπίου, Μιράκας και όμοροι συνοικισμοί δοκιμάστηκαν σκληρά για μέρες και οι πυροσβεστικές δυνάμεις έδιναν κυριολεκτικά μία σκληρή μάχη. Επίσης για αρκετές ώρες απειλήθηκε η κοινότητα Νεράιδα, με την Πυροσβεστική και τις αρχές να έχουν σημάνει συναγερμό για την προστασία του αγωγού της Αύρας και της αποφυγής προβλημάτων στην υδροδότηση, κάτι που ευτυχώς αντιμετωπίστηκε χωρίς να δημιουργηθεί κανένα απολύτως πρόβλημα.

Με όποιο μέσο είχαν έμειναν για να σώσουν τις περιουσίες τους

Ο ΔΗΜΟΣ ΠΥΡΓΟΥ Η φωτιά στον Πύργο Το ξημέρωμα της 5ης Αυγούστου βρήκε την πρωτεύουσα της Ηλείας μέσα σε καπνούς με μια θλιμμένη ανατολή που ποτέ δεν ήρθε… Ανάλογο σκηνικό ακολούθησε και τις επόμενες δύο ημέρες με πυκνούς καπνούς και ένα καθεστώς «σκιάς» να έχει πλακώσει την ατμόσφαιρα. Από την πλευρά τους οι μετεωρολόγοι εκείνες τις ημέρες συνεχίζουν να μιλούν για παρατεταμένο καύσωνα, ώσπου ξεσπά τεράστια πυρκαγιά στην αγροτική περιοχή μεταξύ της κοινότητας Κολιρίου και του συνοικισμού Λαμπετίου, μια φωτιά που λόγω των βορειοδυτικών ανέμων πέρασε στην κοινότητα Λανθίου απειλώντας τη Μονή Κρεμαστής. Μια φωτιά που τα επόμενα εικοσιτετράωρα έφτασε μέχρι και τη Βαρβάσαινα. Οι πυρκαγιές που μαίνονταν για μια εβδομάδα πέρασαν και στη γειτονική Γορτυνία Αρκαδίας προκαλώντας τεράστια καταστροφή και εξαιτίας των ανέμων επανήλθαν ξανά στην Ηλεία… Από την πρώτη στιγμή, στην πρώτη γραμμή ο Αντιπεριφερειάρχης Ηλείας Βασίλης Γιαννόπουλος επιβλέποντας και παρακολουθώντας με αγωνία το έργο κατάσβεσης με πρώτο μέλημα τη διασφάλιση της ανθρώπινης ζωής. Τα μέτωπα πολλά και όλο αυτό μόνο με τυχαίο περιστατικό δεν έμοιαζε… Αγνοήθηκαν οι εκκλήσεις για εκκένωση Παρά το γεγονός ότι η γραμμή S.O.S 112, έστελνε μηνύματα στα κινητά τηλέφωνα είτε για κίνδυνο εκδήλωσης πυρκαγιάς, είτε για εκκένωση, οι κάτοικοι αντιλαμβανόμενοι τις ελλείψεις στην πυρόσβεση από αέρα και ξηρά επέλεξαν να μείνουν δίπλα στα σπίτια τους και στο βιός του και με όποια μέσα μπορούσαν να διαθέσουν προσπαθούσαν να τα σώσουν. Έτσι με κίνδυνο της ζωής τους και με μπιτόνια, λάστιχα, βυτία τρακτέρ συνέβαλαν και αυτοί στην επιχείρηση κατάσβεσης. Παρά τις εκκλήσεις των Αρχών για να εγκαταλείψουν την εστία τους προσπάθησαν και τα κατάφεραν και όπως δήλωναν εκείνες τις ημέρες στην εφημ. «Πατρίς» «Δεν μπορούσαν να φύγουν και να αφήσουν στις φλόγες τους κόπους μιας ολόκληρης ζωής…». Συνέχεια στην σελ. 10

Φωτιές στην Ηλεία

14

Τότε και... σήμερα

Συνέχεια από σελ. 9 ΤΙ ΣΥΝΕΒΗ ΤΕΛΙΚΑ… Οι πραγματικές αίτιες πυρκαγιών Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις οι επτά ταυτόχρονες πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν στην Ηλεία στις 4 Αυγούστου 2021, μόνο τυχαίες δεν μπορούν να χαρακτηριστούν. Ταυτόχρονα και σε πολλά σημεία και με όλες τις συνθήκες να τις ευνοούν… Κοινός παρονομαστής όλων των μεγάλων πυρκαγιών που ξέσπασαν από τα τέλη Ιουλίου στη χώρα μας, ήταν οι ακραίες καιρικές συνθήκες καύσωνα που επικράτησαν εκείνο το διάστημα, αρκεί να θυμηθούμε ότι σε εννέα μετεωρολογικούς σταθμούς μετρήθηκαν οι μέγιστες θερμοκρασίες ρεκόρ όλων των εποχών με έναν Αύγουστο να αγγίζει και τοπικά να ξεπερνά τους 45° C σημειώνοντας «ιστορικό κύμα καύσωνα». Έτσι, δημιουργήθηκε πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη δασικών πυρκαγιών. Από την άλλη, η κλιματική αλλαγή σε συνδυασμό με την υπερθέρμανση του πλανήτη, οδηγεί σε παρατεταμένες περιόδους ισχυρού καύσωνα και ξηρασίας και όπως ισχυρίζονται οι ειδικοί τα αποτελέσματα τα βλέπουμε δέκα χρόνια νωρίτερα από ότι τα περίμενε η επιστημονική κοινότητα.. Έτσι, παρόλο που οι περιοχές της Μεσογείου είναι εξοικειωμένες με τις συχνές πυρκαγιές και με τα δάση να βρίσκουν τον ρυθμό τους μετά από λίγα χρόνια είτε από φυσική αναγέννηση, είτε από αναδάσωση, υπάρχει μία γενικευμένη έξαρση του φαινομένου με εκατοντάδες φωτιές να εκδηλώνονται σε λίγες μόνο ημέρες. Ένας βασικός παράγοντας είναι και η παλιά νομοθεσία που εφαρμόζεται στη χώρα βάση της οποίας δεν καθαρίζονται τα δάση από ξερά κλαδιά και φύλλα, με αποτέλεσμα να συσσωρεύεται καύσιμη ύλη, η οποία σε συνθήκες καύσωνα λειτουργεί σαν εύφλεκτο υλικό. Επίσης πρέπει να ληφθεί μέριμνα και να υλοποιηθεί η διάνοιξη δρόμων γιατί όπως γίνεται κατανοητό σε μια πυκνή έκταση δάσους δεν μπορεί να περάσει κανένα πυροσβεστικό όχημα και η φωτιά μεταδίδεται εύκολα. Επιπλέον το γεγονός ότι κυρίαρχο δέντρο

στα ελληνικά δάση είναι το πεύκο το οποίο ως γνωστό μεταδίδει αστραπιαία τη φωτιά είναι ένας ακόμη επιβαρυντικός παράγοντας για τα δάση μας που καίγονται τόσο εύκολα. Σημαντικό ρόλο παίζει και η «πρόχειρη» αγροτική δραστηριότητα όπου πολλές φορές λόγω διαφόρων εργασιών γίνεται η αιτία να προκληθούν σπινθήρες που εύκολα δημιουργούν κίνδυνο εκδήλωσης πυρκαγιάς. Συμπερασματικά λοιπόν αν υπολογίσουμε την προσωπική ευθύνη και μέριμνα του καθενός μας, την ευθύνη της Πολιτείας για καλύτερη πυροσβεστική κάλυψη, την απαρχαιωμένη νομοθεσία διαχείρισης των δασών αλλά και την κλιματική αλλαγή που δηλώνει παρούσα, ίσως καταφέρουμε να σώσουμε ότι απέμεινε και τα παιδιά μας να απολαύσουν τον ίσκιο από ένα μεγάλο και υγιές δάσος. Απολογισμός δήμου Αρχαίας Ολυμπίας Τεράστιες καταστροφές υπέστη ο δήμος Αρχαίας Ολυμπίας από τις πυρκαγιές σύμφωνα με το ευρωπαϊκό σύστημα Κοπέρνικος.

Συγκεκριμένα: 180.005 στρέμματα γης κάηκαν.

16.567 άνθρωποι επηρεάστηκαν από τη φωτιά.

1.466 σπίτια υπέστησαν ζημιές από την πυρκαγιά. Και περίπου 400.000 – 500.000 ελαιόδεντρα έγιναν κάρβουνο. Αλλαγή χρήσης καμένης γης Πολύς λόγος γίνεται ωστόσο και για την αλλαγή χρήσης της καμένης γης όπου μέσα από δορυφορικούς χάρτες προκύπτει ότι όντως αλλάζει, είτε για καλλιέργεια, είτε για οικοπεδοποίηση. Πρόκειται κυρίως για πλαγιές και απόκρημνες περιοχές όπου δεν υπάρχει ορατότητα και εύκολη πρόσβαση για έλεγχο, κάτι που όμως γίνεται αντιληπτό μέσα από δορυφορικές φωτογραφίες. Έτσι, εύκολα μπορούν να συγκριθούν φωτογραφίες αρχείου του 2006, με αυτές του 2018, στις οποίες διαπιστώνεται ότι αρκετά στρέμματα από τα καμένα του 2007 έχουν μετατραπεί από δασικές εκτάσεις σε ελαιώνες, όπως πρώτη δημοσίευσε η εφημε-

ρίδα «Πατρίς» την 1η Αυγούστου, μέσα από στοιχεία που μας παραχώρησε ο Όμιλος Τεχνολογιών Άρατος. Μια είδηση που δημοσίευσε και το «Πρώτο Θέμα» το Σάββατο 21 Αυγούστου. Η πυρκαγιά δεν είναι μόνο αυτά που καταστρέφει, είναι και τα «εγκαύματα» που επιφέρει στο έδαφος. Σαν πρώτο βήμα πρέπει να είναι η απαγόρευση της βόσκησης και η δημιουργία κορμοφραγμάτων και κλαδοπλεγμάτων όπου κρίνεται απαραίτητη και μάλιστα σε σύντομο χρονικό διάστημα, πριν από τις φθινοπωρινές βροχές. Όλοι οι επιστήμονες συμφωνούν ότι τo οικολογικό πρόβλημα που δημιουργείται τελευταία στις χώρες της Μεσογείου, μεταξύ αυτών και της Ελλάδας, δεν οφείλεται τόσο στις ίδιες τις πυρκαγιές όσο στην αυξημένη συχνότητά τους. Άλλωστε η διατήρηση των μεσογειακών οικοσυστημάτων είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις δασικές πυρκαγιές. Έτσι, αυτή που οδηγεί τελικά σε αποδάσωση της περιοχής, είναι η μεταπυρική οικονομική δραστη-

Φωτιές στην Ηλεία ριότητα του ανθρώπου, τόσο σε υπερβόσκηση όσο και σε οικοπεδοποίηση και απλή καλλιέργεια.

