บทธรรมนําทาง พระเวทคู
๒
คณะผูจัดทํา พูนศักดิ์-สุชาดา ประถมบุตร พิเชษฐ-เกษสุดา โพธิบุญ อิสรา วรรณสวาทและครอบครัว สุรศักย-สุกัญญา รําพึงกิจและครอบครัว อภิชาต-ประภาพรรณ ประถมบุตรและครอบครัว ภาสกร-ชลธิชา-ณิชา ประถมบุตร ยุทธพงษ-อรนุช ขวัญชื้นและครอบครัว สุรฤทธิ์-มานิกา-กนกนาถ-ธันยวัฒน รัตนสัค ฉัตรชัย-นิภาพรรณ-ปณาลี-สฐาปก ธีระวงษไพโรจน Masayoshi-Ann Komori สุนทร-สุนันทา-ภัทร-เอมมี่-อมิตา มุงทวีพงษา
พิมพครั้งที่ 1 ธันวาคม 2557 จํานวน 2,000 เลม พิมพที่ หจก. เอส.ออฟเซ็ทกราฟฟคดีไซน
คํานํา บทธรรมนําทางเลม ๒ รวบรวมธรรมะทั้งจากการถอด เทปการสนทนาธรรมในรายการ Dhamma Talk ตอจากเลม แรกและเพิ่มเติมสรุปใจความสําคัญของบทธรรม นํามาเขียน ประกอบภาพถาย บทธรรมเหลานี้เรียบเรียงโดยพระอาจารย สมหมายหรือหลวงพี่แม็ค ปจจุบันทานชวยอบรมชาวบานอยูที่ วัดปาโนนสวรรค อ.สวางแดนดิน จ.สกลนคร ผูจัดทําหวังเปนอยางยิ่งวาหนังสือในมือทานนี้จะเปน ประโยชนเกื้อหนุนใหทานเขาใจใฝธรรม และเปนหลักปฏิบัติสู หนทางดับทุกขตอไป คณะผูจัดทํา
สารบัญ หนา กรรม
๗
สุขโลก สุขธรรม
๑๗
อิสระธรรม
๒๑
การฝกสมาธิเจริญวิปสสนา ปฎิบัติอยางไรใหไดผล
๒๗
มรณสติ
๓๕
วันเกิดพระอริยสงฆสายวัดปา
๓๘
การฝกสมาธิอยางงายๆ
๔๐
อยูกับปจจุบัน ใหมีสติอยูกับปจจุบัน รูทันในการทํา พูด คิด อดีตลวงไป อนาคตยังมาไมถึง ปรุงแตงมากก็เปนทุกข
๔
วัดปทุมวนาราม
ที่สุดของการปฏิบัติ การปฏิบัติในทางพระพุทธ ศาสนานั้น มีมรรค ๘ เปนทาง เดินเปนทางอันเอกมุงสูความ หลุดพนเปนเปาหมายสูงสุดตาม กําลังสติปญญาคือ ศีล สมาธิ ปญญา นั่นเอง ๕
เน
กรรม วันนี้จะขออธิบายธรรมะในเรื่องของกรรม แตวาจะแทรกเรื่องอื่นใหฟงเล็กนอยเปนแนว ปฎิบัติวิปสสนา เรื่องกรรมเปนสิ่งที่มีความสําคัญกับชีวิตกับโลกมาก ทุกภพภูมิเปนไปตาม กรรม พระพุทธเจาทานตรัสเอาไววา สัตวโลกเปนไปตามกรรม กมฺมุนา วตฺตตีโลโก กรรมแปล วาการกระทํา กรรมแบงเปนกรรมในอดีตใหผลในปจจุบัน กรรมในปจจุบันใหผลในปจจุบัน กรรมในปจจุบันใหผลในอนาคต แบงเปน 3 ระดับแบบนี้แลวมนุษยก็จะมีความแตกตางกันไป จําแนกความแตกตางดานอายุ ผิวพรรณ ฐานะความเปนอยู แมแตจิตใจของมนุษยก็แตกตาง กันเพราะวามีการอบรมมาไมเหมือนกัน เรียกวากรรมคือการกระทํามา หลักๆของมันจะอยูที่ ทาน ศีล ภาวนา 3 ขอนี้เปนตัวชัดเจนมาก การใหทานอันนี้ก็แบงเปนหลายระดับเหมือนกัน การใหของธรรมดา การใหของที่ละเอียดใหธรรมะ ใหอภัยทาน การใหทานที่มีความบริสุทธิ์ ของจิตใจที่แตกตางกันผลก็แตกตางกัน เรื่องนี้ละเอียดมากๆ คือเจตนามากอน เจตนาของผู ทํา สิ่งของที่ให และผูรับ อันนี้ก็แตกตางกันไปอีก สวนเรื่องของศีลก็เปนกรรมอยางหนึ่ง การ รักษาศีลรักษาไดมากนอยแคไหน รักษาไดดีไหม ผิดพลาดมากนอยแคไหน อันนี้เปนผลของ กรรมเหมือนกัน ก็เลยมีความแตกตางกันไป แลวก็การภาวนาคือการอบรมจิต หลายคนอาจจะ ไมเขาใจตรงนี้ การอบรมจิตคือการภาวนา บางคนอบรมจิตมาเพื่อเจริญวิปสสนาเพื่อใหหลุด
๗
พน บางคนอบรมในระดับคุณธรรม รูบาปบุญชั่วดี รูจักปลอยวางบางในบางครั้ง อันนี้ก็เปนผลของจิตจะเห็นวา บางคนเกิดมารํ่ารวยมีฐานะความเปนอยูสุขสบาย แตวามีความทุกขใจ อันนี้เขาไมไดอบรมดานวิปสสนาไมได อบรมดานจิต แตมีการทําความดีทางกาย จิตสรางกรรมทางกายในทางดีมาก บางคนก็เกิดมารูปงามผิวพรรณ วรรณงามไมพิกลพิการพวกนี้รักษาศีลดีมีผลทางจิตทางศีล ศีลก็แบงเปนทีละขออยางเชนไมฆาสัตวก็จะอายุ ยืนยาว ทานตรัสวาอยางนั้น คือมันจะมีอานิสงสที่แตกตางกันเรียกวากรรม สวนการอบรมภาวนาจิตก็จะทําใหมี ทุกขนอยแมวาจะไมรํ่ารวยไมหลอสวย ฉะนั้นเรื่องกรรมมันแตกตางกันที่การกระทํา แตวากรรมที่อยูในขอบเขตของพระพุทธศาสนานั้นสําคัญมากกวา กรรมที่อยูในลัทธิอื่นศาสนาอื่นกรรม ที่อยูในศาสนาอื่นก็มีผลของกรรมเหมือนกันคือ กรรมมันเปนกฎธรรมชาติอยางหนึ่งไมวาใครจะทําที่ไหนก็แลว แต จะในลัทธิศาสนาใดก็แลวแต เขาจะใหผลเหมือนกัน เหมือนเกลือเหมือนพริกอยูที่ไหนก็เค็มก็เผ็ดเหมือนเดิม มันเปนธรรมชาติอยางหนึ่ง แตวาความละเอียดหรืออานิสงสมันจะแตกตางกันไป ถาทําในพระพุทธศาสนาจะมี อานิสงสมากและมีมรรคมีผลได คือมรรคผลทั้งหลายมีเฉพาะในพระพุทธศาสนา ศาสนาอื่นจะมีแตความดีธรรม ดา คือไมมีมรรคผลที่จะบรรลุธรรมหรือละกิเลสได มีแตขั้นทําความดี สังเกตวาอยางในแอฟริกา หรือทวีปอื่นที่ ไมใชพระพุทธศาสนา คนที่ยากจนหรือลําบากเขาจะลําบากมากๆเปนอะไรที่ลําบากสุดๆไปเลย แตอยางเราชาว พุทธแมจะยากจนตามชนบทแตวาก็ยังมีความเปนอยูที่ดีไดพอประมาณ ไมไดลําบากแบบที่แอฟริกา อันนี้เพราะ ของเรายังมีอานิสงสในการทําบุญกับพระพุทธศาสนาอยูคือจะไมลําบากมาก ที่ยากจนเพราะการใหทานนอยแตมี อานิสงสของจิตและภาวนาควบคุมดูแลใหเขาอยูไดสบายไมคอยเดือดรอน จะเห็นวาวิถีชีวิตชาวบานชนบททั่วไป
๘
