Μελέτη αλιευτικής διαχείρισης τεχνητών και φυσικών λιμνών by K.kitsopanos

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΔιΣΗ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ

Μελέτη αλιευτικής διαχείριση; λιμνών (φυσικών και τεχνητών), αξιοποίηση υδάτινων πόρων ορεινών και μειονεκτικών περιοχών Νομών Αιτωλοακαρνανίας, Ευρυτανίας, Καρδίτσας,

Βοιωτίας, Αρκαδίας, Ηλείας και Αχαϊας.

ΦΑΣΗΑ' ΤΕΛΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΙΝΣΤΠΟΥΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ Αθήνα

Απρίλιος

2001

Η παρούσα μελέτη εκπονήθηκε από το Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδ άτων του ΕΚΘΕ και αποτελεί μέρος ευρύτερη ς μελέτη; στα πλαίσια του Προγράμματος PESCA που ανατέθηκε από το Υπ. Γεωργίας (Αποφ . Έγκρ .: 260329/30.12.1999 Υπ. Γεωργίας) στους φορείς Τ .Ε . !. Ηπείρου (συντονιστής), ΙΕΥ Ι ΕΚΘΕ, Τμή μα Ζωολογίας Ι Παν/μίου Θεσ/νίκης, και ΙΝΑΛΕ.

Επιμέλεια:

Α . Οικονόμου

ISBN:

960-8665 Ι -2-4

©:

ΕΘΝΙ ΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ

Οι βιβλιογραφικές αναφορές στην παρούσα Έκθεση παρακαλούμε να γίνονται ως εξής: Ο ικονόμου Α . και συνεργάτες

(2001).

Μελέτη αλιευτικής διαχείρισης λιμνών (φυσικών

και τεχνητών) αξιοποίηση υδάτινων πόρ ων ορεινών και μειονεκτικών περιοχών Νομών Α ιτωλοακαρνανίας, Ευρυτανίας, Καρδίτσας, Βοιωτίας, Αρκαδίας, Ηλείας και Αχαίας. Α'

Φάση, Τελική Έκθεση, τεχνητών)

599 σελ.

Στο : Μελέτη αλιευτικής διαχείρισης λιμνών (φυσικών και

αξιοπο ίηση υδάτινω ν πόρων ορεινών και μειονεκτικών περιοχών Νομών

Αιτωλοακαρνανίας,

Φλώρινας,

Πέλλας,

Κιλκίς,

Σερρών,

Ιω αννίνω ν,

Ευρ υτανίας,

Κοζάνης, Καστοριάς, Θεσσαλονίκης. Ροδόπης, Καρδίτσας, Βοιωτίας, Αρκαδίας, Ηλείας, Αχαίας, Γρεβενών, Θεσπρωτίας, Ημαθίας, Άρτας, Τ .Ε. Ι. Ηπείρου, ΙΕΥ Ι ΕΚΘΕ, Τμή μα Ζωολογίας Ι Παν/μιο Θεσ/νίκης και ΙΝΑΛΕ.

Economou Α.Ν . et al. (2001). Fisheries management of lakes (naturaI and artifίcial) a nd rational expIoita tIon of the \vater resources of Greece: Prefectures Aetoloaka r na nia, EUlJ1ania, Karditsa , Boetia, Ar kad ia, I1ia & Λοίιείε. F inal report, 599 ρρ. April 2001.

ABSTRACT Τhis

study was conducted by the NCM R and foπns part of a !arger study that was undertaken by a consortium of four research institutes. The study was financed by the PESCA progra mme and was conducted οτι behalf of the !nland Water Fίsheήes Department of the Ministry of Agriculture (Greece). Τhe overall objective wa s to col1ect and evaluate al1 available biol ogical and ecological infoπnation οη the lakes and rivers of 20 prefecιures of Greece with a management perspective. Τhis report presents results Ιοτ seven prefectures that were eχaΠ1ίηed by the NCMR and includes in foπnation for about 30 aquatic SΥsteΠ1S (rivers and lakes). Τhe data collected Ιτοπι each aquatic system concem hydro logy, geology, geΟΠ10rphοlοgΥ, biological ΡaraΠ1eters (aquatic vegetation, plankton, invertebrates, fish, bird s, etc.), con serνation status of the SΥsteΠ1 and th e οrgaηί sΠ1S that live ίτι ίι (national and intem ational treaties, endangered species, etc.) , fisheήes (fleets, fisheπnen, production, state of stocks , production, legislation, aquaculture) and human ίπιρ εοιε (land use pattem s, water abstraction, pollution, darnrning, techn ica! works). Α next phase of the project is το evaluate the existing infoπnation and Ιο propose Π1anageΠ1ent actions.

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ

Οικονόμου Α λκιβιά δη ς ( Ε π ι σ τ η μ ο ν ι κ ός υπ εύθυνος ) Γι ακουμή Σοφ ία Κ ο υσουρ ή ς Θ εό δ ω ρ ο ς Σ τ ο υ μ π ού δ η Μαρί α Μπαρμπι έρι Ρομπ έρτα

Σκουλικίδης Νικόλαος Μπ ερτα χάς Ηλία ς Ν τ α ο υλ άς Χ αρ ά λα μπ ο ς Ψα ρ ρ άς Θ ε ό δωρο ς Παπα δάκης Β ασί λ ειος

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η ομάδα έρευνας επιθυμεί να ευχαριστήσει τους εξής συναδέλφους του Ε Κ ΘΕ που

συνέβαλαν

ουσιαστικά

με

πληροφ ορίες

και αδη μοσίευτο

υλικό :

Ζαχαρία,

Κ.

Γκρίτζαλη, Ε . Ζαγκανά και Η . Δημητρίου . Το προσωπικό της βιβλιοθήκης του Ε Κ ΘΕ βοή θησε στον εντοπισμό δημοσιευ μένων εργασιών και εκθέσεων που χρησιμοποιήθηκαν

για τη σύνταξη των δελτίων. Ευχαριστού με το Υπ. Γεωργίας που διέθεσε ο ικονο μικούς πό ρους για την εκτέλεση τη ς μελέτης. Σημαντική συμβολή στη συγκέντρωση αλιευτικών δεδομένων είχαν οι Ρ. Π αγώνη και Ε . Πούλιου (Δ/νση Υδατοκαλλιεργειών και Εσωτερικών Υδάτων του Υπ.

Γεωργίας) και οι εξής υπάλληλοι των Νο μαρχακών Υπη ρεσιών Αλιείας των νομών που κάλυψε το παρόν πρόγραμμα: Γ . Μπουζέτος (Α ρκαδ ίας), Χ. Φερεvτίνoς ( Ηλείαξ), Κ . Ανδριώτη και Γ . Πολάτου (Αχαίας) , Λ. Σακαρέλου (Αιτωλοακαρνανίαξ) Ε . Αρβανίτης και Γ. Ζιώγας ( Β οιωτίας) και Κ. Διαμαντή (Καρδίτσαξ) . Για δ ιάφο ρες χρήσιμες πληροφορίες και δεδο μένα ευχαριστίες οφείλονται στους Λ . Τηνιακό

και

Ε.

Σιδέρη

(Περ ιφ.

Π ελοποννήσου) ,

Κ.

Παπακωνσταντίνου

(Κέντρο

Π εριβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ακράτας) , Ε. Τρύφων (ΥΠ ΕΧΩΔ Ε), Σ. Μ ουζιούρα και

Η . Ζαλο βρά (Δασαρχείο Καλαμπάκας), Γ . Τσαμαδό

(ΕΥΡΥΤΑΝ ΙΑ

ΑΕ),

Κ.

Λέρη (ΔΕΗ) ,

Ακοβιτιώτη

Μ.

(ΙΧΘΥΚ Α) ,

Τσαμάνη (ΔΕ ΛΙ), Α . Λ.

Κ ουσουρή

και

Φ.

Τζουμέρκα (ΕΥΔΑΠ) , Δ . Μητρόπουλο (ΥΕΒ Αρκαδίαξ) και Θ . Aπoyέvη (Αλιευτικός Ο ικολογικός

Σύλλογος

Ο ρχο μενού) .

Ιδιαίτερα ευχαριστούμε

τον

Π.

Σαμπατακάκη

([ΓΜΕ) για πληροφο ρίες υ δρολογικού περιεχομένου των υδ άτινων συστημάτων της Πελοποννήσου . Τέλος,

αναγνωρίζου με

τη

συ μβολή

των

Υπηρεσιών

Φυσικού

Περιβάλλοντος

και

Χω ροταξίας του ΥΠ ΕΧΩΔΕ για τη διάθεση μελετών σχετικών με το αντικείμενο της έρευνας, των τοπικών Υπηρεσιών Εγγείων Β ελτιώσεων για πληροφορίες πάνω στα οικολογικά χαρακτηριστικά και τις χρήσεις γης και νερού , καθώς και πολλών αλιευτικών

συνεταιρισμών και απλών ψαράδων που έδωσαν στοιχεία για τις τοπικές συνθήκες αλιείας .

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Ερευνητική Ομάδα Ευχαριστίες

Περιεχό μενα

1Ιι

Ε ισαγωγή

Περιοχές Έρευνας

Πληροφοριακά Δελτία Ποταμών

Π οταμός Αχελώος

Ποταμός Εύηνος

Ποταμός Κη φισός

Ποταμός Α σωπό ς

101

Π οταμός Αλφειός

110

Π οταμός Πηνειός

155

Ποταμός Νέδ ας

169

Ποταμός Πείρος

177

Ποταμός Γλαύκος

186

Ποταμός Σελινούς

194

Π οταμός Β ουραϊκός

206

Ποταμός Κράθης

221

Μικροί ποταμοί Π ελοποννήσου

228

Πληροφοριακά Δελτία Λιμνών

233

Λίμνη Τριχωνίδα

235

Λίμνη Λυσιμαχία

281

Λίμνη Αμβρακία

315

Λίμνη Οζερός

348

Λίμνη Βουλκαριά

373

Λίμνη Υλίκη

392

Λίμνη Π αραλίμνη

416

Λίμνη Τάκα

431

Λίμνη Λάμια

συστήματα περιοχή ς Στροφιλιάς

446

Λίμνη Τσιβλού

46]

Πληροφορ ιακά Δ ελτ ία Τεχνητών Λ ιμν ών

47]

Τ .Λ . Κρεμαστών

473

Τ.Λ . Καστρακίου

498

Τ .Λ . Στράτου

5]4

Τ .Λ . Ταυρωπού

526

Τ.Λ . Λάδωνα

555

Τ.Λ . Πηνειού

569

Πληροφοριακά Δελτία Πηγών

583

Πηγές Κ ανδήλας

585

Πηγές Λάμπρας - Λεσινίου

595

ΕΙΣΑΓΩΓΉ Η παρούσα μελέτη αποτελεί μέρος του έργου « Mελiτη αλιευτικής διαχείρ ισης λιμνών (φυσικών και τεχνητών) αξιοποίηση υδάτινων πόρων ορεινών και μειονεκτικών περιοχών Νομών Α ιτωλοακαρνανίας, Φλώρ ινας, Πέλλας, Κιλκίς, Σερρών, Ιωαννίνων, Ευρυτανίας,

Κοζάνης, Καστοριάς, Θεσσαλονίκης, Ροδόπης, Καρδίτσας, Βοιωτίας, Αρκαδίας, Ηλείας, Αχαίας, Γρεβενών, Θεσπρωτίας, Ημαθίας, Άρτας» . Το έργο αυτό εκπονήθηκε στα πλαίσια του Προγράμματος

PESCA

και ανατέθηκε από το Υπ. Γεωργίας στους φορείς Τ .Ε.1.

Ηπείρου (συντονιστής) , Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων του ΕΚΘΕ, Τμήμα Ζωολογίας

του Παν/μίου Θεσ/νίκη ς, και ΙΝΑΛΕ (Αποφ . ' Εγκρ. :

260329/30.12.1999

Υπ. Γεωργίας).

Αντικείμενο του παραπάνω έργου είναι η συλλογή στοιχείων και αξιολόγηση παραμέτρων που επηρεάζουν την αλιευτική παραγωγή, και η υποβολή προτάσεων για την ορθολογική διαχείριση λιμνών και άλλων υδάτινων πόρων. Μέρος του συνολικού έργου αποτελεί η σύνταξη τεχνικών δελτίων στα οποία περιέχονται υδρολογικά, οικολογικά και αλιευτικά δεδομένα για

όλα

παρουσιάζουν

αλιευτικό

τα

σημαντικά υδάτινα συστήματα των ή

ιχθυοτροφικό

ενδ ιαφέρον

παραπάνω νομών που

(ποταμοί,

λίμνες,

πηγές).

Τα

περιεχόμενα των δελτίων δ ιαμορφώθηκαν μετά από συζήτηση των συνεργαζόμενων φορέων, και η σύνταξή τους αναλήφθηκε από τους τέσσερις φορείς, μετά από συμφωνία για τη γεωγραφική κατανομή των εργασιών.

Μέσα στο γενικό αυτό πλαίσιο, η παρούσα μελέτη παρουσιάζει τα συμπληρωμένα δελτία για τους υδάτινους πόρους των νομών Ευρυτανίας,

Καρδίτσας,

Αιτωλοακαρνανίας,

Β οιωτίας, Αρκαδίας, Ηλείας και Αχαίας, την ευθύνη για τη σύνταξη των οποίων είχε το

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων του ΕΚΘΕ. Τα δελτία αυτά επιχειρούν να δ ώσουν μία συνοπτική εικόνα κάθε αλιευτικά ή ιχθυοτροφικά εκμεταλλεύσιμου υδάτινου συστήματος από πλευράς γεωμορφολογίας, υδατικού ισοζυγίου, ποιότητας νερού, βιολογικών παραμέτρων (υδρόβια βλάστηση, πλαγκτό, βενθική πανίδα κλπ. ), αλιευτικής κατάστασης (σκάφη, μονάδες υδατοκαλλιέργειας, απασχολούμενοι, παραγωγή, αλιευτικές ρυθμίσεις, κλπ.) και ανθρωπογενώνεπιδράσεων στο σύστημα. Κατά τη

σύνταξη

των

δελτίων

έγινε

προσπάθ εια

για

συλλογή

πληροφοριών

που

προσδ ιορίζουν την οικολογική αξία του κάθε συστήματο ς ώ στε να καταστεί δυνατή η ένταξη των σχεδίων αλιευτικής ανάπτυξης και διαχείρισης σε ευρύτερα διαχειριστικά σχέδια λεκανών απορροής, σύμφωνα με το νέο κοινοτικό νομοθετικό και πολιτικό πλαίσιο

παρακολούθησης, προστασίας και διαχείρισης των επιφανειακών και υπόγειων υδάτινων

πόρων (Οδηγία 2000/60IΕΚΙ23.1Ο.2000). Συλλέχθηκαν επίσης δεδομένα πάνω σε τοπικά είδη ψαριών (ενδη μικά ή αυτόχθονα) που προστατεύονταισε εθνικό ή διεθνές επίπεδο και για τις σχετικές με το περιβάλλον πτυχές της αλιείας και των υδατοκαλλιεργειών, ιδίως σε λίμνες και ποτάμια που περιέχονται στη λίστα περιοχών του ΝΑTURA 2000 ή προστατεύονται από άλλες συνθήκες για την προ στασία του περιβάλλοντος. Σαν πηγές πληροφοριών χρησιμοποιήθηκαν υλικό από τεχνικές εκθέσεις, μελέτες και διάφορες δημοσιεύ σεις, και πληροφορίες από πανεπιστή μια και ερευνητικά ιδρύ ματα,

ΕΚΘΕ -Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

κεντρικού; και τοπικού; φορείς της Διοίκησηξ, περιβαλλοντικές οργανώσεις, συλλόγου; και αλιευτικούς συνεταιρισμούς. Ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίσθηκαν ήταν ότι στις

περισσότερες

περιπτώσεις

δεν

υπήρχαν

αξιόπιστα

ποσοτικά

δεδομένα

από

βιβλιογραφικές πηγές και τοmκές Υπηρεσίες για τους στόλους, τους ψαράδες, την απασχόληση στην αλιεία (αποκλειστική ή συμπληρωματική), την αλιευτική προσπάθεια, την αλιευτική παραγωγή , τους τρόπους διάθεσης των αλιευτικών προϊόντων και τις αλιευτικές μεθόδους. Προκειμένου να εξαχθούν εκτιμήσεις για τις παραμέτρους αυτές, και επίσης για την καλύτερη κατανόηση του κοινωνικο-οικονομικού υπόβαθρου της αλιείας

και των επιπτώσεων από τυχόν αλλαγές που περιβαλλοντικά

αποδεκτή

χρήση

του

θα επιφέρει μία

υπάρχοντος

ορθολογικότερη και

βιοδυναμικού,

αποφασίσθηκε

να

συλλεχθούν ποιοτικά δεδ ομένα μέσω συνεντεύξεων με ψαράδ ες, αλιευτικές οργανώσεις και εκπρο σώπους Υπηρεσιών της νομαρχιακής αυτοδιοίκησης που έχουν την ευθύνη για

την παραγωγή ή επιβολή αλιευτικής νομοθεσίας . Ερευνήθηκε επίση ς κατά πόσο οι γενικές και τοπικές ρυθμίσεις που προβλέπει η αλιευτική νομοθεσία εφαρμόζονται. Κατά τις συνεντεύξεις διερευνήθηκαν και οι αντιλήψεις και θέσεις των ψαράδων και των φορέων πάνω σε διάφορες βιολογικές, οικολογικές, οικονομικές και κοινωνικές πτυχές της αλιείας. Στο βαθμό που ήταν δυνατό, τα δελτία περιλαμβάνουν μία διερεύνηση των παραγόντων που καθορίζουν τη βιωσιμότητα και ανταγωνιστικότητα των αλιευτικών

εκμεταλλεύσεων στις κυριότερες ιχθυοπαραγωγικές λίμνες των περιοχών μελέτης. Σε ποιοτικό πάντα

επίπεδο περιγράφουν και τα προβλήματα και τις συγκρούσει; που

δημιουργούνται

από

εναλλακτικές

ή/και

ανταγωνιστικέ;

περιβάλλοντος και των υδάτινων πόρων (π.χ,

χρήσεις

του

λιμναίου

αλιεία, άρδευ ση , οικιστική ανάπτυξη,

βιομηχανία, κλπ.), χωρίς όμως να υπεισέρχονται σε εκτιμήσεις για την επιστημονική και οικονομική βάση των συγκρούσεων. Εφόσον τα δεδομένα από κάθε υδάτινο σύστημα μπορούσαν

να

αξιολογηθούν

σαν

αξιόπιστα

και

επαρκή ,

στο

τέλος των

δελτίων

περιλαμβάνονται προτάσεις αναπτυξιακού ή οικολογικού περιεχομένου . Οι προτάσεις αυτές συνήθως

μεταφέρουν

απόψεις

επιδιώκεται

καθορισμός

των

μελετητών ή

καταλληλότερων

τοπικών χρήσεων

φορέων του

και σε

νερού

και

αυτές του

περιβάλλοντος, συνεκτιμώντας τα οφέλη και τις ζημιές που επιφέρει κάθε χρήση από οικονο μική, κοινωνική και οικολογική άποψη . Μία επόμενη φάση της μελέτης περιλαμβάνει την αξιολόγηση των δεδο μένων που περιέχονται στα δ ελτία των τεσσάρων ερευνητικών ομάδων προκειμένου να διατυπωθούν προτάσεις για δράσεις αξιοποίησης των αλιευτικών πόρων και τον καθορισμό μεθόδων διαχείριση; που μεγιστοποιούν την αλιευτική παραγωγή , διατηρούν την απασχόληση και δ ιασφαλίζουν το αλιευτικό εισόδημα αλλό είναι συμβατές με τις κρατούσα; κοινωνικό

ο ικονομικές δο μές και την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντοξ., Τα αποτελέσματα αυτής της φάσης παρουσιάζονται σε χω ριστή έκθεση.

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Ε σωτερικών Υ δάτ ων

ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΡ ΕΥΝΑΣ

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ

ΔΕΛ ΤΙΑ

T AM ". UCi. N .. ) C , . fiO C

ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ :

ΠΟΤΑΜΟΣ :

ΑΧΕΛΩ ΟΣ

ΝΟΜΟΙ: AιτωλJνίας

- Ευρυτανίας - Τρικάλων - Άρτης

Καρδίτσας

Α . ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο μεγαλύτερος σε παροχή και τρίτος σε μήκος ποταμό ς της χώρας, που βρίσκεται εξΌλοκλήρου

σε Ελληνικό έδαφος. Πηγάζει από το όρος Λάκμος της οροσειράς της Πίνδου, στην περιοχή του Αρχικά ρέει δυτικά της Θεσσαλίας με κατεύθυνση προς νότο , στη συνέχεια εισέρχεται στη στερεά Ελλάδα και διαγράφει για αρκετό διάστημα τα σύνορα Ευρυτανίας και Μετσόβου .

Αιτωλοακαρνανίας. Στα όρια πάντα με το νομό Ευρυτανίας ενώνεται με τα ποτάμια Ταυρωπό και Αγραφιώτη στο ύψος της τεχνητής λίμνης Κρεμαστών. Συνεχίζοντα; προς νότο συναντά τον ποταμό Μπιζάκο στο ύψος του φράγματος Καστρακίου . Στο ύψος του Αγρινίου σχηματίζει ένα δ ιπλό μαιανδρισμό και στρέφεται δυτικά προς την Αιτωλική λεκάνη. Ακολουθώντας κατεύθυνση πάλι προς νότο εμπλουτίζεται με τα πλεονάζοντα νερά των λιμνών Τριχωνίδα; και Λυσιμαχίας.

Στη συνέχεια στρ ' εφεται δυτικά στην περιοχή Νεοχωρίου και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος νότια

των Εχινάδων, σχηματίζοντας ένα δελταϊκό σύστημα εκτάσεως 300 krn2 •

Στην ευρύτερη λεκάνη απορροής του Αχελώου υπάρχουν τέσσερις φυσικές λίμνες (Τριχωνίδα, Λυσιμαχία, Αμβρακία και Οζερός) και έχουν δημιουργηθεί τέσσερις μεγάλοι ταμιευτήρες με

κύριο στόχο την παραγωγή ηλεκτρική; ενέργειας (Κρεμαστά, Καστράκι, Στράτος και Ταυρωπός) και προγραμματίζεται η κατασκευή δύο νέων (Μεσοχώρα, Συκιά) . Ο Αχελώος αποτελεί τη κύρια πηγή υδροδότησης του πεδινού και ημιορεινού τμήματος της Αιτωλοακαρνανίας και τροφοδοτεί

με ένα μεγάλο αριθμό διωρύγων τα αρδ ευτικά δίκτυα της λεκάνης του κάτω Αχελώου. Ένα μεγάλο μέρος από τα νερά αυτά καταλήγει μέσω στραγγιστικών και αποχετευτικών συστημάτων στις λίμνες Τριχωνίδα, Λυσιμαχία και Οζερό, με τις οποίες ο Αχελώο ς αποτελεί ένα δυναμικό

υδρολογικό σύστημα, και οι οποίες με τη σειρά τους τροφοδοτούν με τα νερά τους τον Αχελώο. Καθεστώς προ στασ ίας Η περιοχή από το δέλτα του Αχελώου μέχρι τις εκβολές του Ευήνου αποτελεί προστατευμένο υγρότοπο διεθνούς σημασίας (Σύμβαση

RAMSAR)

και περιλαμβάνει χείμαρρους και ρέματα,

λιμνοθάλασσες και παράκτια και εσωτερικά έλη αλμυ ρού, υφάλμυρου και γλυ κού νερού . Η προστατευόμενη

περιοχή

έχει

συνολική

έκταση

258000 στρέμματα, από τα οποία η 100000 στρέμ. , η λιμνοθάλασσα Αιτωλικού 22000 στρέμ. και τα παράλια οικοσυστήματα και

λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου καταλαμβάνει τα Ι 6000 στρέμ. , η λιμνοθάλασσα της Κλείσοβας αλίπεδα περίπου

1319/93

(Φ ΕΚ

120000 στρέμ. Το θεσμικό καθεστώς προστασίας υπαγορεύεται από την Κ.Υ .Α. 755128.9.93) που εκδόθηκε σε εφαρμογή της σύμβασης RAMSAR και οριοθετεί

επιμέρους υγροτοπικέξ ζώνες.

Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι η περιοχή δεν έχει ακόμα

προστατευθεί σύμφωνα με τις προδιαγραφές της σύμβασης γιατί δεν έχει ολοκληρωθεί η οριοθέτηση και δεν έχει εκδο θεί το Προεδρικό Διάταγμα που θα αντικαταστήσει την Κ .Υ .Α.

[5],

[19]. Η περιοχή συμπλέγματος Μεσολογγίου

Αιτωλικού έχει επίσης περιληφθεί στον εθνικό

κατάλογο περιοχών προς ένταξη στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών ΝΑ TURA

2000 Η

στην κατηγορία περιοχών Α με κωδικό Α23100001 , στα πλαίσια της Οδηγίας 92/431ΕΟΚ.

περιοχή

που

περιλαμβάνει το

Δέλτα του

Αχελώου , τη λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου-

PESCA -

Ποταμός Αχελώος

Αιτωλικού, τις εκβολές Ευήνου και τις νήσους Εχινάδεξ, ανήκει και στο Κοινοτικό Δίκτυο

Ζωνών Ειδ ικής Προστασίας για την Ο ρνιθοπανίδα (κυ ρ ώθηκε με την Κ.Υ .Α. 414985/1 985) [17], [19].

(SPA)

στα πλαίσια της Οδηγία 79/4091Ε0Κ

Οι προς ένταξη περιοχές στο δίκτυο ΝΑ TURA 2000 περιλαμβ άνουν και την κοιλάδ α του Αχελώου, με κωδικό Α2 31 0000 1, μέρος τη ς οποίας βρίσκεται στη Θ εσσαλία (νο μός Τρικάλων) και μέρος της στην Ήπειρ ο (νο μός Ά ρτας) . Η περιοχή έχει χαρακτηρισθε ί σαν καταφύγιο θηραμάτων και σαν Ζώνη Ειδικής Π ρο στασίας για την Ορνιθοπανίδα και περιλαμβάνει πλού σιο παρ όχθιο δάσος με ιδιαίτερα μεγάλη αισθητική και ο ικολογική σημασία

[18], [35].

Η λεκάνη του Αχελώου περιλαμβάνει συνολικά τις εξής περιοχές ιδιαίτερη ς αισθητ ικής και οικολογική; σημασίας που έχουν προταθεί γ ια το δ ίκτυο ΝΑ TURA 2000 (η περιοχή Ασπροπόταμος του νο μού Τρικάλων με κωδ ικό δεν πε ριέχετα ι στον πιο πρόσφατο κατάλογο

GR 1440001 που αρ χικά είχε υπαχθεί στο των πε ριοχών NATURA 2000 [35]) :

δίκτυ ο

ΚΩΔΙΚΟΣ

ΠΕΡΙΟΧΗ Δέλτα Αχελώου, λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου-Αιτωλικού,

GR 2310001

εκβολές Ευήνου και νή σοι Εχινάδες Λίμνες Βουλκαρι ά και Σαλτ ίνη

GR 2310006 GR 2310007 GR 2310008 GR 2310009 GR 1410001

Λίμνη Α μβρακία Λίμνη Οζερός Λίμνες Τριχωνίδα και Λυσιμαχία Λίμνη Ταυρωπού

Άλλε ς νομοθετ ικές ρυθμίσ εις που αφορ ούν το φυσικό περ ιβάλλον και την προστασία του είναι η Διεθνής Σύμ βαση τη ς Βέρνης για την προστασ ία τη ς Ευ ρωπαϊκής πανίδας και χλωρίδ ας και των φυσικών πόρων (κυρώθηκε με το Ν .

1335/1983),

η Υ.Α .

46399/1352

που εναρμονίζει την

Ελληνική νομοθεσία με τις Κοινοτικές Οδηγίες σχετικά με την ποιότητα των επιφανειακών γλυκών νερών για διαβίωση σαλμονοειδών και κυπρινοειδών, η Σύμβαση της Βόννης για την προστασία των μεταναστευτικών πτηνών, η Οδηγία 79/4091Ε0Κ περί διατηρήσεως των άγριων

πτηνών, εθνικές αλιευτικές διατάξεις, κλπ. Λεπτομερής κατάλογος του ισχύοντος νομικού πλαισίου για την προστασία του περιβάλλοντος δίνεται από τους [18] και [19]. Ανθρωπσγενές περιβάλλον

Οι περιοχές που διαρρέει ο Αχελώος είναι κατά βάση ορεινές και αγροτικέξ, και οι αναπτυξιακοί δείκτες είναι χαμηλοί

[1], [18], [28], [29].

Ιδ ιαίτερα ο νομός Ευρυτανία; έχει τους χαμηλότερους

δείκτες σε όλη τη χώρα και ο πληθυσμός του παρουσιάζει σταθερά φθίνουσα τάση, με (3 1,6 % μεταξύ 1991 και 1994). Ο

παράλληλη σημαντική μείωση του κατά κεφαλή ΑΕΠ σημαντικότερος παραγωγικό; τομέας

παραμένει ο

πρωτογενής,

αν

και

στην

Ευρυτανία

παρατηρείται σημαντική τάση μετάβασης στον τριτογενή τομέα που ευνοείται από την τουριστική αξιοποίηση της ιδιαίτερης εδαφικής μορφολογίας της [28] . Ο νομός Καρδ ίτσας, αν και παραμένει ο πιο "αγροτικό;" νομός της Θεσσαλίας, παρουσιάζει και αυτόξ τάση ς μετάβασης στον τριτογενή τομέα, κυρίως στην περιοχή της λίμνης Πλαστήρα

[18] .

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA - Ποταμός Αχελώοξ Ιστορικά

λαογραφικά στοιχεία

Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Αχελώος θεωρείται ο σπουδαιότερος ποτάμιος θεός, γιος του Ωκεανού και τις Τηθύος, πατέρας των Νυμφών και των Σειρήνων . Γνωστή είναι και η πάλη του Ηρακλή με τον Αχελώο για την κατάκτηση της Δηϊάνειρας, κόρης του Οινέα. Από ιστορική άποψη, ο Αχελώος αποτελούσε το διαχωριστικό όριο μεταξύ της αρχαίας Αιτωλίας (ανατολικά) και της αρχαίας Ακαρνανίας (δυτικά) . Οι περιοχές αυτές έχουν πλούσια προϊστορική και ιστορική παράδοση με βεβαιωμένη παρουσία πολιτισμών 4000 ετών περίπου. [10], [34]. Ο Αχελώος είναι γνωστός και σαν Ασπροπόταμος. Κατά μία εκδοχή , την ονομασία αυτή οφείλει

στη λευκή λάσπη που μεταφέρει από τη ζώνη του φλύσχη έως τις εκβολές του . [34]. Κατά μία άλλη εκδοχή, η ονομασία οφείλεται στις άσπρες κροκάλες της κοίτης του που δημιουργούν αντίθεση με το γκρίζο-πράσινο χρώμα του φλύσχη ή το πράσινο χρώμα της βλάστησης στις πλαγιές της κοιλάδας του .

[10].

Β. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΥΔΡ ΟΛΟΓΙ ΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ

Ο ριοθέτηση λεκάνης Δυτικά: Θύαμος, Μακρύ , Βάλτος . Αθαμάνια. Βορειοδυτικά: Λάλμος. Ανατολικά: Πίνδος, Τυμφρηστός, Οξιά, Παναιτωλικό . Έ κταση λεκάνης

5665 kιn2 [6] 4782 kιn2 [1] (χωρίς τις λεκάνες Ταυρωπού και των φυσικών λιμνών) 6329 kιn2 [Ι Ο] (συνολική λεκάνη απορροής)

Μέγ ιστο υψό μ ετρ ο λεκ άνης : Έ κταση δέλτα

2469 m [42]

66,5 kιn2 [3] 269 kιn2 [25] 300 kιn2 [10] 350 kιn2 [6]

Γεωλογική εξέλιξη

Η λεκάνη απορροής του Αχελώου καλύπτει, από τα ανατολικά προς τα δυτικά, τις γεωτεκτονικές ζώνες Ιόνια, Γάβροβο -Τρίπολη και Ωλονού-Πίνδου . Η Ιόνια ζώνη αντιπροσωπεύεται από Τριαδικά ασβεστολιθικά και δολομιτικά κροκαλοπαγή με διαστρώσεις γύψου και ανυδρίτη , Ι ου ρασικούς ασβεστόλιθους του Παντοκράτορα και Ανωκρητιδικούς ασβεστόλιθους. Οι εβαπορίτες εμφανίζονται και επιφανειακά κυρίως νοτίοδυτικά και νότια του Αγρινίου . Ο ι ανθρακικοί σχηματισμοί της Ιόνιας ζώνης καλύπτονται από φλύσχη, που συνιστά το κύριο μέρος

της ζώνης Γαβρόβου-Τριπόλεως, στην οποίακαθαρές ανθρακικές ακολουθίες εμφανίζονται μόνο στην οροσειρά του Μακρυνόρους. Η ακολουθία αυτή συνίσταται κυρίως από Ανωκρητιδικούς, τοπικά δολομιτιωμένους, ασβεστόλιθους, ενώ εμφανίζονται ακόμη και Ανωιουρασικοί και

Κατωκρητιδικοί ασβεστόλιθοι. Στη ζώνη της Πίνδου εξαπλώνονται ασβεστόλιθοι του Τριαδ ικού , Ιουρασικού και Κρητιδικού , καθώς και Κρητιδικοί κερατόλιθοι και ιζήματα του φλύσχη. Στη συνέχεια περιγράφεται η νεοτεκτονική και παλαιογεωγραφική εξέλιξη της λεκάνης απορροής του Αχελώου .

ΕΚΘΕ

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποτα μός Αχελώο;

Ο τεκτονισμός των ζωνών Πίνδου, Γαβρό βου και Ιονίου ολοκληρώθηκε κατά τη δ ιάρκεια του Κ . Ολιγοκαίνου - Α . Ολιγοκαίνου και Κ. Μειοκαίνου αντίστοιχα . Επομένως, η βασική διάταξη των ο ρεινών όγκων που σχηματίζουν τη λεκάνη απορροής του Αχελώου ά ρχισε να υπάρχει από τις αρχές του Μειοκαίνου, πριν από 20-25 εκατ. έτη . Όμως, είναι αδύνατο να προ σδ ιο ρ ίσουμε την αρχική πορεία του ποταμού .

Προς το

τέλο ς της

Μειο καίνου

υπήρξε

έντονη τεκτονική

δραστηριότητα και δη μιου ργήθηκε η τάφ ρος του Αγρινίου που πλη ρώ θηκε με νερό , καθώς και η

τάφρος του Πατραϊκού κόλπου. Στη λίμνη ή τις λίμνες που σχηματίσθηκαν στο βύθισμα του Αγρινίου αποτέθηκαν από τον Αχελώο και του ς πλευρικούς κλάδους του (π.χ, Ερμίτσας) ιζή ματα κατά το Πλειόκαινο , κυρίως κρο καλοπαγή , αργιλλοψαμμίτες, μάργες και άργιλοι, ενώ στα τέλματα δημιου ργούνται τα μελλοντικά στρ ώματα λιγνιτών. Φαίνεται ότι το βύθισμα αυτό επικοινωνού σε μέσω ποτάμιας δ ραστη ριότητας με το βύθισμα του Μεσολογγίου (Πατραϊκού)

μέσω του διαύλου Οζερού-Αιτωλικού . Κατά τη διάρκεια του Κ. Πλειστοκαίνου συνέβησαν μεγάλης κλίμακας τεκτονικά γεγονότα και δη μιου ργή θηκαν νέα βυ θίσματα . Οι Πλειοκαινικές λίμνες έπαψαν να υπάρχουν και σχηματίσθηκε το Εσωτερικό Βύ θισμα Αγρινίου που πληρ ώ θηκε με νερό . Έτσι δημιουργήθηκε η μεγάλη λίμνη Αγρινίου , μητρική των σημερινών λιμνών. Σχηματίσθη κε επίσης το Εξωτερικό Βύθισμα Μεσολογγίου-Πατραϊκού που επίσης πληρώθηκε με νερό. Φαίνεται ότι η λίμνη Αγρινίου επικοινωνούσε υπερχειλιστικά με το Εξωτερικό Βύθισμα

Μεσολογγίου-Πατραϊκού , ίσως μέσω της φαραγγο ειδούς κοιλάδας Κλεισούρας (παλαιός κλάδο ς ροής του ποταμού) . Με την πάροδο του χρόνου η λίμνη Αγρινίου προσχώθηκε με φερτά υλικά του Αχελώου, γεγονός που οδήγησε σε ανύψωση τη ς βάσης ροή ς του ποταμού. Η δ ιεργασία αυτή διευκόλυνε τη διάνοιξη της κοιλάδας του Αχελώου στην περιοχή Παλαιομάνινων-Σταμνών Πενταλόφου-Γουριών-Κατοχής, και έτσι σχηματίσθηκε ο νέος κλάδος ροής του συστήματος (Νέος Αχελώος). Η διάνοιξη της κοιλάδας του Αχελώου θα πρέπει να άρχισε κατά τη διάρκεια του Α. Πλειστοκαίνου (τελευταία Ολοκαίνου (τελευταία

10.000

έτη)

150.000 [10].

έτη) και να ολοκλη ρώθηκε κατά τη διάρκεια του

Οι φερτές ύλες του ποταμού Αχελώου , καθώς και του ποταμού Εύηνου και των χειμάρρων που κατεβαίνουν από το όρος Αράκυνθος, επίχωσαν μεγάλο μέρος από Πλειοκαινικά και παλαιότερα

πετρώματα που καταβυθίσθηκαν από γεωλογικά ρήγματα, και έτσι δημιουργήθηκαν οι πεδινές περιοχές Νεοχωρίου-Κατοχής και οι λιμνοθάλασσες Μεσολογγίου, Αιτωλικού και Κλείσοβας. [14]. Το δελταϊκό σύστημα του Αχελώου, που περιλαμβάνει και τις περιθωριακές λιμνοθάλασσες, κυρίως του Μεσολογγίου, σχηματίσθηκε κατά το Ολόκαινο. Εκτιμήσεις για την ηλικία του δέλτα που στηρίζονται σε διαφορετικές υποθέσεις για την ένταση των διαβρωτικών συνθηκών ποικίλουν από

3870

σε

11930

χρόνια, με επιφανειακή ανάπτυξη

774

και

251

στρέμματα ανά έτος αντίστοιχα. Με τα δεδομένα αυτά, και εφόσον δεν είχαν υπάρξει ανθρώπινες επεμβάσεις, το δέλτα θα έπρεπε να εξακολου θού σε να αυξάνεται κατ ' επιφάνεια με αυτούς τους ρυθμούς προς τις Εχινάδες νήσους, και σε περίπου

140 χρόνια από σήμερα η εκβολή

του Αχελώου θα έπρεπε να βρίσκεται δυτικά του νησιού Οξειά των Εχινάδων, το οποίο θα είχε ενσωματωθεί στη δελταϊκή πλατφόρμα. Όμως ο άνθρωπος, με την παρέμβασή του στη ροή του ποταμού (φράγματα που κατακρατούν τις φερτές ύλες) προκάλεσε την οριστική παύση της δελταϊκής ανάπτυξης

[10].

Υπολεκάνες

Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εμβαδομετρήσεις, η λεκάνη του Αχελώου έχει έκταση 6329 kιn2 και μπορεί να θεωρηθεί ότι απαρτίζεται από τρεις κύριες υπολεκάνες [Ι Ο] :

ΕΚΘΕ - Ι νστιτούτο Εσ ωτερικών Υδάτων

PESCA -

~ ~

Ποταμός Αχελώος

Του Άνω Αχελώου, που στα νότια οριοθετείται περίπου στο ύψος της κοινότητας Τρίλοφο.

Έχει μήκος 50 krn, μέσο πλάτος 22 krn και συνολικό εμβαδόν 1100 km 2. Του Μέσου Αχελώου, με μήκος

65 krn, μέσο πλάτος 50 krn και συνολικό εμβαδ ό 3250 2 krn , που στα νότια οριοθετείται από το χωριό Στράτος, αμέσως κατάντη του ομώνυμου ταμιευτήρα.

Η υπολεκάνη αυτή φιλοξενεί τους ταμιευτήρες Ταυρωπού , Κρεμαστών,

Καστρακίου και Στράτου σε αυτήν γίνεται η συμβολή μεγάλων παραπόταμων με τον Αχελώο.

Του Κάτω Αχελώου , με άξονα μήκους

45 krn,

σχήμα απιο ειδές με ευρεία βάση και στενό

λαιμό, η οποία φιλοξενεί τις τέσσερις φυσικές λίμνες Τριχωνίδα, Λυσιμαχία, Αμβρακία και

Οζερό, και περιλαμβάνει τη δελταϊκή περιοχή με τις λιμνοθάλασσες Μεσολογγίου , Αιτωλικού και Κλείσοβας. Ο ι εκτιμήσεις για το μέγεθος αυτής τη ς υπολεκάνης ποικίλουν

από 450 έως 1978,8 krn2, ανάλογα με το αν περιλαμβάνει τις μικρότερες υπολεκάνες των φυσικών λιμνών και λιμνο θαλασσών, και πόσες από αυτές περιλαμβάνει. Εδώ υιοθετείται η άποψη ότι υπάρχει σύνδεση των υδρολογικών λεκανών των λιμνών και λιμνοθαλασσών με τον Αχελώο και συνεπώς εκτιμάται ότι η υπολεκάνη του Κάτω Αχελώου έχει έκταση

2 1978,8 krn2. Από αυτά, τα 1671 km αποτελούν τις χερσαίες περιοχές, τα 133,9 km2 αποτελούν τις λιμναίες και τα 173,9 krn2 αποτελούν τις λιμνοθαλάσσιες περιοχές. Ο παρακάτω πίνακας δίνει συνοπτικά την έκταση των εmμέρους υδρογραφικών ενοτήτων τη ς

λεκάνης του Αχελώου . Έκταση επιμέρους υδρογραφικών ενοτήτων του

Κάτω A~ελώoυ

Συνολική έκταση

(km

2 )

(km'z) Κύριες

Δευτερεύουσες

υπολεκάνεα

Χέρσος

Λίμνες

Λιμν/σες

Άνω Ατελώου

Μέσου Ατελώου

Κάτω Αχελώου

1100,0 3250,0 Τοιτωνίδαε Λυσιματείασ Οζεοού Αμβοακίαε Καοστ Ξηοο μέοου Μελίτικ ι Ατελώου

ΜεσΟλΟΥΥ!ου Αιτωλικού

Κλείσοβατ ΣΥΝΟΛΟ !!!wί :

302,0 314,0 63 Ο 87,0 91,0 230 ,0 390,0

97,0 13,0 9,4 14,5 1978,8

71,0 123,0 1671,0

133,9

120,0 16,9 37,0 173.9

6329,0

[10]

ι Η λίμνη (έλος) Μελίτης, εξαιρετικά ρηχή, εκτάσεως 45 km2, που δεχόταν πλημμυρικά νερά του Αχελώου και νερά από τις πηγές Λάμπρας, έχει αποξηρανθεί.

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Αχελώ ο;

Άλλοι υδάτινοι πόροι στην ευρύτερη περιοχή

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

Π. Αγ. Δημήτριος (πηγές Λάμπρας) Λ. Τριχωνίδα Λ. Λυσσιμαχία Λ. Αμβρακία Λ .Ο ζερός

Λ . Βουλκαριά Τ.Λ . Κρεμαστά Τ.Λ . Στράτου Τ.Λ . Καστράκι Τ.Λ. Ταυρωπού

Λ. Στεφανιάδα ι

ι Μικρή, βαθιά και ολιγοτροφική λίμνη που δημιουργήθηκε το 1963 από απόφραξη του ρέματος Στεφανιάδας , το ο πο ίο συμβ άλλει στον παραπόταμο του Αχελώου Λεσκο βίτ ικο

Παραπόταμοι

Μέγδοβας ή Ταυρωπός. Σ' αυτόν συμβάλλουν ο Καρπενησιώτης, ο Κρικελλοπόταμοξ ο Τρικελιώτης, ο Δομιανίτης, ο Φουρνιώτης και ο Μολοχιώτης. Είναι μήκους

45 km,

με υψόμετρο διαδρομής μεταξύ 600 και 300 m και λεκάνη απορροής 1323 km2 . Διαθέτει ροή για όλη τη διάρκεια του χρόνου και διαυγές νερό με περιοδική θόλωση . Το μέσο πλάτος είναι

12 m

(στην επιφ άνεια του νερού) , το μέσο πλάτος κοίτης 3Isec

το μέσο βάθος 0,7 m (την ξηρά περίοδο), η μέγιστη παροχή 144 m

m 3Isec και η μέση 23 m3Isec . [8]

30 m, , η ελάχιστη 2

Καρπενησιώτης. Παραπότ αμος του Μέγδοβα που στη θέση Διποταμιά ενώνετα ι με τον Τρικ ελιώτη και στη συνέχεια χύνεται στον Μέγδοβα. Είναι μήκους

32 km,

με ροή

που διαρκεί όλο τον χρόνο και διαυγές νερό με περιοδική θόλωση. Το μέσο πλάτος είναι

5 m (στην επιφάνεια του νερού), το μέσο πλάτος κοίτης 1Ο m, το μέσο βάθος 0,4 m (την ξηρά περίοδο), η μέγιστη παροχή 7,5 m3Isec, η ελάχιστη 0,27 m 3Isec και η μέση

4,9 m3Isec. [8] ~

Τρικεριώτης. Παραπόταμος του Μέγδοβα που στη θέση Διποταμιά ενώνεται με τον

Καρπενησιώτη. Είναι μήκους

45 km,

με ροή που διαρκεί όλο τον χρόνο και διαυγές

νερό με περιοδική θόλωση . Εγκάρσια τεχνητά φράγματα δεν υπάρχουν, αλλά υπάρχουν φυσικά (καταρράκτεξ ύψους

1-4 m). Το μέσο πλάτος είναι 8 m (στην επιφάνεια του νερού) , το μέσο πλάτος κοίτης 20 m, το μέσο βάθος 0,5 m (την ξηρά περίοδο), η μέγιστη παροχή 35 m 3Isec, η ελάχιστη 1,8 m3Isec και η μέση 16 m3Isec . [8] ~

Αγραφιώτης. Πηγάζει από τη νότια Πίνδο και κατευθυνόμενος νότια εκβάλλει στην

Τ.Λ . Κρεμαστών,

1 km

ανατολικά της κοινότητας Επινιανών. Είναι μήκους

υψόμετρο διαδρομής μεταξύ 850 και 315 m και λεκάνη απορροής 332

k!n

30 km , 2

με

Διαθέτει

ροή για όλη τη διάρκεια του χρόνου και διαυγές νερό με περιοδική θόλωση [Ι], [3]. Το μέσο πλάτος είναι 10 m (στην επιφάνεια του νερού), το μέσο πλάτος κοίτης 30 m, το

μέσο βάθος 0,5 m (την ξηρά περίοδο), η μέγιστη παροχή 35 m3Isec, η ελάχιστη 0,45 m3Isec και η μέση 12,7 m3Isec. [8]

Χαλίκι. Πηγάζει από το όρος Λάκμος και συμβάλλοντας με τον Κουκουφλί στη θέση Τρία Ποτάμια σχηματίζει τον άνω ρου του Αχελώου ποταμού, δηλαδή το ανώτερο

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

τμήμα

της

περιοχή;

Ασπροπόταμος.

των

πηγών

του

ποταμού

Αχελώου

με

Ποταμός Αχελώος

την

ονομασία

[16]

Ο Αχελώος τροφοδοτείται από τα νερά μικρότερων ποταμών και ρεμάτων, όπως ο Μπιζάκοξ, ο Ζέρβας, ο Ρύακαξ, η Λεπενίτσα, τα Ξεροπλατάνια, το Κομναϊτικο, το Βακαριώτη, τα Βασαλάκα, η Καπραλία, η Νέγκρη , το Κούτσουρο, η Καλή Πηγή, η Π αφρώνη , η Β ατακιάδα, ο Πλατανιάς, το Καμπουργιανίτικο και ο Ίναχος.

Γ. ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Μορφομετρικά δεδομένα Μήκος

Μέγιστο πλάτος

255 km [14] 213 km [25] 220 km [42] μέγιστο 1700 m, ελάχιστο Ο m [3], [25] 25 m Τοποθεσία: Εκβολές 90 m

Κλίση

μέτριες έως απότομες στον άνω ρου του ποταμού

Υψόμετρο διαδρομής Μέσο πλάτος

[16] μέχρι 7 m [14]. Στις εκβολές το βάθος είναι 1-2 m σύμφωνα με τους [14] και μέχρι 4 m σύμφωνα με τον [42].

Βάθος

Ανάγλυφο

Η λεκάνη που διαρρέει ο Αχελώος είναι κατά βάση ορεινή . Οι μόνες πεδινές περιοχές εμφανίζονται στην πεδιάδα του Αγρινίου και στα παράλια του Μεσολογγίου. Οι νομοί της χώρας που

κυρίωξ

δ ιαρρέονται

Αιτωλοακαρνανίας

από

νο μός

της

τον

ποταμό

Ευρυτανία;

είναι είναι

της

Καρδίτσας,

αποκλειστικά

Ευρυτανίας

ορεινός.

και

νο μός της

Αιτωλοακαρνανίαξ, που είναι και ο μεγαλύτε ρος σε έκταση νομός τη ς χώρας, έχει σημαντικό πο σοστό πεδινών και ημιορεινών εκτάσεων.

Η λεκάνη έχει σημαντικέ; γεωγραφικέξ ιδιαιτερότητες και φυ σικούς πόρους (φυσικές και τεχνητέ; λίμνες, λιμνοθάλασσες, αξιόλογα ορεινά τοπία) που ό μως δεν έχουν αξιοποιηθεί και αναδ ειχθεί, και σε μερικά; περιπτώσεις, έχουν υποβαθμισθεί οικολογικά. Νομός

Αιτωλοακαρνανίας

Έκταση (km2)

5460 ,9

Ευρυτανίας

Καρδίτσας 3

1869 Πoσoσrό εδάφους ανά ζώνη ("/ο)

Ορεινή

Πεδινή Η μιορεινή Ι!!α/ς:

44,5 20,2 35,2

100,0

(29] 2 (28]

3 (18]

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμόξ Αχελώος

Διάκρ ιση ζωνών ΑΞΟΝΑΣ ΜΗΚΟΥΣ

ΜΕΣΟΠΛΑΤΟΣ

Ε Μ Β Α Δ. ΥΔΡ . ΛΕΙ<.

(km)

(km')

ΑΝΩΑΧΕΛΩΟΥ

1100

ΜΕΣΟΥ ΑΧΕΛΩΟΥ

3250

ΚΑΤΩ ΑΧΕ ΛΩΟΥ

1979

ΤΜΗΜΑΤΑΡΟΥ

I!!rm:

[10]

Σύσταση πυθμένα ανά ζώνη Δεν βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία ανά ζώνη στις προσιτές μελέτες.

Πετρώματα υδρολογικής λεκάνης

Η λεκάνη απορροής του Αχελώου, όπως και όλων των ποταμών της Δυτ. Ελλάδας, αποτελείται

σχεδόν απο κλειστικά από ανθρ ακικά πετρ ώματα και φλύσχη . Χαρακτηριστική είναι η έλλειψη μαγματικών και μεταμορφωμένων πετρωμάτων, που έχει σαν συνέπεια τη χαμηλή συγκέντρωση πυριτικών αλάτων, καθώς και αλάτων καλίου και Μαγνησίου σε σύγκριση με τα ποτάμια της

ανατολικής και βόρειας Ελλάδας.

[11], [13]

Αναλογία πετρολογικών τύπων στη λεκάνη απορροής

Μαγματικά, μεταμορφωμένα πετρώματα

0,0 41,6 48,4 10,0

Ανθρακικά πετρώματα

Φλύσχης,Μολλάσσα Νεογενή, Τεταρτογενή ιζήματα

I!!rm: (11), [131 Πιο αναλυτικά , στον άνω ρου του ποταμού τα κύρια πετρ ώματα τη ς περιοχής ανήκουν στην πετρογραφική διάπλαση του φλύσχη που δίνουν στο τοπίο μονότονο τόνο. Ένα σύστημα από λεπτά ψαμμιτικά στρώμα τα , τα οποία εναλλά σσονται με άλλα αργιλικά μαργαϊκά

σχιστολιθικά ή

αργιλικά και στα οποία, κατά κανόνα, επικάθονται ή παράκεινται οι ασβεστόλιθοι,

συνιστά την όλη γεωλογική δο μή . Κατά κανόνα, τις υψηλότερες θέσεις (κορυφογραμμές)

καταλαμβάνουν αποσάθρωσης

οι

ασβεστόλιθοι,

και της

διάλυσης

ενώ

τις

χαμηλότερες

των πετρωμάτων

αυτών

φλύσχης. είναι η

Αποτέλεσμα

της

δημιουργία εδάφους

αμμοαργιλώδους ή σε άλλες θέσεις, αμμοχαλικώδους σύστασης, ανάλογα με το μητρικό πέτρωμα, την κλίση του εδάφους και τη δασοκάλυψη . Χαρακτηριστικό είναι ότι ο μεν παραπόταμος Χαλίκι από τις πηγές του και σ' όλη τη διαδρομή ρέει πάνω σε ασβεστολιθικά πετρώματα, ο δε παραπόταμος Κου κουφλί διασχίζει πετρώματα φλύσχη . Συνέπεια αυτής της διαφοράς είναι ο σχηματισμός στα δύο υδάτινα ρεύματα διαφορετικής φύσης πυθμένα. Ο πυθμένας του Χαλικιού αποτελείται από ογκόλιθους, κροκάλες και χαλίκια ασβεστολιθικής προέλευσης και άμμο απαλλαγμένη από tλύ . Ο παραπόταμος Κουκουφλί ρέοντας διαμέσου

σχιστολιθικών πετρωμάτων δημιουργεί βυθό με λιγότερους ογκόλιθους και κροκάλες και άμμο της ίδιας προέλευσης. Ο πυθμένας και στα δύο υδάτινα ρεύματα εμφανίζεται σταθερός στο μεγαλύτερο τμήμα της κοίτης τους.

[16] ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Πο ταμός Αχελώο ς

Την περιοχή της λεκάνης του κάτω Αχελώου διασχίζουν τρεις γεωτεκτονικέξ ζώνες : (α) η ζώνη

Ωλονού-Πίνδου στα ανατολικά, που αποτελείται κυρίω; από θαλάσσια Μεσοζωϊκά και κάτω Καινοζωϊκά ιζήματα (δολομίτες, ασβεστόλιθοι, κερατόλιθοι και φλύσχης), (β) η ζώνη Γαβρόβου Τριπόλεως, που επικρατεί νηριτική ανθρακική ιζη ματογένεση και αντιπροσωπεύεται κυρίω; από φλύσχη ενώ στα βόρεια εμφανίζει και ανθρακικά πετρώματα, και (γ) η Αδριατικοϊόνιος ζώνη , που καταλαμβάνει μεγάλο μέρος της λεκάνης και στην οποία κυριαρχούν τα ανθρακικά πετρώματα, οι Τριαδικοί γύψοι και ο φλύσχης Η ωκαίνου-Μειοκαίνου . Σε όλη τη λεκάνη έχουν

αποτεθεί μεταλπικά ιζήματα κυρίως γλυκών νερών του Πλειοκαίνου καθώς και Τεταρτογενεί; ποτάμιε; αποθέσεις.

[1], [10].

Δ . ΚΛΙ ΜΑTOΛOΓlΚA ΣΤΟΙΧΕΙΑ Το μεγαλύτερο τμήμα της λεκάνης του Ασπροπόταμου (άνω ρους Αχελώου) έχει υψό μετρο πάνω

από

1000

Δεκέμβρη

πι, γι' αυτό παρατηρούνται χιονοπτώσεις που αρχίζουν και

διατηρούνται

μέχρι

τον

Απρίλη .

Σε

όλη

τη

συνήθως από τα μέσα

περιοχή

υπάρχουν

συχνές

χαλαζοπτώσεις κατά τους χειμερινού; και ανοιξιάτικους μήνες. Παγετο ί παρατηρούνται σε όλη

τη χειμερινή περίοδο και στους πρώτους ανοιξιάτικους μήνες. Η πάχνη είναι συχνή τους

ανοιξιάτικους και φθινοπωρινούς μήνεξ. Από την ανάλυση των κλιματικών δεδομένων διαπιστώνεται ότι το κλίμα του μεγαλύτερου μέρους της λεκάνης του Ασπροπόταμου είναι καθα ρά ηπειρωτικό με τραχύ χειμώνα και υγρό καλοκαίρι

[1 6], στην

περιοχή του δέλτα και των

λιμνοθαλασσών είναι τυπικά μεσογειακό και στην περιοχή των πεδιάδων Αγρινίου , Αμβρακία; και Οζερού παρουσιάζει ενδιάμεσου; χαρακτήρες

[10].

Θερ μότερο; μήνας του έτους είναι ο Ιούλιος (μέση θερμοκρασία; στη λεκάνη

ψυχρότερος ο Ιανουάριος (μέση θερμο κρασίας

27,4 °C) και 8,26 °C). Τα ανεμολογικά δεδομένα, αν και είναι

ανεπαρκή για την εξαγωγή τεκμηριωμένων συμπερασμάτων, δείχνουν επικράτηση νοτιοδυτικών ανέμων κατά τη θερμή περίοδο και ανατολικών κατά τη ψυχρή περίοδο . Κατά κανόνα οι άνεμοι είναι ασθενείς, αφού το μεγαλύτερο ποσοστό καλύπτει κλίμακα;

Beaufort και πάνω παρουσιάζουν πάρα πολύ Beaufort σημειώνονται (σπάνια) μόνο κατά τους

1-3 Beaufort.

Εντάσεις από

μικρή συχνότητα, ενώ εντάσεις πάνω από μήνες Απρίλιο και Σεπτέμβριο.

5 8

[1Ο] .

Ε. γΔP OΛOΓlΚA ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ετή σ ιο ύψο ς βροχής στη λεκάνη του Αχελώου

Στη λεκάνη απορροής του Αχελώου υπάρχουν

σταθμοί μέτρησης βροχομετρικών παραμέτρων

που ανήκουν σε διαφορετικούς φορείς, και των οποίων τα δεδομένα δεν είναι πάντα συμβατά. Από την αξιολόγηση των υπαρχόντων δεδομένων φαίνεται ότι το ύψος των ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων στις περιοχές που διαρρέει ο Αχελώ ος είναι υψηλό, το δεύτερο στη χώρα μετά από αυτό της Ηπείρου . Το μέσο ετήσιο ύψος βροχής στη λεκάνη εκτιμάται σε 1378,7 mm και κυμαίνεται από 800-1000 mm στη πεδινή νότια Αιτωλοακαρνανία, από 1000-1200 mm στη δυτική και κεντρική Αιτωλοακαρνανία και δυτική Ευρυτανία και πάνω από υπόλοιπες περιοχές της λεκάνης. Στα ορεινά της Ευρυτανίας το ύψος βροχής

1300 mm στις είναι 1400 mm ενώ

σε μεγάλα υψόμετρα ξεπερνά τα 1800 mm. Ενδεικτικά, η μέση ετήσια βροχόπτωση είναι 746,5 mm στο Μεσολόγγι, 1000 mm στο Αγρίνιο και 1780 mm στον ο ρεινό σταθμό

περίπου

ΕΚΘΕ

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Αχελώο;

Μαυρομάτα Ευρυτανίας [Ι] , [10]. Σύμφωνα με στοιχεία της ΔΕΗ, οι κορυφές της Πίνδου εντός της περιοχής της λεκάνη ς του Αχελώ ου παρουσιάζουν το μεγαλύτερο μέσο βροχομετρικό ύψος της χώρας, 2200 mm [18]. Από ανάλυση διαχρονικών δεδομένων της περιόδου 1970-1992 προκύπτει μία πτωτική τάση , που οφείλεται κυρίως στην ελάττω ση των βροχοπτώσεων κατά τη χειμερινή περίοδο

[10].

Μία φ θίνου σα πορεία του ετήσιου ύψους βροχής στη Δυτ. Ελλάδα

παρατηρήθηκε και από τους

[36].

Μηνιαία κατανομή ύψους βροχής

Η πιο βροχερή περίοδος είναι από το Νοέ μβ ριο έως τον Φ εβρουάριο ενώ οι πιο ξη ροί μήνες είναι ο lούλιος και ο Αύγουστος. [ Ι ] Δίνονται ενδ εικτικές τιμές βροχοπτώσεων σε ορισμένες θέσεις του ποταμού .

Συγκριτικά δεδομένα του μέσου μηνιαίου ύψους βροχής (mm/μήνα) σε διάφορους βροχομετρικούς σταθμούς της λεκάνης του Αχελώου Περίοδος μετρήσεων :

... ...

...

-~ a.

-~ Ι:>

ο ι:!

:ι:

οΙ:!

Ι:!

:t ω ο,

ο,

Ι:!

-'10:"

...

:ι: 'Ι:!

Ι:!

1962-1981

οι:! φ

Ι:!

... :ι:

[

ο ι:!

Ι:!

το

ο,

:.:ι

:ι:

Ε-<

::t'"

Ι=:

(~)

390

480

630

660

680

Φορ έας

ΥΠΔΕ

ΔΕΗ

Υψόμ.

ΕΜΥ

Ι:!

ΔΕΗ

....

...

ο'"

ΥΠΔΕ

Ι:>

οι:!

6 ... Ι:>

.....

""σ

οι:!

Ι:!

10:

οΙ:!

ο,

r.:.1

Ε-<

780

950

1050

1060

ΔΕΗ

Μήνας Ταν Φεβ Μαρ

Απρ

Μαϊ Ιούν

Ιουλ Αυγ

Σεπι Οκτ Νοε Δεκ

ΕΤΟΣ Π!rm:

[101

, , , (δ εδομενα απο διατριβη Φ.

Ετήσια απορροή :

214,1 211,3 188,7 231,2 126,4 173,3 112,6 145,7 69,9 115,9 45,3 58,3 38,1 27,4 34,0 36,8 63,4 65,6 138,4 164,6 222,1 222,5 257,5 275,0 1510,6 1727,5 , Κανδη λη, 1988)

14,5 188,3 110,8 134,8 99,6 125,2 135,9 158,4 85,1 104,7 129,7 74,2 54,4 70,9 97,2 43,5 49,0 57,1 75,4 33,7 23,5 35,6 39,3 11,4 16,4 22,3 25,1 5,0 14,3 26,3 24,1 4,9 51,4 50,3 57,9 30,0 109,5 118,7 111,5 125,5 143,8 167,9 189,7 201,6 153,7 173,4 200,5 240,5 820,3 1014,1 1148,0 1363,0

4385 Χ 7800 χ 3500 χ 5670 χ

276,4 213,8 162,9 167,1 261,2 222,1 128,5 175,3 201,6 191,9 112,3 117,3 171,6 177,8 83,0 108,9 117,0 122,6 70,0 75,8 63,6 70,5 46,9 42,4 54,9 35,7 21,7 35,4 45,1 47,6 24,1 18,2 75,3 88,9 57,3 55,2 157,7 136,6 123,4 117,7 259,3 247,0 157,2 176,4 351,6 308,1 202,6 206 ,7 2035,4 1862,7 1189,9 1296,4

247,1 222,8 265,5 213,1 171,3 125,3 130,9 149,5 87,7 93,6 48,4 66,2 39,7 35,7 32,1 32,9 71,6 71,7 153,0 175,3 251,8 214,6 349,0 327,3 1874,9 1727,9

m 3/έτος [Ι : Παράρτ. 3] 3 106 m /έτος [34] 3 106 m /έτος [42] 106

106 m

3/έτος

[11]

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποτα μό ς Αχελώος

Μέση μηνιαία παρ οχή

Η παροχή σε διάφορες θέσεις του ποταμού εξαρτάται από τη λειτου ργία των υδροηλεκτρικών φ ραγμάτων, όπου υπάρχουν και οι σημαντικότεροι σταθμο ί μετρήσεων παροχής. Το φράγμα που κυρίως ρυθμίζει την παροχή νερού που ελευθερώνεται προς τη λεκάνη του Κάτω Αχελώου είναι αυτό του Καστρακίου [19]. Κατάντη του φράγματος Στράτου και μέχρι τις εκβολές δ εν υπάρχουν υδρομετρικοί σταθμοί για τη μέτρηση των παροχών του ποταμού . Δίνονται ενδεικτικά

οι μέσες μηνιαίες παροχές σε ορ ισμένες θέσεις του ποταμού (m 3Isec). Θ έση l αν.

Στο άτοτ Ι πεοίοδο

250,9 249,0 209,5 208,0 136,5 75,8

Φεβ . Μαο, Απρ . Μαϊ. Ι ούν. llirιJi:

lουλ. Αυγ , Σεπτ,

Οκτ. Νοε. Δεκ.

1950 - 1992 53,5 39,3 43,1 70,9 165,4 275,0

110\ Θ έση

: Αυλάκι Ι πεοίοδος 1986 - 1994 43,7 lουλ. 9,7 Αυγ. 46 ,9 5,6 61,6 Σεπτ. 3,9 74 ,3 Οκτ. 17,2 55,7 Νοε. 47,8 21,6 Δεκ . 75,6

lαν.

Φεβ. Μαο,

Απο. Μαϊ.

Ι ούν. llirιJi :

[18) Θέση

1αν.

ΦεΒ. Μαο.

Απο. Μαϊ. lούν.

. [18] !l!rm:

: Συκιά Ι περίσδοα 1986 - 1994 38,2 lουλ. 8,2 Αυγ, 40,2 4,8 53,3 Σεπτ. 3,3 64,1 Οκτ. 14,8 48,3 Νοε. 41,0 Δεκ. 17,8 66,3

Θ έση : Μεσοχώ ρ α Ι περίοδοε

21,2 18,7 27,8 34,5 26,9 9,8

lαν .

Φεβ. Μαρ. Απρ, Μαϊ. Ιούν.

Ιουλ. Αυγ.

Σεπτ.

Οκτ. Νοε. Δεκ.

llirιJi:

[18]

ΕΚΘΕ

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

1986 - 1994 4,5 3,0 1,9 8,0 2 1,9 32,3

Ποταμός Αχελώος

PESCA -

Θέση

: Καστράκι Ι πεοίοδοτ ιιετρή σεων δεν αναφέρεται 298,4 Ιουλ. 394,7 265,4 347,6 Α1ΥΥ. 275,0 Σεπτ. 307,2 285,7 Οκτ. 249,7 312,6 272,6 Νο ε. 378,2 Δεκ . 270,8

Ιαν.

Φεl3. Μαρ . Απρ.

Μαϊ. Ιούν.

llirill: [Ι]

(δεδομένα απο Μαμασης & Ναλμπαντης

Θέστι

Φράγμα Καστρακίου Ι περ ίοδοτ

Φεl3 . Μαρ, Απρ ,

Μαϊ. Ιούν.

. [40] llirill:

Ιαν.

Φεβ. Μαρ , Απρ,

Μαϊ. Ιούν .

. [40] llirill:

Ιουλ.

330 321 282 252 170 97

Ιαν.

Θέσrι

1995)

Αυγ.

Σεπτ. Οκτ. Νο ε. Δεκ.

: Φράγμα ΔΕΗ 11,8 11,3 11,1 6,5 4,4 1,9

1937 - 1970 57 40 44 90 240 338

Ταυ οωπού Ι περίοδοτ Ιουλ. Αυγ.

Σεπτ. Οκτ. Νοε .

Δεκ.

1961 - 1970 0,7 0,7 1,0 3,0 7,7 15,4

Μέση ετήσια παροχή (m3Isec) Θέση

Μέγιστη παροχή

Μέση παροχή

487

192,2 149,1 148,1 174

Κρεμαστά

Καστράκι Στράτα;

50 km από εκβολές

Ελάχιστη παροχή

Πηγή

[1], [6] 45

[13]

Χαρακτηριστικά πηγών τροφοδοσίας -εισροών Ο Αχελώο; δέχεται πηγαία νερά και τις απορροές μίας πολύ μεγάλης λεκάνης. Από υδρολογική άποψη, ο Αχελώος χαρακτηρίζεται σαν ποταμός απλού βρόχινου τύπου λεκάνη αυτή βρίσκεται στην ομβροπλευρά της χώρας

(> 1200

[11].

Δεδομένου ότι η

mmΙέτος στο ορεινό τμήμα) και

της λιθολογικής σύστασης των γεωλογικών σχηματισμών της λεκάνης (σημαντική αναλογία φλύσχη), η επιφανειακή απορροή είναι σημαντική. Έτσι, παρατηρούνται μόνιμες επιφανειακές

ΕΚΘ Ε -ι Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PES CA - Πο ταμός Αχελώος

απορρο ές σε πολλά υδατορέματα κυρίωτ της Ευρυτανίας όπου η μέση ετή σια απορροή από τα υδατο ρέματα, εκφ ραζό μενη σε ύψος βροχής, εκτιμάται σε περίπου 350 rnm [1]. Στον κάτω ρου του Αχελώου υπάρχουν αρκετές καρστικές (Λάμπρας, Ακαρνανικών ορέων, Αράκυνθου, κλπ.) και προσχωματικές (δέλτα, Αγρινίου, Ερμίτσας, κλπ.) υδροφορίες. Μέσα στην πεδιάδα του Αγρινίου έχουν απογραφεί σημαντικές αλουβιακές πηγές. Πρόκειται για πηγές που αναβλύζουν όλες βορείως του Αγγελόκαστρου στη δεξιά όχθη της τάφρου Διμήκου που συνδέει τη λίμνη Λυσιμαχεία με τον ποταμό Αχελώο. Τρο φοδοτούνται κυρίωτ; από διηθή σεις νερού του Αχελώου στην περιοχή του Στράτου, που επανέρχεται στην επιφάνεια λίγο πριν από την είσο δο στα στενά Παλαιομάνα-Πενταλόφου, λόγω δυ σκολίας υπόγειας μετακίνησης κατάντη . Μετρήσεις ή εκτιμή σεις που πραγματοποιήθηκαν το 1995 δίνουν τα εξής χαρακτηριστικά των πηγών : ΠΑΡΟΧΗ

ΠΗΓΗ

ΑΓΩΓΙΜ.

θΕΡΜΟΚ

mSIcm2S"C

ρΗ

Λάμπρας

8,37 m' Iscc

790-900

16,4-17,0

7,25-7 ,39

Κεφαλόβ ρυσου

508 1443 1730 410 398 402 385

19,3 198 18,4 19,6 18,5 18,8 147

7,39 7,95 6,80 7,67 7,65 7,65 7,65

375 476

16,7 17,7

Μοσχανδρέα

Μικρό Κ εφαλόβρυσου

1 2 Αγγελόκαστρο 3 Αγγελόκαστρο 4 Αγγελόκαστρο 5 Αγγελόκαστρο 6 Αγγελόκαστρο 7 llirill: [10] Ανγελόκαστρο

Αγγελόκαστρο

;;10 m' /h 6,1 m'/sec 0,8 m'/sec 0,2m'/sec 150-200 m'/h ;;2-3 m'/h =400 m'Λι =400 m'/h

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Άρδευση και

περ ιορισμένη ύδρευση Αντλε ίτα ι Αντλείται Α π ό Νεογενή

2/3 γ ια άρδευση Ιχθυοτρ. Ν τόβα Κ άκαβος

Μ άτι Κακά βου

Τα κυριότερα ρέματα και ποταμοί που τροφοδοτούν τον Αχελώο είναι: Αγραφιώτης, Μέγδοβας, Ίναχος, Άσπρος, Λεπενίτσα, Ξεροπλατάνια, Κομναϊτικο, Βακαριώτηξ, Βασαλάκα, Καπραλία, Νέγκρη , Κούτσουρο , Καλή Πηγή , Παφρώνη, Βατακιάδα, Καμπουργιανίτικο , Πλατανιάς. Επίσης, μέσω της διώρυγας Διμήκου, ο Αχελώος δέχεται τα πλεονάζοντα νερά των λιμνών Τριχωνίδας και Λυσιμαχίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατάντη του Στράτου ο Αχελώος δέχεται ελάχιστου;

χείμαρρους, ο μεγαλύτερος από τους οποίους είναι ο Λαγκαδάς. Η περιορισμένη αυτή ανάπτυξη υ δρογραφικού δικτύου στον κάτω

ρου του Αχελώου οφείλεται

στον πολυτεμαχισμό της

περιοχής, που οδήγησε στη δημιουργία μικρών τοπικών βυθισμάτων με αυτόνομο υδ ρογραφ ικό δ ίκτυο, σε εξωγενείς διεργασίες διαμόρφωσης του ανάγλυφου (αποσάθ ρωση, διάβρωση, κλπ.),

και στην σχετικά πρόσφατη διάνοιξη της κοιλάδας του Αχελώου.

ΣΤ. ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

[1Ο] .

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΝΕΡΟΥ

Λόγω της μεγάλη ς συμμετοχής των ανθρακικών πετρωμάτων στη λεκάνη

απορροής του

Αχελώου , το νερό είναι πλούσιο σε ασβέστιο και ανθρακικά ιόντα. Οι μέσες συγκεντρώσεις

καδ μίου, υδραργύρου, μολύβδου, νικελίου και χαλκού είναι χαμηλές και επιτρέπουν την χρήση των νερών για ύδρευση , όμως οι συγκεντρώσεις ορισμένων μετάλλων (νικέλιο, χαλκός, μόλυβδος και ψευδάργυρος) είναι πολύ υψηλότερες από αυτές που χαρακτη ρίζουν μη ρυπασμένους ποταμούς. Μετρήσεις του Υπ. Γεωργίας στη θέση κατάντη του φράγματος Καστρακίου για την

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Αχελώος

περίοδ ο

1980- 1997

δείχνουν ότι τα νερά είναι, σύμφωνα με το

παρου σιάζουν χαμηλές τιμές αγωγιμότητας

καλή οξυγόνωση

(98 %).

(3 12 μS/cm) ,

[3 1], μαλακά (142 mgll CaC0 3) , (7,9) και έχουν δεδομένα της περιόδου 1980-1997

φυσιολογικές τιμές ρΗ

Ωστόσο, συγκριτικά διαχρονικά

δείχνουν ότι οι τιμές αγωγιμότητα; και σκληρότητας εμφανίζουν αυξητική τάση που πιθανόν οφείλεται στην ελάττω ση τη ς παροχής του ποταμού εξαιτίας κλιματικών αλλαγών και στον αυξανόμενο ρυθμό απολήψεων νερού από

πλευράς

ρυπαντικών

[11 ], [13]. Όσο

φορτίων

γεωργική;

αφορά την ποιοτική κατάσταση των νερών προέλευσης,

στο

ο ρεινό

και

πολύ

αραιοκατο ικη μένο τμήμα του Αχελώου (Ευρυτανία και ο ρεινή Αιτωλοακαρνανία) η ποιότητα είναι πολύ ικανοποιητική λόγω της σχεδόν ασήμαντης επιβάρυνσης από γεω ργικέ; εκπλύσεις και από βλητα οικισμών. Δεδομένα για τα θρεπτικά που αναφέρονται σε μετρήσεις της περιόδου

1990-1994 Ν-Ν Η/

(θέση κατάντη φράγματος Καστ ρακίου, Υπ. Γεωργίας) δείχνουν τις ακόλου θες τιμές:

στους

μgll , νιτρικά ιόντα

= 0,41

φώσφο ρος =

0,126 ppm.

= 0,25

μgll Ν-Ν0 3 , νιτρώδη

= 0,008

μgll Ν-Ν02 , ολικός

Ο ι τιμές αυτές είναι από τις χαμηλότερες που μετρήθηκαν ανάμεσα

μεγαλύτερους ποταμούς της χώ ρας

[13].

Στις χαμηλές αυτές τιμές συνεισφ έρουν και οι

δράσεις αφομοίωσης θρεπτικών αλάτων στις ανάντη ευρισκόμενες τεχνητές λίμνες. Πάντως είναι

γεγονός ότι τουλάχιστο ως προ ς τα νιτρικά η συγκέντρω ση τους παρουσιάζει διαχρονικά (στη περίοδο

1980 - 97) αυξητική τάση [32].

Οι συγκεντρώσει; των διαλυμένων συστατικών σε ένα ποτάμι ρυθμίζονται από τη παροχή . Σε ένα φυσικό αποδέκτη οι συγκεντρώσει; των διαλυ μένων συστατικών κατά κανόνα μειώνονται το χειμώνα, λόγω αραίωση ς, και αυξάνονται το καλοκαίρι, λόγω της εξάτμισης και από το γεγονός ότι η παροχή του ποταμού συνίσταται αποκλειστικά από τη βασική απορροή (υπόγειο νερό) που είναι εμπλουτισμένο σε διαλυμένα συστατικά. Στη περίπτωση του Αχελώου στη θέση κατάντη του Καστρακίου (θέση όπου υπάρχουν οι μεγαλύτερες υδροχημικέξ χρονοσεφές) η παραπάνω

σχέση παροχή ς

διαλυμένων συστατικών δεν υφ ίσταται τόσο γιατί η εποχιακή διακύμανση της

παροχής έχει διαταραχθεί, λόγω της λειτου ργία; του φράγματος σε ακανόνιστα διαστήματα, όσο

και γιατί το νερό

στη θέση αυτή , αντιπροσωπεύεται ουσιαστικά από λιμναίο νερό . Το

αποτέλεσμα είναι, η αγωγιμότητα (ως μέτρου των συνολικά διαλυμένων αλάτων) σε αρκετές περιπτώσεις να είναι πιο αυξημένη το χειμώνα από το καλοκαίρι, σαν αποτέλεσμα της βιολογικής

δραστηριότητας στη λίμνη Καστρακίου

[32].

Στα πεδινά, ο Αχελώος δέχεται τις επιφανειακές απορροές των καλλιεργούμενων εκτάσεων της

Αιτωλοακαρνανίας είτε άμεσα είτε έμμεσα μέσω της Τριχωνίδα; και της Λυσιμαχίας [Ι],

[14].

επιβάρυνση του Αχελώου με θρεπτικά άλατα στη πεδινή περιοχή που περικλείεται μεταξύ φράγματος Καστρακίου και γέφυρας Νεοχωρ ίου είναι δ εδομένη λόγω των αγροκτηνοτροφικών δραστηριοτήτων. Συγκρίσεις που έγιναν στα θ ρεπτικά άλατα στη θέσεις μέτρησης του Υπ . Γεωργίας κατάντη του φράγματος Καστρακίου και στις εκβολές (γέφυρα Νεοχωρίου-Κατοχήξ) , έδειξαν αυξημένες συγκεντρώσεις ιδίως νιτρικών αλάτων στη δεύτερη περιοχή ιδιαίτερα τους θερινούς μήνες. Εκτιμάται πάντως ότι και στη θέση αυτή τα ποιοτικά χαρακτη ριστικά των νερών επιτρέπουν την αξιοποίησή τους για διάφορες χρήσεις [Ι] , Γεωργίας

και

του

ΥΠΕΧΩΔΕ

έχουν

[14].

παρατηρηθεί κάποια;

αμμωνιακών για το πόσιμο νερό και για τη διαβίωση των ψαριών

Ωστόσο, σε μετρήσεις του Υπ. υπερβάσεις

του

ορίου

των

[10, [26].

Από τη θέση Γουριά-Πεντάλοφο και προς τις εκβολές, αν και υπάρχει έντονη γεωργική δραστηριότητα (κυρίως καλαμπόκι, βαμβάκι, μηδική) , τα νερά του Αχελώου δεν εμπλουτίζονται

σημαντικά με θρεπτικά άλατα από τις αποπλύσεις των γύρω καλλιεργούμενων εδαφών, καθώς ο

ΕΚΘΕ -Ινστιτούτ ο Ε σωτερ ικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Αχελώος

κύριος όγκος των αρδευτικών υδάτων αποστραγγίζονται μέσω αντλιοστασίων προς τη θάλασσα Αντίθετα υπάρχει σημαντική επιβάρυνση των υπόγειων νερών κυρίως σε νιτρικά άλατα [32]. Η ποιότητα των υπόγειων νερών της λεκάνης κρίνεται γενικά ικανοποιητική , τόσο για τους καρστικούξ όσο και για τους προσχωματικού; υδροφορείς, παρά την παρουσία εντατικών

καλλιεργειών στο πεδινό τμήμα του ποταμού, με την εξαίρεση μίας θέσης νότια της Τριχωνίδα; όπου παρατηρήθηκαν υψηλές συγκεντρώσεις νιτρικών. Η καλή ποιότητα των νερών αποδίδεται στην αραίωση των ρύπων λόγω της μεγάλης δυναμικότητας των υδ ροφορέων. Μελλοντικά, η ποιότητα των υδροφορέων ενδέχεται να υπο βιβασθεί λόγω της αναμενόμενης αύξησης των ρυπαντικών φορτίων και της μείωσης της δυναμικότητας των υδροφορέων εξαιτίας της εκτροπής του Αχελώου. [Ι] . Κατάντη των περιοχών Γουριάς

Πεντάλοφου η ποιότητα των υπόγειων

νερών, αναφορικά με τις συγκεντρώσεις θρεπτικών αλάτων είναι υπο βαθμισμένη . Τα νερά αυτά δεν χρησιμοποιούνται μεν στην άρδευση , όμως γίνεται περιορισμένη χρήση τους τόσο ως πόσιμα, όσο και σε κτηνοτροφικές μονάδες (όταν κατά τη διάρκεια του χειμώνα η αρδευτική διώρυγα Δ20 στε ρεύει)

Στις περιοχέξ Νεοχωρίου και Αιτωλικού έχουν παρατη ρη θεί

[32].

εξαιρετικά υψηλές τιμές σκληρότητας των υπόγειων νερών που συνοδεύονται από αύξηση των συγκεντρώσεων χλωριόντων, και θειικών . Οι αυξημένες συγκεντρώσεις των ιόντων αυτών

οφείλονται αφ' ενός στην επίδραση των Τριαδικών λατυπσπαγών (με ε βαπσρίτες) και αφ ' ετέρου στη παρουσία φακών θαλάσσιων ιζη μάτων

[33].

Στις περιοχέξ κοντά στο δέλτα του ποταμού το

φαινό μενο είναι δυνατό να συνδέεται με την εισροή θαλασσινού νερού [ Ι] .

Παρατίθενται σε πίνακες ορισμένες ενδεικτικές μετρήσεις ποιότητας νερών από δ ιάφορες μελέτες. Υπάρχουν επίσης εκτεταμένες χρονοσειρέξ δεδομένων από μηνιαίες μετρήσεις του Υπ. Γεωργίας σε τρεις θέσεις του ποταμού στα πλαίσια του προγράμματο ς παρακολούθηση; των

αρδ ευτικών νερών . Από τα δεδ ομένα αυτά, μετρήσεις των τελευταίων πέντε χρόνων παρατίθενται σε παράρτημα στο τέλος του τμήματος αυτού της έκθεσης.

ΑΝΩ ΡΟΥΣ ΑΧΕΛΩΟΥ Ι Περίο δ ος Παραμ.

('C)

3-5

2-4

2,5-5 ,5

5·6 ,5

7-9

7-12

12-15

14-18

10-17

7-1 1,5

3,5-6,5

3-5

Μέτρια

Sechi (m) DO (pp m) lliruι:

1978-1 981

Υψηλή

Μέτρια

> 14,3

[16]

ΑΝΩ ΡΟΥΣ ΑΧΕΛΩΟΥ (παραπόταμοι Χαλίκι, Κουκουφλί) Ι Περίοδο 1980 Κ+ N a+ M g++ Ca++ HC03Άλατα CΓ Φερτές ύλες ρΗ

Χαλίκι

Κουκουφλί lliruι:

7,55 7,63

pp m \ 70 \ 95

meQIl 0,\ 0,2

meQIl 2,7 3,3

meQIl 0, 10 0, \ \

meQIl 1,0 \ ,7

meQIl \ ,5 1,4

meQ/I 0,02 0,04

ppm 5,3

[16]

Ε ΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Αχελώοι;

Επεξεργασία μηνιαίων δεδομένων Υπ.

Επεξεργασία εποχιακών δεδομένων

Γεωργίας περιόδου

1981-94 Θέση: 50 km από τι, εκβολέ

Αγωγ, (μS/cm) ρΗ

Ca (mvalIIt) Mg (mvalllt) Na (mval/lt) Κ (mva l/1t) HCO] (mva l/lt) CO] (mva l/ lt) S04 (mval/lt) Cl (mval/1t) S ί02 (mval/lt) ΝΟ] - Ν (mgllt) Ν02 - Ν (m gι It) N~- Ν (mgι lt) Ρ (mg/ lt) TOC (mg/lt) OOC (mg/ lt) 0 0 (%)

ΜΑΧ

8,00 200,00 6,80 2,00 0,20 0,20

23 ,00 380,00 8,40 3,00 0,80 1,40

AVER. 14,50 313,00 7,90 2,46 0,42 0,59

1,70 0,00 0,10 0,10

3,00 0,60 1,20 0,80

2,42 0,05 0,49 0,54

0,00 0,00 0,00 0,00 0,50

1,13 0,26 0,42 0,66 9,00

0,20 0,09 0,04 0,02 2,40

ΜΙΝ

T OC

τριών σταθμών περιόδου

Ηε (ρ ρ ο)

Cd (ppb ) Pb (ppb) Νί (ppb)

47,00 0,10 < 0,20

116,00 0,50 < 0,20

98,50 0,32 < 0,20

1983-84

ΜΙΝ

ΜΑΧ

9,50 260,00 8,10 2, 15 0,25 0,17 0,03 2,40

23,00 350,00 8,55 2,70 0,77 0,69 0,0 5 3,00

0,17 0,10 3,00 0,54

0,2 8 0,61 5,10 0,69

0,23 0,46 4,10 0,59

0,006 0,80 0,61 90,90

0,03 2,28 1,67 180,00

0,01 1,10 0,80 119,00

AVE R. 15,80 325,00 8,25 2,47 0,36 0,53 0,04 2,68

2,00 16,00

11,00 87,00

5,70 43,50

!!!π!ι: (13]

Παράμετροι

ΑΎΟΥΥ. (ΜS/cm) ρΗ

S04 (mg/I) CI (mg/I) 00 (mg/I) Total Ρ (mg/I) Ν-Ν02 (mg/I) Ν-ΝΟ] (mg/l) Ν-ΝΗ] (mg/l) HCO] (mg/l) Na (mg/l) Με (mg/I) Ca (mg/l) Ολ. σκληρ, Ha (mgll Ca)

Ελάχιστη τιμή

290,00 7,00 10,00 3,50 8,20 0,010 0,00 0, 10 0,02 85,00 12,00 5,00 52,00 90,00

Μένισττι τιμή

Τυπική τιμή

475,00 8,50 200,00 28 ,00 13,70 0,66 0,29 1,60 0,60 208,00 21,00 50,00 144,00 175,00 ΕΚΘΕ

400,00 7,80 50,00 18,00

0,04 0,01 0,40 0,045 140,00 14,00 24,00 100,00 120,00

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Παράμετροι

Ελάχιστη τιμή

Ολ. σκλη ρ. Ha (mg/l Ca) Ολ.κσλσ βακτ. TC ( lml) Κσλοβ. κοπο. FC ( 1m]) Στρεπτ. κοπρ. Π!rtn.

Μέγιστη τιμή

90,00 0,91 0,36 0,05

FS ( ImI)

Ποταμό ς Αχελώ ος

Τυπική τιμή

175,00 46,00 46,00 > 0,80

120,00 10,00 7,29 > 0,80

[1] Φυσικοχημικές παράμετροι που μετρήθηκαν τον Ιούνιο

1981 κατά μήκος του Αχελώου Θέση Νο 1 2 T OC 21 20 9 ρΗ 9 140 Σκληρότητα CaC0 3(mgll) 140 Σκλη ρότητα Ca (mgll) 80 100 Σκληρότητα Mg (mg!1) 60 40 30 30 CΙ- (mgll) Αλατότητα 0/00 0,08 0,08 100 16 S0 4 (mgll) 0,06 0,14 Ρ 04 (mgll) 8 10,5 Si (mg!1) 0,11 0,69 Ν Η4 (mgll) 0,026 0,023 ΝΟ2 (mgll) 4,4 4,4 ΝΟ3 (mgll) Chlorophyll a (μg!1) Chlorophyll b (μg!1) Chlorophyll c ( μgll) Chl a Ι Chl b Π!rtn:

μέχρι τια εκβολές

3 20 9 140 80 60 30 0,08 14 0,08 9 0,13 0,026 4 1,75 0,292 0,797 6

4 22 9 140 70 70 35 0,1 14 0,13 8,25 0,21 0,02 4 1,58 0,624 0,094 2,5

5 22 9 950 275 675 475 0,9 90 0,2 10,25 0,37 0,026 3,5 2,76 1,591 1,698 1,7

6 25 9 2000 925 1075 5400 9,7 200 0,2 10 2,64 0,017 3,5 0,848 0,048 0,298 17,7

[141 Φυσικοχημικ ές παράμετροι που μετρήθηκαν την περίοδο Παράμετροι

20/2/1989-22/8/1989

Ετήσια ελάχιστη τιμή

Αγωγιμ. (ΜS/cm) ρΗ CΙ

(meq/l) S04 (meq/I) HC03 (meq/l) Na + Κ (meq/l) Ca (meq/l) Mg (meq/I)

ΕΚΘΕ

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

325 6,5 0,5 0,4 1,4 0,5 2,2 0,4

Ετήσια μέγιστη τιμή

420 8,3 0,6 2,0 3,3 0,7 3,6 0,9

PESCA -

Ποταμός Αχελώος

Φυ σικοχη μικές παράμετροι που μετρήθηκαν την περίοδο

20/2/1989-22/8/1989

Ετήσια ελάχιστη τιμή

Παράμετροι

Ν0 2

(mgll) ΝΗ, (mgll) Total Ρ (mgll) !!.!rm: [10]. Πρωτογενή δ εδομενα Υπ.

Ετήσια μέγιστη τιμή

<0,001 <0,025 <0,01

0,124 0,235 0,042

Γεω ργ ίαξ και ΥΥε ιας-Πρόνοιας

Φυσ ικοχημικά δ εδομένα πυθ μένα

Από έρευνα που αφορούσε τις συγκεντρ ώσεις βαρέων μετάλλων στο ίζημα της εκβολικής ζώνης δεν διαπιστώθηκε σημαντική ρύπανση του ποταμού , αν και ορισμένα μέταλλα παρουσίασαν αυξημένες

συγκεντρώσεις

δραστηριότητας

στο

επιφανειακό

ίζη μα

σαν

αποτέλεσμα

ανθρ ωπογενούς

[41].

Ζ. ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ - ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Φυτοπλαγκτόν

Όπως κάθε ποτάμι, ο Αχελώος δεν έχει τυπικό πλαγκτόν αλλά περιφυτικούς οργανισμούς που λόγω της ροής παρασύρονται από το υπόστρωμά τους. Οι πλαγκτικοί οργανισμοί που παρουσιάζονται έχουν προέλευση τη Λυσιμαχία κυ ρίως. Οι λίγες χλωριδικές μελέτες που έχουν γίνει δείχνουν ότι η πλαγκτική μικροχλωρίδα παρουσιάζει έντονη εποχιακή διακύμανση , με

κυρίαρχα την άνοιξη του

'84

τα Χρυσο φύκη, το καλοκαίρι

'84 τα

Διάτομα και το φθινόπωρο

'84

τα Διάτομα - Πυροφύκη . Οι κυριότεροι αντιπρόσωποι από τα παραπάνω αθροίσματα είναι τυπικές μορφές των γλυκών νερών και δίνονται σε πίνακα που ακολουθεί. Όσον αφορά το περίφυτο κυριαρχούν τα Διάτομα, με παχιές επιστρώσεις πάνω σε πέτρες και σε άλλα ανώτερα

φυτά. Από τα Χλωροφύκη κυριότερος αντιπρόσωπος είναι ο

C/adophora glomerata τυπικό είδος των ρεόντων υδάτων, με πολλά επιφυτικά Διάτομα και Κυανοφύκη όπως Phormidium foucolarum, Lymgbya martesiana κ.ά. Από κυανοφύκη, κυριότεροι αντιπρόσωποι είναι Tolypothrix sp. και Scytonema sp. που δημιουργούν παχιές επιστρώσεις, και από Ροδοφύκη Bangia sp. [14] Κυρ ιότερα φυτοπλαγκτικά είδη του Αχελώου

ΟΜΑΔΑ Χ ρυσοφύ κη:

Διάτομα:

ΕΙΔΟΣ

Dinobryon bαvaricum Dinobryon divergens Dinobryon sociale Cyclotella trichonidae Cyclotella rtichonidea νοπ parva Cymbella ssp. Coco neis pediculus Coco neis placendula

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Αχελώος

Κυριότερα φυτοπλαγκτικά είδη του Αχελώου ΟΜΑΔΑ

ΕΙΔΟΣ

Coconeis placendula Ceratium llirundillella Peridillium spp. Mougeotia sp. Spyrogyra sp. Pediastrum duplex Pediastrum simplex StaurastrunI sp. PseιIdoallabaena cf galeata Oscillatoria sp.

Πυροφύκη:

Χλωροφύκη:

Κυανοφύκη:

!!!rm: [14] Ζωοπλαγκτόν

Δεν

εντοπίσθη καν

εργασία;

που

να

αναφέρονται

στο

ζωοπλαγκτόν

του

Αχελώου

(ποταμοπλαγκτόν). Μία κάπως σχετική εργασία που αναφέρεται στα βενθικά Τρηματοφόρα στο

δέλτα του

Αχελώου

δίνει υψηλά ποσοστά αφθονίας των ειδών σε βαλτώδεις - λασπώδεις αβαθείς

Protelphidium depressulum

Amlnonia beccarii

και

περιοχές,

της

χαμηλά

μεσοπαλιρρο ιακή; ζώνης, και των ειδών Jadaιllmilla polystoma, Tι-ochammina inflata και Discorinopsis aquayoi σε βαλτώδεις λασπώδεις αβαθείς περιοχές, υψηλά τη ς μεσοπαλιρροιακή; ζώνης .

[9].

Ασπόνδυλη πανίδα

Οι πληροφορίες για την ασπόνδυλη πανίδα του Αχελώου είναι πτωχές, αποσπασματικές και δεν έχουν ποσοτικό χαρακτήρα. Σε μελέτη του περιβάλλοντος της πέστροφας που έγινε στον άνω ρου του Αχελώου (παραπόταμοι Χαλίκι και Κουκουφλί) βρέθηκαν υδρόβια έντομα από τις τάξεις

Δίπτερα,

Τριχόπτερα,

Εφη μερόπτερα,

Πλεκόπτερα,

Νευρόπτερα,

Οδοντόγναθα,

Κολεόπτερα, Ημίπτερα, τα οποία τουλάχιστον σε κάποιο στάδιο της ζωής τους είναι υ δρόβια.

Βρέθηκαν επίση ς υδρόβιοι σκώληκες (Gordiidea), υδρόβια είδη αραχνόμορφων και υδρόβια μαλάκια (Va1vatidae, Limnaeidae, SΡhaeήdae, κ.ά. ) . [16]. Πάντωξ, από το ΕΚΘΕ γίνεται προ σπάθεια συστηματικής καταγραφής της βενθικής πανίδας σε ορισμένους παραπόταμους του Αχελώου στα πλαίσια Κοινοτικού προγράμματος που αφορά την παρακολούθηση της οικολογική; ποιότητας των τρεχούμενων νερών.

Από έρευνες των

[37]

δίνεται ο παρακάτω πίνακας που παρουσιάζει τη μέση σχετική αφθονία (. = 1-5 άτο μα, • • = 6-10

για κάθε είδος ανά τετραγωνικό μέτρο της κοίτης κάθε ποταμού άτο μα,

•••

= 11 -15 ατομα, •••• = 16-20 άτομα) . Αγραφιώτης

Αγαλιανός

•

Εφημερόπτερα

Ecdyonorus flum inum Ecdyonorus vellosus

ΕΚΘΕ

•

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

Ταυρωπός

Φραγκίστας

PESCA -

Ποταμός Αχελώος

Αγραφ ιώτη ς

Αγαλιανός

Ταυρωπός

Φραγκίστας

* * ** *

* * * *

* * * **

* **

..* * *

* * *

* * * **

* *

* * **

** *

* **

Cloeon dipterum Ephemera sp. Baetis rhodani Caenissp. Τριχόπτερα

Hydrop sychejulvipes Hydrop syche sp. Silo pallipes Sericostoma personatum Leptocerus aterrimus Ecnomus tenellus Stenophylax sp. Potamophylax latipennis

****

* * ** *

Δίπτερα

Simulium sp . Chironomus sp. Atherix ibis Πλεκόπτερα

Capnia bifrons Perla bipunctata Μαλάκια

Ancylus lacustris Πηγη :

[37)

Υδρόβια και υδροχαρής βλάστηση

Συνοπτικά, η υδ ρόβια και υδροχαρής βλάστηση του ποταμού περιλαμβάνει διάφορα υδρόφυτα

Potamogeton, aquatica και βλάστηση

καλαμώνες από

παρυδάτια

με πλατάνους

Typha domingensis, Pragmites australis και Alisma plantagoδενδρώδη βλάστηση (Platanus orientalis ). Παρυδάτια δενδρώδη (Platan us orientalis) και ιτιές (Salix Spp.) εμφανίζουν και οι

παραπόταμοι του Αχελώου Αγραφ ιώτης και Μέγδοβας. Στο δέλτα του ποταμού απαντώνται

διάφορα αλό φυτα (Salicornia Spp., Arthrocnemum ερρ. , Haloccnemum ερρ.), καλαμώνες (Phragmites australis, Typha latifolia), φυτά αμμωδών ακτών και αμμοθινών (Agropyrum ερρ ., Ammophila ερρ., Cacile maritima) και παρυδάτια δένδρα (Platanus orientalis, Salix ερ . , Ulmus ερ, κλπ.) . [3] Αναλυτική περιγραφή των χλωριδικών διαπλάσεων του υγροβιότοπου του Μεσολογγίου Αιτωλικού που συνοδεύεται από κατάλογο ειδών δίνεται από τους [14] και [19]. Μία γενικότερη περιγραφή των φυτοκοινωνιών όλης της λεκάνης του Αχελώου (δελταϊκό σύστημα και οι τρεις κύριες υπολεκάνες του ποταμού) δίνεται από τους

[26] και συνοψίζεται εδώ

ως εξής:

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

α. Στις εκ Β ολές του Αχελώου και στις λιμνοθάλασσες Μεσολοπίου σονται τέσσερις ενότητες βλάστησης : Υδροχαρής

βλάστηση

αποστραγγιστικά

(γλυκόβαλτοι) , αρδευτικά

κυρίω;

δίκτυα.

στην

κοίτη

Κυριαρχούν

του τα

Ποταμός Αχελώος

Αιτωλικού αναπτύσ

και

στα

Phragmitetum,

ποταμού

με

αντιπροσωπευτικότερο είδος το Phragmites coInmunis, στα παρόχθια τμήματα του ποταμού , στις εγγύς των εκβολών περιοχές (Μπούκα, Πεταλά, Κοκκάλα) , σε όλα τα αρδευτικά αυλάκια, και σε σημεία των ακτών όπου εκβάλλουν αποστραγγιστικοί ή αποχετευτικοί τάφροι (ΝΔ τμήμα της ΝΘ Αιτωλικού, δυτική γέφυρα Αιτωλικού-Αγ. Τριάδαξ, ΝΘ Θολής, απόληξη Παλαιοποτάμου στο δίαυλο Μεσολογγίου - Αιτωλικού , κλπ.). Απαντώνται επίσης

Scirpetu In

με κυρί αρχο είδος το

(ΝΘ Κοκκάλα, ΒΔ του λόφου

Scirpus maritiInus σε περιοχές με μεγαλύτερη αλατότητα Κουτσιλιάρη) , και Juncetum, με κυρίαρχα τα γένη Juncl/s και

Cαrex, σε περιοχές με παροδική ή και μόνιμη κάλυψη με νερό. Όλες οι διαπλάσεις έχουν υποστεί έντονα τις επιπτώσεις της ανθρώπινης επίδρασης και μόνο μικρά υπολείμματα παραμένουν σχετικά αδ ιατάρακτα. Αλοφυτική βλάστηση (αλμυρόβαλτοι) , με κυρίαρχο το μονοετές είδος Sαlicorn ia σε

αλμυρό βαλτους χαμηλής στάθμης, και το πολυ ετές

Arthrocnemum

europea

fruticosuιn

σε

υπερυψω μένους αλμυρόβαλτους. Βλάστηση λιμνοθαλασσών, με επικρατούντα είδη τα

Ruppia

nlaritimα και

Zostera marina

σε αβαθείς περιοχές.

Βλάστηση αμμοθινών, στη ΝΔ πλευρά της ΝΘ του Μεσολογγίου (Λούρος) και στην ακτή του ό ρμου Διόνι,

β.

Στον Κάτω Αχελώο αναπτύσσονται δύο ενότητες βλάστησης, από τις οποίες ενδιαφέρον από υδρο βιολογικής πλευράς παρουσιάζει η Αζωνική παρόχθια βλάστηση . Κυριαρχούν τα παρυδάτια είδη

Ρ.

cαmpestre.

παρελθόν είχαν μεγάλη ανάπτυξη στα

εκτεταμένα

Platanus orientalis, Populus αlba, Acer campestre και Salix alba που στο λιβάδ ια

προσχωματικών

εδαφών.

nigra, Quercus pub escens. Ulmus

Σήμερα

έχουν

απομείνει

ελάχιστα

υπολείμματα παραποτάμιων δασών και οι αιτίες είναι ανθρωπογενούς προέλευσης. (ΤΟ μόνο αξιόλογο παραποτάμιο δάσος που υφίσταται σήμερα βρίσκεται στο δέλτα του Αχελώου

[27]).

Λόγω σημαντικών απολήψεων νερού για γεωργική χρήση από τον ταμιευτήρα του

Στράτου, στο τμήμα του ποταμού κατάντη του ταμιευτήρα δ εν εξασφαλίζεται η απαιτούμενη ποσότητα νερού για τη διατήρηση των παρόχθιων οικοσυστημάτων . Ι διαίτερη οικολογική σημασία έχει το υπόλειμμα δάσους φ ράξου (Lauro-Frαxinetum angustίjΌΙίae) στο Λεσίνι, που έχει χαρακτηρισθεί σαν διατηρητέο μνημείο της φύσης (ΦΕΚ δάσος απειλείται σοβαρά, κυρίω; από εντονότατη βόσκηση .

773/24.12.85)

[ Ι 9]. Το

Υπάρχουν και ο ρισμένα

υπολείμματα παραλίμνιων δασών στις φυmκές λίμνες που βρίσκονται στην υπολεκάνη , κυρίω; σε αυτές που έχουν σταθερή στάθμη .

γ.

Στον Μέσο Αχελώο , όπου βρίσκονται ο ι συ μβάλλοντες κλάδοι (Ταυρωπός, Αγραφιώτης,

κλπ) και έχουν δημιουργηθεί οι τεχνητές λίμνες, το ανάγλυ φο της περιοχής, η ορμητική ροή του νερού, οι διακυμάνσειξ απορροής και οι επάλξεις της στάθμης των λιμνών δεν ευνοούν τη σημαντική ανάπτυξη παρόχθια; ή παραλίμνιας βλάστησης. Το τμήμα του Αχελώου όπου

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Αχελώος

είναι δυνατό να αναπτυχθεί παραποτάμια βλάστηση εντοπίζεται ανάντη του ταμιευτήρα των Κρεμαστών. Πάντως, δεν υπάρχουν λεπτομερείς χλωριδ ικές μελέτες της περιοχής. δ.

Στον Άνω Αχελώο, παρά τις μεγάλες κλίσειξ, τις διαβρώσεις και τα έντονα χειμαρρικά

φαινόμενα, υπάρχουν σημεία με σχετικέξ αδ ιατάρακτες διαπλάσεις παρόχθιας βλάστη σης. Στα σημεία αυτά η βλάστηση είναι αρκετά πυκνή με επικρατέστερο είδ ος το

orientalis. Κατά τόπους συ μμετέχουν και άλλα agnus-castus. Populus nigra και Alnus glutinosa. Η

λεπτομερέστερη

έρευνα

πάνω

στα

υδρό βια

υδροχαρή φυτά, όπως

και

υδροχαρή

φυτά

Platanus Salix spp., Vitex

του

ποταμου

εχει

πραγματοπο ιη θεί στο τμήμα που περιλαμβάνεται μεταξύ της γέφυ ρας Σπολάϊτα (κατάντη του Στράτου) και τις εκβολές, την περίοδο

1974-1978.

Σύ μφ ωνα με την έρευνα, στην εν λόγω

περιοχή διακρίνονται τρεις βιότοποι. Ο πρώτος αφορά τμήμα του ποταμού με σχετικά ταχεία ροή και παρόχθια βλάστηση στην οπο ία κυριαρχούν τα

Vitex agnus-castrus,

ενώ τα υπερυ δατικά είδη

Platanus orientalis, N erium oleander και Phragmites australis και Typha domingensis

σχηματίζουν ζώνη παράλληλη προς τα κράσπεδα του ποταμού . Ο δεύτερος βιότοπος βρίσκεται σε τμήμα του ποταμού με μικρότερη ταχύτητα ροής . Εκτός από την παρόχθια δενδρώδη και θαμνώδη βλάστηση όροφος από

(P/atanus. Nerium), στα κράσπεδα του ποταμού αναπτύσσεται ποώδης Phragmites, αλλά και υποόροφος με χαμηλότερα ποώδη φυτά, όπως Apium

Ο τρίτος βιότοπος περιλαμβάνει τμήμα του ποταμού με βραδεία ροή , κοντά στις εκβολές. Λόγω του ότι το νερό εδώ ρέει αργά, αναπτύσσεται υδρόβια βλάστηση από υφυδατικά

nodij/orum .

ριζόφυτα, όπως

Potamogeton pectinatus. Potamogeton trichoides και Myriophyllum Spicatum. Potamogeton nodosus εμφανίζει τοπική ανάπτυξη. Στα κράσπεδα παρατηρείται υπερυδατικά ριζόφυτα Phragm ites, Typha και σε ορισμένες θέσεις Scirpus litoralis.

Το εφυδατικό ζώνη με

Στην περιοχή κοντά στον ποταμό δ ιαπιστώνονται τέλματα με χαρακτηριστική βλάστηση από

Juncus acutuS. Juncus articulatus και είδη SCirpUS, καθώς και καλλιεργη μένες εκτάσεις με Oryza sativa. Τέλος, στην βλάστηση της περιοχής σημαντική θέση κατέχουν και τα αλόφιλα είδη Arthro cnemum perenne και Inula crithmoides. [7] Σε άλλη έρευνα που έγινε στον άνω ρου του Αχελώου (Ασπροπόταμου) , συμπεριλαμβανομένων και των παραπόταμων Χαλίκι και Κουκουφλί, βρέθηκαν τα εξής είδη υδροχαρών και ελόβιων φυτών:

Οικογένεια Alίsmataceae

Είδοc

Sa<'ittaria sa<'ittifolia ACQrus calamus Araceae Butomaceae Butomus umbellaties Cvoeraceae Carex hisoida Iris 1Jreudacoris Iridaceae Phra<'mites communis Poaceae (Gramineae) Phalaris arundinaceae Salix incana Salίcaceae Salix ca1Jrea SDarί!anίaceae S1Jarf!anium erectum Tvoha anP71stifolia Typhaceae Tνoha latifolia

Τύποc

υδροταρέα υδΡΟ1'αοές ελό

ιο

ελό

ιο

ελό

ιο

υδροταρέα

ελόβιο ελόβιο

ελόΒιο υδροχαοέο υδροχαρέσ υδροχαρέε

I!!mi: [161 28

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερ ικών Υ δάτων

PESCA -

Ποταμός Αχελώ ο ς

Ορνιθ οπανίδ α

Ο υγροβιότοπος των εκβολών με τις γύρω λιμνοθάλασσες έχουν μελετηθεί ικανοποιητικά από ορνιθολογική άποψη . Συνολικά, έχουν καταγραφεί 226 είδη πτηνών, που αντιστοιχεί στα 2/3 των πτηνών που απαντούν στην Ελλάδα, πολλά από τα οποία είναι σπάνια και απειλούμενα [14]. Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρεία; και της WWF-Ελλάς, η περιοχή αποτελεί σημαντικό χώρο διαχείμασης αρκετών ειδών και υποστηρίζει μεγάλους πληθυσμούς πολλών άλλων ειδ ών, γεγονός που την κατατάσσει στις διεθνώς ση μαντικές από ορνιθολογική άποψη

περιοχές.

ορνιθοπανίδα δέχθηκε έντονες πιέσεις στο

δ ιάστημα

1960-74

οπότε

πραγματοποιήθηκαν μεγάλα έργα αποξηράνσεων και αλυκοποιή σεων, ενώ ση μερινά προ βλήματα αποτελούν τα φυτοφάρμακα και το ανεξέλεγκτο κυνήγι [26] . Πίνακες, περιγραφές και τα προβλήματα δ ιαχείρισης/διατήρησης της ορνιθοπανίδας δ ίνονται από τους [19], [26] και άλλους μελετητές. Είδ ος

Κο ινή ονο μασία

Phalacrocorax aristotelis Phalacrocorax pygιnaeus Pelecanus onocrotalus Pelecanus crisp us Egretta alba Ardea purpurea Ciconia nigra Plegadis falcinellus Platalea leucorodia PIIoenicopterus ruber Tadorna ferrugίn ea Tadorna tadorna Aythya nyroca

Θαλασσοκόρακαξ

Mίlvus migraιιs

Τσίφτης

Haliaeetus albicilla Gyps fιIlvus Aegypiu s InonaclIus CiI'cus aeruginosus CircIIs pygargus BIIteo rufιnus Aquίla p omarina Aquίla clanga Aquίla heliaca A qu ίla chrysaetos Hieraaetus pennatus Hieraaetus fasciatus F αΙω nalImanni

Θαλασσαετός

ΕΚΘΕ

Φ.

Ε.

Δι

Λαγγόνα

+ +

Ροδοπελεκάνος

Αργυροπελεκάνος Αργυροτσικνιάς

Πορφυροτσικνιάς

+ + +

Μαυροπελαργός Χαλκόκοτα

+ +

Χουλιαρομύτα Φοινικόπτερο

+ + +

+ +

Βαλτόπαπια

Όρνιο

Κραυγαετός

Στικταετός Β ασιλαετόξ

Χρυσαετός

+ +

Σταυραετός

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

+ + +

Αετογερακίνα

Κιρκινέζι

+ + + +

Λιβαδόκιρκοξ

Σπιζαετός

Μαυρόγυπας

Καλαμόκιρκοι;

+ + +

Καστανόπαπια Β αρβάρα

Δ)

+ +

PESCA - Ποταμός Αχελώο;

Είδος

Himantopus himantopus Recurvirostra avosetta Burhinus oedicnemus Glareo la p ratincola Hop lopterus spinosus N umeni us tenuirostris Larus melanocephalus Larus genei Gelochelidon nilotica Chlidonias hybridus Clllidonias niger Acrocep halus melanopogon Tichodroma muraria ll!r!!ι:

Κοινή ονο μασία

Καλαμοκανάς Α βοκέτα

Πετροτριλίδα Νεροχελίδονο

+ + + +

Αγκαθοκαλημάνα Λεπτο μύτα

Ε.

Δι

Γερογλάρονο

~oυσταKoγλάρoνo ~αυρoγλάρoνo

+ + + + + + + +

+ +

~oυσταKoπoταμίδα

Σβαρνίστρα

Δ3

~αυΡOKέφαλoςγλάρoς Λεπτόραμφος γλάρος

Δι

131

Οικογ ένεια Ι Είδος

Κοινή ονομασία

Β ουτηχτάρι α

Β ουτηχτάρια

Tachybaptus rujίcoZis Podiceps cristaus Podic eps auritus Podiceps nifξricolis Ph alacrocoracidae Phalacrocorax carbo Phalacrocorax aristotelis Pha lacrocorax pyfξmeUS

Βουτηγταράκι

PlefξQdisIaZcineZZus

Χαλκόκοτα"

Ar deida e Ixobrvchus minutus N ycticorax nycticorax Ardeda raZZoides Ewetta fξUlaris Ewetta fξarzetta Efξretta alba Ardea cinerea Ardea purpurea T hresciornithidae

Ερωδ ιοί

Φ.

Ε.

Δι

Δ3

+ + + +

+ + +

+ +

Σκουφοβούτι

Χρυσοβούτι Μαυοοβούτι" Φ αλακοοκόρακεα Κορμοράνοτ;"

Θαλασσοκόοακαε Λαγγόνα"

Τσικνάκι

+ +. + +

Ορτυκοσού οττκ

+ + +

Μαυροτσικνιάε

Ακανόνιστο

Νυχτοκόρακαο

Εγκρέτα

+ +

Λευκοτσικνιάο " Σταττοτσικνιάε Πο ρφυροτσικνιάε;

+ + +

+ + + +

Θοησκιόονιθεα

PleJζadisIalcineZZus

Χαλκόκοτα*

Platalea Zeucorodia Anatidae

Χουλιαοο μύτα"

Φ.

+ +

Νησοειδή

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερ ικών Υδάτων

PESCA -

Οικογένεια

Ε ίδος

Cνι<nus Cvι<n US

Anser svv. Tadorna ferruf!ίnea Tadorna /αdorna Anas venelove Anas strevera Anas crecca Anas vlαtvrνnchos An as acuta Anαs Quen/uedola . Anas clvveata N etta rufina A ythva ferina Α vthva nvroca Avthva fulif!Ula Avthva marila Merfus seorator Ral\idae Bαllus OQUaticus CallinIIla chlorov us Flllica atrα

Κοινή ονομασία

Φ.

Ε.

Ποταμός Αχελώο ς

Δι

Ανοιόκυκνοσ

+ + + + + + + + +

Αγριόχηνεσ Καστανόπαπια Λ

Βα ""':"-

Σφυοιττά οι Φλυαρούδι Κιοκίοι

Ποασινοκέφαλη

ΣουΒλοκώλα Σαοσέλα

Δ2

Χουλιαοόπαπια"

+ + +

Κοκκινοσκούφα Κυνηνάοι

Σουριάοα"

Μαυοοσκούφα

Δ3

+ + + + + + + + + +

+ + +

Μαοίλα Λαωοποίσττκ Ραλλοειδή Νεοοκουκουτ σέλα

+ + +

Αβοκέτα"

Καλαμοκανάο"

+ +

Νεοόκοτα Φαλαοίδα

Ανω οαιιω ίδεα

Recurνίrοstήdae

Recurvirostra avoc etta Himantov us hillIantovus Burhinidae Burhinus oedicnemus Glareolidae Glareolα vra/incola Charadriidae Chara drius dubius Charadrius hiaticula CharadriIIs alexandrinus Scolopacidae Calidris canutιιs Calidris alba Calidris minu/a Calidris telllminckίi Calidris ferruf!ίnea Calidris alvina

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

Οιδικνήμονεε Πετοοτοιλίδα Νερσχελίδονα Νεοοτελίδονο

Χαοαδοιοί Ποταμοσφυοιττήο

Α μμοσφυοιττήτ Θαλασσοσωυουτήσ

+ + +

Μπεκατσο ειδύ Διπλοσκαλίδοα

Λευκοσκαλίδοα Μικοοσκαλίδρι Σταττοσκαλίδοι

Δοεπανίτσα Λασποσκαλίδοα

+ +

+ + + +

+ + + + + +

Ποταμός Αχελώος

PESCA -

Κοινή ονομασία

Οικογένεια Ι Είδος

Phίlomachus

pUR;nax Limnocrvptes minimus CallinaR;o R;allinaI!o Scolopax rus ticola Limosa limosa N umenius phaeopus Numenius tenuirostris Num enius arquata TrinI!a erythropus TrinR;a tetanus TrinR;a straR;natilis TrinI!a nebularia TrinR;a ochropus TrinI!a I!lareola Actitis hypoZeucos Arenaria interpres PhaZaropus Zobotus

Φ.

Ε.

Μαχητή τ

Δι

Δ2

Δ3

+ + + + +

+ + +

Λιμνοκρύπτηι; Μπεκατσίνι Μπεκάτσα

Οχθοτούρλι

+ +

Σιγλίγουροξ

Μικρ οτουρλίδα *

+ +

Τουρλίδ α Μαυρότρυγγας

+ + + + + + + +

Μάοτυοαα

Λεπτότρυγγαε"

Πρασινοσκέληε; Λασπότρυγγαε;

+ +

Δασότρυγγασ Ακτίτης

+ + +

Χαλικοκύλικ

Ακανόνιστο

Κολυμπάρι

Ακανόνιστο

!!!rm: [141 * είδη που περιλαμβάνονται στον κόκκινο κατάλογο Φ:

φωλιάζουν

Ε:

ενδημικά

Δι : διερχόμενα

διαχειμάζοντα διαθερίζovτα

μεταναστεύοντα

Λοιπά είδη πανίδας Από τα ερπετά και αμφίβια τουλάχιστον

επίπεδο

[26]. Όσο

είδη είναι προστατευ όμενα σε εθνικό και διεθνές

αφο ρά τα αμφίβια, ο πρασινοβάτραχος

(Rana ridibunda) είναι υπεράφθονος

και εξαπλώνεται σε όλες τις θέσεις που υπάρχουν γλυκά νερά (ποταμός, λίμνες, τάφροι, κλπ.),

ενώ άφθονος είναι και ο προσινοφρύνος

(Bufo viridis) .

Και τα δύο είδη αποτελούν σημαντικού;

κρίκου; της τροφικής αλυσίδας, ιδίως όσο αφορά τον πληθυσμιακό έλεγχο πολλών ειδών εντόμων. Αρκετά κοινός είναι και ο δενδροβάτραχος ή θαμνοβάτραχος

(HyZa arborea).

Αναφέρεται επίσης η παρουσία του Triturus alp estris (αλπικός τρίτωνας). [3], [19]. Οι πληθυσμοί πολλών αμφιβίων αντιμετωπίζουν περιορισμό των βιοτόπων τους. Στις ορεινές περιοχές δεν υπάρχουν πιέσεις

[26].

Για τα ερπετά δεν υπάρχουν αρκετά δεδομένα . Πολύ κοινό είδος είναι το νερόφιδο

(Natrix

natrix) [3]. Στις παρόχθιες περιοχές του Αχελώου και των παραποτάμων του απαντάται το

Lutra lutra

(βίδρα) που είναι από τα πλέον απειλούμενα σαρκοφάγα θηλαστικά της Ευρώπης. Οι πληθυσμοί ανάντη του φράγματος Στράτου είναι μικροί γιατί οι δριμείς ροές του ποταμού την υγρή περίοδο εμποδίζουν την ανάπτυξη εκτεταμένης παρόχθιας βλάστησης. Οι πληθυσμοί στις περιοχές των

ΕΚΘΕ -(νσnτoύτo Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Α χελώος

ταμιευτήρων είναι επίσης μικροί λόγω του μεγάλου βάθους και των διακυμάνσεων της στάθμης. Η ση μαντικότερη περιοχή διαβίωσης του είδους παραμένει το τμή μα του ποταμού κατάντη του Στράτου (εκτός από τα πρώτα 7,5 krn που έχουν υποβαθ μισθεί) , παρά τις πολλές δ ραστηριότητες που ασκούνται στα παρόχθια τμή ματα του ποταμού . Το κάτω τμήμα του Αχελώου που αποτελούσε κάποτε σημαντικό βιότοπο για το είδος θεωρείται σήμερα προβληματική περιοχή λόγω των αποξηράνσεων και άλλων ανθρώπινων δραστηριοτήτων [26]. Στο εκβολικό σύστημα απαντάται Ca retta caretta (χελώνα Καρέττα) . [3]

ΙχΟυοπανίδ α Οικογένεια/Είδος

Κοινή Ονομ.

Βιότοπ, Οικολ.απαιτ, ΚατlΕνδ

Καθεστώ ς προ στασίας

Οδηγία

Σύ μβ.

Κόκ.

Οικοτ.

Βέρνης

Βιβλίο

ΙΙΙ

Cypri nidae RlItίll/S ylikiensis ι

δρομίτσα

ΓΛ

ΛΙ (ΡΕ)

ΕΛ

LelIciscus cephalus

μπούλκα

ΓΛ

ΛΙ -ΡΕ

ΚΟ

Scαrdinius αcαrιιαιιίcus

τσερούκλα

ΓΛ

ΛΙ

ΕΛ

Tl'opidophoxinellus hellenicus

γουρνάρα

ΓΛ

ΛΙ

ΕΛ

ΓΛ

ΛΙ

ΕΛ

μπριάνα

ΓΛ

ΡΕ

ΒΑ

II,IV

λιάρα

ΓΛ

ΡΕ

ΕΛ

πέστροφα

ΓΛ

ΡΕ

ΚΟ

ζουρνάς

ΓΛ(ΥΦ)

ΡΕ

ΒΑ

11·

ζαμπαρόλα

ΕΥ

ΡΕ-ΕΛ

ΚΟ

τριχωβελονίτσα

ΓΛ

ΛΙ-ΡΕ

ΕΛ

111

γλανίδι

ΓΛ

ΛΙ

ΕΛ

ΠΙ

πoταμoσUΛιάρα

ΓΛ-ΥΦ

ΡΕ-ΛΙ

ΚΟ

ξυρίχι

ΔΙ

ΡΕ-ΛΙ

ΚΟ

χέλι

ΔΙ

ΛΙ-ΡΕ-ΕΛ

ΚΟ

στροσίδι,

BarblIs albanicus

μου στακάτο

Barbus p eloponn esius

Phoxin elllls pleurobipunctaΙUs

Τ-Απ.Τ.

111

Τ-Απ .τ. Τ-Απ .τ.

Salmonidae Sal,no trutta lnaCrostigma 3 νalenciίdae

Valencia letourneuxi 4

Cyp ri nodontidae Ap /zanius fasciatus

Cobitidae Cobitίs

tric/lOnica

Τ-Απ .Τ.

SiIur idae Silun ts aristotelίs BIenniίd ae

Salaria j1IIviatilίs

Acipenser idae Acipenser sturio 6 Anguillidae Anguilla angu illa !!Jrdς:

ΕΚΘΕ

ΠΙ

π *,ιν

[21], 122], [24], [30]

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Αχελώ οτ;

Βιότοπος: ΓΛ=Γλυκά νερά, ΥΦ=Υφάλμυρα νερά, ΕΥ=Ευρύαλο, ΔΙ=Διάδρομο Οικολογικές απαιτήσεις: Λl=ΛιμνόφιλO, ΡΕ=Ρεόφιλο, ΕΛ=Ελόφιλο Κατανομή/τύπος ενδη μισμού:

ΣΥ=Σύστημα, ΕΛ=Ελλάδα, ΒΑ=Βαλκανική, ΚΟ=Κοσμοπολιτικό, ΕΙ=Εισαχθέν

Καθεστώς προστασίας:

- Κοινοτική Οδηγία για τους οικότοπους (92143IEEC) Παρά ρτη μα ΙΙ : είδη η διατήρηση των οποίων επιβάλλει τον καθορ ισμό ειδικών ζωνών διατήρηση; Παράρτημα ΙΥ : Είδη που απαιτούν αυστηρή προστα σία

* = είδος προτεραιότητας για προστασία - Συνθήκη της Βέρνης (Council of Ειπορε, 1979; Convention

οη

the Conservation of European Wildlife

and Natural Habitats Παράρτημα Π: Αυστηρώς προστατευόμενα είδη Παράρτημα ΠΙ : Προστατευ όμενα είδη των οποίων η εκμετάλλευση απαιτεί ρυθμιστικά μέτρα

- Το κόκκινο βιβλίο των απειλούμενων σπονδυλοζώων της Ελλάδας: Τ= Τρωτό, Κ= Κινδυνεύον, Α= Απειλούμενο, Απ.Τ.= Απειλούμενο τοπικά

2= 3=

Αναφερόμενο στη Συνθήκη της Β έρνης ως Rutilus graecus. Παλαιότερα γνωστό σαν Barbus meridionalis. Έχει προταθεί να περιληφθεί στα απειλούμενα είδη [15] Απαντάται σε ελάχιστα σημεία της εκβολική; περιοχή; [30] Απαντάται σε σημαντική αφθονία στις λιμνοθάλασσες της περιοχή; Μεσολογγίου-Αιτωλικού [22], κοντά στις εκβολές του Αχελώου (Μπούκα, Διόνι) και σποραδικά σε όλη την έκταση από το Βαλτί

μέχρι την είσοδο του Αμβρακικού κόλπου [23]. = Το Acipenser sturio που κάποτε υπήρχε στον Αχελώο έχει πλέον εξαφανισθεί.

Η. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΧΘΥΟΠΛΗΘΥΣΜΩΝ

ΑΠΕΙΛΕΣ

Λόγω του πολύ περιορισμένου αριθμού και του σποραδικού - μη πο σοτικού χαρακτή ρα των μελετών για τα ψάρια του Αχελώου , οι επιπτώσεις των διαφό ρων ανθρωπογενών δραστηριοτήτων στους ιχθυοπληθυσμούς δεν έχουν εκτιμηθεί. Εξαιτίας της μεγάλης παροχή; του ποταμού δεν αναμένεται η ρύπανση να συνιστά ση μαντική απειλή . Οι κίνδυνοι από τις αυξομειώσεις της παροχήξ, εξαιτίας της λειτουργίας των φ ραγμάτων και των αρδευτικών έργων, αποκτούν μία σχετικά μεγαλύτερη σημασία. Έστω και αν ληφθεί πρόβλεψη για τη διατή ρηση μίας ικανοποιητική; ελάχιστης παροχή; κατά τους θερινούς μήνες, οι αυ ξομειώσεις αυτές μπορούν να επιδράσουν στους ιχθυοπληθυσμούς με έμμεσο τρόπο, π.χ, μέσω της αλλοίωσης των

βιοτόπων τους (καταστροφή της υδρόβιας βλάστησης, διακυμάνσεις της στάθμης του νερού στα πεδία αναπαραγωγή; και ανάπτυξης του γόνου κλπ.), Τα προβλήματα αναμένεται να επιδεινωθούν μετά την ολοκλήρωση των έργων εκτροπή; μέρους των νερών του Αχελώου προς

τη Θεσσαλία. Τα έργα αυτά προβλέπεται να συνοδευτούν και από άλλα, για περαιτέρω αρδευτική αξιοποίηση των υφισταμένων πόρων (υπόγειων και επίγειων), καθώ ς και για μεταφορά νερσύ από λίμνες που ακόμα διαθέτουν δυναμικό προς εκμετάλλευση, προκειμένου να αντισταθμισθούν οι απώλειες νερού από την εκτροπή .

Από την άλλη πλευρά, η κατασκευή φραγμάτων και ταμιευτήρων δημιούργησε νέους οικότοπου; και περιοχέξ διαβίωσης ψαριών. Ωστόσο, οι βιοκοινωνίες που αναπτύσσονται στους ταμιευτήρες είναι ασταθείς και η βιολογική ποικιλότητα είναι μικρή . Όσο αφορά τα ψάρια, ένας μικρό;

σχετικά αριθμός ειδών έχει την ικανότητα να προσαρμόζεται στις υδρολογικά; και οικολογικέ;

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμό ς Αχελώοξ

συνθήκες των ταμιευτήρων (π.χ. είδη που η διαβίωση και η αναπαραγωγή τους δεν εξαρτάται ισχυρά από την παρουσία υδρόβιας βλάστηση ς) .

Πάντως, αν και τοπικοί πληθυσμοί ψαριών που διαβιούν σε διάφορα σημεία της λεκάνης του Αχελώου ενδέχεται να απειληθούν, δ εν πιστεύεται ότι οι διάφ ορες τεχνικές επεμβάσεις θα οδηγήσουν σε εξαφανίσεις ειδών από τη λεκάνη . Ορισμένα τμήματα του υδάτινου συστήματος, πράγματι καθίστανται όλο και πιο ασταθή, αλλά το σύστημα διαθέτει τμήματα που δ ιατηρούν ακόμα αρκετή σταθερότητα. Για παράδειγμα, οι φυσικέξ λίμνες του συστήματοξ, και ιδίως η Τριχωνίδα, προσφέρουν μία μεγάλη ποικιλία βιοτόπων και ένα ασφαλές καταφύγιο για όλα τα είδη ψαριών που υπάρχουν στη λεκάνη απορροής του Αχελώου. Αν ληφθεί πρόβλεψη , ώστε η σταθερότητα του συστήματος να δ ιατηρη θεί, ο κίνδυνο; εξαφανίσεων είναι μικρός. Ένα είδος για το οποίο απαιτούνται ειδικά μέτρα προστασίας και διαχείρισης είναι η ενδη μική πέστροφα, που δ ιαβιεί στα ανώτερα κυρίως τμήματα του ποταμού . Η πέστροφα αποτελεί το

επικρατέστερο είδος της ιχθυοπανίδας στο τμήμα του Αχελώου από τον ταμιευτήρα των Κρεμαστών μέχρι τις πηγές, μήκους 110 km περίπου [26]. Σημαντικές απειλές για το είδος είναι η παράνομη αλιεία (με εκρηκτικά) και η ύπαρξη φραγμάτων και άλλων τεχνικών έργων που

εμποδίζουν τις γεννητικές μεταναστεύσεις . Η εισαγωγή κατάλληλων τεχνικών μέτρων αλιευτικής δ ιαχείρισης (π.χ. ρύθ μιση εργαλείων και μεθόδων αλιείας, επιτρεπόμενα αλιευτικά πεδία και εποχές κλπ . ) , η βελτίωση των μηχανισμών αστυνό μευσης και η δημιουργία ιχθυ οδιαδρό μων που

θα επιτρέπουν την υπερπήδηση των τεχνικών εμποδίων και την ελεύθερη μετακίνηση των ψαριών, αποτελούν μία μόνο δ έσμη μέτρων δ ιαχείρισης. Μία άλλη προοπτική είναι να διενεργούνται τονώσει; των πληθυσμών με εισαγωγές γόνου από εκκολαπτήρια. Το μέτρο αυτό έχει και μία αναπτυξιακή διάσταση : η αλιεία της πέστροφας θα προ σφέρει

συμπληρωματική

απασχόληση

στους

κατοίκου;

ορεινών

και

προβληματικών

περιοχών (π.χ. της Ευρυτανίας) και επίσης θα συμβάλλει στην τουριστική ανάπτυξη με τη δημιουργία δυνατοτήτων για ερασιτεχνική αλιεία.

Θ. ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΑΝΗ

Για

το

νομό

Αιτωλοακαρνανίας,

τα υπάρχοντα

καλλιεργούμενες εκτάσεις αντιστοιχούν στο δ ασικές εκτάσεις στο

22,7

22 %

στοιχεία χρήσεων

γης

δείχνουν

του συνόλου , οι βοσκότοπο ι στο

ότι

47,3 %,

οι οι

και το υπόλοιπο είναι περιοχές με νερά, οικισμοί, έργα, κλπ. Η

αναλογία μεταβάλλεται στα διάφορα τμήματα της λεκάνης του Αχελώου . Έτσι, στην υπολεκάνη του Κάτω Αχελώου που περιλαμβάνει και τη δελταϊκή ζώνη , η γεωργική γη αντιστοιχεί στο

της έκτασης. Οι βοσκότοποι βρίσκονται κυρίως στις ορεινές και ημιορεινές περιοχές. Αξίζει

να σημειωθεί ότι μετά το

1960

η γεωργική γη αυξήθηκε τόσο λόγω των εκτεταμένων

αποξηράνσεων (στις περιοχές Νεοχωρίου-Κατοχής) όσο και της αύξησης των αρδευόμενων

εκτάσεων.

[10], [19].

Αντίστοιχα δεδο μένα για το νομό Ευρυτανίαξ, που καλλιεργούμενη γη είναι μόλις το 5,5 % του συνόλου.

ΕΚΘΕ

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

είναι πιο

ορεινός,

δείχνουν

ότι η

PESCA -

Ποταμός Αχελώο;

Χρήσεις γης στο νο μό Αιτωλοακαρνανίας Χρήσεις

Δάση Β οσκότοποι Καλλιέργειες

Οικισμοί, έργα, κλπ. Λίμνες υγρότοποι, Λιμνο θάλασσες, ΣΎΝΟΛΟ

Έκταση (km 2)

Ποσο στό

1234 2580 1200 126 134 174 5448

22,7 47,3 22,0 2,3 2,5 3,2 100,0

!!!rιΊι : [10)

Χ ρή σεις γης στο νομό Ευρυτανίας Χρήσεις Δάση Βοσκότοποι Καλλιέργειες

Οικισμοί, έργα, κλπ. Λίμνες υγρότοποι, ΣΎΝΟΛΟ !!!rιΊι :

Έκταση (k m2)

Πο σοστό

831 759 102 89 88 1869

44,5 40,6 5,5 4,7 4,7 100,0

[28[

Όσο αφορά τη λεκάνη του Αχελώου σαν σύνολο, στοιχεία της πρώτης απογραφής δασών που πραγματοποίησε το Υπ. Γεωργίας δείχνουν ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό

(60 %)

καλύπτεται από

δάση και δασικές εκτάσειξ, ενώ οι βοσκότοποι, και οι γεωργικέ; καλλιέργειες αντιστοιχούν μόνο στο

31 % του

συνόλου .

[10].

Χρήσεις γης στο σύνολο της λεκάνης του Αχελώου 'Εκταση (km2) Ποσοστό Χρήσεις

Δάση

Βοσκότοποι Καλλιέργειες Β ραχώδ εις εκτάσεις. Αστική γη Υδάτινα; επιφάνειες !!!rιΊι:

110] (δεδομεν α

ΣΎΝΟΛΟ

3797,40 1012,64 949,35 253,16 63,29 253,16 6329,00

60,0 16,0 15,0 4,0 1,0 4,0 100,0

Υπ. Γεω ργίαε)

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτ ερικών Υδάτων

PESCA -

Πο ταμός Α χελώος

Ι. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΆΝΗ Π!α/ς:

[10], [18], [19], [28].

Ο νομοί που διαρρέο νται από τον Αχελώο είναι κατά βάση αγροτικο ί. Ο δευτερογ ενής τομέας είναι παντού περιορισμένος και υφίσταται σταθερή συρρίκνωση κατά τα τελευτ αία 20 χρόνια. Στην Αιτωλοακαρνανία ο τριτογενής τομέας δεν είναι ανεπτυγμένος, ενώ στην Ευρυτανία παρουσιάζει σταθερή αύξηση με προοπτικέ; περαιτέρ ω βελτίωσης. Ίδιες τάσεις και προοπτικέ; παρουσιάζονται στην περιοχή του νομού Καρδίτσας που βρίσκεται κοντά στο Μέγδοβα και τη λίμνη Πλαστήρα, όπου έχουν ο ριοθετηθεί οικιστικά; ζώνες δεύτερης κατοικία; και δημιουργείται τουριστική υποδο μή .

Γενικότερα, παρά τις έντονε; ανθρωπογενείς επιδράσεις, όλη η λεκάνη που διαρρέεται από τον Αχελώο με τις λίμνες, τα τοπία εξαίρετου φυσικού κάλουξ, τους παραδοσιακούξ οικισμούς και τους αρχαιολογικού ; χώρους μπορεί να δη μιου ργήσει εστίες τουριστικού ενδιαφέροντος .