15

Τότε και... σήμερα Για μέρες ολόκληρες ο ουρανός είχε σκεπαστεί από πυκνούς καπνούς

“Τα χειρότερα είναι μπροστά”, είπε πρόσφατα ο Ευθ. Λέκκας Ενός κακού μύρια έπονται έλεγαν οι Αρχαίοι Έλληνες και τους βλέπουμε για ακόμη μία φορά να επιβεβαιώνονται. Σε μία πρώτη αποτίμηση των περιβαλλοντικών συνεπειών από τις πυρκαγιές προχώρησε ο πρόεδρος του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ. Ο κ. Λέκκας μετά από επιτόπια έρευνα στις καμένες περιοχές επισήμανε και τις πιθανές επιπτώσεις που θα έχει η καθεμία ξεχωριστά: Το δυναμικό διάβρωσης στην Πελοπόννησο, στην Εύβοια είναι τεράστιο και αναμένεται μετά την πυρκαγιά να τροφοδοτήσει με εκατομμύρια κυβικά μέτρα εδάφους το υδρογραφικό δίκτυο, δηλαδή τους ποταμούς, ενώ αντίθετα στην Αττική είναι περιορισμένο.

Η μορφολογία των περιοχών θα αλλάξει ριζικά, ενώ στην Αττική θα παρατηρηθούν μόνο μικρές αλλοιώσεις. Η ρύπανση του αέρα από την πυρκαγιά στην Αττική θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στον πληθυσμό, δεδομένου ότι η ευπάθεια είναι μεγάλη λόγω πυκνότητας του πληθυσμού και της ήδη επιβαρυμένης κατάστασης στην Πρωτεύουσα. Η τοξικότητα των υπολειμμάτων της καύσης είναι τεράστια στην Αττική, ενδιάμεση στην Εύβοια και μικρή στην Πελοπόννησο όπου υπάρχουν μικρότερης έκτασης καύσεις βιομηχανικών εγκαταστάσεων, αυτοκινήτων και κατοικιών. Ο κίνδυνος κατολισθήσεων στη Βόρεια Εύβοια αυξάνεται δραματικά και αναμένονται τεράστιες επιπτώσεις. Το ίδιο συμβαίνει και στην Πελοπόννησο, ενώ στην Αττική ο κίνδυνος κατολισθητικών φαινομένων μπορεί να χαρακτηριστεί μικρός. Ο πλημμυρικός κίνδυνος στην Πελοπόννησο είναι υπολογίσιμος, δεδομένου του σημαντικού υδρογραφικού δικτύου που αναπτύσσεται στις πυρόπληκτες περιοχές και απομειώνεται μερικώς σε φυσικά φράγματα που λειτουργούν κατά μήκος του, καθώς και της απομακρυσμένης από τις κοίτες χωροθέτησης των οικισμών της περιοχής. Στην Αττική ο πλημμυρικός κίνδυνος είναι υψηλός δεδομένου των ανθρώπινων παρεμβάσεων στο υδρογραφικό δίκτυο. Ο μέγιστος όμως πλημμυρικός κίνδυνος απαντάται στην Εύβοια, όπου αναπτύσσονται λεκάνες που εκφορτίζουν σε περιοχές αναπτυγμένων οικισμών κατά μήκος της παράκτιας ζώνης.

Η επαναφορά των οικοσυστημάτων και κυρίως της χλωρίδας στην Ηλεία θα είναι σχετικά γρήγορη σύμφωνα με τα δεδομένα από την πυρκαγιά του 2007, λόγω των υψηλών βροχοπτώσεων, των γόνιμων εδαφών, των γεωλογικών σχηματισμών και του αναγλύφου. Τεράστιο πρόβλημα όμως υφίσταται στην Εύβοια, όπου 400.000 στρέμματα εκτιμάται ότι ποτέ δεν θα επανέλθουν στην αρχική τους κατάσταση, καθώς παράγοντες όπως η σφοδρότητα της καύσης, το έντονο ανάγλυφο, οι γεωλογικοί σχηματισμοί και η ταχεία διάβρωση δεν θα επιτρέψουν σε καμία περίπτωση την επάνοδο. Η συγκεκριμένη περιοχή οδεύει ταχύτατα προς ερημοποίηση. Αντίθετα η περιβάλλουσα ζώνη διήθησης της πυρκαγιάς, έκτασης περίπου 200.000 στρεμμάτων, μπορεί να ανακάμψει μετά από στοχευμένες παρεμβάσεις μικρής κλίμακας.

Φωτιές στην Ηλεία

16

Τότε και... σήμερα

Τα πρωτοσέλιδα της εφ. «Πατρίς» Της Νάντιας Μανιάτη Τα βλέμματα όλων στις αρχές Αυγούστου ήταν στραμμένα στις φωτιές και με πρωταγωνιστές τους δήμους Αρχαίας Ολυμπίας και Πύργου, καθώς ήσαν αυτοί που επλήγησαν… Δύο δήμοι που «μαρτύρησαν» ξανά, με τα δελτία ειδήσεων να μονοπωλούν με ζωντανές συνδέσεις στον τόπο που μαίνονταν οι πυρκαγιές, διακόπτοντας τη ροή του προγράμματός τους για να μεταδώσουν τα μέτωπα της τραγωδίας. Μια τραγωδία από την Εύβοια, την Αττική και την Ηλεία. Αργότερα στον χορό των πυρκαγιών μπήκε η Αρκαδία και η Μάνη, ενώ είχε προηγηθεί στα τέλη του Ιουλίου και η πυρκαγιά στην Αχαΐα. Από την πρώτη στιγμή το δημοσιογραφικό επιτελείο της εφημερίδας «Πατρίς» βρέθηκε στον τόπο της τραγωδίας προκειμένου να ενημερώσει έγκαιρα, έγκυρα και υπεύθυνα το αναγνωστικό της κοινό, όπως κάνει εδώ και 119 χρόνια η «ναυαρχίδα» του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Βαρουξή. Εκτός από κυβερνητικά στελέχη η Ηλεία έγινε πόλος έλξης των πολιτικών αρχηγών που έσπευσαν να δουν από κοντά το μέγεθος της καταστροφής. Τα παράπονα του κόσμου ήταν πολλά και ένα κύμα απογοήτευσης κυριαρχούσε σε όλες αυτές τις «άνοστες» συναντήσεις που είχαν ως σημείο αναφοράς τα καμένα του 2007, που εκ του αποτελέσματος φάνηκε ότι τίποτα δεν μας δίδαξαν οι τότε πυρκαγιές και όλα όσα ειπώθηκαν τότε, για μέτρα και μέριμνα, έμειναν τελικά μόνο στα λόγια. Την ατμόσφαιρα στο όλο σκηνικό βάραινε και βαραίνει, η χρόνια εγκατάλειψη και υποβάθμιση που υφίσταται ο νομός εδώ και δεκαετίες, με το μέλλον και την οικονομία των πολιτών και του τόπου να παραμένει αρνητικά στάσιμη… Πέμπτη 5 Αυγούστου 2021

Εκείνο που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι οι δασικές πυρκαγιές δεν είναι κομματική υπόθεση. Αντίθετα μας αφορούν όλους και όλοι μαζί οφείλουμε και επιβάλλεται να συνεργαστούμε, για να μην τριτώσει το κακό, που λέει και ο σοφός λαός… Ότι μπορούμε είναι σίγουρο, το μόνο που μένει είναι να το θελήσουμε και να το «πράξουμε» με έργα και όχι με λόγια όπως στο παρελθόν…

Φωτιές στην Ηλεία

Τότε και... σήμερα

17

Τα πρωτοσέλιδα της εφ. «Πατρίς»

Παρασκευή 6 Αυγούστου 2021

Σάββατο 7 Αυγούστου 2021

Κυριακή 8 Αυγούστου 2021

Δευτέρα 9 Αυγούστου 2021

Τρίτη 10 Αυγούστου 2021

Τετάρτη 11 Αυγούστου 2021

Πέμπτη 12 Αυγούστου 2021

Παρασκευή 13 Αυγούστου 2021

Σάββατο 14 Αυγούστου 2021

Πέμπτη 19 Αυγούστου 2021

Φωτιές στην Ηλεία

18

Τότε και... σήμερα

ΖΩΝΤΑΣ ΕΚ ΝΕΟΥ ΤΟ 2007

Στα ίδια «λάθη» θεατές… Γράφει η Γιούλη Ηλιοπούλου

Σ

αν σήμερα, 24 Αυγούστου 2007, Ηλεία. Ο Γιώργος Παρασκευόπουλος έχασε όλη την οικογένειά του μέσα στις φλόγες, έξω από την Αρτέμιδα, 4 ανήλικα παιδιά, σύζυγο και μητέρα. Μέχρι την 26η Αυγούστου είχαν καταγραφεί 37 θάνατοι εκ των οποίων 25, στο ίδιο χωριό, στην Αρτέμιδα, ενώ εκφράζονταν και ανησυχίες για περισσότερους αγνοούμενους…

H οικολογική καταστροφή ήταν τεράστια.

6.000 άνθρωποι έμειναν χωρίς στέγη και το κράτος ζημιώθηκε περισσότερα από 3,5 δισ… Θυμάσαι το 2007; Ο Αύγουστος του 2007 άφησε μια κληρονομιά πόνου και θλίψης όχι μόνο στην Ηλεία, αλλά και σε ολόκληρη τη χώρα, που παρακολούθησε σε απευθείας μετάδοση το δράμα. Οι ημέρες αυτές καταγράφηκαν στο DNA μας.

Από τότε, πέρασαν 14 χρόνια. Τι έγινε στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα; Πώς είναι τα πληγέντα χωριά σήμερα; Η φύση αναγεννήθηκε, αλλά για εμάς, τις Αρχές, την Πολιτεία, το πάθημα έγινε μάθημα; Έγιναν τα απαραίτητα έργα; Καταδικάστηκαν οι ένοχοι; Είμασταν προετοιμασμένοι για μια αντίστοιχη απειλή; Οι απαντήσεις δεν είναι ενθαρρυντικές. Ειδικά στο τελευταίο ερώτημα την απάντηση την πήραμε με τον πλέον δραματικό τρόπο πριν λίγες ημέρες... Η ελληνική πολιτεία, η κοινωνία, ο καθένας από εμάς ξεχωριστά και όλοι μαζί δείχνουμε γι’ άλλη μια φορά να μην έχουμε διδαχθεί τίποτα από τα λάθη του παρελθόντος. Ως λαός, με ανεκτίμητης αξίας Ιστορία, έχουμε ένα χρέος απέναντί της: να τη μελετάμε. Αντί γι’ αυτό μένουμε πάντα μετεξεταστέοι και τη γράφουμε και την ξαναγρά-

Οι ευθύνες του... Χατζηπετρή και η διαχρονική αδικία σε βάρος της Ηλείας

φουμε, κάνοντας (δυστυχώς) τα ίδια λάθη. Αύγουστος 2007, όταν κάηκε η Ηλεία. Αύγουστος 2021, όταν ΞΑΝΑκάηκε η Ηλεία. Δεκατέσσερα χρόνια μετά, στο ίδιο έργο θεατές. Οι ίδιες εικόνες που μας στοιχειώνουν εδώ και δεκατέσσερα χρόνια, πάλι μπροστά στα μάτια μας. Ή αλλιώς το πάθημα δεν μας έγινε μάθημα. Η Ηλεία κάηκε και κανείς δεν ανέλαβε την ευθύνη. Η Ηλεία ΞΑΝΑκάηκε κι όλοι φοβούνται ότι πάλι κανείς δεν θα αναλάβει την ευθύνη. Καθημερινά πολιτικοί και τηλεοπτικοί κήνσορες δεν παραλείπουν να υπενθυμίζουν ότι «πρέπει να είμαστε προμηθείς κι όχι επιμηθείς». Κατόπιν εορτής... Ήδη έχει συμβεί το μη αναστρέψιμο. Αυτό που ενώ είχε προβλεφθεί, λόγω προχειρότητας, άγνοιας, ή ακόμα και αβελτηρίας κατέλαβε τους αρμόδιους εξαπίνης. Το Ταμείο Μολυβιάτη ή καλύτερα το ΕΤΑΕΑ, Ειδικό

