MUSK4 - 'Verandering'

MUSK

INSPIREREND MAGAZINE VOOR MANNEN

‘IK KÓN HET GEWOON NIET MEER!’ TWEE STAPPEN ACHTERUIT, DRIE VOORUIT

NR 26 // 2020 // €6,95

REIZEN // MUSKATHLON // PORTRETTEN // MESSAGE // LIFE // FOOD // KARAKTER // HUMOR 9 789083 037837

Bedankt!

Bedankt Muskathleet van 2020, dat je je niet liet ontmoedigen.

Dat je niet opgaf.

Dat je besloot mee te doen, ook in eigen land.

138 kinderen in Uganda 311 kinderen in Tanzania 253 kinderen in IndonesiĂŤ 296 kinderen op de Filipijnen

Samen brachten we ze hoop.

VERANDERING? DIE KOMT UIT JEZELF!

Run2Day Zwolle

Vechtstraat 31

T 038-4545666

run2dayzwolle

CHANGE HOW YOU SEE AND SEE HOW YOU CHANGE

4M WINTERWEEKEND

NIEUW

DE ULTIEME PITSTOP IN EEN UITDAGENDE TIJD

8-10 JANUARI 2021 12-14 FEBRUARI 2021 12-14 MAART 2021 9-11 APRIL 2021 Een tailormade karakterweekend voor jou en twee (toekomstige) vrienden.

Je gaat een uniek avontuur aan voor geest, ziel en lichaam op een van de twaalf zorgvuldig gekozen locaties in Nederland. Van de Limburgse mergelgrotten tot het Drents-Friesche Wold. Puur avontuur, dichterbij dan ooit.

4M.NL/WINTERWEEKENDEN

VOLG ONS OP SOCIAL MEDIA

MUSK INTRO Tekst Henk Stoorvogel | Beeld Jan Pieter Meijer

VERANDERING CREËREN Ik woon al vijftien jaar in hetzelfde huis. Ben bijna twintig

Verandering. 4M, Arise, de Muskathlon en 4LIFE zijn vier

jaar getrouwd met dezelfde vrouw. Draag al twintig jaar

bewegingen die verandering creëren. Steeds weer draait

hetzelfde rode O’Neill-shirt. Start de dag zolang ik mij

het om verandering van binnenuit. Verandering in het

kan herinneren met een bak yoghurt, één kop koffie en

hart, zodat we kunnen komen tot verandering in ons

twee mokken thee. Lees al bijna veertig jaar dezelfde

handelen. En wat is er door deze bewegingen heen door

Bijbel. Some things never change. (Al zou mijn vrouw daar

de jaren heen veel veranderd. Vraag het maar aan een

in het geval van het rode shirt wel een lief ding voor over-

van de vele duizenden kinderen die door de Muskathlon

hebben…)

een sponsor hebben gevonden. Of aan de vrouw die door een Karakterweekend een nieuwe man en vader voor de

Verandering. Ik ben een man van verandering, maar ik

kinderen heeft teruggekregen. Of aan de ondernemer

houd ook heel erg van meer van hetzelfde. Ik geloof dat

die voelt dat hij er niet meer alleen voor staat, maar leert

een stabiele basis in kleine en grote rituelen, in relaties

ondernemen vanuit de Bron.

en ritmes het fundament legt voor de mogelijkheid om op een gezonde wijze te veranderen.

En ook deze MUSK4 zelf is veranderd; voor het eerst ook een digitale uitgave van het blad dat ons al zo lang verge-

Want ik ben door de jaren heen wel degelijk veranderd.

zelt. Ik hoop dat je van het lezen geniet en dat de verhalen

Ik hield bijvoorbeeld niet van wandelen en hardlopen. Nu

van verandering je inspireren, en uitdagen om ook in 2021

ben ik er dol op. Ik was altijd ambitieus, wilde veel en vaak

weer met ons op pad te gaan.

té veel. Dat is allemaal wat tot rust gekomen. Ik ben niet meer zo bang om iets te missen. En een recente verande-

Hartelijke groet,

ring is dat ik het eindeloos leuk vind om te koken, terwijl

Henk Stoorvogel

ik dat vroeger toch vooral als noodzakelijk kwaad zag.

7 M USK4

INHOUD

12

4M IN ACTIE Twee stappen achteruit, drie vooruit

22

Marinier met een nieuwe missie

36

Het Arise-weekend verandert levens

76

4M IN DE PRAKTIJK Waarom veranderen lastig is

12

4M 44 4M News

48

MUSK Coach

67

Vandaag bouwen aan morgen

68

Leef in het nu

78

4LIFE 80

4M LEERT Column Wouter

11

De (on)veranderlijkheid van God

16

God ziet altijd kans voor verandering

34

Column Eugène

41

De kerk vandaag

50

Zij veranderden de wereld

56

Column Bert

71

4M ONTSPANT

MUSK MUSK4 is een inspirerend magazine voor mannen.

Het magazine verschijnt driemaal per jaar. Meer info: musk4.nl MUSK4 | nummer 26 | december 2020 | ISBN 9789083037837 Uitgever De 4 e Musketier | Eindredactie Daniëlle Heerens |

MUSK Travel

20

MUSK In-out

24

MUSK Food

25

Mannenperikelen 42

Ontwerp Jonathan Reining – Jore ontwerp | Medewerkers Jaap Boersema, Pieter Frankema, Jan van Harten, Daniëlle Heerens, Thijs C. Jansen, Jan Meints, Jesse van Melle, Eugène Poppe, Bert Reinds, Henk Stoorvogel, Nadine de Vos, Wouter de Vos | Fotografie Norbert, Bosman, Heimen Engeltjes, Daniël Hartog, Remko Kraaijeveld, Jan Pieter Meijer, Levi Reinds, Mark Schippers, Anouk Wubs | Illustraties Thijs C. Jansen | Drukwerk Drukcase | Oplage 1.500 | Redactieadres De 4 e Musketier, Punterweg 20, 8042 PB Zwolle, de4emusketier.nl/contact | Voor adreswijzigingen en opzeggingen kunt u contact opnemen via het contactformulier: de4emusketier.nl/ contact | MUSK4 wordt geproduceerd op 100% gecertificeerd FSC De redactie van MUSK4 heeft er alles aan gedaan om bronnen zo goed mogelijk op te sporen. Mochten we iets over het hoofd hebben gezien, neem dan contact met ons op.

8 M USK4

MUSK Movie

52

MUSK Interieur

62

Echte mannen

67

MUSK Art

72

De Musky’s

74

ABONNEE WORDEN

MUSK

INSPIREREND MAGAZINE VOOR MANNEN

MUSK4, een inspirerend

mannenmagazine vol authentieke levensverhalen, adembenemende reportages, avonturen, verslagen van events en veel meer.

Neem nu zelf een abonnement of geef er één cadeau!

32

3X = €18

36

3 NUMMERS VOOR MAAR 18 EURO! (abonnement inclusief verzendkosten!)

ABONNEER JEZELF OF EEN ANDER: MUSK4.NL

50

MANNEN LEZEN MUSK4 9 M USK4

Neem leiding over jouw leven met Authentieke Zelfsturing

Doorgroeien in veranderende omstandigheden

NIEUW! Online Training Authentieke Zelfsturing In 7 modules leer hoe je leiding kunt geven aan jezelf in steeds veranderende omstandigheden. Hierdoor maak je vanuit wie je bent en wat jij in huis hebt meer impact op je directe omgeving.

Maak gebruik van het introductietarief en ga naar: www.youroute.nl/online-training-authentiekezelfsturing Wil je eerst meer weten over de 7 groeifactoren?

Download dan het GRATIS E-book ‘Als een boom’ waarin de 7 groeifactoren voor Authentieke Zelfsturing worden beschreven. www.youroute.nl/ebook-authentieke-zelfsturing

Geldersedijk 99 • 8051 SE Hattem • T 06 200 113 94 • info@youroute.nl

Autobedrijf Mazier in Ermelo.

Een moderne garage met ouderwets goede service!

Harderwijkerweg 189, 3852 AC Ermelo T 0341 55 45 00

E info@mazier.nl

www.mazier.nl

www.youroute.nl

COLUMN WOUTER Tekst Wouter de Vos | Beeld Jan Pieter Meijer

MAN IN THE MIRROR Kroonluchters kopen. Serieus. Dat deed een vriend op de

er bijvoorbeeld toe elkaar weg te drukken. Simpelweg omdat

middelbare school wanneer hij gefrustreerd was. Bij een

ons brein niet goed is in leven onder spanning. Het wil een

slecht cijfer, een meisje dat niet mee uit wilde, of bij terug-

oplossing. Een uitweg. En als die er niet is moet het probleem

kerende algemene frustratie aan de binnenkant van zijn vel.

weg. Met als uiterste consequentie: dan maar verder zonder.

Na een tijdje verkocht hij ze weer door. Via via. Een soort netwerk voor kroonluchterkopers. Het maakte hem gewoon

Het probleem met deze benadering maakt mijzelf altijd een

weer blij en rustig vanbinnen, zei hij. Afgezien daarvan vond

beetje stil, namelijk dat onze omgeving ons terugspiegelt wat

ik het altijd een prima kerel.

bij er ons vanbinnen speelt. Wat mij frustreert, irriteert of tegen het zere been schopt, laat vooral zien waar mijn eigen

Zijn tic is in die zin niet uniek. Kopen om je beter te voelen

blauwe plekken zitten en dat waarmee ik aan de slag mag.

doen er meer. Bij winkels van Zalando tot Coolblue. Vanwege iets als een stressvolle dag tot existentiële stress. Iets kopen

Het zou ons helpen als we niet onze spiegels voor defect

is de makkelijkste manier om snel iets te veranderen in je

houden, vervangen of verrot schelden, maar onze reflectie

leven. Met een paar drukken op de knop ontvang je de

onder ogen durven komen en de man die we daar zien,

belofte dat er spoedig iets nieuws komt en dat het niet blijft

aankijken. Geen coronamaatregel kan je van die ontmoeting

zoals het nu is.

afhouden. Juist wanneer we de behoefte voelen om de wereld om ons heen te veranderen, is het een goed moment om,

Of misschien beter, zoals het nu voelt. Want daar zit vaak het

zoals de Michael Jackson ooit zong, aan de slag te gaan met

probleem. Iets voelt niet goed. Maar liever dan onszelf onder

de man in the mirror. En nog voordat we hem vragen, zoals

ogen komen veranderen we de omgeving, onze omstandig-

het liedje gaat, ‘om zijn wegen te veranderen’ is het misschien

heden. Door iets te verschuiven, door iets nieuws toe te

eerst maar eens zaak te accepteren wie we daar zien.

voegen, of iets bestaands eruit te gooien.

Vooral dat laatste kom ik de laatste tijd veel tegen. En dan vaak iemand in de plaats van iets. Onvrede in relaties drijft geliefden

MET EEN PAAR DRUKKEN OP DE KNOP ONTVANG JE DE BELOFTE DAT HET NIET BLIJFT ZOALS HET NU IS

1 1 M USK4

n

PSYCHOLOGIE RUBRIEK Tekst Ben Tiggelaar | Beeld Norbert Bosman

WAAROM VERANDEREN ZO LASTIG IS

EN WAT WÉL WERKT Als je een leuke loopbaan wilt, moet je je blijven ontwikkelen. Als ondernemer moet je regelmatig innoveren. En ook als je een betere relatie wilt, vergt dat verandering. Toch mislukt veranderen – op het werk en thuis – vaak.

Maar dat kan anders. En meer kennis over je gedrag en verandertechnieken kunnen je daarbij helpen.

1 2 M USK4

Ben Tiggelaar, gedragswetenschapper, studeert al ruim dertig jaar op de onderwerpen `leiderschap' en `verandering'. In dit artikel beantwoordt hij zes vragen - vragen waar jij misschien wel mee rondloopt.

Wat maakt veranderen zo moeilijk?

‘Gedrag is de zwakke schakel bij veranderingen. Een eerste belangrijke belemmering: in ons brein werken twee soorten processen tegen elkaar in. Enerzijds maken we bewuste plannen. Maar anderzijds is ons brein primair ingericht op de volautomatische herhaling van gedrag dat “werkt” en weinig moeite kost: gewoontegedrag. Psychologen zeggen: ons brein streeft naar “cognitief gemak”: het is gericht op voldoende bereiken met weinig moeite.

‘GEDRAG IS DE ZWAKKE SCHAKEL BIJ VERANDERINGEN’ Een tweede belangrijke belemmering in gedragsverandering is de sterke neiging die we hebben om pijn, ongemak en verlies te vermijden. Dit belemmert in veel gevallen onze motivatie om te leren, experimenteren en veel andere vormen van verandering. “Fouten maken mag”, klinkt bijvoorbeeld wel mooi op een managementconferentie. Maar diep in ons brein klinkt een oeroude, angstige stem die waarschuwt: “Fouten maken is gewoon fout. Niet doen!”

Derde belangrijke belemmering voor gedragsverandering is de fysieke en sociale omgeving waarin we ons bewegen.

Een paar voorbeelden: als mensen om ons heen vriendelijk knikken, praten we langer door; als we een grotere maaltijd of een groter bord voorgezet krijgen, dan eten we meer.

Slechts weinig mensen realiseren zich hoeveel invloed hun directe omgeving heeft. En in een gelijkblijvende omgeving proberen ze dan toch tot nieuw gedrag te komen.

Hoe zouden we verandering kunnen aanvliegen?

‘Een eenvoudig model om inzichten en tips op het gebied van gedragsverandering te ordenen is De Ladder. Stel je een ladder voor met drie treden: • De bovenste tree is het doel dat je nastreeft. Oftewel: het resultaat, de ontwikkeling die je wilt zien. Een voorbeeld: ik wil minder stress en meer plezier in mijn werk.

1 3 M USK4

• De middelste tree is het gedrag dat nodig is om dat doel dichterbij te brengen. Concreet, helder geformuleerd gedrag. Een voorbeeld: ik begin elke werkdag met het uitschakelen van mijn e-mail en telefoon en werk dan eerst een halfuur aan wat ik het belangrijkste vind.

• De onderste tree is de support, de ondersteuning die nodig is om je gedragsvoornemen ook echt uit te voeren.

Technieken die gedrag op gang helpen en houden. Ik leg bijvoorbeeld een briefje met een herinnering aan mijn voornemen op mijn bureau. Daarnaast houd ik elke dag op mijn telefoon bij of ik me aan mijn voornemen heb gehouden.’

Doelen stellen: wat is de beste manier?

‘Bijna elke ondernemer die nu succesvol is, heeft het plan waar zij of hij ooit mee begon onderweg flink moeten bijstellen. Ondernemen is niet een plan maken en scoren.

Het is eerder een plan maken, proberen, fouten maken, veel leren, bijsturen en dan hopelijk scoren.

Dit inzicht is cruciaal. Niet alleen voor startende ondernemers. Het is voor alle vormen van verandering en vernieuwing essentieel dat je beseft dat het vooral om leren draait.

Formuleer het doel waar je naar streeft zo veel mogelijk in termen van persoonlijke ontwikkeling en niet in termen van wat je wilt presteren.

Dus niet: “Aan het eind van dit jaar wil ik een 8 voor mijn evaluatie.” Maar liever: “Ik ga het komende halfjaar minstens drie manieren uitproberen om mijn managementstijl te verbeteren.”

Bij veranderingen zijn ontwikkeldoelen meestal effectiever dan prestatiedoelen. Ze helpen je onder meer om fouten onderweg te ervaren als leren in plaats van als falen, als een stap vooruit in plaats van een stap achteruit.’

Gedrag kiezen: waar moet je op letten?

‘Als we iemand een belangrijk doel zien bereiken, denken we vaak: tjonge, wat een doorzettingsvermogen! Onderzoek laat echter iets anders zien. De werkelijke reden dat mensen bepaald gedrag volhouden, heeft er vaak mee te maken dat ze het gedrag zélf gewoon leuk vinden.

Ayelet Fishbach en Kaitlin Woolley zijn twee experts op het gebied van motivatie. Zij deden onderzoek naar mensen die bezig waren met gezond eten, sporten en studeren.

De mensen die doorzetten met gezond leven en die veel tijd aan hun studie spendeerden, bleken niet de mensen die het meeste belang hechtten aan hun ontwikkeling. Dat waren de mensen die domweg lol hadden in de activiteit zelf.

Leuk werkt. De onmiddellijke plezierervaring bij wat we doen is doorslaggevend voor het bereiken van onze doelen.

Als er meerdere gedragingen zijn die je kunnen helpen om je doel te bereiken, is het advies dan ook: kies voor dat gedrag dat je het leukste vindt. Dat zal je de minste moeite kosten om vol te houden.’

Noodzakelijke ondersteuning: wat werkt?

‘Als je gedrag wilt veranderen, vraag je dan allereerst af of je iets kunt veranderen in je directe omgeving waardoor het gewenste gedrag makkelijker wordt. Gedragswetenschappers maken onderscheid tussen de fysieke en de sociale omgeving waarbinnen we functioneren.

Een paar voorbeelden van hoe je die fysieke omgeving kunt inzetten. Wil je minder snoepen, zorg dan dat je geen snoep en snacks in huis hebt. Of bewaar ze op een plaats of op zo'n manier dat je er echt moeite voor moet doen om ze te pakken.

Wil je meer rust in je schema? Reserveer dan enkele weken vooruit tijdblokken in je agenda om ongestoord te kunnen werken.

Ook je sociale omgeving kun je inzetten. Wil je dat collega's meer overleggen over belangrijke beslissingen, zet ze dan zo dicht mogelijk bij elkaar. Afstand is, ook in deze tijd van mailen en appen, de krachtigste voorspeller van onderling contact.

En als je een betere manager wilt worden, vorm dan met een aantal collega’s een intervisiegroep. Ontbijt samen op maandag en wissel ervaringen uit.’

Hoe gebruik ik De Ladder in de praktijk?

‘In de praktijk werkt dit als volgt. Je plant eerst je verandering van de bovenste tree naar beneden. Je kiest je doel, je vertaalt het naar gedrag en je kiest je support.

Vervolgens ga je aan de slag. Je probeert “van onderen naar boven” of het werkt. Je zorgt dat je ondersteuningstechnieken op orde zijn, daarna probeer je het nieuwe, gewenste gedrag uit en zo werk je toe naar je doel. Onderweg kijk je hoe het gaat en stuur je bij.

Eigenlijk maak je zo twee keer gebruik van gedragsonderzoek.

Bij het plannen gebruik je bij voorkeur evidence based-inzichten. En bij het proberen doe je éigen onderzoek: je kijkt kritisch of het ook echt werkt wat je hebt bedacht.

Feitelijk doorloop je als veranderaar steeds weer de “empirische cyclus”. Je hebt een idee over hoe je een verandering gaat aanpakken, je gaat aan de slag en je kijkt of het werkt.

Veranderen is een leerproces. Het gaat er niet om dat je bewijst dat je aanpak klopt. Het gaat erom dat je een aanpak vindt die werkt voor jou en je doel dichterbij brengt. Dat is de maatstaf.’ n Dit artikel is een bewerking van een eerder verschenen artikel van Ben Tiggelaar in het NRC en is met toestemming gepubliceerd.

1 4 M USK4

‘VERANDEREN GAAT ER NIET OM DAT JE BEWIJST DAT JE AANPAK KLOPT’

DE LADDER Iedereen met een beetje levenservaring weet dat écht veranderen – op je werk en thuis – niet makkelijk is. Maar aan de hand van een slim en eenvoudig model - De Ladder – leert Ben Tiggelaar je o.a. hoe je gedrag kiest dat wél tot succes leidt. In het gelijknamige boek biedt Ben je de allerbeste, actuele inzichten uit de veranderpsychologie. Toegankelijk, praktisch én effectief. En als extra bevat het een praktijkgids met meer dan tachtig tips, overzichtelijk op een rij!

BEN TIGGELAAR Ben Tiggelaar is bestsellerauteur, internationaal spreker en gedragswetenschapper en geeft inzicht en inspiratie op het gebied van leiderschap en verandering. Vele tienduizenden lezers van zijn boeken en bezoekers van zijn workshops brachten de afgelopen jaren met succes zijn ideeën in de praktijk. Kijk voor meer informatie over Ben op tiggelaar.nl.

28 MEI 28 MEI 28 MEI 4 JUNI 4 4 JUNI JUNI

T/M T/M T/M 2021 2021 2021

GEEF SLACHTOFFERS VAN GEEF SLACHTOFFERS VAN GEEF SLACHTOFFERS MENSENHANDEL EEN VAN MENSENHANDEL EEN MENSENHANDEL EEN WAARDIGE TOEKOMST! WAARDIGE TOEKOMST! WAARDIGE TOEKOMST!

In ons land hebben wij kernwaardes als 'vrijheid' en 'gelijkwaardigheid' hoog in het vaandel In ons En land hebben wij talloze kernwaardes alsvanuit 'vrijheid' 'gelijkwaardigheid' hoog in het vaandel staan. juist hier zijn vrouwen de en hele wereld het slachtoffer van In ons land hebben wij kernwaardes als 'vrijheid' en 'gelijkwaardigheid' hoog in het vaandel staan. En juist hier zijn talloze vanuit deen hele wereld slachtoffer van mensenhandel, prostitutie en vrouwen geweld. We willen mogen dithet onrecht niet langer negeren. staan. En juist hier zijn talloze vrouwen vanuit de hele wereld slachtoffer van mensenhandel, prostitutie geweld.

We willen dithet onrecht niet langer negeren.

Daarom organiseren we in en 2021 samen met 4M en de mogen allereerste Muskathlon in Nederland. mensenhandel, prostitutie geweld.

We willen dit onrecht niet langer negeren.

Daarom organiseren we in en 2021 samen met 4M en de mogen allereerste Muskathlon in Nederland.

Daarom organiseren we in 2021 samen met 4M de allereerste Muskathlon in Nederland.