Οικονομικές δραστηριότητες στο νομό Αιτωλοακαρνανίας σαν ποσοστό στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, σε σταΟερές τιμές

ΠΟΣΟΣΤΟ

προϊΟΝ (εκατ, δρχ)

ΤΟΜΕΑΣ

2629 1429 5018 9076

Πρωτογενής Δευτερογενής Τριτογενής ΣΥΝΟΛΟ

1970 (έτο ς 1994)

29,0 15,7 55,3 100,0

lliwi: 129] Οικονομικές δραστηριότητες στο νομό Ευρυτανίας σαν ποσοστό στο ακαθάρ ιστο

εγχώριο προϊόν, σε σταθερές τιμές

1970 (έτος 1994)

πΡοϊΟΝ (εκατ, δρχ)

ΤΟΜΕΑΣ Π ρωτογενής

90 168 469 726

Δευτερογενής Τριτογενής ΣΥΝΟΛΟ

ΠΟΣΟΣΤΟ

12,4 23,1 64,6 100,0

!1Jrm: [28] Οικονομικές δραστηριότητες στο νομό Καρδίτσας σαν πο σοστό στο ακαΟάριστο

εγχώριο προϊόν, σε σταθερές τιμές

προϊΟΝ (εκατ, δρχ)

ΤΟΜΕΑΣ Πρωτογενής

Δευτερογενής Τριτογενής

. !1Jrm:

1970 (έτος 1994)

ΣΥΝΟΛΟ

2660 766 2138 5564

ΠΟΣΟΣΤΟ

47,8 13,8 38,4 100,0

[18]

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμό ς Αχελώος

ΙΑ. ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΤΑΜΙΑ ΖΩΝΗ

ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΕΙΣ

Κατηγορία χρήσεων

Αλιεία

!Ύδρευση 0 !!!rι!ι :

Άρδ ευση

Βόσκηση

0 Τουρ. Αναψ. 0 0 Ενέργεια 0

Απορρίψεις

0 0

Αμμοληψία

Τεχνικά έργα

Άλλο

[25[

Από τις παραπάνω χρή σειξ, οι κυριότερες είναι η παραγωγή ηλεκτ ρική; ενέργειας και η άρδευ ση των

πεδινών

κυ ρίως

περιοχών

της

Αιτωλοακαρνανίαξ.

Μια

σειρά

φραγμάτων

που

δημιουργήθηκε για τους σκοπούς αυτούς, μετέτρεψε το φυσικό ποτά μιο σύστημα σε ένα πλήρως

ελεγχό μενο ανθρωπογενές σύστημα και είχε πολλαπλές συνέπεια; στη λειτουργία του δέλτα και των λιμνοθαλασσών.

Επιβαρύνσεις

Ο Αχελώος έχει υποβαθμισθεί σημαντικά ως ποτάμιο ο ικοσύστημα για τρεις κυρίως λόγους Ι.

Η ροή του ελέγχεται απόλυτα και δ εν ακολουθεί τους φυσικούς ρυθμούς.

2. 3.

Η παραποτάμια βλάστηση έχει αποψιλωθεί ή καταστραφ εί,

[19]:

Λόγω των φραγμάτων, δεν μεταφέρονται ικανές ποσότητες φερτών υλικών με αποτέλεσμα να εξασθενούν οι δ ελταϊκές αποθέσεις. Μετρήσεις αιωρούμενων στερ εών κατάντη του φράγματος

Μία

Καστρακίου

αποτέλεσμα

της

Καστρακίου

[26].

συνοπτική

έδειξαν μικρές τιμές

κατακράτησης των

εικόνα

του

βαθμού

κατά

(4,7 mgll

φερτών υλικών

επιβάρυνσης

από

στα

μέσο

όρο), που είναι

φ ράγματα

Κρεμαστών και

τις

δ ιάφορες

ανθρωπογενείς

δραστηριότητες δίνεται στον παρακάτω πίνακα:

Χρήσεις

Βαθ μός επιβάρυνσηξ σο Βαρό

μέτρια

ελάχιστη

Αλιεία

Άρδευση Του ρ.- Αναψ .

Βόσκηση

Ύδρευση Ενέργεια

+ +

Απο ρρίψεις

Αμμοληψία Τεχνικά έργα

. !Ι!Ι:α/: (14J, [21], [25)

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

ΙΒ.

ΠΟΙΟΤΙΚΗ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΗΜΑΣΙΑΣ

ΤΩΝ

ΤΗΣ

ΧΡΗΣΕΩΝ

ΚΑΙ

ΟIΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΩΝ

ΚΑΙ

ΕΠΙ ΠΤΩΣΕΩΝ

Ποταμός Αχελώος

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ

ΤΟ ΥΣ

ΣΤΟ

ΟIΚΟΣΥΣΤΗΜΑ (Πηγές :

[1], [4], [10], [6], [17], [18], [19], [21], [26], [42])

Ο Αχελώος είναι ο σπουδαιότερος ποταμός της χώρας από πλευράς υδροηλεκτρική; ανάπτυξης. Παράλληλα είναι πολύ σημαντικός από πλευράς γεωργική; αξιοποίησης και επίσης αποτελεί ένα σημαντικό από οικολογική άποψη ποτάμιο οικούστημα. Άρδευση

Ύδρευση. Από τα νερά του ποταμού αρδεύ ονται περί τα

370.000

στρέμματα

γεω ργική; γης που βρίσκονται κυρίως στη λεκάνη του κάτω Αχελώου. Υπάρχει ένας πολύ μεγάλος αριθμός αρδευτικών έργων που χρησιμοποιούν σαν πηγή τα νερά του Αχελώου. Οι σημαντικότερες απολήψεις γίνονται από τον ταμιευτήρα του Στράτου, από όπου βάσει

συμφωνίας με το Υπ. Γεωργίας η ΔΕΗ είναι υποχρεωμένη να διαθέτει 35 m3Is για την άρδευση

τη ς πεδιάδας του Κάτω Αχελώου (τη διαχείριση των εκροών έχει αναλάβει η ΔΕΗ και ο ΓΟΕΒ Αγρινίου). Σημαντικές απολήψεις γίνονται και από το φράγμα Ταυρωπού , τις λίμνες Τριχωνίδα και Λυσιμαχία και τη πηγή Λάμπρας, ενώ προγραμματίζεται η δη μιουργία νέων αρδευτικών έργων. Σε μικρότερη κλίμακα γίνεται απόληψη νερού και για υδρευτική χρήση , π. χ, από το φράγμα του Στράτου για την ύδρευση του Αγρινίου . Τα συλλογικά αρδευτικά δίκτυα της

λεκάνη; του Κάτω Αχελώου διοικούνται από δύο τοπικού; φο ρείς εγγείων βελτιώσεων οι οποίοι ανήκουν στο ΓΟΕΒ πεδιάδας Αχελώου . Η στράγγιση των νερών γίνεται στον Αχελώο και στη θάλλασα μέσω τεσσάρων αντλιοστασίων. Τα υπάρχοντα δεδομένα δείχνουν ότι γίνεται μία άνευ προηγουμένου σπατάλη αρδευτικού νερού στη λεκάνη του Κάτω Αχελώου , που τροφοδοτείται κυρίως από τον ταμιευτήρα του Στράτου . Ορισμένοι μελετητέξ θεωρούν ότι

στην πράξη δεν υπάρχει διαχείριση του νερού και του περιβάλλοντος [1], [1Ο], [42]. Εκτροπές. Ένα μέρος του υδάτινου δυναμικού του Αχελώου εκτρέπεται προς τη Θεσσαλία για αρδευτικές και άλλα; χρήσεις (ταμιευτήρας Πλαστήρα στον παραπόταμο του

Αχελώου

Μέγδοβα). Έχει αποφασισθεί η εκτροπή ακό μα 600 εκατομμυρίων m 3 νερού ετησίως από τον άνω ρου του Αχελώου προς τη Θεσσαλία με την κατασκευή του ταμιευτήρα της Συκιάς

(χωρητικότητας 590 hrη\ Σκοποί του σχεδίου αυτού είναι η ύδρευση, άρδευση και περιβαλλοντική αναβάθμιση της πεδινής Θεσσαλίας (το σχέδιο αφορά τους νομούς Καρδίτσας, Λάρισας, Μαγνησίας και Τρικάλων) . Δεδομένου του υψηλού αγροτικού δυναμικού της Θεσσαλίας, η σημασία της εκτροπής για την εξέλιξη της περιοχής κρίνεται σαν εξαιρετικά σημαντική

[18],

είναι όμως πιθανό ότι το έργο

αυτό θα έχει αρνητικές οικολογικά; εmmώσεις στη Δυτική Ελλάδα, και κυρίως στην Αιτωλοακαρνανία. Σύμφωνα με την εκτίμηση μίας ερευνητικής ομάδας που μελέτησε το υδατικό δυναμικό του Κάτω Αχελώου , είναι δυνατό μετά την εκτροπή, και αφού

συνυπολογισθούν οι αρδευτικές ανάγκες, να εξασφαλισθεί μία μέση παροχή ίση με 75,4 m3Isec, εφόσον βεβαίως λειτουργήσει ένα ειδικό ρυθμιστικό μοντέλο διαχείριση; των νερών που περιλαμβάνει την κατασκευή αναρυθμιστικού φράγματος της ροής του Αχελώου κατάντη του φράγματος του Στράτου [10]. Από την οικολογική σκοπιά, το πρόβλη μα δεν είναι τόσο η μέση διατη ρητέα παροχή σε ετήσια βάση, αλλά η κατανομή της στο χρόνο , και ιδ ίως η παροχή κατά τη ξη ρή περίοδο του έτους.

Το έργο εκτροπής, όπως αυτό έχει προσδιοριστεί σήμερα, αποτελείται από τα εξή ς επί μέρους έργα:

[18]

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Αχελώος

• • • •

Φράγμα Μεσοχώρας (με ωφέλιμη χωρητικότητα 228 χ 106 m3) [34] Προσαγωγός σή ραγγα Μεσοχώ ρας - Γλύστρας μήκους 7,4 km και ΥΗΣ Πευκοφύτου Φράγμα Συκιάς (με ωφέλιμη χωρητικότητα 502 χ 106 m3) [34] και ΥΗΣ Συκιάς Σή ραγγα εκτ ροπή; προ ς Θεσσαλία από Συκιά έως Πευκόφυτο μήκους 17,4 km και ΥΗΣ Πευκοφύτου

• •

Φράγματα και ΥΗΣ Πύλης και Μουζακίου Αναρυθ μιστ ική δεξαμενή και ΥΗΣ Μαυρομματίου

Παραyωηl ενέργειατ. Υπάρχουν τέσσερα μεγάλα υδ ροηλεκτρικά φράγματα, τρία από τα οποία βρίσκονται στη κύρια λεκάνη του Αχελώου (Κρεμαστά, Καστράκι και Στράτος, με ωφέλιμη

χωρητικότητα 4.700, 1.000 και 150 χ 106 m3 αντίστο ιχα), και ένα στον παραπόταμο Ταυρωπό (Μέγδοβα) με ωφέλιμη χωρητικότητα 400 χ 106 m3. Πριν από την κατασκευή των φραγμάτων που άρχισε στη δεκαετία του '60 η παροχή του ποταμού ήταν ακαθόριστη με πλημμύρες το χειμώνα και μικρ ές παροχές το καλοκαλιρι. Μεγάλα τμήματα των πεδιάδων πλημμύριζαν το χειμώνα.

Μετά την κατασκευή των φ ραγμάτων άλλαξε η φυ σική

κο ίτη

του ποταμού.

Ουσιαστικά τώ ρα λειτουργεί μόνο η στενή κοίτη . Καθώς δεν υφίστανται πλέον πλη μμυρικές [42]. Ταυτόχρονα, η έλλειψη

παροχές, η ευρύτερη κοίτη των πλημμυ ρών έχει καλλιεργηθεί

πλημμυ ρών επηρρεάζει αρνητικά τα παραποτάμια δάση που κάλυπταν την ευρεία ζώνη των πλημμυ ρών. Επίσης άλλαξε και η ημερήσια δίαιτα του ποταμού , δεδο μένου ότι τώρα υπάρχουν εκφ ορτίσεις που μεταβ άλλονται σε ημερήσια β άση ανάλογα με τις ανάγκες παραγωγή; ηλεκτρικής ενέργειας. Τα φράγματα ελευθερώνουν νερό σε άτακτα χρονικά διαστήματα, με αποτέλεσμα το τμήμα του ποταμού κατάντη των φ ραγμάτων άλλοτε να έχει μικρή παροχή ή και να στερεύει, και άλλοτε να δέχεται απότομα μεγάλες ποσότητες νερού, που προξενούν διάβρωση και καταστροφές στην υδρόβια χλωρίδα και πανίδα. Το τμήμα του ποταμού από τη γέφυρα του Αχελώου μέχρι την έξοδο διαφυγής του φράγματος του Στράτου δεν λειτουργεί πλέον σαν κοίτη, παρά μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και παραμένει στεγνό για μεγάλα διαστή ματα. Τις μεγαλύτερες πιέσεις από τη λειτου ργία των φραγμάτων δέχεται η περιοχή κατάντη του Στράτου , για ένα μήκος περίπου

40 km,

λόγω των σημαντικών απολήψεων νερού που γίνονται

από τον ταμιευτήρα αυτό. Αν και η συνεχής λειτου ργία μίας από τις δύο ηλεκτροπαραγωγές 3Is

μονάδες του ΥΗΣ Στράτοξ-Π, με παροχή 21,5 m

έχει επιβληθεί σαν περιβαλλοντικός όρος

(σε εφαρμογή των προτάσεων της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώ σεων στο Δέλτα του Αχελώου των ΥΠΕΘΟ, ΥΠΓΕ, ΥΠΕΧΩΔΕ

ΥΒΕΤ) , η συνεχής λειτουργία αποδείχθηκε

ανέφικτη εξαιτίας έλλειψης ικανών αποθεμάτων νερού αλλά και των σημαντικών απολήψεων αρδευτικού νερού που γίνονται από το φράγμα. Εξ'άλλου, η μέση λειτουργία του ΥΗΣ Στράτοξ-Ι αντιστοιχεί σε

ώρες το 24ωρο, δημιουργώντας μηδενικές παροχές για το υπόλοιπο

της ημέρας. Οι διακυμάνσεις απορροής επέφεραν αλλαγές στο υδρικό καθεστώς των ποτάμιων

και εκβολικών οικοσυστημάτων

[26].

Μία άλλη συνέπεια της κατασκευή; φραγμάτων είναι να ανακοπεί η κάθοδος των πλημμυρικών

νερών και σχεδόν να μηδενισθεί η μεταφορά και απόθεση φερτών υλών στις εκβολές. Πριν από τις κατασκευές των φραγμάτων ο Αχελώος ήταν από τους πρώτους σε παροχή ποταμούς της Ευρώπης και κουβαλούσε μεγάλες ποσότητες ιλύος με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν στη θάλασσα οι λουρονησίδες και αμμοθίνες που τη χωρίζουν από τις λιμνοθάλασσες. Σήμερα η

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερ ικών Υδ άτων

PESCA -

Ποταμό ς Αχελώος

προσχωmγενής εξέλιξη του δέλτα έχει μειωθεί και οι λου ρονησίδες και άλλα οικολογικά συστήματα των εκβολών κινδυνεύουν να καταστραφούν.

Η συνολική χωρητικότητα των ταμιευτήρων είναι 5925 χ 106 mJ (περιγραφές δίνονται σε άλλα τμήματα της έκθεσης) .

Ση μειώνεται ότι βρίσκεται υπό εξέλιξη η δημιουργία δύο νέων φραγμάτων, που μετά την ολοκλήρωση των έργων θα αυξήσουν τη συνολική χω ρητικότητα

των ταμιευτήρων είναι 6873 χ 106 mJ , που είναι πολύ μεγαλύτερη της συνολική; ετήmας απορροής του Αχελώου . Τα νέα φράγματα έχουν τα εξής χαρακτη ριστικά: ΜΕΣΟΧΩΡΑΣ

ΣΥΚΙΑΣ

633 Ο 24,9 770,0 358,0 7,8 775,0 135,0 3500,0 384,0

1173 Ο 49 ,0 550,0 590,0 12,8 550 ,0 150,0 450 ,0 527,0

Λεκάνη απορροήο (km2) Μέση παροχή (m'lsec) Ανώτατη στάθμη (ηι)

Συνολικό τ όγκοτ (m' χ Ι ο") Επιφάνεια (km") Υψόμετρο (ω) ' Υψοτ

(m)

Παροχή εκχειλιστή (mΊsec) Παραγ, ενέργεια (Gwh)

!lJrm: 1101 Άλλα τεχν ικά έργα , Εκτός από τη δημιουργία φραγμάτ ων και αρδευτικ ών δ ικτύων, σημαντικ ές αλλο ιώσεις στο σύστη μα προκάλεσαν και οι αμμοληψίες, οι κατασκευ ές δρόμων και άλλων τεχνικών έργ ων, η αδρανοποίηση των μαιανδρικών σχηματισμών , η αποξήρ ανση λιμνών (π.χ, της λίμνης Μελίτης) και ελών στη δελταϊκή περιοχή και στην τέως μαιανδρική ζώνη (π .χ. Γουριά Κατοχής , Γλώσσας , Νεοχωρίου) , οι διευθετήσ εις της κοίτη ς, οι αλυκοποιήσει ς και τέλο ς η κατασκ ευή μεγάλων περιφερ ειακών αναχωμάτων στους λοβούς των λιμνοθαλασσών, που εμπόδιζ αν τα νερά τη ς δελταϊκή ξ πλατφ όρμας να χυθούν στ ις λιμνοθάλα σσες . Στην περιο χή των εκβολών (Μπούκα, Οξειά) εκτεταμέν ες εκτάσει; εσωτερικά των αναχωμάτων που δη μιου ργούσαν την ευρ εία κοίτη πλημμύρας καλλιεργούνται και η κοίτη περιορ ίζεται σε ένα

εύρος 100-200 m. Υπολογίζεται ότι μία έκταση 120-150 km2 ελωδών και κατακλυζομένων εκτάσεων

της

δελταϊκής

πλατφόρμας

μετατράπηκαν

προβλήματα παρατηρήθηκαν στην ορνιθοπανίδα

σε

καλλιεργούμενη

γη .

Ιδιαίτερα

[10], [26].

Ρύπανση . Πρακτικά, επιβάρυνση των νερών από ρύπανση υπάρχει μόνο στη λεκάνη του κάτω Αχελώου , που συγκεντρώνει τις περισσότερες οικονομικές δραστη ριότητες της λεκάνης. Τα αστικά απόβλητα και τα ρυπαντικά φορτία από αγροτικέ; δ ραστηριότητες αποτελούν τις ση μαντικότερες πηγές ρύπανσης . Ο δευτερογενής τομέας όχι μόνο δεν είναι αναπτυγμένος, αλλά

παρουσιάζει

στασιμότητα.

Συνεπώς,

τα

βιομηχανικά

απόβλητα

είναι

σχετικά

περιορισμένα. Λόγω της σημαντική; απορροής του ποταμού , δημιουργείται αραίωση των ρύπων και η συνολική επιβάρυνση γίνεται ακόμα μικρότερη . Γενικά, η ποιότητα των νερών παραμένει επαρκώς καλή για τις διάφορες χρήσεις νερού, ενδέχεται όμως οι συγκεντρώσει; ρύπων να αυξηθούν μετά την εκτροπή του Αχελώου. Πιο αναλυτικά αναφέρονται ο ι εξής σημειακές και μη , πηγές ρύπων : Σημειακές πηγές

•

Υπάρχει σημαντική επιβάρυνση με αστικά λύματα, που όμως μειώνεται προοδευτικά

με την ολοκλήρωση της κατασκευή; αποχετευτικών δικτύων και εγκαταστάσεων

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Αχελώος

επεξεργασία; λυ μάτων. (Στο κάτω ρου του Αχελώου έχουν καταγραφ εί εστιακά; πηγές ρύπανσης

(14)). Οι ο ικισμο ί

18 σημαντικές

εξυπηρετούνται από βόθρους που συνήθως

είναι απορροφητικοί. Δεν υπάρχουν χώροι υγειονομικής ταφής των απορριμμάτων.

•

Υπάρχει πε ρ ιορισμένη επιβάρυνση από αγροτ ικέ; βιομηχανίες και λίγες βιομηχανικά; μονάδ ες.

Μη σημειακές πηγές

•

Επιβάρυνση με θρ επτικά από μεγάλες εκτάσεις γεωργικών καλλιεργειών είτε άμεσα

από τις γύρ ω περιοχές, είτε μέσω της Τρ ιχωνίδα; και της Λυσιμαχίας. Μεγάλη πο σότητα

ρυπαντικού

φορτ ίου

π ροέρχεται

από

την

κτηνοτροφία,

κυ ρίως

την

εσταυλισμένη .

Β ό σκτι ση .

ΙΓ. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΛΙΕΙΑΣ

Πρακτικά, δεν διενεργείται αλιεία στο κύριο σώμα του ποταμού , κυ ρίως γιατί η παρου σία ξύλων και κο ρ μών δένδρων εμποδίζει τη χρησιμοποίηση επαγγελματικών εργαλείων. Στις εκβολές του ποταμού μόνο γίνεται κάποια αλιεία σε εποχιακή κλίμακα από περίπου ψαράδες.

1Ο

Κατά του μήνες Αύγουστο και Σεπτέμβριο ψαρεύουν κέφαλου ς,

κιλάIέτoςlάτoμo, και τον Ιανουάριο ψαρέυουν λαβράκια, περίπου

150

επαγγελματία; περίπου

300

κιλάIέτoςlάτo μo. Τα

εργαλεία που χρησιμοποιούν είναι γρι-γρι, δίχτυ α και παραγάδια. Σε σύγκριση με την κατάσταση πριν από

10- 15 χρόνια η παραγωγή

σή μερα είναι πολύ ελαττωμένη.

Στο τμήμα αυτό του ποταμού υπάρχουν πολλά ψάρια του γλυκού νερού (μου στακάτα, κυπρίνοι και πεταλούδες) που όμως δεν αποτελούν αντικείμενο αλιείας. Τα μουστακάτα

a/banicus) εμφανίζονται και πολύ

(Barbus

κοντά στις εκβολές όταν το ποτάμι κατεβάζει πολύ νερό.

Στην εκβολική περιοχή έρχονται πολύ ερασιτέχνες ψαράδες από το Αγρίνιο και ψαρεύουν στο ποτάμι με καλάμι. Στα ανώτερα τμήματα του ποταμού γίνεται ερασιτεχνική αλιεία με αγκίστρια σε μικρή κλίμακα. Η παράνομη αλιεία όμως (κυρίως με δυναμίτη) είναι αρκετά διαδεδομένη . Στην Ευρυτανία, ένας πολύ συνηθισμένος τρόπος αλιείας, που απευθύνεται στην εγχώρια πέστροφα, είναι με ψαροντούφ εκο .

Θεσμικό πλαίσιο αλιείας

Γενικά, η αλιεία στα εσωτερικά ύδατα ρυθμίζεται με διατάξεις του Β.Δ .

142/1971. Αρμοδιότητα

για θέματα αλιείας έχουν το Υπ. Γεωργίας και οι Νομαρχιακέξ Υπηρεσίες Αλιείας. Στις ορεινές περιοχές (υψόμετρο μεγαλύτερο από 500 m) αρμοδιότητα έχουν οι Δασικές Υπη ρεσίες. Οι έλεγχοι και η εφαρμογή της νομοθεσίας στις πεδινές περιοχές διενεργούνται από την Αστυνομία, ενώ στις ορεινές περιοχές από τα Δασαρχεία. Αλιευτικές διατάξεις που βρίσκουν εφαρμογή στα υδάτινα συστήματα της λεκάνης απορροής του Αχελώου είναι οι εξής (επί πλέον διατάξεις που αφορούν την αλιεία της αθερίνας βρίσκουν

εφαρμογή στη λίμνη Τριχωνίδα) : Π.Δ.

•

40174:

(διαστάσεις, χαρακτηριστικά και μέγεθος ματιού επιτρεπόμενων συρόμενων

εργαλείων [γρίπος, γριππάκι, φανός, στουργί] και διχτυών [μανωμένων και απλών] , καθώς

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερ ικών Υδάτων

PESCA -

Π οταμός Αχελώος

και επιτρεπόμενη περίοδος αλιείας με συρόμενα [Ι '' Σεπτεμβρίου έως τέλος Φεβρουαρίου] στις λίμνες Αμβρακία, Λυσιμαχία και Τριχωνίδα)

Β .Δ. 249/72 (διαστάσεις και χαρακτηριστικά βολκών, πολυάγκιστρων, πεζόβολων, κοφινέλλων και καμακιών, επιτρεπόμενη περίοδος αλιείας με καμάκι [Ι η Σεπτεμβρίου έως τέλος Φεβρουαρίου] καθώς και επιτρεπόμενη περίοδος αλιείας με βολκούς [Ι η Νοεμβρίου

•

έως τέλος Φεβρουαρίου])

Β .Δ. 142/71 (απαγόρευση συρόμενων εργαλείων με μηχανική έλξη στις λίμνες, ελάχιστα μεγέθη αλιευόμενων ψαριών, ειδικές ρυθμίσεις για ορισμένα ψάρια)

•

Β .Δ.

•

142/71 &

Π .Δ.

332/83

(απαγόρευση κάθε αλιευτικής δραστηριότητας στην περίοδο της

αναπαραγωγής [η απαγορευτική περίοδος περιλαμβάνεται στο διάστημα Ι η Απριλίου έως Ι ουνίου και καθορίζεται με απόφαση του Νομάρχη])

Β .Δ .

•

142/71 (απαγό ρευση αλιείας πέστροφας από l ης Νοεμβ ρίου έως 15 ης Φεβρουαρίου,

κορέγονου κατά τους μήνες Δεκέμβριο και Ιανουάριο, και καραβίδας από 15

έως 15

ης

Φεβρουαρίου

Μαίου)

•

Π .Δ . 658/81 (απαγό ρευση της αλιείας με το εργαλείο πεζόβολος εφό σον χρησιμοποιείται από λέμβο ή άλλο πλωτό μέσο)

•

Ν.

2040192,

άρθρο

παρ . Ι (με νομαρχιακή απόφαση μπορεί να απαγορευ θεί η αλιεία με

κάθε μέσο στις λίμνες και ποτάμια ή να επιβληθούν πρόσθετα περιοριστικά μέτρα για χρονικό διάστη μα μέχρι ένα χρόνο)

•

Β .Δ.

142/71

(ο τρόπος, τα μέσα και οι περιορισμοί της αλιείας στις τεχνητές λίμνες ορίζονται

με αποφάσεις Νομαρχών σύμφωνα με τους όρους της αλιευτικής νομοθεσίας και εφόσον

υπάρχει σύμφωνη γνώμη του φορέα χρήσης) Η ερασιτεχνική αλιεία υπόκειται σε όλες τις απαγορεύσεις και περιορισμούς που ισχύουν για την επαγγελματική αλιεία και επί πλέον στις διατάξεις του ΠΔ

373/85.

Σύμφωνα με το άρθρο

απαγορεύεται στους ερασιτέχνες η χρήση διχτυών και παραγαδ ιών, επιτρέπονται μόνο με αγκιστρωτά εργαλεία, η μέγιστη ποσότητα αλιευο μένων ψαριών την ημέρα δεν πρέπει να υπερ βαίνει τα

2 kg

ή τρία ψάρια ανεξάρτητα βάρους. Απαγορεύεται η ερασιτεχνική αλιεία με

' πλωτά μέσα στις λίμνες του δημοσίου , μισθωμένες ή μη. Ωστόσο, φαίνεται ότι οι κανόνες τόσο για την επαγγελματική όσο και για την ερασιτεχνική

αλιεία παραβιάζονται πολύ συχνά . Σχετικά με το καθεστώς των αδειών, το Β . Δ .

666/66

ορίζει ότι επαγγελματική άδεια σκάφους

χορηγείται από τις αστυνομικές αρχές μόνο σε άτο μα με κύριο επάγγελμα την αλιεία μετά από έγκριση-γνώμη

της

Υπηρεσίας

Αλιείας

του

νομού

και

ανανεώνεται

κάθε

δύο

χρόνια.

Ερασιτεχνική άδεια σκάφους εκδίδεται από τις αστυνομικές αρχές μόνο για αλιεία σε ποτάμια με παράβολο

5.000

δρχ (Β.Δ .

666/66,

Π.Δ .

373/85).

Πρόσφατα η αρμοδιότητα έκδο σης αδειών

μεταφέρθηκε στις νομαρχιακές Υπηρεσίες Αλιείας. Στην πράξη οι παραπάνω διατάξεις σήμερα

είναι ανενεργέξ. Με λίγες εξαιρέσεις, οι ψαράδες (επαγγελματίες και ερασιτέχνες) δεν εφοδιάζονται με άδ ειες, η ερασιτεχνική αλιεία με σκάφη στις λίμνες είναι διαδεδο μένη, και ουσιαστικά δεν ασκούνται έλεγχοι. Οι εισαγωγές νέων ειδών και οι τονώσεις εξαντληθ έντων πληθυσμών απαιτούν ειδική άδεια, που εκδίδεται από τις Νο μαρχίες μετά από αίτηση του ενδιαφερό μενου φορέα (π.χ, Κοινότητα ή Δή μο). Στη θεωρία, κάθε εισαγωγή πρέπει να ακολουθεί κάποιους κανόνες δεοντολογίας (π.χ, του

EIFAC)

και να στηρίζεται σε οικολογικά και βιολογικά κριτήρια. Στην πράξη , οι εισαγωγές

γίνονται κατά τρόπο περιστασιακό. Γεγονός είναι ότι δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί κατά πόσο

ΕΚΘ Ε - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Αχελώος

έχουν συμβεί αναμίξεις πληθυσμών πέστρο φας από ατυχείς μεταφορές. Επί πλέον, σύμφωνα με

τις Κοινοτικές ρυθμίσεις, δεν απαιτείται πλέον άδεια για τη μεταφορά ζώντων ψαριών εφόσον αυτά προέρχονται από Κοινοτική χώρα. Σχετικά με την πέστροφα, σύμφ ωνα με τις υφιστάμενες διατάξεις (Β .Δ .

14211 97 1), η

αλιεία δεν

επιτρέπεται μεταξύ 15 Νοεμβρίου και 15 Φ εβρου αρίου και απαγο ρεύεται η αλίευση ατόμων με μέγεθος μικρότερο από 20 οαι . Η ερασιτεχνική αλιεία υπόκειται στις διατάξεις του Π.Δ . 373/85. Σαν συνολική εκτίμη ση, υπάρχει δυσκολία εφ αρμογής των νομο θετικών μηχανισμών για την

αλιευτ ική δ ιαχείριση . Η ορθ ότητά τους δεν μπορεί να εκτιμηθεί γιατί λείπουν τα κατάλληλα βιολογικά και αλιευτικά δεδομένα. Σχετικά με τις προτε ραιότητες χρήσεις των νερών (π.χ, για υδατοκαλλιέ ργειες και άλλες

ανταγωνιστικές δραστη ριότητες) , επιγρα μματικά αναφέρονται ρυθμίσεις του νόμου

1739/87 που

προ βλέπει τη συμμετοχή όλων των χρή σεων όταν πρόκειται να γίνει έργο υδραυλικό για την αξιοποίηση

του

νερού

από

μία λεκάνη

απορροής.

Η ύδρευση

θ εωρείται η

πρώτη

και

αναντικατάστατη χρή ση .

Μονάδες εκτροφής υδρόβιων οργανισμών με χρήση νερών του ποταμού

Αν και δεν υπάρχουν μονάδες υδατοκαλλιέργειας με άμεση χρήση των νερών του κυρίως ποταμού, στην ευρύτερη λεκάνη του Αχελώου υπάρχουν έξι μονάδες σε λίμνες ή σε ρέματα που χρησιμοποιούν νερό πηγών (σε σύγκριση με περίπου 25 θαλασσοκαλλιεργειών) . Σε σχετική χωροταξική μελέτη για τη Περιφ έρεια Δυτικής Ελλάδας

[29]

προτείνεται η ανάσχεση των

θαλασσοκαλλιεργειών λόγω των συγκρούσεων που δημιουργούνται με τον τουρισμό, και αντίθετα

ανάπτυξη

συμπληρωματικών

υδατοκαλλιεργειών

δραστηριοτήτων

και

στην

ενδοχώρα,

συγκράτηση

των

με

σκοπό

την

πλη θυ σμών.

εξασφάλιση

Από

πλευράς

τεχνολογικής και διαθεσιμότητας νερού κατάλληλης ποιότητας οι δυνατότητες είναι άριστες, ιδίως στην Ευρυτανία, όπου η έλλειψη σημαντικών ευκαιριών απασχόλησης στον πρωτογενή τομέα σε συνδυασμό με την ισχυρή τάση τουριστικής ανάπτυξης, όπως προαναφέρθηκε στην εισαγωγή , δημιουργούν ένα ικανοποιητικό κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον. Πρέπει όμως παράλληλα να επιλυθούν τεχνικά και οργανωτικά προβλήματα που σχετίζονται με την οργάνωση της εμπορίας και μεταποίησης σε ευρύτερη (ίσως εθνική) κλίμακα και παροχή κατάλληλων κινήτρων και τεχνικής υποστήριξης στους παραγωγούς.

Αλιευτικοί Συνlμοί - Σύλλογοι

Δεν υπάρχουν στο κύριο σώμα του ποταμού (παρά μόνο σε ορισμένες λίμνες).

Διενέργεια εμπλουτισμών

Δεν έχουν αποκτηθεί πλήρη και συμπερασματικά δεδομένα πάνω στους εμπλουτισμούς που πιθανόν να διενεργήθηκαν στον Αχελώο . Από τα υπάρχοντα δεδομένα στο κύριο σώμα του ποταμού

φαίνεται να

έχουν

γίνει

μόνο

εμπλουτισμοί

με πέστροφα

(έχουν

όμως γίνει

εμπλουτισμοί με άλλα ψάρια σε στραγγιστικές τάφρους, σε λίμνες και σε ποτάμια που χύνονται σε ταμιευτήρες).

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ε ΙΔΟ Σ

ΕΤΟΣ

ΑΡΙΘΜΟΣ

ΜΕΓΕΘΟΣ

ΑΤΟΜΩΝ

ΓΟΝΟΥ

Salmo truttαjαrio J

1980

80.000

Sαlmo truttα Iαrίo

1981

3.500

SαlJno truttαjαrio

1982

37.000

SαllllO truttα jαrio

1983

42.000

SαlJno truttαIαrίo

1984

22.000

Sαlmo truttαjαrio

1985

13.000

Salmo truttα ΙαΓίο Ι

1986

27.000

SalIno truttα ΙαΓίο Ι

1987

20.000

Ctenophαryngodon idellα'

C. idellα'

HypophthalInIc/Ithys JnolitrΊX' Salmo tntttα jαrio J C. idellα' Η. m olitrίx'

(gr)

ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ

Δασαρχείο

Ποταμός Αχελώος

ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Καλαμπάκα,

Δ/χείο KαλlKας

Δ/χείο Καλ/κα;

Δ/χείο KαλlKας

Δ/χείο Καλ/κω;

Δ/χείο Καλ/καξ

Δ/χείο Καλ/κω;

Δ/χείο Καλ/καξ

511 987

Μ.Β.1Ο

Γεωργικό Παν/μιο

Υπ. Γεωργίας

7/1987

Μ.Β . 0 ,9

Γεω ργικό Παν/μιο

Υπ. Γεωργίας

1988

20.000

7/1988 »

40.000 80.000

Μ.Β.0,8

0,3-0,5

Δ/χείο Καλ/καξ

Γεωργικό Παν/μιο

Υπ. Γεωργίας

SαlJn o truttαjαrio

1989

50.000

Δ/χείο Καλ/καξ

Sα lIno truttα ΙαΓίο

1990

60.000

Δ/χείο Καλ/κα;

.sαlm o truttαjαrio '

1991

32.000

Δ/χείο Καλ/κω;

Sαlmo truttα jαrIo '

1992

27.000

Sαlmα truttαjαrio

1993

35.000

SαlIno tntttα jαrίo '

1994

12.000

Δ/χείο Καλ/κω;

SαlIIIO tnIttαΙαΓία

1995

17.000

Δ/χείο Καλ/καξ

SalIIIO truttα jαrio'

1996

7.000

Sαlm α truttα ΙαΓίο

1997

13.000

Sαlmo truttα jαrio '

1998

13.000

Δ/χείο Καλ/καξ

SαllllO tnIttα jαrio '

1999

20.000

Δ/χείο Καλ/κω;

Salmα truttαΙαΓίο

2000

8.000

Δ/χείο Καλ/καξ

1999

10.000

Oncorhync/lus mykίss 3 ι

Δ/χείο Καλ/κα; Δ/χείο Καλ/κα;

Δ/χείο Καλ/κα;

Δ/χείο Καλ/και;

ΕΥΡΥΤΑΝ1Α Α.Ε. ΕΥΡΥΤΑΝ1Α Α .Ε.

: Οι αναφερομενοι εμπλουτισμοί..έγιναν σε ρεματα του ανω ρου Αχελώ ου (Κρανιά, Χαλίκι, Ανθ ούσα, Στεφάνιο)

' : Οι αναφερόμενοι εμπλουτισμο ί έγιναν σε κανάλια της περιοχή; Νεοχωρίου (Θολή) ': Ο αναφερόμενοι; εμπλουτισμό; έγινε στον Κρικελοπόταμο και ήταν ανεπιτυχή; !lJrdς: Υπουργείο Γεωργία;

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA-

Ποταμός Αχελώος

Εποπτεία Αλιείας Μεσολογγίου Δασαρχείο Καλαμπάκας ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ Α .Ε.

Με δεδομένα την κατάλληλη ποιότητα νερών για τη διαβίωση των Σαλμονοειδών στις ορεινές ροές, τις διαφαινόμενες τάσεις και την πολιτική απόφ αση για ανάπτυξη του του ρισμού στην Ευρυτανία

και

στην

χωροθετήσεις, κλπ .)

περιοχή

[18], [28],

της

λίμνης

Π λαστήρα

του

νομού

Καρδ ίτσας

(κίνητρα,

θα πρέπει να αξιολογηθούν πιο επιστη μονικά οι δυνατότητες

εμπλουτισμών των νερών με πέστροφ α με σκοπό την ανάπτυξη ς της ερασιτεχνική; αλιείας και την υποβοήθηση του αγροτου ρισμού . Τονίζεται ότι τέτοιοι εμπλουτισμοί πρέπει να γίνουν σε

ο ργανωμένη β άση ώστε να αποφευχθούν καταστροφ ικοί υ βριδισμοί με άλλους γενετικού; κλώνους που θα επη ρεάσουν αρνητικά τη β ιοπο ικιλότητα.

ΙΔ. ΜΕΛΕΤΕΣ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΦΟΡΕΑΣ

ΤΙΤΛΟΣ

ΛΙΑ

ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΕΤΟΣ

ΚΟΣΤΟΣ

ΦΟΡΕΑΣ

ΧΡΙΙΜΑΤΟΔΟΊΉΣΗΣ

ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΕΝΔΗΜΙΚΑ

ΕΙΔΗ ΨΑΡΙΩΝ ΤΟΥ ΓΛΥΚΟΥ Ι

ΕΛΛΑΔΑΣΚΑΙ

ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

ΓΕΝΙΚΗ

ΕΘΝΙ ΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

ΝΕΡΟΥ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ

1999

8000000

ΕΡΕΥΝΩΝ

ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

ΚΑΤΑΝΟΜΗ, ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΚΑΙ Μ ΕΤΡ Α ΠΡΟΣΤΑΣ1ΑΣ ΣΧ ΕΔlΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ Υ ΔΑΤΙΚΩΝ

ΕΜΠ-ΙΓΜΕ-ΚΕΠΕ

ΥΠΟΥΡΓΕlΟ

Ι 996

ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΠΟΡΩΝ ΤΗΣ ΧΩΡ ΑΣ

ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΤΩΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΩΣ

ΒΙΟΤΟΠΩΝ-

ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ

GREEK ΗΑΒΠΑΤ PROJECT ΝΑTURA 2000: ΑΝ OVERVIEW nιε

ΤΗΕ GOULANDRIS NATURAL HISTORY MUSEUM

1994

1996

ΕΕ

ΕΡΕΥΝΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΚΑΙ ΔιΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΥΔΑΤΙΝΟΥ

ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΤΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ ΤΟΥ ΚΑΤΩ ΑΧΕΛΩΟΥ ΓΙΑ

ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΤΟΥ ΔΕΛΤΑ

ΥΠΟΥΡΓΕlΟ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕ ΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜlΟ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Ι995

ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΚΑΙ

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ

ΤΩΝ ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΩΝ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ Sa/mo

macrostigma ΤΟΥ

trutta

ΑΝΩ ΡΟΥ

ΤΟΥ ΑΧΕΛΩΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ

ΠΑΝJMlΟΠΑΤΡΑΣ , Τμήμα Β ιολσΥίας, Toμtας Βιολογ, Ζώων

1990

Ι99?

ΕΡΥ. Ζωολογίω;

ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΝ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΤΩΝ

ΙΧΘΥΔΙΩΝ ΤΩΝ ΕΥΡΥΑΛΩΝ ΕΙΔΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΩΝ

ΙΧΘΥ .Κ.Α .

ΕΚΒΟΛΩΝ ΤΟΥ ΑΧΕΛΩΟΥ

(ΔΙΒΑΡΙ «ΜΠΟΥΚΑ-ΣΥΚ1Α» )

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερ ικών Υδάτων

PESCA -

ΦΟΡ ΕΑΣ

ΤΙΤΛΟΣ

ΜΑ

ΔΙ Ε Ν ΕΡΓΕΙΑΣ

ΕΤΟΣ

ΚΟΣΤΟΣ

Ποταμό ς Αχελώος

ΦΟΡ ΕΑΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜ Α ΟΡ ΙΟΘΕΤΗΣΗΣ

ΥΓΡ ΟΒΙΟΤΟΠΩΝ ΣΥΜΒΑΣΗΣ

RAMSAR. ΥΓΡΟ ΒΙΟΤΟΠΟΣ :

Μ ΠΑΛ Η &συν .

1986

ΥΠΕΧΩΔΕ

Α ' Φ άση

ΥΠΕΧΩΔΕ

ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ ΧΩΡΟΤ ΑΞΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ

ΠΕΡ ΙΦΕΡΕΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ , Α '

Φ Α ΣΗ , ΤΟΜΟ Ι

1& II

Κ . ΔΑΣ ΚΑΛ ΑΚΗΣ, Σ. ΤΣΑΚ ΙΡ ΗΣ

& ΣΥΝ .

Γ ΦΑΣ Η

1998

EillXElP.

Γ 'Φάση

ΠΡ ΟΓΡΑΜΜ Α

1999

"ΠΕ ΡΙΒΑΛΛΟΝ»

Ι995

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΑΝΑΓΝΩΡ ΙΣ Η ΚΑ Ι

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΒΙΟΤΟΠΩΝ

ΕΘΙΑΓΕ

ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑΣ "ΚΟΙ ΛΑΔΑ

Ε.Ο .Ε .

ΥΠΕΧΩΔΕ,

ENVl REG

ΑΧΕΛΩΟΥ »

ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΙΙ

Α 'Φάση

ΠΕΡΙΦ ΕΡΕΙΑΣ ΣΤΕΡ ΕΑΣ Ε Λ ΛΑΔΟΣ

ΧΟΥΣΙ ΑΝΑΚΟΥ &

Ι998

Σ ΥΝ.

Γ ' Φάση

2000

Α ' Φ ΑΣΗ, Γ ΦΑ ΣΗ Ε Ι ΔΙ ΚΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙ Κ Η

Υ ΠΕΧΩΔΕ

ΜΕΛΕΤ Η ΣΥΜ ΠΛΕΓΜΑΤΟΣ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ ΟΥ-

Υ ΠΕΧΩΔ Ε ΕΨ ΙΛ ΟΝ Α .Ε.

Α 'Στάδιο

ΔιΣΗ ΠΕΡΙΒ . ΣΧΕΔ .

Ι997

ΤΜ . ΔΙΑΧ . ΦΥ Σ .

ΑΙΤΩΛ ΙΚ ΟΥ

ΠΕΡΙΒ .

ΕΠΙ ΤΩΝ ΥΔΡ ΟΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΤΟΥ ΔΕΛΤΑ ΤΟΥ ΑΧΕΛ ΩΟΥ ΜΕ Ι ΔΙΑΙΤΕΡΗ

ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΙΣ ΣΧΕΣΕ ΙΣ ΤΟΥ ΠΟΤΑ ΜΟΥ Μ Ε ΤΑ Υ ΠΟ ΓΕΙ Α

ΕΘΝ ΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒ ΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΥΠΟΥΡΓ Ε Ι Ο Ι993

ΕΘΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜ ΙΑΣ

Ν Ε Ρ Α Κ ΑΙ ΤΟΥ Σ ΥΓΡ ΟΤΟΠΟΥΣ

Ο ΛΟΚ Λ ΗΡΩΜΕΝΗ Δ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

14.

ΕΘΝ ΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ

ΣΥΜΠ ΛΕΓΜ ΑΤΟΣ

ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΑΙΤΩΛ ΙΚΟΥ

ΠΟ Λ ΥΤΕΧΝΕΙΟ

1993

Ε .Ε .

(DG ΧΙ)

Μ ΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ , Ν. Α ΙΤ/ΝΙΑΣ ΕΚΤΡΟΠΗ ΑΧ Ε ΛΩΟΥ

ΣΥΝ ΟΛΙΚΗ Μ ΕΛΕΤΗ

ΕΥΔΕ ΑΧΕΛΩΟΥ

ΠΕΡΙΒ Α Λ ΛΟΝΤΙΚΩΝ

ΥΠ ΕΧΩΔΕ

Ι 99 5

Υ ΠΕΧΩ ΔΕ

1993

Εill ΠΤΩΣΕΩΝ

ΟΙ ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ

ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΣΤΟ ΔΕΛΤΑ

Ι.Γ.Μ .Ε .

ΑΧ ΕΛΩΟΥ ΥΠ ΟΥΡΓΕΙΟ

ΑΞΙΟΠ ΟΙΗΣΗ ΥΔΡΟΧΗΜΙΚΩΝ ΔΕΔΟ ΜΕΝΩΝ ΑΧ ΕΛΩΟΥ .

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑΣ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΥΔΑΤΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

ΓΕΩΡΓΙ ΑΣ

Ε ΘΝ Ι Κ Ο ΚΕΝ Τ ΡΟ ΘΑΛ ΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ

ΤΡΕΧ

Γεν. Διση Σχεδιασ μού Εγγειωβ ελτιωτικών

ΈΡΥων

& ΓεωΡΥ.

Διαοθοώσεων

PESCA -

Ποταμός Αχελώο;

ΙΕ. ΦΟΡΕΙΣ ΠΟΥ <<ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ" ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Πλαίσ ιο

Όνομα φο ρέα

Υπ . Γεωργία; Διση Σ.Ε.Ε .

Πρόγρ . ελέγχου ποιότητας

Α.Ε.Π.

αρδευτικών υδάτων

Τμ. Προστ. Αρδ . Υδάτων

ποιότητας επιφ . νερών για

Υπηρεσία Αλιείας

δ ια β ιωση '

φυσΙκών παραμέτων Δειγματοληψ ίες ανα

(εδαφΙκό εργ. )

λ'υσεις 4

Μηνιαίες μετρήσεις

και δ ειγματο ληψίες

φυσ/κών παραμέτων 6

(Κεντρ . Υπηρ.)

Μετρήσεις παροχής και απορροών σε διάφορα

Ηλεκτρισμού

και δειγματοληψίες

, 3

εσωτερικών νερών 5

Σχεδιασμού, Τμήμα Νερών

απασχ/ν ων

Μηνιαίες μετρήσεις

ψα ρ ιων

Εθνικό δίκτυο ποιότητας

ΥΠΕΧΩΔΕ, Διση Περιβάλ.

Δημοσία Επιχείρηση

Πρόγρ.παρακολούθησης

Νομαρχία A ιτωλlνίας

Α ρ.

Μεθοδ ολογία

σημεία του ποταμού

Από το Μάιο του 1980 το πρόγραμμα προσαρμόστηκε στις απαιτήσει; των Οδηγιών 77/795 και 811856 της ΕΕ "περί ανταλλα γής πληροφορ ιών για πο ιότητα επιφανειακών γλυκών νερών στην Κοινό τητα".

Θέσεις δειγματοληψίας: ( Ι) Κατάντη φράγματος Καστρακίου,

(2)

Γέφυρα Στράτου,

(3)

Γέφυρα

Κατοχής-Νεοχωρίου. Γίνεται επιτόπια καταγραφή θερμοκρασίας, ρΗ και αγωγιμότητα; από νο μαρχιακέ; υπηρεσίες και συλλέγονται δείγματα που αναλύονται από το εδαφοϋδρολογικό εργαστήριο (Αθήνα).

Σε εφαρμογή της Οδηγίας 78/659/18-7-1978 της ΕΕ "περί ποιότητας των νερών που προορίζονται για διαβίωση ψαριών γλυκών νερών".

4 Το πρόγραμμα μετρήσεων θα εφαρμοστεί στον άνω ρου του ποταμού, αλλά δεν έχει ακόμα ενεργοποιηθεί.

5 Έναρξη:

1996. Πρόσφατα το πρόγραμμα προσαρμόστηκε στο Ευρωπαϊκό δίκτυο Eurowaternet, ώστε να

είναι συμβατό με τις απαιτήσεις της ΕυρωπαϊκήςΈνωσης.

6 Θέση δειγματοληψίας: Γέφυρα Στράτου. Οι αναλύσεις γίνονται σε εργαστήρια του Γενικού Χημείου του κράτους ή άλλα κρατικά εργαστή ρια.

ΙΣΤ. ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ - ΦΟΡΕΙΣ

ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΙΔΙΟΠΙΤΑ

ΟΝ Ο Μ Α

ΑΙΤΩΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΠPOΣTAΣIAΣ TOmOY

Αστική μη

ΔΡ ΑΣΤΗΡΙΟΤΗ ΤΑ

Μ ΕΛΗ

170

Κερδοσκοπική

ΣΤΟ ΙΧΕIΑ

Ι. ΣΤΑϊΚΟΥ

21, ΑΓΡ!ΝΙΟ,

ΥΠΕΥΘ: ΛΥΜΠΟΥΡΙΔΗΣ Δ. ΤΗΛ . 0641-24755

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Εταιρία

ΙΝΣΊ1ΤΟΥΤΟ ΔlAXEIPIΣHΣ

Αστική μη

ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

Κερδοσκοπική

ΑΓΡ ΙΝΙ Ο

ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Εταιρία

ΥΠΕΥΘ: ΜΑΥΡΕΛΗΣ Κ .

ΚΕΝΤΡΟ ΟlΚΟΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Αστική μη

ΔΗΜΟΤΣΕΛΙΟΥ Β ΊΙΑΡΟΔΟΣ 4

ΤΗΛ .

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ

Κερδοσκοπική

ΕΚΠΑ1ΔΕΥΣΗΣ ΑΙΤΩΛΙΑΣ

Εταιρία

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΡΟΣΤΑΣ1 ΑΣ

Σύλλο-(ος-

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Σωματείο

ΝΕΟΧΩΡΙΟIΜΕΣΟΛΟΠΙ

Κ . ΛΑΣΚΑ

0641-28903 151, ΑΠΩΛlΚΟ

ΥΠΕΥΘ : ΠΕΡΓΑΝΤΗΣ Φ . ΤΗΛ.

0632-23343

ΝΕΟΧΩΡ1 ΜΕΣΟΛΟΠΙΟΥ ΥΠΕΥΘ : ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ Ν. ΤΗΛ.

0632-91253,91142

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Αχελώος

ΙΖ. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΕΙ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ

Μέχρι το 1950 περίπου το περιβάλλον δράσης του Αχελώου τόσο στο χώρο της ορεινής λεκάνη; ό σο και στο χώρο των πεδινών περιοχών (Κάτω Ρους) ήταν εξαιρετικά δυναμικό, με συχνή εκδήλωση πλημμυρικών επεισο δ ίων. Τα πλημμυρικά νερά τροφοδοτούσαν και συντηρούσαν τις εκτεταμένες ελώδεις περιοχές Οζερού-Λυσιμαχίας-Τριχωνίδας και Μελίτης-Παραποτάμια Ζώνη κοντά στη δελταϊκή πλατφόρμα, όπου ακόμα ο ποταμός είχε ακόμα Μαιανδρική πορεία (σή μερα η κοίτη που λειτουργεί στο δελταϊκό τμήμα Κατοχήξ- εκβολών είναι τεχνητά διαμορφωμένη) . Κατά

τη

διάρκεια

των

τελευταίων

περίπου

ετών

εκτελέστη καν

μεγάλης

κλίμακας

εγγειοβελτιωτικά έργα στον Αχελώο, τα οποία άλλαξαν πλήρως τα περιβαλλοντικά, τα οικονομικά και κοινωνικά δεδομένα της λεκάνη; του Κάτω Αχελώου. Τα έργα αυτά έχουν συνοψισθεί από τους [10] σε τρεις ομάδες και περιγράφονται ως εξής: Ιη ομάδα. Αντιπλημμυρικά έργα

[10]

Π εριλαμβάνει τα βασικά έργα που εκτελέστηκαν και εκτελούνται ακόμα στην ορεινή λεκάνη του Αχελώου για την αποταμίευση νερού σε φράγματα

- ταμιευτήρες,

τη ρύθμιση των πλημμυρικών

επεισοδίων, την παραγωγή υδροηλεκτρική; ενέργειας και τη συγκράτηση των φερτών υλών. Επίσης περιλαμβάνει σειρά έργων στη λεκάνη του Κάτω Αχελώου , όπως:

• •

πλευρικά αντιπλημμυρικά αναχώματα κατά μήκος της κοίτης του ποταμού. κατασκευή ενωτικών τάφρων Τριχωνίδας Οζερού

Αχελώου, πηγών Λάμπρας

Λυσιμαχείας

Αχελώου (Αλάμπεη, Διμήκου),

Θάλασσας (Β αλτίου), για τη ρύθμιση της στάθμης και

την αντιπλημμυρική προστασία των καλλιεργούμενων εκτάσεων.

•

αποστραγγίσεις και αποξηράνσεις όλων των ελωδ ών εκτάσεων και της λίμνης Μελίτης, με την κατασκευή στραγγιστικών τάφρων και αντλιοστασίων στράγγισης.

•

οριακά αναχώματα των περιθωρίων της δελταϊκής πλατφόρμας του Αχελώου προς τη θάλασσα και τη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου για την απομόνωση των παράκτιων λοβών, την εξυγίανση των εδαφών και την καλλιέργεια των εκτάσεων.

•

διευθετήσεις της κοίτης ροής του Αχελώου στο χώρο του δέλτα .

2η ομάδα. Αρδευτικά έργα

•

[10] [42]

περιλαμβάνει την κατασκευή 17 αρδευτικών δικτύων και 22 αντλιοστασίων άρδευσης στο Εσωτερικό Βύθισμα Αγρινίου, με τα οποία πρακτικά έγιναν αρδεύσιμα 238000 στρ . , το σύνολο δηλαδή των χαμηλών εκτάσεων της περιοχής αυτής.

•

περιλαμβάνει επίσης την κατασκευή

13 αρδευτικών

δικτύων και

αντλιοστασίων άρδευσης

στο Εξωτερικό Βύθισμα Μεσολογγίου (δελταϊκές πεδιάδες Αχελώου πρακτικά έγιναν αρδεύσιμα

280000

Ευήνου), με τα οπο ία

στρ. Μόνο ορισμένες παράκτιες ζώνες εσωτερικές των

αναχωμάτων ή χαμηλές ζώνες στο χώρο των εκβολών του ποταμού, δεν έχουν ακόμα εξυγιανθεί.

•

στα αρδευτικά έργα περιλαμβάνεται κυρίως η κατασκευή μεγάλων διωρύγων μεταφοράς νερού . Από τον ταμιευτήρα του Στράτου προς τις καλλιεργούμενες εκτάσεις του Εσωτερικού

Ε ΚΘΕ

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA-

Ποταμός Αχελώος

Βυθίσματος Αγρινίου, όπως η ΔΙ και η Δνπ (Q = 30 rn 3Is ). Από τη λίμνη Λυσιμαχεία (και Τριχωνίδα) πρ ος τις καλλιεργούμενες εκτάσεις του Εξωτερικού Βυθίσματος Μεσολογγίου μέσω τ1]ς σήραγγα; και της διώρυγας Λυσιμαχείας (Q = 45,75 rn 3Is) , όπως η ΔΧΧ

(Q=30rn Is) προς το δέλτα του Αχελώου και η Δχχνπι (Q = 15 rn 3Is) προς το δέλτα του

Ευήνου.

•

Από τις κύ ριες αυτές διώρυγες τροφοδοτείται ένα πυκνό δίκτυο μικρότερων διωρύγων που εξυπηρετεί τις ανάγκες των αρδευτικών δικτύων του συνόλου της περιοχής.

3η ομάδα. Συναφή έργα.

[10]

Περιλα μβάνει τα βασι κά έργα του ο δικού δ ικτύο υ, όπως δρόμους και γέφυρ ες, προκειμένου να εξυ πη ρετηθού ν οι ανάγκ α; των αρδευόμε νων εκτ άσεων, των οικισμ ών, του επ αρχιακού κα ι εθνικού δ ικτύο υ και τη ς λε ιτου ργίας και συντήρησης των έργων. Όπως προ αναφ έρθηκ ε, τα έργα αυ τά άλλαξ αν πλή ρως τα περιβα λλοντικά δεδομένα τη ς περιοχή ς και δημιούργησαν μία νέα κατάσταση περιβάλλοντος η οπο ία είχε θετικά στοιχεία :

• • • •

την αντιπλημμυρική προστασία των οικισμών και των καλλιεργειών,

την καταπολέμηση των ασθενειών (ελονο σία, τύφος, φυματίωση κ.ά.), την απόδοση μεγάλων και γόνιμων εκτάσεων στις αρδευτικέ; καλλιέργεια; την άνοδο του βιοτικού επιπέδου των κατο ίκων της ευρύτερης περιοχήξ,

αλλά και αρνητικά στοιχεία

•

τις αλλαγές στο φυσικό περιβάλλον και στις φυσικές διεργασίες του Αχελώου , των λιμνών και των λιμνοθαλασσών,

• •

τη μείωση της ιχθυοπαραγωγή; στις λιμνοθ άλασσες,

•

τη μετατροπή της λιθ του Αιτωλικού σε μία τυπική Ευξεινική λεκάνη με φαινόμενα ανοξικά, τα οποία την οδηγούν σε βαθμιαία νέκρωση.

τις αλλαγές στον τρόπο ζωής των κατοίκων των αγροτικών περιοχών (στο επάγγελμα, στις κατοικίεξ, στα μηχανικά μέσα κλπ.) και

ΙΗ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

Η κατασκευή φραγμάτων στην ορεινή λεκάνη του Αχελώου υπήρξε η μεγαλύτερη επέμβαση του ανθρώπου στο μεγάλο αυτό ποτάμιο σύστημα. Πριν από την κατασκευή των φραγμάτων, η ροή

του νερού ήταν συνεχής με ελάχιστη παροχή το καλοκαίρι περίπου 30 rn3Isec. Μετά την κατασκευή των φ ραγμάτων η παροχή κατάντη του Στράτου σχεδόν μηδενίζεται τις περισσότερες ώρες του 24ώρου

[10].

Τα αποτελέσματα αυτής της επέμβασης δεν έχουν ακόμα αποτιμηθεί στο σύνολό τους. Πάντως, φαίνεται ότι έχουν υπάρξει αλλοιώσεις της σύστασης των πληθυσμών και υποβαθμίσεις ορισμένων

ποτάμιων

και

παραποτάμιων

οικοσυστημάτων

που

οφείλονται

κυρίως

σε

διακυμάνσεις απορροής λόγω της λειτουργίας των φραγμάτων. Η άποψη ορισμένων ερευνητικών-μελετητικών ομάδων είναι ότι ο Αχελώος παραμένει ακόμα σε σχετικά καλή κατάσταση, και διατηρεί ακόμα τα αρχικά είδη φυτών και ζώων, και οι καταστάσεις που έχουν δημιουργηθεί είναι αναστρέψιμες [10]. Η επίδραση των διακυμάνσεων της απορροής στους ιχθυοπληθυσμούς επίσης δεν έχουν μελετηθεί, δεδομένου μάλιστα ότι υπάρχει έλλειψη πληθυσμιακών και βιολογικών δεδομένων

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμό ς Αχελώος

από παλαιότερε; χρονικές περιόδ ους ώστε να εξαχθούν συγκριτικά συμπεράσματα. Π άντως, σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία και βιβλιογραφία, η ελάττωση της παροχής των ποταμών και η αστάθεια που προξενείται από έντονες διακυμάνσεις παροχής οδηγούν σε ελάττωση της αφθονίας των ρεόφιλων και φυτόφιλων ειδών ψαριών, περιορισμό της γεωγραφικές του ς εξάπλωσης και μείωση του ρυθμού ανάπτυξης, του μέγιστου σωματικού τους μεγέθους και της μέσης διάρκειας ζωής.

Η δη μιουργία τεχνητών λιμνών δημιούργησε νέα υδάτινα οικοσυστήματα, που αν και κατά κανόνα δεν παρουσιάζουν

μεγάλη

βιοποικιλότητα,

φιλοξενούν

σημαντικούς σε

μέγεθος

πληθυσμούς ψαριών από δύο τουλάχιστον είδη που έχουν πλαστικότητα προσαρμογής στο περιβάλλον των ταμιευτήρων.

Οι επιπτώσεις των φραγμάτων στους πληθυσμούς της εγχώρια; πέστροφας επίσης δεν έχουν εκτιμηθεί. Φαίνεται όμως ότι οι ισχυρότεροι πληθυσμοί του είδους διαβιώνουν σε περιοχές ανάντη του ταμιευτήρα του Στράτου, οι οποίες δεν επηρεάζονται τόσο σημαντικά από τις

. διακυμάνσεις δημιου ργούν

των απορροών όσο οι περιοχές κατάντη . Παρόλα αυτά, τα υπάρχοντα φράγματα

φραγμό

μεταναστεύσεις.

Τα

στις

μετακινήσει;

του

είδους,

κυρίως

προγραμματιζόμενα

νέα

φράγματα

θα

στις

αναπαραγωγικές

επιφέρουν

περαιτέρω

κατακερματισμό της κατανομής της πέστροφας στο χώρο , και ίσως επη ρεάσουν σημαντικά την

παροχή του ποταμού, με αρνητικές εmπτώσεις στους πληθυσμούς του είδου ς, ιδίως αν λάβουμε υπόψη ότι τα φράγματα αυτά κατασκευάζονται στον άνω ρου του Αχελώου, που αποτελεί την

κύρια περιοχή της εξάπλωσής του . Στα πλαίσια αυτών των έργων η ΕΥΔΕ προωθεί μελέτη για τη δημιουργία ιχθυοδιαδ ρόμων που θα διασφαλίζουν τις αναδρομικές και καταδρομικά; κινήσεις τόσο της πέστροφας όσο και άλλων ειδών ψαριών. Από την άλλη πλευρά, οι ταμιευτήρες προσφέρουν έναν ευνοϊκό τροφικό θώκο στην πέστροφα σε ορισμένες περιόδους του χρόνου,

δεν είναι όμως γνωστό κατά πόσο

είναι δυνατή η

προσπέλαση των λιμναίων πληθυσμών στα ποτάμια συστήματα (λόγω τεχνικών έργων και προσχώσεων που πιθανόν να εμποδίζουν την αμφίδρομη επικοινωνία) . Άλλες επιπτώσεις της λειτουργίας των φραγμάτων είναι η σταδιακή πρόσχωση των ταμιευτήρων από την απόθεση φ ερτών υλικών και η στέρηση του εκβολικού συστήματος από τα υλικά αυτά, με αποτέλεσμα την καταστροφή των λουρονησίδων. Τέλος, έχουν παρατηρηθεί ανωμαλίες στην ισορροπία γλυκού -αλμυ ρού νερού στον εκβολικό χώρο

[20].

Μ ία επιπλέον επιβάρυνση θα επέλθει από την εκτροπή μέρους των νερών του Αχελώου προς τη Θ εσσαλία, το μέγεθος και οι εmπτώ σεις της οποίας στα οικοσυστήματα δεν έχουν ακόμα εκτιμηθεί ποσοτικά (ιδ ίως όσο αφορά την επίδραση στην παροχή του ποταμού κατάντη του ταμιευτήρα του Στράτου κατά τη θερινή περίοδο που ήδη είναι σημαντικά μειωμένη) .

ΙΘ.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΤΗΣ

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

ΤΟΥ

ΠΟΤΑΜΙΟΥ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ

Γεωμορφολογικά, βιολογικά και οικολογικά χαρακτηριστικά

Επιπτώσεις ανθρωπογενών

δραστηριοτήτων

Ο Αχελώος είναι ο μεγαλύτερος σε παροχή ποταμός της χώρας που βρίσκεται εξΌλοκλήρου σε Ελληνικό έδαφος. Πηγάζει από την Πίνδο και διαρρέει τους νομούς Aιτωλlνίας, Ευ ρυτανίαξ, Καρδίτσα, Τρικάλων και Άρτης, σχηματίζοντας στις εκβολές του ένα εκτεταμένο δελταϊκό

σύστημα. Στη λεκάνη απορροής του υπάρχουν τέσσερις φυmκές λίμνες και τέσσερις μεγάλοι

Ε ΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποτα μός Αχελώο;

ταμιευτήρες, ενώ προγραμματίζεται η κατασκευή δύο νέων. Τόσο το δέλτα του Αχελώου όσο και ορισμένες από τις λίμνες μέσα

στη λεκάνη

απορροής τους αποτελούν χώρου; μεγάλης

οικολογική; σημασίας και προστατεύονται από την εθνική και την Κο ινοτική νομοθεσία.

Η λεκάνη που διαρ ρέει ο Αχελώος είναι κατά βάση ορεινή και αποτελείται σχεδ όν αποκλειστικά από ανθρακικά πετρώματα και φλύσχη. Λόγω των ανθρακικών πετρωμάτων, το νερό είναι πλούσιο σε ασβέστιο και ανθ ρακικά ιόντα. Το ύψος των ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων στις

περιοχές που δ ιαρρέει ο Αχελώος είναι υψηλό , και σε συνδυασμό με την μεγάλη έκταση της λεκάνης απορροής, εξασφ αλίζουν μία σημαντική παροχή . Παρά την έντονη σε ο ρισμένες περιοχές επιβάρυνση των νερ ών από γεω ργοκτηνοτροφικές εκπλύσεις, η ποιότητα των νερών

κρίνεται γενικά ικανοποιητική που οφείλεται σε αραίωση των ρύπων λόγω της μεγάλης δυναμικότητας των υδροφορέων. Ωστόσο, η περιοδική λειτου ργία των φραγμάτων και η έντονη

υδροληψία κατά την αρδευτική περίοδο δημιουργούν σημαντική εποχιακή δ ιακύμανση της παροχής. Η διακύ μανση αυτή, εκτός από τις αρνητικές της επιπτώ σεις της στην ποιότητα του νερού κατά τη θερινή περίοδο , έχει επίσης α ρνητικές επιπτώσει; στα παρ αποτάμια δάση και πιθανώς σε πολλά άλλα στοιχεία του υδάτινου οικοσυστήματος, τα οποία έχουν εξελιχθεί σε ένα ισχυ ρά ρεόφιλο περιβάλλον, και τώρ α αντιμετωπίζουν μία κατάσταση στην οποία δεν είναι εξελικτικά προσαρμοσμένα.

Μελλοντικά, η ποιότητα των υδρο φορέων ενδέχεται να υποβιβασθεί λόγω της αναμενό μενης αύξησης των ρυπαντικών φορτίων και τη ς μείωσης της δυναμικότητας των υδρο φο ρέων εξαιτίας

της εκτροπής του Αχελώου . Παράλληλα, η περαιτέρω μείωση της παροχή; λόγω της εκτροπής ενδέχεται να π ροκαλέσει ακό μα μεγαλύτερη αλλοίωση των φυσικών βιοτόπων (καταστροφή ή υποβάθμιση της υ δρόβιας βλάστη σης, των πληθυσμών ασπονδύλων, των ιχθυοπληθυσμών, κλπ .), ενώ προβλή ματα μπο ρεί να προκληθούν στην εκβολική ζώνη. Ήδη , πέντε περιβαλλοντικές οργανώσεις, μεταξύ των οποίων η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση , αλλά και η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση της Αιτωλοακαρνανίας έχουν αντιταχθεί στην εκτροπή, ενώ επιφυλάξεις εξέφρασε και το Συμβούλιο τη ς Επικρατείας. Οι ελπίδες των διαχειριστικών φ ο ρέων εναποτίθενται στη δυνατότητα του προτεινόμενου να κατασκευασθεί αναρυ θμιστικού

φράγματος

κατάντη

του

φ ράγματος

του

Στράτου

να

εξομαλύνει

τις

διακυμάνσεις απορροής και να επιτρέπει μία διατηρητέα παροχή κατά τη ξη ρή περίοδο του έτους.

Γεγονός είναι ότι το είδος και το μέγεθος των επιπτώσεων από την εκτροπή δεν έχουν διερευνηθεί ικανοποιητικά, φυσικό άλλωστε, αφού το θέμα έχει μέχρι στιγμής αντιμετωπισθεί κυρίως σε επίπεδο μελετών και όχι έρευνας. Επισημαίνεται ότι παρά τον μεγάλο αριθμό μελετών

που έχουν κατά καιρούς γίνει στον Αχελώο, λείπουν ουσιαστικά δεδομένα πάνω στις υδρόβιες β ιοκοινωνίες με βάση τα οποία μπορεί να γίνει καλύτερα η αξιολόγηση των επιπτώσεων των έργων, και τα οποία θα μπορούσαν να αποτελέσουν σημεία αναφοράς και σύγκρισης με μελλοντικές καταστάσεις. Η υπάρχουσα πληροφόρηση για τα ψά ρια, το φυτοπλαγκτό, το ζωοπλαγκτό,

την υδρό βια

βλάστηση

και την

βενθική

πανίδα

είναι απο σπασματική

και

προέρχεται από ασύνδετες γεωγραφικά και χρονικά έρευνες που έγιναν χωρίς ου σιαστική

χρηματοδότη ση. Προτεινόμενα έργα

- ενέργειες

Η μελέτη με τίτλο «Ερευνα εκτίμησης και διαχείριση; του υδατικού δυναμικού της λεκάνης του κάτω Αχελώου για την ανάπτυξη και την περιβ αλλοντική αναβάθμιση του δέλτα των λιμνοθαλασσών του και του συνόλου της περιοχή;» ([ Ι Ο]) προτείνει τα εξής έργα και δράσεις:

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερ ικώ ν Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Αχελώο ς

Μελέτη και κατασκευή αναρυθμιστικού φράγματος της ροής του Αχελώου κατάντη του

•

φράγματος του Στράτου,

Διάθεση απορροών αντλιοστασίων με δ ιασπο ρά υδάτων και δημιουργία λεκανών ηρεμίας,

• • • •

Δη μιουργία Οργανισμού Διαχείρισης Υγροτόπων,

Δη μιουργία ανοιγμάτων στο ανατολικό και δυτικό τμήμα των γεφυρ ών του Αιτωλικού , Αναδιάρθρω ση των καλλιεργειών, με έμφαση στην αύξηση της παραγωγής ο ρισμένων ειδών, κυρίως ρυζιού. Η ρυζοκαλλιέργεια μπορεί να συμβάλλει στη βελτίωση παθογενών εδαφών αλλά και θα δημιουργήσει εποχιακούς υγρότοπους που θα εξυπηρετήσουν τις ανάγκες της πτηνοπανίδας,

• •

Αντιμετώπιση της λαθραλιείας και οργάνωση των αλιευτικών εκμεταλλεύσεων,

Β ελτίωση του συστή ματος διαχείρισης του νερού ώστε να περιορισθεί η μεγάλη σπατάλη που γίνεται σήμερα (ο

[42]

προτείνει τη σύσταση ενός φορέα διαχείρισης των νερών του

Αχελώου στο νομό Αιτωλοακαρνανίας),

•

Απομάκρυνση ρυπογόνων δ ραστηριοτήτων, κυρίως όσο αφορά αυτές που επη ρεάζουν τη Λυσιμαχία, το νερό της οποίας τροφοδοτεί την Αχελώο.

Σύμφωνα με τη συνολική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων της εκτροπής Αχελώου

[26],

ιδιαίτερα σημαντικό έργο κρίνεται το αναρυθμιστικό φράγμα κατάντη του Στράτου, προκειμένου να ο μογενοποιηθεί η ροή (ισοκατανο μή στο χρόνο) και έτσι να διατηρηθούν τα υδατικά και

παρόχθια ο ικοσυστή ματα του Κάτω Αχελώ ου. Ωστόσο , η ίδια μελέτη επιση μαίνει τον κίνδυνο ότι παρά τη ρύθ μιση των «οικολογικών παροχών», η μείωση των πλημμυ ρικών φαινομένων την υγρή περίοδο και η συνολική μείωση της παροχής του ποταμού θα επιδ ράσει δυ σμενώς στην παραποτάμια βλάστηση, στην ιχθυοπανίδα και στα εκβολικά οικοσυστήματα. Η ανάγκη συστηματικής παρακολούθησης των φυσικών και χημικών παραμέτρων των νερών του ποταμού και των λιμνών της λεκάνης του Αχελώου έχει επισηαμνθεί από τους

[42] . Σχετικά

με έργα και δράσεις ιχθυολογικού και αλιευτικού ενδιαφέροντος, η ομάδα της παρούσας μελέτης δεν έχει επαρκή δεδομένα πάνω στην κατανομή , αφθονία βιολογία και οικολογία των ψαριών του Αχελώου και στο καθεστώς αλιείας ή τον βαθμό που οι αλιευτικές δ ιατάξεις εφαρ μόζονται, ώστε να διατυπώ σει συγκεκριμένα; προτάσεις διαχείρισης ή προστασίας.

Θεωρεί πάντως

σημαντικό να εισαχθεί ένα σύστημα συνεχούς καταγραφής και παρακολούθηση ς του υδάτινου οικοσυστή ματος που θα περιλαμβάνει τα ψάρια (mθανώς και τα βενθικά ασπόνδυλα και τα φυτά) σαν μέρος της εκτίμησης της οικολογική; ποιότητας του συστήματος.

Ειδικότερα για την εγχώρια πέστροφα, τα διαθέσιμα δεδομένα από έρευνες και μελέτες για την κατανομή, αφθονία, οικολογία και μεταναστεύσεις του είδους είναι ιδιαίτερα ανεπαρκή , και επί του παρόντος δεν είναι δυνατό να εκτιμηθούν η κατάσταση των πληθυσμών και οι κίνδυνοι για το είδος (περιλαμβανομένων των επιπτώσεων από τη νόμιμη και παράνομη αλιεία και τυχόν ατυχείς εμπλουτισμούς με άτομα διαφορετικού γενετικού υλικού) . Επίσης, δεν είναι δυνατό να αξιολογηθούν προτεραιότητες γ ια δ ράσεις προστασίας ή διαχείρισης (τονώσεις, μέτρα αλιευτικής διαχείρισης, σκάλες ανόδου, διατηρητέες παροχές, κλπ) ή να προταθούν μέτρα αναπτυξιακού περιεχομένου (ανάπτυξη του οικοτουρισμού στις λίμνες και στις ο ρεινές περιοχές της λεκάνης του Αχελώου οργάνωση, εραmτεχνικής αλιείας, κλπ.). Τα θέματα αυτά πρέπει να αποτελέσουν

αντικείμενο

εξειδικευμένης

έρευνας

που

θα

στηρίζεται

σε

εποχιακές

δειγματοληψίες σε μεγάλο αριθμό παραπόταμων και ρεμάτων του Αχελώου, καταγραφές και

μετρήσεις οικολογικών παραμέτρων και εργαστη ριακή επεξεργασία βιολογικού υλικού .

ΕΚΘΕ

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Αχελώο ς

Προτείνεται επίσης έρευνα των συνθηκών ανόδου των χελιών στον Αχελώο που θα διερευνήσει την επίδ ραση των φραγμάτων στις μετακινή σεις των χελιών και θα διερευνήσει τις δυνατότητες αποκατάστασης της ανοδικής πορείας. Το εκτελού μενο σή μερα από το ΕΚΘ Ε πρόγραμμα αποκατάσταση ς ανοδικών χελιών αφορά μόνο τα εμπόδ ια στην άνοδο που προξενούνται από τη λειτουργία αντλιοστασίων στην εκ βολική ζώνη του Αχελώου (Αιτωλο ακαρνανία) και δεν εξετάζει τις συνθήκες ανόδου στο κύριο σώμα του ποταμού .

Τέλος,

προτείνεται

ειδ ική

μελέτη

για

τη

διερεύνη ση

των

προοπτικών

ανάπτυξης

της

πεστροφοκαλλιέργειας στις ορεινές ροές του Αχελώου τόσο από την πλευ ρά του εντοπισ μού κατάλληλων

περιοχών

(ικανοποιητικές

παροχές

νερού

όλο

το

χρόνο,

ποιότητα

νερού,

ιδιοκτησιακό καθεστώς, υφιστάμενες και προβλεπό μενες γεωτρήσεις και χρή σεις νερού), ό σο και από πλευράς ανθρωπογενούς περιβάλλοντος και οικονο μικής εφικτότητας. δεδ ομένα

([38], [39])

Τα υπάρχοντα

ενδ έχεται να μη δίνουν αξιόπιστη εικόνα της σημερινής υδρολογική;

κατάστασης, δ εδομένου ότι τα τελευταία χρ όνια πιθανόν να έχουν μεταβληθεί οι παροχές και χρή σεις νερ ού

πολλών

πηγών.

Το

θέμα της

αξιολόγησης της

δυνητικής

ιχθυοτροφικής

αξιοποίησης των ορεινών ρο ών είναι πολύ μεγάλο ώστε να αντιμετωπισθ εί στα πλαίσια των περιορισμένων οικονο μικών δυνατοτήτων και χρονικών περιορισμών της παρούσας μελέτης και

πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο μίας ιδιαίτε ρης έρευνας.

Αναφορ ές . [Ι] Υπουργείο Ανάπτυξη ς (1996). Σχέδιο προγράμματος διαχείρισης των υδατικών πόρων της χώρας. ΕΜΠ-ΙΓΜΕ-ΚΕΠΕ, Αθήνα, σελ. 335 και 4 Παραρτήματα.

[2] Hadjibiros, Κ ., Economidis, P.S. & Koussouris, Τ. (1997). The ecological cond ition ofmajor Greek rivers and lakes ίη relation to environmental pressures. Fourth Euraqua Technical Review "Let the fish speak - The Qualίty of Aquatic Ecosystems as an lηdίcator for Sustainable Water Management" . Koblenz, 23-24 October 1997. [3] Ζαλίδης, Χ . Γ. & Μαντζαβέλας, Α . Λ . (Συντονιστές έκδοσης) (1994). Απογραφή των Ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πόρων. Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων (ΕΚΒΥ). xνί iί + 587 σελ. [4] Dafis, S., Papastergiadou Ε., Georgiou Κ. , Babalonas D., Georgiadis Τ. , Papageorgiou Μ . , Lazaridou Τ. & Tsiaousi V. (1966). Directive 92/431EEC The Greek ''Habitat'' Project NATURA 2000: Αα overνiew. LIFE Contract Β4-3200/94/756, Commission of the European Communities DG ΧΙ, The Goulandris NaturaI History Museum Greek BiotopeIWetland Centre. 917 ρρ . [5] Τσούνης, Γ. (1997). Το φυσικό περιβάλλον της Ελλάδας. Στο : "Για τις λίμνες, τις λιμνοθάλασσες, τα ποτάμια και τους άλλους υγρότοπους της χώρας. Στο : "Βιώσιμη Ανάπτυξη με την Περιβαλλοντική Αγωγή" . Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αιτωλοακαρνανίας, Μεσολόγγι, σελ. 12-57.

[6] Psίlovikos, Α. (1994). The tum ofthe river and the deltaic system of Acheloos ftom natural Ιο anthropogenic during the last 50 years. Bulletin of the Geological Society of Greece νο!. 1n ΧΧΧ/4, 29-35. Proceedings ofthe 7 Congress, Thessaloniki, May 1994. [7] Κουμπλή-Σοβαντζή, Λ . (1983). Μελέτες των Τραχειοφύτων στις λίμνες και γειτονικούς υγροβιότοπους της Αιτωλοακαρνανίας. Ταξονομική, βλαστητική, φυτογεωγραφική και οικολογική έρευνα. Διδακτ. Διατριβή, Φυσικομαθηματική Σχολή, Πανεπιστ. Αθηνών, σ.

346.

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Αχελώος

[8] Νταουλάς, Χ . , Κουσουρής Θ . & Ψαρράς, Θ (1987). Οικολογία και δυνατότητες αλιευτική ς αξιοποίη σης της τεχνητής λίμνης Κρεμαστών. Εθνικό Κέντρο Θαλασσιών Ερευνών. Αθήνα

Ελλάδα. Ειδική ' Εκδ οσή Ν" 12, σελ. 120. ' [9] Scott, D.B., Piper, D.J.W. & Panagos, A.G. (1979). Recent salt marsh and intertidal mudflat foraminifera from the westem coast of Greece. Riv. Ital. Paleont., 85 (1), 243-266. [10] Ψιλοβίκοξ, Α. , Βαβλιάκης, Ε . , Μπαλαφοιίτης, Χ. , Τζιμόπουλος, κ. , Συρίδης, Α . ,

Παπαδόπουλος, Ε., Τσιτσόπουλοξ, 1., Ψιλοβίκοξ, Α., Παλικαρίδηξ, Χ. , Β ουβαλίδης, Κ. , Μαρίνοξ, Π . , Καββάδας, Μ. , Περλέρος, Β . , Αλμπανάκης, Κ . , Μήτρακας, Μ. , Ντότσικα, Ε. , Μπαμπαλώνας, Δ. , Δρόσος, Ε., Κωνσταντινίδης, Π . , Τσακίρη , Ε. , Διαμαντή , Γ. , Βογιατζής, Β . , Ζαρφτσιάς, Μ ., Τσαχαλίδης, Σ. , Λαόπουλος, Θ. & Κοσματόπουλος, Κ . (1995 ). Έρευνα εκτί μησης και διαχείρησης του υ δατικού δυναμικού της λεκάνης του κάτω Αχελώου για την ανάπτυξη και την περιβαλλοντική αναβάθμιση του δέλτα των λιμνοθαλασσών του και του συνόλου τη ς περιοχής. Τεχνική Έκθεση, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. 3 τεύχη 498, 261 και 221 σελ αντίστοιχα.

[11]

Σκουλικίδης, Ν. (1997). Περιβαλλοντική κατάσταση των Ελληνικών ποταμών . Στο : "Β ιώσιμη Ανάπτυξη με την Περιβαλλοντική Αγωγή" . Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αιτωλο ακαρνανίας, Μεσολόγγι, σελ. 58-99 .

[12] Skoulikidis Ν . (1990). Biogeochemie der Groessten Gήechί schen Fluesse. Thesis, Πτιίν, Hamburg, 313 ρρ. [13] Skoulikidis, Ν . , Bertahas, Ι. & KoussoUΉs, Τ. (1998). The environmental state of freshwater resources ίη Greece (rivers and lakes) . Environmental Geology 36 (1-2), 1-17. [14] Μπαλή Φ. , Κοροβέση Α. , Διονυσοπούλου Λ. , Περγαντής Φ. , Δανιηλίδης Δ ., Μακρής Κ. & Μπαλιώτας Σ. ( 1986). Πρόγραμμα οριοθέτησης υγροβιοτόπων Σύμβασης RAMSAR. Υγροβιότοπος : Μεσολόγγι. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα 1986. [15] Laikre, L. (1999) . Conserνation Gene tic Managment of Brown Trout (Salmo trutta) [τι Europe. Report by the Concerted Action οα ldentification, Managment and Exploitation of Genetic Resources ίτι the Brown trout (Salmo trutta) (<<TROUT CONCERT»; Ευ FAIR CT97-3 882), 91 ρρ. [16] Όντριας, Ι. ( 1990). Συμβολή στη μελέτη της βιολογίας της SalIno trutta macrostίgma του άνω ρου του Αχελώου ποταμού. ΠανΙμιο Πάτρας, Τμήμα Βιολογίας, Τομέας Β ιολογία; Ζώων, Εργ. Ζωολογίας. Πάτρα 1990, σελ 195.

[17] NATURA 2000, STANDARD DATA FORM, For Special Protection Areas (1995). [18] Δασκαλάκηξ, Κ. , Τσακίρηξ, Σ. , Μωϋσιάδη , Θ . , Πανώριος, Χ, Γιαννάκηξ, Ν. , Στάππας,

Ν., Τράμπα, Α . , Κόκκινος, Η. , Σταθάκης, Δ . , Μανωλά, Ε. , Αμπαριώτης, Π. , Μακρυγιάννη , Α ., Μαλούτας, Θ. , Καζάκη , Σ. , Τmφ όρος, 1., Μπάρκας, Δ . & Μπου ρίκας, Δ. (1998). Χω ροταξικό σχέδιο Περιφέρειας Θεσσαλίαξ, Α' φάση . Αθήνα, Σεπτέμβριος 1998, σελ 665.

[1 9]

Καραθανάση Ε ., Βαϊναλής, Δ. , Κωσταντόπουλος, Δ . , Χαρίσης, Ν. , Κανέλλος, Θ . , Σωτηρόπουλος, Α . , ΕΨΙΛΟΝ ΑΕ., Π εργαντής, Φ . , Καλλιδρομίτου , Δ. , Μποναζούντας, Μ. , Κοτρωνάρου Α. , Ρειζόπουλος, Α. , Δίκαιοξ, Κ. , Δημητράτος, Κ., Παναγιωτοπούλου , Α. & Ζαλαχώρη, Ε. (1997 ). Ειδική περιβαλλοντική μελέτη συμπλέγματος υγροτόπων Μεσολογγίου - Αιτωλικού . Α' στάδιο , Νοέμβριος 1997, σελ περίπου 300.

[20]

Μαρίνος, Π. , Καββαδάς, Μ. & Περλέρος, Β. (1993 ). Επί των υδρογεωλογικών συνθηκών του δέλτα του Αχελώου με ιδιαίτερη έμφαση στις σχέσεις του ποταμού με τα υπόγεια νερά και τους υγροτόπους. Ε. Μ . Πολυτεχνείο, σελ 92 και Παράρτημα.

[21]

Οικονόμου , Α. , Μπαρμπιέρι, Ρ. , Νταουλάς, Χ . , Ψαρράξ, Θ . , Στουμπούδη , Μ. , Μπερταχάς, Η . , Γιακουμή , Σ. & Πατσιάξ, Α. ( 1999). Απειλούμενα ενδη μικά είδη ψαριών του γλυκού νερού της Δυτικής Ελλάδας και Πελοποννήσου - κατανομή , αφθονία, κίνδυνοι και μέτρα προστασίας. ΕΚΘΕ (πρόγραμμα ΠΕΝ ΕΔ), σελ 341 και 4 Παραρτήματα.

ΕΚΘΕ

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποτα μός Αχελώο;

[22] Λεονάρδος, ΙΔ. (1996). Δυναμική πληθυσμών της Ζαμπαρόλας (Aphanius fasciatus Nardo, 1827) στις λιμνοθάλασσες Μεσολογγίου και Αιτωλικού. Διδακτ. Διατριβή , Παν/μιο Θ εσ/νίκης, Θ εσσαλονίκη 1996, σελ. 198. [23] Κονίδης, Α . Ι (1990 ). Επεξεργασία αλιευτικών δεδομένων των ιχθυδίων των ευρύαλων ψαριών της περιοχή; τη ς Νοτιοδυτική; Αιτωλοακαρνανίας. Αλιευτική μελέτη, [ΧΘΥΚΑ [990, σελ. 42.

[24] Economidis, P.S. (199 1). Check list of freshwater fishes of Greece (recent status of threat and protection). Bulletin ofthe Hellenic Society for the Protection of Nature, 4 8 ρρ. [25] Κουσουρήξ, Θ . (1997). Για τις λίμνες, τις λιμνοθάλασσες, τα ποτάμια και τους άλλους υγρότοπους της χώρας . Στο : "Βιώσιμη Ανάπτυξη με την Περιβ αλλοντική Νομαρχιακή Αυτοδιοίκη ση Αιτωλοακαρνανίας, Μεσολόγγι, σελ. 100- 163.

Αγωγή" .

[26]

ΕΥΔΕ ΑΧΕΛΩΟΥ - ΥΠΕΧΩΔΕ . (1995) . Εκτροπή Αχελώ ου. Συνολική περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Υ ΠΕΧΩΔΕ, Γενική Γραμματεία Δημοσίων Έργων.

[27]

Καλλέργης, Γ. , Λυκάκης. Ι, Οικονόμου-Α μα/η , Α . , Κασπίρης, Π . , Λαμπράκης, Ν . , Ζαχαρίας, Τ. , Τηνιακό ς, Λ., Ταβιτιάν, Ι , Ροντήρης, Γ., Μελισσάρης, Π . , Γραφείο ΣΙΓΜΑ Υδραυλικών και Περιβαλλοντικών Μελετών (1993). Οικολογική χω ροταξική μελέτη των χαρακτη ριστικών οικοσυστημάτων λιμνών Aιτωλlνίας. Τελική Έκθεση, Πανεπιστήμιο Πατρών, Εργαστήριο Υδρογεωλογίας, περίπου 300 σελ.

[28]

Χουσιανάκου, Μ. , Μπενσέ, Π. , Παρασχάκηξ, Ι , Γοργογιάννης, Ι , Βαλιάτζα, Ε., Βουμβουλάκη, Α ., Σίμου, Γ., Ορφανογιάννης, Χ. & Ντάσκας, Α . (1998) . Χωροταξικό σχέδιο Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας. Α' φάση . Αθήνα, Ιούνιος 1998.

[29]

Πανταζής

Α.

και

συν.

(1999).

Χωροταξικό

σχέδιο

Περιφέρειας

Δυτ .

μελέτη

Ελλάδας.

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον, ΥΠΕΧΩΔΕ, Α' Φάση, Γ Φάση .

[30] Barbieri R., Daoulas C., Ρsaπas Τ. , Stoumboudi Μ & Economou Α .Ν. (2000) . The biology and ecolo gy of Valencia letourneuxi Sauvage 1880 (Valenciidae) - Prospects for conserνation . Μedίteπaηean Marine Science, Ι (2). (ίη press). [31] Die Untersuchung νοτι Wasser. Merck , Darmstadt, 226 ρ . [32] Σκουλικίδηξ, Ν ., Ν. Νικολαίδης & Ε . Ζαγγανά (2000). "Αξιοπο ίη ση Υδροχημικών Δεδομένων Αχελώου. Εκτίμηση της Συνεισφοράς της Γεωργίας στην Υδατική Ρύπανση" , Πρόγραμμα Υπ, Γεωργίας, Γεν. Δινση Σχεδιασμού Εγγειωβελτιωτικών Έργων και Γεωργικών Διαρθρώσεων, Δινση ΣΕΕ & ΔΕιΥΕιΤμ.Γ' , Τμήμα Προστασίας Αρδευτικών Υδάτων (πρώτα αδημοσίευτα αποτελέσματα) .

[33]

Νικολάου, Ε.,

(1993).

Οι υδρογεωλογικές συνθήκες στο δέλτα Αχελώου. Ινστιτούτο

Γεωλογικών και Μεταλευτικών Ερευνών, Παράρτημα Ηπείρου, Δυτικής Στερεάς και Ιονίων νήσων, Πρέβεζα 1993.

[34] Υπουργείο Γεωργίας, Γενική Διση Εγγειοβελτιωτικών Έργων (www.minagric.gr/greekι 2.9.3.html). [35] ΥΠΕΧΩΔΕ (2000). Ελλάδα: Οικολογικό απόθεμα της Ευρώπης - Εθνική Πολιτική για τη διαχείριση - Προστασία του Φυσικού Περιβάλλοντος. Δεκέμβριος 2000. [36]. Βουδούρης Κ . & Λαμπράκης Ν . (1994). Στατιστικά χαρακτηριστικά των βροχοπτώσεων της Δυτ. Ελλάδας. Πρακτικά

200 Υδρογεωλογικού Συνεδρίου , Ελληνική Επιτροπή

Υδρο γεωλογία ς, Τόμος Α. Πάτρα 34-28 Νοεμ. 1993. σελ. 33-41 . [37] Γκρίτζαλης, Κ., Μπόγδανος, Κ. , Διαπούλης, Α. , Μπερταχάς, Η . , Κουσουρής Θ. (1997) . Ποιότητα επιφανειακών υδάτων και βιολογικοί δείκτες. Πρακτικά

[38]

400

Συνεδρίου, Θεσσαλονίκη 1997, σελ. 84-96. Κουρμούλης Ν .Ε. (1984). Απογραφή καρστικών πηγών Ελλάδας. Ελλάδα. ΙΓΜΕ, Νο 28 .

Υδρογεωλογικού

Δυτική Στερεά

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

[39]

Ποταμός Αχελώο;

Αθανασόπουλος 1., Βαστάκη Ι. & Γκούβας Κ. (1987). Μελέτη υδροδυναμικού νομού Ευρυτανίας. Α' Φάση . Ευρυτανία ΑΕ, Καρπενήσι, Σεπτέμβριο; 1987. Σελ. 159.

(1973). Η δίαιτα και η γεωγραφική κατανομή των απορροών του Ελληνικού 1°" Πανελ. Σεμιναρ . Υδρολογίας, σελ. 28-57. [41] Dassenakis, Μ., Degaita, Α., Scoullos Μ. (1995). Trace metals ίn sediments of a Μedίιeπanean eslυary affected by human activities (Acheloos τίνσ estυary, Greece). The Science of thw Total Environment 168, ρρ. 19-31. [42] Ψυλλάκης, Γ .Ε. (1992). Αξιοποίηση του ποταμού Αχελώου κατάντη του ΥΗΕ Στράτου .

[40]

Θεριανός, Α.

χώρου . Πρακτ.

Διπλωματική Εργασία. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, Τομέας Υδατικών Πόρων, Υδραυλικών και Θαλάσσιων Έργων, 72 σελ.

ΕΚΘΕ

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PES CA - Ποταμός Αχελώο;

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ : ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ Ν ΕΡΟΥ ΑΠΟ ΜΕΤΡΗΣΕΙ Σ ΤΟΥ ΥΠ. ΓΕΩΡΓΙΑΣ

ΘΕ ΣΗ ΔΕ ΙΓΜΑ ΤΟ ΛΗ ΨΙΑΣ:

ΕΤΟΣ :

ΚΑΤ ΑΝΤΙ ΦΡΑ ΓΜΑΤΟΣ ΚΑΣΤΡΑΚΙΟΥ

Ημερομηνία ενέργειας δειγματοληψίας

1993 Μονάδες

Παράμετροι

[341

15Π

15/3 30/4 31/5

14/6

20Π

Μέση

20/8 17/9 15/10 26/11 16/12

τιμή

Μετρηθ είσα παροχή

m Isec

188,00

Θ ερμοκρασία νερού

8,0

10,0

20,0

21,0

19,0

18,0

11,0

Θ ερμοκρασία αέρα

'c 'c

14,0

18,0

27,0

25,0

27,0

19,0

8,0

14,0

Ηλ/κή αγωγιμότη τα

μrnhos/cm

325

320

300

305

320

330

320

300

314,55

7,89

7,38

7,97

7,84

7,83

7,7 1

7,7

7,55

7,8

7,46

7,72

7,71

ρΗ

mgll

Φ ερτά υλι κά

Χλωριόντα Οί-

meq /l

0,5

0,6

0,4

0,6

0,57

Θειικά

meq/l

0,2

0, 1

0,1

0,2

0,4

0,7

0,4

0,8

0,9

0,6

0, 1

0,41

meq /l

2,6

2,8

2,4

2,2

1,7

2,6

2,4

2,6

2,4

2,45

m eq /l

0,0

0,00

504--

Οξ , ανθρ/κά

HCO,-

Ουδ , ανθρ/κα

CO,· ·

Σύν. ανιον. & κατιον.

meq /l

3,3

3,5

3,0

3,2

3,0

3,6

3,8

4, 1

3,6

3,1

3,43

ΝάτριοΝα+

meq /l

0,5

0,6

0,7

0,6

0,7

0,6

0,5

0,60

0,2

0,3

0,5

0,4

0,6

0,7

' 0,4

0,2

0,39

Ασβ έστιο Οε ++

meq / l meq/I

2,6

2,1

2,0

2,6

2,7

2,6

2,4

2,44

Υπολοιπόμ . Νάτριο

me q / l

0,0

0,00

0,4

0,5

0,49

Mayνήmo

Mg ++

S.A .R .

'~..."

Ολική

C.CO,

Παροδική Ι/

-ο

Μόνιμη Ι/

Ασβεστίου 11

Μαγνησίου

Θερμοκρασίο

Διαλ Oξuyόνo Ο, ΠοσΙτο. κορ εσμού Νιτρικά ΝΟ, ·

Νιτρώδη ΝΟ,· Αμμωνιακά ΝΗ.+ ω, φωσφόρ ος Ρ Κάδμιο

ΥδράΡΥνΡος Hg

0,5

0,4

C,S.

C,S .

C,S.

C,S .

C2S !

C,S .

c,S.

15,2

17,1

20,0

21,9

20,0

16,7

15,8

17,1

16,7

17,66

mgll mgll mgll mgll mgll

140

145

120

125

120

150

160

170

150

143,18

130

140

120

110

130

120

130

120

130

123,18

20,00

130

105

100

130

135

130

140

123,64

19,55

°c

6,0

24,0

18,0

19,0

17,0

19,5

12,0

17,0

12,0

11,0

16,32

mgll

13,7

9,0

9,2

10,2

10,6

10,9

10,7

11,0

9,2

11,3

11,0

10,62

109,6 105,9 108,0 107,4 114,0 112,4 115,7 101,9

94,8

104,6

99,1

106,67

0,85

0,66

0,60

Κατηγορία νερού

Β αθμ αλκαλίω σης Να

0,6

C2S 1 C,S.

mgll mgll mgll mgll

1,22

1,05

0,74

0,66

1,15

0,98

0,008 0,016 0,040 <0,00 1 0,039 <0,00 1 0,001 0,082 0,012 0,032 0,040

1,06

2,37

0,46

0,034

0,046 0,063 0,057 <0,025 <0,025 <0,025 <0,025 0,046 <0,025 0,103 0,116

0,072

<0,0 1 0,013 <0,01 <0,01 <0,01 <0,0 1 <0,0 1 0,062 <0,01 <0,0 1 <0,0 1

0,038

ppb

<0,2

ppb

0,3

0,4

0,5

0,4

0,3

0,4

0,3

0,35

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

P ESCA - Ποταμός Αχελώος

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤ ΟΛΗΨ ΙΑΣ : ΚΑΤΑΝΤΙ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ ΚΑΣΤΡΑΚΙΟΥ ΕΤΟΣ:

1994

Παράμετροι

Ημερομηνία ενέργειας δειγματοληψίας

Μονάδες

Μ ετρηθ είσα παροχή

m3Isec

Θερμοκρασία νερού Θερμοκρασία αέρα

'c 'c

H λJκή αγωγ ι μότητα

μmhοs/cm

ρΗ Φ ερτά υλικά

912

18/3

9,0 10,0 345

355

330

7,86

7,60

11/ 1

Μ έση τιμή

17/5 17/6

1 3Π

16/8

819

13,0

18,0

21,0

23,0

24,0

21, 0

18,0

11,0

9,0

14,0

21,0

26,0

27,0

29,0

28 ,0

26,0

15,0

10,0

20,60

330

335

350

325

330

31 5

330

333,75

7,86

7,40

8,28

8,20

8,39

7, 90

8,25

7,48

8,12

7,96

11/4

10/ 10 28/1 1 511 2

16,70

m gll

CI-

m eq 11

0,3

0, 1

0,6

0,7

0,6

0 ,6

0,6

0,54

504 - -

m eq 11

0,4

0,9

0,7

0, 1

0,6

0,8

0,1

0,3

0,2

0,1

0,2

0,43

meq 11

3,0

2,8

2,2

2,7

1,8

2,0

1,8

2,4

2,8

2,6

2,41

meq /l

0,0

0,4

0,2

0 ,0

0,2

0,0

0,13

Σύ Υ. ανιον .& κατιόν.

meq / l

3,7

3,8

3,5

3,4

3,5

3,8

3,6

3,3

3 ,3

3,4

3,5

3,4

3,52

Ν ά τριοΝ α +

meq /l

0,5

0,6

0,5

0,6

0,7

0,8

0,7

0,6

0,64

Mg ++

meq 11

0,2

0,6

0,2

0,4

0,5

0,2

0,30

Ca ++

meq /l

3,0

2,8

2,6

2,4

2,6

2,4

2,2

2,3

2,4

2,6

2,58

m eq / l

0,0

0,00

0,4

0,5

0,4

0,5

0,6

0,7

0,6

0,5

0,54

C,S t

C:zSj

C, S t

C,St

C2S1

C,S t

C,St

C2S j

C:zSl

C,St

C:zS I

C 2S I

13,5

15,8

14,3

17,6

20,0

21,0

22,2

21,2

21 ,2

17,6

17,1

17,6

18,26

mgll

160

150

140

150

140

130

140

145

140

143,75

m gll

150

140

110

135

110

120

110

130

120

115

140

130

125,83

mgll

17,9 2

Χλωριόντα

Θ ε ιικά

Οξ . ανθ ρ/κά

HCO ,-

Ουδ . ανθρ/κα

Μαγνή σιο

Ασβέστιο

CO, ·-

Υπολοιπόμ . Νάτρ ιο

S.A .R . Κατηγορία νερού Βαθ μ. αλκαλίωση; Να

"~ μ

Ολι κή

CaCO,

Παροδ ική

'ο

Μ όνιμη

~ W

Ασβεστίου ιι

m gll

150

140

130

120

130

120

110

115

120

130

128,75

Μαγνησίου ιι

m gl1

15,00

16,0

11,0

14,0

16,0

14,0

10,0

9,0

12,0

12,91

m gll

10,4

11,6

10,8

11,5

10,0

11,2

11,9

11,6

11,1

12,0

11,24

105,0 104,5 103,8 116,2 ] 10,6

96,2

107,7

105,3

100,0 102,8 111, Ι

105,75

0,73

<0,2

3,5

3,0

2,5

3,0

2,0

2,68

ο,

Θ ερμοκρασία Διαλ. Οξυγόνο Ο,

Ποα/το . κορεσμού 02

2,3

Νιτρ ικά ΝΟ) ~

m gll

2,57

2,34

Ν ι τρώδη ΝΟ,-

m gll

0,0 19 0,025 0,003

Α μμωνιακά N ~+

m gll

1,58

0.006

0,94

0,82

<0,00 1 0,004 0,066 0,003

0,057 <0,025 0,02 8 0,075 0,04 6 0,046 0,034 <0,025 <0,0 10 <0,0 10 <0,010 <0,010 <0,0 10 <0,0 10 <0,0 10 0,067

Ο)" φωσφόρος Ρ

m gll

Κ άδμιο

ppb

<0,2

Υ δράργυρο; Hg

ppb

0,3

0,4

0,3

0,4

Ο)" ο ργάν . άνθρακα;

m gll

2,0

3,0

6,0

2,0

0,5

2,0

εΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA - Ποταμός Αχελώος

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ: ΚΑΤΑΝη ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ ΚΑΣΤΡΑΚΙΟΥ ΕΤΟΣ:

Η μερομην ία ενέργεια; δειγματοληψίας

1995 Μονάδες

Παράμετρο ι

24 /1

2 2/2

23 /3

1714

10/5

Μετρηθείσα παροχή

m3Isec

Θ ερμο κρασί α νερού

9,0

10,0

12,0

17,0

Θερμοκρα σία αέρ α

12,0

14,0

9,0

15,0

22,0

Ηλ/κή αγωγιμότητα

μm h o slcm

ρΗ

Θειικά

5Π

18/8

20,0 26,0

31,0

26,0

300

310

305

265

230

290

8, 13

7,32

7,43

8,08

7,84

7,82

8,28

8,23

mgll

Φ ερτά υλικά Χλωριόντα

26 /6

C!-

meq / l

0,5

0,6

0,5

0,3

0,6

504 ~ -

meq /l

0,1

0,3

0,1

0,4

0,5

0,4

0,2

meq /I

2,5

2,6

2,8

2,6

2,4

1,8

1,5

2,3

Οξ. ανθρ/κά

HCO,-

meq /I

0,0

0,2

Σύν. ανιον .& κατιόν.

meq/I

3,1

3,4

3,5

3,1

2,9

2,7

3,3

ΝάτριοΝα+

meq/I

0,5

0,4

0,5

Ονδ . ανθρ/κα

CO, - -

Μαγνήσιο

Mg ++

meq/I

0,2

0,6

0,2

0,5

0,2

0,6

1,4

0,4

Ασβέστιο

Ca ++

meq /I

2,4

2,8

2,5

2,4

1,8

0,8

2,4

meq/I

0,0

0,4

0,3

0,4

0,5

0,4

C, S,

C,S,

CzSI

CzS I

C, S,

16,1

11,8

14,3

16,1

17,2

18,5

15,2

mg/l

130

150

130

120

110

140

Παροδική /Ι

mg/I

125

130

140

130

120

125

Μόνιμη//

mgll

Ασβεστίου /Ι

mgll

120

140

125

120

Mαγνησlou /Ι

mgll

°c

18,0

6,5

12,0

11,0

mgll

11,0

13,4

12,2

11,4

Υπολοιπόμ . Νάτρ ιο

S. A . R . Κατηγορία νερού Βαθμ. ΑΛΙCαλlωσης Να

... σ

Ι'

-ο

ο,

Ολική

CaCO,

Θερμοκρασία

Διαλ. Οξυγόνο Ο, Ποσ/το . κορεσμού

Νιτρικά ΝΟ, ·

mgll

Νιτρώδη ΝΟ,·

mgll

Αμμωνιακά ΝΗ.+

mgll

Ολ. φωσφόρος Ρ

mgll

Kάδμto

ppb

Υδράργυρο;

Ολ. οργαν. άνθρακας

C2S 1 C, S,

115,8 108,5 113,0 102,7 115,0

109,0

<0,2

0,4

0,3

2,5

2,0

3,0

ppb

0,3

0,4

0,3

mgll

2,0

1,0

3,0

1,5

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

Μέση τι μ ή

PESCA - Ποταμό ς Αχελώος

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ: ΚΑΤΑΝΤΙ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ ΚΑΣΤΡΑΚΙΟΥ ΕΤΟΣ :

Ημερ ομηνία ενέργειας δειγ ματολη ψίας

1996

Παράμετρο ι

Μ ονάδες

29/1

23/2

10,0

9,0

10,0

Μ έση τιμ ή

26/3 25/4

4/7

24/7

19/9 18/10

3112

11,0

13,0

22,0

21,0

19,0

15,0

11,0

14,67

14 ,0

14,0

29,0

26,0

26 ,0

20,0

16,0

18,22

m]Isec

Μεφηθε ίσα παροχή

Θερμοκρασία αέρ α

'c 'c

Ηλ/κ ή αγωγιμότη τα

μmh ο s/cm

Θερμοκρασία νερού

ρΗ

310

300

305

300

305

300

305

320

306,11

7,94

8,24

8,23

8,08

8,24

8,18

8,34

8,28

8,35

8,2 1

mgll

Φερ τά υλικά

CI-

meq 1I

0,6

0,1

0,6

0,1

0,6

0,5

0,6

0,4

0,46

504· -

meq / l

0,1

0,5

0,2

0,7

0,1

0,3

0,1

0,4

0,28

meq /l

2,4

2,2

2,3

2,4

2,1

2,4

2, 1

2,4

2,7

2,33

meq / l

0,0

0,4

0,3

0,0

0,2

0,0

0 ,2

0,2

0,17

Σύν. ανιον. & κατιόν.

meq /l

3,1

3,3

3,2

3, 1

3,1

3, 1

3,3

3,7

3,23

Νάτρ ιοΝα+

meq /l

0,5

0,4

0,5

0,48

Mayvήmo

Mg ++

me q / l

0,4

0,2

0,4

0,8

0,33

Ca ++

meq / l

2,2

2,6

2,4

2 ,2

2,4

2,42

meq /l

0,0

0,00

0,4

0,3

0,4

0,39

Κατηγορία νερού

C,S ,

C,S,

C2S !

CzS J

C2S l

CzSt

CzS) C2 S!

CzS.

Βαθμ. αλκαλίωση; Ν α

16,1

15,2

12,5

16,1

15,2

13,5

14,81

mg/I

130

140

130

140

160

137,78

Παρο δι κή ιι

mgll

120

130

120

115

120

115

130

145

125,00

. Q.

Μ όνιμη ιι

mg/I

12,78

Α σβεστίου ιι

mgll

110

130

120

110

120

121,11

Μαγνησίου

mg/I

16,67

93,0

95,0

96,0

99,22

Χλωριόντα

Θ ει ι κά

Οξ . ανθ ρ/κ ά Η CO, Ουδ . ανθρ/κα

Ασβ έστιο

CO, - -

Υπολο ιπόμ. Νάτριο

S.A .R .

... σ

-ο

ΙΝ

Ο λική

CaCO,

Θ ερμοκρασία

mg/I

Διαλ. Οξυγόνο Ο, Π οσΙτο . κορεσμού

Ν ιτρ ικά ΝΟ 3 -

mgll

Νιτρ ώδη ΝΟ, -

mg/I

Αμμωνιακά Ν Η 4+

mg/ I

ΟΙ. φωσφόρος Ρ

mg/l

Κά δμιο

Yδρ άρyu ρoς

Ο λ. ορ γάν. άνθρακας

101,0 101,0 101,0

93,0

105,0 108,0

1,47

ppb

<0,2

ppb

0,4

0,8

0,4

0,3

0,1

0, 1

0,32

mg/ I

4,0

4,5

2,5

1,5

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA - Ποταμός Αχελώος

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ : ΚΑΤΑΝΤΙ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ ΚΑΣΤΡΑΚΙΟΥ ΕΤΟΣ:

Ημερομηνία ενέργειας δειγματολη ψίας

1997

Παράμετροι

Μ ονάδ ες

9/1

2 8/1

24/2

26/3

22/4

Μ έση τιμή

28 /5

30/6

6/8

1/9

18,5

23,0

22,0

19,0

10,0

13,0

10,0

14,32

31/10 3/12 19/12

Μετρηθ είσα παροχή

mΊsec

Θερμοκρασία νερού

·C

10,5

9,5

11,0

Θερμοκρ ασία αέρα

·C

10,0

13,5

16,0

13,0

8,0

27,0

30,0

29,0

28,0

11,0

14,0

11,0

17,54

Ηλική αγωγιμότη τα

μmhos/cm

290

285

295

300

290

300

305

300

3 10

296,25

8,08

8,11

7,80

8,10

8,05

8, 17

7,90

8,10

8,3 0

8,54

8,28

8,13

ρΗ

Φερτά υλικά

Χλωριόντα

m gll

CI·

m eq /I

0,4

0,5

0,3

0,5

0,3

0,8

0,4

0,3

0,7

0,4

0,6

0,47

50... •·

meq /I

0,2

0,4

0,2

0,1

0,7

0,1

0, 1

0,1

0, 1

0,1

0,19

meq /I

2,6

2,5

2,7

1,9

2,5

2,9

2,7

2,4

2,5

2,3

2,52

m eq /I

0,0

0, 1

0,0

0,4

0,11

Σύν. ανιον.& κατιόν.

m eq/1

3,2

3,5

3,1

3, 1

3,5

3,0

3,3

3,5

3,3

3,4

3,28

Νάτριο Να +

m eq /I

0,4

0,3

0,4

0,5

0,46

Mg ++

meq/ I

0,2

0,8

0,5

0,3

0,4

0,5

0,8

0,4

0,6

0,2

0,3

0,7

0,48

Ca ++

m eq /I

2,6

2,3

2,4

2,2

2,5

1,7

2,4

2,6

2,2

2,35

m eq /I

0,0

0,1

0,0

0,1

0,0

0,02

0,3

0,4

0,37

C,S ,

C,S,

C,S ,

C,S, C2S 1 C,S ,

C,S,

C, S,

C,S,

C,S ,

12,5

11,4

9,7

12,9

16,1

14,3

16,7

15,2

14,3

15,2

14,7

13,98

mgll

140

155

140

135

130

150

125

140

150

140

145

141,25

m gll

130

125

130

100

125

140

135

140

145

135

130,42

Μόνιμη/l

m gll

10,83

Ασβεστίου/Ι

mgll

130

115

120

110

125

120

130

110

117,50

Μαγνησίου /Ι

m gll

23,75

97,0

100,0

94,0

99,0

98,0

100,0 115,0

99,0

85,0

97,0

93,0

103,0

98,33

Νιτρ ικά ΝΟ, ·

m gll

0,79

0,45

0,04

3,98

8,63

3,22

9,48

0,64

1,84

4,2

5,0

3,23

Νιτρώδη ΝΟ, ·

m gll

Αμμωνιακά NIiι+

m gll

ppb

<0,2

0,4

0,2

<0,2

<0.2

<0,2

0,30

ppb

0,1

0,3

0,1

0, 1

0,1

0,2

0,4

0,15

5,5

1,5

Θ ειι κά

Οξ. ανθρ/κά

HCO, ·

Οα δ . ανθρ/κα

Μαγνήσιο Ασβ έστιο

CO, · ·

Υπολοιπόμ . Νάτριο

S.A .R . Κατηγορία νερού Βαθμ . αλκαλίωσης Να Ολική σ μ

CaCO,

Παρ οδι κή

-ο

ο,

·C

Θερμo κρασiσ Διαλ. Οξυγόνο Ο,

ΠoσJτσ.KOρεσμσύ

0 1.

m gll

φωσφόρος Ρ

Κάδμιο

YδράΡΓUρoς Hg

01.

οργαν. άνθρσκας

mgll

m gll

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτ ερικών Υδάτ ων

P ES C A - Πο ταμ ός Αχελώος

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ: ΓΕΦΥΡΑ ΚΑΤΟΧΗΣ

Ημερο μηνία ενέργειας δειγματοληψίας

1994

ΕΤΟΣ:

- ΝΕ ΟΧΩΡΙΟΥ Μ έση

1111

τιμή

14,0

9,0

17,50

16,0

14,0

21,20

340

330

335

373,75

8,05

8,28

7,6 1

8,10

8,00

0,6

0,65

0,6

0,5

0,3

0,4

0,2

0,44

2,2

2,6

2,8

2 ,6

2,4

2,6

2,8

2,79

0,4

0,2

0,0

0,2

0,0

0,13

4,6

4,0

4,2

4, 1

3,5

3,6

3,4

3,6

4,02

0,6

0,8

0,7

0,6

0,70

0,6

0,2

0,6

0,4

0,2

0,3

0,2

0,6

0,38

3,4

3,8

2,8

3,2

2,8

3,2

2,6

2,7

2,6

2,4

2,94

0,0

0,00

0,5

0,6

0,5

0,6

0,5

0,6

0,5

0,54

C25 1

C,S.

C,S .

C25 1 C2S 1 C25 1 C, S .

C2S,

C,S,

C2 S \

C,S .

C 2S I

15,0

18,2

15,4

16,7

19,0

17,1

20,0

16,7

17,6

16,7

9/2 31/3 12/4 23/5 17/6

1 5Π

11/8

14/9 13110 8/11

10,0

14,0

2 1,0

21,0

23,0

22,0

18,0

11,0

16,0

24,0

27,0

27 ,0

26,0

355

430

490

345

405

360

370

375

350

7,15

7,74

7,98

7,70

8,40

8,26

8,35

8,36

m eq /l

0,6

1,1

0,6

0,7

0,6

m eq / l

0,8

0,6

0,3

0, 1

0,5

0,8

m eq /l

2,6

3,2

3,8

2,9

3,0

m eq /l

0,0

Σύν. ανιον. & κατιόν .

m eq /l

4,0

4,4

5,2

3,6

Νά τρ ιο Ν α+

meq l1

0,6

0,8

Mg ++

m eq /l

0,8

0,2

Ca ++

m eq 11

2,6

m eq 11

0,0

Παράμετροι

Μονάδες

Μ ετρη θ εlσα παροχή

m3Isec

Θερμο κρ α σία νερ ού Θερμοκρασία αέρα

'c 'c

Η λ/κή αγωγιμότητα

μmhοs!cm

ρΗ Φ ερ τά υλι κά

Χλωρ ιόντα θ ειικά

mgll

C1-

50 4 - -

Οξ. ανθρ/κά

HCO,-

Ουδ. ανθ ρ/κα

Μαγνήσι ο Ασβέστιο

CO, - -

γ πολοιπόμ . Ν άτρ ιο

S.A .R . Κ ατηγορ ία νερού Βαθμ . αλκαλίωση τ Ν α σ μ

-ο

ο,

~ ι-ι

1111

17,4

20,0

17,48

m gll

170

180

220

150

190

160

170

140

150

140

150

165,83

Παροδική //

mgll

130

160

190

145

170

130

150

130

140

146,25

Μόνιμη //

m gil

19,58

m gll

130

170

190

140

160

140

160

130

135

130

120

147,08

m gll

ιο

Ι 8,7 5

16,0

11,0

14,0

16,0

15,0

14,0

13,0

9,0

12,0

12,82

m gl1

10,3

11,6

10,8

11,3

11,0

10,9

11,6

12,4

11,6

12,5

11,50

Ολική

C.CO,

Ασβ ε στίου

Μ αγνησίου

Θ ερ μοκρασία

Διαλ Ο ξυγόνο Ο ,

Πο σ/το . κο ρ εσμού 02

104,0 104,5 103,8 114,1 107,8 104,8 109,4

% 3,86

Νιτρ ώ δη ΝΟ,-

mgl1

0,650 0,005 0,1 12 <0,00 1<0,00 1 0,006 0,003

Α μ μωνιακά

m gll

0,046 <0,025 <0,025 0,028 <0,025 <0,025 0,155

Ολ. φ ω σφόρος Ρ

m gll

0,114 0,090 0,078 0,013 0,052 0,049 0,023

Κάδμιο

ppb

Υδράργυρο;

Ολ ο ργάν. άνθρακα;

2,55

3,79

107,88

2,23

m gll

8,56

1,77

Ν ιτρι κά ΝΟ] -

N1J<+

4,50

106,9 100,0 115,7 115,7

ppb m gll

2,0

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

19,0

3,0

0,5

2,0

1,5

2,0

1,5

3,65

P ESCA - Ποτα μός Αχελώο;

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ: ΓΕΦΥΡΑ ΚΑΤΟΧΗΣ ΕΤΟΣ:

Η μερομηνία ενέργειας δ ειγματοληψίας

1995 Μονά δ ες

Παράμετροι Μετρ η θείσα παρ οχή

m3Isec

Θερμοκρασία νερού Θερμο κρ α σία αέρα

°c °c

Ηλ/κή αγωγιμότητα

μmhoslcm

ρΗ

10/1

1/2

16/3

11/4

415

10,0

12,0

15,0

16,0

15,0

14,0

16,0

6/6

3Π

16/8

26,0

29,0

27,0

325

3 15

320

3 15

365

8,14

7,14

7,60

8,00

7,68

8,07

8,26

8,27

meq /l

0,6

0,5

0,6

S04 --

meq/ l

0,3

0, 1

0,1

0,3

0,4

meq/I

2,6

2,8

2,6

2,7

2,5

2,2

2,4

meq / 1

0,0

0,4

3,3

3,4

3,6

3,8

Οξ. ανθρ/κά

HCO,·

Ου 8 . ανθ ρ/κα

CO, · ·

Συν. ανιον.& κατιόν.

meq/l

3,5

Νάτριο Να+

meq /l

0,5

0,6

Μ αγνή σιο

Mg ++

meq /l

0,2

0,5

0,2

0,3

0,9

0,2

Ασβ έστιο

Ca ++

meq /l

2,8

2,5

2,6

2,2

3,0

meq /l

0,0

0,4

Υπολοιπόμ. Νάτρ ιο

0,4

0,5

C, S,

C,S,

C,S)

C,S I C2S1 C,S,

C1S.

c,S,

14,3

15,2

14,7

13,9

15,8

mgll

150

140

145

155

160

mgll

130

140

130

135

125

130

140

Μόνιμη II

mgll

Ασβεστίου ιι

mgll

140

125

130

110

150

Μαγνησίου ιι

mgll

°c

18,0

7,5

11,0

10,5

mgll

9,6

13,5

12,2

11,4

S.A .R . Κατηγορία νερ ού

Β αθμ αλκαλίωση ς Να

...'"

'Ο

fi ~

Ολική

CaCO,

Παροδ ική

Θερμοκρ ασία Διαλ. Οξυγόνο Ο,

ΠοσΙτσ. κορεσμού

Νιτρικά ΝΟ, ·

mgll

Ν ιτρώδη ΝΟ, ·

mgll

Αμμωνιακά ΝΗ.,+

mgll

Ολ. φω σφ όρ ος Ρ

mgll

Κάδμιο

ΥδΡάΡΥυΡος Hg Ολ. ΟΡΥαν. άνθρακος

τιμή

22,0

C1.

Χλωριόντα

Μ έση

mgll

Φερτά υλικά

Θ ειικά

- ΝΕΟΧΩΡΙΟΥ

101,0 112,0 109,9 101,8 110,0

109,0

ppb . ppb mgll

. 2,0

3,0

9,0

1,5

3,0

ΕΚΘ Ε - Ινστιτούτο Εσ ωτερ ικών Υ δάτων

P ES CA - Ποτα μός Αχελώος

θΕΣΗ ΔΕΙ ΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ: ΓΕ ΦΥΡΑ ΚΑΤΟΧΗΣ ΕΤΟΣ :

ΝΕΟΧΩΡΙΟΥ

Ημερο μηνία ενέργειας δειγματοληψίας

1996

Παράμετροι

Μ ονάδες

1/2

29/2

26/3 29/4

4/7

14/8

Ι1 /9

22/10

17,0

14,0

Μ έ ση

3112

τι μή

Μετρ ηθείσα παρ οχή

m3isec

Θ ερ μοκρ ασία νερού

'c 'c

9,0

12,0

14,0

20,0

Θερμ οκρα σία αέρα

11,0

10,0

Ι 4 ,Ο

17,0

27,0

21,0

18,0

Ηλ/κή αγωγιμότητα

μmhοs/cm

330

390

330

370

310

3 15

305

334,44

8, 15

8,12

7,67

7,83

7,90

8,35

8,30

8, 13

8,35

8,09

m eq /I

0,6

0,1

0,5

0,1

0,6

0,4

0,6

0,4

0,43

m eq 11

0,2

0, 1

0,9

0,2

0,9

0,2

0,4

0,1

0,4

0,38

m eq / l

2,4

2,6

3,2

2,8

2,6

2,5

2,6

2,5

2,64

m eq / I

0,0

0,4

0,2

0,0

0,2

0,09

ΣόΥ. ανιον .& καΤΙΟΥ.

m eq /l

3,2

3,3

4,2

3,5

3,6

3,8

3,5

3,3

3,5

3,54

Νάτρ ιο Να

m eq / l

0,6

0,5

0,6

0,5

0,6

0,5

0,54

Μαγνήσιο

Mg ++

meq / I

0,4

0,2

0,6

0,4

0,8

0,4

0,6

0,47

Ca ++

meq/l

2,2

2,6

3,0

2,6

2,8

2,2

2,4

2,53

m eq/I

0,0

0,00

0,5

0,4

0,5

0,43

ρΗ

Φερ τά υλικά Χλωριόντα Θειικά

m gl l

CI-

50 4 - -

Οξ. ανθ ρ/κά

HCO, -

Όυδ. ανθ ρ/κα

Ασβέστιο

CO, - -

Υπολοιπ όμ. Νάτρ ιο

0,4

0,5

0,4

C2S , C, Sl

C,Sl

C2S !

C2S!

C2S,

C,Sl

C,S ,

18,8

15,2

14,3

14 ,3

16,7

15,8

14,3

15,2

14,3

15,43

m gl1

130

140

180

150

160

150

140

150

150,0 0

m gll

120

130

160

140

130

150

135

130

135

136,67

m gll

13,33

m gll

110

130

150

130

140

110

120

126,67

m gll

23,33

97,0

93,0

100,0

92,0

96,0

93,0

97,0

97,44

11,5

1,0

2,5

2,0

S.A .R . Κ ατη γορ ία νερού

Βαθ μ αλκαλίω σης Να

"..,

Ολική

CaCO,

Παροδική

'ο

Μόνιμη /l

Ασβ εστίου

ο,

11 11

Mayνηoiou

Θερμοκρ ασία Δ ιολ. Ο ξυγόνο Ο,

Πο σ/το . κορεσμού

m gl1

Νιτρ ι κά ΝΟ) ~

m gll

Νιτρώδη ΝΟ,-

m gll

Αμμων ιακά ΝI4+

m gl1

Ολ. φωσφόρος Ρ

mgll

Κάδμιο Cd

ppb

Υ δράργυ ρο;

Ολ. ΟΡΥαν . άνθρακας

101,0 108,0

ppb m gll

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA - Ποτα μός Αχελώο;

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ: ΓΕΦΥΡΑ ΚΑΤΟΧΗΣ

ΕΤΟΣ :

ΝΕΟΧΩΡΙ ΟΥ

Η μερο μη νία ενέργειας δειγματολη ψ ίας

1997 Μονάδες

Παράμετροι

7/1

3/2

24/2

18/3 21/4

11,0

9,0

10,0 14,0

Μέση

1/10 31/ 10 3112 16/ 12

τιμή

22,0

19,0

14,0

13,0

10,0

14,82

29,0

20,0

27/5 23/6

618

13,0

19,0

23,0

17,0

20,0

33,0

Μετρη θείσα παροχή

m3Isec

Θ ερ μο κρασία νερο ύ

Θ ερμοκρασία αέρα

15,0

9,0

16,0

15,0

11,0

18,09

HJJκή αγωγιμότητα

μmh ο s/cm

300

305

3 15

310

400

335

310

315

330

320,83

8,08

8,00

7,94

8,10

7,90

8,06

7,70

7,57

8,04

8,34

8,20

8,12

8,00

0,4

0,5

0,4

0,6

0,3

0,8

0,6

0,3

0,7

0,4

0,5

0,6

0,51

0,2

0,1

ρΗ Φ ερτά υλικά Χλωρ ιόντα

mgl l meq Ι Ι

Cl-

meq /1

0,1

0,3

0,1

0,2

0,1

0,2

0,1

0,15

meq /l

2,7

2,8

2,7

2,9

2,4

3,4

3,2

2,7

2,6

2,8

2,80

meq/1

0,0

0,4

0,3

0,0

0,06

Σύν. αvιoν.& κατιόν.

meq /l

3,2

3,6

3,3

3,5

3,3

3,4

4,2

3,6

3,5

3,6

3,5

3,52

Νάτρ ιο Να+

meq /l

0,4

0,5

0,7

0,6

0,5

0,50

meq/I

0,3

0,8

0,5

0,6

0,4

0,8

0,4

0,6

0,5

0,4

0,6

0,53

2,4

2,5

2,7

2,6

2,4

Θειικά

S04 - -

Ο ξ. ανθρ/κά

HCO, -

Ου δ . ανθρ/κα

CO, - •

Μαγνή σιο

Mg ++

Ασβέστιο

Ca ++

Υπολοιπόμ , Νάτρ ιο

meq /l

2,5

2,4

2,6

2,4

2,49

me q /l

0,0

0,1

0,0

0,2

0,0

0,03

0,3

0,4

0,5

0,4

0,39

CzS.

C,S .

C,Sl C2S1 C, S.

C,Sl

C,S ,

C, S.

C,Sl

12,5

11,1

12,1

14,3

15,2

14,7

16,7

14,3

13,9

14,3

S. A . R . Κατηγορ ία νερού Β αθμ. ΑΛΙCαλίωαης Ν α Ολική

....

ι;-

CaCO,

Παροδική /Ι

% 140

160

145

150

140

145

175

150

155

150

150 150,83

135

140

135

140

120

170

150

135

150

145

140 141,67

14,18

-ο

Μόνιμη /l

Ασβεστί ου /Ι

125

120

125

135

130

120

130

120 124,58

Μαγνησίου 11

26,25

97,0

101,0

93,0

94,0

98,0

88,0

110,0

89,0

94,0

112,0

84,0

104,0

97,00

mgl1

17,72

1,15

2,13

7,37

9,36

4,99

2,24

1,5

10,3

5,79

Υ.:ι

Διαλ. OΞUΓόνo Ο, Πoσ1τσ .ιcoρεσμoυ

mgl1

Νιτρώδη ΝΟ,·

m gll

Αμμωνιακά ΝΗ.ο+

mgl1

Ολ. φωσφόρος Ρ

mgl1

Κάδμιο

ppb

Υδράργυρο; Hg

ppb

Ολ. οργαν. άνθρα κας

mgl1

9,17

Θερμοκρασία

Νιτρικά ΝΟ,

4,0

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υ δ άτων

PESCA -

Ποταμός Αχελώος

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ: ΓΕ ΦΥ ΡΑ ΣΤΡΑΤΟΥ

Ημερομηνία ενέργειατ; δειγματοληψίατ;

Παράμετροι

Μονάδες

Μ ετρη θ ε ίσα παροχή

m3Isec

Θ ερμοκρασία νερού Θ ερμοκρ ασία α έρ α

'c 'c

Ηλ/κή αγωγιμότη τα

μmhοs /cm

ρΗ Φ ερτά υλικά

2 2Π191

20/8/91 1219191 1517192 17/8192 1816193 28/7193 26/6195 26/7/96 Ι 218196 1819196 3 Ι1719 7 1/9/97

20,0

27,2

30,0

23,0 26,0

26,0

285

300

320

290

300

295

270

310

300

310

295

290

8,25

8, 12

8, 19

7,97

8,06

7,8 1

7,64

8,16

7,83

8,24

8,36

7,84

8,14

0,6

0,3

0,6

0,4

0,2

0,6

mgll

Χλωριόντα α-

meq /l

Θειικά

meq 11

0,4

1,0

0,6

0,2

0,6

0,4

0,7

0,4

0,1

0,2

meq 11

2,2

2,3

2,4

2,2

1,8

1,7

2,4

2, 1

2,3

2,8

2,6

80 4 Μ

Ο ξ. ανθρ/κά

HCO,-

meq /l

0,1

0,0

0,2

0,0

0,2

0,0

Σύν. UV10Y.& κατιόν .

me q /l

3,2

4,0

3,6

3,0

2,9

3,4

3,3

3,1

3,4

Ν άτρ ιο Να+

meq 11

0,6

0,7

0,6

0,5

0,6

0,5

Ma'f"ήcrt0M g ++

meq /l

0,2

1,2

0,6

0,2

0,5

0,4

0,2

0,4

0,5

0,4

0,2

0,5

meq /l

2,4

2,2

2,4

2,2

1,8

2,0

2,2

2,4

2,3

2,4

0,0

0,5

0,0 0,4

Ουδ . ανθρ/κα

Ασβ έστιο

CO, - -

Ca ++

Υπολο ι πόμ. Νάτρ ιο

meq /l

0,0

0,2

0,5

0,7

0,5

C2S1

0,5

0,4

C,S ,

C:zS.

C,S ,

C, S,

C, S ,

C:zS.

C:zS )

C,S ,

C2S • C:zS t C,S , C:zS)

18,8

15,0

16,7

20,0

23,3

20,0

120,0

17,6

15,2

S.A .R . Κατη γορία νερού

C, S ,

Β αθμ . αλκαλΙω ση ς Να Ολική

".ιο...

CaC O,

Παρο δική

mgll

130

170

150

120

115

120

140

130

14 5

110

120

110

120

115

125

130

mgl1

110

120

110

120

110

100

12Ο

115

120

96,0

93,0

104,0

Μόνιμη

Α σβεστίου ιι

mgl1

Μαγνησίου

mgll

11 11

13,0

23,0

11,0

13,0

19,0

15,0

mgl l

11,5

8,6

11,2

11, Ι

9,0

10,2

10,7

108,5

98,9

100,9

104,7

96,8

109,7 104,9

mgl1

0,57

0,71

0,74

<0,44

Νιτρώδη ΝΟ, -

mgl1

0,009

Α μμ ωνι α κά ΝΗ 4 +

mgll

<0,025 0,057 0,211 0,131

0,034

Ολ. φωσφό ρος Ρ

m gll

0,022 <0 ,0 1 <0,01 <0,0 1

<0,01

Θερμοκρ ασία

Διαλ. Ο ξυγόνο Ο, ΠοσΙτο. κορεσμού 02 Ν ιτρ ι κά ΝΟ] -

Κάδμιο

0,0 17 0,004 0,004

10 1,0

0,83 <0,001

ppb

Υ δράργυρο; Hg

ppb

Ολ. ΟΡΥαν. άνθρακα;

mgll

ΕΚΘΕ

14,7

mgll

-ο

16,1

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

3,0

ΠΕΙ'ΙΠΤΩΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ:

ΠΟΤΑι'\10Σ : Εύηνος ΝΟΜΟΣ : A ιτωλJνίας

Εισαγωγή

Ο ποταμός Εύηνος (ή Φιδ άρης, ο Λυκόρμας των αρχαίων) (αρχ.)της βρ ίσκεται στη δυτική Στερεά, στον Ν . Αιτωλοακαρνανίας . Πηγάζει από τα Βαρδούσια όρη σε υψ όμετρο και,

1.400 m

κατευθυνόμενο; νοτιοδυτικά, εκβάλλει στον Πατραϊκό κόλπο. Στην περιοχή Αγ.

Δημητρίου έχει δη μιουργη θεί ταμιευτήρας από τον οποίο γίνεται απόληψη νερ ού για την ύδρευ ση της Αθήνας. Καθεστώς προ στασίας

Ο Εύηνος παρουσιάζει μεγάλο οικολογικό ενδιαφέρον και τούτο γιατί στο μεγαλύτερο τμήμα του είναι δυσπρόσιτος και δεν έχει διαταραχθεί ο ίδιος και το γειτονικό του περιβάλλον από

τον άνθρ ωπο. Περιλαμβάνει αξιόλογα παραποτάμια δάση ενώ στις εκατέρω θεν της κοίτης

του πλαγιές υπάρχουν πυκνά δάση φυλλοβ όλων και αειθαλών πλατύφυλλων . Η πανίδα του είναι πολύ ενδιαφέρ ουσα και περιλαμβάνει (ακό μη) αρκετά είδη που γίνονται ολοένα και πιο σπάνια, όπω ς η βίδρα, η πέστροφα, κ. ά, [5]. Ωστόσο, στα τελευταία χρόνια υπάρχει αυξανό μενη επίδραση του ανθρώπου στο οικοσύστημα, κυρίωξ με την κατασκευή υδρευ τικών και αρδευτικών έργων που αναμένεται ότι μακροπρόθ εσμα θα επηρεάσουν το οικοσύστη μα.