Ταμείο Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών, που συγκέντρωσε 198 εκατομμύρια ευρώ από δωρεές Ελλήνων και ξένων πολιτών που ευαισθητοποιήθηκαν, είναι μια εξοργιστική περίπτωση. Το ποσό έως το 2010 είχε φτάσει τα 215 εκατ. ευρώ λόγω των τόκων και από αυτά οι κυβερνήσεις κάλυψαν ανάγκες για 18 νομούς. Η Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Προστασίας του Περιβάλλοντος, που διατύπωσε το 2013 τα συμπεράσματά της κατέληξε ότι η ανασυγκρότηση των περιοχών δεν είχε προχωρήσει έως τότε με τους ρυθμούς που θα έπρεπε, η αναλογικότητα δεν τηρήθηκε στην καταβολή κονδυλίων, δεν αποδόθηκε περιβαλλοντική δικαιοσύνη, ενώ ο δήμος Ζαχάρως, ο οποίος καταστράφηκε στο μεγαλύτερο ποσοστό, δεν είχε λάβει ούτε ένα ευρώ για έργα αποκατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος. Τα χρήματα που συγκεντρώθηκαν το 2007 για την Ηλεία διατέθηκαν σε όλες

Φωτιές στην Ηλεία τις πυρόπληκτες περιοχές της χώρας, χωρίς η Ηλεία να πάρει ποτέ το μερίδιο που της αναλογούσε με βάση τις καταστροφές σε υποδομές και φυτικό κεφάλαιο. Οι αριθμοί λένε ότι η Ηλεία αδικήθηκε διαχρονικά και κατάφωρα και οι αριθμοί δεν λένε ψέματα… Το χειρότερο δε είναι, πως το ταμείο καταργήθηκε και πέρασε σε κωδικό στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, που ετέθη υπό τους περιορισμούς που έθεσε η Τρόικα, στο πρώτο Μνημόνιο. Τι έφταιξε; Ποιός έφταιξε; Καλά μας τα είχε πει ο αξέχαστος Λουκιανός Κηλαηδόνης: «Φταίμε κι εμείς, φταίτε κι εσείς, ναι, φταίνε κι οι άλλοι. Φταίμε κι εμείς, φταίτε κι εσείς, ναι, φταίει κι ο Χατζηπετρής». Ποιητική αδεία, επιτρέψετε μου να το παραφράσω: Δεν φταίμε εμείς, δεν φταίει κανείς, δεν φταίνε ούτε οι άλλοι. Δεν φταίμε εμείς, δεν φταίει κανείς, για όλα φταίει μόνο ο Χατζηπετρής. Το ερώτημα λοιπόν 14 χρόνια μετά είναι: «Ποιος ήταν ο Χατζηπετρής»; Μήπως θα τον ξαναβρούμε μπροστά μας; Νιώθετε απογοήτευση; Λίγο φόβο για το τι μπορεί να συμβεί ξαφνικά, χωρίς κανείς σας να το περιμένει αύριο; Μήπως και λίγο θυμό; Μέσα απο αυτό το γραπτό παρουσιάζονται όλα αυτά που σε λίγο καιρό θα ξεχάσουμε. Ολα αυτά που κάθε φορά, αφού θυμώσουμε, βρίσουμε, οργιστούμε, απειλήσουμε, κλάψουμε, τελικά ξεχνάμε. Για να ξαναοργιστούμε, να ξαναβρίσουμε, να ξαναθυμώσουμε και να ξανακλάψουμε λίγους μήνες, ή λίγα χρόνια αργότερα. Επειδή ξεχάσαμε… Θα ξεχάσουμε την ανοργανωσιά Όλων των αρχών. Θα ξεχάσουμε ότι δεν μιλάμε για πυρκαγιά σε κάποιο ακατοίκητο βουνό, αλλά στην Ολυμπία και σε χωριά που κατοικούνται εκατοντάδες χρόνια. Θα ξεχάσουμε το πινγκ πονγκ ευθυνών που ήδη ξεκίνησαν να παίζουν οι εκπρόσωποι των διαφόρων φορέων. Θα ξεχάσουμε ότι η πρόσφατη πυρκαγιά, που μας έπιασε όλους απροετοίμαστους, ξεκίνησε ημέρα με δείκτη επικινδυνότητας 4. Δηλαδή ημέρα που όλοι αυτοί οι «υπεύθυνοι» έπρεπε να είναι έτοιμοι για τα χειρότερα. Ημέρα που όχι απλώς έπρεπε να υπάρχει σχέδιο, αλλά έπρεπε να είναι βέβαιο και ότι λειτουργεί. Η Πολιτική Προστασία είχε ειδοποιήσει για επικίνδυνες καιρικές συνθήκες, είχε σημάνει συναγερμό. Όλα έδειχναν ότι οι συνθήκες θα ήταν πρόσφορες για καταστροφές, ο κίνδυνος από πυρκαγιές, είτε τυχαίες, είτε από εμπρησμούς, θα ήταν μεγάλος. Δεν κάναμε τίποτα. Θα ξεχάσουμε όλα αυτά που ξέραμε ότι πρέπει να γίνουν, αλλά ποτέ δεν γίνονται. Θα ξεχάσουμε όλα αυτά για τα οποία φωνάζουμε τώρα, που είναι αργά. Τα ίδια για τα οποία σφυρίζαμε αδιάφορα τότε που ήταν ακόμα νωρίς. Θα ξεχάσουμε τις ποινές- χάδι που έχουν επιβληθεί σε όλους αυτούς που έχουν καταδικαστεί για εμπρησμό. Θα ξεχάσουμε ότι το να γίνεις αιτία να ξεκινήσει μια φωτιά που θα κάψει ανθρώπους, φύση και περιουσίες δεν τιμωρείται μέχρι σήμερα αυστηρά. (Μέχρι πρότινος τουλάχιστον, καθώς

19

Τότε και... σήμερα

Φωτιές στην Ηλεία κάπου διάβασα για αυστηροποίηση). Θα ξεχάσουμε τις ανοησίες για ασύμμετρα φαινόμενα, όπως ξεχάσαμε τις ανοησίες για ασύμμετρες απειλές και απλώς θα καθίσουμε να παρακολουθούμε το νέο δριμύ κατηγορώ στον στρατηγό Άνεμο. Και μετά θα ξεχάσουμε ότι γι’ αυτή την ανευθυνότητα, υπεύθυνοι είμαστε ΚΑΙ εμείς. Γιατί έτσι μας βολεύει. Γιατί αν τα θυμόμαστε όλα αυτά, θα θυμόμαστε και ότι στα περισσότερα έχουμε βάλει κι εμείς το χεράκι μας ή την ανοχή μας. Και τότε θα υποχρεωθούμε να αλλάξουμε. Αλλά που να τρέχουμε να αλλάζουμε τώρα. Θα καταφύγω ξανά στις 7- 8 οκτώ λέξεις του μεγάλου Κ. Βάρναλη που γράφτηκαν το μακρινό 1922 και σκιαγραφούν με μοναδικό τρόπο τη διαχρονική ψυχοσύνθεση του Έλληνα, άσχετα αν είναι ιδιώτης ή πολιτικό πρόσωπο, τον «ωχαδερφισμό» και την αναβλητικότητα που μας διακρίνει όλους, καθώς επίσης και το περιβόητο «Έχει ο Θεός», αυτό το τόσο διαφορετικό από το «Συν Αθηνά και χείρα κίνει» των (πολύ πιο φωτισμένων από εμάς) αρχαίων ημών προγόνων.

20

Τότε και... σήμερα «Δειλοί, μοιραίοι και άβουλοι αντάμα, προσμένουμε ίσως κάποιο θαύμα»… Κι επειδή η ιστορία έχει την… κακή συνήθεια να επαναλαμβάνεται, το 2007, όπως προανέφερα, το ξαναζήσαμε προ ημερών. Ευτυχώς δεν θρηνήσαμε ανθρώπους. Θρηνούμε όμως κατεστραμμένες ζωές, καθώς αυτή την φορά οι καταστροφές είναι πολλαπλάσιες των πυρκαγιών του 2007. Οι συνέπειες των φετινών πυρκαγιών θα φανούν από το φθινόπωρο, όταν ο καιρός θα αλλάξει και θα αρχίσουν οι βροχές, που θα συνοδευτούν με μαθηματική ακρίβεια από πλημμύρες. Οι άνθρωποι που έχασαν τα πάντα σε μια στιγμή θα βρεθούν αντιμέτωποι με προβλήματα επιβίωσης, αφού όποια βοήθεια κι αν τους καταβληθεί, το μέλλον τους φαντάζει δυσοίωνο. Ελιές, σταφίδες, αμπέλια έγιναν στάχτη… Για να υπάρξει ξανά παραγωγή θα πρέπει να περάσουν δέκα, ίσως και δεκαπέντε χρόνια. Μέχρι τότε όλοι αυτοί οι άνθρωποι πώς θα ζήσουν;

Φωτιές στην Ηλεία

Ποιος θα εγγυηθεί τη χορήγηση μηνιαίου ελάχιστου εισοδήματος αξιοπρεπούς διαβίωσης για όσους απώλεσαν οριστικά το φυτικό και ζωικό τους κεφάλαιο; Οι κάτοικοι των περιοχών απ’ όπου πέρασε η μανία της φωτιάς, μετρούν τις πληγές τους, σε μία επόμενη ημέρα που φαντάζει εξαιρετικά δύσκολη. Και δυστυχώς πολλοί από αυτούς έχουν την «εμπειρία» του 2007. Όταν είχαν ξανακαεί οι περιουσίες τους Τότε, που όταν έσβησαν τα φώτα της δημοσιότητας, αφέθηκαν στην τύχη τους, χαμένοι στον λαβύρινθο της γραφειοκρατίας, που και για τις πιο τυπικές και επαναλαμβανόμενες διαδικασίες απαιτούνταν η έκδοση κοινών υπουργικών αποφάσεων τριών ή και παραπάνω υπουργών. Η συνειδητοποίηση της πραγματικότητας τους προκαλεί θλίψη και αγωνία. Τους απασχολεί εάν θα ξεχασθούν ΞΑΝΑ από τους αρμόδιους φορείς. Μοιάζει τόσο πιθανό το... δις εξαμαρτείν. Για πολλούς από αυτούς τους ανθρώπους δεν έχει απομείνει τίποτα, μόνο η ελπίδα. Είναι πολύ σημαντικό αυτή η ελπίδα να μην θαφτεί στη στάχτη.

