Parallaks Maart 2012

Parallaks Jaargang 11, nummer 1, Maart 2012

Specialisatie special

Interviews met specialisten

Mengele: The angel of death Periodiek van Studievereniging Paradoks voor de opleidingen Biomedische Technologie & Technische Geneeskunde UNIVERSITEIT TWENTE.

MEDTRONIC BAKKEN RESEARCH CENTER

UC200704322 EE

Medtronic is a world leader in medical technology, restoring people to full and productive lives using the most advanced medical device therapies. The company has over 36,000 employees worldwide, with headquarters in Minneapolis, USA. The Bakken Research Center in Maastricht contributes to Medtronic’s mission by conducting clinical and technical R&D programs in Europe, the Middle East and Africa, cooperating with medical specialists and scientists in hospitals and universities.

Excerpts from the Medtronic Mission: - To contribute to human welfare by application of biomedical engineering in the research, design, manufacture, and sale of instruments or appliances that alleviate pain, restore health and extend life.

- To direct our growth in the areas of biomedical engineering where we display maximum strength and ability...

- To strive without reserve for the greatest possible reliability and quality in our products...

Medtronic Bakken Research Center | Endepolsdomein 5, 6229 GW Maastricht | www.medtronic.nl

In deze Parallaks 4 6 18 28

VOORZITTER EN REDACTIONEEL

34

ZIEKTE UITGELICHT | Siamese tweelingen

KORT NIEUWS PARADOKS INSIDE GENEESKUNDE IN DE GESCHIEDENIS Specialisatie in de gezondheidszorg

8 MENGELE | The angel of death

30 SYMPOSIUM | Inside out

8, 9

THE ANGEL OF DEATH

10-13

EINDSTATION VAN DE GEZONDHEIDSZORG

15

THE TOPO-CHIP

17

THE ICE-MAN

20-23

SPECIALISATIES IN HET ZIEKENHUIS | Interviews

24-27

HET MENSELIJK BEWUSTZIJN

30, 31 SYMPOSIUM | Inside out 32

ZIEKENHUIZEN SPECIALISEREN

Ziekte uitgelicht

34

Ook in het oude Peru werden ze al interessant genoeg gevonden om ze in het jaar 300 van onze jaartelling te vereeuwigen in keramiek: de Siamese tweeling. Vandaag de dag gaan we in de meeste landen wat voorzichtiger met ze om, maar het blijft een merkwaardige vorm van de mens zoals wij die kennen.

“

De beroemdste Siamese tweeling is het duo Chang en Eng Bunker. Deze werden geboren in Siam en treden jarenlang op als “de Siamese tweeling”.

Jaargang 11, maart 2012

Parallaks

3

Van de Voorzitter Door: Kim van Noort

Na een korte koude winter vier ik vandaag de allereerste echte lente dag. Ik verbaasde mij er vanmorgen om 5 uur over dat ik wakker werd van het gezang van vogels. Op het moment van schrijven is het 2 maart, dus een beetje vroeg voor de lente.

Een onverwachte verandering van atmosfeer. Welke mij goed stemde.

Ook een andere onverwachte verandering zal optreden bij Technische Geneeskunde. Niet lang geleden is er gemeld dat de masters van TG worden veranderd.

Geen slechte ontwikkeling voor de specialisatie van de Technisch Geneeskundige. Zo zie je dat een studie zich blijft ontwikkelen en dat er kritisch naar gekeken blijft worden.

Waardoor onze studies aan de top blijven staan.

veranderingen mag de kwaliteit van de studie niet omlaag.

Studies zijn net als de winter die lente wordt, waar de vogeltjes gaan fluiten. Waarin nieuw leven zal ontstaan en bloemen zullen gaan bloeien. Misschien niet zoals voorgaande jaren, maar weer een stukje verder geĂŤvolueerd, zodat Dit zie je ook gebeuren bij Biomedische studenten nog beter voorbereid zijn Technologie. Er hebben zich hier al veel op datgene wat komen gaat. veranderingen voorgedaan. Hier wordt Tot in de PK! nog altijd kritisch naar gekeken en zal ook altijd kritisch naar gekeken Kim van Noort worden. Want ondanks deze grote Voorzitter

In Memoriam Op 20 december 2011 bereikte ons het verdrietige bericht dat Bart Lieftink op 21-jarige leeftijd plotseling is overleden.

Bart was sinds 2008 student aan de Universiteit Twente. Hij begon met Technische Natuurkunde en stapte in 2009 over naar de opleiding Biomedische Technologie.

Wij hebben Bart leren kennen als een vriendelijke jongen die serieus met zijn studie bezig was. Dit samen met betrokkenheid bij de biomedische technologie leidde tot goede resultaten. Hij was bezig om uit te zoeken welke specialisatie in de masteropleiding het beste bij hem zou passen. Helaas zal dit niet gerealiseerd worden.

Wij wensen de familie en vrienden van Bart veel sterkte bij het verwerken van dit grote verlies. studievereniging Paradoks, Parallaks NamensJaargang 11, maart 2012 Het 33e bestuur “Spina Forte�

Redactioneel COLOFON Redactie Miranda Schraa Dirk-Jan Cornelissen Jessica Schraa Vincent Hommersen Jan Verhoeff Marjanne Luinstra Tim Boers Freeke Porte Eiko Westerbeek

Een beetje speciaal Een beetje speciaal...ja dat is dit stukje ‘redactioneel’ wel voor mij. Een dikke twee jaar ben ik al hoofd-redacteur van de Parallaks. Een hele tijd dus al! De reden dat deze Parallaks een beetje speciaal is, is omdat dit de laatste is onder mijn ‘regime’.

Vanaf de volgende edite ga ik mijn taken overdragen en binnenkort stelt een nieuwe hoofd-redacteur zich dus voor in deze rubriek!

Met dank aan Kim van Noort Richte Schuurmann Jan-Yme de Boer PERS Symposium Commissie Studiereis Commissie

Een thema als ‘specialisaties’ of ‘speciaal’ is eigenlijk heel breed en toch ook weer niet. Er zijn heel veel verschillende specialiteiten; specialiteiten uit de Italiaanse keuken of specialiteiten in het ziekenhuis. Toch is een specialiteit heel beperkt en eigenlijk klein; want de kracht van een specialiteit verlies je wanneer het massaal en heel groot gaat worden.

Bij een klein onderzoekje op internet voelen mensen zich vooral ‘speciaal’ als ze zwanger zijn of verliefd, deze gevoelens zijn dus gerelateerd aan blije emoties. Toch wordt er ook vaak van mensen met beperkingen gezegd dat ze ‘speciaal’ zijn, dit heeft dus weer een hele andere betekenis.

Begrijp jij het nog?

Adverteerders Biomet blz. 33 MIRA Achterkant Medtronic Omslag Voorkant VVAA Blz. 16

Speciaal voor jullie is deze Parallaks ook weer helemaal gevuld met interessante artikelen. Tim en Marjanne hebben twee specialisten geïnterviewd tijdens hun tweedejaars-stage. Er is een artikel over de ‘speciale’ onderzoeken van Mengele en ook het symposium geeft al een klein voorproefje!

En ook speciaal voor jullie weer: veel leesplezier!

Contactadres S.V. Paradoks Universiteit Twente Horst C004 Postbus 217 7500 AE Enschede o.v.v. Parallaks redactie11@paradoks.utwente.nl

Miranda Schraa Hoofdredacteur

Drukkerij Gildeprint Drukkerijen Javastraat 123 7521ZE - Enschede Telefoon: 053-4800532 info@gildeprint.nl Design layout Dirk-Jan Cornelissen Jessica Schraa

Jaargang 11, maart 2012

Parallaks

5

Kort Nieuws 2 Nieuwe Bloedtypen Aan de universiteit van Vermont heeft Bryan Ballif en een international team twee nieuwe bloedtypen gevonden: Langereis en Junior.

Naast de standaard ABO en rhesus bloed types blijkt dat ook het postief of negatief testen voor de Langereis en Junior antigenen belangrijk is bij het uitzoeken van een goede donor. Hoewel het al wel langer bekend was dat de antigenen aanwezig waren op het membraan van de cel, was het

niet duidelijk hoe deze van invloed waren als “bloedtype.”

Goed bloed vinden voor mensen met Anti-Langereis is niet gemakkelijk. Ten eerste omdat dit type maar weinig voorkomt en ten tweede omdat een goede screening voor dit antigen nog niet bestaat.

Het ontwikkelen van nieuwe screening methodes voor deze nieuwe bloedtypes kan veel complicaties bij bloedtransfusies, orgaandonatie en zelfs zwangerschappen (waar de moeder en het kind een ander bloedtype hebben) voorkomen.

Er zijn nu iets minder dan 30 verschillende eiwitfactoren in het bloed waar je positief of negatief voor kan testen.

Bron: http://www.biomedicalblog.com/scientistsidentify-two-new-blood-types/166200/

De Kinect als revalidatiemiddel bij Fantoompijn Ongeveer 60 tot 80 procent van de geamputeerden heeft last van fantoompijn. Fantoompijn is een naar gevoel waarbij het voelt alsof een geamputeerde of missend ledemaat nog steeds vast zit aan het lichaam pijn lijkt te doen, of aanvoelt alsof het in een onnatuurlijke houding zit. Huidige therapieën bestaan uit medicijnen, elektrostimulatie of spiegeltherapie. Bij spiegeltherapie wordt er gebruik gemaakt van een spiegel om de hersenen te misleiden en te laten denken dat het ledemaat wat nog wel aan het lichaam zit, eigenlijk je missende ledemaat is. Hoewel het gebruik van Virtual Reality in plaats van een spiegel niet nieuw is, heeft een student van de Universiteit van Manchester, Benjamin Blundell, het populaire Kinect spel weten te hacken, waardoor deze nu bruikbaar is voor klinische revalidatie. Voor dit project gebruikte Benjamin de Kinect en een aantal draadloze bewegingssensoren om de positie en de bewegingen van het nog aanwezige ledemaat waar te nemen en te gebruiken om het missende

6

Parallaks

ledemaat virtueel in te vullen. Door een VR-bril te dragen werd het een realistische ervaring voor de patiënt. Wanneer er goede trainingprogramma’s of spelletjes worden geprogrammeerd, kan de kinect als een goedkoop middel dienen voor thuisrevalidatie.