Στις εκβ ολές του Εύηνου σχηματίζεται ένα αρκετά εκτεταμένο δέλτα (90 km2) που προσφέρει μία μεγάλη ποικιλία υγροτόπων. Το δέλτα αποτελεί προστατευμένο και έχει προταθεί η υπαγωγή του στο ευρωπαϊκό δίκτυο περιοχών ΝΑTURA 2000 με κωδικό Α231 0000 Ι (εκτός των εκβολών του Ευήνου, η προστατευ όμενη περιοχή περιλαμβ άνει και το Δέλτα του Αχελώου, τη λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου-Αιτωλικού και τις νήσους Εχινάδεξ), Η περιοχή

αποτελεί επίσης θεσμοθετημένο τοπίο Φυσικού Κάλλους και διατηρητέο Μνημείο της Φύσης και είναι χαρακτη ρισμένη σαν Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά της Ελλάδας, αποτελεί δε

και περιοχή

CORINE [13].

Η περιοχή από τις εκβολές του Ευήνου μέχρι το δέλτα του Αχελώου προστατεύεται από τη Σύ μβαση

RAMSAR.

Ανθρωπογενές περ ιβάλλον Δεν β ρέθη καν επεξεργασμένα στοιχεία στις προσιτές μελέτες . Ιστο ρ ικά

λαογ ραφικά στο ιχεία

Την ονομασία του έλα βε ο ποταμός από τον βασιλιά των Αιτωλών Εύηνο, ο οποίος αδυνατώντας να πιάσει τον απαγωγέα της κόρη ς του Μάρπησσας, Ίδα, έπεσε στα νερά του ποταμού -που τότε ονομαζόταν Λυκόρμας- και πνίγηκε [ Ι Ο].

Β. ΣΤ ΟΙΧΕΙΑ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ Οριοθέτηση λεκάνη ς

Β όρεια, βορειοδυτικά: Παναιτωλικό. Βορειοανατολικά: Βαρδούσια. Νοτιοανατολικά: Όρη Ναυπακτίας και Αράκυνθος.

PESCA -

Έκταση λεκάνης

1111 ιαη' [1] 1070 ιαη' [10]

Έκταση δέλτα

90 km2 [2]

Ποτα μός Εύηνος

Γεωλογική εξέλιξη Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες. Υπολεκάνες

Όνομα υπολεκάνης

Έκταση

Αγ , Δη μητρίου

351 288 231 43

Αχλαδόκαστρου Πόρου Ρηγανίου

Γέφυ ρας Μπανιά

(km')

Ευηνοχω ρίου

!!nYn: [11) Άλλοι υδάτινοι πόροι στην ευρύτερη περιοχή

•

Ταμιευτή ρας Αγίου Δημητρίου , στη ροή του Εύηνου , που εξυπηρετεί τις ανάγκες ύδ ρευσης της πόλης των Αθηνών. Έχει μέγιστη και ελάχιστη χω ρητικότητα

131

και Ι 04 χ

10' m' αντίστοιχα και μέση ετήσια απορ ροή 694 χ 10' m' (απορ ροή Ιουλίου: 11,9 χ 10' πι' ) [ Ι].

•

Ποταμός Μόρνος . Έχει τις πηγές του στις νότιες κλιτείεξ του όρους Οίτη και δ ιατρέχει την Φ ωκίδα, εκβάλλοντω; στον Κορινθιακό κόλπο, κοντά στην πόλη της Ναυπάκτου,

σχη ματίζοντας δέλτα εκτάσεως 29

km' . Το

κατώτερο τμήμα του αποτελεί το φυ σικό ό ριο

των νομών Φ ωκίδας και Αιτωλοακαρνανίας. Στη ροή του Μόρνου έχει κατασκευασθεί

φ ράγμα και έχει δη μιουργηθεί ταμιευτήρας χωρητικότητα; 772 χ 1ο' m' με κύρια χρήση νερού την ύδρευση . Ένα ποσοστό των νερών της λεκάνης του Εύηνου διακινείται υπογείωξ προς τη λεκάνη του Μόρνου

•

[1], [11].

Λίμνη Τριχωνίδα . Είναι η μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας και βρίσκεται στο νο μό Αιτωλοακαρνανίας, στη λεκάνη απορροής του Αχελώου. Ένα ποσοστό των νερών της λεκάνης του Εύηνου

(7 %)

διακινείται υπογείως προς την υπολεκάνη της Τριχωνίδ ας

[11].

Παραπόταμοι

Ο Εύηνος τροφοδοτείται από τα νερά του ποταμού Κότσαλου και των ρ ε μάτων Κλινοβίτη, Γιδ ομανδρίτη, Κοκκινόρ ρεμα, Μαυ ρ ονέρι, Πορτάρη , Περιβολιώτικο , Βαθύρ ρεμα , Λογγούλα, Ποταμούλα, Χοχλαστή και Δαφνό ρ ρεμα

[10].

Γ. ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Μορφομετρικά δεδομένα

Μήκος Υψόμετρο διαδρομή ς ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερ ικών Υδάτων

92 km [3] 80 km [10] μέγιστο 1400 m,

ελάχιστο Ο

m [2] 69

PESCA -

Ποταμός Εύηνος

Μέσο πλάτος Κλίση

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες

Βάθος

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες

Μέγιστο πλάτος

Ανάγλυφο

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες

Διάκριση ζωνών

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες

Σύσταση πυθμένα ανά ζώνη

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες

Πετρώματα υδρολογικής λεκάνης

Η λεκάνη του Εύηνου χαρακτηρίζεται γεωτεκτονικά από τις ζώνες Γαβρόβου - Τριπόλεως και Πίνδου. Η πρώτη περιγράφεται από τους εξής γεωλογικού; σχηματισμούς: φλύσχης, ασβεστόλιθοι Παλαιόκαινου - Κάτω Ηώκαινου και ασβεστόλιθοι Άνω Κρητιδικού _ Κρητιδικού. Η δεύτερη ζώνη περιγράφεται από τους σχηματισμούς φλύσχη, ασβεστόλιθων Άνω Κρητιδικού , Πελαγονικών πλακωδών ασβεστόλιθων Ανώτερου Ιουρασικού, και πυριτικών σχιστόλιθων και ασβεστόλιθων Τριαδικού.

Δ. ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Το ύψος των βροχοπτώσεων στη λεκάνη απορροής του Εύηνου είναι σημαντικό (περίπου 1282 mm σε ετήσια βάση). Η τροφοδοσία της λεκάνη; με υπόγεια νερά γίνεται με υπόγειες διακινήσει; από βορειότερες περιοχές (λεκάνη Τρικεριώτη) με εκφορτίσεις του καρστικού συστήματος Λάκμου-Τζουμέρκων

[1], [11]

Ετήσιο ύψος βροχής στη λεκάνη του Αχελώου

1282,3 mm [1] 1500 mm [10]

Μηνιαία κατανομή ύψους βροχής

Θέση: Πόρος Ρηγανιοϋ (ΥΠΔΕ) lαν.

Φεβ . Μαο . Απρ. Μαϊ. Ιούν,

140,2 163,2 116,1 112,2 71,1 40,0

!l!ri!1: [1] (δεδομενα από Μαμάσης &

Ιουλ,

Σεπτ. Οκτ. Νοε. Δεκ. Ναλμπάντης,

Θέση: Αράχοβα / πεοίοδοα Ιαν.

ΦεΒ. Μαρ.

Απο. Μαϊ. lούν.

176,1 177,6 117,1 105,6 64,4 47,1

30,1 28,9 39,8 122,9 211,0 207,0

Αυγ,

lουλ.

Αυν. Σεπτ. Οκτ. Νοε. Δεκ,

1995)

1962-1981 27,9 24,2 69,2 124,6 180,3 264,9

!l!ri!1: [8J

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Θέση : Πλάτανος (ΥΠΔΕ) Ι περίοδοτ 1αν.

Ιουλ.

252 ,2 210 ,8 151,9 116,5 82,6 42,5

Φε β . Μαρ .

Απρ. Μαϊ. 1ούν.

Αυγ. Σεπτ.

Οκτ. Νοε . Δεκ.

Ποταμ ό ς Εύηνο ς

1962-1981 35,7 22,9 51,6 142,8 243,3 284,9

llirm: [8] Ε . ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

1.000 Χ 10' m' [10] 873 χ 10' m' [14] (θέση γέφυρ α Αρτοτίβας)

Ετή σια απο ρ ρ οή :

Μ έση μηνιαία παροχή

Μέση μηνιαία παροχή στη θ έση γέφυ ρ α Αρτοτίβας κατά την

περίοδο 1962-1970 (m'Is cc) 73,0 1ουλ. 56,0 Αυγ . 38,0 Σεπτ. 26, 0 Οκτ. 13,0 Νοε. Δεκ, 7,0

1αν .

Φ εβ . Μαρ . Απρ, Μαϊ.

Ιούν .

2,7 1,3 2,3 4,0 29,6 79,0

llirm: [141 Μ έση μηνιαία φυσικοποιημένη απορροή του Εύηνου στη

θέση Πόρος Ρηγανίου ωιγεοε) Ιουλ, 92,2 11,9 106,2 8,2 ΑυΥ . 107,8 Σεπτ. 7,3 80,5 Οκτ. 16,6 48,8 Νοε . 63,0 20,2 Δεκ . 131,6

1αν.

Φεβ . Μα ο, Απρ ,

Μαϊ. 1ούν.

llirm: [Ι]

(δ εδο μενα από Μαμά σης

Να λμπάντης,

1995)

Μ έση μηνιαία φυσικοποιημένη απορροή του Εύηνου στην

έξοδο λεκάνη ς (m 3Iscc)

1αν .

Φεβ , Μαο , Απρ ,

Μαϊ. 1ούν.

117,7 135,6 137,7 102,8 62,3 25,8 από Μαμάσης

1ουλ.

ΑυΥ· Σεπτ.

Οκτ. Νοε. Δεκ,

Π!rill:

[1] (δ εδο μενα

Ε ΚΘΕ

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

15,2 10,4 9,3 21,2 80,5 168,1

& Ν αλμπάντη ς, 1995)

Ποταμός Εύ ηνος

PESCA -

Μέση ετή σια παρ οχή

20 m'ls (μετά την αφαίρεση της ποσότητας που υδροδοτεί την Αθήνα)

Χαρακτη ρ ιστικά πηγών τρ οφοδο σίας -εισροών

Στην ευρύτερη περιοχή του δέλτα (Γαλατά

- Ευηνοχω ρίου) αναπτύσσονται προσχωματικοί υδροφορείς που διηθούν νερό του Εύηνου από ανάντη περιοχέξ, με αναβλύσεις σε διάφορα σημεία (π. χ. πηγές Κρυ ονερίου στην ομώνυμη κοινότητα, στους πρόποδες του όρους Βαράσοβα) .

ΣΤ. ΦΥΣ Ι ΚΟ ΧΗΜΙΚΑ ΔΕΔΟ ΜΕΝΑ

ΠΟΙΟΤΗΤΑ

NEPOV

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα δεδο μένα, τα νερά του Εύηνου είναι μαλακά, παρουσιάζουν φυσιολογική αγωγιμότητα και ρΗ και χαρακτηρίζονται σαν καλής ποσιμότητας.

ΘΕΣΗ ΔΕffΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ : ΓΕΦΥΡΑ ΕΥΗΝΟΧΩριον

Η ιιετ ο ιιτινία ενέονειασ δειγ ματοληψίασ (έτοc::!u{ νασ) Παράμετρο ι

Μονάδες

1995

1996 26 /5

2/7

3117

14/7

27/8

19,0

22 ,0

25 ,0

23,0

24,0

26 ,0

27,0

32 ,0

35,0

30,0

32,0

29 ,0

305

290

300

315

300

320

8, 1

8,05

8,25

8,0

7,9

7,96

7,95

8,28

0,1

0,2

0,5

0,4

0,3

0,4

0,5

0,4

0,2

0,1

0,2

0, 1

1,8

1,7

2,8

2,5

2,8

2,9

2,8

0,2

0,0

0,2

2,8

0,0

2,7

3,3

3,1

0,0

3,4

3,3

0,3

3,4

0,3

0,4

0,2

0,6

0,3

0,4

0,3

0,7

0,2

0,3

26/7

25,0

Θ ε ρμ οκρασία αέρα

'c 'c

Ηλ/κή αγωγιμότητα

μmhοs/cm

230

300

8,2

8,25

0,1

0,6

ρΗ Χ λωριόντα

Θειικά

Cl-

50 4- -

Οξ. ανθρ/κά κ οο. . Ό υδ. ανθρ/κα

CO, - -

Σύν . (Μ 0ν. & κατιόν.

Νάτριο Να + Μαγνήσιο Α σβέστιο

Mg ++ Ca ++

Υπολο ιπόμ . Νάτριο

meq /l meq / l meq /l meq /l meq /l meq /l meq /l meq /l meq /l

Ολική

CaCO,

Π αρο δ ική

'ο

Μ όνιμη

Ασβεστίου

1-01

11 11

Μαγνησί ου

ΠσσΙτο . κορεσμού

11 02

16/8

2,0

2,4

2,7

2,4

0,5

2,4

2,8

2,7

0,0

2,6

0,0

0,3

0,2

0,3

0,0

0,2

CISI

CIS I

C,S,

C2S )

C,S.

C:zS J

C,S,

C,S.

11,1

12,0

9,1

9,7

8,8

9,1

9, 1

mgll mgll mgll mgll mgll

120

110

150

140

155

150

100

140

135

140

145

140

100

120

135

120

130

120

140

135

101,0

115,0

109,0

107,0

98,0

102,0

115,0

99,0

100,0

Κατηγορία νερού

...

29/7

0,0

S.A . R . Βαθμ. αλκαλίωσης Να

1998

18/9

26 /6

Θερ μο κρ ασία νερού

1997

Π!riJl: [Ι Ο]

ΕΚΘΕ - Τνστιτούτο Εσωτ ερικών Υ δάτων

C2 S j

92,0

Ποταμός Εύηνος

PESCA -

Ε λάχιστη τιμή

Παράμετροι

Αγωγ . ωS/cm) l ρΗ

SO (mg/l) CI (mg/l) DO (mg/l) HCO, (mg/l) Na (mg/n Mg (mg/ l) Ca (mg/l) Ολ. σκληρ . Ha (mg/I Ca)

.!!!mI:

Μέγιστη τιμή

200,00 7,10 60,00

295,00 8,20 105,00

8,60 85,00

13,80 140,00

14,00 48,00 70,00

24,00 104,00 120,00

Τυπική τιμή

250,00 7,80 80,00 3,50

125,00 7,00 18,00 80,00 100,00

[11

Ζ. ΒΙΟΛΟΓΙΚΆ

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΆ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Φυτοπλαγκτόν

Δεν εντοπίσθηκαν δεδομένα, εκτός από κάποια στοιχεία για τα βενθ ικά δ έλτα του Ευήνου . Σε βαλτώδεις

ενώ , σε βαλτώδεις

στο

λασπώδεις αβαθείς περιοχές, χαμηλά της μεσοπαλιροιακής

ζώνης, υπάρχουν υψηλά ποσοστά αφθονίας των ειδών

depressulum,

Foraminifera

Ammonia beccarii

και

Protelphidium

λασπώδεις αβαθείς περιοχές, υψηλά της μεσοπαλιρ οιακής

ζώνης, υπάρχουν υψηλά ποσοστά αφ θονίας των ειδών

Jadammina polystoma, Trochammina

infla ta και Discorinopsis aquayoi. [9] Ζω οπλαγκτόν Δεν εντο πίσθηκαν δεδ ο μένα Ασπόν δυλη πανίδα

Δεν εντοπίσθ ηκαν δεδομένα Υδρόβια και υδρ οχαρής βλάστηση Από μελέτη που πρ αγματοποιή θη κε για τα Τραχε ιόφυ τα στο, στην περίοδο

τμήμα του ποταμού βόρεια του εθνικού δρόμου Αθηνών

1975- 1978

για το

Αγρινίου και μέχρι τις εκβ ολές

παραθέτουμε τα εξής:

Στο τμήμα βόρεια του εθνικού δρόμου την εικόνα της βλάστησης καθορίζει ο δενδρώδης

(Neriuln oleander, Vitex agnus-cαctus) . Τον ποώδη όροφο συνθέτουν τα είδη Geranium nιolle, G. brutium, Medicago polymorpha, PlalItagO lagopus, κ.ά , Προχωρώντας προς τις εκβολές και 5 km περίπου πριν, σχηματίζονται επιμήκεις συστάδες κατά μήκος των κρασπέδ ων του ποταμού με Populus alba, Ρ. nigra και ArIIndo donαx. Περίπου 2 km από τις εκβολές εμφανίζεται μόνο παρόχθια βλάστηση με Platanus, NeriullI και Vitex. Τέλος, κοντά στις εκβολέξ, όπου το νερό ρέει αργά, η βλάστηση είναι φτωχή : συναντώνται λίγα μόνο άτομα από τα είδη Zostera ιιοlΙίί, Myriophyluιn spicαtum και Vallisneria spiralίs (βάθος 10-50 cm), ενώ στην παρόχθια αμμώδη περιοχή το δενδρώδη όροφο αποτελούν τα είδη TamarΊX parviflora και Τ. slnyrnensis . Η φυσιογνω μία της βλάστησης ό μως εκφ ράζεται κύρια από τον πο ώδη όροφο με τα είδη Juncus acutus, J. maritimus και τον ποώ δη υποό ροφο με τα αλόφυτα Limonium sp., Suaeda sp., Arthrocnemum p erenne και Aster tripo lium. [7] (Platanus orientalis)

και ο θαμνώδης όροφος

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Εύηνος

Στην περιοχή του δέλτα απαντώνται υδρόφυτα (Potamogeton spp., Zostera spp., Ranunculus spp ., Ruppia spp .), διάφορα αλόφυτα (Salicornia spp., Arthrocιιemunr spp., Haloccnemum spp .), βλάστηση καλαμώνων από Phragnrites australis και Typha latifolia, βλάστηση αμμοθινών (Agropyrum spp., Am mophila spp ., Cacile maritima), κ.α , [3]

Ορνιθοπανίδα

Ε ίδ ος

Κοινή ονομασία

Acrocephalus melanopofξon 110υστακοποταμίδα Aef!Jipius J1lOnachus Μαυρόγυπατ AQuila chrvsaetos Χρυσαετόε AQuila clanga Στικταετότ Αaιιilα heliaca Βασιλαετόε Aq uila oomarina Κοαυγαετότ Πορφυροτσικνιάξ Ardea plIrOlIrea Aythya nyroca Β αλτόπαπια Πετροτριλίδα Burhinus oedicnemus Αετογερακίνα BlIteo rufinus 110υστακογλάρονο Chlidonias hybridus 11αυρογλάρονο Chlidonias n ifξer 11αυροπελαΡΥόζ Ciconia nigra Καλαμόκιο κοε CirclIs aeruf?inosus Circus OYf?arf?us Λιβαδόκι οκοτ Efξretta alba Αονυοοτσικνιάσ Κιρκινέζι Falco naumanni Γερογλάρονο Gelochelidon nilotica Νεροχελίδονο Glareola pratincola Όρνιο GyPS {ulvιIs Θαλασσαετό; Haliaeetus albicilla Σπιζαετόο Hieraaetus {asciatus Σταυραετό; Hieraaetzιs oennatlIs Καλαμοκανάε Hinιantopus himantoous Αγκαθοκαλη μάνα Hoolopterus spinosIIs Λεπτόραμφο; γλάρο; Larus fξenei 11αυ ρ οκέφαλοζ γλάΡΟζ LanIs nzelGIlOcephalus Τσίφττκ Milvιιs Inigrans Λεπτο μύτα Numenius tenuirostris Αργυ οοπελεκάνοε Pelecanus crisPIIs ΡοδοπελεκάνΟζ Pelecanus onocrotalus Θαλασσοκόρακατ Pltalacrocorax GI"istotelis Λαγγόνα PhalacrocoraxOY f?maeus Φοινικόπτερο Phoenicopterus rub er Χουλιαρομύτα Platalea leucorodia Plegadis {alcinellus Χαλκόκοτα Αβοκέτα Recurνirostra avosetta Καστανόπαπια Tadornaferruf?inea

Φ.

Ε.

Δι

+ + + +

+ +

+ + + + + + + + + + + + + + +

+ +

+ + + + +

+ +

Δ3

+ + + + + + +

+ + + + +

Δι

+ + +

+ +

+ + + + + + + + + +

ΕΚΘΕ - Ιν στιτο ύτ ο Εσωτερικών Υ δάτων

PES CA -

Είδος

Κοινή ονομασία

Tadorna tadorna TiclIodroma muraria

lliιY!ι:

Β αρβά ρα

Σβ αονίστοα

Φ.

Ε.

Δι

+ +

Ποταμός Εύ ηνος

ΔΖ

Δ3

+ +

ΔΖ

Δ3

[3]

Οικογένεια

Ε ίδ ος

Κοινή ονομασία

Β ουτηττάοια

Βουτηχτάρια

TachybaDtuS ruficolis Podiceps cristaus Podiceps auritus Podiceps ni~ricolis Ph alacrocoracid ae Pllalacrocorax caι-bo Pha lacrocorax aristotelis Phalacrocorax PYfξmeus Ple$!adis falcinellus Thresciornithidae Ple$!adis falcinellus

Β ουτητταοάκι Σκουφο βούτι

Δι

+ + +

ΜαυοοΒούτι* Φαλακροκόρακεσ Κορμοράνοι;"

+ + +

Θαλασσο κόρακαο Λαγγόνα* Χαλκόκοτα*

Θρησκιόρνιθεο Χαλκόκοτα*

Νεο οτ ελίδ ονα

Glareola Dratincola

Νεοοτελίδονο

Recu rνirostridae

Ανωυαμφίδ εα

HiInantoDus himantoDus

Καλαιιοκανάσ"

An atίd a e

Νη σοειδή

Anas crecca Anas platyrynchos Α,ιω penelope Scolopacidae Calidris cal1utus Calidris alba Calidris minuta

Κιοκίοι

CalidrΊS teIIlrιIinckίi

Σταττοσκαλίδοι

Calidris fernI$!inea

Δοεπανίτσα

CalidrΊS αΙρίιια

Λασποσκαλίδ ρα

Philomachus pu~ax LiIIll10cryptes minimus Callina$!o $!αΙΙί ιιαfξo ScoloDax rusticola Limosa limosa Numenius DhaeoDus Numenius ten uirostris Numenius arquata Trin~a erythropus Tril1$!a totatus Trinfξa tetanus Trin$!a stra~l1atίlis Trinfξa Ilebularia

Μαχητή ;

Ε.

ΧουσοΒούτι

Glareolίdae

ΕΚΘΕ

Φ.

+ +

+ + +

Π ρασινοκέφαλη Σφυριχτάρι

Μπεκατσοειδή

Διπλοσκαλίδοα Λευκοσκαλίδρα

Μικοοσκαλίδο ι

+ + +

Λιμνοκρύπττκ Μπεκα τσίν ι Μπεκάτσα

Οτθοτούολι Σιγλίνουο οτ

+ +

Του ρλίδα

MαυoόΤOUΎΎας Μάοτυ οασ Λεπτότρυγγαο"

Π ρ ασινοσκέλτκ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

+ + + + + +

+ + + + + + + + + +

Μικοοτουολίδα"

Κοκκινοσκέλτκ

+ + +

+ + + +

+ + + + + + 75

PESCA -

Ποταμ ός Εύηνος

Ο ικογένεια

Ε ίδ ος

Κοινή ονομασία

Φ.

Ε.

Λασπότρυγγαε

Trinf!.a ochropIIs Trinf!.a f!./areo/a Actitis llypo/eucos Arenaria interpres Pha /aroTJus /obotus . Πm!ι: [6]

Δα σότρυγγαα

Δι

Δ2

Δ3

+ +

+ + +

Ακτίττκ

Χαλικοκύληε

Ακανόνιστο

Κολυμπάρι

Ακανόνιστο

* είδη που περιλαμβάνονται στον κόκκινο κατάλογο Φ:

φωλιάζουν

Δ, :

διαχειμάζοντα

Ε:

ενδημικά

Δ, :

διαθ ερίζοντα

Δι :

διερχό μεν α

μεταναστεύ οντα

Λοιπά είδη πανίδας

Caretta cαretta

(στο εκβολικό σύστημα)

[3]

Ιχθυ ο πανίδα

Η ιχθυοπανίδα του Εύηνου δεν έχει επαρκώ; διερευνηθεί. Σε περιορισμένο αριθ μό δειγμάτων από το κατώτερο τμήμα του ποταμού βρ έθηκαν

Leuciscus cepha/us. Gambusia ajjinis,

και

ενώ σε δειγματοληψίες που έγιναν σε αβαθή μικροτενάγη με

Barbus p e/oponnesius,

υφάλμυρο νερό και αμμώδες-ιλυώδες υπόστρωμα που βρίσκονται κοντά στη Κάτω Βασιλική, σε περιοχή που τοπικά είναι γνωστή με την ονομασία Βάλτος, αλιεύθηκαν άτο μα του γένους

Knipowitschia [12].

Σύμφωνα με τους

εκβολές του Εύηνου είναι το Κ. προστατευόμενο

σε

[4], το είδος Knίpowitschia που panizzae. Το είδος αυτό βρίσκεται στην

Ευ ρωπαϊκό

επίπεδο

(Κοινοτική

Οδηγία

για

απαντάται στις Ιταλία και είναι

τους

οικότοπους

(92/43IEEC).

Η. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΧΘΥΟΠΛΗΘΥΣΜΩΝ

ΑΠΕΙΛΕΣ

Δεν υπάρχουν δεδομένα

Θ . ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΑΝΗ Δεν εντοπίσθηκαν δεδομένα στις προσιτές μελέτες

Ι. ΟΙ ΚΟΝ ΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙ ΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΑΝΗ

Δεν εντοπίσθηκαν δεδομένα στις προσιτές μελέτες

ΙΑ. ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΤΑΜΙΑ ΖΩΝΗ

ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΕΙΣ

Κατηγ ορία χρή σεων

Αλιεία Ο Άρδευση 0 Τουρ . Αναψ. Ύδ ρευση 0 Βόσκηση 0 Ενέργεια !Ι!α/ς: [11], [2J, [Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας]

Απο ρρίψεις

Αμμοληψία

ΕΚΘΕ

Τεχνικά έργα 0 Λατομεία Ο

Ινστιτ ούτο Εσω τερ ικών Υδ άτων

PESCA -

Π οταμός Εύηνος

Επιβαρύνσεις

ΒΑΘΜΟΣ

Χρήσειξ

σο βαρή

μέτρια

ελάχιστη

Αλιεία

Άρδευση Του ρ .

Αναψ.

Βόσκη ση

Ύδρευση Ενέργεια Απορρίψει;

Α μμοληψία

+ +

Τεχνικά έργα Π!Jlli: [Ι] ,

ΙΒ.

(2], [3],

[Περιφερεια Δυτικης Ελλάδας]

ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑΣ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ

ΤΗΣ

ΧΡΗΣΕΩΝ

ΚΑΙ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΩΝ

ΚΑΙ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΤΟΥΣ

ΣΤΟ

ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ Άρ δευση

Ύδρευση . Κύριες χρήσεις των νερών του Εύηνου είναι η άρδευση και η ύ δρευση .

Στον ταμιευτήρα Αγ. Δημητρίου γίνεται κατακρ άτηση νερού για την ύ δ ρευση της Αθήνας, με

αποτέλεσμα

τη

σοβαρή

ελάττωση

της παροχή; κατάντη του

φράγματος .

Μία σειρά

αρδευτικών έργων (Τρ ίκορφου , Γαλατά Ευηνοχωρίου, Αβαρίκου Ανάληψης και Πό ριαρη Φαμίλας)

δεσ μεύουν ποσότητες νερ ού για την

άρδευση

περίπου

17.000 στρ εμμάτων 2000 στρέμματα

αγροτικής γης που βρίσκονται κυρίως στην περιοχή του δέλτα (μόνο

β ρίσκονται λίγο ψηλότερα από το δέλτα) . Υπάρχει προοπτική οι αρ δευόμενες εκτάσεις να αυξηθούν σε

22.000 στρ έμματα [1], [11].

Λόγω της υπεράντλησης , τμήματα του ποταμού ξεραίνονται εποχιακά και δεν αποτελούν

πλέον σημαντικούς βιότοπους για τα ψάρια. Πολλές φορ ές, κατά το μήνα Ιούλιο δ εν εκρέει καμία ποσότητα νερού από τον ταμιευτήρα.

Α μ μολη ψ ία

Τεχνικά έργα

Επεκτάσεκ . Σε διάφο ρα σημεία του ποταμού γίνεται έντονη

αμμοληψία. Η περιοχή του δέλτα έχει υποστεί πολλές αλλοιώσεις από ανθ ρωπογενείς

επιδράσειξ, με σημαντικότερη την τεχνητή μεταβολή της κοίτης του ποταμού . Άλλες επεμβάσεις περιλαμβάνουν την επέκταση καλλιεργειών και οικισμών και διάφ ο ρα τεχνικά έργα .

Ρύπανση . Η ρύπανση δεν φαίνεται να αποτελεί ιδιαίτερ ο πρόβλημα για το μεγαλύτερο μέρος του ποταμού, είναι ό μως αρκετά σημαντική στην εκβολική ζώνη (γεωργικές δραστηριότητες, απόβλητα βιοτεχνιών, μεταποιητικών επιχειρήσεων, στάβλων και εκτροφείων) και

[3].

ΙΓ. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΛΙΕΙΑΣ

Δεν διενεργείται επαγγελματική αλιεία στον ποταμό . Μονάδες εκτροφής υδρόβιων οργανισμών με χρήση νερών του ποταμού

Δεν αναφ έρθηκαν. Αλιευτικοί ΣυνΙμοί

Σύλλογοι

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

Δεν υπάρχουν.

PESCA -

Π οταμός Εύ ηνος

Διεν έργεια ε μπλουτισμών

Δεν αναφέρθηκαν.

ΙΔ. ΜΕΛΕΤΕΣ - ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΙΤΛΟΣ

Α /Α

ΦΟΡΕΑΣ Δ Ι ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΕΤΟΣ

ΦΟΡΕΑΣ

ΚΟΣΤΟΣ

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ

ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Ι

ΔΙΑΧΕΙ ΡΙ ΣΗΣ ΤΩΝ ΥΔΑΤιΚΩΝ

ΕΜΠ-ΙΓΜΕ-ΚΕΠΕ

ΥΠΟΥΡΓΕlO

1996

ΑΝΑ ΠΤΥΞΗΣ

ΠΟΡΩΝ ΤΗΣ ΧΩΡ ΑΣ ΑΠ ΟΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΕΛΛ ΗΝ ΙΚΩΝ

ΕΛ ΛΗΝ Ι ΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΩΣ ΦΥΣΙ ΚΩΝ

ΒlOΤΟ Π ΩΝ

ΠΟ ΡΩΝ

ΥΓΡΟΤΟ ΠΩΝ

1994

Ε ΡΕΥΝ Α ΕΚΤιΜ ΗΣ ΗΣ ΚΑΙ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΥΔΑΤιΚΟΥ ΔΥΝΑΜ ΙΚΟ Υ ΤΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ

ΤΟΥ ΚΑΤΩ ΑΧΕΛΩΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ

ΑΡ IΣΤΟΤΕΛΕlO

ΑΝΑ Π ΤΥΞ Η ΚΑΙ ΤΗΝ

ΠΑΝ ΕΠΙΣΤΗΜΙ Ο

Π ΕΡΙΒ ΑΛΛ ΟΝΤιΚΗ

ΘΕΣΣΑΛΟΝ Ι ΚΗΣ

Υ Π Ο ΥΡ Γ Ε lO

ΠΕΡΙ Β Α Λ Λ ΟΝ ΤΟΣ

1995

ΧΩ ΡΟΤΑΞ ΙΑΣ ΚΑΙ ΔΗΜ ΟΣΙ ΩΝ ΕΡ ΓΩΝ

ΑΝΑΒΑΘ Μ Ι ΣΗ ΤΟΥ ΔΕΛΤΑ ΤΩΝ

Λ ΙΜΝΟΘΑ ΛΑΣΣΩΝ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΟ Υ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΗΣ ΠΕΡlOΧΗΣ

ΠΡ ΟΜ ΕΛ ΕΤΗ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΤΟΥ

ΥΔΑ ΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΤΟΥ

ΤΑΜΙ ΕΥΤΗΡΑΜΟΡΝΟΥ ΑΠΟΤΗ ΛΕΚΑΝ Η ΤΟ Υ ΠΟΤΑΜΟΥ

•

ΟΤΜΕ ΣΥΜΒ . ΜΗΧ. ΕΠΕ

• •

ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΠΕ

•

Δ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ

•

Γ. ΚΑΡΑΒΟΚΥΡΗΣ& ΣΥΝ ΕΕ

•

Θ . ΓΚΟΦΑΣ

ΥΔΡΟΤΕΚ ΥΔΡΑΥΛ. ΜΕΛ ΕΤΕΣΕΠΕ

1991

ΥΠΕΧ ΩΔΕ

1986

Υ ΠΕΧΩΔΕ

ΣΙΑ ΕΕ

ΕΥ ΗΝΟΥ

& ΣΥΝ

ΕΠΕ

ΠΡΟΓΡΑΜ ΜΑ ΟΡ ΙΟΘΕΤΗΣΗΣ

ΥΓΡΟΒ lOΤΟΠΩΝ ΣΥ ΜΒΑΣΗΣ

RAMSAR. ΥΓΡΟΒ Ι ΟΤΟΠΟΣ:

ΜΠΑ ΛΗ &συν .

M EΣOΛOΓΓl

ΙΕ. ΦΟΡΕΙΣ ΠΟΥ «ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ» ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Όνομα φορέα Υπ. Γεωργίας

Διση Σ. Ε.Ε .

Α.Ε.Π.

Τμ. Προστ. Αρδ . Υδάτων

Πλαίσ ιο

ΕΥΔΑΠ Ποιότητας Ύδατος

απασχ/νων

Πρόγρ. ελέγχου

Μηνιαίες μετρήσεις και

ποιότητας αρδευτικών

δειγματοληψίες φυσ/κών

υδάτων ι

παραμέτρων 2 Μηνιαίες δειγματοληψίες

Υπηρεσία Ελέγχου

Αρ .

Μεθοδολογία

4 (εδαφ/κό εργ. )

Πρόγρ . ελέγχου

αναλύσεις φυσικοχη μικών

ποιότητας πόσιμων

παραμέτρων, μικροβίων,

υδάτων 3

γεωργικών φαρμάκων και

βαρέων μετάλλων 4

1 Από το Μάιο του 1980 το πρόγραμμα προσαρμόστηκε στις απαιτήσεις των Οδηγιών 77/795 και 81 /856 της ΕΕ "περί ανταλλαγής πληροφοριών για ποιότητα επιφανειακών γλυκών νερών στην Κοινότητα" .

ΕΚΘΕ - Ινστιτού το Εσωτερ ικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Εύηνος

Θέση δειγματοληψίας: Γέφυ ρα Ευηνοχω ρίου . Γίνεται επιτόπια καταγραφή θερμοκρασίας, ρΗ και αγωγιμότητας από νομαρχιακές υπηρεσίες και συλλέγονται δείγματα που

αναλύονται από

το

εδαφοϋδρολογικό εργαστή ριο (Αθήνα) .

3 4

Στα πλαίσια των Υπουργικών αποφάσεων Οικ. 46399/1352 (1986) και Α 5 2280 (1983 ). Γίνεται έλεγχος μόνο των νερών που μεταφέρονται στο Μόρνο με σκοπό την ύδρευση της Αθήνας. Τα δείγματα αναλύονται στα εργαστήρια Γαλατσίου (γενικές χη μικές και μικροβιολογικές αναλύσεις),

Μενιδίου (γεωργικά φάρμακα) και Κιούρκας (βαρέα μέταλλα).

Ι ΣΤ.

ΟΡΓΑΝΩΣ ΕΙΣ

Φ ΟΡΕΙΣ

ΣΎΛΛΟΓΟΙ

ΠΟΎ

ΣΥΝΔΕ ΟΝΤΑΙ

ΜΕ

ΤΟ

ΣΥΣΤΗΜΑ

ΙΔΙΟΤΗΤΑ

Ο ΝΟΜΑ ΑΙΤΩΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡ ΙΑ

Δ Ρ ΑΣΤΗ ΡΙΟΤΗΤΑ

ΜΕ Λ Η

ΣΤΟΙ Χ Ε Ι Α

170

ΥΠΕΥΘ : ΛΥΜΠΟΥΡΙΔΗΣ Δ.

Ι. ΣΤΑΪΚΟΥ

Αστική μ η

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΠ ΙΟΥ

Κερδοσκοπ ική

Ετ αιρ ία

ΠΕΡΙΒΑΛ ΛΟΝΤΟΣ

ΤΗΛ .

ΣΥ ΛΛΟΓΟΣ ΝΑΥΠΑΚΤΙΩΝ

ΦΙΛΩΝΤΟΥ

Σύλλογος-

ΠΕΡΙΒ ΑΛΛΟΝΤΟΣ

Σωματείο

ΠΛΑΣΤΗΡΑ

ΤΗΛ .

Α στική μη

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Α ΙΤΩ ΛΙΑΣ

Ι Ζ.

ΕΝΕ Ρ ΓΕ ΙΕ Σ ΔΙΑΧΕΙ ΡΙΣΗ

Κ . ΛΆΣΚΑ

Κερδ οσκοπική

ΠΕΡΙΒ ΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ

ΠΟΎ

13, ΝΑΥΠΑΚΤΟΣ

ΤΗΛ.

ΠΡΑ ΓΜΑΤΟΠΟΙΗ ΘΕΙ

0634-22296 151, ΑΙΤΩΛΙΚΟ

ΥΠΕΥΘ: ΠΕΡΓΑΝΤΗΣ Φ .

Εταιρία

ΕΧ ΟΎΝ

0641-24755

rrΠΕVΘ : ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛ ΟΣ Π

« Η ΕΠΙΒΙΩΣΗ " ΚΕΝΤΡΟ ΟΙΚΟΤΟΥΡ ΙΣΜΟΥ

21, ΑΓΡΙΝΙΟ,

ΜΕ

0632-23343

ΣΚΟ ΠΟ

ΤΗ Ν

Α ΞΙ ΟΠ ΟΙΗΣΗ ΤΟΎ ΠΟΤΑΜΟΎ

Οι απολήψεις σημαντικών ποσοτήτων νερού για την ύδ ρευση της Αθήνας επη ρρεάζουν

αρνητικά την υδρόβια ζωή. Εκτός από την υπαγωγή του δέλτα του Εύηνου σε καθεστώς προστασίας (ΝΑTURA

2000, RAMSAR),

δεν είναι γνωστές άλλες ενέργειες με δυνητικά

θετικέξ επιπτώσεις στα οικοσυστήματα. ΙΗ . ΚΎΡΙΟΤΕΡΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟ Ο ΙΚΟΣΎΣΤΗΜΑ Η συγκράτηση του νερού στον ταμιευτήρα Αγ . Δημητρίου ενδέχεται να επηρεάζει τον

υπόγειο υδροφορέα, με αποτέλεσμα την ελάττωση της ποσότητας των γλυκών νερών και την αύξηση της αλατότητας στην περ ιοχή του δέλτα που τροφοδοτείται από διηθήσεις του ποταμού. Αν και η ποσότητα του νερού του Εύηνου που απομένει μετά την εκτρ οπή μέρους του νερ ού για την Αθήνα είναι σημαντική, η ασυνέχεια της ροής καθ ιστά το όλο σύστημα

εξαιρετικά ασταθές και δυσμενές για την επιβίωση των ψαριών. Δεν είναι γνωστό πώς θα αντιδράσουν μακροπρόθεσμα τα ψάρια και άλλοι ζωικοί και φυτικοί οργανισμοί σε αυτές τι;

ποσοτικέ; και ποιοτικά; αλλαγές του νερού.

ΙΘ.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Τ ΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΎ ΠΟΤΑΜΙΟΥ ΣΎΣΤΗΜΑΤΟΣ

Π Ρ ΟΤΕΙΝ ΟΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ

Γεω μ ο ρ φ ολογικά, β ιολογικά και ο ικολογικά χαρακτηρ ιστικά Ο Εύηνος πηγάζει από τα Βαρδ ούσια όρη και εκβάλλει στον Πατραϊκό κόλπο . Το ύψος των βροχοπτώσεων στη λεκάνη απορ ροής του Μό ρνου είναι σημαντικό όπως ση μαντικέξ είναι

και οι εκφορτίσειξ του καρστικού συστήματος Λάκμου-Τζουμέρκων , τυ; οποίες δ έχεται ο ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Εύηνος

ποταμός. Σπς εκβολές του Εύηνου σχηματίζεται ένα αρ κετά εκτεταμένο δέλτα (90 kιn') που προσφέρει μία μεγάλη ποικιλία υγροτόπων. Το δέλτα αποτελεί προ στατευμένο βιότοπο (σύ μβαση ΡΑΜΣΑΡ κλπ.) .

Στην ευρύτερη περιοχή του δέλτα (Γαλατά - Ευηνοχωρίου) αναπτύσσονται προσχωματικοί υ δροφορείς που διηθούν νερό του Εύηνου από ανάντη περιοχέξ, με αναβλύσεις σε διάφορα σημεία (π.χ, πηγές Κρυονερίου στην ο μώνυμη κοινότητα, στους πρόποδες του όρους Βαράσοβα) . Τα νερά είναι μεσαίας σκληρότητας, παρουσιάζουν φυσιολογική αγωγιμότητα και ρΗ και έχουν καλή οξυγόνωση .

Η βλάστηση περιλαμβάνει υφυδατικά και εφυδατικά υδρόφυτα, καλαμώνες και παρυδάτια δ ένδρα . Στην περιοχή του δέλτα απαντώνται υδρόφυτα διάφορα αλόφυτα βλάστηση καλαμώνων και βλάστηση αμμοθ ινών.

Κύριες χρήσεκ; των νερών του Εύηνου είναι η άρδευση και η ύδρευση. Στην περιοχή Αγ.

Δη μητρίου έχει δη μιουργηθεί ταμιευτή ρας ολικής χωρητικότητα; 131 hm 3 , από τον οποίο γίνεται απόληψη νερού για την ύδρευση της Αθήνας. Λόγω της κατακράτηση νερού στον ταμιευτή ρα υπάρχει σοβαρή ελάττωση της παροχή; κατάντη του φ ράγματος. Τμή ματα του ποταμού , ιδίως κατά το μήνα Ιούλιο , ξεραίνονται εποχιακά και δεν αποτελούν πλέον σημαντικούς βιότοπους για τα ψάρια. Μία σειρά άλλων αρδ ευτικών έργων δεσμεύουν ποσότητες νερού για αγροτικέ; καλλιέργειες. Η περιοχή του δέλτα έχει υπο στεί πολλές αλλοιώσει; από ανθρωπογενείς επιδ ράσεις, με σημαντικότερη την τεχνητή μεταβ ολή της κοίτης του ποταμού . Άλλες επεμβάσεις περιλαμβάνουν την επέκταση καλλιεργειών και οικισμών, την έντονη αμμοληψία και διάφορα τεχνικά έργα.

Υπάρχει κάποια πληροφόρηση για την ορνιθοπανίδα και μία μικρότερη πλη ροφόρηση για την υδρόβια βλάστηση . Η ιχθυοπανίδα και άλλα στοιχεία του οικοσυστή ματος δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς ή δεν έχουν μελετηθεί καθόλου .

Προτεινόμ ενα έργα

- ενέ ργειες

Δεδομένου ότι το σημαντικότερο πρόβλημα του Εύηνου είναι η υπεράντληση , είναι αναγκαίο να υπάρξει ορθολογικότερη χρή ση του νερού ώ στε να απομένουν ικανοποιηπκές ποσότητες για τη διατήρηση των οικοσυστημάτων και της υδρόβιας ζωής. Οι [1 1] έχουν προτείνει ένα μοντέλο διαχείριση; που θα ικανοποιεί τον περιβαλλοντικό όρο για παραμένουσα παροχή Ι

m3/ sec

από τον ταμιευτήρα του Αγ.

Δημητρίου . Ωστόσο , η ελλιπής επιστη μονική

πληροφορία ιδίως όσο αφορά τη σύσταση των βιοκοινωνιών και nς οικολογικές απαιτήσεις

των ειδών αποτελεί εμπόδιο για τη δημιουργία και εφαρμογή οποιουδήποτε ολοκληρωμένου διαχειριστικού σχεδίου .

Η χημική ποιότητα του νερού παρακολουθείται ικανοποιητικά από την ΕΥΔΑΠ. Λόγω της οικολογική;

σημασίας

του

συστήματος

(ΝΑTURA

2000, RAMSAR)

αλλά

και

της

γενικότερης κοινωνικοοικονο μικής του ση μασίας για την ύδρευ ση της Αθήνας προτείνεται η δημιουργία παράλληλου προγράμματος παρακολούθησης της οικολογική; ποιότητας των νερών με τη χρησιμοποίηση ψαριών, φυτών, κλπ . σαν μέρους της διαδικασίας εκτίμησης,

σύμφωνα με τη φιλο σοφία και τη μεθοδολογία της Οδηγίας για το νερό της ΕΕ

(Council

Directive 2000/60/23 Oct 2000).

ΕΚΘΕ

Ινστιτ ο ύτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμ ός Εύ ηνος

Αναφορ ές

[Ι ] Υπουργείο Ανάπτυξης

(1996 ). Σχέδιο

προγράμματος διαχείρισης των υδατικών πόρων της

χώρας. ΕΜ Π-ΙΓΜΕ-ΚΕΠ Ε , Αθήνα, σελ.

[2]

Κουσουρής, Θ.

(1997) .

και

335

Παραρτή ματα .

Για τις λίμνες, τις λιμνοθάλασσες, τα ποτάμια και τους άλλους

υγρότοπους της χώρας. Στο : "Β ιώσιμη Ανάπτυξη με την Περιβαλλοντική Αγωγή" . Νο μαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αιτωλοακαρνανίας, Μεσολόγγι, σελ.

[3]

Ζαλίδης, Χ. Γ.

& Μαντζαβ έλας, Α. Λ. (Συντονιστές έκδοσης)

100-163 . (1994). Απογραφή

των

Ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πόρων (Πρώτη προσέγγιση) . Ελληνικό Κέντρο

Βιοτόπων - Υγροτόπων (ΕΚΒΥ). 587 σελ. [4] Ahnelt, Η. & Bianco, P.G. (1990). Orsin igobius milleri n. sp., a n ew species of treshwater goby ffom W-Greece (pisces: Gobiidae). Ann . Naturhist. Mus. Wien, 91 Β , 1-6. [5] Καραθανάση ΕΕ ., Βαϊναλή ς, Δ . , Κωσταντόπουλος, Δ . , Χαρίσης, Ν ., Κανέλλοξ, Θ . , Σωτηρόπουλος,

Α. ,

ΕΨΙΛΟΝ

ΑΕ. ,

Περγαντής,

Φ.,

Καλλιδρομίτου ,

Δ .,

Μποναζούντας, Μ ., Κοτρωνάρου Α ., Ρειζόπουλος, Α . , Δίκαιοξ, Κ., Δημητράτος, Κ ., Παναγιωτοπούλου ,

Α.

Ζαλαχώρη,

Ε.

συμπλέγματος υγροτόπων Μεσολογγίου σελ. περίπου

[6]

(1997).

Ειδ ική

περιβαλλοντική

μελέτη

Αιτωλικού . Α' στάδιο , Νοέμβριος

1997,

300 .

Μπαλή Φ . , Κοροβέση Α. , Διονυσοπούλου Λ . , Περγαντής Φ . , Δανιηλίδης Δ . , Μακρής Κ.

& Μπαλιώτας Σ. (198 6). Πρόγραμμα οριοθέτησης υγροβιοτόπων RAMSAR. Υγροβιότοπος: Μεσολόγγι. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα 1986. [7] Κουμπλή-Σοβαντζή, Λ . (1983). Μελέτες των Τραχειοφύτων σπς λίμνες και

Σύμβασης γειτονικούς

υγροβιότοπους της Αιτωλοακαρνανίας. Ταξονομική , βλαστητική, φυτογεωγραφική

και οικολογική έρευνα . Διδακτ. Διατριβή, Φυσικομαθηματική Σχολή, Πανεπιστ. Αθηνών, σ .

[8]

346.

Ψιλοβίκοξ, Α . , Β αβλιάκηξ , Ε .,

Μπαλαφούτης, Χ., Τζιμόπουλος, Χ, Συρίδης, Α.,

Παπαδόπουλος, Ε . , Τσιτσόπουλος,

1.,

Ψιλοβίκος, Α ., Παλικαρίδης, Χ. , Βουβαλίδης,

Κ . , Μαρίνος, Π ., Καββάδας, Μ . , Περλέρος, Β . , Αλμπανάκης, Κ. , Μήτρακας, Μ . , Ντότσικα, Ε., Μπαμπαλώναξ, Δ. , Δρόσος, Ε. , Κωνστανπνίδης, Π . , Τσακίρη , Ε. ,

Διαμαντή , Γ. , Βογιατζής, Β. , Ζαρφτσιάς, Μ ., Τσαχαλίδης, Σ ., Λαόπουλος, Θ . Κοσματόπουλος,

Κ.

(1995) .

Έρευνα

εκτίμησης

και διαχείρησης

του

υδατικού

δυναμικού της λεκάνης του κάτω Αχελώου για την ανάπτυξη και την περιβαλλοντική αναβάθμιση του δ έλτα των λιμνοθαλασσών του και του συνόλου της περιοχής . Τεχνική Έκθ εση , Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

τεύχη

498, 261

και

221 σελ. αντίστοιχα. [9] Scott, D.B., Pipe r, D .J.W. & Panagos, A.G. (1979). Recent salt marsh and intertidal mudflat foraminifera ffom the westem coast of Greece . RiY. Ita1. Paleont., 85 (1),243266. [10] Υπουργείο Γεωργίας, Γενική Δ1ση Εγγειοβελτιωτικών Έργων (www.minagric.gr/greekl 2.9.3.html) . [11] Παναγόπουλος Π. & Τριανταφύλλου Κ. (1996) . Ένα μοντέλο διαχείριση; υ δατικών πόρων για τη μελέτη της υδρ ολογικής λεκάνης του Εύηνου . Πρακτικά Διεθνούς

Συνεδρίου με θέμα Διαχείριση Υδατικών Πόρων, ΤΕΕ, τμήμα Κεντρικής και Δυτική; Θεσσαλίας, Λάρισα

[12]

Οικονόμου ,

Α .,

13-16 Νοεμβρίου 1996.

Μπαρμπιέρι,

Μπερταχάξ, Η., Γιακουμή, Σ .

Ρ ., Νταουλάς,

Πατσιάς, Α.

Χ.,

Ψαρράς,

(1999).

Θ . , Στουμπούδη ,

ψαριών του γλυκού νερού της Δυπκής Ελλάδας και Πελοποννήσου

Ε ΚΘ Ε

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

Μ. ,

Απειλούμενα ενδημικά είδη

κατανομή,

PESCA -

Π οταμό ς Εύηνος

αφθονία, κίνδυνοι και μέτρα προστασίας. ΕΚΘΕ (πρόγραμμα ΠΕΝΕΔ), σελ.

341

και

Παραρτήματα.

[1 3]

ΥΠ ΕΧΩΔΕ

(2000).

Ελλάδα:

Οικολογικό

απόθεμα

της

Σχεδιασμού, Τμήμα Διαχείρ . Φυσ . Π εριβάλ. , Δεκέ μ βριοι;

[14]

Θεριανός, Α.

(1973).

Ευρώπης.

Περιβ .

2000.

Η δίαιτα και η γεωγραφική κατανομή των απο ρ ροών του

Ελληνικού χώρου. Πρακτ. Ι ου Πανελ. Σεμιναρ. Υδρολογίας, σελ.

Δ/νση

ΕΚΘΕ

28-57.

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

ΠΛΗΡΟΦΟΡ ΙΑ ΚΟ Δ ΕΛΤΙΟ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ:

ΠΟΤΑΜΟΣ: Βοιωτικός Κηφισός

Ν ΟΜ ΟΙ : Β οιωτίας, Φωκίδαξ, Φθιώτιδας

Α. ΕΙ ΣΑΓΩΓΗ

Ο Βοιωτικό; Κηφισός (Φωκικός των αρχαίων) είναι ποταμός συνεχού; ροής της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας. Πηγάζει από το όρος Γκιώνα του Ν. Φ ωκίδας, διέρχεται από τους Ν.

Φ θιώτιδας και Ν . Βοιωτίας και μετά από διευθέτηση της κοίτης του εκβάλει μέσω σήρ αγγας στη λίμνη Υλίκη σε υψό μετρο

80 m. Σημαντικέ;

πηγές υπάρχουν και στη Β οιωτία είτε κατά

μήκος της κοίτης του ποταμού είτε σε παραποτάμους του (π.χ, Μαυρονέρι, Χαρίτων, Π όντζα) .

Καθεστώ ς προστασίας Το σύστημα Β οιωτικού Κηφισού είναι ενταγμένο στο εθνικό δίκτυο

NATURA 2000

στην

ίδια εγγραφή με τις λίμνες Υλίκη και Παραλίμνη . Οι περιοχές αυτές αποτελούν Καταφύγια Θηραμάτων και βιοτόπους

CORINE.

Σε μήκος

6 km

παρ άλληλα της κοίτης του ποταμού

Μέλανα στους πρ όποδες του όρους Ακόντιο, υπάρχουν οι καρστικέξ πηγές Χαρίτων που σχη ματίζουν σημαντικό από οικολογική και αισθητική άποψη οικοσύ στη μα .

Ανθ ρ ωπογενές περιβάλλον

Δεν β ρέθηκαν επεξεργασμένα στοιχεία στις προσιτές μελέτες . Ιστορικά

λαογ ρ αφ ικά στοιχεία

Ο Κηφισός, ποτάμια θεότητα σύ μφωνα με τη μυθολογία, ήταν πατέρας πολλών νυ μφών

(Κασταλία, Μέλαινα, Λίλαια, κλπ.) , του Νάρκισσου και του Ορχομένιου βασιλιά Ετεοκλή . Άλλοτε τα νερά του τροφοδοτούσαν την λίμνη Κωπαϊδα, η οποία σήμερα έχει αποξηρανθεί

(1886).

Υπάρχουν ιστο ρικέ; μαρτυρίες ότι οι Μινύες, οι αρχαίοι κάτοικοι της Β οιωτίας, ήσαν

οι πρώτοι, οι οποίοι είχαν αναπτύξει ένα τεράστιο σχέδιο υδατικής εκμετάλλευσης (σήραγγες, αναχώ ματα, αγωγοί, κ. ά.) με σκοπό την ύδρευση , άρδευση και αποστράγγιση της λίμνης της

Κωπαϊδας και της περιοχής γενικότερα

[17], [18].

Β. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΥΔΡΟΛΟ ΓΙ ΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ Οριοθέτηση λεκάνης

λεκάνη

του

Βοιωτικού

Κηφισού

εκτείνεται

στο

κεντρικό

τμήμα

του

υδατικού

διαμερίσματος της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας και ορίζεται δυτικά από τα όρη Οίτη και Γκιώνα, βόρεια από το Καλλίδρομο και το Χλωμό και νότια από τον Παρνασσό και τον Ελικώνα

ρου

[1], [7]. 825 m [14].

Μέσο υψό μετρο συνολικής λεκάνης

Έκταση λε κάνης

480 m,

μέσου και άνω ρου

1958 km' (μέχρι σή ραγγα Καρδίτσας) 1544 km' (από τα οποία 344 km' είναι η

625 m, άνω

[1] [19]

PESCA -

Ποταμό ς Κηφ ισός

λεκάνη της σήραγγας Καρδίτσας)

1875 km' 2420

[14], [1 2] [15]

Έκταση δ έλτα

Δ εν εκβάλλει στη θάλασσα. Γεωλογική εξέλιξη

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες. Υπολεκάνες

Στη λεκάνη διακρίνονται τρεις υπολεκάνες που εκτείνονται κατά μήκος του ποτα μού και βρίσκονται

σε

διαφο ρετικά

υψόμετρα :

υπολεκάνες

άνω,

μέσου

αντιστοιχούν στους κάμπους Γραβιάς-Μπράλου-Αμφίκλειας, Δαύλειας-Λιβαδειάς- Κωπαϊδ α; [1], [7].

και

κάτω

ρου ,

και

Τιθορ έας-Ελάτειας

και

Άλλοι υδάτινοι πόροι στην ευρύτερη περιοχή

1. Βο ιωτικός

Ασωπός

2. Υλίκη 3. Παραλίμνη Παραπόταμοι

1) Μέλας ή Μέλανας 2) Ερκύνας 3) Μαυ ρονέρ ι (έχει χαρακτη ριστικά χειμάρρου) Ο ποταμός τρ οφο δοτείται επίσης από τα νερά των ρεμάτων Αποστολιά, Λιβ αδόρραχη, Κουνανίτη, Ξηρόρεμα, Παλιαμπελόρ ρεμα, Αγοριανίτη, Μηλό ρεμα, Κερα μιδίου και Πλατανιά

[15]. Γ. ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Μ ο ρ φ ο μετρ ικά δεδομένα Μήκο ς

Υψόμ ετρο διαδρομή ς

100 km. [3] μέγιστο 900 m, ελάχιστο 80 m [3]

Μέσο πλάτος

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες

Μέγιστο πλάτος

Δεν β ρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες

Κλίση

Δεν β ρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες

Βάθος

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες

Ανάγλυφο

Το ορεινό τμήμα της λεκάνης καλύπτει το ση μείο φθάνει τα

2.457 m

55 % της συνολικής επιφάνειας. Το υψηλότερο 95 m. Διακρίνονται τρ εις γεω μο ρ φολογικέξ

και το χαμηλότερο τα

ενότητες : το ορεινό συγκρότημα Παρνασσού-Ελικώνα, το ορεινό συγκρότημα Κιλιδρόμου-

ΕΚΘΕ - Ι νστιτούτο Εσωτερ ικών Υδάτων

Ποταμός Κηφισός

PESCA Χλω μού,

και το πεδινό

τμήμα

ανάμεσα

στα

ορεινά συγκροτήματα.

Χαρακτηριστικό

γνώρισμα είναι ο διαμελισμός της σε πέντε υπολεκάνεξ, διαδοχικά τοποθετημένες σε διαφορετικά υψόμετρα, κατά μήκος της κοιλάδας του Β . Κηφισού

[12].

Δ ιά κρ ιση ζωνών

Δεν βρέθηκαν στο ιχεία στις προσιτές μελέτες Σύ σταση πυ θ μένα ανά ζώνη

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες Πετρ ώ ματα υδρολογικής λεκάνης

Τα πετρώματα της λεκάνη; ανήκουν στις ζώνες της Α. Ελλάδας, Παρνασσού-Γκιώναξ και

Βοιωτίας. Η ζώνη Α. Ελλάδας συνίσταται από σχιστοψαμμίτεξ, ανθρακικού; σχηματισμούς, σχιστοκερατόλιθουξ, οφιόλιθους, φλύσχη και μάργες. Η ζώνη Παρνασσού-Γκιώνας αντιπροσωπεύεται κυρίως από ασβεστόλιθους και αργιλικού; σχιστόλιθου; του φλύσχη, ενώ η Βοιωτική ζώνη συνίσταται από τα υλικά διάβρωσης των άλλων δύο ζωνών [1 4]. Τα πεδινά τμήματα καλύπτονται από ποτάμιες αποθέσεις του Πλειο-Πλειστόκαινου . Τα ανθρακικά

πετρώματα αποτελούν τον κύριο υδροφόρο ορίζοντα της λεκάνηξ. Το ασβ εστόλιθους με μεγάλη υδροπερατότητα, το

25 %

καλύπτεται από

από αργιλοψαμμιτικούς σχιστόλιθου;

του φλύσχη, οφιόλιθους και σχιστοκερατόλιθουξ, και το Πλειστόκαινου

40 %

35 %

από αποθέσεις του Πλειο

[1 2].

Δ. ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Δεν ερευνήθηκαν .

Ε. γΔΡ ΟΛΟ ΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ο Βοιωτικό; Κηφισός είναι ο αποδέκτη; όλων των επιφανειακών νερών της λεκάνης του και των νερών των πολυάριθμων πηγών που αναβλύζουν πάνω από το επίπεδο της κοίτη; αλλά

και στις όχθες του . Το επιφανειακό δίκτυο δεν είναι πολύ αναπτυγμένο γιατί η λεκάνη του ποταμού

καλύπτεται στο

μεγαλύτερο

τμή μα της από

ανθρακικού; αποκαρ στωμένου;

σχηματισμούς που αποκλείουν την ανάπτυξη δικτύου. Σε όσες περιοχές αναπτύσσονται

πετρώματα αργιλικής και αργιλομαργαϊκή; σύστασης το δίκτυο είναι πλουσιότερο και παρατηρείται ροή σχεδόν όλη τη χειμερινή και εαρινή περίοδο . Αντίθετα, το υπόγειο υδρογραφικό

σύ στημα

εκφορτίσευ; (πηγές) .

[7].

είναι

πολύ

αναπτυγμένο

και

δη μιου ργεί

ισχυρές

καρστικέξ

Το σύνολο των απορροών του ποταμού καταλήγει μέσω της

σήραγγας Καρδίτσας στην Υλίκη. Η παλαιά σήραγγα κατασκευάσθηκε το αποστράγγιση της Κωπαίδαξ ενώ το

1968 κατασκευάσθηκε νέα

σήραγγα

1886 [1], [7].

για την

Σύμφωνα με τη μορφή του ετήσιου φυσικού κύκλου απορροής, ο Βοιωτικό; Κηφισός

κατατάσσεται στην κατηγορία των "πηγαίου τύπου" ποταμών

[11 ]. Οι κυριότερε; πηγές είναι των Χαρίτων στην περιοχή Ορχομενού , που τροφοδοτούν τον Μέλανα ποταμό , της Πολύγυρας και του Μαυρονερίου, που τροφοδοτούν την Κηφισό , και της Κρύας, που τροφοδοτούν τον ποταμό Ερκύνα , Ετήσιο ύψο ς βροχής στη λεκάνη του Β. Κηφισού

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

765 mmlέτος [1] 880 mmlέτος [14], [12] 1020 mmιέτος[15] 85

PESCA -

Π ο τα μ ός Κηφισός

Μ έση μηνιαία κατανομή ύψ ους βροχής

(mm)

Από τα δεδομένα μέσων μηνιαίων β ροχοπτώσεων προκύπτει ότι η περισσότερη βροχερή περίοδο; είναι ο χειμώνας και η ξηρή περίοδος ο μήνας l ούλιο ς .

Θ έση : σήοαννα Καοδίτσασ Ι πεο ίο δ ο τ Ιαν,

Ιουλ,

101,1 101,0 83,1 61,7 31,6 22,0

ΦεΓΙ . Μαο ,

Απο . Μαϊ.

lούν.

Αυν, Σεπτ. Οκτ. Νοε. Δεκ,

1970-92 15,1 22,8 19,5 92,4 97,0 117,8

Π!ω1: [Ι]

Ιαν,

φεΒ. Μα ο. ΑΠΩ . Μαϊ.

lούν. Π!rι!J :

Θέση: Αλίαοτοι: ΙΕΜΥΙ 109,2 Ιουλ, Αυγ, 75,4 73,4 Σεπτ. Οκτ, 45,9 32,5 Νοε. Δεκ, 18,5

5,3 25,6 31,2 57,1 82,0 121,9

171

403,3 χ Ι ο' m' (υπολογισμοί για την περίοδο ετών 1906-1995) [1] 400-500 χ Ι ο' m' (στο σημείο εισόδου της σήραγγας Καρδίτσας) [19] 540 χ !Ο' m' [15]

Ετή σια απορροή :

Μέση μηνιαία παροχή

Μέση ετή σια παροχή :

3,17 m'ls (1984-89) [14] 6,5 m'ls [1]

Χαρακτηρ ιστικά πηγών τροφο δοσίας -εισρ ο ών

Η υ δρογεωλογική λεκάνη του Β . Κηφισού εκφορτίζεται μέσω των πηγών Μαυρονερίου

Ορχομενού και Πολύγυ ραξ, Στον άνω ρου του Β . Κηφισού, εξαιτίας της γεωλογικής και τεκτονική;

δομής

διαμορφώνονται

επικρεμάμενοι

εκφ ο ρτίζονται μέσω των πηγών Γραβιάς

Λιλαίας

υδροφόροι

ορίζοντες

οι

οποίοι

Πολύδροσου . Το μεγαλύτερο όμως

μέρ ος των νερών των πηγών αυτών επαναδιη θ είται κατά τη ροή του μέσω του Β . Κηφισού και επανέρχεται στην επιφάνεια στις πηγές του μέσου ρου Μαυρονερίου, Ορχομενού και

Πολύγυραξ. Μέσα στην ίδια υδρολογική λεκάνη του Β. Κηφισού υπάρχουν και οι πηγές Λιβαδειάς που εκφορτίζουν τμήμα του καρστικού όγκου του Ελικώνα .

[7].

Ειδικότερα, οι πηγές του άνω ρου Γραβιάς, Λιλαίας και Πολύδροσου τροφοδοτούνται και αναβλύζουν μέσα από τις αυτόχθονα; ανθρακικές μάζες του Β. Παρνασσού κατά μήκος

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτ ο Εσωτ ερικών Υ δάτων

P ESCA -

Ποταμό ς Κηφισ ός

ρηξιγενούς ζώνης που φέρνει σ'επαφή φλύσχη της ίδιας ζώνης . Μία εκτίμηση δίνει μέσες ετήσιες αθροιστικές παροχές της τάξεως των 68 χ 10' m' [13]. Οι πηγές Μαυρονερίου του μέσου ρου αναβλύζουν στην επαφή προσχώσεων και ανθρακικών πετρ ωμάτων της γεωτεκτονική; ζώνης Ανατ . Ελλάδας επί της ζώνης Παρνασσού-Γκιώνας

(φλύσχης). Ο ι μέσες ετήσιες παροχές ίσως υπερβαίνουν τα

130 χ 10' m' και μέρος του

δυναμικού τους προέρχεται από επαναδιήθηση επιφανειακών νερών του Β. Κηφισσού. Κατ ' αυτόν τον τρόπο η εκμετάλλευ ση των καρστικών πηγών του άνω ρου (Γραβιά, Λιλαία και Πολύδροσο) θα μπορούσε να επιφέρει σημαντική μείωση των μέσων ετήσιων παροχών Μαυρονερίου

[13].

{Σημ. Το άρθρο

[13]

παρουσιάσθηκε το

Σύμφ ωνα με στοιχεία των

είναι 1,7

m'ls

[1]

1993, όταν

δεν είχε αρχίσει ακό μα η εκμετάλλευση των πηγών}

η μέση ετήσιας παροχή των πηγών Λιλαίας

και του Μαυρονερίου - Πολύγυρας είναι 4,3

Πολύδρ οσου

m'ls . Οι πηγές του υδροφορέα του

Ελικώνα (Κρύα Λειβαδιάς, Αγ . Ιωάννη Λαφυστίου, Πέτρας Υψηλάντη και Αλιάρτου) έχουν

μέση ετήσια παροχή 1,4

m'ls .

Υδατικό ισοζύγιο

Επεξεργασία δεδομένων της επιφανειακής απο ρροής για τα υδ ρολογικά έτη δ είχνουν πτωτική τάση

μετά το

1920

που αποδίδεται τόσο σε

1906- 1995

αντίστοιχη τάση των

βροχοπτώσεων όσο και στην αύξηση των χρήσεων νερού στη λεκάνη. Με εκτιμού μενο ύψος βροχοπτώσεων στη λεκάνη

765

mmlέτος υπολογίσθηκε ότι ο όγκος βρ οχής στη λεκάνη είναι

1497,9 χ 10' m' ετησίως. Σε αυτόν το όγκο πρέπει να συνυπολογισθεί και ένας όγκος νερού περίπου 260 χ 1ο' m' ετησίως που εισρέει από πηγές εντός της λεκάνης. Η απορροή προς τη σήραγγα Καρδίτσας είναι 337,1 χ 10' m' ετησίως . Το υπόλοιπο αποτελεί το νερό που αντλείται από την επιφάνεια ή υπογείωξ, εξατμίζεται ή διαφεύγει από τη λεκάνη

ΣΤ. ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

[1].

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΝΕΡΟΥ

Σύμφωνα με δεδομένα μετρήσεων του Υπ. Γεωργία; (δίνονται σε παράρτημα) , ο Β . Κηφισός χαρακτηρίζεται από χαμηλή αγωγιμότητα και υδροχημικό τύπο

HCO,>S04>C1.

Έχει υψηλή

συγκέντρωση

μαγνησί ου ,

αποτέλεσμα

Ca>Mg>Na

τη ς

και

αποσάθρ ωση ς

ο φιολιθ ικών σχηματισμών , που δημιουργεί και βασικές συνθήκε ς στα νερ ά (υψηλό ρΗ) .

Ζ. ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Φυτοπλαγκτόν

Δεν βρέθηκαν δεδομένα . Ζωοπλαγκτόν

Δεν βρέθηκαν δεδο μένα . Ασπόνδυλη πανίδα Δεν βρέθηκαν δεδομένα. Υδρόβια και υδροχαρής βλάστηση

Στις

όχθες εμφ ανίζεται βλάστηση καλαμώνων με κύριους αντιπροσώπους τα είδη : PhrαgInites αl/strαΙis (αγριοκάλαμο) και Typhα spp . (ψαθιά) [3]. Δεν βρέθηκαν δη μοσιευ μένα ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Π οτ α μ ός Κηφισός

στοιχεία για την υδρόβια

βλάστηση .

Από

τους

[17]

αναφέρθηκαν νούφαρα,

βούρλα,

νεροκάρδαμο , κλπ.

Ορνιθοπανίδα

Ε ίδο ς

Ελλ. ονομ.

Ardeidae Ardea cinerea Ardea purpurea Ezretta alba *

Ερωδιοί

Nvcticorαx nvcticorαx

Νυχτοκό ρακαα

Anatidae Anas platvrνnchos Anas penelope Anas crecca Anas αuerαuedola Anas clvpeata * Anas aC1Ita Anser SPP . Cyznus cvl!nus

Νη σο ειδή

CΊconidae

Πελαργοί

CΊcon ia

Πελαργό;

Πορφυροτσικνιάς

Λευκοτσικνιάε

Είδος

Π ρασινοκέφαλη

Σφυ ριχτάρι

Σαρσέλα

+ + +

Χουλια ρόπαπια

Σουβλόπαπια

+ + +

Κιρκίρι

Αν οιότηνεο Αγριόκυκνοι;

Ανω ρ αμφ ίδες

Καλαμοκανάα

Θρησκιόρνιθεα

Χαλκόκοτα

Μπεκατσοειδή Μπεκατσίνι

Ραλλοειδή

Νεοοπουλάδα

+ +

Φαλαοίδα Αλκυόνες

Αλκυόνη

Χαραδριοί

Καλη μάνα

Βουτηχτάρια

Νανοβουτηττάοα

σημειώνονται τα είδη που περιλαμβάνονται στον κόκκινο κατάλογο.

Κοινή ονομασία

Anas acuta Anas crecca

Σου βλόπαπια

A quίla chιysaetos

Χρυσαετός

Ardeola ralloides

Κρυπτοτσικνιάς

Alcedo atthis

Αλκυόνα

+ + + +

Σταχτοτσικνιάξ

cico nia Recurvirostra Hima ntopus himantopus T hrescior nithid ae Plezadis falcinellus Scolopacidae Callinal!o l!αΙΙίllαΖσ Rallidae Callillula clzloropus Fulicα atra Alcedinidae Alcedo atthis Charadriidae Vallellus vallellus Podicipedidae Tachvbaptus ruficolis II!nΊι: Με το σύμβολο

~ + + +

Κιρκίρι

+ +

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Είδος

Ποταμός Κηφισός

Κοινή ονομασία

Ardea pu rpllrea Πορφυροτσικνιάξ + BllrlrillUS OediClleIllUS Πετρ οτρ ιλίδ α + CiI'CUS aerugillosUS Καλαμ όκιρκοξ + CΊrcαetus gallicus Φιδαετός + Χαλκοκουρούνα Coracias garn Ilus + CΊCOllia CiCOllla Λευκοπελαργός + Egretta garzetta Λευκοτσικνιάς + Falco eleOllOrae Μαυροπετρίτης + Πετρ ίτης Falco peregrillus + + + Callillago IIledia Μπεκατσίνι + Σπιζαετός Hieraaetus fasc iatus + + + Τσικνάκι Ixobrychus mlllutus + Νυχτοκόρακας NycteIcorax llycticorax + Perllls apivorus + Χρυσοχοπούλι Plllvialls αpricaria + Χαλκόκοτα PlegadIsfalcillellus + Ποταμογλάρονο SteI'lla hlrulldo + llJrm: [20]. Τα δεδομένα αναφέρονται στκ; λιμνες Υλίκη, Παραλιμνη και στο συστημα Β οιωτικού Κηφισού, Φ : φωλιάζουν

Δ,:

διαχειμάζοντα

Ε : ενδημικά

Δ,:

διαθερίζοντα

Δ ι : διερχό μενα

μεταναστεύοντα

Λοιπά είδη πανίδας

Δεν βρέθηκαν δη μοσιευμένα στοιχεία. Από τους

[17]

αναφέρθηκαν νεροχελώνες, νερόφιδα

και ενυδρίδα.

ΙχΟυοπανίδ α Ο ικογένεια!Είδο ς

Κοινή Ονο μ. Β ιότοπ.

Οικολ. απα ιτ.

Κατ!Ενδ

Καθ εστώς προστασίας Οδηγία

Σύμβ .

Κόκ.

ΟΙΚΟΤ.

Βέρνης

Βιβλίο

Cyprinidae Scαrdillius grαecus

Pseudophoxinus boeticus ι Cαrαssius αurα/us gibe/io Cyprinlls cα Ip io PselIdophoxinlls stynιplrα/icus 2 Bαrbus grαeCIIs

καλαμίθρα

ΓΛ

ΛΙ

ΣΥ

πασκόβιζα

ΓΛ

ΕΛ-ΡΕ

ΕΛ

πεταλού δα

ΓΛ

ΛΙ

ΕΙ

κυπ ρίνος

ΓΛ

ΛΙ

ΕΙ

ντάσκα

ΓΛ

ΕΛ

ΒΑ

ΓΛ

ΛΙ-ΡΕ

ΕΛ

ή χιόνα

σκαρ ούνι ή κέφαλος

Τ-Κ

ΠΙ

Τ-Κ Τ-Απ. Τ.

Anguil1id ae ΕΚΘΕ

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Π οτ αμός Κηφισ ός

Όικογένεια/Είδοξ

Κοινή Ονομ. Βιότοπ.

AIIguilla angu il/a )

χέλι

ΔΙ

Οικολ, απαιτ,

ΚατlΕνδ Καθεστώς προστασίας Οδηγία

Σύμβ .

Κόκ.

Ο ικοτ,

Βέρνης

Βιβλίο

ΚΟ

ΛΙ-ΡΕ-ΕΛ

SaImonidae Oncorhynchus mykiss

αμερ.

ΓΛ

πέστροφα

ΡΕ-ΛΙ

ΕΙ

Astacidae As/ac us as/a cus

καραβίδα

lliJyg: (51, 16], (8], (91, (10),

ΓΛ

ΚΟ

ΡΕ-ΛΙ

[Αλιευτικός Συνεταιρισμός Ακραιφνιου) , [Ν ομαρχιακή Υπηρ εσία Αλι είας

Β οιωτίας]

Βιότοπος: ΓΛ=Γλυκά νερά, ΥΦ=Υφάλμυρα νερά, ΕΥ=Ευρύαλο, ΔΙ=Διάδρο μο Οικολογικές απαιτήσεις : ΛΙ=Λιμνόφιλο, ΡΕ=Ρεόφιλο , ΕΛ=Ελόφιλο Κατανομή/τύπος ενδημισμού :

ΣΥ=Σύστημα,

ΕΛ=Ελλάδα,

ΒΑ=Βαλκανική ,

ΚΟ=Κοσμοπολιτικό,

ΕΙ=Εισαχθέν

Καθεστώς προστασίας:

Κοινοτική Οδηγία για τους οικότοπουξ (92/43IEEC) Παράρτημα ΙΙ : είδη η διατήρηση των οποίων επιβάλλει τον καθορισμό ειδικών ζωνών διατήρησης Παράρτημα

IV: Είδη που

απαιτούν αυστηρή προστασία

• = είδος προτεραιότητας για προστασία - Συνθήκη της Βέρνης

(Counci1 of Europe, 1979; Convention Wi1dlife and Natural Habitats

οτι

the

Conserνation

of European

Παράρτημα ΙΙ: Αυστηρώς προ στατευόμενα είδη Παράρτημα π ι : Προστατευόμενα είδη των οπο ίων η εκ μετάλλευση απ αιτε ί ρυθμιστικά μέτρα

- Το

κόκκινο βιβλίο των απειλού μενων σπονδυλοζώων της Ελλάδας: Τ= Τρωτό, Κ= Κινδυνεύον, Α= Απειλούμενο, Απ.τ .= Απειλούμενο τοπικά

Αναφερό μενο στο NATURA 2000 ως Rutίlus boe/icus. Αναφερόμενο στη Συνθήκη της Βέρνης ως Leucaspius stymphalicus. ) ~ Αφθονούσαν κάποτε στην περιοχή αλλά σήμερα υπάρχουν ελάχιστα άτομα. 4 = Αυτόχθονος ίσως πληθυσμό; του π . Μ έλα, παραπόταμου του Β . Κηφισού . Εξαφανίσθηκε στα μέσα της 1

δεκαετίας του '90 , πιθανόν απ ό την AphaIIomyces astaci. Άλλες αιτία;

ασθένεια « π ανούκλα των καραβίδων» η οποία ο φείλεται στον μύκητα

που οδηγούν σε εξαφάνιση αυτόχθονων πληθυσμών αποτελούν η

υπεραλίευση , τα φυτοφάρμακα, τα λιπάσματα καθώς και οι αποξηράνσεις των υδάτινων λεκανών .

Πρόσφατα αναφέρθηκε η σποραδ ική παρουσία ατόμων καραβίδας σε περιοχέξ του π. Μέλα 5

Η. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΧΘΥΟΠΛΗΘΥΣΜΩΝ Τα

[5], [6].

Μόνον όταν διαφεύγουν από τα ιχθυοτροφεία,

υπάρχοντα

δεδομένα

στους

ΑΠΕΙΛΕΣ

ιχθυοπληθυσμούς

είναι ποιοτικά

και

δ εν

επιτρέπουν

αξιολόγηση της πληθυσμιακής κατάστασης και των απειλών .

Θ. ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΑΝΗ

Δεν βρέθηκαν ποσοτικά δεδομένα στην προσιτή βιβλιογραφία,

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσω τερ ικών Υδάτ ων

P ESCA - Ποταμός Κηφισός

Ι. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙ ΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΑΝΗ Οικονομικές δ ραστη ρ ιότητες στο νομό Βοιωτίας σαν ποσοστό στο ακαθάριστο εγχώ ριο προϊόν, σε σταθερές τιμές

1970 (έτος 19 94)

προϊΟΝ (εκατ, δ ρχ)

ΤΟΜ ΕΑΣ

ΠΟΣΟΣΤΟ

Πρωτογενής

1592

15,0

Δευτερογενής

6700

Τριτογενής

2332

63, 1 21,9

10624

100,0

ΣΥΝΟΛΟ Π!rm: 17)

Ο ικονομικές δραστηρ ιότητες στο νο μό Φωκίδας σαν ποσοστό στο ακαθάρ ιστο εγχώριο προϊόν, σε σταθ ε ρ ές τιμές

1970

προϊΟΝ (εκατ. δ ρχ)

ΤΟΜΕΑΣ

(έτο ς

1994)

ΠΟΣΟΣΤΟ

Πρωτογενής

243

12,5

Δευτερογενή;

793

40,7

Τριτογενής

912

46,8

1949

100,0

ΣΥΝΟΛΟ Π!rm:

[7]

ΙΑ . ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΤΑΜΙΑ ΖΩΝΗ

ΕΠΙ ΒΑΡΥΝΣΕΙΣ

Κατηγορία χρήσ εων

Αλιεία 0 Άρδευση 0 Του ρ. Αναψ . 0 Απορρίψ εις Υδρευση 0 Β όσκηση Ο Ενέργεια Ο Αμμοληψία !.!!Jlli: [111, [3], (17), [Νο μαρχιακή Υπηρεσία Αλιείας Βοιωτίας]

Τεχνικά έργα

Λατο μεία

Επιβαρύνστιξ ΒΑΘΜΟΣ

Χρή σεις

σο βαρή

_-_. -_... ......._-_.__

μέτρ ια

ελάχιστη

_--_.........+ ..... ......._..•......- .... .. ...._-_.__ ...._ + . _ -_..... ......._ _..._........ _._---_+..._-_ ......._.. _--_..._._.......................... _._-_.. _----....... _ _ .... .......-_..._ _ -_.. _- _+ .. ~νέργε~.ι: __ _._._........ ..-_. -- _....... _. __._- .... .. _._ ............. ... ..._ Αλιεία

......--...._................ Άρδευση

............................ .... Του ρ.

....

.. ........

._-_ ...............

......_--

................................ ........................................................................... ,............................... .... ..... ...... . . ................... ................................................... .. ........

Αναψ ,

'Υδ ρευ ση

•••...•......•..

_... ....

...

_. ..

-. ----

~~?Ξρίψεις ___ .._.

...• .....•.

Αl!:f.:ΙΞ.~1]Ψ.~ι: ..............

.........

.....

......._.......

.........,.. ......" ." " ... ...............

......_..

...........

~ -

....

.......... ........

....

_. .............._-_

.-_.....•

........

......

_ _..-

....

+ ........... ......... .. .....• _._.... ......• .................. ......._.... ~

......" ...... ........" ........ .............. ...-................ .. ..._- .." ........ ........" ..........

Τεχνικά έργα ~: [11],

........ ...-...-......" •.....

131, (17J, [Νομαρχιακή Υπηρεσια Αλιειας Βοιωτιας]

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

ΙΒ.

Ποταμός Κηφισός

ΠΟΙΟΤΙΚΗ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΗΜΑΣΙΑΣ

ΤΩΝ

ΤΗΣ

ΧΡΗΣΕΩΝ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

ΚΑΙ

ΤΩΝ

ΚΑΙ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

ΤΟΥΣ

ΣΤΟ

ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

Άρδευση . Η σημαντικότερη χρήση των νερ ών είναι η άρδ ευση. Την περίο δο

1984-87 το

Υπ.

Γεωργίας έκανε μεγάλες γεωτρήσεις στις περιοχές Πέτρα, Κερασο βούνι και Μαυ ρονέρι που επη ρέασαν την παροχή των πηγών. Άλλες γεωτρήσεις έγιναν από διάφορες ΟΤΑ στην Κωπαϊδα . Σή μερα με τα νερά του καλύπτεται περίπου το

50%

περίπου των αρδευτικών

αναγκών της πεδιάδας της Κωπαϊδ ας . Περιγραφή των υφιστάμενων αρ δευτικών έργων δίνεται από τους

[1].

·Υδ ρευση . Ση μαντικό μέρος των υπόγειων νερών της λεκάνης του Β . Κηφισού (περίπου το

% του συνολικού δυναμικού) αντλείται από την ΕΥΔΑΠ και χρησιμοποιείται για την ύδ ρευση της Αθήνας. Στη λεκάνη του Β . Κηφισού , και ιδίως στην περιοχή Β ασιλικά, έχουν

γίνει από την ΕΥΔΑΠ από το

1993 πλήθος γεωτρή σεων για την άμεση αντιμετώπιση της λειψυδρίας στην Αθήνα (παροχές γεωτρήσεων μεταξύ 50 - 4.000 m'/h.) Το 1994 αντλήθηκαν από τιξ γεωτρήσεις του άνω ρ ου του Β . Κηφισού 60 εκ. m' [16]. Σαν αποτέλεσμα των μεγάλων υπόγειων απολήψεων νερού για υδρευτικές και αρδευτικέ; ανάγκες πολλές πηγές ξεράθηκαν ή ξεραίνονται εποχιακά και ο Κηφισός δεν διατηρεί συνεχή ροή στο κατώτερο τμήμα του σε όλη τη διάρκεια του έτους.

.Η

[7],

[Νομαρχία Βοιωτίας] .

ΕΥΔΑΠ, έχει ενεργό συμμετοχή στη διαχείριση των υδατικών πόρων του Β . Κηφισού .

Υπεύ θυνος φορέας για τη συντήρηση και λειτουργία των υδάτινων έργων και για τη

διαχείρ ιση των υδάτινων πόρων στο Κωπαϊδικό πεδίο είναι ο Οργανισμό; Κωπαίδας Ρύπανση . Δεν αποκτήθηκαν επαρκή διαθέσιμα στοιχεία για την ποιοτική κατάσταση του Βοιωτικού

Κηφισού, φαίνεται πάντως πιθανό ότι το κατάντη τμήμα του παρουσιάζει

αυξη μένη

ρύπανση,

Ορχομενού)

Βιομηχανίας

κυρίως

λόγω

βιομηχανικών

αποβλήτων

και απορροών από αγροτικά; περιοχές.

Λιβαδειάς,

οι

σημαντικότερ α;

(περιοχή

Λιβαδειάς

Σύμφωνα με στοιχεία της Δ/σης

βιομηχανίες

της

περιοχής

διαθέτουν

εγκαταστάσεις επεξεργασία; των αποβλήτων, χωρίς ό μως να είναι γνωστός ο τρόπος λειτουργίαξ, ώστε να καθίσταται δυνατή η εκτίμηση της ποιότητας των επεξεργασμένων αποβλήτων . Ο Β οιωτικό; Κηφισός είναι αποδέκτης των λυ μάτων της Λιβαδειάς, τα οποία

ήδη υφίστανται προχωρημένη βιολογική επεξεργασία με απομάκρυνση ο ργανικού άνθρακα, αζώτου και φω σφό ρου. Η εισροή νιτρικών λόγω απορροής των καλλιεργούμενων εκτάσεων της περ ιοχή; είναι σημαντική , της τάξεως των

μέγιστο μηνιαίο φορτίο

450

3.000

τόνων αζώτου ετησίως, με πιθανό

τόνων. Λαμβάνοντας υπόψη τα φ ορτία αυτά φαίνεται πιθανή η

παραβίαση των ορίων για άμεση ύδ ρευση και ενδεχομένως διαβίωση ψαριών κατά τους κρίσιμους θερινούς μήνες. Κατά τους κρίσιμους θερινούς μήνες η παροχή του ποταμού είναι

1 - 1,5 mΊs, ενώ εκτιμάται η ελάχιστη παροχή πρέπει να είναι 5,0 m'/s για επαρκή αραίωση των εισερχο μένων ρύπων [1].

ΙΓ. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΛΙΕΙΑΣ

Σε αντίθ εση με τα περισσότερα ποτάμια της Ελλάδ ας, στον Βοιωτικό Κηφισό υπάρχει έντονη αλιευτική δραστηριότητα που διενεργείται κυρίως σε ερασιτεχνική κλίμακα (υπάρχουν και

μερικοί ψαράδες που πουλούν ψάρια). Το αλιευτικό ενδιαφέρον εστιάζεται κυρίως στον παραπόταμο Μ έλα, που αποτελεί ποτάμι συνεχούς ροής και έχει βαθιά λιμνάζοντα τμήματα,

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Ε σωτερικών Υδάτων

P ESCA -

Ποταμός Κηφισός

όπου χρησιμοποιούνται ακόμα και πλωτά μέσα (οι τοπικο ί ψαρ άδες χρησιμοποιούν σιδερένια σκάφη, οι ψαράδες από άλλες περιοχές μεταφέρουν φου σκωτές βάρκεξ) . Αλιεία διενεργείται και στα διάφο ρα αρδευτικά και αποστραγγιστικά κανάλια. Ο ρισμένες φορές ο αριθ μός των εντοπίων ψαράδων που αλιεύουν στα συστήματα της περιοχής ξεπε ρνά τους 500 ημερησίως, ενώ υπάρχουν και πολλοί ψαρ άδες που έρχονται από άλλες περιοχές . Για την αλιεία χρησιμοποιούνται διάφο ρα αγκιστρωτά εργαλεία και δίχτυα. Το είδος με το μεγαλύτερο αλιευτικό ενδιαφέρον είναι η πασκόβιζα (Pseudop lloxinllS boeticus) που εκτιμάται ιδιαίτερα για τη γεύση του και τα λίγα αγκάθια σε σχέση με άλλα κυπρινοειδή . Ενδεικτικό τη ς ζήτησης είναι ότι η τιμή πώλησής του φθάνει μέχρι και τις 1500 δΡx!kg . Ωστόσο, οι πληθυσμοί της πασκόβιζας μειώνονται συνεχώς, γεγονός που σύμφ ωνα με τις τοπικέ; οικολογικέ; οργανώσεις ο φ είλεται αφ ενός στην ξήρανση (λόγω γεωτρήσεων) ορισμένων πηγαίου τύπου ρεμάτων όπου αναπαράγεται το ρεόφιλο αυτό είδος, και αφετέρου

στην εξαντλητική αλιεία στα ρέματα κατά την περίοδο της αναπαρ αγωγής. Η πρόταση των οικολογικών ο ργανώσεων είναι να δη μιουργηθεί ζώνη προστασίας του είδους σε περιοχή όπου θα ελέγχονται η αλιεία και άλλες ανθρ ώπινες δραστηριότητες (άντλη ση, απορρίψεις, κλπ) .

Ο κυπρίνος είναι ένα άλλο είδος ση μαντικού αλιευτικού ενδιαφέροντος, αλλά μετά την εισαγωγή πεταλούδας στο σύστημα του Κηφισού (πιθανόν από να πρ οήλθε από την Υλίκη), υπάρχει δραματική μείωση των πληθυσμών. Υψηλή ζήτηση στην τοπική αγορά έχουν και τα προϊόντα των δύο ιχθυοτροφείων του Μέλανα ποταμού (νωπές και καπνιστές πέστροφες) .

Μονάδες εκτροφής υδρόβιων οργανισμών με χρήση νερών του ποταμού

Πηγές Χαρίτων (Μέλανα ποταμού), θέση Πέτακας. ΔΗΜΟΥ ΠΕΤΡΟΣ Είδος

Περιοχή

Πέτακαξ/ πηγές

Πέστροφα

KαD~Bίδα

Μέλα

* Παροχή

Σύστημα

Δυναμικ.

ΑριΟμ.

εκτο.

(tn)

απαιrιΙνων

Εντατικό

100 - 120

6 άτομα

(m'/h)

400 - 9.000

!.!!J1!l : Υπουργείο Γεωργίω; Νομαρχιακή Υπηρεσία ΑλιεΙας Β οιωτΙας Πηγές Χαρίτων (Μέλανα ποταμ ο ύ) ΔΗΜΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Περιοχή πηγές Μ έλα Πnr!Ί

Είδος Πέστροφα

Σύστημα

Δυναμικ.

εκτρ.

(tn)

Εντατικό

40 - 60

Αριθμ. απασχ/νων

4 άτο μα + Ι διοκτ .

Παροχή

(m'/h)

100 - 7.000

: Υπουργείο Γεωργίαξ, Νομαρχιακή Υπηρεσία Αλιείας Βοιωτίας

Το καλοκαίρι του

2000 η παροχή των πηγών που τροφοδοτούν το πρώτο ιχθυοτρ οφείο μειώθηκε σε περίπου 1200 m'lh, που είναι η χαμηλότερη που έχει καταγραφεί ποτέ (η χαμηλότερη καταγραφή σε προηγούμενα χρόνια ήταν 3500 mΊh). Λόγω απόληψης ΕΚΘ Ε - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Κηφισός

αρδευτικού νερού από σημεία υψηλότερα της μονάδ ας η παροχή νερού που έφθανε στο

ιχθυοτροφείο ήταν μόνο

250 m'lh, και η μονάδα λειτούργησε κάνοντας ανακύκλωση και

εμπλουτισμό του νερού με οξυγόνο . Την ίδια περίοδο, το δεύτερο

ιχθυοτροφείο δεν

λειτού ργησε, γιατί οι τοmκές πηγές ξεράθηκαν τελείως.

Αλιευτ ικο ί Συν/μοί - Σύλλογοι

Δεν υπάρχουν με την επαγγελματική έννοια του όρου . Ο Αλιευτικός

Οικολογικός

Σύλλογος Ορχομενού έχει οικολογική κατεύθυνση και δραστηριοποιείται έντονα σε θέματα προστασίας του ποταμού. Δ ιενέργεια ε μπλουτισμών

Ο ι παρακάτω αναφερόμενοι εμπλουτισμοί έγιναν στον παραπόταμο του Β. Κηφισού Μέλανα και στην κύρια αρδευτική διώρυγα της περιοχής.

Ε ΙΔ ΟΣ

ΕΤ ΟΣ

ΑΡΙΘΜΟΣ

ΜΕΓ ΕΘΟ Σ

ΑΤΟ Μ ΩΝ

rONOY (cm)

ΦΟΡ Ε ΑΣ

ΠΡΟ ΕΛΕΥΣΗ

Cyprinus

cαrpio

6/ 1998

50.000

1,5 -2,0

ΙΧΣ Ψαθοτοπίου

Cyprinus

cαrp io

5/2000

20.000

1,5-2,0

ΙΧΣ Ψαθ οτοπίου

. . !JJrm: Υπου ργείο Γ εωργίας, Νομαρχιακη Υπη ρεσία Αλιείας Βο ιωτιας

Δ Ι ΕΝΕ Ρ ΓΕΙΑΣ Δη μ. Ορ χομενού

Οικολ. Συλ, ΟΡ10 μ . Δημ . Ορ χο μενού

Ο ικολ. Συλ. ΟΡ10 μ .

ΙΔ. Μ ΕΛΕΤΕΣ - ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΙΤΛΟΣ

ΝΑ

ΦΟΡ Ε ΑΣ

ΕΤΟΣ

Δ ΙΕΝΕ Ρ ΓΕ Ι ΑΣ

ΚΟΣΤΟΣ

ΦΟΡ Ε Α Σ

ΧΡΗΜ ΑΤΟ ΔΟΤ ΗΣΗΣ

ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Ι

ΔIAXEΙPIΣHΣ ΤΩΝ

ΥΔΑ ΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΗΣ

ΕΜΠ -ΙΓΜΕ -ΚΕΠΕ

1996

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥ ΞΗΣ

ΧΩΡΑΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗΤΩΝ

ΒΙΟΤΟΠΩΝ

ΩΣ ΦΥΣ1ΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ

GREEK ΗΑΒΙΤΑΤ PROJECT ΝΑTURA 2000: ΑΝ OVERV1EW

ΤΗ Ε

Ε Λ ΛΗΝ 1ΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

ΕΛΛΗΝ1ΚΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ

ΤΗ Ε

GOULANDRIS HISTORV MUSEUM

ΝΑ TURAL

1994

1996

EEC

ΥΠΟΥΡΓ ΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΑΣ

1990

ΥΠΟΥΡΓ ΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΑΣ

Μ ΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΚΑΡΑ8IΔΑΣ

ASTACUS ASTACUS 4

ΠΡΟ ΕΡΧΟΜΕΝΗΣ ΆΠΟ

ΦΥΣ ΙΚΟ ΠΛΗ ΘΥΣΜΟ

ΠΑΝΙΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ, Τομέας Ζωολογίας

ΒlOΤΟΠΟΥ ΣΤΟΝ ΟΡ ΧΟΜΕΝΟ ΒΟΙΩΤΙΑΣ

Μ ΕΛΕΤΗ ΑΥΤΟΧΘΟΝΑ ΠΛΗΘΥ ΣΜΟΥ ΤΗΣ

ΚΑΡΑ8ΙΔΑΣΤΟΥ ΓΛΥΚΟΥ

NEPOV ASTACUS ASTACUS

ΠΑΝ/ΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ, Εργ . Ζωολογίας

ΠΡΟ ΕΡΧΟΜ ΕΝΗΣ ΆΠΟ ΤΟΝ ΒΟΙΩΤΙΚΟ ΚΗΦ ΙΣΟ

ΧΩΡΟ ΤΑΞ1 ΚΟ ΣΧΕΔΙΟ

Π ΕΡ1 Φ ΕΡΕ1ΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, Α ' ΦΑΣΗ, Γ ' ΦΑΣΗ

Α 'φ άση ΧΟ ΥΣ1ΑΝΑ κον ΣΥΝ.

1998 Γ ' φάση

νπεΧΩΔΕ

2000

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Π οταμός Κηφισός

ΙΕ. ΦΟΡΕΙΣ ΠΟΥ «ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ» ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Όνομα φορέα

Πλαίσιο

Υπ . Γεωργίας Δ/ση Σ.Ε.Ε .

Α. Ε . Π.

Μεθοδολογία

Αρ. απασχ/νων

Πρ όγρ. ελέγχου

Μηνιαίες μετρήσεις και

ποιότητας

δειγματοληψία; φυσ/κών

Τμ . Προστ. Αρ δ . Υδάτων

αρδ ευτικών υδάτων ι

ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ/ση

Εθνικό δ ίκτυο

Μηνιαίες μετρήσεις και

Περιβάλ. Σχεδιασμού,

ποιότητας

δ ειγματοληψίες

εσωτερικών νερών

Τμήμα Νερών

παραμέτρων

φυσ/κών παραμέτρ ων

4 (εδαφ/κό εργ.)

3 (Κεντρ . Υπηρ . )

Μηνιαίες

ΕΥΔΑΠ

Πρόγρ . ελέγχου

Υπηρεσία Ελέγχου

ποιότητας πόσιμων

αναλύσεις

Ποιότητας Ύδ ατος

υ δάτων

φυ σικοχημικών

δειγματοληψίες

παραμέτρων

ι Από το Μάιο του Ι 980 το πρόγραμμα προσαρμόστηκε στις απαιτήσεις των Οδηγιών 77/795 και 8Ι /85 6 της ΕΕ "περί ανταλλαγής πληροφοριών για ποιότητα επιφανειακών γλυκών νερών στην Κοινότητα". 2

Θέσεις δειγματοληψίας: (Ι) Γέφυρα Κηφισού, (2) Συγκεντρωτική τάφρος, (3) Ποταμός Μέλας. Γίνεται επιτόπια καταγ ρ αφή

θερ μοκρασίας, ρΗ

και αγωγιμότητας από νο μαρχιακές υπηρ εσία; και

συλλέγονται δείγματα

που

αν αλύονται από το εδ αφοϋδρ ολογικό εργαστήριο (Αθ ήνα). 3 Έναρξη :

Ι996 . Πρόσφατα το πρόγραμμα προσαρμόστηκε στο Ευρωπαϊκό δίκτυο Euro watem et, ώστε να είναι συμβατό

με τις απ αιτή σ εις της Ευρωπ αϊκής Ένωσης.

• Οι δειγματοληψίες πραγματοποιούνται στον Κηφισό και στον παραπόταμό του Μέλα. Θέσεις δειγματοληψίας Κηφισού: (Ι) Ανάντη Κωπαίδας, (2) Ερκϋνα, κατάντη βιομηχανίας Μάρκου, (3) Κατάντη βιο μηχανίας τοματοπολτού Αλιάρτου, (4) Ανάντη εκβολών στην Υλίκη. Θέσε ις δε ιγ ματοληψ ίας στο Μ έλανα: (Ι ) Γέφυ ρα Του ρλογιάwη, (2) Κατάντη βιομηχανίας τοματοπολτού Κωπαίδας. Οι αναλύσει; γίνονται σε κατά τόπου; εργαστήρια του Γενικού Χημείου του κ ράτου; ή άλλα κρατικά εργαστήρ ια.

ΙΣΤ.

ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

ΦΟΡΕΙΣ

Ιδιότητα

Δραστηριότητα

ΣΥΛΛΟΓΟΙ

ΠΟΥ

ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ

ΜΕ

ΤΟ

ΣΥΣΤΗΜΑ Όνομα

Αλιευτικό;

Μέλη

Στοιχεία

Ο ικολογικό; Σύλλογος

100

Οογομενού

Πρωτοβουλία πολιτών Ο ρχομενού για ανάπτυξη και ποιότητα

ίωης

ΙΖ.

ΕΝ ΕΡΓΕΙΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

ΠΟΥ

ΕΧΟΥΝ

ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΕΙ

ΜΕ

ΣΚΟΠΟ

ΤΗΝ

ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ

Το παλαιότερο καθεστώς της ενοικίαση; τμημάτων του ποταμού σε ιδιώτες οι οποίοι συμπεριφέρονται ληστρικά στα ψάρια και στο περιβάλλον [17] , έχει καταργηθεί.

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Κηφισός

Θετική επίδ ραση αναμένεται να έχει η υπαγωγή όλου του ποταμού (και όχι μόνο των πηγών Χαρίτων, όπως είχε σχεδιασθεί αρχικά) στο δίκτυο

NATURA 2000.

Οι

φορείς

τοmκές

οικολογικέ;

οργανώσεις

και

τοπική;

αυτοδιοίκησης

έχουν

πραγματoπoιήσει δενδρoφυτεύσε~ . Οι εμπλουτισμοί με γόνο ψαριών που πραγματοποιούνται με τοπικές πρωτοβουλίες έχουν αμφιλεγόμενα αποτελέσματα γιατί εγκυμονούν τον κίνδυνο

μεταφοράς

ασθενειών και

ανεπιθύμητων ειδών (ήδη έχει μεταφερθεί η πεταλούδα) . Η ασθένεια των καραβίδων που σχεδόν εξαφάνισε τον τοπικό πληθυσμό δεν αποκλείεται να οφ είλεται σε μύκητα που

μεταφέρθηκε από άλλη περιοχή .

ΙΗ. ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

•

Υπερ άντληση των επίγειων και υπόγειων αποθεμάτων νερού σαν αποτέλεσμα της οποίας επηρεάζεται σοβαρά η παροχή των πηγών που τροφοδοτούν τον ποταμό.

• •

Υφαλμύρηση στην περιοχή Θηβών-Υπάτου-Ελαιώνα σαν αποτέλεσμα της υπεράντλησης . Επιβάρυνση από γεωργικέ; καλλιέργειες (ιδίως από συσκευ ασία; γεωργικών φ αρμάκων και κατά το γέμισμα των ψεκαστικών βυτίων) .

Από

τα

τρία

παραπάνω

προβλήματα,

φαίνεται

ότι

το

μεγαλύτερο

πρόβλημα

που

αντιμετωπίζει το σύστημα του Βοιωτικού Κηφισού είναι η υπεράντληση για αρδευτικούς

λόγους (πεδ ιάδ α Κωπαϊδαξ) και για την ύδρευση της Αθήνας. Ήδη το κύριο σώμα του Κηφισού έχει υποβαθμισθεί οικολογικά σε σοβαρό βαθμό , και έχει εξαφανισθεί η υδρόβια βλάστηση από μεγάλα τμήματα του ποταμού τα οποία στερεύουν συχνά κατά τη θερινή περίοδο . Ο π . Μέλας διατηρείται ακόμα σε σχετικά καλή οικολογική κατάσταση, και είναι

πλούσιος σε παρόχθια και υδρόβια βλάστηση, αλλά η παροχή των πηγών που τροφο δοτούν τον ποταμό έχει πλέον μειω θεί αισθητά, ιδίως μετά ~ γεωτρήσεις της ΕΥΔΑΠ στον άνω ρου του Κηφισού . Γενικό άλλωστε χαρακτηριστικό του ευ ρύτερου συστήματος του Κηφισού είναι η ολοκληρωτική ή εποχιακή ξήρανση πολλών πηγών του .

Ένα άλλο πρόβλημα είναι οι πλημμυρικές παροχές του χειμώνα που κατακλύζουν αγροτικέ; εκτάσει; και προξενούν καταστροφές στη γεωργία .

ΙΘ.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

ΤΟΥ

ΠΟΤΑΜΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Γεωμορφολογικά, βιολογικά και οικολογικά χαρακτηριστικά

Ο Βοιωτικό; Κηφισός πηγάζει από το όρος Γκιώνα του Ν . Φωκίδας, διέρχεται από τους Ν. Φ θιώτιδας και Ν . Βοιωτίας και μετά από διευθέτηση της κοίτης του εκβάλει μέσω σήραγγα; στη λίμνη Υλίκη σε υψόμετρο

80 m.

Το σύστημα Βοιωτικού Κηφισού μαζί με τις λίμνες

Υλίκη και Παραλίμνη είναι ενταγμένο στο εθνικό δίκτυο

NATURA 2000 .

Ο παραπόταμος

Μέλας και ιδίως οι πηγές του σχηματίζουν σημαντικά από οικολογική άποψη οικοσύστημα. Στη λεκάνη απορροής διακρίνονται τρεις γεωμορφολογικές ενότητες : το ορεινό συγκρότημα

Παρνασσού-Ελικώνα, το ορεινό συγκρότημα Κιλιδρόμου-Χλωμού, και το πεδινό τμήμα ανάμεσα στα ορεινά συγκροτήματα. Τα πετρώματα της λεκάνης ανήκουν στις ζώνες της Α.

Ε ΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Κηφισός

Ελλάδας, Παρνασσού-Γκιώνας και Βοιωτίας . Τα ανθρακικά πετρώματα αποτελούν τον κύ ριο

υδροφόρο ορίζοντα της λεκάνης . Σημανπκές πηγές στη Βοιωτία υπάρχουν κατά μήκος της κοίτης του ποταμού και σε παραποτάμουξ του (π. χ, Μαυ ρονέρι, Χαρίτων, Πόντζα).

Τα υδρολογικά δεδομένα δείχνουν πτωτική τάση της επιφανειακής απορροής που αποδίδεται τόσο σε αντίστοιχη τάση των βροχοπτώσεων όσο και στην αύξηση των χρήσεων νερού στη λεκάνη .

Τα νερά έχουν χαμηλή αγωγιμότητα και υδροχημικό τύπο Ca>Mg>Na και HC O,>S O,>C ι. Έχει υψηλή συγκέντρ ωση μαγνησίου , αποτέλεσμα της αποσάθρωσης οφιολιθικών σχη ματισμών, που δημιου ργεί και βασικές συνθήκεξ στα νερά (υψηλό ρΗ).

Το σύστημα φιλοξενεί αρκετά είδη πτηνών και 9 είδη ψαριών, μερικά από τα οποία έχουν εισαχθεί. Η πληρ οφόρηση που υπάρχει για τα υπόλοιπα στοιχεία του οικο συστή ματα; είναι πολύ πτωχή . Η σημαντικότερη χρήση των νερών (επιφανειακών και υπόγειων) είναι ακόμα η άρδευση.

Όμως, τα τελευταία χρόνια έγιναν πολλές γεωτρήσεις για άντληση νερού που προορίζεται για την ύδρευση τη ς Αθήνας .

Οι σημαντικές απολήψεις υπόγειου νερού έχουν επη ρεάσει

σημαντικά την παροχή των πηγών και πολλά ρέματα ξεραίνονται εποχιακά. Τμήματα του ίδιου του ποταμού δεν διατηρούν πλέον συνεχή ροή . Ο παραπόταμος Μέλας διατηρεί ακό μα

συνεχή ροή, η παροχή του όμως κατά τη θερινή περίοδο ελαττώνεται αισθητά. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, στοιχεία η ποιοτική κατάσταση των νερών του Βοιωτικού Κηφισού υποβαθμίζεται λόγω ρύπανσης, κυρίως λόγω βιομηχανικών αποβλήτων (περιοχή Λειβαδιάς

Ορχομενού) και απορρο ών από αγροτικές περιοχές.

Σε αντίθεση με τα περισσότερα ποτάμια της Ελλάδας, στον Βοιωτικό Κηφισό υπάρχει έντονη

αλιευτική δραστηριότητα που διενεργείται κυρίως σε ερασιτεχνική κλίμακα . Υπάρχουν ενδείξεις μείωσης της αφθονίας των αλιεύσιμων ειδών που μπορεί να αποδοθεί σε συνδυασμό

δ ιαφ ό ρων παραγόντων, όπως υπεράντλησηξ, υπεραλΊΕUσης και εισαγωγή; πεταλούδ ας στο σύστημα.

Στην περιοχή λειτουργούν δύο μονάδες πέστροφας . Και οι δύο χρησιμοποιούν τα νερά πηγών που κάποτε ήταν από πς μεγαλύτερες της χώρας, σήμερα όμως έχουν πολύ μικρή θερινή

παρ οχή σε βαθμό που η λειτου ργία των μονάδων καθίσταται προβληματική . Η περίπτωση του Β . Κηφισού αποτελεί τυπική περίπτωση σύγκρ ου σης απόψεων για τις δυνητικέ; χρήσεις ενός περιορισμένου πόρου, όπως είναι το νερό . Από την μία μεριά, ο

Κηφισός και ο παραπόταμός του Μέλας υποστηρίζουν σημαντικά οικοσυστήματα με μεγάλη οικολογική αξία και σημαντική αλιευτική σημασία, που παίζουν ιδιαίτερο από αισθητική και ο ικονο μική άποψη στις τοπικές κοινωνίες. Από την άλλη μεριά, το νερό της λεκάνης υποστηρίζει την τοπική αγροτική οικονομία και συνεισφέρ ει σημαντικά στην κάλυψη των

υδρευτικών αναγκών της Αθήνας. Ουσιαστικά, τίθεται το πρόβλημα ενός συμβιβ ασμού ανά μεσα στην ανάγκη διατή ρησης των οικοσυστη μάτων και στην ανάγκη για οικονομική

ανάπτυξη. Όμως, μία ορθολογική και περιβαλλοντικά αποδεκτή ανάπτυξη δεν πρέπει να παίρνει υπόψη μόνο τη βαρύτητα των οικονομικών δ ραστη ρ ιοτήτων που στηρίζονται στη χρήση του νερού, αλλά να συνεκτιμά και πς οικολογικές επιπτώσεις των δραστηριοτήτων. Μία τέτοια συνεκτίμηση προϋποθέτει καλή γνώση του οικοσυστή ματος . Η πληροφο ρία που σήμερα είναι διαθέσιμη για το οικοσύστημα είναι εμπειρική και τελείως ανεπαρκής για τη χάραξη στρατηγικής και προτεραιοτήτων .

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Π οταμός Κη φισός

Ήδη έχει εκφρασθεί η τεχνοκρατική αποψη να γίνεται εκμετάλλευση του Β . Κηφισού (γεωτρήσεις, πηγές, επιφανειακά νερά) τόσο την περίοδο του χειμώνα όσο και του θέρους, ώστε να μένουν κατά το δυνατό ανέπαφα τα αποθέματα του Μόρνου για χρήση σε περίοδο

μεγάλης υδρευτικής ζήτησης

Κάτι τέτοιο βέβαια θα επέφερε μεγάλες αλλοιώσεις στα

[13].

τοπικά οικοσυστήματα και ιδιαίτερα στην ιχθυοπανίδα .

Προτεινόμενα έργα

- ενέργειες

Με

ανάγκη

δεδομένα

την

ύδρευσης της

Αθήνας

και

την

βαρύτητα

των

αγροτικών

δ ραστηριοτήτων στην τοπική οικονομία, οι ενέργειες για την προστασία του οικοσυστήματος

πρ έπει να αποσκοπούν στην εξασφάλιση εναλλακτικών πόρων νερού για την υποστήριξη των υδρευτικών και αρδευτικών αναγκών ώστε να μειωθούν οι απολήψεις από τους υπόγειους υδροφορείς. Μεταφέροντας τις απόψεις τοπικών φορέων και οικολογικών οργανώσεων, μία

τεχνικά εφικτή δ ράση είναι η δημιουργία φραγμάτων σε ανάντη τμήματα του ποταμού που αφενός θα συγκρατούν το πλεονάζον νερό των χειμερινών βροχοπτώσεων και θα διατη ρούν

τη στάθμη ασφαλείας του ποταμού, και αφετέρου θα δημιου ργούν απόθ εμα αρδευτικού νερού για το καλοκαίρι ώστε να μειωθούν οι απολήψεις από τον ποταμό ή τους υπόγειους υδ ροφο ρείς. Παράλληλα, το νερό των φραγμάτων θα εμπλουτίζει τους υδροφορείς. Δυνητικά, με

τον

τρόπο

αυτό

μπορεί

να

δημιουργηθούν

και

νέα

αισθητικής

αξίας

υ δάτινα

οικοσυστήματα .

Όσο αφορά την αλιεία, δεν υπάρχουν επαρκή δ εδομένα ώστε να αξιολογηθεί η ανάγκη μέτρων αλιευτικής διαχείρισης. Σχετικά με τις ιχθυοκαλλιέργειες, λόγω της υψηλής τοπικής ζήτησης των προϊόντων, οι υπάρχουσες μονάδες δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα διάθεσης των προϊόντων. Με τα δεδομένα παροχής των πηγών του Μέλα της αρχής της δεκαετία; του

1990,

θα μπορούσε δυνητικά να προταθεί δημιουργία νέων μονάδων. Ωστόσο, κάτω από το σημερινό καθεστώς εντατικής εκμεταλλεύσεις των πόρων νερού, ακόμα και των υπαρχουσών μονάδ ων η λειτου ργία καθίσταται προβληματική.

Λ όγω της ιδιαίτερης αισθητικής και οικολογική; σημασίας του συστήματος του Β . Κηφισού και του αλιευτικού ενδιαφέροντος που παρουσιάζει για την τοπική κοινωνία προτείνεται να θεσμοθετηθεί ζώνη

ισχυρής προστασίας όπου

θα επιτρέπονται

μόνο

φιλικές προς το

περιβάλλον δραστηριότητες. Παράλληλα να δημιουργηθούν προγράμματα παρ ακολού θηση; περιβαλλοντικών και ιχθυολογικών παραμέτρων.

Αναφορές

[Ι] Υπουργείο Ανάπτυξης

(1996).

Σχέδιο προγράμματος διαχείρισης των υδατικών πόρων της

χώρας. ΕΜΠ-ΙΓΜΕ-ΚΕΠΕ, Αθήνα, σελ.

[2]

Κουσουρής, Θ.

(1997 ).

335

και

Παραρτήματα .

Για τις λίμνες, τις λιμνο θάλασσες, τα ποτάμια και τους άλλους

υγρότοπους της χώρας. Στο : "Βιώσιμη Ανάπτυξη με την Π εριβαλλοντική Αγωγή" . Νομαρχιακή Αυτο διοίκηση Αιτωλοακαρνανίας, Μεσολόγγι, σελ.

[3]

Ζαλίδης, Χ. Γ.

Μαντζαβέλας, Α . Λ . (Συντονιστές έκδοσης)

100-163. (1994). Απογραφή

των

Ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πόρων (Πρ ώτη προσέγγιση). Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων

- Υγροτόπων (ΕΚΒΥ). 587 σελ. [4] NATURA 2000. Directive 92/431EEC 'Ίhe Greek Habitat Project NATURA 2000: Αη overνiew" . The Goulandήs Natural History Museum. Thessaloniki 1996.

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσω τερ ικών Υδάτων

PESCA -

[5]

Καστρίτση

Καθαρίου

Ποταμ ός Κηφισό ς

& συν. Μελέτη της καραβίδ ας Astacus astacus προερχόμενης από

φυ σικό πλη θυσμό βιοτόπου στον Ορχομενό Β οιωτίας. Εθνικό και Καποδιστριακό Παν/μιο Αθηνών, Τομέας Ζωολογίας. Β ' Έκθεση προόδου,

σελ.

(1990). Μελέτη αυτόχθονα πληθυσμού της Astacus astacus προερχόμενης από τον Β οιωτικό Κηφισό . Παν/μιο Αθηνών, Εργ. Ζωολογίας, Αθήνα 1990, 81 σελ. [7] Χουσιανάκου , Μ. , Μπενσέ, Π., Παρασχάκηξ, 1., Γοργογιάννηξ, 1., Β αλιάντζα , Ε. , Βουμβουλάκη , Α., Σίμου , Γ., Ορφανόγιαννηξ, Χ. & Ντάσκαξ, Α . (1998). Χωροταξικό σχέδιο περιφέρειας Στεράς Ελλάδος. Α ' φάση, Αθήνα, Ιούνιοι; 1998 . [8] Ο ικονο μίδης, Π .Σ. & Τσέκοξ, Ι.Β . 'Εγγραφ ο από 21/6/90 προς τη Δ/ση Περιβαλλοντολογικού Σχεδιασμού, Τμήμα Φυσικού Περιβάλλοντοξ, ΥΠ ΕΧΩΔΕ / 'Εγγρ αφ ο από 27/10/92 προς το Υπ. Γεωργίας, Γενική Διεύθυνση Αλιείας, Δ/ση Υδατοκαλλιεργειών και Εσωτ. Υδάτων (Αρ . Πρωτ. Υπ. Γεωργίας 261506/92). [9] Στεφανίδης, Α. (1939). Ιχθύες των γλυκέων υδάτων της Αττικοβοιωτίας. Δελτίον Φυσικών Επιστημών,'Ετος Ε ' , τεύχος 50-51 , σελ. 49-61 . [10] Στεφανίδης, Α . 1974. Οιι some fish of the Ιοηίοkοήηthίaη region (W. Greece etc.) - Α new genus of CΥΡήnίdae: Tropidoph oxinellus Ν. Gen. Bio1ogia Gallo-Hellenica, 5(2), 235-257. [11] Σκουλικίδης, Ν . (1997). Περιβαλλοντική κατάσταση των Ελληνικών ποταμών. Στο : [6]

Καστρίτση

115

Καθαρίου και Σκεπαριώτη

καραβίδας του γλυκού νερού

"Βιώσιμη Ανάπτυξη με την Περιβαλλοντική Αγωγή" . Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αιτωλοακαρνανίας, Μεσολόγγι, σελ.

[12]

Παγούνης Μ.

(1997).

Κριτήρια διαχείριση; υδατικού δυναμικού Βοιωτικού Κηφισού ,

Υδρογεωλογικό Συνέδριο , Θες/κη

[13]

Μονοπώλης Δ. αναρίθ μησης

(1994). των

58-99.

Συμβολή στην αντιμετώπιση της λειψυδ ρ ίας με την μέθοδο της

καρστικών

πηγών.

Πρακτικά

Ελληνική Επιτροπή Υδρογεωλογίας, Τόμος Α.

2 0U Υδρογεωλογικού Συνεδ ρίου , Πάτρα 34-28 Νοεμ. 1993. σελ. 5-17.

(1994). Προσέγγιση του υ δατικού ισοζυγίου του 2°" Υδρογεωλογικού Συνεδρίου, Ελληνική Επιτροπή Υδρογεωλογίας, Τόμος Α . Πάτρα 34-28 Νοεμ. 1993. Σελ. 477-488. [15] Υπουργείο Γεωργίας, Γενική Δ/ση Εγγειοβ ελτιωτικών Έργων (www.minagric.gr/greek/ 2.9.3.htm1). [16] Μπριλάκης Δ. , Ναζλόπουλος Ι & Ξανθάκης Α . (1996). Διαχείριση υδάτινων πόρων

[14]

Παγούνηξ, Μ.

4°

14-16 Νοεμβ ρίου 1997, σελ. 367-375.

Σμυρνιώτης, Χ.

Βοιωτικού Κηφισού . Πρακτικά

λεκάνης απορροής Β . Κηφισού . Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου με θέμα Διαχείριση Υδατικών Πόρων, ΤΕΕ, τμήμα Κεντρικής και Δυτική; Θ εσσαλίας, Λάρισα Νοεμβρίου 1996. [17] Πρωτοβ ουλία. πολιτών Ορχομενού , Οικολογικό; Σύλλογος Ορχομενού . [18] Κουσουρής, Θ. (1985). Το πόσιμο νερό της Χαλκίδας από τη λίμνη της

13-16

Παραλίμνης .

Αδη μοσίευτη εργασία, Βιβλιοθήκη ΕΚΘΕ.

[19] 'Εγγραφο 194135/29-2-96

της ΕΥΔΑΠ προς το ΕΚΘΕ με το οποίο παρ έχονται στοιχεία

για τις λίμνες Υλίκη, Παρ αλίμνη και Μαραθώνας.

[20] NATURA 2000 / Standard Data Form, For Specia1 Protection Areas (1995). YlikiPara1imni-Κifisos .

ΕΚΘΕ

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PES CA - Ποταμός Κηφισός

ΠΑΡΑΡΤΗ Μ Α : ΔΕΔΟΜΕ ΝΑ ΠΟΙΟΤ Η ΤΑΣ Ν Ε Ρ Ο Υ ΑΠΟ METPHΣEIΣ ΤΟΥ Υ Π . Γ Ε Ω ΡΓΙΑΣ

Θ έση Π αράμετρ οι

Μονάδες

Μετρηθείσα παροχή

m)/sec

Θ ερμοκρασία νερού Θ ερμοκρασία αέρα

'c 'c

H λJκή αγωγιμότητα

μmhο s!cm

μΗ

Ημερ ομηνία ενέργειας δειγ ματοληψίας

Γέφυ ρα Κηφισού

3 1/8/88

Συγκεντρωτική τάφρος

7/8195 19/ 10/95 3 1/8 /88

Μέλας Π .

7/8 /95

19/ 10/95

3 1/8 /88

3/8 /95

1911 0/95

330

430

485

310

4 15

465

360

390

4 75

8,90

7,55

8,20

9, 10

7,93

8,25

8,6

8,27

8, 17

0,6

0,1

0,6

0,1

0,6

0, 1

mgl1

Φ ε ρ τ ά υλικά Χλω ρ ιόντα C).

meq/1

0,5

Θειικά

meqll

0,7

0,9

1,1

0,2

0,9

0, 7

m eqll

2,4

4,0

2, 1

4,0

2,9

4 ,0

meqll

0,2

0,6

0,2

0,4

0,0

0,4

Σύν . ανιον .& κατιόν,

meqll

3,8

5,6

4,0

4,7

4,4

5 ,2

Νάτριο Να +

m eqll

0,6

0,5

0,6

0,2

0,6

0 ,2

Mg ++

m eqll

2,2

1,7

2,3

1,5

2,1

1,9

Ca ++

meqll

1,0

3,4

1, 1

3,0

1,7

3, 1

meqll

0,0

0,5

0,3

0,5

0,1

0,4

0 ,1

Κ ατηγορί α νερού

C1S ,

C1SI

CzS,

C,S,

C,S ,

C2S,

Βαθ μ . αλκαλ!ωσης Να

15,8

8,9

15,0

4,3

13,6

3 ,8

m gl1

160

255

170

225

190

250

m gl1

130

230

115

220

145

22 0

m gl1

mgll

170

150

155

mg/1

110

115

105

31/8

S04 - -

Οξ. ανθρ/κά ικο .. Ο υ δ . ανθ ρ/κα

Μ αγνήσιο

Ασβέστιο

CO, · ·

Υπολοιπό μ . Νάτριο

S.A . R .

"...

ίΟ

Caco,

Ολική

Παρο δική

'ο

Μόνιμη

Ασβεστίου

Μ αγνησίου

Θερ μο κρασία Δια λ. Οξυγόνο Ο,

Ποσ/το . κορεσμού

m gl1

97,0

Νιτρ ικά ΝΟ) -

mgl1

Ν ιτρώδη ΝΟ, ·

m gl1

330

Αμμων ιακά ΝΗ 4+

m gl1

8,90

Ολ. φ ωσφό ρ ος Ρ

mgl1

Κάδμιο

ppb

0,5

ppb

0,7

m gl1

2,4

Υ δρά ργυ ρος

Ολ. ΟΡΎαν. άνθρακας

Π!ml :

100

100,0

(15)

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

99 ,0

ΠΕΙ)ΙΠΤΩΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ:

ΠΟΤΑΜΟΣ: Βοιωτικός Ασωπό ς ΝΟΜ ΟΣ : Βοιωτίας

Α.ΕΙ ΣΑΓΩΓΗ

Ο Β . Ασωπός είναι ένας μικρός, μη συνεχούς σήμερα ρ οής ποταμός, που ξηραίνεται πλήρω ς

κατά τους καλοκαιρ ινούς μήνες εξαιτίας της εξάντλησης των υπόγειων υδ ροφορέων . Πηγάζει από το

όρος

Κιθαιρόνας

και

εκβάλλει στον

Ευβοϊκό

κόλπο .

Υπάρχει

πολύ

μεγάλη

επιβάρυνση των νερών, δεδομένου ότι ο ποταμός δέχεται τα βιο μηχανικά απόβλητα της περιοχής Σχηματα ρίου -Ο ινοφοίτων, όπου λειτουργούν περίπου

300

βιομηχανικές μονάδες.

Καθεστώς προστασίας Δεν υπάγεται σε καθεστώς προστασίας. ΑνΟρωπογενές περιβάλλον

Δεν βρέθηκαν επεξεργασμένα στοιχεία στις προσιτές μελέτες. Ιστορικά - λαογραφικά στοιχεία

Β . ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ νΔΡΟΛΟ ΓΙ ΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ Οριοθέτηση λεκάνης

Η λεκάνη του Β . Ασωπού εκτείνεται στο νότιο τμήμα του υδατικού διαμερίσματος της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδ ας και ορίζεται νότια από το ό ρος Πάστρα και την Πάρνηθα, βόρεια από μικρούς λόφους που την χωρίζουν από τη λεκάνη του Βοιωτικού Κηφισού,

ανατολικά από τον Ευ βοϊκό κόλπο και δυτικά από τον υδροκρίτη της λεκάνης του Αερόη . Η

έκταση της λεκάνη ς στην έξοδο είναι 724 km' και το μέσο υψόμετρο είναι 356 m. Οι απορροές του Ασωπού καταλήγουν στον Ευ βοϊκό κόλπο . Έκταση λεκάνη ς

Έκταση δ έλτα

[1]

724 km' [1] 796 km' [2]

7 km' [2]

Γεωλογική εξέλιξη

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες. Υπολεκάνες

Η λεκάνη του Β . Ασωπού αποτελεί ενιαία κλειστή λεκάνη . Άλλο ι υδάτινοι πόροι στην ευρύτερη περιοχή

1. Βοιωτικός Κηφισός 2. Υλίκη

PESCA -

Ποταμό ς Ασωπός

3. Παραλίμνη Παραπόταμοι

Γ. ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Μορφομετρικά δεδομένα Μήκος

60 km [2], [3]

Υψόμετρο διαδρομής

μέγιστο

Μέσο υψόμετρο

356 m [1]

Μέσο πλάτος

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες

Μέγιστο πλάτος

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες

Κλίση

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες

Βάθος

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες

700

πι, ελάχιστο Ο

m [3]

Ανάγλυφο

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες. Διάκριση ζωνών

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες Σύσταση πυθμένα ανά ζώνη Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες Πετρώματα υδρολογικής λεκάνης

Το μεγαλύτερο τμήμα της λεκάνης απορροής του Β. Ασωπού καλύπτεται από νεογενείξ και τεταρτογενείξ αποθέσεις, ενώ στα περιθώρια της λεκάνης εμφανίζονται αλπικοί σχηματισμοί που

αποτελούν

ασβεστόλιθους,

το

υπόβαθρο.

ραδιολαρίτες,

Οι

αλπικοί

μάρμαρα,

σχηματισμοί

σχιστόλιθους

συγκροτούνται

και

οφιόλιθ ους.

κυρίως Το

από

νεογενέι;

αποτελείται από δύο ενότητεξ, Η κατώτερη αποτελείται από λιμναίεςf λιμνοθαλάσσιες αποθέσεις και συνίσταται από μάργες, αργίλους, ψαμμίτες και μαργαϊκούς ασβεστόλιθους με

κοιτάσματα λιγνίτη, ενώ η ανώτερη από αργίλους και κροκαλοπαγή. Οι τεταρτογενεί; αποθέσεις αποτελούνται από κροκάλεξ, λατύπεξ, άμμο , ιλύ και άργιλο

[7].

Δ. ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Δεν ε ρευνήθηκαν.

Ε. ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Ετήσιο ύψος βροχής στη λεκάνη του Β. Ασωπού

102

510

ΕΚΘΕ

mmlέτος

[1]

Ινστιτούτο Εσω τερ ικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Ασωπός

Μηνιαία κατανομή ύψους βροχής

4 σταθμοί λεκάνη; Ασωπού Ι περίοδοτ 1970-1990 74,2 lουλ. 6,2 60,8 Αυγ. 8,9 58,6 Σεπτ. 19,7 32,8 Οκτ. 64,5 22, 1 Νοε. 60,5 Δεκ, 15,7 86, 1

Ιαν ,

Φεβ , Μαρ . Απο . Μαϊ, Ιούν ,

!.!!rι!l: [Ι] (Δ ε δ ο μεν α από Χριστοφιδη ς

Ετή σια απορροή:

Μαμ άσης,

1995)

70,1 χ !Ο' m' [1]

Μ έση μηνιαία παροχή

Τα διαθέσιμα δεδομένα παροχή; του ποταμού στη θέση Ραπεντόζα αναφέρονται στην περίοδο

1947-1956. Μέση μηνιαία παροχή Ασωπού (mΊsec)

Θέση: Ραπεντόζα Ι περίοδος 1947-1956 0,83 lουλ. 0,06 Αυγ, 2,10 0,03 2,53 Σεπτ. 0,01 Οκτ, 1,19 0,02 0,60 Νοε. 0,24 0,15 Δεκ. 0,95

Ιαν.

Φεβ , Μαρ . Απρ .

Μαϊ. Ιούν, !.!!rι!l:

Οι

[1Ο Ι

[1]

παρουσιάζουν τις παρακάτω τιμές μέσων μηνιαίων απορρο ών (συνολική ποσότητα

απορρέοντος νερού το

μήνα) που

εκτιμήθηκαν

με

βάση

β ροχο μετρικά δεδο μένα και

υπολογισμό του συντελεστή επιφανειακή; απορροής.

Συνολική μηνιαία επιφανειακή απορροή Ασωπού (103 m 3)

10,2 8,4 8,1 4,5 3,0 2,2

Ιαν,

Φεβ . Μαρ.

Απρ. Μαϊ.

Ιούν.

lουλ. Αυγ.

Σεπτ. Οκτ,

Νοε. Δεκ. ΕΤΟΣ :

!.!!rι!l:

0,9 1,2 2,7 8,9 8,3 11,8

70,1

[1]

Μ έση ετήσια παροχή:

0,73 (m3Isec) [10]

(Θέση: Ραπεντόζα Ι περίοδος

1947-1 956)

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες.

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

103

PESCA -

Π οταμός Ασωπ ός

Χαρακτηριστικά πηγών τροφοδοσίας -εισροών

Ο Β ο ιωτικό; Ασωπός έχει υποστεί έντονα τις συνέπειες της υπεράντλησης των υπόγειων υδροφορέων. Οι πηγές είναι εποχιακές και για συνεχόμενες χρονιές μπορεί να μην έχουν νερό . Ο ποταμός λειτουργεί πλέον σαν χείμαρρος, παραμένοντας ξερός κατά το μεγαλύτερο

δ ιάστημα

του

έτους και δίνοντας

μόνο

πλημμυρικές παροχές σε περιόδους

έντονων

β ροχοπτώσεων .

ΣΤ. ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ - ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΝΕΡΟΥ Δεν

βρ έθηκαν

φυ σικοχημικά

δεδο μένα

στις

προσιτές

μελέτες .

Τα

δεδο μένα

του

προγράμματος « Εθνικό δίκτυο ποιότητας εσωτερικών νερών» του ΥΠ ΕΧΩΔΕ δεν μας είναι διαθέσιμα. Υπάρχουν δεδο μένα για τη ρύπανση των ιζη μάτων του ποταμού . Β ρέθηκε ότι η βιομηχανική περιοχή των Ο ινόφυτων επιβαρύνει τα ιζή ματα του ποταμού με βαρ έα μέταλλα και ιδιαίτερα με

Pb, Cu, Zn.

Επίσης τα ιζήματα παρουσιάζουν επιβάρυνση με

Cu,

Ζn,

που οφείλεται

στα υγρά απόβλητα παρακείμενων βιοτεχνιών και βιομηχανιών. Τέλος, λόγω των φυσικών ορυκτών της ευ ρύτερης περ ιοχής, τα ιζή ματα παρουσιάζουν αυξη μένες συγκεντρώσεις Νί

και

[7], [8]. Μέσες συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων σε τρεις περιοχές δειγματοληψίας Σταθμοί

Α.

15 kιn από εκ βολές

(βιομηχανική περιοχή)

Feι03(%)

1,575 516,30 5,80 9,91 25,83 68,54 16,36 41,91 1,99

(ppm) Pb (ppm) Co (ppm) Cu (ppm) Νί (ppm) Cr (ppm) Ζη (ppm) Corg (%)

Μη

Π!rt!J:

Β.

2,5 kιn από τις εκβολές (περιοχή Ωρωπού)

1,65 334,16 3,16 8,50 13,60 50,16 14,60 26,16 0,62

Γ. Εκβολές ποταμού (Ευβ οϊκός κόλπος)

1,60 298,92 2,77 8,46 14,80 56,00 17,15 33,64 0,99

[7]

Ζ. ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜ ΕΝΑ

Φυτοπλαγκτόν Δεν βρέθηκαν δεδο μένα. Ζωοπλαγκτόν

Δεν βρέθηκαν δεδ ο μένα. Ασπόνδυλη πανίδα

Δεν βρέθηκαν δεδ ο μένα.

104

ΕΚΘΕ

- Ινστιτοίιτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμ ός Ασωπός

Υδρό β ια και υδροχαρή ς βλάστηση

Αναφέρεται η ύπαρξη παρυδάτιας δενδρώδους βλάστησης κυρίωτ; από Plαtanus (πλάτανους),

Salix spp . (ιτιές)

και UlmlΙS

orielltalis

minor (φτελιές) [3].

Ορνιθοπανίδα

Δεν βρέθηκαν δεδομένα. Λοιπά είδη πανίδ ας

Δεν βρέθηκαν δεδομένα. ΙχΟυοπαν ίδα

Ιστορικέ; καταγραφές δείχνουν την παρουσία στο παρελθόν τριών ειδών ψαριών στο Βοιωτικό Ασωπό . Εικάζεται ότι λόγω της ξή ρανσης του ποταμού οι τοπικοί πληθυσμοί έχουν εξαφανισθεί. Ωστόσο, δεν πρ έπει να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο κάποιο τμήμα του ποταμού ή κάποια πηγή να διατη ρεί νερό σε όλη τη διάρκεια του χρόνου . Κοινή

Ο ικογένε ια/Είδω;

Cyprinidae

PseudophoxiI1US boeticus ι Pseudophoxillus sιymphalicus 2

Ο νομ.

ΚατlΕνδ

απ α ιτ.

Καθ εστώ ς πρ οστασίας

πασκό βιζα

ΓΛ

ΕΛ-ΡΕ

ΕΛ

ντάσκα

ΓΛ

ΕΛ

ΒΑ

Οδηγία Ι Σύμβ. Οικοτ.

Βέρνης

[

ΚόΚ·1

Βιβλίο

Τ-Κ

ΠΙ

Τ-Κ

ΓΛ

!Leuciscl/S sp. !!!rα/:

Οικολ.

Βιότοπ.