21

Η πολιτεία πρέπει αυτή τη φορά να βοηθήσει με κάθε τρόπο τους ανθρώπους αυτούς να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους, να αναπληρώσει το χαμένο εισόδημά τους, να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις ώστε να ασχοληθούν με τη γη τους και να μην αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τον τόπο τους. Να απελευθερώσει τα κονδύλια που χρειάζονται και να επιταχύνει τις όποιες διαδικασίες. Είναι «εθνικό καθήκον» αυτοί οι άνθρωποι να μην ξεχαστούν ΞΑΝΑ. Η Ηλεία δεν έχει το περιθώριο να αδικηθεί ΞΑΝΑ. Υ.Γ. Θυμάμαι σαν χθες το 2015, όταν ο σημερινός πρωθυπουργός (τότε υποψήφιος για την προεδρία της Νέας Δημοκρατίας) Κυριάκος Μητσοτάκης επισκέφτηκε την Ηλεία, «Προικισμένος, αλλά αδικημένος τόπος» είχε πει… Δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω μαζί του, προικισμένος γιατί έχει τους πόρους και τις προοπτικές για εντυπωσιακή ανάπτυξη και αδικημένος γιατί οι επιλογές που έχουν κάνει οι ηγήτορές του τον καταδικάζουν καθημερινά σε μαρασμό… ΞΑΝΑ και ΞΑΝΑ

Τότε και... σήμερα

Φωτιές στην Ηλεία Αύγουστος 2007 (ΧΧΙΙ) Από τις πυρκαγιές του Αυγούστου ημέρα Παρασκευή κατά την αγρυπνία η σεβάσμια γερόντισσα δεήθηκε στον Θεό να την αναπαύσει όπως Εκείνος κρίνει. Ύστερα ύψωσε η παράκληση Σταυρό και στοΝ βωμό ανθισμένες βιολέτες η αμίλητη σταλαγματιά της αυγής από σκουριά και πένθιμη στάχτη.

Από τη συλλογή «Ανάγνωση Ερημιάς» Εκδόσεις Ιωλκός 2010 Επαμεινώνδας Γ. Κωνσταντακόπουλος

Τρικυμία Στο λιμάνι δεν αράξανε καράβια μήτε η θάλασσα φιλοξενεί την άγκυρα και τα βράχια λυγερά κορίτσια στον ορίζοντα με την καταιγίδα. Συμπληγάδες πληγώσανε τους ναύτες και τα επιτύμβια μυροφόρες γυναίκες όταν η πυρκαγιά έκαψε τα πεύκα στη γαλάζια λίμνη του Καϊάφα. Έτσι ο καπνός από τη λαγκαδιά έπνιξε τα μάτια της μητέρας καθώς και τον αστόλιστο επιτάφιο η σκλαβωμένη τοιχογραφία της βροχής. Στο λιμάνι δεν αράξανε καράβια μήτε η θάλασσα φιλοξενεί την άγκυρα. Ζαχάρω Ηλείας, 24 Αυγούστου 2007 Από τη συλλογή «Υποταγή Ονείρου» Εκδόσεις Ιωλκός 2008 Επαμεινώνδας Γ. Κωνσταντακόπουλος

22

Τότε και... σήμερα

Φωτιές στην Ηλεία

Της Πηγής Γιακουμέλου

Ο

ι κάτοικοι της Ηλείας και κυρίως των δήμων Αρχαίας Ολυμπίας και Πύργου έζησαν για δέκα συνεχόμενες ημέρες και πάλι δραματικές στιγμές, από τον πύρινο όλεθρο που στο πέρασμά του μετέτρεψε σε στάχτη και αποκαΐδια, σπίτια και δάση αλλά και γεωργικές καλλιέργειες. Το μυαλό όλων γύρισε και πάλι πίσω στον χρόνο και συγκεκριμένα στην τραγωδία του 2007, όπου χάθηκαν δεκάδες ζωές και έγιναν στάχτη οι πιο όμορφες περιοχές του νομού. «Θεέ μου, θα ξαναζήσουμε τα ίδια;». Το ότι δεν θρηνήσαμε ανθρώπινες ζωές, είναι πράγματι ευχής έργον, όμως μέσα σε αυτές τις εκτάσεις απέραντου δάσους που έγιναν στάχτη ζούσαν εκατοντάδες αν όχι χιλιάδες είδη ζώων που χάθηκαν στο πέρασμα της πυρκαγιάς. Ζώα της άγριας φύσης και οικόσιτα χάθηκαν στις πύ-

ρινες φλόγες ενώ ακόμα και τα πουλιά, δεν κατάφεραν να πετάξουν μακριά για να σωθούν. Αυτή ήταν η δύναμη της φωτιάς. Μιας φωτιάς που ξεπέρασε σε ένταση ακόμα κι εκείνες του 2007. Τι να πρωτοπεί κάποιος, για το απέραντο και παρθένο δάσος που σαν πέπλο πρασίνου στόλιζε τις ημιορεινές κοινότητες του δήμου Αρχαίας Ολυμπίας προσφέροντας γενναίες δόσεις από το οξυγόνο του, όχι μόνο εκεί αλλά σε ολόκληρο τον Νομό Ηλείας; Μια μόνο λέξη έχει χαραχτεί στο στόμα κατοίκων και όλων όσων έζησαν από κοντά τον πύρινο εφιάλτη «Κόλαση». Από τον παράδεισο στην κόλαση σε μία μόνο ανάσα.

23

Τότε και... σήμερα

4 Αυγούστου 2021 Από τη μανία της φωτιάς που ξέσπασε αρχικά στην περιοχή του Γραμματικού στην τοπική κοινότητα Λαντζοΐου του δήμου Πύργου, στις 4 Αυγούστου το μεσημέρι και με τη φορά του ανέμου προχώρησε γρήγορα προς Αρχαία Ολυμπία, παραδόθηκαν στις φλόγες τουλάχιστον 20 κατοικίες και καταστράφηκαν περιουσίες που δημιουργήθηκαν με πολύ μεγάλο κόπο και ιδρώτα. Η φωτιά από το Γραμματικό, κατευθύνθηκε ραγδαία προς Ηράκλεια, Πουρνάρι, Πελόπιο και έφτασε στην Αρχαία Ολυμπία, όπου χρειάσθηκε ακόμα και η εκκένωση της κοινότητας. Νωρίτερα με εντολή της Γενικής Γραμματείας Πολι-

τικής Προστασίας και μέσω έκτακτης ειδοποίησης του 112, είχαν εκκενωθεί οι παραπάνω κοινότητες. Λίγη ώρα αργότερα την ίδια ημέρα, η φωτιά κατευθύνεται και πάλι βόρεια, απειλώντας και την τοπική κοινότητα Λαντζοΐου για την οποία ζητείται εκκένωση. Η απειλή για την Αρχαία Ολυμπία δεν έχει τελειώσει καθώς τόσο εκεί όσο και στη γύρω περιοχή υπάρχουν ενεργά μέτωπα. Οι φλόγες «αγκαλιάζουν» την Ολυμπιακή Ακαδημία και πλησιάζουν επικίνδυνα τον Κρόνιο Λόφο που έχει ήδη πληγεί βάναυσα από τις φωτιές του 2007. Όλο το βάρος δίδεται στη διάσωση του Αρχαιολογικού Χώρου της Ολυμπίας. Το Πελόπιο την Τετάρτη 4 Αυγούστου, δέχθηκε το μεγαλύτερο χτύπημα, καθώς η φωτιά στο πέρασμά της κατέκαψε αρκετές κατοικίες. Το «στοίχημα» της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, η

Φωτιές στην Ηλεία

24

Τότε και... σήμερα

φωτιά να μην περάσει την Εθνική Οδό Πύργου – Αρχαίας Ολυμπίας στο ύψος του Πελοπίου, γιατί τότε κινδύνευαν περιοχές νοτιοδυτικά του νομού, που επίσης περιβάλλονται από παρθένο δάσος. Στη μάχη με την αδηφάγες γλώσσες της πύρινης λαίλαπας ρίχτηκαν από εδάφους 95 πυροσβέστες με 50 οχήματα, 4 πεζοπόρα τμήματα, η ΕΜΑΚ από την Πάτρα καθώς και υδροφόρες από τους ΟΤΑ. Ρίψεις από αέρος έκαναν 4 αεροσκάφη ανάμεσα στα οποία και το Ρώσικο Beriev καθώς και δύο ελικόπτερα Ericsson. Αργά το απόγευμα έφθασαν στην Αρχαία Ολυμπία οι Υπουργοί Πολιτικής Προστασίας Μιχάλης Χρυσοχοΐδης και Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, ενώ από την πρώτη στιγμή στα μέτωπα της φωτιάς των δήμων Πύργου και Αρχαίας Ολυμπίας ήταν ο Περιφερειάρχης Δυτικής Ελλάδος Νεκτάριος Φαρμάκης, ο Αντιπεριφερειάρχης Ηλείας Βασίλης Γιαννόπουλος ο Δήμαρχος Πύργου, Τάκης Αντωνακόπουλος και ο Δήμαρχος Αρχαίας Ολυμπίας Γιώργος Γεωργιόπουλος. Κατά τη διάρκεια της σύσκεψης που έγινε στο Δημαρχείο της Αρχ. Ολυμπίας αποφασίστηκε η λήψη μέτρων για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της φωτιάς καθώς και για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος από τις κακόβουλες προθέσεις ανθρώπων. Η πύρινη λαίλαπα μέσα σε λίγα λεπτά έφτασε στην Καστανιά, στο Πουρνάρι, στο Πελόπιο και στον Πλάτανο, όπου τα πρώτα σπίτια παραδόθηκαν στις φλόγες, μπροστά στα μάτια των ιδιοκτητών τους που δεν μπορούσαν να κάνουν απολύτως τίποτα για να σώσουν τις περιουσίες τους. Η αντίδραση άμεση των αρχών δίνοντας εντολή για την εκκένωση των χωριών Καυκανιάς, Πελοπίου, Πλατάνου, Αρχαίας Πίσας, Λιναριάς καθώς και Αρχ. Ολυμπίας και από τον Δήμο Πύργου το Λαντζόι. Οι καιρικές συνθήκες και συγκεκριμένα ο παρατεταμένος καύσωνας, ο καυτός αέρας και η καύσιμη ύλη που υπήρχε, ευνόησαν την εξάπλωση της πυρκαγιάς. Η φωτιά βρήκε τις κατάλληλες συνθήκες για να επεκταθεί, ενώ το έργο των πυρο-

σβεστικών δυνάμεων που κινητοποιήθηκαν για να την τιθασεύσουν ήταν ιδιαίτερα δύσκολο. Δραματικές ήταν οι ώρες που έζησαν κυρίως οι κάτοικοι της Καυκανιάς που είδαν τις φλόγες να μπαίνουν μέσα στο χωριό τους και τα πρώτα σπίτια να παραδίδονται στην καταστροφική τους μανία! Τουλάχιστον 4 κατοικίες καταστράφηκαν από τη φωτιά στην κοινότητα της Αρχαίας Ολυμπίας. Παρόμοιο σχεδόν το σκηνικό και στο Πελόπιο όπως και στον Πλάτανο, με αρκετές κατοικίες να καταστρέφονται από την πύρινη Λαίλαπα, μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα. Να σημειωθεί ότι με την παρέμβαση της αστυνομίας απεγκλωβίστηκε στο Πελόπιο άτομο ΑμεΑ μαζί με τον γιο του. Η κινητοποίηση της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας ήταν άμεση, με την προσπάθεια να επικεντρώνεται κυρίως στο να μην χαθούν ανθρώπινες ζωές όπως το 2007. Ο δήμαρχος Αρχαίας Ολυμπίας Γιώργος Γεωργιόπουλος, καθώς και ο αντιπεριφερειάρχης Βασίλης Γιαννόπουλος,

μόλις ενημερώθηκαν ότι η φωτιά έχει ξεφύγει, ζήτησαν τη συνδρομή και των εναέριων μέσων, τα οποία και κατέφτασαν καταπονημένα από την Εύβοια, όπου επιχειρούσαν από νωρίς το πρωί. Ανάμεσα στα εναέρια μέσα ήταν και το θηριώδες ρώσικο Beriev που βοήθησε αρκετά κυρίως στο να μην μπει η φωτιά μέσα στο Πελόπιο, αφού οι φλόγες έφτασαν ελάχιστα μέτρα από το κέντρο της κοινότητας. Πολύτιμη φυσικά η συμβολή και των υπολοίπων εναέριων μέσων, των Canadair, αλλά και των πιο μικρών αεροσκαφών. Τόσο οι πυροσβεστικές δυνάμεις όσο και η αστυνομία, μπροστά σε αυτήν την τραγική κατάσταση, ζήτησαν την εκκένωση τόσο του Πελοπίου όσο και του Πλατάνου, και αρκετοί κάτοικοι των κοινοτήτων, άφησαν τις κατοικίες και τις περιουσίες τους και πήγαν σε ανοιχτούς χώρους προκειμένου να μην κινδυνεύσουν.