Het is onze gezamenlijke droom om elke prostituee die niet vrijwillig werkt een kans te geven Het is onze gezamenlijke droom te omstappen. elke prostituee die hen niet vrijwillig een kans te geven om uit de wereld van prostitutie We helpen (met onswerkt project Scharlaken Het is onze gezamenlijke droom om elke prostituee die niet vrijwillig werkt een kans te geven om uit de van prostitutie te stappen.

We helpen hen (met ons project Koord) bij wereld het bouwen aan een waardig bestaan.

Per Muskathleet kunnen we Scharlaken vier prostituees om uit de van prostitutie te stappen. We helpen hen (met ons project Scharlaken Koord) bij wereld het bouwen aan een Per Muskathleet vier prostituees laten uitstappen en helpen metwaardig de voor bestaan. hen belangrijkste thema's:kunnen werken,we wonen en Koord) bij het bouwen aan een waardig bestaan.

Per Muskathleet kunnen we vier prostituees laten uitstappen en helpen met de voor hen belangrijkste thema's: werken, wonen en waardigheid. laten uitstappen en helpen met de voor hen belangrijkste thema's: werken, wonen en waardigheid. waardigheid.

Tijdens de Muskathlon wordt de deelnemer meegenomen in het verhaal rondom Tijdens de Muskathlon wordt de meegenomen in het mensenhandel in Nederland.

Hetdeelnemer programma verbindt je met éénverhaal van derondom grootste vormen van Tijdens de Muskathlon wordt de deelnemer meegenomen in het verhaal rondom mensenhandel in Nederland.

Het programma verbindt je met één van de grootste onrecht in ons land. Door jouw inspanning en toewijding draag je bij aan de vrijheidvormen van henvan mensenhandel in Nederland.

Het programma verbindt je met één van de grootste vormen onrecht in ons land. Door jouw inspanning en toewijding draag je bij aan de vrijheid van henvan die nú nog gevangen zitten. onrecht in ons land. Door jouw inspanning en toewijding draag je bij aan de vrijheid van hen die nú nog gevangen zitten. die nú nog gevangen zitten.

Meer over ons werk vind je op www.thdv.nl/muskathlon Meer over ons werk vind je op www.thdv.nl/muskathlon of ga direct naar www.muskathlon.com om je op te geven!

Meer over ons werk vind je op www.thdv.nl/muskathlon of ga direct naar www.muskathlon.com om je op te geven! of ga direct naar www.muskathlon.com om je op te geven!

VERDIEPING Tekst Thijs C. Jansen

ALTIJD DEZELFDE?

OVER DE

(ON)VERANDERLIJKHEID VAN GOD

1 6 M USK4

Er is één ding dat nooit verandert en dat is dat altijd alles verandert.

De wereld, culturen, de wetenschap, techniek en – natuurlijk – wij als individuen. Maar hoe zit het met God? Verandert Hij ook, of niet?

In de theologie gaat men ervan uit dat God onveranderlijk is. Maar waarop is die aanname gebaseerd? En is die niet achterhaald vandaag de dag? Tijd voor wat antwoorden.

ALTIJD DEZELFDE

In de Bijbel staan een paar teksten die wijzen op onveranderlijkheid bij God. Om te beginnen de Naam van God, waarmee Hij Zichzelf bekendmaakt aan Mozes en het volk Israël (Exodus 3:14): ‘IK BEN DIE IK BEN’ (JHWH). Deze Naam duidt op het altijd aanwezig zijn van God en impliceert dat Hij altijd Dezelfde is.

In andere teksten komt het nog nadrukkelijker naar voren. Zoals: Want Ík, de HEERE, ben niet veranderd.

(Mal. 3:6a, HSV). Maar U blijft Dezelfde, aan Uw jaren zal geen einde komen. (Ps. 102:28, HSV) De Vader der lichten, bij Wie geen verandering is. (Jak. 1:17b, HSV) En over Jezus wordt geschreven: Jezus Christus is gisteren en heden Dezelfde en tot in eeuwigheid. (Hebr. 13:8, HSV) Het is ook een veilig idee om erop te kunnen vertrouwen dat God altijd Dezelfde is. Je zou er dus eenvoudig van uit kunnen gaan: God blijft altijd Dezelfde, ook als al het andere constant verandert. Simpel toch? Maar dan loop je al snel tegen wat problemen aan. We noemen er twee.

GOD ALS HORLOGEMAKER

Om te beginnen het scheppingsverhaal. God heeft de hemel en aarde geschapen, met alle bomen, planten, dieren en de mensen. Hij was er blij mee. De mensen zijn zo geschapen dat ze de mogelijkheid hebben om te kiezen voor God, maar ook tegen God. En dat laatste gebeurde toen Adam en Eva aten van de boom van kennis van goed en kwaad. De consequentie was dat ze vanaf dat moment niet langer in de tuin van Eden, bij God, mochten leven en dat ze moesten leven met lijden en de dood.

1 7 M USK4

In de tijd van de Verlichting begon dit meer dan ooit te wringen. Want als God, zoals de Bijbel beschrijft, liefde is, dan zou Hij de mensen toch nooit aan hun lot overlaten? Of had Hij de zondeval al zien aankomen en toch laten gebeuren; dat zou helemaal cru zijn. Bovendien was men in de achttiende eeuw zo overtuigd van de eigen kennis en kunde van de mens, dat het beeld van een altijd aanwezige God voor veel denkers uit die tijd achterhaald was.

De zogenaamde oplossing kwam in de vorm van het deïsme, waarvan onder meer de filosoof Spinoza een van de grondleggers is. God werd (nog steeds) gezien als de Schepper, maar volgens het deïsme had Hij vervolgens Zijn handen van de schepping af getrokken. Zoals een horlogemaker een horloge maakt en in beweging brengt en er daarna nooit meer naar omkijkt. De mens heeft een goed stel hersens gekregen en heeft zich daarmee verder ontwikkeld.

God is onveranderlijk, maar inmiddels ook al tijden uit beeld, aldus de deïsten.

GOD IS ONVERANDERLIJK, MAAR INMIDDELS OOK AL TIJDEN UIT BEELD, ALDUS DE DEÏSTEN BEROUW EN BEKERING

Het volgende probleem is dat we in de Bijbel lezen dat God onveranderlijk is, maar ook dat Hij soms toch lijkt te veranderen. Zo staat er in Numeri 23:19 dat God geen berouw heeft en Zich aan Zijn belofte houdt. Oftewel: God maakt Zijn keuze, heeft hiervan geen spijt en doet altijd wat Hij zegt. Maar in onder andere Jeremia 18:8 en in het boek Jona zien we dat God wel degelijk berouw heeft en niet doet wat Hij heeft gezegd.

Is God dan toch veranderd? Of in ieder geval veranderlijk, dat Hij van mening verandert? De genoemde Bijbelteksten geven hier inzicht in. Zo lezen we in Jeremia dat God berouw heeft op het moment dat het volk zich bekeert. In het boek Jona gebeurt hetzelfde: God ziet af van Zijn eerdere toezegging om de stad Ninevé te vernietigen, omdat het volk zich bekeert.

Oftewel: God verandert inderdaad van mening. Beter gezegd: God laat Zijn liefde en genade zwaarder wegen dan Zijn aankondiging van oordeel. Maakt dat God veranderlijk? Misschien wel het tegenovergestelde: Hij is en blijft de God van liefde, soms zelfs boven onze verwachtingen.

WE KUNNEN GOD MISSCHIEN NIET VOLLEDIG BEGRIJPEN, MAAR DANKZIJ JEZUS WEL LEREN KENNEN THEOLOGISCHE VRAAG

Even een stap terug. Wat houdt het onveranderlijk zijn – of ‘dezelfde blijven’, zoals de Bijbel het noemt – van God in? In feite gaat het hier om een vraag naar het wezen van God, een theologische vraag over wie God is. De middeleeuwse theoloog Thomas van Aquino zette het onveranderlijke (immutabilis) van God tegenover het veranderlijke (mutabilis) van de schepping.

God staat los van de schepping, Hij is anders. God is betrouwbaar, terwijl wij als mensen wispelturig zijn en de schepping aan verval onderhevig is. Dat biedt voor ons als mensen de zekerheid dat Hij te vertrouwen is.

Want stel nu dat Hij veranderlijk is. Dan weten we niet zeker of alles wat we over Hem weten vanuit de Bijbel of getuigenissen van gelovigen nog steeds actueel is.

Misschien zijn de beloften die Hij deed in de Bijbel dan niet langer geldig en zijn de plannen die Hij had met de wereld veranderd. Dan is er voor ons maar weinig hoop. Dat zou een verontrustende gedachte zijn...

Gedachte, juist, daar zit de kern. Want de vraag of God onveranderlijk is, is een vraag die ons als mensen bezighoudt, net als veel andere vragen over ons bestaan. Deze vraag is een theologische vraag en daaraan ten grondslag ligt het idee dat wij God kunnen leren kennen. Dat is zo en toch ook weer niet. Want als wij als mens, met ons beperkte denkvermogen, onze Schepper denken te kunnen verklaren, dan lopen we daarin vroeg of laat vast. God is namelijk veel groter dan we denken en Zijn handelen is voor ons niet te bevatten (Jes. 55:8-9, Rom. 11:33).

GOD MAAKT ZICHZELF BEKEND

Gelukkig zijn veel theologen zich ook bewust van ons beperkte vermogen om God te doorgronden. Zo was de hiervoor genoemde theoloog Thomas van Aquino ervan overtuigd dat we God kunnen leren kennen, maar relativeerde hij dit direct door erbij te zeggen dat we Hem niet vollédig kunnen kennen met onze rede.

Er is dus meer voor nodig. En dat is er. We hebben de Bijbel, waarin God Zichzelf aan ons bekendmaakt.

Dwars door de menselijke geschiedenis heen nam God Zelf het initiatief om iets van Zichzelf te laten zien. Telkens koos Hij ervoor om ons als mensen op te zoeken, te ontmoeten, wonderen te doen en leven te geven. Vanaf de zondeval beloofde Hij om redding te brengen en Hij gaf Zijn Zoon om voor eens en voor altijd af te rekenen met onze zonden en de dood. We kunnen God misschien niet volledig begrijpen, maar dankzij Jezus wel leren kennen, want Jezus liet in Zijn leven en sterven zien dat God onvoorwaardelijk van ons houdt.

HIJ IS VOOR ALTIJD DEZELFDE, OOK ALS ALLES OM ONS HEEN VERANDERT ONVOORWAARDELIJK BETROUWBAAR

Het antwoord van de deïsten – ‘God is onveranderlijk, maar bemoeit zich niet meer met de schepping’ – getuigt van een groot vertrouwen in het rationeel vermogen van de mens, maar zet helaas de Bijbel en uiteindelijk God Zelf buitenspel. De discussie of God wel of niet berouw kan hebben, kan leiden tot het tegenover elkaar uitspelen van Bijbelteksten, waarbij God te eenvoudig wordt weggezet als iemand die op een menselijke manier reageert. Dat doet geen recht aan de Bijbel en nog minder aan God. Hij is namelijk groter dan wij kunnen bedenken en daardoor begríjpen we Hem misschien niet altijd, maar we kunnen Hem wel vertróúwen. Hij is voor altijd Dezelfde, ook als alles om ons heen verandert of wijzelf veranderen. Hij is betrouwbaar, wat er ook gebeurt. En dat is nu juist uiterst actueel. n

1 8 M USK4

ga me en aa rd eF RO NT LIN IE!

Kom in beweging voor de vervolgde kerk Ethiopië VVooo voor het eerst na naaarr

orrjaaarr 22002222

OPENDOORS.NL/MUSKATHLON

MUSK RUBRIEK TRAVEL Tekst Thijs C. Jansen

TERSCHELLING MOOI EILAND DICHT BIJ HUIS

Reizen naar het buitenland is even

voorbij. De bemanning van elk schip begroet

KIBBELING EN CRANBERRY’S

niet vanzelfsprekend. Maar niet

ons hartelijk met grote armbewegingen. Ik

Niet veel later meren we aan. De haven van

getreurd, ook dichter bij huis zijn

klauter naar het bovendek, waar de wind

Terschelling ligt in de grootste plaats van het

in mijn oren suist. In de verte worden de

eiland: West-Terschelling (of ‘West’, zoals

contouren van Terschelling zichtbaar: een

de eilanders zeggen). Hier slenter ik door

langgerekte sliert duinen, wat huisjes en

een straatje met bakstenen gebouwtjes.

een stenen toren die boven alles uitsteekt,

Oorspronkelijk waren het allemaal huisjes,

de vuurtoren Brandaris.

waar de vaak grote gezinnen van vissers

er bijzondere plekken. Neem nou de Waddeneilanden. MUSK4 neemt je mee naar wat misschien wel het mooiste eiland van Nederland is: Terschelling.

Oké, laat ik eerlijk zijn. Ik heb een voorkeur voor verre reizen en vertel daar graag over.

En ik erger me dan steevast aan de veelge-

DE LANGE OVERTOCHT GEEFT ME HET GEVOEL DAT IK EEN WERELDREIS MAAK

hoorde reactie: ‘Waarom moet je zo ver weg?

Nederland is toch ook mooi?’ Vast wel, denk ik dan. Dacht ik dan. Inmiddels weet ik dat ze gelijk hebben. Terschelling is daarvan een goed voorbeeld.

WERELDREIS Met de snelboot vanaf Harlingen ben je er in vijftig minuten. Maar de meeste mensen gaan met de grotere en langzame veerboot.

Dan ben je zo’n twee uur onderweg. En eigenlijk heeft dat wel wat, merk ik. De lange overtocht op het vier verdiepingen tellende schip geeft me het gevoel dat ik een wereldreis maak. Onderweg varen er een paar authentieke driemasters en andere zeilboten

2 0 M USK4

HET STRAND IS HIER OPVALLEND BREED EN RIJKELIJK BEZAAID MET SCHELPEN, KWALLEN EN DRIJFHOUT

het meest in het oosten). Weilanden,

de toeristen. Die komen, behalve voor de

heide en bos wisselen elkaar hier af.

natuur, ook voor een bezoek aan bijvoor-

Het fietspad slingert door de duinen

beeld het Wrakkenmuseum of het Cran-

richting de Noordzee. Het strand is hier

berry Lekkernijwinkel.

opvallend breed en rijkelijk bezaaid met schelpen, kwallen en drijfhout. Als ik naar de andere kant van het eiland fiets, kom ik bij het wad. Vanaf de dijk met gemoedelijk grazende schapen kijk ik uit over een verstild landschap. Het is eb en waar

en walvisvaarders woonden. Maar achter

enkele uren geleden nog water stroomde,

de oude geveltjes gaan tegenwoordig veel

rennen nu allerlei zeevogels over de

winkels en horeca schuil. Het is hier behoor-

zanderige bodem op zoek naar eten.

HET LEVEN BEWEEGT MEE MET DE EINDELOZE EB- EN VLOEDBEWEGINGEN

lijk toeristisch, valt me op. Etalages vol Brandaris-sleutelhangers, pluche zeehonden

OORLOGEN EN OVERSTROMINGEN

ZEEHONDENTOCHT

en cranberryproducten gapen me aan. Die

Tijd voor wad... sorry, wat geschiedenis.

De natuur van Terschelling en van de hele

cranberry’s groeien gewoon op het eiland

Om met die laatste te beginnen: Terschel-

Waddenzee is uniek. Het leven beweegt

en als je hier in de herfst komt, kun je ze zelf

ling is al sinds de vroege middeleeuwen

mee met de eindeloze eb- en vloedbe-

in de duinen plukken. De opvallende rood-

bewoond. Het oudste bouwsel, een graf-

wegingen, waardoor soms grote delen

blauw-geel-groen-wit-gestreepte vlag van

heuvel, dateert van de achtste eeuw.

van de Waddenzee droog staan. Op de

Terschelling wappert overal fier. De haven

In de loop van de tijd is het eiland door

zandbanken tussen Terschelling en Vlie-

is gevuld met vissersboten, zeiljachten en

vele stormen en overstromingen vaak

land leven honderden zeehonden. Je kunt

de geur van versgebakken kibbeling en zilte

van vorm veranderd en is een aantal

ze vanaf de boot van dichtbij bekijken

zeelucht vermengen zich met elkaar. Ik ga

dorpen meerdere keren letterlijk wegge-

met een zeehondentocht, die hier regel-

op zoek naar een huurfiets, want met een

spoeld. In 1666 brandde vrijwel geheel

matig georganiseerd wordt. En als je van

lengte van ongeveer dertig kilometer en een

West-Terschelling af, nadat de Engelsen

wandelen houdt, dan kun je tientallen

breedte van maximaal vijf kilometer is dit

dit dorp in de brand staken uit wraak

kilometers lopen door natuurgebied De

eiland goed met de fiets te verkennen.

voor een oorlogsdaad van Nederland.

Boschplaat. Hier op het eiland is ruimte

Eeuwen later, in de Tweede Wereldoorlog,

en rust, zoals je dat nog maar weinig in

VAN WEST NAAR OOSTEREND

bouwden de Duitsers op het strategisch

Nederland vindt. Heerlijk. Maar voor mij

Verdwalen kan hier bijna niet. Er loopt een

gelegen Terschelling het bunkercomplex

is het tijd om terug te gaan. Ik lever mijn

lange weg van west naar oost. Die leidt me

‘Tiger’, dat nog steeds te bezoeken is. De

fiets weer in en stap op de boot. Een doffe

langs dorpjes en gehuchten met namen

eilanders leefden eeuwenlang van de

scheepstoeter, die over het hele eiland te

als ‘Kaart’, ‘Hee’, ‘Landerum’, ‘Formerum’,

visserij en, tot halverwege de negentiende

horen is, kondigt aan dat het tijd is om het

‘Midsland’ (juist ja, midden op het eiland)

eeuw, van de walvisvaart. De laatste

eiland te verlaten. n

en ‘Oosterend’ (inderdaad, het plaatsje

decennia wordt het meeste verdiend aan

2 1 M USK4

GAAN VOOR IMPACT Tekst Jesse van Melle

TWEE STAPPEN ACHTERUIT,

DRIE VOORUIT Als tiener voetbalde ik eindeloos met mijn broertjes in de achtertuin van ons ouderlijk huis. In weer en wind waren we te vinden op dit kleine trapveld dat voor ons vaak als een stadion voelde. In de lente en de zomer verkeerde ons speelveld in een zorgeloze staat en vergde het weinig moeite om de grasmat in goede conditie te houden, alleen af en toe een beetje sproeien. Met de komst van de herfst en de winter verdween ons plezier om te spelen zeer zeker niet, maar het kostte ons meer energie om gebruik te kunnen maken van datzelfde veldje. Vaak moesten we de bezem, de bladblazer of de sneeuwschuiver erbij halen om ons veld samen speelbaar te maken.Â

2 2 M USK4

Gerechtigheid is geen bucketlistdingetje GERECHTIGHEID IS GEEN BUCKETLISTDINGETJE

Met elkaar van iets een betere plek maken kost vaak moeite.

die een gebroken hart hebben, te genezen. Om gevangenen

Helemaal als het gaat om van de wereld een betere plek te

te vertellen dat ze vrij zijn. Om mensen die vastzitten, uit hun

maken. Dat lijkt vaak als sneeuw schuiven terwijl het nog

gevangenis te halen. Om te vertellen dat het grote feestjaar

sneeuwt; alsof we het ene gat dichten met het andere gat; alsof

van de Heer begonnen is. Om te zeggen dat de dag is gekomen

we maar een druppel vormen op de welbekende gloeiende

dat onze God Zijn vijanden zal straffen. Om alle mensen die

plaat. Allemaal gedachten die pretenderen dat het weinig zin

verdrietig zijn, te troosten. Om alle mensen in Jeruzalem die

heeft om goed te doen.

treuren, weer blij te maken. Ze zullen geen as meer op hun hoofd hebben als teken van verdriet, maar een feestkroon. Ze

Op dit moment lijkt het alsof we leven in een wereld die met

zullen niet meer gebukt gaan onder verdriet, maar ze zullen

een razend tempo afglijdt naar een nieuw dieptepunt. Een

blij zijn en feestvieren. Ze zullen worden genoemd: ‘Eiken van

wereld waarin we één stap vooruitzetten en daarna weer

rechtvaardigheid,’ en: ‘Bomen door de Heer geplant.’ Zo zal Hij

twee achteruit. Als dat zo is, dan zijn de eerdergenoemde

worden geëerd.

vergelijkingen angstvallig accuraat als het gaat om gerechtigheid

(Jesaja 61:1-4, BB)

en kun je je afvragen: Moeten we wel blijven strijden voor een wereld zonder armoede? Moeten we blijven streven naar een

Dus, wat wordt de strategie van de Muskathlon vanaf nu?

wereld waar elk kind gedegen onderwijs krijgt en alle mensen

We blijven onvermoeid in beweging komen voor mensen in

leven in vrijheid? Is het onze inspanning en aandacht waard als

nood. We blijven jou uitnodigen om onderdeel te worden

het een hopeloze zaak lijkt?

en te blijven van de missie om de wereld een betere plek te maken. Ja, ook als het soms hopeloos lijkt. We zullen blijven

Ja, dat is het. En gelukkig zijn er meer mensen dan ik alleen

trainen, fondsen werven en als het kan ook weer gaan

die dat vinden. De Verenigde Naties hebben een agenda

reizen. Onze blik is niet gevestigd op onze omstandigheden,

opgesteld waarmee zij de grootste problemen van de wereld

maar op de God Die herstelt, leven geeft, jou liefheeft en

adresseren en daarmee individuen, bedrijven, organisatie en

aanwezig is in alle omstandigheden. Vanuit dit perspectief

de Sustainable Development Goals die bereikt moeten worden

KARAKTERWEEKENDEN is elke inspanning om goed te doen een bouwsteen van een Het Karakterweekend: een mijlpaal in je betekenisvol leven.

voor 2030. En die komen erop neer dat we samen bouwen aan

leven! Met verschillende teams van acht tot

zelfs landen oproepen om met een antwoordt te komen. Dit zijn

een duurzame toekomst voor de komende generaties, waarin we zorgdragen voor de planeet en alles wat daarop leeft en beweegt.