ที่เขานับถือพุทธ เขาจะอยูสงบรมเย็นดีไมมีปญหานี่คืออานิสงสของพระพุทธศาสนาแลวการอบรมจิตมันเปน ธรรมชาติอยางหนึ่งคือวิปสสนา คือพลังจิต สังเกตชุมชนสังคมใดก็แลวแต ถามีการปฎิบัติธรรมมากๆจะไมคอยมี เหตุเภทภัยอะไรมากมาย อันนี้ก็สําคัญเพราะเมื่อกอนอายุมนุษยนี้ยาวนานมากเปนหมื่นป ดวยอํานาจศีลธรรม มนุษยเสื่อมลง เสื่อมลง อายุก็เลยนอยลงๆ สั้นลงๆ จนถึงอยางในปจจุบันเพราะวาการกระทําของมนุษยในทาง ลบก็เลยมีผลตอชีวิต กรรมเปนธรรมชาติอยางหนึ่ง ซึ่งละเอียดออนมาก พระพุทธเจาบอกวามีภัยพิบัติที่ทําใหมนุษยตายจาก โลกนี้ไปไดแก 1.อาหาร 2.ภัยธรรมชาติ 3.โรค 4.อาวุธที่มนุษยประหัตประหารกันเอง มนุษยจะเสื่อมไปจากตรงนี้ เกิดจากการกระทําของมนุษย ปจจุบันเราก็เห็น เราจะเห็นโรค เห็นภัยธรรมชาติ เห็นอาหารเหลานี้ทําใหมนุษย เสียชีวิต อายุสั้นลงการไดรับผลของกรรมที่ตางกันนั้นเปนเรื่องของการกระทําตั้งแตในอดีตชาติดวยสวนหนึ่ง เพราะพระพุทธศาสนาเปนกรรมนิยมไมใชเทวนิยม คือใหเชื่อกฎแหงกรรม เพราะพระพุทธเจาบําเพ็ญบารมีมาไมรู กี่อศงไขยทานจึงไดเปนพระพุทธเจา พระอรหันตทั้งหลายก็เชนกันจึงไดบรรลุธรรมได ฉะนั้นกฎแหงกรรมนี้เปน เรื่องละเอียดออนมากเปนเรื่องจริง สวนเรื่องที่แปลกๆเกิดขึ้นมากมายนั้นเชนตายแลวเกิดใหมเปนเรื่องบุพเพกตปุ ญญตาคือบุญเกา กรรมในอดีตสิ่งเหลานี้ไมสามารถจะอธิบายใหฟงไดแตวาเราเอาปจจุบันก็คือใหเราเขาใจวานี่ คือเปนกฎแหงกรรมอยางหนึ่งที่ยากที่มนุษยจะเขาใจได แมแตพระอรหันตก็ไมสามารถจะเขาใจเรื่องนี้ไดทุกองค มีพระกัสสปทานไปนั่งสมาธิเจริญฌานยอนอดีตไดรอยชาติพันชาติ พระพุทธเจาหามเลยวาพระกัสสปไมสามารถ จะระลึกชาติไดหมดเหมือนพระพุทธเจา ไมตองไปทําใหเสียเวลา ขนาดพระกัสสปเปนอรหันตพระพุทธเจาก็บอก
๙
ฝกใจใฝธรรม ทําจิตใหสงบดวยอารมณกรรมฐาน และอบรมคุณธรรมความดีอยูเสมอ ก็จะไดพบความสุขกาย สบายใจ ในปจจุบันแนนอน
๑๐
วัดพระแกว จ.เชียงราย
วาเรื่องกรรมเปนเรื่องที่ลึกซื้งมากมีแตพระพุทธเจาเทานั้นที่รูได ฉะนั้นใหเราเอาปจจุบันแลวก็ปลงแลวปลอยวาง ปจจุบันแลวก็พยายามทําใหมันดี พยายามเปลี่ยนทิศทางตัวเองเหมือนอยางที่อาตมาเคยบรรยายใหฟงเรื่องภพ ภูมิมนุษยซึ่งภพภูมิมนุษยมีโอกาสมากกวาภพภูมิอยางอื่น คือมนุษยเปลี่ยนกรรมได เปลี่ยนทิศทางที่จะไปได อดีตเราไมรูวาเราเปนอยางไรมาแตปจจุบันเราเปลี่ยนแปลงได เลือกไดที่จะไปไหน นรก สวรรค พรหม นิพพาน มีโอกาสที่ความเปนมนุษยนี่แหละ สัตวเดรัจฉาน หรือเทวดา อะไรก็แลวแต เปรต อสุรกายพวกนั้นนะไมสามารถ จะเปลี่ยนทิศทางตัวเองได แกไขตัวเองไมไดคือรอแคหมดกรรม อยางสัตวเดรัจฉานนี่ก็รอใหตายไป ไมรูวาจะ ไปเกิดเปนอะไร เพราะจะใหทาน รักษาศีลก็ไมได แตมนุษยมีโอกาสตรงนี้คือสรางกรรมตรงนี้ไดสามารถกําหนด ชีวิตตัวเองไดวาจะไปที่ไหนได ถาพูดอีกอยางคือเลือกเกิดไดเริ่มตั้งแตวันนี้เลยวาจะไปทิศทางไหน ฉะนั้นมนุษยมีโอกาสมากกวาภพภูมิใดๆ ทั้งสิ้นเลยแมจะไปเกิดบนสวรรคบางชั้นก็ตองกลับลงมาบําเพ็ญใน โลกมนุษยอีกเหมือนเดิม เพราะอานิสงคการทําความดีไปเกิดในสวรรคไปเสวยสุข สวรรคมีแตสุข นรกมีแตทุกข อยางเดียว แตมนุษยมีครบทุกอยางก็เลยมาละทั้งสุขทั้งทุกข เพราะสุขทุกขเปนเหตุใหเวียนวายตายเกิด เพราะ หลงสุข หลงทุกข คือดีชั่วบาปบุญนี้มันจะเปนอยูอยางนี้ แตวาเมื่อเรายังบารมีไมแกกลาจะไปนิพพานไดก็พยายาม ทําในทิศบวกเปนในทางดีเอาไวใหไดไปอยูสวรรคขางบนขึ้นไปจะดีกวาลงขางลาง ฉะนั้นเรื่องกรรมนี้ก็ขอใหผูฟง (อาน)พยายามทําความเขาใจ และปลงกับชีวิต เพราะเปนเรื่องละเอียดออนมาก บางอยางมันยากที่จะอธิบายให เขาใจถาเราคิดวาสิ่งนี้เปนกฎแหงกรรม มันทําใหเรามีความสุข ปลงได ปลอยวางไดในระดับหนึ่ง คลายเครียดเรา ได ถาเราไปหาเหตุผลอยางอื่นมาอางอิง โทษคนโนนคนนี้ อะไรก็แลวแต มันยุงยากวุนวาย เพราะวาสิ่งที่เกิดกับ
๑๑
เรานี้ไมมีใครอยากใหเกิดเรื่องที่ไมดี แลวที่มันเกิดขึ้นมาไดเนี่ยเปนกฎแหงกรรมอยางหนึ่ง อยางที่มีเรื่องแปลกๆ มากมายตามหนาหนังสือพิมพวาอยูๆก็มีรถสิบลอเสียหลักวิ่งเขาชนบานคน เปนไปไดยังไง คนในบานก็ตาย มัน เปนอะไรมียากที่เราจะเขาใจ บางคนเจอเหตุการที่นาจะตายแตก็ไมตาย อุบัติเหตุหลักๆหรือของแหลมทิ่มแทง ตกลงมาจากตึกก็ไมตาย ตกเครื่องบินก็ไมตาย อันนี้เรื่องของวิบากกรรมมันยากมากๆ แมแตในเปรตวัตถุ กลางวัน เปนเปรตกลางคืนเปนเทวดา กลางคืนเปนเปรตกลางวันเปนเทวดาเปนอยูอยางนี้ก็ยังมีในเปรตบางภพบางภูมิ ฉะนั้นละเอียดมากๆ บางภพเสวยวิมานสุข อีกเวลาหนึ่งก็เสวยวิมานแหงความเปนทุกขควบคูกันไปที่เปนรางเดียวยัง ไมหมดกรรม เปนเรื่องละเอียดออนมากๆ เรื่องกรรมนี้อยากจะแนะนําในเรื่องการปลอยวาง การเขาใจ การยอมรับ และจะทําใหเราเปนสุข ไมตองไป คนหาเหตุผลอะไรมากมายกับสิ่งที่เกิดขึ้น อันนี้เราพูดในกรณีที่วาเราไมรูวาทําไมมันเปนอยางนี้ไมไดเกิดจากการ กระทําในปจจุบันอยูๆมันก็เกิดสิ่งไมดีขึ้นในตัวเราหรือเกิดสิ่งที่ดีเกิดขึ้นกับตัวเราที่วานั้นเปนกรรมในอดีตที่ใหผล แตเรามองไมเห็นและไมรู ฉะนั้นใหตั้งสติใหดีแลวก็พยายามยอมรับทําความเขาใจกับสิ่งเหลานี้ ญาติโยมพยายาม ทําความเขาใจเรื่องกฎแหงกรรมใหดี อยาประมาทเรื่องนี้ เพราะสําคัญมากๆเมื่อชีวิตสัตวและมนุษยทั้งหลายนี้มี กรรมเปนตัวหลอเลี้ยงเปนตัวกําหนดอยู จะฝนไมได ถาใครฝนลิขิตกรรมไดก็คิดวาไมมีในโลกนี้ แลวกรรมก็แก ไมไดดวย มีแตรับไปเพราะทําเอง จะหนักเบาอีกเรื่องหนึ่ง ชาเร็วก็อีกเรื่องหนึ่ง ฉะนั้นพยายามตั้งสติทําความเขา ใจและยอมรับในกฎแหงกรรมในบางเรื่อง เคยบรรยายแลววาบางคนมีความตั้งใจดีพยายามดีแตวาผลมันก็ออก มาไมดี เพราะวามันมีตัวกั้น ตัววิบากบางอยางมากั้นอยูไมใหสามารถเขาไปถึงจุดนั้นได ทําเรื่องเดียวกัน คิดเรื่อง
