26
Είναι οι γεωργοί μας δύσπιστοι απέναντι στον θεσμό των Οργανώσεων Παραγωγών;
Σ
ε πρόσφατο άρθρο αναφερθήκαμε συνοπτικά στον θεσμό των Ομάδων Παραγωγών (Ομ.Π.) και των Οργανώσεων Παραγωγών (Ο.Π.) που ξεκίνησε στην Ε.Ε. πριν 50 χρόνια και διαμορφώθηκε ουσιαστικά με τον Κανονισμό 1308/2013. Οι Ο.Π. είναι πρωτογενές κεκτημένο του ευρωπαϊκού δικαίου, βάσει της οποίας κατανέμονται πόροι της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), ιδίως του πυλώνα ΙΙ σε συγκεκριμένους κάθε φορά γεωργούς - παραγωγούς αγροτικών προϊόντων. Με τις Οργανώσεις Παραγωγών οι γεωργοί έχουν τη δυνατότητα μέσω της συλλογικής δράσης να εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους, που σχετίζονται με τις γεωργικές τους δραστηριότητες, προκειμένου να ενισχυθεί η θέση τους στην αλυσίδα εφοδιασμού. Ο προγραμματισμός της παραγωγής, η διάθεση των προϊόντων στην αγορά, η από κοινού αγορά εισροών, η αποθήκευση, ο ποιοτικός έλεγχος, η βελτιστοποίηση των τιμών περιλαμβάνονται σε αυτά τα συλλογικά σχήματα. Μπορούν επίσης να συμπεριληφθούν δράσεις για την ποιότητα των προϊόντων, τη βιωσιμότητα των εκμεταλλεύσεων, την καλή μεταχείριση των ζώων, την καινοτομία και έρευνα, αλλά και πολλά άλλα. Όλα αυτά αναγνωρίζονται θεσμικά από τον κανονισμό (ΕΚ) 1308/2013 με την δημιουργία υπεραξίας-μέσω της οριζόντιας συνεργασίας σε επίπεδο πρωτογενούς παραγωγής. Τα 2/3 των γεωργικών εκμεταλλεύσεων στην κοινότητα έχουν μέγεθος μικρότερο των 5 εκταρίων, ενώ μεγάλες εκμεταλλεύσεις με μέγεθος μεγαλύτερο των 500 εκταρίων είναι μόνο το 7%, ενώ μόνον το 3% έχουν παραγόμενο οικονομικό μέγεθος μεγαλύτερο των 250.000 €. Αρχηγός των εκμεταλλεύσεων είναι γυναίκες στο 1/3 αυτών (περίπου 3 εκατ. Γ.Ε.), ενώ ηλικιακά ο γεωργικός πληθυσμός είναι γερασμένος με μόνο το 11% να είναι κάτω των 40 ετών. Το αγροτικό εργατικό δυναμικό είναι κυρίως οικογενειακό, ενώ οι μεγαλύτερες γεωργικές εκμεταλλεύσεις βασίζονται στην εργασία πολιτών τρίτων χωρών, κυρίως της Ν.Α. Ασίας. Στην Ελλάδα λίγο πολύ ισχύουν περίπου αναλογικά τα ίδια στοιχεία, λόγω της υποβάθμισης της αξίας του αγροτικού επαγγέλματος, του εισοδηματικού χάσματος μεταξύ αστών/ γεωργών αλλά και των κοινωνικών και περιφερειακών αντιθέσεων στην ποιότητα ζωής. Στη χώρα μας το ποσοστό της πρωτογενούς παραγωγής που παράγεται από οργανώσεις είναι στο 13% του συνόλου, γεγονός που καταδεικνύει ότι μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η μεγέθυνση των υπαρχουσών οργανώσεων και λιγότερο η δημιουργία νέων. Σε ευρωπαϊκό αλλά και εθνικό επίπεδο οι υπόλοιποι εταίροι της αγροδιατροφι-