Van de wereld een betere plek maken – oftewel: gerechtigheid – is geen hit-and-run. Gerechtigheid is geen bucketlistdingetje, ze is geen doekje voor het bloeden. Ze is een kernwaarde van het Koninkrijk van de hemel en moedigt ons aan tot

ELKE INSPANNING OM GOED TE DOEN IS EEN BOUWSTEEN VAN EEN BETEKENISVOL LEVEN

een levenshouding waarin we blijven omzien naar hen die hulp nodig hebben. Elke dag opnieuw. Gerechtigheid komt voort uit het hart van God en verlangt blijvende verandering.

Gerechtigheid heeft een naam en haar naam is ‘Jezus’. Zoals de

tien mannen je drieënhalve dag de ruige Golven van gerechtigheid creëer ga je samen.

Samen geven natuur in vraagstukken om je krachten meten met jezelf, we antwoord op deze grote en te gaan we de en liggen.

God. Zowel quajij? tijd als het geld zal het uitdagingen aan dieelkaar voor ons Wat denk Heeft een Wat investering zijn, een van de zin om goed te doen? mij betreft wel!maar Als dewel wereld

profeet Jesaja schrijft in hoofdstuk 61 van zijn boek.

Hij heeft Mij [Jezus] met Zijn Geest gezalfd om goed nieuws te

n beste kuntwij doen.

Jevooruit. investeert in je twee stappen achteruit zet,die danjezetten er drie

brengen aan nederige mensen. Hij heeft Mij gestuurd om mensen

2 3 M USK4

MUSK IN - OUT Tekst Daniëlle Heerens

TOPUITJES CHECK HIER ONZE SELECTIE VOOR DE LEUKSTE CORONAPROOF ACTIVITEITEN

#1

WINTERS BOWLINGAVONTUUR Je vindt het wellicht nogal suf: bowlen. Maar waag je met een aantal anderen eens aan Human Icebowling en je ondervindt al snel dat deze variant verre van suf is. Want je neemt een slee, zet bijvoorbeeld je vriend of collega erop, plaatst tien kegels een eind verderop en dan vuur je diegene op de slee af op de kegels! Lukt het jouw team om een strike te halen? (glope.nl)

#2

RED DE WERELD De vrijmibo is op dit moment dan misschien niet mogelijk, maar iets leuks doen met je collega’s kan wél. Wat denk je bijvoorbeeld een online teambuildinggame, zoals Project Arrow? Daarbij moet je er samen met je collega’s voor zien te zorgen dat de wereld niet vergaat, waarbij je elkaars kwaliteiten nodig hebt om deze race tegen de klok te winnen. Uitdagend en leuk! (upevents.nl)

#3

STERRENMENU UIT EIGEN KEUKEN Niet uit eten gaan, wel heerlijk eten. Als dat is wat je wilt, dan is de Sterrenchefbox iets voor jou.

Want als je die bestelt, wordt er een doos vol verse ingrediënten bij je thuis afgeleverd, samen met een menu-instructiekaart. En m.b.v. die kaart en een online video van een chefkok bereid je in een ommezien de verrukkelijkste sterrenchefproof gerechten in je eigen keuken. (sterrenchefbox.nl)

#4

WAAN JE EEN ECHTE NINJA Trampolineparken alleen iets voor kinderen?

Echt niet. Dat ontdek je als je een bezoekje brengt aan JUMP XL. Ze bieden tal van uitdagende activiteiten, waaronder de Ninja Course. Klim en klauter als een echte ninja over de vreemdste obstakels, duik op tijd weg, bewaar voortdurend je evenwicht; alleen dan haal je de overkant. Zie dat maar eens voor elkaar te krijgen! (jump-xl.com)

2 4 M USK4

MUSK FOOD Recepten © Smokey Goodness BBQ Feast on fire (Jord Althuizen) Tekst Daniëlle Heerens | Beeld Remko Kraaijeveld

JORD ALTHUIZEN Jord Althuizen is oprichter, eigenaar en pitmaster van Authentiek BBQ Catering bedrijf Smokey Goodness.

Hij is voormalig chef-kok, restaurant manager en culinair eindredacteur.

Eigenaar van culinair conceptontwikkeling en communicatiebureau Crave Concepts & Communications en recent wereldkampioen “Whole Hog Barbecue”.

PARTY TIME! 3 verrassende BBQ-recepten voor een geslaagd feestje

2 5 M USK4

Soep met broodjes en salade. Een koud buffet. Pannen vol macaroni.

Stapels pannenkoeken. Of gewoonweg een reusachtige bak goudgele frietjes. Ideaal als er een feestje is. Maar zó 2020. Dus zeg er maar dag tegen, want 2021 staat voor de deur en in het nieuwe jaar gaan we het anders doen als er wat te vieren valt. Zomer of winter, kerst of Pasen, een heel gezelschap gasten of slechts twee: als het feest is, dan gaat de BBQ aan.

En in Smokey Goodness BBQ Feast on fire, het nieuwe kookboek van BBQ-koning aka mr. Smokey Goodness, vind je op de ingrediënten en de barbecue zelf na alles wat je daarvoor nodig hebt.

Want het biedt complete BBQ-menu’s – van Fancy Fire en Veggy Feast tot Smokey Italian en Yankee Classic – die bestaan uit verrassende, originele recepten. Zet je visite bijvoorbeeld spekplaatkoek di mama of Vitello Tonato voor. En waag je eens aan smoked caramel apple pecan cobblers. Dan wordt jouw feestje er gegarandeerd een om nooit te vergeten. Let the party begin!

SPEKPLAATKOEK DI MAMA ca. 40 min. • 8 personen • brunch

INGREDIËNTEN spekplaatkoek 4 plakjes roomboterbladerdeeg (12 x 12 cm) 1 beschuit 8 plakken ontbijtspek 150 g kaas, in plakken 2 eieren 4 el zure room zout en versgemalen zwarte peper naar smaak 1 mespuntje paprikapoeder 1 el fijngehakt bieslook uienchutney 10 uien 1 el olijfolie 5 el bruine basterdsuiker 7 knoflooktenen 300 g boter 10 kardemompeulen, gekneusd 3 stuks steranijs zout en versgemalen zwarte peper naar smaak

BENODIGDHEDEN skillet BBQ met deksel voor indirect grillen bakplaat

BEREIDING 1. Pel voor de chutney de uien en snijd ze in kwarten. Verhit 1 eetlepel olie in een skillet en bak de uien op het snijvlak tot donkerbruin/zwart. Zet het vuur laag en voeg de overige ingrediënten toe. Laat langzaam garen tot de uien zacht zijn.

2. Bereid een BBQ voor op indirect grillen en verhit deze tot een temperatuur van 200 °C is bereikt. Bekleed de skillet met bakpapier en verdeel het bladerdeeg over de bodem, waarbij je een opstaande rand vormt. Duw de overlappende randjes goed op elkaar en prik de bodem in met een vork.

3. Verkruimel het beschuit en verdeel het over het bladerdeeg; dit vangt het vocht op en geeft een krokantere bodem.

Beleg de bodem achtereenvolgens met de plakken spek en kaas.

4. Klop de eieren los met de zure room en roer er wat zout en peper en het paprikapoeder en bieslook door. Verdeel het mengsel over de kaas.

5. Zet de skillet op het rooster van de BBQ en sluit de deksel.

Bak de spekplaatkoek in ongeveer 30 minuten gaar, tot het bladerdeeg krokant en de vulling goudbruin is.

6. Rol je mouwen op, serveer de spekplaatkoek met de lauwwarme uienchutney en gebruik je ellebogen om je tafelgenoten op afstand te houden terwijl je stuk na stuk verorbert.

2 6 M USK4

RUBRIEK

2 7 M USK4

2 8 M USK4

SMOKED CARAMEL APPLE PECAN COBBLER ca. 60 min. • 4 personen • nagerecht

INGREDIËNTEN appels 1 kg friszoete appels (bijv. elstar) 4 el calvados 3 el bloem snufje zout karamel 200 ml room 200 g suiker 90 ml water 100 g gerookte boter (zie recept in het boek; gewone boter kan ook) crumbledeeg 130 g bloem 80 g suiker ½ tl zout ½ el bakpoeder 50 g koude gerookte boter 100 ml karnemelk 100 g pecannoten voor erbij vanille-ijs

BENODIGDHEDEN BBQ met deksel voor indirect grillen 2 sauspannetjes 1 grote of vier kleine gietijzeren skillet(s) mengkom

BEREIDING 1. Schil de appels en verwijder het klokhuis. Snijd de appels in blokjes van 1 x 1 cm, meng ze met de calvados en zet opzij.

2. Verwarm voor de karamel in een sauspannetje de room maar laat hem niet koken. Verwarm in een ander pannetje de suiker met het water op middelhoog vuur en blijf dit mengsel verhitten tot de suiker is opgelost en de vloeistof bruin kleurt. Weersta de verleiding erin te gaan roeren. Zet het vuur uit zodra de karamel mooi goudbruin is en giet voorzichtig de warme room erbij (pas op voor spetters, hete karamel wil je niet op je huid hebben).

3. Roer alles met de gerookte boter tot een egale massa. Bedek de bodem van de gietijzeren skillet(s) met een dun laagje karamel en houd de rest apart.

4. Meng de geweekte appels met de bloem en het zout en verdeel ze over de karamel in je skillet. Meng voor het crumbledeeg de bloem met de suiker, het zout en bakpoeder.

Snijd de koude boter in kleine stukjes en meng ze met de bloem. Wrijf alles door je handen tot er een zanderig geheel ontstaat. Doe dit snel, anders smelt de boter door de warmte van je handen. Giet de karnemelk erbij en roer tot een mengsel dat een beetje tussen deeg en beslag in zit. Verdeel dit over de appels; dat hoeft niet al te netjes, er mag hier en daar best een appeltje uitsteken. Snijd de pecannoten grof en verdeel ze over het deeg.

5. Zet de skillet(s) op het rooster van de BBQ, sluit de deksel en bak de cobbler circa 25 minuten, tot het deeg mooi bruin is.

Serveer de hete cobbler met vanille-ijs en giet de resterende karamel eroverheen.

De gebruikte eetlepels hebben een inhoud van 15 ml en de theelepels van 5 ml. De inhoud van Nederlandse lepels varieert; gebruik daarom bij voorkeur genormaliseerde maatlepels met een inhoud van 15, 10, 5, 2½ en 1¼ ml, die als set bij kookwinkels verkrijgbaar zijn. De in de receptuur gebruikte lepels zijn altijd afgestreken, tenzij anders is aangegeven.

2 9 M USK4

FLAMING VITELLO TONNATO ca. 130 min. • 8 personen • brunch

INGREDIËNTEN 1 kalfsmuis (circa 1 kg) 2 el gele mosterd 8 el gehakte tijmblaadjes 4 knoflooktenen, fijngehakt 2 el steakpeper (zeer grof gemalen zwarte peper) 1 el grof zeezout 5 bosuien 5 kleine bospenen 500 g tonijnfilet, in repen van 4 x 4 cm 150 ml ansjovismayonaise (zie recept in het boek; gewone mayonaise kan ook) 4 el kappertjes handje bladpeterselieblaadjes grof zeezout en versgemalen zwarte peper naar smaak BENODIGDHEDEN BBQ met deksel voor indirect en direct grillen beuken-, eiken- of hickoryhoutchunks (blokken rookhout van circa 5 x 5 cm) kwastje kernthermometer gietijzeren grillrooster

BEREIDING 1. Bereid een BBQ voor op indirect grillen en verhit deze tot een temperatuur van 130 °C is bereikt. Schik de rookhoutchunks tussen de gloeiende kolen.

2. Bestrijk de kalfsmuis met de gele mosterd, meng de tijmblaadjes met de knoflook, peper en het zout en bestrooi het vlees hiermee. Leg de kalfsmuis op het rooster van de BBQ en sluit de deksel. Rook de kalfsmuis 1-1,5 uur, tot hij een kerntemperatuur heeft bereikt van 52 °C. Laat het vlees afkoelen.

3. Bouw ondertussen de BBQ om naar direct grillen met het gietijzeren grillrooster en stook hem op tot 250 °C. Gril de bosuien en bospenen rondom tot ze geroosterd en zacht zijn geworden en snijd ze in stukjes van 1,5 cm.

Bestrooi de tonijnfilet met zout en peper, en gril hem rondom kort en heet; zorg dat alleen de buitenkant gaart en de binnenkant rauw blijft.

4. Snijd met een scherp mes dunne plakken van de kalfsmuis en schik ze op een schaal. Snijd de tonijn in plakken van 1 cm dik en verdeel ze over het vlees. Schep de bosui en bospeen erop. Lepel de ansjovismayonaise over het geheel en werk af met de kappertjes en peterselieblaadjes. Breng op smaak met grof zeezout en een flinke draai van de pepermolen.

SMOKEY GOODNESS BBQ FEAST ON FIRE Waar is dat feestje? Hier is dat feestje! Want er is een nieuw Smokey Goodness-kookboek vol complete BBQ-menu’s voor een feestje – van Fancy Fire en Veggy Feast tot Smokey Italian en Yankee Classic.

Plus Smokey Showpieces, voor wie gaat voor één all-out Smokey-gerecht, simpele bites voor een kleine get-together en ideeën voor een brunch.

Smokey Goodness BBQ Feast on fire | Jord Althuizen Kosmos Uitgevers | ISBN 9789021578644 | 192 pagina’s | € 22,50

3 0 M USK4

3 1 M USK4

THE MESSAGE Tekst Henk Stoorvogel

GOD ZIET ALTIJD KANS VOOR VERANDERING

3 4 M USK4

Verandering. Iedereen heeft ermee te maken. In het denken over verandering en het daarmee omgaan kunnen de verschillende perspectieven op het begrip ‘tijd’ ons helpen. Hoe, dat ontdek je in de Bijbel.

De Bijbel spreekt namelijk over ‘chronos-tijd’ en ‘kairos-tijd’

voordoet en waarin een bijzondere window of opportunity

en als je het verschil daartussen kent, ga je verandering

is. Kairos-tijd kan kort zijn, een fractie van een seconde, of

vanuit een heel anders perspectief zien en ontdek je wat

zoals in Jezus’ omloop op aarde drie jaar. Maar wanneer

voor moois God je biedt.

de hemel kairos-tijd opent, dan kun je er maar beter als de kippen bij zijn. Want in een kairos-moment geeft de hemel

CHRONOS-TIJD Chronos is de tijd zoals wij die meten, in dagen, weken, maanden en jaren. Vanuit chronos-tijd bezien is 2020 een uitdagend jaar geweest. Er zijn veel reizen geweest die we niet konden maken, groeimomenten die we moesten missen, feesten of familiemomenten die we moesten afzeggen. Het lijkt wel alsof de tijd in 2020 is vertraagd. We hebben minder over snelwegen gejakkerd, minder in de file gestaan, minder gehaast op zondagochtend.

HET IS ALSOF WE NOOIT HELEMAAL AAN DE TIJD KUNNEN WENNEN

de mens een kans om te veranderen. Dingen die anders jaren kunnen duren, kunnen nu in enkele dagen of één enkel moment voor elkaar komen. Dingen die eerst onmogelijk leken, worden mogelijk.

WANNEER DE HEMEL KAIROS-TIJD OPENT, DAN KUN JE ER MAAR BETER ALS DE KIPPEN BIJ ZIJN Aan het eind van Zijn leven treffen we Jezus huilend aan. Hij huilt over de stad Jeruzalem en zegt daarbij: ‘Jullie hebben de tijd van Gods genade niet herkend.’ Weer wordt daar

Het omgaan met chronos-tijd is voor mensen altijd stressvol.

het woordje kairos gebruikt. De kans om Jezus te volgen en

Hoewel allemaal in de tijd geboren worden, is het alsof we

het Koninkrijk van God binnen te gaan was daar, precies

nooit helemaal aan de tijd kunnen wennen. We voelen ons

voor de ogen van de mensen. Jezus was onder hen, bij hen,

als een vis op het droge of een kat in het water. Het ene

voor hen. Toch heeft het gros van de mensen de kans om te

jaar slokt de tijd ons op, brandt de tijd ons op, voeren we

veranderen niet herkend – en die dus laten lopen.

een eindeloos gevecht tegen het genadeloze ritme van de kloktijd. Het volgende jaar voelen we ons verloren in een teveel aan tijd, een verstilling van tijd, nieuwe ruimte in tijd.

De tijd zal leren hoe we de chronos-tijd in 2020 waarderen.

KAIROS-TIJD Tegelijk spreekt de Bijbel ook over andere dimensies van tijd. Voor God is tijd nooit alleen maar lineair. De eerste woorden die Jezus in het oudste evangelie uitspreekt zijn: ‘De tijd is gekomen…’ De tijd waar Jezus daar over spreekt is de kairos-tijd; tijd die kansen biedt, tijd die zich af en toe

ANTENNE VOOR KANSEN Wat zou er met ons gebeuren als we door de ogen van kairos-tijd naar 2020 kijken? Als we ons afvragen: Welke kansen om te veranderen heeft God ons geboden? Welke luiken heeft de hemel opengedaan, welke ruimte geboden, welke woorden gesproken, waardoor 2020 misschien wel een van de kostbaarste jaren ooit kan worden? Mijn gebed voor jou is dat je de tijd leert zien door Gods ogen en je antenne hebt uitstaan voor de kansen om te veranderen die God biedt, ook midden in deze tijd. n

3 5 M USK4

IK BEN VERANDERD Tekst Thijs C. Jansen | Beeld Heimen Engeltjes

MARINIER MET EEN NIEUWE MISSIE ‘HET KORPS MARINIERS IS NIET MEER HET BELANGRIJKSTE VOOR MIJ’ Sander is marinier en doorstond daarvoor de zwaarste mentale en fysieke tests.

Toen zijn vader hem daarna vroeg om samen met hem deel te nemen aan een Karakterweekend van De 4e Musketier, had hij zijn antwoord al snel klaar: ‘Geen zin in. Dat soort dingen doe ik al vaak genoeg voor mijn werk.’ Toch wist zijn vader hem te overtuigen. Sander ging mee met een Karakterweekend naar Schotland… en dat veranderde alles voor hem.

3 6 M USK4

‘ALS MARINIER HAD IK NIETS TE VREZEN VAN HET BEETJE FYSIEKE INSPANNING DAT EEN KARAKTERWEEKEND VRAAGT’

Speciaal voor MUSK4 vertelt Sander openhartig over de impact die dit Karakterweekend op hem heeft gehad.

BOER IN CANADA Boer in Canada, wilde Sander Westerink (37) worden als kind. Maar het liep anders. Sander: ‘Mijn moeder wees me in mijn tienerjaren een keer op de opleiding van het Korps Mariniers van Defensie. “Is dat niet wat voor jou?” zei ze. Daarom bezocht ik een open dag van het Korps.

Het avontuur, veel van de wereld zien en de uitdaging om me tot het uiterste in te zetten spraken me aan, dus gaf ik me op voor de opleiding.’ De mentaal en fysiek extreem zware training die volgde, doorliep hij met succes en nu behoort Sander tot een van de best getrainde militaire eenheden van ons land.

carrière binnen het Korps Mariniers en schopte het tot onder meer schietinstructeur (Platoon Weapon Instructor First Class). Zijn leven stond jarenlang volledig in het teken van het Korps. Toen kwam zijn

JE DOET MAAR In de afgelopen jaren nam Sander deel aan verschillende militaire missies naar onder andere Irak Afghanistan, Somalië en hij was een van degenen die humanitaire hulp boden na orkaan Irma in Sint-Maarten. Hij maakte

vader met het idee om samen met Sander, zijn broer en zijn zwager mee te gaan op een Karakterweekend van De 4e Musketier. Met lichte tegenzin besloot Sander om mee te gaan. ‘Als marinier had ik niets te vrezen van het beetje fysieke inspanning dat zo’n weekend vraagt,’

3 7 M USK4

vertelt Sander. ‘Ik dacht: dat gaat wel lukken, met al die kantoortijgers.’ Waarmee hij de andere deelnemers bedoelt. ‘Ik was niet gelovig. Mijn moeder wel en die vertelde me kort voor vertrek nog even dat ze voor me zou bidden. Je doet maar, dacht ik en ik stapte zonder grote verwachtingen op het vliegtuig naar Schotland.’

DOOR DE KNIEËN Aangekomen in de ruige natuur van de Schotse Hooglanden liet hij zich van zijn beste kant zien. ‘Ik stond vooraan toen er gevraagd werd om extra spullen mee te sjouwen,’ zegt hij. Na een goede wandeling zetten Sander en zijn teamleden hun tenten op en pakten wat slaap. De volgende dag trokken ze verder door de vallei.

Sander: ‘Bij een brug over een rivier vertelde een van de sprekers over het verhaal van David en de reus Goliat.

De oproep van de spreker om “je eigen reus te verslaan” zette mij aan het denken: welke reus moet ik verslaan?

Daarna gaf hij ons de opdracht om een steen op te pakken en deze symbolisch te zien als de last waarmee je rondloopt en in de rivier te gooien. Gedachteloos gooide ik mijn steen over de rand van de brug het water in. Het zal wel, dacht ik.’

Maar toen gebeurde het. ‘Ineens kreeg ik pijn in mijn linkerknie. Ik dacht terug aan alle intensieve winter- en bergtrainingen die ik zonder problemen had doorstaan.

Dit kan niet, dacht ik. Dit gaat mij niet overkomen! Maar de pijn werd alleen maar erger. Toen schoot de pijn ook in mijn rechterknie, waardoor ik op mijn knieën viel.

Boos en gefrustreerd zat ik daar, geknield. Ik kon geen kant op. Lopen ging niet meer. Ik was altijd in control geweest, maar nu kon ik geen stap meer verzetten.’

HOOP VOOR MIJ? Daarna kwam een van de mannen kwam naar hem toe.