๑๒
เดียวกัน ทําอยางเดียวกันแตวาผลที่ไดรับตางกันเพราะอะไร เพราะวาวิบากกรรมนั้นตางกัน ฉะนั้นเรื่องนี้เปนเรื่อง ละเอียดออนมากๆ หลายๆคนคิดวาทําดีที่สุดแลว จริงอยูในปจจุบันเขาอาจจะทําดีแตวาวิบากกรรมในอดีตนั้นมัน ซอนเรน กรรมมันมี 16 ประเภทนะ กรรมที่มันแทรกเขามา เยอะแยะมากมายเลย มันจะเขามาเร็วมากๆ บางอยาง ขณะที่เราทําดีๆอยูมันก็พรวดเขามา มันมี 16 ประเภทวันหลังใหอาตมาเอาในพระไตรปฎกออกมาอีกทีหนึ่งเพราะ วา 16 ประเภทนี้ไมสามารถจะอธิบายไดหมด แตที่แนๆก็คือวากรรมนี้ใหผลที่แตกตางกันมากๆคนคนเดียวสามารถ รับวิบากกรรมหลายอยางเหมือนกันเพราะวาเราเกิดมาไมรูวาเราเกิดกี่ชาติกี่ภพเลยนะ แลวมันก็ตามมาอยูอยางนั้น แหละตามมาเรื่อยๆ เราไมสามารถจะรูไดวาอะไรจะมาถึงกอนเปนชาติกอนหรือรอยชาติกอนจะมาถึงวันนี้กอนเราก็ ไมทราบเหมือนกัน ฉะนั้นก็อยากใหตั้งสติใหทําความเขาใจเรื่องกรรมไวดวยเพราะบางคนสามีภรรยาเปนดอก เตอรทั้งคูแตลูกเกิดมาปญญาออน เปนเออ มันเปนไปไดยังไงทั้งที่เขาสมบูรณทั้งคู อันนี้ก็คือเขาตองรับวิบาก กรรมอันนี้ไป แตถามองในทางวิทยาศาตรเขาก็มองอีกอยางหนึ่ง มองกฎแหงกรรมก็มองอีกแบบหนึ่ง บางคนไม มีลูกเลยซะดวยซํ้าเกิดมาเพราะวาวิบากกรรมเขามี มันมีหลายๆอยางหลายกรณีในปจจุบัน แตวาถาเราเทียบเคียง ในพระไตรปฎกหรือคําสอนของพระพุทธเจาแลวมันจะชัดเจนมาก ฉะนั้นเรื่องกรรมนี้คุณโยมทั้งหลายไมตองไป คนควาไมตองไปอยากรูเห็นมากมายเพราะวามันยาก เกินวิสัยที่เราจะไปหยั่งรู แตเอาปจจุบันใหเราตั้งรับใหดีวา สิ่งที่มันเกิดขึ้นกับเรานี้ มันเปนอยางนี้ ทําไมมันเปนอยางนี้ ใหตั้งสติปญญาใหดี แลวก็พยายามตรึกตรองพิจารณา ทําความเขาใจและยอมรับ รับรองวาจะสบายเพราะเราเขาใจและยอมรับ ถาเราไปฝนไมไดนะ บางคนก็ไปขอแก กรรม ไปๆมาๆเอากรรมเขาตัวเองยุงเลยทีนี้เปนเรื่องเปนราวก็เขาสอนผิดๆก็เปนวิบากกรรมอยางหนึ่ง อันนี้สําคัญไมวา
๑๓
หลักกรรม หลักธรรม หลักคิด -เชื่อในกฎแหงกรรม ผลของการกระทํา -ศึกษาหลักธรรมคําสอนตางๆไวบาง -ใชหลักธรรมมาคิดพิจารณาหาเหตุผล เพื่อนําไปปฏิบัติ ดับทุกข
๑๔
วัดแมนางปลื้ม จ.อยุธยา
พระหรือโยมก็แลวแต อยางการสอนธรรมะของพระพุทธเจาถาสอนออกนอกลูนอกทางก็ตกนรก หนักดวยซํ้า การ บิดเบือนธรรมะคําสอนของพระพุทธเจานี้หนักกวาทุกอยาง ฉะนั้นการจะเทศนการแสดงธรรมตองละเอียดตอง โยนิโสมนสิการ คือตรึกตรองใครครวญใหละเอียดตองรูแจงจริงถึงจะแสดงธรรมใหคนฟงได เพราะวาผูฟงจะจํา ความคิดจําธรรมะตัวนี้ไปจนตายและก็จําผิดๆ มีครั้งหนึ่งหลวงปูมั่นทานไปธุดงคทานไปเห็นพระไปเจอพระเขมร หรือขอมแลวทานก็อบรมพระวินัยหลวงปูมั่น แลวทานก็กลับไปทานไปทบทวนแลวพบวาสอนผิดไปขอหนึ่งดึกๆ ทานก็เลยเดินมาหาหลวงปูมั่นบอกวาสอนผิดไปขอหนึ่ง นี่คือความละเอียดของจิตของธรรม ถาไดฟงไดศึกษา ธรรมก็พยายามทําใหเปนสัมมาทิฐิใหมันถูกตองเพราะวาถาเราเขาใจผิดจะไปกันใหญจะเปนวิบากกรรมดวยเราจะ จําผิดๆขามภพขามชาติไป อันนี้สําคัญ ฉะนั้นสุดทายก็ไมมีอะไรจริงๆแลวเรื่องกรรมมันยากที่จะพูดนะแตวาอยาก แนะนําใหคุณโยมตั้งสติใหดีใครครวญยอมรับความจริงในสิ่งที่เกิดขึ้น บางอยางมันไมอาจจะแกไข มันสุดความ สามารถของเรา ก็ยอมวาเปนผลกรรม แคนี้เราก็มีความสุขแลว ถาเราไปคิดโทษสิ่งโนนสิ่งนี้คนโนนคนนี้จะไมมีที่ จบสิ้นเลย ฉะนั้นกฎแหงกรรมทําใหเราตองพบตองเจอเหตุการณแบบนี้คนแบบนี้ในทางที่ไมดีนะ แตถาสิ่งที่ดีเกิด ขึ้นก็ถือวาเปนกรรมดีของเรา เราก็มีความสุข แตถาสิ่งที่ไมดีเกิดขึ้นกับเรา เราก็เปนทุกข แตถาเราปลงได เขาใจ ได วางได ยอมรับไดมันก็เปนความสุขได ฉะนั้นเรื่องกฎแหงกรรมนี้ไมอยากจะใหไปสาวหาสาเหตุของมัน มันยาก ที่จะหยั่งรูไดแมแตเรื่องบางเรื่องยอนไปในเมื่อเราเปนเด็กจนถึงอายุปูนนี้ไมสามารถจะจําไดทุกเรื่องแนนอน อายุ ตั้งแต 2-3 ขวบจนมาปูนนี้ 40-50 รับรองวาโยมจําไมได อดีตชาติยิ่งไกลไปใหญ อันนี้เปรียบเทียบใหเห็นงายๆ ฉะนั้นเรื่องกฎแหงกรรมไมตองไปพูดถึง ใหยอมรับในปจจุบัน ตั้งสติใหดีก็พอเขาใจยอมรับก็มีความสุขได สําหรับ การบรรยายเรื่องกรรมก็คงพอแคนี้คือเนนใหเราอยูกับปจจุบัน ใหยอมรับและเขาใจก็มีความสุขได ก็ขอจบแคนี้
๑๕
วัดราชนัดดาราม
มรรคจิต (ทางเดินของจิต) ใหจิตตั้งอยูในความดีเสมอ มีทาน ศีล ภาวนาบอยๆ เปนเครื่องอยูของจิต เปนหลักของใจ เปนที่พึ่งของใจ ที่สุดก็พบกับความสุข สะอาด สวาง สงบ ๑๖