Πέμπτη 5 Αυγούστου 2021 Τα ενεργά μέτωπα της φωτιάς συνεχίζουν το καταστροφικό τους έργο καθώς η προηγούμενη νύχτα βοήθησε στην εξάπλωση της πυρκαγιάς ελλείψει των εναέριων μέσων και δεδομένου της υψηλής θερμοκρασίας και των ισχυρών ανέμων. Με τις επίγειες δυνάμεις η Πυροσβεστική Υπηρεσία Πύργου προσπαθεί με νύχια και δόντια να κρατήσει τη φωτιά αφενός μεν μακριά από τις τοπικές κοινότητες και αφετέρου να καταλαγιάσει τα μέτωπα που όμως είναι τεράστια και πολλά. Φλόγες ύψους ακόμα και 30 μέτρων ξεπηδούν μέσα από το πλούσιο και παρθένο σε μεγάλο μέρος του πευκοδάσος της ημιορεινής Ηλείας, που γίνεται στάχτη σε δευτερόλεπτα. Κραυγές απόγνωσης για την τεράστια καταστροφή που βιώνει δεκατέσσερα χρόνια μετά και πάλι η Ηλεία. Η μαγεία του τοπίου πνίγεται στον καπνό και τη φωτιά, με μια φράση στο στόμα όλων να μένει χαραγμένη, «πύρινη κόλαση». Στη μάχη αυτή εκτός από το Πυροσβεστικό Σώμα, που έχει ενισχυθεί με δυνάμεις και από την βόρεια Ελλάδα και συνεχίζει να ενισχύεται έχουν ριχτεί η Πολιτική Προστασία, η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, η Αστυνομία, ο Στρατός και οι δήμοι Πύργου και Αρχαίας Ολυμπίας, με μηχανήματα έργου, υδροφόρες και κάθε άλλο μέσο για να ανακόψουν τη φωτιά, που κατευθύνεται επικίνδυνα ανατολικά στις περιοχές Χελιδόνι, Κρυονέρι, Νεράιδα. Την ίδια στιγμή στις φλόγες έχουν παραδοθεί παρθένες εκτάσεις δάσους σε Αρχαία Πίσα (Μιράκα), Λιναριά, Μουριά με τη φωτιά να κατευθύνεται προς Κάμενα, Λούβρο, Βασιλάκι. Πιο βόρεια κι άλλα ενεργά μέτωπα, συνεχίζουν το καταστροφικό έργο τους σε Πόθο, Πεύκες, Λάσδικα, Μηλιές, Δούκα, Νεράιδα. Η κυριότερη αναζωπύρωση το πρωί της Πέμπτης σημειώθηκε πίσω από τις εγκαταστάσεις της Διεθνούς Ολυμπιακής Ακαδημίας, όπου επιχείρησαν άμεσα τα αεροπλάνα, τα ελικόπτερα και τα πυροσβεστικά οχήματα. Τον συντονισμό της κατάσβεσης είχε ο Υπουργός Πολιτικής Προστασίας Μιχάλης Χρυσοχοΐδης.

Φωτιές στην Ηλεία

Αντιμέτωποι με μεγάλη περίμετρο φωτιάς και διάσπαρτες εστίες βρέθηκαν 174 πυροσβέστες με 9 ομάδες πεζοπόρων και 52 οχήματα, ενώ από αέρος επιχειρούσαν περιοδικά 6 ελικόπτερα εκ των οποίων το ένα συντονιστικό και 7 αεροσκάφη, και η ομάδα συστημάτων μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Όσο περνούσε η ώρα και το μέτωπο εξαπλωνόταν ανησυχητικά, οι κάτοικοι από Βασιλάκι, Άσπρα Σπίτια, Ξηρόκαμπο, Αμπάρι, Κρυονέρι, Λάλα, Νεμούτα, Δούκα και Λάσδικα, έλαβαν την εντολή από τις πυροσβεστικές δυνάμεις να απομακρυνθούν. Από το μεσημέρι της Τετάρτης έως και την Πέμπτη είχε δοθεί εντολή να εκκενωθούν τουλάχιστον 30 περιοχές. Ακόμη στην περιοχή της Αρχαίας Ολυμπίας είχε εγκατασταθεί και το κινητό επιχειρησιακό κέντρο «Όλυμπος», ενώ το έργο των πυροσβεστικών δυνάμεων συνέδραμαν εθελοντές πυροσβέστες, υδροφόρες και μηχανήματα έργου της αυτοδιοίκησης. Ακόμα μια φωτιά όμως, το μεσημέρι της ίδιας ημέρας, απασχολεί ιδιαίτερα. Μια νέα εστία, αρκετά επικίνδυνη, καίει δασική έκταση μεταξύ Λαμπετίου και Κολιρίου, με τον άνεμο να μεταφέρει τη φωτιά προς την κοινότητα στο Κολίρι. Περικυκλώνεται το Λάλα Με δύο ενεργά μέτωπα να πλησιάζουν την κοινότητα Λάλα, η κατάσταση γίνεται αφόρητη για κατοίκους και δυνάμεις που επιχειρούν στο σημείο. Το βόρειο μέτωπο των κοινοτήτων Δούκα- Λάσδικα και το νοτιοδυτικό μέτωπο που έρχεται από Πεύκες – Πόθο, περικυκλώνουν την περιοχή που πνίγεται στον καπνό. Σπίτια και επιχειρήσεις στις παρυφές της κοινότητας παραδίδονται στις φλόγες.

Στην Ηλεία ο Κ. Μητσοτάκης «Όταν έρθει η ώρα, η πολιτεία θα σταθεί στο πλευρό των ανθρώπων που επλήγησαν από την πυρκαγιά. Όσοι πολίτες είδαν τα σπίτια τους να καταστρέφονται από τη φωτιά, να γνωρίζουν ότι θα τυγχάνουν αποζημίωσης, όπως θα αποζημιωθούν και οι παραγωγοί μας». Αυτές ήταν οι δεσμεύεις που έδωσε ο Πρωθυπουργός της χώρας Κυριάκος Μητσοτάκης στους κατοίκους των περιοχών του

25

Τότε και... σήμερα

Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας και όχι μόνο, κατά τη διάρκεια της περιοδείας του στα μέτωπα της πυρκαγιάς. Ο Πρωθυπουργός της Χώρας έφθασε με ελικόπτερο στο γήπεδο των Μακρισίων και εν συνεχεία οδικώς γύρω στις 12:30 αφίχθη στην Ολυμπία όπου προήδρευσε σε σύσκεψη στο Κινητό Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων «Όλυμπος». Στη σύσκεψη μετείχαν ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, ο Γενικός Γραμματέας Πολιτικής Προστασίας, Βασίλης Παπαγεωργίου, ο Περιφερειάρχης Δυτικής Ελλάδας, Νεκτάριος Φαρμάκης, ο Αντιπεριφερειάρχης Ηλείας, Βασίλης Γιαννόπουλος, ο Αρχηγός του Πυροσβεστικού Σώματος Αντιστράτηγος Π.Σ. Στέφανος Κολοκούρης, ο Δήμαρχος Αρχαίας Ολυμπίας, Γιώργος Γεωργιόπουλος και ο Δασάρχης Πύργου Παναγιώτης Λάττας. Στον Αρχαιολογικό χώρο Ο Πρωθυπουργός στη συνέχεια μετέβη στον Αρχαιολογικό χώρο όπου εκεί η Υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, στη διάρκεια της σύσκεψης, ενημέρωσε για τις ενέργειες που έγιναν προκειμένου να κρατηθεί μακριά η φωτιά. Παρασκευή 6 Αυγούστου 2021 Συνεχίζουν οι πυρκαγιές στο ανατολικό κυρίως κομμάτι του δήμου Αρχαίας Ολυμπίας, με τις πυροσβεστικές δυνάμεις,

τους εθελοντές και τους κατοίκους των περιοχών να παλεύουν με το άγριο θηρίο της φωτιάς για τρίτη συνεχόμενη ημέρα. Η επέκταση της φωτιάς του Γραμματικού ήταν ραγδαία, με τις Αρχές να κάνουν λόγο για οργανωμένο σχέδιο εμπρησμού. Αυτό άλλωστε είχε δηλώσει και ο Νίκος Χαρδαλιάς, όταν έλεγε σε συνέντευξη που παραχώρησε ότι στην Ηλεία, αναφέρθηκαν επτά πυρκαγιές να ξεσπούν ταυτόχρονα! Οι μετεωρολογικές συνθήκες δεν ευνοούν καθώς ο Νομός Ηλείας, έχει κριθεί από την Πολιτική Προστασία σε κατάσταση συναγερμού 5 για εκδήλωση πυρκαγιάς. Αυτό από μόνο του ενίσχυσε τα μέτωπα της πυρκαγιάς που καίνε από την Τετάρτη 4 Αυγούστου σε περιοχές των δήμων Πύργου και Αρχαίας Ολυμπίας. Σε κρίσιμο σημείο η φωτιά στο Κολίρι, καίει δασική έκταση και απειλεί άμεσα την κοινότητα. Ήδη έχει δοθεί εντολή εκκένωσης στο χωριό ενώ βραδινές ώρες της Πέμπτης, η φωτιά από το Κολίρι, κατευθυνόταν προς Κουζούλι, Αμπελώνα, έχοντας πλησιάσει μια ανάσα από τον οικισμό Ροζέικα του Αμπελώνα. «Στο Κολίρι παρ’ ολίγο να παιχτεί μια τραγωδία» Ο δήμαρχος Πύργου, Τάκης Αντωνακόπουλος, τόνισε πως: «Για άλλη μια φορά φάνηκε ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο η ποσοτική επάρκεια αλλά είναι και η διαχείριση των δυνατοτήτων που έχουμε. Δηλώνουμε ως χώρα οργανωτική αδυναμία, εμμονή στις παθογένειες, εμμονή της κωλυσιεργίας και της ατέρμονης διαδικασίας. Μιας άγονης υποκριτικής παραπλανητικής τυπολατρείας της νομιμότητας και εν τέλει αδιαφορίας για την αποτελεσματικότητα! Σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης όπως είναι οι πυρκαγιές, προέχει η αποτελεσματικότητα και η διαφύλαξη της ζωής των πρωταγωνιστών της μάχης.