Sander: ‘Hij zei: “Ik ga voor je bidden.” Daar moest ik toen helemaal niets van hebben. “Dat wil ik niet, rot op!” schreeuwde ik naar hem. Maar de man hield vol, legde zijn handen op mijn knieën en begon te bidden. Toen zijn gebed ten einde was, geloofde ik niet wat ik voelde. De pijn was weg! Ik stond op en liep zonder moeite verder.

Op dat moment wist ik dat God daar was.’

Deze bijzondere ervaring liet Sander tijdens het vervolg van het Karakterweekend niet meer los. ‘Ik besefte dat er veel dingen in mijn leven niet goed waren. Ik was vaak vreemdgegaan en vloekte aan de lopende band. Maar de woorden van de sprekers waren bemoedigend. Een van de sprekers vertelde over hoe God hem had gered uit een leven vol geweld en criminaliteit. Toen dacht ik: zou er dan ook voor mij nog hoop zijn?’

NOOIT IN DE HEMEL Weer thuis na het Karakterweekend veranderde er niet eens zo veel. Sander pakte zijn werk als marinier weer op, maar nam in zijn uitrusting nu ook een waterproof bijbel mee. ‘Aangespoord door het Karakterweekend was ik van plan om de Bijbel te gaan lezen,’ vertelt Sander. ‘Moedig begon ik aan het eerste hoofdstuk van Matteüs, maar daar zag ik alleen maar een heleboel namen staan. Dus dacht ik: laat maar! Even later probeerde ik het nog een keer en las een paar teksten uit de Bergrede, verderop in Matteüs. Daar zegt Jezus: “Als je oog je verleidt tot zonde, ruk het uit.” Ik wist dat het niet letterlijk bedoeld was, maar wel als een oproep om te breken met zonde in je leven. Dat vond ik enorm confronterend. Met alles wat ik heb gedaan, kom ik nooit in de hemel, dacht ik. Dat ik vaak was vreemdgegaan, wisten mijn toenmalige vriendin en mijn ouders niet.

Maar ik besefte dat ik het hun allemaal moest vertellen, hoe moeilijk ik dat ook vond. De last van het geheim drukte te zwaar op mijn hart. Ik heb het uiteindelijk aan hen verteld. Mijn ouders waren verbaasd en ook teleurgesteld in mij. Mijn ex-vriendin wist niet wat ze moest zeggen en was erg verdrietig. Toch wist ik dat het goed was om dit te doen.’

‘DAAR STOND IK, HUILEND ALS EEN KIND VAN VIER’ IK KON HET NIET Sanders ouders moedigden hem daarna aan om weer eens een kerk te bezoeken. ‘Daar had ik echt geen zin in, maar ik ben toen toch maar een keer gegaan. In de kerk ben ik achter een dikke, betonnen paal gaan zitten, zo onopvallend mogelijk. Tijdens de preek vroeg de voorganger: “Zijn er mensen die zich willen laten dopen?”

Nee, dacht ik. Dat wil ik niet. Maar ik kreeg het Spaans benauwd, omdat ik ergens wist dat ik me wél moest laten dopen. Toen was het alsof iemand me naar voren leidde. Daar stond ik, huilend als een kind van vier mijn zonden te belijden. Ik liet mij dopen. En toen ik vervolgens uit het water omhoogkwam, was alles anders. Echt man, ik kon alleen maar lachen. Ik gaf gewoon licht!’ vertelt Sander over dat moment. ‘Ik wist opeens zeker dat God bestaat. Mijn hart was veranderd, ik voelde dat mijn zonden weg waren genomen. En vloeken deed ik niet meer; ik kón het gewoon niet meer!’

3 9 M USK4

AAN GOD OVERLATEN Het contrast tussen de Sander van vroeger en nu is groot. ‘Ik ben veranderd. Vroeger leefde ik voor “de baas”, het Korps Mariniers. Daar deed ik alles voor. Ik was gedrild en in mijn leven was geen ruimte voor liefde, openheid en discussie.

Heel zakelijk eigenlijk. Maar nu draait alles in mijn leven om liefde, trouw en vertrouwen. Om kansen geven en om meeleven met de ander.’

Het geloof van Sander heeft ook impact gehad op zijn werk als marinier en nog steeds heeft het dat. ‘Voorheen draaide alles om controle. Elke dag trainde ik om zo snel mogelijk mijn wapens in elkaar te zetten en uit elkaar te halen.

Dat ik daar goed in was, bevestigde mijn gevoel dat ik alles onder controle had. Ook tijdens missies was die controle allesbepalend. Maar nu besef ik dat ik mijn leven, ook als marinier, niet in de hand heb. Ik ben afhankelijk van God. Collega’s vragen me weleens: ‘Jij gelooft, schiet je wel of niet?’ Als het gaat om bedreigingen voor collega’s, dan zal ik direct reageren. Maar ik kan me voorstellen dat ik nu, als ik zelf bedreigd word, het op dat moment aan God overlaat.’

Wringt dat niet, als je altijd zo vanuit controle hebt geleefd?

‘Soms wel,’ zegt Sander, ‘maar de diepe rust om die ik nu ervaar overtreft alles.’

NIEUWE MISSIE Het geloof van Sander zette hem ongeveer een jaar geleden aan het denken over zijn werk. Sander: ‘Wat moet ik nu doen, vroeg ik me af. En: wat is Gods plan met mijn leven?

Ineens was het Korps Mariniers niet meer het belangrijkste in mijn leven, maar God. Ik besloot veertig dagen te vasten en vroeg God of ik door moest gaan met mijn werk als marinier. Een duidelijk antwoord over doorgaan of stoppen kwam er niet. Maar ik merkte wel dat de focus ook in mijn werk veranderde. Ik heb er nu voor gekozen om als militair instructeur op school hier in Nederland te werken, terwijl ik gezien mijn ervaring en kunde als sergeant der mariniers ook op andere plekken ingezet had kunnen worden.

Maar nu wil ik hier zijn, zodat ik er ook als vader voor mijn kinderen kan zijn.’ (Sander heeft twee zoons, Thobin en Micha, en de derde is op komst, red.)

Op zijn werk maakt Sander er geen geheim van dat hij gelooft, maar hij schreeuwt het ook niet van de daken. ‘Ik heb gemerkt dat ik gewoon mijn weg met Jezus mag gaan en dat ik op die weg vanzelf mensen tegenkom met wie ik het erover kan hebben. Zo spreek ik soms een collega over problemen in zijn leven en dan kan ik delen over wie God voor mij is. Een andere keer geef ik mijn getuigenis en vertel wat God in mijn leven heeft gedaan. Of ik geef een positieve film mee en zeg: “Kijk deze eens!” Mijn ervaring is, ook als je twijfelt of Hij bestaat: als je God vraagt of Hij je wil helpen, dan doet Hij dat met alles wat Hij te bieden heeft!’ n

COLUMN EUGÈNE Beeld Jan Pieter Meijer

HEMELS BETON Afgelopen zondag sprak ik ergens in het land over het thema ‘manage je temperament’. Dit naar aanleiding van het feit dat veel mensen een kort lontje hebben gekregen als gevolg van corona. Er hoeft maar iets te gebeuren wat hun niet bevalt of niet in hun planning past en de heftige emoties spatten ervanaf. En dat kan anders.

De Bijbel roept ons ook op om op een goede manier met die heftige reacties om te gaan. Als u boos wordt, zondig dan niet… (Ef. 4:26, NBV) Want als boosheid de kans krijgt om zich in onze gedachten te nestelen, maakt dat ons een bitter persoon. En daarmee hebben we niet alleen onszelf, maar raken we ook de ander. Want een bitter persoon is meestal niet zo vriendelijk voor zijn medemens.

Tijdens mijn preek gaf ik een aantal praktische tips die ons kunnen helpen om niet te zondigen als we boos worden. Een paar voorbeelden zijn ‘reflecteren voordat je reageert’ en ‘jezelf afvragen waarom zo’n gebeurtenis zo’n heftige reactie bij je oproept’. Komt dit bijvoorbeeld voort uit frustratie? Of ligt er een diepere oorzaak aan ten grondslag?

Maar al die praktische tips zijn niet meer dan een paar planken die samen een bekisting vormen die nodig is om het beton te kunnen storten. En na verloop van tijd vergaat die bekisting, maar is het beton blijvend en vormt het uiteindelijk de fundering voor wat erop gebouwd is.

Willen we werkelijk op een goede manier met ons korte lontje – onze heftige emoties en boosheid omgaan – dan is het nodig dat God Zijn hemelse beton in onze bekisting stort. En dat hemels beton bestaat uit twee componenten.

1. Een veranderd, vernieuwd denken – Ons denken is namelijk de drijvende kracht achter ons handelen. Een veranderd denken heeft een veranderd handelen tot gevolg. Maar het veranderen van ons denken is erg lastig, want het is jarenlang op een bepaalde manier geprogrammeerd. Toch kan het en de Bijbel vertelt ons hoe: de Enige Die ons denken echt kan vernieuwen is God. 2. Een veranderd innerlijk – Hoewel ons denken een sterke invloed heeft op ons handelen, is het niet in staat om die vulkaan van boosheid die diep vanbinnen in ons suddert en op de meest onverwachte momenten actief wordt te bedwingen. De enige die onze boosheid en woede echt kan beteugelen en uiteindelijk wegnemen is God. Hij Die met Zijn Geest in ons woont, kan de woede wegnemen en hiervoor liefde, geduld en zelfbeheersing voor in de plaats geven. Hij kan een innerlijke verandering bewerken.

Sta jij God toe Zijn beton te storten?

n

41 M USK4

MANNENPERIKELEN Tekst Jan Meints

Gijs is getrouwd met Els en vader van Lukas. Zijn huwelijk staat op losse schroeven sinds hij zijn vrouw met een ander in bed aantrof, de reden waarom hij nu tijdelijk op zichzelf woont.

En alsof dat nog niet genoeg is bevindt hij zich in een midlifecrisis, is zijn beste vriend net aan ALS overleden en is zoonlief volop aan het puberen. Dat zorgt voor de nodige perikelen...

H

et fasten-your-seatbeltssignaal boven mijn hoofd knippert. Om me heen hoor ik diverse passagiers hun gordel vastklikken. Het vliegtuig schudt hevig.

‘Door de veranderende weersomstandigheden krijgen we te maken met turbulentie,’ deelt de piloot met een indringende stem mee via de intercom. Stewardessen lopen haastig met een zorgelijke blik naar hun plek en gorden zich vast.

Ik reis naar Londen om voor mijn werk een congres bij te wonen. Het zal gaan over de vraag of kunstmatige intelligentie de wereld kan redden. Ik heb er zin in – lekker brainstormen en informatie uitwisselen met collega’s – maar het roept ook heftige emoties bij me op. De vorige keer moest ik ziek de meeting verlaten en trof ik thuis een onaanvaardbare situatie aan.

Ik knijp hard mijn vuisten dicht om de boosheid die zich meester van me maakt te onderdrukken. Hoe kon mijn Els dat nou doen? Wat is mijn leven sindsdien veranderd. Tuurlijk ik heb zelf de keuze gemaakt om even afstand te nemen en op mezelf te gaan wonen. Een beslissing waar ik nog steeds achter sta.

Plots scheurt er een gil door de cabine. Het vliegtuig valt zeker een meter naar beneden en helt sterk naar links.

Bagagerekken springen open. Ik word ondanks de riem tegen het lichaam van mijn medepassagier aan gedrukt.

De jonge vrouw kijkt me met angst in haar ogen aan. Ik zeg sorry, maar ik heb het idee dat ze me niet hoort. Ze probeert haar ademhaling onder controle te krijgen.

‘Adem diep in… en adem uit,’ zeg ik in het Engels tegen haar, want ze is duidelijk geen Nederlandse. Ik help haar een hyperventilatie-aanval te bedwingen door met haar mee te ademen. Het helpt niet veel. Even verderop heeft een kind het op een brullen gezet bij de volgende luchtzak.

Nog steeds staren helblauwe ogen me aan. Ik zeg de vrouw dat ze niet bang hoeft te zijn.

Een halfuur later landen we veilig op Heathrow. Mijn medepassagiers klappen opgelucht. Normaal vind ik dat een vreselijk gebaar, maar nu begrijp ik die reactie wel. De jonge buurvrouw groet me dankbaar met een knikje.

#6

Ik sta achter een katheder voor een volle zaal. Mijn draadloze presenter jongleer ik tussen mijn vingers en ik begin aan de afronding van mijn presentatie. ‘Kunstmatige intelligentie gaat echt het verschil maken. Ze verandert onze wereld. Slimme algoritmes die met ons meedenken, ons helpen, het werk efficiënter kunnen maken en sneller en accurater onoverzichtelijke hoeveelheden data kunnen verwerken. Gezichten, spraak en tekst kunnen herkennen als ware het mensen. Binnenkort is het zo gewoon als elektriciteit uit het stopcontact. Een slimme technologie die waarneemt, begrijpt, handelt en leert en ons gaat helpen in het dagelijkse leven: de digitale butler.’

De voorzitster bedankt me voor mijn bijdrage en vertelt dat de aanwezigen na de lunchpauze met mij in discussie kunnen gaan of vragen kunnen stellen.

Ik verlaat het podium en loop naar de catering. In de rij trekt een jong blond meisje aan mijn mouw. Ik herken haar aan de helblauwe ogen. Ze is nu een stuk relaxter.

‘Hé, grappig u hier terug te zien,’ zeg ik verrast in het Engels.

Ze stelt zich voor als Barbara Nielson van het OsloMet Artificial Intelligence Lab. ‘Interessante lezing,’ zegt ze vervolgens, ‘daar kan ik wel iets mee.’

‘Waar bent u zelf mee bezig?’ vraag ik.

‘O, zeg alstublieft “jij”, anders voel ik me zo oud.’

‘Goed, als jij me dan ook tutoyeert.’

‘Ik probeer mensen te redden in de Noorse bergen.’

‘Als een moderne sint-bernardshond,’ ontschiet me.

Gelukkig kan ze erom lachen.

‘Zo zou je het kunnen zien. Vaak posten mensen die ergens vastzitten of een ongeluk hebben in de bergen een bericht op Facebook om gered te worden.’

Ik probeer aandachtig naar haar te luisteren, maar merk dat ik afgeleid ben door haar aantrekkelijke figuur.

‘Nu is het niet mogelijk om al deze berichten te monitoren en er efficiënt op te reageren,’ gaat ze enthousiast verder.

‘De applicatie die ik ontwikkelt heb, scant de social media en staat in verbinding met de netwerken van reddingsorganisaties zodat er adequaat en snel gereageerd kan worden.’

***

4 2 M USK4

‘Klinkt interessant, een zinvolle toepassing.’

Ze rommelt in haar handtas en overhandigt mij een visitekaartje. ‘Ik zou graag met je eens over de ins en outs willen spreken.’

Ik bekijk het kaartje. Haar gegevens staan op een besneeuwde bergrug gedrukt. Meteen valt mijn oog op een toevoeging die verdacht veel op een nummer van een hotelkamer lijkt.

‘We delen hetzelfde hotel,’ zegt ze met een knipoog, ‘voel je vrij om vanavond langs te komen.’

Even weet ik niet hoe ik hierop moet reageren en ik zeg dat ik haar invitatie in gedachten zal houden. Als ze wegloopt vallen haar geweldige benen me op. Er trekt een rilling door mijn lijf. Ik moet bekennen dat deze Noorse iets in me losmaakt.

Die middag kan ik mijn gedachten niet helemaal bij de discussie houden. Gelukkig functioneert mijn automatische piloot uitstekend en kan ik toch mijn bijdrage aan het gesprek leveren. *** In de badkamer van het hotel sta ik voor de spiegel. Ik bewonder mijn nieuwe kapsel. Het is aan de zijkanten opgeschoren. De messy crew cut staat me goed, al zeg ik het zelf. Bovenop probeer ik onwillige lokken met gel in model te brengen. Sinds twee maanden laat ik een baardje staan. Wel heb ik eerst gekeken of er geen witte haardjes in mijn baard groeien, want dat vind ik zó lelijk. Maar alles kleurt donkerbruin. Het nadeel van zo’n modieus baardje is dat je het steeds moet trimmen. Een gladde kaaklijn is gemakkelijker te onderhouden. Mijn zoon is jaloers. Hij zou graag zo’n volle baardgroei willen hebben. Gekscherend noemt hij me een hipster.

Mijn vingers haal ik nogmaals door mijn haar. Ik weet niet wat er met me aan de hand is. Ik moet steeds aan Barbara denken. Haar verleidelijke lichaam staat me helder voor de geest. Als een jong veulen ben ik nu al minuten aan het drentelen in de badkamer.

Onbewust speel ik met mijn trouwring. Zal ik hem afdoen?

Of zou ze hem al gezien hebben? Mijn hand is nog glad van de haargel en voordat ik er iets aan kan doen, schiet de ring van mijn vinger en valt klingelend in de badkuip. Ik wil hem oppakken, maar ik zie hem al nergens meer. De afvoerplug ontbreekt en het begint me te dagen. Met een vinger in de sifon probeer ik of ik de ring nog te pakken kan krijgen. Maar tevergeefs. Wat nu? Hoe krijg ik hem terug?

Er zit niet anders op dan via de receptie de technische dienst in te schakelen. Nadat ik eerst mijn jeans heb aangetrokken, ga ik vlug naar beneden.

‘Goedenavond, meneer, wat kan ik voor u doen?’ zegt de receptioniste als ik bij de balie kom.

‘U zult het niet geloven maar mijn trouwring is in de afvoer van het bad verdwenen.’

‘U bent niet de eerste die dat overkomt. Welk kamernummer heeft u? Ik zal iemand van de technische dienst waarschuwen.’

‘Dat zou fijn zijn.’ *** Een uur later is er nog niemand langs geweest. Onrustig friemel ik aan het visitekaartje. Gijs, wat ben je van plan?

Ze zou je dochter kunnen zijn! Impulsief sta ik op, pak de fles rode wijn van de sidetable en loop mijn kamer uit.

Met de trap ga ik naar de derde verdieping alsof ik mezelf nog wat bedenktijd wil gunnen. Na enige aarzeling klop ik op de kamerdeur. Het duurt lang voordat er iets gebeurt.

Als ik weg wil lopen gaat de deur op een kier open en zie ik een blonde haardos in de smalle opening.

‘Hoi,’ weet ik uit te brengen, ‘is het goed als we deze fles samen soldaat maken?’

Met een riant gebaar zwaait de deur open. ‘Met jou altijd!’

Ze grist de fles uit mijn handen en trekt me mee naar binnen. Na een vlugge proost ploffen we neer op een smal bankje.

‘Denk je dat KI de wereld kan redden?’ vraag ik.

‘Het enige wat ik weet, is dat jij mij gered hebt,’ zegt ze terwijl ze iets dichter naar me toe schuift. Ik voel haar hand op mijn dij. De aanraking veroorzaakt een ongekende sensatie in mijn lichaam. Ik krijg het warm en mijn baard prikkelt. Voordat ik kan reageren op haar antwoord zoent ze me hartstochtelijk op de mond. Het schaamrood stijgt naar mijn kaken.

Is het van opwinding of gêne? Ik weet me geen houding te geven. Dit is wat ik wil en eigenlijk ook niet. Ik ruk me los van haar zuigende rode lippen, sta op en murmel dat ik nodig naar het toilet moet. Maar ik ren de gang op en vlucht naar mijn kamer.

Nog maar net binnen wordt er op de deur geklopt. Ze zal toch niet achter me aan zijn gekomen? Aarzelend doe ik open.

‘Meneer, de technische dienst heeft uw trouwring gevonden. Hier is-ie.’

‘O, gelukkig, dank u wel!’

Als ik het gouden kleinood om mijn vinger schuif kan ik maar aan één ding denken. Gijs, laat dit een waarschuwing zijn, gekke hipster die je bent! n

4 3 M USK4

4M Beeld Mark Schippers, Daniël Hartog

4M 4M inspireert mannen en vrouwen om te leven in verbinding met God en met elkaar, en om te strijden voor gerechtigheid wereldwijd om zo het verschil te maken. Met als missie: de wereld transformeren door het transformeren van mensen.

Want als mensen veranderen en meer oog krijgen voor anderen om hen heen, dan gaat de wereld er anders uitzien. Dan verándert de wereld.

4 BEWEGINGEN Binnen 4M zijn vier bewegingen: 4M – Dit is de mannenbeweging met als doel: inspiratie bieden voor ieder mannenhart en golven van gerechtigheid wereldwijd te brengen. We nemen je mee op epische avonturen voor geest, ziel en lichaam.

Arise – Een beweging van vrouwen die houden van uitdaging, groeien en krachtig leven! Met de Bijbel open creëer je samen plekken, reizen en ontmoetingen vol inspiratie die jou doen nadenken over jouw leven (met God). Getooid met geloof, hoop en moed ga je terug naar de plek waar God je heeft geplaatst om daar uit te leven wat je gelooft.

Muskathlon – Met de Muskathlon strijden we samen – mannen en vrouwen – voor gerechtigheid: een ultieme uitdaging, op een bijzondere plek, waarmee we de allerarmsten, vervolgde christenen en slachtoffers van moderne slavernij op een significante manier steunen.

4LIFE – Dit is onze ondernemersbeweging. Het 4LIFE-netwerk bestaat uit ruim tweehonderdvijftig ondernemers en professionals. Regelmatig worden er op meerdere plekken in het land inspirerende bijeenkomsten georganiseerd, waarbij inspiratie, ontmoeting en verdieping altijd centraal staan.

ACTIVITEITEN Bij 4M bieden we veel weekenden, toegespitst op verschillende doelgroepen en levensfases, en andere mogelijkheden om te groeien in geloof en leiderschap, dichter bij God en jezelf te komen, nieuwe inspiratie op te doen en verbindingen aan te gaan. Zoals deze: Karakterweekend – Dit weekend is een mijlpaal in je leven. Drie (of vier) dagen lang word je geestelijk en fysiek uitgedaagd door in de ruige natuur je krachten te meten met jezelf, elkaar en God. Ga mee en investeer in je leven.