Bron: http://www.biomedicalblog.com/hackingthe-kinect-to-alleviate-phantom-limbsyndrome/156800/

Jaargang 11, maart 2012

Door: Dirk-Jan Cornelissen

Aanmaak herinneringen aangestuurd door slechts ĂŠĂŠn mastergen?

Onderzoekers van het MIT hebben resultaten die zouden kunnen aantonen dat het Npas4-gen en zijn transcriptiefactor als master gen zou kunnen dienen voor de vorming van herinneringen in het brein. Zeer veel verschillende genen moeten geactiveerd worden om de connecties tussen neuronen, die coderen voor herinneringen, aan te kunnen passen. In hun artikel hebben de onderzoekers gekeken naar de gen activatie in muizen die onderheven waren aan angst conditionering. Wanneer de muizen bepaalde kamer ingingen, kregen ze automatisch een elektrische schok, waardoor ze binnen een paar minuten leerde de kamer niet meer in te gaan en er een angst voor ontwikkelde. Het bleek dat het Npas4-gen veel sneller werd geactiveerd dan andere genen die benodigd zijn voor herinneringen. Daarnaast werd activatie van dit gen voornamelijk gevonden in het deel van het brein dat verantwoordelijk is voor snel leren.

Wanneer er gebruik werd gemaakt van speciale

knock-out muizen die niet meer in het bezit waren van het gen, bleek dat de muizen niet konden leren de kamer te negeren. Hoewel dit onderzoek niet sluitend is om aan te nemen dat herinneringen aangestuurd worden door 1 enkel gen, onderschrijft het wel de grote rol van Npas4.

Bron: Artikel: Npas4 Regulates a Transcriptional Program in CA3 Required for Contextual Memory Formation

Implanteerbare druksensor wordt gevoed door muziek Onderzoekers van de Purdue Universiteit hebben een nieuwe In-Vivo mini druksensor gefabriceerd, waarin de benodigde energie wordt opgewekt door gebruik te maken van muziek. De sensor bestaat uit een zeer gevoelig balkje welke vibreert op bepaalde lage frequenties, waarbij hij elektriciteit genereert. Hoewel je natuurlijk het beste alleen de specifieke frequenties zou moeten gebruiken om de elektriciteit op te wekken, blijkt hij het ook goed te doen op muziek. Voornamelijk rap muziek wekt genoeg energie op om de sensor te laten werken. De gegenereerde elektriciteit wordt in een condensator opgeslagen tot de vibratie stopt, waarna de elektriciteit wordt gebruikt om weer een signaal uit te zenden. Het signaal welke verzonden wordt, wordt opgewekt in het andere

uiteinde van het apparaat waar een druksensor is geplaatst. Doordat er geen interne energiebron nodig is, kan het apparaat zeer klein blijven. Het huidige model is minder dan twee centimeter in lengte. De sensor zou continue drukmetingen kunnen doen en verzenden naar een ontvanger buiten het lichaam. Het zou gebruikt kunnen worden bij mensen met bloeddruk problemen, of om de druk op de blaas te meten bij mensen met incontinentie.

Bron: http://www.purdue.edu/newsroom/ research/2012/120126ZiaieMusic.html

Jaargang 11, maart 2012

Parallaks

7

The angel of death De meeste mensen hebben wel eens van hem gehoord, ‘de engel des doods’, beter bekend als Dr. Mengele. De arts die in de tweede wereldoorlog honderden mensen heeft gemarteld en vermoord. De gevangenen uit Auschwitz waren zijn proefdieren en hij heeft hier jarenlang verschrikkelijke experimenten uitgevoerd. Dit zogenaamd in de naam van de wetenschap. Maar heeft de marteldokter ook daadwerkelijk bevindingen gedaan waar wij wat aan hebben? Of was alles toch alleen maar een ziek spelletje van een psychopaat die door zijn diploma’s en het nazisme een vrijkaart kreeg voor de meest gruwelijke dingen...

Josef Mengele is geboren op 16 maart 1911 in Brazilië. Hij is opgegroeid in Duitsland en in 1930 begon hij aan de studies geneeskunde en medische antropologie. Na zijn studie, in 1938, heeft hij een tijd bij het ‘Institut für Erbbiologie und Rassenhygiene’ gewerkt en werd hij lid van de NSDAP en de SS. In 1940 werd hij naar Polen gestuurd om daar te werken als bataljonarts, maar toen hij in 1942 zwaar gewond raakte werd hij naar Berlijn gestuurd. Vanuit daar is hij in het concentratiekamp Auschwitz gestuurd, en moest daar als arts gaan werken. Hij was in Auschwitz onder andere verantwoordelijk voor de selectie van de gevangenen. Hij heeft zijn bijnaam deels hieraan te danken; de gevangenen die niet door zijn selectie heenkwamen werden direct naar de gaskamers gestuurd. De mensen die wel door zijn keuring heenkwamen, werden doorgestuurd naar de barakken en stond een ellendig leven met uithongering, vernedering, marteling en ziektes te wachten.

Hij was de meeste tijd bezig met onderzoeken hoe hij het perfecte ras kon creeëren. Zoals vrijwel iedereen weet, wilden de nazi’s de wereld of in ieder geval ‘het derde rijk’, vullen met zuiver ariërs. Zo probeerde hij de kleur van de ogen van kinderen blauw te maken door chemicaliën in hun ogen te spuiten. Hij heeft ook bij verscheidene mensen een geslachtsverandering uitgevoerd.

Een van tweeling werd daarbij geopereerd en daarna werden ze beide geobserveerd. Zo kon hij zien wat een geslachtsverandering deed met een mens en of ze ook anders op bepaalde dingen reageerden.

In die tijd begon Mengele ook met zijn experimenten. Door zijn interesse in eugenetica werden vooral tweelingen zijn proefpersonen. Door hun genetische gelijkheid kon hij na de experimenten goed zien wat voor schade hij had aangericht. Als een van de tweeling stierf, was het direct daarna de beurt aan de ander. Ondanks deze onmenselijke wreedheid, creeërde Mengele hier wel een unieke medische situatie: tweelingen die stierven op hetzelfde moment waardoor het mogelijk was om de autopsies vergelijken. Hij kon letterlijk alle omstandigheden gelijk houden en hierdoor precies zien wat zijn onderzoeksvariabele voor invloed had.

8

Parallaks

Jaargang 11, maart 2012

Door: Marjanne Luinstra

Daarnaast onderzocht hij ook hoe hij zwangerschappen kon manipuleren zodat vrouwen tweelingen kregen, zodat arische vrouwen meer kinderen zouden kunnen krijgen met een zwangerschap. Ook dwong hij broers en zussen om seks te hebben, om te kijken of deze samen kinderen konden krijgen. Alle vrouwen in Auschwitz die zwanger raakten waren door incest en onder dwang van Dr. Mengele. Hij wilde ook zijn eigen siamese tweeling maken en heeft een tweeling aan elkaar vastgenaaid. Hij heeft onder andere hun handen geamputeerd en daarna de armen aan elkaar bevestigd. Door een infectie hieraan zijn ze uiteindelijk overleden.

Daarnaast heeft hij ook vele vrouwen de dood ingejaagd door poging tot sterilisatie.

Hij opereerde ze, bracht allerlei chemicalien in in de baarmoeder en electrocuteerde ze.

Geen van deze vrouwen heeft dit overleefd.

De vrouwen die al zwanger waren toen ze in Auschwitz arriveerden werden er ook door hem uitgehaald en op de operatietafel gelegd. Zo kon hij zien in welk stadium de foetus was.

Soms haalde hij ook enkele organen eruit zonder dat daar een reden voor was, en dit vaak zonder anesthesie.

Ook hebben ze experimenten gedaan waarbij ze gevangenen in een capsule opsloten en de druk veranderden, om zo na te bootsen wat grote hoogtes doet met mensen. Er is niet veel informatie beschikbaar over de andere uitkomsten van zijn onderzoeken.

Ondanks de soms toch nuttige informatie die we dankzij hem te weten zijn gekomen, is het toch vrij duidelijk dat Mengele een martelaar en psychopaat was. Een ziek figuur die door zijn positie veel te veel macht kreeg en nooit op het matje geroepen werd. Die door omstandigheden zijn gang kon gaan en mensen kon gebruiken als proefpersonen voor de meest pijnlijke handelingen. Bewust mensen verminken en zonder blikken of blozen ontelbaar veel mensen de dood injagen. Na de tweede wereldoorlog is hij gevlucht naar Zuid-Amerika en is hier in 1979 verdronken, hoogstwaarschijnlijk na een herseninfarct. Hij heeft tot zijn dood nooit zijn spijt betuigt of zelfs maar toegegeven wat hij gedaan had.

Helaas is hij nooit gestraft voor zijn daden.

Toen zijn zoon hem na jaren opzocht beweerde hij zelfs dat ‘hij nog nooit in zijn hele leven iemand kwaad had gedaan’. Dat is toch niet hoe de rest het zich herinnert....

Hij was ook erg geinteresseerd in de voortgang van bepaalde ziektes. Hij infecteerde kinderen opzettelijk en vermoorde ze in een bepaald stadium van deze ziekte. Zo kon hij zien wat voor interne schade er was in dat stadium.

Hoe gruwelijk al deze dingen ook waren, van sommige hebben we daadwerkelijk nog iets kunnen leren ook. We weten hoe de verschillende stadia van malaria zijn en hoe deze het beste te behandelen zijn. Ook worden de uitkomsten van zijn electrocuteeronderzoeken nog steeds gebruikt voor het instellen van de stroom in huizen en fabrieken, want we weten nu hoeveel stroom het menselijk lichaam kan hebben voordat er dodelijke schade wordt aangericht.

Jaargang 11, maart 2012

Parallaks

9

WikimedicA

The Medical Encyclopedia Deze editie van de Parallaks heeft in feite als centraal thema:‘Je onderscheiden van’. Specialisten in de zorg onderscheiden zich van hun collega’s om dieper in te gaan op één onderwerp. Andere individuen onderscheiden zich van anderen in positieve of juist zeer negatieve zin met hun prestaties of expertise. Maar een andere tak van de medische wereld kijkt juist compleet de andere kant op, om de gehele medische wereld in één techniek te proppen, één geweldig apparaat waarmee elke kwaal op de wereld te identificeren en misschien ook mee te verhelpen is. Eenheidsworst, maar dan positief.