κής αλυσίδας συνασπίη διαδικασία αναζονται μέσω εξαγορών γνώρισης των Ομ.Π. και οργανώσεων σε και Ο.Π.. Η αναγνώακόμη μεγαλύτερα σχήρισή τους γίνεται από ματα, που δυσχεραίνει τις κατά τόπους Διευπερισσότερο τις εναλλαθύνσεις Αγροτικής κτικές λύσεις για πώληση Οικονομίας & Κτητων αγροτικών προϊόννιατρικής (ΔΑΟΚ) των. Στην Ευρώπη δρατων Περιφερειών, στηριοποιούνται μετά από αίτηση νο277.000 εταιρείες χονμικών προσώπων δρικής με τζίρο 1,2 τρισ. που τα συνιστούν γε€ και 7,4 εκατ. εργαζομέωργοί. Η διαφορά νους που παρουσιάζουν είναι ότι οι Ο.Π. Στέλιος Δρυς επιχειρηματική συγκέναπαιτούν έως 10 γεΔιευθύνων σύμβουλος τρωση κατά μέσο όρο ωργούς φυτικής πατης εταιρίας foodstandard α.ε. 71%, με τους πέντε πρώραγωγής ή 5 ζωικής www.foodstandard.gr τους να πλησιάζουν το παραγωγής χωρίς steliosdris@gmail.com 60%. Στον κλάδο HOόριο τζίρου και μποRECA (ξενοδοχεία, ρεί να αναγνωριεστίαση, catering) δραστούν με οποιαστηριοποιούνται 1,9 εκατ. εταιρείες με δήποτε νομική μορφή. 11 εκατ. εργαζομένους, αλλά το 90% Οι Ο.Π. απαιτούν το λιγότερο 20 παραείναι πολύ μικρές. Ο αριθμός των Ο.Π. γωγούς με τζίρο που πρέπει να υπερβαίστην Ευρώπη είναι 3.500 με τις 2.000 νει τα 250.000 €, καθώς επίσης να από αυτές να βρίσκονται στη Γαλλία, συγκεντρώνουν το προϊόν τους τουλάχιΓερμανία, Ισπανία, ενώ ανεπτυγμένος στον κατά 80%, σε μια εμπορικά αποδεείναι ο θεσμός στην Ιταλία, Πολωνία, κτή ποσότητα και να το εμπορεύονται Πορτογαλία και Ελλάδα με 500 οργα- μέσω της Ο.Π.. Οι Ε.Ο.Π. αναγνωρίζοννώσεις. Ο θεσμός της ίδρυσης και λει- ται όταν τουλάχιστον 2 (δύο) Ο.Π., με τουργίας των Ο.Π., έχει αναπτυχθεί απόφαση της γενικής συνέλευσης ζητούν ιδιαίτερα στους τομείς των φρέσκων να αναγνωριστούν ως ΕΟΠ. Οι Οργανώφρούτων και λαχανικών (1.851 Ο.Π. ή σεις Παραγωγών εγγράφονται στο 52%), ενώ 334 Ο.Π. είναι αναγνωρι- Εθνικό Μητρώο Αγροτικών Συνεταιρισμένες στον τομέα του γάλακτος και των σμών (ΕΜΑΣ), ενώ με ευθύνη των γαλακτοκομικών προϊόντων, 254 σε ΔΑΟΚ καταγράφονται σε ειδική ηλεελιά και ελαιόλαδο, 222 στο κρασί και κτρονική βάση που τηρείται στη διεύοι υπόλοιπες στους 20 διαφορετικούς θυνση ηλεκτρονικής διακυβέρνησης του τομείς (με εξαίρεση τους μεταξοσκώλη- ΥπΑΑΤ. Στην ηλεκτρονική βάση υπάρκες και την αλκοόλη). Στην Ελλάδα με χουν καταγεγραμμένες περίπου 500 την Υ.Α. 397/18235/2017, καθορίζεται Ο.Π./ Ε.Ο.Π., οπωροκηπευτικών, ελαι-