4 4 M USK4

Tweede Helft-weekend – Wil je sterker en gezonder door je midlifefase komen en daarbij God op een nieuwe en intieme manier leren kennen? Ga dan mee met dit weekend, want je gaat hier samen met anderen midden in een avontuurlijke setting mee aan de slag.

Leaderchip Challenge – Een onvergetelijke reis die jouw blik om te ondernemen met Jezus in je bedrijf en carrière voorgoed zal veranderen. High-impact training in leiderschap en ondernemerschap rondom het thema: ondernemen vanuit de bron.

A/Way-weekend – Dit weekend is bedoeld voor jonge mannen van ca. 18-30 jaar. Mannen die zoeken naar wat het betekent om echt man te worden, verantwoordelijkheden te dragen en keuzes te maken.

4M Event – Dit is altijd een dag vól beleving. Gave artiesten, inspirerende sprekers en allerlei activiteiten om samen met je vrienden, broers of kennissen te beleven. Tijdens het event gaan we op verschillende manieren dieper in op een bepaald thema, zodat je geïnspireerd en bezield weer naar huis gaat.

Winterweekend – Dit is de ultieme pitstop in een uitdagende tijd. Een tailormade weekend voor jou en twee (toekomstige) vrienden. Je gaat een uniek avontuur aan voor geest, ziel en lichaam op een van de twaalf zorgvuldig gekozen locaties in Nederland. Een weekend op anderhalve meter afstand, maar dichterbij dan ooit.

Vader-tienerweekend – Dit weekend is voor iedere vader en tiener die ernaar verlangen om een hechtere band te krijgen. Maak tijd voor elkaar vrij, investeer in elkaar en beleef samen een avontuur, waarbij er echt van hart-tot-hartcontact is.

4M Academy – Dit is hét trainingsjaar waarin je als man groeit in ‘man zijn’ zoals God het bedoeld heeft.

Als deelnemer groei je in mentaal, geestelijk en fysiek opzicht, zodat jij stevig in jouw bestemming kan staan als man van God. Kampvuuravond – Met als motto ‘geef een man een vuurtje en wat te drinken, dan weet hij wat de bedoeling is’ worden er op verschillende locaties in het land kampvuuravonden georganiseerd. Je bent altijd welkom!

Zie voor weekenden van 2021 verderop.

4 5 M USK4

NIEUWE INITIATIEVEN Deze onzekere tijd vol verandering heeft bij 4M ook tot de nodige verandering en vernieuwing geleid. Want we bieden nu meer online en offline inspiratie in de volgende vormen: Online inspiratie – Veel kan niet meer live, maar wel online doorgaan. Denk aan online Karakte Challenges, een online MAN.ZIJN.-serie waar al honderden mannen aan hebben meegedaan en inspiratiesessies waarmee al duizenden zijn geïnspireerd juist dit jaar stil te staan bij wat God kan doen.

On- en offline verdieping – In deze tijd is (geestelijke) inspiratie en verdieping die je ‘gewoon thuis’ tot je kunt nemen extra welkom. En die bieden we je met onze boeken, podcasts, berichten op social media, blogs en ons magazine MUSK4, die allemaal ons unieke geluid laten horen.

Op maat gemaakte weekenden en events – Veel weekenden en events kunnen op dit moment dan misschien niet doorgaan, maar er zijn nieuwe concepten bedacht en daarmee kun je zelfs in deze coronatijd een levensveranderend weekend beleven of strijden voor gerechtigheid wereldwijd.

Zoals de Winterweekenden, CampNL en Muskathlon@home.

Kijk op de4emusketier.nl voor meer informatie.

4 6 M USK4

Niet alleen in Nederland veranderde er veel, dat gebeurde wereldwijd. En juist daardoor bleek hoeveel veerkracht er schuilt in de beweging van 4M internationaal. Want hoewel slechts een fractie van de plannen uitgevoerd kon worden, zijn er, mede door die nieuwe initiatieven, over heel de wereld toch fantastische dingen gebeurd. Een greep uit de dingen die wél hebben plaatsgevonden…

• 4M is in september gestart in Oostenrijk en Michigan (USA). De lancering van 4M in een nieuwe staat in Amerika voelt voor ons als het openen van een nieuw land. Midden in de coronatijd is de beweging toch gegroeid.

• Duitsland en Zwitserland bedachten in april 2020 de Muskathlon@home. Op 9 mei namen 740 mannen, vrouwen en kinderen in Duitsland en Zwitserland deel aan de Muskathlon@home en samen legden ze 25.000 kilometer af. In Nederland klikte het concept van de Muskathlon@home meteen en op 30 augustus vond de Nederlandse editie plaats.

WERELDWIJDE VERANDERINGEN • Niet alleen op het gebied van de Muskathlon ontstond de innovatie in het buitenland. Ook op het gebied van de Karakterweekenden werd er flink geïnnoveerd: het Verenigd Koninkrijk lanceerde het online Karakterweekend: een Karakterweekend dat je vanuit je eigen huis kunt volgen, met een inhoudelijke lijn die volledig online geboden wordt. Via Zoom vindt een gezamenlijke kick-off en afsluiting plaats.

In een aantal landen heeft het online Karakterweekend veel mannen bereikt en in beweging gezet.

• De vrouwenbeweging Arise is momenteel actief in Zuid-Afrika, Zwitserland, Duitsland en Nederland. Er zijn voorbereidingen getroffen voor de lancering van Arise in Amerika, Hongarije, Oekraïne en Australië. De verwachting is dat in 2021 het aantal Arise-landen daarmee zal verdubbelen.

• Via Zoom-meetings en appgroepen wordt het vuur internationaal brandend gehouden.

Maandelijks is er een moment van verbinding en inspiratie, waarbij iedereen digitaal aanschuift, al is het op sommige plekken dan nog midden in de nacht.

• Dit najaar vonden er Karakterweekenden en Arise Challenges plaats in de Oekraïne, de UK, Zuid-Afrika, Amerika, Nederland, Hongarije, Duitsland, Zwitserland, Australië en Polen. In Zwitserland werd voor het eerst een echtparen-weekend georganiseerd, met een prachtige impact op de deelnemende stellen.

47 M USK4

4M RUBRIEK NEWS

4M BEWEGING IN BEWEGING Uiteindelijk konden we ook in het afgelopen najaar maar enkele weekenden laten doorgaan, voordat de ‘tweede golf’ en de aangescherpte maatregelen ons opnieuw dwongen om de geplande weekenden te verplaatsen.

Daarom wilden we, naast de uitgestelde Karakterweekenden die nu zijn verplaatst naar het voorjaar van 2021, een nieuw concept introduceren voor een weekend dat altijd kan doorgaan. Elementen waar we mee aan de slag zijn gegaan zijn: kleine groepen, in eigen land en coronaproof. Vol trots hebben we enkele weken geleden de Winterweekenden geïntroduceerd en inmiddels heeft de eerste editie plaatsgevonden!

4M-WEEKENDEN WINTERWEEKEND NEDERLAND (8-10 januari, 12-14 februari, 12-14 maart, 9-11 april 2021) Ga samen met een of twee vrienden een uniek avontuur aan voor geest, ziel en lichaam op een van de twaalf zorgvuldig gekozen locaties in Nederland. Een ultieme pitstop in een uitdagende tijd.

KARAKTERWEEKEND SCHOTLAND (15-18 april 2021) Ga op avontuur te midden van oogverblindend natuurschoon in de Schotse Hooglanden. Daar waar visarenden, wilde katachtigen en kuddes herten leven, onderga je de ultieme karaktertest aan en beleef je een onvergetelijke ervaring!

NEDERLAND (3-6 juni 2021) Als mannen onder elkaar, in de woeste natuur. Dat is kortgezegd het Karakterweekend op Ameland. Vier dagen lang zul je in teams van acht tot tien personen de strijd aangaan met de elementen, jezelf en God. En uiteindelijk zal er maar Eentje winnen…

TWEEDE HELFT-WEEKEND ZWITSERLAND (12-16 mei 2021) Ga samen met andere mannen op avontuur in de indrukwekkende bergen van Zwitserland en ontdek hoe je sterker en gezonder door je midlifefase komt.

A/WAY-WEEKEND ZWITSERLAND (17-20 juni 2021) Tijdens dit weekend ga je samen met andere jongen mannen in het altijd mooie Zwitserland en daar ontdek je wie je echt bent, je maakt scherpe keuzes richting een betekenisvol leven en gaat op pad met elkaar en met de Schepper.

VADER-TIENERWEEKEND VADER-ZOONWEEKEND TWENTE (4-6 juni 2021) Verlang jij ook naar een hechtere band met je zoon? Wil je een keer echt tijd voor elkaar vrijmaken, in elkaar investeren, echt van hart-tot-hartcontact hebben met elkaar en samen een avontuur beleven op en rondom de oude luchtmachtbasis in Twente? Ga mee!

VADER-DOCHTERWEEKEND ARDENNEN (11-13 juni 2021) Onderneem een baanbrekend weekend met dochter in de Ardennen en investeer in jullie vader-dochterrelatie. Je leert elkaar nog beter kennen en begrijpen, en verrijkende en verreikende gevolgen zijn gegarandeerd.

LEADERSHIP CHALLENGE ISRAËL (11-15 maart 2021) Een onvergetelijke reis door Israël en de evangeliën, die jouw blik om te ondernemen met Jezus in je bedrijf en carrière voorgoed zal veranderen. High-impact training in leiderschap en ondernemerschap in het land van de Bijbel rondom het thema: ondernemen vanuit de Bron.

ISRAËL VOOR ECHTPAREN (25-29 maart 2021) De 4M Leadership Challenge voor echtparen neemt je mee op een intieme verdiepingsreis door het land van de Bijbel, waar je wordt geholpen dichter naar elkaar, jezelf en God toe te groeien. Daardoor ontstaat een geweldige veranderkracht voor leiderschap en persoonlijke ontwikkeling.

KRETA (28-31 mei 2021) Samen met andere ondernemers maak je een mooie tocht door de schitterende natuur van Kreta en er is veel tijd voor reflectie, delen, gebed en plezier. Tijdens het programma gaan we dieper in op ‘koninkrijksprincipes voor ondernemen’.

Zie de agenda voor de data van de 4M-weekenden, en voor meer informatie en aanmelden kijk je op: de4emusketier.nl.

4 8 M USK4

INSPIRATIE VOOR IEDER MANNENHART RUBRIEK EN GOLVEN VAN GERECHTIGHEID WERELDWIJD

AGENDA 4M-WEEKENDEN 2021 8-10 januari

Winterweekend

Nederland

12-14 februari

Winterweekend

Nederland

11-15 maart

Leadership Challenge

Israël

12-14 maart

Winterweekend

Nederland

25-29 maart

Leadership Chall. echtparen

Israël

9-11 april

Winterweekend

Nederland

15-18 april

Karakterweekend Schotland

12-17 mei

Tweede Helft-weekend

Zwitserland

28-31 mei

Leadership Challenge

Kreta

3-6 juni

Karakterweekend Nederland

4-6 juni

Vader-zoonweekend Nederland

11-13 juni

Vader-dochterweekend België

17-20 juni

A/WAY-weekend Zwitserland

Voor uitgebreide informatie en de volledige agenda van alle 4M-activiteiten, ga naar: DE4EMUSKETIER.NL

De Muskathlon is in beweging. De strijd voor gerechtigheid gaat door, ook (juist!) nu de Muskathlon-reizen in 2020 werden geannuleerd of uitgesteld. Via de Muskathlon@ home en de afsluitende Muskathlon-weekenden in Nederland hebben honderden mannen en vrouwen in 2020 een impact gemaakt in de levens van ongelooflijk veel mensen en kinderen in nood.

Naast de bestaande Muskathlons zal in 2021 de allereerste Muskathlon in Nederland plaatsvinden, in samenwerking

Mannen, gun je vrouw een prachtig, inspirerend weekend weg. Geef haar een Arise-weekend cadeau. In een team met acht andere vrouwen gaat ze op reis, even weg van alles, om tot rust te komen bij God en daar door Gods Woord opgebouwd te worden. Het is een weekend vol gezelligheid, humor, stil zijn, God ontmoeten, vriendschap sluiten en een passende fysieke uitdaging in een prachtige omgeving.

In 2021 reist Arise naar Picos de Europa in Noord-Spanje (6-9 mei 2021) en waaien we uit op de kust van Vlieland (26-28 maart; 1-3 oktober 2021). Daarnaast zijn we bezig met een nieuwe locatie! Kijk voor meer informatie op www.arise.to.

met onze nieuwe partner Tot Heil Des Volks (THDV). Samen zetten we ons in om vrouwen die gedwongen worden te werken in de prostitutie daaruit te bevrijden.

MUSKATHLON 2021:

28 mei - 4 juni 2021

NEDERLAND | THDV Voor meer informatie over komende Muskathlons:

MUSKATHLON.COM

4 9 M USK4

KERK-ZIJN Tekst Henk Stoorvogel

DE KERK VANDAAG NOOIT MEER HETZELFDE ALS VROEGER, MAAR VOL TOEKOMST De kerk in Nederland zal nooit weer hetzelfde zijn. Alle maatregelen die vanwege COVID-19 zijn genomen, hebben een grote impact (gehad) op de werkwijze, sociale cohesie en missionaire effectiviteit van de kerk en maken dat de kerk verandert. Blijvend.

5 0 M USK4

Dat de kerk zoals we die kenden nooit meer terugkomt,

van de kerk van Nederland, en wel in het boek Hande-

is eigenlijk zeker. Maar wat is er dan precies veranderd?

lingen en in de vervolgde kerk.

En heeft de kerk nog wel toekomst? Zijn dat jouw vragen?

In Handelingen vinden we de oorsprong van de kerk, de

Lees dan verder.

‘non-negatioables’, de zaken die maken dat een kerk ook in een tijd van crisis kan bloeien. De kerk in Handelingen

NIEUWE VORMEN De zondagse gang naar de kerk, de vaste bijbelstudieavond… ze zijn vervangen door nieuwe ritmes, zoals het maken van een wandeling, of het doorbrengen van tijd met familie of vrienden. De crisis heeft de kwaliteit van de relaties in de kerk blootgelegd. Veel relaties die voor COVID-19 een reden waren om naar de kerk te gaan zijn nu verwaterd, waardoor mensen zich vrijer voelen om zich van de kerk af te bewegen. Waar we vroeger ons geloof beleefden ín de kerk, in de zondagse dienst, hebben veel mensen nu nieuwe vormen gevonden om dat thuis, in kleine kring te doen. Het denken over ruimtes is drastisch veranderd. Met veel mensen samenkomen in één ruimte is voor een deel van de Nederlanders benauwd en beangstigend geworden. ‘Buiten’ heeft deels de rol en functie van ‘binnen’ overgenomen.

komt samen rondom het Woord van God, al is het in een kleine groep. Zij is niet bang om te innoveren als de situatie daarom vraagt. Vanuit een genadevolle boodschap heeft ze een bijzondere aantrekkingskracht op haar omgeving.

Ook van de vervolgde kerk kunnen we veel leren. De vervolgde christenen hebben al eeuwenlang ervaring met een situatie van een lockdown, met het niet samen mogen komen in grote groepen, met het niet afhankelijk kunnen zijn van grote instituties. Meer dan ooit heeft de vervolgde kerk ons kostbare lessen te leren.

Dat bleek bijvoorbeeld uit het getuigenis van Hae Woo tijdens de Muskathlon in Zuid-Korea. Jarenlang zat Hae Woo vast in een strafkamp in Noord-Korea. In haar jaren daar was het haar gewoonte om op de moeilijkste tijdstippen naar de vieste plekken van het kamp te gaan. Daar was immers de minste kans op ontdekking. En daar, in bijvoorbeeld de van ratten vergeven latrines, kwam ze samen met een of twee andere gelovigen om God te

DE CRISIS HEEFT DE KWALITEIT VAN DE RELATIES IN DE KERK BLOOTGELEGD

aanbidden.

De les die wij kunnen leren is deze: de kerk komt áltijd samen, wat er ook nog gebeurt en verandert in de toekomst. n

MINDER AFHANKELIJK In het geheel kun je constateren dat ‘we’, de kerkgangers, massaal minder afhankelijk zijn geworden van het instituut kerk. Noodgedwongen hebben we geleerd nieuwe wegen te bewandelen om een vitaal geloofsleven te cultiveren.

Deze verandering in de manier waarop we over kerk-zijn denken, roept grofweg twee soorten reacties op. Er zijn kerken die hopen dat ze de coronatijd zo goed mogelijk doorkomen, om vervolgens zo veel mogelijk op de oude voet door te kunnen gaan. Een andere groep kerken zoekt wegen van vernieuwing, vaak in een mix van online en offline innovatie. Kleinere kerken zijn hier doorgaans wendbaarder en creatiever in dan grotere kerken. Zij slagen er over het algemeen dan ook beter in waarden als community, discipelschap en verbinding vorm te geven.

VIVA DE KERK In 2017 schreef ik Viva de Kerk, een boek over het ontstaan van de kerk in Antiochië, waarbij ik tien principes van kerk-zijn anno nu heb uitgewerkt. Dit boek blijkt nu actueler dan ooit. Om kerken te helpen in deze tijd te veranderen schreef ik een bijbehorende whitepaper over instrumenten en principes voor gemeentevernieuwing. Hoe verzilver je de energie die er nog is? Hoe creëer je een pionierende, innoverende cultuur? Hoe cultiveer je enthousiasme en bouw je tegelijk een betrouwbare bedding? Deze en andere vragen worden in de whitepaper uitgewerkt. Verlang je ernaar jouw kerk te helpen veranderen? Vraag de whitepaper

TOEKOMST VAN DE KERK Wat is nu wijsheid? Het is mijn vaste overtuiging dat er op twee plekken veel richting is te vinden voor de toekomst

51 M USK4

aan via vivadekerk.nl en investeer mee in de toekomst van de kerk in Nederland.

MUSK MOVIE Tekst Thijs C. Jansen | Beeld Motlys

HÅP EEN EERLIJKE FILM OVER EEN LEVEN MET KANKER

Sommige films zijn anders. De film Håp (hoop) is er zo een. Deze Noors-Zweedse film over de impact van kanker op een mensenleven won meerdere prijzen. Niet omdat er geen andere films zijn over dat onderwerp. Ook niet omdat het een waargebeurd verhaal is.

Wat maakt deze film dan wél uniek?

De film neemt ons mee in het drukke leven van Anja (Andrea Bræin Hovig), een dansregisseuse, haar vriend Tomas (Stellan Skarsgård) en hun samengestelde gezin met zes kinderen. Net voor de kerst krijgt Anja steeds vaker heftige hoofdpijn. Ze besluit een arts te raadplegen. Die heeft verschrikkelijk nieuws: ze heeft een ongeneeslijke hersentumor. Haar wereld stort in...

EEN TAS VOL ZWARE MEDICIJNEN De diagnose slaat in als een bom. Anja belandt van het ene op het andere moment in een medische rollercoaster. Er worden scans gemaakt om de diagnose scherper te kunnen stellen en tot een plan te komen. Niet om Anja te genezen, want de kans daarop achten de artsen vrijwel nihil, maar om de resterende maanden van haar leven draaglijk te maken. Met een tas vol zware medicijnen, waaronder steroïden, gaat ze naar huis. Ze moet de pillen slikken om de hoofdpijn

5 2 M USK4

te kunnen verdragen, maar de bijwerkingen zijn heftig: slapeloosheid, woedeaanvallen, gebrek aan energie en misselijkheid. Ondertussen houdt ze zich groot voor haar kinderen en stiefkinderen, die nog van niets weten.

Ze zoekt nog naar het juiste moment om dit heftige nieuws te vertellen.

RELATIE ONDER DRUK Tomas, haar vriend, is wel op de hoogte. Die steunt haar zo goed als het gaat, terwijl hij zelf ook worstelt met zijn verdriet en de angst om straks alleen achter te blijven met de kinderen. Als enige deelgenoot en de persoon die het dichtst bij Anja staat, krijgt hij vaak de volle laag tijdens haar woede-uitbarstingen. Er zijn momenten dat ze zelfs hun relatie in twijfel trekt. Hij zoekt naar manieren om haar ook in deze moeilijke tijd te bereiken met zijn liefde, maar de pijn die ze ervaart, overschreeuwt de gevoelens die ze voor hem koestert.

Is hun relatie wel bestand tegen deze slag?

Dan komt, midden in de anders zo gezellige kersttijd, het moment dat ze de kinderen en stiefkinderen op de hoogte brengen van het verdrietige nieuws. Er valt een stilte na de trieste mededeling. Dan vult de kamer

ANJA BELANDT VAN HET ENE OP HET ANDERE MOMENT IN EEN MEDISCHE ROLLERCOASTER

RUBRIEK NU VERKRIJGBAAR OP BLU-RAY, DVD EN VIDEO ON DEMAND.

zich met een veelheid van emoties: van onbegrip tot boosheid en van machteloosheid tot intens verdriet.

In de scènes die volgen zien we hoe het gezin probeert om er het beste van te maken nu het nog kan en volgen we Anja op weg naar de heftige operatie die het laatste stukje van haar leven draaglijk zou moeten maken.

ZOWEL DE HEFTIGHEID VAN DE ZIEKTE ALS HET ‘GEWONE’ LEVEN WORDEN EERLIJK IN BEELD GEBRACHT

IN YOUR FACE Er zijn inmiddels heel wat films gemaakt over (waargebeurde) verhalen waarin iemand wordt getroffen door een heftige ziekte als kanker. De meeste daarvan beginnen met een bijna te mooi plaatje van gelukkige mensen die veel van elkaar houden. Dat vormt dan een schril contrast met het drama dat de ziekte met zich meebrengt. Daarin is Håp heel anders. We zien vanaf het begin van de film niet een intens gelukkig gezin, maar een man en vrouw met een samengesteld gezin dat verre van perfect is. Er wordt geruzied, er is onderling onbegrip tussen ouders en pubers en tussen de kinderen. Zoals dat in bijna elk gezin (weleens) gebeurt.