Eindstation van de gezondheidszorg Door: Jan Verhoeff Vroeger was het mogelijk dat één persoon alle medische kennis te had, dat iemand alles wist wat er te weten viel over medicijnen. Maar dat is een hele tijd terug, de laatste mens die dit bereikte was Ibn Sina, een Persische geleerde die in 1025 zijn Canon van de Geneeskunde uitbracht. Deze reeks van vijf boeken was een medische encyclopedie met alle beschikbare medische kennis in de 11e eeuw.

De Canon van de Geneeskunde was geschreven in het Arabisch, met als titel Qanun fi al-tibb, wat Arabisch is voor ‘Wet voor de geneeskunde’. De Canon bestaat uit vijf boeken opgedeeld in: 1.

Volledige anatomie en fysiologie van het menselijk lichaam Ibn Sina was een aanhanger van de humoren theorie en was van mening dat alle organen in het menselijk bestonden uit een delicate balans van de vier humoren. In zijn eigen woorden: “From mixture of the four [humors] in different weights, [God the most high] created different organs; one with more blood like muscle, one with more black bile like bone, one with more phlegm like brain, and one with more yellow bile like lung.”

Hij gaat verder met het concept van een ziel, die vanuit het hart naar de hersenen wordt getransporteerd door de slagaderen, daarna naar de lever om te eindigen in de geslachtsorganen.

2.

Een uitgebreide lijst van wel achthonderd planten en mineralen en hun effect op het menselijk lichaam. Hier legde Ibn Sina ook de basis voor moderne farmacologie door protocollen te beschrijven voor het testen van nieuwe medicijnen.

3.

Een beschrijving van de functie van elk in boek één genoemd orgaan of anatomische structuur en welke ziektes op het orgaan kunnen slaan.

4.

Een lijst van alle bekende ziektes die het lichaam in zijn geheel aanvallen, zoals griep.

5.

De in boek twee beschreven componenten voor medicijnen krijgen in boek vijf een bereidingswijze en mogelijke samengestelde medicijnvormen.

Ibn Sina’s werk was zo invloedrijk dat het vertaald is naar onder andere Latijn, Chinees, Hebreeuws, Frans, Duits en Engels. De Canon van de Geneeskunde was zo compleet dat het zelfs tot 1650 gebruikt werd op universiteiten door heel Europa.

Maar de mensheid heeft zich sinds die tijd zo ver ontwikkeld in de geneeskunde, dat het onmogelijk is voor één persoon om alles te weten, laat staan elke medische handeling die er is uit te voeren of data te interpreteren. Gelukkig hebben we technologie om dit voor ons te doen. En de eerste stappen richting dit ultieme apparaat zijn al gezet, althans in de diagnostische kant.

De Tricorder was een draagbaar apparaatje, de grootte van een blokkige camera waar Mr. Spock met een klik, een zoemend geluidje en wat fronsen elke mogelijk diagnose kon stellen bij zijn mede-ruimtevaarders. Nu bestaat een dergelijk apparaat nog niet, al zijn er wel technieken die er op lijken. Beter nog, er valt geld mee te winnen.

De Tricorder In 1966 debuteerde Star Trek op tv, over de bemanning van de Starship Enterprise vele honderden jaren in de toekomst. En de technologie was net zo futuristisch als je zo verwachten, met mobiele telefoons die open kunnen klappen (en zelfs geen bereik konden hebben), een tablet waar de kapitein aantekeningen op maakte, een computer waarop je met één commando elk denkbaar muzieknummer in de database kon afspelen en de Tricorder.

Jaargang 11, maart 2012

Parallaks

11

De Qualcomm Tricorder X-prize, een prijs van 10 miljoen dollar voor de eerste onderzoeksgroep die een apparaat ontwikkeld van maximaal 2 kilogram wat op een non-invasieve manier in staat is om lichaamswaardes zoals hartslag en bloedsuiker te meten en vijftien verschillende ziektes te diagnostiseren. Dit soort wetenschapswedstrijden voor praktische, direct bruikbare uitvindingen komen vaker voor en hebben al successen geboekt.

De Virgin Galactic bijvoorbeeld van multimiljardair Richard Branson was niet mogelijk geweest zonder de X-Prize voor particulaire herbruikbare ruimteschepen en een wedstrijd voor een auto die meer dan 40 kilometer per liter benzine loopt op dit moment. Naast deze X-Prize, heeft de stichting van Bill en Melinda Gates ook nog eens 38 miljoen dollar beschikbaar gesteld aan 22 verschillende onderzoeksgroepen die ook hun pijlen richten op deze Tricorder.

Maar, allemaal leuk en aardig, hoe zorgen we dat deze futuristische uitvinding ook werkelijkheid wordt?

De experts en de meeste teams gooien het op de lab-on-a-chip techniek, een tak van wetenschap waar ook op onze eigen Universiteit Twente onderzoek naar gedaan wordt. (zie kader)

Lab-on-a-Chip Zoals de naam al impliceert, gaat het hier om een laboratorium op chip-formaat, dus in totaal niet groter dan een paar millimeter. Deze bestaan eigenlijk al de jaren ’70, toen de eerste thuis-zwangerschapstests op de markt kwamen. Maar dit is pas het topje van de ijsberg. Net als in de computerindustrie is al jaren het doel om de diagnostische testjes steeds kleiner te maken. Dit heeft namelijk de volgende voordelen: 1.

De grootte van de samples, microdruppels bloed of een aftreksel daarvan, kan ook vele malen

kleiner 2.

De reactietijd is veel korter, want hoe kleiner de stof, hoe groter in verhouding het oppervlak ervan is 3.

Het is mogelijk om veel parallele testjes te doen, wat

de precisie ten goede komt Dit veld van onderzoek is zeer interessant voor de biomedische technologen en natuurkundigen, want naast het verkleinen van de diagnostiek gaat het bij de Lab-on-a-Chip toepassingen ook over hoe je die hele kleine hoeveelheden vloeistof krijgt waar je ze wil hebben. Deze microvloeistoffen gedragen zich vaak anders dan hun grote broertjes door oppervlaktespanning, variĂŤrende stroperigheid en interactie met andere oppervlakken. En dan moeten deze minitieuze hoeveelheden ook nog gescheiden gehouden worden en rondgepompt in piepkleine reservoirs.

12

Parallaks

Jaargang 11, maart 2012

Vanuit NASA is ook grote interesse voor deze Lab-on-a-Chip methodieken, aangezien het niet mogelijk is om grote apparatuur mee de ruimte in te nemen maar nog steeds veel onbekend is over het menselijk functioneren bij langdurige gewichtloosheid. De nieuwste ontwikkeling is een bloedtest die in plaats van 20ml bloed, af kan met één enkele druppel. De test vertelt je hoeveel rode bloedcellen er in het bloed zitten en welke soorten witte bloedcellen actief zijn, een goede indicatie voor tal van infectieziektes.

Het is nog steeds onduidelijk hoe lang het gaat duren voordat we zelf het ziekenhuis in kunnen lopen en de arts met één druk op de knop ons kan vertellen wat er mis is, laat staan voordat onze slaapkamerlamp uitgerust is met een dergelijke scanner, maar ik kan niet wachten.

Afgelopen oktober heeft de groep BIOS/Lab on a Chip van de Universiteit Twente een artikel gepubliceerd over hun nieuwste Lab-on-a-Chip techniek, PaSCAl. Dit staat voor ‘Parallel singlecell analysis microfluidic platform’, een procedure waarin het lukt om cellen los van elkaar op te slaan en bloot te stellen aan verschillende eiwitten of andere stoffen. Aan dit onderzoek heeft Elmar Gool, 4e jaars BMT-student meegewerkt.

Dit isoleren van cellen lukt in 85% van de gevallen, een getal wat het mogelijk maakt om het vaak te herhalen, parallel aan elkaar. De benodigde hardware, de chip zelf, wordt gemaakt op een manier vergelijkbaar als computerchips om uiteindelijk compartimenten van twee bij twee micrometer uit te sparen. De cellen worden voordat ze de chip in gepompt worden, behandeld met kleuringen en opgelost in een vloeistof. Eenmaal in het microlaboratorium worden de cellen blootgesteld aan of chemicaliën, of een stroompje met als doel het celmembraan permeabel te maken. Hierdoor kan de inhoud van de cel afgetapt worden om daarna verschillende testjes te ondergaan.

Met deze techniek aan de basis is het nu mogelijk om verder te kijken naar bijvoorbeeld de exacte verschillen tussen kankercellen en gezonde cellen in hun samenstelling en daar verdere therapiën aan te verbinden of voor diagnostische doeleinden.

Jaargang 11, maart 2012

Parallaks

13

Wil jij bepalen waar in 2013 de studiereis naartoe gaat?

Laat je interesse blijken door een mail te sturen naar: bestuur@paradoks.utwente.nl

Dit jaar ging Serba Boleh naar Singapore & MaleisiĂŤ

De Topo-Chip Door: Dirk-Jan Cornelissen Iedereen die ook maar één hoorcollege celbiologie heeft gehad weet dat niet alleen mensen zichzelf specialiseren, maar alle cellen in je lichaam ook gespecialiseerd zijn in een specifieke taak. Een groot gedeelte van de celbiologie is dan ook gefocust op het uitvogelen welke stimuli ervoor zorgen dat een stamcel besluit te differentiëren naar een gespecialiseerde cel. Hoewel er al veel biochemische factoren (zoals hormonen) zijn gevonden die een cel kunnen laten differentiëren, kijkt men tegenwoordig ook steeds vaker naar biomechanische factoren, zoals druk. Een andere factor waar naar wordt gekeken is de ondergrond waarop de cellen worden gekweekt. Een grote stap in dit onderzoek is gemaakt op onze eigen universiteit, met de Topo-chip.

Wellicht is voor sommigen al oud nieuws, maar toch nog even een snelle uitleg over de Topochip: Door drie vormpjes random te combineren (rondje, driehoekje en een rechthoekje) kunnen allerlei verschillende vormen gemaakt worden. Op een klein oppervlak wordt deze vorm meerdere malen herhaald, zodat er een patroon voor een topografie ontstaat (een TopoUnit). Dit patroon wordt door middel van fotolithografie en etsen in een mal gemaakt, die het patroon vervolgens als een topografie in PLA drukt. De vormen steken dan ongeveer 5µm uit boven het oppervlak van de chip. Op 1 chip bevinden zich 2176 verschillende patronen die gevormd zijn door verschillende vormpjes te gebruiken(waaronder 4 platte oppervlakken, als controle). Door stamcellen te zaaien op de chip, kon er gekeken worden of vorm van de ondergrond invloed heeft op de differentiatie van de cellen. En wat bleek? Op sommige ondergronden bleken de cellen veel sneller te delen, terwijl op andere ondergronden de cellen juist differentieerden naar botcellen. Kortom: de vorm van de bodem waarop de cellen gekweekt wor-

den heeft invloed op de interne informatieoverdracht binnen de cel, waardoor hij zich dus anders kan gaan gedragen.