สุขโลก สุขธรรม สําหรับวันนี้จะขอบรรยายธรรมะหัวขอสุขโลกสุขธรรม หรืออีกนิยามหนึ่งวาโลกสุขกามธรรมสุขวาง สุขทาง โลกนี้เปนความสุขที่ของเกี่ยวกับกามคุณ ๕ โลกสุขกามก็คือสุขทางโลกนั้นสุขดวยกามคุณเปนหลัก เปนเหตุดวย กามคุณ ๕ ลาภ ยศ สรรเสริญ อะไรตางๆ ที่เขาเรียกกามคุณทั้งหลายนี้ เพราะมนุษยตองอาศัยสิ่งเหลานี้อยูในทาง รูป เสียง กลิ่น รส สัมผัสตางๆ พรอมดวยราคะ โทสะ โมหะ ตัณหา อุปาทาน สิ่งเหลานี้มันเปนความสุขของชาวโลก ความสุขเหลานี้เปนความสุขที่แฝงดวยความทุกข หลวงพอชาทานใหคําจํากัดความวาความสุขทางโลกนั้นเปน ความสุขที่เจือดวยความทุกขแตเรามองไมเห็น เปนความสุขที่เจือดวยความทุกข เราคิดวามันเปนความสุข แตความ สุขเหลานี้มันแปรเปลี่ยนตลอดเวลา เมื่อเราสัมผัส ไดรับความสุขตรงนี้ปุปก็หาย แลวก็อยากมันอีก มันจะเปนอยู อยางนี้ ความสุขทางโลก โลกสุขกาม สุขไดดวยกามแตมันแฝงดวยความทุกข เราก็ทะเยอทะยานหากามคุณ รูป เสียง กลิ่น รส อะไรมากมาย โลกก็เลยวุนวายเพราะความสุขทางโลกนั่นเอง เมื่อแสวงหาความสุขโดยขาดธรรมะ ขาดสติ ก็เปนเหตุใหสรางความเสียหายมากมายดวยการแยงชิงเรื่องของกามคุณ ๕ ก็มีทั้งสมหวัง ผิดหวังก็วากันไป ตามเรื่องของโลก นี่คือสุขของชาวโลกเปนสุขที่แฝงดวยความทุกขเจือดวยความทุกขแตเรามองไมเห็นสุขทางธรรม คือสุขที่อยูดวยการทําความดี เชน ใหทาน รักษาศีลและภาวนา การใหทานรักษาศีลนี้เปนพื้นฐาน
๑๗
แตทางธรรมในที่นี้เปนการทําจิตใหวาง โลกสุขกาม ธรรมสุขวางก็คือ จิตที่วางจากโลภ โกรธ หลง คือ จากกิเลส ความวางมีหลายระดับ ระดับแรกคือวางชั่วขณะ ชั่วขณะหนึ่งที่เรามีความสุข เชนวันนี้จะมีสักชวงเวลาที่ จิตใจเราปลอดโปรง นั่งสบายๆ อารมณดี สมองเราวางปลอดโปรง ไมไดคิดอะไรตางๆนี่เปนชวงมีความสุขชั่วขณะ หนึ่ง ความวางอีกระดับที่ยาวขึ้นมาหนอย ระดับปานกลาง ถาเปนสมาธิก็ขั้นอุปจาระ คือวางยาวนานนิดนึง แลวก็วางระดับที่สุดก็คือวางจากกิเลส ตัณหา ฉะนั้นความสุขทางธรรมเนนที่สุขวาง จะวางชั่วขณะ วางปานกลาง หรือวางตลอดก็อยูที่กําลังของสติปญญาของระดับปฏิบัติธรรม การที่จะวางไดก็เกิดจากการปลอยวาง การปลง การปลอยวาง การเขาใจสภาวะธรรมคือเขาใจโลกเขาใจธรรม เมื่อเราเขาใจสภาวะธรรมสภาวะโลกแลว ความสุข ทางโลกเปนเรื่องของความทุกข ความสุขทางธรรมเปนเรื่องของความวาง วางแลวจะสุข ดวยความวางทําใหจิตใจ เราเบิกบาน สบายใจ ดวยการเจริญวิปสสนา ฝกทางธรรม การเจริญวิปสสนา การพิจารณาใชปญญา ใชเหตุ พิจารณา ธาตุ ๔ ขันธ ๕ อายตนะทั้งหลาย เปนอารมณวิปสสนา ถาเราตรึกตรองพิจารณาบอยๆแลวนี้ก็เปนความ สุขที่ไมไดอาศัยวัตถุสิ่งของ คือไมมีอามิส เปนความสุขทางจิต สุขทางจิตลวนๆ สุขแมวาจะไมมีวัตถุสิ่งของ แมวา จะไมไดสัมผัส ก็อยูไดดวยการปฏิบัติธรรม ผูที่มีธรรมในใจ รูจักสันโดษ พอเพียง นี่ก็จะมีความสุข จิตจะวางจาก กิเลสตัณหาหรือเบาบางลง คือใชคําวาวางในหลายระดับ อันนี้ก็เปรียบใหเห็นวา โลกสุขกามคือสุขที่อาศัยอามิส สุขทางธรรมคือความวางของจิต วางจากกิเลสตัณหา วางจากความทุกขทั้งหลาย อันนี้คือความหมายเนื้อหาสาระ ของความสุขทางโลกและทางธรรม ก็ใหทานผูฟงทั้งหลายไปขยายและทําความเขาใจเองใหคําจํากัดความวา “โลกสุขกาม ธรรมสุขวาง”
๑๘
แมนักบวชทั้งหลายก็ตามถาเขาไมถึงสภาพความวางของจิต เกิดจากที่กิเลส ตัณหา ไมเบาบางหมดสิ้นไป ก็ถือวายังไมไดมรรค ไดผลอะไร จะไปเอาลาภสักการะวัตถุสิ่งของนั้นมาวัดไมไดเพราะวาความวางในจิตเกิดจาก การที่กิเลสเบาบาง หรือสิ้นไปนั่นเอง อันนี้ก็ขอฝากเอาไว วันนี้ก็ขอบรรยายในเนื้อหาที่วาโลกสุขกาม ธรรมสุขวาง ไวเพียงแคนี้ ก็ใหนํากลับไปพิจารณาและใชปญญาของตัวเองไปใครครวญ พิจารณาดูวามันเปนอยางไร สุขโลก เปนอยางไร สุขธรรมเปนอยางไร ขอยุติการแสดงธรรมเพียงเทานี้
“ใหพากันเขาวัดนะ วัดดูจิตใจของเรา ตองวัดเสมอ นั่งก็วัด นอนก็วัด เดิน ยืนก็วัด วัดเพราะเหตุใด ใหมันรูไววาจิตเรามันดีหรือไมดี ไมดีจะไดแกไข ตองวัดทุกวัน ตัดเสื้อผาก็ยังตองวัดไมใชเรอะ ไมวัดจะใชไดอะไรละ” หลวงปูฝน อาจาโร ๑๙
รูไดดวยใจ ธรรมนั้นจะรูวาผล เปนอยางไรตอง สัมผัสที่ใจเทานั้น เปนปจจัตตัง คือรูเฉพาะตน จะไมพนทุกขได เพราะคําพูด และพิธีกรรม ใดๆเลย
๒๐
วัดพระแกว จ.เชียงราย
อิสระธรรม สําหรับวันนี้จะขออธิบายธรรมในหัวขอที่วา อิสระธรรม ถาแปลตรงๆก็คือธรรมที่เปนอิสระจากขาศึกจาก กิเลส จากความทุกขทั้งหลาย มันเปนผลของการปฎิบัติ ถาชั้นสูงจะเปนระดับนิพพานและการบรรลุธรรมตามกําลัง สติปญญา อิสระจากกิเลสและความทุกขดวยการเจริญสมถะและวิปสสนาตามหลักของพระพุทธศาสนา เมื่อเรา เจริญสมถะอํานาจของสมถะก็จะทําใหมีอิสระจากนิวรณ ๕ ไดในระดับหนึ่งเพราะนิวรณ ๕ เปนตัวรบกวนจิตทําให จิตไมเปนสมาธิ ตองกําจัดดวยสมถะคอยขมจิตใหเปนอิสระจากนิวรณ สวนการเจริญวิปสสนาก็จะเปนเรื่องของ การทําลายกิเลสที่ละเอียดลงไป ศีลเปนการออกจากกิเลสที่หยาบๆสวนสมถะหรือสมาธิการเจริญฌานสมาบัติ ตางๆ พวกนี้เปนเรื่องของการอิสระจากนิวรณ ๕ (เครื่องกั้นไมใหไปสูความดี ความสงบ)เมื่อเราเจริญสมถะก็จะ หลุดพน หรืออิสระจากนิวรณได สวนวิปสสนานั้นเปนการรูแจงในจิตที่ละเอียดลงไปอีกทําใหอิสระพนไปจาก ปญหาอุปทานได ทําใหเกิดการรูแจงในธรรมที่จะทําลายกิเลส ธรรมที่จะใหพนความทุกข เรียกวาอิสระธรรม จน ไปถึงระดับนิพพานคือการสิ้น ดับ คลาย โดยสิ้นเชิง เรียกวาอิสระธรรมหรือสุญญตา ทําจิตใหถึงขั้นสุญญตาได การทําจิตใหวาง จิตที่เปนอิสระจะเปนจิตที่มีความสุข สงบ สะอาดและบริสุทธิ์ ถาเขาถึงจุดนั้น อันนั้นเปน เรื่องของพระอรหันตเทานั้นที่จะถึงจุดคําวาอิสระธรรมได แตเราก็เปนอิสระไปไดในระดับหนึ่งตามกําลังสติปญญา ตามกําลังอํานาจฌานสมาบัติวิปสสนาที่เราเจริญ ก็เปนอิสระธรรมไปได ดวยจิตที่มันไมไดถูกผูกมัดรัดตรึงไว มันก็