En dat maakt de film eerlijk en misschien wel toegankelijker dan andere films over dit thema. Zowel de heftigheid van de ziekte als het ‘gewone’ leven worden eerlijk in beeld gebracht. Puur zoals het is – in your face. En daardoor voelt het alsof je er zelf bij bent.

uit elkaar gegroeid zijn. De film zou losjes gebaseerd worden op haar eigen leven. Maar tijdens het schrijven merkte ze gaandeweg dat haar eigen ervaringen met kanker zo veel impact op haar hadden dat ze er niet onderuit kwam om ook die een plek in de film te geven.

PERSOONLIJK VERHAAL Regisseuse Maria Sødahl koos bewust voor deze insteek. Sterker nog, eigenlijk was het niet eens haar bedoeling om een film over kanker te maken, maar over het hervinden van de liefde tussen twee mensen die

Zo werd de film Håp haar eigen verhaal. Want net als de hoofdpersoon in de film heeft ook Sødahl een samengesteld gezin en werd ze getroffen door een hersentumor, al zijn de personages verder fictief. Wel heeft ze geprobeerd om de gebeurtenissen en emoties uit haar eigen leven zo veel mogelijk terug te laten komen in de film.

Daarover zegt de regisseuse dat ze grotendeels afhankelijk was van de herinneringen van de mensen om haar heen, omdat ze zelf in die tijd zo diep zat dat ze veel ervan niet meer weet. Het doet niets af aan het resultaat: een indringende film die door goed acteerwerk bijzonder realistisch overkomt. En, wat wel bijzonder is, de artsen in de film zijn geen acteurs; ze spelen zichzelf.

Zo is Håp bovenal een persoonlijk verhaal over een zoektocht naar liefde en hoop (zoals de titel luidt) van gewone mensen zoals jij en ik. Een bijzondere, indringende film, die het kijken waard is. n

5 3 M USK4

‘WE HAVE ALL BIG CHANGES IN OUR LIVES THAT ARE MORE OR LESS A SECOND CHANCE.’ HARRISON FORD

WERELDVERANDERAARS Tekst Daniëlle Heerens

MANNEN DIE DE WERELD MET ÉÉN DAAD VOORGOED VERANDERDEN

WORLD CHANGERS Een bestaan zonder elektriciteit, je kunt het je waarschijnlijk niet echt voorstellen. Maar ooit was dat zoals het leven was. Tot Thomas Edison en Nikola Tesla er na een ris uitvindingen van andere geniale mannen, zoals de elektromotor van Michael Faraday, uiteindelijk in slaagden elektrische stroom – de eerste gelijkstroom, de tweede wisselstroom – op te wekken.

En daardoor veranderde de wereld compleet.

En deze mannen waren niet de enigen die door wat ze deden het leven op aarde voorgoed veranderden. Er waren er meer. Zoals Alexander Fleming, Maarten Luther, Tim Berners-Lee en Carl Benz.

5 6 M USK4

Alexander Fleming (1881-1955) Penicilline. Dat is wat de Schotse arts-bacterioloog ALEXANDER FLEMING in 1928 een wereldberoemd man maakte. En dan te bedenken dat hij dit antibioticum bij toeval ontdekte. Want hij deed al wel langere tijd onderzoek naar een antibacteriële stof, maar het was hem nog niet gelukt die te vinden. Maar toen merkte hij op een dag dat er geen bacteriën groeiden in de buurt van een zekere schimmel die per abuis in een van zijn bacteriekolonies was beland. De schimmel had elke bacterie rondom gedood. Fleming onderzocht de schimmel en zo ontdekte hij dat die een sterk antibioticum bevatte: penicilline. Een ‘toevallige’ ontdekking die wereldwijd een grote verandering in de medische wereld teweeg heeft gebracht en tot op de dag van vandaag talloze levens redt.

DE ‘TOEVALLIGE’ ONTDEKKING VAN PENICILLINE WAS EEN DOORBRAAK IN DE MEDISCHE WERELD

5 7 M USK4

Maarten Luther (1483-1546) Een stuk papier met daarop vijfennegentig stellingen die de misstanden in de katholieke kerk aanstipten.

Dat was wat MAARTEN LUTHER, een van de belangrijkste figuren uit de kerkgeschiedenis, in 1517 op de deur van de slotkerk te Wittenberg vastspijkerde met als doel de katholieke kerk te hervormen. Maar het liep anders. Deze daad mondde uit in de Reformatie, een kerkscheuring die in heel de wereld ingrijpende gevolgen had en de wieg vormt van het protestantse geloof. Door zijn toedoen kreeg o.a. genade weer haar ware betekenis terug. Ze was niet langer iets wat je kon kopen met een aflaat of verdienen door goede werken te doen. Genade, zo onderstreepte Luther, ontvang je door het geloof in God – niets meer en niets minder. Wat een zegen!

WAT WAS BEDOELD ALS EEN HERVORMING VAN DE KATHOLIEKE KERK, MONDDE UIT IN EEN KERKSCHEURING MET INGRIJPENDE GEVOLGEN

5 8 M USK4

Tim Berners-Lee (1955) De naam ‘Tim Berners-Lee’ doet wellicht geen

DE UITVINDING VAN HET INTERNET LEIDDE ERTOE DAT HET LEVEN DRASTISCH VERANDERDE

belletje bij je rinkelen. Maar dat wat deze man bedacht, ken je ongetwijfeld wel. TIM BERNERS-LEE is namelijk de bedenker en grondlegger van het world wide web. Doel van Berners-Lee was de informatieuitwisseling tussen de wetenschappers die samenwerken aan een van de internationale projecten van het bedrijf waar hij werkte te vergemakkelijken. En dat lukte hem, waarna hij het concept verder uitwerkte en zo ontstond geleidelijk aan het internet zoals we dat vandaag de dag kennen. Deze uitvinding leidde er misschien wel meer dan alle andere uitvindingen ooit toe dat het leven drastisch veranderde. Want de lijst van wat er sindsdien allemaal mogelijk of veel makkelijker is – denk aan informatie opzoeken, bankieren, nieuws volgens, thuiswerken, shoppen – is eindeloos.

5 9 M USK4

Carl Benz

(1844-1929) Nu zou je er hard om lachen: een auto met een maximumsnelheid van vijftien kilometer per uur. Maar ruim een eeuw geleden, in 1885 om precies te zijn, was deze auto – of: automobiel – een ware revolutie, want tot dan toe bestonden er geen auto’s. Maar daar bracht de Duitser CARL BENZ verandering in met zijn uitvinding: het eerste benzinevoertuig. De auto van Benz, die slechts drie wielen telde, werd aangedreven door een door hem zelf ontwikkelde verbrandingsmotor, was uitgerust met een differentiële versnellingsbak en haalde 0,9 pk bij 400 toeren per minuut. Deze automobiel was de voorloper van de moderne auto zoals die waar wij in rijden en heeft niet alleen het straatbeeld, maar ook het leven op aarde voorgoed veranderd. Want een wereld zonder auto’s? Ondenkbaar!

DE EERSTE AUTOMOBIEL WAS EEN WARE REVOLUTIE

6 0 M USK4

REN, LOOP, FIETS. STRIJD VOOR GERECHTIGHEID!

THDV

NEDERLAND

28 MEI - 4 JUNI 2021 4M | THDV

HEB JIJ EEN VERLANGEN OM DAADWERKELIJK WAT TE DOEN VOOR GERECHTIGHEID? DOE DAN IN 2021 MEE MET DE MUSKATHLON! NU DICHTERBIJ DAN OOIT. MELD JE VANDAAG NOG AAN!

MUSKATHLON.COM

VOLG ONS OP SOCIAL MEDIA

MUSK INTERIEUR Tekst Daniëlle Heerens

ZELFDE SPULLEN, NIEUWE LOOK VERANDER JE INTERIEUR MET WAT JE AL HEBT Soms gebeurt het je gewoon: dat je bent uitgekeken op je interieur.

Op de grijze bank in de hoek. Evenals die houten kast die je al sinds jaar en dag aanstaart vanuit je luie stoel. Om nog maar te zwijgen over de inspiratieloze witte muren. En, nu je erover nadenkt, je bureau is zó van vorig jaar. Dus het is tijd voor wat anders. Of nee, nog beter: gewoon een complete metamorfóse.

Maar ja, een make-over… dat kost een fortuin en is bovendien niet duurzaam. Dat wil zeggen, tenzij je gebruikmaakt van de spullen die je al hebt. Hoe je dat doet? Lees verder!

6 2 M USK4

Goed, het moet dus anders. Maar wat wil je dan?

Dat is wel handig om te weten voordat je aan de slag gaat, want zonder duidelijk idee kom je niet ver. Dus duik eens een avondje op internet en zoek afbeeldingen van interieurs die je hart sneller doen kloppen. Bepaal vervolgens wat je daarvan wel en niet wilt in je eigen huis.

En niet onbelangrijk: kijk wat haalbaar is, wat past in jouw huis. Je kunt wel enthousiast worden van een mancave binnenshuis, maar als je in een rijtjeshuis woont en alle kamers al bezet zijn, is dat misschien niet het meest praktische idee.

Is dat gedaan? Top. Dan kun je nu de volgende tips gebruiken om dat droominterieur te creëren. Maak er wat moois van!

1 Schuiven maar Die ene kast die je zo zat bent omdat je er al jarenlang tegenaan kijkt, hè… Als je die nu gewoon eens een andere plek geeft. Voor in de kamer, bijvoorbeeld, in plaats van achterin. Misschien is-ie dan toch niet zo erg als je dacht. En als je dan toch bezig bent, verschuif nog eens wat meer. Zet de bank tegen de andere muur, zodat je de kamer vanuit een andere hoek bekijkt. Of verwissel het zit- en eet-gedeelte met elkaar. Gegarandeerd dat het er dan al heel anders uitziet. En dat alles zonder dat het je wat kost. Of nou ja, alleen wat zweet en spierkracht dan.

2 Likje verf Alleen maar witte muren in huis is inderdaad een beetje inspiratieloos, daar heb je een punt. Dus wat zeg je van een likje verf. (Je hebt vast nog wel ergens wat staan, of anders kun je misschien eens rondvragen?) Met een kleurtje op een van de muren van een vertrek creëer je namelijk al een heel andere sfeer in die ruimte. En je kunt er alle kanten mee op.

Maar elke kleur roept een ander gevoel op, dus kies voor een kleur die past bij wat je zoekt. Wil jij graag een ontspannen gevoel krijgen als je in

3 Duik de zolder op Bij veel mensen is de zolder van het huis de verza-

je kamer bent? Ga dan voor een bruintint. Blauw is de kleur die je moet hebben als je ruimte wilt scheppen. En kies groen als je wilt dat je vertrek frisse energie uitademt.

melplaats voor oude en/of niet-gebruikte spullen.

Bij jou vast ook. En dat is perfect als je een ander interieur wilt zonder iets nieuws te kopen. Neem die ene lamp die je jaren geleden van je moeder kreeg en waarvan je niet wist hoe snel je die naar boven moest verkassen. (Want: zó ouderwets.) Haal maar weer voor de dag. Niets ouderwets namelijk, lekker retro juist. En dat past uitstekend naast de bank die je net hebt verhuisd. Wat je nu moet met de lamp die daar al stond? Die zet je gewoon op zolder. Is over een paar jaar vast weer hartstikke leuk.

Door zo je spullen regelmatig te wisselen, voorkom je dat je erop uitgekeken raakt en zorg je ervoor dat je kamer er steeds weer anders uitziet.

6 3 M USK4

4 Maak de vloer leeg Dit is dé tip wanneer je ruimte wilt creëren in je interieur. Want door voorwerpen die nu op de grond staan op iets hogers te zetten of bijvoorbeeld op te hangen, ziet een vertrek er veel ruimtelijker uit. Zoals die elektrische gitaar van je. Nee, hij hoeft niet weg of in een kast, wees maar niet bang. Maar hang hem eens aan de muur, in plaats van hem in een standaard in een hoekje te zetten. Heb je meer ruimte op de vloer én een echte eyecatcher aan de wand.

En mooi meegenomen: die meer ruimte op de vloer zorgt ook automatisch voor meer rust. Drie vliegen in één klap dus.

5 CreEer clusters Niets zo rommelig als een interieur waarin alles lukraak is neergezet. Dus maak clusters door (dezelfde soort) spullen bij elkaar te zetten om zo kloppende combinaties te krijgen.

Daarbij kun je zowel denken aan meubels als aan accessoires. Zet de leeslamp bijvoorbeeld niet bij de eettafel, maar naast je luie stoel en die samen bij de boekenkast, en voilà… je leeshoek is een feit. En die ingelijste foto in de gang, die drie in de woonkamer en die ene in de keuken? Hang ze bij elkaar. Staat leuk en je bent ook nog hip bezig, want een fotowand is het helemaal vandaag de dag.

6 Ruim op Ja, we weten het: opruimen is niet je favoriete bezigheid en je hebt er vast totaal géén zin in.

Maar als je een metamorfose wilt, kun je er echt niet omheen. Dus bekijk eens kritisch wat je wel en niet wilt houden door je af te vragen wat je gebruikt, nodig hebt en wat je blij maakt en wat niet. Dat windlicht uit het kerstpakket van 2010 dat je nooit van je levensdagen zou hebben gekocht, maar hé, je had het gekregen, dus zette je het ook maar neer… Weg ermee.

En nu jij. Ruim al het overbodige op en je zult zien: je kamer lijkt als nieuw!

6 4 M USK4

TI P Heb je toch echt iets nieuws nodig, omdat je dat wat je zoekt niet in huis hebt? Ga voor tweedehands! En nee, dat is niet suf.

Tweedehands is juist trendy, want het is duurzaam en daarbij, het heeft karakter en is vaak scherp geprijsd.

Dus zoek je iets – een accessoire, een meubelstuk… noem maar op – neem dan eerst een kijkje bij de kringloop. Daar moest je toch nog naartoe om dat windlicht en de andere slachtoffers van je opruimwoede heen te brengen. Of ga online op zoek, want daar is ook genoeg tweedehands te scoren voor je interieur en niet alleen op marktplaats.nl. (Zie voor inspiratie het lijstje hieronder.)

En we geven het je op een briefje: je zult er versteld van staan hoeveel tweedehands moois er te vinden is. (Maar niet te veel kopen, hè? Al is het door de prijs nog zo verleidelijk. Anders maak je je harde werk weer ongedaan.)

5 WEBSHOPS VOOR TWEEDEHANDS INTERIEURITEMS beautifulwaste.nl – Alle producten in deze webshop zijn opgeduikeld door de eigenaresse, die een neus voor mooie tweedehandse spullen heeft. Ze hebben al een leven achter zich, maar dat is juist waarom ze jouw interieur een persoonlijke touch geven. stichtingdegoedewinkel.nl – Ook zo’n webshop vol prachtige tweedehandse items.

En weet je? Ze geven niet alleen spullen een tweede kans, maar ook mensen met een beperking tot de arbeidsmarkt. Dus twee goede redenen om daar je slag te slaan. reliving.nl – Een marktplaats voor tweedehands interieurartikelen vol inspiratie en variatie. Dat is deze webshop in een notendop. Iets uitgebreider: een prachtige verzameling spullen die het een ‘reliving’ verdienen in jouw huis. Snel een bezoekje brengen dus! vandijkenko.nl – Unieke, tijdloze producten met een verhaal, die vind je bij deze winkel. En eigenlijk moet je er regelmatig even een kijkje nemen, want er komen elke week weer ‘nieuwe’ items binnen. Die. Je. Echt. Niet. Wilt. Missen. meutt.nl – Ben jij iemand die met heimwee terugdenkt aan die goeie jaren ’60, ’70 en ’80? Dan ben je bij deze webshop aan het juiste adres. Want daar vind je de mooiste tweedehands meubels en woonaccessoires uit die jaren voor een leuk prijsje.

6 5 M USK4

ONE CHANCE WE GOTTA TAKE IT STAND TOGETHER AND CHANGE IT WE CAN MAKE THIS WORLD BRIGHT TURN ON ALL THE LIGHTS WE CAN BE THE CHANGE BE THE CHANGE (BRITT NICOLE)

ECHTE MANNEN

MUSK COACH

ALS EEN STEVIG GEWORTELDE BOOM Als ik in de natuur ben en me realiseer hoe die ‘meebeweegt’ met de verschillende seizoenen en tegelijkertijd volledig ‘zichzelf’ blijft, ben ik geboeid. Neem bomen – ik ben er gek op.

ECHTE MANNEN #22

Als ik kijk naar een boom fascineert het me hoe die juist door de seizoenen heen kan uitgroeien tot een stevig gewortelde exemplaar dat wel tegen een stootje kan.

Hij staat erbij en kijkt ernaar. Wat kan-ie ook anders? Zijn

Zoals die bomen meebewegen met de seizoenen, geloof ik

kunstwerk is vernield door een ontspoorde metro. Het zal je maar gebeuren. Maak je twee kekke walvisstaarten van

dat we als samenleving, naarmate we ons langer in deze

een meter of tien hoog achter een doodlopend spoor, knalt

coronacrisis bevinden, meebewegen met die crisis en zo een

er twintig jaar later een metro bovenop. Gelukkig geen

andere koers gaan varen dan voorheen. Wat er gaande is

gewonden, maar wel een deuk in je staart. Lekker dan.

in onze samenleving, laat namelijk nu al voor veel mensen en op diverse terreinen zijn sporen na. Veranderingen en

In de nieuwsberichten lees ik over meer over het bijzondere

onzekerheden komen in een hoog tempo op sommigen af.

kunstwerk en zijn maker. Maarten Struijs was destijds als

Zelf vind ik het fascinerend hoe iedereen daar weer verschil-

architect betrokken bij de bouw van metrostation De Akkers

lend op reageert. Hoe blijf je staande, of beter gezegd nog:

in Spijkenisse. Bij het ontwerp van het einde van het metro-

hoe groei je door en beweeg je mee met de omstandigheden

spoor, het zogenaamde ‘staartstuk’, tekende hij er geksche-

in die steeds veranderende samenleving? De periode waarin

rend een paar walvisstaarten bij. Tekentafelgrapje, zeg maar.

we nu leven vraagt om veel veerkracht, flexibiliteit en impro-

Maar omwonenden namen zijn tekening bloedserieus. Toen in een volgend ontwerp de walvisstaarten ontbraken, werden

visatievermogen.

ze boos. ‘Je hebt ze ons beloofd, dus moet je ze ook maken!’

Maar deze periode staat niet op zichzelf. Veel in ons leven

Tuurlijk.

wordt bepaald door de omstandigheden. Keuzes worden soms opgedrongen door onze omgeving. Doorgaans komen

De walvisstaarten kwamen er. Twee stuks van elk zestien-

die naar ons toe via nieuws of socialmediaberichten. Onze

duizend kilo, gemaakt van kunststof op een stalen frame. Ze

werkgever, klanten of collega’s bepalen onze agenda of beïn-

moesten namelijk wel een storm kunnen doorstaan. Of een

vloeden onze mening en daarmee indirect ons handelen.

aanval van een losgeslagen metro, blijkt nu. En dat is gelukt.

Daardoor worden we steeds meer teruggeworpen op onszelf.

Twintig jaar lang ziet bijna niemand het kunstwerk staan. Eén

Het vraagt van ons dat we zijn zoals een stevig gewortelde

knal en het ding is wereldnieuws. Ja, nu een van de staarten

boom aan stromend water. Daarvoor moeten we weten wie

is geramd, staan de journalisten wél in de rij.

we zijn en hoe wij ons tot de omstandigheden hebben te

Ik zou als ontwerper woedend zijn. Hij niet. ‘Ik ben altijd voor-

verhouden.

stander geweest van architectuur die je ook voor iets anders

Dus vraag jezelf eens af: wat heb ik

kunt gebruiken,’ zegt hij droogjes tegen de regio-omroep. ‘Als

nodig om stevig geworteld als een

die staart er niet had gestaan, was de metro naar beneden

boom te staan en door te groeien

gekukeld.’ En tegen de krant: ‘Dit is een kunstwerk op zich. Ik

in een wereld vol veranderingen?

had het me nooit zo kunnen voorstellen.’ Hij geniet van het

En hoe zorg jij er concreet voor

wonder dat de metro precies op de walvisstaart is beland en

dat je voortdurend aangesloten

daar zo is blijven hangen. En hij is blij verrast dat de staart zo

bent op de Bron? n

stevig is dat hij een metro kan houden.

Jaap Boersema

Wat een kei in omdenken, die gast, denk ik. Held in het n omgaan XXX met veranderingen.

6 7 M USK4

VERANDERING IN DE PRAKTIJK

VANDAAG BOUWEN AAN MORGEN KANSEN IN EEN VERANDERENDE OMGEVING Tekst Thijs C. Jansen

6 8 M USK4

Vroeger was alles beter. Waarom je dat zo ervaart? Omdat mensen gewoontedieren zijn. De meesten van ons dan.

Verandering is niet fijn, doet soms pijn en maakt je klein.

Totdat je anders naar die veranderingen gaat kijken. Zie jij ook die kansen in een veranderende omgeving?

De wereld om je heen verandert continu. De veranderingen die je meemaakt – denk aan technologische ontwikkelingen, globalisering, klimaatverandering en recentelijk de corona-epidemie – zijn groot. Zo groot dat ze je gevoelsmatig misschien wel overspoelen. Niets vreemds, zeggen psychologen en coaches. Maar ook niet het einde. Hier zijn een aantal praktische tips die je helpen om anders te leren kijken als alles om je heen verandert.

DE WERELD OM ONS HEEN VERANDERT CONTINU EVEN STILSTAAN Bij een acute dreiging ben je van nature geneigd om te vechten, te vluchten of te verstarren. Veranderingen in je omgeving kunnen, wanneer ze als bedreigend worden ervaren, hetzelfde effect hebben. Soms is dat heel nuttig. Als er sprake is van een levensgevaarlijke situatie, moet er snel worden gehandeld.

Maar veel van de veranderende omstandigheden zijn niet van dien aard, al voelen ze soms wel zo.