Heel gaaf. En wat kan je er mee?

Dit experiment staat echt nog in zijn kinderschoenen. Maar het zou een extra hulp kunnen zijn bij het kweken van weefsels. Je zou kunnen denken aan scaffolds met een bepaald oppervlakte wat gunstig is voor het type weefsels wat je wilt kweken. Maar ook bij implantaten zou een bepaald oppervlakte gunstige invloeden kunnen hebben op de hechting met de al aanwezige weefsels.

Echter zal er nog een hoop onderzoek gedaan moeten worden. De huidige vormpjes zijn random bedacht, en het mooiste zou natuurlijk zijn als je achter de moleculaire mechanismen weet te komen die de vorm van de ondergrond weten te vertalen naar differentiatie. Dan zou je de perfecte vorm kunnen specificeren voor specialisatie.

De TopoUnits zijn opgebouwd uit verschillende basisvormen Cellen vertonen verschil in vorm bij verschillende ondergronden Jaargang 11, maart 2012

Parallaks

15

Arts & Auto thuis ontvangen?

WW W.A

RTS ENA

UTO .NL

MA AN DEL

souvenirs Culinaire irste pula uit de po en nd vakantiela

eigen Reis met t he gids door a Chin hart van

GA ZIN IJK S MA

ls voor Basisrege n va het maken iefoto’s kant mooie va

RG V V AA JAA E VAN

7

1 JUL I 201 AN G 77

Igor CardioloogUTO.NL t WWW.ARTSENA bouw Tulevski perium aan zijn im

8

JAARGANG 77 AUGUSTUS 2011 MAANDELIJKS MAGAZINE VAN V V AA

Gerlach Cerfontaine: Ervaar de 3 v’s van nieuwe voorzitter van het overweldigende de Vereniging VvAA Costa Rica

Aan de schandpaal: Hij heeft alles in zich patiënten nemen het om het te maken: de nieuwe Ford Focus heft in eigen hand WWW.ART SENAUTO. NL

10

MAANDELI JKS MAGAZINE VAN V V AA JAARGANG 77 OKTOBER 2011

Stigma van verslaving Wouter Bos zou best Rondreizen in de bemoeilijkt terugkeer ziekenhuisdi recteur VS: Get Your Kicks in zorgpraktijk willen zijn On Route 66

Zomer!

e rgogn e Bou n in d e k r e n&w wone r .indd

01-Cove

1

Exclusief voor leden: doe mee aan de VvAA fotowedstrijd!

Kleding maakt nael siogogn in de Bour en fes pro & werk de wonen 6:26 11 17:2

09-06-20

14-07-2011 15:17:13 01-Cover 8 def..indd 1

Bou Rehabili rgotie gne ta

wonen & werken in de 01-Cover MvD.indd 1

09-09-2011 10:52:54

Word gratis lid van VvAA en ontvang maandelijks Arts & Auto op de deurmat Arts & Auto is hét blad voor zorgprofessionals. Hierin lees je over wat je kunt tegenkomen bij het uitoefenen van je vak. Niet medisch-inhoudelijk, maar wel alles daaromheen. Aangevuld met leuke lifestyle-artikelen en reisreportages.

Ga naar vvaa.nl/studeren en meld je aan!

The Iceman Door: Freeke Porte Iedereen heeft zo zijn eigen ding, zijn talent of specialisme. Zo staat het record balhooghouden op 24 uur; staat het record op 100m hordenlopen met flippers aan op 14.82 seconden en het is het zwaarste gewicht wat iemand ooit met zijn tong heeft gedragen 12.5 kilo. Het specialisme van Wim Hof, ook wel bekend als The Iceman, heeft alles te maken met kou.

Wim Hof zoekt al vanaf kinds af aan de kou op en heeft dit de rest van zijn leven voortgezet. Hij heeft verschillende records op zijn naam staan en de wetenschappers van het UMC St. Radboud in Nijmegen staan eigenlijk voor een raadsel, eigenlijk zou het onmogelijk moeten zijn…

De records die Wim Hof op zijn naam heeft staan hebben allemaal iets met kou of ijs te maken. Zo heeft hij bergen beklommen op blote voeten met alleen een zwembroek aan; heeft hij meer dan anderhalf uur tot zijn kin in een bak met ijsblokjes gestaan; heeft hij de halve marathon boven de poolcirkel gelopen en heeft hij onder dik poolijs door gezwommen. Ook heeft hij records op zijn naam staan die juist met het tegenovergestelde hebben te maken, namelijk extreme hitte.

In 2010 hebben onderzoekers van het UMC St. Radboud Wim Hof onderzocht. Ze hebben zijn lichaamstemperatuur tijdens zijn recordpoging om zo lang mogelijk in een bak met ijsblokjes te staan gemeten. Waar andere mensen waarschijnlijk

zouden zijn overleden aan onderkoeling, bleef zijn lichaamstemperatuur netjes rond de 37 graden.

Een conclusie van een van de onderzoeksters, Maria Hopman, is dat hij misschien in staat is om zijn autonome zenuwstelsel te beïnvloeden. Ook zijn er verschillende onderzoekers in het buitenland geweest die een poging hebben gedaan dit te verklaren. Ze hebben onderzoeken gedaan tijdens recordpogingen, bloedonderzoek tijdens ademhalingsoefeningen en meditatie momenten en koudefysiologische onderzoeken. Op dit moment loopt er nog een onderzoek naar de aanwezigheid van bruin vet, het blijkt dat Wim Hof een uitzonderlijke grote hoeveelheid bruin vet bevat. Bruin vet is een soort vetweefsel dat in staat is om warmte te produceren. Deze theorie is op dit moment de meest aannemelijke.

Naast dat Wim Hof zich met extreme kou of hitte bezighoud, houdt hij zich ook bezig met andere dingen, die hem in februari 2009 bijna fataal zijn geworden. Wim Hof spoelde normaliter altijd zijn darmen uit met de fontein in het vondelpark. Na dit een aantal jaar niet gedaan te hebben bleek het spuitstuk van de fontein vervangen te zijn en perforeerde de waterstraal zijn darmen, ieder zijn ding zullen we maar zeggen…

Jaargang 11, maart 2012

Parallaks

17

Studiereis Symposium

Paradoks Inside

Pre-Paradoksfeest Barbecue

18

Paradoksfeest: Be a Party Animal!

Bij ons in de PK Voel jij je ook zo speciaal?

Aan de UT studeren zo’n 8500 studenten en daarvan zijn er bijna 1100 lid bij S.V. Paradoks.

Iets meer dan de helft van de leden studeert Technische Geneeskunde, iets minder dan de helft Biomedische Technologie en er is nog een restgroep van andere studies.

Nieuwjaarsfeest

IJshockeyen

Zoveel BMT´ers en zoveel TG´ers die - iedere pauze weer koffie komen drinken in de PK; - zo nu en dan plaats nemen in de enorme rijen van de boekenverkoop; - met elkaar samenwerken in verschillende commissies; - mee gaan met excursies; - samen de VIVA en/of Donald Duck lezen; - switchen naar de ‘andere studie’; Dat klinkt allemaal heel harmonieus, toch is er zo nu en dan ook echt wel sprake van rivaliteit tussen deze twee studies.

Ben jij een TG-softie of juist een BMT-nerd?

Waarom studeer je BMT en niet TG? Denk jij veel waardevoller te zijn als TG’er dan dat een BMT’er ooit gaat worden?

Ach wat maakt het eigenlijk uit...voor iedereen staat de koffie klaar: bij ons in de PK!

Gala

19

Specialisaties in het ziek Orthopedisch chirurg en Revalidatie-arts Het thema van deze Parallaks is ‘specialisatie’. In het ziekenhuis, waar vele van ons toch zullen gaan werken, lopen erg veel specialisten rond. Daarom zijn wij ons gaan verdiepen in twee technische specialisaties: orthopedie en revalidatie.

Twee specialisten op deze gebieden stonden ons graag te woord, lees dus mee over het leven en de loopbaantechnische keuzes van een medisch specialist.

Orthopedisch chirurg Naam: Dr. Adriaan K. Mostert Orthopedie is een van de oudste geneeskundige specialisaties. De orthopeed of orthopedisch chirurg behandelt alles waarvan de oorzaak in het steun- en bewegingsapparaat ligt, zoals de botten, spieren, gewrichten, pezen en (gewrichts)banden. De dagelijkse bezigheden van een orthopedisch chirurg bestaan uit: het zetten van knie- en heupprotheses, het corrigeren van klompvoetjes, het behandelen van botbreuken, beschadigde meniscussen repareren en ga zo maar door.

Een gevarieerd, geneeskundig maar toch ook zeer technisch beroep. Dat is ook de reden waarom wij het gesprek zijn aangegaan met dr. Adriaan Mostert, zowel wonend als werkend in Zwolle.

Wat is uw loopbaan tot orthopedisch chirurg geweest?

Ik ben op de middelbare school begonnen op de havo. Vanwege resultaten die niet toereikend waren ben ik na 1 jaar naar de mavo gegaan. Toen ik hier mijn diploma heb gehaald, ben ik weer met de havo begonnen en heb ik daar ook na 2 jaar mijn diploma gehaald.

Daarna begon voor mij de dienstplicht en ben ik bij de Koninklijke Marine gegaan. Toen ik daar klaar was, ben ik de interne opleiding voor röntgenlaborant gaan doen en ben hierna 1 jaar OK-röntgenmedewerker geweest. Ik vond dit erg leuk en heb hier toendertijd ook voor gekozen omdat ik de combinatie tussen mensen en techniek me erg aantrok.

Ik ben zelfs nog een jaar hoofd van de afdeling digitale beelvormende technieken in Harderwijk geweest.