[5], [6]

Βιότοπος: ΓΛ=Γλυκά νερά, ΥΦ=Υφάλμυρα νερά, ΕΥ=Ευρύαλο, ΔI =Διάδρομο Ο ικολογ ικές απαιτήσεις: ΛI=Λψνόφιλο, ΡΕ=Ρεόφιλο, ΕΛ=Ελόφιλο

Κατανομή/τύπος ενδη μισμού :

ΣΥ=Σύστη μα,

ΕΛ=Ελλάδα,

ΒΑ=Βαλκανική,

ΚΟ=Κοσμοπολιτικό ,

ΕΙ=Εισαχθέν Καθεστώς προστασίας:

Κοινοτική Οδηγία για τους οικότοπους

(92/43/EEC)

Παράρτημα ΙΙ : είδη η διατή ρηση των οποίων επιβάλλει τον καθορισμό ειδικών ζωνών διατήρησης Παράρτημα ιν : Είδη που απαιτούν αυστηρή προστασία

• = ε ίδος προτεραιότητας για προστασία - Συνθήκη της Βέρνης (Counc ίl of Europe, 1979; Convention Wildlife and Natural Habitats

οτι

the

Conserνation

of European

Παράρτημα ΙΙ : Αυστηρώς προστατευόμενα είδη

Παράρτημα ΙΙΙ : Προστατευόμενα είδη των οποίων η εκμετάλλευση απαιτεί ρυθ μιστικά μέτρα

= 2=

Αναφερόμενο στο NAΤURA

ως Rutίlus

boeticus. Αναφερό μενο στη Συνθήκη της Βέρνης ως Leucaspius sιynιphα licus. 2000

Η. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΧΘΥΟΠΛΗ ΘΥΣΜ ΩΝ - ΑΠΕΙΛΕΣ Σύμφωνα με την νο μαρχιακή Υπηρεσία Αλιείας Βοιωτίας, δεν υπάρχουν πλέον ψάρια στον Β. Ασωπό . ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

105

PESCA -

Ποταμός Α σωπ ός

Θ . ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΑΝΗ Δεν βρέθηκαν ποσοτικά δεδομένα στην προσιτή βιβλιογραφία,

Ι. ΟΙΚΟΝΟΜΙ ΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΆΝΗ Οικονομικές δραστηριότητες στο νομό Βοιωτίας σαν ποσοστό στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, σε σταθερές τιμές

1970

προϊΟΝ (εκατ. δρχ)

ΤΟΜΕΑΣ

(έτος

1994)

ΠΟΣΟΣΤΟ

Πρωτογενή;

1592

15,0

Δευτερογενής

6700

63,1

Τριτογενής

2332

21,9

10624

100,0

ΣΥ ΝΟΛΟ Π!mι:

[91

ΙΑ . ΧΡΗΣ ΕΙΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΝΕΡΟ Υ ΣΤΗ Ν ΠΟΤ ΑΜΙΑ ΖΩΝΗ

ΕΠ Ι ΒΑΡΥΝΣΕΙΣ

Κατηγορία χρήσεων

Αλιεία

Άρδευση

Γνδρευση Ο Π!r&; :

[3],

Τουρ . Αναψ.

Βόσκηση Ο Ενέργεια

Απορ ρίψεις

Τεχνικά έργα

Αμμοληψία

Λατομεία

[Νομαρχιακή Υπηρεσία Αλιείας Βοιωτίας]

Επιβ αρύνσεις

ΒΑΘΜΟΣ

Χ ρή σεις

σοβαρή

μέτρια

ελάχιστη

Αλιεία ..................................... .................................................... .......................... ....................................................-............... .. ......... ........... ,........... ........................................... Άρδευση (υπερ άντληση)

...............---.........................................................

............... .......... ...........................+............................................................................................... .................-.... -............ .. .............. ...................

..τ~1Jρ· . : .Ρ:ν..(l.Ψ..:........... ..... . ......................................... J?~'!l~ψ:rτ.ι . ._._ Ύδρευση 1--....._ ............•...._._

..._

......

__ __ .

......

Απορρίψεις (Βιομ. απόβλητα)

._.

.. _..._ ._-_ .

......

.......... ......... .. .... . » .....

_........._........

__._- _ __ .. .......... .

. ...

......_ ...... ....

......................... ............

... .__.......----

_ _ _ -_..._ __ _....Ενέργεια ... .....

_ -_.

... ........

. ......... .._

~~Iloληψία ......... _ ._ _ ...._ _ ._..... .........Τεχνικά έργα Επεκτάσεις αγροτική;

...............................

γης

_ - _ _ _._ ___

..........

.. -

...

._.._.._ ....

- - -_ ......._.. ..__...._.- •...•.

+ +

Π!mι: [Νομαρχιακή Υπηρεσια Αλιειας Βοιωτίαξ]

106

_ _

_- ......__....------.._.......-...-.................. ... .. .. .. ....... ................... .. ...... ....•..._.._- -_ ..._._........_. .. .._ -- _.--_... ....

..........• .........

........................

........._..._..- ..

-................... ................ ............................................. .........

...............

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσω τερ ικών Υ δάτων

_.-

....

Ποταμός Ασωπός

PESCA ΙΒ.

ΠΟΙ ΟΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝ ΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΧΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΤΟΥΣ ΣΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

Ο Ασωπός θεωρείται επίση μα σαν απο δέκτης επεξεργασμένων λυ μάτων όπως και αστικών αποβλήτων. Ση μαντικές ποσότητες βιομηχανικών αποβλήτων προέρχονται από τις βιομηχανικέ; ζώνες Οινοφύτων και Σχηματαρίου-Τανάγρας, Ειδικά στη περιοχή των Οινοφύτων είναι εγκατεστημένες πολυάριθμες βιομηχανικές μονάδες και βιοτεχνίες όπως β αφεία, φινιστήρια, γαλβανιστήρια, ορυχαλκουργεία, πτηνοσφαγεία και βιοτεχνίες μεταλλικών κατασκευών, πολλές από τις οποίες διοχετεύουν τα απόβλητά τους συχνά χωρίς επεξεργασία στον Ασωπό ποταμό . Επίσης διοχετεύονται στον ποταμό και ρυπαντικά φορτία που προέρχονται από εκπλύσεις λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων, λασπών και από υπερχειλίσεις χωματερών.

[7],

[Νομαρχία Βοιωτίας] .

Παράλληλα υπάρχει καταστροφή των οικοσυστη μάτων στη δελταϊκή περιοχή και στις πηγές

του ποταμού στα Λεύκτρα (όπου κάποτε υπήρχε βάλτος) από επεκτάσεις των αγροτικών καλλιεργειών. [Νομαρχία Βοιωτίας] .

ΙΓ. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΛΙΕΙΑΣ

Δεν διενεργείται αλιεία Μονάδες εκτροφής υδρό β ιων οργανισμών με χρή ση νερών του ποτα μού Δεν υπάρχουν.

Ι Δ. ΜΕΛΕΤΕΣ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ πον ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΦΟΡΕΑΣ

ΤΙΤΛΟΣ

ΑΙΑ

ΕΤΟΣ

ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΚΟΣΤΟΣ

ΦΟΡΕΑΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ

ΣΧ ΕΔΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Ι

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ

ΥΠ ΟΥΡΓΕΙΟ

Ι996

• ΕΜΠ -ΙΓΜΕ -ΚΕΠ Ε

ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΗΣ

ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΧΩΡΑΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΤΩΝ

ΚΕΝΤΡΟ

ΒΙΟΤΟΠΩΝ

ΩΣ ΦΥΣΙ ΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

ΥΓΡΟΤΟ ΠΩΝ

ΤΗ Ε

• Ε Λ Λ ΗΝ Ι ΚΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ

GREEK ΗΑΒlΤΑΤ NATURA 2000 : ΑΝ OVERVIEW

Ι994

Ι996

ΕΕ

.ΤΗΕ

GOULANDRIS NATURAL HISTORY MUSEUM

PROJECΤ

ΙΕ. ΦΟΡΕΙΣ πον «ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ»ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Πλαίσιο

Μεθοδολογία

ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ1ση

Εθνικό δίκτυο

Μηνιαίες μετρήσεις και

Περιβ άλ. Σχεδιασμού,

ποιότητας εσωτερικών νερ ών ι

δειγματοληψίες

Όνομα φ ορέα

Τμήμα Νερών 1

Έναρξη:

1996.

φυσ/κών παοαιιέτοων

Αρ, απασχ/νων

Πρόσφατα το πρ όγραμμα προσαρμόστηκ ε στο Ευρωπαϊκ ό δίκτυο

3 (Κεντρ. Υπηρ .)

Eurowatemet,

ώστε να είναι συμβατό με τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκή ς Ένω σης .

ΕΚΘΕ - Ινστ ιτούτο Εσωτερικών Υδάτ ων

107

PESCA -

Ποταμός Ασωπός

Θέσεις δειγματοληψιών: (1) Ανάντη Οινοφύτων, (2) Γέφυρα Εθνική; οδού, (3) Ανάμεσα στις δύο προηγούμενες θέσεις. Οι αναλύσειςγίνονται σε κατά τόπους εργαστήριατου Γενικού Χημείου του κράτους ή άλλα κρατικά εργαστήρια.

Ι ΣΤ.

ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

ΦΟΡΕΙΣ

ΣΥΛΛΟΓΟΙ

πον

ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ

ΜΕ

ΤΟ

ΣΥΣΤΗΜΑ Δεν αναφέρθηκαν ,

ΙΖ.

ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

πον

ΕΧΟΥΝ

ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΕΙ

ΜΕ

ΣΚΟΠ Ο

ΤΗΝ

ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ τον ΠΟΤΑΜον

Ουδεμία θετική ενέργεια είναι γνωστή .

ΙΗ . ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙ Α ΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ Ρύπανση

Υπεράντληση

ΙΘ .

Α Ξ Ι ΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ τον ΠΟΤΑΜιον ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Γεωμορφολογικά, βιολογικά και οικολογικά χαρακτηριστικά Ο Β . Ασωπός είναι ένας μικρός, μη συνεχούς σή μερα ροής ποταμός, που ξηραίνεται πλήρως

κατά τους καλοκαιρινού; μήνες εξαιτίας της εξάντλησης των υπόγειων υδροφορέων. Πηγάζει από το όρος Κιθαιρόνας και εκβάλλει στον Ευβοϊκό κόλπο. Το μεγαλύτερ ο τμήμα της λεκάνης απορροής του Β καλύπτεται από νεογενείς και τεταρτογενείς αποθέσεις, ενώ στα περιθώρια της λεκάνης εμφανίζονται αλπικοί σχηματισμοί που αποτελούν το υπόβαθρο . Υπάρχει πολύ μεγάλη επιβάρυνση των νερών, δεδομένου ότι ο ποταμός θ εωρείται επίσημα σαν αποδέκτης επεξεργασ μένων λυμάτων και δέχεται τα βιομηχανικά απόβλητα της περιοχής Σχηματαρίου-Οινοφοίτων,

όπου

λειτου ργούν

περίπου

300

βιομηχανικές

μονάδες .

Παράλληλα, ο ποταμός έχει υποστεί έντονα τις συνέπειες της υπεράντλησης των υπόγειων υδροφορέων. Οι πηγές είναι εποχιακέ; και για συνεχό μενες χρονιές μπορεί να μην έχουν

νερό. Τα τρία είδη ψαριών που αναφέρονται από παλαιότερους ερευνητές φαίνεται ότι έχουν πλέον εξαφ ανισθεί, ό μως δεν έγιναν πρόσφατα δειγματοληψία; ώστε να επιβεβαιωθεί η υπόθεση

αυτή .

Σχεδόν

τίποτα

δεν

είναι

γνωστό

για

τα

υπόλοιπα

στοιχεία

του

οικοσυστή ματοξ . Τέλος υπάρχει καταστροφή των οικοσυ στημάτων στη δελταϊκή περιοχή και στις πηγές του ποταμού στα Λεύκτρα (όπου κάποτε υπήρχε βάλτος) από επεκτάσεις των αγροτικών καλλιεργειών

Πρ οτεινόμενα έργα

ενέργειες

Αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος σε τμή μα του ποταμού κοντά στις πηγές (εφό σον διαπιστωθεί ότι υπάρχει συνεχής παροχή νερού ή ότι μπορεί να εξασφαλισθεί κάποια

ποσότητα νερ ού) και επανεμπλουτισμός του τμήματος αυτού με τα είδη της προϋπάρχουσα; ιχθυοπανίδας (που μπορούν να μεταφερθούν από γειτονικέ; περιοχές) .

108

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποτα μό ς Ασωπός

Αναφ ο ρ ές

[ ι ] Υπουργείο Ανάπτυξης

(19 96). Σχέδιο προγράμματος διαχείρισης των υδατικών πόρων της 335 και 4 Παραρτήματα. (1997). Για τι; λίμνες, ης λιμνο θάλασσες, τα ποτάμια και τους άλλους

χώ ρας. ΕΜΠ-ΙΓΜΕ-ΚΕΠΕ, Αθήνα, σελ.

[2]

Κουσουρής, Θ . υγρότοπους της χώρας . Στο : "Βιώ σιμη Ανάπτυξη με την Περιβαλλοντική Αγωγή" . Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αιτωλοακαρνανίας, Μεσολόγγι, σελ. 100-163.

[3]

Ζαλίδηξ, Χ. Γ. & Μαντζαβέλας, Α. Λ . (Συντονιστές έκδο σης) (1994 ). Απογρ αφή των Ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πόρων (Πρώτη προσέγγιση) . Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων

- Υγροτόπων (ΕΚΒ Υ) . 587 σελ. [4] NATURA 2000. Directive 92/43/EEC "The Greek Habitat Proj ect NATURA 2000: An overνiew". The Gοulandήs Natural History Museum . Thessaloniki 1996. [5] Στεφανίδης, Α., (1939). Ιχθύες των γλυκέων υδάτων της Αττικοβοιωτίαξ, Δελτίον Φυσικών Επιστημών, Έτος Ε ', τεύχος 50-51, σελ. 49-61. [6] Στεφανίδηξ, Α . (1974). Οτι some fish of the lοηίοkοήηthίaη region (W. Greece etc.) - Α new genus οf CΥΡήnidae : Tropidophoxinellus Ν. Gen. Biologia Gallo-Hel1enica, 5(2), 235257. [7] Κονισπολιάτης, Ν. (?). Βαρέα μέταλλα στα ιζήματα του Βοιωτικού Ασωπού ποταμού . [8]

Υδρογεωλογικό Συνέδρ ιο Αγγελίδης Μ.Ο . & Αλούπη Μ .

(199 7).

Κατανομή μέταλλων στα παράκτια θαλάσσια

ιζήματα των εκβολών του Ασωπού ποταμού .

Τεχνολογ ίαξ, Μόλυβος Λέσβου Σεπτ.

[9]

Χουσιανάκου ,

Μ. ,

Μπενσέ,

Π. ,

1997,

σελ.

Συνέδριο Περιβαλλοντική ; Επιστήμης και

403-412.

Παρασχάκηξ,

1., Γοργογιάννηξ, Ι , Β αλιάντζα, Ε. , Β ουμβουλάκη , Α . , Σίμου, Γ . , Ορφανόγιαννηξ, Χ. & Ντάσκας, Α. (199 8). Χω ροταξικό σχέδιο περιφέρειας Στεράς Ελλάδος. Α ' φάση, Αθήνα, lούνιος

[10]

Θ εριανός, Α.

(1973).

1998.

Η δίαιτα και η γεωγραφική κατανομή των απο ρροών του Ελληνικού

χώρου . Πρακτ. 1 0υ Πανελ. Σεμιναρ . Υδρ ολογίαξ, σελ.

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

28-57.

Ι0 9

ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ:

ΠΟΤΑΜΟΣ: Αλφειός

ΝΟΜΟΙ : Αρκαδ ίας, Ηλείας και Αχαϊας

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο ποταμός Αλφειός είναι ο μεγαλύτερος ποταμός της Πελοποννήσου τόσο σε μήκοξ, ό σο και σε παροχή . Ο κυρίως ποταμός πηγάζει παρά την Ασέα, στις απολήξεις του Πάρνωνα σε υψόμετρο

800 m,

αλλά σημαντικέ; πηγές που τροφοδοτούν τους παραπόταμού ς του

υπάρχουν και στο Μαίναλο ό ρος. Διαρρέει τους νομούς Αρκαδίαξ, Αχαίω; και Ηλείας με γενική κατεύθυνση του κύρ ιου κορμού από ΝΑ προς Β Δ . Κατά μήκος τη ς δ ιαδ ρο μής του δέχεται τα νερά πολλών ποταμών, με κυριότερου; το Λούσιο, το Λάδωνα, και τον Ερύμανθο, καθώς και πολυάριθ μων χειμάρ ρων. Εκβάλει στον Κυπαρισσιακό κόλπο μετά από διαδρομή περίπου

120 kιn .

Μ ε τα νερά του και τα φερτά του υλικά έχει συμβάλλει στη δημιουργία των

λιμνοθαλασσών Καϊάφα, Αγουλινίτσας και Μουριάς (οι δύο τελευταίες έχουν αποξηρανθ εί). Καθεστώς προστασίας

Το δέλτα του Αλφειού αποτελεί κρίκο στην αλυσίδα των υγροτόπων της δυτικής Ελλάδας και έχει υποστεί έντονη υποβάθμιση από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Αν και αρχικά τόσο το δέλτα και η λιμνοθάλασσα Καϊάφα είχαν περιληφθεί στις υποψήφιες περιοχές για ένταξη στο

δίκτυο

NATURA 2000 [17],

δεν περιλαμβάνονται στον τελικό κατάλογο

ό μως περιοχές φυσικού κάλους και ζώνες Ζώνες

ειδική;

προστασίας

έχουν

[18] .

Αποτελούν

CORIN E.

πρ οταθ εί

για

τις

εξής

περιοχές :

(αρχαιολογικό; χώρος), Λαγκαδιών και Δημητσάνας (αποτελεί ζώνη

Μεγαλόπολης

CORINE).

Η περιοχή

του ποταμού Λούσιου κηρύχθηκε πρόσφατα σαν αρχαιολογικό πάρκο . Στο ση μείο που συναντώνται ο Λάδωνας και ο Ερύ μανθος με τον Αλφειό (Τριποταμιά) δη μιουργείται ένα σπουδαίο οικοσύστη μα.

[14]

Στις πηγές του Αροάνειου ποταμού υπάρχει ένας σπάνιος και οικολογικά σημαντικό; τύπος οικοτόπων (πλατανόδασος), το οποίο προστατεύεται και από την οδηγία

92/43

[Ι 9].

Υπάρχει θεσμοθ ετη μένη Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου (ΦΕΚ Ι 1 61 /Δ/93 και 8 6/Β/94) που

καλύπτει όλη την παραλιακή ζώνη του νομού Ηλείας και την κοιλάδ α του Αλφειού που έχει κυρίως χαρακτήρα προστασίας οικοσυ στημάτων, γεωργική; γης υψηλής παραγωγικότηταξ, αρχαιολογικών χώρων εθνικής σημασίας (αρχαία Ολυ μπία, Φυγάλεια, Ήλιδα) και μεγάλων αστικών κέντρων

[9].

Ανθρωπογενές περιβάλλον

Δεν βρέθηκαν επεξεργασμένα στοιχεία για το σύνολο της λεκάνης. Ιστορικά - λαογραφικά στοιχεία

Σύμφωνα με τη Μυθολογία, ο Αλφειός ήταν γιος του Ωκεανού και της Τηθύος και λατρευόταν ως θεός της γονιμότητας. Αλφειός ονο μάσθηκε, σύμφ ωνα με το Στράβωνα, επειδή θερ άπευε τη λέπρα (αλφός)

[14].

Παλαιότερα ονο μαζόταν Ρουφιάς επειδή κατά τη

διέλευσή του από την Αρκαδία κάθε τόσο χανόταν στο έδαφος .

[7]. Στη λεκάνη

απορρ οής του

Αλφειού βρίσκονται περιοχές με σημαντική ιστορική και πολιτιστική σημασία , όπως η

Ολυμπία, κέντρ ο τέλεσης των Ολυμπιακών αγώνων στην αρχαιότητα, το φαράγγι του

PES CA -

Ποταμός Αλφειός

Λούσιου ποταμού, με τα πολυάριθμα μοναστήρια και ασκηταρ ιά, και πόλεις και χωριά στην ορεινή Αρκαδία που διαδραμάτισαν ση μαντικό ρόλο στην Επανάσταση (Δημητσάνα, κλπ.) .

Β. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΥΔΡ ΟΛΟΓΙΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ Οριοθέτηση λεκάνης Έ κταση λεκάνης

3658 km' [1] [7], [14]

Έκταση δ έλτα

113 km' [2]

Γεωλογική εξέλιξη Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες. Έκταση κατά υψόμετρο λεκάνης απορροής

ΥψόμΕΤΡΟ (m)

Έκταση (km')

0-100 100-200 200-400 400 -600 600 -800 800-1000 1000-12 00 1200-1 800

150 316 635 632 692 610 435 130

Σύνολο

3600

!l!rtn: (7) Άλλοι υδάτινοι πόροι στην ευρύτερη περιοχή

1. 2. 3. 4. 5. 6.

ΛfΣ Αγουλινίτσα (αποξη ρανθείσα) ΛfΣ Μουριά (αποξηρανθείσα) ΛfΣ Καϊάφα Αρδευτικό φράγμα Αλφειούσας Υδροηλεκτρικό φράγμα Λάδωνα

Πηγές Κανδήλας ι

ι Το νερό των πηγών Κανδήλας οδηγείται μέσω καρστικών αγωγών στις πηγές Παναγίτσα του παραπόταμου του Αλφειοϋ Τράγου, ενώ αποχέτευση προς τον Τράγο γίνεται και μέσω τεχνητής σήραγγας

Παραπόταμοι

Ο Αλφειός έχει τρεις κύριους παραπόταμους (Άνω Αλφειό, Ερύμανθο και Λάδωνα) που σε αυτούς συμβάλουν άλλοι μικρότεροι ποταμοί (Λούσιος, Αροάνειος, Τράγος, κλπ.) . Οι τρεις

παραπόταμο ι ενώνονται με τον Αλφειό στην ημιορεινή Ηλεία, στο ύψος του Μέσου Αλφειού (βλ. παρακάτω Διάκριση Ζωνών) , Μετά τη συ μβολή του Ερύ μανθου και κυρίως στο κατώτερο τμήμα του ποταμού (Κάτω Αλφειός) συμβάλουν πολλοί μικρότερ οι ποταμοί, ρέματα και χείμαρ ροι, όπως ο Ενιπέας, ο Λεστενίτσας, ο Σελινούς, το Λαδ ικό, κλπ. Στον

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

1Ι

PESCA -

Ποταμός Αλφειός

Κάτω Αλφειό καταλήγουν και αρκετές στραγγιστικέ; τάφροι που αποστρ αγγίζουν το νότιο τμήμα της επαρχίας Πύργου και το βόρειο τμήμα της επαρχίας Ολυμπίας. [1], [7]. Συνοπτικά, τα χαρακτη ριστικά των τριών κύριων παρ απόταμων του Αλφειού είναι: Λάδωνας

Ποταμός συνεχούς και γενικά υψηλής ροής, με μέγιστο υπερθαλάσσιο ύψος ελάχιστο περίπου

200 m, 60 km

500 m

και το

στον οποίο συμβάλλουν οι ποταμοί Αροάνειος και Τράγος. Έχει μήκος και

αποστραγγίζει

λεκάνη

έκτασης

749 km2

(μέχρι

τη

θέση

του

υδροηλεκτρικού φράγματος). Η παροχή στη περιοχή του φράγματος κυμαίνεται μεταξύ

8 και 38 mΊs , και έχει μέση τιμή 20,2 mΊs (βλ. και υδρολογικά δεδο μένα). Πηγάζει από καρστικέξ πηγές των περιοχών Πλανητέρου και Λυκου ρίας, στα όρια των νο μών ΑχαΊας και Αρκαδίας . Η καρστική ενότητα του άνω ρου Λάδωνα διαμορφώνεται σε ανθρακικού; σχηματισμούς (ασβεστόλιθοι και δολομίτες) των ζωνών Τριπόλεως (βόρεια) και Ωλοωνού-Πίνδου (νότια) και περ ιλαμβάνει τέσσερα διακριτά μεταξύ τους υδροφόρα συστήματα, γνωστά σαν Πλανητέρου , Λάδωνα, Παναγίτσα-Δάρα και Μεθυδ ρίου . Τα συστήματα Λάδωνα και Πλανητέρου είναι τα σημαντικότερα, με κύριες εκφορτίσεις στις πηγές Μάτι Λάδωνα (μέση

ετήσια παροχή 5,8 mΊs) και Πλανητέρ ου (μέση ετήσια παρ οχή 2,7 mΊs) αντίστοιχα . Το σύστη μα Παναγίτσα-Δάρα εκφο ρτίζεται στις πηγές Παναγίτσα (μέση ετή σια παρ οχή

0,4

mΊs). Το σύστημα Μεθυδρίου εκφορτίζεται στις πηγές Πυργακίου, Πιάνας και Μεθυδρίου που έχουν συνολική παροχή 0,18 mΊs . Εκτός των παραπάνω πηγών, η καρστική ενότητα του άνω ρου Λάδ ωνα περιλαμβάνει και άλλες εκατό περίπου μικροπηγές επαφής, συνολικής

παρ οχής της τάξης των 6 mΊs . Η συνολική παροχή όλων των πηγών του Λάδωνα εκτιμάται σε 15 m' /s, που αποτελεί την πηγαία συνεισφ ορά του καρστικού συστήματος στη μέση ετήσια παροχή του Λάδωνα, που είναι της τάξης του 20 mΊs, όπως προαναφέρθηκε, [Ι], [3] Η τροφοδοσία των παρ απάνω υδ ροφόρων συστημάτων γίνεται και από καρστικά συστήματα εκτός του υδατικού διαμερ ίσματος της Δυτ. Πελοποννήσου , με τα οποία η λεκάνη του

Λάδωνα δ ιατη ρεί υδραυλική επικοινωνία. Αυτά είναι: (α) το σύστη μα του Φενεού, του υδατικού διαμερίσματος Β . Πελοποννήσου, που τροφο δοτεί μέσω καταβόθρων στην κοιλάδα

του Φενεού τις πηγές Πλανητέρου και Μάτι Λάδωνα, και (β) το σύστη μα της Κανδήλας του υδατικού διαμερίσματος Α. Πελοποννήσου (που το νοτιοδυτικό του τμή μα είναι γνωστό και σαν σύστημα Παναγίτσα-Δάρα), το οποίο τροφοδοτεί μέσω καταβόθρων στη Χωτούσα τις πηγές Παναγίτσα .

[1]

Μία μικρότερη πηγή τροφοδοσίας είναι το ρέμα Μάνας, που διασχίζει και αποστραγγίζει το

μικρό οροπέδιο του Απανώ καμπου (μήκος και πλάτος λεκάνης

11 και 6 km

αντίστοιχα), και

το οπο ίο έχει νερό κατά τη μεγαλύτερη περίοδο του χρόνου. Το ρέμα δέχεται και μικρές ποσότητες

νερού

από

πηγές

(κυριότερη

είναι

πηγή

Μάνα,

το

νερό

της

οποίας

χρησιμοποιείται για την ύδ ρευση της κοινότητας Κάτω Λου σοί και του χιονοδρομικού κέντρου Χελμού) που βρίσκονται σε μεγάλο υψόμετρο του όρους Χελμός

(2100 m). Το

ρέμα

εκβάλλει στην περιοχή του Λουσικού σε δύο καταβόθρες που εκτιμάται ότι οδηγούν το νερό στις πηγές Πλανητέρου . Κατά τη διάρκεια έντονων βροχοπτώσεων οι καταβόθρα; δεν μπορούν να απορροφήσουν όλες τις ποσότητες νερού και δη μιουργείται μικρά λιμνάζουσα περιοχή ή οποία ό μως σύντο μα αποστραγγίζεται, Κοντά στην κορυφή του Χελμού υπήρχε παλαιότερα μία μικρή αλπική λίμνη (λίμνη Ερ μή), έκτασης περίπου

500

στρεμμάτων, η

ύπαρξη της οποίας μνημονεύεται ακόμα σαν αξιοθέατο από τους ταξιδιωτικούς οδηγού; του εξωτερικού . Η λίμνη έχει προσχωθεί τα τελευταία χρόνια από την απότο μη αλλαγή της κοίτης ενός χειμάρρου που μετέφερε μεγάλες ποσότητες χαλικομιγών υλικών.

112

ΕΚΘΕ

[4]

Ιν στιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

P ESCA -

Ποταμός Αλφειός

Άνω Αλφειός

Πηγάζει από τον ορεινό όγκο νοτιοδυτικά του ο ροπεδίου της Τρίπολης και κατευ θυνόμενοι;

βορειοδυτικά αποστραγγίζει το οροπέδιο της Μ εγαλόπολης (λεκάνη απορροής 250

km2). Ο

Άνω Αλφειός τρ οφ οδοτείται από το μεγάλο καρστικό σύστημα του άνω ρου Αλφειού που διαμορφώνεται στους ανθρακικού; σχηματισμούς της ζώνης της Τριπόλεω ς και Πίνδου . Η εκφό ρτιση του συστήματος γίνεται δια μιας σειράς πηγών υπερχείλισης στο οροπέδιο

Μεγαλόπολης και κατάντη , συνολικής μέσης ετήmας παροχής 6 mΊs (ένα μέρος του δυναμικού, συνολικής μέσης ετήσιας παροχής 1 m' /s, εκφορτίζεται και στον παραπόταμο Λούσιο). Λόγω της σημαντικής τροφοδοσίας του από καρστικέξ πηγές, ο Άνω Αλφειός παρουσιάζει μικρή σχετικά διακύ μανση ροής μεταξύ της ξηρής και της υγρής περιό δου του

έτους, και γενικά υψηλή παροχή κατά τη ξηρή περίοδο (4 mΊs). Σε αυτόν συμβάλει και ο Λούσιος, που πηγάζει από την ορεινή Γορτυνία στην περιοχή Δημητσάνας. Ο Λούσιος είναι

πηγαίου-χιονοβρόχινου τύπου , με ετήσια απορροή 215 χ 106 m' και μέση ετήσια παροχή στη θέση Γέφυρα Κό κκορη 6,8 mΊsec [1]. Εκτός από το Λούσιο , στον Άνω Αλφ ειό συμβάλλουν και πολλά ρέματα και χείμαρροι, από τα οποία κυριότερα είναι ο Ελισσώνας, ο Ξερίλας, ο Γουδάρης, ο Αγ . Ιωάννηξ, ο Λόγγος (Παρασποριάς), το Κεφαλόβρυσο, η Παναγιά, το

Ζαγκλακό ρεμα και ο Γουδ άρης.

[7].

Ερύ μανθος

Πηγάζει από το όρος Ερύμανθος στην Αχαία και κατέρχεται ανατολικά του όρους Αφροδίσιο

ακολουθώντας τα σύνορα των νο μών Ηλείας και Αρκαδίας . Έχει σχετικά μικρή λεκάνη

απορροής (37,6 km2) και, αν και συνεχού ς παροχή ς, διατηρεί πολλά χαρακτηριστικ ά χειμά ρρ ου . Η ελάχιστη (θερινή) παροχή είναι 0,4 mΊs. Τροφοδοτείται από κα ρστικέξ πηγές στα ό ρη Ερύμανθος και Αροάνεια. Από εκεί, κατευθυνόμενος νότια συμβάλλει με τον ποταμό

Αλφ ειό

1 km

ανατολικά της κοινότητας Αχλαδινής του Ν. Ηλείας. Έχει μήκος

μέγιστο υψόμετρ ο διαδρο μής

85 km,

750 m, και ελάχιστο 80 m. [1], [3]

Γ. ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Μορφομετρικά δεδομένα Μήκος

111 km [6] 108 km [7] 120 km [14], [2] μέγιστο 1800 m, ελάχιστο

Υψόμετρο διαδρομής

m [3]

Μέσο πλάτος

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες.

Μέγιστο πλάτος

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτά; μελέτες.

Μέση κλίση

0,37 %

Βάθος

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προmτές μελέτες.

(επί του συνολικού μήκους του ποταμού)

[7]

Ανάγλυφο

Το γεωμορφολογικό ανάγλυφο χαρακτηρίζεται ορεινό και απότομο στο εσωτερικό και ανατολικό τμήμα

(600-2400 m),

ημιορεινό και λοφώδες στην περίμετρο

πεδινό στη παραλιακή ζώνη και τη κοιλάδα του ποταμού

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

(100-600 m)

και

[1]

113

PESCA -

Ποτα μό ς Αλφειός

Δ ιάκριση ζων ών

Ο Αλφειός διακρίνεται σε τρία τμήματα: του Άνω Αλφειού , που αποστραγγίζει τα Αρκαδικά οροπέδια, του Μέσου Αλφειού, που αποστραγγίζει την περιοχή της ορεινής Ηλείας, και του Κάτω Αλφειού, που αποστραγγίζει την περιοχή της πεδινής Ηλείας.

[1], [3]

Σύσταση πυθμένα ανά ζώνη Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες . Π ετρ ώματα υδρολογικής λεκάνης

Οι λεκάνες του Άνω Αλφειού και του Λάδωνα αποτελούνται κυρίως από ασβ εστολιθ ικούς

σχηματισμούς της ζώνης Τριπόλεως

Ωλονού Πίνδ ου . Το πεδινό τμή μα της λεκάνης

απορροής του Αλφειού αποτελείται από τεταρτογενείς αποθέσεις και νεογενή ιζήματα λιμναίας, υφάλμυρης και θαλάσσιας προέλευση; (δυτική Ηλεία). Οι λιμναίες αποθέσεις περιέχουν

συχνά

στρώ ματα λιγνίτη, χαμηλού

ενεργειακού περιεχομένου

(λιγνιτοφόρος

λεκάνη Μεγαλόπολης και λιγνιτοφό ρος λεκάνη Ολυ μπίας). Μέσα στα νεογενή ιζή ματα έχουν

βρεθεί διάσπαρτοι κρύσταλλοι γύψου (ευ ρύτερη περιοχή Ολυμπίας) . Τέλος οι τριαδικοί εβαπο ρίτες της Ιόνιας ενότητας υπόκεινται των νεογενών και τεταρτογενών ιζημάτων .

Λεπτο μερής περιγραφή των γεωλογικών σχηματισμών Άνω Αλφειού (λεκάνη Μεγαλόπολης) δίνεται από τους

[7].

Δ. ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Το κλίμα στη λεκάνη του Αλφειού παρουσιάζει σημαντικές μεταβολές, ανάλογα με τη θέση και το υψόμετρο . Χαρακτηριστικό του κλίματος είναι η μεγάλη ηλιο φάνεια και οι σημαντικές βροχοπτώσεις που οφείλονται στους δυτικού; θαλάσσιου; ανέμους. Αναλυτικότερα, στις παράκτιες περιοχές το κλίμα είναι Μεσογειακό με ήπιους χειμώνες και ξηρά και θερμά καλοκαίρια.

[1], [9].

Στον Άνω Αλφειό, στην περιοχή του οροπεδίου της Μεγαλόπολης, το κλίμα παρ ουσιάζει ένα

μεταβατικό τύπο του μεσογειακού προς το ηπειρωτικό, δηλαδή είναι εύκρατο με τραχύ χειμώνα και θερμό θέρος. Χαρακτηρίζεται από υψηλή υγρασία καθ' όλη τη διάρκεια του έτουξ, που το χειμώνα πολλές φορές φθάνει το

100 %,

ημερήσιες

Παγετοί

διακυμάνσεις

της

θερμοκρασίας.

και σχετικά μεγάλες εποχιακέ; και εμφανίζονται

συχνά

κατά

τους

χειμερινού; μήνες αλλά και κατά την άνοιξη . Οι επικρατούντες άνεμοι είναι ΒΔ, Β ΔΔ κατά του; θερινούς μήνες και την άνοιξη, ενώ το χειμώνα επικρατούν κυρίως Α, ΝΑ και ΝΝΑ άνεμοι. Η ένταση κυμαίνεται σε χαμηλά επίπεδα και δεν ξεπερνά τα

5 Beaufort. [7]

Ε . ΥΔΡ ΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Υδρολογικά, ο Αλφειός κατατάσσεται στα ποτάμια σύνθετου

βρόχινου τύπου,

ενώ ο

παραπόταμος Λάδωνας σαν χαρακτηρίζεται σαν ποταμός απλού β ρόχινου τύπου και ο παραπόταμος Λούσιος σαν πηγαίου τύπου

[6].

Ετήσιο ύψος βροχής και συνολικός αριθμός ημερών βροχής στο έτο ς

Ο Αλφειός αποστραγγίζει ένα μεγάλο μέρος της κεντρικής και δυτικής Πελοποννήσου , που είναι περιοχή αρκετά πλούσια σε βροχοπτώσεις . Το μέσο ετήσιο ύψος βρ οχοπτώσεων στην είναι

114

1,07 mm [14].

Ε ΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτ ων

PESCA -

Ποταμός Αλφειός

Στον Άνω Αλφειό , στο ύψος της Μεγαλόπολης, το ετήσιο ύψος βροχής στην περίοδο έως

1990

κυμάνθηκε από

1962

639,9 έως 1175,5 mm . Αντίστοιχα δεδομένα για τη θέση Καρύταινα 605 έως 1626 mm. Τέλος,

και για την ίδια περίοδο δίνουν μία ετήσια διακύ μανση από

δ εδομένα από το βροχομετρικό σταθμό Θωκνίας, πάλι στη λεκάνη του Άνω Αλφειού , δίνουν

για την περίοδ ο

1987 μία ετήσια διακύμανση από 644 έως 1052 mm , και ένα μέσο 102 ημέρες ετησίως. [7]. Δεδομένα της ΕΜΥ για την περιοχή του Πύργου δείχνουν μία παρό μοια βροχομετρική εικόνα, με διακύ μανση στην περίοδο 1947 1996 από 426,6 έως 1685,8 mm1έτος και μέση τιμή περιόδου 827,1 mm1έτος (στην περίοδο 1980 - 1996 η διακύμανση είναι από 426,6 έως 1076,8 mm και η μέση τιμή 833,3 mm1έτος) 1970

έως

αρ ιθ μό ημερών βρ οχής

Σε πίνακα παρατίθ ενται ο ρισμένες τιμές β ρ οχο μετρικών δεδομένων για τα τελευταία μόνο χρ όνια .

ΑΝΩ ΑΛΦΕΙΟΣ ι Λιγνιτικό Κέντρο Μεγαλόπολης

Συνολικό ύψος

Έτο ς

(}ροηις (mm)

Ημέρ ες βροχής

ΚΑΤΩ ΑΛΦ ΕΙΟΣ' Καρύταινα

Πύργος

Συνολικό ύψος

Συνο λικό ύψος

(}ΡΟ1tlς (mm)

1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996

1057,0 892,8 871,2 742,9 873,0 742,4 972,4 955,0 969,0 468,8 842,4 770,9 636,9 803,6 631,4

128 133 124 101 106 86 107 97 93 59 90 79 66 104 65

1539 1521 1428 1054 1273 1051 1200 1388 1180 753 605

Μ.Ο.

815,3

95,9

1181,1

!Jmtς:

1076,8 977,2 965,5 975,5 708,0 796,1 864,9 890,5 963,4 426,6 792,9 830,9 462,0 630,1 747,5 998,5 1060,6 833,3

[7] (δεδο μένα από ΔΕΗ - Λ.κ.Μ .)

'[ΕΜΥΙ Κατά την επεξεργασία των πρωτογενών δεδομένων της ΕΜΥ , στους μήνες που δεν αναγραφότ αν κάποια τιμή β ροχόπτωση; δόθ ηκε η μηδ ενική τιμή.

Μηνιαία κατανομή ύψους βροχής και ημερών βροχής

Ο κύριος όγκος των β ροχοπτώσεων περιορίζεται στο ψυχρό εξάμηνο του Οκτωβρίου Μαρτίου, ενώ κατά τους μήνες Ιούνιο έως Αύγουστο επικρατεί σχεδ όν ανομβρία. ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

Ποταμός Αλφειός

PESCA -

ΑΝΩ ΑΛΦΕΙΟΣ

ΚΆΤΩ ΑΛΦΕΙΟΣ '

Λιγνιτικό Κέντρο Μεγαλόπολητ;

'Ετοα Μήνες

611011'1c: (mm)

Η μέρες βροχή ς

138,8 179,7 38,5 100,9 44,5 0,5 30,3 4,5 0,0 93,7

ΦεΒ . Μαρ.

Απρ. Μαϊ. Ιούν.

Ιουλ. Αυγ.

Σεπτ. Οκτ,

Συνολικό ύψος

6 00'11'1 ς

(ωσι)

174,0 157,0 112,0 81,4 51,2 29,5 24,7 23,5 37,7 109,0 171,0 209,0

15 14 4 8 8 1 8 3 Ο

Νοε. Δεκ,

Il!llli:

Πύργο ς

Πε οίοδο τ 1962-1990

1994

Συνολικό ύψο ς

Ιαν .

Καρύταινα

Π ερίοδοτ

1947-1996

Συνολικ ό ύψος

6ΡΟΥής(mm)

120,596 101,606 66,362 47,004 24,462 10,554 3,644 10,95 4 1,308 102,054 157,306 141,288

ι [71 (δεδο μένα από ΔΕΗ - Λ.κ.Μ .) '[EMV] Κατά την επεξεργασία των πρωτογενών δεδομένων της ΕΜΥ, στους μήνε; που δεν αναγραφόταν κάποια τιμή βροχόπτωση; δόθηκε η μηδ ενική τιμή ,

2100 Χ 635 χ 215 χ 82 χ

Ετή σια απορροή :

106m3 [11] (Γέφ . Αλφειούσας) 106m 3 [11] (Φράγμα Λάδωνος) 106m 3 [11] (Γέφ. Κόκκορη Λούσιου) 106m3 [11] (Γέφ . Καλογήρου Αροάνειου)

Ύψος και εποχιακή διακύμανση παροχής

Λόγω της μεγάλη; λεκάνη; διακυ μάνσεις

τόσο

εποχιακέ;

απορροής του Αλφειού, η παροχή όσο

και

μεταξύ

ετών,

παρ ουσιάζει έντονες

επηρεαζόμενη

άμεσα

από

τις

βροχοπτώσεις. Στη μεγάλη διακύμανση της παροχής συμβάλλει και η χαμηλή υδροπερατότητα των γεωλογικών σχη ματισμών της λεκάνης της Μεγαλόποληξ, λόγω της οποίας το νερό των βροχοπτώσεων καταλήγει σε σύντομο διάστημα στον Αλφειό . Πάντως, η παροχή δεν μετριέται συστη ματικά, παρά μόνο στην πε ριοχή της Καρίταινας του Άνω Αλφειού από τη ΔΕΗ.

Από δεδο μένα των [7] που δίνονται σε πίνακα που ακολουθεί, φαίνεται ότι οι παροχές στην περιοχή αυτή είναι ιδιαίτερ α υψηλές κατά την περίοδο Δεκεμβ ρίου - Μαρτίου (15 - 23

m'lsec), ενώ κατά την περίοδο Ιουλίου - Οκτωβρίου είναι συχνά χαμηλότερες από 1 mΊsec .

Επισημαίνεται ότι οι [1], [11] δίνουν μία υδρολογική εικόνα του Άνω Αλφειού και των παραποτάμων του που αναφέρεται σε παλαιότερη περίοδο και δείχνουν μία αρκετά σταθερή δίαιτα (βλ. σχετικό πίνακα) .

Σε χαμηλότερα τμήματα ο ποταμός παρουσιάζει σημαντικά υψηλότερη θερινή και ετήσια παροχή λόγω του ότι δέχεται νερά πηγαίων αναβλύσεων καθώς και από παρ απόταμους (Λούσιο , Λάδωνα, κλπ.) . Επειδή σημαντικό μέρος της τροφοδοσίας του ποταμού προέρχεται από υπόγ ειους ορίζοντες (βασική απορροή), ο Αλφειός διατηρεί ικανοποιητική ροή κατά τη

116

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Αλφειός

θερινή περίοδο. Έτσι, στη γέφυρα της Αλφειούσας,

10 km από τις εκβολές, η μέση μηνιαία παροχή του ποταμού κυμαίνεται από 21 έως 145 m'/sec, με μέση ετήσια τιμή 66 ,6 m'/sec [1]. Η μικρότερη στιγμιαία παρατηρηθ είσα παροχή στην περιοχή των εκβολών είναι 12 m'/sec και η μέγιστη (πλη μμυ ρική) παροχή 3200 m'/sec [7]. Οι παρακάτω πίνακες δίνουν την μηνιαία παροχή σε ορισμένες θέσεις του ποταμού (m'/sec) . Καρύταινα Ι περίο δ ο ς

17,254 21,587 14,960 6,970 3,474 1,902

Ιαν ,

Φεβ . Μαρ . Απρ, Μαϊ. l ούν . Π!riή:

[7]

1961-1976

lουλ.

1,284 0,967 0,801 1,103 3,405 22,722

Αυγ.

Σεπτ. Οκτ,

Νοε. Δεκ.

Μέση ετή σια παοοτή: 8,422 - ΔΑ ΥΕ)

(δεδομενα από ΔΕΗ

Λ ούσΙΟC:(Υέφυ lια Κόκορη) Ι πε ίοδοc: 1960-1971

9,8 9,8 9,1 7,0 5,9 5,2

Ιαν.

Φεβ . Μαρ . Απρ .

Μαϊ. lούν.

lουλ. Αυγ. Σεπτ.

Οκτ. Νοε. Δεκ.

4,6 4,4 4,4 4,6 5,2 11,8

J:IJJlli: [11], [1] Αροάνειος (γέφυρα Καλογήρου) Ι περίο δ ος 1951-1956

3,0 4,2 3,0 3,1 2,9 2,3

lαν .

Φ εβ . Μαρ . Απρ . Μαϊ.

lούν.

lουλ. Αυγ . Σεπτ,

Οκτ. Νο ε. Δεκ.

2,2 1,8 1,6 1,4 3,0 3,3

llilY!l: [111

Λάδωναc:, φοάν ιια Ι πεοίοδοτ

35,4 37,7 34,6 24,8 18,1 13,8

Ιαν,

Φεβ. Μαρ. Απρ .

Μαϊ. lούν .

I!.!Illi: [11],

ΕΚΘΕ

Ιουλ, Αυγ,

Σεπτ. Οκτ. Νοε. Δεκ.

1955-1972 11,0 9,0 8,7 9,6 12,6 27,0

[1]

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

117

PESCA -

Π οτ αμό ς Αλφ ειό ς

Γέφυρα Αλφειούσατ Ι περίοδος Ιαν .

lουλ.

132 14 5 104 65 45 37

ΦεΒ. Μαρ . Απρ ,

Μαϊ.

lούν .

Αυγ,

Σεπτ. Οκτ,

Νοε. Δεκ.

1949-1956 24 21 26 37 89 82

Ilnlli: [ll] , [Ι) 8,4 mΊs ec [7] (Καρύταινα) 67,0 mΊsec [11] (Γέφ . Αλφειούσαξ) 20,2 m'/sec [11] (Φ ράγμα Λάδωνος)

Μέση ετήσ ια παροχή:

6,8 mΊsec [11] (Γέφ . Κόκκορη Λούσιου) 2,6 mΊsec [11] (Γέφ . Καλογήρου Αροάνειου) Χα ρ ακτη ριστικά πηγών τροφοδοσίας -εισροών

Τα στοιχεία που βρέθηκαν είναι πολύ ελλιπή και αναφέρ ονται σε πολύ περ ιορισμένο αριθ μό πηγών .

Πα οτή (m' Isec)

ΠΗΓΉ

Φορέας

Μάτι Λάδω να

111 5,8 2,7 0,4

Πλανη τέ ρου Παναγίτσα

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Υπερχ,

Άρδευση

Υπερχ,

Άρδευση

1,5

Πυογακίου

Πιάναε

Τύπος πηγής

121]) 2,07 3,0

1201 2,6

Επαφ .-Υπερχ.

>0,28 0,03 >0,4 \

0, 18

Μεθυδρίου Λυκουοίαα

Επαφ-Υπερχ, Επαφ.Υπερχ.

3,9

Ύδρευση

Ύδ ρευση

άρδευση

Ύδρευση

Υπερχ,

Κοκοοά

Άρδευση

0,05

Τοιπόταιια

Ilnlli: [Ι] , [20), [21] ΣΤ. ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Σύ μφωνα με τους

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΝΕΡ ΟΥ

[1] οι διάφο ρες παράμετροι κυμαίνονται σε φυσιολογικά για την υδρόβια

ζωή επίπεδα, αν και υπάρχουν ενδείξεις υψηλών συγκεντρώσεων θ ρεπτικών αλάτων στην πεδινή Ηλεία. Οι ίδιο ι αναφέρουν ότι σε ορισμένες περιοχές της λεκάνης του Αλφειού (τόσο στην Ηλεία ό σο και στην Αρκαδία) τα υπόγεια νερά έχουν υψηλές συγκεντρώσει; νιτρικών , που υποδηλώνουν ρύπανση, καθώ ς και αυξη μένες περιεκτικότητα; σιδή ρου και μαγγανίου ,

που τα καθιστούν ακατάλληλα για ύδρευση . Στην περιοχή του Κυπαρισσιακού κόλπου έχουν παρ ατηρηθεί φαινόμενα υφαλμύρισης.

Οι

[12],

που εξέτασαν τόσο τα επιφανειακά ό σο και τα υπόγεια νερά του ποταμού από

υδροχη μική

118

άποψη,

έδειξαν

ότι

τα

επιφανειακά

νερ ά

χαρακτηρίζονται

από

υψηλές

ΕΚΘΕ -Ινστιτούτ ο Εσωτε ρ ικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμ ό ς Αλφειός

συγκεντρ ώσει; θειικών, μεγάλη ολική σκληρότητα και αγωγιμότητα, λόγω της επίδρασης των

λιγνιτικών πεδ ίων (Μεγαλόπολης και περιοχή; Λάδωνα), ενώ τα υπόγεια και πηγαία νερά είναι πιο εμπλουτισμένα σε ρυπαντές γεωργική; προέλευσηξ, Τα υπόγεια νερά ταξινομούνται

σε γεωγραφικά διακριτές ομάδες σαν αποτέλεσμα της λιθολογική; διαφο ροποίησης των υ δρ οφορέων τους . Πάντωξ, αν και ο Αλφειός δέχεται σημαντικέξ ανθρ ωπογενείς πιέσειξ, βρίσκεται ακό μα σε καλά επίπεδα από πλευρά; οικολογική; ποιότητας

[13].

Υπάρχουν χρονοσειρ ές δεδο μένων από μηνιαίες μετρήσεις του Υπ. Γεωργίας σε τρεις θέσεις του ποταμού στα πλαίσια του προγράμματος παρακολούθηση; των αρδευτικών νερ ών

[14].

Από τα δεδο μένα αυτά, μετρήσεις των τελευταίων πέντε χρόνων παρατίθενται σε παράρτημα στο τέλος του τμήματος αυτού της έκθεσης. Οι χρονοσειρές αυτές είναι ελλιπείς και δεν είναι

δυνατό να εξαχθεί αντιπροσωπευτικό; υπερετήmος υδροχημικός μέσος όρος . Πάντως από τα δεδο μένα των τελευταίων ετών

(1996, 97) που είναι πιο πλήρη φαίνεται ότι το ποτάμι ανήκει στον υδ ροχημικό τύπο : Ca' + > Mg' + > Νε" και HCO; > 50/ > CΙ', με χαρακτη ρ ιστικά υψηλές συγκεντρώσει; θειικών και ασβεστίου . Επίσης, από τη μηνιαία διακύ μανση της αγωγιμότητας, παρατηρείται σημαντική αύξηση τους φθινοπωρινούς μήνες (περί τα

1000

μ5/cm) που οφείλεται κυρίως στι; αυξημένες συγκεντρ ώσει; θειικών και ασβεστίου . Εκτός από τι; παραπάνω μακροχρόνιε; σειρ ές δεδ ο μένων σε σταθερά σημεία, σποραδικές μετρήσεις και αναλύσεις σε διάφορα άλλα σημεία του καθώς και σε ορισμένες πηγές γίνονται από τκ; ΥΕΒ Αρκαδία; και Ηλείας. Επίσης, φυσικοχημικά δεδομένα από

περιοχές του

Αλφειού και ορισμένων παραποτάμων που αποκτήθηκαν την περίοδο

Ιουλίου

παρ έχονται από την Ιανουαρίου

1995

[16],

19 1 έως 1Ο

ενώ αντίστοιχα δεδομένα που αποκτήθηκαν την περίοδο

δίνονται από τους

[7].

1999 11-12

Σε πίνακες που ακολουθούν παρατίθενται ορισμένα

δεδο μένα μετρήσεων των Νομαρχιακών Υπηρεσιών Αχαϊω; και Αρκαδίας.

Θέση: πηγές Λυκουρίας (π. Λάδωνας) ΗΜΕΡΙΝΙΑ

ΡΗ

19-07-96 03-09-96 30-10-96 19-11- 96 12-02-97 18-03-97 13-05-97

7,40 7,08 7,02 7,10 7,40 7,50 7,56

llirill:

(ιιS/cm) 506 605 601 598 608 631 590

[Νο μα ρχιακή Υπηρεσία Αλιε(ας Αχαϊας]

Θέση : πηνέ

ΠλαV11τέΡΟ(Π. Αροάνιοτ)

ΗΜΕΡΙΝΙΑ

ΡΗ

27-03-96 19-07-96 03-09-96 20-05-97

7,60 7,52 7,23 7,57

llirill:

ΑΓΩΓΙΜ .

ΑΓΩΓΙΜ.

(IlS/cm) 457 440 521 462

[Νομαρχιακή Υπηρεσία Αλιείας Αχαϊας]

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

ΙΙ 9

PESCA -

Ποτα μός Αλφειός

Θέσn : πnγέ, Τ ρ ιπότα μα (Ερύμανθοτ) ΗΜ ΕΡΙΝΙΑ

ΡΗ

29-04-96 15-05-96 23-05-96 04-07-96 26-07-96 03-09-96 23-09-96 07- 10-96 17-10-96 12-11-96 20-05-97

7,98 8,01 7,97 7,3 1 7,30 7,02 7,10 7,17 7,10 7,22 7,90

ΑΓΩΓΙΜ.

(μS/cm)

348 341 362 398 390 457 453 461 442 450 340

Π!rm : [Ν ομ αρχιακή Υπηρεσια Αλιείας Αχαια ς]

Θέση: Λουτρά Αρχαίας Γόρτυνος (π. Λούσιος) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ

16-09-86

21-10-86

Θολερότητα

Ειδ . Αγωγ . (μS/cm)

(oC)

ΡΗ

Παροχή

(m3/h) Σκλ. (mgllt CaC03) Cl- (mgl1t) HC03- (mgll t) C03= (mgllt) S= (mgl1t) ΝΟ2 (mgl1t)

0,00 252,00 12,00 7,86 5000,00

197,4 10,3 199,8 6,0 3,0 0,0

. [ Νομαρχιακή ΥπηρεσΙα Αλιειας Α ρ καδ Ιας)

Π!rm :

22-03-90

430,00 12,70 8,19 2000,00

Θέση: Εκκλησάκι Αϊ Γιάννη (π. Λούσιος) ΗΜΕΡΟ ΜΗΝΙΑ

09-12-86

Αγωγιμ. (μS/cm) Τ

(OC)

ΡΗ

D.o. (mgl1t) Παροχή (m'/h) Βαρο μ. πίεση (m Bar.)

185,0 11,5 7,3 10,6 500,0 930,0

07-08-87 188,00 12,00 7,05 10,70 300,00

Π!tx!i: [Νομαρχιακή Υπηρεσια ΑλιεΙας ΑρκαδΙας]

120

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμ ός Αλφειό ς

Θέση: Λουτρά Ηραίας (π. Αλφειός)

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ

05-08-86

22-10-86

Θολερότητα

Εμφανής

Ειδ . Αγωγ , (μS/cm)

247 ,00 17,00 7,72 5000 - 6000

(OC)

ΡΗ

Παροχή (mΊh) Σκλ.

(mg!lt CaCO ,) α (mg!lt) HCO ; (mg!lt ) CO; (mgllt) S~ (mg!lt) ΝΟ,

(mg!lt)

0,0

199,5 14,9 198,3 6,0

llirm: [Νομαρχιακή Υπηρεσία Αλιειας Αρκαδιας) Θέση: Πηγές Κοκορά (π. Αλφειός)

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ Βαρομ. πίεση

(m Bar.)

Ειδ , Αγωγ. ( μS/cm) Τ

(OC)

D.o. (mg!lt) ΡΗ

Παροχή (m'lh) ΝΟ,

(mg!lt) ΝΗ, (mg!lt) Ολ. Ιη (mg!lt) Διαλ. Cu (mg!lt) Ολ. α (mg!lt) Φαινόλη (mg!lt) ΡΟ. (mg!lt)

03-11-88 1008,000 234,000 14,000 9,000 6,770 1300,000 0,003 0,050 0,050 0,000 0,025 0,000 0,000

llirm: [ Νομ αρχι ακή Υπηρ εσια Αλιειας Αρκαδίας)

Θέση: Πηγές Κώμης (π. Τράγος, παραπ. Λάδωνα) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ Βαρομ. πίεση Τ

(m Bar. )

(OC)

D.O. (mg!lt) Παροχή (m'lh)

03-11-88 942,0 12,1 9,7 150,0-200,0

llirm: [Νομαρχιακή Υπηρεσία Αλιειας Αρκαδιας]

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

121

PESCA -

Ποταμός Αλφειός

Θέση: Πηγές Καρκαλούς (π. Λούσιος) Η ΜΕΡΟΜΗΝΙΑ Τ

Θέση: Πηγές Κρύας Βρύσης (π. Λούσιος)

22-03-90

(OC)

10,80 7,63

ΡΗ

Παροχή (m'/h)

20-02-89

22-03-90

11,70

9,40 7,54

150,00-200,00

lliri!l: [Νομαρχιακή Υπηρεσία Αλιειας Αρκαδιας] Ζ. ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Φυτοπλαγκτόν

Τα συλλεχθέντα στοιχεία είναι πολύ φτωχά. Πάντως, όπως τα περισσότερα ποτάμια, ο

Αλφειός δεν αναμένεται να έχει τυπικό πλαγκτό , δεδομένου μάλιστα ότι κατά περιόδους έχει χειμαρρώδη ροή. Από τους

[7]

αναφέρεται (χωρίς να προσδιορίζεται η πρωτογενή; πηγή

πληροφοριών) ότι η ποτάμια χλωρίδα αποτελείται από είδη μόνιμα επικολλημένα σε στερεά υπόβαθρα. Σύ μφωνα με τους ίδιους, από την τάξη των ChIorophyceae επικρατούν είδη του γένους Clαdophorα, ενώ από την τάξη των Rodophyceae είδη του γένους Fontinαlis . Αναφέρ ουν επίσης ότι αφθονούν είδη της ο μάδας των Λειχηνών καθώς η σταθ ερή επικόλλησή τους σε κροκάλεξ της κοίτης επιτρέπει τη διαβίωσή τους μέσα σε περιβάλλον τρεχούμενων νερών. Είναι πιθανό ότι τα δεδο μένα προέρχονται από γενική βιβλιογραφία εύκρατων περιοχών και όχι από την περιοχή της μελέτης .

Ζωοπλαγκτόν

Δεν εντοπίσθηκαν εργασία; που να παρέχουν ουσιαστικές πληροφορίες για το ποταμοπλαγκτό του Αλφειού, το οποίο πάντως αναμένεται να είναι πτωχό , ιδίως στα ανώτερα και χειμαρρώδη τμήματα του ποταμού και των παραποτάμων του . Οι

[7]

αναφέρουν ασαφώς

ότι οι ομάδες των ζωοπλαγκτονικών οργανισμών που συναντώνται σε τμή ματα που δεν χαρακτηρίζονται από έντονη ροή είναι τα Κωπήποδα και τα Κλαδοκεραιωτά, Είναι πιθανό ότι τα δεδομένα πρ οέρχονται από γενική βιβλιογραφία εύκρατων περιοχών και όχι από την περιοχή της μελέτης.

Ασπόνδυλη πανίδα

Στα πλαίσια έρευνας που αποσκοπού σε στην εκτίμηση του βαθμού της οργανική; ρύπανσης σε 19 σημεία του Αλφειού και των παραποτάμων χρησιμοποιώντας μακροασπόνδυλα σαν βιολογικού; δείκτεξ, η [16] κατέγρ αψε μεγάλο αριθμό οργανισμών που ανήκουν σε 18 συ στηματικές ο μάδες. Οι ο ργανισμοί που καταγράφηκαν παρατίθενται σε πίνακα που ακολουΟεί όπου αναφέρεται η παρουσία τους σε επί μέρους συστήματα του Αλφειού . Μελέτη με παρόμοιο περιεχό μενο και στόχο τη θέσπιση οικολογικών κριτηρίων ποιότητας

νερού έχει εκπονηθεί πρόσφατα από το Πανεπιστήμιο Πατρών, που δεν μας είναι διαθέσιμη .

122

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

ψ-

ΟIΚΟΓΕΝ ΕΙΑ Ι Ε ΙΔΟΣ

...,.. V'

-ω

Ι:

Gastropoda ( CΙa s s) Lymnaeidae Galba sp. PIanorbidae Planarbis planarbis Anisus sp. Physidae Physa acuIa

'" ~~

,«<

ψι

-ο

S ..

.ι;~ ::ι:<

·s"

.'" <: '"

Ποταμός Αλφ ειός

ψ-

ΞΙ

",. ε

OC>

"'<:"

'" " .'a."

<::> ~

::ι

'" .s "::ι~"'"

~ :;

~ σ

c:>.

"''"

"Ι-

+ +

"Ι-

A n c y lί d ae

AncyZusjluviarilis

AcrO/OXllS /acustrΊS

Decapoda (Order) Atyidae Atyaephyra desmarestii PaIaemonidae Palαemo netes

"Ι-

sp .

Amphipod a (Order) Gammaridae Gammarus puZex Gammarus sp. Isopoda ΙOrder) Asellidae Asellus aquaIicus Mysidacea ΙOrder) Mycidae Mysis relicra

+ +

"Ι-

+ +

Olίgochae ta (CΙass)

Νοι

identified Lumbri cuIidae Lurnbriculus vαriegatus Naididae Chaeιogαs Ier sp. Hi r udinea (CΙass)

+ "Ι-

G Iossip honiίdae

HeZabdella sragnalis Hid racarin a (O rder) Hydrachnid ae Hydrachna sp.

Limnesiidae

Limnesia sp. Unio nicolί dae Neum α nia

sp .

Ephemer opter a ΙOrder) Ephemerellidae Ephemerella ορ. Ζ

EphemereZΙa ορ.2

Ephemerella igniIa

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

"Ι-

+ +

+ 123

PESCA -

Ποταμ ός Αλφειός

ψ-

Ο Ι Κ Ο ΓΕΝΕΙΑ Ι Ε ΙΔΟ Σ

,..

V' -w <='

t::

Cae nidae Cae nis robusta Caenis horaria Caenis rivo lorum Caenis m acnιra Caenis moesta Caenis sp. Brachycercus sp . Baetidae

'S w

+ +

ι.:Ι

+ +

ψ-

_" " <:

ψ-

"3 ~

...<: <Q

Q Φ ~

-''"-"" "" ι.:ι

ι;

"=.'" ω -ω "

", ::;:;

σ a:ι.

ι.:Ι

+ +

Cen ιropIiIum pennulaιum CemιropiIum

-σ

" -3 ~"

Baetis venusIu Ius Baetis sp.) Baetis sp.2 ProcIoean pseudorufulum ProcIoea n sp.

CenιropIilum

«<

Baetis muticus

C/o ea n sp. CenIropIiIum luteolum

ψ-

+ + +

+ +

'Ι-

+ +

sp. sp.

+ + +

'Ι-

I~eptophlebίίdae

HabrophIebia fu sca HabrophIebia lauta HabrophIebia sp . Heptageniida e HepIagenia fuscogrisea HepIagenia sulp hurea HepIagenia sp. Ecdyo nurus venosus Ecdy onurus sp. Epeo nIssp . Rhithrog ena semicoloratα RhiIhrogena sp . Polymitarcidae Ephoron virgo Ephemeridae Eph en.era sp. Siphlonuridae Sip hIonurus sp . Pleeoptera (Qrd er) Nemouridae Nemoura sp. Amphinemura sp.

+ + + 'Ι-

'Ι-

+ +

'Ι-

+ +

'Ι-

Ca p nίίda e

Capnia bifrons Chloroperlidae Chlorop erla sp.

124

+ +

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερ ικών Υδάτων

P ESCA -

ψ-

Ο Ι ΚΟ ΓΕΝΕΙΑ Ι Ε ΙΔΟΣ

..,

ψ-

ι::

Perlodidae Perlodes microceph ala /sop erla graecα /soperla sp.

ψ-

-g

'" ~~

-<: ...:

-σ

.. 9-

't>"

-3

~ ~

ψ-

ψι

ΞΙ

:>-

«>

-σ

Ποταμός Αλφ ειός

ψ-

'"=. :>

'" _"::..

" Q

'6 =."'"

.., :;:'" ",

:';i ο

"'-

+ +

P e r lίd a e

Perla sp .

Dinocras sp.

Tr ichoptera (Ord er) Lcpidosto matidae Lasiocephala basalis

L inInep h ίl i dae

Limn ephίlus

sparsus sp. Allogamus sp . Anabolia sp . SIenop hylax sp . PoIafflophylax sp. Drusus disc% r Halesus sp . Brachycentr idae Brachycentrous sp . Glossossomati dae GlOSSOSOffla discophorum Glossosoma sp. Agape tus sp . Goeridae Lithax obsc urus Limnephίlus

-+ -+ -+

-+ +

+ + +

-+ +

I1y d r o p t ίl ida e

HydropIίla

sp . OrIhotrichia sp. Hydropsychidae Hydrop sy che fulvipes Hydropsyche angus Iip enn is Hydropsyche p ellucidula Hydropsy che sp. Lcptoceridae Mystacides sp . Adicella reducta A thrίpsodes aIIerimus Athripsodes albifrons AIhripsodes sp . Polycentropo didae Polyce ntrop us sp . Neureclips is bifflaCUlaIa Psychom yiidae Tίnodes sp . Psychomy ia pusilla Sericostoma tidae ΕΚΘΕ

-+ +

+ +

-+ + +

+ +

+ + + +

+ +

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

+ +

-+ + 125

PESCA -

Πο ταμός Αλφε ιός

ΟΙΚΟΓΕ Ν ΕΙΑ Ι Ε ΙΔ Ο Σ

ψι

_'"

>t: <:'

8 '" 9~ ...:

«: <

-σ

8 ω .ι; ~

:.:<

" -8 ~

~ ~

Sericostoma sp. Philopotamidae

."" Q

"8 ~

...<:

<.Ο

Philop oIamus sp.

.'"'"

ψ-

::.

'6 :t !; '"

~ :Ξ

;';! ο

ο::ι.

Rhyacophilidae Rhyocoph ila sp .) Rhyacophilo sp .2

+ +

Diptera (Qrder) Chironomidae Chironomous sp . ) C/lironomous sp.2 Rheotanytarsus sp.

+ +

Blephar iceridae Liponeura cordata

+ +

Lip oneura sp. Tίp ulίd ae

ΠρυΙα

sp .

Tabanidae

Tabanous sp. Limoniidae LiInnophila sp. ) LiInnophila sp.2

Limonia sp. ΡίΙατία

+ +

sp .

Emp ididae ΑΙαΙαηΙα

sp .

+ +

Ephy dri dae

Ephydra sp . Sim ulί idae

Simulium sp .) Simulium sp .2

Stratiom)idae SιraIiomyio

sp .

D o lίch op odi dae

Dolichopus sp . Hy droph orus sp .

+ +

Dixidae DΊXa

amph ibIa sp.) DΊXa sp .2

DΊXa

Anthomyidae

Limn ophora sp.

Athericidae Ath erlx ibis

Chaoboridae Chooborus cιystαllInus

Coleoptera (Ord er) Elminthidae Limnious sp.

126

+ + ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερ ικών Υδάτων

PESCA -

ψ-

ΟΙΚ ΟΓ Ε Ν ΕΙ Α Ι Ε ΙΔ ΟΣ

...>V' ι='

t= Esolus sp. / Esolus sp.2 Riolus sp . Hydra enid ae Hydraena sp . Ochthebius dilafaΙUs Hyd rophilidae Helophorus sp./ Helophorus sp.2 Dytiscidae Dytiscus sp. Agabus bIp IIstulatus Gy rinidae Gyrinus sp. Dryopidae Dryops sp. Hemiptera ΙOrd er) Corixidae Co rΊXa sp. Gerrida e

~ ~

",.. '8 ~" ~

.""" <:

"8,.. ""." <

+ +

ψι

-σ

;:;

8 9-

.< ~

-σ

8 ;:;

Ποτ αμ ός Αλφε ιός

",.. ."""-

.s "

ι::ι.

"-~

~ ::;:

~ ο ""-

+ +

+ + +

+ +

Gerrίssp. V e l ίίdae

Velia sp. Naucoridae NαucorΊS

sp.

Hyd romet ridae Hydrometra stagnorum

Hy me noptera ΙOrd er) Bracon idae Ademon sp. Odo nata (Order) Aeshnidae Aes hna cyanea Aeshna grandΊS Aeshnajuncea Aeshna sp.

+ +

Anax imp erαtor LibeIlulidae Sympeιrum

striolatum PIatycnemid idae Platycnem Is pen nίpes Lestidae Lestes sp. Go mphidae Gomphus vuIgatissimus Ony chagam phus jorcIpaΙUs Onychogomphus sp. Ophiogomphus serpentίnus ΕΚΘΕ

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

+ +

+ 127

PESCA - Ποταμός Αλφειός

",. .$

Ο ΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Ι ΕΙΔΟ Σ

'Ξι

. ",

«:<

ι:

'" <Ζ

.!;;% :<:<

" ~ ι.J

.., <: '"

",.ε '" <:

U' σ

-σ

,."

":::L ."

ι.J

"ω "=.~

~:;

ψι

ο:>.

ι.J

CaIopterygidae

Ca/opteryx sp /endens Ca/opteryx virgo Coenag rionid ae Pyrrhosoma sp.

Π!rm : (161

Παραποτά μια και υδ ροχαρ ής β λά στηση Κατά μή κο ς του ο ποταμό ς διαθ έτ ει βλάστηση θαμνώνων από

Vitex agnus-castus (λυγαριές), SalZx spp. (ιτιές) και στον οποίο περιελίσσεται κισσός Hedera helix. Κοντά στις εκβολές εμφανίζει βλάστηση αμμοθινών και αμμωδ ών ακτών : Ammophίla spp. (ψάθεξ) , AgropyrutIl junceltm, αλοφυτική - ημιαλοφυτική βλάστηση, βλάστηση λειμώνων : Jun cus spp . ( βού ρλα), βλάστηση καλαμώνων : Phragιιrites australΊS (αγριοκάλαμο) Typha spp . (ψαθ ιά) και τέλος, παρυδάτια δενδρ ώδη βλάστηση από Frαximus angustifolia (φ ράξους) . [3].

Nerium oleander (πικροδάφνεξ) Platanus orientalis (πλατάνια),

και παρυδάτια δενδρώδη βλάστηση από

Περιγραφή της παραποτάμιας βλάστησης, ιδίως στην περιοχή του Χωρεμίου που επηρεάζεται

από τα έργα εξό ρυξης λιγνίτη (μετατόπιση κοίτης) δίνεται και από του ς

[7],

οι οποίοι

επισημαίνουν την υποβάθμιση των δ ρυοδασών της περιοχής με τη συνεπαγόμενη διά β ρωση και απόπλυση των εδαφών.

Εντοπίσθηκε μόνο μία αναφορά για την υ δρόβια βλάστηση που αφ ο ρά χλωριδική περιγραφή μίας θέσεως στον Τράγο ποταμό (παραπόταμο του Λάδωνα) και μίας θέσεως στο ρέμα Κλαδεό (κοντά στην Ολυμπία). Η ίδια εργασία δίνει χλωριδικά δεδομένα για τη τεχνητή λίμνη του Λάδωνα

[22].

ΤΡΑΓΟΣ ΑΛΦΕΙΟΥ ΛΙΣΤΑΕΙΔΩΝ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ

SPERMATOPHYTA

Compositae Bidens ΙτίρατΙίια

Θερόφυτο

Cruciferae NastlIrtiutIl ojficZnale

Ελόφυτο

L abiatae Lycopus europ aeus

Ελό φυτο

Mentha aquatica

Ελόφυτο

Prunella vulgaris

Ημικρυπτόφυτο

Umbelliferae Api um nodiflorum

Ελό φυτο

128

ΕΚΘΕ

Ινστιτο ύτο Εσωτερικών Υ δάτων

PESCA -

ΛΙΣΤΑΕΙΔΩΝ

ANGIOSPERMAE Alismataceae A lisnια p lantago -aquatica Cyperaceae Scirp us JzoloscJzoenus Juncaceae Junc us iIιjlexus Potamogetonaceae Groenla ndia densa PotamogetOll berchtoldii Potamogeton crisp us

Π οταμός Αλφ ειός

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ

Ελόφυτο Γεώφυτο

Ημικρυπτό φυτο

Υφυδατικό υδρόφυτο Υφυ δατικό υδ ρό φυτο

Υφυδατικό υδρόφυτο

ΚΛΑΔΕΟΣ ΑΛΦ ΕΙΟΥ ΛΙΣΤΑ ΕΙΔΩΝ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ

SPERMATOPHYTΑ Compositae Conyza canadensis

Θερόφυτο

Gnap halium luteo-albunz Picris ecJzioides

Θερόφυτο

S alίc acea e

Θ ερόφυτο

Salίx

Φανερόφυτο

amplexicaulis ANGIOSPERMAE

Cyperaceae Cyperus longus Scirp us holoschoenus Gramineae Arundo p linii Pasp alum distichum Π!rt!l:

Ελόφυτο Γεώ φυτο Ελόφυτο

Ημικρυπτόφυτο

[22]

Ορνιθοπανίδα

Δεν εντοπίσθηκαν λεπτομερή δεδομένα παρ ά μόνο επιγραμματικέ; περιγραφ ές. Σύμφωνα με αυτές, στις παραποτάμιες δασικέ; διαπλάσεις του Αλφειού, παρατη ρούνται διάφορα ενδη μικά ωδικά πτηνά όπως: επίσης

και

Fice dula semitorquata (δ ρυο μυγοχάφτηξ), Cetta cetti (ψευταηδόνι) καθώς Picus viridis, πρασινοτσικλιτάρα D entrocop os medius και [7].

δρυοκολάπτεξ

μεσοτσικλιτάρα

Λοιπά είδη πανίδας

Σύ μφωνα με τους [7], τα αμφ ίβια και ερπετά της ευρύτερης περιοχής είναι αντιπροσωπευτικά των παρ αποτάμιων ζωνών της Πελοποννήσου . Είδη που αναμένονται στην περιοχή είναι: ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

129

PESCA -

Π οτα μός Αλφειός

σαλαμάνδ ρα (Sa /a Inalldra sa/amall dra), φ ρύνος (Bufo vIrIdΊS), βάτραχος (Rana rIdibllnda.

Rana g I'aeca), χελώνες (Testudo he rmanl. Tes tudo margIllata) και σαύρ ες (Cyrtodacty/us ko/scyi. Lacer/ a graeca, A /gyroIdes moreotlcus. Podarcls pe/opollnesiaca) [7] . ΙχΟυοπανίδα

Το γεωμορφολογικό ανάγλυφο της λεκάνης του Αλφειού, που περιλαμβάνει ομαλά πεδινά και απότομα ορεινά τμή ματα, δημιουργεί μία ποια/ία βιοτόπων που είναι κατάλληλοι για είδη

ψαρ ιών με διαφορετικές οικολογικέ; απαιτήσεις . Συνολικά, η ιχθυοπανίδα του Αλφειού (περιλαμβανο μένων και των παρ αποτάμων του) αποτελείται από

είδη (είδη που έχουν

εισαχθεί αλλά η παρουσία τους δεν έχει επιβεβαιωθεί δεν περιλαμβάνονται) .

Οικογένεια/Είδοτ;

Κοινή Ονομ.

Βιότοπ.

Οικολ.

Κατ!Ενδ Καθ εστώς προστασίας

απαιτ,

Οδηγία

Σύμβ .

Κόκ.

Οικοτ.

Β έρνης

Βιβλίο

Cyprinidae LelIcisclIs cephalιιs PselIdophoxillιιs styllιphalicus

Carasslus aura/us gibelio Cyprillus carpio

μπούλκα

ΓΛ

ΛΙ-ΡΕ

ΚΟ

ντάσκα, γρηά"

ΓΛ

ΕΛ

ΒΑ

πεταλούδα

ΓΛ

ΛΙ

ΕΙ

κυπρίνος

ΓΛ

ΛΙ

ΕΙ

ΓΛ

ΡΕ

ΒΑ

ΓΛ

ΡΕ

ΕΛ

Τ-Απ .Τ.

πέστροφα

ΓΛ

ΡΕ

ΚΟ

Τ-Κ-Α

αμερ. πέστροφα

ΓΛ

ΡΕ-ΛΙ

ΕΙ

ζουρνάς

ΓΛ(ΥΦ)

ΡΕ

ΒΑ

κουνουπόψαρο ΓΛ-ΥΦ

ΕΛ

ΕΙ

ποταμοσαλιάρα ΓΛ-ΥΦ

ΡΕ-ΛΙ

ΚΟ

ΛΙ-Ρ Ε-ΕΛ

ΚΟ

μπριάνα,

Barbus pelopollllesius '

μουστακάς'

PhoxlllelllIs plelIrobipullc/a/ιιs λιάρα, τροχιός'

Τ-Απ.Τ.

ΠΙ

Τ-Κ

ΠΙ

Τ-Απ.Τ.

Salmonidae Sa/IlΙO tru//a IllacrostigIlla

OllcOl'hYllchus mykiss

Valenciidae Valellcla le/ourlleuxi

υ-σν

Poecί1iidae Gaιllbusia

affillis

Blenniidae Salaria jluvia/ίlis

ΠΙ

AnguiIIidae AllglIilla anguilla

χέλι

ΔΙ

!.!!rL!i: [51 Βιότοπος: ΓΛ=Γλυκά νερά, γφ=γφάλ μυρα νερά, Εγ =Ευρύαλο, ΔΙ=Διάδρομο Οικο λογ ικές απαιτήσει ς: ΛI=Λιμνόφtλo , ΡΕ=Ρεόφιλο, ΕΛ=Ελόφιλο Κατανομή /τύπο ς ενδημισμού : Σγ=Σύστη μα, ΕΛ=Ελλάδα , Β Α=Β αλκανική ,

ΚΟ=Κοσμοπ ολιτικό ,

ΕΙ=Εισαχθέν

Καθεστώ ς προστασίας: _ Κοινοτική Οδηγία για τους οικότοπους Παράρτημ α

(92/43IEEC) 11: είδη η διατήρηση των οποίων επιβάλλει τον καθορισμό ειδικών ζωνών

διατή ρησης

Παρ άρτη μ α ΙΥ: Είδ η που απαιτούν αυστηρή προ στασία

• = είδος προτεραιότητας για πρ ο στασία

130

ΕΚΘΕ

Ινστ ιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PES CA -

Συνθήκη της Βέρνης

(Counci1 of Europe, 1979; Convention Wildlife and Natural Habitats

ου

the

Π οταμ ός Αλφειός

Conserνation

of European

Παρ άρτημα ΙΙ : Αυστηρώς προστατευ όμενα είδ η

Παράρτημα ΙΙΙ : Προστατευόμενα είδη των οποίων η εκμετάλλευση απαιτεί ρυθμιστικά μέτρα

- Το κόκκινο

βιβλίο των απειλού μενων σπονδυλόζωων της Ελλάδας:

Τ= Τρωτό, Κ= Κινδυνεύον, Α= Απειλούμενο, Απ.τ.= Απειλούμενο τοπικά

= Αναφερόμενο στη Συνθήκη της Β έρνης ως LelIcaspius sιympha/iClIS . = Παλαιότερα γνωστό σαν BarblIs Ineridiona/ΊS. 3 = Έχει προταθεί να περιληφθεί στα απειλούμενα είδη [8] 4 = Τοπικές ονομασίες ψαριών στην Αρκαδία 2

Η. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΧΘΥΟΠΛΗΘΥΣΜΩΝ

ΑΠΕΙΛΕΣ

Τα περισσότερ α από τα ψάρια του Αλφειού απαντώνται στα μεσαία και στα χαμηλά τμήματα του ποτάμιου

συστήματος

του

Αλφειού.

Μόνο

ενδημική

πέστροφα

(Sα/mo

truttα

mαcrostigmα) απαντάται αποκλειστικά στα ορ εινά τμήματα (μέρη των ποταμών Αροάνειου , Ερύμανθου και Λούσιου), όπου συνυπάρχει με τα είδη Bαrbus peloponnesius και Phoxinellus pleurobipuctαtus.

(έχει

αναφερθεί

και

παρουσία

της

αμερικάνικη;

πέστροφας

Oncorhyncltus mykίss που διαφεύγει από ιχθυοτροφεία) . Η πέστροφα του Αλφειού έχει ιδιαίτερη οικολογική και γενετική σημασία, δεδομένου μάλιστα ότι η γενετική της δομή δεν έχει ακόμα μελετηθεί. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι σύμφωνα με πρόσφατες γενετικέ; έρευνες έχουν

διαπιστωθεί

σημαντικές

γενετικέξ

διαφοροποιήσεις σε

διάφορους πληθυσμούς

Ευρωπαϊκή; πέστροφας, σε βαθμό μάλιστα που πολλοί ερευνητές δέχονται την ύπαρξη

πολλών ειδών. Λόγω της γενετική; της απομόνωσης, η πέστροφα του Αλφειού πρέπει να αποτελέσει είδος προτεραιότηταςτόσο για προστασία όσο και για έρευνα.

Παράλληλα, η πέστροφα αποτελεί και είδος οικονομικού και κοινωνικού ενδιαφέροντος, γιατί ήδη αποτελεί αντικείμενο αλιείας από τους τοπικού; πληθυσμούς ή ερασιτέχνες ψαράδες που έρχονται από άλλες περιοχές. Η ορθολογική ανάπτυξη της ερασιτεχνική; αλιείας μπορεί να υπο βοηθήσει τα σχέδια για την ανάπτυξη οικοτουρισμού, κυρίως στην Αρκαδία . Οι πληθυσμοί της άγριας πέστροφας απειλούνται από την εξαντλητική ή/και παράνομη αλιεία, που γίνεται τόσο με εκρηκτικά όσο και με άλλες μεθόδους (βλ. παρακάτω: Αλιεία).

Όπως άλλωστε συμβαίνει και στις περισσότερε; περιοχές της χώρας, το είδος αυτό βρίσκεται σε υποχώ ρηση . Κάτοικοι παραποτάμιων χωριών στον άνω Λάδωνα ανέφεραν ότι κάποτε η

πέστροφα ήταν άφθονη στην περιοχή αλλά τώρα σπανίζει. Θεωρούν ότι η παράνομη αλιεία ευθύνεται για ένα μέρος μόνο του προβλήματος. Η σημαντικότερη μείωση του αποθέματος συνέβη κατά την εποχή της μεγάλης ξηρασίας στις αρχές της δεκαετίας του

'90

όταν ακόμα

και οι ορεινοί ποταμοί στέρεψαν ή ελαττώθηκε δραματικά η παροχή τους. Την περίοδο εκείνη εκτεταμένα τμήματα του Αροάνειου στέρεψαν και οι πέστροφες πέθαναν ή έγιναν ευάλωτα; στην αλιεία και σε θηρευτές. Έκτοτε η πέστροφα δεν επανέκαμψ ε . Σχέδια για δημιουργία φραγμάτων στο Λούσιο με σκοπό την παραγωγή ηλεκτρική; ενέργειας

δημιούργησανμία νέα απειλή για το είδος. Ωστόσο, η αντίδραση των τοπικών Υπηρεσιών και περιβαλλοντικώνφορέων αλλά και η κήρυξη της περιοχής σαν αρχαιολογικούπάρκου (είναι ήδη ενταγμένη στις ζώνες

COR1NE

και υπάρχουν τοπικές προτάσεις για την κήρυξή της σαν

ζώνης απόλυτης προστασίας) ματαίωσαν την υλοποίηση των σχεδίων. Το

V. letourneuxi είναι είδος ιδιαίτερα απαιτητικό σε συνθήκεξ επάρκεια; και σταθερότητας

νερού και απαντάται μόνο σε περιοχές με πλούσια υφυδατική βλάστηση. Σε παλαιότερες έρευνες του ΕΚΘΕ το είδος αυτό είχε βρεθεί σε ένα μαιανδρικό βιότοπο, ιδιαίτερα πλούσιο σε

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

131

PESCA -

Ποταμό ς Αλφ ειό ς

βλάστηση κοντά στο φράγμα της Αλφειούσας, καθ ώς και σε αποστραγγιστικό κανάλι της εκβολικής περιοχήξ. Σε μεταγενέστερες έρευνες το είδος δεν εντοπίσθηκε ξανά . Μεγάλης κλίμακας αλλαγές στο φυσικό περιβάλλον με εμφανώς αρνητικές επιπτώσεις στους ιχθυοπληθυσμούς έχουν επίσης γίνει και στην περιοχή της Μεγαλόπολης, όπου τα απόβλητα του θερ μοηλεκτρικού σταθμού έχουν καλύψει μεγάλα τμήματα του ποταμού εξαφανίζοντας πολλές μορφές ζωής.

Θ. ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΑΝΗ Χρήσεις γης στο νομό Ηλείας Χρήσεις

Έκταση

Δάση Β οσκότοποι

Καλλιέργειες Γυμνή , βραχώ δης Ο ικισμοί, έργα, κλπ. Λίμνες, υγρότοποι, ΣΥΝΟΛΟ Π!rιJi:

(Ha) 90600 10948 136055 6568 3224 3463 250858

Ποσοστό

36 4 54 3 1 1 100,0

[91

Χρήσεις γης στο νομό Αχαίας Χρήσεις

Έκταση

Δάση Βοσκότοποι

Καλλιέργειες Γυμνή, βραχώδης Οικισμοί, έργα, κλπ. Λίμνες, υγρότοποι, ΣΥΝΟΛΟ Π!rιJi:

(Ha) 172170 35797 115389 6806 2985 478 333625

Ποσοστό

52 11 35 2 Ο

100,0

[91

Ι. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΑΝΗ Οικονομικές δραστηριότητε ς στο νομό Ηλείας σαν ποσοστό στο

ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, σε σταθερέ ς τιμές ΤΟΜΕΑΣ Πρωτογενής Δευτερογενής Τριτογενής ΣΥΝΟΛΟ Π!rιJi:

132

προϊΟΝ (εκατ. δρχ)

1970 (έτος 1994) ΠΟΣΟΣΤΟ

2489 893

37,9 13,6

3184 6566

48,5 100,0

[91

ΕΚΘΕ - Ινστιτο ύτ ο Εσωτε ρ ικών Υδάτ ων

PESCA -

Ποταμ ό; Αλφειός

Οικονο μικές δραστη ριότητες στο νομό Αχαίας σαν ποσοστό στο

ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, σε σταθερές τιμές

1970 (έτος 1994)

πΡοϊΟΝ (εκατ, δρχ)

ΤΟΜΕΑΣ Πρωτογενής Δευτερογενής Τριτογενής

ΣΥΝΟΛΟ

ΠΟΣΟΣΤΟ

1647

12,5

4471 7087 13205

33,8 53,7 100,0

Il!rm: [9] Ι Α. ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΤΑΜΙΑ ΖΩΝΗ

ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΕΙΣ

Κατηγορία χρήσεων

Οι κυριότερ ες χρήσει; του ποταμού είναι η άρδ ευση, η παραγωγή ενέργειαξ, η αμμοληψία καθώξ και η απομάκρυνση των αστικών και άλλων λυ μάτων που δη μιου ργούνται κατά μήκος της ροής του ποταμού .

Αλιεία Ο Ύδρευση 0

Άρδευση 0 Τουρ. Αναψ . 0 Απορρίψεις 0 Β όσκηση 0 Ενέργεια 0 Αμμοληψία 0 [11, [21, [5], [7] [ ΥΕΒ και Νομαρχιακές Υπηρ εσ ία; Αλιε(ας της ΗλεΙας

!1!Jlli:

Τεχνικά έργα 0 'Αλ/.ο Ο και Αρκαδίαξ] , [Π εριφέρεια

Δυτ. Ελλά δας]

Επιβαρύνσεις

...... ~p-.furιc;~s .....

ΒΑΘΜΟΣ

σο!JαρTi

__.............

Αλιεία .................... _.

μέτρια

ελάχιστη

_ _

.._._. ....._- .. . ..................- ...._ ... .. + .......-............................................................... ........-... ........ ................................................................ ............ ........ ----........, ............. ........................ ...,........... ..................................................... -........ ......... ---. ................................................................. ............................... .............. . . . . . . ............- ............ + .••....... .......... ._. .... ...........- .... .. ..... ..... ....._..... .... ....--...... _.......... •.- .. ......._... .... .. .... ..._ .......... .. . ..... ..... + _....- -....... ....._.._........- .... ... ......_ - .. .._-_ ... ....... .....-. ......... .....__..... ......._.. '

...ί\ρ2.ι>\J <Jη ........................... .Τ()\JΡ· ..::-...Α.ν.~.Ψ. :. . . .. . . . . ....... l3..Q.<J_19.1qη ......_ _ _ _. ;'y§.eEtJqη ... EνέPγ.ι>!~......... + ..... . . ....... ... .......... ... .................................... .................... ........... .. ................. ........ . ...................... ...... ........... Α!!:().ΡΡ~ψι>!ςf.I'.Q7.l:~.ν.qη ... .. ...................................... Aμμ()ληψ~ι:ι .............. . . . . .. ... .................................................. . . . ....... ....." .................. . . . . ......_+ ..... .............. ..... ........ ................... . ..... .............................. ............... + 'Γεγνικά έ ργα

_ __ _ _ _ __ __ _ _ __

Πnlli: [Ι ] ,

12J. 15]. 17] ΙΥΕΒ και Νομαρχιακ ές Υπηρ εσ ία; Αλιειας τη ς Η λεια ς και Αρκα δίαξ] , [ Περ ιφερει α

Δυτ , Ε λλά δ ας ]

ι Ο χαρακτηρ ισμός του βαθμο ύ επιβάρυνσης αφορ ά κυρΙω ς τις επ ιπτώ σεις του Λιγνιτοφάρ ου πεδίο υ Μεγαλόπολης

ΙΒ.

ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑΣ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ

ΤΗΣ

ΧΡΗΣΕΩΝ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

ΚΑΙ

ΤΩ Ν

ΚΑΙ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

ΚΟΙΝΩ ΝΙΚΗΣ ΤΟΥΣ

ΣΤΟ

ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ Άρ δευση . Στην πεδινή Ηλεία γίνεται έντονη εκμετάλλευση του νερού του ποταμού για την άρδευ ση

ΕΚΘΕ

135000

στρεμμάτων. Η λήψη του νερού γίνεται κυρίως από το χαμηλό αρδευτικό

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

Ι 33

PESCA -

Ποταμός Αλφειός

φράγμα που κατασκευάσθηκε το 1969 στην περιοχή της Αρχαίας Ολυμπίας κοντά στην Κοινότητα Φλόκας, 10 km πριν τις εκβολές του ποταμού. Το φράγμα έχει δυνατότητα

εκτροπής μέχρι και 12 m' νερού σε διώρυγα προσαγωγής που αρδεύει έκταση 122000 στρεμμάτων στην πεδινή ζώνη του Πύργου . Υπάρχουν όμως και γεωτρήσεις εκατέρωθεν του κατώτερου τμήματο ς του ποταμού . Αντίθετα, στην Αρκαδία και Αχαία δ εν υπάρχουν μεγάλα

αρδευτικά έργα, ούτε και έντονη εκμετάλλευση του νερού, δεδομένου ότι η έκταση των γεωργικών εκτάσεων είναι περιορισμένη . Τα υπάρχοντα εκεί αρδευτικά έργα (της υψηλής ζώνης του Αροάνειου και του άνω ρου του Αλφ ειού) εξυπηρετούν αρδευτικέξ ανάγκες για περίπου 25000 στρ έμματα. Προγραμματίζεται η κατασκευή Μεγαλόπολης, που θα συγκρατεί τα νερά του Λούσιου .

φρ άγματος

στη

περιοχή

Α μμοληψία. Γινόταν έντονη αμμοληψία κατάντη του φράγματος της Αλφειούσας, που τώρα

έχει απαγορευτεί. Σή μερα αμμοληψία γίνεται κυρ ίως ανάντη του φράγματος, σε περιορισμένη επί του παρόντος κλίμακα. Παραγωγή ενέργειας. Στον παραπόταμο Λάδωνα του Αλφειού υπάρχει μικρ ό υδροηλεκτρικό φράγμα, η λειτου ργία του οποίου ρυθμίζει την παροχή του Λάδωνα και του Αλφ ειού γενικότερα. Το φράγμα εξυπη ρετεί επίσης και αρδευτικέ; ανάγκα; της πεδιάδας της Ηλείας. Η απορροή του νερού από το φράγμα είναι ασυνεχής, γεγονός που επη ρεάζει αρνητικά τις

υδρό βιες και παραποτάμιες βιοκοινωνίες στο τμήμα του ποταμού κατάντη του φράγματος. Υπήρχαν σχέδια κατασκευή; νέων φραγμάτων στον ποταμό Λούσιο που όμως ανεστάλησαν, όπως προαναφέρθηκε, Ωστόσο , εκκρεμούν προτάσεις για κατασκευή δύο φραγμάτων στον

άνω Αλφ ειό .

Αποξη ράνσεις. Η δελταϊκή περιοχή του Αλφειού , εκτάσεως 113 km' , έχει υποστεί δραματική αλλοίωση με τις αποξηράνσεις των λιμνοθαλασσών Αγουλινίτσας και Μουριάς . Το Πανεπιστήμιο Πατρών έχει εκπονήσει μελέτη για τον επαναπλημμυρισμό της Μουριάς .

Εκτροπές. Έγιναν έργα εκτροπής του Αλφ ειού για μία διαδρομή

7-10

χιλιομέτρ ων στην

περιοχή Χωρεμίου, προκειμένου να γίνει εκμετάλλευση του εκεί λιγνιτοφ όρου πεδίου, με αποτέλεσμα να καταστραφεί τμήμα της παλιάς κοίτης του ποταμού . Το έργο περιλαμβάνει και τη διευ θέτη ση της συμβολής παραπόταμων του Αλφειού, όπως είναι ο Ξερίλας, το Κεφαλόβρυσο , το Ζαγκλαρόρεμα, και τα ρέματα Παναγιάς, Λγ. Ιωάννου και Παρασποριά. Έργα

εκτροπή;

έχουν γίνει και στην περιοχή του αρδευτικού

φράγματος, νότια της

κοινότητας Φλόκα, Ρύπανση . Ο ποταμός δέχεται ρυπαντικά φ ορτία από σημειακέ; και μη πηγές ρύπανσης . Από

τις ση μειακέξ, η πιο σημαντική είναι ο ατμοηλεκτρικός σταθμός Μεγαλοπόλεως που επιβαρύνει την ευρύτερη περιοχή με αιωρούμενα στερεά (ο σταθμός παράγει περίπου το

του συνολικού φορτίου αιωρούμενων στερεών του νομού Αρκαδίας), καθώς και με βαρέα

μέταλλα

(Cd, Cr, Νί , Ζn)

και χλωριωμένες οργανικά; ενώσεις

(PCB). Παρατηρείται αυξημένη (Cr, Cd, Hg, Cu,

ρύπανση στα υπόγεια νερά της περιοχής. Σημαντικές πηγές τοξικών ουσιών

PCP,

τριχλωρoαιΘUλενίoυ , τολουολίου , κ.α .) είναι και διάφορες μονάδες βυρσοδεψίας και

κλωστοϋφαντου ργίας . Άλλες σημειακές πηγές είναι τα αστικά λύματα, ιδίως της Μεγαλόπολης, και ο ι διάφορες βιο μηχανίες συσκευασίας και μεταποίησης αγροτικών προϊόντων (ελαιουργεία , τυροκομεία ,

σφαγεία, κλπ) . Η ανεξέλεγκτη διάθεση των απορριμμάτων σε φυσικούς χείμαρρου; επίσης αποτελεί σημαντική πηγή ρύπανσης

Σημαντικέ;

μη

σημειακέ; πηγές

είναι τα

λιγνιτοφόρα πεδία

Μεγαλοπόλεως

και

οι

γεωργοκτηνοτροφικές δραστηριότητες , ιδίως στο κατώτερο και τμήμα του ποταμού. Στην περιοχή αυτή έχουν παρατηρηθεί μυκητιάσεις και παρασιτώσεις στα κυπρινοειδή. Στο

134

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτε ρ ικών Υδάτων

P ESCA -

Ποτα μός Αλφειός

ανώτερο τμήμα δεν υπάρχει σημαντική επιβάρυνση παρά από λίγους σχετικά οικισμού; και περιορισμένες σε έκταση αγροτικέ; δ ραστη ριότητες.

Πάντως, τα ορεινά τμήματα του Αλφειού και ιδίως οι ποταμοί Λούσιος και Αροάνειος δεν παρουσιάζουν

σημαντικά

σημαντικότεροι;

οικισμόξ,

επεξεργασίας λυμάτων.

προβλήματα

ρύπανσης.

Κλειτορία,

Επίσης

Συγκεκριμένα

διαθέτει

αποχετευτικό

στην περιοχή υπάρχει μόνο

μία

στον

Α ροάνειο,

δίκτυο

και

μονάδα

μεταποίησης

μονάδα

(τυροκομείο) η οποία διαθέτει σύστημα πρώτης επεξεργασίας των απο βλήτων του, πριν καταλήξουν στην μονάδα επεξεργασίας λυμάτων της Κοινότητας

[4].

Με τη χρησιμοποίηση μακροασπονδύλων σαν δεικτών οργανική; ρύπανσης, εκτιμήθηκε ότι

το ποτάμιο σύστημα του Αλφειού είναι γενικά σε καλή κατάσταση και διαθέτει σημαντική ικανότητα

αυτοκαθαρισμού

επιβ άρυνσηξ,

ενώ

πολλά

Ο Λούσιος ποταμός δεν παρουσίασε καμία ένδειξη

[16]. άλλα

σημεία

χαρακτη ρίσθηκαν

από

μηδαμινές

έως

μικρές

επιβαρύνσεις . Περ ιοχές με μέτρια επιβάρυνση εντοπίσθηκαν στον Ελισσώνα ποταμό και μετά το σημείο που ο ποταμός αυτός εκβάλλει στον Αλφ ειό , που αποδ ίδονται στο γεγονός ότι ο Ελισσώνας διέρχεται από τα λιγνιτοφό ρα πεδία της Μεγαλόπολης. Μικρές έως μέτριες

επιβαρύνσεις

επίσης

παρατηρήθηκαν

στο

τμήμα του

ποταμού

Λάδωνα κατάντη του

φράγματος, που εν μέρει συνδ έονται με διακυμάνσειξ απορροής του φράγματος, σε ορισμένα σημεία της πεδινής και στο σημείο των εκβολών Κτηνοτροφία. Η υπερβόσκηση έργα

έχουν

υποβαθμίσει

, καθώς

τα

16].

και η παράνομη υλοτόμηση, οι πυρκαγιά; και τεχνικά

παραποτάμια

οικοσυ στή ματα

και

έχουν

προκαλέσει την

καταστρο φή των δρυοδ ασών, με χαρακτη ριστικό επακόλουθο την όξυνση των διαβ ρωτικών φαινομένων.

ΙΓ. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΛΙΕΙΑΣ

Π ρακτικά δεν διενεργείται αλιεία σε επαγγελματική κλίμακα στον ποταμό , εκτός από την εκβολική περιοχή όπου εποχιακά δραστηριοποιούνται λίγα τοπικά σκάφη για την αλιεία

ευ ρύαλων ειδ ών (κέφαλοξ, λαβράκι) . Στο φράγμα του Λάδωνα ασκείται μικρή αλιευτική δραστηριότητα από περίπου

μικρά σκάφη, Στον αρδευτικό ταμιευτήρα της περιοχής

Αλφ ειούσας δεν διενεργείται αλιεία με σκάφη αλλά υπάρχει μικρής έκταση; ερασιτεχνική

δ ραστη ριότητα με αγκιστρωτά εργαλεία . Στις εκβολές γίνεται επίσης (όχι μόνο από ψαράδες) αλιεία γόνου (κέφαλοξ, μικρά χέλια και γυαλόχελα)

που

δ ιατίθενται

σε

καλλιεργητές .

Για

την

αλιεία

των

γυαλόχελων

χρησιμοποιούνται κυρίω; αυτοσχέδιοι βολκοί με μικρό μάτι που συνήθως τοποθετούνται στην αριστερή όχθη του ποταμού. Οι μέση ημερήσια απόδοση είναι ένα κιλό γυαλόχελων την η μέρα (περίπου

4000

άτομα), αν και αποδόσεις της τάξης των τεσσάρων ή πέντε κιλών

ημερησίως δεν είναι σπάνιες. Σημαντικά; συγκεντρώσει; γυαλόχελων παρατηρούνται στο αντλιο στάσιο

Αγουλινίτσας,

και

δευτερευόντως

σε

αυτό

του

Κατάκολου ,

λόγω

της

παρεμπόδισης της ανόδου από τσιμεντένιους φραγμούς και τον τρόπο λειτουργίας των

αντλιοστασίων.

συνηθισμένος τρόπος

αλιείας

των

γυαλόχελων

στις περιοχές

των

αντλιοστασίων είναι με "δεματσούλες" . Όλοι αυτοί οι τρόποι αλιείας είναι παράνομοι. Το αρδευτικό φρ άγμα του Φλόκα φαίνεται ότι έχει επιδρ άσει αρνητικά στην άνοδο και διασπορά των γυαλόχελων στον ποταμό, εμποδίζοντας την άνο δό τους στις ορεινές περιοχές της Αρκαδίαξ .

Η ερασιτεχνική αλιεία δεν είναι αναπτυγμένη, με την εξαίρεση ίσως του Λούσιου ποταμού και ορισμένων άλλων ορεινών ροών. Διεξάγεται με αγκιστρωτά εργαλεία και απευ θύνεται ΕΚΘΕ

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

135

PESCA -

Ποταμός Αλφειός

κυρίως στην πέστροφα. Ωστόσο, ανάμεσα στους κατοίκους των ο ρεινών χωριών είναι πολύ

δ ιαδεδομένοι και ορισμένοι άλλοι τρόποι αλιείας που αν και παράνομο ι, μπορούν να χα ρακτη ρισθούν σαν "παραδοσιακοί", με την έννοια ότι ασκούνται από πολύ παλιά στην περιοχή . Ο πιο διαδεδομένος και ίσως ο πιο καταστροφικός τρόπος, γιατί επιφέρει πολύ μεγάλη θνησιμότητα, είναι με καμάκι, ή ακόμα και με ντουφέκι, την εποχή της αναπαραγωγή; της πέστροφας. Άλλοι τρόποι είναι το φράξιμο τμημάτων των ποταμών με

δίχτυα, οι παγίδες, ο φλό μος και η διακοπή της ροής σε κάποιο μικρό ρυάκι ώστε να εγκλωβισθούν τα ψάρια που υπάρχουν εκεί. Η παράνομη αλιεία με δυναμίτη είναι επίσης διαδεδο μένη σε όλο το ποταμό και ασκείται κυρίως από τους κατοίκους των παραποτάμιων χωριών .

Εκτός από την πέστροφα σημαντικό αλιευτικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και το Bαrbus

p e/oponIIesius (μπριάνα ή μουστάκι ή μουστακάς) που εκτιμάται ιδ ιαίτερα στην περιοχή του Λάδωνα και του Αροάνειου. Σύμφ ωνα με ρητό στην περιοχή Κλειτορίας : "Να φας πέστροφας ουρά και μουστακιού κεφάλι", Θεσμικό πλαίσιο αλιείας

Οπως ισχύει σε όλη τη χώρα, η αλιεία στα εσωτερικά ύδατα ρυθμίζεται με διατάξεις του Β .Δ .

]42/] 97].

Αρμοδιότητα για θέματα αλιείας έχει το Υπ. Γεω ργίαξ, μέρ ος της οποίας όμως έχει

μεταφερθεί στις Νο μαρχιακέ; Υπηρεσίες Αλιείας. Ωστόσο, την αρμο διότητα για ορεινές περιοχές (υψόμετρο μεγαλύτερο από

500 m) έχουν

οι Δασικέξ Υπηρ εσίες.

Ο ι έλεγχοι και η εφαρ μογή της νομοθεσία; στις πεδινές περιοχές διενεργούνται από την Αστυνομία, ενώ στις ορεινές περιοχές από τα Δασαρχεία.

Οι εισαγωγέξ νέων ειδών και οι τονώσεις εξαντλη θέντων πληθυσμών απαιτούν ειδική άδ εια, που εκδ ίδεται από

τι; Νο μαρχίες μετά από

αίτηση του

ενδιαφερό μενου

φορέα

(π.χ,

Κοινότητα ή Δή μο). Στη θεωρία, κάθε εισαγωγή πρέπει να ακολουθεί κάποιου; κανόνες δεοντολογίας (π.χ, του ΕΙΡ AC) και να στηρίζεται σε οικολογικά και βιολογικά κριτήρια. Στην πράξη , οι κανόνες παραβιάζονται. Επί πλέον, δεν φαίνεται να τηρούνται συστηματικά;

καταγραφές των εισαγωγών, εκτός αυτών που διενεργεί η Νο μαρχιακή Υπηρεσία Αλιείας Αρκαδίας . Το μόνο αλιεύσιμο είδος ψαριού στον Αλφειό για το οποίο υπάρχει ανάγκη προστασίας και διαχείρ ιση; είναι η πέστροφα. Σύμφωνα με τις υφιστάμενες διατάξεις (Β. Δ.

αλιεία της πέστροφας δεν επιτρέπεται μεταξύ

Νοεμβρίου και

απαγορεύ εται η αλίευση ατόμων με μέγεθος μικρότερο από υπόκειται στις διατάξεις του Π.Δ.

20 cm.

]42/]971),

Φεβρουαρίου και

Η ερασιτεχνική αλιεία

373/85.

Μονάδες εκτ ρ ο φής υδρόβιων οργανισμ ών με χρ ή ση νε ρ ών του ποταμού

Μονάδες εκτροφής με "(ρήση νερών του ποταμού Αροάνειου

Π. ΓΙΑΝΝΑΚΛΗΣ Περιοχή Πλανητέρο

Καλαβρύτων

Είδος Πέστροφα

Σύστημα

Δυναμικ.

εκτο,

Εντατικό

30 tn

Αριθμ.

απαστ/νων

Παροχή (m'ιh) Πηγές

+ άνω ρου ς

Αοοάνειου

Π!riJl: [Νομαρχιακή Υπηρεσία Αλιείας Αχαίας]

136

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμ ός Α λφε ιός

Γ. ΚΑΡΑΜΑΝΟΥ (υπό κατασκευή) Σύστη μα

Είδος

Περιοχή Δή μος Λευκασίου

Καμάρα Μύλος

Πέστροφα

Αρ ιθμ,

Δυναμικ.

εκτο, Εντατικό

απαστ/νων

40 tn

Παροχή (m'ιh) Πηγές,

300 +

Α ροάνιοα

Π!rm : [Ν ο μ α ρχια κή Υπηρε σια Αλιε ίας Αχαια ς]

Κ. ΡΗΓΟΓΙΑΝΝΗΣ (υπό κατασκευή)

Δήμος

Λευκασίου

Σύστημα

Είδος

Περιοχή

Πέστροφα

5 ιη

Εντατικό

+ Σολωμόσ

Αρ ιθ μ. απαστ/νων

Δυναμικ.

εκτο ,

Πηγές

45 tn

Παροχή

(m'lh)

+ Aρoάvιoς, 1200

Π!rm : [Νομαρχιακή Υπηρ εσια Αλιειας Αχαιας]

Μονάδες εκτροφής με Υρ ήση νερών το υ ποταμού Ερύμανθου ΑΦΟΙ ΤΑΚΤΙΚΟΥ Ο .Ε. Σύστημα

Περιοχή

Είδος

Καλύ βια Αστρά

Πέστροφα

Α ρ ιθμ ,

Δυναμικ.

εκτο. Εντατικό

απαστ/νων

2 ιδιοκτήτεα

lΟιη

Παροχή

(m'lh)

360000 0 m' Isec) ?

Π!rm: [Νομαρχιακή Υπηρεσία Αλιειας Αχαιας]

Μονάδες εκτροφής με ΎΟήση νερού πηγών του Λάδωνα ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΑΡΙΑ Περιοχή Καλλιάνιο

Αρκαδίας

Σύστημα

Είδος

εκτο.

Πέστροφα

Εντατικό

Αριθμ,

Δυναμικ.

7 tn, (πραγμ, 4(0)

απαστ/νων

Παροχή

(m'lh)

90-140 2

ιδιοκτήτες

(ρέμα Γούρνα, που καταλήγει στο Λά δωνα)

. Π!rm: (Νομαρχιακη Υπηρεσία Αλιε ίας Αρκαδιας] Αλιευτικοί ΣυνΙμοί - Σύλλογοι

Δεν υπάρχουν στη λεκάνη του Αλφειού , Διενέργεια εμπλουτισμών ΠΕΡΙΟΧΗ

π. Λούσιος

π. Τράγος

ΕΚΘΕ

ΕΙΔΟΣ

ΕΤΟΣ

ΑΡΙΘΜ.

Μ ΕΓΕΘΟΣ

ΑΤΟΜΩΝ ΓΟ ΝΟΥ

(gr)

ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ

ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Oncorhyn chus mykiss

1988

20.000

2-3

1ΧΣΛΟΥΡΟΥ

Επ. Αρκαδίας

Oncorhyn chus

mykίss

1994

80.000

2-3

1ΧΣΛΟΥΡΟΥ

Επ . Αρκαδίας

Oncorhynchus

mykίss

1995

100.000

ΙΧΣΛΟΥΡΟΥ

Επ. Αρκαδίας

Oncorhynchusmykίss

1988

10 .000

2-3

1ΧΣΛΟΥΡΟΥ

Επ. Αρκαδίας

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

137

PESCA-

Ποταμός Αλφειός

ΠΕΡIOΧΗ

π. Αλφειός (Μεγαλόπολη)

ΕΙΔΟΣ

ΕΤΟΣ

ΑΡΙΘΜ.

ΜΕΓΕΘΟΣ

ΑΤΟΜΩΝ ΓΟΝΟΥ

(gr)

ΠΡΟ ΕΛΕΥΣΗ

ΦΟΡ ΕΑΣ Δ Ι ΕΝΕ ΡΓΕ ΙΑΣ

Ctenop haryngodon idella

1997

40.000

ΔΕΛΙ

ΔΕΗ

Cyprinus carpio

1997

30.000

ΔΕΛ Ι

ΔΕΗ

Γατόψαρα?

1997

1.000

ΔΕΛ Ι

ΔΕΗ

Π!Jlli . [Νομαρχιακή Υπηρεσία Αλιειας Αρκαδιας], [ΔΕΛΙ]

Ι Δ. ΜΕΛΕΤΕΣ - ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΦΟΡ ΕΑΣ

ΤΙΤΛ ΟΣ

ΝΑ

ΔΙΕΝ ΕΡ Γ ΕΙΑΣ

ΕΤΟΣ

ΚΟΣΤΟΣ

ΦΟΡ Ε Α Σ

ΧΡΗΜΑ ΤΟ ΔΟΤΗΣΗΣ

Α ΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΕΝΔΗΜΙΚΑ

ΕΙΔΗ ΨΑΡΙΩΝ τον ΓΛ ΥΚΟΥ Ι

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ

NEPOV ΤΗΣ ΔΥΤιΚΗΣ

ΕΘΝ ΙΚΟ ΚΕΝ ΤΡ Ο

ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ

ΘΑΛΑΣΣΙ ΩΝ

ΠΕΛΟ ΠΟΝΝ ΗΣο ν·

ΕΡΕΥΝ ΩΝ

ΑΝΑΠΤΥΞ ΗΣ

1999

8000000

Γ ΕΝΙ ΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕ Ι Α ΕΡΕΥΝΑΣΚΑ Ι

ΚΑΤΑΝΟ ΜΗ, ΚΙΝΔ ΥΝΟΙ ΚΑΙ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

Μ ΕΤΡ ΑΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΧΕ ΔΙΟ Π ΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΣ ΔΙΑΧΕΙ ΡΙΣΗΣ ΤΩΝ νΔΑ ΤΙΚΩΝ ΕΜ Π · Ι ΓΜΕ-ΚΕΠΕ

ΥΠΟΥ ΡΓΕΙΟ

1996

ΑΝΑΠΤΥ ΞΗΣ

ΠΟΡΩΝ ΤΗΣ ΧΩ ΡΑΣ

ΑΠΟΓΡΑ ΦΗ ΤΩΝ

Ε Λ ΛιΙΝ IΚΟ ΚΕΝΤ ΡΟ

1994

ΕΛΛΗΝ ΙΚΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΩΣ Β ΙΟΤΟΠΩΝ ·

ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ

ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΠΟlΟΤΗΤΑ ΕΠΙΦΑΝΕ ΙΑΚΩΝ

VΔΑΤΩΝ .

ΕΛ ΕΓΧΟΣ, ΤΑΞ!ΝΟΜΗΣΗ

ΑΠ ΟΔΕΚΤΩΝ

ΤΕΧΝΟΓΝΩΣΙΑ

ΕΦΑΡ Μ Ο ΓΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ

ΥΠΕΧΩΔΕ, Δισ η

ΠΑΝΙΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ, Τμήμα Β ιολογίας,

2000

Τομ. Βιολ. ζώ ων

Περ ιβαλλοντικού

Σχεδιασμού, Τμήμα Ν ερών

ΚΡΠΗΡ ΙΩΝ ΠΟlΟΤΗΤΑΣ ΔΙ ΕΡ ΕΥΝΗΠΚΗ ΕΚΘΕΣ Η ΓΙΑ ΤΗ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΙΈΙΑΣ ΣΤΗΝ

ΠΡΩΗΝ ΛΙΜΝΗ ΜΟΥ ΡΙΑΣ

ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

1986

Α.Τ .Ε .

Π ΥΡ ΓΟΥ ΗΛΕΙΑΣ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΛΛΛΟΝΠΚΩΝ ΕΠ Ι ΠΤΩΣΕΩΝ τον ΕΡΓον

Μ ΕΤΑΤΟΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΤΗΣ Π . ΛΛ ΦΕ lΟν Ν . ΑΡΚΑΔΙΑΣ

Ν . Μ ΠΑΚΑΛΗΣ

- Π.

ΜΑ ΡΚΑΝΤΩΝΑΤΟΣ

1995

O.E .&σuν.

& TEST!NG ΕΚΘΕ OF ΑΝ !NTEGRATED ASSESMENTSYSTEM FOR ΤΗΕ ΕΤΑΝΑΜ UNIVERSITV OF ECOLOGICAL QUALITY OF STREAMS ΑΝΟ RIVERS ESSEN (GERMANY) THROUGHOUΤ EUROPEUS!NG (PORTUGAL) ... BENTHIC .... MACRO!NVERTEBRATES

ΔΕΗ , Διση Ανάπτυ ξη ς

Υδροη λεκτρικ ών Έργων

ΤΗ Ε ΟΕΥΕΙΟΡΜΕΝΤ

ΕΙΔ ΙΚΗ Π ΕΡΙΒΑ ΛΛΟΝΤΙ ΚΗ ΜΕΛΕΤ Η

& ΜΕΛΕΤΗ

ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΗΣ

ΔΙΑΚΙΝΗΣΗΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ ΠΕΡΙΟ ΧΗΣ ΟΡΕΙΝον οτκο ν

ΧΕΛΜο ν - ΒΟΥΡΑϊκον ι

ΡΙΑΝΕΤ ΔΥΤΙ ΚΗΣ

ΕΛΛΑΔΟΣ Α.Ε . ΕΠΕΜΕ.Π .Ε .

ΟΙ ΚΟΣΧΕΔ ΙΑΣΜΟΣ Ο .Ε .

ΤΡΕΧ

Ε.υ.

- ENVIRONMENT &ENERGV

Α 'φά ση

1998 Β 'φάση

1999 Γφάση

ΥΠΕΧΩΔΕ, ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΙΣΗΣ ΦΥΣ ΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΛΛΛΟΝΤΟΣ

2000

ι Αναφέρεται μόνο στη περιοχή του παραπόταμου Αροάνειου

138

ΕΚΘΕ - Ιν στιτο ύτ ο Εσωτ ερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Αλφειός

ΙΕ. Φ ΟΡΕΙΣ ΠΟΥ «ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ» ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Υπ. Γεωργίας Δ/ση Σ . Ε. Ε .

Πρόγρ . ελέγχου ποιότητας

Α.Ε.Π.

αρδευτικών υδάτων ι

Τμ. Προστ. Αρδ . Υδάτων

διαβίωση ψαριών

Δειγ ματοληψίες

Δειγματοληψίες

Πρόγρ .παρακολούθησης

Δειγματοληψίες

ποιότητας επιφ . νερ ών για

Υπη ρεσία Αλιείας

αναλύσεις

διαβίωση ψαριών 3

ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ/ση

Εθνικό δίκτυο ποιότητας

Περιβάλ. Σχεδιασμού ,

Μηνιαίες μετρήσεις και

εσωτερικών νερών 8

Τμή μα Νερών

αναλύσεις 4, 6

διαβίωση ψαριών 3

Νομαρχία Αχαϊω;

4 (εδαφΙκό εργ . )

αναλύσεις 4.5

ποιότητας επιφ . νερών για

Υπηρεσία Αλιείας

φυσ/κών παρ αμέτρων 2

Πρόγρ .παρακολούθησης

Νομαρχία Ηλείας

δειγματοληψίες

ποιότητας επιφ . νερών για

Υπηρεσία Αλιείας

απασχ/νων

Μηνιαίες μετρήσεις και

Πρόγρ .παρακολούθησης

Νομαρχία Α ρκαδίας

Αρ,

Μεθ ο δ ολογία

Πλαίσιο

Όνομα φορ έα

δειγματοληψίες φυσ/κών παραμέτρ ων

3 (Κεντρ .Υπηρ .)

Από το Μάιο του 1980 το πρόγραμμα προσαρμόστηκε στις απαιτήσεις των Οδηγιών 77/795 και 81/856 της ΕΕ "περί ανταλλαγή; πληροφοριών για ποιότητα επιφανειακών γλυκών νερών στην Κοινότητα" . Θέσεις δειγματοληψίας: ( Ι) Γέφυ ρα Εθνικής οδού Τρίπολης- Καλαμάτας, (2) Γέφυρα Καρίταινας και (3) Συ μβολή με Καστρίτσι. Γίνεται επιτόπια καταγραφή θερμοκρασίας, ρΗ και αγωγιμότητα; από νομαρχιακές υπη ρεσίες, και συλλέγονται δείγματα που αναλύ ονται από το εδαφοϋδρολογικό εργαστήρ ιο (Αθήνα) .

Σε εφαρμογή της Οδηγίας 78/659/18-7-1978 της ΕΕ "περί ποιότητας των νερών που προορίζονται

Το πρόγραμμα μετρήσεων δεν έχει ενεργοποιηθεί.

για διαβίωση ψαριών γλυκών νερών" .

Οι δειγματοληψίες θα γίνονται στον άνω ρου του Αλφειού . Ανεξάρτητα από το πρόγραμμα, η Νομαρχιακή Υπη ρεσία Αλιείας έχει πραγματοποιήσει μετρήσεις παροχής και ποιότητας νερού σε

πηγές της ευ ρύτερης λεκάνης του άνω ρου του π. Αλφειού .

Οι δειγματοληψίες θα γίνονται στον Αλφειό και στον παραπόταμό του Ερύ μανθο. Οι δειγματοληψίες γίνονται στους παραπόταμους του Αλφειού : Λάδωνα, Ερύμανθο και Αροάνιο . Έναρξη : 1996. Πρόσφατα το πρόγραμμα προσαρμόστηκε στο Ευρωπαϊκό δίκτυο Eurowaternet,

Θέσεις δειγματοληψίας: ( Ι) Κατάντη λίμνης Λάδωνα, (2) Κατάντη συμβολής Λάδωνα-Ερύμανθου,

6 7

ώστε να είναι συ μβατό με τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένω σης.

(3)

Ανάντη εκβολών,

(4)

Εκβολές. Ο ι αναλύσεις γίνονται σε κατά τόπους εργαστήρια του Γενικού

Χημείου του κράτους ή άλλα κρατικά εργαστήρια.

ΙΣΤ. ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

ΦΟΡΕΙΣ

ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΟ

ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΝΟΜΑ

ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

"ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΡΚΑΔΩΝ ΟΡΕΙΒΑΤΩΝ & Ο1ΚΟΛΟΓΩΝ»

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

6 Μ ΗΝ ΙΑ1Ο ΤΕΥ ΧΟΣ : " ΟΡΟΣ ΑΡ ΚΑ ΔΙ ΑΣ»

ΜΕΛΗ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΠ ΕΥ Θ . ΦΡΑΓΚ ΟΣ ΔΗ Μ .

22. Ι 00 071-234980

ΠΑΝΟ Σ Ι ΤΡ ΙΠΟ Λ Η,

ΤΗΛ .

139

PESCA -

Ποταμός Αλφειός

ΙΖ. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΕΙ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ - ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ Σαν πλέον θετική από όλες πς ενέργειες που έχουν πραγματοποιηθεί στον Αλφειό κρίνεται η υπαγωγή του Λούσιου σε καθεστώς προστασίας (αρχαιολογικό πάρκο), γεγονός που απέτρεψε την δη μιου ργία υδροηλεκτρικών φραγμάτων.

ΙΗ. ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

Κυ ριότερη απειλή για το οικοσύστημα συνιστά η ρύπανση από τα λιγνιτοφόρα πεδία και τον ατμοηλεκτρικό σταθμό Μεγαλοπόλεως. Η κατασκευή νέων φραγμάτων συνιστά δυνητική απειλή , δ εδομένου ότι οι mθανές επιπτώσειξ στο οικοσύστημα δεν έχουν δ ιερευνη θεί. Ήδη , μεγάλη οικολογική καταστροφή έχει συντελεσθεί με την αποξήρ ανση των δελταϊκών λιμνοθαλασσών Αγουλινίτσας και Μουριάς.

ΙΘ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Γεωμορφολογικά, βιολογικά και οικολογικά χαρακτηριστικά

Ο ποταμός Αλφειός είναι ο μεγαλύτερο; ποταμός της Πελοποννήσου τόσο σε μήκοξ, όσο και σε παροχή, με τρεις κύριου; παραπόταμους (Άνω Αλφειό , Ερύμανθο και Λάδωνα) που σε αυτούς

συμβάλουν

άλλοι

μικρότεροι

ποταμοί

(Λού σιος,

Αροάνειος,

Τράγος,

κλπ. ) ,

Διακρίνεται σε τρία τμήματα: του Άνω Αλφειού , που αποστραγγίζει τα Αρκαδικά οροπέδια, του Μέσου Αλφειού, που αποστραγγίζει την περιοχή της ορεινής Ηλείας, και του Κάτω Αλφειού, που αποστραγγίζει την περιοχή της πεδινής Ηλείας. Οι λεκάνεξ του Άνω Αλφειού

και του Λάδωνα αποτελούνται κυρίως από ασβεστολιθικού; σχηματισμούξ, ενώ το πεδινό τμήμα της λεκάνης απορροής αποτελείται από τεταρτογενείς αποθ έσεις και νεογενή ιζή ματα λιμναίας, υφάλμυ ρης και θαλάσσια; προέλευσης (δυτική Ηλεία) . Λόγω της μεγάλης λεκάνη; απο ρροής του, η οποία είναι περιοχή αρκετά πλούσια σε βροχοπτώσεις, αλλά και του ότι ένα σημαντικό μέρος της τροφοδοσίας του ποταμού προέρχεται από υπόγειου; ορίζοντες, η βασική απορροή είναι σημαντική με χαρ ακτηριστικό φαινόμενο τις πλημμυρικές παροχές.

Με Ευ ρωπαϊκά κριτήρια, τα δεδομένα παροχής και ποιότητας του νερού είναι ελλιπή και δεν επιτρέπουν την εξαγωγή

μίας σαφούς υδρολογική; εικόνας.

Συγκεκριμένα, η παροχή

μετρ είται συστηματικά μόνο στην περιοχή της Καρύταινας από τη ΔΕΗ. Η ποιότητα νερού

ελέγχεται σε διαρκή βάση από τη Γενική Δ/ση ΕγγειοβελτιωτικώνΕργων του Υπ. Γεωργίας, στα πλαίσια του Προγράμματος «Έλεγχος Ποιότητας Αρδευτικών Υδάτων» . Τα δεδ ο μένα, αν

και είναι ανεπαρκή για την εξαγωγή ενός αντιπροσωπευτικού υπερετήσιου υδροχημικού μέσου όρου , δείχνουν υψηλές και συχνά έντονα μεταβαλλόμενες πμές αγωγιμότητας και

σκληρότητας και υψηλές συγκεντρώσει; θειικών και ασβεστίου. Σε συνδυασμό με σποραδικά δεδ ο μένα από μετρήσεις άλλων φορ έων, τα δεδομένα επίσης δείχνουν συχνά υψηλές

συγκεντρώσει; νιτρικών, που υποδηλώνουν γεωργική ρύπανση , καθώς και φαινόμενα υφαλμύρισης στην περιοχή του Κυπαρισσιακού κόλπου. Πάντως, υπάρχουν και ανεξάρτητες σειρές πρόσφατων δεδομένων από μετρήσεις του ΥΠΕΧΩΔΕ στα πλαίσια του προγράμματος «Εθνικό δίκτυο ποιότητας εσωτερικών νερών» , που δεν αξιολογήθηκαν, δεδομένου ότι δεν ήταν προσβάσιμες κατά το χρόνο της συγγραφής της παρούσας έκθεσης.

140

Ε ΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερ ικών Υδ άτων

PESCA -

Ποταμός Αλφ ειός

Όσο αφορά τα βιολογικά και οικολογικά δεδομένα, η μέχρι σπγμής διαθέσιμη πληροφορία στην ομάδα μελέτης είναι από πενιχρή έως ανύπαρκτη. Ουσιαστικά η υπάρχουσα πληροφορία περιορίζεται σε απλές «στιγμιαίεξ» αποσπασματικέ; καταγραφές της παρουσίας ορισμένων οργανισμών

(με το

ενδεχόμενο μάλιστα της λανθασμένης αναγνώρισης) και σε πολύ

χονδρικέ; ποιοτικά; εκτιμήσει; της κατάστασης ορισμένων οικοσυστημάτων.

Λείπει η

λεπτομερής και ποσοτική αποτύπωση της παρουσίας, αφθονίας και κατανομής των ειδών και

η επιστημονική περιγραφή των οικοτόπων και βιοκοινωνιών . Επίσης λείπουν συγκριτικά δεδομένα από διαφορετικά χρόνια ώστε να εξαχθούν συμπεράσματα πάνω στην διαχρονική εξέλιξη της κατάστασης των υδάτινων οικοσυστημάτων. Επιπτώσεις ανθρωπογενών δραστηριοτήτων Με βάση την υπάρχουσα πληροφόρηση , από πλευράς ποιότητας νερού το ποτάμιο σύστημα

του Αλφειού είναι γενικά σε καλή κατάσταση σε σύγκριση με άλλους ποταμούς της χώρας, και διαθέτει σημαντική ικανότητα αυτοκαθαρισμού . Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τα ορεινά και αραιοκατοικημένα τμήματα του Αλφειού, κυρίως τους ποταμούς Λούσιο και Αροάνειο, ενώ

στα τμήματα που διαρρέουν την πεδινή Ηλεία έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα ρύπανσης. Κύριες πηγές ρύπανσης είναι τα ανεπεξέργαστα λύματα οικισμών, τα απόβλητα των σταθμών παραγωγή;

ενέργειας

και

τα

νερά

των

ορυχείων

στην

Μεγαλόπολη,

οι

εκπλύσεις

γεωργοκτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων και τα απόβλητα ελαιουργείων και μεταποιητικών μονάδων. Άλλες αιτία; επιβάρυνση; του ποτάμιου συστήματος είναι οι απολήψεις αρδευτικού νερού και δ ιακυ μάνσεις απορροής από το φράγμα του Λάδωνα. Ωστόσο, παρά την παρουσία φραγμάτων και αρδευτικών έργων, η παροχή του ποταμού στο κατώτερο τμήμα του κατά τη θ ερινή περίοδο υπερβαίνει κατά πολύ την εκτιμηθείσα ελάχιστη διατηρητέα παροχή για

δια βίωση ψαριών και άλλες χρήσεις (10 mΊsec) [1]. Σημαντικότερο πρόβλημα φαίνεται ότι αποτελεί η απόληψη αρδευτικού νερού από τα ανώτερα τμήματα του ποταμού που, αν και είναι περιορισμένη λόγω της απουσίας μεγάλων αρδευτικών έργων σπς όχι εντατικά

καλλιεργούμενες ορεινές ζώνες, φαίνεται επηρεάζει αρνητικά τους βιότοπους του ισχυρά ρεόφιλου είδους ψαριού

Salmo trutta

(εγχώρια πέστροφα) , ιδίως κατά τη θερινή περίοδο στα

δυσ μενή υδρολογικά χρόνια. Για τον ποταμό Λάδωνα ιδιαίτερο πρόβλημα αποτελεί η διακύ μανση της απορροής από το υπάρχον φράγμα, ενώ παρόμοια προβλήματα αναμένεται να δημιουργηθούν από τα προγραμματιζόμενα φράγματα.

Τέλος, αρνητικέ; εmπτώσεις στα ποτάμια, παραποτάμια και εκβολικά οικοσυστήματα έχουν δημιουργήσει η εκτροπή του ποταμού στο τμήμα που διαρρέει το νότιο μέρος της λεκάνης της

Μεγαλόπολης

(περιοχή

οικισμών

Τριποτάμου ,

Χωρεμίου

και

Απιδίτσαξ) ,

οι

αποξηράνσεις των λιμνοθαλασσών της δελταϊκής ζώνης και η ασυνέχεια στις μετακινήσεις χελιών και πιθανώξ και άλλων ψαριών που δημιουργεί το φράγμα Φλόκα,

Προτεινόμενα έργα

δράσεις

Η ομάδα της παρούσας μελέτης κρίνει ότι η διαθέσιμη πληροφορία για τους υδατικού; πόρους της λεκάνης του Αλφειού είναι μη αξιολογήσιμη για την εξαγωγή ασφαλών

συμπερασμάτων και τη διατύπωση προτάσεων έργων-μέτρων, τουλάχιστον όσο αφορά τους σκοπού; του προγράμματος PESCA. Επισημαίνει όμως ότι οι πόροι και ο χρόνος που διατέθηκαν για την μελέτη ήταν εξαιρετικά ανεπαρκείξ τόσο για την αναζήτηση και

ΕΚΘΕ

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

141

PESCA -

Ποταμός Αλφειός

απόκτηση

περισσότερων

πληροφοριών

όσο

και για

τη

σχολαστικότερη

διερεύνηση ,

διασταύρωση και αξιοποίηση των υπαρχόντων.

Κάτω από τις συνθήκες αυτές, μόνο γενικές προτάσεις μέτρων και δράσεων μπορεί να διατυπωθούν:

1. Οικολογική Η

αποτύπωση του ποταμού Αλφειού

σημαντικότερη πρόταση είναι η ανάληψη

ουσιαστική; έρευνας για την απόκτηση

βιολογικών δεδομένων πάνω στο φυσικό περιβάλλον, με έμφαση στις υδρόβιες βιοκοινωνίεξ, οι οποίες έχουν μελετηθεί ελάχιστα (αναφερόμαστε σε πρωτογενή ερευνητικά δεδομένα με επιστημονικά παραδεκτέ; πρακτικέ; και όχι σε στοιχεία από μελέτες, που στις περ ισσότερες περιπτώσεις απλώς ανακυκλώνουν τις ελάχιστα; πενιχρές και ενίοτε ανακριβείς ερευνητικές πληροφορίες) . Για πολλά στοιχεία του οικοσυστήματος (π.χ, υδατική χλωρίδα) σχεδόν τίποτα δεν είναι γνωστό, ενώ για ορισμένα άλλα (ιχθυοπανίδα, βενθικά ασπόνδυλα) η πληροφορία που υπάρχει προήλθε από διάσπαρτες καταγραφέξ με τεχνικά; που στερούνται ποσοτικοποίηση; και τυποποίησης. Ειδικότερα για τα ψάρια, σε καμία περίπτωση δεν είναι δυνατό να προσεγγισθεί με επιστημονικό τρόπο η κατάσταση των ιχθυοπληθυσμών ούτε να εξαχθούν συμπεράσματα για το μέγεθος των απειλών που αντιμετωπίζουν τα ενδημικά είδη,

δεδομένου ότι τα δεδομένα που υπάρχουν προέρχονται μόνο από πολύ λίγες δειγματοληψίες και από πληροφορίες εντοπίων.

Αλιευτική και γενετική διαχείριση των αποθεμάτων άγριας πέστροφας

Για την εγχώρια πέστροφα, που είναι σημαντικό είδος τόσο από οικολογική όσο και από

οικονομική άποψη, προτείνεται να αναληφθεί ειδικότερη έρευνα που θα διερευνήσει την βιολογία, οικολογία, αφθονία και κατανομή της σε όλες τις περιοχές εξάπλωσής της στον Αλφειό , Η έρευνα θα αποσκοπεί στον εντοπισμό απειλών για το είδος και στη διατύπωση

προτάσεων για μέτρα διαχείρισης/προστασίας, και πρέπει να περιλαμβάνει και γενετική διερεύνηση του τοπικού πληθυσμού της πέστροφας ο οποίος, λόγω γενετική; απομόνωσης, ενδέχεται να έχει διαφοροποιηθεί γενετικά από άλλους πληθυσμούς. Ένας από τους σκοπού;

της μελέτης πρέπει να είναι η αξιολόγηση των επιπτώσεων από την εισαγωγή OllcorhYll chus

IIIykiss στους ποταμούς Τράγο και Λούσιο στο γενετικό υπόβαθρο του είδους.

3. Αποκατάσταση

συνθηκών ανόδου των χελιών

Σύμφωνα με εμπειρικέ; παρατηρήσεις, το αρδευτικό φράγμα Φλόκα επιδρά αρνητικά στις μετακινήσεις των ανοδικών χελιών, με εmπτώσεις τόσο στην αλιευτική παραγωγή όσο και στην οικολογική ισορροπία. Προτείνεται μελέτη που θα διερευνήσει τις συνθήκες και τα προβλήματα ανόδου των χελιών και θα περιλαμβάνει την πιλοτική κατασκευή μίας σκάλας

ανόδου , διερευνώντας στη συνέχεια τη διασπορά τους στους στα ανώτερα τμήματα του Αλφειού . Σημειώνεται ότι το εκτελούμενο σήμερα από το ΕΚΘΕ πρόγραμμα αποκατάσταση; ανοδικών χελιών αφορά μόνο τα εμπόδια στην άνοδο που προξενούνται από τη λειτουργία αντλιοστασίων στην εκβολική ζώνη του Αχελώου (Αιτωλοακαρνανία) και την κατασκευή σκαλών για την υπερπήδηση των συγκεκριμένων εμποδίων. Στην περίπτωση του Αλφειού το πρόγραμμα αυτό δεν έχει σημαντική εφαρμογή. Τα υπάρχοντα αντλιοστάσια της εκβολική;

ζώνης αποχετεύουν τα νερά από λιμνοθάλασσες που δεν υφίστανται πλέον (Αγουλινίτσας και Μουριάς). Συνεπώς, η διευκόλυνση της ανόδου δεν θα είχε νόημα, γιατί ουσιαστικά δεν υπάρχει

διαθέσιμος

χώρος

για

διασπορά

μετά

την

υπερπήδηση

του

εμποδίου

των

αντλιοστασίων.