Daarom is het goed om in al die gevallen dat je leven niet direct op het spel staat, eerst eens even stil te staan. Even helemaal nietsdoen. Luister naar je lijf en naar je gedachten. Wat gebeurt er met je?

Word je boos, verdrietig of bang? Misschien moet je die emotie er gewoon even uit rennen, sporten, slaan (liever niet iemand) of janken. Of word je juist helemaal gelukkig van de verandering en doe je een vreugdedansje?

6 9 M USK4

Dat mag allemaal gewoon, hoor. Want dan ontstaat er ruimte om eens beter naar de verandering te kijken. Wat raakt je in deze verandering?

Wat maakt dat dit je zo raakt? Wat houdt de verandering eigenlijk in? Bekijk de verandering eens van zo veel mogelijk verschillende kanten. Nog beter: ga er eens (luchtig of diepgaand) over in gesprek met je partner of een vriend. Veranderingen in je omgeving bieden je de kans om jezelf beter te leren kennen.

GERICHTE KEUZES MAKEN Door alle moderne en sociale media komen (nieuws)berichten van over de hele wereld aan de lopende band je leven binnen. Vrijwel elk scherm verbindt ons met een doorlopende stroom van veranderingen. Alleen al de hoeveelheid kan je overspoelen. Er ontstaat bijna keuzestress over de talloze dingen waar je wat van zou kunnen vinden.

Maar waarom eigenlijk? Als je weet wat je belangrijk vindt, kun je gerichte keuzes maken in wat je volgt, waar je op reageert en vooral waar je niets mee doet.

Een waardevolle manier om hierin te filteren wordt aangereikt door leiderschapsgoeroe Stephen Covey. Hij onderscheidt de cirkel van betrokkenheid en de cirkel van invloed. Er valt heel veel in de cirkel van betrokkenheid: ook veel veranderingen raken jou, geven je onrust of maken je juist blij.

Maar het zijn allemaal dingen waar je niets aan kunt veranderen. En dan hoef je er dus ook niets mee. Zelfs niet te volgen op de sociale media. Dat scheelt een hoop tijd en energie.

Waar je wel wat mee kunt en misschien wel moet, zijn de dingen in de tweede cirkel die Covey beschrijft: de cirkel van invloed. Veranderingen die daarin gebeuren overkomen je misschien soms ook, maar hier kun je (vervolgens) wel wat mee.

Veranderingen in je omgeving geven je de gelegenheid om na te gaan óf je hier wat mee kunt en moet. Zo niet, laat ze dan lekker aan je voorbijgaan.

DURF TE LEREN Als veranderingen in je omgeving actie van je vragen, dan biedt dat misschien wel de grootste kansen. Veel mensen zijn je hierin al voorgegaan en zijn een goed voorbeeld als het gaat om hoe je kunt omgaan met veranderingen in je omgeving (of hoe juist niet). Lees biografieën van mensen als Nelson Mandela, Corrie ten Boom of Anne van der Bijl en leer van hun levenslessen. Bekijk online TED Talks over omgaan met veranderingen. Leer van de voorbeelden in de Bijbel, zoals Jozef, Mozes, Daniël of Paulus. En vraag eens aan mensen in je omgeving hoe zij omgaan met veranderingen. Het is vaak fijn om je te spiegelen aan anderen en je door hen te laten inspireren. Meestal relativeert dat ook: veranderingen die jij in jouw leven meemaakt zijn in verhouding tot de veranderingen van anderen misschien niet eens zo heftig.

Als veranderingen jou persoonlijk raken, kun je leren om hier goed mee om te gaan. Misschien mag je leren om de verandering te accepteren en ontwikkel je veerkracht. Of ontneemt de verandering je bepaalde vrijheden en mogelijkheden en mag je daardoor – ook al is dat pijnlijk – ontdekken aan welke dingen je juist meer energie, tijd en aandacht kunt geven.

VERANDERINGEN IN JE OMGEVING BIEDEN JE DE KANS OM JEZELF BETER TE LEREN KENNEN

BOUWEN AAN DE TOEKOMST Wie vast blijft houden aan vroeger wordt op zijn best melancholisch en op zijn slechtst een vastgeroeste ouwe zeur. Vooruitgaan wordt heel lastig als je de kansen van veranderingen niet ziet. En vooruitkijken lukt niet als je steeds een blik achterom werpt. In een veranderende omgeving zijn mensen nodig die het lef hebben om verder te kijken.

VOORUITGAAN WORDT HEEL LASTIG ALS JE DE KANSEN VAN VERANDERINGEN NIET ZIET Dat wil niet zeggen dat we veranderingen niet kritisch moeten bevragen. Ook hoeven niet allemaal voorop te lopen, maar het is ook zo sneu als we altijd achteraan blijven hangen omdat we bang zijn voor veranderingen. Als je weet wie je bent, waar je invloed op hebt en je lessen leert van anderen, hoef je niet bang te zijn voor veranderingen, want dan zijn het unieke kansen om te bouwen aan de toekomst.

Ondernemers vind ik daarin een mooi voorbeeld.

De meesten weten wat ze kunnen en waar er nu behoefte aan is. Vervolgens doen ze dat wat ze kunnen binnen hun mogelijkheden, maar investeren en groeien ook. En als er iets (of veel) verandert, dan schakelen ze snel naar wat ze nu anders kunnen doen en ze blijven zich ontwikkelen. Zo bouwen ze mee aan morgen.

De praktijk bewijst dat veranderingen vrijwel altijd impact hebben op relaties van mensen onderling.

Ze kunnen leiden tot verwijdering en onbegrip, maar ze kunnen (soms daardoorheen) ook mensen samenbinden, motiveren om voor elkaar te zorgen en relaties te verdiepen. Veranderingen in je omgeving bieden je unieke kansen om te groeien in persoonlijke ontwikkeling en in relaties.

7 0 M USK4

Conclusie? Vroeger lijkt alles dus misschien wel beter te zijn geweest, maar dat is niet zo. Echt niet. Er verandert veel, maar als je goed kijkt, dan zie je tal van kansen. Grijp jij ze? n

COLUMN BERT Tekst Bert Reinds | Beeld Levi Reinds (foto Bert)

Vader worden – een revolutie Na een huwelijk bouw je aan een leven samen met je vrouw en je legt alleen rekenschap af aan elkaar. Maar dan komt er een zoon of dochter in je leven, iemand die aan jouw zorg wordt toevertrouwd, die vanaf dat moment volledig van jou (en je vrouw) afhankelijk is.

Een ware revolutie, want op datzelfde ogenblik doet een invasie van emoties haar intrede in je ziel. Je agenda wordt gekraakt en je nachtrust regelmatig verstoord. Het pakket verantwoordelijkheden wordt uitgebreid. De aandacht van je vrouw moet je delen met jullie kind. De tijd van verzorgd worden, gaat als je vader wordt over in zelf zorgdragen.

Voor deze column heb ik aan verschillende vaders de volgende vraag voorgelegd: wat veranderde in jouw leven toen jij vader werd? Samengevat komen de antwoorden hierop neer: ‘Het feit dat ik van betekenis kan zijn in een nieuw leven, geeft me het idee dat ik meer geworteld raak in mijzelf. Het lijkt erop dat ik prioriteiten ga verleggen. Ik ben minder met kortetermijnpleziertjes bezig. Collega’s zeggen dat ik rustiger ben geworden. Ik ben niet echt een ander mens geworden, maar de tot nu toe verborgen trekken komen tevoorschijn. Nieuwe waarden en normen sluipen binnen.’

Als dat ook voor jou geldt, wat een verandering, zowel als het gaat om karakter als praktisch wat de invulling van je agenda betreft. Vaderschap is een offer dat mag je brengen.

Het gaat even niet om jou, maar om het dienen van je gezin.

BERT REINDS IS GETROUWD MET WILLEMIEN, VADER VAN VIJF ZONEN EN OPA. IN HET DAGELIJKS LEVEN WERKT HIJ ALS COACH, MENTOR, SPREKER EN AUTEUR, EN IN ZIJN COLUMNS WIL HIJ MANNEN EEN SPIEGEL VOORHOUDEN EN UITDAGEN ECHT TE LEVEN!

Misschien motiveren de volgende feiten jou in je vaderschap.

De betrokkenheid van een vader…

• … heeft invloed op het leven van hun kind(eren).

• … leidt tot minder slachtoffers van ongewenste seks, straatproblematiek en criminaliteit.

• … heeft een preventieve uitwerking op hun psychoseksuele ontwikkeling en gedrag.

• … leidt tot minder depressiviteit, automutilatie, angst stoornissen bij kinderen.

• … heeft als gevolg dat kinderen meer perspectief hebben op de arbeidsmarkt.

De verandering staat dus niet op zichzelf, die werkt door in de nieuwe generatie. Mogen jouw kinderen op jouw veranderende hart en handen rekenen? n

7 1 M USK4

MUSK ART Tekst Thijs C. Jansen | Beeld Krzysztof Radoszek/ Maria Sibylla Merian, Metamorphosis

WETENSCHAP EN KUNST VAN RUPS TOT VLINDER

METAMORPHOSIS Rupsen ontstaan spontaan uit dode bladeren. Dat is de gangbare theorie net na de middeleeuwen. Maar dat zal snel veranderen, niet in de laatste plaats door het werk van de Duitse kunstenares Maria Sibylla Merian (1647-1717).

Als tiener is Merian al gefascineerd door de natuur, in het bijzonder door insecten. Van haar stiefvader, de schilder Jacob Marrel, leert ze hoe ze de kleine beestjes kan natekenen. Wat begint met een paar schetsen groeit uit tot een enorme verzameling uiterst gedetailleerde etsen en tekeningen die tot op de dag van vandaag waardevol is voor de wetenschap.

RUPSENVERZAMELING Vanaf haar achttiende levensjaar woont ze, samen met haar man en twee dochters, in Neurenberg, Duitsland.

Hier begint ze met het verzamelen van levende rupsen.

Ze bestudeert ze nauwkeurig en volgt de ontwikkeling van elke rups via verpopping tot vlinder. Alles legt ze vast in tekeningen. Zo ontdekt ze van veel soorten vlinders welke rups hierbij hoort. Ook ziet ze dat de vlinders eitjes leggen, waaruit weer rupsen komen. Zo maakt ze korte metten met de, van oorsprong Aristoteliaanse, gedachte dat rupsen spontaan ontstaan uit modder en dode bladeren. In 1679 geeft ze het boek Over de wonderbare verandering van de rupsen en hun merkwaardige bloemenvoedsel uit, dat gaat over de levenscyclus van vlinders, wat voor etymologen van nu nog steeds geldt als een belangrijk naslagwerk.

NAAR SURINAME Het huwelijk van Maria Merian loopt helaas stuk. In 1685 trekt ze met haar dochters in bij haar moeder en broer in Friesland. Zij maken deel uit van een commune

in het slot van de Surinaamse gouverneur, Cornelis van Sommelsdijck. Als hij Merian vertelt over de bijzondere natuur van Suriname is haar belangstelling gewekt.

Enkele jaren later verhuist ze naar Amsterdam. Daar kan ze planten en (opgezette) dieren uit de tropen bekijken, die door de rijken en prominenten van de stad zijn verzameld. Dit voedt bij de kunstenares de wens om de natuur van Suriname met eigen ogen te gaan bekijken. Die wens komt uit in 1699 als Merian, op tweeënvijftigjarige leeftijd, samen met haar jongste dochter per boot naar Suriname reist. Daar maken ze excursies in het regenwoud, waarbij de kunstenares alles wat ze kan ontdekken over rupsen en vlinders vastlegt in haar notitieboeken. In 1701 keren ze terug naar Nederland. Ze werkt alle notities en schetsen uit in kleurrijke tekeningen en brengt dat uit als boek: Verandering der Surinaamsche insecten. Door de omvang en kwaliteit van dit werk wordt het gezien als het meesterwerk van Maria Sibylla Merian.

EEN MEESTERWERK OVER VERANDERING IN EEN MODERN JASJE MODERNE TWIST Het grote belang van het werk van Maria Sibylla Merian voor zowel de kunst als de wetenschap wordt internationaal erkend. Zo wijdt het Internationaal Cultuur Centrum van Krakau (Polen) er dit jaar een uitgebreide expositie aan. Ter gelegenheid hiervan maakte de gerenommeerde grafisch ontwerper Krzysztof Radoszek een collage van etsen en tekeningen uit het beroemdste boek van Maria Sibylla Merian en gaf het de naam ‘Metamorphosis’. Het bijzondere resultaat daarvan zie je hiernaast. Een meesterwerk over verandering in een modern jasje. n

7 2 M USK4

DE MUSKY’S

DE MUSKY’S

*

... ZIJN NIET BANG VOOR VERANDERING

* ‘Musky’ is de (bij)naam van de muskellunge (Esox masquinongy), een Noord-Amerikaanse roofvis.

Deze lijkt veel op de snoek, maar hij is groter: musky’s kunnen ruim anderhalve meter lang worden en wegen dan zo’n dertig kilo. Waarschuwing: ze happen graag en kunnen nogal fel uit de hoek komen. © Thijs C. Jansen - www.thijscjansen.com

74 M USK4

BE THE CHANGE YOU WANT TO SEE IN THE WORLD

ARISE Tekst Nadine de Vos | Beeld Anouk Wubs

DE VERANDERKRACHT VAN ARISE

Tien jaar lang weerstond ik de kampvuurlucht tot drie dagen na thuiskomst, vond ik de niet schoon te krijgen kleding in de wasmand en hoorde ik de verhalen van mijn man over de Karakterweekenden. En dus klonk de vraag van Pieter Cnossen, een van de oprichters van De 4e Musketier me als muziek in de oren: ‘Nadine, wil je meewerken aan het ontwikkelen een vrouwenbeweging van 4M?” Mijn gedachte was meteen: Yes! Dit is mijn kans. Natuurlijk! En dus trommelde ik een aantal vrouwen op en een paar weken later zaten we om tafel voor de start van Arise Nederland.

Van het een kwam het ander en uiteindelijk stapten we drie jaar geleden op de boot naar Vlieland voor ons allereerste Arise-weekend met honderdtwintig vrouwen. Honderdtwintig? Ja, daar moet je niet aan denken, toch? Dat was eerlijk gezegd ook mijn eerste reactie. Ik ben niet per se het type van vrouwenconferenties, cupcakes bakken en veel geklets. Maar ondertussen ben ik helemaal om! De enorme kracht die ontstaat wanneer vrouwen samenkomen, vind ik geweldig.

We hadden al snel door dat het Arise-weekend geen kopie zou worden van het Karakterweekend. Vrouwen hebben heel iets anders nodig. Ja, we trekken eropuit, even weg van alles. We zijn buiten en gaan natuurlijk de fysieke uitdaging aan. Dat kan best pittig zijn als je het niet gewend bent, maar de weekenden zijn echt niet alleen voor de ‘stoere’ of fysiek sterke vrouwen. Er gaan ook vrouwen mee die tijdens het weekend ontdekken dat ze veel meer aankunnen dan ze denken. Daar moedigen wij hen in aan: ga staan en pak je plek. In je gezin, je kerk, je werk. Zoals een deelneemster eens zei: ‘Als ik deze berg aankan, dan kan ik ook de bergen aan die thuis op mij wachten.’

Andere vrouwen leren juist dat ze ook weleens ‘nee’ mogen zeggen. Dat is het mooie van onze weekenden: je gaat uitdagingen aan en je bepaalt zelf de grenzen.

76 M USK4

VROUWEN ZIJN TIJDENS ZO’N WEEKEND GEEN ZEIKERDS

‘ALS IK DEZE BERG AANKAN, DAN KAN IK OOK DE BERGEN AAN DIE THUIS OP MIJ WACHTEN’ En echt, vrouwen zijn tijdens zo’n weekend geen zeikerds. Ze geven niet snel op, we horen weinig geklaag en het is een en al gezelligheid.

Naast de momenten van inspiratie, de prachtige omgeving en het buitenleven zijn de onderlinge gesprekken het waardevolst tijdens een weekend, denk ik. Een van de crewleden zei na het laatste weekend nog tegen me: ‘Tijdens een Arise-weekend bespreek ik onderwerpen die ik niet eens met mijn vriendinnen thuis bespreek.’

En dat zie ik inderdaad gebeuren.

Ondertussen zijn we acht weekenden verder en sta ik versteld van wat we hebben gezien.

Zo veel vrouwen maken een verandering door.

Die van één vrouw staat voor altijd in mijn geheugen gegrift. Ze zei: ‘Ik stapte de boot op zonder God, maar keerde met Hem huiswaarts.’

Mijn man is ondertussen gewend aan de omgekeerde rollen en vraagt me altijd eerst te gaan douchen als ik thuiskom. Maar keer op keer geniet hij van de doorwerking van de weekenden in mijn persoonlijke leven. Ik kan daar maanden op vooruit! n

Verrukt raken over God en Zijn Schepping, jezelf laten raken door Zijn liefde, trouw en beloften voor jou – dat is het Arise-weekend in notendop. En aan het einde van het weekend ga je huiswaarts met meer dan natte schoenen, modder onder je nagels en een volle backpack. Je gaat naar huis met een hart vol geloof, genade, kracht, tederheid, liefde, hoop en de moed om gerechtigheid te brengen in een wereld die het zo nodig heeft!

In 2021 hebben we weer een prachtig programma met weekenden naar Vlieland, de Spaanse Picos en Luxemburg. Ga mee of gun je vrouw zo’n weekend weg en geniet van de verandering.

7 7 M USK4

MIJN GELD, MIJN LEVEN Tekst Jan van Harten

SPAAR VOOR JE PENSIOEN,

LEEF IN HET NU De grootste verandering in je leven is misschien wel het moment waarop je met pensioen gaat. Want het leven daarna is zo heel anders dan je gewend was. Al vroeg in je leven ga je namelijk naar school en word je klaargestoomd voor je werkzame leven. Vervolgens ga je aan het werk. En tijdens je werkzame leven ga je door met leren, maar vaak gericht op je werk en je functioneren op je werk. Maar dan, na een leven lang gericht zijn op werk, komt het moment dat je met pensioen gaat...

7 8 M USK4

Een grote verandering, zogezegd. En omdat

Minimaal tot mijn vijfenzeventigste.

de meesten niet goed weten hoe de tijd

Want wat is er mis met werken? Dus veel

daarna er precies uit gaat zien, hoe het zal

pensioen zal ik niet nodig hebben, schat ik.

gaan met de financiën, wordt er nu flink gespaard. Maar is dat wel nodig? MUSK4

LEEF IN HET NU

gaat er dieper op in.

Ik roep hierbij niet op om massaal te stoppen met pensioen op te bouwen. In

DRIE KEER IN DE RONDTE SPAREN

mijn werk als pensioenadviseur adviseer

Mentaal mogen veel mensen dan niet voor-

ik dagelijks bedrijven en individuen over

bereid zijn op hun pensioen, financieel zijn

pensioen. Dan adviseer ik mensen wel

de meeste vaak wel goed voorbereid. Want

degelijk om te sparen voor later. Maar wel

of je het nu wilt of niet, wij, Nederlanders,

met een gezonde balans. In onze huidige

sparen ons drie keer in de rondte voor ons

goed gerijmd met elkaar. Vooral omdat

samenleving heb je inkomen nodig. Nu en

pensioen. Gevolg? Wij hebben in Nederland

we die twintig procent voor later zonder

ook straks. En er komt een dag dat je niet

enorme pensioenpotten. Wij hebben zelfs

veel moeite of zelfs onbewust apart zetten,

meer wilt of kunt werken om je inkomen te

beste pensioenstelsel ter wereld! We zijn

terwijl we geven aan anderen vaak lastig

verdienen. Daarom is het zeker geen gekke

vinden. Denk maar eens aan alle discus-

gedachte om een potje aan te leggen voor

sies en vragen rondom het geven van

wanneer die tijd aanbreekt. Maar genoeg

je tienden. Waarom vinden we die tien

is genoeg.

WE ZIJN KAMPIOEN SPAREN VOOR LATER

procent vaak zo lastig en die twintig procent niet? Maar dat is wellicht een discussie voor een andere keer.

DOE NÚ WAAR JE VAN DROOMT!

kampioen sparen voor later. Totaal hebben

NU GENIETEN VAN PENSIOENTIJD

wij ruim 1750 miljard euro in onze pensi-

Terug naar het pensioen. Het sparen daar-

oenpotten zitten bij verzekeringsmaat-

voor is vaak verplicht. De meeste mensen

En laat het sparen niet ten koste gaan van

schappijen en pensioenfondsen. Dat is

hebben zelf geen keuze of ze wel of niet

je doelen, wensen en dromen; zo van: nu

enorm veel geld. Maar wat we sparen bij

pensioen opbouwen. Bijna iedereen die

sparen, straks als ik met pensioen ben

pensioenfondsen en verzekeringsmaat-

werkt, moet verplicht pensioen opbouwen

mijn dromen en wensen. Dat is namelijk

schappijen is nog maar de helft van wat we

in de pensioenregeling van het bedrijf of de

wat ik weleens hoor van mensen met wie

krijgen zodra we met pensioen gaan. Want

branche waarin je werkt.

ik spreek. Zij geven aan dat ze, zodra ze met

je krijgt naast je pensioen een AOW-uitke-

Zelf heb ik de verplichting om pensioen op

pensioen zijn, willen reizen, een paar grote

ring van de overheid. En daar spaar je zelf

te bouwen niet. Ik ben ondernemer en mag

klussen in huis willen aanpakken en leuke

niet voor, maar dat wordt betaald uit de

zelf kiezen, en heb jaren geleden besloten

dingen willen doen met de kleinkinderen…

belasting van de werkende Nederlanders.

om die ene dag in de week dat ik voor mijn

Stuk voor stuk mooie wensen, maar daar

De AOW-uitkering is gemiddeld de helft van

pensioen zou werken vrij te nemen. Ik

heb je niet de laatste vijfentwintig jaar van

het pensioen dat je krijgt.

wil nu al van mijn ‘pensioentijd’ genieten,

je leven voor nodig. Die dingen kun je nu

niet pas later. En ik wilde tijd beschikbaar

ook al doen. Als je het zo bekijkt, kan je

LASTIG TE RIJMEN

hebben om bij te dragen aan de problemen

pensioen makkelijk als een soort excuus

Een deel van het geld dat jij verdient met

van nu.

worden gebruikt om bepaalde dingen nu

werken, wordt dus gebruikt voor pensioen.