20

Parallaks

Maar toch bleef er iets kriebelen. Als ik orthopedisch chirurgen aan het werk zag dacht ik vaak ‘wat ben je nu aan het doen’ en ook ‘dat zou ik anders doen’. Naar aanleiding daarvan en wat aanmoediging van mijn omgeving ben ik in de avonduren mijn vwo gaan halen. Toen ik daarmee begon, was ik ondertussen 26 jaar. Daarna ben ik gaan meeloten bij de Universiteit van Amsterdam, en werd direct ingeloot. Vanwege mijn vooropleiding mocht ik het versneld doen en was ik na 3 jaar toe aan mijn co-schappen. Daar kon ik direct mee beginnen en deze heb ik in Leiden gelopen, dus dit is wat ik toentertijd heb gedaan.

Na mijn co-schappen was ik officieel arts-assistent.

Er is maar een beperkt aantal plekken voor artsassistenten in opleiding en voor deze plekken is er ook ontzettend veel concurrentie. Daarom heb ik eerst als arts-assistent (niet in opleiding) gewerkt in het ziekenhuis in Delft.

Jaargang 11, maart 2012

kenhuis

Door: Tim Boers & Marjanne Luinstra

Op een gegeven moment was er een vacature voor arts assistent in opleiding voor orthopedie in het cluster Groningen, waar naast mij nog 79 gegadigden voor waren. Ondanks dat ik ondertussen 31 was, wat vrij oud is voor een opleidingsplek, heb ik die toch gekregen. Hierin zat ook de tweejarige vooropleiding tot algemeen chirurg die je moet voldoen als je orthopedisch chirurg wil worden.

Daarnaast ben ik tijdens mijn opleiding ook nog gepromoveerd met onderzoek naar genetica en orthopedie (wat wel 7 jaar geduurt heeft omdat we het juiste gen niet konden vinden).

Na al die jaren opleiding heb ik gesolliciteerd bij Isala Klinieken in Zwolle en hier ben ik sinds 2002 al werkzaam met als specialisaties traumatologie, kinderorthopedie en wervelkolom-chirurgie.

Waarom heeft u voor de specialisatie orthopedie gekozen?

Ik ben altijd erg geinteresseerd geweest in techniek en de manier waarop deze met mensen gecombineerd wordt bij de orthopedie.

Het technische deel zie je terugkomen in de mechanische problemen en hoe je deze kunt ‘oplossen’, bijvoorbeeld met behulp van protheses.

Wat weet u over de studie Biomedische Technologie?

Ik heb de term wel eens horen vallen, maar heb eerlijk gezegd verder geen idee wat het inhoudt en weet niet wat hun werkveld is.

Wat weet u van de studie Technische Geneeskunde?

Verscheidene TG-studenten hebben stage gelopen bij ons op de afdeling Orthopedie. Zo ben ik dus al met een heel aantal technisch geneeskundigen in aanraking gekomen. Zoals ik het zie is het een soort van verlengde arm om de techniek en de geneeskunde dichterbij elkaar te brengen. Ze kunnen met ‘fine tuning’ de medische wetenschap verbeteren en aanvullen. Ik denk dat studenten die Technische Geneeskunde studeren een goede toekomst voor zich hebben en een hele nuttige toevoeging zullen zijn in bijvoorbeeld een ziekenhuis!

Veelal komt er na orthopedie revalidatie. Het volgende interview is afgenomen met een revalidatie-arts.

Waarom hebt u ervoor gekozen om naast orthopedie ook nog traumatologie erbij te doen?

Traumatologie is vooral leuk vanwege de afwisseling. Als je traumatoloog bent, is er constant spanning vanwege het niet weten waar je aan toe bent. Er is geen planning waarop je kunt zien wat er die dag op je programma staat.

De ene dag is het rustig, de dag erop is het een gekkenhuis en sta je overuren te maken op de OK. Die variatie maakt mijn werk echt ontzettend leuk en uitdagend.

Jaargang 11, maart 2012

Parallaks

21

Revalidatie-arts Naam: Tjerk de Ruiter Revalidatie is het herstellen van of omgaan met een aandoening. Maar niet alleen het overkomen van je fysieke beperkingen is revalidatie, maar ook algehele acceptatie van je aandoening. Die acceptatie wil nog wel eens zwaarder zijn dan de fysieke barriere. Vandaar dat er een varierend gespecialiseerd revalidatie team klaarstaat om de patienten daarmee te helpen.

De hoofdverantwoordelijke voor de patiënt is de revalidatie arts. Hij of zij coördineert het totale behandelplan en is daarmee ook eindverantwoordelijke.

De arts ziet de patiënt zo vaak mogelijk om op de hoogte te blijven van diens problemen en vragen. Aan de hand daarvan en aan de hand van het behandelplan wordt overlegd met de patient welke behandeling te kiezen en om de voortgang van de patiënt vast te leggen.

Tijdens mijn stage op de afdeling revalidatie heb ik een revalidatie-arts een aantal vragen gesteld. Hij gaf mij de volgende antwoorden.

Wat is voor u een Medisch Specialist?

Hoe technisch is revalidatie?

Een arts die van een relatief klein medisch domein veel weet.

Afhankelijk van de gekozen richting. Mijn aandachtsgebied (orthopedie en prothesiologie en de spasmebehandeling) is zeer technisch. Zonder weet van anatomie en biomechanica ga je het niet redden.

Waarom bent u revalidatie arts geworden? En wat vindt u het mooiste aan het zijn van een revalidatie arts?

Dat is een heel lang verhaal. Mooi vind ik dat bijna elk probleem uniek is omdat het aantal variabelen binnen een persoon zo verschillen (achtergrond, anatomie, conditie, wensen, copingstijl, etc) je moet continu nadenken, en dat vind ik erg prettig.

Wat zijn de competenties van een revalidatie arts?

Je moet buiten de gebruikelijke kaders kunnen denken, en alle mogelijke variabelen kunnen combineren. Je moet kennis hebben van allerlei systemen, van biopsychosociale systemen, maar ook pure biomechanica en neurale netwerken.

Wat is uw meest opmerkelijke casus?

Ik werd op een camping geroepen bij iemand die “vreemd reageerde”. Om een lang verhaal kort te maken heb ik met iemand anders (een ICverpleegkundige) een half uur lang gereanimeerd.

Drie maanden later werd ik door een wildvreemde vrouw gebeld: “u zult mij waarschijnlijk niet kennen, maar u hebt mijn leven gered”. Zulke mooie momenten maak je niet vaak mee. Dat voelt bijna religieus.

Hoe pakt u het aan, als een patiënt met een klacht komt die een oorzaak heeft welke niet voor de hand ligt?

Nadenken, mogelijkheden elimineren door logische stappenplannen te maken.

22

Parallaks

Jaargang 11, maart 2012

Als arts moet u uw kennis op peil houden hoe doet u dat?

Ik zuig overal informatie op. De kunst van de revalidatie is om van die ogenschijnlijke losse brokken een fraai gebouw te maken.

U hebt vroeger ook gestudeerd, hoe staat u tegenover de huidige bezuinigingen op het hoger onderwijs?

Eeuwig zonde. Een revalidatiearts kan zijn werk alleen uitoefenen als hij het leven heeft gezien.

Als de moderne arts alleen maar boekenwijsheid heeft is hij niet in staat het belang van de patient te zien, alleen maar het wetenschappelijk belang.

Ik ben er van overtuigd dat deelname aan het studentenleven een student een beter mens/ dokter maakt.

Kent u nog een leuke anekdote/mop over de revalidatie arts?

Er zijn geen revalidatieartsenmoppen. Zoals je hebt ervaren is dit een uiterst serieus beroep!

Omtrent de invulling van de toekomstige TG’er, en uiteraard de BMT’er, op de afdeling revalidatie zei hij het volgende: Technisch geneeskundige zegt het eigenlijk al: de combinatie van de technieken van de revalidatie maakt het voor ons als arts niet gemakkelijker, het vergt energie het te begrijpen. Een TG’er kan mij hier in ondersteunen of zelfs behandelaar worden.

Maar wat als een paal bovenwater staat is dat ze vooral innovatie teweeg gaan brengen en daar kan ik eerlijk gezegd niet op wachten!

Wat betreft BMT is die plek al aardig vervuld, zij hebben de kennis van mechanica en de krachten die op een lichaam werken dit komt goed terug in de ontwikkeling van protheses en ortheses. Voor hun ligt altijd een toekomst in de ontwikkeling hiervan. Zelf ben ik bezig met een nieuwe been-orthese die het lopen met een klapvoet ten opzichte van de huidige versies een stuk makkelijker moet maken.

Ziet u nog technische problemen op de afdeling die door bijvoorbeeld een TG/BMT’er opgelost zou kunnen worden?

Neem het myofeedback apparaat, deze geeft duidelijk signalen weer van spierspanning in het lichaam, maar de interferentie met spiercontracties van het hart en de aorta geven storingen, de filtering hiervan zou een welkome verbetering zijn. Of het shockwave-apparaat, deze zorgt voor de vergruizing van kalk afzetting in bijvoorbeel de schouder of de heup. Probleem is dat er maar 1 kop is die voor al die plekken gebruikt moet worden, dus het rendement is veel minder op sommige plekken. Specialisitische koppen zijn dus een pré en eigenlijk een must.

En dat concludeert het interview. Mogelijkheden genoeg waar wij onze creativiteit over uit kunnen storten. Dat voor TG en BMT een rooskleurige toekomst ligt te wachten lijkt ons duidelijk.

Op paradoks!

Jaargang 11, maart 2012

Parallaks

23

Het Menselijk Bewustzijn Wie denkt aan sensoren in het menselijk lichaam denkt aan zenuwen, hormonen, autoregulerende systemen en natuurlijk onze zintuigen. Eenieder van jullie zal zich waarschijnlijk bewust zijn dat de meeste sensorische functies van het lichaam geregeld worden door onze hersenen. Maar wat is nou dat bewustzijn? En wat gebeurt er als we het missen of kwijtraken? Onze prins Friso heeft ervoor gezorgd dat dit onderwerp de afgelopen tijd uitvoerig is behandeld in het nieuws, dus ook de Parallaks kan hierin niet achterblijven.

Gezonde situatie Het bewustzijn valt op te delen in twee aspecten: bewustzijn van de omgeving en bewustzijn van ons eigen lichaam. Het bewustzijn vindt plaats in de hersenen, waarbij de hersenschors, de thalamus en verbindingen tussen deze structuren van belang zijn. Prikkels worden door onze zintuigen opgevangen en via sensorische neuronen doorgegeven aan de thalamus (met uitzondering van reuk), overgeschakeld en vervolgens doorgestuurd naar de hersenschors. Een intacte thalamus en hersenschors zijn dus essentieel voor een goed bewustzijn.