ολάδου, γάλακτος και γαλακτοκομικών, βάμβακος, ζάχαρης, καπνού, πρόβειου και αίγειου γάλακτος, σιτηρών, οσπρίων και χορτονομών. Οι Ο.Π. οπωροκηπευτικών ξε- περνούν τις 150 και του ελαιολάδου τις 115. Όμως τα μέλη γεωργοί που συμμετέχουν στις 500 Ο.Π. μόλις που ξεπερνούν τις 30.000 ή 60 γεωργοί φυσικά πρόσωπα κατά μέσο όρο με τις πολυπληθέστερες να είναι στα φρούτα και στο ελαιόλαδο. Για την αναγνώριση των Ομ.Π. και των Ο.Π. απαιτείται καταστατικό λειτουργίας υπογεγραμμένο από όλα τα μέλη που να ρυθμίζει τις υποχρεώσεις τους, τους διοικητικούς, λογιστικούς και οικονομικούς κανόνες, καθώς και τις πιθανές κυρώσεις, λόγω των συνεχών ελέγχων που υφίστανται από τις αρμόδιες κατά τόπους ΔΑΟΚ. Ο αρχικός σχεδιασμός και η εκπόνηση ενός επιχειρησιακού σχεδίου βιωσιμότητας, η οργάνωσή τους, καθώς και η λειτουργία τους, απαιτούν εξειδικευμένους συμβούλους συνεργάτες που αφενός γνωρίζουν τον θεσμό, αφετέρου μπορούν να εμπνεύσουν την συνεργασία και εμπιστοσύνη των γεωργών στον θεσμό, με προϋποθέσεις απαραίτητες για την εδραίωση και μακροημέρευσή τους. Η αναγκαιότητα προαγωγής του θεσμού με επιχειρηματικά κριτήρια επιτάσσει τη μεγέθυνση του τζίρου των οργανώσεων, τουλάχιστον κατά τρεις έως πέντε φορές, προκειμένου να καταστούν βιώσιμες και κερδοφόρες. Τα κατάλληλα εθνικά καταστατικά που προτείνεται να λειτουργήσουν οι Ο.Π. είναι αυτά της συνεταιριστικής οργάνωσης του Ν. 4673/2020, που καθιερώνει και την είσοδο επενδυτών έως ποσοστού 35% στον συνεταιρισμό -Ο.Π. και της Ανώνυμης Εταιρείας, όπου όμως κανείς εταίρος δεν μπορεί να έχει πάνω από 20%, της απαραίτητης σταθερότητας της διοίκησης και της ύπαρξης διευθύνοντος συμβούλου που σταθεροποιεί την επιλεγμένη διοίκηση. Πρέπει να δοθούν οικονομικά κίνητρα με τη μορφή των φοροαπαλλαγών των φυσικών προσώπων- μελών, για παράδειγμα 50% έκπτωση φόρου για την ποσότητα της παραγωγής που παραδίδεται στην οργάνωση, αύξηση των επιδοτήσεων για τις επενδύσεις τους στο 70% από το 50% που ισχύει σήμερα, καθώς και κίνητρα για συνενώσεις και για επενδύσεις ιδιαίτερα στην κυκλική οικονομία και την προστασία του περιβάλλοντος. Επενδύσεις σε ενέργειες όπως κοινά κανάλια διανομής, καινοτόμα εγχειρήματα, αγροτικά startups, βραχείες αλυσίδες εφοδιασμού, τοπικά προϊόντα, προϊόντα από ζώνες NATURA, αλλά και 10% επαύξηση του ποσοστού του τζίρου που υλοποιεί επιχειρηματικά σχέδια, με αύξηση της επιδότησης στο 70%, είναι επιθυμητοί στόχοι για τη νέα ΚΑΠ.