Grofweg gezegd houdt dat in dat de gemiddelde Nederlander één dag per week voor zijn pensioen werkt. Het feit dat we dat doen heeft mij persoonlijk enorm beziggehouden. Het besef dat je geld opzijzet voor over dertig, veertig jaar, terwijl er op

IK WIL NU AL VAN MIJN ‘PENSIOENTIJD’ GENIETEN, NIET PAS LATER

hetzelfde moment mensen dichtbij of ver

niet te doen of aan te pakken. Om die voor je uit te schuiven. Misschien zelfs wel als excuus om nu een leven te leiden waar je niet helemaal tevreden mee bent, met de gedachte: Als ik straks met pensioen ga, wordt toch alles beter. Dan breken er betere tijden aan. Dus nu nog maar even hard werken en sparen.

weg moeite hebben om rond te komen, of

En mijn pensioen dan? Ik heb besloten om

Maar doe dat niet. Spaar voor je pensioen,

zelfs om in leven te blijven, omdat er niet

me daar niet heel druk over te maken. Ik

maar leef in het nu. Doe nú waar je van

genoeg geld is. Ik kreeg en krijg dat niet

ben ook van plan om lang door te werken.

droomt! n

7 9 M USK4

4 LIFE

LABOUR INFLUENCE FINANCE EXPERTISE

WORD OOK LIFE-PARTNER! DE4EMUSKETIER.NL/LIFE Of neem contact op met Johannes Westerink: j.westerink@de4emusketier.nl • T 06 53210643

HÉT NETWERK VOOR ONDERNEMERS EN PROFESSIONALS DIE ZICH STERK WILLEN MAKEN VOOR GERECHTIGHEID. ONTMOETEN

■

INSPIREREN

■

VERDIEPEN

LIFE PARTNERS

LIFE BIJEENKOMSTEN

LUNCH4LIFE

Het LIFE-partnernetwerk is georganiseerd in de regio’s Noord, Midden en Zuid. Jaarlijks is er in mei of juni een landelijk LIFE-event met krachtige sprekers en vooral veel ruimte voor ontmoeting. Tweemaal per jaar komt elke regio bijeen op een prachtige locatie. Volgens het unieke LIFE-concept ontvang je een enerverende mix van persoonlijke inspiratie, wijsheid vanuit Gods Woord, missionaire ondernemersvisie en LIFE-training. Er is veel ruimte voor onderlinge uitwisseling, gecombineerd met een heerlijk diner en aan het einde een borrel.

LIFE-partners kunnen een of meerdere introducés meenemen.

Naast de regionale en landelijke bijeenkomsten is Lunch4LIFE een ideale gelegenheid voor LIFE-partners om hun zakelijke netwerk uit te breiden en in gesprek te gaan met andere ondernemers. Bestaande LIFE-partners zijn gastheer en verzorgen de lunch op het eigen bedrijf. Het concept is laagdrempelig en zeer uitnodigend, de sfeer tijdens de lunches is altijd uitstekend. Vanuit relaties die tijdens de bijeenkomsten worden opgebouwd, weten LIFE-partners elkaar steeds beter te vinden. Niet alleen voor een goed gesprek, maar ook om zaken te doen.

ACCOUNTANCY

ACMO Accountants + Belastingadviseurs | acmo.com n G & H Advies V.O.F. | g-h-advies.nl n K RC van Elderen Accountants | krcvanelderen.nl n L ansigt Accountants en Belastingadviseurs B.V. lansigt.nl n Accon avm adviseurs en accountants | acconavm.nl n De Visionair | devisionair.nl n Chestnut Belastingadvies B.V. n Van der Beek persoonlijk belastingadvies | persoonlijkbelastingadvies.eu n Accountantsgilde | accountantsgilde.nl n Van Ree Accountants | vanreeaccountants.nl n Fidor | fidor.nl n Confianza Accountants | confianza.nl n

ADVIES / BOUW

Nederlandse Installatie Adviesgroep | niag.nl Petros Consultancy | petros-consultancy.nl n Van der Molen Bouwadvies | vandermolenbouwadvies.nl n bouAd Adviesgroep| bouad.nl n Syntera | syntera.nl n Max arch n Kreitech | kreitech.nl n n

ADVIES / ORGANISATIE

VIA-adviseurs | via-adviseurs.nl V itor Procesmanagement n Neveoh Management B.V. n Sevenground Trading B.V. | sevenground.com n Stratfield | stratfield.nl n WEK Support | weksupport.nl n Florys B.V. | florys.nl n Boost4Business | boost4business.nl n Wentink Procesoptimalisatie | wentinkprocesoptimalisatie.nl n BRAND Project & Advies BV | b-p-a.nl n Eigenlijk Alles | eigenlijkalles.nu n Bergstead | Bergstead.com n Keur 4 Controlling | keur4controlling.nl n Comeback business & sports | comebackbs.nl n IJsselvliet B.V. | ijsselvliet.nl n Meirin | meirin.nl n Bi-On-Focus B.V. | bi-on-focus.nl n Compaen Groep | compaengroep.nl n Torjus | torjus.nl n Akiva | akiva.nl n n

AGRARISCH / GROEN

H. Van Putten Akkerbouw Tuinderij Bevelander n PPA Group | ppagroup.nl n Mts Korenberg n n

Hoveniersbedrijf van Wijngaarden | vanwijngaarden-uwtuincompleet.nl n John Volk Boomverzorging | johnvolk.nl n Tom Helsen n Maatschap Poppe n Copijn Landschap B.V. | copijn.nl n Karel van Klaveren en Zn B.V. n Boomkwekerij Den Hertog | boomkwekerij-hn.nl n Decora Tuinen | decoratuinen.nl n Pluimveebedrijf Visscher n Hortiwerk B.V. n De Kroon Hovenier | dekroonhovenier.nl n Pluimveebedrijf S. Hoekstra n Kok Dienstverlening Wilsum B.V. n H. Ravensbergen B.V. n Bulvo | bulvo.nl n Tuinpraktijk Groene Loods | groeneloods.nl

Van der Flier B.V. | vanderflierbv.nl Eleqtron Group B.V. | eleqtron.nl n Haklander Systeembouw n AW Groep | awgroep.nl n DWT Groep BV | dwtgroep.nl n EGD nv | EGD-nv.be n BetoncireDesign n Klevringa Bouwbedrijf | klevringabouwbedrijf.nl n Klussen en Advies | klussenadvies.nl n Nathan van de Akker | nvandenakker.be n Geja Werkprojecten | gejagroep.nl n Halm GWW | halmgww.nl n Roland Abma | rolandabma.nl n Van Vilsteren Installatietechniek BV | vilsteren.nl n SolarFabriek | solarfabriek.nl n Jakobus Bouw | jakobusbouw.nl n van den Berg Architecten | vandenberggroep.nl n AUTOMOTIVE Madema Steigerwerken B.V. | madema.nl n n Automakelaardij Tanghe | autobedrijftanghe.nl Kooijmans Installatietechniek | n kooijmansinstallatietechniek.nl Boekhorst Automotive | n boekhorstgroep.nl Beelen Sloopwerken | beelen.nl n n Auto Palace Zwolle B.V. | V ink Schilderwerken | schildersbedrijfvink.nl n autopalacegroep.nl CCT n n Garage Maarten Muller | Lier Bouw | lierbouw.nl n garagemaartenmuller.nl Atzo Projects | atzoprojects.nl n n Autobedrijf Willem Baron | Tegelzetbedrijf Dick Nieuwenhuis B.V. | autobedrijfwillembaron.nl tdnbv.nl n n Carrosserie Loncke | carrhart.be Korfker Architecten | korfker.nl n n Koole en Melse b.v. | melse.nl Okra Landschapsarchitecten | okra.nl n J.D. Pul Bouwbedrijf | uitbouw-specialist.nl n BOUWNIJVERHEID De Houtburcht | houtburcht.nl n n Van der Vegt Schilderwerken B.V. | Hartman Installatie | hartmaninstallatie.nl n vandervegtschilderwerken.nl Bos Installatietechniek | bos-installatie.nl n n G.H. Braakman B.V. | braakmanbv.nl Runhaar Bouw & Restauratie | n aannemerbennekom.nl DJ Ontwikkeling B.V. | djontwikkeling.nl n n jb-isolatie B.V. | jb-isolatie.nl SW Elektrotechniek | swelektrotechniek.nl n n Konijn Timmerwerken | Van Gameren Elektra | vangamerenelektra.nl konijn-timmerwerken.nl n Rogé Metselwerken | roge.nl COACHING n n Van Daalen grond-, weg- en waterbouw | De Rivier | deriviertherapie.nl n vandaalen.nl Youroute | youroute.nl n n Vlieger Vastgoed Consultancy | Me and my house | meandmyhouse.nl n vliegervastgoedconsultancy.nl Rob Zigter Training & Coaching | n robzigter.nl Simons B.V. | simonsgoes.nl n n Schildersbedrijf Van Harten | Bzzzonder Inspiratie | schildersbedrijfvanharten.nl bzzzonderinspiratie.nl n n HG Bouwtechniek B.V. | PL edutraining | dutch-hda.nl hg-bouwtechniek.nl

n Meijer Dakbedekking B.V. | CONSULTANCY n meijerdakbedekking.nl Wise2Comply n n Totaal Schilderwerk en Renovatie B.V. | V&V Management Groep | totaalgroningen.nl vvmanagementgroep.nl n n Dijka Schilderwerken | VPV Consultancy n dijkaschilderwerken.nl Klif | klif.info n n Lexington Beheer B.V. Global Risk Advice | globalriskadvice.com n

8 1 M USK4

n n

LIFE PARTNERS

PDC Piping Design Consultancy Schuld Vastgoedconsultancy n Cor Spronk | corspronk.nl n

n

n

n

DETAIL-/GROOTHANDEL

Maximaseafood | maximaseafood.nl n Bakker Bedrijfsartikelen B.V. | bedrijfsartikelen.nl n Develing International B.V. | develinginternational.com n Keurslagerij Drent | drent.keurslager.nl n Borduur Quality Service B.V. | logoborduren.nl n W. De Mooij B.V. | mooijquality.nl n Nissink Business Glass B.V. | nissinkglass.com n Hijswinkel B.V. | hijswinkel.nl n Kooman-Meat | kooman-meat.nl n M-deJong | m-dejong.nl n Gowa Sportswear B.V. | gowa.nl n Woerden-Sales | slijpschijven.eu n Slaaphof Slaapcomfort | slaaphof.nl n Fish XL B.V. | fishxl.nl n Kwakkel’s Groente en Fruithandel | groentemankwakkel.nl n Kruit & Kramer | kruit-en-kramer.nl n Zwartgroen | zwartgroen.nl n Boekhandel Riemer | boekhandelriemer.nl n Vitamientje | vitamientje.nl n Veelzijdig | veelzijdig.eu n J.P. Hogewoning Bloemengroothandel B.V.| jphogewoning.nl n Lifestyle & Meubel outlet Nunspeet | meubeloutletnunspeet.nl n Notenstore | notenstore.nl n Expert Roden | expert.nl/roden n Alluance Group B.V. | alluance.nl n Van Reeuwijk Zonwering | vanreeuwijkzonwering.nl n Postuma | postuma.nl n Schrijvershof B.V. | schrijvershof.nl n Jumbo Kerssies | jumbo.com n Slagerij Kouwen | slagerijkouwen.nl n Juwelier Kremer | juwelierkremer.nl n AMI Trading & Services n Keurslager Van Baaren | keurslagervanbaaren.nl n Profi Glass B.V. | profiglass.nl n Goemaat B.V. | goemaat.nl n Tamminga Trading n Alpha Service | alpha-deuren.nl n Verhoef Dakramen | verhoefdakramen.nl n Man met de baard | manmetdebaard.nl n Betonvloeren de Ronde | betonvloerenderonde.nl n Kooloos Zon & Huis | koolooszonenhuis.nl

n

ENGINEERING

HED Automation | hedautomation.nl n Pan-Oston B.V. | panoston.nl n Montagne Engineering | montagne-engineering.nl n Jink Engineering B.V. | jinkengineering.nl n De Boer Heeg | deboerheeg.nl n

FINANCIËLE DIENSTVERLENING

Baksteen & Pul Financiele Dienstverleners | baksteenpul.nl n John P. de Wit Assurantien B.V. | johnpdewit.nl n Landsman en Teune Financieel Raadgevers | landsmanenteune.nl n Molenaar Verzekeringen | molenaarisverzekerdresultaat.nl n Oudman Adviesgroep | oudman-adviesgroep.nl n Bouwman Financieel Advies | verzekerwatjeliefis.nl n Finenzo Deventer | finenzodeventer.nl n

Sinke Kampen B.V. | sinkebv.nl Greyt | greyt.nl

GEZONDHEID

Dierenkliniek Ommen | dierenkliniekommen.nl n Podotherapie Groningen | podotherapiegroningen.nl n Psychologie Praktijk Nico Schneider | nicoschneider.nl n Het Anker B.V. | hetankermidwolda.nl/contact n Maatschap Rodenburg n Pro-Motion Medical | pro-motionmedical.nl n Zorgboerderij Lenteheuvel | zorgboerderijlenteheuvel.nl n Shelterzorg | shelterzorg.nl n Wubs Logeerboerderij | wubslogeerboerderij.nl n Gezinshuis ZorgSamen B.V. n Huisartspraktijk Verboom

Vier Leeuwen Incasso | vierleeuwenincasso.nl Roozeman [+] De Haan Advocaten | rdhadvocaten.nl n De Raadsman | de-raadsman.nl n n

n

GRAFIMEDIA & VORMGEVING

Bredewold | bredewold.nl Communicatiebureau Comyoo | comyoo.nl n Drukcase | drukcase.nl n Duidluck | duidluck.nl n present it | present-it.nl n BZ Repro | bzrepro.nl n Doordacht Visuele Communicatie | doordacht.nu n Mandelo vormgeving | mandelo.nl n Multicopy Drachten | multicopy.nl/drachten

n n

HIGH PROFESSIONAL

Paul Rosier Dirk Muller n Ron Feith n Jan van Dongen n Hans van Bruggen n Engbert Stroobosscher n Gert van der Veen n Tjeerd de Jong n Peter Holtman n Alexander Visser n Jacco Methorst n Gerard Ramaker n n

IT / INTERNET / TELECOM

WebNL B.V. | webnl.nl Brains Software | brainssoftware.nl n ArchiCoach | archicoach.nl n Xperit | xperit.nl n 1Do | 1do.nl n BD Solutions | bd-solutions.be n Olisa Solutions B.V | olisa-solutions.nl n Clearis | clearis.nl n Flex.IP | flex-ip.nl n Siteminds B.V. | siteminds.nl n Settinx BVBA | settinx.be n JK Hage IT Consultancy

n Colijn IT B.V. | colijn-it.nl n OptimaData B.V. | optimadata.nl n PLM Xpert | plmxpert.nl n PutIT n AENC | aenc.nl n D-shore | d-shore.nl n Fresh Publishers n Conniption ICT | conniption.nl n Aylex | aylex.org n n

JURIDISCH

NOTARIAAT n n

Knook & Schot Notarissen | knookschot.nl Notariskantoor Herweije | notarisherweijer.nl

OVERIG n

Overdie Fines B.V. | overdie.nl

OVERIGE DIENSTVERLENING

Ben de Wild Productions B.V. | bendewild.nl Certicon | certicon.nl n Flakkee Verhuizers | flakkeeverhuizers.nl n Inaday Merken en Patenten | inaday.eu n MetCor | metcor.nl n Uniglobe Smart Business Travel | uniglobesbt.nl n New Generation Hairstyling | newgenerationureterp.nl n De Keijzer Ongediertebestrijding | bestrijding-ongedierte.nl n JD Traffic Safety Systems | trafficsafetysystems.eu n PartyZ kookworkshops & live catering | partyz.nl n Nederveen Opleidingen en Trainingen | nederveen.com n Robert Gijbels Agenturen

n Chrisal | chrisal.be n Traiteur Palmans - Vanherk | traiteur-palmans.be/contact n Cloud9 B.V. | cloud9-group.nl n Kristof Van Looy | totaal-bepower.be n Climate32 | climate32.nl n Electronic Power Control BV | epc-groep.nl n Promotech BV | promotechbv.nl n Vastgoedbedrijf Zwolle B.V. n Hof Eventsupport & AV | hof.nl n Van de Wetering Support B.V. n Spans Makelaardij | spansmakelaardij.nl n Woongeluk Makelaardij | woongelukmakelaardij.nl n Isendoorn Totaalservice | isendoorn-slotenmaker.nl n Van de Wetering Hekwerk | vandeweteringhekwerk.nl n Events for people | eventsforpeople.nl n Hopman Machinefabriek | hopmanmachinefabriek.nl n PMJ Foods Holland B.V. | pmjfoods.nl n Visser ‘t Hooft Holding B.V. n Delta Makelaars | deltamakelaars.nl

n n

TRANSPORT / LOGISTIEK

Van de Put Transport | vandeputtransport.nl n Leo Hakvoort Maritime Offshore & Coastal Services n BoTe Watertransport n Van Werven B.V. | vanwerven.nl n Kok Verhuur B.V. | kokverhuur.nl n Verbruggen Palletizing Solutions B.V. | verbruggen.nl n De Poel Carrosseriebouw B.V. | depoel.com n Boer B.V. | boerbv.com n Ecotank B.V. | ecotank.nl n MDS Trucksystemen | mds-trucksystemen.nl

n

n

WERVING & SELECTIE

n

n

Houthoff Buruma | houthoff.com VLDWAdvocaten | VLDWadvocaten.nl n Van Veen Advocaten | vanveen.com n Warnink & Both Advocaten | wb-advocaten.nl n Poppe Advocatuur | poppe-advocatuur.nl

8 2 M USK4

NCP Groep B.V. | ncphrm.nl NewRoadz | newroadz.nl n Nomilk2day B.V. | nomilk2day.nl n Akkolade | akkolade.org n Intro Personeel B.V. | intropersoneel.nl n

WIJ STAAN IN DE STARTBLOKKEN OM UW DRUKWERK TE VERZORGEN

DRUKCASE DÉ SPECIALIST IN HET DRUKKEN VAN BOEKEN, MAGAZINES EN DE MUSK4

26

x

mochten wij de druk van de MUSK4 verzorgen.

wij zijn;

Drukcase Burg. Drijbersingel 25c 8021 DA Zwolle 038 - 30 35 600 info@drukcase.nl

SNEL VAKKUNDIG BETROUWBAAR

SPECIAAL VOOR MANNEN di e méé r wille n we te n

# 001 • HET WOORD VAN GOD BRENGT REDDING ZIE HET LAM VAN GOD

In het begin was het Woord en het Woord was bij God en het Woord was God. Dit was in Met deze HSV Bijbel in een het begin bij God. Alle dingen 100% zijn door het Woord gemaakt, jaar heb je een complete en zonder dit Woord is geen Bijbel in handen, verdeeld in ding gemaakt dat gemaakt is.

In het Woord was het leven en 365x drie passages. Het lezen van het leven was het licht van de deze drie passages per dag zorgt ervoor dat je de hele Bijbel mensen. En het licht schijnt in in één jaar kunt doorlezen. Elke dagelijksedelezing bestaat duisternis, en de uit duisternis heeft het niet begrepen. een vertellend gedeelte, een onderwijzend gedeelte en een Er was een mens door God gedeelte uit de poëzie- of wijsheidsboeken. gezonden; zijn naam was Johannes. Hij kwam tot een € 27,50 getuigenis, om van het licht te getuigen, opdat allen door hem geloven zouden. Hij was het licht niet, maar was gezonden om van het licht te getuigen.

Dit was het waarachonderdeel van Royal Jongbloed Publishing tige licht, dat in de wereld 1

[JOHANNES 1:1–2:22]

door Jezus Christus gekomen. de Geest zien neerdalen uit de Niemand heeft ooit God gezien; hemel als een duif, en Hij bleef de eniggeboren Zoon, Die in op Hem. En ik kende Hem niet, Deschoot Verwijsbijbel verlaagt drempel tot lezen heeft van de de van de Vader is, Die de maar Hij Die mijhet gezonden heeft onsdoor verklaard. teNieuwe dopen met water, Die had hele Hem Bijbel het Oude enom het Testament op tegen mij gezegd: Op Wie u de een manier bij elkaar brengen, waardoor En ditbijzondere is het getuigenis van JoGeesttezult zien neerdalen en de hannes, toen deen Joden op Hem blijven, Die is het Dieversterkt samenhang de priesters eenheid van beide Testamenten en Levieten uit Jeruzalem met de Heilige Geest doopt. wordt. Dit gebeurt doordat teksten uit het Nieuwe Testament stuurden om hem te vragen: En ik heb gezien en getuigd naast heten Oude Testament worden gezet.

Wie bentteksten u? En hijuit beleed dat Híj de Zoon van God is. ontkende het niet, maar hij beleed: Ik ben de Christus niet.

De volgende dag stond Johannes En zij vroegen hem: Wat dan? daar weer met twee van zijn Bent u Elia? En hij zei: Ik ben het discipelen. En toen hij Jezus € 69,95 niet.

Bent u de Profeet? En hij zag lopen, zei hij: Zie, het Lam antwoordde: Nee. Zij zeiden dan van God! En de twee discipelen tegen hem: Wie bent u, opdat wij hoorden hem dat zeggen en zij antwoord kunnen geven aan hen volgden Jezus. En toen Jezus die ons gestuurd hebben; wat Zich omkeerde en zag dat zij zegt u van uzelf? Hij zei: Ik ben#winkelslimkoopoptijd volgden, zei Hij tegen hen: Wat #kooplokaal de stem van iemand die roept in zoekt u? En zij zeiden tegen