Dit proces alleen is echter niet voldoende voor een volledig bewustzijn. Zo is aangetoond dat bij patiënten die met narcose buiten bewustzijn gebracht zijn, nog steeds visuele en auditieve prikkels aankomen in de hersenschors. Toch zijn deze patiënten niet bewust van deze prikkels. Hiervoor moet de hersenschors namelijk ook actief communiceren met andere hersengebieden. fMRI onderzoek bij schijnbaar vegetatieve patiënten heeft aangetoond dat zelfs de heftigste pijnprikkels wel worden doorgegeven naar de hersenschors, maar niet worden opgemerkt als de communicatie tussen hogere orde hersengebieden en de hersenschors niet goed is.

Neglect: gedeeltelijk afwezig of vervangen bewustzijn Wanneer iemand een herseninfarct heeft gehad in bijvoorbeeld de rechter hersenhelft, kan het zo zijn dat het zelfbewustzijn en het bewustzijn van de omgeving is aangedaan. Dit leidt ertoe dat de patiënt zich niet bewust is van een verlamming aan de linker lichaamshelft en deze lichaamshelft niet verzorgt. Ook merkt de patiënt het niet op als je het bed benadert vanaf de linker kant. Van de krant wordt alleen de rechter pagina gelezen en als de patiënt een tekening maakt van voorwerp, zal hij hiervan alleen de rechterkant op papier zetten. Ook is het nodig om halverwege de maaltijd het bord 180 graden te draaien, zodat ook de linker helft wordt opgegeten.

Tekening van een neglect patiënt met een aandoening in de rechter hersenhelft 24

Parallaks

Deze bijzondere situatie wordt door de patiënten niet als probleem gezien, vanwege het simpele feit dat zij zich niet bewust zijn van het gemis. De hersenen vullen de eigenaardigheden op met allerlei logische verklaringen.

De patiënten zijn er dan ook van overtuigd dat hun linker helft het gewoon doet, maar rust nodig heeft.

Jaargang 11, maart 2012

Door: Richte Schuurmann

proefopstelling rubberen hand onderzoek

Wanneer zij geconfronteerd worden met hun linker ledematen, zijn zij ervan overtuigd dat deze bij een ander persoon horen en de linker helften van het meubilair bestaan simpelweg niet, dus kunnen ook niet getekend worden.

Als de hersenen dus niet de gewone informatie binnen krijgen, verzinnen ze zelf informatie om de leegte in te vullen, een fenomeen dat zich niet alleen bij deze patiënten voordoet, maar bij iedereen met een bewustzijn. Als bepaalde informatie niet goed is opgevangen door de zintuigen of vergeten is, zal deze informatie worden opgevuld door de hersenen, waardoor we ervan overtuigd zijn dat de gebeurtenissen zich precies zo hebben voorgedaan als we ze herinneren. Dat dit niet altijd juist is, merken we vrijwel dagelijks.

Zo ‘zien’ slechtzienden bepaalde patronen in het schemerdonker, ‘horen’ slechthorenden liedjes, verzinnen Korsakov-patiënten gebeurtenissen en ontstaat fantoompijn na amputaties. Ook zijn er diverse testjes om dit effect op te wekken, zoals het ‘rubberen hand onderzoek’ en onderzoeken met virtual reality, waarbij het zelfbewustzijn

wordt gefopt en de persoon in kwestie het idee krijgt dat een rubberen hand of een visuele projectie van een lichaam zijn eigen hand of lichaam is. Aanvallen op de rubberen hand of de visuele projectie worden afgeweerd alsof het het eigen lichaam betreft.

De hersenen zorgen er letterlijk voor dat we er te allen tijde van overtuigd zijn dat de hele wereld anders is en dat wijzelf volstrekt normaal zijn.

Coma: volledige afwezigheid van bewustzijn Coma is een toestand waarin de patiënt niet reageert op prikkels uit de buitenwereld, meestal veroorzaakt door een beschadiging van de hersenschors, de thalamus, de hersenstam of verbindingen tussen deze structuren. Ook kan het worden veroorzaakt door een stofwisselingsstoornis, drugs en een overvloedige hoeveelheid goudgeel gerstenat.

Jaargang 11, maart 2012

Parallaks

25

“Properly speaking, the unconscious is the real psychic; its inner nature is just as unknown to us as the reality of the external world, and it is just as imperfectly reported to us through the data of consciousness as is the external world through the indications of our sensory organs.” ― Sigmund Freud, The Interpretation of Dreams

De prognose van een coma is vrijwel niet te stellen en loopt uiteen van vrijwel volledige genezing, ontwaking met ernstige hersenschade, een vegetatieve toestand, een locked-in-syndroom of volledige hersendood.

Vegetatieve toestand In deze toestand is de hersenstam nog intact, maar de rest van de hersenen functioneert niet meer. Omdat de hersenstam verantwoordelijk is voor de functies die cruciaal zijn bij overleven, zoals de ademhaling, hartslag, temperatuur, de afwisseling van slapen en waken en diverse reflexen, blijven deze patiënten in leven zonder bewustzijn. Zonder goed werkende hersenschors is de patiënt namelijk niet in staat tot denken, praten, bewegen en het voelen van emoties. Ondanks deze afwezigheid van het bewustzijn, kunnen de patiënten hun ogen openen en geluiden maken die lijken op huilen en lachen. Hoewel het hierdoor lijkt alsof de patiënten wakker zijn, zijn deze bewegingen reflexmatig, wat het voor de nabestaanden erg moeilijk maakt om te accepteren dat de patiënt (blijvend) niet bij bewustzijn is.

Met het toedienen van voeding kan de patiënt in deze toestand jarenlang in leven gehouden worden, wat weer tot veel ethische vraagstukken leidt.

26

Parallaks

In sommige landen wordt het stopzetten van de voeding gezien als (verboden) euthanasie, waardoor deze patiënten jarenlang in leven gehouden worden zonder kans op herstel. In Nederland is dit niet het geval en kan de familie beslissen om de voeding te stoppen.

Locked-in-syndroom Het locked-in-syndroom zou je kunnen zien als het omgekeerde van de vegetatieve toestand. In deze situatie is de hersenstam beschadigd, waardoor de hersenen zijn gescheiden van het ruggenmerg. Het resultaat is dat de patiënt zich volledig bewust is van de omgeving, maar dit niet duidelijk kan maken vanwege een volledige verlamming, met uitzondering van de oogleden en ogen. De enig mogelijke vorm van communicatie is dan ook via de ogen. Voor geïnteresseerden in dit onderwerp raad ik aan om de film Le scaphandre et le papillon (the diving bell and the butterfly) te kijken, waarin dit proces goed is te zien.

Het is mogelijk dat patiënten in de vegetatieve toestand of met het locked-in-syndroom weer herstellen, maar dit gebeurt helaas maar zelden.

Voor dit herstel is het namelijk noodzakelijk dat zowel de thalamus, de hersenschors, alsook de communicatie met hogere orde hersengebieden hersteld is.

Jaargang 11, maart 2012

Hersendood Bij veel patiënten met hersenbeschadigingen die kunstmatig in leven gehouden worden is het lastig om de klassieke diagnose ‘dood’ te hanteren, aangezien de primaire levensbehoeften (ademhaling, hartslag, voeding) kunstmatig worden verzorgd. Bij deze patiënten wordt dan ook gesproken van de situatie ‘hersendood’, wat sinds 1968 als volgt gedefinieerd is volgens de Harvard criteria: Het onomkeerbaar aanwezigheid van lichtstijve pupillen, het afwezig zijn van hersenstamreflexen en een permanente afwezigheid van cognitie en bewustzijn.

Bij enkele comateuze patiënten in schijnbaar vegetatieve toestand is met fMRI onderzoek echter vastgesteld dat bepaalde vragen die bijvoorbeeld betrekking hebben met sporten activiteit lieten zien in de motorische cortex, wat duidt op cognitie. In deze situatie is er nog functionele koppeling met het frontopariëtale complex en dit wordt ‘minimaal bewustzijn’ genoemd, wat niet gedefinieerd is als hersendood. Het is echter onduidelijk of deze patiënten ook echt bewust zijn van deze vragen.

Om dus terug te komen op onze prins: De kans dat hij net als Koning Lodewijk IX van Frankrijk in 1244 ‘op staat uit de dood’ is wel degelijk aanwezig, maar klein. De kans dat hij het lot volgt van oud-premier Sharon van Israël is helaas reëler. Dat onze hersenen een enorm complex en plastisch orgaan zijn staat echter wel vast.

Hersenscan met verschillende mate van activiteit bij aan- en afwezigheid van bewustzijn

Jaargang 11, maart 2012

Parallaks

27

Geneeskunde in de Geschiedenis Specialisatie Vraag mensen naar het oudste beroep ter wereld en je krijgt, mits je de taal spreekt, van ongeveer de helft van de wereldbevolking een oogrol en van de andere helft een grijns. Nu wil ik dit semi-wetenschappelijke feit niet weerspreken en wil ik er ook niet verder op in gaan, maar het vak van medicijnman of sjamaan kan niet veel jonger zijn dan het van, uh, dat andere.

Wat mij altijd opvalt aan de moderne geneeskunde is dat er zo veel soorten zijn. In de gezondheidszorg van nu lopen naast artsen en verplegers, nu ook een grote variateit aan laboranten, techneuten, gedragstherapeuten en ondersteunend personeel rond. En dan hebben we het nog niet eens over de verscheidenheid binnen deze noemers. Wondverpleegkundigen, stomaverpleegkundigen, thuisverpleegkundigen, maar ook diëtisten,

Bij sommige stammen vervullen de geneesheren ook nog religieuze functies 28

Parallaks

fysiotherapeuten en speciaal opgeleide laboranten voor elke veelgebruikte imaging-techniek. Plus alle tientallen verschillende specialisaties die artsen kunnen kiezen, waar ze dan in opleiding voor kunnen zijn of al hun eigen afdelingen hebben. Hoe oud is deze trend, met het oog op de hoge leeftijd van het vak ‘geneeskunde’?