Φωτιές στην Ηλεία

26

Τότε και... σήμερα

Δυστυχώς, σήμερα το πρωί περιμέναμε να έρθουν νωρίς τα εναέρια μέσα που ήταν απαραίτητα, αλλά δεν ήρθαν. Και έτσι στο Κολίρι παρ’ ολίγο να παιχτεί μια τραγωδία. Αν έσβηναν στις 9 το πρωί τη φωτιά με δύο ρίψεις όπως μπορούσαν, δεν θα χρειαζόταν το μεσημέρι να δυσκολέψουν πολύ τα πράγματα και να χρειαστεί πολύ μεγαλύτερη επιχείρηση και με περισσότερα μέσα, για να σωθεί το χωριό από τα καταστροφικά «χέρια» της πυρκαγιάς. Παραμένουμε σε εγρήγορση και ευελπιστούμε για τη συντομότερη δυνατή λήξη αυτής της τόσο επικίνδυνης και τραγικής κατάστασης». Σάββατο 7 Αυγούστου 2021 Έχει ξεπεράσει τις 90.000 στρέμματα η έκταση που έχει παραδοθεί στις φλόγες τις τελευταίες τέσσερις ημέρες από την οποία έχει καεί το 70%, εκ των οποίων τα μισά είναι δασική έκταση και τα άλλα μισά γεωργική. Αυτό λένε τα στοιχεία του Δασαρχείου όπου όμως τη Δευτέρα μέσω του συστήματος «Κοπέρνικος» θα υπάρχει αναλυτική αποτύπωση του χάρτη των εκτάσεων που έχουν καεί, όπως είπε ο Δασάρχης Πύργου κ. Παναγιώτης Λάττας . Τρία είναι τα πύρινα μέτωπα που είναι σε εξέλιξη σε περιοχές του δήμου Αρχαίας Ολυμπίας, ενώ το μέτωπο σε κοινότητες του δήμου Πύργου έχει περιοριστεί σημαντικά. Το σημαντικότερο μέτωπο, σύμφωνα με τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες στην κατάσβεση των πυρκαγιών, είναι στην περιοχή Χελιδόνι, το οποίο κινήθηκε προς την περιοχή Κρυονέρι, καίγοντας κυρίως αγροτικές εκμεταλλεύσεις και στη συνέχεια κατευθύνθηκε προς την περιοχή της Νεράιδας. Τα άλλα μέτωπα βρίσκονται στις περιοχές της Αχλαδινής. Όσον αφορά στο πύρινο μέτωπο που υπήρχε στις περιοχές Λαμπέτι, Κολίρι και Βαρβάσαινα του δήμου Πύργου «οι πυροσβεστικές δυνάμεις έδωσαν μάχη με τις φλόγες καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας, αλλά και χθες το πρωί, καταφέρνοντας τελικά να το περιορίσουν σημαντικά», όπως επεσήμαναν στελέχη της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας. Στην Ηλεία επιχειρούν 310 πυροσβέστες, με 10 ομάδες πεζοπόρων τμημάτων, 105 οχήματα, ομάδα Σ.μη.Ε.Α., το Κινητό Επιχειρησιακό Κέντρο «ΟΛΥΜΠΟΣ», 1 Α/Φ και 2 Ε/Π. Συνδρομή παρέχουν εθελοντές πυροσβέστες, υδροφόρες και μηχανήματα έργου Ο.Τ.Α.. Σε όλα τα πύρινα μέτωπα επιχειρούν συνεχώς ισχυρές δυνάμεις της Πυροσβεστικής, ενώ το έργο τους συνδράμουν, εθελοντές πυροσβέστες, υδροφόρες και μηχανήματα έργου της αυτοδιοίκησης. Τρία εναέρια πυροσβεστικά μέσα με το πρώτο φως της ημέρας επιχείρησαν το Σάββατο σε περιοχές των Δήμων Αρχαίας Ολυμπίας και Πύργου όπου βρίσκονται σε εξέλιξη πύρινα μέτωπα. Αναζωπύρωση στη Νεμούτα Το πέρασμα της πυρκαγιάς από τη δασική έκταση κοντά στο χωριό Νεμούτα της προηγούμενες μέρες ήταν τρομακτικό. Οι κάτοικοι του χωριού με αυτοθυσία καθάριζαν χωράφια, κλάδευαν δέντρα προσπαθώντας να σώσουν τα

σπίτια τους και να συνδράμουν τις πυροσβεστικες δυνάμεις. Οι φλόγες έφθασαν μέχρι τις αυλές των σπιτιών τους και μετέτρεψε σε στάχτη και αποκαΐδια σπίτια και περιουσίες. Η προσπάθεια για εκκένωση του χωριού είχε ξεκινήσει από το βράδυ της Παρασκευής και συνεχίστηκε και το Σάββατο με αρκετούς κατοίκους να αρνούνται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Παράλληλα δόθηκε εντολή για εκκένωση και της Αχλαδινής χωριό που συνορεύει με τη Νεμούτα. Οι κάτοικοι με κλαδιά στα χέρια και με λάστιχα συνέβαλλαν στο έργο της πυρόσβεσης ενώ με μηχανήματα άνοιγαν αντιπυρικές ζώνες προκειμένου να ανακόψουν την καταστροφική μανία της πύρινης λαίλαπας. Μέχρι αργά το βράδυ δεν είχε τεθεί σε έλεγχο η φωτιά. Οι πυροσβεστικές δυνάμεις καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας και έως αργά το βράδυ επιχειρούσαν γύρω από τις περιοχές Ξηρόκαμπος, Βασιλάκι, Λούβρο και Άσπρα Σπίτια. Επίσης και στις περιοχές,

Χελιδόνι, Κρυονέρι, Πόθου, και Λάσδικα. Κυριακή 8 Αυγούστου 2021 Μάχη με τις αναζωπυρώσεις σε Λάλα και Ράχες Αρκαδίας καθώς η φωτιά έχει περάσει τα όρια του Νομού Ηλείας και ήδη κατακαίει εκτάσεις στον νομό Αρκαδίας. Αναζωπυρώσεις υπάρχουν επίσης στη Λιναριά, τη Μουριά, το Κρυονέρι, το Δούκα, το Λάσδικα, τις Μηλιές, την Αχλαδινή, τη Νεμούτα, τον Ξηρόκαμπο, το Βασιλάκι και από το Χελιδόνι έως τη Μιράκα. Τα μεγαλύτερα προβλήματα εντοπίζονται στον οικισμό Λάλα και στον οικισμό Ράχες Αρκαδίας. Από νωρίς το πρωί, τα εναέρια μέσα επιχειρούν στην Ηλεία και κυρίως στα μέτωπα της Νεμούτας και των άλλων χωριών του οροπεδίου του Λάλα. Αναζωπυρώσεις υπάρχουν επίσης από το Χελιδόνι έως τη Μιράκα, τη Λιναριά και τη Μουριά, στο Κρυονέρι, το Δούκα,

το Λάσδικα και του Πόθου, τις Μηλιές, την Αχλαδινή, τη Νεμούτα, τον Ξηρόκαμπο και το Βασιλάκι. Επί τόπου επιχειρούν από το πρωί, 310 πυροσβέστες, με 10 ομάδες πεζοπόρων τμημάτων, 105 οχήματα, ομάδα Σ.μη.Ε.Α., το Κινητό Επιχειρησιακό Κέντρο «ΟΛΥΜΠΟΣ», δύο αεροσκάφη και ένα ελικόπτερο. Συνδρομή παρέχουν εθελοντές πυροσβέστες, υδροφόρες και μηχανήματα έργου Ο.Τ.Α.. Στη Γορτυνία κάηκε παρθένο δάσος, με την καταστροφή να είναι τεράστια. Σύμφωνα με τον Περιφερειάρχη Π. Νίκα, ο οποίος βρέθηκε στην περιοχή, μέσα στις επόμενες δέκα ημέρες θα βγει εργολαβία οδικού δικτύου για έργα αποκατάστασης των ζημιών. Παράλληλα, ισχυρές δυνάμεις της Πυροσβεστικής επιχειρούσαν, τόσο στο μέτωπο της φωτιάς σε δασική έκταση στην περιοχή Μέλπεια, της Μεσσηνίας, όσο και σε γειτονικό μέτωπο στην περιοχή της Μεγαλόπολης, που

Φωτιές στην Ηλεία

πέρασε στην Αρκαδία από τη Μέλπεια. Ειδικότερα, οι πυροσβεστικές δυνάμεις που επιχειρούν, αποτελούνται από 95 πυροσβέστες με 25 οχήματα με τρεις ομάδες πεζοπόρων τμημάτων, ενώ με το πρώτο φως της ημέρας πραγματοποιούν ρίψεις νερού, δύο πυροσβεστικά αεροπλάνα και ένα ελικόπτερο. Στο έργο των πυροσβεστικών δυνάμεων συνδράμουν υδροφόρες και μηχανήματα έργου της αυτοδιοίκησης. Σε εξέλιξη παραμένει και η φωτιά στην Ανατολική Μάνη της Λακωνίας, ενώ κατά τη διάρκεια της νύχτας οι πυροσβεστικές δυνάμεις αντιμετώπισαν αναζωπυρώσεις στην ευρύτερη ορεινή περιοχή του Κρυονερίου Ηλείας. Στην περιοχή επιχειρούν ισχυρές επίγειες πυροσβεστικές δυνάμεις, που αποτελούνται από 88 πυροσβέστες με 25 οχήματα και τρεις ομάδες πεζοπόρων τμημάτων, ενώ από νωρίς σήμερα το πρωί πραγματοποιούν ρίψεις νερού, δύο πυροσβεστικά αεροπλάνα. Από την Ηλεία στη Γορτυνία Το μέτωπο της φωτιάς συνεχίζει για μια ακόμα μέρα να καίει ανεξέλεγκτα στη Γορτυνία. Η φωτιά, που αναζωπυρώθηκε το μεσημέρι της Κυριακής, προερχόμενη από τη Νεμούτα της Ηλείας, πέρασε μέσα από τα χωριά Ελαία, Νεοχώρι και Χώρα. Δυστυχώς κάηκαν αρκετά σπίτια στη Χώρα, ενώ στα υπόλοιπα καταγράφηκαν μικρότερες ζημιές. Αργότερα δόθηκε εντολή εκκένωσης και σε Ράχες, Τουμπίτσι και Δωδεκάμετρο και στη συνέχεια στα χωριά Καστράκι και Φαναράκι. H νύχτα προς το Σάββατο ήταν πολύ δύσκολη. Το μεγάλο μέτωπο της φωτιάς παρέμενε μεταξύ Δωδεκαμέτρου και Τουμπιτσίου. Ευτυχώς οι άνεμοι ευνόησαν και η φωτιά δεν ανέβηκε προς Σταυρί – Ζάβετη – Βούτση. Το μεγάλο μέτωπο της φωτιάς παραμένει σε αχανή έκταση μεταξύ Χώρας και Ραχών. Η Χώρα Γορτυνίας κάηκε σε δυο λεπτά. Δέκα σπίτια κάηκαν και άλλα 20 υπέστησαν ζημιές, ενώ η φωτιά μετέτρεψε σε στάχτη και αποκαΐδια στην ίδια περιοχή μεγάλης έκτασης δάσους. Δόθηκε μεγάλη μάχη ώστε η πύρινη