๒๑
ผอนคลาย ทําใหมีความสุขไดคือเปนอิสระไดในระดับหนึ่งก็พยายามทําใหถึงที่สุด แตก็ตองหลายภพหลายชาติ เหมือนกันกวาพระพุทธองคจะมาถึงจุดนี้ กวาพระอรหันตเจาจะถึงจุดนี้เกิดอิสระธรรมไดตองอาศัยความเพียรที่ยิ่ง ใหญที่ยาวนาน ก็ดวยความตั้งใจดี ก็พยายาม จนที่สุดก็ไปสูความเปนอิสระธรรมได แมแตทางโลกก็เหมือนกันถาเรามีปญหาอะไรมาผูกมัดรัดตรึงในจิตใจตลอดเวลามันก็คอนขางจะเครียด เปนทุกข ฉะนั้นเราตองแกดวยธรรมะดวยการเจริญวิปสสนาเจริญสมถะอยางใดอยางหนึ่งที่มันถูกจริตที่เราถนัด การเจริญสมถะทําใหจิตเราสงบได ก็มีความสุขได คือจิตมันพนไปจากภาวะแหงความทุกขในขณะนั้นได สวน การเจริญวิปสสนาเปนเรื่องของการใชปญญาหาเหตุผลภาวนาหาทางออกจากความทุกข พระพุทธเจาทานตรัสไว ชัดเจนวาการศึกษาและปฎิบัติธรรมทั้งหลายทั้งปวงเปนไปเพื่อหาทางออกจากทุกข ไมไดเปนไปเพื่ออยางอื่น อยางอื่นนั้นมันเปนเรื่องของอานิสงส บารมีของแตละคน แตจุดมุงหมายเราก็คือการออกจากทุกข การพนจากทุกข การดับทุกข ก็คือการเปนอิสระจากทุกขจากกิเลสนั่นเอง เพราะกิเลสเปนตัวทําใหมนุษยเปนทุกข กิเลสก็คือตัณหา อุปาทาน เปนเครื่องเศราหมองของจิต เปนเหตุใหจิตใจเศราหมอง อํานาจของกิเลสตัณหาอุปาทาน อวิชชาก็ ทําใหเราเปนทุกข ความเปนอิสระธรรมก็ขึ้นอยูกับวาใครจะอิสระไดมากนอยแคไหน ที่สุดของอิสระก็คือนิพพาน สุขที่ยิ่งใหญ ที่สุด แตถาเราปฎิบัติไดในระดับหนึ่งตามกําลังสติปญญาก็เปนสุขไดในระดับหนึ่งเชนกัน อิสระธรรมเปนผลของการปฎิบัติ เปนธรรมะชั้นสูง มันก็เปนผลที่เกิดจากผูที่เขาถึงแลวทานก็อธิบายเอาไว แลวเราก็มาเจริญรอยตามมรรคตามผลที่ทานทําเอาไว มรรคผลนั้นมีแนนอนไมจํากัดกาล ไมเลือกยุคสมัย
๒๒
พระพุทธเจาทานตรัสวาตราบใดที่มีการปฎิบัติดีปฎิบัติชอบอยู ตราบนั้นก็มีมรรคมีผลอยู มีพระอริยะบุคคล อยู อันนี้ชัดเจนมาก ยุคใดสมัยใดก็แลวแต พระอริยะบุคคลนั้นมีอยูมันเปนอกาลิโกผูที่เขาถึงอิสระธรรมในปจจุบัน นั้นก็มีอยูเยอะแยะเพียงแตวาเราก็จะรูไมได ถาจะรูไดก็ตองรูจากตัวเรากอน ถาเรามีอิสระธรรมพนจากกิเลสไปได มากๆเราก็จะรูวาคนคนนี้ยังคลองอยูกับกิเลสตัวไหนที่มัดเขาอยู จะรูทันทีเพราะวาเราพนไปแลว เหมือนคนอยูที่สูง จะมองเห็นคนอยูที่ตํ่า แมแตเปนฆราวาสก็เหมือนกันถาเรามีความสมบูรณมีความพรอมในเรื่องใดเรื่องหนึ่งเราก็จะ มองออกวาคนคนนึงคนนี้เขากําลังมองหาอะไรเพราะวาสิ่งที่เขาแสวงหานั้นเราผานเราพนไปเราก็จะอานออกรูทัน ทีวาสภาวะจิตคนนี้เปนอยางไรธรรมะก็เหมือนกันถาเราขามพนไปไดในระดับสูงก็จะรูวาคนคนนี้กําลังคลองอะไร อยู ครูบาอาจารยบางทานเอาจุดนี้แหละเขาเรียกวาทายใจได หรือเจโตปริยญาณ คือรูวาระจิตของคนไดดวย อํานาจธรรมที่เปนอิสระ คือทานออกจากตรงนี้ไปแลวก็จะรูวาคนนี้กําลังคลองอะไรอยู พระที่ทานภาวนา พระกรรม ฐานทานจะรู ทานจะมองเห็นความวุนวาย ความทุกขของมนุษยเพราะทานขามไปกอน ถาเรายังไมขามเราก็จะมอง ไมเห็น ยังวนเวียนอยูในกิเลสความทุกขมันก็จะมองไมออก ถาขามไปไดมันก็จะมองออกก็จะเห็นชัดเจน ก็ไม แปลกที่ครูบาอาจารยที่ทานปฎิบัติถึงแลวพนแลว ทานสามารถลวงรูวาระจิตของคนไดคนที่ไปฟงจะตกใจวาทําไม ทานรูเพราะวาทานอานออกแลววาเราพรองอะไรอยู มันมีหลักคิดหลักพิจารณาใหเห็นวาคนนี้เปนอะไรอยางไร อันนี้ทานใชหลักตรงนี้พิจารณาวาคนนี้ยังติดอะไรอยู เพราะทานขามพนไปแลว อันนี้เปรียบใหงายๆเปนอยางนี้ สําหรับวันนี้ก็ขอยุติธรรมหัวขอ อิสระธรรม ก็ขอใหลองไปปฎิบัติพิจารณาดูใหเกิดในจิตในใจของตัวเอง แลวเรา จะเขาใจไดมากกวา อาตมาแคเพียงมาแนะนําใหขอคิดใหหลักการไปทําเทานั้นเอง ขยายธรรมะของพระพุทธ
๒๓
องคใหมันชัดเจนขึ้น ชี้แนวทางใหงายขึ้นสําหรับผูที่ปฎิบัติ เพราะบางครั้งคําสอนของพระพุทธองคเปนคําสอน ที่ผูที่มีสติปญญาเขาถึงเทานั้นถึงจะรูแจง และถายทอดออกมาได คนทั่วไปอาจจะไมเขาใจเนื้อหาสาระมาก ถาไดรับการถายทอดอบรมก็จะงาย ในสมัยพุทธกาลก็จะมีเชน พระกุมารกัสสัปปะ พระกาลุทายี ที่ยอธรรมะของ พระพุทธองคใหสั้นเหลือนิดเดียว คนก็บรรลุธรรมไดมาก แตก็หายากในยุคนี้เพราะธรรมะของพระพุทธองคนั้น ลึกลํ้ามาก ถาภิกษุรูปใดรูปหนึ่งสามารถนําธรรมะที่ยากๆลึกๆออกมาใหคนเขาใจงายก็จะเปนประโยชนเชนหลวง พอชา หลวงปูดูลย ทานยอสั้นๆฟงปุบเขาใจปปเลย รูแจงเลย มีนอยมากๆพระแบบนี้ อาตมาก็หวังวาผูฟง(อาน)ทั้งหลายอาจจะนําธรรมะนําหลักการแนวคิดนี้ไปลองปฎิบัติดูเผื่อไดผลบางใน การดําเนินชีวิตไดเปนอิสระธรรม สําหรับวันนี้ก็ขอยุติแคนี้
“ความดับทุกข ตองแลกเอาดวยการไมตองการความสุข” พุทธทาสภิกขุ ๒๔
หลักธรรมประจําวัน
วัดราชนัดดาราม
ในแตละวันขอใหมีสติสัมปะชัญญะและ หิริโอตัปปะอยูในการดําเนินชีวิตเปน เกราะปองกันไมใหกิเลสครอบงําจิต
๒๕
๒๖
“คนเราทุกวันนี้เปนทุกข เพราะความคิด” - หลวงปูดูลย อตุโล