Laten we bij het begin beginnen. Toen de mensheid nog rondliep in stammen en zijn eten verzamelde met jagen en het verzamelen van eetbare planten. Als we afgaan op soortgelijke stammen uit moderne tijden, zoals bijvoorbeeld de aboriginals in Australië, dan is het zeer waarschijnlijk dat geneesheren ook religieuze functies vervulden.

Een sjamaan of medicijnman kon bepaalde natuurlijke medicijnen gebruiken en simpele procedures als gebroken botten spalken. Maar vaak konden ze dit niet verklaren, hier komt het religieuze aspect bij kijken. Als de medicijnman het niet begreep, was de enige overgebleven optie dat een godheid of bosgeest de arme sterveling had geholpen. Afgezien van ‘mechanische’ problemen (een uitstekend bot is nogal een duidelijke hint) was het ritueel rond het genezen van een stamgenoot net zoveel geneeskunde bedrijven als de goden gunstig stemmen.

Dit bleef de norm tot wij als mensheid dichter op elkaar zijn gaan wonen. En zelfs toen was de geneeskunde grotensdeels ‘trial-and-error’. Het menselijk lichaam was een black box waar iets mis mee was, je modderde wat aan, verbrande wat heilige kruiden, riep godheid Oegidiboegidi aan en soms hielp het, soms niet. Er was geen reden om je als geneesheer te specialiseren, omdat het niet bekend was dat verschillende ziektes verschillende oorzaken hadden. Natuurlijk was het bekend dat als de patiënt last van zijn keel had, dat er iets mis was in de keel maar dat er verschil was tussen een infectie en een hartaanval (ook een mogelijke oorzaak van keelpijn) was niet duidelijk.

Jaargang 11, maart 2012

Door: Jan Verhoeff

In 400 voor Christus kwamen de Grieken met een nieuw idee, de kwalen van het lichaam waren niet het gevolg van een kwade geest of slecht karma, maar een slechte balans van de vier humoren. Deze theorie (beter uitgelegd in Parallaks april 2011) was een stap in de goede richting, het probeerde de geneeskunde een fundament te geven, waar de rest van de geneeskunde op rustte.

Jammer dat het gigantisch foutief bleek. Toch bleef deze theorie dominant tot het begin van de 19e eeuw. En, uitzonderingen daargelaten, medische specialisatie bleef ook uit. Maar hier kwam dus verandering in rond 1800, toen de eerste echte ziekenhuizen verschenen. Samen met andere uitvindingen en ontdekkingen, zoals de microscoop en medische scheikunde, was dit de bakermat voor medische specialisatie zoals wij die kennen.

De geneeskunde die artsen vandaag de dag in ziekenhuizen beoefenen wordt Evidence-based Medicine genoemd. Het menselijk lichaam is geen black-box meer, het is een redelijk goed begrepen systeem met veel verschillende subsystemen, zoals de organen, maar ook bijvoorbeeld de hormoonhuishouding of de bloedstolling. Deze theorie werd ontwikkeld in Parijs, samen met het idee van medische pathologie. Er waren hiervoor ook al wetenschappers die, hun tijd ver vooruit, ook al tot deze conclusie waren gekomen, maar in Parijs was de eerste keer dat deze theorie breed werd geaccepteerd en ook doorgegeven aan grote hoeveelheden leerlingdokters.

De artsen in Parijs kwamen tot deze ontdekkingen door het simpele feit dat ze toegang hadden tot grote hoeveelheden stoffelijke overschotten.

Door de bevindingen uit de autopsies te linken aan de kwalen waar patiënten tijdens hun leven aan leden werden patronen zichtbaar met de verschillende sub-sytemen in het lichaam als focus. Nu waren er meerdere ziekenhuizen gevestigd in Parijs en omstreken en om zich te onderscheiden (net zoals minister Schippers van plan is met onze ziekenhuizen – zie verderop in deze editie) gingen afdelingen en hele locaties zich specialiseren.

Nu zijn onderzoekers er niet over uit wat nou eerst kwam. Er is een kip-en-het-ei discussie over de ziekenhuizen en het idee van gelocaliseerde kwalen in het lichaam. Sommige beargumenteren dat ziekenhuizen juist ontstaan zijn als gevolg van de nieuwe theoriën, anderen zeggen dat de ziekenhuizen er eerder waren. Ik weet het niet, ik ben alleen maar wat blij dat mijn chirurg niet meer hard-op godheid Oegidiboegidi vraagt om mijn genezing als ze de anaestesie aanzetten.

Pas in de 19e eeuw verschenen de eerste echte ziekenhuizen

Jaargang 11, maart 2012

Parallaks

29

Symposium Inside out - Diagnosis, creating a broader view Stel je voor: je gaat studeren en je wilt zoveel mogelijk te weten komen over jouw toekomstige vakgebied. Je wilt eigenlijk alles weten. Maar hoe? Hoe ga je dat bereiken?

Laat staan onthouden. Je studie is maar één deel van het totale pakket aan info dat je aangereikt krijgt. Daar zit bij lange na niet alles in, je zult je zelf verder moeten verdiepen in dat wat het vakgebied te bieden heeft. Een van mogelijkheden tot verdieping is het symposium van SV Paradoks!

Mijn naam is Tim Boers, ik ben dit jaar de voorzitter van de symposiumcommissie! Editie 2012 en dit jaar staat het volledig in het teken van de diagnostiek.

Diagnostiek zeg je? Jazeker het nieuwste van het nieuwste komt voorbij. En niet alleen apparatuur maar ook inside information over het nieuw te bouwen CMI. Ja lieve biomedisch technologen, het is zover: jullie krijgen je eigen skillslab! Wil jij nu weten wat er allemaal gaat gebeuren in het CMI, dan raad ik je aan je in te schrijven voor het symposium en je te laten verassen!

Top bedrijven uit de medische wereld komen langs om hun vernuftige diagnostische apparatuur te showen. Maar ook een arts komt langs om wat te vertellen over zijn ervaringen met diagnostiek.

Uiteraard is zo’n hele dag best lang en afwisseling is dan ook zeer welkom het moet immers geen collegedag lijken! Daarom hebben wij dit jaar voor een actief deel gekozen. Een parallellsessie waar je kunt kiezen uit 3 verschillende casussen.

Deze zullen nader worden toegelicht op de site en uiteraard tijdens het symposium zelf.

30

Parallaks

Zo dan, we hebben de techniek, de ervaring en de toekomst, dat moet eigenlijk al genoeg reden zijn om te komen. Maar we begrijpen dat netwerken een belangrijk onderdeel is voor het vinden van de toekomstige werkplek daarom hebben wij veel bedrijven gevraagd langs te komen tijdens de extra lange lunch, waar je al je vragen kunt stellen aan de dan aanwezige afgevaardigden. Zij zullen al je vragen beantwoorden en demo’s geven omtrent hun bedrijf.

Een hele dag gevuld met heel veel verschillende onderwerpen en activiteiten. Dat vergt natuurlijk energie en die kun je dan ook weer ruimschoots aanvullen met de koffie/thee/koek momenten en de lunch. En als al het moois dan uiteindelijk is geweest is er natuurlijk geen betere wijze om de dag af te sluiten dan met een borrel!

Jaargang 11, maart 2012

v.l.n.r.: Aline Kronenberg, Daphne Gengler, Alien Stevens, Tim van Katwijk, Tim Boers, Arthur Vogelzang De commissie die dit voor jou organiseert bestaat uit: Aline Kronenberg: Ik ben Aline Kronenberg, ik ben nu eerstejaars technische geneeskunde en ben nu 18 jaar oud.

Binnen de symposiumcommissie zorg ik samen met Daphne Gengler voor de PR. Ik verwacht dat wij als commissie dit jaar een bijzonder, uniek en verrassend symposium kunnen neerzetten.

Daphne Gengler: Hallo! Ik ben Daphne Gengler, master student Biomechanical Engineering van Biomedische Technologie. Samen met Arthur Vogelzang ben ik verantwoordelijk voor de externe betrekkingen en samen met Aline Kronenberg verzorg ik de PR. We zijn natuurlijk druk bezig om ook dit jaar weer een geslaagd symposium neer te kunnen zetten!

Arthur Vogelzang: Ik ben Arthur Vogelzang, net 21 jaar oud en ben derdejaars BMT. Ik hoop in mijn functie als extern samen met de commissie een interessant en leuk symposium neer te zetten met daarop een goed gevulde markt met leuke stands.

Tim Boers: Ik heb me al deels voorgesteld maar ook ik ben ervan overtuigd dat we dit jaar een uniek en interessant symposium neer zullen zetten waar iedereen wat aan heeft!

Tim van Katwijk: Hallo, ik ben Tim van Katwijk, een derdejaars BMT’er van 21 jaar oud. Als sprekerscöordinator hoop ik een leuke en diverse selectie sprekers te regelen zodat dit jaar het symposium een topsymposium wordt!

Alien Stevens: Hoi, ik ben Alien Stevens. Ik zit in mijn derde jaar van mijn studie, Biomedische Technologie. Dit jaar ben ik penningmeester in de symposium commissie en zal mijn hoofdtaak dus zijn dat ik de geldzaken op orde hou. Ik hoop dat we dit jaar een mooi en groots symposium kunnen neerzetten.

Dus wil jij een dag vol interessante onderwerpen en wil jij kennis maken met mensen uit het bedrijfsleven dan is het Symposium “Inside Out” wat voor jou! Schrijf je nu in op de paradoks site of via www.insideoutsymposium.nl ! Op dit adres vind je ook alle informatie die je nodig hebt omtrent het symposium. Heb je nog vragen of opmerkingen mail/bel of spreek een van ons aan.

Tot 9 mei!

Tim Boers Voorzitter Symposiumcommissie 2012 der S.V. Paradoks

Jaargang 11, maart 2012

Parallaks

31

Ziekenhuizen Specialiseren Door: Freeke Porte Op 4 juli 2012 sloot minister Edith Schippers, minister van volksgezondheid, welzijn en sport, een akkoord met de zorgverzekeraars en de zorgaanbieders van Nederland. Dit akkoord is een gevolg van alle bezuinigingen die het huidige kabinet momenteel moet doorvoeren, het doel van dit akkoord is dan ook het tegengaan van de groeiende kosten die ziekenhuizen maken. In dit akkoord staan een aantal belangrijke punten die gevolgen zullen hebben voor zowel de ziekenhuizen als de patiënten.