λαίλαπα να μην περάσει την Εθνική Οδό και κατευθυνθεί προς τα χωριά Φαναράκι, Καστράκι και Καλλιάνι και Ηραία. Αντιπυρικές ζώνες κάτοικοι και πυροσβέστες επιχειρούσαν να φτιάξουν την ώρα της μάχης προκειμένου να σταματήσουν το καταστροφικό της έργο στη Γορτυνία, όπου σημειώνονταν συνεχώς αναζωπυρώσεις. Η φωτιά, που πέρασε την εθνική οδό Πύργου -Τρίπολης, πήρε μεγάλες διαστάσεις, κοντά στον ποταμό Λάδωνα. «Δύσκολη εξακολουθεί να παραμένει η κατάσταση με τη φωτιά στην Γορτυνία, που πέρασε από την Ηλεία», επεσήμανε ο αντιπεριφερειάρχης Αρκαδίας, Χρήστος Λαμπρόπουλος. Ο αντιπεριφερειάρχης τόνισε επίσης ότι «στην περιοχή δεν πνέουν ισχυροί άνεμοι», προσθέτοντας ότι «υπάρχουν πυροσβεστικές δυνάμεις, καθώς και μηχανήματα έργου, ενώ έχουν ξεκινήσει προσπάθειες για τη δημιουργία μιας αντιπυρικής ζώνης, ώστε να περιοριστεί η φωτιά. Επίσης όπως τόνισε ο κ. Λαμπρόπουλος «εκκενώθηκαν, για προληπτικούς λόγους, περισσότεροι από οκτώ οικισμοί», ενώ όσον αφορά την πρόκληση ζημιών από τη φωτιά, είπε ότι «σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία, σπίτια έχουν υποστεί ζημιές». Το δεύτερο μέτωπο Σχετικά με το δεύτερο πύρινο μέτωπο στην περιοχή του δήμου της Μεγαλόπολης, που πέρασε από τη Μεσσηνία, ο αντιπεριφερειάρχης είπε ότι «τα πράγματα είναι καλύτερα και εκτός από τις πυροσβεστικές δυνάμεις και τα μηχανήματα, επιχειρούσε στην περιοχή και ένα ελικόπτερο». Ακόμη, ανέφερε ότι «σύμφωνα με την ενημέρωση που έχω από την πυροσβεστική, τις νυχτερινές ώρες προς ξημερώματα Σαββάτου απειλήθηκαν από τη φωτιά δύο οικισμοί, χωρίς όμως να προκληθούν ζημιές». Σε όλα τα μέτωπα της Περιφέρειας Πελοποννήσου αναφέρθηκε ο Περιφερειάρχης Παναγιώτης Νίκας μιλώντας στο Κεντρικό Δελτίο της ΟΡΤ. «Η χθεσινή μέρα είναι μία καλύτερη μέρα σε σχέση με τις προηγούμενες σε όλα τα μέτωπα. Στη Μεσσηνία δεν υπάρχει μέτωπο.

27

Τότε και... σήμερα

Φωτιές στην Ηλεία

Τότε και... σήμερα

28

την κατακαίουν βρέθηκε για πέμπτη ημέρα η Ηλεία, με τις φλόγες να απέχουν ελάχιστα μέτρα από τους οικισμούς. «Αναζωπυρώσεις πύρινων μετώπων σημειώνονται στην Ηλεία και όπως εκτιμάται, σε αυτό βοηθά ο άνεμος που πνέει», ανέφερε, ο αντιπεριφερειάρχης Ηλείας, Βασίλης Γιαννόπουλος. Ειδικότερα επεσήμανε ότι «σημειώθηκε αναζωπύρωση στην περιοχή Βίλια της Νεμούτας, όπου πυροσβεστικές δυνάμεις προσπάθησαν να ανακόψουν την πορεία της προς την περιοχή Ξηρόκαμπος». Μάλιστα, σύμφωνα με τον αντιπεριφερειάρχη, «είναι ιδιαίτερα σημαντικό να περιοριστεί η φωτιά, διότι αν επεκταθεί με το πρώτο φως της ημέρας τη Δευτέρα προς Ξηρόκαμπο, αλλά και προς τις περιοχές Βασιλάκι, Λούβρο, Υψηλό και Άσπρα Σπίτια, τότε θα “βρει” δασικές εκτάσεις που δεν έχουν καεί». Άλλη μία αναζωπύρωση σημειώθηκε στην περιοχή Δούκα το πρωί μετά την ολονύχτια μάχη που έδωσαν έως τα ξημερώματα της Κυριακής οι πυροσβεστικές δυνάμεις στις περιοχές Αχλαδινή και Δούκα του δήμου Αρχαίας Ολυμπίας προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις αναζωπυρώσεις, καθώς επίσης και στις γειτονικές περιοχές Ξηρόκαμπος και Λούβρο. Με το πρώτο φως της ημέρας την Κυριακή, ξεκίνησαν να κάνουν ρίψεις νερού δύο πυροσβεστικά αεροσκάφη κι ένα ελικόπτερο και έως αργά το βράδυ, εξακολουθούν να επιχειρούν ισχυρές επίγειες δυνάμεις της Πυροσβεστικής: 310 πυροσβέστες με 105 οχήματα και 10 πεζοπόρα τμήματα, καθώς και η ομάδα συστημάτων μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Ακόμη, στην περιοχή συνεχίζει να βρίσκεται το κινητό επιχειρησιακό κέντρο «Όλυμπος».

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να υπάρξει. Όσον αφορά στη Λακωνία είναι υπό έλεγχο η κατάσταση αλλά εκεί έχουμε και τις περισσότερες ζημιές. Ειδικότερα στον Δήμο Ανατολικής Μάνης έως και Αρεόπολη και στη συνέχεια έως πάνω την Παναγιά τη Γιάτρισσα όπου

εκεί κάηκαν εκατοντάδες στρέμματα καλλιεργήσιμης γης και δασικής έκτασης. Όσον αφορά στην Αρκαδία φαίνεται να ελέγχεται η φωτιά. Είναι καλύτερη η κατάσταση σε σχέση με τις προηγούμενες ημέρες όπως και στη Γορτυνία σε σχέση με την Παρασκευή το

βράδυ. Η επόμενη μέρα είναι για εμάς η αποκατάσταση των ζημιών», τόνισε μεταξύ άλλων ο κ. Παναγιώτης Νίκας. Δευτέρα 9 Αυγούστου 2021 Αντιμέτωπη με τα πύρινα μέτωπα που

Παράλληλα, όπως τόνισε ο Αντιπεριφερειάρχης Ηλείας Βασίλης Γιαννόπουλος οι δυνάμεις πυρόσβεσης ενισχύθηκαν στην Ηλεία και ιδίως τα πεζοπόρα τμήματα που έχουν αναλάβει δράση για την οριστική διευθέτηση της πυρκαγιάς. Το έργο των πυροσβεστικών δυνάμεων εξάλλου συνδράμουν εθελοντές πυροσβέστες, υδροφόρες και μηχανήματα έργου της αυτοδιοίκησης. Νεμούτα Ηλείας: Από τον παράδεισο στην κόλαση Θλιβερή είναι η εικόνα που αποκαλύφθηκε το πρωί στην άλλοτε παραδεισένια τοποθεσία όπου βρίσκονται οι καταρράκτες στη Νεμούτα, αν και τις επόμενες ώρες θα πρέπει να αποτυπωθεί συνολικά η εικόνα της ζημιάς στην

Φωτιές στην Ηλεία

29

Τότε και... σήμερα

ευρύτερη περιοχή. Η επέλαση της πύρινης λαίλαπας κατάφερε πολύ μεγάλο πλήγμα στο μέχρι πρότινος μαγευτικό περιβάλλον όπως φανερώνουν οι εικόνες από τον κεντρικό καταρράκτη που υπάρχει στην τοποθεσία και -μέχρι πρότινοςαποτελούσε πόλο έλξης για κόσμο απ’ όλη την Ελλάδα… δεν τον κατέστρεψε όμως τελείως! Το νερό που ρέει στον κεντρικό καταρράκτη αποτελεί φωτεινό στοιχείο ελπίδας ότι η περιοχή θα αναζωογονηθεί και πάλι! Μάλιστα η πλούσια βλάστηση δεν καταστράφηκε εντελώς και το επόμενο διάστημα η φυσική αναγέννηση αναμένεται να διαδραματίσει τον κυριότερο ρόλο στην ανασύσταση του τοπίου.

116.717 στρέμματα είναι η καμένη γη που άφησαν πίσω τους οι καταστροφικές πυρκαγιές στην ευρύτερη περιοχή της Αρχαίας Ολυμπίας και στις περιοχές Κολιρίου, Λαμπετίου και Βαρβάσαινας, σύμφωνα με στοιχεία που γνωστοποίησε ο Δασάρχης Πύργου, Παναγιώτης Λάττας. Η ζημιά από τις πυρκαγιές δεν έχει μόνο περιβαλλοντικό πρόσημα, αφού μεγάλο μέρος των συγκεκριμένων εκτάσεων είναι καλλιεργούμενες (ελιές στο μεγαλύτερο βαθμό, αμπελώνες και σταφιδοχώραφα κ.ά.), γεγονός που αποτυπώνει το μέγεθος του πλήγματος της πυρκαγιάς στην τοπική οικονομία. Ένα πλήγμα που ο «πόνος» που θα προκαλέσει αναμένεται να φανεί στο αμέσως επόμενο διάστημα προμηνύοντας έναν δύσκολο χειμώνα για την ευρύτερη περιοχή… Ειδικότερα ο κ. Λάττας ανέφερε ότι: «Στην καταγραφή της καμένης έκτασης και όσον αφορά στην περίπτωση της πυρκαγιάς του Κολιρίου – Λαμπετίου -

Βαρβάσαινας η καμένη έκταση είναι περί τα 4.000 στρέμματα. Από αυτά τα 2.547 είναι παραγωγικές εκτάσεις ελαιώνες και αμπελώνες μέσω των οποίων βιοπορίζεται ο ντόπιος πληθυσμός. Το υπόλοιπο είναι δάση και δασικές εκτάσεις. Στην περίπτωση της πυρκαγιάς της Αρχαίας Ολυμπίας, δυστυχώς η έκταση είναι πολύ μεγάλη, μιλάμε για 112.717 στρέμματα, ένα κομμάτι της πολύ μικρό καλύπτει και τα όρια του δήμου Πύργου στην κοινότητα Λαντζοΐου.

Και εκεί το πρόβλημα είναι παρά πολύ μεγάλο γιατί μιλάμε για εκτάσεις που βρίσκονται –κυρίως- κατά από τα 500 μέτρα υψόμετρο που σημαίνει ότι είναι καλλιεργούμενες. Υπάρχει μεγάλη ανάγκη βοήθειας αυτών των ανθρώπων αφού οι καλλιέργειές τους καταστράφηκαν. Μιλάμε για 37.860 στρέμματα δηλαδή το 1/3 της έκτασης που κάηκε. Τα υπόλοιπα περίπου 74.000 στρέμματα είναι δασικές εκτάσεις. Στο μεταξύ, σε κατάσταση έκτακτης ανάγ-

κης κηρύχθηκαν, έπειτα από αποφάσεις που υπέγραψε ο Γενικός Γραμματέας Πολιτικής Προστασίας, Βασίλης Παπαγεωργίου, οι δημοτικές ενότητες Ολυμπίας, Φολόης, Ωλένης και Πύργου, της περιφερειακής ενότητας Ηλείας, οι οποίες επλήγησαν από τις πυρκαγιές. Να σημειωθεί ότι η φωτιά – τουλάχιστον τα απειλητικά μέτωπα – σταμάτησαν την πορεία τους την Τρίτη 10 Αυγούστου 2021 ωστόσο ακόμα και σήμερα πυροσβεστικές δυνάμεις βρίσκονται στις καμένες περιοχές όπου και παρακολουθούν τους χώρους. Μετά από μια τέτοια μεγάλη πυρκαγιά με ένα τόσο υψηλό θερμικό φορτίο, σημεία από τα καμένα συνέχιζαν να καίγονται για αρκετές μέρες μετά.