142

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτ ερικών Υδάτων

PESCA -

4. Μελέτη

Ποταμός Αλφειός

εmπτώσεων από τη δημιουΡ'Υία νέων φραγμάτων στον Αλφειό

Η μελέτη θα καταγράψει την υπάρχουσα υδρολογική και οικολογική κατάσταση στο τμήμα του ποταμού που θα επηρεασθεί από τις διακυμάνσεις απο ρροής των φραγμάτων και θα

δ ιερευνή σει τις mθ ανές εmπτώ σεις από τη δημιου ργία των φ ραγμάτων σε σχέση με το προβλεπόμενο καθεστώς παροχή; νερού από τα φράγματα, ιδ ίως κατά τη θερινή περίοδο.

5. Μετατροπή παλαιών λΙΎVιτωρυxείων Υπάρχουν

σχέδια

της

ΔΕΗ

σε λίμνες

μετατροπή

των

παλαιών

λιγνιτωρυχείων

της

περιοχή;

Μεγαλόπολη; σε λίμνες . Δεδομένου του μεγάλου βάθους αυτών των λιμνών και του λιγνιτικού υποστρώματος, είναι ανάγκη να ληφθεί υπόψη η ανάγκη οξυγόνωσης των βαθύτερων στρωμάτων και περιοδική; ανανέωσης των νερών ώστε να αποφευχθούν ανοξικές συνθήκες.

6. Ανάπτυξη

οικοτου ρισμού

Ορισμένοι ορεινοί όγκοι του Αλφειού, ιδίως ο Λούσιος, διαθέτουν φυσικό κάλος και πολιτιστικά στο ιχεία τα οποία θα ευνοούσαν την ανάπτυξη περιπατητικού και άλλων μορφών τουρισμού που εναρμονίζονται με την προστασία της φύ σης και του τοπίου . Ενδεικτικά αναφέρονται ο ποταμός Λούσιος και οι πηγές του Α ροάνειου ποταμού . Η ορθολογική ανάπτυξη της ερασιτεχνική; αλιείας στους ποταμούς Λούσιο, Λάδωνα και Αροάνειο μπορεί

να συμβάλλει σε αυτή τη μορφή ανάπτυξης, δεν είναι όμως δυνατό με βάση τις υπάρχουσα; πληροφορίες να προ σδιορισθούν συγκεκριμένοι άξονες δράσεις (π.χ, επάρκεια και βαθμός

εφα ρ μογής του υπάρχοντος νομοθετικού πλαισίου και ανάγκη τονώσεων και ε μπλουτισ μών) . Για την διατύπωση συγκεκριμένων προτάσεων πάνω στην τουριστική ανάπτυξη που θ α περιλαμβάνουν

κατευθύνσειξ,

σχεδιασμούξ,

δ ράσεις,

κλπ.

απαιτούνται

λεπτο μερ είς

πληροφορίες πάνω στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον κάθε περιοχής πάνω στις

οποίες θα στηριχθούν ειδικές μελέτες.

7. Μελέτη

υδατικού ισοζυΥίου

Εκτίμηση του υδατικού ισοζυγίου του ποταμού Αλφειού και εκτίμηση του βαθμού που τα υ φιστάμενα έργα επηρεάζουν την υδρολογία του συστήματος και τα οικοσυστήματα

[23].

Αναφ ο ρ ές

[Ι] Υπουργείο Ανάπτυξης

(1996). Σχέδιο

προγράμματος διαχείριση; των υδατικών πόρων της

χώρας. ΕΜΠ -ΙΓΜΕ-ΚΕΠΕ, Αθήνα, σελ.

[2]

Κουσουρήξ, Θ.

(1997).

335 και 4 Παραρτή ματα .

Για τις λίμνες, τις λιμνοθάλασσες, τα ποτάμια και του ς άλλους

υγρότοπουξ της χώρας . Στο : "Βιώσιμη Ανάπτυξη με την Περιβαλλοντική Αγωγή". Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αιτωλοακαρνανίαξ, Μεσολόγγι, σελ.

[3]

Ζαλίδης, Χ. Γ.

Μαντζαβέλας, Α. Λ . (Συντονιστές έκδοσης)

100-163. (1994). Απογραφή

των

Ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πόρων (Πρώτη προσέγγιση). Ελληνικό Κέντρο

Βιοτόπων

[4]

Υγροτόπων (ΕΚΒΥ) .

ΡΙΑΝΕΤ ΔΥΤΙΚΗΣ

(1999).

Ειδική

587 σελ. ΕΛΛΑΔΟΣ Α.Ε. -

Περιβαλλοντική

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

ΕΠΕΜ Ε. Π.Ε.

Μελέτη

ΟΙΚΟΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Ο .Ε.

Οργάνωσης

της

Διακίνηση;

143

PESCA -

Ποταμός Αλφειός

Επισκεπτών Περιοχή; Ορεινού Όγκου ΧΕΛΜΟΥ - ΒΟΥΡΑϊΚΟΥ . Β ' φάση , Πάτρα , Μάιος

1999.

[5] Οικονόμου , Α. , Μπαρμπιέρι, Ρ., Νταουλάς, Χ. , Ψαρράς, Θ., Στουμπούδη , Μ . , Μπερταχάς, Η ., Γιακουμή , Σ. & Πατσιάς, Α. (1999). Απειλούμενα ενδημικά είδη ψαριών του γλυκού νερού της Δυτική; Ελλάδας και Πελοποννήσου - κατανομή, αφθονία, κίνδυνοι και μέτρα προστασίας . ΕΚΘΕ (πρ όγραμμα ΠΕΝΕΔ), σελ. 341 και 4 Παραρτήματα . [6] Σκουλικίδηξ, Ν . (1997) . Περιβαλλοντική κατάσταση των Ελληνικών ποταμών. Στο : "Β ιώ σιμη Ανάπτυξη με την Περιβαλλοντική Αιτωλοακαρνανίας, Μεσολόγγι, σελ. 58-99 .

[7]

Αγωγή". Νομαρχιακή

Αυτοδιοίκηση

Μπακάλης, Ν .

- Μαρκαντωνάτος, Π . D.E., Γιαwάτος, Γ. , Ζαλαχώρη Ε. , Ρόμπος, Ν. & (1995 ). Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου μετατόmσης της κοίτης του ποταμού Αλφειού, Ν . Αρκαδίας. Στάδια Ι & Π . ΔΕΗ , Δ/ση Ανάπτυξης Υδροηλεκτρικών Έργων. lούνιος 1995, π. 235 σελ. Πανέτσος, Λ.

[8] Laikre, L. (1999) . Conserνation Genetic Managment of Brown Trout (Salmo trutta) ίιι Europe. Report by the Concerted Action οτι Identification, Managment and Exploitation ofGenetic Resources ίπ the Brown trout (Sa1mo trutta) (<<TROUΤCONCERT»; Ευ FAIR CT9 7-3882), 91 ρρ . [9] Πανταζής Α. και συν. (1999) . Χωροταξικό σχέδιο Περιφέρειας Δυτ. Ελλάδας . Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον, ΥΠΕΧΩΔΕ, Α' Φάση.

[10]

Σεργουλόπουλος Γ., Γκιώνης Ν .,

Μπότσογλου Π .

& Σίμου Γ . (1997). Μελέτη

περιβαλλοντικών επιπτώσεων αρ δευτικού έργου Κανδήλας Ν. Αρκαδίας . Υπ . Γεωργίας, Γεν . Δ/νση Εγγειωβελτ. Έργων και Γεωργ , Διαρθρ .,

[11]

Θεριανός, Α.

(1973).

112 σελ.

Η δίαιτα και η γεωγραφική κατανομή των απορροών του

Ελληνικού χώρου. Πρακτ. Ι ου Πανελ. Σεμιναρ . Υδρολογίας, σελ.

[12]

28-57.

Σκουλικίδηξ, Ν. , Γκρίτζαλης, Κ. , Μπερταχάς, Η . , Αναστασοπούλου, Σ .

Α.

(2000).

Βουρδουμπά,

Υδροχημικά χαρακτηριστικά της λεκάνης απορροής του Αλφειού ποταμού .

Πρακτικά 60υ Πανελληνίου Συμποσίου Ωκεανογραφίας και Αλιείας, Χίος

23-26/5,

σελ.

212-217. [13]

Γκρίτζαλης, Κ. , Βουρ δουμπά, Α., Σκουλικίδηξ, Ν . , Μπερταχάς, Η .

(2000).

& Κουσουρής, Θ .

Εφαρμογή της Κοινοnκής Οδηγίας. Οικολογική Εκτίμηση της ποιότητας του

ποταμού Αλφειού. Πρακτικά 60υ Πανελληνίου Συμποσίου Ωκεανογραφίας και Αλιείας, Χίος

[14]

23-26/5,

σελ.

218-223.

Υπου ργείο Γεωργίας, Γενική Δ/ση Εγγειοβελτιωτικών Έργων (www. mίnagήc .gr/greekl

2.9.3.htrnl). [15]

Βουρδουμπά, Α. , Γκρίτζαλης, Κ.

(2000).

Εmδράσεις μηχανικών επεμβάσεων και

ελεγχό μενης ροής στη χρήση βιοτικών δεικτών. Πρακτικά 60υ Πανελληνίου Συμποσίου Ωκεανογραφίας και Αλιείας, Χίος

23-26/5, σελ. 258-260. [16] Vourdoumpa, Α., (1999). Water Qua1ity Assessment ofa Greek River System (A1pheios, Peloponnisos) and the app1ication of Biotic Indices. Thesis, University of Wa1es Swansea, ίπ col1aboration with the Nationa1 Centre for Μετίτιο Research (NCMRGreece), 113 ρ . [17] Dafis, S., Papastergiadou Ε. , Georgiou κ. , Βεοείοιιεε D., Georgiadis Τ ., Papageorgiou Μ ., Lazaήdou Τ. & Tsiaousi V. (1966). Directive 92/431EEC The Greek ''Habitat'' Project NATURA 2000: Απ overνiew. LIFE Contract Β4-3200/94/756, Commission of the European Communities DG ΧΙ, The Gοu1andήs Natura1 History Museum Greek BiotopeΙWet1and Centre. 917 ρρ.

144

Ε Κ ΘΕ

Ινστιτούτο Ε σωτε ρικών Υδ άτων

Ποτ αμός Αλφειός

PESCA -

[18]

ΥΠΕΧΩΔΕ

(2000).

Ελλάδα :

Οικολογικό

απόθεμα

της

Ευρ ώπης .

Δ/νση

Περιβ .

Σχεδιασμού , Τμήμα Διαχείρ, Φυσ. Περιβάλ. , Δεκέμβριος

[19] PLANET ΔΥΤιΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ (2000). Ειδική Περιβαλλοντική

Α. Ε.

Μελέτη

ΕΠΕΜ

2000. Ε .Π.Ε. - ΟΙΚΟΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

Μελέτη

Οργάνωσης

της

ο . ε.

Διακίνηση;

Επισκεπτών Περιοχής Ορεινού Όγκου ΧΕΛΜΟΥ - ΒΟΥΡΑϊΚΟΥ . Γ' φάση, Πάτρα , Ιούνιος

[20]

2000.

Κέντρο

Ανανεώσιμων

Πηγών

καταγραφές της ΔΕΗ της περ ιόδου

[21]

Σκάγιαξ, Σ.Δ .

(1978).

Ενέργειας.

Δεδομένα

50 %

παροχής πηγών

από

1963-1967 (ελλιπή) .

Απογραφή καρστικών πηγών Ελλάδ ος. Ι.

Πελοπόννησος

Ζάκυνθος

- Κεφαλληνία . Έκδ οση ΙΓΜΕ . [22] KoumpIi-Sovantzi L., Vallianatou, Ι. & Υετιαίιεετίε, Α. (1997) . Α οοηττίοιιιίοα to the hydrophi1ous flora ofPeloponnisos. Feddes ReΡertοήum, 108 (5-6), 453-461. [23] Πανταζής Α . και συν. (1999). Χωροταξικό σχέδιο Περιφέρ ειας Δυτ. Ελλάδας . Επιχειρησιακό Πρόγρ αμμα Περιβάλλον, ΥΠΕΧΩΔΕ, Γ' Φάση,

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

145

Ποταμ ός Αλφειός

PESCA -

ΠΑΡΑ ΡΤΗ Μ Α : ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΝΕ ΡΟ Υ ΑΠΟ Μ ΕΤΡΗΣΕ ΙΣ ΤΟΥ ΥΠ. ΓΕΩΡΓΙΑΣ

[141

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ: ΓΕΦΥΡΑ ΕΘΝ. ΟΔΟΥ τρωΟΛΗΣ-ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ Η μ ερ ο μηνία ενέργ ειας δειγ ματοληψί ας Μονάδες

Πα ράμετρο ι Μ ετρ ηθείσα παροχή

m 3Isec

Θερμο κ ρασία νερού Θερμο κρασία αέρα

'c 'c

HλJκή αγωγιμότητα

μmhoslcm

ρΗ

1994

10/5 25/11 13/1 2

1995

812

13/5 16/11 29/ 1

22Π

19/8

919

7/10

8/ 12

15,0

490

435

490

440

465

650

475

560

575

540

555

60 0

7.86

7,86

7,70

8,06

7,40

7,90

8,10

7,53

7,50

7,63

7,56

7,75

0,6

mgl1

Φερτά υλικά

Χ λωρ ιόντα

1993

CI·

meq /l

0, 1

0,1

0, 1

0,6

50 4- -

meq / l

0, 10

1,30

1,40

0,90

1,00

1,80

0,60

0 ,60

meq / l

5,2

3,2

3,6

3,8

5,4

3,2

4,6

5,0

meq / I

0,0

Σύν . αν ιον .ά κατιον.

meq / l

5,4

4,6

5,1

4,6

4,8

7,0

5,6

5,8

6,2

Νάτριο Να +

meq /l

0,40

0,70

0,40

0,60

0,40

0,60

Mg ++

meq / l

0,6

0,4

0,6

0,2

0,6

1,6

1,0

0,6

Ca ++

meq /l

4,4

3,8

4,0

4,2

5,8

3,6

4,2

5,0

meq /I

0,2

0,0

0,2

0,3

0,5

0,3

0,2

0,4

C2S 1

C,S ,

C3S !

C,S,

C2S1

C3 S !

C1S I

C 2S I

C)S1

7,4

8,7

13,7

8,7

8,3

8,6

7, 1

10,3

9,7

mgl1

250

210

220

2 10

220

320

260

280

mgll

250

160

180

190

270

160

230

250

mgl1

100

Θειικά

Οξ. ανθρ/κά

HCO, -

Ουδ . ανθρ/κα

Μαγνήσιο Α σβέστιο

CO, - -

Υ πολο ιπόμ . Ν άτριο

S.A . R . Κατηγορία νερού

Βαθ μ . αλκαλίωσης Ν α

'...~"

Ολική

CaCO,

Π α ρο δ ική

'ο

Μόνιμη

Ασβεστίου 11

mgl1

220

190

200

210

290

180

210

250

Μαγνησίου

mgl1

18,0

7,0

9,0

15,0

11,0

16,0

20,0

17,0

mgl1

10,7

11,6

Ι Ι ,Ο

7,2

11,1

10,4

10,3

109,0

10,6

9,4

10,3

95, 1

95,1

94,8

70,6

100,0

105,0

112,0

118,5

115,2

102,2

106,2

ι-.ι

11 11

Θ ε ρ μ οκρασία

Δ ιαλ Ο ξυγόνο Ο, Π οσΙτο . κορ εσμού

Νιτρ ικά ΝΟ , -

mgl1

Ν ιτρώδ η ΝΟ , -

mgl1

Αμμωνιακά Ν Η 4 +

mgl1

Ολ. φωσφόρος Ρ

mgl1

Κάδ μιο

ppb

Υδράργυ ρο;

Ολ. Ο ΡΥαν. άνθρ ακας

146

12,6

20,0

ppb mgll

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Π οταμός Αλφειός

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ : ΓΕΦγΡΑ ΕΘΝ. ΟΔΟΥ τρωΟΛΗΣ-ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΕΤΟΣ :

Η μερομηνία ενέργειας δειγματολη ψίας

19 96 Μονάδες

Παράμετρο ι Μ ετρη θ είσα παρ οχή

m3Isec

Θ ερμοκρασία νερού Θ ερμοκρασία αέρα

'c 'c

Ηλ/κή αγωγιμότητα

μmhοs!cm

ρΗ

Μ έση τιμή

15/1

14/2

Ι 5/3

514

915

24/6

9/7

618

1019

9/ 10 201 11 9/12

480

500

465

470

460

510

500

540

575

1060

550

480

549.17

8,08

8,14

8,16

7,93

7,80

7,88

7,77

7,80

7,68

7,73

7,83

7,90

7,89

0,5

0,2

1,0

0,8

0,6

0,4

0,48

mgl1

Φ ερτά υλικά

Χ λωριόντα CΙ·

meq /l

0,1

0,5

0,4

0,1

0,5

0,6

Θ ειικά

meq /l

1,70

0,70

0,90

0,30

1,70

1,6 0

0,40

7,40

0,50

0,80

1,61

ΙΙ

3,4

4,2

3,7

4,4

2,8

3,2

4, 2

4,8

3,5

4,8

4,4

3,95

0,0

0,04

504 --

Ο ξ. ανθρ/κά

HCO, -

Ου δ. ανθ ρ/κα

CO, - -

meq

meq /!

0,0

0,4

0,0

5,4

4,8

Σύν . ανιον.& κατιόν.

meq l

5,2

5,0

5,5

6,0

6,2

11,7

5,9

5,6

6,06

Νάτριο Να +

meq /l

0,40

0,50

0,60

1,30

0,50

0,40

0,54

Mg ++

meq / l

0,2

0,4

0,8

0,9

0,8

1,2

1,0

0,8

1,6

0,8

1,0

0,86

Ca ++

meq /l

4,6

4,2

3,5

3,8

4,4

4,8

8,8

4,6

4,2

4,66

meq /l

0,0

0,00

0,3

0,4

0,6

0,3

0,2

0,34

C,S,

Cl S I

C,S,

Cz5 .

C,S ,

Cl S l

C)S I

C2S I

C2S 1 7,1

8,57

Μαγνήσιο

Ασβ έστιο

Υπολοιπ όμ . Νάτριο

S.A .R . Κατηγορ ία νερού Βαθμ . αλκαλίωση; Ν α

...t!

-ο

Ο-

7,7

7,4

8,3

8,0

9,1

10,0

9,7

1,1

8,5

mgn

240

250

220

230

250

270

280

520

270

260

276,36

mgn

170

210

205

220

140

160

210

240

175

240

220

199,09

Μόνι μη /l

mgl1

345

77,27

Ασβ εστί ου /Ι

mgll

230

210

175

190

160

220

240

440

230

2 10

230,45

Μαγνησίου /Ι

mgl1

45 ,91

95,0

97,0

89,0

112,0 110,0 102,0

90,0

86,0

102,0

100,42

Ολική

CaCO,

Παρο δική

Θερμοκρ ασία

mg/l

Διαλ. Ο ξυγόνο Ο, Πο σΙτο . κορεσμού

Νιτρικά ΝΟ,·

mgl1

Ν ιτρώδ η ΝΟ, ·

mgl1

Α μμ ωνιακά Ν Η,+

mgl1

Ολ . φωσφόρος Ρ

mgll

Κάδμ ιο

ppb

Υ δ ράργυρο; Hg

ppb

Ο λ. οργαν. άνθρακας

mgl1

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτ ων

100,0 112,0 110,0

147

Ποταμός Αλφειός

PESCA -

ΘΕΣΗ ΔEITMATOΛHΨlAΣ: ΓΕΦΥΡΑ ΕΘΝ. ΟΔΟΥ ΤΡΙΠΟΛΗΣ-ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΕΤΟΣ:

Ημερ ομηνία ενέργειας δ ειγμ ατοληψίας

1997 Μονάδες

Παράμετρ οι Μετρ ηθείσα πα ροχή

m 3Isec

Θ ε ρμ οκρασία νερού Θερμ ο κρασία αέρα

'c 'c

Ηλ/κή αγωγιμότητα

μmhoslcm

~/l

1012 ~4/3

16/4

14/5

8/7

17/9

Μέση

16/10 18/11 6112

τιμή

460

465

445

450

465

545

740

630

490

430

512 ,00

8,14

7,8 1

8,00

7,86

7,90

7,73

7,80

7,53

7,27

8,03

7,8 1

meq 11

0,6

0,8

0,4

1,0

0,6

0,9

0,8

0,4

0,5

0,66

meq / l

0,4

0,2

0,24

meq/ l

4,4

4,3

3,6

4,4

4,2

4, 18

meq /l

0,0

0,00

Συν . ανιον . & κατιόν.

meq /l

5,4

5,1

4,6

5,0

5,4

5, ] 0

Νάτριο Να +

meq /l

0,4

0,3

0,4

0,38

Mg ++

m eq /l

1,0

0,9

0,8

0,7

0,86

Ca ++

m eq / l

4,0

3,8

3,4

3,8

4,3

3,86

meq / l

0,0

0,00

0,3

0,30

ρΗ

Φ ερτά υ λικά

Χλωριόντα Θ ειικά

mg/l

Cl-

S04 - -

Οξ. ανθ ρ/κά

HCO, -

Ο υδ . ανθρ/κα

Μαγνήσιο Ασβ έστιο

CO, - -

Υ πολο ιπόμ. Νάτριο

S.A .R .

C2S1 C2S1 C2S1 C2S1 C2S1

Κατηγορία νερού

Β αθμ. αλκαλίωση ; Να

... <j

ι:

-ο

Ο-

~ Η

Ολική

CaCO,

Παρο δική /Ι Μ όνιμη /Ι Ασβεστίου

Μαγνη σίου 11

Θ ερμοκρασία

Δ ιαλ. Oξuyόνo Ο,

Ποσ/το. κορεσμού ΟΙ

7,4

7,8

6,5

8,0

7,4

7,42

mg/l

250

235

215

230

250

236 ,00

mg/l

220

215

180

220

215

210,00

mgll

26,00

m g/l

200

190

170

190

215

193,00

m g/l

43 ,00

97,0

96,0

97,0

89,0

107,0

'c mg/l

Ν ιτρ ικά Ν Ο, -

m g/l

Νιτρώδη Ν Ο, -

mg/l

Αμμωνιακά ΝΗ4 +

m g/ l

Ολ. φωσφό ρος Ρ

m gll

Κάδμιο

ppb

Yδράρyuρoς

Ολ. Ο ΡΥαν. άνθρακας

148

98,0

89,0

78,0

84,0

79,0

ppb m g/l

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

91,40

PESCA -

Π οτα μ ός Αλφε ιός

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ : ΓΕΦΥΡΑ ΚΑΡΙΤΑΙΝΑΣ

Η μερο μηνία ενέργ ειας δ ειγ ματοληψίας

1995

ΕΤΟΣ :

Μο νάδ ε ς

Παρά μετροι Μετρηθ ε ίσα παροχή

m3Isec

Θερμοκ ρασί α νερο ύ Θ ερμοκρασία αέρα

'c 'c

Ηλ/κή αγωγιμότητα

μmhοs/cm

ρΗ Φ ερτά υ λικά

Μ έση

9/1

22/2

17/5

13/6

718

1919 13110 24/11

112

τιμή

620

555

560

580

715

580

6 40

1130

1105

880

920

73 8,75

7,85

7,78

7,77

7,8 1

7,37

7,63

8,03

7,8 4

7,73

7,87

7,77

7,64

7,76

0,1

0,3

0,5

0,6

0,42

m gl1

Χλω ριόντα α -

meq / l

0,2

0, 1

Θειι κά

meq / l

2,20

1,90

1,70

2,90

2,80

5,50

6,30

Οξ. ανθρ/κά ε οο. .

meq /l

4,2

3,8

4,4

2,8

3,6

3,5

3,6

Ουδ. ανθρ/κα CO, - -

meq l Ι

0,0

Σύν . αν ι ον. & κατιόν.

meq /l

6,6

5,9

6,2

6,3

7,0

9,6

10,5

Νάτριο Να +

meq l Ι

0,40

0,50

0,40

0,70

0,60

0,70

0,80

Mg ++

meq /l

0,6

0,4

0,8

1,4

0,8

1,6

2,2

Ca ++

meq l Ι

5,6

5,0

4,2

5,6

7,3

7,5

meq /l

0,0

0,2

0,3

0,2

0,4

0,3

0,4

C,S ,

C2S

C2S )

C, S,

C,S,

CJS J

C 3S .

6, 1

8,5

6,5

11,1

8,6

7,3

7,6

m gll

3 10

270

290

280

320

445

485

mgl1

210

190

220

140

180

175

180

m gl1

100

140

270

305

m gl1

280

250

2 10

280

365

375

m g/l

110

5,0

12,0

13,0

15,0

m gl1

13,2

10,8

9,6

11,2

103, 1 100,0

90,6

109,8

96,0

90,0

SO. - -

Μ αγνήσιο Α σβέστιο

Υ π ολοιπό μ . Νάτριο

S.A .R . Κατηγορία νερού

Βαθμ . αλκαλίωση ς Να ό μ

~ a.

Ολική

CaCO,

Παροδική

'ο

Μ όνιμη

Ασβεστίο υ

v:ι

Μαγνη σίου

Θ ερμο κρασία

Διαλ Οξυγόνο Ο, Π οσΙτο . κορεσμ ού

Ν ιτ ρ ικά ΝΟ,-

mgll

Ν ιτρώδη Ν Ο, -

m gl1

Αμμωνια κά ΝΗ 4 +

m gl1

Ολ. φωσφό ρος Ρ

m gl1

Κάδμιο

ppb

Υ δράργυρος

Ολ. ΟΡΎαν . άνθ ρακα;

95,0

83,0

109,0 110,0 106,0 101,0

ppb m gl1

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

14 9

99 ,46

PESCA - Ποταμό ς Αλφειός

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ: ΓΕΦΥΡΑ ΚΑΡΙΤΑΙΝΑΣ ΕΤΟΣ :

Η μερο μηνία ενέργειας δειγ ματοληψ ίας

1996

Παρά μετρ ο ι

Μονάδ ες

Μέση τ ιμή

15/ 1

14/2

15/3

5/4

9/5

24/6

9/7

6/8

10/9

7/10 19/1 1 9/ 12

670

585

525

550

560

850

845

880

1150

555

945

850

747 ,08

7,88

8,00

8,02

8,05

7,90

7,93

8,05

8,08

8,06

7,82

7,37

7,68

7,90

meq /1

0, 1

0,5

0,3

0,1

0,5

0,6

0,5

0,6

0,4

0,43

me q /1

3,60

1,60

1,70

1,30

2,80

4,90

4,80

9,70

0,60

6,20

4,30

3,77

me q / 1

4,0

4,2

3,8

4,4

3,0

4,0

2,8

4,6

3,9

4,2

3,90

meq / 1

0,0

0,00

Σύν. ανιον . & κατιόν.

me q / 1

7,7

6,3

5,8

6,3

9,5

9,4

13,1

5,8

10,5

8,9

8,10

Ν άτρ ιο Ν α+

meq / 1

0,60

0,50

0,40

0,50

0,70

0,80

1,20

0,50

0,80

0,70

0,65

Mg ++

m eq /1

1,1

0,6

1,0

0,4

0,6

1,8

0,4

1,9

1,6

1,7

0,8

1,08

Ca ++

meq / 1

6,0

5,2

4,4

5,0

5,2

7,0

8,2

10,0

3,7

8,0

7,4

6,37

meq / 1

0,0

0,00

0,3

0,2

0,3

0,4

0,5

0,3

0,4

0,3

0,32

C2S I

C,S,

C2S!

C,S,

C3S !

C,S,

C3S,

C,S,

C3 S, C3S ,

7,8

7,9

6,9

7,9

7,4

8,5

9,2

8,6

7,6

7,9

7,87

mg/l

355

290

270

290

440

430

595

265

485

4 10

372,73

Π αροδική /Ι

mg/l

200

210

190

220

150

200

140

230

195

210

195,00

Μόνιμη /Ι

mg/l

155

140

240

230

455

290

200

177,73

Ασβεστίου /Ι

mg/l

300

260

220

250

260

350

4 10

500

185

400

370

3 18,64

54,09

86,0

95,0

89,0

99,0

13,0

85,0

91,00

Μετρηθείσα παροχή

m3Isec

Θερμοκρα σία ν ερο ύ Θ ερμοκρασία αέρα

'c 'c

Ηλ/κή αγωγιμότητα

rmhos/cm

ρΗ Φ ερτά υλικά Χλωριόντα Θ ειικά

m g/l

CI-

804 - -

Ο ξ. ανθρ/κά

HCO, -

Ουδ. ανθρ/κα

Μ αγνήσιο

Ασβέ στιο

CO, - -

Υπολο ιπό μ. Νάτριο

S. Α . R . Κατηγο ρ ία νερού Βαθμ. αλκαλίωση ς Να σ

.... ~ -ο a.

~ :<

Ολική

CaCO,

Μαγνη σίου /Ι

Θε ρ μοκρα σί α

m g/l

Δ ιαλ. Οξυγόνο Ο, Πο σ/το . κορ εσμού

m g/I

Νιτρικά ΝΟ, -

mg/l

Νιτρώδη ΝΟ, -

mg/l

Αμμωνιακά Ν Η 4 +

mg/l

Ολ. φωσφό ρ ο ς Ρ

mg/l

Κάδμιο

ppb

Υ δ ράργυρο;

Ολ. οργσν . άνθρακας

150

110,0 106,0 89,0

110,0 110.0 100,0

ppb mg/l

Ε ΚΘΕ

- Ινστιτούτο Εσωτερικ ών Υδάτων

P ESCA - Ποταμ ός Αλφ ει ός

ΘΕΣΗ ΔElΓMAΤΟΛΗΨIΑΣ: ΓΕΦγΡΑ ΚΑΡΙΤΑΙΝΑΣ ΕΤΟΣ :

Η μερο μηνία ενέργειας δειγ ματοληψίας

1997

Παράμετ ροι

Μονάδες

~/1

Μέση τψή

16/10 18/11 Μ2

10/2

4/3

16/4

14/5

590

730

640

660

685

740

745

1000

545

697,50

7,87

7,72

7,96

7,97

8,13

7,83

7,8 1

7,80

7,25

7,63

7,80

meq /l

0,5

1,0

0,3

1,0

0,8

0,9

0,8

0,7

0,78

m eq /l

1,8

3,4

2,2

2,5

2,8

2,54

4,4

3,8

4,0

3,7

3,8

3,94

m eq /l

0,0

0,00

Σύν. ανισν .& κατιόν .

meq / l

6,7

8,2

7,2

6,5

7,6

7,24

Νάτριο Να+

meq /l

0,5

0,6

0,5

0,6

0,56

ΜετρηθεΙ σα παρ οχή

m 3Isec

Θερμοκρασία νερού

·C

Θερ μοκρ α σία αέρα

·C

Ηλ/κή αγωγιμότητα

μmhοs!cm

ρΗ Φ ερτ ά υλικά

Χ λωρ ιόντα Θει ικά

m gl1

CI-

504 ~ -

Οξ. ανθ ρ/κά

17/9

HCO,-

Ο υδ . ανθρ/κα

CO, - -

m eq l

Μαγνή σιο

Mg ++

m eq /l

1,0

1,5

1,6

0,8

1,2

1,22

Ασ βέστιο

Ca ++

meq Ι Ι

5,2

6,1

5,0

5,2

5,8

5,46

meq /l

0,0

0,00

0,3

0,30

Υπολο ιπό μ . Νάτριο

S. A . R .

C2S1 C2S1 C2S 1 C2S1 C2S1

Κατηγο ρία νερού

Βαθμ . αλκαλίωσης Ν α

...<3

ι:

Ο λική

CaCO,

Παροδ ική

'ο

Μόνιμη

Ασβ εστίου

Ο-

Μαγνησίου

11 11

Θ ερμο κρασία

Διαλ. Ο ξυγόνο Ο, Π οσΙτο . κο ρεσμού Ο ;ι.

7,5

7,3

8,3

7,7

7,9

7,74

mgll

310

380

330

300

350

334,00

mgl1

220

190

200

165

190

193,00

m gl1

190

130

135

160

141,00

m gl1

260

305

250

260

290

273 ,00

mg/l

61, 00

92,0

9 1,0

87,0

100 ,0

·C m gl1

Νιτρικά ΝΟ,-

mgl1

Νιτρώδ η ΝΟ, -

m gl1

Α μμωνιακά Ν Η 4 +

mg/l

Ολ, φωσφό ρος Ρ

mgl1

Κάδμιο

ppb

Υδρά ργυρος

Ο λ.ΟρΥαν. άνθ ρακας

89,0

91,0

87,0

63 ,0

90,0

ppb m gl1

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

151

87,70

PESCA - Ποταμός Αλφειός

ΘΕΣΗ ΔEIΓMATOΛHΨIAΣ: ΣΥΜΒΟΛΗ ΜΕ ΚΑΣΤΡΙΤΣΙ ΕΤΟΣ :

Η μερομηνία ενέργειας δειγματοληψ ίας

1995

Παράμετροι

Μονάδες

9/1

22/2

640

620

580

7,86

7,77

meq /l

0,2

meq /l

Οξ. ανθρ/κά ε οο .. Όυδ . ανθρ/κα

Μέση τιμή

17/5

13/6

8/7

718

585

750

655

410

860

720

880

780

850

694,17

7,73

7,76

7,09

7,55

7,77

7,80

7,78

7,83

7,77

7,54

7,69

0,6

0,1

0,5

0,6

0,2

0,6

0,44

2,70

2,20

1,40

2,90

6,70

4,4 0

5,50

meq /l

4,0

3,6

4,4

1,4

2,0

3,5

3,4

meq /l

0,0

Σύν . ανιον.& κατιόν.

meq /l

6,9

6,4

5,9

4,5

9,3

8,5

9,5

ΝάτριοΝα +

meq /l

0,50

0,60

0,50

0,70

0,80

0,70

0,80

Mg ++

meq /l

0,6

0,4

0,2

0,4

0,9

1,4

1,9

Ca ++

meq /l

5,8

5,4

5,2

3,4

7,6

6,4

6,8

meq /l

0,0

0,3

0,4

0,3

0,5

0,4

C,S,

C2S.

C3S .

C3S !

C3S ,

7,2

9,4

8,5

15,6

8,6

8,2

8,4

320

290

270

190

425

390

435

200

180

220

100

175

170

120

110

120

325

215

265

290

270

260

170

380

320

340

5,0

12,0

13,0

15,0

mgll

13,2

9,0

10,0

10,8

103,1

83,3

94,3

105,9

97,0

79,0

Μ ετρηθε Ισα παροχή

m 3Isec

Θερμοκρασία νερού Θ ερμοκρασία αέρα

'c 'c

H λJκή αγωγιμότητα

μmhο s!cm

ρΗ Φ ε ρτ ά υλικά

Χλωριόντα Θ ειικά

mg/l

CI-

S04 - -

Μαγνήσιο Ασβ έστιο

CO, - •

Υπολοιπό μ. Νάτρ ιο

S. A . R . Κατηγορ ία νερού

Βαθμ. σλκσλίωσης Να <j

.a Η

Caco,

Ολική

Πα ροδική ιι Μόνιμη

Ασβεστίου ιι Μ αγνησίου

Θερμοκρασία

Δισλ. Οξογόνο Ο, Π οσΠο .κορεσμού

Νιτρ ικά ΝΟ, -

mgll

Ν ιτρώδ η ΝΟ, -

mgll

Αμμωνιακά Ν Η 4 +

mgll

Ολ. φωσφό ρο ς Ρ

mgll

Κάδ μιο

ppb

Υδράργυρο;

Ολ. οργαν . άνθρακας

15 2

2019 11 /10 27/11 18/1 2

91,0

85,0

71,0

106,0 107,0

105,0

ppb mgll

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσ ωτ ερ ι κών Υ δ άτων

93,9 7

P ES CA -

Ποταμ ός Αλφειός

ΘΕΣ Η ΔΕΙΓΜΑTOΛHΨIAΣ : ΣγΜΒΟΛΗ ΜΕ ΚΑΣΤΡΙΤΣΙ

ΕΤΟΣ :

Ημερο μηνία ενέργειας δειγματοληψίας

1996 Μονάδ ες

Παρά μετροι Μετρη θείσα πα ροχή

m 3Isec

Θερμο κρασία νερού

·C

Θ ερ μοκρασία αέρα

·C

Ηλ/κή αγωγιμότητα

μmhο s!cm

ρΗ Φ ερτά υλικά

Χλωρ ιόντα

Μέση

τι μή

15/1 14/2

15/3

514

9/5

27/6

9/7

1019 9/ 10 19/11 9112

655

540

515

540

580

850

795

1150

1200

1050

920

830

80 2,08

7,76

7,94

8,10

7,98

8,02

7,93

7,94

7,64

7,44

7,42

7,90

7,54

7, 80

0,5

0,45

mgll meq /l

0,1

0,5

0,3

0, 1

0,5

0,6

0,7

0,6

0,3

meq /l

3,60

1,40

1,50

2,40

4,90

9,00

10,70

7,60

5,80

4,50

4,80

me q /l

3,8

4,0

3,8

4,2

3,6

4,0

3,2

2,4

3,4

4,0

4,1

3,68

meq /l

0,0

0,00

Συν . ανιον . & κατιόν .

meq /l

7,5

5,9

5,5

5,8

6,5

9,5

12,8

13,7

11,7

10,4

8,9

8,93

Ν άτρ ιο Να +

meq /l

0,60

0,50

0,40

0,50

0,70

1,20

1,40

1,20

1,00

0,70

0,78

Θειικά

CI-

504 - -

Οξ. ανθ ρ/κά

HCO,-

Ουδ. ανθρ/κα

CO, - -

Μαγνήσιο

Mg ++

meq / l

1,3

0,6

0,7

1,0

1,8

2,0

1,7

1,9

2,2

1,7

1,42

Ασβέστιο

Ca ++

meq /l

5,6

4,8

4,4

4,7

5,0

7,0

9,6

10,6

8,6

7,2

6,5

6,73

Υπολφιπ ό μ . Ν άτριο

meq /l

S.A . R .

Βαθμ . αλκαλίωση; Να ό

Ολική

CaCO,

Π αρο δική

Μ όνιμη

Ασβεστίου

ο.

11 11

Μαγνησίου ΙΙ

0,0

0,00

0,3

0,2

0,3

0,5

0,6

0,5

0,3

0,37

C2S. C2S , C,S , C,S ,

C3S j

ο .ε ,

C3S .

C3S• C3 S.

Διαλ. Ο ξυγόνο Ο, ΠοσΙτο. κορεσμού

8,0

8,5

7,3

6,9

7,7

7,4

9,4

10,2

10,3

9,6

7,9

8,47

mgll

345

270

255

270

300

440

580

615

525

470

410

407,27

mgll

190

200

190

210

180

200

160

120

170

200

205

184,09

mgll

155

120

240

420

495

355

270

205

223, 18

m gll

280

240

220

235

250

350

480

530

430

360

325

336,36

mgll

100

110

70,91

81,0

94,0

98 ,0

79,0

92 ,0

84,0

83,0

94,08

·C

Θ ερμοκρασία

mgll 02

Ν ιτρικά ΝΟ, -

mg ll

Νιτρώδ η ΝΟ , '

mgll

Αμμωνιακά Ν Η 4+

mgll

Ολ. φωσφόρος Ρ

mgll

Κάδμιο

ppb

Υ δράργυρος

0,0 0,3

C2S . C2S !

Κ ατηγο ρία νερού

...

0,0 0,3

Ολ. οργάν . άνθρακα;

100,0 110,0 109,0

89,0

110,0

ppb mgll

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

153

Π οταμ ός Αλφειό ς

PE8CA -

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨIΑΣ : ΣΥΜΒΟΛΗ ΜΕ ΚΑΣΤΡΙΤΣΙ ΕΤΟΣ :

Η μερ ο μηνία εν έργειας δειγ ματοληψίας

1997

Π α ρ άμετρ οι

Μονάδες

Μετρηθείσα παροχή

m3Isec

Θερμοκρασία νερού Θερμοκρασία αέρα

'c 'c

Η λ/κή αγωγιμότητα

μrnho slcm

ρΗ Φερτά υλικά

Χλωρ ιόντα

Μέ ση τ ιμή

9/1

10/2 24/3

550

745

615

580

670

855

725

775

930

535

698 ,00

7,98

7,38

7,86

7,92

8,00

7,73

7,64

7,75

7,12

7,86

7, 72

0,9

0,8

0,6

0,75

16/4

14/5

8Π

17/9 16/10 18/11 6112

mgl1

CJ-

meq /l

0,4

1,0

Ι ,Ο

0,4

0,9

S04 - -

meq /l

Ι ,7

3,7

2,0

1,3

2,6

2,26

Οξ. ανθρ/κά ε οο ..

meql Ι

4,4

3,6

3,8

4,2

4,0

4,00

Ουδ . ανθρ/κα

meq / l

0,0

0,00

Σύν. ανιον . & κατιόν .

meq / l

6,5

8,3

6,8

5,9

7,5

7,00

Νάτριο Να+

0,6

0,7

0,5

0,7

0,60

Θειικά

Μαγνή σιο Α σ βέστιο

CO, - -

meq 1I

0,5

Mg ++

meq / l

1,4

1,5

2,8

0,8

1,60

Ca ++

meq /1

4,6

6,2

4,6

2,6

6,0

4,80

meq /l

0,0

0,00

0,3

0,4

0,3

0,4

0,34

Υπολο ιπό μ. Νάτρ ιο 5. Α .

Κατηγορί α νερού

C25 1 C25 J C251 C28 1 C25 J

Βαθ μ. αλκαλlωσης Να

7,7

7,2

10,3

8,5

9,3

8,6 0

mgl1

300

385

305

270

340

320 ,00

Παροδική /Ι

mgl1

220

180

Ι 90

2Ι Ο

200

200,00

Μ όνιμη /l

mgl1

205

115

140

120,00

Ασβεστίου /Ι

mgl1

230

3 ΙΟ

230

300

260,00

Μαγνησίου /Ι

mgl1

140

80,00

95,0

84,0

85,0

87,0

98,0

'ίΟ" μ

ο,

Ολική

CaCO,

Θερμοκρασία

mgl1

Διαλ. Οξυγόνο Ο, Ποσhο .κορεσμού

Νιτρικά ΝΟ,-

mgl1

Νιτ ρώδη ΝΟ , -

mgl1

Αμμωνιακά ΝΗ 4 +

mgl1

Ολ. φωσφόρος Ρ

mgl1

ΚάδμlΟ

ppb

Υδράργυρος

Ο λ. οργάν . άνθρακας

154

93,0

87,0

82,0

67,0

92,0

ppb mgl1

ΕΚΘΕ - Ινστιτ ούτο Εσωτερ ικών Υδάτ ων

87,00

ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Μ ΕΛΕΤΗΣ :

ΠΟΤΑΜΟΣ : Πηνειός ΝΟΜΟΣ: Ηλείας

Α.ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ποταμός της Β . Δ Πελοποννήσου στο νομό Ηλείας. Πηγάζει από το ό ρος Ερύ μανθος σε υψό μετρο 1.000 m και εκβάλλει στο Ιόνιο πέλαγος, 0,5 βόρεια της κοινότητας Παλαιοχωρίου , Πλησίον του χωρ ιού Κέντρο έχει κατασκευασθεί αρδευτικό φράγμα, όπου τα νερά του Πηνειού συγκρατούνται και σχηματίζουν την ο μώνυ μη τεχνητή λίμνη . Καθεστώ ς προστασίας

Εκτός από τη λιμνοθάλασσα Κοτύχι που β ρίσκεται βόρεια του

Πηνειού

και

είναι

ενταγμένη

προστατεύεται από τη συνθήκη

στο

εθνικό

RAMSAR,

δίκτυο

ΝΑTURA

συστή ματος του

2000

και

επίσης

δεν είναι γνωστή καμία άλλη περιοχή του

συστήματος του Πηνειού, και του νομού Ηλείας γενικότερα που να υπό κειται σε καθεστώς προστασίας σε κοινοτικό ή διεθνές επίπεδο. Σε εθνικό επίπεδο υπάρχει θεσμοθετημένη Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου (ΦΕΚ 1 1 6 1 /Δ/9 3 και

86/8194) που καλύπτει όλη την παραλιακή ζώνη του νομού Ηλείας, την κοιλάδα του

Πηνειού και την τεχνητή λίμνη Πηνειού

[8].

Ανθρωπογενές περιβάλλον Δεν υπάρχουν επεξεργασμένα στοιχεία στις προσιτές μελέτες. Ιστορικά

λαογραφικά στοιχεία

Ο Πηνειό ς ποταμός είναι συνδεδεμένος με τον πέμπτο άθλο του Ηρακλή (καθαρ ισμός των στάβλων του Αυγεία από την κόπρ ο). Κατά τον μύ θο , ο Ηρακλήξ, αφού γκρέμισε το μαντρ ότοιχο των στάβλων, εξέτρεψε τα ποτάμια Πηνειό και Αλφειό και καθάρισε τους στάβλους . Ο μύθος έχει συμβολικό χαρακτήρα και συνδέεται κυρίως με την κατασκευή υδραυλικών έργων, την αποξήρανση ελωδών εκτάσεων και την απαλλαγή της καλλιεργήσιμης γης από τα νερά των ποταμών

[7].

Β. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ Οριοθέτηση λεκάνης

Έκταση λεκάνης

Έκταση δέλτα

868 km2 [1], [8] 760 km2 [7] 878 km2 [2] 794 km2 [5] (μέχρι τη γέφυρα Καβάσιλα) 83 km2 [2]

Γεωλογική εξέλιξη Υπολεκάνες

Δεν β ρέθηκαν δεδομένα στην προσιτή βιβλιογραφία Δεν βρέθηκαν δεδομένα στην πρ οσιτή βιβλιογραφία

Άλλοι υδάτινοι πόροι στην ευρύτερη περιοχή Παραπόταμοι

Όνομα

Μήκος

Σημ. συμβολής

Καλφαϊκός Πηνειός

Χω ριό Ξενιές,

Πηνειακός Λάδωνας ή Ντάφας

Χωριό Ξενιές,

40 km από 40 km από

εκβολές

PESCA -

Ποταμός Πηνειός

Διακρίνονται δύο κύριοι κλάδοι: ο Καλφαϊκός Πηνειός που κατέρχεται εξ ανατολών, και ο Πηνειακός Λάδωνας που έρχεται από νότια. Οι δύο κλάδοι συμβάλουν κοντά στο χωριό

Ξενιές, όπου έχει δημιουργηθεί τεχνητή αρδευτική λίμνη, περίπου

40 km

από τις εκβολές.

Στον Πηνειό , επίσηξ, εκβάλλουν πολυάριθμοι μικροί χείμαρροι. Ο Καλφ αϊκός Πηνειός τροφοδοτείται από πηγές του καρστικού συστήματος του νότιου Ερύμανθου . Είναι ποταμός συνεχούς παροχήξ, με κύρια πηγή το Κακοτάρι, στα σύνορα

Ηλείας και ΛχαΙας . Η θερινή παροχή των πηγών είναι 0,7 m'ls. [1] Ο Πηνειακός Λάδωνας τροφοδοτείται από το ίδιο καρστικό σύστημα . Έχει ροή σε όλο το

μήκος του , αν και η θερινή του παροχή είναι μικρή (μέση θερινή παρ οχή

0,4 m'ls). [1]

Γ. ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Μορφομετρικά δεδομένα Μήκος

82 km [2] 60 km [3] 65 km [7] μέγιστο 2300 m, μέγιστο 900 πι,

Υψόμετρο διαδρομής

ελάχιστο Ο ελάχιστο Ο

m [2] m [3]

Μέσο πλάτος

Δεν βρέθηκαν δεδομένα στην προσιτή βιβλιογραφία

Μέγιστο πλάτος

Δεν βρέθηκαν δ εδομένα στην προσιτή βιβλιογραφία

Κλίση

Δεν βρ έθηκαν δεδομένα στην προσιτή βιβλιογραφία

Βάθος

Δεν βρέθηκαν δεδομένα στην προσιτή βιβλιογραφία

Ανάγλυφο

Ο Πηνειός διασχίζει την Ηλεία που το έδαφός της είναι κατά

60 %

πεδινό . Η

πεδιάδα της Ηλείας είναι η μεγαλύτερη σε έκταση της Πελοποννήσου . Δεν βρέθηκαν λεπτομερή δεδομένα ανάγλυφου κατά ζώνη στην προσιτή βιβλιογρ αφία. Διάκριση ζωνών

Δεν βρέθηκαν δεδομένα στην προσιτή βιβλιογραφία

Σύσταση πυθμένα ανά ζώνη

Δεν βρέθηκαν δεδομένα στην προσιτή βιβλιογραφία

Πετρώματα υδρολογικής λεκάνης

Η γεωλογική δομή του Ν . Ηλείας αποτελείται από δύο κύριες ενότητες : τα παλιά πετρώματα και τα νεώτερης γεωλογική; ηλικίας μέχρι σύγχρονα πετρώματα που επιστρ ώθηκαν πάνω στα παλιότερα. Τα πετρώματα της πρώτης ενότητας είναι προνεογενή και αποτελούνται κυρίως

από ασβεστόλιθους ή συμπαγείς αργιλικού; σχιστόλιθου; και ψαμμίτες. Όλα αυτά είναι

παλιά ιζή ματα που αποτέθηκαν στο βυθό θαλάσσιων λεκανών κατά το Μεσοζωϊκό αιώνα, μερικά δ ε και κατά τη διάρκεια του Καινοζωϊκού, σε εποχή κατά την οποία η περιοχή της

ανατολικής Μεσογείου ήταν θ άλασσα. Τα πετρώματα αυτά καλύπτονται από τα στρώματα της δεύτερης ενότητας, αλλά προβάλλουν και στην επιφ άνεια του εδάφους σε ο ρισμένες περιοχές.

Τα στρώματα της δεύτερης ενότητας σχηματίστηκαν στις τελευταίες γεωλογικέ; εποχές, κυρ ίως στο Νεογενές αλλά και Τεταρτογενές που φθάνει μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Το

Ι56

ΕΚ ΘΕ

Ινστιτ ούτο Ε σωτερ ικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Πηνειός

συνολικό πάχος τους υπερβαίνει κατά πολύ τα 1500 μέτρα σε ο ρισμένες θέσεις . Καταλαμβάνουν δε ολόκληρο τον εσωτερ ικό χώρο της χαμηλής Ηλείαξ, μέχρι την ακτή . Η σύ σταση των δ ιαπλάσεων αυτών πο ικίλλει. Συνήθως είναι στρ ώματα από χαλαρούς ή συμπαγείς αργίλους, άμμους, ψαμμίτες, κροκαλοπαγή, μάργες, μαργαϊκούς ασβεστόλιθους, δολομίτες, ιλυόλιθους, αμμοχάλικα; και ενδιάμεσους τύπους που εναλλάσσονται μεταξύ τους. Εξάλλου, όσον αφορά την προέλευσή τους είναι ιζήματα που αποτέθηκαν στους πυθμένες μικρ ού βάθους θ άλασσας, λιμνο θάλασσας, λίμνης ή τενάγους γλυκών νερ ών . Επίσης, είναι υλικά χειμάρρων και ποταμών από την ξη ρά, άμμων και άλλων παράκτιων αιολικών συσσωρεύσεων άμμων (θίνες) .

Στα στρώ ματα του Νεογενούς ανήκουν και τα στρώματα λιγνίτου που β ρίσκονται σε μικρά και μεγάλα βάθη στο υπέδαφος και αποτελούν μέρος του ορυκτού πλούτου της χώ ρας. Π!rtJ) : (9] Δ. ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Ο νομός Ηλείας έχει κλίμα Μεσογειακό με ήmους χειμώνες και ξη ρά και θερ μά καλοκαίρια .

Χαρακτηριστικό του κλίματος είναι η μεγάλη ηλιοφάνεια και οι σημαντικές β ρ οχοπτώσεις που οφείλονται στους δυτικούς θαλάσσιοι»; ανέμους . Μέσες μηνιαίες τιμές ακτινοβολίας Θέση: Ανδραβίδα Μήνες

/ περίοδος 1977-1993

Ακτινοβολία

(cal/cm') 138,9 193,9 302,8 432,1 537,1 620,5

lαν.

ΦεΒ. Μαο .

ΑΠΌ . Μαϊ. lούν.

. [ΕΜΥ] llirm:

Ακτινοβολία

Μήνες

(cal/cm') 616,2 531,9 411,7 259,8 167,7 121,2

lουλ. Αυγ .

Σεπτ. Οκτ.

Νοε . Δεκ.

Μ έση ετή σια τιμή ηλιοφάνειας

Δεν βρέθηκαν στοιχεία. Ένταση ανέμου (ετήσια κατανομή)

ΑΠΝΟΙΑ %ΑΣΘΕΝΕΙΣ

(Ο

beauf.)

44,609 llirm: [ΕΜΥ]

%ΜΕΤΡΙΟΙ

%ΙΣΧΥΡΟΙ

(1-3 beauf.)

(4-5 beauf.)

(>6 beauf.)

41,828

12,201

1,362

Ετήσια κατανομή κατεύθυνση ς ανέμου % Α

% Ν

% Δ

% Β

% ΒΔ

Ανδραβίδα

/ Π ΕΡΙΟΔΟΣ / 1959-1997

(%)

% ΒΑ

% ΝΔ

%ΝΑ

2,456 8,299 3,826 13,932 12,134 4,198 4,846 5,700 Π!rtJ):

ΣΤΑΘΜΟΣ

ΑΠΝΟΙΑ

44,609

ΣΤΑΘΜΟΣΙ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Ανδραβίδα

f 1959-1997

[EMVI

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

157

PESCA -

Ποταμός Πηνειός

Μηνι αία κατανομή κατεύθυνση ς ανέμου:

Σταθ μός: Ανδ ραβ ίδα Ι περ ίοδ ος

1959-1997

Μήνες

%Α

%Ν

%Δ

% Β

%ΒΔ

% ΒΑ

%ΝΔ

% ΝΑ

ΑΠΝΟΙΑ

Ι αν.

3,895

10,035

2,449

11,741

2,968

6,733

4,25 1

9,497

48,43 1

Φεβ.

3,704

11,763

2,666

13,566

5,095

6,735

4,695

9,13 1

42,645

Μαρ .

2,635

10,442

3,367

13,474

7,927

6,529

5,754

6, 120

43,752

Απρ .

1,936

10,353

5,086

11,398

11,710

2,882

7,124

4,675

44,836

ΜαΙ

1,344

7,776

6,765

13,497

16,284

2,366

6,410

2,486

43,072

Ι ουν,

0,622

5,942

6,398

16,263

22,083

1,721

5,333

1,355

40,283

Ιουλ.

0,677

3,095

4,461

19,262

24,712

1,666

3,310

0,924

41,893

Αυγ,

0,753

3,388

4,075

18,270

21,849

2,344

3,172

1,732

44,417

Σεπ,

1,678

4,924

3,445

14,500

16,578

2,933

3,767

3,800

48,375

Οκτ.

2,861

8,602

2,085

13,086

7,968

5,903

4,367

7,097

48,031

Νοε.

4,528

11,756

2,377

10,920

4,987

4,641

4,596

11,178

45,017

Δεκ,

4,901

11,684

2,816

10,758

3,063

5,847

5,352

10,662

44,917

llirm:

[ΕΜΥ Ι

Μέσο ετήσιο ύψος βροχή ς:

1 .100ιnm

[7]

Μέσο μηνιαίο ύψος βροχής

(mm) 1979-96

Εποχιακή κατανομή βροχοπτώσεων

Σταθ μός : Ανδ ραβίδα Ι περίοδος Μήνες

Ύψος βρ οχή ς

Ιαν.

(mm)

114,6 93,8 71,7 50,4 23,9 5,9

Φεβ . Μαρ . Απρ .

ΜαΙ Ιούν.

Μήνες Ιουλ.

(mm)

5,1 8,5 25,6 103,0 149,8 125,3

Αυγ ,

Σεπτ.

Οκτ. Νοε . Δεκ,

ΜΕΣΗ ΕΤΗΣΙΑ ΤΙΜΗ :

llirm:

Ύψ ος βροχή ς

777,7 mm

[ΕΜΥ ] . Διευκρινίζεται ότι κατά την επεξεργασία των πρωτογενών δεδ ο μένων τη ς

ΕΜΥ, στους μήνες που δεν ανογραφόταν κάποια τιμή βροχόπτωση; δόθηκε η μηδενική τιμή.

Ε . γΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤ ΟΙΧΕΙΑ

Πηνειός

είναι ο

μεγαλύτερο;

ποταμό ς

του

υδατικού

διαμερίσματος

της

βόρειας

Πελοποννήσου, δεδο μένου ότι δέχεται τις επιφ ανειακές απορροές μίας αρκετά μεγάλης λεκάνης, που είναι πλούσια σε βροχοπτώσεις.

158

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υ δάτων

PESCA -

Ετήσια απορροή:

Ποταμός Πηνειός

436 χ 10' m3 [7] 445 χ 10' m' [5]

Μέσες μηνιαίες παροχές ποταμού (m'lsec)

Θέσ11 : Καβάσιλα / πεοίοδοα 1961-1964 13,46 lουλ. 1,46 29,84 ΑυΎ. 0,33 23,97 Σεπτ. 1,17 13,40 Οκτ. 7,04 11,43 Νοε . 15,61 Δεκ, 5,91 38,70

Ιαν,

Φεβ . Μαρ. Απρ .

Μαϊ. Ιούν.

Π!rm: [Ι) (δεδομενα από ΔΕΗ , μ ετρησεις

Μέση ετήσια παροχή :

1961- 1964)

13,5 m'l s (Θέση Καβάσιλα, περίοδος 1961 -1964) [1] 14,0 m'/s (Θέση Καβ άσιλα, περίοδος 193 7-1950) [5]

Χαρακτηριστικά πηγών τροφοδοσίας -εισροών

Ο Πηνειός τροφοδοτείται από καρστικέξ πηγές στις παρυφές του ό ρους Ερύ μανθος. Δεν

βρέθηκαν αξιόπιστα πρό σφατα δεδομένα στην προσιτή βιβλιογραφία

ΣΤ. ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ - ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΝΕΡΟΥ Υπάρχουν ενδείξεις αυξημένων συγκεντρώσεων θρεπτικών (φωσφο ρικά, νιτρικά), όμως δεν προκύπτουν περιορισμοί για τη διαβίωση των ψαριών . Τα νερά είναι μέτριας έως υψηλής

σκλη ρότητα;

[1].

Σύμφωνα με μετρήσεις του ΥΠΕΧΩΔΕ στα πλαίσια του προγράμματος « Εθνικό δ ίκτυο

ποιότητας εσωτερικών νερών», ο ποταμός διαθέτει δύο διακριτά τμήματα. Το τμή μα ανάντη της

τεχνητής

λίμνης του

Πηνειού

παρουσιάζει

ικανοποιητικά

επίπεδα

σε

όλες της

φυσικοχημικέξ και μικροβιολογικά; παραμέτρους. Στο τμήμα κατάντη της τεχνητής λίμνης υπάρχουν

ενδείξεις

έντονης

ρύπανσης

γεωργοκτηνοτροφικέι; δραστηριότητες

και

ευτροφισμού

από

αστικά

λύματα

και

[8].

Δεδομένα μετρήσεων φυσικοχημικών παραμέτρων του Υπ. Γεωργίας στα πλαίσια του

προγράμματος παρακολούθηση; των αρδευτικών νερών

Ζ. ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ

[7] δίνονται σε παράρτημα.

- ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Φυτοπλαγκτόν

Δεν βρέθηκαν δεδο μένα στην προσιτή βιβλιογραφία. Ζωοπλαγκτόν

Δεν βρέθηκαν δεδο μένα στην προσιτή βιβλιογραφία ΕΚΘΕ

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

159

PESCA -

Ποταμός Πηνειός

Ασπόνδυλη πανίδ α

Δεν βρέθηκαν αξιοποιήσιμα δεδομένα στην προσιτή βιβλιογραφία. Πρόσφατα εκπονήθηκε από το

Πανεπιστήμιο

Πατρών

μελέτη

με

στόχο

την

εκτίμηση

της

ποιότητας νερού

χρησιμοποιώντας την ασπόνδυλη πανίδα σαν δείκτη ποιότητας, που δεν μας είναι διαθέσιμη. Υδ ρόβια και υδ ροχα ρής βλάστηση

Επιγραμματικά αναφέρεται από τους

δενδρώδη βλάστηση από SαlΊX

[3]

ότι κατά μήκος του ο ποταμός διαθέτει παρυδάτια

spp. (ιτιές), Plαtαnus orientαlis (πλατάνια) και Ulmus Spp.

(φτελιές). Κοντά στις εκβολές εμφανίζει και βλάστηση καλαμώνων από Phrαgntites αustrαlis (αγριοκάλαμο) και Typhα

Spp. (ψαθιά) . Δεν βρέθηκαν δεδομένα υδρόβιας βλάστησης στην

προσιτή βιβλιογραφία Ο ρνιθοπανίδα

Δ εν βρ έθηκαν στοιχεία που να αφορούν την υδρόβια ορνιθοπανίδα Λο ιπά είδη πανίδας

Αναφέρεται η παρουσία του δενδροβάτραχου (ΗΥΙα αrboreα) [1Ο].

του Rαnα ridibundα, του

[3],

νερόφιδου (NαtrΊX nαtrΊX) και της βίδρας (Lutrα lutrα) ΙχΟυοπανίδ α

ιχθυοπανίδα

παρουσ ιάζει

του

Πηνειού

μεγάλη

είναι

συγγένεια

ιδιαίτερα με

την

πλούσια

σε

ενδημική

αριθμό

ειδ ών .

ιχθυοπανίδα

Ενδιαφέρον

του

Αχελώου

(Trop idop hox inellIls hellenicus, Bαrbus αlbαnicus) που πιθανόν να υποδηλώνει παλαιά επικοινωνία των δύο συστημάτων (ίσως πριν δημιουργηθεί το βύθ ισμα του Πατραϊκού) . Σε δειγματοληψίες που

έγιναν κατάντη του φράγματος βρέθηκαν αρκετά ευρύαλα ψάρια

θαλασσινής προ έλευσης (κέφαλοι) .

Οικογένεια/Είδω;

Κοινή Ονο μ. Β ιότοπ.

Ο ικ.

Κατ!Ενδ Καθεστώς προ στασίας

απαιτ ,

Οδηγία

Σύμβ.

Κόκ.

Οικοτ,

Βέρνης

Βιβλίο

Cyprinidae μπούλκα

ΓΛ

ΛΙ-ΡΕ

ΚΟ

IPseudophoxinus stynIphalicus ι

ντάσκα

ΓΛ

ΕΛ

ΒΑ

Tropidophoxinellus hellenicus

γουρνάρα

ΓΛ

ΛΙ

ΕΛ

lBarbIιs albαnicus

στροσίδι

ΓΛ

ΛΙ

ΕΛ

lBarbus peloponnesius 2

μπριάνα

ΓΛ

ΡΕ

ΒΑ

Π,ν

Cyprinus carpi o

κυπρίνοι;

ΓΛ

ΛΙ

ΕΙ

λιάρα

ΓΛ

ΡΕ

ΕΛ

χορτ. κυπρίνο;

ΓΛ

ΛΙ-ΡΕ

ΕΙ

lLeuciscus cephalus

!P1Ioxinellus pleurobipunctatus Ctenopharyngodon idella'

160

ΕΚΘΕ

Τ-Απ.Τ.

ΠΙ

Τ-Κ

Τ-Απ.Τ.

ΠΙ

Τ-Απ.τ.

Τ-Απ.Τ .

Ινστιτούτο Ε σ ωτε ρ ικώ ν Υδάτων

PESCA-

Οικογέν εια/Είδος

Κοινή Ονομ.

Βιότοπ.

Ο ικ.

Ποταμός Πηνειός

Κατ!Ενδ Καθεστώς προστασίας

απαιτ,

Οδηγία

Σύμβ.

Κόκ ,

Οικοτ,

Βέρνης

Βιβλίο

11*

Gobiίdae

Iκnipowitscllia sp.'

ποντογωβιός

ΥΦ

ΡΕ

ζουρνάς

Ι-Ά(ΥΦ

ΡΕ

ΒΑ

κουνουπόψαρο ΓΛ-Υ Φ

ΕΛ

ΕΙ

ποταμο σαλιάρα ΓΛ-ΥΦ

ΡΕ-ΛΙ

ΚΟ

ΛΙ-ΡΕ-ΕΛ

ΚΟ

Valen ciί dae

Valencia letourneuxi PoecίlH dae

GaIllbusia ajJinΊS

BlennHdae Salariaf/uνiatίIΊS

111

Angu illidae '(J ngιtίlla angιtilla Π!rιn:

χέλι

ΔΙ

[4]

Βιότοπος: ΓΛ=Γλυκά νερά, ΥΦ=Υφάλμυρα νερά, ΕΥ=Ευ ρύαλο, ΔΙ=Διάδρομο Οικολογικές απαιτήσεις: ΛI=Λιμνόφιλο, ΡΕ=Ρεόφιλο, ΕΛ=Ελόφιλο Κατανο μή/τύπος ενδη μισμού:

ΣΥ=Σύστημα,

ΕΛ=Ελλάδα,

ΒΑ=Βαλκανική ,

ΚΟ=Κοσμοπολιτικό,

ΕΙ=Εισαχθέν Καθεστώς προστασίας :

Κοινοτική Οδηγία για τους οικότοπουξ

(92/43IEEC)

Παράρτημα Π : ε ίδη η διατήρηση των οποίων επιβάλλει τον καθορισμό ειδικών ζωνών δ ιατήρ ησης Πα ρ άρτημα

IV: Είδη που απ αιτούν αυ στη ρή προστασία

* = είδο ς προτ εραιότητα; για προ στασία

Συνθήκη της Β έρνης

(Council of Europe, 1979; Convention Wildlife and Natura l Habitats

οτι

the

Conserνation

of European

Παράρτημα Π: Αυστηρώς προστατευόμενα είδη

Παράρτημα Π Ι: Προστατευόμενα είδη των οποίων η εκμετάλλευση απαιτεί ρυθμιστικά μέτρα

- Το

κόκκινο βιβλίο των απειλούμενων σπονδυλοζώων της Ελλάδας: Τ= Τρωτό, Κ= Κινδυνεύον, Α= Απειλούμενο, Απ.Τ .= Απειλούμενο τοπικά

= Αναφερόμενο στη Συνθήκη της Βέρνης ως LeucaspiusstyIIlphaIicus. = Παλαιότερα γνωστό σαν Barbus tneridionaIίs. 3 = Σύ μφωνα με πληροφορίες από τη Νομαρχιακή Υπη ρεσία Αλιείας

έχει εισαχθεί χορτοφάγος

κυπρίνος στο φ ράγμα του Πηνειού, και συνεπώς το είδος μπορεί να απαντά και σε τμήματα του ποταμού.

• = Το είδος του γένους Knipowitschia αλιεύθηκ ε στην μπούκα του ποτα μού και είναι, επί του παρόντος , αδιευκρίνισ της συστηματικής θέσης.

Η. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΧΘΥΟΠΛΗΘΥΣΜΩΝ

ΑΠΕΙΛΕΣ

Οι δειγματοληψίες που έγιναν από τους [4] ήταν μη ποσοτικές και δεν επιτρέπουν αξιολόγηση της κατάστασης των ιχθυοπληθυσμών.

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

161

PESCA-

Π οταμός Πην ειός

Θ. ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕγΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΑΝΗ Χρή σεις γης στο νομό Ηλείας Χρήσεις

Έκταση (Η3)

Ποσοστό

90600 10948 136055 6568 3224 3463 250858

Δάση Β οσκότοποι

Καλλιέργεια; Γυμνή, β ραχώδης Ο ικισμοί, έργα, κλπ. Λίμνες, υγρότοποι, ΣΥΝΟΛΟ

36 4 54 3 1 1 100,0

Π!roi: (81

Ι. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΑΝΗ Ο ικονομικές δραστηρ ιότητες στο νομό Ηλείας σαν πο σοστό στο ακαΟάρ ιστο εγχώρ ιο προϊόν, σε σταθ ερές τιμές

προϊΟΝ (εκατ, δρχ)

ΤΟΜΕΑΣ

ΠΟΣΟΣΤΟ

2489 893 3184 6566

Πρωτογενή;

Δευτερογενή; Τρ ιτογ ενή ; ΣΥΝΟΛΟ Π!roi:

1970 (έτος 1994) 37,9 13,6 48,5 100,0

[8)

ΙΑ. ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΤΑΜΙΑ ΖΩΝΗ

ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΕΙΣ

Κατηγορία χρήσεων

Αλιεία γδρευση !l!rtfς:

D 0

Ά ρδευση Βόσκηση

[1], [ΥΕΒ Ηλείας] .

0 Τουρ . Αναψ , D 0 Ενέργεια D

Απο ρρίψεις Αμμοληψία

Τεχνικά έργα Βιομ. χρήση

0 0

D D

[Νομαρχιακή Υπηρεσία Αλιεία; Ηλείας], [Περιφέρεια Δυτ, Ελλάδας]

Επιβαρύνσεις

ΒΑΘΜΟΣ

Χρήσεις Αλιεία ...•.• -

_ -

σοβαρή

.._•...- ....•.....

._......

. .~.P.9..~~_ _ _ _.

..•_-

μέτρια

. ~~?JΞ1~21 ..... . ..... ... ..._ .. ....... . .

.:Y.? Ξ.~~?τ.ι.. . . ... ..... . . ._.. _ _ . Υ~~ι:ι.':'.?:η . !. J'\7.t.~ΡΡ.ί.ψι::ι~ _. ......... ... . . ... . .J'\f.ψ?~ηψί..ι:ι...............

_ . ._

_.. ........... .._.

Τεχνικά έργα (φράγματα & αρδευτικά συστήματα)

162

[1 ], [2], [3], [ΥΕΒ Ηλείας] ,

_ _ .•.......

::... ...........

[Νομαρχιακή Υπηρεσία Αλιεία; Ηλειας], [Περιφέρεια Δυτ . Ελλάδας]

Ε ΚΘΕ

..................... .. ._ ::........ _ :1:.. . .... . ._. ............. . .

. :':

Επέκταση οικισμών

!l!rtfς:

.- ._

... .•.

_ .__

ελάχιστη

Ινστιτούτο Εσωτερ ικών Υδάτων

. .

PESCA -

ΙΒ .

ΠΟ Ι ΟΤΙ ΚΗ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ Άρδευση

ΤΗΣ

ΧΡΗΣΕΩΝ

ΟΙ ΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

ΚΑΙ

ΤΩΝ

ΚΑΙ

Ποταμός Πηνειός

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ

ΕΠΙ ΠΤΩΣΕΩΝ

Ύδ ρευση . Από τα νερά του Πηνειού αρδεύονται

240000

ΤΟΥΣ

ΣΤΟ

στρέμματα της πεδινής

Ηλείας. Μέρος του νερού χρησιμοποιείται για την ύδρευση δή μων και κοινοτήτων του νο μού

Ηλείας. Μετά το αρδευτικό φράγμα, σε ορισμένες εποχές, υπάρχει πολύ λίγο νερό και αυτό λόγω μικροδιαρροών. Προβλέπεται μεταφορά και εμπλουτισμός του ταμιευτήρα του Πηνειού με νερά από τον Ερύμανθο .

Αμμοληψία . Έχει απαγο ρευτεί κατάντη του φράγματος. Αμμοληψίες γίνονται μάλλον σε έντονο βαθ μό ανάντη του φράγματος, όπως επίσης και στον Πηνειακό Λάδωνα κοντά στην άκρη της λίμνης.

Ρύπανση . Λόγω του ότι η λεκάνη του Πηνειού καλλιεργείται με εντατικές μεθόδους υπάρχει σημαντική επιβάρυνση από γεωργικέ; εφαρμογές. Οι εmπτώσεις της ρύπανσης μεγεθύνονται στις περιόδους ελαττωμένης παροχήξ, ιδίως στο τμήμα του Πηνειού κατάντη του φ ράγματος, όπου γίνονται μεγάλες απολήψεις αρδευτικού νερού , λόγω της συγκέντρωση; των ρύπων. Παράλληλα υπάρχουν διάσπαρτες σημειακέ; ρυπογόνες εστίεξ από κτηνοτροφικέξ μονάδες.

Κατάντη του φράγματος ο Πηνειός αποτελεί (ημιεπίσημα) χαβούζα λυμάτων από βόθρους. Κυριότερες πηγές ρύπανσης είναι τα λύματα του Βαρθολομιού και της Γαστούνης και

διάσπαρτα

σημεία

απόρριψης

βοθ ρολυμάτων

(π. χ,

περιοχή

Αγ .

Μαύρας) .

Με

βάση

εκτιμήσει; για τα παραγόμενα φορτία θρεπτικών, έχει διαπιστωθεί η ανάγκη για μία ελάχιστη

διατηρητέα παροχή μεταξύ 5 και 7 m'lsec. Η θερινή παροχή υπολείπεται σημαντικά της υπολογισθείσας αυτής τιμής.

Καταλήψεκ. Το κατώτερο τμήμα του ποταμού, και ιδίως η εκβολική ζώνη, επηρεάζονται από καταλήψεις

!Ί!rι1s: [Ι ] ,

επεκτάσεις οικισμών και γεωργική; γης.

[8],

[ΥΕΒ Ηλείας] , [Νομαρχιακή Υπηρεσία Αλιείας Ηλείας], [Περιφέρεια Δυτ, Ελλάδας]

ΙΓ. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΛΙΕΙΑΣ Στο κατώτερο τμήμα του ποταμού έχουν δη μιουργηθεί ανάμεσα στους καλαμώνα; μικρές εσοχές στις όχθες για τον ελλιμενισμό μικρών σκαφών, Τα σκάφη αυτά αλιεύουν κυρίως

στην

θάλασσα και στην εκβολική

περιοχή .

Σύμφωνα με στοιχεία της Νο μαρχιακή;

Υπηρεσίας Αλιείας Ηλείας, γίνεται αλιεία και στο τμήμα του ποταμού μεταξύ των εκβολών

και του φ ράγματος που απευθύνεται τόσο σε ευ ρύαλα είδη όσο και σε είδη γλυκού νερού . Στη λίμνη του Πηνειού υπάρχουν

2-3

μικρά σκάφη με μέγεθος μέχρι

4 m. Σε

όλο το ποταμό

υπάρχει παράνομη αλιεία με φλόμο και δυναμίτη χωρίς ουσιαστικό έλεγχο . Θ εσμικό πλαίσιο αλιείας

Μονάδες εκτ ρο φής υ δ ρό βιων ο ργανισμών με χρή ση ν ερών του ποταμού Δεν αναφέρθηκαν. Αλιευτικοί ΣυνΙμ οί - Σύλλογοι Δεν υπάρχουν.

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερ ικών Υδάτων

163

PESCA -

Π οταμός Πηνειός

Διενέργεια εμπλουτισμών

Σύ μφωνα με τη Νο μαρχιακή Υπηρ εσία Αλιεία Ηλείας, έχουν γίνει εμπλουτισμοί (κοινός και χορτο φάγος κυπρίνος) από ιδιώτες μόνο στη λίμνη του Πηνειού . Η προέλευση των ψαριών, οι συνθήκες και τα αποτελέσματα των εμπλουτισμών δεν είναι γνωστά .

ΙΔ. ΜΕΛΕΤΕΣ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦ Ο ΡΟΥΝ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΤΙΤΛΟΣ

Α/Α

ΦΟΡ Ε ΑΣ ΔΙΕ ΝΕΡΓ ΕΙΑΣ ΕΤΟΣ

ΦΟΡ ΕΑΣ

ΚΟΣΤΟΣ

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ

Α ΠΕ ΙΛΟΥΜΕΝΑ

ΕΝΔΗΜΙΚΑ ΕΙΔΗ ΨΑΡΙΩΝ

ΥΠΟΥ ΡΓ Ε ΙΟ

ΤΟΥ ΓΛΥΚΟ Υ ΝΕΡ Ο Υ ΤΗΣ

ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛ ΛΑΔΑΣ ΚΑΙ

Ε ΘΝ ΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

1999

ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ·

8000000

ΓΕΝ Ι ΚΗ ΓΡΑΜΜΛΤΕ ΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣΚΑΙ

ΚΑΤΑΝΟΜΗ. ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

ΣΧΕΔΙΟ Π ΡΟ ΓΡΑΜ ΜΑΤΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ

1996

ΕΜΠ·ΙΓΜΕ-ΚΕΠΕ

ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟ ΡΩΝ ΤΗΣ

ΑΝΑ ΠΤΥΞΗΣ

ΧΩΡΑΣ ΕΛΛΗΝ ΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

ΑΠΟ ΓΡΑΦΗ ΤΩΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΒΙΟΤΟΠΩΝ

ΕΛ ΛΗΝ ΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

1994

ΒΙΟΤΟΠΩΝ

Υ ΓΡΟΤΟΠΩΝ

ΩΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

ΥΓΡ ΟΤΟΠΩΝ

ΟIΚΟΛΟΓΙΚΗ Π ΟΙΟΤΗΤΑ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ .

ΕΛΕΓΧΟΣ. ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ

ΠΑΝΙΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ

ΑΠΟΔΕΚΤΩΝ&

ΤΜ . ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΓΝΩΣΙΑ ΕΦΑΡΜΟΠΙΣ

ΤΟΜ. ΒΙΟΛ . ΖΩΩΝ

ΟIΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΡΙΤΗΡ ΙΩΝ

ΥΠΕΧΩΔΕ, Διση

2000

Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού, Τμήμα Ν ερ ών

ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ

ΙΕ. ΦΟΡΕΙΣ ΠΟΥ «ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ» ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Όνομα φορ έα Υπ. Γεωργίας

Δ/ση Σ.Ε .Ε.

Α.Ε.Π .

Τμ. Προστ. Αρδ . Υδάτων Νο μαρχία Ηλείας Υπηρεσία Αλιείας Υ ΠΕΧΩΔΕ, Δ/ση

Περιβάλ. Σχεδιασμού, Τμήμα Νερών

Αρ.

Πλαίσιο

Μεθοδολογία

Πρόγρ . ελέγχου

Μηνιαίες μετρήσεις και

ποιότητας αρδευτικών ' 1 υ δ ατων

δειγματοληψίες

φυσ/κών παραμέτρων 2

Π ρόγρ .παρακολούθησης

Δειγματοληψίες

ποιότητας επιφ. νερών

εσωτερικών νερών'

4 (εδαφ/κό εργ .)

αναλύσεις 4

για διαβίωση ψαριών 3 Εθνικό δίκτυο ποιότητας

απασχ/νων

Μηνιαίες μετρήσεις και δειγματοληψίες

φυσ/κών παραμέτρων

3 (Kεvτρ. Υπηρ .)

ι Από το Μάιο του 1980 το πρόγραμμα προσαρμόστηκε στις απαιτήσεις των Οδηγιών 77/795 και 81 /856 της ΕΕ "περί ανταλλαγής πληροφοριών για ποιότητα επιφανειακών γλυκών νερών στην Κοινότητα" .

θέση δειγματοληψίας: Αποστραγγιστική τάφρος 21Τ Πηνειού . Γίνεται επιτόπια καταγραφή

θερ μοκρασίας, ρΗ και αγωγιμότητας από νομαρχιακέ; υπηρεσίες και συλλέγονται δείγματα που αναλύονται από το εδαφοϋδρολογικό εργαστή ριο (Αθήνα).

164

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA-

Ποταμός Πηνειός

Σε εφαρμογή της Οδηγίας 78/659/ 18-7-1978 της ΕΕ "περί ποιότητας των νερών που προορίζονται για

διαβίωση ψαριών γλυκών νερών" . 4

Το πρόγραμμα μετρήσεων δεν έχει ενεργοποιηθεί, Δειγματοληψίες θα πραγματοποιούνται και στον παραπόταμο του Πηνειού Λ άδωνα.

5 Έναρξη:

1996. Πρόσφατα το πρόγραμμα προσαρμόστηκε στο Ευρωπαϊκό δίκτυο Eurowatemet, ώστε να

είναι συμβατό με τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 6

Θέσεις δειγματοληψίας:

(1) Είσοδος

π. Λάδωνα στην τεχνητή λίμνη,

Ανάντη εκβολών ρέματος Μαργαρίτη,

(4) Εκβολές.

(2) Έξοδος

τεχνητή; λίμνης,

του Γενικού Χη μείου του κράτους ή άλλα κρατικά εργαστή ρια.

ΙΣΤ.

ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

ΦΟΡΕΙΣ

ΣΥΛΛΟΓΟΙ

ΠΟΥ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ

ΜΕ ΤΟ

ΣΥΣΤΗΜΑ Δεν αναφ έρθηκαν τέτοιοι φορείς.

ΙΖ.

ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

ΠΟΥ

ΕΧΟΥΝ

ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΕΙ

ΜΕ

ΣΚΟΠΟ

ΤΗΝ

ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ

Τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν αφορούν μόνο τα έργα που σχετίζονται με την αρδευτική αξιοποίηση

των νερών

(φράγμα,

αρδευτικά

δίκτυα) .

Τα έργα

αυτά

έχουν

αρνητικέ;

οικολογικέ; επιπτώσεις στο οικοσύστημα που μπορούν να αμβλυνθούν αν πραγματοποιηθεί ο σχεδιαζόμενο; εμπλουτισμός του ταμιευτήρα του Πηνειού με νερά από τον Ερύμανθο . Ωστό σο, για να βελτιω θεί η οικολογική κατάσταση του ποταμού πρέπει να γίνει μία περιβαλλοντικά αποδεκτή διαχείριση των νερών.

ΙΗ. ΚΥΙ>ΙΟΤΕΡΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ Υπεράντληση

1. 2.

Ρύπανση

ΙΘ . ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ

Γεωμορφολογικά, βιολογικά και οικολογικά χαρακτηριστικά Ο Πηνειός είναι ο σημαντικότερος ποταμός του υδατικού δ ιαμε ρίσματος της βόρειας

Πελοποννήσου . διαρ ρέει τον νο μό Ηλείας και εκβάλει στο Ιόνιο Πέλαγος δυτικά του ό ρους της Κυλλήνης. Δέχεται τις επιφανειακέξ απορροές μίας αρκετά μεγάλης λεκάνηξ, που είναι

πλούσια σε βροχοπτώσεις . Τροφοδοτείται επίσης από καρστικέξ πηγές στις παρυφές του όρους Ε ρύ μανθος. Διακρ ίνονται δύο κύριοι κλάδοι: ο Καλφαϊκός Πηνειός που κατέρχεται εξ ανατολών, και ο Πηνειακόξ Λάδ ωνας που έρχεται από νότια. Οι δύο κλάδοι συμβάλουν

κοντά στο χωριό Ξενιέξ, όπου έχει δη μιουργηθεί τεχνητή αρδευτική λίμνη, περίπου

40 km

από τις εκβολές. Στον Πηνειό, επίσηξ, εκβάλλουν πολυάριθμοι μικροί χείμαρ ροι.

Ο ποταμός έχει αξιόλογη παροχή, που όμως σχεδόν μηδενίζεται την καλοκαιρινή περίοδο λόγω υπερ άντλη σης των νερών για αρ δευτικού; σκοπούξ, Η υπεράντληση συνδυάζεται με

έντονη επιβ άρυνση από αστικά λύ ματα και γεωκτηνοτροφικά απόβλητα. Κατάντη του ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

(3)

Οι αναλύσει; γίνονται σε κατά τόπου ς εργαστήρια

165

PESCA -

Ποταμό ς Πηνειός

φράγματος ο Πηνειός αποτελεί (ημιεπίσημα) χαβούζα λυμάτων από βόθρους . Φαίνεται ότι η διαχείριση του νερού γίνεται κυρίω; με βάση τις αρδευτικά; ανάγκεξ, με αποτέλεσμα την υποβάθμιση του υδάτινου οικοσυστήματος. Από τα νερά του Πηνειού αρδεύονται

240000

στρέμματα της πεδινής Ηλείας. Μέρος του νερού χρησιμοποιείται για την ύδρευση δή μων και

κοινοτήτων του νομού Ηλείας. Μετά το αρδευτικό φράγμα, σε ορισμένα; εποχές, υπάρχει πολύ λίγο νερό και αυτό λόγω μικροδιαρροών, Προβλέπεται μεταφορά και εμπλουτισμός του ταμιευτήρα του Πηνειού με νερά από τον Ερύμανθο .

Τα βιολογικά δεδο μένα είναι ιδιαίτερα ελλιπή και δεν επιτρέπουν την αξιολόγηση της

οικολογική;

σημασίας

του

συστήματος.

Πολλά

από

τα

στοιχεία

του

υδάτινου

οικοσυστήματα; δεν έχουν μελετηθεί ούτε ποιοτικά . Ο ποταμός φ ιλοξενεί αρκετά είδη ψαριών, πολλά από τα οποία είναι ενδημικά. Γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην παρουσία του εξαιρετικά απειλούμενου ενδημικού είδους

Valencia letourneuxi

και στην ύπαρξη ενδη μικών

ψαριών που επίσης απαντούνται στη λεκάνη του Αχελώου, γεγονός που ίσως υποδηλώνει παλαιά επικοινωνία των λεκανών . Ωστόσο, οι πληροφορίες για την ιχθυοπανίδα είναι πολύ περιορισμένες και έχουν ποιοτικό μόνο χαρακτήρα . Συνεπώς, δεν είναι δυνατή η εκτίμηση της κατάστασης των ιχθυοπληθυσμών και των κινδύνων που αντιμετωπίζουν. Η αλιευτική σημασία του συστή ματος είναι μικρή . Πρακτικά, αλιευτική δραστηριότητα υπάρχει μόνο στο κατώτερο τμήμα του ποταμού όπου αλιεύει ένας μικρός αριθ μός σκαφών.

Προτεινόμ ενα έργα

- ενέργειες

Οι πληροφορίες που συλλέχθηκαν για το σύστημα του Πηνειού δεν είναι επαρκείς για τη δ ιατύπωση συγκεκριμένων προτάσεων . Με βάση τις υπάρχουσες ενδείξεις για το υδρολογικό καθεστώς και τις χρήσεις του νερού του Πηνειού προκύπτει τουλάχιστον η ανάγκη για

θ έσπιση ενός ασφαλούς ορίου ελάχιστη; διατηρητέας παροχής νερού και της δημιουργίας μηχανισμών παρακολούθησης του περιβάλλοντος.

Η ανάγκη εκτίμησης του υδατικού ισο ζυγίου του ποταμού Πηνειού και εκτίμηση; του βαθμού που τα υφιστάμενα έργα επηρεάζουν την υδρολογία του συστήματος και τα οικοσυστήματα επισημαίνεται στο χωροταξικό σχέδιο Δυτ. Ελλάδας

[23].

Η παρου σία σημαντικού αριθ μού ενδημικών ψαριών, από τα οπο ία το

Valencia letourneuxi

είναι σπάνιο και απειλούμενο, δικαιολογεί μία ποσοτική ιχθυ ολογική διερεύνηση του ποτάμιου οικοσυστή ματος .

Αναφ ο ρές

[1] Υπουργείο

Ανάπτυξης

(1996). Σχέδιο προγράμματος διαχείρισης των υδατικών πόρων της χώρας . ΕΜΠ-ΙΓΜΕ-ΚΕΠΕ, Αθήνα, σελ. 335 και 4 Παραρτήματα. [2] Κουσουρής, Θ . (1997). Για τις λίμνεξ, τις λιμνο θάλασσες, τα ποτάμια και τους άλλους υγρότοπους της χώρας. Στο: "Βιώσιμη Ανάπτυξη με την Περιβαλλοντική Αγωγή" . Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αιτωλοακαρνανίαξ, Μεσολόγγι, σελ.

[3]

Ζαλίδης, Χ. Γ.

& Μαντζαβέλας, Α. Λ . (Συντονιστές έκδο σης)

100-163 . (1994). Απογραφή

των

Ελληνικών υγροτόπων ως φυ σικών πόρων (Πρώτη προ σέγγιση) . Ελληνικό Κέντρο

Βιοτόπων

166

Υγροτόπων (ΕΚΒΥ) .

587 σελ.

ΕΚΘΕ

Ι νστιτούτο Εσωτ ερικών Υδάτων

PESCA -

[4] Οικονόμου,

Ποταμός Πηνειός

Α . , Μπαρμπιέρι, Ρ. , Νταουλάς, Χ . , Ψαρράς, Θ . , Στουμπούδη, Μ . , Μπερταχάς,

Η . , Γιακου μή, Σ .

& Πατσιάς, Α. (1999). Απειλούμενα ενδη μικά είδη ψαριών του

γλυκού νερού της Δυτική; Ελλάδας και Πελοποννήσου και μέτρα προστασίας. ΕΚΘΕ (πρόγραμμα ΠΕΝΕΔ),

[5] Θεριανός,

Α.

(1973).

Η δίαιτα και η γεωγραφική κατανομή των απορροών του Ελληνικού

χώρου. Πρακτ, Ι "" Πανελ. Σεμιναρ . Υδρολογίαξ, σελ.

[6] Αργυ ρ όπουλος,

Π.Α.

- κατανομή, αφθονία, κίνδυνοι σελ. 341 και 4 Παραρτήματα .

(1960). Η

28-57.

μορφολογική εξέλιξις των ποταμών του Ελληνικού χώρου

και η εκ των καταγομένων υπ' αυτών αφθόνων φερτών υλών επίδ ρασις επί της μεταβολής του αναγλύφου της χώρας. Πρακτικά Ακαδημίας Αθηνών, έτος τόμος

[7]

1959,

340', 33-43.

Υπουργείο Γεωργίας, Γενική Δ/ση Εγγειοβελτιωτικών Έργων (www.mίnagήc .gr/greekl

2.9.3.html). [8]

Πανταζής

Α.

και

συν.

(1999).

Χωροταξικό

σχέδιο

Περιφ έρειας

Δυτ.

Ελλάδας .

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον, ΥΠΕΧΩΔΕ, Α' Φάση .

[9] Κοροβέση , Γ.

Α. , Κουμπλή

- Σοβατζή ,

Λ. , Νταβλογιάννης, Ν ., Σωτηρόπουλος, Δ., Χαβάκης,

& Χανδρινός Γ. (1986). Πρόγραμμα οριοθέτησης υγροβιότοπων σύμβασης Ramsar.

Υγροβιότοποξ: λιμνοθάλασσα Κοτύχι . ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα 1986, σελ. 45. [10] Georgiadis, Τ. , Georgiou, 0., Chondropoulos, Β.Ρ ., Fragυedakis-Tsolis, S., Stamatopoulos, C. & Κεερίτίε, Ρ . (1995). NATURA 2000 standard form for special protection areas (SPA): Ekboles (delta) Pineiou. [11] Πανταζής Α . και συν . (1999). Χωροταξικό σχέδιο Περιφέρειας Δυτ. Ελλάδας. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον , ΥΠΕΧΩΔΕ, Α ' Φάση .

ΕΚΘΕ

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

167

Πο τα μός Πηνειός

PESCA -

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ : ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΟIOΤΗΤΑΣ ΝΕΡΟΥ ΤΟΥ ΠΗ ΝΕ ΙΟ Υ ΑΠΟ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΥΠ . Γ ΕΩΡΓΙΑΣ

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ : ΤΑΦΡΟΣ 21 Τ

Η μερο μη νία ενέ )Υεια, δειγ ατοληψίατ Μονάδες

Παράμετροι

1992

1993

3/6

Μετρ ηθείσα παροχή

m Isec

0,06

0,04

Θ ερμο κ ρασία νερού

8,0

15,0

Θερμοκρασία αέρα

'c 'c

16,0 21,0

14,0

Ηλ/κή αγωγιμότητα

μmhοs/cm

490

620

1390

7,59

7,35

7,60

μΗ Φ ερτά υλικά Χ λωριόντα θ ειικά

13/ 1

17/3

1994

4/5

1995

15/3 12/10 24/1

1996

1997

818

16/1

512

150

0,07

0,11

20,0

12,0

28,0

11,0

14,0

18,0

22,0

24,0

32,0

12,0

15,0

12,0

1350

1260

1780

1060

580

1270

335

7,70

7,72

7,45

7,25

7,70

7,76

7,70

0,01 0,0083

23/1

14/3

16/4

1220

1110

1115

7,90

7,87

7,62

mgll

Cl-

meq / l

0,6

3,1

2,6

9, 1

2, 1

1,1

3,6

0,6

2,9

3,0

3,2

504 - -

meq / l

1,4

2,4

6,9

5,7

7,5

5,3

4,1

1,6

4,4

1,4

4,7

4,1

2,5

meq /l

3,4

3,8

5,2

7,0

3,2

4,6

5,4

3,6

6,0

1,8

6,0

5,8

5,6

Ο ξ. ανθρ/κά

HCO,-

Όυδ . ανθρ/κα

CO, - -

meq /l

Σύν. ανιον.& κατιόν.

meq /l

5,4

6,8

15,2

15,3

13,3

19,0

11,6

6,3

14,0

3,8

13,5

12,9

11,3

Νάτριο Να+

meq /!

1,0

1,4

4,2

4,3

3,9

12,0

3,0

1,5

4 ,0

0,8

3,7

3,3

3,7

Μαγνήσιο

Mg ++

meq /l

1,0

1,2

2,8

3,0

1,4

1,8

0,6

1,2

2,4

0,8

2,4

2,6

1,4

Ασβέστιο

Ca ++

meq / l

3,4

4,2

8,2

8,0

5,2

8,0

3,6

7,6

2,2

7,4

7,0

6,2

0,7

0,9

1,8

6,4

1,4

1,0

1,8

0,7

1,7

1,5

1,9

C,S,

C1S j

ο. ε ,

C3S j

C,S ,

C)S2

C3S I

C2S I

C3S !

C, S,

C,S,

C,S ,

18,5

20,6

27,6

28, 1

29,3

63,2

25,9

23,8

28,6

2 1,0

27,4

25,6

32,7

mgl!

220

270

550

470

350

430

240

500

150

490

480

380

mgll

170

190

260

350

160

230

270

180

300

290

280

mgll

290

200

3 10

120

160

20 0

190

100

mgll

170

210

410

400

260

400

180

380

110

370

350

3 10

mgll

140

150

120

130

13,0

18,5

15,0

19,0

12,0

14,0

15,0

mgll

9,2

7,9

9,8

10,6

10,8

9,6

10,8

86,8

84,0

96, 1

114,0

100,0

92,3

105,9 102,0

72,0

66,0

95,0

83,0

ΕΚΘΕ

meq/l

Υπολοι πό μ . Νάτρι ο

S. A . R . Κατηγορία νε ρού Βαθμ . αλκαλΙωσης Ν α

t:! ....

~ a.

Ολική

CaCO,

Παροδ ική

Μ όνιμη

Ασβεστίου 11

ι-ι

Μαγνησίου /Ι

Θ ερμ ο κρασία

Διαλ. Οξυγόνο Ο, ΠοσΙτο . κορεσμού

Νιτρικά ΝΟ, -

m gll

Νιτρώδ η Ν Ο, -

mgll

Αμμωνιακά ΝΗ4 +

mgll

Ολ. φωσφόρος Ρ

mgll

Κάδ μ ιο

ppb

Υδράργυ ρο ς

Ολ.ΟρΥαν.άνθροκας

Πn1!Ί:

168

ppb m gll

[7]

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

Π Ε ΡΙΠΤΩΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ:

ΠΟΤΑΜΟΣ : Νέδας ΝΟΜ ΟΣ: Η λείας

Α. Ε ΙΣΑΓΩΓΗ

Η Νέδ α είναι ένας σχετικά μικρός, αλλά συνεχούς ροής ποταμός της Δυτ . Πελοποννήσου , μεταξύ των νο μών Ηλείας και Μεσσηνίας . Πηγάζει από τα βουνά Μίνθη , Λύκαιο και Τετράτιο αλλά στη διαδ ρομή της τροφοδοτείται από μία σειρά πηγών του καρστικού συστή ματος

του

νότιου

τμήματος

της

Πίνδου.

Δέχεται

επίση ς

ικανοποιητικό

όγκο

επιφανειακών απορροών. και εκβάλλει στον Κυπαρισσιακό κόλπο (Ιόνιο πέλαγος). Η κλίση του εδάφ ους και η διαμόρφωση της ακτής επιτρέπει την δη μιουργία μίας μικρής λίμνης λίγο πριν από τις εκβολές. Καθεστώς προστασίας

Δεν εντοπίσθηκαν σχετικές διατάξεις ή μηχανισμοί. Ανθρωπογενές περιβάλλον

Ιστορικά

λαογραφικά στοιχεία

Πηγάζει από το Λύκαιον όρος της Αρκαδίας, όπου σύμφ ωνα με τη μυθολογία, γεννήθηκε ο Ζευς και μάλιστα λούστηκε στον ποταμό Νέδα. Την ονο μασία του την οφείλει στη Νέδα , μια

από τις τρεις νύ μφες που έθ ρ εψαν και μεγάλωσαν το Δία. Β. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ νΔΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ Οριοθέτηση λεκάνη ς

Έκταση λεκάνη ς

Έκταση δ έλτα

278 km2 [1] 256 km2 [2] 290 km2 [5] 6 km [2]

Γεωλογική εξέλιξη Δεν βρέθηκαν δεδομένα στην προσιτή βιβλιογραφία. Υπολεκάνες

Δεν βρ έθηκαν δεδο μένα στην προσιτή βιβλιογραφία , Άιl.οι υδάτινοι πόροι στην ευρύτερη περιοχή Ποταμοί Αλφειός και Πάμισος. Παραπόταμοι

PESCA-

Ποταμ ός Νέδας

Γ. ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Μ ορφομετρικά δεδομένα Μήκος

Περ ίπου 30 km [3], [5] 25 km [2]

Υψόμετρο διαδρομής

Μέγιστο

Μέσο πλάτος

Δεν βρέθηκαν δεδομένα.

Μέγιστο πλάτος

Δεν βρέθηκαν δεδο μένα .

Κλίση

Δεν βρέθηκαν δεδομένα .

Βάθος

Δεν β ρέθηκαν δεδομένα.

ελάχιστο Ο

700 m,

m [3]

Ανάγλυφο

Δεν βρέθηκαν δεδο μένα στην προσιτή βιβλιογραφία. Διάκριση ζωνών Δεν βρ έθηκαν δεδο μένα. Σύσταση πυθμένα ανά ζώνη

Δεν βρ έθηκαν δ εδομένα. Πετρώματα υδρολογικής λεκάνης

Δεν βρέθη καν δεδομένα.

Δ . ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Ετή σιο ύψ ος βροχής στη λεκάνη του Ν έδα:

900 mm [5].

Μηνιαία κατανομή ύψου ς βροχής

Δεν β ρέθηκαν δεδο μένα. Ε. ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Ετή σ ια απορροή :

90 χ 106m3

Μ έση μηνιαία παροχή

0,15 m'ls (θέση : πηγές Λέπρεου) [1 ]

Μέση ετήσια παροχή

Δεν β ρέθηκαν δεδο μένα. Χαρακτηριστικά πηγών τροφοδοσίας -εισροών

Δεν βρέθηκαν δεδομένα .

170

ΕΚΘΕ

Ιν στιτούτο Εσωτερ ικών Υδάτων

PESCA ΣΤ. ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Π ο ταμός Νέδας

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΝΕΡΟΥ

Μετρήσεις του Υπ. Γεωργίας στη θέση Γιανιτσοχώρι για την περίοδο Ιανουαρίου 1995 έως Ιουνίου 1997 [5] δείχνουν ότι τα νερά είναι σκληρά (170-210 mgl1 CaC0 3) , παρουσιάζουν φυσιολογική αγωγιμότητα

(94- 112 %)

(360-45 μS/cm), ρΗ από 7.6 έως 8.15 και έχουν καλή οξυγόνωση

(δεδομένα δίνονται σε παρ άρτημα)

Ζ. ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Φυτοπλαγκτόν Δεν βρ έθηκαν δεδο μένα.

Ζωοπλαγκτόν

Δεν βρέθηκαν δεδομένα.

Α σπόνδυλη πανίδα

Δεν βρέθηκαν δεδομένα.

Υδρόβια και υδροχαρής βλάστηση

Κατά μήκος του ο ποταμός διαθέτει παρυδάτια δενδ ρώδη βλάστηση από

Platanus orientalis (πλατάνια), ενώ κοντά στις εκβολές εμφανίζει βλάστηση καλαμώνων : Phragm ites australis (αγριοκάλαμο) και παρυδ άτια δενδ ρώδη βλάστηση από SalΊX spp. (ιτιές) . Κατά μήκος μεγάλου τμήματος των όχθων υπάρχουν αροτριαίες καλλιέργειεξ, δενδ ρώδεις καλλιέργεια; (ελαιώνες) και δάση κωνοφ ό ρων από

Pinus halep ensis

(χαλέπιος ΠΕύκη)

[3].

Δεν βρέθηκαν στοιχεία για την υδρόβια βλάστηση . Ορνιθοπανίδα

Δεν β ρέθηκαν δεδομένα.

Λοιπά είδη πανίδας Δεν βρέθηκαν δεδομένα.

Ιχθυοπανίδα ΟικογένειαlΕίδος

Κοινή Ονομ.

Βιότοπ,

Οικολ. απαιτ.

ΚατlΕνδ

Καθεστώς προστασίας Οδηγία

Σύμβ .

Κόκ.

ΟΙΚΟΤ.

Β έρνης

Βιβλίο

CΥΡrίnίdae

lLeuciscus cep halus rop idophoxinellus spartiaticus lBarbus peloponIlesius ι

μπούλκα

ΓΛ

ΛΙ-ΡΕ

ΚΟ

Τ-Απ .Τ.

μπάφα

ΓΛ

ΡΕ

ΕΛ

Α-Απ.Τ.

μπριάνα

ΓΛ

ΡΕ

ΒΑ

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

Π, ν

ΠΙ

Τ-Απ.Τ.

171

PESCA-

Ποταμός Νέδας

Κοινή

Οικογένεια/Είδοξ

Βιότοπ.

Ονομ,

Όικολ, απαιτ,

ΚατlΕνδ

Καθεστώς προστασίας Οδηγία

Σύμβ.

Κόκ .

Οικοτ .

Β έρνης

Βιβλίο

Blenniidae Sαlαriαjluviαtilis

llirm:

ποταμο-

σαλιάρα

ΓΛ-ΥΦ

ΡΕ-ΛΙ

ΚΟ

ΠΙ

[4]

Βιότοπος : ΓΛ=Γλυ κά νερά, ΥΦ=Υφάλμυρα νερά, ΕΥ=Ευ ρύαλο, ΔΙ=Δ ιάδρομο Οικολογικές απαιτήσεις : ΛΙ=Λιμνόφιλο, ΡΕ=Ρεόφιλο, ΕΛ=Ελόφιλο

Κατανομή/τύπος ενδημ ισμού:

ΣΥ=Σύστημα,

ΕΛ=Ελλάδα,

Β Α=Βαλκανlκή ,

ΚΟ=Κοσμοπολιτικό,

Ε Ι=Εισαχθέν Καθεστώς προστασίας:

- Κοινοτική

Οδηγία για τους οικότοπους

(92/43IEEC)

Παρ άρτημα Π: είδη η διατήρηση των οποίων επ ιβάλλει τον καθορισμό ειδ ικών ζωνών διατήρησης Παράρτη μα

IV: Είδη που απαιτούν αυ στηρή π ρο σ τασία

* = είδος προτεραιό τητας γ ια προ στασία Συνθήκη της Βέρνης

(Council of Europe, 1979; Convention WildIife and Natural Habitats

οα

the

Conserνation

of European

Παρ άρτημα ΙΙ : Αυστηρ ώ ς προστατευόμενα είδη

Παράρτημα ΠΙ : Προστατευόμενα είδη των οποίων η εκμετάλλευση απαιτεί ρυθμιστικά μέτρα

- Το κόκκινο

βιβλίο των απειλούμενων σπονδυλοζώων της Ελλάδας:

Τ= Τρωτό, Κ= Κινδυνεύον, Α= Απειλούμενο, Απ.τ.= Απειλούμενο τοπικά ι

Παλαιότερα γνωστό σαν Bαrbus m eridionαlis.

Η . ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΧΘΥΟΠΛΗΘΥΣΜΩΝ -ΑΠΕΙΛΕΣ Ο Νέδας αποτελεί το βορειότερο όριο της εξάπλωσης του είδους

spartiaticus , που είναι - απειλού μενο τοπικά Το είδος

Tropidophoxinellus

ενδημικό της νότιας Πελοποννήσου , και έχει εκτιμη θεί σαν ευαίσθητο

είδος

[7].

Leuciscus cepha/us

που καταγράφηκε παλαιότερα στη Νέδα από τον

απαντήθηκε σε πρόσφατες δειγ ματοληψίες των

[6] δεν [4], οι οποίες όμως περιορίσθηκαν στο κάτω

τμήμα του ποταμού . Ενδιαφ έρον παρουσιάζει και η υψηλή πληθυσμιακή παρουσία του είδου ς

Sa/aria j/uviatίlis.

Το γεγονός αυτό αποδίδεται στις ευνοϊκέ; συνθήκες για την αναπαρ αγωγή

του είδους αυτού, το οποίο παράγει πελαγικέ; λάρβες σε αντίθεση με όλα σχεδόν τα υπόλοιπα ψάρια γλυκού νερού της Ελλάδας, στη μικρή λίμνη που σχηματίζεται κοντά στις εκβ ολές

[7].

Θ. ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΑΝΗ

Δεν β ρέθηκαν δ εδ ομένα στην προσιτή βιβλιογραφία.

Ι ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΑΝΗ

Δεν βρ έθηκαν δεδομένα στην προσιτή βιβλιογραφία,

172

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

[4],

PESCA -

ΙΑ. ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΤΑΜΙΑ ΖΩΝΗ

Ποτα μός Νέδας

ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΕΙΣ

Κατηγορία χρή σεων

Αλιεία

Άρδευση

Τουρ . Αναψ .

Απορρ ίψεις

Τεχνικά έργα

Ύδ ρευση

Β όσκηση

Ενέργεια

Αμμοληψία

Άλλο

(2], [3J, [5]

Επιβαρύνσ εις

ΒΑΘΜΟΣ

Χρήσεις

_ __ Αλιεία ........__.

σοβαρή

_- -

............._. ..._...

...

μέτρια

ελάllστtl

__.._-_.__.....

........_-_........................

_--.

....... ............----......................--................ ,, -,- .. . ......................................................... f\ρδ.~~sr.τ.ι . .......... _ ......... . Ι(j1:J.ρ ,..:::: Λ.ΥClψ, ... .. .......................... ......... ....... ............................... .. ............ .......... .. ....................................... .. ............_... .................... ........... ........ . ............. ............._- ............-........... .................__.. ._.......- ....................._..._....... .. ~9.~qlJ _ . . __.............._._......... ---_...• ....... __ Ύ _._ρ δ ευ sr.τ.ι. __ _ _..._.._ __._ . .. ..... _ ..•. .. . . ... . ..... _- _.. ...... .. ... .J;:y~w:~.~ . . ____.. ... _____...... ... .... ........... .... -...._......_....... -------................ ...... ........ ........... ............

+ .... ....................... ....................... ............ ..........................................

--,

_-- _

_._ ___._-_ _-_

....................................

Τεχνικά έργα

ΙΒ .

.. . .

_ _ __

_-_

+ .................... ........ ...... . . . . . . .. ......................... ........ ........ ........... ... ...................

..~Q!t.ι.ι.Υ.CJ!.ι . ~.Λ!t.(jρ.e.!ψ~15 . ............. ...... . . . .................. ............ ........... ..J\μ!l.(jλlJψίι.ι..._............ .. ............ . .............. ... ...... ........................ ......................... . .... .......... ......... ~:

.. . . ..

.._....- ---.......

......• ........

.................... . . . ........ .............. ...... .........

12J, 13], (5] ΠΟΙΟΤΙΚΗ

ΣΗΜΑΣΙΑΣ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΤΩΝ

ΤΗΣ

ΧΡΗΣΕΩΝ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

ΚΑΙ

ΤΩΝ

ΚΑΙ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

ΤΟΥΣ

ΣΤΟ

ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

Κυρ ιότερη χρή ση του νε ρού τού ποταμού είναι η άρδευση . Σαν ιδιαίτερα πρ οβλήματα αναφ έρονται οι αλλοιώσεις από τεχνητ ά έργα, η ρύπανση από εισρο ές λιπασμάτων και φυτοφαρμ άκων ,

λόγω

εντατικών

καλλιερ γειών ,

και

οι

απορρίψ εις

υγρ ών

αποβ λήτων

οικισμών και βιοτεχνιών . Έχει προταθ εί η ενεργε ιακή αξιο ποίηση των νερών του ποταμού.

ΙΓ . ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΛΙΕΙΑΣ Δεν διενε ργείται αλιεία με την επαγγελματική και ερασιτεχνική έννοια του όρ ου . Θεσμικό πλαίσιο αλιείας Μονάδε ς εκτροφή ς υδρόβιων οργανισμών μ ε χρήση ν ερών του ποταμού Δεν αναφ έρθηκαν .

Αλιευτικο ί ΣυνΙμοί

Σύλλογοι

Δεν υπάρχουν.

Διενέργεια εμπλουτισμών Δεν αναφέρθηκαν.

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

173

PESCA - Ποταμός Νέδας

ΙΔ. ΜΕΛΕΤΕΣ - ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΆ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΦΟΡ Ε ΑΣ

ΤΙΤΛΟΣ

ΛΙΛ

Δ ΙΕΝΕΡ Γ Ε ΙΑΣ

ΕΤΟΣ

ΚΟΣΤΟΣ

1999

8000000

ΦΟΡ ΕΑΣ ΧΡΗ Μ Α ΤΟ ΔΟΤΗΣΗΣ

ΑΠΕ ΙΛΟΥΜΕΝΑ ΕΝΔΗΜΙΚΑ ΕΙΔΗ ΨΑΡΙΩΝ ΤΟΥ ΓΛΥΚΟΥ ΝΕΡΟΥ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ

• ΕΘΝ Ι ΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

ΕΛΛΑΔΑΣΚΑΙ

ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ -

ΕΡΕΥΝΩΝ

ΓΕΝ ΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣΚΑΙ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

ΚΑΤΑΝΟΜΗ , ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ Π ΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΙΑΧΕΙ Ρ ΙΣΗΣ ΤΩΝ Υ ΔΑΤΙΚΩΝ

• ΕΜΠ-ΙΓΜΕ-ΚΕΠΕ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ

1996

ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΠΟΡΩΝ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ

ΑΠΟΓΡΑΦ Η ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ

ΕΛ ΛΗΝ ΙΚΟ ΚENTPC

ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΩΣ ΦΥΣΙ ΚΩΝ

Β ΙΟΤΟ ΠΩΝ -

Π Ο ΡΩΝ

ΥΓΡΟΤΟ ΠΩΝ

ΤΗΕ

DEVELOPMENT & TESTING OF ΑΝ INTEGRATED ASSESMENT SYSTEM FOR ΤΗΕ ECOLOGJCAL QUALJTY OF STREAMS AND RJVERS THROUGHO UΤ EUROPE USING BENTHJC MACROINVERTEBRATES

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤ ΡΟ

1994

Β ΙΟΤΟΠΩΝ

ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ

. ΕΚΘ Ε

• ΕΤΑΝΛΜ

Ε .υ.

ΤΡΕΧ • UNIVERSITY ΟΡ ESSEN (GERMANY) • (PORTUGAL) ...

- ENVIRONMENT &ENERGY

Ι Ε. ΦΟΡΕΙΣ πον «ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ» ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Όνομα φορέα

Υπ. Γεωργίας Διση Σ.Ε.Ε.

Α .Ε. Π.

Τμ. Προστ. Α ρδ. Υδάτων

Υ ΠΕΧΩΔΕ, Διση Περιβάλ. Σχεδιασμού, Τμήμα Νερών

Πλαίσιο

Μεθοδολογία

Αρ . απασχ!νων

Μηνιαίες μετρήσεις

Πρόγρ . ελέγχου

ποιότητας αρδευτικών

υδάτων ι

και δειγ ματοληψίες

φυ σικοχη μικών

(εδαφΙκό εργ.)

παραμέτρων 2 Μηνιαίες μετρή σεις

Εθνικό δίκτυο ποιότητας

εσωτερικών νερών

και δειγματοληψίες

φυσικοχημικών

(Κεντρ . Υπηρ.)

παραμέτρων

ι Από το Μάιο του 1980 το πρόγραμμα προσαρμόστηκε στις απαιτήσεις των Οδηγιών 771795 και 81/856 της ΕΕ "περί ανταλλαγής πληροφοριών για ποιότητα επιφανειακών γλυκών νερών στην Κοινότητα" . 2 Θέση δειγματοληψίας: Γέφυρα Γιαννιτσοχωρίου, Γίνεται επιτόπια καταγραφή θερμοκρασίαξ, ρΗ και αγωγιμότητα; από νομαρχιακές υπηρεσίες και συλλέγονται δείγματα που αναλύονται από το εδαφοϋδρολογικό εργαστήριο (Αθήνα),

3 Έναρξη: 1996. Πρόσφατα το πρόγραμμα προσαρμόστηκε στο Ευρωπαϊκό δίκτυο EUfowatemet, ώστε να είναι συμβατό με τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 4

θέση δειγματοληψίας: Εκβολές. Οι αναλύ σεις γίνονται σε κατά τόπους εργαστήρια του Γενικού Χημείου του κράτους ή άλλα κρατικά εργαστή ρια.

ΙΣΤ.

ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ -

ΦΟΡΕΙΣ -

ΣΥΛΛΟΓΟΙ

πον ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΟ

ΣΥΣΤΗΜΑ Δεν εντοπίσθηκαν .

174

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

ΙΖ.

ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

ΠΟΥ

ΕΧΟΥΝ

ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΕΙ

ΜΕ

Ποταμός Νέδας

ΣΚΟΠΟ

ΤΗΝ

ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ

Δεν β ρέθηκαν σχετικές πληροφορίες .

ΙΗ. ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

Δεν υπάρχουν επαρκή δεδο μένα για την αξιολόγηση των απειλών. Πιθανολογείται ότι υπάρχει αρκετά σο βαρή επιβάρυνση από την άντληση αρδ ευτικού νερού.

ΙΘ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Γεωμορφολογικά, βιολογικά και οικολογικά χαρακτηριστικά

Η Νέδα είναι ένας σχετικά μικρόξ, αλλά συνεχούς ροής ποταμός της Δυτ. Πελοποννήσου. Με

εξαίρεση κάποια ιχθυολογικά

δεδομένα δεν εντοπίσθηκαν άλλες πληροφορίες για το

υδρολογικό καθεστώς και το φυσικό περιβάλλον . Αν και τα ιχθυολογικά δεδομένα δεν είναι

συμπερασματικά, δίνουν ενδείξεις για πιθανή εξαφάνιση του είδουξ ψαρ ιού

cephalus

Leuciscus

από τον ποταμό . Η εξαφάνιση αυτή, εφόσον επιβεβαιω θεί από ένα πιο πλήρες

πρόγραμμα δειγματοληψιών, πιθανόν να οφείλεται σε υπεράντληση και υποδηλώνει σοβαρή υπο βάθμιση του οικοσυστήματοξ. Προτεινόμενα έργα

Τα υπάρχοντα

ενέργειες

δεδομένα

δεν

επιτρέπουν τη

διατύπωση

προτάσεων

διαχειριστικού

αναπτυξιακού περιεχομένου . Συνιστάται η διενέργεια έρευνας του φυσικού περιβάλλοντος, μελέτη εκτίμησης του υδατικού ισοζυγίου και αξιολόγησης των επιπτώ σεων ανθ ρωπογενών δραστηριοτήτων στο οικοσύστημα, και εγκατάσταση προγράμματος διαρκούς καταγραφή ς

και παρακολούθησης της οικολογική; ποιότητας των νερ ών.

Αναφορές

[Ι] Υπουργείο Ανάπτυξη; (1996 ). Σχέδιο προγρ άμματοξ δ ιαχείρισης των υδατικών πόρων της χώρας. ΕΜΠ-ΙΓΜΕ-ΚΕΠΕ, Αθήνα, σελ. 335 και 4 Παρ αρτήματα.

[2]

Κουσουρήξ, Θ . (1997). Για τις λίμνες, τις λιμνοθάλασσεξ, τα ποτάμια και του; άλλου; υγρότοπους της χώρας. Στο : "Β ιώσιμη Ανάπτυξη με την Περιβαλλοντική Αγωγή" . Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αιτωλοακαρνανίας, Μεσολόγγι, σελ. 100-163.

[3]

Ζαλίδηξ, Χ. Γ. & Μαντζαβέλας, Α. Λ. (Συντονιστέξ έκδοσης) (1994). Απογραφή των Ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πό ρων (Π ρώτη προσέγγιση) . Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων (ΕΚΒ Υ). 587 σελ.

[4]

Οικονόμου , Α ., Μπαρμπιέρι, Ρ . , Νταουλάξ, Χ . , Ψαρράς, Θ . , Στουμπού δη, Μ ., Μπερταχάς, Η. , Γιακου μή, Σ . & Πατσιάς, Α. (1999). Απειλούμενα ενδη μικά είδη ψαριών του γλυκού νερού της Δυτική; Ελλάδας και Πελοποννήσου - κατανομή, αφθονία, κίνδυνοι και μέτρα προστασίας. ΕΚΘΕ (πρόγραμμα ΠΕΝΕΔ), σελ. 341 και 4 Παραρτήματα.

[5]

Υπουργείο Γεωργίαξ, Γενική Δ1ση Εγγειο βελτιωτικών Έργων

(www.minagric.gr/greek/ 2.9.3.html). [6] Stephanidis , Α. (197I a). Poisson d' eau douce du Peloponnese. Biologia Gallo-Hellenica, 3(2), 163-21 2. [7] Βarbίeή R., Economou Α.Ν., Stoumboudi M.Th. & Economidis P.S. (2000). Freshwater fishes of Peloponnese (Greece): Dίstήbutίση, ecology and threats. Symposium ση "Frcshw ater Fish Conserνation - Options for the future". Algarνe, Portugal.

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

175

PESCA - Ποταμός Νέδας

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ : ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΝΕΡΟΥ ΡΟΥ ΝΕΔΑ ΑΠΟ ΜΕΤΡΗΣ ΕΙΣ ΤΟΥ ΥΠ. Γ ΕΩΡΓΙΑΣ

ΘΕΣΗ ΔEIΓMATOΛHΨIAΣ: ΓΕΦΥΡΑ ΓΙΑΝΝΙΤΣΟΧΩΡΙΟΥ

Η με ρο μηνία ενέονεια Π αράμετρο ι

Μονάδες

1996

1995 26/1

15/2

22/3

δειγ ματυληψίαα

26 /4

9/6

9/8

1997

11/1 0 17/1

612

29/1

1113

15/4

1016

Μετρη θείσα παροχή

m Isec

Θ ερμ οκρασία νερού

15.0

13,0

14,0

26,0

29,0

2 1,0

11,0

14,0

12,0

10,0

23,0

Θερμοκρα σία αέρα

'c 'c

17,0

14,0

16,0

27,0

33,0

20,0

14,0

15,0

11,0

12,0

26,0

ΗiJκή αγωγιμότητα

μrnhοs/cm

375

360

370

385

425

420

455

395

370

380

390

380

400

7,75

7,63

7,67

7,80

7,60

7,92

7,90

8, 15

7,9

7,97

8,02

8,06

7,97

meq / l

0, 1

0,1

0, 1

0,1

0,6

0,1

0,3

0,5

0,4

0,6

meq /l

0,8

0,7

0,2

0,8

0,1

0,3

meq /l

3,0

3,8

3,4

3,2

3,4

3,5

3,8

0,0

0, 1

0,0

ρΗ

mgll

Φερτά υλι κά

Χλωριόντα Θ ειικά

CI-

504- -

Οξ. ανθ ρ/κά

HCO, -

meq /l

0,0

Σύν . αvιoν .& κατι όν .

meq / l

3,9

4,6

4,3

4, 1

3,8

4,1

4,5

ΝάτριοΝα+

meq /l

0,3

0,4

0,3

0,4

0,3

Mg ++

meq / l

0,2

0,4

0,6

0,3

1,2

Ca ++

meq / l

3,4

4,0

3,6

3,4

2,8

3,4

3,0

meq/l

0,0

0,2

0,3

0,2

2,3

0,3

0,2

Ουδ. ανθρ/κα

Μ αγνήσιο Α σ β έστιο

CO, - -

Υπολοιπόμ. Νάτρ ιο

S.A .R . Κατηγορία νερού Βαθμ . αλκαλίωση; Νσ

"....

~ a.

Ολική

CaCO,

Παρο δική

Μ όνιμη

Ασβεστίου 11

Μαγν ησίου

Θ ερμ οκρασία

Διαλ. Οξυγόνο Ο, Π ο σΠο . κο ρεσμο ύ

c,SI

c,S,

c,SI

c,S,

C,S,

C2S )

C,S ,

7,7

8,7

7,0

7,3

10,5

9,8

6,7

mgll

180

210

200

190

170

185

210

170

mgll

150

190

175

160

170

175

150

170

mgll

170

200

180

] 70

140

170

150

140

mgll

15,0

14,5

mgll

10,7

11,2

11,4

10,8 94 ,0

102,0

97,0

Νιτρ ικά Ν Ο, -

mgll

Ν ιτρώδη Ν Ο , -

mgll

Α μμων ιακά ΝΗ 4 +

mgll

ω, φ ωσφό ρος Ρ

mgll

Κάδμιο

ppb

Υδράργυρο;

Ολ οργαν. άνθρσκω;

Π!rιή:

176

104,9 109,8

111,8 104,9 101,0 109,0

98,0

102,0 105,0

ppb

mgll

[5]

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ:

ΠΟΤΑΜΟΣ: Πείρος ΝΟΜΟΣ: Αχαϊας

Α. ΕΙ ΣΑΓΩΓΗ

Ποταμός συνεχούς ροής, με νερό καθ ' όλη την διάρκεια του έτους. Πηγάζει από το όρος Ερύμανθ ος και διαρρέει την περιοχή της Δυτική; Αχαίας, εκβάλλοντας στον Πατραϊκό κόλπο

[3]. Καθ εστώς προστασίας

Δεν εντοπίσθηκαν σχετικά; διατάξεις ή μηχανισμοί.

Ανθρωπογενές περιβάλλον Η περιοχή της λεκάνης του Πείρου περιλαμβάνει

κοινότητες και εντός των ορίων της

βρίσκεται η βιομηχανική περιοχή των Πατρών. Μεγάλο τμήμα της λεκάνης καλύπτεται από αγροτικέ; καλλιέργειες Ιστορικά

[5].

λαογραφικά στοιχεία

Β. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ Οριοθέτηση λεκάνης

Η λεκάνη του Πείρου είναι η μεγαλύτερη του νο μού Αχαίας. Οριοθετείται ανατολικά από τους ορεινούς όγκους του Παναχαϊκού και του Ε ρύ μανθου, δυτικά από το όρος Μόβρη , νότια από τα όρη Σκόλις και Σκιαδοβούνι και προς βορρά βρέχεται από τον Πατραϊκό κόλπο Έκταση λεκάνης

600km' 506,8 km'

[5].

[1] [5]

Έκταση δέλτα

Δεν σχηματίζεται δέλτα παρά μόνο ένα εκβολικό περιοδικώς κατακλυζόμενο έλος αλμυ ρού υφάλμυρου νερού εκτάσεως

275

στρεμ.

[3].

Γεωλογική εξέλιξη Δεν βρέθηκαν δεδομένα Υπολεκάνες

Δεν βρέθηκαν δεδομένα Άλλοι υδάτινοι πόροι στην ευρύτερη περιοχή Ποταμοί Γλαύκος και Πηνειός. Παραπόταμοι

ΠαράπειΡος. Μη συνεχούς ροής. Συναντά τον Πείρο κοντά σπς εκβολές του .

PESCA -

Ποταμός Π είρος

Το υδρογραφ ικό δίκτυ ο είναι μέτρια αναπτυγμένο (υδρογραφική πυκνότητα ρέματα του Πείρου έχουν συνολικό μήκος

3,1) [5].

Τα

273

Το πιο σημαντικό από τα ρέματα

157 1 km [7].

είναι ο εποχιακό; χείμαρρο; Σερβίνη .

Γ. ΓΕ ΩΛΟ ΓΙ ΚΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Μ ο ρφο μετρ ικά δεδ ο μένα Μήκο ς Μ έσο υψό μετρ ο

55 km [2] μέγιστο 1000 πι, 440,5 πι [7], [5]

Μ έσο πλάτο ς

Δεν βρέθηκαν δεδο μένα

Μέγιστο πλάτος

Δεν βρέθηκαν δεδομένα

Κλίση

6 % [5]

Βάθο ς

Δεν βρ έθηκαν δεδομένα

Υψό μετ ρο διαδρομής

ελάχιστο Ο πι

[2]

Ανάγλυ φ ο

Η λεκάνη του Πείρου έχει μέσο υψό μετρο

η μέση κλίση της είναι

6%.

440

πι, υψόμετρο μέγιστης συχνότητα;

Το πεδινό τμήμα καταλαμβ άνει το

45%

150 πι,

ενώ

της συνολικής έκταση;

[5]. Δ ιά κρ ιση ζωνών Δεν βρέθηκαν δεδο μένα Σύ σταση πυθμένα ανά ζώνη

Δεν β ρέθηκαν δεδομένα Πετρ ώματα υδρολογική ς λεκάνης

Το πεδινό τμήμα της λεκάνης καλύπτεται από τεταρτογενή και νεογενή κλαστικά ιζήματα . Τα

τεταρτογενή ιζή ματα αποτελούνται από σύγχρονα; και παλαιές αποθέσεις . Οι σύγχρονε; (χάλικεξ, άμμοι) καταλαμβάνουν τα παρόχθια τμήματα του ποταμού και των παραποτάμων του. Οι παλαιές αποθέσεις συνίστανται από αργιλομαργαϊκά στρώματα με ενστρώσεις άμμων, χολικών και κροκάλων. Τα νεογενή ιζήματα, που είναι θαλάσσιας προέλευσης συνίστανται από αμμούχους αργίλους και αργιλικά; μάργες. Στο νότιο τμήμα της, η λεκάνη καλύπτεται από το φλύ σχη της ζώνης Γαβ ρό βου -Τρ ίπολη; (λεπτές στρώσεις ψαμμιτών, πηλιτών

και

κροκαλοπαγών),

ενώ

ασβ εστόλιθοι της ζώνης της Πίνδου

στο ανατολικό τμήμα

εμφανίζονται

ανωκρητιδικοί

[5].

Δ . ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Μέσο ετή σιο ύψος βροχής (rnmlέτος)

Μέσο ετήσιο ύψος βροχής της πεδινής ζώνης είναι 693 mmJέτος, από τα οποία το 67,5% εξατμίζεται, ενώ η επιφανειακή απορροή εκτιμάται σε 18% του ύψους βροχής . Η μέση θερ μοκρασία του πεδινού τμήματος ανέρχεται σε 17,8 °C [5]. Μέση μηνιαία κατανομή ύψους βροχής

178

ΕΚΘΕ

Ινστιτ ο ύτ ο Εσωτερικών Υ δάτων

PESCA -

Ποταμός Πείρος

Ε. ΥΔΡ ΟΛΟ ΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Μ έσες μηνιαίες παροχές ποταμού

8,40 mΊsec [1] 0, 19 mΊsec [1]

Μέση ετήσια παροχή

Μ έση παρ οχή θερινή ς περιόδου Χα ρ α κτη ρ ιστι κά πηγών τρο φοδοσ ίας

εισροών

Οι κυριότερα; πηγές του ποταμού είναι στις τοποθεσίες Καταράκτη; και Β αλματού ρα, ανάντι της Χαλανδρίτσας, οι οποίες τροφ οδοτούνται από το καρστικό σύστη μα του βόρειου Ερύμανθου [1]. Άλλες σημαντικά; πηγές είναι το Καλούσιο και η Χ ρυσοπηγή [5].

ΣΤ. ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΝΕΡΟΥ

Τα δεδομένα του προγράμματος «Εθνικό δίκτυο ποιότητας εσωτερικών νερών» του ΥΠΕΧΩΔΕ δεν ήταν διαθέσιμα κατά τη συγγραφή της έκθεσης. Παρατίθενται ορισμένα αποσπασματικά στοιχεία από μετρήσεις της Νομαρχιακή; Υπηρεσίας Αλιείας Αχαίας στα πλαίσια του προγράμματος. « Παρακολού θηση ποιότητας επιφανειακών νερών για διαβίωση ψαριών» .

Θέση : Πρέβεδος (μέσος ρους π. Π είρου) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ

ΡΗ

13-05-96 10-10-96 11-12-96

8,40 7,94 7,52

ΑΓΩΓΙΜΟΤΗΤΑ

(I1S/cm )

393 431 452

Π!rtή: [Νομαρχιακή Υπηρεσία Αλιειας ΑχαΤας]

Θέση : Τόσκες (μέσος ρους π. Παράπειρου) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ

ΡΗ

15-03-96 13-05-96 10-10-96 11-12-96

8,57 8,71 7,97 7,68

ΑΓΩΓΙΜΟΤΗΤΑ

(I1S/cm)

369 378 409 437

Π!rtή : [Νομαρχιακή Υπη ρεσια Αλιείας Αχαιας]

Θέση: Κ. Αχαϊά (κάτω ρους π. Πείρου) Η ΜΕΡ ΟΜΗΝΙΑ

ΡΗ

11-07-96 24-02-97

7,74 5,60

ΑΓΩΓΙΜΟΤΗΤΑ

(I1S/cm)

1081 735

Π!rι!J: [Νομαρχιακή Υπηρεσια Αλιειας Αχαιας]

Αναλύσεις των υπόγειων νερών έδειξαν ότι η πλειονότητα είναι οξυανθ ρακικού τύπου , με σχετικά υψηλές τιμές χλωριόντων και επικρατούν κατιόν το

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

Ca [5].

179

Ποταμός Πείρος

PESCA -

Ζ. ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜ ΕΝΑ

Φυτοπλαγκτόν

Δεν βρέθηκαν δεδο μένα Ζωοπλαγκτόν

Δεν βρ έθηκαν δεδομένα Α σπόνδυλη πανίδα

Δεν βρέθηκαν δεδομένα Υδρόβια και υ δ ρ οχα ρής β λάστηση

Κατά

μήκος

του

ποταμός

διαθέτει

βλάστηση

καλαμώνων :

(αγριοκάλαμο) και παρυδάτια δενδρώδη βλάστηση από Sαli"( εκβ ολές εμφανίζει βλάστηση λειμώνων :

Arundo plίιlίί (καλάμι)

Juncus Spp.

Spp .

Phrαgm ites

αustrαlis

(ιτιές), ενώ κοντά στις

(βούρλα), βλάστηση καλαμώνων:

και βλάστηση θαμνώνων από TαmαrΊX Spp . (αρ μυ ρίκια)

[3].

Δεν βρ έθηκαν δεδο μένα για την υδρόβια βλάστηση . Ορνιθοπανίδα

Δεν βρέθηκαν δεδομένα Λοιπά είδη πανίδας

Δεν β ρέθηκαν δεδομένα Ιχθυοπανίδα Κοινή Ονομ.

Οικογένεια/Είδοξ

Βιότοπ. Οικ.απαιτ, ΚατlΕνδ Καθεστώς πρ ο στ ασίας Οδηγία

Σύμβ.

ΟΙΚΟΤ. Βέρνης

Κόκ. Βιβλίο

CΥΡrίnίdae lLeucΊScus

cephalus lBarbus peloponnesius ι

μπούλκα

ΓΛ

ΛΙ-ΡΕ

ΚΟ

μπριάνα

ΓΛ

ΡΕ

ΒΑ

ΡΕ-ΛΙ

ΚΟ

Τ-Απ.Τ. Π, ν

ΠΙ

Τ-Απ.Τ.

Bl ennίidae

ΙS:alariafluviatilΊS Πn:ι!l:

!ποταμοσαλιάρc ΓΛ-ΥΦ

ΠΙ

[4]

Βιότοπος: ΓΛ~ΓλυKά νερά, Υφ-Υφάλμυ ρα νερά, EY~Eυρύαλo, ΔI~Διάδρoμo

Οικολογικές απαιτήσεις : Λί-Λιμνόφιλο, P E~Pεόφtλo, EΛ~Eλόφtλo Κατανομή/τύπος ενδημισμού:

ΣY~Σύστημα,

EΛ~Eλλάδα,

BA~B αλKανική ,

KO~KoσμoπoλΙΤΙKό,

EI~Eισαχθέν

Καθεστώς προστασίας:

- Κοινοτική Οδηγία για τους οικότοπους (92/43IEEC) Παρ άρτημ α 11: είδη η διατή ρηση των οποίων επιβάλλει τον καθορισμό ειδικών ζωνών διατήρησης Παράρτημα Ιν: Είδη που απαιτούν αυστηρή προστασία

* ~ είδ ος προτεραιότητας για προστασία

Συνθήκη της Βέρνης

(Council of Europe, 1979. Convention Wildlife and Natura1 Habitats

Παράρτ η μα

[80

11: Αυστηρώς προ στατευό μενα

οτι

the

Conserνation

of European

είδη

Ε ΚΘΕ - Ινστ ιτούτ ο Εσωτε ρικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμ ό ς Πείρ ος

Παράρτημα ΠΙ: Προστατευόμενα είδη των οποίων η εκμετάλευση απαιτεί ρυθμιστικά μέτρα

- Το κόκκινο βιβλίο των απειλούμενων σπονδυλοζώων της Ελλάδας: Τ= Τρωτό, Κ= Κινδυνεύον, Α= Απειλούμενο , Απ.τ.= Απειλούμενο τοπικά 1

= Παλαιότερα γνωστό σαν Barbus meridionalίs.

Η. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΧΘΥΟΠΛΗΘΥΣΜΩΝ- ΑΠΕΙΛΕΣ

Σε σχετικά πρόσφατες δειγματοληψίες διαπιστώθηκε ότι το είδος

Leuciscus cephalus,

που

είναι ευάλωτο σε ελάττωση της παροχής και του όγκου του νερού, εξακολουθεί να υπάρχει, όμως η απουσία μεγάλων κλάσεων ηλικίας από τα δείγματα υποδηλώνει οικολογική διαταραχή που πιθανόν να σχετίζεται με την υπεράντληση νερού. Ωστόσο τα δεδομένα στηρίζονται σε μικρό αριθμό δειγμάτων και δεν είναι συμπερασματικά.