การฝกสมาธิเจริญวิปสสนา ปฎิบัติอยางไรใหไดผล ในทางพระพุทธศาสนาแบงการฝกจิตเอาไวสองลักษณะคือ 1.เรียกวาสมถะภาวนา และ 2. การเจริญ วิปสสนาภาวนา หรือจะเรียกสมถะกรรมฐานกับวิปสสนากรรมฐานก็ไดผูที่จะฝกทั้งสมถะและวิปสสนานั้นจะตอง ทําความเขาใจใหดีกอนวาสมถะคืออะไรวิปสสนาคืออะไร มีจุดมุงหมายอยางไร มีผลอยางไร ถาเราไมเขาใจสิ่ง เหลานี้ก็จะผิดพลาดในการปฎิบัติคือใชไมถูก เคล็ดลับของการปฎิบัติใหไดผลเร็วก็คือ 1. ตองรูจักอารมณกรรมฐาน ที่ถูกกับจริตของตัวเองทั้งอารมณสมถะและอารมณวิปสสนา ทั้งหมดนี้อยูในหลักกรรมฐาน 40 คือเราตองไปคัด เลือกวาอะไรเปนอารมณสมถะหรือวิปสสนาแลวก็เลือกเอาอยางใดอยางหนึ่งที่มันถูกกับจริตตัวเอง นี่สําคัญ ขอ 2. คือตองรูจักตัวเอง (ขอแรกคือไดอารมณกรรมฐาน) รูจริตตัวเองวาเปนแนวไหน ราคะจริต โทสะจริต โมหะจริต วิตก จริต ศรัทธาจริต และพุทธจริต เมื่อรูจักอารมณกรรมฐานเปนที่ยึดของจิตแลว ทําใหจิตสงบ เกิดปญญาไดเนี่ยเรา ตองรูจักจริตของตัวเองซึ่งมนุษยมีอยู 6 จริต แลวเราก็มาแกที่จริตของเราอีกทีหนึ่ง คืออารมณกรรมฐานกับจริตนี้ มันจะสัมพันธกัน ถาเราไมรูจักสิ่งเหลานี้รับรองปฎิบัติไมได ทฤษฎีนะได ความรูนะได หาจากตําราอานได แตภาค ปฎิบัติจริงๆอาจจะไมไดเพราะการปฎิบัติธรรมนั้นไมไดใชธรรมะหลายขอนะแตใชธรรมะเพียงขอเดียวเทานั้นเองก็
๒๗
สามารถที่จะถึงจุดหมายปลายทางไดแลวก็ที่สําคัญก็คือตองศึกษาวาเรามีจริตแนวสมถะหรือแนววิปสสนาเปนหลัก ถาเรามีจริตที่สมถะคือเนนที่ทําสมาธิเขาฌานพวกนี้มากๆ เราถนัดตรงนี้ก็ตองหาอารมณตรงนี้ใหเจอ ถาเราเปน แนววิปสสนาชอบใครครวญพิจารณาธรรมะ ทํานองนี้ ผลก็จะทําใหสงบได แตถาสมถะอยางเดียวไมตอยอดเปน วิปสสนาก็คงอยูแคสมถะ เกิดความสุขจากความสงบแตจิตไมสะอาด แตถาเราเจริญวิปสสนาจิตจะสะอาดและสงบ ดวย คือมันตางกัน ในหลักปฎิบัติจะแบงเปน สมถะที่มีวิปสสนาเปนพื้นฐาน วิปสสนาที่มีสมถะเปนพื้นฐาน สมถะอยางเดียว และวิปสสนาอยางเดียว สมถะที่มีวิปสสนาเปนพื้นฐานหมายความวาผูเจริญวิปสสนามากๆจนเขาใจรูแจงในธรรม แลวจิตก็จะสงบเมื่อสงบแลวก็สามารถเขาฌานสมาบัติไดงายเพราะวาไมมีวิตกวิจารณอีกแลวเพราะวาจิตมันรูแจง ไปแลวมันสงบ สะอาดไปแลวเขาฌานอยางเดียวเขางายสวนพวกที่วิปสสนาที่มีสมถะเปนพื้นฐานก็คือตองทําจิต ใหสงบเสียกอน เรียกวาทําใหจิตออน(โยน)พรอมที่จะวิปสสนาตอไป พระก็เปนอยูแคนี้ สวนที่เหลือคือพวก วิปสสนาลวนๆก็คือฟงเทศนฟงธรรมแลวหลุดพนไปเลย ไมตองมานั่งสมาธิปวดแขงปวดขาอะไรมากมาย สวนพวก สมถะลวนๆก็คือพวกฤาษีชีไพรที่ไมสามารถจะตอยอดเปนวิปสสนาได คือปญญาบารมีไมเกิดมันก็ยาก แตทั้งนี้ทั้งสมถะและวิปสสนามันเปนสิ่งที่อาศัยกันและกันอยู วิปสสนาเปนเรื่องของปญญาการรูแจง หลุด พนดวยอํานาจของปญญาเทานั้น แตวาพระบางองคตองฝกสมถะมากอนมากๆปญญาอาจจะนอย คือปญญาจะเกิด ชวงสุดทายคือชวงตัดกิเลสใหขาด พวกนี้สวนมากจะเปนพระแนวอภิญญา(6)วิชชา3 คือทานเจริญฌานสมาบัติ กอนที่จะเจริญวิปสสนาได สวนพระที่เจริญวิปสสนาแลวหลุดพนไปเลยก็จะเปนเรื่องของบุญฤทธิ์คือฤทธิ์อันเกิด
๒๘
จากการสําเร็จเปนพระอรหันตแลว จะเกิดอีกทีหนึ่ง แตสวนมากพระที่เจริญสมถะกอนอาจจะมีฤทธิ์มีเดชแฝงขึ้นมา กอนที่จะบรรลุธรรม คือจะมีสิ่งเหลานี้เกิดมาดวย ดวยอํานาจฌานจะมีฤทธิ์มีเดชไดเขาเรียกวาโลกียญาน มี ปาฎิหาริยเกิดขึ้นไดชวงนึง แตถายังไมหลุดพนก็เสื่อมได แตฤทธิ์ของการเจริญวิปสสนาคือฤทธิ์เดชที่เกิดจากการ หลุดพนเปนฤทธิ์เดชที่เปนอมตะไมมีเสื่อม เปนเรื่องของคุณธรรมควบคุมไปดวย อันนี้อยากฝากผูปฎิบัติทั้งหลาย ใหเขาใจไววาการปฎิบัติธรรมนั้นนะอยูที่อารมณของจิตและการรูจักจริตของตัวเองเปนหลัก มันไมมีผูวิเศษทานใด จะมาบันดาลใหใครจะมาบรรลุอะไรได ตองทําเอาเอง จะไมมีใครมาเสริมเติมแตงหรือเพิ่มพลังใหเหมือนที่บาง สํานักเขาประกาศวาไปเพิ่มพลัง ถายทอดพลัง เอามือแตะหนาผากแตะขางหลัง มันไมมีอยางนั้น เปนเรื่องของจิต ที่เราตองทําเองฝกเองเทานั้น จิตจะมีพลังก็ตอเมื่อจิตนั้นสงบ รางกายจะมีพลังตอเมื่อเราออกกําลังกาย มันจะ แตกตางกันตรงนี้ จิตตองฝกใหสงบถึงจะมีพลัง ฉะนั้นผูที่จะมีพลังจิตไมวาจะเกิดจากการฝกวิปสสนาหรือเจริญ สมถะก็แลวแต ลวนแลวแตเปนเรื่องของการฝกจิต จุดมุงหมายคือความสงบ รูแจง คือ การปฎิบัติธรรมในทาง พระพุทธศาสนานั้นเปาหมายก็คือความหลุดพน มีความสุขจากการที่กิเลสลดนอยลงไมใชวานั่งสมาธิแลวกิเลสไม ลดลงก็ไมมีประโยชน ก็เหมือนกับพวกลัทธิตางๆที่เปลือยกาย หรือทรมานตน หรือพวกที่ยังมัวเมาในความสะดวก สบายก็ยังไมได เพราะการปฎิบัติธรรมตองมีการฝกฝน มีความเปนอยูที่เหมาะสม ยึดหลักสันโดษ ความพอเพียง เรียบงายสมถะ มันจะเปนตัวหลอหลอมใหทั้งกายทั้งจิตมันมีสมดุลยคือมรรค 8 คนที่พูดธรรมชั้นสูงแตอยูอยาง ฮองเตมันก็ไมไดเพราะวามันคนละเรื่อง กายกับจิตมันตองสัมพันธกันในความเปนอยู เพราะวารางกายจะมีความ สะดวกสบายมีการปรนเปรออยูดวยความหรูหราอลังการก็เกิดจากจิตมีความตองการใหรางกายเสวยสุข
๒๙