De belangrijkste verandering is dat zorgverzekeraars selectiever zorg gaan inkopen. Dit houdt in dat zorgverzekeraars contracten aangaan met bepaalde ziekenhuizen over wat voor soort zorg hun verzekerden vergoed krijgen bij dat ziekenhuis. Patiënten kunnen dus niet meer zelf kiezen in welk ziekenhuis ze zich laten behandelen, althans niet voor alle soort behandelingen. In het akkoord staat dat deze keuzes worden gemaakt op basis van prijs, kwaliteit, doelmatigheid en gepast gebruik. Een ander punt wat in het akkoord staat is dat de overbodig geworden ziekenhuiscapaciteit zal worden afgebouwd, zodat deze kosten niet meer onnodig worden gemaakt. Een gevolg hiervan is dat er banen binnen de ziekenhuizen zullen verdwijnen. Doordat ziekenhuizen minder verschillende soorten artsen nodig hebben zal het aantal mensen wat nodig is krimpen.

De voordelen die tegenover deze gevolgen staan, bestaan vooral uit het terugdringen van de kosten en het verhogen van de kwaliteit van de zorg.

Een van de argumenten die wordt gebruikt voor dit akkoord is dat als de frequentie van bepaalde behandelingen in ziekenhuizen omhoog gaat, de kwaliteit er van ook zal verbeteren. Door deze ervaring gaat het minder vaak mis, wat de kosten ook weer zal terugdringen. Of dit ook zo is, is echter maar de vraag.

Er is namelijk onderzoek gedaan in Amerika onder

32

Parallaks

acht belangrijke behandelingen. Het bleek dat bij maar 3 van de acht behandelingen concentratie ook daadwerkelijk een effect had. Het feit wil dat in Nederland de concentratie van deze behandelingen al was ingezet voor het akkoord van juli 2012.

De grootste nadelen van dit plan liggen aan de kant van de patiënten. Als bepaalde behandelingen alleen nog maar uitgevoerd mogen worden door bepaalde ziekenhuizen, houdt dit in dat patiënten niet meer terecht kunnen bij het ziekenhuis in de eigen regio maar vaker verder zullen moeten reizen om behandeld te kunnen worden. Patienten die deze behandeling moeten ondergaan zijn vaak zieke mensen voor wie het reizen een hele onderneming is.

Dit hele plan klinkt als een goed initiatief om de kosten terug te dringen, er zal echter wel goed nagedacht moeten worden over de gevolgen voor de patiënten en de ziekenhuizen en de uitvoering.

Jaargang 11, maart 2012

PTN Nail Biomet, uw partner in trauma Indicatie: • Pertrochantaire femur fractuur Kenmerken: • 4 soorten schroeven waaronder telescopische trekschroeven • proximaal diameter van 15,9 mm (minder botverlies bij implanteren) • röntgendoorlaatbare richtarm • geïntegreerde set screw • kleurgecodeerd instrumentarium Kijk op www.biomet.nl voor meer informatie, of bel (078) 629 29 29 voor een demonstratie.

Biologics • Bracing • Microfixation • Orthopaedics • Osteobiologics • Spine • Sports Medicine • Trauma • 3i

www.biomet.nl • (078) 629 29 29

Ziekte uitgelicht Siamese tweelingen Ook in het oude Peru werden ze al interessant genoeg gevonden om ze in het jaar 300 van onze jaartelling te vereeuwigen in keramiek: de Siamese tweeling. Ook in de eeuwen daarna waren ze nog jarenlang te zien in veel circussen en rariteitenkabinetten. Vandaag de dag gaan we in de meeste landen wat voorzichtiger met ze om, maar het blijft een merkwaardige vorm van de mens zoals wij die kennen. De beroemdste Siamese tweeling is het duo Chang en Eng Bunker. Deze werden geboren in Siam en treden jarenlang op als “de Siamese tweeling”. Door hun beroemdheid is de term Siamese tweeling dan ook ontstaan. Nadat Chang en Eng uit het circus gingen werden ze uiteindelijk succesvolle zakenlieden in Amerika. Het crue is dat deze beroemde tweeling vandaag de dag gemakkelijk te scheiden zou zijn geweest.

De kans op een Siamese tweeling ligt ergens tussen de 50.000 en 100.000 per conceptie. Dit maakt het een uiterst zeldzame aandoening. Neem hierbij dat de overlevingskans en het bereiken van een volwassen leeftijd van een dergelijke tweeling ongeveer 1 op 4 is en je zult begrijpen dat er slechts weinig op deze aarde rondlopen. Wel is opvallend dat deze aandoening meer voorkomt in zuidwest Azië en Afrika. Wat de oorzaak hiervan is of wat het verband tussen deze twee locaties is, is echter nog niet bekend. Dit komt mede doordat er zo weinig Siamese tweelingen geboren worden, dus onderzoek naar dit verschijnsel is erg lastig.

De afwijking komt ook bij meisjes 3 keer zoveel voor als bij jongens.

Wat de precieze oorzaak is van het ontstaan van Siamese tweelingen is ook in de 21e eeuw nog niet bekend. Er zijn twee verschillende theorieën te vinden in de hedendaagse literatuur.

De oudste theorie beschrijft dat een eicel voor een deel splitst, waarbij dan uit beide delen een foetus groeit die aan elkaar verbonden zijn. De andere theorie stelt dat de bevruchte eicel eerst splitst maar dat stamcellen in de gedeelde eicel gelijksoortige stamcellen in het andere deel vinden en met elkaar fuseren. Deze tweede theorie wordt tegenwoordig wel meer geaccepteerd.

34

Parallaks

De scheiding van Siamese tweelingen is tegenwoordig ook steeds vaker succesvol. Dit in tegenstelling tot de eerste poging tot scheiding in het jaar 970. Toen werd geprobeerd om de ene helft te scheiden van de andere nadat een van de tweeling was overleden.Het overlevende deel stierf 3 dagen later. De kans op het succesvol scheiden van een Siamese tweeling ligt aan de manier waarop de tweelingen met elkaar zijn verbonden en welke organen de tweelingen met elkaar delen. Wanneer een tweeling bijvoorbeeld een hart deelt zal het onmogelijk zijn om deze tweeling van elkaar te kunnen scheiden en dit zal dan ook niet geprobeerd worden. Voor de scheiding van de tweelingen moeten de lichamen goed in beeld gebracht worden zodat het duidelijk wordt welke organen gezond zijn en waar deze zich precies bevinden. Normaal gesproken wordt er voor het bepalen hiervan gebruik gemaakt van MRI voor de organen en röntgenfoto’s om de botten goed in beeld te brengen.

Jaargang 11, maart 2012

Door: Eiko Westerbeek

Wanneer het duidelijk is dat een vrouw zwanger is van een siamese tweeling zijn er eigenlijk 4 behandelingsmogelijkheden. Prenatale behandeling, non-operatieve behandeling, electieve scheiding en scheiding waarbij slechts een van de twee de operatie overleefd. Van dit laatste is vooral sprake wanneer er een parasitaire tweeling is. Dit houdt in dat de ene helft van tweeling de andere gebruikt om in leven te blijven waardoor uiteindelijk de gehele tweeling zal sterven. Bij prenatale behandeling wordt de foetus in zijn geheel verwijderd. Van nonoperatieve behandeling is sprake wanneer er voor wordt gekozen om de tweeling niet van elkaar te scheiden omdat het scheiden niet mogelijk is of omdat dit zeer riskant is. Bij electieve scheiding wordt er na 2 á 4 maanden na de geboorte een operatie uitgevoerd om de 2 lichamen van elkaar te scheiden. Deze tijd is vaak ook voldoende om het lichaam goed in beeld te brengen.

Er bestaan veel verschillende vormen van Siamese tweelingen. De naam voor de categorie waarin de Siamese tweeling valt wordt gemaakt door het deel waar ze aan elkaar zitten, plus het achtervoegsel ‘pagus’, dit is de Griekse term voor “aan elkaar zittend”. Enkele soorten zijn bijvoorbeeld thoracopagus, omphalopagus, pygopagus, ischiopagus and craniopagus. De meest voorkomende soort is de Thoraco-omophalopagus tweeling. Ongeveer 70% van de Siamese tweelingen vallen in deze categorie. Helaas is dit ook de soort met de minste overlevingskans. Dit omdat ze vaak complex gefuseerde hartmassa’s hebben. Bij deze soort zitten de tweelingen aan elkaar vast vanaf de bovenkant tot aan de onderkant van de buik en delen ze vrijwel altijd het hart en de lever.

De daarnaast meest voorkomende soort is de pygopagus. Bij deze soort zit de tweeling verbonden met hun achterwerk: het heiligbeen en het staartbeen is met elkaar vergroeid. Soms komt het ook bij deze soort voor dat het onderste deel van het spijsverteringsstelsel of een deel van het voortplantingsstelsel met elkaar vergroeid zit.

Naast deze 2 soorten die 90% van alle gevallen bestrijken zijn er nog tal van andere manieren waarop de tweelingen met elkaar verbonden kunnen zitten.

Het zal voor medici nooit mogelijk zijn om een behandeling te vinden die alle Siamese tweelingen goed kan scheiden. Per geval zal moeten bekeken worden wat de mogelijkheden zijn, de mogelijkheden zullen in de toekomst alleen nog maar diverser worden wat natuurlijk goed nieuws is voor de toekomstige Siamese tweelingen. Met de hedendaagse technieken lukt dit in ieder geval een stuk beter dan in de tijd van de broers Eng.

Jaargang 11, maart 2012

Parallaks

35

TOP TECHNOLOGY FOR PATIENTS MIRA is het Instituut voor Biomedische Technologie en Technische Geneeskunde van de Universiteit Twente. Wij doen innovatief onderzoek op het gebied van Tissue Regeneration, Targeted Therapeutics, Imaging and Diagnostics en Neural and Motor Systems. MIRA is de enige wetenschappelijke instelling in Europa die fundamenteel, toegepast ĂŠn klinisch onderzoek combineert. Het is onze ambitie om ons excellente onderzoek en de technologie die we ontwikkelen om te zetten in producten voor de gezondheidszorg. Tevens stimuleren we onderzoekers om de ontwikkelde technologie onder licentie of via een eigen bedrijf op de markt te brengen.

PotentiĂŤle werkgever De komende jaren groeien wij snel: van de huidige 250 naar 400 medewerkers in 2014. Heb jij het talent en de ambitie om bij MIRA te werken? Houd ons dan in de gaten!

Kijk voor meer informatie over ons onderzoek alvast op www.utwente.nl/mira.