Θ . ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΑΝΗ Χρήσεις γης στο νομό Αχαίας Έκταση

Χρήσεις

Δάση

Βοσκότοποι Καλλιέργειες

Γυμνή, βραχώδης Οικισμοί, έργα, κλπ. Λίμνες, υγρότοποι , ΣΥΝΟΛΟ

ll!rill:

(Ha)

172170 35797 115389 6806 2985 478 333625

Ποσοστό

52 11

35 2 Ο Ο

100,0

[6]

Ι. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΑΝΗ Οικονομικές δραστηριότητες στο νομό Αχαίας σαν ποσοστό στο

ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, σε σταθερές τιμές

προϊΟΝ (εκατ, δρχ)

ΤΟΜΕΑΣ

ΠΟΣΟΣΤΟ

1647 4471 7087 13205

Πρωτογενής Δευτερογενή ς Τρ ιτογενής

ΣΥΝΟΛΟ Π!rm:

1970 (έτος 1994) 12,5 33,8 53,7 100,0

16]

ΙΑ. ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΤ ΑΜΙΑ ΖΩΝΗ

ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΕΙΣ

Κατηγορία χρήσεων

Αλιεία

Άρδευση

&:1 &:1

Τουρ . Αναψ .

Ύδρευση Ο Βόσκηση Ενέργεια !!nlli: [Ι], [2], [3), [Περιφέρεια Δυτ. Ελλάδας]

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

Απορρίψεις Αμμοληψία

&:1 &:1

Τεχνικά έργα &:1 Άλλο Ο

181

PESCA -

Ποταμός Π είρο ς

Επιβαρύνσεις

ΒΑΘΜΟΣ

...... ...........~P..~σ~~~. ........ ........•••. Αλιεία .... ...................... -...

~p~.~:'J?lJ

...... ......•••. ....-..--.....

..........._............

._Τ():'JΡ:_~.~Υ~'f~. _

.......

........ ......

.............................

............ ..._...

_!3.~~?lJ ........_ ...............

.:y.§p ~?lJ__ __

__ _ ._ .......__..........

-----....

μέτρια

σοβαρή ..... ..........._._-_..- _......

.......

_--.._........._•..

.... .....

.......

.._....

_.....

..- ......_...

_..

_.........._.. __.._.... .- ........................-......._....._......_............. .. .........._..- .............................. .............................._......................... + .,. .................... ......................... ................................ ................. ...................... . ........ ..... ..... ... .... ................................. + ................................ .......................... .......... .Λfιf:I()~lJΨ.i.(l . . . . .. ..................... ............................................ ................... ......•.._...,................ ........... Τεχν ικά έργα + .§ΥέΡΎ~Ι(l

.........••••

..................... ..............

Απορρίψεις ....... ...

f!JJlli: (1], [21. [31 .IΠεριφερεια Δυτ,

ΙΒ.

ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑΣ

............. . .. . ........... -----

..................................

Ελλάδας]

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ

.........•

. ........

....

-..

......._......._.... .......•..__..._.............__......

_._ ....._.. _._-..._._.. _-_.. ...._ ..... __ _ .._ _---_._.........-- _ _ .._._.... _.. ..__._-_..... +_-_......_ ... .........._- _ _...- _ ._--_._....... _---_....__ ... ....__

+ __...... .._-- f---.........- - - ... ._...- .............. ......._.. .....- ........._..._ .._..... ~

ελάχιστη

ΤΗΣ

ΧΡΗΣΕΩΝ

ΟIΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

ΚΑΙ

ΤΩΝ

ΚΑΙ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

ΤΟΥΣ

ΣΤΟ

ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

Άρδευση.

Γίνεται έντονη υδροληψία νερού από τον Πείρο

για αρδευτική χρήση .

Προβλέπεται η κατασκευή δύο αρδευτικών ταμιευτήρων στις περιοχές Θ εριανού (Πείρος)

και Αστερίου (Παράπειρ ος) με συνολικό απολήψιμο δυναμικό

160

106 m'.

Αυτό

σημαίνει πωξ, όπως και σε άλλους ποταμούς που έχουν κατασκευασθεί αρδευτικοί ταμιευτήρες, η θερινή παροχή στις περιοχές κατάντη των φ ραγμάτων θα γίνει ασυνεχής και θα ελαχιστοποιηθεί το καλοκαίρι. Ρύπανση . Τυροκομική μονάδα στην περιοχή Βαλματούρα δίνει μεγάλα ρυπαντικά φο ρτία .

Ρύπανση

επίσης

δημιουργούν τα

απόβλητα οικισμών και διάφορες

κτηνοτροφικές

μονάδες. Α μ μοληψίες

Τεχνικά έργα διευθέτησης ροής

f!JJlli: (11. [2], [31.IΠεριφ. Δυτ. Ελλάδας)

ΙΓ. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΛΙΕΙΑΣ

Δεν διενεργείται αλιεία παρά μόνο τοπικά με παράνομα εργαλεία (φλόμος κλπ .), Θεσμικό πλαίσιο αλιείας

Μονάδες εκτροφής υδρόβιων οργανισμών με χρήση νερών του ποταμού Δεν αναφέρθηκαν. Αλιευτικοί Συν/μοί

Σύλλογοι

Δεν υπάρχουν .

182

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσω τερικών Υ δ άτων

PESCA -

Ποταμός Πεiρoς

Διενέργεια εμπλουτισμών

Δεν αναφέρθηκαν.

ΙΔ. ΜΕΛΕΤΕΣ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΆ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΦΟΡΕΑΣ

ΤΙΤΛΟΣ

ΛΙΑ

ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΕΤΟΣ

ΚΟΣΤΟΣ

1999

8000000

ΦΟΡΕΑΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ

ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝ Α ΕΝΔ ΗΜΙΚΑ

ΕΙΔΗ ΨΑΡΙΩΝ ΤΟΥ ΓΛΥΚΟΥ -ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

ΝΕΡΟΥ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ Ι

ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑ Ι

ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ-

ΕΡΕΥΝΩΝ

ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕ ΙΑ Ε ΡΕΥΝΑΣΚΑΙ ΤΕΧΝΟ ΛΟ ΓΙ ΑΣ

ΚΑΤΑΝΟΜΗ, ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΥΠΟ Υ ΡΓΕΙΟ

1996

ΔΙΑΧΕΙ ΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ - ΕΜΠ·ΙΓΜΕ·ΚΕΠΕ

ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΠΟΡΩΝ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ

ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΤΩΝ

- ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

ΕΛΛ ΗΝ ΙΚΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΩΣ

ΒΙΟΤΟΠΩΝ ·

ΦΥΣΙ ΚΩΝ Π ΟΡΩΝ

ΥΓΡ ΟΤΟΠΩΝ

1994

ΙΕ. ΦΟΡΕΙΣ ΠΟΥ «ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ» ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Όνομα φορέα

Μέθοδολογία

ω.αίσιο

Πρόγρ.παρακολούθησης

Νο μαρχία Αχαϊας

ποιότητας επιφ . νερών για

Υπηρεσία Αλιείας

διαβίωση ψαριών

ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ/ση

εσωτερικών νερών

Τμήμα Νερών

αναλύσεις 2

Εθνικό δίκτυ ο ποιότητας

Περιβάλ. Σχεδιασμού,

Δειγματοληψίες

Αρ. απασχ/νων

Μηνιαίες μετρήσεις

και δειγματοληψίες

φυσΙκών παραμέτων 4

(Κεντρ.Υπηρ .)

ι Σε εφαρμογή της Οδηγίας 78/659/18-7-1978 της ΕΕ "περί ποώτητας των νερών που προο ρίζονται για διαβί ωση ψαριών γλυκών νερ ών" .

2 Το πρόγραμμα μετρήσεων έχει εφαρμοσθεί σε περιορισμένη κλίμακα με δειγματοληψίες στον Πείρο και τον παραπόταμό του Παράπεφο.

Έναρξη : 1996. Π ρόσφατα το πρόγραμμα προσαρμόστηκε στο Ευ ρωπαϊκό δίκτυο Eurowaternet, ώστε να είναι συμβατό με τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Θέσεις δειγματοληψιών: (1) Ανάντι εκβολών, (2) Εκβολές. Οι αναλύσεις γίνονται σε κατά τόπους εργαστήρια του Γενικού Χημείου του κράτους ή άλλα κρατικά εργαστή ρια.

ΙΣΤ.

ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

ΦΟΡΕΙΣ

ΣΥΛΛΟΓΟΙ

ΠΟΥ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΟ

ΣΥΣΤΗΜΑ Δεν αναφέρθηκαν.

ΙΖ.

ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

ΠΟΥ

ΕΧΟΥΝ

ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΕΙ

ΜΕ

ΣΚΟΠΟ

ΤΗΝ

ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ

Οι μέχρι σήμερα εκτελεσθείσεξ αλλά και οι σχεδιαζόμενες ενέργειες αποσκοπούν στην αρδευτική μόνο αξιοποίηση του ποταμού και επηρεάζουν αρνητικά τα οικοσυστήματα . ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

183

PESCA -

Ποταμός Πείρος

ΙΗ. ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ Υπεράντληση .

ΙΘ .

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Γεωμορφολογικά, βιολογικά και οικολογικά χαρακτηριστικά

Ποταμός συνεχούς ροής, με νερό καθ' όλη την διάρκεια του έτους. Πηγάζει από το όρος Ερύ μανθος και διαρρέει την περιοχή της Δυτ. Αχαίας, εκβάλλοντας στον Πατραϊκό κόλπο χω ρίς ουσιαστικά να σχηματίζει δέλτα παρά μόνο μία μικρή βαλτώδη έκταση . Οι κυριότερες πηγές του είναι στις τοποθεσίες Καταράκτης και Βαλματούρα, ανάντη της Χαλανδρίτσας, οι

οποίες τροφοδοτούνται από το καρστικό σύστημα του βόρειου Ερύμανθου. Στην κοιλάδα του Πείρου υπάρχουν μεγάλες καλλιεργούμενες εκτάσεις και γίνεται έντονη υδροληψία για αρδευτική χρήση . Προβλέπεται η κατασκευή δύο αρδευτικών ταμιευτήρων στις περιοχές Θεριανού και Αστερίου που προφανώς θα επηρεάσουν την παροχή του ποταμού.

Ο Πείρος δεν έχει αλιευτική σημασία. Από ιχθυολογική άποψη, έχει πιστοποιηθεί η παρουσία δύο

κυπρινοειδών.

Σχεδόν

τίποτα

δεν

είναι γνωστό

για τα

υπόλοιπα

στοιχεία

του

οικοσυστή ματος . Προτεινόμενα έργα

ενέργειες

Τα υπάρχοντα υδρολογικά και βιολογικά δεδομένα είναι ελλιπή είναι δεν είναι αξιολογήσιμα για την εξαγωγή συμπερασμάτων και προτάσεων.

Αναφορές

[1] Υπου ργείο

Ανάπτυξης

(1996).

Σχέδιο προγράμματος διαχείριση; των υ δατικών πόρ ων της

χώ ρας . ΕΜΠ-ΙΓΜΕ-ΚΕΠΕ, Αθήνα, σελ.

[2]

Κουσουρής, Θ .

(1997).

335 και 4 Παραρτήματα .

Για τις λίμνες, τις λιμνοθ άλασσες, τα ποτάμια και τους άλλους

υγρότοπους της χώρας. Στο : "Βιώσιμη Ανάπτυξη με την Περιβαλλοντική Αγωγή". Νο μαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αιτωλοακαρνανίας, Μεσολόγγι, σελ.

[3]

Ζαλίδηξ, Χ. Γ.

& Μαντζαβέλας, Α . Λ . (Συντονιστές έκδ οσης)

100-163. (1994). Απογραφή

των

Ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πόρων (Πρώτη προσέγγιση) . Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων (ΕΚΒΥ) .

[4] Οικονόμου,

587 σελ.

Α. , Μπαρμπιέρι, Ρ. , Νταουλάς, Χ., Ψαρράς, Θ . , Στουμπούδη , Μ . , Μπερταχάς,

Η. , Γιακουμή, Σ.

& Πατσιάς, Α. (1999). Απειλούμενα ενδημικά είδη ψαριών του γλυκού

νερού της Δυτική; Ελλάδας και Πελοποννήσου

- κατανομή, αφθονία, κίνδυνοι και μέτρα 341 και 4 Παραρτήματα. Διαμαντοπούλου & Π. Δασκαλάκη; (1 994).

προστασίας. ΕΚΘΕ (πρόγραμμα ΠΕΝΕΔ) , σελ.

[5]

Βουδούρης, Κ., Κρεσταινίτης Π., Π .

Υδρογεωλογικές και υδροχημικές συνθήκες της λεκάνης του Πείρου ποταμού (Ν .

Αχαίας) . Πρακτικά 20υ Υδρογεωλογικού Συνεδρίου, Πάτρα

24-28 .11.1993, Αθήνα 299-

310.

184

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Ε σ ωτε ρ ικών Υδάτων

PESCA -

[6]

Πανταζής

Α.

και

συν.

(1999).

Χωροταξικό

σχέδιο

Περιφέρειας

Π οταμός Πείρ ο ς

Δυτ .

Ελλάδας.

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον, ΥΠΕΧΩΔΕ, Α ' Φάση.

[7]

ΡΙΑΝΕΤ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Α .Ε .

Μάϊος

ΕΚΘΕ

Ειδική

Περιβαλλοντική

ΕΠΕΜ Ε.Π,Ε,

ΟΙΚΟΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ο. ε .

& Μελέτη Οργάνωσης της Διακίνηση; Επισκεπτών Περιοχής Ορεινού Όγκου ΧΕΛΜΟΥ - ΒΟΥΡΑϊΚΟΥ. Β' φάση, Πάτρ α,

(1999).

Μελέτη

1999.

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

185

Π ΕΡ ΙΠΤΩΣΗ Μ ΕΛΕΤΗΣ:

ΠΟΤΑΜΟΣ : Γλαύκος ΝΟΜ ΟΣ : Αχαϊας

Α . Ε Ι ΣΑΓΩΓΗ

Πηγάζει από το Παναχαϊκό όρος διαρρέει την περιοχή της Δυτ. Αχαίας και εκβάλλει στον Πατραϊκό κόλπο . Οι πηγές τροφοδοτούνται από το καρστικό σύστημα του βόρειου Ερύ μανθου . Το κατώτερο τμήμα του ποταμού ξηραίνεται το καλοκαίρι εξαιτίας υδροληψιών

[3]. Καθ εστώς προστασίας Δεν εντοπίσθηκαν σχετικέ; διατάξεις ή μηχανισμοί. Ανθρωπογενές περιβάλλον Ιστορικά

λαογραφικά στοιχεία

Β. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ

V ΔΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ

Οριοθ έτηση λεκάνης

Η λεκάνη του ποταμού Γλαύκου εκτείνεται νοτιοανατολικά της Πάτρας και αποτελεί το κύριο

απόθεμα υπόγειων νερών της πόλης. Τα τελευταία χρόνια παρ ατηρ είται μία συνεχής μείωση του επιπέδου του υδροφόρου ορίζοντα σαν αποτέλεσμα της ξη ρασίας και της υπεράντλησης

[8]. Έ κτα ση λεκάνης

165 krn' [1]

'Ε κτα ση δ έλτα Γεωλογική εξέλιξη Υπολεκάνες Άλλο ι υδ άτινο ι πόροι στην ευρύτερη περιοχή

Παραπόταμοι

Δεν υπάρχουν σημαντικοί παραπόταμοι παρά μόνο ρέματα. Έχουν καταγραφεί συνολικό μήκος

336,3 krn [10].

Γ. ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Μορφομετρικά δεδομένα Μήκος

25 krn [2], [3]

ρέματα με

P ES CA -

μέγιστο

Υψόμετρο διαδρομής

900 m, 723 m [10]

Μέσο υψόμετρο

ελάχιστο Ο

Ποταμός Γλαύκος

m [2], [3]

Μέσο πλάτος Μέγιστο πλάτος

7,5 % [10]

Μέση κλίση Βάθος Ανάγλυφο Δ ιά κ ρ ιση ζωνών

Σύσταση πυθμένα ανά ζώνη Αναλογία πετρωμάτων που συνθέτουν την υδρολογική λεκάνη

Αναλογία

Πετοώιιατα

καοστικοί l1εσQ(ωικοί ασβεστόλιθοι νεονενεία αλο;;Βιακέc απoθέσειc lliroi: 18J

32% 22%

Δ. ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Μέσο

ετήσιο ύψος βροχής (mmlέτος):

Ανάλυση των δεδο μένων των κατά τη δεκαετία

' 82-' 92,

6 10 (1982-92) από 730 (1931-92) που παλαιότερα . [8] βροχοπτώσεων τα τελευταία 60 χρόνια έδ ειξε μείωση

ήταν μόνο

με παράλληλη μείωση της απορροής, που εντάθηκε λόγω τη ς

εντατική; υ δροληψίας . Η έναρξη της μείωσης της στάθμης του υδροφ όρ ου συμπίπτει με την αύξηση απόλη ψης νερού από το Δήμο της Πάτρας

(1984-86) [8].

Μ έση μηνιαία κατανομή ύψους βροχής

Τα δεδο μένα του μετεω ρολογικού σταθ μού της Πάτρας (ΕΜΥ) για την περίο δ ο 1982-1993 δείχνουν ότι το 77 % των βροχοπτώσεων λαμβάνει χώρα το φθινόπωρο και το χειμώνα . Ωστό σο, έχει παρατη ρηθεί μία μετατόπιση των β ροχοπτώσεων από το φθινόπωρο - χειμώνα προς την άνοιξη

- καλοκαίρι. [8]

Ε. ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

39 Χ

Ετήσια απορροή:

106 m'

[4] (μέχρι τη θέση Κουρνάμπελο)

Μέσες μηνιαίες παροχές ποταμού (mΊsec)

Θ έση Κουονάμπελο Ι πεοίοδοτ 1955-1966 Ι αν .

1,8 1,7 1,5 1,2 1,0 1,1

φεΒ. Μαο .

ΑΠΩ . Μαϊ. Ιούν .

Ιουλ.

Αυν . Σεπτ. Οκτ,

Νο ε . Δεκ.

0,9 0,8 0,9 1,0 1,2 1,7

lliroi: [41 ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερ ικών Υδάτων

187

PESCA -

Ποταμ ός Γλαύκο ς

1,22 m'lsec [4] (θέση Κουρνάμπελο)

Μέση ετήσια παροχή :

Χαρακτηριστικά πηγών τροφοδοσίας -εισροών

Κατά μήκος της κοίτης του Γλαύκου, μία σειρά μόνιμων πηγών με ελάχιστη θερινή παροχή

200 m'lh , έχουν αποξη ρανθεί τα τελευταία χρ όνια . Ανάμεσα σε αυτές ήταν και η πηγή του Ρωμανού (σε υψό μετρ ο 446 m και παροχή 70-60 m'lh), που χρησιμοποιούταν κατά τους Βυζαντινού; χρόνους για την ύδρευση της Πάτρας. [8] ΣΤ. ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΝΕΡΟΥ

Υπάρχει μία συνεχής μείωση της ποιότητας του υπόγειου νερού της λεκάνης του Γλαύκου , που είναι αποτέλεσμα της ξηρασίας και της υπεράντλησης. Η χημική ανάλυση των υπόγειων νερ ών σε

μηνιαία

βάση

κατά το διάστη μα

συγκεντρώ σεων ιόντων, ιδίως του

1990-92 έδειξε μία ισχυρή αύξηση των

Cl', που υποδηλώνει υφαλμύρωση [8].

Ένα άλλο αποτέλεσμα της ξηρ ασίας είναι η δη μιου ργία ζωνών στάσιμου νερού (μικρά έλη) κατά μήκος της κοίτης του ποταμού . Η έλλειψη βροχοπτώσεων, οι υψηλές θερ μοκρασίεξ, η ηλιακή ακτινοβολία και η συγκέντρωση ρυπαντών δημιουργούν επιτάχυνση των βιολογικών διεργασιών, εξάντληση του οξυγόνου και μεγάλες συγκεντρώσει; φωσφορικών και νιτρικών στα μικρά αυτά έλη. Ταυτόχρονα αναπτύσσονται μεγάλε; συγκεντρώσεις κυανοφυκών και χλωρ οφυκών,

Λόγω της πτώσης της επιφάνειας του υδροφόρου που

συνδεδεμένος με τα έλη , οι ρυπαντές και τα κυανοφύκη τον υπόγειο υδροφορέα

- χλωροφύκη

είναι υδραυλικά

περνάνε και μολύνουν

[8].

Ζ. ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ - ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Φυτοπλαγκτόν

Δεν βρέθηκαν δεδομένα. Ζωοπλαγκτόν Δεν βρέθηκαν δεδομένα . Ασπόνδυλη πανίδα

Δεν βρέθηκαν δεδ ομένα . Υδρόβια και υδροχαρής βλάστηση

ποταμός

διαθέτει

βλάστηση

καλαμώνων :

παρυδάτια δενδρ ώ δη βλάστηση από

Phraglllites australis (αγρ ιοκάλαμο) και Platanus orientalis (πλατάνια) και Salίx spp. (ιτιέξ) ,

Κατά μήκος μεγάλου τμήματος των όχθεων υπάρχουν θαμνώνες αείφυλλων πλατύφυλλων :

QlIercus coccifera (πρίνοι), Pistacia lentiscus (σχοίνοι) και δάση κωνοφόρων Jlalepensis (χαλέmος πεύκη) , και Ab ies cephalonica (κεφαλληνιακή ελάτη) . [3]

από

Pinus

Ορνιθοπανίδα

Λοιπά είδη πανίδας

188

ΕΚΘ Ε - Ινστιτούτο Εσωτερ ικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Γλαύκος

Ιχθυοπανίδα Κοινή Ονομ.

Οικογένεια/Είδο τ;

Βιότοπ.

Οικ.απαιτ. Κατ!Ενδ Καθ εστώς προστασίας Οδηγία

Σύμβ.

Κόκ.

Ο ικοτ,

Β έρνης

Βιβλίο

Π ,ν

πι

Τ-Απ.τ.

Cyprinidae lBarbus p e/oponn esius

μπριάνα

ΡΕ

ΓΛ

ΒΑ

Il!ri!l: [51 Βιότοπ ος: ΓΛ=Γλυκά νερά, γφ=γφάλμυ ρα νερά, Εγ=Ευρύαλο , Δ! =Δ ιάδρο μο Οικο λογικ ές απαιτήσ εις: Λ !=Λιμνόφιλο, ΡΕ=Ρεόφιλο, ΕΛ=Ελόφιλο

Καταν ομή /τύπο ς ενδη μισμού :

Σγ=Σύ στημα ,

ΕΛ=Ελλάδα,

Β Α=Β αλκανική ,

ΚΟ=Κοσμοπολιτικό,

Ε! =Εισαχθέν

Καθ εστώς προστασία ς:

Κοινοτική Οδηγία για τους οικότοπου;

(92/43IEEC)

Παράρτημα Π : είδη η διατήρηση των οποίων επιβάλλει τον καθορισμό ειδικών ζωνών διατήρησης Παρ άρτημα Ι Υ : Είδ η που απαιτούν αυστηρή προστασία

• = είδ ος προτεραιότητας γ ια προστασία (Counci! of Europe, 1979; Convention Wildlife and Natural Habitats

Συνθήκη της Β έρνης

οτι

the

Conserνation

of European

Παράρτημα Π : Αυστηρώς προστατευόμενα είδη

Παράρτημα ΠΙ : Προστατευόμενα είδη των οποίων η εκμετάλευση απαιτεί ρυθμιστικά μέτρα

- Το

κόκκινο βιβλίο των απειλού μενων σπονδυλοζώων της Ελλάδας: Τ= Τρωτό, Κ= Κινδυνεύον, Α= Απειλούμενο , Απ.Τ.= Απειλού μενο τοπικά

Ι = Παλαιότερα γνωστό σαν Barbus Ineridiona/is .

Η. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΧΘΥΟΠΛΗΘΥΣΜΩΝ

- ΑΠΕΙΛΕΣ

Δεν υπάρχουν ποσοτικά δεδο μένα για αξιολόγηση της κατάσταση; των ιχθυοπλη θυ σμών.

Θ. ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΆΝΗ Χρήσεις γης στο νομό Αχαϊας Έκταση

Χρήσεις Δάση Β οσ κότοποι

Καλλιέργε ιες

Γυμνή, β ραχώ δης Ο ικισ μοί, έργα, κλπ. Λίμν ες,υγρότοπ οι ΣΥΝΟΛΟ

!1!rL!i:

(Ha)

172170 35797 115389 6806 2985 478 333625

Ποσοστό

52 11 35 2 Ο Ο

100,0

[9J

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

189

PESCA -

Πο ταμό ς Γλαύκο;

Ι. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΑΝΗ Οικονομικές δραστηριότητες στο νομό Αχαίας σαν ποσοστό στο ακαθ άριστο εγχώριο προϊόν, σε σταθ ερ ές τιμές 197θ (έτο ς

Π ρωτογενής

12,5 33,8 53,7

132θ5

10θ,0

Τριτογενής ΣΥΝΟΛΟ

ΠΟΣΟΣΤΟ

1647 4471 7087

Δευτερογενή;

Π!rm:

Ι.

προϊΟΝ (εκατ, δ ρχ)

ΤΟΜ ΕΑΣ

1994)

191

Ι Α. ΧΡ ΗΣΕ ΙΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗ Ν ΠΟΤ ΑΜΙΑ ΖΩΝΗ

ΕΠΙΒΑργΝΣΕ ΙΣ

Κατηγορία χρήσ εων

Αλιεία

Ύδρ ευση

Πηγ έο ;

[Π εριφέρεια Δυτ. Ελλάδας]

[81,

Ά ρδευση Βόσκηση

Τουρ . Αναψ .

Απορ ρίψεις

Αμμοληψία

Ο Ενέργεια

0' 0'

Τεχνικά έργα Βιομ. χρήση

0' 0'

Επιβ αρύνσεις ΒΑΘΜΟΣ

Χρήσεις

..... ...................... ............... ....... ............... ~

σοβαρή Αλιεία ......_......

μέτρια

................. ..... -.... ..................__._-_._.............._. __........._ . ........... +............ . .. __ _. .....-

ελάχιστη

.............................

... ... _.......

r ··-······-·······-- - --·- ··············--··-·-······ __ _ . _-*_.... . . .. . . .... .... -----_... . __...... _.I.2.:'!p:...=.Λ~((ψ ·. ___ ..__._ -._.. . ___._..._ ._...__ _ .- _-_. __ _.._... + ~Y.QP.fΞ:'!<J!l_. __. ._ .... . _-_._..---_ ......_._._._ _._---- + _._ __. _ _-_.-_ ........ _ .. _ . EY.~ειιι . _-_ _ __ ... ..... .. .. + _._._+....___ _......_ ... _ . Α:ι.ι:.2.Ρ.J>ί.'!'fΞ~ ..._ .._ _ _ _---_._ .._ _ __.__ _ __.. _ .._. ..._ .. ...- _ _._- _._ + ···Μ···_··_·· ·· · · ··

Λf>..δ.fΞ:'!~__

_ •••

!3.9 σ 19.1<JΙΙ

.... ··_ _ _

.-...

•••• _

• • • ••••

••• _ _ •• _ - _ . _ - - - - - - _ • •

....

" '-

........

.._--..

------

.....

· · · · ··· Μ Μ . _

..........

........_--.... ..............•.

.....

...... .

.....•.._...... .......•

...._----------_._

.......

- -----

·· · .Μ·· · · ··

•••··•••••••_••••··••••·_••_.•_ ..

....................

...

......

................ ....... ...... ..........•......_...

....... ...

Δμl:!οληψία

........................." ..................

·····_······_·_••

•

...

....

...

~._._

.........

_ - -_.-

......._.......

.... .

--._..

Τεχνι κά έργα

Π!rιfς:

ΙΒ.

[81,

[ Περιφε ρεια Δυτ. Ελλάδαςl ,

ΠΟΙΟTlΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑΣ

(2)

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ

ΤΗΣ

ΧΡΗΣΕΩΝ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

ΚΑΙ

ΤΩΝ

ΚΑΙ

ΕΠΙΠΤ ΩΣΕΩΝ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΤΟΥΣ

ΣΤΟ

ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

Ά ρδευ ση

- Ύδ ρευση.

Λήψη νερού για άρδευση και ύδρευση οδηγεί σε εποχιακή ξή ρανση του

κατώτερου τμήματος του ποταμού . Το συνολικό ποσό υπόγειου νερού για ύδρευ ση έχει

διπλασιαστεί τις τελευταίες δύο δεκαετίεξ, φθάνοντας τα 15,6 χ 106m το χρόνο . Το συνολικό 3 ποσό νερού για άρδευση , ύδ ρευση και βιομηχανική χρήση ανέρχεται στα 30 χ 106 m το 3

χρόνο

[8].

Α μ μοληψία. Γίνεται αμμοληψία σε ευρεία έκταση .

ΠαραΥωγή ενέ ΡΥειας. Στη ροή του ποταμού λειτου ργεί μικρός υδροηλεκτρικόξ σταθ μός, που δη μιουργεί ασυνέχεια στην παροχή .

190

ΕΚΘ Ε

Ιν στ ιτούτ ο Εσωτερ ικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Γλαύκο ς

Τεχνικά έργα. Τμή μα του ποταμού έχει ευ θυγραμμισθεί και έχουν δη μιουργηθεί αναχώματα για τον έλεγχο των πλη μμύρων.

Ρύπανση . Υπάρχει ση μαντική επιβάρυνση από ση μειακές και μη σημειακές πηγές ρύπανσης . !!Jrdς:

[8],

[Π εριφ έρ εια Δυτ. Ελλάδας]

Ι Γ. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΛΙΕΙΑΣ Θ εσμικό πλαίσιο αλιείας

Δεν διενεργείται αλιεία. Μονάδ ες εκτ ρ ο φής υδρ όβιων οργανισμών μ ε χρήση νερών του ποταμού Δεν υπάρχουν . Αλιευτικοί Συν/μοί

Σύλλογοι

Δεν υπάρχουν . Διενέργεια εμπλουτισμών

Δεν έχουν αναφερθεί εμπλουτισμοί.

Ι Δ. Μ ΕΛ ΕΤΕΣ

ΕΡΕΥΝ ΗΤΙ ΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜ ΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦ ΟΡ ΟΥΝ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΤΙΤΛΟΣ

Α/Α

ΦΟΡΕΑΣ Δ Ι ΕΝΕΡΓΕ ΙΑΣ

ΕΤ ΟΣ

ΚΟΣΤΟ Σ

ΦΟΡ Ε Α Σ Χ ΡΗΜΑΤΟ ΔΟΤΗΣΗΣ

ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ

ΕΝΔΗΜΙΚΑ Ε Ι ΔΗ ΨΑΡΙΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ

ΤΟΥ ΓΛ ΥΚΟΥ ΝΕΡΟΥ ΤΗΣ

ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ

ΕΘΝ ΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΑΛΑΣΣ!ΩΝ ΕΡ ΕΥΝΩΝ

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ -

Ι999

8000000

ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑ ΤΕ ΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣΚΑΙ

ΚΑΤΑΝΟΜΗ, ΚΙΝ ΔΥΝΟΙ

ΤΕΧΝΟΛΟ ΓΙΑΣ

ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΔIΑΧΕ ΙΡIΣΗΣ ΤΩΝ

ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟ ΡΩΝ ΤΗΣ

ΕΜΠ -ΙΓΜΕ-ΚΕΠΕ

1996

ΥΠΟΥΡΓ ΕΙΟ

ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΧΩΡΑΣ

ΕΛΛΗΝ ΙΚΟ ΚΕΝΤ ΡΟ ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΒΙΟΤΟΠΩΝ ΩΣ ΦΥΣ ΙΚΩΝ ΠΟ ΡΩΝ

Ι9 94

ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ

Ι Ε. ΦΟΡ ΕΙΣ ΠΟ Υ «ΠΑ ΡΑΚΟΛΟΥΘ ΟΥΝ» ΤΟ ΣΥΣ ΤΗΜ Α Πλαίσιο

Μεθοδολογία

ΥΠΕΧΩΔΕ , Δ1ση

Εθνικό δίκτυ ο

Μην ιαίες μετρή σεις και

Περιβάλ. Σχεδιασμού,

ποιότητας εσωτερικών

δειγματοληψίες

νερών ι

φυσ/κών παραμέτρων 2

Όνομα φορ έα

Τμήμα Νερών

1 Έναρξη: Ι 996. Π ρόσφατα το πρόγραμμα προσαρμόστηκε στο Ευρωπαϊκό δίκτυο

Αρ, απασχ /ν ων

3 (Kεvτρ . Υπηρ .)

Eurowaternet,

ώστε να είναι συ μβατό με τις απαιτήσεις της ΕυρωπαϊκήςΈνωσης.

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

191

PESCA 2 Θέση

Πο ταμός Γλαύκος

δειγματοληψιών: ( 1) Εκβολές. Οι αναλύσεις γίνονται σε κατά τόπους εργαστήρια του Γενικού

Χημείου του κράτουξ ή άλλα κρατικά εργαστή ρια.

Ι ΣΤ. ΟΡΓΑΝΩΣΕΙ Σ

ΦΟΡ ΕΙΣ

ΣΥΛΛ ΟΓΟ Ι ΠΟΥ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΟ

ΣΥΣΤΗΜΑ Δεν αναφέρ θηκαν,

ΙΖ.

ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

ΠΟΥ

ΕΧΟΥΝ

ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘ Ε Ι

ΜΕ

ΣΚΟΠΟ

ΤΗΝ

ΑΞ ΙΟΠΟ ΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ

Ευθυγράμμιση κοίτης, με αμφιλεγόμενο οικολογικό αποτέλεσμα.

ΙΗ. ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

1. 2.

Ι Θ.

Υπεράντληση Ρύπανση

ΑΞ ΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ

ΠΟΤΑΜΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ

Γεω μο ρ φ ολογικά, βιολογικά και οικολογικά χαρακτη ρ ιστικά

Πηγάζει από το Παναχαϊκό όρος και διαρρέει την περιοχή της Δυτ. Αχαίας. Οι πηγές τροφοδοτούνται από το καρστικό σύστημα του βόρειου Ερύ μανθου . Το κατώτερο τμήμα του ποταμού ξηραίνεται το καλοκαίρι εξαιτίας υδροληψιών. Ουσιαστικά δεν υπάρχει πληροφορία γ ια το φυσικό περιβάλλον. Πρ οτεινόμενα έργα

ενέργειες

Δεν υπάρχουν στοιχεία για το φυσικό περ ιβάλλον με βάση τα οποία είναι δυνατή η δ ιατύπωση προτάσεων.

Αναφ ο ρές

[1] Υπουργείο Ανάπτυξης (1996). Σχέδιο προγράμματος διαχείρισης των υδατικών πόρων της χώρας. ΕΜΠ-ΙΓΜΕ-ΚΕΠΕ, Αθήνα, σελ. 335 και 4 Παραρτή ματα . [2] Κουσου ρής, Θ . (1997) . Για τις λίμνες, τις λιμνοθάλασσες, τα ποτάμια και τους άλλους υγρότοπους της χώρας. Στο : "Βιώσιμη Ανάπτυξη με την Περιβαλλοντική Αγωγή" . Νο μαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αιτωλοακαρνανίαξ, Μεσολόγγι, σελ. 100- 163 .

[3] Ζαλίδηξ, Χ. Γ. & Μαντζαβέλας, Α. Λ. (Συντονιστές έκδοσης) (1994). Απογραφή των Ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πόρ ων (Πρώτη προσέγγιση) . Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων (ΕΚΒΥ) . 587 σελ.

192

ΕΚΘΕ

Ινστ ιτούτο Εσωτε ρ ικών Υδ άτων

PESCA -

[4]

Θεριανός, Α

(1973). Η δίαιτα και η γεωγραφική κατανομή των l°U Πανελ . Σεμιναρ . Υδρο λογίας, σελ. 28-57.

Ποταμός Γλαύκο ς

απορροών του Ελληνικού

χώρου . Πρακτ.

[5]

Οικονόμου , Α. , Μπαρμπιέρι, Ρ . , Νταουλάς , Χ, Ψαρράς, Θ. , Στουμπούδη, Μ ., Μπερταχάς, Η . , Γιακουμή, Σ. & Πατσιάς, Α. (1999). Απειλούμενα ενδημικά είδη ψαριών του γλυκού νερού της Δυτικής Ελλάδας και Πελοποννήσου - κατανομή, αφθονία, κίνδυνοι και μέτρα προστασίας. ΕΚΘΕ (πρόγραμμα ΠΕΝΕΔ), σελ. 341 και 4 Παραρτήματα .

[8] Lambrakis, N.J., VoudoUΉs, KS., Tiniakos, Ι.Ν . & Kallergis, G.A. 1997. Impact of simultaneous action of drought and over pumping οιι Quaternary aquifers of Glafkos basin (patras region, western Greece). Environmental Geology 29 (3/4), ρρ . 209-215. [9] Πανταζής Α και συν . (1999). Χωροταξικό σχέδιο Περιφέρειας Δυτ . Ελλάδας . Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον, ΥΠΕΧΩΔΕ, Α' Φάση.

[10]

ΡΙ ΑΝΕΤ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΑΕ. - ΕΠΕΜ Ε.Π . Ε. - ΟΙΚΟΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ο . ε, (1999). Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη & Μελέτη Οργάνωση; της Διακίνησης Επισκεπτών Περιοχής Ορεινού Όγκου ΧΕΛΜΟΥ - ΒΟΥΡΑΙΚΟΥ . Β ' φάση, Πάτρα, Μάϊος 1999.

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

193

ΠΕΙ'ΙΠΤΩΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ :

ΠΟΤΑΜΟΣ: Σελινούς ΝΟΜΟΣ: Αχαίας

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μικρός ποταμός με συνεχή ροή μόνο στο ανώτερο τμήμα του . Πηγάζει από καρστικές πηγές

του Παναχαϊκού που τροφοδοτούνται από το καρστικό σύστημα του βόρειου Ερύμανθου. Ο Σελινούντας, αρχικά, έχει κατεύθυνση βορειο ανατολική . Μετά τη συμβολή του με τον χείμαρρο

Μανεσαίϊκο

ακολουθεί

κατεύ θυνση

βόρεια

και

εκβάλλει

στα

Βαλιμίτικα

(Κορινθ ιακός κόλπος) .

Καθεστώς προ στασίας

Η περιοχή που περιλαμβάνει το φαράγγι του Σελινούντα και τα όρη Μπάρμπας (Μπάρμπας ή Χιονίστρα) και Κλώκος περιλαμβάνεται σαν μία εγγραφή στις περιοχές

κωδικό

GR 2320005.

NATURA 2000

με

Το φαράγγι του Σελινούντα έχει χαρακτηρισθεί σαν Σημαντική για τα

Π ουλιά της Ελλάδας Π εριοχή με βάση την Οδηγία

79/409 για την προστασία της άγρ ιας

ο ρνιθοπανίδας .

Ανθρωπογενές περιβάλλον Εντός ή στην περίμετρο της λεκάνης απορροής του Σελινούντα υπάρχουν

Κοινότητες .

Διο ικητικά η περιοχή υπάγεται στο νομό Λχαίας . Το μεγαλύτερο τμήμα της βρίσκεται στην

επαρχία Αιγιαλείας, ενώ μικρότερα τμήματά της υπάγονται στις επαρχίες Καλαβρύτων και Πατρ ών. Με βάση την έκταση της περιοχής και τα στοιχεία του πληθυσμού τή ς απογραφής

του έτους

1991,

βρ έθηκε ότι η περιοχή παρουσιάζει μία πυκνότητα

ατόμων ανά

km' ,

πράγμα που φανερώνει ότι είναι πιο αραιοκατοικημένη σε σύγκριση με το νομό Αχαϊα; και

τη μέση πυκνότητα της χώρας που είναι 92 και 78 κάτοικοι ανά km' , αντίστοιχα . Σε σχέση με τις απογραφές από το

1951 [5]

μέχρι και το

1991,

παρατηρείται μία δραματική μείωση του

πληθυσμού της περιοχής

Ιστορ ικά

λαογραφικά στοιχεία

Σε αρκετά ση μεία η περιοχή παρουσιάζει οικολογικό ενδιαφ έρον που συνδυάζεται άμεσα με πολιτιστικά και ιστορικά στοιχεία (ο ι Μονές Ταξιαρχών και Μακελαριάς και χωριά όπως των Λαπαναγών) . Σε γενικές γραμμές, η περιοχή έχει γίνει αποδεκτή ως χώρος αναψυχής και επαφής με τη φύση για τους κατοίκους των γύ ρω αστικών κέντρων. Στην περιοχή υπάρχουν

οι εν ενεργεία Ιερές Μονές Παμμεγίστων Ταξιαρχών, Πεπελενίτσας και Μακελαριάξ

[5].

Β. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ νΔΡΟΛΟΠΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ Οριοθέτηση λεκάνης

Η λεκάνη απορροής του Σελινούντα βρίσκεται ακριβώς νότια της πόλης του Αιγίου .

Κυριαρχείται από τους ορεινούς όγκους των βουνών Κλώκος και Μπάρμπας, των οποίων οι αντίστοιχες κορυφές Κλώκος (1777 μ.) και Κοροϊδόνα (1613 μ.) απέχουν 7,5 περίπου χιλιόμετρα ορ ιζόντια απόσταση και διαχωρίζονται από το βαθύ φαράγγι του Σελινούντα , η κοίτη του οποίου έχει μέση κλίση

2,5 %.

Στα νοτιοδυτικά της περιοχής βρίσκεται το

PESCA -

Ποταμός Σελινούς

Παναχαϊκό , στα νοτιοανατολικά τα Κερυνίτικα όρη , ενώ προς βο ρρά ανοίγεται ο Κορινθιακός κόλπος

[5].

Έ κταση λεκάνης Έκταση δ έλτα

300 km' (1) 311 km' [4] 5 km' [4]

Γεωλογική εξέλιξη Υπολεκάνες Άλλοι υδάτινοι πόροι στην ευρύτερη περιοχή

1. Λίμνη Ρακίτα ι [5] ι Στην περιοχή της Ρακίτας, σε υψόμετρο 1100 περίπου μέτρων υπάρχει μικρό κοίλωμα, εκτάσεωτ; στρεμμάτων, όπου τα νερά σχηματίζουν λιμνούλα που φέρεται να διεκδικείται ω ς

2 - 3

εκκλησ ιαστική περιουσία,

[5]

Παραπόταμοι

Ο Σελινούς τρ οφο δ οτείται από

ρέματα με συνολικό μήκος

458 km [6]. Κυ ριότερο είναι το [5]. Αλλά

Μανεσαίϊκο, συνεχούς ροής, που συμβάλλει με τον Σελινούντα στη θέση Διπόταμα συνεχούς ροής ρέματα είναι τα εξής: Διβουλαίϊκο Καπρολάγκαδο Καταφυκιώτικο

Τρανό Λαγκάδι Πέντε Βρύσες Στενό

Τσίκιζα Π!rl!t

[5]

Γ. ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙ ΧΕΙΑ Μ ορφομετρικά δεδ ο μένα Μή κος

(k m)

Υψόμετρο διαδρομής Μέσο υψόμετρο

46 km [7] 55 km [3] 39 km [4] μέγιστο 900 m, 710 m [6]

ελάχιστο Ο

m [3]

Μέσο πλάτο ς

Μέγιστο πλάτο ς Κλίση

18 % (μέση κλίση ποταμού) [6] 2,5 % (μέση κλίση στο φαράγγι) [5]

Βάθο ς

Ανάγλυ φο

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες. Δ ιά κριση ζωνών Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες. ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

195

PESCA -

Ποταμός Σελινούς

Σύσταση πυθ μένα ανά ζώνη

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτεξ, Πετρώ ματα υδρολογικής λεκάνης Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες.

Δ. ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Η περιοχή μελέτης περικλείεται μεταξύ των ισοϋέτιων καμπυλών 600 και 1200 mm βροχής / έτος. Από το σύνολο των βροχοπτώσεων που δ έχεται η περιοχή κατ ' έτος, ένα μεγάλο μέρος απορρέει επιφανειακά και διαμέσου των ρεμάτων καταλήγει στη θάλασσα. Η ποσότητα των απορροών έχει σχέση με το ύψος, την ένταση και τη διάρκεια των βροχοπτώσεων, την κλίση, την βλάστηση , κλπ. Το νερό αυτό κάτω από ειδικές συνθήκες κλίσεων, πετρωμάτων και άλλων παραγόντων της λεκάνης του Σελινούντα προσδίδει στους συ μβάλλοντες και κυρίως στον Σελινούντα καταστροφικό χαρακτήρα και δημιουργεί σοβαρές ζημιές στον ορεινό χώρο

και στη πεδινή περιοχή . [5]. Η μέση ετήσια απορροή εκτιμάται σε απο ρ ροή κατά τον Ιούλιο σε 1,3 χ 106m 3 [1]

Μέσο ετή σιο ύψο ς βροχής

106 m3

και η μέση

(mm/y)

Η περιοχή του Αιγίου κατατάσσεται στο ξηρόθερμο μεσογειακό τύπο κλίματος με βιολογικές

ξη ρές ημέρες κατά τη διάρκεια της ξηροθερμικής περιόδου, μεταξύ

32,8

β ροχόπτωση είναι

Ο κύριος όγκος των βροχοπτώσεων πέφτει κατά τη διάρκεια της

665 mm.

και η απόλυτη ελάχιστη

100 και 125. Η απόλυτη C, ενώ η μέση ετή σια

μέγιστη θ ερμοκρασία είναι

5,9

ψυχρής περιόδου και ειδικότερα από τον Οκτώβριο έως το Μάρτιο . Η ξηροθερμική περίο δος

δ ια ρκεί περίπου

μήνες, δηλαδή από το Μάιο έως και το Σεπτέμβριο . Από τα ομβροθερμικά

διαγράμματα προκύπτει ότι οι θερμότεροι και οι ξηρότεροι μήνες είναι ο Ιούλιος και ο

Αύγουστος, ενώ οι υγρότεροι και ψυχρότεροι ο Δεκέμβριος και ο Ιανουάριος. Το μέσο ύψος των βροχοπτώσεων κατά τη θ ερινή περίοδο (Ιούλιος σταθμό Αιγίου, ήτοι

1,85 % της

Αύγουστος) είναι

12,3 mm

για το

μέσης ετήσιας βροχόπτωσης. Οι ορεινοί όγκοι των Μπάρμπα

και Κλώκου, λόγω και του μεγαλύτερου υψομέτρου τους κατατάσσονται στο ασθενές μεσογειακό τύπο κλίματος με αντίστοιχες βιολογικά ξηρές ημέρες μεταξύ

Μέση μηνιαία κατανο μή ύψους β ρ οχής

και

75 [5].

(mm)

Θέση: Αίν ιο / πε υ ίο δ οα Ι 95θ - 1970 Ιαν ,

ΦεR. Μαο . Απο. ΜαΙ Ιούν.

121,5 81,3 67,9 42,4 23,3 8,9

Ιουλ.

ΑυΎ . Σεπτ. Οκτ. Νοε. Δεκ.

ΜΕΣΗ ΕΤΗΣΙΑ ΤΙΜΗ: Π!rtJi:

196

0,9 2,5 26,4 72,9 85,2 131,7 665 mm

15) (δεδο μένα Εθνικης Μετεωρολογικης Υπηρεσίας)

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτε ρ ικώ ν Υδ άτ ων

P ESCA -

Πο τα μός Σελινού ς

Μετεωρολογ ικά δεδο μένα σταθμού Αιγίου ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ Α ΕΡΑ ΜΗΝΕΣ Ιαν .

ΜΕΣΗ

Μαρ,

Απρ . ΜαΙ Ι ούν .

Ιούλ. Αύγ , Σεπ . Οκτ,

Ι94

Νοεμ,

14,9

Δεκ .

1Ι , 3

'Ετοτ

18,3

Πnw:

ΑΠΟΛΥΤΗ

ΥΓΡΑΣΙΑ

Μ ΕΓΙΣΤΗ

ΕΛΆΧΙΣΤΗ

Ι 3,Ι

9,7 104 11,8 15,8 20,4 25 Ο 28,0 28,0 24 ,4

ΦεΒ.

[5]

ΣΧΕΤΙΚΗ

ΑΠΟΛΥΤΗ

15,6 19,9 25,0 29,7 32,8 32,7 28,8 23,6 18,4 14,4 22,3

Ι4,9 1Ι0

7,5 13 Ο

14,0 10,9 10 3 8,3 7,0 36 1Ο 16 3,9 8,9 11,3 13,4 94,2

ΧΙΩΝΟΣ

(αέοεο)

ΧΑΛΑΖΗΣ

(αέοες)

0,1 03 0,3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Ο, Ι

0,8

0,5 03 0,2 Ο ,Ι

0,2 0,1 00 0,0 0, 1 Ο, Ι

0,1 0,3 2,0

, (δεδομενα Ε Ονικης Μετεωρ ολσγικης ΥπηρεσΙας)

Μέση μηνιαία κατανομή ύψους βροχής

(mm)

Θέση: Αίγιο Ι περίοδος 1974

Φεβ . Μαρ . Απρ . Μαϊ. Ιούν,

16] (δεδομενα

-1996

Ιουλ,

78,8 83,5 58,9 51,1 27,0 9,5

Ιαν ,

ΠJrt!}:

(αέοεο)

74 72 69 66 63 57 53 53 58 67 74 75 65

59 6,4 7,3 10 4 14,4 18,3 20,8 21 ,0 18,4

Ι4,0

ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΦΑΙΝΟΜ Ε ΝΟΥ ΒΡΟΧΗ

3,2 6,8 16,0 82,8 125,4 106,0

ΑυΎ,

Σεπτ,

Οκτ. Νοε . Δεκ.

Εθν ικης Μετεωρολογικης Υπηρ εσΙας)

Ε . γΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Μέσες μηνιαίες παροχές ποταμού (m'lsec) Θέση: ΜονΤί ΜακελαοιάαΙ πευίοδοα 1971-72/72-73 Ιαν.

Φ εβ . Μαρ . Απρ , Μαϊ.

Ιούν.

2,5 5,2 5,0 3,6 2,9 1,0

10υλ.

0,5 0,3 0,3 1,3 1,5 2,5

ΑυΎ . Σεπτ. Οκτ,

Νοε . Δεκ.

ΠJrt!}: (Ι] (δ εδομενα από ΠαπαναστασΙου & συν.

1989)

Μέση παροχή (mΊsec)

Μ έγιστη παροχή (mΊsec)

Ελάχιστη παρ οχή (mΊsec)

450 - 600 mΊs ΠnY!1:

0,11 - 0,14 mΊs

[5] (δεδομενα από ΤΟΕΒ ΑιγΙου 1995, Θεοδωρόπουλος & συν. 1968, Γκόφας 196 7)

Ετήσια απορροή:

70 χ 1ο- m' [8] (Μονή Μακελαριάς)

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

Ι97

PESCA - Ποταμός Σελινούξ

Χαρακτηριστικά πηγών τροφοδοσίας -εισρ ο ών

Πολύ αξιόλογες πηγές δεν υπάρχουν στην περιοχή . Δευτερεύουσας όμως σημασίας υπάρχουν αρκετές . Μερικές από αυτές συναντώνται στο Α. Μαζαράκι, στη Ρακίτα, στην περιοχή

Μελισσίων, στην Ι.Μ . Ταξιαρχών, στον Α. Μαυρίκιο , στους Πετσάκουξ και αλλού

ΣΤ. ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

ΠΟΙΟΤΗΤΑ

[5].

NEPOV

Θέση: Μίχα - Βλασία (άνω οουτ) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ

ΡΗ

19-07-96 25-09-96 04-11-96

8,02 7,90 7,92

ΑΓΩΓΙΜΟΤΗΤΑ

(uS/cm) 361 452 402

Π!rm: [Νομ α ρχιακή Υπηρεσια Αλιειας Αχαιας]

Θέση : Φλάμπουρα (άνω οουε) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ

ΡΗ

02-07-96 19-07-96 07-10-96

7,90 7,87 7,86

ΑΓΩΓΙΜΟΤΗΤΑ

(uS/cm) 358 478 466

Π!rm : [Νομαρχιακή Υπηρεσια Αλιειας ΑχαΤας]

Θέση: Μελίσσια (μέσος ρους)

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ

ΡΗ

09-07-96 02-10-96 23-10-96 10-02-97

7,56 7,50 7,50 7,54

ΑΓΩΓΙΜΟΤΗΤΑ

(uS/cm) 340 363 361 380

Π!rm: [Νομαρχιακή Υπηρεσια Αλιειας Αχαιας]

Θέση: Ριζό μυλος (κάτω ρους) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ

ΡΗ

13-05-96 01-07-96 11-07-96 13-03-97 15-04-97

9,06 8,81 8,70 6,37 5,90

ΑΓΩΓΙΜΟΤΗΤΑ

(uS/cm) 330 340 344 293 272

llirt!ί: [Νομαρχιακή Υπηρεσια Αλιειας Αχαιας]

198

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσ ωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ζ. ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ

Ποταμός Σελινο6ς

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Φυτοπλαγκτόν

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες. Ζω οπλαγκτόν

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προ σιτές μελέτες. Ασπόνδυλη παν ίδα

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες . Υδ ρό β ια και υδ ροχαρής βλάστηση

Ο ποταμός εμφανίζει βλάστηση καλαμώνων : παρυδάτια δενδρώδη βλάστηση από

Phragmites australis (αγριοκάλαμο) και Platanus orientalis (πλατάνια) και Salίx spp. (ιτιές) .

Κατά μήκος μεγάλου τμήματος των όχθεων υπάρχουν αροτρ ιαίες καλλιέργειεξ, θαμνώνες

αείφυλλων πλατύφυλλων και δάση κωνοφόρων από (κεφαλληνιακή ελάτη)

PiIll/S spp. (πεύκη)

και Abies cephalonicα

[3].

Ο ρν ιθοπανίδα

Στην περιοχή έχει καταγραφεί ένας πολύ μεγάλος αριθ μός πουλιών

[5], [9].

Ο παρακάτω

πίνακας περιλαμβάνει μόνον τα είδη εκείνα που αναφέρονται στις υγρ ές εκτάσει; της περιοχής μελέτης: Είδ ος

Pernis aoiνorus Coturnix coturnίx Scolopαx rusticola Streptopelia turtur Otus scops Athene noctua Alcedo atthis Hippolais pαllida Sνlνia hortensis Ficedula semitorQuata

Ελληνική ονο μασία Σφηκιάρηε

Cinclus cinclus

Ε.

Δ,

+ +

+ + + +

+ + +

+ + + +

Muscicαpα strtiαtα Πηγη :

Φ.

Νεροκότσυφας

[5]

Φ : φωλιάζουν

Δ, :

διαχειμάζοντα

Ε : ενδημικά

Δ, :

διαθερ ίζοντα

Δ ι : διε ρχόμενα

Λο ιπά είδη πανίδας

Βεβαιωμένη θεωρείται η παρουσία της βίδρας (Lutrα lutrα). Πολύ σημαντική είναι στη λίμνη της Ρακίτα; η παρουσία απομονωμένου ορεινού πληθυσμού της βαλτοχελώνας (Emys orbicu lαris)

[5 ].

Ένα από τα πιο σημαντικά είδη πανίδας στην περιοχή είναι ο Αλπικόξ Τρίτωνας

(Triturus

αlpestris) που επιβιώνει μόνο στη λίμνη και τις πηγές της Ρακίτω; και σε μία ή δύο στέρνες ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

199

PESCA -

Ποταμός Σελινοι\ς

στις νότιες πλαγιές του Κλώκου . Ο πλη θυσμός αυτός αποτελεί το νοτιότερο παγκοσμίως ίσως όριο εξάπλωσης αυτού του είδους και είναι εξαιρετικής ση μασίας και ανάγκης για πρ οστασία

[5]. Ιχθυ οπανίδ α

Ο ικογένεια/Είδοτ;

Κο ινή Ονομ. Βιότοπ. Ο ικ. απαιτ. Κατ!Ενδ

Καθ εστώ ς προστασίας Οδηγία

Σύ μβ .

Κόκ.

Ο ικοτ .

Βέρνης

Βιβλίο

Cyprinidae LelIcisClΙS

μπούλκα

ΓΛ

ΛΙ-ΡΕ

ΚΟ

μπριάνα

ΓΛ

ΡΕ

ΒΑ

ποταμοσαλιάρα

ΓΛ-ΥΦ

ΡΕ-ΛΙ

ΚΟ

χέλι

ΔΙ

ΛΙ-ΡΕ-ΕΛ

ΚΟ

cepha/us

Barbuspe/opollllesius ι

Τ-Απ.τ.

11, ν

ΙΙΙ

Τ-Απ.Τ.

BIenniidae ~a/aria f/uviati&

111

An guilIidae AllgtI illα allguilla Πηγή:

131

Βιότοπος: ΓΛ;Γλυκά νερά, γφ;γφάλμυρα νερά, Εγ;Ευρύαλο, ΔΙ;Διάδρομο

Οικολογ ικές απαιτήσεις: Λί-Λιμνόφιλο, PE;Pεόφlλo, EΛ;Eλόφlλo Κατανομή/τύπος ενδη μισμού: Σγ;Σύστη μα, ΕΛ;Ελλάδα, ΒΑ;Βαλκανική ,

ΚΟ;Κοσμοπολιτικό,

ΕΙ;Εισαχθέν

Καθεστώς προστασίας:

- Κοινοτική Οδηγία για τους οικότοπους (92/43IEEC) Παράρτημα 11: είδη η διατήρηση των οποίων επιβάλλει τον καθορισμό Π αράρτημα IV: Είδη π ου απαιτούν αυστηρή προστασία

*; -

ειδικών ζωνών διατήρηση ς

είδος προτεραιότητα; για προστασία

Συνθήκη της Βέρνης

(Council of Europe, 1979; Convention οιι the Conserνation of European Wildlife and Natυral Habitats Παράρτημα 11: Αυστηρώς προστατευόμενα είδη Παράρτημα 111: Προστατευόμενα είδη των οποίων η εκμετάλλευση απαιτεί ρυθμιστικά μέτρα

- Το

κόκκινο βιβλίο των απειλούμενων σπονδυλοζώων της Ελλάδας: Τ; Τρωτό, Κ; Κινδυνεύον, Α; Απειλούμενο, Απ.Τ.; Απειλούμενο τοπικά

Παλαιότερα γνωστό σαν

Barbus Illerίdίolla/ίs.

Η . ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΧΘΥΟΠΛΗΘΥΣΜΩΝ - ΑΠΕΙΛΕΣ Τα υπάρχοντα δεδομένα είναι ποιοτικά και δεν επιτρέπουν αξιολόγηση . Εικάζεται ότι σοβαρότερη απειλή για τους ιχθυοπληθυσμούς αποτελεί η υπεράντληση .

Θ. ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΑΝΗ

Οι καλλιεργούμενες εκτάσεις στις 14 Κοινότητες που βρίσκονται εντός ή στην περίμετρο της

λεκάνης απορροής του Σελινούντα ανέρχονται σε 59593 στρέμματα, πολλές από τις οποίες μόνο περιστασιακά καλλιεργούνται, ενώ ορισμένες από αυτές έχουν πάψει να καλλιεργούνται (έχουν κατά κάποιο τρόπο εγκαταλειφθεί) κυρίως στις ορεινές κοινότητες Λαπαναγών, Πετσάκων, Πτέρης, Βάλτας, Μικρού Ποντιά, κλπ. Περίπου διπλάσιες εκτάσεις από αυτές που καλλιεργούνται αναφέρονται ως δάση και άλλες τόσες ως βοσκότοποι. Στην πραγματικότητα οι βοσκότοποι (κυρίως θαμνότοποι), τα δάση και

200

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Σελινούς

οι εγκαταλελειμμένοι αγροί χρησιμοποιούνται από την ποιμενική, νομαδικού ή παραδοσιακού τύπου, κτηνοτροφία για βόσκηση των αιγοπροβάτων, κυρίως κατά την μη χειμερινή περίοδο (Μάρτιος

Νοέμβριος), για παραγωγή κτηνοτρο φικών προϊόντων (γάλακτοξ, τυ ριού) και

δευτερευόντως για κρεατοπαραγωγή . Οι εκτάσει; με νερά (κυρίως κοίτες ρεμάτων) , καλύπτουν έκταση

3600 στρεμμάτων, ενώ 4000 στρέμματα καταλαμβάνουν οι δρόμοι, οι οικισμοί κλπ. Οι λοιπές εκτάσειξ, κυρίωξ βραχώδεις και ελάχιστες βαλτώδεις, καταλαμβάνουν 8700 περίπου στρ έμματα .

περίπου

Π!wi:

(5]

Ι. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡ Η ΛΕΚΑΝΗ Σύ μφωνα με την απογραφή του

της περιοχήξ, δηλαδή του

1981 , φαίνεται ότι η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων 81,28 %, απασχολείται στον αγροτικό τομέα, τη στιγμή που το

ποσοστό των Ελλήνων που απασχολούνται στον ίδιο τομέα για την ίδια περίοδο απογραφής είναι

27,4 %.

μελέτης

Συγκρίνονταξ με το σύνολο της χώρας καθίσταται σαφές ότι στην περιοχή

λείπουν

είναι

ελάχιστα

αναπτυγμένες

οι

κατ'

εξοχήν

προσοδοφόρες

παραγωγικέ; δ ραστη ριότητες όπως εμπόριο, βιοτεχνίες, βιομηχανία, τέχνες κλπ. Πρωτογενή; τομέας

αγροτικέ; δραστηριότητες

Δευτερογενής

βιομηχανία/βιοτεχνία

Τριτογενή; Π!wi:

» »

και

[5]

81,28 % 4,75 % 13,97 %

Δη μ. Υπη ρεσίες, εμπό ριο κλπ.

[51

ΙΑ. ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΤ ΑΜΙΑ ΖΩΝ Η

ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΕΙΣ

Κατηγορία χρή σεων

Αλιεία

Ύδρευση Ο

II!Im:

[5[,

Άρδευση Β ό σκηση

Τουρ . Αναψ. Ενέργεια

0" 0"

Απορρίψεις Αμμοληψία

0" Ο

0" 0"

Τεχνικά έργα

0" 0"

Βιο μ. χρήση

[Περ ιφέρεια Δυτ, Ελλάδ ας]

Επιβαρύνσεις ΒΑΘΜΟΣ

Χρήσεις

Αλιεία 1-'--_

σοβαρή

- - - - ....

-'-"'--- - - -

_!:I~ρά~?~Ί ?:'.:~ί~-.---. _ _ .~?~.~~~-- - _. _--- .__ _._:. _-Τουρ.

. -- ..

Αναψ .

--...- - f - - -

Βόσκηση ._-_._._---_ ...

_--_._--_...._----

~_.:.--=--------_._ -------

. Tψ~~~._~P..Y..~_._ Β ιομηχ,

- .- -

__ ...:.

- --

_...........

-- .

_. +

+ ----_...._---_._.

--_._-_...._--,

_._

..___. .

-- --- -....---.---- ------------.----.-----------..--..-.---- .-..---- -.--- --- -.-.-------

................................................. ...... ......... ................--

Απορρίψεις

ελάχιστη

- - --..- -

- - -- - - --------------------- -._--------_.._--------

Ενέργεια .................................................................................... ........

Αμμοληψία

μέτρια

.---.--- ---

-_._--_.. .._------_._-_..._--- ------_._ ._- _.---_..

+ -- - -----__-- ._- - _ _--- - -----_ _--- --------_ _---- - -------_.- - ------ -_ .._-----....__.. ._.. _+ _. . . ._

___._._--.-... -.-- -.. . . . -.- .. -

- Β ιοτεχν.

.!Jmgς:

[5], [Περιφέρ εια Δυτ. Ελλάδας]

ΕΚΘΕ

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

-.. - - -- - . .-:.---.....-.-- -.-. +

201

PESCA -

ΙΒ.

Ποταμός Σελινούς

ΠΟΙ ΟΤΙΚΗ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤ ΗΜΑ OικιστιΚ!j

ανάπτυξη.

ΤΗΣ

ΧΡΗΣΕΩΝ

Είναι

έντονη

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

ΚΑΙ

στις

ΤΩΝ

περιοχές

ΚΑΙ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Ρακίτα,

Πτέρη,

ΤΟΥΣ

ΣΤΟ

Πυργάκι,

Άγιος

Παντελεήμονας, κυρίωξ όσον αφορά τη δημιουργία δεύτερης κατοικίαξ . Η ραγδαία οικιστική ανάπτυξη της περιοχής Ρακίτας καθώς και η έντονη ανθρώπινη επέμβαση (καλλιέργεια,

έντονη

βοσκή,

δυσμενείς

κάψιμο

εmπτώσεις

βαλτώδους βλάστησης, στην

ύπαρξη

της

επέκταση

λίμνης

και

οικιστικών περιοχών) έχουν

των

βαλτωδών

εκτάσεων

σημαντικότερη συνέπεια τη μείωση ή και εξαφάνιση του Τρίτωνα από την περιοχή .

με

[5]

Βιομηχανίες, Βιοτεχνίες. Υπάρχει μόνο ένα ελαιοτριβείο στην περιοχή , κοντά στο χωριό

Μελίσσια, το οποίο επιβαρύνει τον ποταμό με απόβλητα. Στη μονή Παμμέγιστων Ταξιαρχών υπάρχει εμφανής ρύπανση από βιοτεχνία επεξεργασίας μαλλιού . Για την πλύ ση των μαλλιών χρησιμοποιείται καυστική σόδα, τα δε απόβλητα καταλήγουν χωρίς καμιά επεξεργασία στον

Σελινούντα, καθ ότι δεν υπάρχουν εγκαταστάσειξ επεξεργασίας αποβλήτων . Γεωργία. Το ποτάμι είναι επιβαρημένο με υπολείμματα φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων, προερχό μενων κυρίωξ από περιοχές του ανώτερου ρου, με αρνητικά; εmπτώσεις στην ιχθυοπανίδα και, έμμεσα, στη βίδρα. Στερεά απόβλητα, σκουπίδια. Είναι από τα μεγαλύτερα ουσιώδη προβλήματα κατά μήκος του

ποταμού. Χώ ροι εναπό θεσης σκουπιδιών κοντά στον ποταμό βρίσκονται σε διάφορα σημεία, όπως στη Μονή Μακελαριάς, στους Πετσάκου; και κυρίως στο τμήμα των Μελισσίων όπου τα σκουπίδια έχουν κατακλύσει τις όχθες από τον υπάρχοντα εκεί κοινοτικό περιστασιακό

χώρο εναπόθεσης σκουπιδιών. Οι εmπτώσεις σε αυτό το σημείο είναι ιδιαίτερα αρνητικές πάνω στο οικοσύστη μα που είναι και το μόνο μέρος αναπαραγωγής της Ωχροστριτσίδας. Αμμοληψίες, σπαστnρoτρ ιβεία . Για πολλά χρόνια τέτοιες δραστηριότητες λαμβάνουν χώρα στο τμήμα της κοίτης κάτω από τη Μονή Ταξιαρχών,

αλλοιώνοντας

σημαντικά την

φυσιογνωμία της. Διευθέτnση

κοίτικ.

Στο παρελθόν έχουν γίνει ορισμένες, μικρής ή

μεσαίας κλίμακα;

επεμβάσεις στον Σελινούντα και το Μανεσαίϊκο ποταμό για στερέωση των πρανών και συγκράτηση των υδατομεταφερόμενων στερεών υλικών. Οι εmπτώσεις αυτών των έργων πιθανότατα δεν είναι αρνητικέξ, καθότι ευνοείται η δημιουργία μικρών, ρηχών λιμνών. Αυτά τα έργα δεν έχουν προς το παρόν επεκταθεί στο εσωτερικό τμήμα της κοιλάδας και δεν πρέπει αυτό να γίνει γιατί θα αλλοιωθεί ο φυσικός της χαρακτήραξ, Παρ άνομο ψάρεμα. Αυτό γίνεται με δηλητήρια αλλά κυρίωξ με δυναμίτη, σε όλη την έκταση του ποταμού και στα πιο απόμερα σημεία της κοιλάδας το καλοκαίρι. Το παράνομο ψάρεμα αποτελεί ση μαντική απειλή για την ιχθυοπανίδα και εμμέσως για την επιβίωση της βίδραξ,

Βόσκηση, Κτ/νοτροφία. Η υπερβόσκηση έχει προκαλέσει έντονα φαινόμενα διάβρωσης και έχει εμποδίσει την αναγέννηση των δασών, ιδιαίτερα μετά από πυρκαγιέξ, Τεχνικά έΡΥα. Υπάρχουν από πολύ παλιά απόψεις υπέρ της κατασκευή; φράγματος στον Σελινούντα στα στενά, που αρχίζουν στο βόρειο άκρο της περιοχής, περίπου στη θέση της σημερινής

γέφυρας

που

συνδέει

το

Μαυ ρίκι

με

τα

Μελίσσια.

Έχουν

συνταχθεί

προκαταρκτικέ; και οριστικέ; μελέτες διευθέτησης του ποταμού Σελινούντα . Άρδευση . Σε αντίθεση με τα περισσότερα ποτάμια της βόρειας Πελοποννήσου που η κοίτη τους είναι πετρ ώδηξ-χαλικώ δηξ, ο ποταμός διατηρεί αμμώδη-λασπώδη τμή ματα. Παλαιότερα, ήταν ποταμός συνεχούς ροής σε όλο το μήκος του. Σή μερα, το κατώτερο τμήμα ξηραίνεται

εποχιακά εξαιτίας υδρ οληψιών γ ια αρδεύσεις . Προγρ αμματιζόμενα έργα που ενδέχεται να

202

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Ε σωτε ρ ικών Υδ άτων

P ESCA -

Ποταμός Σελινούς

επηρεάσουν τους βιότοπους των ψαριών είναι οι γεωτρήσεις στην περιοχή Αιγιαλείας και η κατασκευή αρδευτικού φράγματος στην περιοχή Ι Μονής Ταξιαρχών. Αποδασώσεις. Η καταστροφή των παραποτάμιων δασών κατά τον περασμένο αιώνα συχνά

οδηγεί σε ανεξέλεγκτες πλημμύρες. Μελέτες διαχείριση; των δασών της περιοχή; που συντάχθηκαν, θεω ρήθηκαν και εφ αρμόστηκαν στο παρελθόν δεν υλοποιήθηκαν στο σύνολό τους, παρά μόνο απο σπασματικά .

nnm: [51,

(Περ ιφ έρεια Δυτ. Ελλάδαςl

ΙΓ. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΛΙΕΙΑΣ

Δεν διενεργείται επαγγελματικής κλίμακας αλιεία, παρά μόνο παρ άνομη αλιεία κυρίως με χημικά και φλόμο . Θεσμικό πλαίσιο αλιείας

Μονάδες εκτροφής υδρόβιων οργανισμών με χρήση νερών του ποταμού Δεν αναφέρθηκαν .

Αλιευτικοί ΣυνΙμοί

Σύλλογοι

Δεν υπάρχουν.

Διενέργεια εμπλουτισμών Δεν αναφέρθηκαν.

ΙΔ. ΜΕΛΕΤΕΣ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΤΙΤΛΟΣ

ΛΙΑ

ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΕΤΟΣ

ΚΟΣΤΟΣ

ΦΟΡΕΑΣ

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ

ΑΠΕΙΛ ΟΥΜΕΝΑ

ΕΝΔΗΜ ΙΚΑ ΕΙΔΗ ΨΑΡΙΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ

ΤΟΥ ΓΛΥ ΚΟΥ ΝΕΡΟ Υ ΤΗΣ

ΑΝΑ ΠΤΥΞ ΗΣ

ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ·

ΕΘΝ ΙΚΟ ΚΕΝΤΡ Ο ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝ ΩΝ

Ι999

8000000

ΓΕΝΙ ΚΉ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙ Α

ΕΡ ΕΥΝΑΣΚΑΙ

ΚΑΤΑΝΟΜΗ. ΚΙΝΔΥΝΟΙ

ΤΕΧΝΟΛΟ ΠΑΣ

ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ Π Ρ ΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟ ΓΡΑΜΜ ΑΤΟΣ

ΔΙΑΧ ΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΗΣ

ΕΜΠ-ΙΓΜΕ-ΚΕΠΕ

1996

ΥΠΟΥ Ρ ΓΕΙΟ

ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΧΩΡΑΣ

ΕΛΛΗΝΙ ΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΒΙΟΤΟΠΩΝ ΩΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

ENVIREG. ΑΝ ΑΓΝΩΡΙΣΗ & ΑΞΙΟ ΛΟΓΗΣΗ ΒΙΟΤΟΠΩΝ

ΟΡΝΙΘΟΠΑΝ ΙΔΑΣ: "ΟΡΗ ΜΠΑΡΜΠΑΣ· ΚΛΩΚΟΣ ΚΑΙ ΦΑΡΑΓΠ

1994

1995

Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.

ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ Ε Θ. Ι ΑΓ.Ε . ΕΛ Λ ΗΝ ΙΚΗ ΟΡΝ Ι ΘΟΛΟΠΚΗ ΕΤΑ Ι ΡΙ Α

ΣΕΛΙΝΟΥΝΤΑ»

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

203

PESCA -

Ποταμός Σ ελινούς

ΙΕ. ΦΟΡΕΙΣ ΠΟΥ <dIΑΡΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ» ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Όνομα φορέα

Πλαίσιο

Μεθοδολογία

Πρόγρ .παρακολούθησης

Νο μαρχία Αχαίας

Δειγματοληψίες

ποιότητας επιφ , νερ ών

Υπη ρεσία Αλιείας

Μηνιαίες μετρήσεις και

Εθνικό δίκτυο ποιότητας

Περιβάλ. Σχεδιασμού,

εσωτερικών νερών 3

Τμήμα Νερ ών Σε εφαρμογή της Οδηγίας

78/659/18-7-1978

ανα λ' υ σεις 2

για διαβίωση ψαριών ι

Υ Π ΕΧΩΔΕ, Διση

Αρ, απασχ/νων

δειγματοληψία;

Ι φυσ/κών παραμέτρων 4

3 (Κεντρ . Υπηρ . )

της ΕΕ "περί ποιότητας των νερών που προο ρίζονται για

διαβίωση ψαριών γλυκών νερών".

Το πρόγραμμα μετρήσεων και δειγματοληψιών περιλαμβάνει θέσεις στον άνω , μέσο και κάτω ρου του ποταμού και έχει εφαρμοσθεί σε περιορισμένη κλίμακα.

Έναρξη: 1996. Πρόσφατα το πρόγραμμα προσαρμόστηκε στο Ευρωπαϊκό δίκτυο Eurowaternet, ώστε να είναι συμβατό με τις απαιτήσεις της Ευ ρωπαϊκής Ένωσης.

Θέση δειγματοληψίας: Εκβολές. Οι αναλύσεις γίνονται σε κατά τόπους εργαστήρια του Γενικού Χημείου του κράτουξ ή άλλα κρατικά εργαστήρια.

ΙΣΤ ,

ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

ΦΟΡΕΙΣ

ΣΥΛΛΟΓΟΙ

ΠΟΥ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ

ΤΟ

ΣΥΣΤΗΜΑ Δεν αναφέρ θηκαν .

ΙΖ.

ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

ΠΟΥ

ΕΧΟΥΝ

ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΕΙ

ΜΕ

ΣΚΟΠΟ

ΤΗΝ

ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ

Ο ι μέχρι σήμερα γνωστές ενέργειες αφορούν αρδευτική αξιοποίηση του νερ ού .

ΙΗ. ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

ΙΘ.

Υπεράντληση

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ

ΠΟΤΑΜΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Γεωμορφολογικά, βιολογικά και οικολογικά χαρακτηριστικά

Μικρ ό; ποταμός με συνεχή ροή μόνο στο ανώτερο τμήμα του. Πηγάζει από καρστικέξ πηγές του Παναχαϊκού που τροφοδοτούνται από το καρστικό σύστημα του βόρειου Ερύμανθου και εκβάλλει στα Βαλιμίτικα. Το φαράγγι του Σελινούντα έχει χαρακτηρισθεί σαν Σημαντική για

τα Πουλιά της Ελλάδας Περιοχή και περιλαμβάνεται στον εθνικό κατάλογο του NAΤURA

2000. Στην περίμετρο της λεκάνη; απορροής του Σελιvούντα υπάρχουν 14 Κοινότητες. Παρ ατηρείται συρρίκνωση του πληθυσμού της περιοχής. Στην περιοχή έχει καταγραφεί ένας πολύ μεγάλος αρtθμός πουλιών. Στο ποτάμι απαντώνται

δύο είδη ψαριών της οικογένεια;

204

Cyprinidae

και έχουν αναφερθ εί άλλα δύο είδη (χέλι και

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Ε σωτερικών Υδ άτων

PESCA - Ποταμός Σελινούς ποταμοσαλιάρα) .

Σχεδόν

τίποτα

δεν

είναι

γνω στό

για

τα υπόλο ιπα

συστατικά των

οικοσυστημάτων της περιοχήξ.

Κάποτε ο ποταμός διατηρούσαν νερό σε όλο το μήκος τους καθ'όλη τη διάρκεια του χρόνου . Σήμερα, όμως, το κατώτερο (πεδινό) τμήμα ξηραίνεται κατά τους θερμούς μήνες εξαιτίας υδροληψίας για αρδευτική χρήση . Η καταστρ οφή των παραποτάμιων δασών έχει οδηγήσει σε αύξηση της εmφανειακής απορροής που προκαλεί μεγάλη διάβρωση . Έχει αναφ ερθ εί σημαντική επιβάρυνση από αστικά λύματα και γεωργικά; δρ αστη ριότητες, όμως η παρούσα ο μάδα έρευνας δεν έχει ποσοτικά στοιχεία για να προβεί σε αξιολόγηση του προβλήματος. Πρ οτεινόμενα έργα

ενέργειες

Λόγω του ότι η περιοχή παρουσιάζει περιο ρισμένο αναπτυξιακό ενδιαφέρον και εμφανίζει τάσεις πληθυσμιακής και οικονομικής συρρίκνωσηξ, έχει προταθεί η υιοθέτηση ήπιων

μορφών ανάπτυξης που να αξιοποιούν τις δυνατότητες που προσφέρει το φυσικό περιβάλλον. Στα πλαίσια αυτά προτείνεται η οριοθέτηση (α) μίας βασικής ζώνης προστασίας που ο

πυρήνας της είναι γεωγραφικά απομονω μένος και μακριά από

εντατικές οικονομικέ;

δραστηριότητες, (β) μίας ζώνης ορ θολογικής εκμετάλλευσης της φύσης (οικοτουρισμός, αγροτουρισμόξ, ενθάρρυνση ορεινών καλλιεργειών, κλπ), και (γ) μίας ζώνης ανθρώπινων δραστηριοτήτων (πολεοδομικές ρυθ μίσεις και ζώνες οικιστικού ελέγχου και διατήρησης του

παραδοσιακού χαρακτήρα και αισθ ητικής των οικισμών)

[5].

Αναφ ο ρές

[1]

Υπου ργείο Ανάπτυξης (1996) . Σχέδιο προγράμματος διαχείρισης των υδατικών πόρ ων της χώρας. ΕΜΠ-ΙΓΜΕ-ΚΕΠΕ, Αθήνα, σελ. 335 και 4 Παραρτήματα.

[3]

Ζαλίδης, Χ. Γ. & Μαντζαβέλας, Α Λ. (Συντονιστές έκδοσης) (1994). Απογραφή των Ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πόρων (Πρώτη πρ οσέγγιση) . Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων (ΕΚΒΥ) . 587 σελ.

[3]

Οικονόμου, Α . , Μπαρμπιέρι, Ρ . , Νταουλάς, κ., Ψαρράς, Θ . , Στουμπούδη, Μ., Μπερταχάς, Η . , Γιακουμή, Σ . & Πατσιάς, Α (1999) . Απειλούμενα ενδημικά είδη ψαριών του γλυκού νερού της Δυτικής Ελλόδας και Πελοποννήσου - κατανο μή , αφθονία, κίνδυνοι και μέτρα προστασίας . ΕΚΘΕ (πρόγραμμα ΠΕΝΕΔ), σελ. 34 1 και 4 Παραρτήματα.

[4]

Κουσουρής, Θ. (1997) . Για τις λίμνες, τις λιμνοθάλασσες, τα ποτάμια και τους άλλους υγρότοπους της χώρας. Στο : "Βιώσιμη Ανάπτυξη με την Περιβαλλοντική Αγωγή". Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αιτωλοακαρνανίας, Μεσολόγγι, σελ. 100-163.

[5]

Οικονόμου , Α. , Μπόσκος, Λ., Παπακωνσταντίνου, Κ. & Αλμπάνης, Κ. (1995). Αναγνώ ριση και αξιολόγηση Βιοτόπων Ορνιθοπανίδας για ένταξη στο Κοινοτικό Δίκτυ ο της Οδηγίας 79/409/Ε.0 .κ. «Ό ρη Μπάρμπας - Κλώκος και φαράγγι Σελινούντα» . ΕΘ .Ι.ΑΓ.Ε. , Ε.σΕ., σελ. 72.

[6] PLANET ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΑΕ. - ΕΠΕΜ Ε.Π.Ε. - ΟΙΚΟΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ο.ε. (1999). Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη & Μελέτη Οργάνωση; της Διακίνησης Επισκεπτών Περιοχή; Ορεινού Όγκου ΧΕΛΜΟΥ - ΒΟΥΡΑΙΚΟΥ. Β' φάση, Πάτρα, Μάϊος 1999, σελ. 252. [7] Αργυρόπουλος, ΠΑ (1960). Η μορφολογική εξέλιξις των ποταμών του Ελληνικού χώρου και η εκ των καταγομένων υπ' αυτών αφθόνων φερτών υλών επίδρασις επί της μεταβολής του αναγλύφου της χώρας. Πρακτικά Ακαδημία; Αθηνών, έτος 1959, τόμος 34"', 33-43.

[8]

Θεριανός, Α . (1973). Η δίαιτα και η γεωγραφική κατανομή των απορροών του Ελληνικού χώρου . Πρακτ. 101> Πανελ. Σεμιναρ . Υδ ρολογίας, σελ. 28-57.

[9]

Georgiadis, Τ., Georgiou, Ο . , Chondropoulos, Β .Ρ. , Fraguedakis-Tsolis, S., Stamatopoulos, C. & Κεερίτίε, Ρ . (1995). NATURA 2000 standard form for special protection areas (SPA): Οτί Marbas, Klokos, Farangi Selino unta .

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

205

ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ :

ΠΟΤΑΜΟΣ : Βουραϊκός ΝΟΜΟΣ: Αχαϊας

Α.ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο Βουραϊκόξ πηγάζει από τα Αροάνεια όρη (Χελμός) , νοτιοδυτικά από τα Καλάβρυτα, από την περιοχή Κέρτεζη, Καλλιφωνίου , Κανδάλου . Η αρχική του διεύθυνση είναι Ν-Β . Στην λεκάνη των Καλαβ ρύτων κάμπτεται προς ΝΔ-ΒΑ και μετά την έξοδό του ακολουθεί πορεία

Ν-Β εκβάλλονται; στον Κορινθιακό, κοντά στο Διακοφτό , σχηματίζοντας μικρό δέλτα . Είναι ποταμό ς συνεχούξ ροής, σχεδόν σε όλο το μήκος του , και μπορεί να θ εωρηθεί σαν μεγάλος συγκριτικά με τους άλλους ποταμούς της Πελοποννήσου που εκβάλλουν στον Κορινθ ιακό .

Στο μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής του ο ποταμός ρέει μέσα σε ένα απότομο και βαθύ φ αράγγι ιδιαίτερης περιβαλλοντικής σημασίας, λόγω της μεγάλης ποικιλότητας φυτών και ζώων που απαντούνται εκεί

[7].

Καθεστώς προστασ ίας

Το φαράγγι του Βουραϊκού διατηρεί αξιόλογους φυσικούς θώκου; που υποστηρίζουν μία επίσης αξιόλογη ποικιλία άγριας ζωή ς. Έχει ανακηρυχθ εί σαν σημαντική περιοχή για τα πουλιά και ως καταφύγιο θηραμάτων σύ μφωνα με το ΦΕΚ 698/Β/82 και έχει προταθεί μέσω του ΕΠΠΕΡ , υποπρόγραμμα

να κηρυχθεί Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους. Το φαράγγι

είναι ήδη ενταγμένο στις περιοχές

2θθΟ με κωδικό

NATURA

CORlNE καθώξ και στον GR 2320003 . Ο οδοντωτός που

εθνικό κατάλογο περιοχών

διατρέχει το φαράγγι έχει

κηρυχθ εί διατηρητέο μνημείο , σύμφωνα με απόφαση του Υπ. Πολιτισμού (ΦΕΚ

553 /10-7-

96). Το δάσος των Καλαβρύτων έχει χαρακτηρισθεί από το Υπ. Γεωργίας ως αισθητικό δάσος, σύ μφωνα μα το ΦΕΚ 404/Δ/20-1Ο-77 και είναι ενταγμένο στον εθνικό κατάλογο περιοχών

NATURA 2000

με κωδικό

GR 2320004

και χαρακτηρισμό ΣΠΕΕ (Σημαντική περιοχή για τα

πουλιά της Ελλάδας).

Η ευρύτερη περιοχή περιλαμβάνει το σπήλαιο των Καστριών που προστατεύεται σαν αρχαιολογικό; χώρος (ΦΕΚ 244/Β/2-5-85)

[4], [5].

Ανθ ρωπογενές περιβ άλλον

Κυρίαρχη θέση στη λεκάνη έχει η πόλη των Καλαβρύτων που επηρεάζει άμεσα τον Βουραϊκό με λύματα. Οι σημαντικότερε; Κοινότητες που βρίσκονται στη λεκάνη απορροής είναι η Ζαχλωρού , το Σκεπαστό και το Λαγοβούνιο, ενώ κοντά στις εκβολέξ βρίσκεται το Διακοπτό, Ι στο ρ ικά

λαογραφ ικά στοιχεία

Η πόλη των Καλαβρύτων διαθέτει σημαντικά μνημεία και αποτελεί μνημείο της μεγάλης θυσίας στην περ ίοδο της Γερμανικής κατοχής. Συνδ εδεμένα με την εθνική παράδοση είναι τα

μοναστήρια Μεγάλου Σπηλαίου και Αγίας Λαύρας, καθώς και πλάτανος της Αγίας Λαύ ρ ας όπου κηρύχθηκε η Ελληνική Επανάσταση του

1821.

Β. ΣΤΟΙΧΕΙ Α ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ Οριο θέτηση λεκάνης

PESCA -

Έκταση λεκάνης

233 km' [1] 247 km' [4] 228 km' [2]

Έκταση δέλτα

7 km' [2]

Ποταμός Βουραϊκός

Γεωλογική εξέλιξη

Δεν βρέθηκαν αναλυτικά επεξεργασμένα στοιχεία στις προσιτές μελέτες. Υπολεκάνες

Δεν βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία στις προσιτές μελέτες. Άλλοι υδάτινοι πόροι στην ευρύτερη περιοχή Γειτονικοί ποταμοί είναι ο Κερονίτης, ο Κράθης και ο Αροάνειος. Παραπόταμοι

Δεν υπάρχουν παραπόταμοι παρά μόνο ρέματα, από τα οποία σημαντικό είναι το ρέμα των Ρογών, που συμβάλλει με τον Βουραϊκό στην είσοδο του Φαραγγιού. Τα ποταμού έχουν συνολικό μήκος

ρέματα του

812 km [4].

Γ. ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Μορφομετρικά δεδομένα Μήκος

Μέσο υψόμετρο

50 km [3], [2] μέγιστο 900 m, 648 m [4]

Μέσο πλάτος

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες

Μέγιστο πλάτος

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες

Μέση κλίση

16 % [4]

Βάθος

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες

Υψόμετρο διαδρομής

ελάχιστο Ο

m [3]

Ανάγλυφο Το ανάγλυφο της ευρύτερης λεκάνης είναι ορεινό και το υδρογραφικό δίκτυο είναι πυκνό . Η

κυριότερη επίπεδη έκταση εντός της λεκάνης είναι η κοιλάδα του Βουραϊκού , που ξεκινάει από την περιοχή του χωριού Πριόλιθος, οδεύει βόρεια μέχρι την περιοχή των Καλαβρύτων

και του Σκεπαστού, και μετά στρίβει βορειοανατολικά, φτάνοντας μέχρι την περιοχή Ζαχλωρούς, όπου πλέον στενεύει και μπαίνει στο Φαράγγι του Βουραϊκού , Η λεκάνη των

Καλαβρύτων που περικλείει την κοιλάδα είναι ορεινή έως λοφώδης με μέγιστο υψόμετρο τα

1350 m. Τα πρανή της παρουσιάζουν κατά κανόνα μεγάλες κλίσεις και το υδρογραφικό [4].

δίκτυο είναι πυκνό Διάκριση ζωνών

Στην ορεινή ζώνη, κατά τη διαδρομή του μέσα στην κοιλάδα του Βουραϊκού, η κλίση του ποταμού είναι αρκετά μικρή και ως εκ τούτου έχου με μία ήσυχη ροή, η οποία φτάνει μέχρι το ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

207

PESCA -

Ποταμός Βουραϊκός

σημείο της συνένωσής του με το ρέμα των Ρογών, δηλαδή, σχεδόν στην είσοδο του

Φαραγγιού. Η χαμηλή ταχύτητα ροής έχει σαν συνέπεια την μικρή ταχύτητα αποστράγγισης των παραποτάμιων τμημάτων, με συνέπεια κατά τη διάρκεια του χειμώνα και της άνοιξης να υπάρχουν λιμνώδ εις σχηματισμοί, κυρίω; στην περιοχή του μικρού γεφυ ριού, του Αλήμπεη

και την περιοχή του μεγάλου γεφυριού κοντά στα Καλάβρυτα, όπου αρκετά μεγάλη περιοχή πλη μμυρίζει (κατά την περίοδο των βροχών και τους χειμερινού; μήνες) . Σημαντική συνεισφορά στο παραπάνω φαινόμενο έχει και η αυξημένη βλάστηση η οποίας υπάρχει μέσα στην κοίτη του Βουραϊκού ποταμού και ο, για μεγάλο χρονικό διάστημα, μη καθαρισμό; της

κοίτη; του . Μετά την έξοδο από την κοιλάδα και την είσοδο στο φαράγγι, τα πρανή του Βουραϊκού γίνονται κατακόρυφα δημιουργώντας στροβιλώδη ροή

[4].

Σύσταση πυθμένα ανά ζώνη

Δεν βρέθηκαν αναλυτικά στοιχεία ανά ζώνη στις προσιτές μελέτες παρά μόνο για την κοιλάδα του Βουραϊκού , στο σημείο που εκβάλει ο χείμαρρο; του Παλαιοχωρίου, Εκεί

υπάρχουν μεγάλες χαλικομιγεί; αποθέσεις εξ' αιτίας της δράσεως του χειμάρρου, οι οποίες δη μιου ργούν αναστολή της ροής με αποτέλεσμα πλημμυρικά φαινόμενα στην γύρω περιοχή . Αυτό έχει σαν συνέπεια την υψηλή στάθμη του υδατικού ορίζοντα (σχεδόν μέχρι την επιφάνεια) των εδαφών γύρω από το Βουραϊκό ποταμό .

[4].

Πετρώματα υδρολογικής λεκάνης

Στην ευρύτερη περιοχή εμφανίζονται σχηματισμοί δύο γεωτεκτονικών ενοτήτων, της Ωλονού

Πίνδου και της Γαβρόβου

Τρίπολης, καθώς και μεταλπικοί σχηματισμοί στο βόρειο

κυρίωξ τμήμα. Παρακάτω συνοψίζονται τα πετρογραφικά χαρακτηριστικά επί μέρους ζωνών, σύμφωνα με δεδομένα των

[4].

Λεκάνη Καλαβρύτων. Η λεκάνη των Καλαβρύτων καλύπτεται από νεογενή (κροκαλοπαγή , ψαμμίτες, άργιλος, μάργες) και τεταρτογενή ιζήματα (ερυθροί πηλοί, κορήματα, ποτάμιες

απο θέσεις) . Εντός των νεογενών απαντώνται λιγνίτες. Τα περιθώρια και το υπόβαθ ρο της λεκάνη; δομούνται από Μεσοζωϊκούς σχηματισμού; (ασβεστόλιθοι και φλύσχης της Ωλονού

Πίνδου). Από πλευράς τεκτονική; η λεκάνη αποτελεί ένα τεκτονικό βύθισμα. Τα ιζήματα

είναι πλειοκαινικά και κάθονται ασύμφωνα στο Μεσοζωϊκό υπόβαθρο .

ΦαράΥΥΙ Βουραϊκού . Μετά την λεκάνη των Καλαβρύτων προς βορρά τα πρανή του Βουραϊκού γίνονται κατακόρυφα δημιουργώντας το μοναδικό τοπίο του φαραγγιού . Οι γεωλογικο ί σχηματισμοί του Φαραγγιού του Βουραϊκού, στις περιοχές Στάση Κερπίνης,

Ζαχλωρού και Νιάματα αποτελούνται από πλειοπλειστοκαινικά ιζήματα που χαρακτηρίζονται για την

μεγάλη

τους

ετερογένεια.

Κατά την οριζόντια και κατακόρυφη δο μή τους,

παρουσιάζουν συχνές εναλλαγές πλειστο φάσεων με αργιλομάργεξ, μάργες, ψαμμούχες μάργεξ, άμμους, ψηφίδα κροκαλοπαγή και κροκαλοπαγή . Η λιθ ολογική σύσταση των σχηματισμών αυτών και οι έντονες κλιματικά; μεταβολές κατά τη διάρκεια του έτους

ευνοούν τις διαβρωτικά; και αποσαθρωτικέξ διεργασίες που κατά περιοχές είναι πολύ έντονες . Οι αδρομερείς φάσεις των υλικών εναλλάσσονται περιοδικά με στρώματα λεπτο μερών φάσεων τα οποία έχουν την τάση να δημιουργούν κατολισθητικά φαινόμενα.

Κάτω ρους . Μετά την έξοδο από το φαράγγι ο Βουραϊκό; ρέει πάνω σε μάργες και κρ οκαλοπαγή του νεογενούς καθώ; και σε κορήματα και τεταρτογενείς αποθέσεις του ίδιου του ποταμού .

208

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υ δάτων

PESCA -

Ποταμός Β ουραϊκός

Δ. ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Το κλίμα στην περιοχή Αιγιαλείας και Καλαβρύτων χαρακτηρίζεται σαν μεσογειακό εύκρατο (ύφυγρο)

χωρίς

σημανπκές

θερμοκρ ασιακές

Ιανουάριος και οι θερμότεροι οι Ιούλιος

(17,5 %)

και οι νότιοι

(14,6 %)

μεταβ ολές.

ψυχρότερος μήνας είναι ο

Αύγουστος . Εmκρατούντες άνεμοι είναι οι βόρειοι

ενώ το ποσοστό νηνεμίας είναι

51,2 % [4].

Ετήσιο ύψος βροχής στη λεκάνη Μ έση μηνιαία κατανομή θερμοκρασίας, ύψους βροχής και ημερών βροχής Θέση: Καλάβρυτα (ΕΜΥ) Θερμοκρασία

Ύψος βροχής (mm)

4,0 4,8 7,3 11,0 15,4 19,9 22,1 21,6 18,1 13,4 8,3 5,5

lαν.

Φεβ . Μαρ . Απρ .

Μαϊ. Ιούν ,

lουλ. Αυγ, Σεπτ. Οκτ,

Νοε . Δεκ. Π!rtn:

('C)

/ περίοδος 1975-1996 Ημέρες βροχής

72,7 56,8 37,4 47,2 22,6 13,1 8,5 9,3 7,9 49,8 72,8 92,6

6,4 5,8 5,8 7,7 5,4 2,4 1,9 2,0 2,3 6,3 8,5 10,9

[4]

Ε. γΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

117 Χ 106m' [9]

Ετήσια απορροή

Μέση μηνιαία παροχή ποταμού (mΊsec) Θέση Ζα:ιλωρού

11,8 8,8 6,7 4,1 2,3 1,4

lαν.

Φεβ . Μαρ ,

Απρ . Μαϊ. lούν . Π!ro\:

/ περίοδοι; 1963-64/1967-68 lουλ. 0,8 Αυγ. 0,6 Σεπτ . 0,7 Οκτ. 1,1 Νοε. 1,6 Δεκ, 4,4

[9]

Μ έση ετήσια παροχή (mΊsec):

3,7 m' /sec [9] (Θέση Ζαχλωρού , περίοδος 1963-68)

Χαρακτηριστικά πηγών τροφοδοσίας -εισροών Από υδρολογική άποψη, ο Βουραϊκόξ χαρακτηρίζεται σαν ποταμός απλού βρόχινου τύπου με

ελάχιστη απο ρ ροή κατά τους μήνες Αύγουστο και Σεπτέμβριο

[1Ο] .

Πηγάζει από τα Αροάνεια

όρη (Χελμός), τροφοδοτούμενος από το ίδιο καρστικό σύστημα (β ό ρειου Ερύμανθου και

ΕΚΘΕ

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

209

PESCA-

Ποταμός Βουραϊκός

Παναχαϊκού) που τροφοδοτούνται και άλλοι ποταμοί της βόρειας Πελοποννήσου, όπως ο

Πείρος, ο Γλαύκος και ο Σελινούς [1]. Οι πηγές εμφανίζονται σε υψόμετρα μεγαλύτερα από

1000m. Ονομασία

Κεωαλόβουσο Τρία πηγάδια

I!!rt!I: [41 (δεδομένα από

Παροχή (mΊh)

Κοινότητα

ΚέDτεCπ 234 Δήμοτ Καλαβρύτων 180 ΙΓΜΕ 1978, Αναπτυξιακη μελέτη Νομού Αχαίας) .

ΣΤ. ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Π Ο ΙΟΤΗΤΑ ΝΕΡΟΥ

Τα δεδο μένα που παρατίθενται προέρχονται από μετρήσεις της Νομαρχιακής Υπηρεσίας Αλιείας Αχαίας. Το ΥΠΕΧΩΔΕ εκτελεί μετρήσεις στα πλαίσια του προγράμματος « Εθνικό Δίκτυο Ποιότητας Εσωτερικών Νερών» . Τα δεδομένα αυτά δεν ήταν έγινε δυνατό να αποκτηθούν .

Θέση : Πριόλιθος

- Κέ ρτεζη

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ

ρΗ

08-03 -96 15-05-96 18-07-96

8,20 8,25 8, 10

(άνω ρ ου ς)

~ΓΩΓIMOTHTΑ (μS/cm) 359 368 410

I!!rt!I: [Νομαρχιακή Υπηρεσία Αλιε(ας Αχαίας] Θέση : Ζατλωρού ( μέσο . ρους) ΗΜΕΡ ΟΜΗΝ ΙΑ

ρΗ

14-03 -96 06-05-96 18-07-96 28-08-96 03-09-96 14-10-96 21-11 -96 03-02-97 05-05-97

7,94 8,00 7,30 7,93 7,30 7,42 7,32 7,21 8,08

~ΓΩΓIMOTHTΑ

(I1S/cm) 520 513 515 510 564 554 560 528 520

Π!rm: [Νομαρχιακή Υπηρεσία Αλιειας Αχαιας]

Θ έση: Διακοφτό (κάτω ρους)

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ

ΡΗ

05-03-96 01-04-96 15-05-96 25-06-96 16-07-96

7,57 7,40 7,6 0 6,60 8,01

~ΓΩΓIMOTHTA

(I1S/ cm) 378 352 388 298 311

Π!rm : [Νομαρχιακή Υπηρεσια Αλιείας Αχαιας]

210

ΕΚΘΕ

Ιν στιτούτ ο Εσ ωτε ρ ικών Υδάτων

PESCA -

Ζ. ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ

Ποταμός Βουραϊκός

ΟΙΚΟΛΟΓΙ ΚΑ ΔΕ ΔΟΜΕΝΑ

Φυτοπλαγκτόν

Δεν εντοπίσθηκαν σχετικά δεδομένα. Ζωοπλαγκτόν

Δεν εντοπίσθηκαν σχετικά δεδομένα . Ασπόνδυλη πανίδ α

Δεν εντοπίσθηκαν σχετικά δεδο μένα . Υδ ρ όβια και υδροχαρή ς βλάστηση Κατά μήκος και εκατέρωθεν του ποταμού και των χειμάρρων του αναπτύσσονται τυπικά παρόχθια δ άση πλατάνου τα οποία συγκροτούν εκτεταμένους

και πλούσιους σε είδη

πλατανώνες σε αρκετή απόσταση από τις κοίτες. Πρόκειται για γηραιές συστάδες με

αιωνό βια δένδρα που μέχρι τώρα δεν υπόκεινταν σε καμιάς μο ρφής συστηματική υλοτό μηση. Τυπικά η παρυδ άτια δενδρώδη βλάστηση κυριαρχείται από Plαtαn us orien tαlis (πλατάνια) και Sαlix τους

Spp. (ιτιέξ), με συ μμετοχή ενός μεγάλου αριθμού άλλων ειδ ών που περιγράφονται από [4]. Η παρουσία του γένους Violα είναι δείκτης της υγιούς δομής του οικοσυστήματος.

Σε

ορισμένα

τμήματα

εμφανίζεται

βλάστηση

καλαμώνων :

Ph rαgmites

αustrαlis

(αγριοκάλαμο) και συστάδες με πικροδάφνη . Οι οικολογικέ; διαδοχές που παρατηρούνται από τις πηγές και τα φαράγγια μέχρι τις εκβολές είναι ιδιαίτερα αξιόλογες και επιστη μονικά ενδιαφέρουσες.

[3],

δεν

[4],

φυτοκοινωνιολογικέξ καταγραφές

υπάρχουν

όμως

λεπτο μερείς

χλωριδικέξ

και

[4].

Ορνιθοπανίδα

Είδος

Podicipedidae Tαchνbαptus rufίcolis

Κοινή ονο μασία Β ουτηχτάρια

Νανοβουτηχτάρα

R allidae

Ραλλοειδή

Cαllinulα

chloropus Alcedinidae Alcedo αtthis Char ad r iidae Clιαrαdrius dubius Scolopacidae

Νερόκοτα

Cαllinαf!o f!αllinαf!o

Μπεκατσίνι

Cinclidae Cinclus cinclus

Cinclidae Νεροκότσυφαε

Accip ίtrid ae

Αετοειδή

Milνus m if!rαns

CircllS αeruf!inosus * Acciviter nisus Bu teo blIteo Falconidae Fαlco tinnunculus

bΨJ Δι Ι Δ, Ι Δ3 ! +

Αλκυ όνα; Αλκυόνη Χα ρ αδ ρ ιοί Ποταμοσφυοιττήα

Μπεκατσο ειδή

+ +

Καλα μόκιοκοσ Γερακίνα

+ +

Τσίφττκ

Τσιχλογέρακο, ξεφτέρι

+ +

Γερ άκια

Β οατοκιοκινέζι

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

21 Ι

PESCA -

Π οταμό ς Β ουραϊκόξ

Είδο ς

Falco resvectinus Columbidae ColIlmba lίνία Columba v alumbus Strev tovelia turtu r

Κοινή ονομασία

Μαυοοκιοκινέζι

Περιστεροειδή Αγριοπερίστερο

+ +

+ + + +

+ +

Φάσσα Τρυγόνι

Cu c u lί d ae

Cuculίdae

Cuculus canonιs Tytonidae Tvto alba Strigidae Bllbo bubo Athene noctua StrΊX alIlco Asio otus Caorimulgidae Cav rimulf!us eurovaeus Apodidae Av us avus Avus v allidus Picidae Dendrocov os medius Dendrocovos leuco tos * Hirund inidae Rivaria rivaria Ptyonovrof!ne ruvestris Hirundo rustica Hirun do daurica Delichon urbica Motacillidae Anthus svinoletta Motacilla flava Motacilla cinerea Motacilla alba Troglodytidae Trof!.lodytes trof!lodvtes Prunellidae Prunella 1IlOdularis Turdidae Erithacus rubecula Luscinia mef!arhvnchos Tztrdus merula TUI'dus vh ilomelos Sylvidae

Κούκοο

+ +

Tytonidae Τυτώ

Strigidae Μπούφοε

Κουκου βάγια Χουχουριστήε

Νανό μπουφοτ

Caprimulgidae Γιδο ΒύΙ:ι

Apodidae Σταγτάοα Ωχροσταχτάρα

+ +

Picidae Μεσοτσικλητάρα

Λευκονώττκ

+ +

Hirundinidae Οτθοχελίδονο Βοατοτελίδονο Χελιδόνι

Δενδοοτελίδονο Σπιτοτελίδονο

+ + + + +

Motacillidae Νεροκελάδα

ΚUΡινοσουσουράδα Σταrτoσoυσoυp άδα

+ +

ΛευκοσουσουΡάδα

Tro!!lodvtidae Τουποφοάτττκ Prunellίdae

Θα μνοψάλττκ

Τurdidae Κοκκινολαίμη ;

Αηδόνι Κότσυοασ

+ + +

+ +

Τσίχλα

Sylvidae

Cettίa cettί

Ψευταηδόνι

Acrocevhalus arulldillaceus Svlvia borin

Τσιτλοποταιιίδα Κηποτσιο οβάκοτ

212

~IΔ3 1

Ε ΚΘΕ

Ινστιτούτ ο Εσωτερ ικών Υδάτων

PESCA -

Είδο ς Sy/viα αtricαpillα

Μαυοοσκούωτκ

Χουσοβασιλίσκοσ

M uscicapidae

Muscicαpa striαta

Μυγοχάφτητ

Ael!ith alίdae

A eJ!itha/Ils caudatus

Αιγίθαλοτ

Paridae

Parus caeru /eus Parus maior

ΓαλαΙ::οπαπαδίτσα

R emizidae

RemΊZidae

Remiz vendu/inus

Σακουλοπαπαδίτσα

Oriolίdae

Orio/us orio/us

Συκοωάνοτ

Corv idae

Corvidae

Garru/lls f</an darius Pica vica

Κίσσα

Frinl!illidae

Fri nl!illidae

φωλιάζουν ενδημικά

Δι:

διε ρχόμενα

+ +

Καλόνεοοα

Καρακάξα

Σπίνοι; FrillJ!illa coe/ebs Σκα ρθάκι Serinus serin us Π!rtn: [4] (Μόνον όσα αναφ έρονται στις παρόχθιες Φ: Ε:

Κοινή ονομασία

RefζU/us refζU/us

Ποταμός Β ο υρ αϊκός

Δ,: Δ,:

υγροτοπικές περιοχές)

διαχειμάζοντα διαθερίζοντα

- μεταναστεύοντα

Με το σύμβολο' σημειώνονται τα είδη που περιλαμβάνονται στον κόκκινο κατάλογο .

Λο ιπά είδη πανίδας

Υπάρχουν σποραδικά δεδομένα που δεν έχουν αξιολογηθεί κατάλληλα. ΙχΟυ οπανίδα Ό ικογένεια/Είδοξ

Κοινή Ονομ .

Βιότοπ.

Οικολ. απ αιτ.

Καθεστώς

ΚατlΕνδ

πρ οστασίας

Οδηγία

Σύ μβ.

Κό κ.

Οικοτ, Βέρνης Βιβλίο

Cyprinidae Leuciscus

cephα/us

μπούλκα

ΓΛ

ΛΙ-ΡΕ

ΚΟ

μπριάνα

ΓΛ

ΡΕ

ΒΑ

Ρ Ε-ΛΙ

ΚΟ

Bαrbus pe/op01Inesius ι

Τ-Απ.τ. Π,ν

πι

Τ'-Απ.τ.

Blen uiidae Sα/αriα jluviatilis

ποταμο σαλιάρα ΓΛ-ΥΦ

ΠΙ

Π!roί: (61

Βι ότοπος: ΓΛ=Γλυκά νερά, Υφ=γφάλμυρα νερά , Εγ=Ευρ ύαλο , ΔΙ=Διάδρομο Ο ικολογικ ές απαιτήσ εις: ΛΙ=Λιμνόφιλο , ΡΕ=Ρεόφιλο , ΕΛ=Ε λόφιλο Κατανομή /τύπο ς ενδη μισμού :

Σγ=Σύστημα,

ΕΛ=Ελλάδα,

ΒΑ= Βαλκανική,

ΚΟ=Κοσμοπ ολιτικό ,

ΕΙ=Ε ισαχθ έν

Καθεστώς προ στα σίας:

Κοινοτική Οδηγία για τους οικότοπους

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

(92143IEEC) 213

PESCA -

Ποταμός Βου ραϊκός

Παράρτημα ΙΙ : είδη η διατήρηση των οποίων επιβάλλει τον καθορ ισμό ειδικών ζωνών διατήρησης Παράρτημα ΙΥ: Είδη που απαιτούν αυστηρή προστασία

•=

είδος προτεραιότη τας για προστασία

Συνθήκη της Β έρνης

οη

(Council of Europe, 1979; Convention Wildlife and Natural Habitats

the Conservation of European

Π αρ άρτη μα ΙΙ: Αυστηρώς προστατευόμενα είδη Παράρτημα ΙΙΙ: Προστατευόμενα είδη των οποίων η εκμετάλλευση απαιτ εί ρυθμιστικά μέτρα

- Το κόκκινο

βιβλίο των απειλού μενων σπονδυλοζώων της Ελλάδας :

Τ= Τρωτό, Κ= Κινδυνεύον, Α= Απειλούμενο, Απ.Τ.= Απειλούμενο τοπικά

Παλαιότερα γνωστό σαν

Barbus I/zeridiona/is.

Η . ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΧΘΥΟΠΛΗΘΥΣΜΩΝ -ΑΠΕΙΛΕΣ Στα κατώτερα τμή ματα του ποταμού από όπου γίνεται απόληψη νερού για αρδευτική χρήση η

παροχή ελαττώνεται και ενίοτε μηδενίζεται κατά τους καλοκαιρινού; μήνες. Παρόλα αυτά σε όλες τις δειγματοληψία; που πραγματοποιήθηκαν στο διάστη μα ικανοποιητικά; συγκεντρώσει; ψαριών

(Leuciscus

cephα/us,

1988 - 89 βρέθηκαν Bαrbus pe/oponnesius). Η

διατήρηση των ιχθυοπλη θυσμών ευνοείται από το μορφολογικό ανάγλυφο του ποταμού που επιτρέπει το σχηματισμό κοιλοτήτων όπου διατηρείται νερό κατά τη δυσμενή περίοδο του έτους και στις οποίες τα ψάρια βρίσκουν καταφύγιο. Σε πρ όσφατες δειγματοληψίες (Ιούνιος

2000)

δεν βρ έθηκαν ψάρια στην ορεινή περιοχή

Ζαχλωρού, παρά το γεγονός ότι η ποσότητα νερού στην περιοχή είναι πάντα επαρκής για τη διαβίωση των ψαριών. Κάτοικοι της περιοχής υποστη ρίζουν ότι παλαιότερα υπήρχαν άφθ ονα ψάρια, και αποδίδουν τη μείωση σε ρύπανση των νερών από τις πλησίον κοινότητες.

Σε αντίθεση με το είδ ος Bαrbus

pe/oponnesius ,

το είδος

Leuciscus

cephα/us δεν μπο ρεί να

επιβιώ σει σε πολύ μικρ ούς όγκους νερού . Πιθανώς για το λόγο αυτό το τελευταίο είδος απουσιάζει από τα περισσότερα ποτάμια της βόρειας Πελοποννήσου , Ωστόσο, η γενετική

δομή των πληθυσμών

Leuciscus cephα/us της βόρειας Πελοποννήσου παραμένει άγνωστη . Καθώς άλλοι Πελοποννησιακοί πληθυσμοί εμφανίζουν σημαντική διαφοροποίηση από άλλους Ευρωπαϊκού; πληθυ σμούς ή ακόμα και αποτελούν χωριστά είδη [6], η πολιτική διαχείρισης του νερού σε σχέση με τα προγραμματιζό μενα αρδ ευτικά έργα πρέπει να είναι

συντηρητική ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνο; της εξαφάνισης.

Θ. ΧΡΗΣΕ ΙΣ ΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΑΝΗ Χρήσεις γης στο νομό Αχαϊας Χρή σεις

Έκταση

Δάση Βοσκότοποι

Καλλιέργειες

Γυμνή,βραχώδης Οικισμοί, έργα, κλπ. Λίμνες, υγρότοποι,

ΣΥΝΟΛΟ !lnΏί:

214

(H a) 172170 35797 115389 6806 2985 478 333625

Ποσοστό

52 11 35 2 Ο

100,0

181

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

Ποταμός Β ου ραϊκός

PESCA -

Χρήσεις γης στην περιοχή Χελμού ο Βουραϊκού

Έκταση

(km') 337,0 439,1 175,9 6,4 26,7 10,8 992,3

Χρήσεις Δάση Βοσκότοποι

Καλλιέργειες

Γυμνή,βραχώδης,άλλα Οικισμοί, έργα, κλπ. Λίμνες, υγρότοποι,

. llirm:

ΣΥΝΟΛΟ

Ποσοστό

33,96 44,29 17,72 0,64 2,69 1,08 100,00

(4)

Ι. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΑΝΗ Οικονομικ ές δραστηριότητ ες στο νομό Αχαίας σαν ποσοστό στο

ακαΟάριστο εγχώριο προϊόν, σε σταθερές τιμ ές

Πρωτογενής

1647

Δευτερογενής

ΣΥΝΟΛΟ

1994)

12,5 33,8 53,7

4471 7087 13205

Τριτογενή;

. [8) llirm:

(έτο ς

ΠΟΣΟΣΤΟ

Ι.

προϊΟΝ (εκατ, δρχ)

ΤΟΜΕΑΣ

1970

100,0

ΙΑ. ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΤΑΜΙΑ ΖΩΝΗ

ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΕΙ Σ

Κατηγορία χρήσεων

Αλιεία Υδρευση

Ά ρδευση Βόσκηση

0 0

Τουρ . Αναψ . Ενέργεια

Απο ρρίψεις

Τεχνικά έργα

Αμμοληψία

Λατο μεία

D 0

Π!ιlli: [41, (2]

Επιβ αρύνσεις

Βαθμό ς επιβάρυνση ς

Χρήσεις

.!\ρδ~~ . _.....__......

σοβαρή "0

μέτρια

+ ...................__--_

...

ελάχιστη

- _._ .--..._-....."._. ....._._....

_ .

+ .. .................................. ......... .....•.... ........ + ..... ............ .... .... ....._.... ......................._...... ..I.3?~!9:Ι~ .......... ................. ................-....._......................_...... .............................. ......_....... .... ................__............... + ..._ ... ..... ..... _._............... .._ ... . X~ρ~~.<!.~ . _ . _._ .... ...- ..... .....................- ._. + _._._. Aπ~ρρίΨ.::~'?....... __ .._.. .... .. _ ._ •.. .... ... + .._............_... .... .. ... .... Λα:τ:?f:lι.~ εK~τά~ση ........ . . .._...... ...'.:\f.ψ~~ψ!!.ί~ . .. . ..........._.. ..............................__ . .. .................. ..........__.._.............. ......._.................._..... ..................... ................... . ................__.. .......... + ............. ........... ........ ................................... . .:.r.:~Χ\'~~~. ~Ρ.Υ~ .!. ~~~JΞι:ι:~. <:>.~!9:~f:I~" . . . .. ... ...... ......................._........_........... ............ ......................... Πυρκαγιές + .Σ~~P..:. ::::.."\"ι:ι:Ψ.:

....

............................" ......................

.... ........................................,. .............. ..................................." ...........

...

....

. ~

_.~

_ __ _ __ ___

I!!rlli: 14), 12], [3], [Περιφ. Δυτ. Ελλάδας) ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

215

PESCA -

ΙΒ.

Π οταμό ς Βουραϊκός

ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑΣ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ

ΤΗΣ

ΧΡΗΣΕΩΝ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

ΚΑΙ

ΤΩΝ

ΚΑΙ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

ΤΟΥΣ

ΣΤΟ

ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

Άρδευση. Σε διάφορα σημεία της λεκάνης του Βουραϊκού αντλείται νερό από γεωτρήσεις για γεωργική χρήση, γεγονός που επηρεάζει την παροχή των πηγών και την ποσότητα του νερού του ποταμού. Στο κατώτερο τμήμα του ποταμού η ροή σχεδόν μηδενίζεται το καλοκαίρι,

λόγω

έντονης

εmφανειακής

υδ ροληψίας.

Αρδευτικά

έργα

υπάρχουν

στις

περιοχές

Καλαβρύτων, Σκεπαστού, Κέρτεζη και Λαγο βουνίου . Υπάρχει το ενδεχόμενο επέκτασης των αρδευτικών έργων

(κατασκευή φρ αγμάτων,

δ εξαμενών, τσιμενταυλακών και αγωγών),

δεδ ο μένου ότι θεωρείται ότι τα υπόγεια νερ ά του Άνω Βουραϊκού δυνατότητες εκμετάλλευσης με επιπλέον γεωτρήσεις.

[1] [4], [6], [Περιφ.

διατηρούν ακό μα

Δυ τ. Ελλάδας] .

Ρύπανση . Τα αστικά λύματα διατίθενται σε βόθρους καθώς κανένας οικισμός δεν διαθέτει

αποχετευτικό δίκτυ ο. Σε πολλές περιπτώσεις λόγω κορεσμού των βόθρων έχει παρατηρηθεί υπερχείλιση

αυτών

και

επιφ ανειακή

απορροή

προς

την

κοίτη

του

Β ουραϊκού .

Πιο

συγκεκριμένα, στο Δήμο Καλαβρύτων, που στερείται αποχετευτικού δικτύου , τα λύ ματα των οικιών συλλέγονται σε βόθρους που , λόγω του εmκλινούς του εδάφους, δη μιουργούν

προβλήματα στα σπίτια και στις αντλήσεις των υπόγειων υδάτων. Επίσης, σημαντικές είναι και οι παράνομες συνδέσεις των β όθρων με το δίκτυο όμβριων της πόλης με αποτέλεσμα τα λύματα, μέσω των αγωγών όμβριων (και του χειμάρρου Βελία που διασχίζει την πόλη) να καταλήγουν στο Βουραϊκό . Τα τρία τυροκομεία που βρίσκονται στις παρυφ ές της πόλης

επίσης διαθέτουν τα λύματά τους στο έδ αφος και τελικά στον Βουραϊκό σχεδόν άμεσα, εκτός ενός. Αποτέλεσμα αυτών είναι να υπάρχει άμεσος κίνδυνος ρύπανσης και των υπόγειων νερών της περιοχής, τα οποία χρησιμοποιούνται (με γεωτρήσεις) για άρδευση και ύδρευση

[4]. Μία άλλη σημαντική πηγή αστικής ρύπανσης της περιοχής αποτελεί η ανεξέλεγκτη διάθεση

των στερεών απορ ριμμάτων των οικισμών λόγω της μη ύπαρξης εγκεκριμένων χώρων απόρριψης απορριμμάτων. Σ' όλη την περιοχή δεν υπάρχει χώρος υγειονο μικής ταφής ή

άλλος χώρος διάθεσης που να πληρεί έστω και στοιχειωδώς τις απαιτήσεις για ασφαλή περιβαλλοντική διάθεση . 'Ετσι, η διάθεση των απορριμμάτων, που αποτελεί την πλέον σημαντική φάση της διαχείρισης, γίνεται σε όλους τους δυνατούς χώρους : σε πλαγιές, ρέματα, χειμάρρουξ, ποτάμια, ορεινούς όγκουξ, και σε πρόχειρες χωματερές [4]. ΑΥροτικές δ ραστηριότητες . Η βοοτροφία κατά την περίοδο της ελεύθερης βόσκηση; των αγελάδων και μοσχαριών (Απρίλιο έως Νοέμβριο) αξιοποιεί κυρίως την περιοχή της κοιλάδας

του Β ου ραϊκού . Το υπόλοιπο διάστη μα τα ζώα ο δηγούνται σε στάβλους . Σε αρκετές περιπτώσεις στην περιοχή υπάρχουν συγκρούσεις χρήσεων γης. Η συνύπαρξη αγροτικών εκτάσεων και βοσκοτόπων με ευαίσθητες οικολογικά περιοχές και τοπία αισθητικού κάλλους αποτελεί μία τυπική περίπτωση συγκρουόμενων χρήσεων

Του ρισμός

αναψυχή

δόμηση

- τεχνικά

[4].

έΡΥα. Σημαντικές οικιστικές

τουριστικέξ πιέσεις

δ έχεται η περιοχή γύρω από τα Καλάβρυτα και ιδιαίτερα προς το αισθητικό δάσος, κατά

μήκος του δρ ό μου προς το Χιονοδρομικό και πάνω από τον τόπο θυσίας. Οι γεωργικέ; εκτάσεις αυτών των χώρων « αξιοποιούνται» με την ανέγερση ξενοδοχειακών μονάδων κάθ ε μορφής, πρότυπων οικισμών και συγκροτημάτων κατοικιών. Επίσης, δεδομένου ότι δεν

υπάρχει καθορισμένη λατομική περιοχή, οι συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες για την εκτέλεση έργων που γίνονται (δρόμοι, κατοικίες), αναγκάζουν τους εμπλεκόμενου; να προβαίνουν σε ενέργειες με εmπτώσεις στο περιβάλλον

2 16

[4].

ΕΚΘΕ

Ινστιτο ύτ ο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Ποταμός Β ουραϊκόξ

ΙΓ. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΛΙΕΙΑΣ

Δεν διενεργείται ση μαντική αλιεία στον Βουραϊκό, Σε περιο ρισμένη κλίμακα γίνεται αλιεία με φλόμο και κοφ ίνια από κατοίκου; παραποτάμιων Κοινοτήτων σnς περιόδους ελαττω μένης ροής, όταν τα ψάρια εγκλω βίζονται σε κοιλότητες με νερ ό . Θ εσμ ικό πλαίσιο αλιείας

Η αλιεία ρυ θ μίζεται με διατάξεις του Β. Δ.

142/1971. Α ρ μοδιότητα για θέματα αλιείας έχει το

Υπ. Γεωργίας, μέρος της οποίας όμως έχει μεταφερθεί σπς Νομαρχιακά; Υπηρεσίες Αλιείας.

Την αρμο διότητα για ορ εινές περιοχές (υψόμετρο μεγαλύτερο από

500 m)

έχουν οι Δασικές

Υπηρεσίες. Στην πράξη, οι διατάξεις δεν εφαρ μόζονται, Μονάδες εκτροφής υδρόβιων οργανισμών με χρήση νερών του ποταμού Περιοχή

Είδος

Καλλιφώνι

Β άτραχος ενδη μικό;

Καλαβρύτων

+ β ραζιλιάνικοξ

Σύστημα εκτρ ,

Δυναμικ.

Αριθμ.

Παροχή

απασχ/νων

(mΊh)

Π!rm : [Νομαρχιακή Υπηρεσια Αλιειας Αχαιας]

Αλιευτικοί Συν/μοί - Σύλλογοι Δεν υπάρχουν στη λεκάνη του Βουραϊκού Διενέργεια ε μπλουτισμών

Δεν έχουν αναφερθεί

ΙΔ. ΜΕΛΕΤΕΣ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΤΙΤΛΟΣ

ΛΙΑ

ΦΟΡΕΑΣ

ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΕΤΟΣ

ΚΟΣΤΟΣ

ΦΟΡΕΑΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ

Α ΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΕΝΔ Η ΜΙΚΑ

ΕΙΔΗ ΨΑΡΙΩΝ ΤΟΥ ΓΛ ΥΚΟΥ

ΥΠ ΟΥ ΡΓΕ ΙΟ

ΝΕΡΟΥ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ

ΕΘΝ ΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ

ΘΑΛΆΣΣΙΩΝ

ΠΕ Λ ΟΠ ΟΝΝ ΗΣΟ Υ-

ΕΡ ΕΥΝΩΝ

ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

1999

8000000

Γ ΕΝ ΙΚΗ ΓΡ ΑΜΜΑ Τ ΕΙ Α ΕΡΕΥΝΑΣΚΑ Ι

ΚΑΤΑΝΟΜΗ, ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΚΑΙ

ΤΕΧΝ ΟΛΟΓΙ ΑΣ

ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΔΙΑΧΕ ΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΕΜΠ-Ι ΓΜΕ-ΚΕΠΕ

1996

ΠΟΡΩΝ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΤΩΝ

GREEK ΗΑΒ ΙΤΑ Τ PROJECT NAΤURA 2000: ΑΝ OVERVIEW ΤΗ Ε

ElΔΙΚΗ ΠΕΡΙ ΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ

Μ ΕΛΕΤΗ

ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ ΠΕΡ ΙΟΧΗΣ ΟΡΕΙΝΟΥ ΟΓΚΟΥ

ΧΕΛΜΟΥ - ΒΟΥΡΑΙΚΟΥ ΕΚΘΕ

ΕΛΛ ΗΝ Ι ΚΟ ΚΕΝΤΡ Ο

ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΩΣ ΒΙΟΤΟΠΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

ΤΗΕ

ΥΠ ΟΥ ΡΓΕΙ Ο ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΛΛΗΝΙ ΚΟ ΚΕΝΤΡ Ο

1994

ΒΙΟΤΟΠΩΝ

ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ

GOULANDRIS

ΝΑ TURAL HISTORY

1996

ΕΕ

MUSEUM PLANET ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Α .Ε . ΕΠΕΜ Ε .Π.Ε. ΟΙΚΟΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Ο .Ε.

!Α 'φάση

1998 Β ' φ άση

1999 Γ 'φ άση

ΥΠ ΕΧΩΔΕ, ΤΜΗΜΑ ΔΙ ΑΧιΣΗΣ Φ ΥΣΙΚ Ο Υ Π ΕΡΙΒ ΑΛ ΛΟΝΤΟΣ

2000 217

PESCA -

Π οτ αμός Βουραϊκός

ΙΕ. ΦΟΡΕΙΣ ΠΟΥ «ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ» ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Όνομα φο ρέα

Πλαίσιο

Μεθοδολογία

Πρόγρ .παρ ακολούθησης

Νομαρχία Αχαϊας

Δειγματοληψίες

ποιότητας επιφ, νερών για

Υπηρεσία Αλιείας

Εθνικό δίκτυο ποιότητας

Περιβάλ. Σχεδιασμού,

εσωτερικών νερών

Τμή μα Νερών

αναλύσεις 2

διαβίωση ψαριών ι

ΥΠΕΧΩΔΕ, Διση

Αρ. απασχ/νων

Μηνιαίες μετρήσεις και

δειγματοληψία;

φυσ/κών παραμέτρων 4

3 (Κεντρ. Υπηρ.)

ι Σε εφαρμογή της Οδηγίας 78/659/18-7-197 8 της ΕΕ "περί ποιότητας των νερών που προορίζονται για διαβίωση ψαριών γλυκών νερών".

Το πρόγραμμα μετρήσεων και δειγματοληψιών περιλαμβάνει θέσεις στον άνω, μέσο και κάτω ρου του ποταμού και έχει εφαρ μοσθεί σε περιορισμένη κλίμακα.

Έναρξη : 1996. Πρόσφατα το πρόγραμμα προσαρμόστηκε στο Ευρωπαϊκό δίκτυο Eurowaternet, ώστε να είναι συμβατό με τις απαιτήσεις της ΕυρωπαϊκήςΈνωσης.

Θέση δειγματοληψίας: Ανάντη γέφυρας εκβολών. Οι αναλύσεις γίνονται σε κατά τόπους

εργαστήρια του Γενικού Χημείου του κράτους ή άλλα κρατικά εργαστή ρια.

ΙΣΤ.

ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

ΦΟΡΕΙΣ

ΣΥΛΛΟΓΟΙ

ΠΟΥ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ

ΜΕ ΤΟ

ΣΥΣΤΗΜΑ Δεν εντοπίσθηκαν σχετικές οργανώσεις

ΙΖ.

ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΔΙ ΑΧΕΙΡΙΣΗ

ΠΟΥ

ΕΧΟΥΝ

ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΕΙ

ΜΕ

ΣΚΟΠΟ

ΤΗΝ

ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ

Έχει σχεδιαστεί η κατασκευή μονάδος βιολογικού καθαρισμού των λυμάτων, η οποία θα μπορεί να δέχεται και τα απόβλητα των κοινοτήτων (του νέου Δήμου Καλαβ ρύτων) , Κέτρεζης, Σκεπαστού, Πριόλιθου και Λαγοβουνίου, με αγωγούς και φυσική σχεδόν ροή

Στα πλαίσια της Κοινοτικής Πρωτο βουλίας

[4].

LEADER ΙΙ που υλοποιείται με το πρόγραμμα

"ΧΕΛΜΟΣ" περιλαμβάνεται μέτρο για την ανάπτυξη του αγροτουρισμού.

Στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον (ΕΠΠΕΡ) έχει ενταχθεί το έργο « Προ στασία και Διαχείριση του Ορεινού Όγκου Χελμού

Βουραϊκού .

Το φαράγγι του Βουραϊκού έχει καταγραφεί στον κατάλογο των

113

ση μαντικών περιοχών

για τα πουλιά της Ελλάδας (ΣΠΕΕ) , έχει αναγνωρισθεί σαν ΚΘ (καταφύγιο θηραμάτων) και Τ1ΦΚ (περιοχή υποψήφια να χαρακτη ρισθεί ως προστατευ όμενο τοπίο ιδιαίτερου φυσικού

κάλους) και είναι ενταγμένο στον εθνικό κατάλογο

NATURA 2000.

ΙΗ . ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

Κυριότερα ση μερινά προβλήματα είναι η υπεράντληση και η ρύπανση από απόβλητα οικισμών . Υλοποίηση των σχεδιαζόμενων αρδευτικών έργων θα ο ξύνει το πρόβλημα και θα

ο δηγήσει ενδεχό μενα σε υποβάθμιση παραποτάμιων και υδρόβιων οικοσυστημάτων.

218

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PES CA -

ΙΘ .

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ

Π οταμό ς Β ουραϊκός

ΠΟΤΑΜΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Γεωμορφολογικά, βιολογικά και οικολογικά χαρακτηριστικά Ο Β ου ραϊκόξ ποταμός είναι συνεχούς ροής. Πηγάζει από τα Αροάνεια όρη , ρέει μέσα σε ένα απότομο και βαθύ φαράγγι ιδιαίτερης περιβαλλοντικής σημασίας και εκβάλλει κοντά στο

Διακοφτό. Το φαράγγι του Βουραϊκού διατη ρεί αξιόλογου; φυσικού; θώκουξ και έχει περιληφθεί στις περιοχές του εθνικού καταλόγου προς ένταξη στο δίκτυο

NATURA 2000. Το

ανάγλυφ ο της ευρύτερης λεκάνη; είναι ορεινό και το υδρογραφικό δίκτυο είναι πυκνό . Δεν βρέθηκαν λεπτο μερή υδρ ολογικά και οικολογικά δεδομένα για το σύ στημα. Πάντως, στην ευρύτερη περ ιοχή Χελμού

Βουραϊκού υπάρχει μεγάλος αριθμός από σπάνια, απειλούμενα

και ενδη μικά είδη χλωρίδας και έχουν καταγραφ εί αρκετοί οικότοποι που θ εωρούνται

οικότοποι προτεραιότητας για προστασία σε Κοινοτικό επίπεδο . Οι δραστη ρ ιότητες που ασκούνται αποτελούν παραδοσιακά; δ ραστη ριότητες του πρωτογενή τομέα, ενώ στην περιοχή υπάρχουν διάσπαρτα στοιχεία ιστορικού και πολιτισμικού ενδιαφέροντος. Ολα αυτά τα χαρακτη ριστικά

προσφέρουν

ένα

συγκριτικό

πλεονέκτη μα

στην

ανάπτυξη

του

οικοτουρισμού.

Προτεινόμενα έργα

ενέργειες

ΔημιουρΎία Εθνικού Πάρκου Η ευρύτερη περιοχή διαθέτει σημαντικά στοιχεία του φυσικού και ιστορικού περιβάλλοντος

(φαράγγι

Βουραϊκού,

οδοντωτός

σιδηρόδρομοξ,

δάσος των

Καλαβρύτων,

μοναστήρια

Μεγάλου Σπηλαίου , Αγίας Λαύρας και Αγ. Γεωργίου Φενεού, Κάστρο της Οριάς, σπήλαιο των

Καστριών,

λίμνη

Τσιβλού,

πηγές

Πλανητέρο του

Αροάνειου,

κλή μα

Παυσανία,

Χιονοδ ρομικό Κέντρο , κλπ.) και αποτελεί πόλο έλξης τουριστών. Σχετική μελέτη για την Οργάνωση της Διακίνηση; Επισκεπτών Περιοχής Ορεινού Όγκου Χελμού

Βουραϊκού

επιση μαίνει την ανάγκη όλες αυτές οι περιοχές να ενταχθούν σε ειδικό καθ εστώξ πρ οστασίας ώστε να δρουν στην προσέλκυση εναλλακτικού τουρισμού . Ο χαρακτηρισμό; της περιοχή ; σαν

Οικολογικού

Πάρκου

προσφέρει

επί

πλέον

πλεονεκτήματα

στην

οικοτουριστική

ανάπτυξη . Φορέας διαχείρισης

Λόγω της μεγάλη; οικολογική; και αισθητική; σημασίας της λεκάνη; του Β ουρ αϊκού και της

ευ ρύτερης περιοχής έχει προταθεί η δημιουργία φορέα διαχείρισης που θα ρυθμίζει τις διαδικασίεξ, τις ενέργειες και τις λεπτο μέρειες της διαχείριση; της περιοχής Οικολογική έρευνα

εmστημOνΙKός σταθμός

[5].

διαρκής παρακολούθηση οικοσυστη μάτων

Δεδομένου ότι η γνώση για το φυσικό περιβάλλον της περιοχής είναι αποσπασματική και τελείως ανεπαρκήξ, έχει επίσης προταθεί να αναληφθεί ευρύτερη μελέτη της κατάσταση; των

φυτικών και ζωικών ειδών, καθώς και η ίδρυση επιστη μονικού σταθμού για την μελέτη , καταγραφή και παρακολούθηση του φυσικού περιβάλλοντος και για την ενη μέρ ωση των επισκεπτών

[4].

Ένας τέτοιος

σταθμό ς

θα

μπορούσε να

συμβάλλει

στη

μελέτη

και

παρακολού θηση της ιχθυοπανίδαξ των ποταμών και ρεμάτων της β όρειας Πελοποννήσου , που αποτελεί β ασικό στοιχείο των υδάτινων οικοσυστημάτων και ωστόσο έχει μελετηθ εί ελάχιστα.

Η ανάγκη

τέτοιας παρακολούθησης των ιχθυοπληθυσμών σε

κάθε λεκάνη

απο ρ ροής με στόχο τη διαπίστω ση της οικολογική; ποιότητας των νερών προβλέπεται από

την νέα Κοινοτική Οδηγία για το νερό (Οδηγία

2000/60/EU).

Στην περίπτωση του

Β ουραϊκού , η διαπίστωση της οικολογική; ποιότητας των νερών θα μπορ ούσε να στηριχθεί

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

219

PESCA -

Ποταμός Βουραϊκόξ

στην παρακολούθηση πληθυσμιακών παρ αμέτρ ων των υπαρχόντων ιχθυοπληθυσμών . Το είδ ος LeucίsClΙS

cepha/us

μπορεί να αποτελέσει έναν αρκετά ασφαλή βιοδείκτη, λόγω των

σχετικά στενών οικολογικών του απαιτήσεων σε σχέση με το είδος

Barbus pe/opon nesius .