เพราะจิตเปนตัวปรุงแตง มันเปนไปไมได กายกับจิตตัองสมดุลกันลงตัว อันนี้เปนเรื่องของการเจริญสมถะและ วิปสสนาทั้งสมถะและวิปสสนาในทางพุทธศาสนานั้นอยูในหมวดสัมมาสมาธิ สัมมาทิฎฐิ สัมมาสังกัปโป ดําริชอบ แบงเปนศีล สมาธิ ปญญา แลวผลก็คือความหลุดพน กิเลสนอยลง ถาผลมันไมเปนอยางนี้ มันไมใช จะสมถะก็ตาม วิปสสนาก็ตาม ถาผลมันไมเปนไปเพื่อกิเลสนอยลงเพื่อการรูแจง มันก็ยังไมใช ยังไมถูกไมเหมือนสมถะของโลกีย ฌานของฤาษีชีไพรที่เนนสงบเฉยๆแตกิเลสไมลดในสมัยพุทธกาลก็มีฤาษีที่เหาะเหินเดินอากาศไดแตวาพอไดยิน เสียงผูหญิงรองเพลง ฌานสมาบัติก็กระเจิงฟุงซานก็เลยตกลงมา สมถะมันยังไมไดฆากิเลส สวนการเจริญ วิปสสนาคือการฆากิเลสลวนๆ ฆากิเลสเร็วขึ้น ผูใดที่มีปญญามีบุญในการเจริญวิปสสนามามาก ถาไดฟงเทศนฟง ธรรมอะไรที่ถูกจริตของเดิมๆของตัวเอง มันจะรูแจงขึ้นมา กิเลสตายทันที แตถาเจริญสมถะมากๆ มันอยูที่บุญเกา ดวยสวนหนึ่ง ใครฝกฝนอะไรมามันจะทําสิ่งเหลานั้นไดดี ทั้งนี้การเจริญสมถะและวิปสสนาเปนไปเพื่อความหลุด พน เพื่อละกิเลสใหนอยลง กําจัดความทุกขใหนอยลง ละกิเลสจากธรรมดา ไปจนที่สุดคือนิพพาน ก็แบงเปนพระ อริยะบุคคลตามลําดับของจิต นี่คือหลักของการเจริญวิปสสนาผลมันเปนอยางนี้ ถาผลมันไมเปนไปอยางที่กลาวมา คือเพื่อพนทุกขดับ ทุกข มันไมใช เพราะมันเปนมิจฉาทิฎฐิ ก็ขอฝากหลักการคือ 1.ตองรูจักจริตของตัวเองกอน (6`ประการ) และ 2. ตองรูอารมณกรรมฐานที่ถูกกับจริต ถารูจักสิ่งเหลานี้รับรองปฎิบัติธรรมไดผลแนนอน 3. ตองดูผลของการปฎิบัติวา กิเลสเราลดลงไหม คุณธรรมเพิ่มขึ้นไหม มีความสุขขึ้นไหม ถาตรงนี้ไมเกิดแสดงวาเราตองเริ่มทบทวนใหมวามัน อยูในหลักที่เปนสัมมาไหม มันไมไดยากเลยเพียงใหเราเขาใจในหลักการที่วามานี้ ก็ขอฝากนักปฎิบัติทั้งหลายนํา
๓๐
หลักนี้ไปคิดดู เราอยาไปตามสํานักไหนที่มีชื่อเสียง มัวแตวิ่งหาขางนอกจากชื่อเสียงแลวทําตามเขาแตไมไดมอง ตัวเอง อันนั้นมันก็ยาก แตถาบังเอิญไปถูกจริตกับเราก็แลวไป แตถายังไมถูกจะไปฝนทําอารมณนั้นก็ไมได ตองหา ใหม อันนี้ขอฝากผูที่สนใจในธรรม
“พระพุทธศาสนาไมมีอํานาจอะไรเลย แมกอนทองคําก็ไมมีราคาถาเราไมมารวมกันวามันเปนโลหะที่ดีมีราคา ทองคํามันก็ถูกทิ้งเหมือนกอนตะกั่วเทานั้นแหละ พระพุทธศาสนาตั้งไว มีอยู แตถาเราไมประพฤติปฏิบัติจะไปมีอํานาจอะไรเลา อยางธรรมะเรื่องขันติ มีอยู แตเราไมอดทนกัน มันจะมีอํานาจอะไรไหม..” หลวงพอชา ๓๑
ที่สุดก็หยุดคิด เมื่อรูแจงและเขาใจใน สิ่งใดอยางถองแทแลว ไมปรุงแตงกับสิ่งนั้นอีก เพราะไมสงสัยในจิตอีกแลว
๓๒
วัดหลงหัว เซี่ยงไฮ
ความพอดี ในการปฏิบัตินั้น หาความพอดี พอเหมาะกับอารมณกรรมฐาน และสิ่งแวดลอม เชน บุคคล สถานที่ อาหาร ธรรมะ ทางโลกก็เชนกัน มีความพอดี รูจักพอใจในสิ่งที่ตนมี เปน อยู จะมีความสุขเชนกัน
โลหะปราสาท
๓๓
สมาธิจิต คือจิตที่ตั้งมั่นไมสัดสายไปตาม อารมณ อันเปนเหตุใหฟุงซาน การทําใหจิตมีสมาธินั้น มีสอง ลักษณะ คือจิตที่สงบเพราะ กําหนดอารมณอยางใด อยางหนึ่งและสมาธิที่เปน ธรรมชาติคืออยูกับ การทําความดีมากๆ และหรืออยูในที่ สงบสงัดวิเวก
๓๔
วัดถํ้าผาแดน จ.สกลนคร
มรณสติ มรณสติเปนเรื่องของการพิจารณาความตาย เปนมงกุฎของกรรมฐาน เปนสุดยอดของการฝกวิปสสนา กรรมฐานทางพระพุทธศาสนา คือการพิจารณาความตาย ผูที่พิจารณาความตายอยูประจําบอยๆจะทําให 1.ไม ประมาทในชีวิต 2.ปลอยวาง ปลงกับชีวิตไดงายขึ้น 3.เปนคนที่มีจิตสงบ เปนแบบนี้ คือถาเราพิจารณาความตายบอยๆก็จะทําใหเราปลงได ปลอยวางได ไมยึดมั่นถือมั่น จิตก็จะวางเร็วขึ้น ทําการทํางานทําหนาที่ตางๆก็เปนการทําดวยหนาที่ดวยธรรมะเราปลอย เราวางได เราสงบได กิเลสเรานอยลง พูด งายๆคือการเบียดเบียนผูอื่น ความโลภ โกรธ หลง มันก็นอยลง มันสบาย ทํางานแบบสบายๆ ถาเปนพระก็สามารถ บรรลุธรรมชั้นสูงไดเร็วขึ้นและการพิจารณาความตายนี้อานิสงสสูงมากพระพุทธเจาตรัสวาการพิจารณาความตายนี้ มีอานิสงสมากๆ พระพุทธเจาถามพระอานนทวา วันวันหนึ่งเธอพิจารณาความตายกี่ครั้ง พระอานนทตอบวา รอย ครั้ง พันครั้ง หมื่นครั้ง พระพุทธเจาตรัสวาเธอยังประมาทอยู พระพุทธเจาตอบวาตองพิจารณาตลอดเวลา (อันนี้ สําหรับพระอริยะบุคคล) แตสําหรับปุถุชนแตระลึกนึกถึงความตาย เราปลง วันหนึ่งเราปลงสภาวะธรรมสักนิดหนึ่ง มันก็ทําใหเรามีความสุขได ผอนคลายได ชวยแกปญหาชีวิตได คือบางทีมันก็คิดวา จะอะไรมากมาย วันหนึ่งเราก็ ตาย เอาอะไรไปดวยก็ไมได ดูเปนคําพูดงายๆแตมันแกปญหาไดดีมากๆ คิดตรงนี้ไดก็ชวยไดเยอะ ขนาดพระเปน อรหันตไดก็พิจารณาความตายนี่แหละ
๓๕
ฉะนั้นผูที่พิจารณามรณสติไดเนี่ย มันมีอานิสงสในปจจุบันและอนาคต ปจจุบันคือทําใหตัวเองมีความสุข จิตวางขึ้นเบาขึ้น โลภโกรธหลงนอยลงปลงได ปลอยวางได จิตวางงายอานิสงสอนาคตภพหนาก็คือถาไมเขา นิพพานก็ไปอยูช◌ันพรหมได เพราะสภาวะจิตสูงมากจิตไมมีอุปาทานหรือมีนอยมากคนที่พิจารณาความตายบอยๆ ก็จะไมกลัวตาย ก็เลยไมมีความทุกข โดยธรรมชาติแลวมนุษยจะกลัวความตายเชนเดียวกับสัตวทั้งหลาย กลัว ความตาย รักชีวิต กลัวความพลัดพรากจากสิ่งที่รัก ผลก็คือเปนทุกขถาหากวาเราพิจารณาบอยๆแลวเราปลงไดวาง ได เขาใจยอมรับธรรมชาติ มันก็เปนเรื่องของธรรมชาติของธรรมะลวนๆมันก็ทําใหเราสบายใจจะทําอะไรก็แลวแต หนาที่การงานอะไรก็แลวแตเราจะทําดวยจิตที่สงบวางเปลา ก็ขออนุโมทนากับผูตั้งคําถามนี้มาดวยมากๆเพราะ นอยคนที่จะพูดถึงเรื่องมรณสติเพราะเปนเรื่องที่ดูนากลัวสําหรับปุถุชน แตสําหรับผูที่ปฏิบัติธรรมพอพูดถึงความ ตามแลวจะมีความสุข