Φωτιές στην Ηλεία

30

Τότε και... σήμερα

Οδοιπορικό… στο 2007 Ή

μουν εκεί δεκατέσσερα χρόνια πριν, όταν άκουσα «ποτέ ξανά», ήμουν εκεί δεκατέσσερα χρόνια πριν, όταν άκουσα «θα είμαστε προετοιμασμένοι την επόμενη φορά, ήμουν εκεί δεκατέσσερα χρόνια πριν, όταν άκουσα «θα ενισχύσουμε τις δυνάμεις πρόληψης και πυρόσβεσης»… Ήμουν εκεί δεκατέσσερα χρόνια μετά και είδα τους ίδιους ανθρώπους και τα παιδιά τους-που έχουν πια μεγαλώσει-να παλεύουν μόνοι τους με τις φλόγες. Το ‘’ποτέ ξανά’’ ήρθε, δεν ήμασταν προετοιμασμένοι, δεν υπήρξαν μέτρα πρόληψης, δεν υπήρχαν επαρκείς δυνάμεις πυρόσβεσης…

Του Μιχάλη Κατρίνη

Στο Λάλα, όλοι τρέχουν πανικόβλητοι να αναχαιτίσουν την πύρινη λαίλαπα που έχει πλέον μπει στο χωριό, μαζί με τις λιγοστές πυροσβεστικές δυνάμεις που βρίσκονται δίπλα τους, αφού τα κομμένα καλώδια του ηλεκτρικού ρεύματος εμποδίζουν την πρόσβαση στα πυροσβεστικά οχήματα για αρκετές ώρες. Οι κάτοικοι τα καταφέρνουν προσωρινά αλλά ο εφιάλτης επιστρέφει το επόμενο βράδυ… Η διαδρομή για Πόθου και Λάσδικα θυμίζει σεληνιακό τοπίο. Ο δρόμος για τη Νεμούτα κόβεται από τις φλόγες, η πρόσβαση είναι αδύνατη. Οι κάτοικοι έχουν ανοίξει αντιπυρικές ζώνες και έχουν συγκεντρώσει μέσα κατάσβεσης ώστε να σώσουν τα σπίτια τους. Η ματιά μου πέφτει σε ένα σκύλο που στέκεται σκυφτός στο δρόμο, μπροστά από μια αποθήκη. Και όμως, δεν είναι δεμένος… άγρυπνος φρουρός, αμετακίνητος, με τη φωτιά να έχει πλησιάσει πολύ κοντά. Οι κάτοικοι επιμένουν, δεν εγκαταλείπουν, αναχαιτίζουν τη φωτιά μαζί με τους πυροσβέστες. Οι κτηνοτρόφοι ζητούν απεγνωσμένα ζωο-

τροφές αφού τα ζωντανά τους δεν έχουν κάτι να βοσκήσουν… Στην Αχλαδινή οι κάτοικοι βλέπουν το μέτωπο να κατευθύνεται προς το χωριό τους και έχουν ήδη ξεκινήσει να φτιάχνουν ζώνες πυροπροστασίας με δικά τους μέσα και αστείρευτες δυνάμεις επιβίωσης. Το ίδιο σκηνικό γύρω από το Κολίρι, τη Βαρβάσαινα, το Λαμπέτι. Ξέρουν, άλλωστε, ότι ο χειμώνας θα είναι δύσκολος για όλους όσοι δουν τις περιουσίες τους να καταστρέφονται, αφού τα λιοστάσια είναι το κύριο μέσο επιβίωσης για τους περισσότερους κατοίκους στα χωριά της περιοχής. Στην Καυκανιά, ο κ. Χαράλαμπος στέκεται αμίλητος απέναντι από το σπίτι του που κάηκε και αναρωτιέται για το πότε αυτός και τα τέσσερα παιδιά του θα μπορέσουν

να ξαναμείνουν εκεί. Πως θα σταθεί όρθιος; H περιουσία του καταστράφηκε, όπως και των περισσότερων κατοίκων του χωριού. Η ίδια εικόνα καταστροφής σε περιουσίες και σπίτια στο Πελόπιο και τον Πλάτανο, με τον Προφήτη Ηλία στην κορυφή του χωριού να μαρτυρά τη μανία της πύρινης λαίλαπας. Η ίδια αγωνία επιβίωσης και για τους κατοίκους στο Χελιδόνι, το Κρυονέρι, την Ηράκλεια, το Πουρνάρι, τις Μηλιές.

Φωτιές στην Ηλεία

31

H καταστροφή, όμως, είναι τεράστια. Καταστροφή οικολογική και οικονομική. Χιλιάδες τα στρέμματα καμένης γης, αμέτρητες οι περιουσίες που χάθηκαν σε μία στιγμή, ανυπολόγιστη η ζημιά σε φυτικό, ζωικό και πάγιο κεφάλαιο. Παντού κυριαρχεί η αγωνία για το μέλλον, αφού σύντομα θα σβήσουν τα φώτα της δημοσιότητας και οι άνθρωποι θα πρέπει να συνεχίσουν μόνοι τους τον αγώνα της επιβίωσης σε αντίξοες συνθήκες. Μαζί με ένα αίσθημα πικρίας και αγανάκτησης για την αναποτελεσματική παρέμβαση της κρατικής μηχανής την ώρα της κρίσης. Την έλλειψη εναέριων μέσων, την αδυναμία συντονισμού, τις πυροσβεστικές δυνάμεις που δεν επαρκούσαν. Η μάχη στην Ηλεία δόθηκε και πάλι με άνισους όρους. Η αυτοθυσία πυροσβεστών και εθελοντών, η άμεση συνδρομή της αυτοδιοίκησης, ο ηρωισμός των κατοίκων απέτρεψαν τα χειρότερα. Δεν έφταναν όμως για να καλύψουν την ανεπάρκεια του κρατικού μηχανισμού και της πολιτικής προστασίας.

Στις Πεύκες, πολίτες μαζί με συνεργεία του δήμου προσπαθούν να αποκαταστήσουν την ύδρευση, ώστε να αποτρέψουν τα χειρότερο. Το χωριό περιβάλλεται από καμένη γη, ενώ η ηλεκτροδότηση έχει διακοπεί. Η εικόνα του τοπίου αποκαλύπτει την ολοκληρωτική καταστροφή. Η ίδια τραγική εικόνα ολοκληρωτικής καταστροφής στη διαδρομή από την Αρχαία Πίσσα προς Λάλα, από το Βασιλάκι προς Ξηρόκαμπο και Αμπάρι, από το Λάλα προς το Κρυονέρι και το Χελιδόνι. Στο Δούκα, οι κάτοικοι έχουν συγκεντρωθεί στο κέντρο του χωριού και βλέπουν τη φωτιά να κατακαίει την πλαγιά απέναντι. Η παρουσία πυροσβεστικών δυνάμεων δίπλα τους δεν αρκεί για να μετριάσει την αγωνία τους για τη φορά του ανέμου και την πορεία της φωτιάς. Ευτυχώς, δε θρηνήσαμε ανθρώπινες ζωές, δε ζήσαμε την τραγωδία του 2007 που έχει στοιχειώσει την ψυχή και τη συνείδηση όλων μας.

Δεν ξέρω αν οι συμπολίτες μου μπορούν να πιστέψουν σε ένα καλύτερο κράτος που θα δρα προληπτικά και θα παρεμβαίνει έγκαιρα. Τις ίδιες υποσχέσεις ακούσαμε ούτως ή άλλως και δεκατέσσερα χρόνια πριν… Δεν ξέρω αν οι συμπατριώτες μου μπορούν να πιστέψουν ότι το κράτος λειτουργεί οργανωμένα για να τους προστατεύσει αποτελεσματικά σε συνθήκες κρίσης. Αυτό ακούσαμε ούτως ή άλλως προεκλογικά από τη σημερινή κυβέρνηση… Πλέον, το κράτος οφείλει να δράσει άμεσα και να στηρίξει ουσιαστικά τους πληγέντες, ώστε να μπορέσουν να σταθούν στα πόδια τους. Οι άνθρωποι σε πρώτη προτεραιότητα, μαζί με την αναγέννηση του φυσικού περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Η Ηλεία δεν αντέχει εξαγγελίες και δεσμεύσεις που αν παραμείνουν και πάλι υποσχέσεις, θα κριθούν αμείλικτα από τους πολίτες.

Τότε και... σήμερα

Φωτιές στην Ηλεία

32

Τότε και... σήμερα

Τα πρωτοσέλιδα της συμφοράς…

24

Αυγούστου 2007, δεκατέσσερα χρόνια πριν, όταν ο Νομός Ηλείας, κατείχε ένα πολύ μεγάλο ποσοστό παρθένου δάσους που εκτεινόταν σε κάθε άκρη του, από τον βορρά έως τον νότο και από την ανατολή έως την δύση. Ακόμα και στα πιο δυτικά σημεία του, κοντά στη θάλασσα, ο Νομός Ηλείας, διέθετε πλούσιο παρθένο πευκοδάσος, ενταγμένο σε οικοσύστημα Natura, πραγματικά αξιοζήλευτο… Αυτή την ομορφιά και τη μαγεία κάποιοι θέλησαν να τη

«μουτζουρώσουν» με το πιο μαύρο χρώμα της παλέτας, εκείνο της στάχτης. Μέσα σε λίγες ώρες εκείνης της μαύρης Παρασκευής στις 24 Αυγούστου του 2007 τα πάντα καταστράφηκαν. Όλα χάθηκαν στη φωτιά και ήδη ο Νομός θρηνούσε θύματα. Άνθρωποι στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν από την πύρινη μανία, έχασαν τη ζωή τους αφήνοντας πίσω τους κραυγές βοήθειας που ακόμα και σήμερα ακούγονται στα αυτιά μας. Εκείνες οι στιγμές της απόλυτης φρίκης έχουν χαραχτεί στη μνήμη όλων.

Μνήμες που δεν πρόκειται να σβήσουν. Όπως και το μελάνι δεν σβήνει από το χαρτί. Όσα χρόνια κι αν περάσουν οι εικόνες αυτές θα μας στοιχειώνουν. Εικόνες που αποτυπώθηκαν στα πρωτοσέλιδα της εφ. «Πατρίς», όταν οι συντάκτες βρίσκονταν στα μέτωπα και κατέγραφαν την ανείπωτη τραγωδία. Κάθε μέρα τα μαύρα πρωτοσέλιδα, «έσβηναν» ακόμα και το λογότυπο της εφημερίδας, όπως ακριβώς είχε σβήσει και ο ήλιος από τον γαλάζιο ουρανό.