ΠεστροψοκαλλιέρΥεια

Στον γενικό προσανατολισμό « ήmας ανάπτυξης» της περιοχής του Β ουραϊκού, και με βάση τις υπάρχουσες ενδείξεις παροχής του ποταμού στο ορεινό του τμή μα, θα μπορούσε να διερευνηθεί η δυνατότητα δημιουργίας μικρής μονάδας πέστροφας στην ορεινή ζώνη, αφού

θα υπάρχουν καλές προοπτικέ; διάθεσης του πρ οϊόντος στην τοπική αγορά (σημειωτέον ότι η περιοχή προσελκύει χειμερινό τουρισμό, λόγω της ύπαρξης του χιονοδρομικού κέντρου) . Ωστόσο, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η παροχή του ποταμού ενδέχεται να ελαττωθεί

σημαντικά αν πραγματοποιηθούν

οι σχεδιαζό μενες αρδευτικές γεωτρή σεις

στον Άνω

Βουραϊκό.

Αναφ ο ρές

[1 ]

Υπουργείο Ανάπτυξης (1996). Σχέδιο προγράμματος διαχείρισης των υδατικών πόρ ων της χώ ρας. ΕΜΠ-ΙΓΜΕ-ΚΕΠΕ, Αθήνα, σελ 335 και 4 Παραρτήματα.

[2]

Κουσουρής, Θ . (1997). Για τις λίμνες, τις λιμνοθάλασσες, τα ποτάμια και τους άλλου ς υγρότοπους της χώρας. Στο : "Βιώσιμη Ανάπτυξη με την Περιβαλλοντική Αγωγή" . Νο μαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αιτωλοακαρνανίας, Μεσολόγγι, σελ 100-163.

[3]

Ζαλίδηξ, Χ. Γ. & Μαντζαβέλας, Α. Λ. (Συντονιστές έκδοσης) (1994). Απογραφή των Ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πόρων (Πρώτη προσέγγιση) . Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων (ΕΚΒΥ). 587 σελ.

[4]

ΡΙΑΝΕΤ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Α.Ε. - ΕΠΕΜ Ε. Π.Ε. - 01ΚΟΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ο .ε. (1999). Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη & Μελέτη Οργάνωση; της Διακίνησης Επισκεπτών Περιοχής Ορεινού Όγκου ΧΕΛΜΟ Υ - Β ΟΥΡΑΙΚΟΥ . Β ' φάση, Πάτρα, Μάϊος 1999.

[5] ΡΙΑΝΕΤ

ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Α.Ε. - ΕΠΕΜ Ε . Π .Ε . - ΟΙΚΟΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Ο .Ε . (2000). Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη & Μελέτη Οργάνωση; της Διακίνησης Επισκεπτών Περιοχής Ορεινού Όγκου ΧΕΛΜΟΥ - ΒΟΥΡΑΙΚΟΥ. Γ φάση, Πάτρα , Ιούνιος 2000.

[6]

Οικονόμου, Α., Μπαρ μπιέρι, Ρ ., Νταουλάς, Χ., Ψαρράς, Θ ., Στου μπούδη , Μ . , Μπερταχάς, Η . , Γιακουμή, Σ. & Πατσιάς, Α. (1999). Απειλούμενα ενδημικά είδη ψαριών του γλυκού νερού της Δυτικής Ελλάδας και Πελοποννήσου - κατανομή, αφθονία, κίνδυνοι και μέτρα προστασίας. ΕΚΘΕ (πρόγραμμα ΠΕΝΕΔ), σελ 341 και 4 Παραρτήματα .

[7] NATURA 2000. Directive 92/43/EEC ''The Greek Habitat Project NATU RA 2000: Απ overview". The Gοu1andήs Natυral History Museum. Thessaloniki 1996. [8] Πανταζής Α. και συν. (1999). Χωροταξικό σχέδιο Περιφέρειας Δυτ . Ελλάδας. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον, ΥΠΕΧΩΔΕ, Α' Φάση.

[9]

Θεριανός, Α. (1973). Η δίαιτα και η γεωγραφική κατανομή των απο ρροών του Ελληνικού χώρου . Πρακτ. 100 Πανελ. Σεμιναρ. Υδρολογίας , σελ. 28-57.

[10] Σκουλικίδης, Ν. (1997). Περιβαλλοντική

κατάσταση των Ελληνικών ποταμών. Στο : "Βιώσιμη Ανάπτυξη με την Περιβαλλοντική Αγωγή" . Νο μαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αιτωλοακαρνανίαξ, Μεσολόγγι, σελ. 58-99.

220

ΕΚΘΕ

Ιν στιτούτ ο Ε σωτερικών Υδάτων

ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ:

ΠΟΤΑΜΟΣ : Κράθη ς ΝΟ Μ ΟΣ : Αχαίας

Α . ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο Κράθης πηγάζει από τα Α ροάνεια Όρη και εκβάλλει στον Κορινθιακό κόλπο . Όπως και τα άλλα ποτάμια της βόρειας Πελοποννήσου, παλαιά ο Κράθης διατηρ ούσε συνεχή ροή σε όλο το

μήκος

του .

Σή μερα

το

κατώτερο

τμήμα

του

ποταμού

ξηραίνεται λόγω

έντονων

υδροληψιών. Στη περιοχή Τmβλός υπάρχει μικρή λίμνη πολύ κοντά στον ποταμό (βλ. λίμνη Τσιβλού) που δη μιουργήθηκε από κατολίσθηση στα τέλη του

19"" αιώνα .

Καθ εστώς προστασίας

Το φαράγγι του Κράθη αποτελεί στοιχείο φυσικής ομορφιάς και έχει προταθεί να περιληφ θεί στο Εθνικό Πάρκο Χελμού

Βουραϊκού

[3].

Ανθρωπογενές περιβάλλον Ιστορικά

λαογραφικά στοιχεία

Β . ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΥΔΡ ΟΛΟ ΓΙ ΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ Οριοθ έτηση λεκάνης

Έκταση λεκάνης

149 km2 [1]

Έ κταση δ έλτα Γεωλογική εξέλιξη Υπολεκάνες

Άλλο ι υδάτινοι πόροι στην ευρύτερη περιοχή

Λίμνη Τσιβλού Παραπόταμοι

Ο Κράθη ς δέχεται τα νερά

180 ρεμάτων

με συνολικό μήκος

Γ. ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Μορφομετρικά δ εδομένα Μήκος

Υψόμετρο διαδρομής Μέσο υψόμετρο

380 m [3]

Μέσο πλάτος Μέγιστο πλάτος Βάθο ς Μέση κλίση

8 % [3]

423 km [3].

PESCA -

Ποταμός Κράθης

Ανάγλυφο

Διάκρ ιση ζωνών Σύσταση πυθ μένα ανά ζώνη

Πετρώματα υδρολογικής λεκάνης Η λεκάνη του Κράθη αναπτύσσεται στους ασβεστόλιθους της Πίνδου [ Ι ] .

Δ. ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Ετήσιο ύψος βροχής στη λεκάνη του Κράθη Μηνιαία κατανομή ύψους βροχής

Ε. ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ετήσια απορροή:

69 χ 106m' [7] (Θέση Τσιβλός)

Μ έσες μηνιαίες παροχές ποταμού (mΊsec) Θέση : Τσι6λός Ι πεοίοδοτ lουλ.

3,3 3,1 4,1 2,7 1,9 1,6

lαv.

Φεβ . Μαρ , Απρ ,

Μαϊ. Ιούν.

1961-1967 1,1 1,0 1,0 1,2 1,7 3,5

Αυγ,

Σεπτ.

Οκτ. Νοε . Δεκ.

llirm: 17) Μέση υπερετήσια παροχή:

2,2 mΊsec [7]

Χαρακτηριστικά πηγών τροφοδοσίας

εισρο ών

Ο ποταμός τροφοδοτείται από πηγές του καρστικού συστήματος Μαρμάτι, που β ρίσκονται στα Αροάνεια Όρη .

ΣΤ. ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΝΕΡΟΥ

Θέση: Ζαρούχλα (άνω ρους) HMEPOl\ΠINIA

ρΗ

30-05-96 18-07-96 29-08-96 25-09-96 02-10-96 17-10-96

7,22 7,70 7,75 7,82 6,00 7,54

!ln:lJj:

222

ΑΓΩΓΙΜΟΤΗΤΑ

(uS/cm)

490 462 585 470 352 442

[Νομαρχιακή Υπηρεσια Αλιειας ΑχαΤας]

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερ ικών Υδάτων

P ESCA -

Θέση : Τσιβλός (μέσος ρους) ΑΓΩΓΙΜΟΤΗΤΑ

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ

μΗ

24-05-96 25-07-96 29-08-96 02-10-96

7,70 7,81 7,98 7,90

Ποταμός Κρ άθης

(uS/cm)

378 460 465 480

Π!rm : [Νομαρχιακή Υπ η ρεσια Αλιεία; Αχαιας]

Θέση : Ακράτα (κάτω ρουτ) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ

μΗ

14-05-96 24-05-96

7,60 7,62

ΑΓΩΓΙΜΟΤΗΤΑ

(uS/cm)

368 370

Π!rm : [Νομαρχιακή Υπηρεσια Αλιεία; Αχαιας]

Ζ. ΒΙΟΛΟΓΙΚΆ

Φυτοπλαγκτόν

Ζωοπλαγκτόν

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΆ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες. Ασπόνδυλη πανίδα Δεν β ρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες . Υδρόβ ια και υδροχαρής βλάστηση Δεν βρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες . Ορνιθοπανίδα

Δεν βρ έθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες. Λοιπά είδη πανίδας

Δεν β ρέθηκαν στοιχεία στις προσιτές μελέτες. Ιχθυοπανίδα ΟικογένειαlΕίδος

Κοινή Ονομ.

Βιότοπ. Οικ.απαιτ, ΚατlΕνδ Καθεστώς προστασίας Οδηγία Σύμβ. Οικοτ. Βέρνης

Κόκ. Βιβλίο

CΥΡrίnίdae

Leuciscus cephalus

μπούλκα

ΓΛ

ΛΙ-ΡΕ

ΚΟ

Barbus peloponnesius ι

μπριάνα

ΓΛ

ΡΕ

ΒΑ

ΡΕ-ΛΙ

ΚΟ

Τ-Απ.τ. Π,ν

ΠΙ

'Γ-Απ.τ.

Blenniidae Isalαriajluviαtilis Π!rds:

ποταμοσαλιάρα ΓΛ-ΥΦ

ΠΙ

[4], [5)

Βιότοπος: ΓΛ=Γλυκά νερά, ΥΦ=Υφάλμυρα νερά, ΕΥ=Ευρύαλο, ΔΙ=Διάδρομο Οικολογικές απαιτήσεις : ΛΙ=Λιμνόφιλο, ΡΕ=Ρεόφιλο, ΕΛ=Ελόφιλο

Κατανομή/τύπος ενδημισμού:

ΕΚΘΕ

ΣΥ=Σύστημα, ΕΛ=Ελλάδα, ΒΑ=Βαλκανική,

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

223

PESCA -

Ποταμός Κράθης

ΚΟ=Κοσμοπολιτικό, ΕΙ=Εισαχθέν Καθεστώς προστασίας:

- Κοινοτική

Οδηγία για τους οικότοπους

(92/43/EEC)

Παράρτημα Π: είδη η διατήρηση των οποίων επιβάλλει τον καθορισμό ειδικών ζωνών διατήρηση; Παράρτημα

IV: Είδη που απαιτούν αυστηρή προστασία

* = είδος προτεραιότητας για προστασία

Συνθήκη της Βέρνης

οτι

(Council of Europe, 1979; Convention Wi!dlife and Natura! Habitats

the

Conserνation

of European

Παράρτημα ΙΙ : Αυστηρώς προστατευόμενα είδη

Παράρτημα ΠΙ: Προστατευόμενα είδη των οποίων η εκμετάλλευση απαιτεί ρυθμιστικά μέτρα

- Το κόκκινο

βιβλίο των απειλούμενων σπονδυλοζώων της Ελλάδας:

Τ= Τρωτό, Κ= Κινδυνεύον, Α= Απειλούμενο, Απ.Τ.= Απειλούμενο τοπικά ι

Παλαιότερα γνωστό σαν Barbus

Στις δειγματοληψίεξ των

meridlonalls.

[4] αλιεύθηκε μόνον Leuciscus cephalus ενώ ο [5] ανέφερε σαν

πιθανή την παρουσία στον Κράθη των

Barbus peloponnesius και Sa/aria jluviatίlis.

Η. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΧΘΥΟΠΛΗΘΥΣΜΩΝ -ΑΠΕΙΛΕΣ

Δεν υπάρχουν

επαρκή

δεδομένα για εξαγωγή συμπερασμάτων. Πιθανολογείται ότι η

υπεράντληση συνιστά την κυριότερη απειλή. Δειγματοληψίες που έγιναν από τους

[4] σε

περιοχές κατάντη του Πύργου έδειξαν απουσία ψαριών, πιθανόν λόγω της περιοδική; ξήρανσης του κατώτερου τμήματος του ποταμού .

Θ. ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΑΝΗ Χρήσεις γης στο νομό Αχαίας

Έκταση

Χρήσεις Δάση Βοσκότοποι Καλλιέργεια;

Γυμνή, βραχώδης Οικισμοί, έργα, κλπ. Λίμνες, υγρότοποι, ΣΥΝΟΛΟ Π!rt!i:

Ποσοστό

(Ha) 172170 35797 115389 6806 2985 478 333625

52 11 35 2 Ο Ο

100,0

[6]

Ι. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΑΝΗ Οικονομικές δραστηριότητες στο νομό Αχαίας σαν ποσοστό στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, σε σταθερές τιμές ΤΟΜΕΑΣ

προϊΟΝ (εκατ, δρχ)

1970

(έτος

1994)

ΠΟΣΟΣΤΟ

Πρωτογενής

1647

12,5

Δευτερογενής

4471

33,8

Τριτογενής

7087

53,7

13205

100,0

ΣΥΝΟΛΟ Π!rt!i:

224

[6]

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

ΙΑ. ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΤΑΜΙΑ ΖΩΝΗ

Π οταμός Κράθης

ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΕΙΣ

Κατηγορία χρήσεων

Αλιεία Υδρευ ση I!Jrdς:

D D

[3],

Άρδευση Β όσκηση

611 D

Τουρ . Ανα ψ. Ενέργεια

Απορρίψεις Αμμο ληψία

D D

Τεχνικά έργα

611 611

Άλλο

D D

[Περιφ, Δυτ. Ελλάδας]

Επιβαρύνσεις

ΒΑΘΜΟΣ

Χρήσεις

σο Βα ρή

μέτρια

ελάχιστη

- _._-_._----_....."._-_.............. ..... ........._.._-- ... ................. .-.._---..~e.§'>.'U CJ.:η __...___. __ ____ .__.. •.._....-... ......+ .... ...... ...... ......_ -------

Αλιεία .... ..• ............

_- _

---

......

- -- _........_ ...... ....•._.. .... .

___

• • •• • • • • • • • • • • • • •

_Η

• • •• _

................

Τεχνικά έργα

ΙΒ.

[3),

_---_

. .. . . . .

Δf.ι:ιι()ληψ,ία Π!α/ς:

........ ... .......••_ ....._Ι<J..1J..e.: =Δ:"~Ψ:_ _ .........-.... ............. ....... ...._--...... ._....... ...... ......._...._.................. . .............. .β2q.I91~ ....................... .... ... .. ..-..... ......_........ .. ... ...................................................... _ + Α!Ε<J.I?Ρ.!ψ.?!.ι;... . . . .. . .. ....... ......... ........................... ............ ......................... ........... .... ........................................................ ................ ..... ............................... ...............

•• _

•• •••••••••• • _ _ ••••••••••• _

__ _

•

_- --

.. ~

.........

._------

_. _~ ~-

........--

'---~

......

~ ~-_

.........

----~ _

........

....

[Περιφ. Δυτ. Ελλάδας]

ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑΣ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ

ΤΗΣ

ΧΡΗΣΕΩΝ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

ΚΑΙ

ΤΩΝ

ΚΑΙ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

ΤΟΥΣ

ΣΤΟ

ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

Ά ρ δευση. Όλο το νερό του κατώτερου τμήματος του ποταμού χρησιμοποιείται για αρδεύσεις.

[Περιφ. Δυτ. Ελλάδας] Α μμοληψία. Διενεργείται αμμοληψία σε εντατικό βαθμό . Στη θέση Κούρκαφα (Ά μπελος) η κοίτη του ποταμού έχει κατέβει περίπου δέκα μέτρα λόγω των αμμοληψιών. [Περιφ . Δυτ. Ελλάδας]

Ενέργεια. Έχει εγκριθεί η κατασκευή υδροηλεκτρικού έργου στη θέση Τσιβλού, νοτιοδυτικά και σε απόσταση

500 περίπου

μέτρων από τη λίμνη Τσιβλο

[3].

Ρύπανση. Δεν υπάρχουν μονάδες μεταποίησης, αλλά τα λύ ματα και απορρίμματα των ο ικισμών καταλήγουν άμεσα ή έμμεσα στον Κράθη . Τα στερεά απο ρ ρίμματα αποτίθενται σε

πρόχειρα; χωματερέξ ή σε πλαγιές και ρέματα, με αποδέκτη πάλι τον Κράθη

[3].

ΙΓ. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΛΙΕΙΑΣ Δεν διενεργείται επαγγελματική αλιεία παρά μόνο παράνομη αλιεία με δυναμίτη και φλόμο . Μονάδες εκτρ ο φής υδρόβιων οργανισμών με χρήση νερών του ποταμού.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΥΤΡΟΥΛΗΣ Περιοχή Περιστέρα Ακοάταε

Είδος Πέστροφα

- Μ.

Σύστημα εκτα,

Εντατικό

ιχθυογ. σταθ,

. ΠJroι: [Νομαρχιακη Υπηρεσια Αλιειας Αχαιας] ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΙ Δυναμικ.

25 tn + 100.000 ιχθ ,

& ΣΙΑ Ο.Ε.

Αριθμ.

απαστΙνων

Παροχή

(ω'ιιi\

Άνω ρούς,

1200

225

PESCA-

Πο ταμός Κράθη ς

Αλιευτικοί ΣυνΙμοί - Σύλλογοι Δεν υπάρχουν.

Διενέργεια εμπλουτισμών Δεν έχουν αναφερθεί.

ΙΔ. ΜΕΛΕΤΕΣ

- ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ Τ Ο ΣΥΣΤΗΜΑ ΦΟΡ ΕΑΣ

ΤΙΤΛΟΣ

ΝΑ

Δ ΙΕΝ Ε Ρ Γ Ε ΙΑΣ

ΕΤ ΟΣ

ΚΟΣΤΟΣ

1999

8000000

ΦΟΡ ΕΑΣ

Χ Ρ ΗΜΑΤ ΟΔΟΤ ΗΣ ΗΣ

ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΕΝΔΗΜΙΚΑ ΕΙΔΗ ΨΑΡΙΩΝ ΤΟΥ ΓΛΥΚΟΥ ΕΛΛΑΔΑΣΚΑ Ι

ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ

ΠΕΛΟΠΟΝΝ ΗΣΟ Υ -

ΕΡΕΥΝΩΝ

ΝΕΡΟΥ ΤΗΣ ΔΥ ΤΙΚΗΣ Ι

ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕ ΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣΚΑ Ι

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

ΚΑΤΑΝΟΜ Η , ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΠΡ ΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Δ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙ ΚΩΝ ΕΜ Π· Ι ΓΜΕ-ΚΕΠΕ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ

1996

ΛΝΑΠΤΥΞΗΣ

Π Ο ΡΩΝ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ

ΙΕ . ΦΟΡΕΙΣ ΠΟΥ <dIΑΡΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ» ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Πλαίσ ιο

Όνομα φορ έα

Πρόγρ . παρακολούθησης

Νομαρχία Αχαίας

ποιότητας επιφ. νερών για

Υπηρεσία Αλιείας

Μεθοδολογία

Αρ. απασχΙνων

Δειγματοληψία;

& αναλύσεις 2

διαβίωση ψαριών ι

Σε εφαρμογή της Οδηγίας 78/659/18-7-1978 της ΕΕ "περί ποιότητας των νερών που προορίζονται για

Το πρόγραμμα μετρήσεων και δειγματοληψιών περιλαμβάνει θέσεις στον άνω, μέσο και κάτω ρου του

δια βίωση ψαριών γλυκών νερών". ποταμού και έχει εφαρμοσθεί σε περιορισμένη κλίμακα.

ΙΣΤ.

ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

ΦΟΡΕΙΣ

ΣΥΛΛΟΓΟΙ

ΠΟΥ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ

Μ Ε ΤΟ

ΣΥΣΤΗΜΑ Δεν αναφέρθηκαν,

ΙΖ.

ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

ΠΟΥ

ΕΧΟΥΝ

ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΕΙ

ΜΕ

ΣΚΟΠΟ

ΤΗΝ

- ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ

ΙΗ . ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

Ι.

226

Υπεράντληση

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

ΙΘ.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΎ

Ποταμ ός Κ ράθη ς

ΠΟΤΑΜΙΟΎ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Γεωμορφολογικά, βιολογικά και οικολογικά χαρακτηριστικά

Μικρό; ποταμός της βόρειας Πελοποννήσου . Ο ποταμός τρ οφοδοτείται από πηγές του καρστικού συστήματος Μαρμάτι, που βρίσκονται στα Αροάνια Όρη , και εκβάλλει στον Κο ρινθ ιακό κόλπο . Όπως και τα άλλα ποτάμια της βόρειας Πελοποννήσου, παλαιά ο Κράθης διατηρούσε συνεχή ροή σε όλο το μήκοξ του . Σήμερα το κατώτερο τμήμα του ποταμού

ξηραίνεται λόγω έντονων υδρολη ψιών. Υπάρχει διαπιστωμένη παρουσία μόνο ενός είδους ψαριών γλυκού νερού

(Leuciscus

cephα/us). Το είδος αυτό δεν μπορεί να επιβιώσει σε πολύ μικρού; όγκου; νερού και συνεπώς είναι ευαίσθητο σε πιθανές επεμβάσεις ή έργα που θα ελαττώ σουν την παροχή του ποταμού. Σχεδόν τίποτα δεν είναι γνωστό για τα υπόλοιπα στοιχεία του οικοσυστήματοξ .

Προτεινόμενα έργα

ενέργειες

Η υπάρχουσα πληροφ όρηση

είναι

ανεπαρκή;

και δεν επιτρέπει την

αξιολόγηση της

κατάσταση; του ποτάμιου συστήματος και τη διατύπωση προτάσεων. Το πρ όβλημα της ελλιπούς

επιστη μονική; πληροφορίας

όσο

αφορ ά

τα

φυσικά

χαρακτηριστικά

πολλών

περιοχών της Ελλάδας έχει επανειλημμένα επισημανθεί και έχει υποστηριχθεί η άποψη ότι η έλλειψη της κατάλληλης πληροφορίας αποτρέπει τη δη μιου ργία αλλά και την εφαρ μογή

οποιουδήποτε διαχειριστικού σχεδίου

[8].

Αναφορές

[1] Υπουργείο

Ανάπτυξης ( 1996). Σχέδιο προγράμματος διαχείρ ισης των υδατικών πόρων της χώ ρας. ΕΜ Π-ΙΓΜΕ-ΚΕΠΕ, Αθήνα, σελ. 335 και 4 Παραρτήματα.

[2]

Σκουλικίδηξ, Ν. (1997). Περιβαλλοντική κατάσταση των Ελληνικών ποταμών . Στο : "Βιώσιμη Ανάπτυξη με την Περιβαλλοντική Αγωγή". Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αιτωλοακαρνανίαξ, Μεσολόγγι, σελ. 58-99.

[3] PLANET ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ (1999). Ειδική Περιβαλλοντική

Α.Ε. - ΕΠΕΜ Ε .Π .Ε. - ΟΙΚΟΣΧΕΔIΑΣΜΟΣ Ο.Ε. Μελέτη & Μελέτη Οργάνωση; της Διακίνηση; Επισκεπτών Περιοχής Ορεινού Όγκου ΧΕΛΜΟΎ - BOYPAIKOV. Β ' φάση , Πάτρα, Μάιος 1999.

[4]

Οικονό μου, Α., Μπαρμπιέρι, Ρ . , Νταουλάς, Χ. , Ψαρράς, Θ. , Στουμπούδη , Μ., Μπερταχάς, Η . , Γιακουμή , Σ . & Πατσιάς, Α. (1999). Απειλούμενα ενδη μικά είδη ψαριών του γλυκού νερού της Δυτική; Ελλάδας και Πελοποννήσου - κατανομή , αφθονία, κίνδυνοι και μέτρα προστασίας. ΕΚΘΕ (πρ όγραμμα ΠΕΝΕΔ), σελ. 341 και 4 Παρ αρτή ματα .

[5] Stephanidis, Λ. (1971). Po isson d 'eau douce du Peloponnese. Bio10gia Gallo-Hellenica, 3(2), 163-212. [6] Πανταζής Α. και συν. (1999). Χωροταξικό σχέδιο Περιφέρειας Δυτ. Ελλάδας. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον, ΥΠΕΧΩΔΕ, Α' Φάση.

[7] [8]

Θ εριανός, Α. (1973). Η δίαιτα και η γεωγραφική κατανομή των απορροών του Ελληνικού χώρου . Πρακτ. 1 0υ Πανελ. Σεμιναρ . Υδρολογίας, σελ. 28-57 . Π ανταζής

Α.

και

συν.

(Ι 999). Χω ροταξικό

σχέδιο

Περιφ έρειας

Δυτ.

Ελλάδας .

Επιχειρη σιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον, ΥΠΕΧΩΔΕ, Γ' Φάση .

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

227

ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ:

ΜΙΚΡΟΙΠΟΤΑΜΟΙΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

ΝΟΜΟΙ: ΑΧΑΪΑΣ ΚΑΙ ΑΡΚΑΔ ΙΑΣ

Γενικά

Στους νομούς Αχαίας και Αρκαδίας υπάρχει ένας αριθμός μικρών ποταμών και ρεμάτων που

πηγάζουν από τα όρη της βόρειας και κεντρικής Πελοποννήσου

(Παναχαϊκό , Αροάνεια,

Κυλλήνη, Πάρνωνας, κλπ. ) και εκβάλλουν στον Κορινθιακό και τον Αργολικό κόλπο . Κοινό χαρακτη ριστικό των συστημάτων αυτών είναι πως όλα έχουν μικρή παροχή . Κάποτε

δ ιατη ρούσαν νερό σε όλο το μήκος τους καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου. Σήμερα, όμως, το κατώτερο (πεδινό) τμήμα τους ξηραίνεται κατά τους θερμούς μήνες εξαιτίας υδροληψίας για αρδευτική χρήση. Με ελάχιστα; εξαιρέσεις, το ορεινό τμήμα όλων των συστημάτων διατηρεί πάντα ροή που όμως, λόγω της μεγάλης κλίσης του εδάφους, είναι συνήθως χειμαρρώδους τύπου . Για τα συστή ματα αυτά υπάρχει ελάχιστη πλη ροφό ρηση . Σαν πηγές πληροφοριών για τους ποταμούς που εκβάλλουν στον Κορινθιακό χρησιμοποιήθηκαν οι {Ι ] και αυτούς που εκβάλλουν στον Αργολικό χρησιμοποιήθηκαν οι

[3],

ενώ για

[2].

Ποταμός Βολιναίος . Πηγάζει από τον Παναχαϊκό (νομός Αχαίας) με σημαντική τροφοδ οσία από την πηγή της Αγ. Μαρίνας (στο χωριό Σελά), Εκβάλλει κοντά στον Ψαθόπυργο (Κορινθιακός κόλπος) .

Ποταμός Φοίνικαα, Πηγάζει και αυτός από το Παναχαϊκό ό ρος (νομός Αχαίας). Δημιουργεί στην πο ρεία του ωραία τοπία με καταρράκτες, έχει όμως υποστεί αλλοιώσει; λόγω καταστροφής των

δασών. Από τα νερά του αρδεύονται οι περιοχές Καμαρών και Ζήριας . Διατηρεί σταθερή παροχή νερού μόνο στα ανώτερο τμήμα του (πάνω από το Δαμακίνιο) . Ποταμός Mεγανείτnς. Πηγάζει από το Παναχαϊκό όρος στον νομό Αχαίας και διατηρεί νερό καθ ' όλη τη διάρκεια του έτους μόνο στο ανώτερο τμήμα του . Οι πηγές τροφοδοτούνται από το καρστικό σύστημα Σωτήρα.

Ποταμός KεpoVΊτnς. Πηγάζει ανάμεσα από τον Παναχαϊκό και τα Αροάνεια Όρη και εκβάλλει κοντά στη Ροδιά. Στα ανώτερα τμήματά του διατηρεί νερό όλο το χρόνο . Ποταμός Κριός. Πηγάζει από τα Αροάνεια Όρη και εκβάλλει κοντά στα Αίγειρα. Έχει μόνιμη

ροή στα ορεινά του τμήματα. Ποταμός Τάνος. Πηγάζει από το όρος Πάρνωνα (νο μός Αρκαδίας) και με κατεύθυνση αρχικά από από Ν . προς Β . και στη συνέχεια από Δ. προς Α. και εκβάλλει στον Αργολικό κόλπο . Μαζί με τους ποταμούς Βρασιάτη και Δαφνώνα πραγματοποιούν, κατά κύριο λόγο, την επιφανειακή αποστράγγιση της περιοχής όρους Πάρνωνα

- υγροτόπου

Μουστού . Χαρακτηριστικό του είναι η

μόνιμη ροή κατά μήκος του κύριου κλάδου διεύθυνσης του ποταμού (από Ν . Η λεκάνη του ποταμού Τάνου καταλαμβάνει το βόρειο ό ρους Πάρνωνα

- Β .) .

βορειοδυτικό τμήμα τη ς περιοχής του

υγροτόπου Μουστού. Ο κύριος άξονας απορροής έχει αρχικά διεύθυνση από

Ν. προς Β., όπου και παρουσιάζει κατά θέσεις μόνιμη ροή , στο μέσο περίπου της λεκάνης και

βό ρεια της κοινότητας Αγ. Γεωργίου στρέφεται κατά

900 και ακολουθεί διεύθυνση Δ-Α

εκβάλλοντας στον Αργολικό κόλπο . Το υδρογραφικό δίκτυο στο σύνολό του είναι παράλληλου τύπου. Ορισμένοι κλάδοι του , αν εξεταστεί απομονωμένα το υδ ρογραφικό τους δίκτυο μπορεί να χαρακτηριστούν δενδ ριτικού τύπου (ρέμα Ντερές) .

PESCA - Μικροί ποταμοί Πελοποννήσου

Γενικά το υδρογραφικό δίκτυο της λεκάνης είναι αραιό με μεγάλου μήκους κλάδους, φαινόμενο το

οποίο

πρέπει να

αποδοθεί

στην

επικράτηση

των

μεγάλης

περατότητας

ανθρακικών

σχηματισμών στο μεγαλύτερο τμήμα της λεκάνης.

Ποταμός Βρασιάτης. Πηγάζει από το όρος Πάρνωνα (νομός Αρκαδίας) και με κατεύθυνση από ΝΔ . προς Α. εκβάλλει στον Αργολικό κόλπο . Δεν έχει μόνιμη ροή κατά τη διάρκεια του υδρολογικού έτους.

Η λεκάνη του π. Βρασιάτη ή Ζαρμπάνιτσα βρίσκεται νότια της λεκάνης του Τάνου . Ο βασικός άξονας απορροής έχει διεύθυνση ΝΔ

ΒΑ και εκβάλλει στη θάλασσα στην περιοχή της

παραλίας του γ. ανδρέα. Εξετάζοντας στο σύνολό του αυτό το υδρογραφικό δίκτυο μπορεί να χαρακτηριστεί ως δενδριτικού τύπου. Εάν ορισμένοι παραπόταμοι, όπως το ρέμα Σπηλιά, εξεταστούν απομονωμένοι, είναι παράλληλου τύπου .

Χαρακτηριστικό για την λεκάνη του Βρασιάτη είναι η ύπαρξη φαραγγιών τόσο στο νότιο τμήμα του ρέματος Σπηλιά, όσο και στα Τριποταμιά πλησίον της κοίτης της Σίταινας.

Το υδ ρογραφικό δίκτυο, ως αραιό , φανερώνει ότι και στη λεκάνη του 8ρασιάτη , η επιφανειακή απο ρροή υστερεί κατά πολύ της διείσδυσης, με κυριαρχία περατών ανθρακικών σχηματισμών) . Στο βορειοανατολικό τμήμα της λεκάνης σημειώνονται ορισμένα τυφλά ρέματα στο σχηματισμό αλλουβιακών αποθέσεων. Το γεγονός αυτό φανερώνει την ιδιαίτερα αυξημένη περατότητα των αδρόκοκκων φάσεων στις προσχώσεις.

Π οτα μός Δαφνώνας . Πηγάζει και αυτός από το όρος Πάρνωνα (νομός Αρκαδίας) και με κατεύθυνση από ΝΔ. προς Α. εκβάλλει στον Αργολικό κόλπο . Δεν παρουσιάζει μόνιμη ροή κατά τη διάρκεια του υδρολογικού έτους.

Η λεκάνη του π.

Δαφνώνα είναι έντονα ορεινή

και κρημνώδης

και αναπτύσσεται στις

νοτιοανατολικές παρυφές του Πάρνωνα. Ο κύριος κλάδος έχει αρχικά διεύθυνση ροής Ν.-8. και στρέφεται στην περιοχή Nεριiίδάλωνα

Λινάκα ακολουθώντας ροή Δ.-Α., οπότε εκβάλλει στη

θάλασσα ανατολικά του Λεωνιδίου. Η διεύθυνση ροής του Δαφνώνα, όπως και το σχήμα της λεκάνης είναι παρόμοια με αυτή του Τάνου. Το σύνολο του υδρογραφικού δικτύου είναι παράλληλου τύπου . Κατά μήκος της βασικής κοίτης του Δαφνώνα διαμορφώνεται σημαντικού ύψους φαράγγι, που εκτείνεται βορειοανατολικά της κοινότητας Κοσμά έως την περιοχή Λεωνιδίου.

Χαρακτηριστική είναι η παρουσία στη λεκάνη τυφλών ρεμάτων, η ροή των οποίων σταματά είτε σε ασβεστόλιθους και δολομιτικούς ασβεστόλιθους (νότια της περιοχής Διόρεμα, βόρεια του οικισμού Χούνης, νότια των Τσιταλιών), είτε και στην επαφή με κορηματικούς σχηματισμούς (περιοχή Τσουμιάς, Τσακώνικος βράχος, κ.λπ.). Ορισμένα τυφλά ρέματα που μορφοποιούνται σε καρστικοποιημένους ανθρακικού; σχηματισμούς, καταλήγουν και απορρέουν μέσω καταβοθρών. Ειδικότερα τώρα για τη χαράδρα του Δαφνώνα, στην οποία περιλαμβάνεται η περιοχή Λεωνίδιο , Μονή Ελώνης, Κοσμάς και Παλαιοχώρι, αναφέρεται ότι έχει διανοιγεί στους ανθρακικούς σχηματισμούς

της

Τρίπολης,

οι

οποίοι

είναι

ιδιαίτερα

καρστικοποιημένοι.

Μπορεί

να

χαρακτηρισθεί ως νεαρό ανάγλυφο, εφόσον είναι αποτέλεσμα χαρακτηριστική; κατακόρυφης διάβρωσης με απότομα πρανή . Στην περιοχή του Παλαιοχωρίου ευρίσκεται το Προπάντες, βάθους

ΕΚΘΕ

315 m (το

βάραθρο

δεύτερο βαθύτερο στην Ελλάδα) .

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

229

PESCA-

Μ ικρο ί πο ταμοί Πελο ποννήσου

Ιχθυοπανίδα

Στους ποταμούς Β ολιναίο , Μεγανείτη και Κερονίτη έχει διαπιστωθεί η παρουσία του είδους Barbus peloponnesius , το οποίο πιθανώς υπάρχει και στον ποταμό Φοίνικα [1]. Σύμφωνα με τον

[4] στον ποταμό Κριό είναι πιθανή η παρουσία των ειδών Barbus peloponnesius και Salaria fll lviatilis. Για τα υπόλοιπα συστήματα καθώς και ορισμένα μικρότερα ρέματα δεν υπάρχουν ιχθυολογικές πληροφορίες. Σύ μφωνα με τους

[1],

η χειμαρρώδης ροή των νερών των μικροϋδάτινων συ στη μάτων της

βόρειας Πελοποννήσου

δεν επιτρέπει την δ ιαβίωση ψαριών με απαιτήσεις για ήρεμα νερά, και

επίσης αποτρέπει τη δημιουργία υδ ρόβιας βλάστησης που είναι προϋπόθεση για την επιβίωση και αναπαραγωγή πολλών φυτόφιλων ψαριών.

Χρήσεις γης και νερού

•

επιβαρύνσεις

Όλα τα συστήματα έχουν μικρή παροχή. Κάποτε διατηρούσαν νερό σε όλο το μήκος τους καθ'όλη τη διάρκεια του χρόνου . Σή μερα, ό μως, το κατώτερο (πεδινό) τμήμα τους ξηραίνεται

κατά τους θερμούς μήνες εξαιτίας υδροληψίας για αρδευτική και υδρευτική χρήση. Ήδη σε πλήθος πηγαίων αναβλύσεων έχουν γίνει υδρο μαστευτικά έργα για την ύδρευση κο ινοτήτων. Με τη δη μιουργία έργων συγκράτηση; ή μεταφοράς νερού , η υδροληψία επεκτείνεται συνεχώς σε ανώτερα τμήματα των ποταμών. Με ελάχιστες εξαιρέσεις, το ορεινό τμήμα όλων

των συστημάτων διατηρεί πάντα ροή που όμως, λόγω της μεγάλης κλίσης του εδάφους, είναι συνήθως χειμαρρώδους τύπου .

•

Η καταστροφή των παραποτάμιων δασών που συνέβη κυρίως στον αιώνα μας έχει οδηγήσει σε αύξηση της επιφανειακής απορροής που προκαλεί μεγάλη διάβρωση . Για να προστατευθούν οι καλλιέργειες από ανεξέλεγκτες πλημμύρες έχουν γίνει αντιπλημμυρικά έργα σε ορισμένες περιοχές και προγραμματίζονται περισσότερα σε όλη την έκταση από Πάτρα μέχρι Κόρινθο (π.χ, κατασκευή αναχωμάτων και ευθυγράμμιση του Ασωπού) .

•

Διενεργείται έντονη αμμοληψία, που όμως δεν επη ρεάζει ση μαντικά τα τμήματα των ποταμών που ακόμα διατηρούν ψάρια .

•

Η ρύπανση από αστικά λύματα και γεωργικέ; δραστηριότητες δεν φαίνεται να συνιστά καμία ιδιαίτερη απειλή, τουλάχιστον στα ανώτερα τμήματα των, λόγω της έλλειψης σημαντικών οικισμών και αγροτικών ή άλλων βιομηχανιών. Ωστόσο, υπάρχει ανεξέλεγκτη απόρριψη σκουπιδιών.

Γενικά, η δ ιαθεσιμότητα των επιφανειακών υδάτινων πόρων της βόρειας Πελοποννήσου είναι ο ριακή σε σχέση με τις ανάγκες ύδρευσης και άρδευσης, ιδίως στις ανατολικότερες περιοχές που οι βροχοπτώσεις είναι χαμηλότερες. Το έλλειμμα καλύπτεται μερικώς από αντλήσεις υπόγειων νερών. Ωστόσο , η δυνατότητα των υπόγειων υδ ροφορέων είναι περιορισμένη. Σε αρκετές περιοχές

γίνεται

υπερεκμετάλλευση ,

με

συνέπειες

τη

μικρή

αραίωση

ρύπων

(υψηλές

συγκεντρώσει; νιτρικών στις περιοχές Ξυλοκάστρου , Κορίνθου και Νεμέας) , προβλή ματα

υφαλμύρισης σε παράκτιες περιοχές (Ξυλόκαστρο, Σοφικό κλπ.) και τη μείωση των παροχών των πηγών . Θεωρείται ότι οι πόροι που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν περαιτέρω είναι τα επιφανειακά νερά και οι υπόγειοι υδροφ ορείς που

230

εκφορτίζονται σε γειτονικά υδατικά

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA - Μικροί ποταμοί Πελοποννήσου

διαμερίσματα, ώστε να αποφευχθεί η απώλεια νερών. Για το σκοπό αυτό προγραμματίζονται σημαντικά

έργα

αποθήκευση; νερού .

Πιο

λιμνοδεξαμενών ατον ποταμό Κριό στη

συγκεκριμένα προγραμματίζεται

δημιουργία

θέση Ροζενά και στον Τάνο στη θέση Έλατος.

Αναπόφευκτα, ό μως, θα υπάρξουν αλλοιώσεις σε ορισμένους βιότοπους ψαριών, εάν δεν ληφθεί υπόψη η ανάγκη μιας ελάχιστης διατηρητέας παροχής.

Αναφορές

[Ι ] Οικονόμου, Α ., Μπαρμπιέρι, Ρ., Νταουλάς, Χ, Ψαρράς, Θ ., Στουμπούδη, Μ., Μπερταχάς, Η. , Γιακουμή , Σ. & Πατσιάς, Α. (1999). Απειλούμενα ενδημικά είδη ψαριών του γλυκού νερού της Δυτικής Ελλάδας και Πελοποννήσου - κατανομή, αφθονία, κίνδυνοι και μέτρα προστασίας. ΕΚΘΕ (πρόγραμμα ΠΕΝΕΔ) , σελ. 341 και 4 Παραρτήματα .

[2]

ΥΠΕΧΩΔΕ, Γενική Δ/ση Περιβάλλοντος (1999). Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη Όρους Πάρνωνα - Υγροτόπου Μουστού. Τμήμα Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος, Αθήνα, Νοέμβριος J999, σελ. 250.

[3]

Υπουργείο Ανάπτυξης

(1996).

Σχέδιο προγράμματος διαχείρισης των υδατικών πόρων της

χώρας. ΕΜΠ - 1 ΓΜΕ-ΚΕΠ Ε, Αθήνα, σελ.

335 και 4 Παραρτήματα. [4] Stephanidis, Α. (1971a). Poisson d'eau douce du Peloponnese. Biologla GalJo-HelJenica, 3(2), 163-2 12.

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

231

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΔΕΛ ΤΙΑ ΛΙΜΝΩΝ

ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ:

ΛΙΜΝΗ: Τριχωνίδα ΝΟΜΟΣ: Αιτωλ/νία;

ΦΥΣΙΚΗ

ΤΕΧΝΗΤΗ

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η λίμνη Τριχωνίδα βρίσκεται στο νομό Αιτωλοακαρνανίαξ, πλησίον της πόλεως του

Αγρινίου,

μέσα σε

μια μεγάλη κοιλάδα η

οποία επεκτείνεται

από τα στενά της

Κλεισούρας και φθάνει μέχρι τις παρυφές της Αμφιλοχίας. Είναι η μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδας και μία από τις λιγοστές λίμνες που σχηματίζουν "κρυπτοβύθισμα" , δηλαδή ο πυθμένας της βρίσκεται γύρω στα 40 μέτρα κάτω από τη μέση στάθμη της επιφάνειαξ της θάλασσας. Συνδέεται με τη γειτονική λίμνη Λυσιμαχία μέσω ενός στενού διαύλου (τάφρος Αλάμπεη , μήκος 2,8 km) στο δυτικό άκρο της λίμνης, αλλά η απορροή της ελέγχεται με τη βοήθεια θυροφράγματος. Η στάθμη κυμαίνεται σε ελεγχόμενο τεχνητά υψόμετρο + 16 m περίπου. Καθεστώς προστασίας

Η Τριχωνίδ α περιέχεται (μαζί με τη Λυσιμαχία) στον κατάλογο κατάλογο ΝΑTURA

CORINE και στον εθνικό GR 2310009. Αποτελεί καταφύγιο θηραμάτων. Έχει διεθνές πρόγραμμα "Project Aqua" [3Ο] σαν περιοχή με σημαντικό

2000

με κωδικό

χαρακτηρισθεί από το περιβαλλοντικό ενδιαφέρον και με υψηλές δυνατότητες ερευνητική; δράσης.

Ενδεικτικά της οικολογική; σημασίας της Τριχωνίδας είναι η ενδημική ιχθυοπανίδα της

[2], [5],

τα νέα είδη μαλακίων

[6],

και τα ενδημικά νέα είδη διατόμων

[17], [18],

χρυσοφυκών [19] και κυανοφυκών [20] . Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η παρουσία στη λίμνη της απειλούμενης και προστατευόμενης σε Ευρωπαϊκό επίπεδο υδροπτέριδας Α ΖοΙΙα filiculoides

[21],

για τη διατή ρηση της οποίας εκτελείται πρόγραμμα

LIFE [31].

Λόγω των ερευνητικών δυνατοτήτων που προσφέρει η λίμνη σημαντικό; είναι ο αριθμός διδακτο ρικών διατριβών που έχουν εκπονηθεί (π.χ, [7], [14], [22], [40] ) και των πολλών ερευνητικών εργασιών που έχουν εκτελεσθεί σε αυτή . Μία περιγραφή των εργασιών που αναφέρονται στα γεωλογικά, υδρολογικά και βιολογικά χαρακτηριστικά της λίμνης δίνεται από τον [14], ενώ συνόψιση των υδροβιολογικών εργασιών δίνεται από τους [12]. Ανθρωπογενές περιβάλλον.

Στην περιοχή γύρω από τη λίμνη υπάρχουν περίπου

οικισμοί με σημαντική γεωργική

δ ρ αστηριότητα (καπνά, εσπεριδοειδή, κλπ.) , κτηνοτροφία και με συνολικό πληθυσμό

34325 κατοίκουξ, από τους οποίους οι 28860 βρίσκονται σε περιοχές εντός της [16] . Με τις πρόσφατες ανακατατάξει; οι κοινότητα; αυτές υπάγονται σε 6

λεκάνης Δήμους :

Αράκυνθου, Θέρμου, Θεστιέων, Μακρυνείας, Παραβόλας και Παναιτωλικού (μικρό μόνο μέρος των οικισμών του τελευταίου Δήμου επηρεάζει τη λεκάνη). Η λίμνη διαθέτει το πλέον αξιόλογο αλιευτικό δυναμικό από όλες τις λίμνες της κεντρική; και νότιας

Ελλάδας. Ιστορικά

λαογραφικά στοιχεία

PESCA -

Λίμνη Τριχωνίδα

Β . ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ

Προέλευση

Χαρακτήρας

Η μητρική λίμνη Αγρινίου απο οπου προήλθαν όλες οι Ακαρνανικέξ λίμνες ήταν τεκτονικού χαρακτήρα. Κατά το τέλος της πλειόκαινης περιόδου η λίμνη αυτή κάλυπτε

ολόκληρη την Αιτωλοακαρνανική λεκάνη που την υδροδοτούσε ο Αχελώος ποταμός, και της οποίας τα νερά έτρεχαν προς το νότο. Στη συνέχεια η λίμνη αυτή με υπερχείλιση και με την ενεργοποίηση υπόγειων καρστικών φαινομένων περιορίστηκε σε έκταση . Με την προοδευτική πτώση της στάθμης της, η λίμνη Αμβρακία έγινε ανεξάρτητη από την

υπόλοιπη ενιαία λίμνη. Αργότερα έλαβε χώρα και ο διαχωρισμός των άλλων τριών λιμνών, πρώτα της Τριχωνίδα; και Λυσιμαχίαι; με τις αποθέσεις του ρέματος Ερμίτσας,

και στη συνέχεια της Λυσιμαχίας από τον Οζερό με τις αποθέσεις του Αχελώου ποταμού .

[7], [8], 13]. Πάντως, σε σύγκριση με τις άλλες λίμνες της Αιτωλοακαρνανίαξ, η λίμνη Τριχωνίδα διατήρησε τον τεκτονικό χαρακτήρα. Αν και δευτερογενώς επηρεάσθηκε από καρστικέξ διεργασίες στα ανατολικά (περιοχή Θέρ μου) και προσχωσιγενείξ διεργασίες στα δυτικά, εξακολου θεί να παραμένει μία κλασσική τεκτονική λίμνη.

καρστική Ο εγκαταπτωσιγενής

[1Ο].

τεκτονική

ηφαιστειογενής

ποταμογενής

Άλλο

....

Χαρακτηριστικά λεκάνης

Η λεκάνη απο ρ ροής της Τριχωνίδας έχει σχήμα κυκλικό με ακτίνα

10 km

και κέντρο την

ομώνυμη λίμνη . Αποτελείται από αλλου βιακές και σύγχρονα; αποθέσεις και ορίζεται

βορειοδυτικά και βόρεια από το Παναιτωλικό ό ρος, ανατολικά από τις ΒΔ απολήξεις των όρεων Ναυπακτίαξ, που τη διαχωρίζουν από την λεκάνη του Ευήνου, και τέλος νότια και

νοτιοδυτικά από το όρος Αράκυνθος. Η έκταση της λεκάνης είναι 399 km2 από τα οποία τα

97 είναι η

επιφάνεια που καταλαμβάνει η ίδια η λίμνη

[10].

Έκταση :

399 km2 [10], [16]

Ύψο ς υ δ ρ ο φό ρ ου ορίζοντα

Δεν βρέθηκαν στοιχεία.

Άί).Ο Ι υδάτινοι πόροι στην ευρύτερη περιοχή:

1. 2. 3. 4. 5.

Αχελώος Λυσιμαχία

Οζερός

Β ουλκαριά Αμβ ρακία

Παλαιολιμνολογία

λίμνη

Βιολογική εξέλιξη

Τριχωνίδα,

μαζί

με

τις

άλλες

τρεις

Λυσιμαχία,

Οζερό

και

Αμβρακία

αναπτύσσονται μέσα σε ταφροειδές βύθισμα που χαρακτηρίζεται σαν βύθισμα ή τάφρος του Αγρ ινίου. Όπως προαναφέρθηκε, κατά το τέλος της πλειόκαινης περιόδου ολόκληρη

236

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Λίμνη Τριχωνίδ α

η Αιτωλοακαρνανική λεκάνη αποτελούσε μία αρκετά μεγάλη και ενιαία λίμνη , μήκους

και πλάτους

1Ο km.

Η γεωμορφολογική εξέλιξη της παραπάνω λεκάνης οφείλεται

κυρίως σε τεκτονικά αίτια (ρήγματα, πτυχώσειξ, βυθίσεις, επω θή σεις), αλλά και σε παράγοντες εξωγενών δυνάμεων . Περί της ρηξιγενούς τεκτονική; της λεκάνης μαρτυρούν

οι συχνοί σεισμοί. Δια της προ ο δ ευτική; πτώσεως της στάθμης αρχικά διαχωρίστηκε η Αμβρακία,

και

στη

συνέχεια

οι

υπόλοιπες

λίμνες

μέσω

προσχώσεων.

Οι

γεωμο ρφολογικές λεπτο μέρειες είναι νεώτατης γεωλογική; ηλικίας και οφείλονται κύρια στη δράση του νερού

[7], [8], 13], [22].

Γ. ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Η λίμνη Τριχωνίδα είναι τοποθετημένη στη Μεσογειακή κλιματική ζώνη . Οι θερινοί

μήνες είναι αρκετά θερμοί με θερμο κρασία αέρος που συνήθως φ θάνει τους 38 °C. Λόγω της θέσης και του προσανατολισμού της, η λίμνη επηρεάζεται αρκετά από δυτικού; ανέμους.

περιοχή

μπορεί

να

θεωρηθεί

σαν

υπόϋγρη

και

χαρακτηρίζεται

από

β ροχοπτώσεις κατά το τέλος της φ θινοπω ρινής περιόδου και τις αρχές της χειμερινής, ενώ η καλοκαιρινή περίοδος μπορεί να χαρακτηρισθεί σαν ξη ρή με πολύ χαμηλό ποσοστό βροχοπτώσεων

τιμή

[9].

Σαν μέση υπερετήσια βροχόπτωση μπορεί να θεω ρηθεί η

994,5 mm, που αντιστοιχεί στο σταθμό Γαβαλούς (50 m) είναι πολύ κοντά σε αυτό της λίμνης.

του Υπ. Γεωργίαξ, του οποίου το

υψό μετρο

Μηνιαίες και μέση ετήσια τιμή η λιο φ άνειας (ώρες ηλιοφάνειας ανά μήνα ή έτος)

1989-1998

Περίοδο ς Θέση

Αγρίνιο

Mtivac:

TIl1ti

Ιανουάριοι;

131,7 137,1 172,0 177,0 241,7 326,1 340,5 312,4 239,9 195,7 112,6 94,3 2481,1

Φε βρουάριοτ; Μά ρτιοι;

Απρίλιο; Μάιος

Ιούνιο, Ιούλιο, Αύγουστοξ

Σεπτέμβριο; Οκτώ β ριο, Νοέμβριο, Δεκέμβριο,

. ΕΤΟΣ.

Πηγη πρωτογενων δε δ ο μένων: Καπνικός Οργανισμός Αγρινιου. Επεξεργασία :

[161

Ένταση ανέμου (ετήσια κατανομή):

Α/Α

ΑΠΝΟΙΑ

(ο beaaf.)

48,968

% ΑΣΘ ΕΝ ΕΙΣ

(1-3 beauf.)

% ΜΕΤΡΙΟΙ (4-5 beauf.)

% ΙΣΧΥΡΟΙ (>6 beauf.)

42,678

7,749

0,605

ΣΤΑΘΜΟΣ Ι ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Αγρινίου

/ 1956-1997

ΠηΥη πρωτογενων δεδο μένων: ΕΜΥ

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

237

PESCA -

Λ ίμνη Τριχωνίδ α

Ετή σια κατανομή κατεύθυνσης ανέμου: % ΒΔ

% ΒΑ

% ΝΔ

% ΝΑ

ΑΠ ΝΟΙΑ

ΣΤΑΘΜΟΣ Ι ΠΕΡΙΟΔΟΣ

8,840 6,759 8,200 6,538

5,383

3,192

6,066

6,054

48,968

Αγρινίου 1 1956-1997

Πη γη πρωτorενων δεδο μένων:

EMV

Ο/ο Α

% Ν

Οι'ο Β

0/0 Δ

Μηνιαία κατανομή κατεύθυνση ς ανέμου : Σταθμός Αγρινίου Ι περίοδος Μήνες

0/0 Α

%Ν

12,053 14,606 14,090 8,880 5,39 1 3,405 2,948 3,538 6,668 11,021 11,892 11,842

5,233 6,673 6,253 8,445 8,296 9,070 7,205 6,535 5,393 6,182 6,042 5,557

0/0

% Β

4,272 7,616 5,507 6,469 Φ εβ. 6,965 6, 199 Μ αρ. 9,401 5,300 Απρ, Μαϊ. 12,223 5,929 11,703 7,413 Ι ο υ ν, Ι ο υλ. 13,177 8,976 10,547 7,973 Α υγ . 11,146 6,366 Σ επ. 5,861 5,505 Οκτ, 3,953 4,567 Ν ο ε. Δ εκ. 3,369 6,035 Πηγη π ρωτorεν ων δεδ ο μ ένων : EMV Ι α ν,

1956-1997

% ΒΔ

% ΒΑ

%ΝΔ

%ΝΑ

Α ΠΝ ΟΙΑ

3,858 4,115 5,174 5,457 6,746 7,704 7,971 6,978 5,639 3,857 3,763 3,109

6,545 5,0 19 3,990 2,234 1,496 1,646 0,961 1,234 2,178 4,149 3,919 4,886

2,152 3,080 5,476 8,556 9,941 10,695 8,813 9,304 7,459 3,470 1,463 2,005

7,539 9,8 11 8,194 6,80 1 4,606 2,520 2,398 2,867 4,099 8,101 8,007 7,811

50,732 44,720 43,659 44,926 45,372 45,844 47,55 1 51,024 51,052 51,854 56,394 55,386

Μ έση μηνιαία και ετήσια κατανομή ύψους βροχής

(mm)

Περίο δο ς

1987-96

1989-98

Θ έση

Αγρίνιο

Αγρ ίνιο

Ανάλη ψη

Γαβαλού

620

380

620

[16] 2

[16] 3

[161 3

[1 6] 3

(16] 3

72,7 85,0 78,1 83,6 50,2 4,2 7,1 18,9 34,6 61,1 221,4 192,5 909,5

88,2 90,4 64,6 92,8 65,7 14,6 18,9 28,2 28,9 71,3 222,1 195,6 981,2

71,0 78,0 86,2 87,3 58,1 16,9 33,4 43,9 33,8 79,3 200,8 176,8 965,5

Υψό μετ ρο

Επεξεργασία!Αναφ ο ρ ά

[ Πα ρού σα

μελέτη, 1

1987-97 Θ έρμο

ΚαλλιΟ έα

Μήνας

Ιανουάριο;

Φ εβρουάριοε Μάρτιο;

Αποίλιοσ Μάιος

Ιούνιος

Ιούλιος Αύγουστο;

Σεπτέμβριοι; Οκτώβριος

Νοέ μβ ριοι; Δεκέμβριο; ΕΤΟΣ

Πηγ ές π ρ ωτογενων δ εμένων:

238

65,1 68,1 110,3 70,6 81,5 101,3 54,8 57,7 118, Ι 71,5 74,3 97,2 41,8 28,2 63,1 15,0 15,2 16,6 13,1 21,8 13,5 22,1 24,8 32,1 43,7 34,3 4 1,0 84,8 81,3 101,3 156,1 174,9 206,6 126,3 174,3 193,3 845,9 1094,4 755,5 EMV 2 Καπνικός Οργανισμός Αγρινίου 3ΥΠ ΕΧΩΔ Ε

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PES CA -

Μέση ετήσια κατανομή ύψους βροχής Α/Α

ΣΤΑΘΜΟΣ

(mm)

ΦΟΡΕΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ

γψΟΜΕΤΡΟ (m)

ΥΠΓΕ

1950-93 1953-93 1950-93

50 360 600

Γαβαλού 1 Θέρμο 2 Καλλιθέα 3 !l!rm: (10)

ΥΠΔΕ

Λίμνη Τρ ιχωνίδα

TIMH(mm) 994,5 1112,5 1048,6

Δ. ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Η υδρολογική λεκάνη της Τριχωνίδας είναι μία ημίκλειστη λεκάνη απορροής με μία επιφανειακή ελεγχόμενη εκροή νερού από τη λίμνη Τριχωνίδα στη γειτονική λίμνη

Λυσιμαχεία,

ενώ

εκτός των

επιφανειακών

εισροών νερού

έχουν

περιγραφεί

και

υπολίμνιες εισροές (υπολίμνιες αναβλύσεις νερού) . Να σημειωθεί ότι ένα μεγάλο μέρος όγκου νερού από τη λίμνη (περίπου 175 χ 106 m3) χρησιμοποιείται για την άρδευση των καλλιεργειών. Η άντληση του νερού γίνεται με πέντε δημοτικά αντλιοστάσια και αρκετά ιδιωτικά. Πρόσθετα έργα για την άρδευση και ύδρευση της περιοχής από τη λίμνη προγραμματίζονται για τα αμέσως προσεχή χρόνια. Επομένως, για το υδ ατικό ισοζύγιο της περιοχής θα πρέπει να εκτιμηθεί ότι ένα μέρος που απάγεται από τη λίμνη για

αρδευτικούς σκοπού; θα πρέπει μέσω υπογείων διαδρομών να εισρέει και πάλι σε αυτήν. Ο υπολογισθεί; όγκος νερού της λίμνης Τριχωνίδας πλησιάζει τα 3 χ 109 m 3 γεγονός που

την καθιστά την μεγαλύτερη σε όγκο νερού λίμνη της Ελλάδος και συνεπώς έναν από τους σημαντικότερους ταμιευτήρες νερού για τη χώρα μας

[16] .

Φυσική είσοδ ος νερού

Στην Τριχωνίδα εκβάλλουν

ρέματα, που έχουν περιορισμένη δυνατότητα μεταφοράς

νερού και φερτών υλικών προς τη λίμνη . Εκτός από αποστραγγίσεις της λεκάνη; απορροής της, η λίμνη τροφοδοτείται και από παραλίμνιες (στη βόρεια κυρίως πλευρά) και

υπολίμνιες

πηγές

του

καρστικού

συστήματος

Λάκμου-Τζουμέρκων,

Ιδαίτερα

σημαντικές είναι οι υπολίμνιες καρστικές πηγές της περιοχής Πετροχωρίου Μυρτιάς. Στο

δυτικό

(πεδινό)

μέρος

της

λεκάνη;

υπάρχουν

και

μικρής

σχετικά

κλίμακας

προσχωματικοί υδροφορείς. Στη Τριχωνίδα επίσης καταλήγει νερό του Αχελώου που λαμβάνεται μέσω τεχνητής τάφρου από το αρδευτικό φράγμα Σπολάϊτας (κατάντη του

ταμιευτήρα του Στράτου) για την άρδευση εκτάσεων της πεδιάδας του Αγρινίου

(120500 20

σΤf,έμ .) και τελικά εκβάλλει στη Τριχωνίδα . Η παροχευτικότητα της τάφρου είναι

m /sec [1], [10], [16]. ΟΝΟΜΑ

Α/Α

ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ

ΜΗΚΟΣ

1m)

ΕΚΤΛΣΗ ΛΕΚΑΝΗΣ

ΑΠΟΡΡΟΗΣ Ikιnz)

ΑΠΟΡΡΟΗ

(m'I έτοσ)

ΠΗΙΈΣ Ι

Πηγές

Βόρεια

Πηγές

Πυθμένας

ΧΕΙΜΑΡΡΟΙ

3 4

Περιβολάρης

Βόρ εια

11000

Λαγκάδα

Βόρεια

Κουβελόρρεμα

Βόρεια

Κουφόρ ρεμα

Ξεριάς

1069 5720

4000

17,00 4,50

900 0

13,65

8588034

Βόρ εια

5000

5,90

37 12044

Β όρεια

10000

20,82

13099 111

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

235 9350

239

PESCA -

Λίμνη Τριχωνίδα

Ο ΝΟΜ Α

Α/Α

ΤΟΠ Ο ΘΕΣ ΙΑ

8 9 10

Κρηνόρρεμα

Μοκ εστιάν ος

Βόρεια

12 13 14 15 16 17 18 19 20

Σιταράλωνα

Νότια

Β ό ρει α

Μ έγα Ρέμα

Βόρε ια

Διχαλόρρεμα

Βόρ εια

Βαθύρρεμα (κ. Μακτινού)

Νότια

Μ έγα Ρέμα

Νότια

Βαθύρρεμα (Κ. Δαφvιάς)

Νότια

Μπούρλα

Νότια

Γαβαλόρρ εμα

Νότια

Μπερδένικος

Νότια

Πλατανιάς

Νότια

Τσερλής

Νότια

Μ Η ΚΟΣ

ΕΚΤΑΣΗ ΛΕΚΑΝΗΣ

(m)

ΑΠ ΟΡΡΟΗΣ (km')

5750 7500 6500 9500 7000 6000 5250 7000 9000 10000 6500 11500 5500

7,23 8,60 12,25 20,25 12,73 12,35 6,33 2,93 8,40 20,13 5,38 30,53 4,18

ΑΠΟΡΡΟΗ

(m' / έτοc\

4548827 5410776 8176875 13516875 5063994 4912830 2518074 1165554 3341520 9008678 2140164 13662938 1870655

ΤΑΦΡ ΟΙ Διώρυγα από αρ δευτικό φράγμα Σπολάϊτας

Π!rι!ι :

(10]

Φυσική έξο δος νερού: Εκροές νερ ού πρ αγματοπ οιούνται προ ς τη Λυσιμ αχία με τη βοή θεια ρυ θμιστικού έf,γου (μέσω της Ενωτικής Τάφρου ή Τάφ ρου Αλάμπε η) , παροχευτικ ότηταξ περ ίπου

έτσι ώστε η στάθμη της Τριχωνίδα; να διατηρείται σταθερή γύρω στα

50 m /εοο , 16 m (το ύψος

αυτό δεν επιτυγχάνεται πάντα με αποτέλεσμα να χαμηλώνει η στάθμη της λίμνης) . Εκροές γίνονται και για την ικανοποίηση των τοπικών αρδευτικών αναγκών (περιοχέξ Παραβόλας, Παντάνασσας, Μακρύνειας και Παμφίας, εκτάσεως 48000 στρεμ.) . Η αποχέτευση των αρδευτικών δικτύων γίνεται στη λίμνη

[9], [10].

Πα ρ οχευτικότητα τάφρου Αλάμπεη και στάθμη λιμνών για ένα μέσο υδρ ολογικό έτος Μήνας Ιανουάριος

Φεβρουάριος Μάρτιος

Απρίλιο; Μάϊος Ιούνιοι;

Ιούλιος Αύγουστος

Σεπτέμβριος Οκτώβριο; Νοέμβριος

Δεκέμβριο;

Παρ οχευτικότητα 3

( m /sec)

32,9 30,0 29,2 34,0 42,5 50,0 51,9 53,8 52,9 4 1,3 40,4 37,6

Στάθ μη Τ ριχωνίδ ας

16,84 17,58 17,85 18,01 17,95 17,53 16,68 15,67 15,17 15,23 15,65 16,11

Στάθμη

(m)

Λυσιμαχίας

(m)

12,5 12,5 14,0 14,0 14,0 14,0 14,0 14,0 14,0 14,0 12,5 12,5

Π!rι!ι: (9]

240

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA-

Λί μνη Τρ ιχων ίδα

2,868 [9], [13] 2,900 [10] Χρόνος ανανέωσης (έτη)

9,4 [13]

Μέση ετήσια απορροή (προς Λυσιμαχία) : 207 hιn 3 , απορροή Ιουλίου : 82 hιn 3 [1] 594,5 hιn 3 [10] (βλ. Υδρολ. ισοζύγιο) Υδρολογικό ισο ζύγιο

Από τους

[38]

έγινε μία προσέγγιση στις συνιστώσες του υδατικού δυναμικού της λίμνης

Τριχωνίδας που ήταν δυνατό να προσδιοριστούν με αποδ εκτά επιστη μονικούς τρόπους. Κατά την προσπάθεια εκτίμη σης του δ ιαφεύγοντος όγκου νερού από την ενωτική τάφρο

Τριχωνίδας

Λυmμαχίας (με βάση τη στατιστική προσέγγιση δύο φυσικών παραμέτρων :

βροχόπτωση και στάθμη λίμνης), οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το φυσικό φαινόμενο ακολουθεί μία χρονική υστέρηση

μηνών. Συνθέτοντας τα αποτελέσματα των ερευνών,

δημιουργήθηκε ο παρακάτω πίνακας για το υδατικό ισοζύγιο της λίμνης Τριχωνίδας : Εισρέων όγκος , 0 4ου• σε m 3 νε

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ Ι . Απορροές υδρογραφικού δικτύου

2. Άμεση βροχόπτωση επ ί της λίμνης 3. Άμεση απορροή παραλίμνιων εκτάσεων 4. Διώρυγα ΔΧ Ι από Αχελώο (φράγμα Σπολάϊτας)

Εκρέων όγκος

113.792.01 9 96.665.400 37.296.166 47.000.000

5. Αρδευτικές ανάγκες που καλύπτονται από τη λίμνη 6. Εξάτμιση 7. Πα ρ οχέτευση στην τάφρο «Α λάμπεη» ΣΥΝΟΛΟ:

νερού σεω 3

Ι 85.000.000

294.753.585

84.107.160 594.576.800 893 .893.960

!JJllli: (38) Ο όγκος νερού που εισρέει επιφανειακά στη λίμνη είναι πολύ μικρός σε σχέση με τον

όγκο νερού της λίμνης (2,9 χ 109 m 3) , γεγονός που θα οδηγούσε σε πολύ μικρό ρυθμό ανανέω σης του νερού (θα απαιτούνταν 19 χρόνια για πλή ρη ανανέωση), και αναπό φευκτα σε ευτρο φισμό και κακή ποιότητα των νερών . Το γεγονός αυτό, καθώς και επειδή ο εκτιμη μένος όγκος νερού που εκρέει από την ενωτική τάφρο Τριχωνίδας

Λυm μαχίας είναι πολύ μεγάλος σε σύγκριση με τον εισρέοντα όγκο, οι

[38]

θεώρησαν ότι

θα πρέπει να προέρχεται από διεισδύσεις των καρστικών πετρωμάτων προς τη λίμνη και προτείνουν περαιτέρ ω διερεύνηση προς την πλευρά των υπόγειων υδ άτων, ώστε να επαληθευτεί η ανωτέρω εκτίμησή τους.

Ε. ΜΟΡΦΟΜΕΤΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Η Τριχωνίδ α είναι μία βαθιά λίμνη, η μεγαλύτερη σε έκταση

109 m3)

όγκου νερού της λίμνης κατανέμεται σε βάθος

10-20 m [9]. Από

(97,2 km2) και όγκο (2,9 χ 16 % του συνολικού

λίμνη της Ελλάδας. Λόγω του μεγάλου βάθους της, μόνο το είναι

26 %,

στα

20-30 m

είναι

22 %,

0-5 m.

Το ποσοστό που κατανέμεται στα

και το υπόλοιπο σε βαθύτερα στρώματα.

την πιο πάνω κατανομή προκύπτει ότι τόσο η βιοπαραγωγική ζώνη όσο και η

έκταση της παράλιας περιοχής είναι σχετικά μικρές.

ΕΚΘΕ

Ινστιτ ούτο Εσωτερικών Υδάτων

241

PESCA -

Λίμνη Τριχωνίδ α

97,2 km2 [10] 96,9 km2 [22], [12] 98,6 km2 [9]

Έκταση :

Μέγιστο βάθος

Μέσο βάθο ς

(m) :

59 m [10], [12] 57 m [22] 30,5 m [22] 29,08 m [9]

(m) :

Στάθμη επιφάνειας νερού μέγιστη

(m)

(μέση υψο μετρική στάθμη):

ελάχιστη

16,0 m 16,5 m

Διαστάσεις : σχήμα νεφροειδές, μέγιστο περίμετρος 53, 1 km [10].

μήκος

16 m [12] 13,5 m [10] 13,5 m [9]

18,1 km,

μέγιστο πλάτος

6,2 km,

ΣΤ. ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Είδος ακτών

Η λίμνη έχει διεύθυνση Α-Δ, που κάμπτεται προς ΝΑ . Η ευρύτερη περιοχή είναι ημιορεινή με σχετικά απότομα πρανή και με υδρογραφικό δίκτυο πυκνό και πολυσχιδές που καταλήγει σε αυτή . Η εγγύτερη παραλίμνια περιοχή έχει ηπιότερο ανάγλυφο . Οι ακτές εμφανίζονται γενικά ομαλές και γραμμικές με μικρές εγκολπώσεις στην ανατολική πλευρά . Οι περιλίμνιες εκτάσεις στο δυτικό ήμισυ της λίμνης (Παντάνασσα

Αγ.

Ανδρέας) είναι ο μαλές και προσχωσιγενείς. Οι δυτικές ακτές είναι χαμηλές, πεδινές με λεπτόκοκκο αλλουβιακό υλικό και κατά περιόδους κατακλύζονται. Ο ι βόρειες και νότιες ακτές έχουν ομαλή κλίση. Οι περιλίμνιες εκτάσεις στο ανατολικό τμήμα είναι απότομες και κατά τόπους απόκρημνες και βραχώδεις, με εξαίρεση την περιοχή Παμφίου . Το τμή μα αυτό είναι έντονα κατστικοποιη μένο και προσφέρει τις μεγαλύτερες οδούς υπόγειας τροφοδοσίας της λίμνης με νερό [10], [12].

ΟΜΑΛ ΕΣ

Μήκος(m)

% Κύριος προσανατολισμός

ΥΠΟΚΡΗΜΝΕΣ

ΚΡΗΜΝΩΔΕΙΣ

ΑΠΟΚΡΗΜ Ν ΕΣ

34,613

12,246

7,968

Δυτ.

ΒΑ , ΝΑ

Ανατ.

. Π!rι!l: [161· Η εκατοστιαια αναλογια υπολογίσθη κε σαν ποσοστό του συνολικου μηκους της ακτο γραμμή ς

(= 54,827 m)

Μορφολογία πυθμένα

Ο όγκος των φερτών υλικών με τα ρέματα είναι αμελητέος σε σχέση με το συνολικό όγκο

της Τριχωνίδας αλλά και της έκτασή της. Το γεγονός αυτό εξηγεί γιατί η Τριχωνίδα παραμένει μία βαθιά λίμνη χωρίς προσχωσιγενή πεδία (με εξαίρεση το δυτικό τμήμα) και

χωρίς ανω μαλίες στον πυθμένα.

242

Η μορφολογία του πυθμένα αντικατοπτρίζει τον

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερ ικών Υδάτων

PESCA -

Λ ίμνη Τριχωνίδ α

τεκτονικό χαρακτήρα της λίμνης και επιτρέπει να διακρίνουμε μία ανατολική ελλειψοειδή (-59 m) με απότομες κλίσεις προς το κέντρο (3-4 %), και μία

περιοχή μεγάλου βάθους

δυτική περιοχή μικρότερου βάθους (-45 m) με απότο μες κλίσεις στην παράκτια ζώνη (3-4 %) και ομαλότερες κλίσει; προς την κεντρική ζώνη των 40 - 50 m . Αν λάβουμε υπόψη ότι η στάθμη της Τριχωνίδας βρίσκεται σε υψόμετρο + 16 m και το βάθος της φθάνει τα

59 m, καταλήγουμε

στο συμπέρασμα ότι από το βάθος των

16 m

μέχρι το μέγιστο βάθος

η λίμνη βρίσκεται κάτω από τη στάθμη της θάλασσας (κρυπτολίμνη),

[10].

Στα βαθιά νερά ο πυθμένας είναι ιλυώδης και η περιεκτικότητά του σε ανόργανο άνθρακα και άμμο αυξάνει με τη μείωση του βάθους. Στα ρηχά, η σύσταση του υποστρώματος ποικίλει στυ; διάφο ρες περιοχές . Στα βόρ εια και βορειοανατολικά η

παράλια ζώνη είναι περιορισμένη και ο βυθός καλύπτεται από βράχους, πέτρες, χαλίκια και χονδρή άμμο, ενώ στους όρμους επικρατεί η άμμος και τα χαλίκια. Στα νότια, τα δυτικά, τα νοτιοδυτικά η παράλια ζώνη είναι εκτεταμένη, οι κλίσεις είναι ομαλές και ο

βυθός είναι αμμο-ιλυώδηξ,

[22].

Πετρώματα υδρολογικής λεκάνης

Η λεκάνη

απορροής

απο θέσεις

ιζημάτων.

βο ρειο ανατολικά

και

καταλαμβάνεται Ειδικότερα,

οι

από

ασβεστόλιθους,

ασβεστόλιθοι

νοτιοανατολικά

φλύσχη και πρόσφατες

περιτριγυρίζουν

και προσδίδουν

καρστική

τη

λίμνη

τοπογραφία

από

στην

περιοχή . Η δυτική πλευρά συνίσταται από φλύσχη και πρόσφατα ιζήματα. Τέτοια

ιζή ματα υπάρχουν και στα πεδινά τμήματα που περιβάλλουν τη λίμνη . Πιο

αναλυτικά,

[12].

η περιοχή της υδρολογικής λεκάνης Τριχωνίδας περιλαμβάνει τις

ακόλου θα; γεωτεκτονικές ενότητες:

[16]

Ιόνια ζώνη, η οποία συναντάται στο δυτικό τμήμα της περιοχής και καταλαμβάνει

σχετικά μικρή έκταση (περίπου 29 Κm\ Συγκεκριμένα, οι σχηματισμοί της Ιόνιας ενότητας που απαντώνται στην περιοχή είναι σχηματισμο ί του φλύσχη που

αποτελούνται από εναλλαγές ψαμμιτικών και πηλιτικών στρωμάτων με λίγα λατυποπαγή στην βάση . Ζώνη Γαβρόβου

Τριπόλεως, η οποία επικάθεται στον φλύσχη της Ιόνιας ζώνης

και συναντάται στο κεντρικό τμήμα της υδρολογικής λεκάνης. Η έκταση της

συγκεκριμένη; ενότητας είναι σχετικά μεγάλη (περίπου 66 κ.m2 ) και συνεπώς παίζει σημαντικό ρόλο και στην διαμόρφωση του υδρολογικού καθεστώτος της περιοχής. Οι σχηματισμοί της ζώνης Γαβρόβου που υπάρχουν στην υδρολογική λεκάνη Τριχωνίδας είναι και αυτοί σχηματισμοί του φλύσχη και αποτελούνται από

αργιλικού

σχιστόλιθους,

ψαμμίτες,

ιλυόλιθους

και

μάργες.

υδατοπερατότητα των ανωτέρω σχηματισμών είναι σχετικά μικρή και επο μένως

περιορισμένης έκτασης υδροφορίες αναπτύσσονται κυρίως στα

επιφανειακά

γεωλογικά στρώματα όπου απαντώνται ψαμμιτικοί ορίζοντες.

Ζώνη Ωλονού

- Πίνδου , η οποία επίκεινται της ζώνης Γαβρόβου , βρίσκεται στο ανατολικό κυρίως τμήμα της περιοχής και καταλαμβάνει έκταση περίπου 118

km2• Αρχικά το πρώτο γεωλογικό στρώμα που συναντάται στο όριο με την ζώνη Γαβ ρόβου

είναι

οι

Κρητιδικοί

ασβεστόλιθοι

που

εναλλάσσονται

με

σχιστοκερ ατόλιθους και Τριαδικού; ασβεστόλιθους σε τεκτονικά λέπη τα οποία ευνοούν την κίνηση

των υπογείων νερών και τον

σχηματισμό

πηγών .

Οι

γεωλογικοί αυτοί σχηματισμοί είναι έντονα τεκτονισμένοι και παρουσιάζουν

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

243

PESCA -

Λίμνη Τριχωνίδα

μεγάλη υδατοπερατότητα με αποτέλεσμα να εκφορτίζουν υπογείως μεγάλες ποσότητες νερού στην λίμνη Τριχωνίδα .

Π ετρ ώματα

Έκταση (m 2)

Φλύσχης

96,254,812 97,619,626 81,22 1,726 16,169,433 18,863,033 310,128,628

Ασβεστόλιθοι Τεταρτογενείς χαλαρές αποθέσεις Πλειοκαινικέξ λιμναίες αποθέσεις

Κερατόλιθοι, αργιλικοί σχιστόλιθο ι

πηλίτες

Σύνολο: Πnm :

Εκατο στιαία αναλογία

31 31 26 5 6 100

[161

Ζ. ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΝΕΡΟΥ

Φυ σικοχη μικά δεδ ο μένα νερού

Η Τριχωνίδα διαφέρει από τις άλλες θερμές λίμνες ως προς το θερμικό τη ς περιεχόμενο γιατί λόγω του μεγάλου όγκου της παρουσιάζει σημαντική θερμική σταθερότητα. Το

χη μικό καθεστώτος των υδάτων της την κατατάσσει μεταξύ των αλκαλικών λιμνών ανθρακικού

τύπου

με

σχετικά

μικρή

αγωγιμότητα και χημικό

τύπο

Ca-HC03 '

περιγραφή των φυσικοχημικών χαρακτηριστικών δεδο μένων της λίμνης που ακολουθεί

στηρίχθηκε κυρίως σε στοιχεία από τους

[9]. Επικουρικά, [1], [10], [12], [13] [22], [23], [25]

χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία και

σχολιασμοί από τους

και

[36].

Μία σειρά δεδομένων

του προγράμματος παρακολούθηση; της ποιότητας των αρδευτικών νερών του Υπ. Γεωργίας δίνεται σε παράρτημα .

Θερμοκρασία. Η Τριχωνίδα είναι λίμνη με τυπικό θερμοκρασιακό πρότυπο θερμής μονομικτικής λίμνης. Το μεγάλο βάθος της επιτρέπει την ανάπτυξη μίας αρκετά σταθερής στρω μάτω σης, εκτός από τις ρηχές περιοχές. Η έναρξη της στρωμάτωσης των υδάτινων μαζών αρχίζει προς το τέλος Μαρτίου, όταν η επιφανειακή θερμοκρασία

των υδάτων είναι γύρω στους 16 °C. Η εγκατάσταση της κλινόβαθμης κατανομή; της θερμο κρασία; του νερού ως προς το βάθος αρχίζει το μήνα Μάιο, όταν η επιφανειακή

θερμοκρασία των υδάτων είναι πάνω από τους 18 °C. Τον Ιούλιο, η θερμοκρασία στην επιφάνεια της λίμνης φθάνει τους 28 °c και η στρωμάτωση βρίσκεται σε μεγαλύτερο βάθος. Το Σεπτέμβριο , και ενώ η θερμοκρασία των επιφανειακών μαζών είναι ακόμη

υψηλή (γύρω στους 24 με 25 °C), το θερμοκλινές αρχίζει να "αναδύεται" και το εύρος του ελαττώνεται. Από τα μέσα προς τα τέλη Οκτωβ ρίου αρχίζει η μεγάλη περίοδος ανάμιξης των υδάτινων μαζών. Κατά τη χειμερινή περίοδο τέλος, η υδάτινη στήλη ομογενοποιείται και η θερ μοκρασία των υδάτινων μαζών κατέρχεται μέχρι τους

10 -

11 °C. Διαλυμένο οξυγόνο . Η οξυγόνωση των υδάτων είναι αρκετά καλή σε όλες τις εποχές

του χρόνου, ιδίως στα επιφανειακά στρώ ματα . Η συγκέντρωση του δ ιαλυ μένου οξυγόνου είναι θετική ακόμα και κατά το τέλος της στρωμάτωσης, με σημαντική

διαφορά από τις υπόλοιπες Αιτωλοακαρνανικέξ λίμνες που εμφανίζουν περιόδους ανοξίας (υπολίμνιο Αμβρακίαξ, κατώτερα στρώματα Λυσιμαχίας). Μόνο σε πολύ βαθ ιά

νερά

παρατηρείται

έλλειψη

οξυγόνου"

που

συνδυάζεται

με

αυξη μένες

συγκεντρώσει; υδρό θειου .

244

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερ ικών Υδάτων

PESCA -

Διαφάνεια δίσκου

Secchi.

Το μέσο βάθος της διαφάνειας του δίσκου

Secchi

Λίμνη Τριχωνίδα

στη λίμνη

Τριχωνίδα είναι γύρω στα 9 μέτρα . Με το κριτήριο αυτό, η λίμνη Τριχωνίδα κατατάσσεται στις ολιγοτροφικέξ λίμνες. Αλκαλικότ/τα . Η αλκαλικότητα κυμαίνεται από

115

μέχρι

140 mgll CaC0 3

και η

κάθετη με το βάθος κατανομή της είναι συνήθως ορθοκλινήξ, δηλαδή οι υψηλότερες τιμές παρατηρούνται κοντά στον πυθμένα . Οι διαφορές τιμών αλκαλικότηταξ μεταξύ χειμώνα και καλοκαιριού στα νερά του επιλίμνιου δεν υπερβαίνουν τα Η τιμή αυτή κατατάσσει την Τριχωνίδα στις ολιγοτροφικές λίμνες .

5mgll CaC03.

Ηλεκτρική αΥωΥιμότ/τα . Η ηλεκτρική αγωγ ιμότητα στη λίμνη Τριχωνίδα κυμαίνεται από 230 έως 270 μS/cm και εμφανίζει μικρές μόνο αποκλίσεις με το βάθος. ρΗ. Γενικά, επικρατεί η κλινό βαθμη κάθετη κατανο μή του ρΗ με το βάθος. Στα επιφ ανειακά νερά οι ανώτερες τιμές ρΗ που παρατηρήθηκαν ήσαν 8,8 και οι κατώτερα; κοντά στο πυθμένα 7,7. Η βασική τιμή του ρΗ στο επιλίμνιο είναι πιθανά συνδεδεμένη με την κατανάλωση του C02 από τους φωτοσυνθετικούς οργανισμούς, ενώ η μείωση με το βάθος είναι συνδεδεμένη με την αποσύνθεση της οργανικής ύλης. Κύρια ιόντα . Το πιο σημαντικό κατιόν σε όλο τα βάθος της λίμνης είναι το ακολουθούν τα

και

Na.

Ca,

και

Το ανιονικό φορτίο εκφράζεται κυρίως από τα όξινα

ανθρακικά και ακολουθούν με μικρότερα ποσοστό τα ιόντων και το

Cl και S04. Το σύνολο των Ca, Mg και Na αντιπροσωπεύει το 94 % του κατιοντικού φορτίου ενώ το Cl S04 αντιπροσωπεύει το 97 % του ανιοντικού φορτίου . Τόσο οι ανιοντικές όσο

και οι κατιοντικέξ τιμές εμφανίζουν μικρές μόνο διακυ μάνσειξ με το βάθος. Οι περιεκτικότητα; των διαφόρων ιόντων δεν υπο δηλώνουν ανθρ ωπογενείς εmδράσεις. Συνολική Σκληρότητα που

εκφράζεται

Σκλη ρότ/τα ΑσΒεστίου . Τα νερά είναι μεσαίας σκληρότητα;

κυρίως

σαν

ανθρακική

σκληρότητα.

συνολική

σκληρότητα

κυμαίνεται από μέχρι

120 μέχρι 150 mgfl CaC03, και η σκληρότητα του ασβεστίου από 80 120 mgll CaC03. Συνήθως, κοντά στον πυθμένα παρατηρούνται μεγαλύτερες

τιμές απ'ότι στην επιφάνεια, ενώ δεν παρουσιάζεται σαφής εποχιακή διακύμανση . Θειϊκά Ιόντα. Η συγκέντρωση των θειϊκών κυμαίνεται από Ι

1,5-21,5 mgll

και πολλές

φο ρές εμφανίζει κλινόβαθμη κατανομή από την επιφάνεια προς τον πυθμένα της

λίμνης. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η παρουσία υδροθείου στα υδάτινα στρώματα πλησίον του πυθμένα, στους βαθείς σταθ μούς. Χλω ροϊόντα. Οι τιμές των χλωροϊόντων κυμαίνονται από

13,5-25,0 mgll Cl-,

χωρίς

σαφή κατανομή, είτε με το βάθος, είτε εποχιακά . Τα χλωροϊόντα θα πρέπει να προέρχονται μάλλον από υδρογραφικούς παράγοντες, χωρίς να αποκλείεται η επίδρασή τους από απορροές οικιακών λυμάτων από τους οικισμού; και τα χωριά της γύρω περιοχής.

Θρεπτικά άλατα. Οι χαμηλές συγκεντρώσει; Ν και Ρ χαρακτηρίζουν τη λίμνη ως ολιγοτροφ ική , Συγκριτικά με το άζωτο , ο φώσφορος βρίσκεται πάντα σε πολύ χαμηλότερες

συγκεντρώσειξ,

γεγονός που

καθιστά

τα

φωσφορικά.

περιοριστικό

παράγοντα του ευτροφισμού, ιδιαίτερα κατά τη φάση της στρωμάτωσης. Ωστόσο,

αρκετά; έρευνες έχουν δείξει διαχρονικές τάσεις στη συγκέντρωση θρεπτικών αλάτων και αντίστοιχες τάσεις σε διάφορους βιολογικού; δείκτες που παρέχουν ενδείξεις για μία μεταβατική κατάσταση σε μεσοτρο φικές συνθήκεξ. Οι τιμές όλων των θρεπτικών αλάτων εμφανίζουν τάση αύξησης με το βάθος εξαιτίας της αφομοίωσής τους στην

επιφάνεια από φυτοπλαγκτικού; οργανισμούς . Ειδικά η συγκέντρωση των φωσφορικών στο επιλίμνιο είναι σχεδόν μηδενική το καλοκαίρι. Η συγκέντρωση του πυριτίου στο επιλίμνιο περιορίζεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα (χαρακτη ριστικό όλων των λιμνών με μία τουλάχιστον φάση στρωμάτωσης), που ό μως επιτρέπουν την ανάπτυξη πληθυσμών διατόμων καθ' όλη τη φάση στρω μάτωσης, αντίθετα με την

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

245

PESCA -

Λί μνη Τριχωνίδα

κατάσταση

που

ισχύει

σε

εύτροφες

λίμνες

(όπου

κατά

την

ίδια

περίοδο

οι

συγκεντρώσεις πυριτίου μειώνονται κάτω από το επίπεδο ανιχνευmμότητας). Π αρ άμ ετρ ο ι

(oC)

Α'Υω'Υ. ( ιι,ς/cm) οΗ

Secchi(m) Total Alc. (mι!m S04(~ CΙ(~ DO(m~ Chl-a(~ Total Ρ (m"In Ρ-Ρ04 (mριn

N-N02( m!!lJ) N-N03(m!!li) N-NH3(mιdi) Ν /Ρ

Μέση τιμή

Μέγιστη τιμή

15,00 247,00 8,10 8,50 158,60 23,04 18,105 9,00 2,30 0,017 0,003 0,00 133 0,041 0,02

30,00 380,00 8,70 13,00 183,00 80,64 26,625 11,00 4,30

0,014 0,0032 4 0, 147 0,136 13,40

Π!wί:

[131

Πα ρ άμετ ροι

Ανων , (IIS/cm ) lοΗ

S04(m!!ln CI(n1ι!ι!\ DO(m~ TotaI P(m~ N-N02(m~ N-N03(m~ Ν-ΝΗ3 (m"In HC03 (πιε/Ι) Na(mιdl) Μ;(ιΜΛ) ca7ιMJj)

Ολ. crdτIn.(m~ C;;) Π!wί: [11 Παράμετροι

Αγωγ ιμ . (μS/cm)

Ελάχιστη τιμή

Μέγιστη τιμή

295,00 7,10 20,00 3,50 8,60 0,010 0,002 0,10 0,019 120,00 14,00 10,00 65,00 80,00

460, 00 8,40 200,00 25,00 13,20 0,031 0,067 0,52 0,148 195,00 18,00 44,00 115,00 145,00

Ελάχιστη τιμή

Μέση τιμή

340 00 7,80 65,00 18,00

0, 014 0,01 0,14 0,035 150,00 16,00 24,00 90 ,00 120,00

Μ έγιστη τιμή

Μ έση τιμή

CI (meql1)

280 6,9 0,2

480 8,3 0,6

430 7,8 0,4

S04 (meq/l) HC03 (meq/l) Na + Κ (meq/l)

0,1 2,0 0,3

2,0 3,2 0,7

0,4 2,6 0,4

ρΗ

246

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσ ωτερ ι κών Υδάτων

PESCA -

Ελάχιστη τιμή

Παράμετροι

1,5 0,3 <0,44 <0,001 <0,025 <0,01

Ca (rneq/I) Mg (rneq/I) Ν0 3 (rngll) Ν02 (rngll) NILι (rngll) Total Ρ (rngll) Π!rt!l:

(10]. Π ρ ωτογενή

Μέση τιμή

3,4 3,3 23,9 0,262 0,321 0,33

2,2 0,8 0,88 0,032 0,072 0,013

δεδομένα Υπ. Γεω ργί αξ και Υγείας-Πρόνο ιας γι α την π ερίο δο

1980-88

ετάλλων

47,8 18,9 2,1

Ζπ

Cu As Π!rΩi:

Μέγιστη τιμή

Λίμνη Τριχωνίδα

b [131

Φυσικοχημικά δεδομένα πυθμένα Δεν βρέθηκαν στοιχεία. Φυσικοχημικά δ εδομένα εισ ρο ών-εκρ ο ών Δεν βρέθηκαν στοιχεία.

Η. ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Φυτοπλαγκτόν

Η λίμνη παρουσιάζει χαμηλές συγκεντρώσεις χλωροφύλλης και διατηρεί χαμηλή επί του παρόντος

τροφική

εξακολουθεί

να

κατάσταση.

Αν

κατατάσσεται

στιξ

και

από

πλευράς

ολιγοτροφικές

χλωροφύλλης

λίμνες,

παρουσιάζει τάση μετάβασης προς τη μεσοτροφική κατάσταση

υπάρχουν

Τριχωνίδα

ενδείξεις

ότι

[10], [1 1].

Οι τιμές βιομάζας φυτοπλαγκτού είναι επίσης χαμηλές. Η κατανο μή βιομάζας στο χρόνο εμφανίζει ένα μονοακμικό πρότυπο . Γενικά, υπάρχει αύξηση της βιομάζας κατά την

άνοιξη και τι; αρχές του καλοκαιριού, με μέγιστες τιμές κατά τις πρώτες φάσεις της εξαιρετικά μακράς φάσης στρωμάτωσης

Στη λίμνη αθροίσματα.

έχουν αναγνωρισθεί

[14] .

[14]. είδη

φυτοπλαγκτού που

κατατάσσονται σε

Όπως και σε άλλες θερμές λίμνες, τα Χλωροφύκη και τα διάτομα

αντιπροσωπεύονται από το μεγαλύτερο αριθμό ειδών ενώ τα δινομαστιγωτά είναι σπάνια. Αν και το φυτοπλαγκτό της Τριχωνίδα; απαρτίζεται κυρίως από κοσμοπολίτικα είδη, υπάρχουν και ορισμένα ενδημικά είδη, καθώς και μερικά τροπικά, Ση μαντικός αριθμός από τα είδη που καταγράφονται κατά τη φάση της ομοιοθερμίας είναι περιφυτικά είδη που πιθανόν παρασύρονται στο πλαγκτόν με τις αυξημένες κινήσει; των υδάτινων όγκων

κατά την περίοδο αυτή . Η ποικιλότητα ειδών είναι υψηλή σε όλη τη διάρκεια τους έτους.

Η υψηλή ποικιλότητα υποδηλώνει mθανώς ότι το υδάτινο περιβάλλον της Τριχωνίδα; υφίσταται μάλλον περιορισμένη περιβαλλοντική πίεση. Η θερμοκρασία είναι ο κυρίαρχοι; παράγοντας

ΕΚΘΕ

στη

διαδοχή

των

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

κοινωνιών .

Χαμηλότερες

τιμές

ποικιλότητας

247

PESCA -

Λίμνη Τριχων ίδα

παρατηρούνται πριν την σταθεροποίηση της στήλης του νερού, όπου τότε ευνοείται η ανάπτυξη ορισμένων μόνον ειδών που αναπτύσσονται ταχύτερα στις συγκεκριμένα; συνθήκες.

Μετά

τη

σταθεροποίηση

της

στήλης

και τη

δημιουργία

ποικιλότητα αυξάνει, αν και η παραγωγικότητα του συστήματος μειώνεται

υπολιμνίου η

[14 ], [12].

Τα περισσότερα από τα απαντώμενα είδη φυτοπλαγκτού στην Τριχωνίδα συμμετέχουν σε μικρούς αριθμούς ανά μονάδα όγκου . Από τα 99 περίπου είδη φυτοπλαγκτού που απαντούνται στην Τριχωνίδα, μόνο τα 15 είδη βρίσκονται σε αφθονία . Γενικά υπερτερούν με τα γηγενή είδη Cyclotella trichonidea Economou ΑΙηίΙΙί και C.

τα διάτο μα,

tric/lOllidea ν. nana Economou Amilli, που η συμμετοχή τους την άνοιξη στο σύνολο ατόμων φυτοπλαγκτού φθάνει το

16.5 - 29.1 %

και

22.6 -35.4 %

αντίστοιχα. Ακολου θούν

σε αφθονία τα χλωροφύκη, χρυσοφύκη , δινοφύκη και κυανοβακτήρια, ενώ οι ποσότητες των κυανοφυκών και των κρυπτοφυκών είναι μικρές. Γενικά, η αύξηση των φυτοπλαγκτικών οργανισμών φαίνεται να συμπίπτει με την έναρξη της άνο ιξης, ενώ όλο τον

υπόλοιπο χρόνο

συσχετίσεις προκύπτει

αφ θονίας ότι

παρουσία

φυτοπλαγκτού

πιθανότεροι;

φω σφορικών αλάτων

τους διατη ρείται σε χαμηλά επίπεδ α. με

ορισμένες

περιοριστικό;

φυmκοχη μικές

παράγοντας

είναι

[9].

Από

παραμέτρους

εξάντληση

των

[25].

Σύσταση ειδών και σχετική αφθονία ι των κυριοτέρων ειδών φυτοπλαγκτού στη λίμνη Τριχωνίδα

Φυτοπλαγκτονικά είδη

28/3/78

218/78

17110/79

15/9181

Oscillatoria cf. aSξardhii var. isothrΊX SKUJA Ceratiuιn hirundinella (Q.P. M ULLER) SCHRANΚ 5.1.

+ ++

+ ++ + +++

+ ++ ++

+ ++ +++

+++ +++

++++

Ceratiuιn 5Ρ

Peridinium 5Ρ · ++ Dinobrvon diverSξells lMHOF. Botrvococcus braunii K UTZ ING StaurastruIn sp p. Cv/otella tricllonidea ECONOMOU-AMILLI ++!1Jrι!I: (231 ι + _σπάνιο, + περιστασιακό, ++ συχνό, +++ πολύ συχνό , ++++ άφθονο

+++ ++

Τιμές βιομά ζα ς για τα τη διάρκεια

9 αφθονότερα είδη φυτοπλαγκτού κατά 11 δειγματοληπτικών περιόδων το 1991 Ποσοστό συμμετοχή ς στη

Είδος

Οικογένεια

συνολική 8ιομάCα

Βιομάζα

Απόλυτο

Αθ ρο ιστικό

ΜΑΡΤΙΟΣ

Pediastrum simo/ex Chroomonas acuta Cyc/otella trichonidea Crvotomonas οναΙα Οedοι<οnίum 5Ρ .

Soirol!Vra 5Ρ. Ceratium hirundinella fa. "racίle Cyc/otel/a trichonidea (#21 Μοuι<eοtία 5Ρ.

248

Chloro phYIa CrνPlophvta ΒacίΙΙaήΟΡhν1a

Cryptophyta Chlo rophvta Chlorophyta ΡνπhΟΡhvΙa

Bacillariophvta Chlorophyta

0 1450 0,0609 0,0 576 0,0559 0,0345 0,0273 0,0255 0,0215 0,0127

ΕΚΘΕ

29,860 12,550 Ι Ι 870 Ι 1,5 Ι Ο 7,10 1 5,622 5,261 4,432 2,620

29,86 42,40 54,27 65,78 72,88 78,50 83,76 88,19 90,8 1

Ινστιτούτο Εσωτ ερικ ών Υδάτων

PESCA -

Τιμ ές βιομάζας για τα τη διάρκεια

Λίμνη Τριχωνίδα

αφθονότερα είδη φυτοπλαγκτού κατά

δ ειγματοληπτικών περιόδ ων το

1991

Ποσοστό συμμετοχής στη Οικογένεια

Είδος

Βιομάζα

συνολική ·BIouciCa

Απόλυτο

Αθ ρο ιστικό

ΑΠΡΙΛ ΙΟΣ

CycloteIla trichonidea Peridinium cf. africαnum Ceratium hiru1JdineIla fa. t!racίle CvcloteIla trίchonidea var. parva Cyclo teIla comta (?) Eutetramorus tetrasporus

Coelastrum retlculαtum CvmbeIla eymbi(orm ί.s Ι Quadri"ula closte rioides

ΒacίllaήΟDhνta

Pyπhophyta PνπhODhvta

Bacillariophyta ΒacίΙΙaήΟDhνta

Ch1orophyta Ch10rDDhνta

Bacillariophyta Ch1oroDhνta

0,0934 0,0707 00274 0,0180 0,0162 0,010 1 0,0020 0,0009 0,0005

38,720 29,330 11,350 7,461 6,699 4, 190 0,836 0,385 0,220

38,72 68,06 79,41 86,87 93,57 97,76 9859 98,98 99,20

0,3556 0,1325 0,0923 0,0921 0,0451 0,0338 0,0280 0,01 71 0,0058

43,260 16,120 11,230 11,200 5,485 4, 114 3,401 2,077 0,706

4326 59,38 70,62 81,82 8730 91,42 94,82 96,89 97,60

2,4320 0,46 14 0,3326 0,2270 0,1151 0,0765 0,0718 0,0534 0,041 8

6 1,820 11,730 8,455 5,769 2,926 1 945 1,825 1,358 1,063

61,82 73,54 82,00 87,77 9069 9264 94,46 95,82 96,88

57910 6,535 6,274 6,220 5,709 4,544 2,397 1,788 1,478

57910 64,45 70,72 76,94 82,65 87,19 89,59 9 1,38 92 86

43,4 10 25,300 11,720 4,177 3, 137 2,843 1,906

43,4 1 68,71 80,43 84,60 87,74 90,58 92,49

10ΥΝΙ0Σ

Peridill ium cf. africanum Dinobryon sociale

Pvrrhophyta

Ceι-atium lιίrundi1J eIla fa. ί?rαcίle

Pvrrhophvta

Eutetra morus

tetrα.sDorus

ChrνsoDhνta ChloroDhνta

Elakatothrίx ί?eΙαtίnοsα

ChIorophνta

Eutetramorus (oιtίί

Ch1oroohνta

Dinobrνon dίνerί?ens

Chrνsophvta ΒacίllaήΟDhνta

CycloteIla trichonidea (#2) PedJαstntm sJm1Jlex var. stunnii

Ch1orophvta

Peridin ium cf. africαnum

Pyπhophyta

Eutetrαl1ιorus tetrasDonIS

ChloroDhνta

Dinobrνo1J sociale

ChrνsDphy!a

Dinobrvon dίνerί?ens Dinobryon bavaricum Cerαtίum hirundineIla fa. ί?rαcίle Eutetramorus (οιΙίί

ChrνsoDhνta

Perίdinium incosoicullm

Pνπhoohνta

Coelastrum reticlllatum

Ch1orophvta

ΙΟΥΛΙΟΣ

ChrνsDDhvta Pνπhoohνta

Ch1orDohvta

ΑΥΓΟΥΣΤ ΟΣ

Peridinium cf. africanum Ceratiun, hirundineIla fa. ί?rαcίle Coelosphaerillm kuetzinl?ianum Eutetram orus tetrαsoorus Ceratium hirundineIla fa. fUrcoides Coelas trum reticulatllm

Pνπhoohνta

Di1Jobrνon bavarίcum

Cyclotella trichonidea (#2)

Chrγsophvta Βacίllaήοοhvta

PeridinΊUm incosDicuum

Pνπh ophvta

Peridinium cf. afrίcαnum AsterίoneIla (ormosa Ceratiunz hirundin eIla fa. ί?rαcίle Euwtramorus WtrasPOnti Coelastrum reticulatum

Pvrrhophvta

Pνπhophvta

ChloroDhvta Ch1orophvta PνπhoDhγta

Ch1orDohvta

1,3386 0,1510 01450 0,1438 0,1320 0,1050 0,0554 0,0413 0,0342

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

Peridinium incospicuum CvcloteIla trichonidea var. lJarva ΕΚΘΕ

Βacίllaήοοhvta Pνπhophvta

Ch1oroohvta Ch1orDohνta Pyπhophyta BacilIaήoohvta

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

0,6652 0,3877 0,1796 0,0640 0,048 1 0,0436 0,0292

249

PESCA -

Λίμνη Τριχωνίδα

Τιμές βιομάζας για τα τη διάρκεια

9 αφθονότερα είδη φυτοπλαγκτού κατά 11 δειγματοληπτικών περιόδων το 1991 Ποσοστό συμμετοχής στη

Είδ ος

Οικογένεια

Cvclotella tι"ίchonIdea Dinobryon bavarίcum

Βacίl1aήΟΡhνta

Chroococcus turJlidus CeratIuιn hIrundInella fa. fζracile

Cvano phνta Pyπhoohνta

Βιομάζα

ChrJ'sophνta

συνολι κή 6ιο l1~ζiι

Απόλυτο

Αθροιστικό

0,0225 0,0184

1,465 0,199

93,95 95,15

0,6010 0,2409 0,0901 0,0859 0,0799 0,0722 0,0249 0,0136 0,0127

48,120 19,290 7,2 11 6,878 6,396 5,784 1,992 1,090 1,019

48,12 67,41 74,62 81,50 87,89 93,6 8 95,67 96,76 9778

72,070 5,828 4,97 9 4,050 3,948 2,673 2,044 1,670 0684

72,07 77,90 82,88 86,93 90,88 93,55 95,60 97,27 97,95

34540 16,770 16,180 13,330 4,532 3,266 2,078 1,543 1437

34,54 51,31 67,49 80,82 85,36 88,62 90,70 92,24 93,68

74320 12,610 9,325 1,006 0,654 0,506 0332 0, 185 0,166

74,32 86,93 96,26 97,26 97,92 98,42 98,75 98,94 99,10

30840 26,440 24 040 5,31 6 3,9 05

30,84 57,28 81,32 86,64 90,54

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ

Dinobrvon bavaricum Coelastrurn reticulatum Perldlnium cf. ofrίcanum

Ι Chn'soohνta Ch1orophνta Pvιrhophνta

Dinobryon soclale Cvclotella trichonIdea var. pαrνα

Chryso phyta

Eutetramorus tetra sporus

Ch1orophyta Chlorophvta

MouJleotia ευ ,

ΒacίΙΙaήοοhνιa

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ

MouJleotia ευ. CeratlunJ hirundInella fa. Jlracile CoelosphaerIum kue/ZinJlianum Peridinium cf. afrίcanum Cvclotella trIchonidea var. pαrνα Cvclotella ιrIchonidea CoelastrU1n reticulαtum Ceratium hIrundInella fa. robustum Dinabrνon bavarIcum

Ch1orophyta Pvιrhoohνta

Chlorophvta Pvιrhoohνta Bacil1ariophνta Βacίl1 aήΟΡhνΙa

Ch1orophνta

Pyπhophyta Ι Chn's ophνta

0,7802 00631 0,0539 0,0438 0,0427 0,0289 0,0221 0,0181 0,0074

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ

Ceratium hirundinella fa. Jlracile Pvιrh ophvta Pvιrhoohνta Peridinium cf. afrίcanum CeratiunI hirundinella fa. robustum Pvιrhophνta MOllfξeotia ε υ .

Ch1oroohνta

Cvclotella ιrichonidea var. ραrνα Cvclotella trίc/Ionidea Asterionella formosa Cryptomonas οναΙα

Βacίl1aήΟΡhνta

Dinobrνon bavarίcum

ChrJ'soohyta

Βacίl1aήΟΡhνta ΒacίΙΙaήΟΡhνta

Cryptophνta

0,0458 0,0223 0,02 15 0,0177 0,0060 0,0043 0,0028 0,0020 0,0019

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ

Asterionella formosa Ceratium hirundInella fa. Jlracile CeraliunI hinIndinella fa. robustum Peridinium cf. africanum Cvclotella trIchonidea var.parνa MouJleotia sp. Cvmbella pαrνα

Βacίl1aήΟΡhyta

Pvιrhop hvta Pvιrhophvta

Pvιrhophνta Βacίl1aήΟΡhνta

Chlorophνta Βacίl1aήΟΡhνΙa

Euteιramorus teιrOS/Jorus

Ch1orophvta

Cvclotella ιrIchonidea

Βacίl1aήΟΡhνta

0,2833 0,0481 0,0356 0,0038 0,0025 0,0019 0,0013 0,0007 0,0006

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ Βacίl1aήΟΡhνta CvnJbella helvetica ι?) Ceι-atium hirundInella fa. robusΙUm Pyuhophvta Pvιrhophvta CeratlunJhirundInella fa. Jlracile Chlorophvta Mou"eotla ευ. Βacίl1aήΟΡhyta Cvclotella ιrIchonIdea

250

0,0884 0,0758 0,0689 0,0152 0,0112

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Ε σωτερικών Υδάτων

PESCA -

Λίμνη Τριχωνίδα

Τιμές βιομάζας για τα

τη διάρκεια

9 αφΟονότερα είδη φυτοπλαγκτού κατά 11 δειγματοληπτικών περιόδων το 1991 Ποσοστό συμμετοχής στη

Οικογένεια

Είδος

συνολικήβιο μάζ«

Βιομάζα

Απόλυτο

Asterz'onella formosa Nitzsch iα cf. /orenziana Chlore//a cf. oocvstoides Nitzsc/,ia pusi//a !I!mι: (14]

BacillarίoDhνta Bacillarίophyta

Ch1oroDhνta

BacillariDphyta

0,0090 0,00 58 0,0020 0,0018

3,130 2024 0,682 0,634

Αθροιστικό

93,67 95,69 96,38 97,01

Ζωοπλαγκτόν

Σε δειγματοληψίες της περιόδου Μαίου

1988 - Ιουνίου 1989, η ετήσια αφθονία των

ζωοπλαγκτικών οργανισμών κυμάνθηκε από 1331-7155 άτομα ανά λίτρο ύδατος. Ειδικότερα, τη φθινοπωρινή περίοδο η αφθονία ήταν μεγάλη, με διακύμανση από 2588-

7155 άτομα/Ι Τη χειμερινή περίοδο το εύρος αφθονίας ήταν πολύ μικρό (1984-3914 άτομα/Ι) , την εαρινή περίοδο αυξήθηκε από 1331 έως 5832 άτομα/Ι, ενώ τη θερινή περίοδο το εύρος αφθονίας ήταν από 3255 έως 4716 άτομα/Ι Τα βλεφαριδωτά πρωτόζωα κυριαρχούσαν καθ' όλο το έτος με συμμετοχή που κυμάνθηκε από 41,7 % έως 98,9 % στο σύνολο των ζωοπλαγκτικών οργανισμών . Το σπουδαιότερο είδος είναι το TίntInopsIs /acustrIs L. Ακολουθούσαν σε αφθονία τα τροχόζωα, με ετήσια διακύμανση συμμετοχή; που έφ θανε μέχρι και 38% . Χαρακτηριστικά είδη ήταν τα Po/yarthra trίg/a, P/o esoma haιzdsoni, Keratella quadrata, Κ. cochlearIs, BrachIonus angu/arIs, Β. ca/y ciflorus, Β. cα udate, κλπ. Η συμμετοχή των κωπηπόδων έφθασε μέχρι και το

25,9%, και των

κλαδοκεραιωτών μέχρι και 8,3%, ως προς το σύνολο των οργανισμών του ζωοπλαγκτού . Είδη κωπηπόδων που εμφανίσθηκαν με μεγάλη αφθονία ήταν τα ArctodIaptomus dudichi ν. stephanidensi, Α . steIndachneri, Acαnthocyc/ops VIrIdis, Cyc/ops vIcInus και

EudIaptotnus drIeschi. Από longίrostrIs, DaphnIa hyalίna

τα κλαδοκεραιωτά, σημαντικότερα ήταν τα Bosm Ina και είδη των γενών Daphn Ia και Alona. Ωστόσο , τόσο τα

κωπήποδα ό σο και τα κλαδοκεραιωτά παίζουν σημαντικό ρόλο στην αφθονία του ζωοπλαγκτού από πλευράς βιομάζας. Σημειώνεται ότι τα είδη που κυριαρχούν στην Τριχωνίδα χαρακτηρίζονται ως δ είκτεξ ολιγοτροφικών έως μεσοτροφικών υδάτων [9]. Π οιοτικά δεδομένα της σύστασης του ζωοπλαγκτού στη Τριχωνίδα παρουσιάζονται και

από τους

[12], ενώ ο [35] δίνει ορισμένα ποσοτικά δεδομένα για την ομάδα των

Τροχοζώων.

ΤΡΟΧΟΖ ΩΑ

Allllreops is fis sa Asplanchna prIodonta Brachionus angularIs BrachIonus cαΙΥsίjΌrm ίs Keratella cochlearis Keratella quadrαtα Pedαlion mIrum Ploesomα truncαtum Π!rci:

Polyarthra trIgla TrIarthra longIseta ΚΛΑΔΟΚΕΡΑΙΩΤΑ

DaphnIa longIspIna Daphn Ia hyalIna BosmIna longIrostrIs Diαphαnosomα brαchyurum ΚΩΠΗΠ ΟΔΑ

Cyclops vicinus

[121

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

251

PESCA-

Λίμνη Τρ ιχωνίδα

Β ενΟικο ί ο ργανισ μο ί

Η παράλια βλάστηση ευνοεί και προσφέρει εξαιρετικό υπόστρωμα διαβίωσης και τροφής για την πανίδα των μαλακίων, που είναι ιδιαίτερα άφθονη, με μέγιστο της βιομάζας τους γύρω στα

μέτρα βάθος. Τα μαλάκια αποτελούν ση μαντική τροφή για πολλά ψάρια της

λίμνης, με χαρακτηριστικότερο είδος το ελασματοβράγχιο Dreissena polymorpha Pallas, που απαντάται σε βάθη από 7,5 μέχρι και 15 μέτρα. 'Αλλα σημαντικά είδη από ποσοτική άποψη είναι τα ολιγόχαιτους

Theodoxus danubialis, Viviparus ερρ και Valvata spp. Από τους ποσοτική ση μασία έχουν τα Tubifex tlIbifex Μυ1!. και Lubriculus sp. Τα

καρκινοειδή έχουν σημαντική συμμετοχή στην βιοκοινωνία των βενθικών οργανισμών σε ρηχές περιοχές. Κυρίως απαντώνται τα δεκάποδα Atyaephyra desnzares tii Μυ1!. και PotaInon potamios G., τα αμφίποδα GaInmarus roeselli Gerν., G. pynges Μ . Edw. και NiphargzIs ερ., και το ισόπο δο Asellus aquaticus L. Το είδος της βδέλλας Erp obdella απαντάται σε σχετικά υψηλές συγκεντρώσεις σε ρηχές περιοχές των Hydraca rina, Odonata και άλλων ομάδων εντό μων είναι μικρή . [9], [26].

octaculata L.,

φυτικών ζωνών, ενώ η συμμετοχή των

Ποιοτικά δεδομένα της σύστασης της βενθικής ασπόνδυλης πανίδας τη ς Τριχωνίδας παρουσιάζονται και από τους

Π!ιΥή :

[12]:

ΓΑΣΤ ΕΡΟΠΟΔΑ

Δ ΙΘΥΡΑ

Valvata cristata Valvata piscinalis Theodoxus danublalis Viviparus fa sciatus Viviparus ater hellenicus Planorbis carlna ta Gyraulus laevls RadΊX pelegra RadΊX aurlcularia Valvata klemmi Theodoxus varius callosus Theodoxus jluviatilis Bythinia tetraculata Vivίparus viviparous BythZnella sp.

Dreissena p olymorpha υιιίσ pZctorum Pisidium sp. ΚΑΡΚΙ ΝΟΕΙΔ Η

Atyaephyra desmarestis Pota mon potamZos Gammarus roeselli Gammarus pu ngens Asellus aquaticus Niphargus sp. Ο Λ Ι ΓΟΧΑΙΤΟΙ

Tubifex tubifex Lumbrlcus sp.

[121

Λιμναία βλάστηση.

Δεδο μένα για την υδρό βια και παράλια βλάστηση της Τριχωνίδας υπάρχουν από διάφο ρες πηγές (π.χ,

[7], [9], [22], [27], [31]). Από [7] την περίοδο 1973-1981

πραγματοπο ιήθηκε από την

τη

χλωριδική

μελέτη που

συνοψίζουμε τα εξής κύρια

σημεία: Γύρω από τη λίμνη, εκτός από τη Β .Α. και Ν.Α. πλευρά, απλώνεται πεδιάδα όπου

καλλιεργούνται κυρίως καπνός, εσπεριδοειδή και ελιές. Στην επιπαράλια ζώνη της λίμνης επικρατεί ο πο ώ δης όροφος

252

(Lythrum salica ria, Nasturtium officinale, Berula erecta, ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερ ικών Υδ άτων

PESCA -

Λ ίμνη Τριχωνίδ α

Veronica anagalZis-aquatica, Ranunculus sardous, κ.ά.), ενώ ο θαμνώδης (Vitex agnusNerilIm oleander, Rubus sanctus ) και ο δενδρώδης (Platanus orientalis, Salix alba. Populus alba) εμφανίζονται σποραδικά. [7]. cαstruS.

Οι εδαφικές συνθήκες και η μορφολογία των ακτών της λίμνης δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη υδρόβιας φυτικής βλάστησης, αλλά παρατηρούνται ποιοτικέ; και ποσοτικέ; μεταβολές από περιοχή σε περιοχή που σχετίζονται με το βάθος, τις υδρογραφικέξ συνθήκες και τη σύσταση του πυθμένα . Στη βόρεια παράλιο περιοχή τα υδρόφυτα

ελόφυτα έχουν μικρότερη ασυνέχεια απ' ότι στις δυτικές και νότιες περιοχές,

όπου επικρατούν οι tλυoαμμώδεις πυθμένες. υποπαράλιας ζώνης κυριαρχεί το "νεροκάλαμο "

Γενικά

στη

Phragmites

βλάστηση της ανώτερης australis και δ ευτερευόντως

το "ψαθί" Typ ha angustifolia, και είδη των Juncus και Scirpus (βούρλο , παπύρι) σε πυκνές ή αραιές συστάδες ζωνώδους μορφής. Η ζώνη αυτή γύρω από τη λίμνη είναι συνεχή;

όπου

υπάρχουν

αλλούβιες

αποθέσεις

και

διακόπτεται

μόνο

σε

μερικές

τοποθεσίες που έχουν υποστεί ανθρωπογενή επίδ ραση. Εμφανής επίσης διακοπή της ζώνης

διαπιστώνεται

στη

Β .Α.

και

Ν.Α .

πλευρά,

όπου

εκτείνονται

πετρώδεις

ασβ εστολιθικές εκτάσεις στις οποίες αναπτύσσεται θα μνώδης βλάστηση . Τέλος, χαρακτη ριστική είναι η κατανομή και η εξάπλωση του γνωστού "πουρναριού" Najas

Illarilla,

το οποίο όπου εξαπλώνεται δημιουργεί απαγορευτική περιοχή αλιείας. Τέτοιες

περιοχές είναι αρκετά εκτεταμένες ανοικτά στο Παναιτώλιο και στη νότια περιοχή , όπου αναπτύσσονται σε βάθη από 6 έως 10 μέτρα. [7]. Στη μεσαία υποπαράλια ζώνη τα εφυδατικά ριζόφυτα

Nymphaea alba

και

Potamogeton

εμφ ανίζουν τοπική ανάπτυξη στη Ν .Δ . και Β .Δ . πλευρά της λίμνης αντίστοιχα. Στην κατώτερη υποπαράλια ζώνη τα βυθισμένα υδρό φυτα που ριζώνουν στον πυθμένα

nodosus

της λίμνης αποτελούνται κυρίως από τα είδη Ρ. lucens, που επεκτείνονται μέχρι και τα

Potamogeton peιfolίatus, Ρ. vagillatus , και 5 μέτρα βάθος ύδατος. Τα CeratophyluIll subIIlersuIIl, C. demersuιn, MyriophylZum spicatum, Sparganium erectum και ValZisneria spiralis βρέθηκαν μέχρι και τα 9 μέτρα βάθος . Βαθύτερα και μέχρι τα 12 μέτρα βάθος ύδατος, που είναι και το

όριο της παράλιας ζώνης, επικρατούν τα χαρόφυτα

με

κυριώτερους αντιπροσώπους τα

Chara vulgaris και Ch. Hispida και συχνή παρουσία ειδών των γενών NitelZa και Nittelopsis. Όπου η μακροφυτική βλάστηση είναι πυκνή αναπτύσσονται και φύκη των γενών Spirogyra, OscilZatoria, Cladophora, Zygnema, Mougeotia, UlothrΊX και Oedogonium . [7]. Ο ρνιθ οπανίδ α Ελλ. ονο μ.

Είδος

Egretta alba Circus aeruginosus Falco nαuιnαιιn ί Acrocep halus melanopogon Aquίla chrysaetos Hieraaetzιs fasciatus Ficedula semitorquata llilY!ι:

Φ.

Ε.

Δι

+ +

Καλαμόκιρκος Κιρκινέζι

+ + +

Μουστακοποταμίδα Χρυσαετός Σπιζαετός

Δρυο μυγοχάφτη;

(31 Δ, :

διαχειμάζοντα

Ε : ενδ η μικά

Δ, :

διαθερίζοντα

Δι :δ ιερχό μενα

Δ3

Αργυροτσικνιάξ

Φ: φωλιάζουν

ΕΚΘΕ

Δ2

μεταναστεύοντα

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

253

Λίμνη Τριχωνίδα

PESCA -

Λ ο ιπά είδη πανίδας

ΗΥΙα

arborea (δενδροβάτραχος)

NatrΊX natrΊX (νερόφιδο)

Lutra lutra (βίδρα) Πm!i:

[31

ΙχΟυοπανίδ α

Όικογένεια/Είδοξ

Κοινή Ovομ.

Βιότοπ,

Οικολ, απαιτ,

ΚατlΕνδ

Καθ εστώς προστασίας

Οδηγία

Σύμβ .

Κόκ.

Οικοτ ,

Βέρνης

Βιβλίο

ΠΙ

Cyprinidae Rutίlus y likiensis ι

δ ρομίτσα

ΓΛ

ΛΙ (ΡΕ)

ΕΛ

Leuciscus cepha lus

μπούλκα

ΓΛ

ΛΙ-ΡΕ

ΚΟ

τσερούκλα

ΓΛ

ΛΙ

ΕΛ

PseudoplIoxinus sιymphalicus

ντάσκα

ΓΛ

ΕΛ

ΒΑ

Tropidophoxinellus hellenicus

Υουρνάρα

ΓΛ

ΛΙ

ΕΛ

Carassius auratus gibelio

πεταλούδα

ΓΛ

ΛΙ

ΕΙ

κυπρίνο;

ΓΛ

ΛΙ

ΕΙ

tinca

γλήνι

ΓΛ

ΛΙ

ΕΙ

Barbus albanicus

στροσίδι

ΓΛ

ΛΙ

ΕΛ

Barbus p eloponnesius 3

μπριάνα

ΓΛ

ΡΕ

ΒΑ

Π, ν

λιάρα

ΓΛ

ΡΕ

ΕΛ

[<ριχωβελονί τσα

ΓΛ

ΛΙ -ΡΕ

ΕΛ

λουρογωβιός

ΓΛ -ΥΦ

ΛΙ-ΡΕ

ΕΛ

νανογωβιό;

ΓΛ

ΛΙ

ΣΥ

ποντογωβώς

ΓΛ-ΥΦ

ΛΙ-ΡΕ

ΚΟ

γλανίδι

ΓΛ

ΛΙ

ΕΛ

κουνουπόψαρο

ΓΛ-ΥΦ

ΕΛ

ΕΙ

ΡΕ-ΛΙ

ΚΟ

Scardinius acarnanicus

Cyprinus carpio Tίιιcα

Phoxinellus pleurobipunctatus

Τ'-Απ.τ.

ΠΙ

Τ-Κ

Τ-Απ .τ .

ΠΙ

Τ'-Απ.τ .

Τ-Απ.τ .

Co bitί d ae

Cobitίs trich on icα

ΠΙ

Τ-Απ .τ.

Go bίi d a e

EconoIIIidiclrthys pygmaeus 4 EcoιlOIIlidich tlIYs

trichonis

Knipowitschia cαucαsica

11, 111 ~-Aπ .τ. 'Ε-Απ.τ.

Siluridae SίlIIrus

aristotelis

ΠΙ

Po ecilίidae

Gαιnbusία

affillis

Blennίidae

Salaria jluviatίlis

ποταμοσαλιάρα ΓΛ-ΥΦ

ΠΙ

Atherlnidae AtlIerina boyeri

αθερίνα

ΕΥ

ΛΙ

ΚΟ

χέλι

ΔΙ

ΛΙ-ΡΕ-ΕΛ

ΚΟ

AnguiUidae AlIguilla allguilla I!.!rm: [24]

Βιότοπος: ΓΛ=Γλυκά νερά, ΥΦ=Υφάλμυρα νερά, ΕΥ=Ευ ρύαλο, ΔΙ=Διάδρομο

254

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Λίμνη Τριχωνίδα

Οικολογικές απαιτήσεις: Λl=Λιμνόφιλo, ΡΕ=Ρεόφιλο, ΕΛ=Ελόφιλο

Κατανομή/τύπος ενδημισμού :

ΣΥ=Σύστημα, ΕΛ=Ελλάδα, ΒΑ=Βαλκανική, ΚΟ=Κοσμοπολιτικό, ΕΙ=Εισαχθέν

Καθεστώς προστασίας:

Κοινοτική Οδηγία για τους οικότοπου; Παράρτημα Παράρτημα

(92/43IEEC) 11: είδη η διατήρηση των οποίων επιβάλλει τον καθορισμό ειδικών ζωνών IV: Είδη που απαιτούν αυστηρή προστασία

διατή ρηση;

* = είδος προτεραιότητα; γ ια προστασία - Συνθήκη της Β έρνης (Council of Europe, 1979 ; Conventίon οτι the Conserνation of European Wί1dIife

and NaturaI Habitats

Παράρτημα Παράρτημα

- Το

11: Αυστηρώς π ροστ ατευόμεν α είδη 111: Προστατευ όμενα εί δη των οποίων

η εκ μετάλλ ευ ση απαιτεί ρυθμιστικά μέτρ α

κόκκινο βιβλίο των απειλούμενων σπονδυλοζώων της Ελλάδας:

Τ= Τρωτό, Κ= Κινδυνεύον, Α= Απειλούμενο, Απ.τ.= Απειλούμενο τοπικά

ι = Αναφερόμενο στη Συνθήκη της Βέρνης ω ς Rutίlus grαecus . = Αναφερόμενο στη Συνθήκη της Βέρνης ως Lel/cαsp ius styInphα/icus. 3 = Παλαιότερα γνω στό σαν Bαrbus nI eridionα/is. '= Παλαιότερα γνωστό σαν Gobius {Poιnαtosch istus} cαnestrini. 2

Θ. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΧΘΥΟΠΛΗΘΥΣΜΩΝ

- ΑΠΕΙΛΕΣ

Στο σύστημα της Τριχωνίδας (λίμνη και ρέματα που καταλήγουν στη λίμνη) έχουν καταγραφεί 20 είδη ψαριών, από τα οποία 18 είδη απαντούνται στη λίμνη και 2 είδη διαβιούν μόνιμα στα ρέματα που εκβάλουν σε αυτήν . Από τη συστηματική πλευρά τα

είδη αυτά κατατάσσονται σε 8 οικογένειεξ, από τις οποίες η οικογένεια Cyprinidae αντιπροσωπεύ εται με 11 είδη . Το σύστημα αυτ ό μπορεί να θ εωρηθ εί από άποψη αριθμού ειδών ψαριών σαν το πιο πλούσι ο της Δυτ . Ελλάδα ς. Σε αυτό απαντάται το 19 % των ψαριών του γλυκού νερού και το 27 % των ενδημικών ειδών της χώρας. Από οικολογική άποψη , τα υπάρχοντα είδη καταλαμβάνουν όλους τους διαθέσιμους οικολογικού; θώκου; (φυτοφάγα, βενθοφάγα, σαρκοφάγα, πλαγκτοφάγα, κλπ.) , Αρκετά από τα είδη αυτά δεν

απαντούνται, ή απαντούνται σε πολύ μικρή αφθονία, στον Αχελώο. Είναι αξιοσημείωτο ότι στην Τριχωνίδα απαντάται το μικρότερο ψάρι της Ευρ ώπης, το

tricho nis ,

Eco no m idichthys Salm o trutta

ενδη μικό της λίμνης. Παλαιά είχε αναφερθεί και η παρουσία

mαcrostigmα (άγρια πέστροφα) . Παράγοντα; που επηρέασαν τη διαμό ρφωση της πλούσιας ιχθυοπανίδας της λίμνης

συγκριτικά με άλλες λίμνες της Δυτ. Ελλάδας, είναι η "ωρίμανση" της λίμνης, η ικανοποιητική ανάπτυξη υδρόβιας βλάστησης και η περιβαλλοντική προβλεψιμότητα. Οι παράγοντες αυτοί επέτρεψαν τη δημιουργία μικροθώκων, που είναι κατάλληλοι για ψάρια ή στάδια ζωής με διαφορετικέξ περιβαλλοντικά; απαιτήσεις. Παλαιότερα, πριν τη δημιουργία του θυροφράγματος για τον έλεγχο της απο ρροής προς τη λίμνη Λυσιμαχία (το 1970), η Τριχωνίδα επικοινωνούσε αμφίδρομα με τη Λυσιμαχία μέσω βαλτώδους εκτάσεωξ και της τάφρου Αλά μπεη, και επειδή η Λυσιμαχία συνδέεται με τον Αχελώο, υπήρχε έμμεση επαφή με τη θάλασσα . Το γεγονός αυτό επέτρεπε την

ελεύθερη μετανάστευση θαλασσινών ψαριών (ο κέφ αλοξ, λαβράκι, Dicentrarchus lαbrax της οικογ.

Mugillidae και το

Mugil cephαlus της οικογ,

Secranidae) στην

Τριχωνίδα.

Και τα δύο είδη είναι ευρύαλα, αλλά μπορούν να θεωρηθούν σαν θαλασσινά, με την

έννοια ότι η αναπαραγωγή τους γίνεται μόνο σε θαλασσινό νερό. Τα ψάρια αυτά αποτελούσαν αντικείμενο σημαντική; αλιείας, αλλά τώρα απουσιάζουν από το σύστημα. Επίσηξ, η επικοινωνία με τη Λυσιμαχία επέτρεπε τις εποχιακά; μετακινήσει; ψαριών του γλυκού νερού μεταξύ των δύο λιμνών . Συγκεκριμένα η Λυσιμαχία, λόγω του μικρού βάθ ους και ευτροφισμού της, ήταν κατάλληλο πεδίο αναπαραγωγής και διατροφής των ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

255

PESCA -

Λίμνη Τριχωνίδα

λαρβών και των νεαρών ιχθυδίων για ένα σημαντικό αριθμό ψαριών, ενώ η Τριχωνίδα, λόγω του μεγάλου βάθους και θερμοχωρητικότητάς της, αποτελούσε τόπο διαχείμανσης. Βασικός παράγοντας για τη σημαντική μείωση της αλιευτικής παραγωγής των ειδών

αυτών στη Τριχωνίδα υπή ρξε η διακοπή της ελεύθερης επικοινωνίας μεταξύ των δύο λιμνών μετά την κατασκευή του θυροφράγματος. Θαλασσινής προέλευσης είναι επίσης και η αθερίνα, που όμως έχει εγκλιματισθεί στη λίμνη και αναπαράγεται με επιτυχία σε γλυκό νερό . Τα περισσότερα ψάρια αποθέτουν τα αυγά τους σε φυτά, ορισμένα ό μως γεννούν σε

πετρώδη ,

χαλικώδη

εξειδικευμένες ιχθυολάρβες

αμμώδη

αναπαραγωγικές των

υποστρώματα συνήθειες

περισσότερων

ειδών

στις

εκβολές

χειμάρρων

(κατασκευή

φωλεών

αναζητούν

τροφή

κλπ.) . και

έχουν

Ωστόσο ,

ασφάλεια

οι σε

προφυλαγμένους κόλπους. Κάτω από το σημερινό καθεστώς αλιευτικής εκμετάλλευσης και χρήσεων του νερού της

Τριχωνίδαξ, κανένα από τα αυτόχθονα είδη της λίμνης δεν μπορεί να θεωρηθεί σαν απειλούμενο , έστω και αν η αλιεία και ορισμένες δραστηριότητες επηρεάζουν την αφθονία τους .

Ι. ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ

ΔΗΜΟΣΙΟ: ./

ΙΔΙΩΤΙΚΟ:

ΜΙΚΤΟ:

Δημόσιο(%) :

100

Ιδιωτικό(%) : Άλλο(%) : Φορείς εκμετάλλευ ση ς

Ι Α. ΘΕΣΜΟΘ ΕΤΗΜΕΝΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΑΝΗ Χρήσεις γη ς στη λεκάνη της Τριχωνίδας

Έκταση (στρεμ.)

Χρή σεις Δάση Β οσκότοποι

Καλλιέργειες

Οικισμοί , έργ α, κλπ. Λίμνες υγρότοποι,

Λοιπά ΣΥΝΟΛΟ Π!niι:

Ποσοστό

143500 350900 154406 24600 108600 51984 833999

17,2 42,1 18,5 2,9 13,0 6,2 100,0

[1 61

ΙΒ . ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡ ΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤ ΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΑΝΗ Δεν βρέθηκαν επεξεργασμένα στοιχεία.

256

ΕΚΘΕ

Ινστιτ ούτ ο Εσωτερ ικών Υδάτων

PESCA -

ΙΓ.

ΧΡΗΣΕΙΣ

ΓΗΣ

ΚΑΙ

ΝΕΡΟΥ

ΣΤΗΝ

ΠΕΡΙΟΧΗ

ΤΗΣ

Λίμνη Τριχωνίδ α

ΛΙΜΝΗΣ

ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΕΙΣ Κατηγορία χρήσεων

Οι χαμηλές συγκεντρώσει; νιτρικών, νιτρωδών και αμμωνίου

και η γενικά καλή

φυσικοχημική ποιότητα των νερών επιτρέπουν όλες τις δυνητικές χρήσεις (άρδευση, ιχθυοκαλλιέργειεξ, βιομηχανική χρήση) , ακόμα και την ύδρευση, εφόσον προηγηθεί χλωρίωση. Με τα νερά της αρδεύονται περί τα

Αλιεία 0 Άρδευση 0 Ύδρευση 0 Βόσκηση 0 llinfς : [3), (9), [16], [28], [24]

200.000

στρέμματα.

Τουρ. Αναψ .0 Απορρίψεις Ο Ενέργεια Ο Αμμοληψία Ο

Τεχνικά έργα Βιομ. χρήση

0 0

Επιβαρύνσεις

ΒΑΘΜΟΣ

ΧΡΗΣΕΙΣ

σοβαρή

μέτρια

ελάχιστη

Αλιευτική δραστη ριότητα

Άρδευση Τουριστική αναψυχή

Ύδρευση

Β όσκηση Β ιομηχανία

γεωργική ρύπανση

Ενέργεια

Επεκτάσεις αγροτική; γης (καταλήψεις

παραλίμνιων εκτάσεων) !1Jmς:

ΙΔ.