“กิเลสทั้งหมดเกิดรวมอยูที่จิต ใหเพงมองดูที่จิต อันไหนเกิดกอน ใหละอันนั้นกอน..” หลวงปูดูลย อตุโล ๓๖
อารมณกรรมฐาน อารมณที่ใชในการอบรมจิตมีสองอยาง สมถะทําใจใหสงบนิ่ง และวิปสสนาทําใจใหรูแจงในธรรม ควรเลือกใชตามจริตและ หาอารมณที่ถูกจริตเปนสําคัญ จึงจะไดผล
วัดถํ้าผาแดน จ.สกลนคร
๓๗
วันเกิดพระอริยสงฆสายวัดปา มกราคม หลวงปูแฟบ สุภัทโท (๑) หลวงปูบุดดา ถาวโร (๕) หลวงปูสุทัศน โกสโล (๖) หลวงปูวิริยังค สิรินธโร (๗) หลวงปูเหรียญ วรลาโภ (๘) หลวงปูคําพอง ขันติโก (๑๓) หลวงปูประสาร สุมโน (๑๖) หลวงปูแวน ธนปาโล (๑๘) หลวงปูมั่น ภูริทัตโต (๒๐) หลวงปูสิงห ขันตยาคโม (๒๗) ทานพอลี ธมมธโธ (๓๑)
เมษายน หลวงปูทา จารุธัมโม (๑) หลวงพอสนอง กตปุญโญ (๕) หลวงปูสมชาย ฐิตวิริโย (๗) หลวงปูกินรี จันทิโย (๘) หลวงปูจันทรแรม เขมสิริ (๑๗) หลวงปูจูม พันธุโล (๒๔) หลวงปูเทสก เทสรังสี (๒๖) หลวงปูบุญพิน กตปุญโญ (๒๗) พระ อินทรถวาย สันตัสสโก(๒๗) หลวงปูทอง จันทสิริ (๒๘)
๓๘
กุมภาพันธ เจาคุณนรรัตนราชมานิต (๕) หลวงพอพุธ ฐานิโย (๘) หลวงปูจันทา ถาวโร (๑๐) หลวงปูหลุย จันทสาโร (๑๑) หลวงปูชอบ ฐานสโม (๑๒) หลวงปูหลา เขมปตโต (๑๔) หลวงปูแหวน สุจิณโณ (๑๖) หลวงปูบุญฤทธิ์ ปณฑิโต (๑๗) หลวงปูบุญเพ็ง กัปโป (๒๑) หลวงปูหลวง กตปุญโญ (๒๗)
พฤษภาคม หลวงปูศรี มหาวิโร (๓) หลวงปูทอน ญาณธโร (๓) พระอาจารยอุนหลา ฐิตธัมโม (๓) หลวงตาพวง สุขินทริโย (๖) หลวงพอปญญานันทภิกขุ (๑๑) หลวงพอทูล ขิปปปญโญ (๒๐) หลวงพอพุทธทาสภิกขุ (๒๗) หลวงปูอวาน เขมโก (๒๗)
มีนาคม หลวงปูคูณ สุเมโธ (๑) พระอาจารยคําแพง อัตตสันโต (๓) หลวงปูอุทัย สิรินธโร (๑๒) พระอุบาลีคุณูปมาจารย (๒๐) หลวงปูมี(เกลา) ประมุตโต (๒๖)
มิถุนายน พระอาจารยสรวง สิริปุญโญ (๕) หลวงปูเจี๊ยะ จุนโท (๖) หลวงปูจันทรโสม กิตติกาโร (๑๒) หลวงพอชา สุภัทโท (๑๗) หลวงพอวิชัย เขมิโย (๒๕)
วันเกิดพระอริยสงฆสายวัดปา กรกฎาคม หลวงปูแบน ธนากโร (๒) หลวงพอทองพูน ปุญญกาโม (๖) หลวงตาสมหมาย อัตตมโน (๗) หลวงปูฤาษีลิงดํา (๘) หลวงปูออนสา สุขกาโร (๑๐) หลวงปูจวน กุลเชฎโฐ (๑๐) พระอาจารยสิงหทอง ธัมมวโร (๑๒)
ตุลาคม หลวงปูลี ฐิตธัมโม (๒) หลวงปูดุลย อตุโล (๔) หลวงปูทองใบ ปภสัสโร (๖) หลวงปูเพียร วิริโย (๗) หลวงปูจันทรศรี จนททีโป (๑๐) พระอาจารยฟก สันติธัมโม (๑๑) หลวงปูมหาเจิม ปญญาพโล (๑๒) หลวงปูมหาบุญมี สิริธโร (๑๔) พระอาจารยปญญาวัฒโท (๑๙) หลวงปูบุญเพ็ง เขมาภิรโต (๒๐) พระอาจารยสาคร ธัมมาวุโธ (๒๐)
สิงหาคม หลวงปูคําฟอง เขมจาโร (๒) หลวงปูตื้อ อจลธัมโม (๓) พระพอไพบูลย สุมังคโล (๓) หลวงปูอํ่า ธมมกาโม (๔) หลวงตาแตงออน กัลปยาณธัมโม (๘) หลวงตามหาบัว ญาณสัมปนโน (๑๒) หลวงปูสาย เขมธัมโม (๑๒) พระอาจารยวัน อุตตโม (๑๓) หลวงปูฝน อาจาโร (๒๐) หลวงปูสุวัจน สุวโจ (๒๙) พระสุพรหมยานเถร (๓๐)
พฤศจิกายน หลวงปูเสาร กันตสีโล (๒) แมชีแกว เสียงลํ้า (๕) พระอาจารยเลี่ยม ฐิตธัมโม (๕) หลวงปูกงมา จิรปุญโญ (๖) หลวงปูถิร ฐิตธัมโม (๘) หลวงปูคําบอ ฐิตปญโญ (๑๑) หลวงปูเปลี่ยน ปญญาปทีโป (๑๖) หลวงปูสิม พทธาจาโร (๒๖)
กันยายน หลวงปูบุญจันทร กมโล (๑๕) หลวงปูออนศรี ฐานวโร (๑๖) หลวงปูเนย สมจิตโต (๑๗) หลวงปูแปลง สุนทโร (๒๐) หลวงปูสังข สังกิจโจ (๒๔)
ธันวาคม หลวงปูขาน ฐานวโร (๒) หลวงปูวิไลย เขมิโย (๒) หลวงปูหลอด ปโมทิโต (๙) พระพอบุญทัน ปุญญทัตโต (๒๐) หลวงปูผาน ปญญาปทีโป (๒๑) หลวงปูมหาเนียม สุวโจ (๒๔) หลวงปูขาว อนาลโย (๒๘)
๓๙
การฝกสมาธิอยางงายๆ ตองเขาใจกอนวาคําวาสมาธิหมายถึงการตั้งใจ สมาธิมีอยู 2 อยางคือสมาธิแบบโลกียะและสมาธิแบบอริยะ (แบบสัมมาสมาธิ)ในพระพุทธศาสนา สติหรือสมาธิมันมีอยูในตัวเราทุกคนเพียงแตวาเราจะไปเนนใหมันละเอียดขึ้น เร็วขึ้น สมาธิในทางพระเปนสมาธิที่ใชอารมณกรรมฐานเปนหลัก คือตั้งใจอยูในอารมณใดอารมณหนึ่ง หรือจดจอ อยูกับอารมณใดอารมณหนึ่งเชนอานาปานสติ การนับตัวเลข หรือการยุบหนอ พองหนอ หรือการเพงกสิณ คือใหอยู ในอารมณเดียว สรุปก็คือหาอารมณที่ถูกกับจริตตัวเอง หลักการฝกสมาธิใหไดผลในแนวพระพุทธศาสนาคือหาจริต หาอารมณที่ถูกกับจริตของเรา ถาเราไมไดอารมณกรรมฐาน อารมณสมาธิที่เราจะมากําหนดนี้ถามันไมถูกจริตของ เรามันก็เปนสมาธิไมได ฉะนั้นการฝกสมาธิงายๆใหไดผลก็คือการหาอารมณตัวเองใหเจอ สวนผลนั้นมันก็แลวแตคน ถาเราไมไดอารมณที่ถูกจริตของเรา มันก็เปนไปไมไดที่เราจะฝกสมาธิได การฝกสมาธิจะชวยเสริมการทํางานเรา ได เมื่อมันสงบก็จะมีผลทําใหเรามีสติ มีสมาธิมั่นคงขึ้น เราตองฝกสมาธิแบบเพงอารมณกรรมฐานกอนเมื่อสงบแลว มาทํางาน คือการฝกสมาธิเนี่ยทําใหเราสดชื่นนะ มีพลัง มีความเชื่อมั่นในตัวเองสูง เพราะเรามีสมาธิ จิตสงบไมคอย ฟุงซานกับโลกภายนอก เวลาทํางานจิตก็จะอยูกับงาน เหมือนนักมวยเวลาเราซอมกอนขึ้นเวที เวลาขึ้นเวทีจริงมันก็ งายขึ้น เวลาเราฝกสมาธิดวยอารมณกรรมฐานทําใหจิตสงบในระดับหนึ่ง เวลามาทํางานมันก็มีผลตอการทํางานคือ เรามีความมั่นคงมั่นใจในตัวเองมากขึ้น
๔๐
สติรูทัน ปญญารูแจง อุเบกขาละวาง DhammaTalkMonday