(3), [9], [16], [28]

ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑΣ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ

ΤΗΣ

ΧΡΗΣΕΩΝ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

ΚΑΙ

ΤΩΝ

ΚΑΙ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

ΤΟΥΣ

ΣΤΟ

ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ Ύ δ ρευση

άρδευση. Τα νερά της λίμνης χρησιμοποιούνται για την ύδρευση των

παραλίμνιων κοινοτήτων (μετά από χλωρίωση), και μέσω αντλητικών συγκροτημάτων, για την άρδευση της παραλίμνιας πεδιάδας (περιοχές Παραβόλα, Παντάνασα, κλπ. ) , Επίσης, σημαντικές ποσότητες πλεονάζοντος νερού διοχετεύονται στη Λυσιμαχία και από

εκεί στις πεδιάδες Μεσολογγίου και Αγρινίου για την άρδευση μεγάλων εκτάσεων . Οι ποσότητες αυτές κυμαίνονται ανάλογα με τις εισροές και τις αρδευτικές ανάγκες. Κατά τις περιόδους χαμηλής βροχόπτωσης και έντονης υδροληψίας, η στάθμη της Τριχωνίδας κατεβαίνει, με αρνητικέ; εmπτώσεις στην παρόχθια χλωρίδα και πανίδα . Μελλοντικά, ενδέχεται να αυξηθεί η υδροληψία για την άρδευση επιπλέον εκτάσεων στον Κάτω Αχελώο. Τεχνικά έργα . Το θυρόφραγμα στην είσοδο της τάφρου Αλάμπεη έχει διακόψει τις

μεταναστεύσεις ευρύαλων ειδών στη λίμνη με σημαντικέ; εmπτώσεις στη αλιευτική παραγωγή. Από την άλλη πλευρά, το θυρόφραγμα σταθεροποίησε τη στάθμη της λίμνης

με πιθανόν ευνοϊκέ; εmπτώσεις στην ιχθυοπανίδα και στο οικοσύστημα γενικότερα. ΕΚΘΕ

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

257

PESCA -

Λίμνη Τριχωνίδα

'Άλλες επιπτώσεις από τεχνικά έργα στην ιχθυοπανίδα προήλθαν από αρδ ευτικά έργα που αξιοπο ιούν το νερό των πηγών της περιοχής. Στο ρέμα της Μυρτιάς που εκβάλλει στην Τριχωνίδα διαβιούσαν πληθυσμοί τεσσάρων ειδών ψαριών (από τα οποία δύο ρεόφιλα ενδημικά είδη, το Barbus peloponnesius και το Phoxinellus pleurobipunctatus. δεν απαντούνταν μέσα στη λίμνη). Κατά την αρχή της δεκαετία; ' 90 όλο το νερό της πηγής που τροφ οδοτεί το ρέμα δεσμεύ θηκε για αρδ ευτική χρήση με αποτέλεσμα να εξαφανισθούν και οι τέσσερις αυτοί πληθυσμοί. Επέκταση αΥροτικών καλλιεργειών. Υπάρχει ισχυρή τάση επέκταση; των αγροτικών καλλιεργειών προς τη λίμνη με παράλληλη καταστροφή των καλαμώνων και γεω ργική αξιοποίηση των παραλίμνιων βαλτωδών εκτάσεων. Το φαινόμενο έλαβε πολύ μεγαλύτερη έκταση μετά τη κατασκευή του θυροφράγματος στην είσοδο της τάφρου Αλάμπεη γιατί η σταθεροποίηση της στάθμης ελάττωσε την έκταση των περιοδ ικά κατακλυζόμενων εκτάσεων. Εκτός από την καταστροφή μοναδικών παραλίμνιων οικο συστη μάτων, η επέκταση αυτή δυσχεραίνει σήμερα το έργο της διαχείρισης της λίμνης γ ιατί η στάθμη πρέπει να κρατείται κάτω από το επίπεδο που θα οδηγούσε σε πλημμυρισμό των καλλιεργούμενων εκτάσεων. Ρύπανση. Σε γενικές γραμμές η ποιότητα των νερών μπορεί να θεωρηθεί σαν καλή σε

σύγκριση με άλλες λίμνες της χώρας. Σε αυτό συντελεί η σχετικά μικρή λεκάνη απορροής σε σχέση με το μέγεθος της λίμνης, η έλλειψη μεγάλων οικισμών και εκτεταμένων βιομηχανικών μονάδων, και η μεγάλη δυναμικότητα του υδροφορέα, που επιτρέπει σημαντική απορροή και απομάκρυνση των ρύπων .

Ωστόσο , έχει διαπιστωθεί τάση σταδιακή; υποβάθμισης της ποιότητας των νερών της λίμνης [11]. Λεπτομερή στοιχεία για τη ρύπανση δίνονται από τους [16]. Οι σημαντικότερε; εστίες ρύπανσης είναι οι εξής: Σημειακές πηγές

Ο πληθυσμός στη λεκάνη απορροής της λίμνης δεν είναι αρκετά πυκνός, αλλά δεν

•

υπάρχει οργανωμένο αποχετευτικό δίκτυο στην περιοχή . Για τα βοθρολύματα των οικισμών γίνεται χρήση σηπτικών βόθρων, χωρίς να αποκλείεται και η άμεση από ρριψη των λυμάτων σε παρακείμενου; αύλακες που οδηγούν προς τη λίμνη . Τα στερεά απορρίμματα απορρίπτονται πλησίον των κοινοτήτων, ενώ μερικά καίγονται σε

πρόχειρε;

χωματερέξ ,

Πάντως,

βρίσκονται

σε

εξέλιξη

έργα

κατασκευή;

αποχετευτικών δικτύων.

Στην περιοχή της Τριχωνίδας υπάρχει ένας δυναμικό; κλάδος της μεταποίηση; γεωργικών προϊόντων, η ελαιουργία, που λόγω του μεγάλου όγκου ελαιοκάρπου που

•

επεξεργάζεται

(23000

τόνους το

1999 [16]),

φαίνεται ότι επηρεάζει τον υδάτινο

αποδέκτη. Η διάθεση των υγρών απο βλήτων των ελαιοτριβείων γίνεται συνήθως

ευκαιριακά και ανεξέλεγκτα. Η πιο συνηθισμένη πρακτική είναι η διάθεση σε χείμαρ ρου; και ρυάκια, αν και η νομοθεσία επιβάλλει την ύπαρξη σηπτικού και απορροφητικού βόθρου. Μη σημειακές πηγές

•

Η εντατικοποίηση των καλλιεργειών (καπνόξ, κηπευτικά, κτηνοτροφ ές, μπαμπάκι, ελιές, εσπεριδο ειδή κ.ά.) επιβαρύνει τον υδάτινο αποδέκτη με σημαντικέ; ποσότητες

λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων . Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδο μένα, κάθε χρόνο καταναλώνονται στην περιοχή περίπου

6300

τόνοι λιπασμάτων, αν και

υπάρχουν αρκετέξ ενδείξεις ότι η ποσότητα αυτή αποτελεί υποεκτίμηση λόγω ανεπαρκούς στατιστική; πληροφόρησης

[16].

Η κτηνοτροφία στη λεκάνη απορροής

της Τριχωνίδας είναι αρκετά ανεπτυγμένη, κυρίως με τα κοπάδια των αιγοπροβάτων

258

ΕΚΘ Ε - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Λίμνη Τριχωνίδα

που παραμένουν συνήθως στην περιοχή καθόλη τη διάρκεια του έτους. Οι οργανωμένες κτηνοτροφικέξ μονάδες είναι μικρέξ και διαθέτουν συστήματα καθαρισμού αποβλήτων.

ΙΕ. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΛΙΕΙΑΣ

Γύρω στις αρχές της δεκαετία; 1990, η αλιεία στην Τριχωνίδα απέδιδε περίπου 300 τόνους ψάρια ετησίως κατά μία συντηρητική εκτίμηση [9]. Σύμφωνα με μεταγενέστερες εκτιμήσεις, που έλαβαν υπόψη διαχρονικά δεδομένα ημερήσιας παραγωγής που διατέθηκαν από τους ψαράδες, η παραγωγή για την ίδια περίοδο ήταν περίπου 500 τόνοι ψαριών ετησίως, από τους οποίους 400 τόνοι ήταν η παραγωγή ενός μόνο είδους, της αθ ερίνας (Atherinα

boyeri).

Στα μετέπειτα χρόνια, η αφθονία της αθερίνας στη λίμνη

μειώθηκε, λόγω εξαντλητική; αλιείας του αποθέματος με την αύξηση του αριθμού των αλιευτικών σκαφών και τη χρησιμοποίηση δυναμικών μεθόδων αλιείας . Μέχρι το τέλος της δεκαετία; του

1980

η αλιεία της αθερίνας διενεργείτο κυρίω; με

βιτζότρατα, που είναι μη επιλεκτικό εργαλείο, συλλέγοντας αναπόφευκτα γόνο ψαριών και είδη μικρού σωματικού μεγέθους. Τα είδη αυτά δεν είχαν εμπορική αξία και συνεπώς απορρίπτονταν. Η αλιεία αυτή κατέστρεφε επίσης και το φυτικό υπόστρωμα . Σταδιακά η μέθοδ ος αυτή αλιείας εγκαταλείφθηκε και υιοθετήθηκε η μέθοδος του γρι-γρι, που ήταν λιγότερο καταστροφική για τη βλάστηση και τα μικρά ψάρια, αφού η αλιεία γινόταν στα μεσόνερα τη νύχτα με τη χρήση τεχνητού φωτισμού . Σήμερα, γίνεται προσπάθεια να ρυ θμιστεί νομοθετικά ο τρόπος αλίευση ς της αθερίνας και να διατηρηθεί η αλιευτική προσπάθεια σε ασφαλή επίπεδα. Θεσμικό πλαίσιο αλιείας:

Οι γενικά; αλιευτικέ; διατάξεις που βρίσκουν εφαρμογή στα υδάτινα συστήματα της λεκάνη; απορροής του Αχελώου περιγράφονται στο τμήμα της έκθεση; που αναφέρεται στον Αχελώο. Στην Τριχωνίδα υπάρχουν ειδ ικό; ρυθμίσεις που αφορούν την αλιεία της αθερίνας με γρι-γρι

αλιείας τον Μάρτιο

(6 mm επιτρεπόμενο μάτι, 4 επιτρεπόμενα σκάφη , απαγόρευση - Απρίλιο , πρόσθετη απαγόρευση για Ιούνιο - Ιούλιο λόγω

πειραματική; αλιείας, περιορισμοί διαστάσεων διχτυών, επιτρεπόμενες ώρες αλιεία στο 24 ωρο ,3 κατ' ανώτατο λάμπες, κατακράτηση η κατακράτηση είναι

15 % από

το Δημόσιο[ ενώ σε άλλες λίμνες

10 %], πρόστιμα για παραβίαση κανονισμών) .

Οι ψ αράδες που ασχολούνται με την αλιεία της αθερίνας αποδέχονται τους παραπάνω περιορισμούς της αλιευτικής προσπάθειας δεχόμενοι την εκ περιτροπής αλιεία ώστε ο αριθμός των σκαφών να μην υπερβεί τα 4, και ζητούν όμως να αυξηθεί το μάτι στα 7 mm, να επιτρέπεται η αλιεία το καλοκαίρι, να επιτρέπεται η αλιεία από ώρα 1700 έως 1000 και να ρυθμισθούν θέματα αστυνόμευσης) Αριθμός σκαφών:

Στην αρχή της δεκαετίαξ του Σήμερα μόνο

σκάφη

1990 ο

αριθμός των σκαφών υπολογιζόταν σε περίπου

γρι-γρι και περίπου

200.

διχτυάρικα) παρουσιάζουν μία

τουλάχιστον μέτρια αλιευτική δ ραστηριότητα (στους αριθμούς αυτούς δεν υπολογίσθηκε ότι κάθε γρι-γρι έχει και ένα βοηθητικό σκάφοξ) , Τα υπόλοιπα έχουν αποσυρθεί ή

απασχολούνται προϊόντων

μόνο

καθιστά

περιστασιακά, την

αλιεία

γιατί

ασύμφορη .

αυξανόμενη

δυσκολία

Χαρακτηριστικό

είναι

διάθεση;

των

ότι σκάφη

που

παθαίνουν βλάβες δεν επισκευάζονται και εγκαταλείπονται. Σημαντικά αλιευτικά κέντρα είναι οι περιοχές της Μακρυνείαξ, του Παναιτωλίου και της Μυρτιάς. Τα γρι-γρι

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

259

PESCA -

Λίμνη ΤριχωνΙδα

κατανέμονται στις εξής περιοχές: στη Μυρτιά

συγκροτήματα (από τα οποία

ανήκουν

σε μία οικογένεια) , στο Παναιτώλιο δύο συγκροτήματα και ανά ένα στους Παπαδάτες και Παντάνασσα.

ΤΥ Π ΟΣ

ΤΡΑΤΑ (ΓΡΙ -ΓΡΙ)

Αριθ μός σκαφών

ΔΙΧΤΥΑΡΙΚΑ

ΑΛΛ Ο

Είδος αλιείας Π!rtn:

(151 ΤΡΑΤΑ (ΓΡΙ-ΓΡΙ)

ΤΥ ΠΟΣ Αριθμός σκαφ ών

ΔΙΧΤΥΑΡΙΚΑ

ΑΛΛΟ

Είδος αλιείας Π!rι!l: Παρούσα έ ρ ευνα (εκτιμήσ εις)

Χαρακτηριστικά σκαφών

Τα

γρι-γρι

(τοπικά

ονομάζονται

καίκια)

είναι

στη

πλειοψηφία

τους

ξύλινα,

κατασκευασμένα τοπικά από τους ίδιους τους ψαράδες, και έχουν μήκος Ι 0- Ι 5 μέτρα και πλάτος

περίπου

τρία

αυτο κινήτων περίπου μήκους

16 m

μέτρα.

80-130

Είναι

με

πετρελαιοκίνητες

μηχανέξ

ΗΡ και διαθέτουν ηχοβολιστικά όργανα. Ένα σκάφοξ

που είχε μεταφερθεί στη λίμνη από άλλη περιοχή τελικά απομακρύνθηκε .

Τα διχτυάρ ικα (βάρκες) έχουν μήκος μηχανέξ,

εφοδιασμένα

εκτός

από

λίγα

4-6 m

κωπήλατα

που

και διαθέτουν μικρής ισχύος εσωλέμβιες ουσιαστικά

δεν

έχουν

επαγγελματική

δ ραστηριότητα.

Ιπποδύναμη (ΗΡ)

Π!rι!l:

Αριθμός σκαφών

Ο (Κωπήλατ;;.) έωσ 10 12-13 15-16 80 90 2 10

37 6 5 1 1 1

Σύνολο:

(%)

Ποσοστό σκαφών (%)

17,8 59,7 9,7 8,0 1,6 1,6 1,6 100,0

(29)

Ιπποδύναμη (ΗΡ)

οrΚωπήλατ;;.) 4-8 8-12 12-16 16-20 >80

Αριθμός σκαφών ι (%)

20 80 55 25 10 8

Σύνολο :

Ποσοστό σκαφών (%)

10,1 40,2 27,6 12,6 5,0 4,5 100,0

Π!rι!l: Παρούσα έρευνα (εκτιμήσεις ψαράδων)

ι Επί συνόλου 200 σκαφών που εκτιμάται ότι αποτελούν το σύνολο παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη δρ αστηρ ιότητα

260

ΕΚΘΕ - Ινστιτ ούτ ο Εσωτε ρ ικών Υδάτων

PESCA -

Λ ίμνη Τριχων ίδα

Π αλαιότητα αλιευτικών σκαφών:

ΕΤΗ

1 -5 6 - 10 11 - 15 16 -20 21 - 25 26 - 30

Πm!1:

Ποσοστό σκαφών

(%)

16,7 28,3 28,3 10,0 11,7 5,0

[29]

Αλιευτικά εργαλεία

Τα γρι-γρι χρησιμοποιούν κυκλικά δίχτυα που (σύμφωνα με τους τοπικού; περιορισμούς) δεν μπορούν να υπερβαίνουν τα

ελάχιστο επιτρεπόμενο μέγεθος

150 m σε μήκος και τα 20 m σε άλτος και έχουν ματιού 6 mm. Οι βάρκες χρησιμοποιούν κυ ρίωξ δίχτυα

και σε πολύ μικρότερο βαθμό παραγάδια για την αλιεία χελιών. Τα δίχτυα είναι διάφορων τύπων. Από τα απλάδια, που είναι και τα πιο συλλεκτικά εργαλεία, επικρατέστερα είναι τα αθερινόδ ιχτα (μάτι

7 mm) τα δίχτυα για την αλιεία δρομίτσας (μάτι 24 mm) και τα 50 mm). Τα μανωμένα δίχτυα είναι λιγότερο συλλεκτικά και 24-50 mm. Στην Τριχωνίδα ο πληθυσμός της πεταλούδ ας δεν είναι τόσο

δίχτυα για τον κυπρίνο (μάτι

έχουν μάτια από

μεγάλοι; ώστε να δημιουργεί απαγο ρευτικέ; συνθήκες για δίχτυα με μικρό άνοιγμα ματιού . Στις περισσότερες άλλες λίμνες της Αιτωλοακαρνανίας άλλωστε η μεγάλη αφθονία πεταλούδας καθιστά ασύμφορη τη χρησιμοποίηση διχτυών με μικρό άνοιγμα

ματιού . Επιπλέον, λόγω οικολογικής διαφοροποίησης που σχετίζεται με το βάθος, το υπόστρωμα και τη βιολογική παραγωγικότητα, στη Τριχωνίδα υπάρχουν διακριτές αλιευτικές περιοχές για τα διάφο ρα είδη ψαριών.

ΟΝΟΜΑΣΙΑ

ΑΠΟΔΟΣΗ %

ΒΑΘ ΜΟΣ ΧΡΗΣΗΣ

(ποσοστό σε συνολική παραγωγή)

ευρεία

κανονική

περιορισμένη

Στατικά δίχτυα

15,3

Β ολκά

0,1

Πεζόβολο

Γρι-γρί

84,4

Παραγάδι Πm!1:

. . Π α ρ ο υσα ερευνα (εκτ ιμη σεις)

Κοινωνικά

0,2

δημογραφικά στοιχεία

Λόγω της τάσης για εγκατάλειψη του αλιευτικού επαγγέλματοξ, αλλά και της έλλειψης ενός λειτουργικού συστή ματος χορήγησης/ανανέωσης επαγγελματικών αδειών αλιείαξ, ο αριθμός των ψαράδων μπορεί να υπολογισθεί μόνο προ σεγγιστικά. Φαίνεται ότι η μεταβίβαση της αρ μοδιότητας από τις αστυνομικές αρχές στις νο μαρχιακές υπηρεσίες αλιείας δεν βελτίω σε την κατάσταση και δεν έχει ακόμα δημιουργηθεί ένα αξιόπιστο αρχείο αλιέων. Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

1997,

ο αριθμός των ψαράδων που είχε άδεια

261

PESCA-

Λίμνη Τριχων ίδα

αλιευτικού σκάφους είτε από τις τοmκές αστυνομικές αρχές είτε από το τμήμα αλιείας

Αιτωλοακαρνανίας (ή και από τους δύο φορείς) ήταν πολύ κοντά στον αριθμό

80,

71 [29]. Ο

αριθμός αυτός βρίσκεται

που σύμφωνα με δεδομένα που συλλέχθηκαν κατά τη

παρούσα έρευνα είναι οι ψαράδες που ασχολούνται αρκετά συστηματικά με την αλιεία. Από αυτούς, οι περίπου

ψαράδες των γρι-γρι έχουν την αλιεία σαν κύρια απασχόληση

ενώ ο ι υπόλοιποι ασχολούνται με την αλιεία κυρίως ή μόνο το χειμώνα. Ένας λόγος που δεν διενεργείται αλιεία το καλοκαίρι είναι η μεγαλύτερη ανάγκη απασχόλησης σε

αγροτικέ; εργασίες, ένας άλλος λόγος είναι η μειω μένη ζήτηση ψαριών κατά την περίοδο αυτή . Εκτιμήθη κε ότι οι ψαράδες των γρι-γρι απασχολούνται στην αλιεία περίπου

200

έως

250

η μέρες το χρόνο . Η απασχόληση στην αλιεία είναι εντονότερη κατά τους θερμούς μήνες του χρόνου, επηρεάζεται όμως από τις ισχύουσες απαγορευτικές περιόδους. Εκτιμήσεις

των

[29] δίνουν 20-29 ημέρες

απασχόλησης το μήνα κατά τους μήνες της άνοιξης, θέρους

και φθινοπώρου που επιτρέπεται η αλιεία και μέχρι

ημέρες το μήνα κατά τους

χειμερινού; μήνες λόγω κακοκαιριών . Πάντως, η Τριχωνίδα παραμένει το σημαντικότερο αλιευτικό κέντρο της κεντρική; και

νότιας

Ελλάδας

(όσο

αφορά

τα

εσωτερικά

νερά)

και είναι

μόνη

λίμνη

της

Αιτωλοακαρνανίας που φιλοξενεί ψαράδες αποκλειστική; απασχόλησης. Η αιτία πρέπει να αναζητηθεί στο γεγονός ότι η αλιεία της λίμνης στηρίζεται κατά πολύ στην αθερίνα, που

είναι

ένα

προϊόν

σταθερής

ζήτησης

και

αξίας.

Παρόλα

αυτά,

οι

νέοι

δεν

ενδιαφέρονται για το επάγγελμα, δεδομένου ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των ψαράδων έχει ηλικία άνω των

ετών και πάνω από

40 %

έχει ηλικία άνω των

ετών. Εξαίρεση

αποτελούν ορισμένοι νέοι που ανήκουν σε οικογένεια; με αλιευτική παράδοση και χωρίς κτηματική περιουσία, κυρίως σε οικογένειες που διαθέτουν γρι-γρι. Ακόμα και στην περίπτωση αυτή , διαφαίνεται η τάση εγκατάλειψη; του επαγγέλματος και άρνησης

αρκετών νέων να εισέλθουν σε αυτό . Λόγοι που προβλήθηκαν από τους ψαράδες είναι: (α)

η συνεχώς αυξανόμενη

δυσκολία διάθεσης των περισσότερων προϊόντων,

με

αποτέλεσμα το αλιευτικό εισόδημα να εξαρτάται όλο και περισσότερο από την αλιεία της αθερίνας, (β) η σημαντική αύξηση του κόστους της αλιείας (κατά δήλωσή τους τα έξοδα αποτελούν το

35 - 45 %

των εσόδων ενός γρι-γρι και περιλαμβάνουν το κόστος

κατασκευή; εργαλείων, το πετρέλαιο και τα διάφορα αναλώσιμα, τη συντήρηση του σκάφ ους, ζη μιές, κλπ. ) , και (γ) οι περιορισμοί στην αλιευτική προσπάθεια και εποχιακέ;

απαγο ρεύσεις αλιείας αθερίνας, που επη ρεάζουν τις αλιευτικά; δυνατότητες κατά τους παραγωγ ικότερου; μήνες του καλοκαιριού (όταν και η τιμή του προϊόντος είναι μέγιστη) και καθ ιστούν την αλιεία εποχιακό επάγγελμα .

Εκτιμήσεις αριθμού ψαράδων και ημερών απασχόλησης στην αλιεία

Αριθμός

Εργαλείο

Γρι-γρι

Στατικά δίχτυα

140

Ημέρες εργασίας

(1999)

Εναλλακτική απασχόληση

200-250 50-702 0_50 2

Αγροτικά; εργασίες

Παρούσα έρευνα

Το σύνολο των εργαζομένων σε γρι-γρι και το SS % των εργαζομένων σε διχτυάρικα θεωρούνται επαγγελματίεξ, με την έννοια ότι διέθεταν ή διαθέτουν άδεια αλιείας (ατομική ή/και του σκάφους τους) .

2 Αλιευτικές

262

δραστηριότητες διενεργούνται σχεδόν αποκλειστικά το χειμώνα.

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδ άτων

PESCA -

Λlμνη Τριχωνίδα

Κατανο μή αλιέων κατά ηλικία Ηλικία

Ποσοστό

<20

0,0 %

20-29

1,6 %

30-39

9,7 %

40-49

25,8 %

50-59

21,0 %

60-69

35,S %

>70

6,4 %

Π!mι:

[29]

Δηλωμένη ως κύρ ια απασχόληση

(%):

Πο σοστό

Επάγγελμα Αλιέας

(σύμφωνα

με

Αλιέας

(σύμφωνα

με

2,0

φορολογική δήλωση)

19,6

υπεύθυνη δήλωση)

Αγρότη;

Αλιέας

49,0 17,6 11,8 100,0

αγ ρότη;

Άλλο Σύνολο Π!πή:

(%)

[291

Ερασιτέχνες ψαράδες

Δεν

υπάρχουν

διακριτά

όρια

μεταξύ

επαγγελματική;

και

ερασιτεχνική;

αλιείας .

Θεωρητικά, σχεδ όν οι μισοί κάτοχοι σκάφους που αλιεύουν με δίχτυα και δεν διαθέτουν

επαγγελματική άδεια αλιείας θα μπορούσαν να θεωρηθούν ερασιτέχνεξ ψαράδες, αν και η νομοθεσία δεν προβλέπει ερασιτεχνική άδεια αλιείας με σκάφος. Ο αριθμός αυτών που έστω και περιστασιακά αλιεύει περιμετρικά της λίμνης χωρί; σκάφος δεν μπορεί εύκολα να εξακριβ ω θεί.

Μονάδες εκτρ οφή ς υδρόβ ιων οργανισμών

Υπάρχει μόνο μία παραλίμνια μονάδα εκτροφής στην περιοχή Παναιτωλίου . Στην ίδια περιοχή λειτουργεί και δ εύτερη μονάδα πέστροφας χωρί; έγκριση και άδεια. Στην είσοδο

της τάφρου Αλάμπεη υπάρχουν ιχθυοσυλληπτικέξ εγκαταστάσει; (βολκοί) για αλιεία χελιού, επίσης χωρίξ άδεια. Προσπάθεια ημιεντατικής εκτροφής κυπρίνου στην περιοχή Παραβόλας (στην αρχή της δεκαετίας

του

1990)

δεν

έδ ωσε

ικανοποιητικά

οικονομικά

αποτελέσματα

και

πρ οσπάθεια εγκαταλείφθηκε. Την ίδια περίοδο εγκαταστάθηκε από το ΕΚΘΕ και λειτού ργη σε με τη συνεργασία του Αλιευτικού Συνεταιρισμού Τριχωνίδα; μία μικρή πλωτή ιχθυομονάδα (δύο κλωβοί) με σκοπούς τη διατήρηση γεννητόρων για πειράματα ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

263

PESCA -

Λ ίμνη Τριχωνίδα

τεχνητής γονιμοπο ίησης αυγών και την πειραματική εκτροφή κυπρίνου. Μετά το τέλος του πειράματος οι ψαράδες συνέχισαν την προσπάθεια για ένα μικρό διάστημα αλλά

σύντομα η μονάδα εγκαταλείφθηκε. Φαίνεται από τα παραπάνω ότι η καλλιέργεια κυπρίνου δεν έχει καλές προοπτικές στην περιοχή, και βασική αιτία είναι η μικρή ζήτηση και τιμή του προϊόντος σε σχέση με το κόστος παραγωγής και την προσπάθεια.

Π άντωξ, οριστικά συμπεράσματα δ εν μπορούν να εξαχθούν, γιατί καμία από τις δύο

απόπειρες καλλιέργειας κυπρίνου δεν έγινε σε οργανωμένη και οικονομικά βιώσιμη κλίμακα . Αντίθετα, οι δύο λειτουργούσες μονάδες πέστροφας, ιδιοκτήτες των οποίων είναι παλιοί και έμπειροι ψαράδες της λίμνης, φαίνεται να μην αντιμετωπίζουν πρόβλημα βιωmμότητας.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΡΑΠΙΠΕΡΗΣ Σύστημα

Περιοχή

Είδος

Παναιτώλιο

Πέστροφα

εκτο,

Αριθμ,

Δυναμικ.

Εντατικό

im3/h)

15 tn

. llirΩ!: Εποπτεια Αλιείας Μεσολογγιου

Παροχή εισόδου

απαιπ/νων

Επαγγελματική οργάνωση

Ο αγροτικός-αλιευτικός συνεταιρισμός "Τριχωνίς

Ανταίος", με έδρα το Παναιτώλιο ,

προέκυψε μετά από συγχώνευση δύο άλλων προϋπαρχόντων, του "Τριχωνίς" και του 'Άνταίος" που είχαν συνολικό αριθμό μελών

του νέου

συνεταιρισμού εμφανίζεται σημαντικά

τμήματος

Αλιείας Αιτ/νίας,

53 [29]. Ο αριθμός μελών μικρότερο; (25 μέλη στα στοιχεία του

μέλη σύμφωνα με δήλωση του συνεταιρισμού) , γεγονός που ίσως

υπο δηλώνει αποχωρήσεις μελών. Ωστόσο , και πριν από τη συγχώνευση, υπήρχε κάποια

διασύνδεση των δύο συνεταιρισμών, δεδομένου ότι μέλη του ενός ανήκαν και στον άλλο συνεταιρισμό .

Στο

διάστη μα

Απριλίου

1990 - Φεβρουαρίου 1995 η λίμνη είχε 1993 συγχωνεύθηκε με το συνεταιρισμό

συνεταιρισμό Τριχωνίς (που το

μισθωθεί

στο

Ανταίος). Στο

διάστημα αυτό ορισμένοι από τους συνεταιρισμένους ψαράδες είχαν σαν κύρια αλιευτική δραστη ριότητα την αλιεία χελιών με ιχθυοσυλληπτικές εγκαταστάσεις (στην είσοδο της

τάφρου Αλάμπεη) . Τυπικά, οι ελεύθεροι ψαράδες ήταν υποχρεωμένοι να παραδίνουν στο μισθωτή ένα ποσοστό

1995

των εσόδ ων τους για να έχουν δικαίωμα αλιείας. Μετά το

10 %

η λίμνη δεν μισθώθηκε. Προς το παρόν εκκρεμεί νέα μίσθωση από το συνεταιρισμό.

Σή μερα , τα μέλη που παρέμειναν στο συνεταιρισμό ασχολούνται σχεδόν αποκλειστικά με την αλιεία της αθερίνας και στη συντριπτική τους πλειοψηφία αποτελούν τους ιδιοκτήτες και

τα

πληρώματα

συνεταιρισμού

των

συγκροτημάτων

γρι-

-γρι,

να

αντιπροσωπεύει

τα

μέλη

του

είναι

κύρια στη

δραστηριότητα Διοίκηση

και

του να

διαπραγματεύεται θέματα που αφορούν άδειες αλιείας αθερίνας και ρυθμιστικά μέτρα αλιείας .

Οι

ψαράδες

που

χρησιμοποιούν

δίχτυα

δεν

δείχνουν

ενδιαφέρον

για

συνεταιριστική οργάνωση .

264

ΕΚΘ Ε - Ινστιτούτο Εσωτερ ικών Υδάτων

PESCA -

'Ετος

Αρ. μελών

ΟΝΟΜΑ

Προσωπικό

ίδ ρυσητ

Λίμνη Τριχωνίδα

Δραστηριότητα

Επαφές με τη Διοίκηση για Τριχωνίξ

Ανταίος

ρυθμιστικές διατάξεις

1993

(κυρίως όσο αφορά την

αλιεία αθερίναα) Πηχες: Εποπτεία Αλιείας Με σολογγίου, Αλιευτικός Συνεταιρισμός Τριχωνις - Ανταίος

Στοιχεία παραγωγήξ

Το ύψος της αλιευτικής παραγωγής σήμερα είναι δύσκολο να εκτιμηθεί. Υπολογίζεται προσεγγιστικά στους περίπου

350 τόνους, από τους οποίους οι 300 αποτελούν την [29] υπολόγισαν ότι η παραγωγή της αθερίνας κατά τους επιτρεπόμενους μήνες αλιείας κυμαίνεται μεταξύ 25 και 45 τόνων μηνιαίως και η παραγωγή αθερίνας κατά καλάδα κυμαίνεται μεταξύ 100 και 180 kg. παραγωγή της αθερίνας. Οι

Σε σύγκριση με παλαιότερα αλιευτικά δεδομένα της περιόδου

1991-92

διαφαίνεται μία

σχετική σταθερότητα της παραγωγής αθερίνας, αλλά μία ελάττωση της παραγωγής όλων των άλλων ειδ ών εκτός της δρομίτσας . Πρέπει να σημειωθεί ότι το ύψος και οι τάσεις της παραγωγής δεν αντιστοιχούν στο μέγεθος και τις τάσεις των ιχθυοαπαθεμάτων. Η παραγωγή εξαρτάται ισχυρά από

τη

ζήτηση,

οποία φθίνει συνεχώς, καθώς οι

καταναλωτές (ιδίως οι νεότερης ηλικίας) στρέφονται συνεχώς στα θαλασσινά ψάρια. Αποτέλεσμα αυτής της τάσεις είναι οι ψαράδες να αλιεύουν επιλεκτικά ορισμένα είδη ,

όπως αθερίνα και δρομίτσα, και να απορρίπτουν πολλά άλλα αλιεύματα με μικρές προοπτικές ζήτησης (π.χ, τσερούκλες με μέγεθος κάτω από υγειονομικών

διατάξεων,

υπάρχει

δυσκολία

1 kg). Ας

χρησιμοποίησης

σημειωθεί ότι λόγω

της

απορριπτόμενης

παραγωγής σαν ιχθυοτροφής. Η αποτελεσματικότερη οργάνωση των ψαράδ ων και η καλύτερη επικοινωνία με τη Διοίκηση

θα

βοηθούσε

αποτελεσματικά

στην

απόκτηση

αξιόπιστων

αλιευτικών

δεδ ο μένων , που έχουν ιδιαίτερη σημασία στη διαχείριση .

Ετήσια παραγωγή 'Ετοτ Ε ΙΔ ΟΣ

Atherina boveri Rutίlus vlikiensis Scardinius acarnanicus Sίlurus aristotelis Aιz~uilla anJ!uilla Cvprinus caroio

1999

ΚΟΙ Ν Η ΟΝΟ ΜΑΣΙΑ

αθερίνα ι δρομίτσα τσερούκλα γλανίδι

χέλι

γριβάδι, κυπρίνο;

Άλλα ΣΥΝΟΛΟ :

ΠΟΣ ΟΤΗΤΑ

Ik!!)

ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ

Ιδοχ!k!!)

300,000 55,000 3,500 6,000 550 250 700

550 250 200 400 1,750 450

366,00 0

Π!ιY!l: Παρου σα έρευνα (εκτιμησεις με β άση στοιχε ία που παρατεθη καν από ψαράδες)

ι Από την υπολογισθείσα παραγωγή των

300

τόνων αθερίνας για το έτος

1999,

μόνο οι

50 τόνοι

έχο υν δηλωθεΙ

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

265

PESCA -

Λίμνη Τριχωνίδα

Αλιευτική περίο δο τ ΕΙΔΟΣ

Atherinα

boveri

δρομίτσα τσερούκλα

A nf!Uillα αllf!Uillα

τέλι

Tίncα tillcα

(kι!)

αθερίνα ι

Scαrdill ius αcαrllαnicus cαrDio

ΠΟΣΟΤΗΤΑ

ΚΟΙ Ν Η Ο ΝΟ ΜΑΣΙ Α

Rutίlus vlikίellsis

CVDrinus

1991-92

250 ,000 10,000 20,000 3,000 500 250 500

γριβάδ ι, κυποίνοτ γλήνι

BαrblIs αlbαnicus

στροσίδι

Sίlurus αristotelΊS

γλανίδι

Cαrαssius αurαtus

πεταλούδα

ΜΕΣΗ ΤΙΜ Η

(δ οτ/k,,)

250 85 85 1,300 275 275 <150 175 55

.. 15,000

Άλλα ΣΥΝΟΛΟ: Π!rm :

(91

..300,000

(ε κτ ιμη σεις με βάση στοιχεί α πο υ πα ρ ατέθη καν από ψαρ ά δες)

ι Οι αναφερόμεν ες ποσότ ητες παραγωγή; αθερ ίνας πιθανόν να αποτελούν υπο εκτ ιμήσει ς. Μία ρ εαλιστικότερ η εκτίμησ η για την π ερίοδο

1990-91

'Ετο τ Ε Ι Δ ΟΣ

είναι

αθε ρίνα ι

Rutίlus vlikίensis

δ ρομίτσα

Scαrdinius αcαrllαll icus

τσερούκλα

AIlf!Uillα αllf!Uillα

χέλι

αθερίνας ετη σί ως.

1998

ΚΟΙΝΗ Ο ΝΟΜΑΣΙ Α

Atherillα boveri

400,000 kg

ΠΟΣΟΤΗΤΑ (k,,)

350,000 70,000 69,000 20 0 6,000

Αλλα ΣΥΝΟΛΟ :

Μ ΕΣΗΤΙΜΗ

(δΡΎ!kg)

600 250 220 2200 320

495,200

Π!rm : Υπ. Γεωργιας (ε κτ ι μη σεις με βά ση δ ηλωθεντα στοιχε ία και πρ οσεγγίσ ειξ )

Δ ιάθεση παραγωγής

Παρά το μεγάλο όγκο αλιευμάτων που διακινούνται, δεν υπάρχει ουσιαστική υποδομή ε μπορίας. Ο μεγαλύτερος όγκος της παραγωγής (κυρίω; της αθερίνας) αγοράζεται από εμπό ρους και διατίθεται σε άλλες περιοχές, ενώ τα άλλα είδη διακινούνται τοπικά είτε

από τους ίδιους τους ψαράδ ες είτε μέσω λιανοπωλητών. Η δημιουργία ενός μικρού αλιευτικού σταθμού που θα εξυπηρετούσε με αναλώσιμα και υπηρεσίες όλους τους

ψαράδες, και κυρίω; θα αποτελούσε τόπο εκφόρτωσης των γρι-γρι, θα βελτίωνε ουσιαστικά τις συνθήκες εμπορίας. Παράλληλα θα ενίσχυε την προσπάθεια ουσιαστικής

επαγγελματικής οργάνωσης των ψαράδων και θα βοηθούσε στην αξιόπιστη καταγραφή των διακινουμένων ποσοτήτων ψαριών.

ιχθυόσκαλα: λιανοπωλητές, μαγαζιά λιανικής: μέσω εμπόρων : με ίδια μέσα :

1Ο % 75 % 15 %

ΠnI!I: Παρούσα έρευνα (εκτιμή σεις με βάση στοιχεία που π αρατέθηκαν από ψα ράδες)

Διενέργεια εμπλουτισμών

Κατά πλη ροφορίες των ψαράδ ων, το έτος

έγινε εμπλουτισμός της λίμνης με

κυπρίνο από φο ρείς του Δημοσίου . Επίσης,

ελευθερώθηκαν από το ΕΚΘΕ

266

1999 το 1989

1200

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσ ωτερ ικών Υδάτων

PESCA -

Λίμνη Τριχωνίδα

άτομα κυπρίνου περίπου σε κλωβούς, ενώ το

350 gr που είχαν συλληφθεί στην Αμβρακία και είχαν εκτραφεί 1993 υπήρξε διαφυγή άγνωστου αριθμού ατόμων κυπρίνου από

εκτατική μονάδα ιχθυοκαλλιέργεια; στην περιοχή Παραβόλας.

ΙΣΤ .

ΜΕΛΕΤΕΣ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ

ΠΡ ΟΓΡΑΜΜ ΑΤΑ

ΠΟΥ

ΑΦΟΡΟΥΝ

ΤΟ

ΣΥΣΤΗΜΑ Φ ΟΡΕΑΣ

ΤΙΤΛΟΣ

ΝΑ

Δ ΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΕΤ ΟΣ

ΚΟΣΤΟΣ

ΦΟΡ Ε ΑΣ

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ

ΑΠΕΙΛΟ ΥΜΕΝΑ ΕΝΔΗΜΙΚΑ ΕΙ ΔΉ ΨΑΡ ΙΩΝ ΤΟΥ ΓΛΥΚΟΥ ΝΕΡΟΥ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ

ΥΠ . Α Ν Α ΠΤΥΞΗΣ

ΕΘΝ Ι Κ Ο ΚΕΝΤΡΟ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ

Ε Λ Λ Α ΔΑΣ ΚΑ Ι

Π ΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ-

1999

8000000

Ε Ρ ΕΥΝΩΝ

ΕΡ ΕΥΝΑΣΚΑΙ

Κ ΑΤΑ ΝΟΜΗ, Κ ΙΝΔΥΝ Ο Ι ΚΑΙ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣ ΙΑΣ

ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΕΜΠ-Ι ΓΜΕ-ΚΕΠΕ

ΔΙΑΧΕ ΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΥΔΑ ΤΙΚΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ

1996

ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Π ΟΡΩΝ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ

ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΕΛ ΛΗΝΙΚΩΝ

ΕΛΛ ΗΝΙ ΚΟ Κ ΕΝΤΡΟ

ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΩΣ ΦΥΣΙΚΩΝ

ΒΙΟΤΟΠΩΝ

ΠΟΡΩΝ

ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ

ΤΗΕ

GREEK ΗΑΒΙΤΑΤ PROJECT ΝΑTURA 2000 : ΑΝ OVERVI E\V

ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ

ΤΗΕ

GOULANDRIS HISTORY MUSEUM

ΝΑ TURAL

1994

1996

ΕΕ

ΕΡΕΥΝΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΚΑΙ

ΔΙΑΧΕΙ Ρ ΙΣΗΣ ΤΟΥ ΥΔΑΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑ Μ ΙΚΟΥ ΤΗΣ Λ ΕΚΑΝ ΗΣ ΤΟΥ ΚΑ ΤΩ ΑΧΕΛΩΟΥ ΓΙΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ

ΤΗΝ ΑΝΑΠ ΤΥ ΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙ ΚΗ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟ Σ

1995

ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΚΑ Ι

ΘΕΣΣ ΑΛ ΟΝΙ Κ ΗΣ

ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΔΕΛΤΑ

Δ ΗΜ ΟΣΙ ΩΝ ΕΡΓΩΝ

ΤΩΝ Λ Ι ΜΝΟΘ Α ΛΑΣΣΩΝ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΗΣ Π ΕΡΙΟΧΗΣ ΟI ΚΟΛΟΓΙ ΚΗ ΧΩΡ ΟΤΑΞΙΚΗ

ΥΠΟΥΡΓΕ ΙΟ

ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ

ΠΑΝ ΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙ ΚΩΝ

ΠΑΤΡΩΝ

ΟΙ ΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΤΩΝ ΛΙΜΝΩΝ

Π ΕΡΙΒΑΛΛ ΟΝΤΟΣ

1993

ΧΩ Ρ ΟΤΑΞΙΑΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΩΝ Ε Ρ ΓΩ Ν

Α ΙΤΩΛιΝΙΑΣ Λ Ι ΜΝΟΛ ΟΓΙ ΚΗ,

ΕΘΝΙΚΟ Κ ΕΝΤΡΟ

ΙΧΘΥΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ Α ΛΙΕΥΤΙ ΚΗ ΔΙ ΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ

ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ

1993

15000000

ΥΠ . ΓΕΩΡΓΙΑΣ

ΕΡΕΥΝΩΝ

ΛΙΜΝΗΣ ΤΡΙΧΩΝΙΔΑΣ ΕΚΤΡ ΟΠΗ ΑΧΕΛΩΟΥ

ΣΥΝΟΛ Ι ΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛ ΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΑΛ ΙΕΥΤΙ ΚΗ ΕΚΜΕΤΑΛΕΥΣΗ

ΤΗΣ Α ΘΕΡΙΝΑΣ ΣΤΗ ΛΙΜΝΗ ΤΗΣ ΤΡΙΧΩΝΙΔΑΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ

ΑΣΒΕΣΤΟΥΧΩΝ ΒΑΛΤΩΝ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΤΡΙΧΩΝΙΔΑΣ

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

• •

ΕΥΔΕ ΑΧΕΛΩΟΥ ΥΠ ΕΧΩΔΕ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ

1995

ΥΠ ΕΧΩ ΔΕ

1998

Υ Π . ΓΕΩΡΓΙΑΣ

ε.υ., ΥΠΕΧΩΔΕ ,

ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ

ΤΡΕΧ

ΝΟ ΜΑ ΡΧ ΙΑ ΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ

ΑΙΤ/ΝΙΑΣ

267

PESCA -

Λίμνη Τριχωνίδα

ΙΖ. ΦΟΡΕΙΣ ΠΟΥ «ΙΙΑΡΑΚΟΛΟΥΘ ΟΥΝ» ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Όνομα φορέα

Μ εθοδολογία

Πρόγρ . ελέγχου

Μηνιαίες μετρήσεις και

ποιότητας αρδευτικών

δειγματοληψίες

Υπ . Γεωργίας

Διση Σ.Ε .Ε.

Α .Ε .Π .

Τμ. Προστ. Α ρδ . Υδάτων Νομαρχία Aιτωλlνίας Υπηρεσία Αλιείας

υδάτων

Πρόγρ . παρακολούθησης ποιότητας επιφ . νερών

για διαβίωση ψαριών 3

απασχ/νων

φυσικοτημικών παραμέτρων Δειγματοληψίες

(εδαφΙκό

εργ. )

αναλύσεις

φυσικοχη μικών παραμέτρων

Από το Μάιο του 1980 το πρόγραμμα προσαρμόστηκε στις απαιτήσεις των Οδηγιών 77/795 και 81 /856 της ΕΕ "περί ανταλλαγής πληροφοριών για ποιότητα Κοινότητα" .

Αρ.

Πλαίσιο

επιφανειακών γλυκών νερών στην

Γίνεται επιτόπια καταγραφή θερμοκρασίας, ρΗ και αγωγιμότητας από νομαρχιακές υπηρεσίες και συλλέγονται δείγματα που αναλύονται από το εδαφοϋδρολογικό εργαστήριο (Αθήνα). Θέση δειγματοληψίας: θυρόφραγμα έναντι τάφρου Αλάμπεη.

Σε εφαρμογή της Οδηγίας 78/659/18-7-1978 της ΕΕ "περί ποιότηταξ των νερών που προορίζονται για διαβίωση ψαριών γλυκών νερών" .

Το πρόγραμμα μετρήσεων δεν έχει ενεργοποιηθεί.

ΙΗ. ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

ΦΟΡΕΙΣ

ΣΥΛΛΟΓΟΙ

ΠΟΥ ΣΥΝΔΕ ΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΟ

ΣΥΣΤΗΜΑ

ΟΝΟ ΜΑ

ΙΔΙΟΤΗΤΑ

ΔΡΑΣΤΗ ΡΙΟΤΗΤΑ

ΚΑΛΛ Ι ΔΡΟΜ ΙΟΥ

« ΕΤΑΙ Ρ ΙΑ ΠΡΟ ΣΤΑΣΙ ΑΣ

ΤΗΛ .

ΑΙΤΩΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ

Αστική μη

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΠΙΟΥ

Κερδοσκοπική

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

IΝΣΤιΤΟΥΤΟ ΔΙΑΧΕΙ Ρ ΙΣΗΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

4-6, ΑΘΗΝΑ,

ΥΠΕΥΘ : ΤΡΑΠΕΖΙΩΤΗΣ Δ .

ΤΡΙΧΩΝ ΙΔΑΣ"

ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΜΕΛ Η

170

ΥΠΕΥΘ: Λ ΥΜΠΟΥΡ1ΔΗΣ Δ .

Εταιοεία

ΤΗΛ .

Εταιρεία

Ι Θ . ΜΕΤΡΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ

0641-24755

ΔΗΜΟΤΣΕΛΙΟΥ Β ·ΠΑΡΟΔΟΣ

Αστική μη

Κερ δοσκοπική

3602384

Ι. ΣΤΑϊΚΟΥ 21, ΑΓΡΙΝΙΟ,

Α ΓΡΙΝΙΟ Υ ΠΕΥΘ : ΜΑ ΥΡΕΛΗΣ Κ . ΤΗ Λ .

064 1-28903

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ

ΠΡΟΤΑΘΕ Ι- ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΙ Η μεταβολή της τροφικής κατάσταση; της λίμνης (μετάβαση σε μεσοτροφικές συνθήκες σαν αποτέλεσμα ανθ ρωπογενών δ ραστηριοτήτων) συνοδεύεται από μια επέκταση των καλαμώνων . Για τη βελτίωση της ποιότητας του νερού της λίμνης, οι

[39] πρότειναν να γίνεται διαχείριση του καλαμώνα με σκοπό την κοπή και απομάκρυνση καλαμιών (και συνεπώς και ο ργανικού φο ρτίου), εmση μαίνοντας ό μως ότι μία τέτοια πρακτική μπορεί

268

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υ δάτων

Λίμνη Τριχωνίδα

PESCA -

να καταστρέψει οικολογικού; θώκου; που χρησιμοποιούνται από ορισμένες ομάδες ζώων, όπως πουλιά και ψάρια.

Αξιοποιώντας

τα

αποτελέσματα

αλιευτικού

ερευνητικού

προγράμματος,

οι

[29]

πρότειναν ένα πακέτο μέτρων αλιευτική; διαχείρισης που αφορά κυρίως τη ρύθμιση της αλιείας της αθερίνας. Ορισμένα μέτρα έχουν ήδη υιοθετηθεί. Οι

[29]

επίσης προτείνουν

τη συνεχή παρακολούθηση των ιχθυοαποθεμάτων της λίμνης. Προτάσεις ανάλογου αλιευτικού περιεχομένου έχουν γίνει και

από

τους

[9],

που

περιλαμβάνουν

την

αποκατάσταση τη ς αμφίδρομης επικοινωνία; μεταξύ Τριχωνίδας και Λυσιμαχίας. Στο υπό εκτέλεση πρόγραμμα

(π. χ.

LIFE

[16], [31])

έχουν αρχίσει να διαμορφώνονται

προτάσεις που αφορούν τη διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος της λίμνης και περιλαμβάνουν, σε πρώτη φάση , ένα μηχανισμό παρακολούθησης του περιβάλλοντος .

Συγκεκρι μένα, έχουν σχεδιασθεί πέντε εναλλακτικά σενάρια διαχείρισης του αρδευτικού νερού που οδηγείται προς τη Λυσιμαχία που όλα αποσκοπούν στην ελάττωση της

διακύ μανσης της στάθμης, με επιδιωκό μενο στόχο την προστασία των ασβεστούχων βάλτων, το οποίο αποτελεί το αντικείμενο του προγράμματος. Για το σκοπό αυτό έχουν εγκατασταθεί δύο σταθμοί παρακολούθηση; της στάθμης και ορισμένων φυσικοχημικών παραμέτρων.

μελλοντικό;

μετεω ρολογικών

σταθμών

ποιότητας του νερού.

σχεδιασμός περιλαμβάνει την

καθώς

και

ενός

αυτογραφικού

εγκατάσταση σταθμού

και δύο

μέτρησης

της

Σε δεύτερη φάση θα γίνει πιλοτικό; καθαρισμόξ ορισμένων

ρεμάτων καθώς και επισκευή των αναβαθμών σε αυτά. Παράλληλα

γίνεται

προγράμματος

προσπάθεια

INTEREG

ανάπτυξης

του

οικοτουρισμού

στα

πλαίσια

ενός

(κέντρο περιβάλλοντος και περιβαλλοντική; ενημέρωσης,

κατασκευή προβλητών και σκαφών περιήγησης, μονοπάτια οικοξενάγησης, κλπ) . Το πρόγραμμα

LIFE περιλαμβάνει παρόμοιες δραστηριότητες, π.χ,

ξενάγηση.

Π ρέπει να σημειωθεί ότι οι δραστηριότητες αυτές δεν εντάσσονται ακόμα σε ένα συνολικό και ενιαίο διαχειριστικό πλαίσιο κάτω από την ευ θύνη ενός μόνο φορέα. Σήμερα υπάρχουν πολλοί φορείς που άμεσα ή έμμεσα εμπλέκονται στη διαχείριση της λίμνης,

όπως

ΔΕΚΕ

Πατρών

(θυρόφραγμα),

οι

τοπικέξ

ΓΟΕΒ

και

ΤΟΕΒ

(αντλιο στάσια) , οι τοπικοί δήμοι και κοινότητα; (αντλιοστάσια, απορρίματα), κλπ.

Κ. ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

Ρύπανση από γεωργικέ; και κτηνοτροφικέξ δ ραστη ριότητες και αστικά απόβλητα, που

τείνει να μεταβάλλει το τροφικό καθεστώς της λίμνης.

Επεκτάσεις γεωργικής γης και οικισμών, ιδίως μετά τη σταθεροποίηση της στάθμης

της λίμνης, σε βάρος της παράλιας ζώνης και ευαίσθητων οικοσυστημάτων ( βάλτο ι, καλαμώνες) .

ΚΑ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΛΙΜΝΑΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΜΕΤΡ Α ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ

Γεωμορφολογικά, βιολογικά και οικολογικά χαρακτηριστικά

Τριχωνίδα

είναι η

μεγαλύτερη

λίμνη

της Ελλάδας και αποτελεί ένα από

τα

σημαντικότερα αποθέματα γλυκού νερού της χώρας. Συνδέεται με τη γειτονική λίμνη Λυσιμαχία μέσω ενός στενού διαύλου (τάφ ρος Αλάμπεη) στο δυτικό άκρο της λίμνης, ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

269

PESCA -

Λίμνη Τριχωνίδα

αλλά η απορροή της ελέγχεται με τη βοήθεια θυροφράγματος. Θεωρείται ότι, μαζί με τρεις λίμνες στο ίδιο γεωλογικό βύθισμα (Λυσιμαχία, Οζερός, Αμβρακία) , προήλθε κατά τη δ ιάρκεια του τέλους της πλειόκαινης περιόδου από μία εκτεταμένη λεκάνη που κάλυπτε

τη

περιοχή.

Είναι

μία

από

τις

λιγοστές

λίμνες

"κρυπτο βύθισμα" , δηλαδή ο πυθμένας της βρίσκεται γύρω στα

που

σχηματίζουν

μέτρα κάτω από τη

μέση στάθμη της εmφάνειας της θάλασσας.

Η Τριχωνίδα έχει πολύ μεγάλη οικολογική αξία, δεδομένου ότι δημιουργεί ενδιαφέροντες οικολογικού; θώκους και φιλοξενεί έναν μεγάλο αριθμό ενδημικών ειδών, μεταξύ των οποίων και ψάρια . Μαζί με τη Λυσιμαχία, περιέχεται στον κατάλογο

CORINE

και στον

εθνικό κατάλογο ΝΑ TU RA

2000. Στην περιοχή γύρω από τη λίμνη υπάρχουν περίπου 40 34325 κατοίκουξ, από τους οποίους οι 28860 βρίσκονται σε περιοχές εντός της λεκάνης [16]. Η οικισμοί με σημαντική γεωργική δραστηριότητα και με συνολικό πληθυσμό λίμνη διαθέτει και ένα αξιόλογο αλιευτικό δυναμικό . Η λίμνη τροφοδοτείται από αποστραγγίσεις της λεκάνης απορροής της εκβάλλουν

(σε αυτήν

ρέματα) και από παραλίμνιες και υπολίμνιες πηγές του καρστικού

συστήματος Λάκμου-Τζουμέρκων. Σε σχέση με το μέγεθος της λίμνης, η λεκάνη απο ρροής είναι μικρή, γεγονός που περιορίζει την επιβάρυνση από εκπλύσειξ γεωργική;

γης. Παράγοντες που επίσης περιορίζουν τις εmβαρύνσεις είναι η έλλειψη μεγάλων οικισμών και εκτεταμένων βιομηχανικών μονάδων, αλλά και η μεγάλη δυναμικότητα του υδροφορέα που επιτρέπει σημαντική απορροή και απομάκρυνση των ρύπων.

Πράγματι,

ο μεγάλος ρυθμός ανανέωσης του νερού είναι μεγάλος. Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην ανανέωση φαίνεται ότι παίζουν είναι οι υπολίμνιες καρστικέξ πηγές της περιοχή; Π ετροχωρίου Μυρτιάς. Έξοδος νερού γίνεται προς τη Λυσιμαχία, Από

Φυσικοχημική

άποψη ,

Τριχωνίδα

μπορεί να

χαρακτηρισθεί

ως

θερμή

και

μονομικτική λίμνη. Το χημικό καθεστώτος των υδάτων της την κατατάσσει μεταξύ των αλκαλικών λιμνών ανθρακικού τύπου με σχετικά μικρή αγωγιμότητα και χημικό τύπο

HC03 .

Ca-

Υπάρχει παρουσία υδρόθειου στα υδάτινα στρώματα σε μεγάλα βάθη . Σε γενικές

γραμμές η ποιότητα των νερών μπορεί να θεωρηθεί σαν καλή. Τόσο η αλκαλικότητα ό σο και η διαφάνεια του δίσκου

Secchi.

και τα επίπεδα τροφικών αλάτων κατατάσσουν την

Τριχωνίδα στις ολιγοτροφικές λίμνες. Ωστόσο , αρκετές έρευνες έχουν δείξει διαχρονικές τάσεις μετάβασης σε μεσοτροφικές συνθήκες.

Τα περισσότερα από τα απαντώ μενα είδη φυτοπλαγκτού στην Τριχωνίδα συμμετέχουν σε μικρού; αριθμού; ανά μονάδα όγκου . Από τα

99 περίπου είδη φυτοπλαγκτού που 15 είδη βρίσκονται σε αφθονία . Γενικά υπερτερούν τα διάτομα, με τα γηγενή είδη Cyclotella trichonidea Economou Amilli και C. trichonidea ν. nana Economou Amilli, Από το ζωοπλαγκτό , κυριαρχούν τα βλεφαριδωτά απαντούνται στην Τριχωνίδα, μόνο τα

πρωτόζωα Ωστόσο , τόσο τα κωπήποδα όσο και τα κλαδοκεραιωτά παίζουν σημαντικό ρόλο στην αφθονία του ζωοπλαγκτού από πλευράς βιομάζας. Γενικά, τα είδη που

κυ ριαρχούν

στην

Τριχωνίδα

χαρακτηρίζονται

ως

δείκτες

ολιγοτροφικών

έως

μεσοτροφικών υδ άτων. Οι εδαφικές συνθήκες και η μορφολογία των ακτών της λίμνης δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη υδρόβιας φυτικής βλάστησης, αλλά παρατηρούνται ποιοτικέ; και ποσοτικέ; μεταβολές από περιοχή σε περιοχή που σχετίζονται με το βάθος, τις

υδρογραφικές συνθήκες και τη σύσταση του πυθμένα. Στη βόρεια παράλιο περιοχή τα υδρόφυτα- ελόφυτα έχουν μικρότερη ασυνέχεια απ' ότι στις δυτικές και νότιες περιοχές,

270

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσ ωτερ ικών Υδάτ ων

PESCA -

Λίμνη Τρ ιχωνίδα

όπου επικρατούν οι ιλυοαμμώδεις πυθμένες. Γενικά στην ακτογ ραμμή κυριαρχεί το

"νεροκάλαμο"

Phragmites australis.

Τα

βυθισμένα υδρόφυτα

που ριζώνουν

στον

πυθμένα της λίμνης αποτελούνται κυρίως από τα είδη μέχρ ι μέχρι

Potamogeton , που επεκτείνονται και τα 5 μέτρα βάθος ύδατος. Τα Ceratophylum. Myriophyllum κ.α. βρίσκονται και τα 9 μέτρα βάθος. Β αθύτερα και μέχρι τα 12 μέτρα βάθος ύδατος, που είναι και

το όριο της παράλια; ζώνης, επικρατούν τα χαρόφυτα ,

Η παράλια βλάστηση ευνο εί και προσφέρει εξαιρετικό υπόστρωμα διαβίωσης και τροφής για την πανίδα των μαλακίων, που είναι ιδιαίτερα άφθονη , με μέγιστο της βιομάζας τους

γύ ρω στα

μέτρα βάθος. Τα μαλάκια αποτελούν σημαντική τροφή για πολλά ψάρια της

λίμνης, με χαρακτη ρ ιστικότερο είδος το ελασματοβράγχιο που απαντάται σε βάθη από

μέχρι και

7,5

15 μέτρα .

Dreissena polymorpha Pallas,

Σαν παλαιά λίμνη με σχετικά μεγάλη

ο ικολογική σταθερότητα , η Τριχωνίδα έχει μία ιδιαίτερα πλούσια αυτόχθονη λιμνόφιλη ιχθυ οπανίδα με

είδη ψαριών. από τα οποία

ψάρια ενδημικά της Β αλκανικήξ,

Ελλάδ ος, ή του συστήματος του Αχελώου . Τα νερά της Τριχωνίδας χρησιμοποιούνται για άρδευση και ύδρευση. Παρά τις πιέσεις

που δέχεται, η λίμνη διατηρεί τον φυσικό και υδ ατικό της πλούτο και υποστηρίζει μία ση μαντική αλιεία που απευθύνεται κυρίως στην αθ ερίνα. Ο αριθμός των ψαράδων

υπολογίζεται σε περίπου

τους οποίους οι σχέση

300

200. Η

παραγωγή εκτιμάται σε περίπου

350

τόνους ετησίως, από

αποτελούν την παραγωγή της αθερίνας, και εμφανίζει ελάττω ση σε

με προηγούμενα χρόνια .

Η μείωση αποδίδεται τόσο στην υπεραλίευση της

αθερίνας όσο και στην κάμψη της ζήτησης των άλλων ψαριών της λίμνης, τα αποθέματα των οποίων φαίνεται ότι βρίσκονται σε καθεστώς υποεκμετάλευσηξ, Πάντως, είναι εμφ ανής η έλλειψη ενός συστήματος αξιόπιστης καταγραφής δεδομένων παραγωγήξ, τα οποία είναι απαραίτητα για οποιοδήποτε μακροχρόνιο σχεδιασμό αλιευτικής πολιτική; και προγραμματισμό της δυναμικότηταξ των στόλων. Εμφανής είναι επίσης η έλλειψη ουσιαστικής επαγγελματική; ο ργάνωσης των ψαράδων Συγκριτικά με τις άλλες λίμνες της Δυτικής και νότιας Ελλάδαξ, η λίμνη έχει μελετηθεί αρκετά καλά. Σχετικά με την αλιεία, αν και έχουν εκτελεσθεί στη λίμνη ερευνητικά

προγράμματα, με διεθνή κριτήρια αυτά τα προγράμματα μπορούν να χαρακτη ρισθούν σαν μικρής διερευνητικής κλίμακα; και δεν απαντούν ερωτή ματα σχετικά με την επιλεκτικότητα των αλιευτικών εργαλείων, την χρόνο-χωρική κατανομή των ειδών και των νεαρών ή αναπαραγωγικών σταδίων ζωής τους, την αφθονία των αποθεμάτων και την ποσοτικοποίηση της αλιευτική; προσπάθειας.

Προτεινόμενα έργα

ενέργειες

Παρακολούθηση των στοιχείων του περιβάλλοντος

Επιση μαίνεται ότι παρά το

μεγάλο αριθμό ε ρευνητικών προγραμμάτων που έχουν

εκτελεσθεί στη λίμνη Τριχωνίδα, δεν υπάρχουν μακροχρόνιε; καταγραφέξ που να καλύπτουν την εποχιακή, οριζόντια και κατακόρυφη κατανομή των φυσικοχημικών παραμέτρων και τις διαχρονικέ; τους μεταβολές. Τα περισσότερα προγράμματα είναι μικρής κλίμακας έρευνες και σπάνια η περίοδος των δειγματοληψιών υπερβαίνει το ένα

έτος, γεγονός που εμποδίζει τη συγκρισιμότητα των δεδομένων λόγω μεθοδολογικών διαφ ο ρών

και

έλλειψης

τυποποίησης

και

βαθμονόμησης.

Μόνο

το

πρόγραμμα

πα ρακολούθηση; της ποιότητας των αρδευτικών νερών του Υπ. Γεωργίας παρέχει μία ικανοποιητική από πλευράς χρονικής διάρκειας σειρά δεδομένων, που ό μως καλύπτουν ΕΚΘΕ

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υ δάτων

271

PESCA -

Λίμνη Τριχωνίδα

μόνο επιφ ανειακά νερά και μόνο μία θέση της λίμνης. Επίσηξ, δεν έχουν δημιουργηθεί προγράμματα συνεχούς παρακολούθησης και καταγραφής βιολογικών παραμέτρων

Παίρνοντας υπόψη ότι (α) η Τριχωνίδα αποτελεί το μεγαλύτερο ίσως απόθεμα γλυκού νερού

της

Ελλάδ ας,

γενικά

καλής

φυσικοχημικής

σύστασης,

( β)

υποστη ρίζει πολλές τοmκές χρήσεις και παίζει σημαντικό ρόλο

το

στην

νερό

αυτό

υδρολογική

ισορροπία της λεκάνης του Αχελώου, τον οποίο τροφοδοτεί μέσω της Λυσιμαχίας, (γ) η οικολογική και αισθητική σημασία της λίμνης είναι τεράστια, και (δ) υπάρχει εμφανής τάση

(μικρού

δ ικαιολογείται

ακόμα) ένα

ευτροφισμού

πρόγραμμα

και

υποβάθμισης

συστηματικής

της

ποιότητας

παρακολούθησης

των

του

νερού,

υδρολογικών,

φυσικοχημικών και βιολογικών παραμέτρων της λίμνης αυτής, σύμφωνα με την νέα Κοινοτική Οδηγία για το νερό (Οδηγία

200 0l60!EU).

Αλιευτική διαχείρισπ

Από την ιχθυολογική και αλιευτική πλευρά, η παρουσία μεγάλου αριθμού ενδημικών ειδών ψαριών καθώς και το γεγονός ότι η αλιευτική προσπάθεια που καταβάλλεται για την αλιεία της αθερίνας είναι σημαντική (και εν μέρει ανεξέλεγκτη) και ενδέχεται να

επη ρεάζει τόσο αυτό το απόθεμα όσο και άλλα είδη ψαριών, δικαιολογεί ένα σύστημα διαρκούς αλιευτικής παρακολούθησης των αποθεμάτων. Όσο αφορά την τεχνική πλευρά της αλιευτικής διαχείρισηξ, τα υπάρχοντα δεδομένα δεν επιτρέπουν τη

διατύπωση

συγκεκριμένων προτάσεων. Ωστόσο , θεωρείται σημαντικό να ελεγχθεί το ύψος της αλιευτικής προσπάθειας των γρι-γρι που σήμερα μόνο ως ένα βαθμό ελέγχεται. Η

επαγγελματική οργάνωση των ψαράδων της λίμνης και η δημιουργία αλιευτικού σταθμού όπου θα εκφορτώνονται όλες οι ποσότητες αθερίνας θα βοηθούσε στην αξιόπιστη καταγραφή και παρακολούθηση της παραγωγής. Διαχειριστικό σχέδιο λίμνης

Σε διεθνές επίπεδο αναγνωρίζεται η ανάγκη για σφαιρική και ολοκληρωμένη διαχείριση υδ ατικών πόρων και οικοσυστημάτων σε επίπεδο υδρολογικής λεκάνης, συνεκτιμώντας τα οφέλη και τις ζημιές που εmφέρει κάθε χρήση από οικονομική, κοινωνική και

οικολογική άποψη. Το πως θα επιλυθούν οι συγκρούσεις από εναλλακτικές χρήσεις γης και νερού εξαρτάται από τις προτεραιότητες που θέτει η κοινωνία. Στην περίπτωση της Τριχωνίδας προέχει η διατήρηση της καλής ποιότητας του νερού και η προστασία της βιοποικιλότητας και των ευαίσθητων οικολογικά περιοχών . Συνεπώς, ενδείκνυται η

ανάπτυξη ήmων παραγωγικών δραστηριοτήτων που είναι συμβατές με την προστασία του περιβάλλοντος. Ενέργειες προς την κατεύθυνση αυτή περιλαμβάνουν τη δημιου ργία

ενός φορέα διαχείριση; και την κατάστρωση ενός διαχειριστικού σχεδίου που θα δίνει έμφαση σε οριοθετήσεις ζωνών προστασίας, εmστη μονικές χωροθετήσεις χρήσεων,

οργάνωση οικοτουριστικών δραστηριοτήτων, παραγωγή γεωργικών και κτηνοτροφικών αγαθών με φιλοπεριβαλλοντικές διαδικασίες, διαχείριση νερού και απορριμάτων, μέτρα και μηχανισμούς φύλαξης, νομικό πλαίσιο για τον τουρισμό , κλπ.

Αναφορές

[Ι] Υπουργείο Ανάπτυξης (1996). Σχέδιο προγράμματος διαχείριση; των υδατικών πόρων της χώρας. ΕΜΠ-ΙΓΜΕ-ΚΕΠΕ, Αθήνα, σελ. 335 και 4 Παραρτήματα.

272

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Λίμνη Τριχων ίδα

[2]

Οικονομίδης, Π . Σ. (1992) . Το κόκκινο βιβλίο των απειλούμενων σπονδυλόζωων της Ελλάδας. Ψάρια. Ελληνική Ζωολογική Εταιρία, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία και World Wide fund for Ν atιιre, Αθήνα 1992, σελ. 41-81.

[3]

Ζαλίδηξ, Χ. Γ. & Μαντζαβέλας, Α. Λ. (Συντονιστές έκδοσης) (1994). Απογραφή των Ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πόρων (Π ρώτη προσέγγιση) . Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων (ΕΚΒ Υ) . 587 σελ.

[4] Oafis, S., Papastergiadou Ε . , Georgiou Κ, Babalonas Ο ., Georgiadis Τ. , Papageorgiou Μ. , Lazaήdou Τ. & Tsiaousi V. (1966). Oirective 92/431EEC The Greek ''Habitat'' Project NATURA 2000: Απ overνi ew. LIFE Contract Β4-3200/941756, Comιnission of the European Comιnuniti es OG ΧΙ, The Goulandήs Natural History Museum Greek Biotope/Wetland Centre. 917 ρρ . [5] Economou, Α Ν. , Daoulas, Ch., Psarras , Th. & Barbieri-Tseliki, R. (1994 a). Freshwater larνal fish from lake Trichonis. J. Fish ΒίοΙ. , 45, 17-35 . [6] Schutt, Η . ( 1962). Neue Susswasser Prosobranchier Griechenlands. Arch. Moll ., 91(4/6), 157-166. [7] Κουμπλή-Σοβαντζή , Λ . (1983). Μελέτες των Τραχειοφύτων στις λίμνες και γειτονικούς υγροβιότοπους της Αιτωλο ακαρνανίας. Ταξονομική, βλαστητική, φυτογεωγραφική και οικολογική έρευνα. Διδακτ. Διατριβή, Φυσικομαθηματική Σχολή, Πανεπιστ. Αθηνών, σ. 346.

[8]

Λεοντάρης, Σ . Ν . (1967). Γεωμορφολογικαί έρευναι επί της λεκάνης των Αιτωλοακαρνανικών λιμνών. Διδακτορική διατριβή, Αθήνα, Γεωλ, Χρον. Ελλην. Χωρών, 19, 541-620.

[9]

Νταουλάς, Χ. , Οικονόμου, Α, Ψαρράς, Θ ., Μπαρμπιέρι-Τσελίκη, Ρ. , Αναστασοπούλου, Κ., Κουσουρής, Θ. , Διαπούλης, Α. , Μπερταχάς, Η . , Πάκος, Β . & Γκρίτζαλης, Κ. ( 1993). Λιμνολογική, ιχθυολογική και αλιευτική διερεύνηση της λίμνης Τριχωνίδας. Τεχνική Εκθεση ΕΚΘΕ, 177 σελ.

[10]

Ψιλοβίκος, Α. , Βαβλιάκης, Ε . , Μπαλαφούτης, Χ. , Τζιμόπουλος, Χ, Συρίδης, Α., Παπαδ όπουλος, Ε ., Τσιτσόπουλος, Ι , Ψιλοβίκος, Α . , Παλικαρίδης, Χ . , Βουβαλίδης, Κ. , Μαρίνο ς, Π. , Καββάδας, Μ., Περλέρος, Β . , Αλμπανάκης, κ. , Μήτρακας, Μ., Ντότσικα, Ε. , Μπαμπαλώνας, Δ. , Δρόσος, Ε . , Κωνσταντινίδηξ, Π. , Τσακίρη, Ε . , Διαμαντή, Γ. , Βογιατζής, Β . , Ζαρφτσιάς, Μ . , Τσαχαλίδης, Σ . , Λαόπουλος, Θ. & Κοσματόπουλος, Κ. (1995). Έρευνα εκτίμησης και διαχείρησης του υδατικού δυναμικού της λεκάνης του κάτω Αχελώου για την ανάπτυξη και την περιβαλλοντική αναβάθμιση του δέλτα των λιμνοθαλασσών του και του συνόλου της περιοχής . Τεχνική Έκθεση , Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. 3 τεύχη 498,261 και 221 σελ. αντίστοιχα.

[11]

ΕΥΔΕ ΑΧΕΛΩΟΥ - ΥΠΕΧΩΔΕ (1995). Εκτροπή Αχελώου. Συνολική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, 1 τεύχος + 3 παραρτήμ.

[1 2]

Καλλέργης, Γ. , Λυκάκης. Ι , Οικονόμου-Αμίλλη , Α . , Κασπίρης, Π . , Λαμπράκης, Ν . , Ζαχαρίας, Τ. , Τηνιακός, Λ . , Ταβιτιάν, Ι , Ροντήρης, Γ. , Μελισσάρης, Π., Γραφείο ΣΙΓΜΑ Υδραυλικών και Περιβαλλοντικών Μελετών (1993). Οικολογική χω ροταξική μελέτη των χαρακτηριστικών οικοσυστημάτων λιμνών Αιτωλ/νίας. Τελική Έκθεση, Πανεπιστήμιο Πατρών, Εργαστήριο Υδρογεωλογίαξ, περίπου 300 σελ.

[13] Skoulikidis , Ν .Τ ., Bertahas, Ι & Koussouris, Τ . (1998). The environmental state of freshwater resources ίn Greece (rivers and lakes) . Environmental Geology, 36 (12), 1-17. [14] Τάφας, Τ. Ρ . (1991). Μικροχλωρίδα της λίμνης Τριχωνίδας (Αιτωλο ακαρνανία, Δυτ. Ελλάδα) . Διδ . Διατριβή, Παν. Αθηνών, 363 σελ. [15] Ρούση - Δη μητρίου , Α , Δημητρίου, Ε. & Κασπίρης, Π. (1998). Κοινωνικός χαρακτήρας αλιέων, δομή αλιευτικού στόλου και αλιευτική; παραγωγής των λιμνών Λυσιμαχία - Τριχωνίδα . Αδημοσίευτο.

[16]

Μπερταχάς, Η . , Ζαχαρίας, Ι , Κουσουρής, Θ. (2000) . Εκτίμηση της ανθρωπογενούς ρύπανσης στη λεκάνη απορροής της λίμνης Τριχωνίδας, τελική έκθεση, σελ. 66.

ΕΚΘΕ

Ινστ ιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

273

PESCA -

Λίμνη Τριχωνίδα

Στο: Ζαχαρίας, Ι. και Κουσουρής, Θ . (Εκδότες) . Δράσεις για την προστασία των ασβεστούχων βάλτων της λίμνης Τριχωνίδας. Τεχνική Έκθεση, ΕΚΘΕ / ΙΕΥ.

[17] Economou-Amilli, Α. (1979). Two new taxa of Cyclotellα Kuetz ing from 1ake Trichonis, Greece. Nova Hedwigia, 31, 467-477. [18] Economou-Amilli, Α. (1982). Studies οτι Cyclotellα trichonideα EC. - ΑΜ . (Bacillaήophyceae). Arch. Hhydrobio1. Supp1. 63, A1go1ogica1 Studies, 30, 25-34. [ 19] ](ήstίansen, J. (1980). Chrysophyceae from some Greek 1akes. Nova Hedwigia, 33, 167-194. [20] Anagnostidis, Κ., Overbeck, J. & Danie1idis, D. (1985). Oscillαtoria agαrdhii var . isothrix Skuja, from the 1akes of Amνrakia and Τήchοnίs, Greece. Α taxonomic consideration. Arch. fur Hydrob., 104 (2), 205-217. [21] Αναγνωστίδης, Κ., Οικονόμου-Αμίλη, Α. & Κουμπλή-Σοβάτζη, Λ. (1982 ). Η υδροπτέριδα ΑΖοlΙα filiculoides Lamp. , το περίφυτό της και ο συμβιώτης Anabαenα azollae Strasb . στη λίμνη Τριχωνίδα. Βοτανικά Χρονικά, 2/2,190-191 . [22] Κοιιεεοιιιίε, Τ. (1981). Environmenta1 studies of a Iarge, deep, oligotrophic 1ake (Τήchοnίs, westem Greece). M.Sc. dissertation, University of Sa1ford , Eng1and, 56 ρρ. [23] Overbeck, J., Anagnostidis, Κ. & Economou-Amilli, Α. (1982). Α 1iιnno1ogica1 surνey of three Greek 1akes: Trichonls, Lyssimachia and Amνrakia. Arch. fur Hydrobio1ogie, 95, 365-394. [24] Οικονόμου, Α., Μπαρμπιέρι, Ρ. , Νταουλάς, Χ., Ψαρράς, Θ ., Στουμπούδη, Μ . , Μπερταχάς, Η., Γιακουμή, Σ. & Πατσιάς, Α. (1999). Απειλούμενα ενδημικά είδη ψαριών του γλυκού νερού της Δυτική; Ελλάδας και Πελοποννήσου - κατανομή, αφθονία, κίνδυνοι και μέτρα προστασίας. ΕΚΘΕ (πρόγραμμα ΠΕΝΕΔ), σελ. 341 και 4 Παραρτήματα. [25] KoussoUΉs, Τ. & Fή1ίgοs, Ν. (1983). Phytop1ankton composition ίτι re1ation to envlronmenta1 factors ίη an oligotrophic 1ake, Greece. Rev. Ιτιί, Oceanogr. Med., LXXII, 55-72. [26] Koussouris, Τ. & Pugh-Thomas, Μ . (1982). Macrozoobenthic studies ίn 1ake Trichonis, westem Greece. Tha1assographica, 5 (2), 17-25. [27] Koussouris, Τ. & Diapou1is, A.C. (1982). The aquatic vegetation ofa 1arge deep and oligotrophic 1ake (lake Τήchοnίs, westem Greece). Tha1assographica, 5 (2), 33-40. [28] Κουσουρής, Θ. (1997). Για τις λίμνες, τις λιμνο θάλασσες, τα ποτάμια και τους άλλους υγρότοπους της χώρας. Στο : "Β ιώσιμη Ανάπτυξη με την Περιβαλλοντική Αγωγή" . Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αιτωλοακαρνανίας, Μεσολόγγι, σελ. 100-163 .

[29]

Κασπίρης, Π . και συν. (1998). Αλιευτική εκμετάλευση της αθερίνας στη λίμνη της Τριχωνίδας. Τελική έκθεση , Παν. Πατρών, Τμήμα Βιολογίας.

[30] Luther, Η. & Rzoska, J. (1971). Project aqua. Α source book of in1and waters proposed for conserνatlon. ΙΒΡ Handbook Νο 21, IUCN, occas. paper Νο 2, B1ackwell Sc. Pub1., Oxford, Edinburgh. [31] Γεωργιάδης, Θ ., Δημητρέλλος, Γ., Θεοχαρόπουλος, Μ., Χοχλιούρος, Σ., Βέρροιος, Γ., Λαμπαδά, Σ., Κεραμόντε, Μ. (2000). Καταγραφή της κατάσταση; των ασβεστούχων βάλτων της λίμνης Τριχωνίδας. Τελική Έκθεση, σελ. 24. Στο: Ζαχαρίας, Ι. και Κουσουρής, Θ . (Εκδότες) . Δράσεις για την προστασία των ασβεστούχων βάλτων της λίμνης Τριχωνίδας. Τεχνική Έκθεση , ΕΚΘΕ / ΙΕΥ .

[32]

Υπουργείο

Γεωργίας, Γενική Δ/ση Εγγειοβελτιωτικών Έργων

(www.minagric.

gr/greek/2.9.3 .htrn1). [33]

Οικονόμου Α.Ν ., Νταουλάς Χ., Μπαρμπιέρι-Τσελίκη Ρ., Ψαρράς Θ. & Στoυμπoύδ~ Μ.Θ . (1996). Η αλιευτική κατάσταση της λίμνης Τριχωνίδας. Πρακτικά 18 Επιστημονικού Συνεδρίου της Ελληνική; Εταιρίας Βιολογικών Επιστήμων, σελ. 143-146. Καλαμάτα, Aπρiλιoς 1996.

[34] Hadjibiros, Κ., Economidis, P.S. & Κουεεοιιτίε, Τ . (1997). The eco10gica1 condition of major Greek τίνετε and 1akes ίn re1ation to envlronmenta1 pressures. Fourth

274

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Λίμνη Τρ ιχωνίδ α

Euraqua Technical Review "Let the fish speak - The Quality of Aquatic Ecosystems as aπ Indicator for Sustainable Water Maπagement" . Koblenz, 23-24 October 1997. [35] Κοιιεεουτίε, Τ. (1978). Dominating planktonic Βοτείοτίε ίη some Ialses of westem Greece. 1st Symposium Intemational sur la Zoogeographie et Ι ' Ecologie de la Grece et des Regions Avoisinaπtes, Athenes, Avri11978 , ρρ. 135-140. [36] KoussoUΉs T.S., Bertahas, 1. & Diapoulis A.C. (1992). Background trophic state of Greek lakes. Fresenius Envir. Bull. 1,96-101 . [37] Πανταζής Α. και συν. (1999). Χωροταξικό σχέδιο Περιφέρειας Δυτ. Ελλάδας. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον, ΥΠΕΧΩΔΕ, Α' Φάση , Γ Φάση .

[38] Τζιμόπουλος,

Χ., Σπυρίδης, Α. (1996). Το υδατικό ισοζύγιο της λίμνης Τριχωνίδας . Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου με θέμα: Διαχείρηση Υδατικών Πόρων, Λάρισα 13-16 Νοεμβρίου 1996.

[39] Seasonal variation of nutήents and heavy metals ίη Phragmites austra/is of lake Ττίοίιοηίε , Greece. Joumal ofLake and Reservoir Maπagement, 12 (3), 364-370. [40] Ζαχαρίαξ, 1. (1993). Κυκλοφορία των υδάτων σε λίμνες. Εφαρμογή στη λίμνη Τριχωνίδα . Διδακτορική Διατριβή , Πανεπ. Πατρών.

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

275

PESCA -

Λίμνη Τριχωνίδα

Π Α Ρ ΑΡΤΗ Μ Α: ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΝΕ ΡΟΥ Α ΠΟ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΥΠ. ΓΕΩΡΓ1ΑΣ

(32]

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ : ΘΥΡΟΦΡΑΓΜΑ ΕΝΑΝΤΙ ΤΑΦΡΟΥ ΕΤΟΣ :

1993

Παρά μετροι

Ημερομι νία ενέργεια« δειγματολη ι ίας

Μονάδες

Μ ετρ ηθ είσα στάθ μη

Θερμο κρασία νερού Θερμοκρασία αέρα

·C ·C

Ηλική αγωγιμότητα

μmhos/cm

15.80 15.65 15,80 15,95

ρΗ Φ ερτά υλι κά

Μέση

15/2 15/3 30/4 28/5 18/6 2 1/7 28/8 29/9 26/10 26/11 21/12 15,60 15,30

15,20 15,95

7,0

9,0

16,0

21,0

24,0

25,0

22,0

20,0

10,0

11,0

8,0

13,0

20,0

30,0

25,0

26,0

24,0

20,0

10,0

11,0

340

320

3 10

310

325

470

420

7,85

8,03

8,06

7,70

7,7 1

7,64

7,53

7,95

7.45

0,3

0,2

0,5

0,3

0,6

m gl l

Χ λωρ ιόντα CΙ -

meq /l

0,1

Θε ιικά

meq l

0,9

0,6

0,7

meq / 1

3,0

2,4

3,2

m eq /l

0,0

Συν . ανιον . & κατιόν .

meq /l

4,0

3,6

4,5

Νάτριο Νσ+

meq /l

0,6

0,7

0,5

$0 4- -

Όξ. ανθρ/κά

HCO,-

Όυδ. σνθρ/κα

Μ αγνή σιο

Α σβ έστι ο

CO, - -

Mg ++

meq / l

1,0

0,7

1,0

Ca ++

meq / l

2,4

2,2

3,0

meq / l

0,0

0,5

0,6

0,4

C, S,

C,S ,

C, S,

15,0

19,4

11,1

m g/1

170

145

200

mgll

150

120

160

m gll

40 150

Υπολοιπόμ . Νάτριο

S.A . R . Κ ατηγο ρ ί α νερού Β αθμ . αλκαλlωσης Να ό μ

ίΟ a.

τιμή

Ολική

CaCO,

Παροδική

0,4

Μ όνιμ η

~ W

Α σβεστίου 11

m gl l

120

110

Μ αγνησίου ιι

m gll

·c

7,0

18,0

17,0

15,0

19,5

11,0

18,0

12,0

14,4

m g/1

13,6

10,6

10,5

11,2

10,9

11,0

9,2

11,2

11,0

111,5

111,6 108,2 109,8 117,8 99,1

96,8

103,7 101,9

106,7

ΝΙΤ Ρ1 κά ΝΟ 3 -

mgll

<0,44

<0.44

3,44

Ν ιτρώδ η ΝΟ, -

m gll

0,145

0,063

0,078

Αμμωνιακά

m gll

0,103

<0,025

1<0,025

Ο λ. φωσφό ρος Ρ

m g/1

0,026

0,013

0,016

Κάδμιο

ppb

Θερμοκρασία

Διαλ. Οξυγόνο Ο, Π οσΙτσ . κο ρεσμού

NH.t+

Υδράργυρο;

Ολ. ο ργσν . άνθρακας

276

ppb m gll

ΕΚΘΕ

Ινστιτ ούτ ο Εσωτε ρ ικών Υδάτων

PES CA -

Λίμνη Τριχωνίδα

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ : ΘΥΡ Ο ΦΡΑΓΜΑ ΕΝΑΝΤΙ ΤΑΦΡΟΥ ΕΤΟΣ:

Η με ο ο μι νία ενέονεια« δειγ ιιατοληι ίαα

1994 Μονάδες

Παρ άμετροι

14/ 1 14/2 16/3

11 /4 23/5

17/6

13/7

22/8

Μ έση

26/9 10110 29/11 5112

τιμή

16,00 16,05 16,05 ]5,90 15,70 15,60 ] 5,70 15,70

16,00 16,00

Μετρηθείσα στάθμη

Θ ε ρμ ο κρασία νερού

·C

8,0

14,0

23,0

27,0

28,0

25,0

22,0

10,0

12,0

19,2

Θερμ ο κ ρασία αέρα

·C

6,0

16,0

28,0

25,0

30,0

29 ,0

27,0

25,0

10,0

13,0

20,9

Η λ/κή αγωγιμότη τα

μmhοs/cm

335

340

330

340

330

3 15

320

3 15

310

325

330

325 ,0

7,90

7,75

8,00

7,74

8,34

8, 17

8,30

8, 16

8, 12

8,30

7,80

8,04

8,1

0,6

0 ,6

0,6

ρΗ Φ ε ρτά υλικά

mgll

Χλωρ ιόντα CΙ-

m eq /l

Θ ειικό

meq /l

0,6

0,5

me q 1I

2,8

2,0

0,0

0,4

Σύν . ανιον .& κατιον .

meq / l

4,0

3,5

Νάτριο Να +

meq /l

0,6

0,7

1,0

0,6

meq / l

2,4

2,2

meq /l

0,0

0,5

0,6

C,S,

C,S ,

504 - -

Οξ. ανθ ρ/κά

HCO,-

Ου δ. αν θρ/κα

Μαγνήσι ο

CO, - -

Mg ++

Ασβ έστιο Οε

meq l

me q l

Υπολο ιπόμ , Νάτριο

S.A . R . Κατηγορία νερού

Βαθμ . αλκαλίωσης Να σ μ

Ολική

C.CO,

15,0

20,0

mg /l

170

]40

Π α ρο δ ική /Ι

mgl!

140

120

-ο Ο-

Μ όνιμη /Ι

mgll

Ασβεστίου

mg/l

120

110

mgll

·C

16,0

11,0

13,0

17,0

14,0

9,0

]2,0

12,0

12,8

mgl1

10,6

11,8

11,1

11,3

] 1,8

12,0

11,4

]2,5

] 1,5

12,2

1],7

107, 1 106,3 104,7 116,5 113,5 1]5 ,4 109,6 107,8

99,1

113,0 113,0

Ι='

v-:I

Μαγν ησίο υ

Θερμοκρασία

Διαλ. Οξυγόνο Ο, Π ο σ/το . κο ρεσμού

Νιτρι κά ΝΟ) -

mgll

<0,44

Νιτρώδη ΝΟ, -

mgll

0,013

Αμμ ωνιακά Ν Η 4 +

mgl l

0,057

Ο λ. φω σφ όρος Ρ

mgll

<0 ,0 10

Κά δμιο

ppb

Υδράργυρος

Ολ. οργ αν . άνθ ρακα ;

ppb mgl1

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

277

109,6

PESCA - Λίμνη Τριχωνίδα

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨIΑΣ : ΘΥΡ ΟΦΡΑΓΜΑ ΕΝΑΝΤΙ ΤΑΦΡ ΟΥ ΕΤΟΣ :

Η ιιεΟΟΙΙ1 νία ενέργ εια; δειγ ματολη ι ίατ

1995

Π αράμετροι

Μονά δες

9/1

6/2

8/3

6/4

22/5

716

5/7

Μετρηθ είσα στάθ μη

Θερμ οκρασία νερού

·C

19,0

22,0

25,0

Θ ερμ οκρασία αέρα

·C

21,0

23,0

24,0

Ηλ/κή αγωγιμότητα

μmhos/cm

ρΗ Φερτά υλικά

Χλωριόντα Θειικά

350

335

330

300

320

310

323,1

8,05

7,73

7,80

8,02

7,90

8,18

8,38

8,33

8,0

0,6

m gl1 meq / l

0,5

0,6

0,3

SO, - -

me q/ l

0,4

0,5

0,4

0,5

0,4

meq 11

3,0

2,7

2,6

2,8

meq/ l

0,0

3,7

3,5

HCO,-

Όυδ. ανθ ρ/κα

CO, - -

Σύν . ανιον . & κατιόν.

meq /l

3,9

3,8

3,6

ΝάτριοΝα +

meq / !

0,7

Mg ++

m eq /l

0,8

1,1

0,3

0,6

0,2

Ca ++

meq /l

2,4

2,0

2,6

2,4

2,6

meq / l

0,0

0,6

C,S ,

C,S,

C,S ,

C,SI

C,S,

18,4

19,4

18,9

20,0

mgl1

160

155

145

150

140

mg/l

150

135

130

140

Μαγνήσιο

Ασβ έστιο

Υπολοιπόμ. Νάτριο

S.A .R . Κατηγορία νερού Βαθμ . αλκαλίωσης Ν α Ολική

'Ρ" μ

CaCO,

Π α ροδική

Μ όνψη /l

m gl1

Ασβεστίου /Ι

mg/l

120

100

130

120

130

Μαγνη σίου

m gl!

·C

18,0

7,0

10,5

11,4

m gl1

10,2

13,5

11,8

11,5

.-.:Ι

Θ ερμ οκρασία Διολ. Οξυγόνο Ο,

Π οσΙτσ . κορεσμο ύ

Νιτρικά ΝΟ 3 -

mg/l

Ν ιτρώδη Ν Ο, -

mgll

Αμμωνιακά ΝΗ4 +

m gl1

Ολ. φωσφ όρος Ρ

m gl l

Κάδμιο

ppb

Υ δράργυρο;

Ολ. οργσν. άνθρακω;

278

τιμή

16,45 16,40 16,20

Cl-

Οξ. ανθρ/κά

Μ έση

16/8

107,4 110,7 105,4 104,1 116,0

112,0

ppb m gll

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA - Λίμνη Τριχωνίδα

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ : ΘΥΡΟ ΦΡΑΓΜΑ ΕΝΑΝΤΙ ΤΑΦΡΟΥ ΕΤΟΣ :

Η ιιε ρομι νία ενέργεια« δειγ ματοληι ίαα

1996

Μ έση

14/8

19/9 22/10

3112

τιμή

Μανάδες

Μ ετρηθεί σα στάθμ η

16,00

Θερμ οκρασία νερού

10,0

9,0

13,0

17,0

26,0

27 ,0

23,0

17,0

14,5

17,4

Θ ερ μοκρασία αέρα

'c 'c

11,0

7,0

17,0

23,0

25,0

29 ,0

25,0

18,0

17,5

19,2

Η λική αγωγιμότη τα

μmh os/cm

335

365

340

310

3 15

320

328,9

8, 16

8,38

8,04

8,29

8,1

Παράμετροι

ρΗ

29/2 26/3 29/4

26 /7

6/2

8,30

8,00

8,07

7,83

8,18

mg!1

Φ ερ τά υλικά

Χλωριό ντα cι·

meq /l

0,6

0,1

0,6

0,3

0,5

Θ ειικά

meq /l

0,5

0,6

0,1

0,5

0,2

0,6

0,5

0,9

0,5

meq 1 I

2,2

2,8

2,9

2,0

2,3

2,6

2,3

2,5

meq /l

0,4

0,0

0,4

0,2

0,0

0,2

Σύν . ανιον . & κατιόν.

meq / l

3,7

3,9

3,5

3,6

3,5

3,3

3,7

3,6

Νάτριο Να +

meq /1

0,7

meq /l

1,0

0,8

0,3

0,7

0,6

1,2

1,0

0,8

meq / l

2,0

2,4

2,0

2,6

1,9

2,0

1,8

2,0

2,1

meq /l

0,0

0,6

C,SI

C,S.

C,S ,

C,S,

C,S ,

17,9

20,0

19,4

20,0

21,2

18,9

19,3

mg/l

160

140

145

140

130

150

146,1

mg!1

140

145

120

125

130

125

131, 1

15,0

100

103,9

50. - -

Οξ. ανθρ/κά

HCO, -

Ουδ . ανθ ρ/κα

Μ αγνήσιο

Α σβ έ στιο

CO, - -

Mg ++ Ca ++

Υ πολο ιπόμ , Νάτ ρ ιο

S.A . R . Κατηγο ρία νερού Β α θ μ. αλκαλΙωσης Να

...

'ο

ο,

Caco,

Ολική

Π αρο δι κή

mg!1

120

100

130

100

Μαγνησίου 11

mgl1

mg!1

99,0

96,0

91,0

98,0

92,0

94,0

Μόνιμ η

Ασβεστίου

Θερμοκρασία

Διαλ . Οξυγόνο Ο , Πσ σΠο . κο ρ εσμ σ ύ

Ν ιτρικά Ν Ο ) -

mg!1

Ν ιτρ ώδη Ν Ο,·

mgl1

Αμμωνιακά ΝΗ 4 +

mgl1

Ολ. φω σφόρος Ρ

mg!1

Κά δ μ ιο

ppb

Υ δράργυρος

Ολ. ΟΡΎαν. άνθρακας

109,0 106,0

ppb mgl1

ΕΚΘΕ - Ινστ ιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

279

43 ,9

98,2

PESCA -

Λίμνη Τριχωνίδα

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ: ΘΥΡ ΟΦΡΑΓΜΑ ΕΝΑΝΤΙ ΤΑΦΡΟΥ ΕΤΟΣ :

Ημερο μη νία ενέονεια« δειγ ματοληψίαα

1997

Παρά μετρο ι

Μονάδες

3/2

26/2 24/3 2 114

23/5

217

29/7

1/9

29/9 30/10 1112

325

335

270

330

340

330

315

310

300

305

320

330

317,5

8,2 1

8,12

8,10

8,00

8,08

7,95

7,80

7,77

8,30

8,20

8,30

8,28

8,10

meq /l

0,7

0,8

0,3

0,9

0,5

0,9

0,7

0,4

0,7

0,8

0,5

0,6

0,7

0,5

0,2

0,1

0,2

94,0

90,0

98,2

Θερ μ οκρασία νερού

·C

Θ ερμ οκρα σία αέρα

·C

Ηλ/κή αγωγιμότητα

μmhοs/cm

ρΗ

mgll

Χ λωρι όντα CΙΘειικά

meq /l

0,1

Οξ. ανθρ/κά ε οο. .

meq 11

2,5

2,6

2,2

2,7

3,2

2,8

2,4

Ονδ. ανθρ/κα

meq / l

0,2

0,0

Συν . ανιοv.& κατιόν .

meq /l

3,5

3,9

2,7

3,8

3,9

3,8

3,3

Νάτριο Να +

meq / !

0,7

0,5

0,7

Mg ++

meq /l

0,8

1,1

0,3

0,9

1,2

0,8

1,2

Ca ++

meq /l

2,0

2,1

1,9

2,2

2,0

2,3

1,4

me q / l

0,0

0,6

0,5

0,6

SO, - -

Μ αγνήσιο Ασβέστιο

CO, - -

Υπολοιπόμ . Νάτριο

S. Α . R . Κατ ηγο ρί α νερού Β α θμ . αλκαλίω ση ς Ν α Ολική

'Ρ" μ

CaCO,

Παρ οδ ική

C,S l

C,S,

C, Sl

C,S,

C, S,

C,Sl

20,0

17,9

18,5

18,4

17,9

18,4

21,2

m gll

140

160

110

155

160

155

130

m gll

135

130

110

135

160

140

120

mgll

Μ όνιμ η

~ W

Ασ βεστίο υ ιι

mgll

100

105

110

100

115

Μαγνησίου ιι

mgll

99,0

94,0

102,0

93,0

94,0

93,0

110,0

·C

Θερμο κρασία Διαλ, Οξυγόνο Ο, Πο σ/το . κορεσμού

mgll 02

Νιτρικά ΝΟ, -

mgl l

Ν ιτρώδη ΝΟ, -

m gll

Αμμωνιακά ΝΗ,+

m gll

Ολ. φωσφόρος Ρ

mgll

Κά δμι ο

ppb

Υδρά ργυρο;

Ολ.οργαν .άνθ ρακας

280

τιμή

9/ 1

Μετρηθεί σο στάθμη

Φερτ ά υ λικά

Μέση

98,0

105,0 106,0

ppb mgll

ΕΚΘ Ε -Ινστιτούτ ο Εσωτερ ικών Υδάτων

ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ:

ΛΙΜΝΗ: Λυσιμαχία

ΝΟΜΟΣ: ΑιτωVνίας ΤΕΧΝΗΤΗ

ΦΥΣΙΚΗ

Α.ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η Λυσιμαχία ή Λυσιμάχεια, ή Κονώπι, ή Αγγελοκάστρου (Υρία των αρχαίων) είναι

ρηξιγενούς/προσχωσιγενούς προ έλευσης λίμνη

κοντά

στην

Κοινότητα

Λεύκας (νομός

Αιτωλοακαρνανίας) . Βρίσκεται στην ευ ρύτερη λεκάνη απορροής του ποταμού Αχελώου, μαζί με τις λίμνες Τριχωνίδα, Α μβ ρακία και Οζερού , με τις οποίες συναποτελούσε κάποτε ενιαία λίμνη.

Καθεστώς προστασίας Μαζί με την Τριχωνίδα , η Λυσιμαχία περ ιέχεται στον εθνικό κατάλογο κω δικό

NATURA 200 0

με

GR 2310009.

Ανθρωπογενές περιβάλλον

Στην ευ ρύτερη περιοχή της λίμνης Λυσιμαχίας υπάρχουν συνολικά (απογρ αφή

1991) 59.280

κατοίκου;

οικισμοί με πλη θυσμό

[12].

Ιστορικά - λαογραφικά στοιχεία

Β. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΥΙ>ΥΤΕΡΗΣ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ Προέλευση

- Χαρακτήρας

Αν λάβουμε υπόψη ότι η μητρική λίμνη Αγρινίου σχηματίσθηκε μέσα στην ομώνυμη τάφρο,

τότε μπορούμε να δ εχθούμε ότι πρόκειται για μία τεκτονικού χαρακτήρα λίμνη . Συνεπώς και η Λυσιμαχία και οι άλλες Ακαρνανικές λίμνες πρέπει να θεωρηθούν σαν τεκτονικές . Όμως, η Λυσιμαχία απώλεσε τον τεκτονικό της χαρακτήρα, αφού μεγάλες ποσότητες φερτών υλικών από τον Αχελώο , τον χείμαρρο Ερμίτσα και τους άλλους χείμαρρου; της νότιας πλευράς

δη μιού ργησαν ένα εκτεταμένο προσχωσιγενές πεδίο γύρω και μέσα σε αυτή. Κατά συνέπεια η Λυσιμαχία διαφοροποιήθηκε σε μία κλασσική προσχωσιγενούς χαρακτήρα λίμνη, όπως μαρτυρούν οι εκτεταμένες προσχωσιγενεί; εκτάσειξ, ο ομαλός και ρηχός πυθμένας (μέχρι

και οι δελταϊκέξ αποθέσεις των χειμάρρων Ερμίτσα και Φραγκουλέϊκων. Κρίνοντας από

την έκταση του δέλτα του Ερμίτσα στη ΒΑ πλευρά, η πρόσχωση συνεχίζεται και σήμερα με ταχύ ρυθμό

[10].

κα ρστική εγκαταπτωσιγενής

Ο Ο

τεκτονική

ηφαιστειογενής

ποταμογενής Ο

Προσχωσιγενής

Χαρακτηριστικά λεκάνης

Η λεκάνη της λίμνης Λυσιμαχίας έχει έκταση 327

km" από τα οποία τα 13 ιαη' αποτελούν

την έκταση της λίμνης και τα υπόλοιπα αποτελούν τον περιλίμνιο χώρο . Ορίζεται βόρεια από

το Παναιτωλικό όρος, νότια από τις ΒΔ απολήξεις του όρους Αράκυνθου, δυτικά από τις λεκάνες του Αχελώου και των παραποτάμων του και ανατολικά από τη λεκάνη της λίμνης Τριχωνίδας . Ση μειώνεται ότι το βόρειο τμήμα της λεκάνης της Λυσιμαχίας καταλαμβάνεται

PESCA -

Λ ί μνη Λυ σ ιμαχία

σχεδόν εξ' ολοκλήρου από τη λεκάνη του ρέματος-χείμαρρου Ερμίτσα (έκταση οποία και καθορίζει το τοξοειδές σχήμα της λεκάνης της Λυmμαχίας Έκταση :

100 km' ),

[10].

253 km' [1] 327 km' [10] 246 km' [20] Δεν βρέθηκαν στοιχεία.

Ύψος υδροφόρου ορίζοντα

Άλλοι υδάτινοι πόροι στην ευρύτερη περιοχή

1. 2. 3. 4. 5.

Αχελώος Τριχωνίδ α Αμβ ρακία Βουλκαριά Οζερός

Παλαιολιμνολογία Η

λίμνη

- Βιολογική

Λυσιμαχία

είναι

εξέλιξη :

υπολειμματική

μορφή

της

αρχαίας

λίμνη ς

"Αγρινίου"

"Αιτωλοακαρνανίαι;" που κατακερματίσθηκε σαν αποτέλεσμα προσχώσεων του Αχελώου και τεκτονικών διεργασιών

([7], [8], [1 Ο]) .

Σήμερα υπάρχουν σημαντικέ ς απο θέσ εις φερτών

υλικών από τον χείμαρρο Ερμίτσα , Μέχρ ι σχετικά πρόσφατα η φυσική εξέλιξη οδηγούσε σε

ταχεία πρ όσχωση από τον Ερ μίτσα . Αν και υπάρχουν αντίθετες απόψ εις (Τιλιγάδας Ε. , Τμή μα υδ ρο λογίας

ΔΥΠ, ΥΠΕΧΩΔΕ, προσωπική επικοινωνία) έχει υποστηριχθεί ότι η πρόσχωση

αυτή αποφεύχθηκε με τα εγγειο βελτιωτικά έργα που εκτελέσθηκαν στην περιοχή και οι κίνδυνοι ελαχιστοποιήθηκαν

[10].

Γ. ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Μηνιαίες και μ έση ετήσια τιμή ηλιοφάνειας (ώρες ηλιοφάνειας ανά μήνα ή έτος)

Περίοδος

1989-1998

Θέση Αγρίνιο Τιμή

Μήνα,

Ιανουάριο;

131,7 137,1 172,0 177,0 241 ,7 326,1 340,5 312,4 239,9 195,7 112,6 94,3 2481,1

Φεβρουάριοτ; Μά ρτιοτ

Απρίλιοε Μάιοε Ιούνιος

Ιούλιοι; Αύγου στοτ

Σεπτέ μβ ριοα Οκτώβριο;

Νοέ μβ ριο;

Δεκέμβριοσ ΕΤΟΣ

Πηγη πρωτογενων δεδομένων : Καπνικός Οργανισμός Αγρινίου

ΕπεξεργασΙα:

282

[191

ΕΚΘ Ε

Ινστιτο ύτο Εσωτερικών Υδ άτων

PESCA -

Λίμνη Λυσι μαχία

Ένταση ανέμου (ετήσια κατανομή) Σταθμός Αγρινίου Ι περίοδος

1956-1997

% ΑΠ ΝΟΙΑ ( Ο beauf.)

% Α ΣΘ ΕΝΕ ΙΣ

(1-3 beauf.)

% Μ ΕΤΡΙΟΙ (4-5 beauf.)

% ΙΣΧΥΡΟΙ (>6 beauf.)

48,968

42,678

7,749

0,60 5

Πηγll ποωΤΟΥ ενων δεδο αενων : ΕΜ Ύ

Ετήσια κατανομή κατεύθυνσης ανέμου Σταθμός Αγρ ινίου Ι περίοδος % Α

0;0 Ν

8,840

6,759

010

0/0

8,200

6,538

1956-1997

% ΒΔ

% ΒΑ

%ΝΔ

%ΝΑ

ΑΠ ΝΟΙΑ

5,383

3, 192

6,066

6,054

48,968

"ηΧΏ πρωΤΟΥενων δεδο μένων: ΕΜΥ

Μην ιαία κατανομή κατεύθυνση ς ανέμου Σταθμός Αγρινίου Ι περίοδος

1956-1997

Μήνε ς

%Α

% Ν

%Δ

% Β

% ΒΔ

% ΒΑ

% ΝΔ

%ΝΑ

ΑΠΝΟΙΑ

[ αν.

12,053 14,606 14,090 8,880 5,39 1 3,405 2,948 3,538 6,668 11,021 11,892 11,842

5,233 6,673 6,253 8,445 8,296 9,070 7,205 6,535 5,393 6, 182 6,042 5,557

4,272 5,507 6,965 9,401 12,223 11,703 13,177 10,547 11,146 5,861 3,953 3,369

7,616 6,469 6,199 5,300 5,929 7,413 8,976 7,973 6,366 5,50 5 4,567 6,035

3,858 4,115 5,174 5,457 6,746 7,704 7,971 6,978 5,639 3,857 3,763 3,109

6,545 5,0 19 3,990 2,234 1,496 1,646 0,961 1,234 2,178 4, 149 3,919 4,886

2, 152 3,080 5,476 8,556 9,94 1 10,695 8,813 9,304 7,459 3,470 1,463 2,005

7,539 9,811 8,194 6,801 4,606 2,520 2,398 2,867 4,099 8,10 1 8,007 7,8 11

50,732 44,720 43 ,659 44,926 45 ,372 45 ,844 47,55 1 51,024 51,052 51,854 56,394 55,386

Φ εβ . Μ αρ . Απρ. Μ αΙ Ι ο υν,

Ι ο υλ, Α υγ.

Σ επ. Ο κτ,

Νοε. Δ ε κ.

ΠΠΥΠ πρ ωΤΟΥενων δεδο αενων: ΕΜΎ

Διαχρ ονική εξέλιξη του μ έσου ετή σιου ύψους βροχής Βροχομετρικά δ εδομένα ΕΜΥ σταθμού Αγρινίου ΠΕΡΙΟΔΟΣ

ΕΚΘΕ

ΤΙΜΗ

(mm)

1947-56

923,1

1957-66

1066,5

1967-76

835,6

1977-86

972,9

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

283

PESCA -

Λ ίμνη Λ υσιμαχία

Βροχομετρικά δεδομένα ΕΜν σταθμού Αγρινίου ΠΕΡΙΟΔΟΣ

TIMH(mm) ι

1987-96

755,5

1947-96

910 ,7

ι Οι υπολογισμοί έΥιναν από την ομάδα έρευνας και στηρίχθηκαν σε μηνιαίες τιμ ές δεδο μένω ν που αποκτήθηκαν από την

EMV.

Η επεξεργασία των

δεδο μένω ν έγινε μ ε την υπό θεση ότ ι στου ς μήν ες πο υ δεν αναγραφόταν

κάποι α τιμή η βροχόπτωση ήταν μη δενική.

Βροχομετρικά δεδομένα Αγρινίου του Καπνικού Οργανισμού

TIMH (mm )

ΠΕΡΙΟΔΟΣ

1989-1998

845,9

ι Πηγή αναφο ράς: 119J

Μέση μηνιαία κατανομή ύψους βροχής

(mm)

σε διαφορετικέςχρονικές περιόδους

Θ έση: Αγρίνιο

Περίοδος

Πηγή πρωτογενών δεδομένων Επεξεργασία/Αναφορά

1962-1981

1987-96

1989-1998

ΕΜν

ΕΜΥ

Καπνικότ Οργανισμός

[10]

[Παρούσα

(19)

μελέτη] Ζ

Μήνα;

Ιανουάριο;

134,8 125,2 85,1 54,4 49,0 23,5 16,4 14,3 51,4 118,7 167,9 173,4

Φεβρουάριοτ; Μάρτιοα

Αποίλιος Μάιος Ιούνιο;

Ιούλιο; Αύγουστοα

Σεπτέμβριος

Ο κτώβ ριο; Νοέ μβριο; Δεκέμβριο;

65,1 70,6 54,8 71,5 41,8 15,0 13,1 22,1 34,3 84,8 156,1 126,3

68, 1 81,5 57,7 74,3 28,2 15,2 21,8 24,8 43,7 81,3 174,9 174,3

ι Πιθανώς, κατά η επεξεργασία των δεδομένων περ ιλήφθηκαν μόνον οι μήνες στους οπο ίους τα πρ ωτογ ενή δεδο μένα της ΕΜν έδ ιναν κάποια τιμή βροχόπτωσης.

Ζ Κατά την επεξεργασία των δεδομένων, στους μήνες που δεν αναγραφ όταν κάποια τιμή βροχόπτωσης δόθ η κε η μη δενική τιμή.

Δ. νΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Η Λυσιμαχία από τα ανατολικά δέχεται τις υπερχειλίσει; της λίμνης Τριχωνίδας μέσω ενός καναλιού (τάφρος «Αλάμπεη») μήκους βοήθεια

284

θυροφράγματοξ),

καθ ώς

2,8 krn

και

τι;

(του οποίου η απο ρροή ελέγχεται με τη απο ρροές

του

ρέματος

Ερ μίτσα

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

στα

ΛΙμνη Λυσιμαχία

PESCA -

β ορειοανατολικά, που είναι σημαντικές μόνο κατά το χειμώνα. Άξιο αναφοράς είναι και το

ρέμα Πίτσο βος ή κοινώς Κατουρλής που μέχρι πρόσφατα μετέφερε τα απόβλητα του Αγρ ινίου , μολύνοντας τα νερά στα βόρεια της λίμνης (ήδη άρχισε να λειτουργεί βιολογικός καθαρ ισμός και διάθεση των επεξεργασμένων λυμάτων στον Αχελώο) . Η στάθμη της λίμνης

είναι σήμερα ρυθ μιζόμενη μέσω έργου στην είσοδο της σήραγγας Λυ σιμαχίας

[5].

Απώλειες νερού η Λυσιμαχία έχει:

Μ έσω ρυθμιστικού τεχνικού έργου εισόδου στην κεφαλή της σήραγγας Λυσιμαχίας

στα νοτιοδυτικά, προς δύο αρδευτικές διώρυγες. Τη διώρυγα Δ20 που τροφοδοτεί τις καλλιεργήσιμα; εκτάσεις του Δήμου Οινιάδων και τη διώρυγα Δ28 που αρδεύει τις

καλλιέργειες του Μεσολογγίου (συνολική αρδευόμενη έκταση

[25].

Παλαιότερα

μέρος

των

υδάτων

της

Λυσιμαχείας

λιμνο θάλασσα του Αιτωλικού, πλην όμως το έργο αυτό

200000

στρ εμ. ) .[IΟ] ,

κατέληγε

προς

τη

εγκαταλείφθηκε λόγω

παρ ενεργειών στον αλιευτικό πλούτο και γενικότερα στο βιότοπο της λιμνοθάλασσας

[10]. Η σήραγγα Λυσιμαχίας, μήκους 6450 m και παροχετευτικής ικανότητας 45·77 m' /sec, έχει σαν κύριο σκοπό τη διατήρηση της στάθμης της λίμνης σε υψόμετρο μεταξύ +12,5 m και +14,5 m. Προς

τον

Αχελώο,

μέσω

της

τάφρου

Δίμηκου

στα

β ορειοδυτικά της λίμνης,

παροχευτικότητας 50 m'lsec. Σε απόσταση 1350 m πριν από την εκβολή της τάφρου αυτής στον Αχελώο υπάρχει ρυθ μιστικό έργο με το οποίο η ροή μπο ρεί να γίνεται εναλλάξ αμφίδρομη , αλλά το έργο αυτό έχει αδρανοποιηθεί

[1Ο].

Προς αρδεύσιμες εκτάσεις της περιοχής Κλεισορεμμάτων, έκτασης

10000

στρεμ. Η

αποχέτευση γίνεται στη λίμνη.

Φυσική είσο δος νερού ΟΝΟΜΑ

ΜΑ

ΤΟΠΟ ΘΕΣΙΑ

ΜΗ Κ ΟΣ

Ιkιn)

ΕΚΤΑΣ Η ΛΕΚΑΝ ΗΣ

ΑΠΟΡΡΟΗΣ (kιn')

ΑΠ Ο Ρ ΡΟΗ

(m'l έτοα)

ΧΕ Ι ΜΑΡΡ ΟΙ

1 2

Ερ μίτσα

βορειο ανατολικά

30,0

100,02

46719342

Κατουρλή ς

βόρε ια

Κολοσ6ρτης

βόρεια

10,0 8,0

16,25 8,72

Λυκόρρεμα

νότια

5 6

Παλιά Β ρύ ση

νότια

Κλεισό ρρ εμα

νότια

5,5 12,0 9,5

5,15 29,02 16,32

7590375 3258490 2405565

Φραγκουλέϊκων

νοτιοανατολικά

16266290 7623072

lliwJ: (10) Φ υσική έξοδ ος νερού

AJA

ΟΝΟΜΑ

ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ

Σήραγγα Λυσιμαχίας

νοτιοδυτικά

Τάφρος Δίμηκου

βορειοδυτικά

Αρδεύσιμες εκτάσεις

Π!rt!J:

ΠΑΡΟΧΗ

m'lsec

15,46

16,4

[1ΟΙ

ι Δεδομένα από μία μόνο μέτρηση στις 41711995 ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερ ικών Υδάτων

285

PESCA -

Λίμνη Λυσιμαχία

Όγκος νερού (m

3x10')

53 [13] 57 [10]

Χρόνος ανανέωσης:

13 φορ ές/έτος [1Ο] Δεν βρέθηκαν στοιχεία.

Μέση ετήσια απορροή

Υδρολογικό ισοζύγιο

Η λίμνη Λυσιμαχία αποτελεί τον δεύτερο φυσικό ταμιευτήρα νερού της περιοχή; μετά τη λίμνη Τριχωνίδα. Σε αντίθεση με την Τριχωνίδα, η Λυσιμαχία επηρεάζεται ουσιαστικά από το χειμαρικό σύστημα της λεκάνης απορροής της, ως προς την τροφοδοσία της τόσο με νερό όσο και με φερτά υλικά. Με βάση την εκτίμηση ότι ο εισρέον όγκος από απορρο ές του

υδρογραφικού δικτύου και των παραλίμνιων εκτάσεων είναι περίπου

και ότι ο όγκος νερού της λίμνης είναι 57 χ 10'

154

1ο' m3

ετησίως,

m' , προκύπτει ότι το νερό της λίμνης

ανανεώνεται τρ εις φορές το χρόνο ετησίως. Αν λάβουμε υπόψη και τον διερχόμενο όγκο

νερ ού από την Τριχωνίδα, η ανανέωση είναι περισσότερο από κάθε

ημέρες).

Οι

φορές το χρόνο (σχεδόν

βασικές υδατικές τροφοδοτήσεις και αναπληρώσεις νερ ών της

Λυσιμαχίας μπορούν να συνοψιστούν στις παρακάτω φυσικές και τεχνητές διεργασίες: Εισρέοντας όγκος

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ

νερού σε

1. Απορρ οές υδρογραφικού δικτύου

καλύπτονται από τη λίμνη

νερού σε

20 .217.600 569.048.407 160.500.832 11.248.900

5. Δ ιαφυγή νερού μ έσω σήραγγας Λυσιμ αχΙας 6. Διαφυγή νερού μέσω της τάφρου Διμήκου 7. Εξάτμ ιση

8. Εισρο ές από την ενωτική τάφρο με την Τριχωνίδα ΣΥΝΟΛΟ:

II!rtJi:

Εκρέοντας όγκος

83.863.134 12.144.600 70.431.206

2. Άμεση βρ οχόπτωση επί της λίμνης 3. Άμεση απ ορροή παραλίμνιων εκτάσεων 4. Αρδευτικέ; ανάγκα; που

[10].

594.576.800 761.015.740

761.015.739

(Ι Ο]

Από τον πίνα κα εξάγεται το συμπ έρασμα ότι (αφ αιρου μέν ων των τοπικών αρδ ευτικών αναγ κώ ν και τη ς εξάτμισης), στη Λυσιμαχία υπάρχει ένα διαθέσιμο υδατικό δυναμικό της

τάξης των 729 .549 .240 m

το οποίο καθ ' όλη τη διάρκεια του έτους και λόγω της ρύθμισης

που γίνεται στη λίμνη, διαφεύγει προς τη σήραγγα Λυσιμαχίας Διμήκου

(22 %).

(78 %)

και προς την τάφρο

Από την όλη υδρολογική εικόνα, και το γεγονός ότι από τη Λυσιμαχία

παροχετεύονται 594 χ 10'

m' νερού της Τριχωνίδας ετησίως, προκύπτει ότι η Λυσιμαχία έχει

μετατραπεί σε ένα κομβικό υδρολογικό σύστημα. Ο υψηλός ρυθμός ανανέωσης του νερού σώ ζει τη λίμνη από τη ρύπανση και τον ευτρ οφ ισμό

[10].

Ε. ΜΟΡΦΟΜΕΤΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Η Λυσιμαχία έχει σχήμα ελλειψοειδές με προσανατολισμό ΒΔ-ΝΑ. Ο μεγάλος άξονας της έλλειψης είναι

286

6,2 km

και ο μικρός άξονας κυμαίνεται μεταξύ

ΕΚΘΕ

1,5 και 3,0 km.

Ινστιτούτο Ε σωτερικών Υδάτων

PESCA -

Έκταση

(ha

13,6 km2• [1] 13,0 Ιαη'ο [10], [20]

km):

Μέγιστο βάθος

(m): 9 m. [4].

Το

1990

το μέγιστο βάθος μειώθηκε στα

ξηρασίας . Μέσο βάθος

7 m,

λόγω της

[5]

3,9 m [13]

(m):

Στάθμη επιφάνειας νερού

μέγιστη

(m):

ελάχιστη μέγ . μήκος

Διαστάσεις:

Λίμνη Λυσιμ αχία

μέγ, μήκος

14,5 m [10] 12,5 m [10]

6.25 km, μέγ . πλάτος 2.85 km , περίμετρος 17 km [4] 6.2 km , μέγ. πλάτος 1,5-3 km, περίμετρος 22 km [10]

ΣΤ. ΓΕΩΛΟΓΙΚΆ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Είδος ακτών

Οι ακτές της λίμνης εμφανίζονται γενικά ομαλές και γραμμικές με εξαίρεση της δελταϊκές ακτές

του

χειμάρρου

Ερμίτσα.

Οι

περιλίμνιες

εκτάσεις

είναι

ομαλές,

πεδινές

και

προσχωσιγενείξ με αναμεμειγμένο υλικό άμμου και αργιλοϊλύος. Στην περιλίμνια ζώνη υπάρχουν εκτεταμένες ζώνες καλαμώνων που πλημμυρίζουν εποχιακά . Οι καλαμώνες αυτοί

καθιστούν αδιάβατες και μη προσπελάσιμες τις ακτές της Λυσιμαχίαξ, ιδιαίτερα κατά την καλοκαιρινή περίοδο. Το πλάτος της ζώνης των καλαμώνων στις ανατολικές και δυτικές περιοχές μπορεί να φθάσει τα

500 m.

Όσο αφορά τον πυθμένα, οι κλίσεις είναι μικρές, όπως

συμβαίνει στις προσχωσιγενείς λίμνες. Οι κλίσεις είναι μεγαλύτερες στην ανατολική πλευρά

(0,8-1,0 %),

όπου και το βάθος είναι μεγαλύτερο. Στη δυτική και ρηχότερη πλευρά οι κλίσεις

είναι μικρότερες

(0,2-0,3 %). [10].

Μορφολογία πυθμένα Δεν βρέθηκαν στοιχεία.

Πετρώματα υδρολογικής λεκάνης

Τα πετρώματα είναι κυρίως ασβεστολιθικά. Στην ευρύτερη περιοχή της λεκάνης, και γενικότερα στις λεκάνες των λιμνών της κοιλάδας του Αχελώου, συναντιόνται οι τεκτονικές ζώνες Ωλονού-Πίνδου, Γαβρόβου και Ιονίου . Νότια και νοτιοδυτικά των λιμνών Λυσιμαχίας,

Αμβρακίας και Οζερού εκτείνονται τριαδικά ιζήματα που αποτελούνται από δολομίτες, ασβεστόλιθ ους και γύψο . Επίσης, χαρακτηριστική είναι η παρουσία των τριτογενών ιζημάτων που αντιπροσωπεύονται από τους ηωκαινικούς ασβεστόλιθους, τις πλειοκαινικές μάργες και

το μαργαϊκοψαμμιτικό κροκαλοπαγές . Το μαργαϊκοψαμμιτικό κροκαλοπαγές αποτελείται

κυρίως από ασβεστολιθικά; κροκάλες και η μεγαλύτερη ανάπτυξή του παρατηρείται δυτικά της Κλεισούρας, εφαπτόμενο του φλύσχη και ανατολικά της λιμνοθάλασσας του Αιτωλικού. Οι

τεταρτογενείς

αποθέσεις

αντιπροσωπεύονται

από

ψαμμιτοαργιλικό

κροκαλοπαγές

(Διλού βιο) και αλλούβιες αποθέσεις (Αλλούβιο) . Το διλουβιακό κροκαλοπαγές αποτελείται από κερατολιθικές κροκάλες ή από κροκάλεξ φλύσχη και συναντιέται ανάμεσα στις περιοχές Αγγελόκαστρο και τα Σταμνά της λεκάνης της Λυσιμαχίας. Οι λιμναίες και λιμνοθαλάσσιες

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

287

PESCA -

Λίμνη Λυσιμαχία

αποθέσεις αποτελούνται από αργίλους διαφόρων χρωμάτων, λεπτόκοκκου; και σπανιότερα χονδρόκοκκου; άμμους και αργιλική ιλύ που περιέχει σε λεπτά στρώματα τύ ρφη . Οι ποτάμιες αποθέσεις καλύπτουν μεγαλύτερη έκταση και οφείλονται κύρια στις αποθέσεις του Αχελώου ποταμού . Αποτελούνται από κροκάλες, άμμους και λάσπη που προέρχονται από τη διάβ ρωση της γύ ρω περιοχής . Εκτός από τις αποθ έσεις αυτές, υπάρχουν και τοmκές αποθέσεις που

προκύπτουν από την αποσάθρωση των πετρωμάτων και τη μεταφορά των υλικών από μικρές ρο ές νερού. Πρέπει να αναφερθούν και οι σύγχρονες αποθέσεις των χειμάρρων που εκβάλλουν στη Λυσιμαχία. Από τη γεωμορφογένεση της περιοχής, τη μορφή των πυθμένων

των λιμνών, το βάθος αυτών και τον τρόπο απόθεσης των διαφόρων ιζημάτων αποδείχθηκε το μεγάλο πάχος των προσχώσεων, ιδιαίτερα στον πυθμένα της λίμνης

Ζ. Φ ΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

[7], [8].

ΠΟΙΟΤΗΤΑ Ν ΕΡΟΥ

Φυ σ ικοχη μ ικά δ εδ ο μένα νερ ού

Η Λυσιμαχία είναι μία θερμή μονομικτική λίμνη. Από χημική άποψη χαρακτηρίζεται σαν

« ανθ ρακικού

τύπου»

HCO,>Cl>SO,.

λίμνη ,

με

ακολουθία

κατιόντων

Ca>Mg>Na και ανιόντων [20] δίνονται σε παρ άρτη μα) . Τα νερά [23]), με καλή οξυγόνωση και κανονικές

(σχετικά δεδομένα του Υπ. Γεωργίας

είναι διττανθρακικά, μαλακά (σύμφωνα με το

συγκεντρ ώσεις σε οργανικό άνθρακα, νιτρικά, αμμώνιο , φωσφορικά και φ ερτές ύλες . Κάποτε

η λίμνη ήταν ολιγοτροφική . φυτοπλαγκτού

την

Το επίπεδο των θρεπτικών, αλλά και οι συγκεντρώσεις

κατατάσσουν,

σήμερα,

στις

μεσοτρο φικές

λίμνες

με περιοριστικό

παράγοντα τα φωσφορικά. Η συγκέντρωση νιτρικών παρουσιάζεται αυξημένη στην περιοχή της τάφρου Διμήκου (ένδειξη ρύπανσης), αλλά είναι χαμηλή και φυσιολογική στις θέσεις

επικοινωνίας με τη λίμνη Τριχωνίδα (τάφρος Αλάμπεη) . Ο χείμαρρος Κατουρλής, περνώντας από το Αγρίνιο , αποχετεύει τα λύματα της πόλης, και συ μβάλλει στον εμπλουτισμό της

λίμνης με φωσφορικά, νιτρικά και νιτρώδη . Από τις χρονοσειρές υδατοποιότητας που δ ιαθέτει το Υπ. Γεωργίας

[20]

απουσιάζουν πρόσφατες αναλύσεις θρεπτικών αλάτων. Όμως,

η δ ιαχρ ονική αύξηση της συγκέντρωση; χλω ρίου στη λίμνη είναι ένδειξη της αύξησης της ρύπανσης της λίμνης λόγω των εισροών αστικών λυ μάτων. Η κατάσταση αυτή φαίνεται ότι

θα αλλάξει προς το καλύτερο, καθώς σύντομα θα λειτουργήσει ο βιολογικός καθαρισμός της πόλης του Αγρινίου . Παρόλα αυτά, τα νερά της λίμνης έχουν κριθεί κατάλληλα για άρδευση και πότισμα ζώ ων

Παράμετρ οι

Αγωγ. (μS/cm) ρΗ

Total Alc. (mg!l) SO, (mg!l) CΙ

(mg!l )

Total Ρ (mg!l)

288

Μέση τιμή

Μέγιστη τιμή

343,00 8,10 207,40 73,92 23,43 0,023

460,00 8,70 250,10 77,76 39,405

15,20

Ν/ Ρ Π!Wi:

[16].

[13]

Ε ΚΘ Ε

Ινστιτούτο Ε σωτερικών Υ δ άτων

PESCA -

Παράμετροι

Λί μνη Λυσι μαχία

Ελάχιστη τιμή

Μέγιστη τιμή

Τυπική τιμή

310,00 7,10 30,00 3,50 8,60 0,010 0,001 1,00 0,0 19 150,00 14,00 5,00 45,00 175,00

510,00 8,40 150,00 28,00 13,20 0,13 0,044 1,90 0,062 210 ,00 18,00 44, 00 160,00 230 ,00

400,00 7,80 100,00 18,00

Αγωγ. (μ5/cm) ρΗ

50, (mgll) Cl (mgll) DO (mgll) Total Ρ (mgll) Ν-ΝΟ, (mgll) Ν-Ν Ο, (mgll) Ν-ΝΗ, (mgll) HCO, (mgll) Na (mgl l) Mg (mgll) Ca (mgll) Ha (mgl l Ca)

0,03 0,02 1,50 0,025 180,00 16,00 25,00 100,00 200,00

!.!!rm: [1]

Παράμετροι Αγωγιμ , (μ5/cm) ρΗ

CI (meq/I) 50, (meq/I) HCO, (meq /I) Na + Κ (meq/I) Ca (meq /I) Mg (meq/I) ΝΟ, (mgll) ΝΟ, (mgll) Ν Η, (mgll) Total Ρ (mgll)

. [10]. !.!!rm:

Ελάχιστη τιμή

240 6,4 0,2 0, 1 2,0 0,3 0,7 0,3 <0,44 <0,004 <0,025 <0,01

Μέγιστη τιμή

510 8,3 1,0 1,3 3,7 1,0 3,4 1,9 20,91 0,582 0,774 0,5

Μέση τιμή

350 7,6 0,5 0,5 2,8 0,6 2,5 0,7 4,05 0,133 0,15 0,06

Πρωτογενή δεδομενα Υπ. Γεωργιας και Υγ είας-Πρόνοιας για την π ερίοδο

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

1980-88

289

PESCA -

Λ ί μνη Λυσιμαχία

Βάθος

Παράμ ετροι

T OC

1 2 3 4 5 6 Ο

mg O/lt

Δίσκος

1 2 3 4 5 6 Ο

( μS/cm)

1 2 3 4 5 Ο

ρΗ

1 2 3 4 5 Ο

Αλκαλικότητα (ΡΑ)

29/3178 1/8178 14/9/81 15.5 15.3 13,8 13,3 13,2 13,2 13,0

26,4 26,2 26,2 26,1 25,8 21,8

11,2 10,5

17,2 8,2 8,1 7,4 2,6 1,4

9,7

0.6

Secchi (m)

Αγωγιμότητα

Ηιιεοοιιπνία

1 2 3 4 5

24,5 24,5 24,2 24,1 23,1 21,9 21,0

16/10179 2 1,7 2 1,6 2 1,2 20,0 18,8 18,5 18,3 8,6 8,3 8,7 8,0 6,7 6,0 5,5

0.75

2.5

350 345 350 345 358 390

315 312 315 330 348 352

8,5 8,3 8,3 8,2 8,2 7,3

8,1 7,9 7,8 7,7 7,7 7,7

0,30 0,40

0,5 0,3 0,2 0,2 0,0 0,0

0,30 0,50 0,25 0,00

1.8

!I!wl: [1 4)

290

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερ ικών Υδάτων

PESCA -

Β άθος

Πα ρά μετ ρο ι

Αλκαλικότητα (ΤΑ)

1 2 3 4 5 Ο

Ca+2 (mgl1t)

1 2 3 4 5 Ο

80 4-2(mgl1t)

1 2 3 4 5 Ο

Σκληρότητα

(OdH)

1 2 3 4 5

Λίμνη Λυσιμαχία

Η με ρομηνία

29/3178

118178

2,9 2,9 3,2 3,2 3,0 3,6

1419/81

16/10179

3,5 3,5 3,5 3,8 3,6 4,0 45 38 36 32 35 44 81 75 75 78 78 72 10,0 9,0 8,0 9,0 8,0 8,0

!!Jrol: [14]

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

291

PESCA -

Π αράμ.

Λίμνη Λυσ ιμαχία

Β άθ ος Ο

Total Ρ Pllt)

(μg

1 2 3 4 5 6 Ο

ΡΟ,·Ρ (μg

P/lt)

1 2 3 4 5 6

Ημερομηνία

29/3/78 84 86 86 85 95 95 90 57 57 58 55 63 65 58

NHJ-N (μg Ν/Η)

ΝΟ,·Ν (μg Ν/Η)

!l!rΩi:

292

1 2 3 4 5 6

16/10/79 40 39 41

ψ-

$'< ::1.

ψ-

::1. b ~

ο;:>

ω 'ω

~ μ ~

::Ξ

5 5 6 6 6 6 5

ΝΟ,-Ν

90 114 143

Β άθο ς

1 2 3 4 5 6

43 42 42 20 17 17 23 20 20 20 62 81 62

1 2 3 4 5 6

Παράμ.

SiO,-Si

1 2 3 4 5 6 Ο

Chlor. (mglmJ )

2 3 4 5 6

Η με ο ο ιιηνί α

29/3/78 403 360 346 566 350 298 280 1979 1897 2083 2076 2034 2048 2089

16/10/79 96 86 103 183 327 367 371 1587 1707 1913 2931 2200 3153 3023 2,5 2,5 5,8 24,7 30,9 24,7 18,5

8 9 9 10 11 11

(t4)

ΕΚΘΕ - Ινστιτο ύτο Εσωτερ ικών Υδάτων

PESCA -

Λίμνη Λυσιμαχία

Φυσικοχημικά δ εδομένα πυθμένα Δεν βρέθηκαν στοιχεία . Φυσικοχημικά δεδομένα εισροών-εκροών

ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΟΙ

ΛΥΣΙΜΑΧΙΑ

ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ

ΘΕΣΗ ΔΙΜΗΚΟΣ

ΘΕΣΗ ΣΉΡΑΓΓΑ

440 7,0 7,40 0,115 < 0,025 0,026

420 7,9 3,61 0,049 0,025 0,010

210 180 30 175 35 10,6 (l2°C)

205 165 40 155 50 10,0 (l2°C)

0,6 0,4 3,6 0,4 0,7 3,5 5,0

0,5 0,7 3,3 0,4 1,0 3,1 3,1

ΗΛ . ΑΓΩΓ.(μmbο ~cm) ρΗ

ΝΟ ;

(ppm) ΝΟ; (ppm) ΝΗ: (ppm) ΡΟ,·' (ppm) ΣΚΛΗΡΟΤ.

(ppm CaCO,)

ΟΛ ΙΚ Η ΠΑΡΟΔΙ ΚΗ ΜΟΝΙΜ Η

Ca Μι;

DO ΙΟΝΤΑ (χιλιοστοϊδύναμα/Ιι) α

SO; ' HCO; Na+ Mg++ Ca++

Ca++/ Mg++ llirt!ι :

11 61

(δ εδομ ένα από Υπ. Γεωργ ϊαξ, εδ αφ οϋδ ρολογ ικό εργ αστή ριο, Φ εβ .

Η. ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ

1984)

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Φυτοπλαγκτόν

Σύσταση ειδών και σχετική αφθονία του φυτοπλαγκτού στη λίμνη Λυσιμαχία Φυτοπλαγκτονικά είδη Dinob ιyon

divergens IMHOF Dinobιyon sociale EHRENBERG UI'oglena νοlνοχ EHRENBERG Mallomonas spp. Ceratium hirundinella (O.F. MULLER) S CHRANΚ s.!. Oscillatoria cf. agardhii var. isothrΊX SKUJA Euglena spp. Νοι detectable filamentous Conjugatae (Mougeotίa sp.?) ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

29/3/78 16/10179 14/9/81 ++ ++

++++

+++

++ +++

++++ +

++-

+++

++ 293

PESCA -

Λίμνη Λυσι μαχία

Σύσταση ειδών και σχετική αφθονία του φυτοπλαγκτού στη λίμνη Λυσιμαχία ι Φυτοπλαγκτονικά είδη

29/3178 16/ 10179 14/9/81

Scelledesmlls sp. DictyophacrillIllpulchellum WOOD Melosira graιzulata (ENG) RALFS Nitzschia acicularis (KUTZ.) W. SM. SYlledra ac lts var. radialls (KUTZ.) HUST .

+ +

+++

Π!rtn:

[14] ι Δείκτες αφθονίας: σπάνιο, + περιστασιακό, ++ συχνό, +++ πολύ συχνό, ++++ άφθονο ) :

Σ ύσταση

ειδών

φ υτοπ λα γκτο ύ στ η λ ί μ ν η Λ υσιμα χί α

8 A CIL L ARIOPHY TA Melosira grallulata var. allgustissinza Mu11. CJIclotella trichollidea Ec.-Am . HJIalodiscus ? SJIlledra ullla (ΝίΙΖ.) Ehr . S. undulata Bail. S. capitata Ehr. S delicatissima νετ, allgu stissim a ? Grun. Coccolleis p lacelltula Ehr. Diplolleis ellip tica ? (ΚυιΖ.) Cl. Navicula tripullctαta (o.F.MuII.) Bory CJImbella tum idula ? Grun. ex A.S. C. helvetica ? Kutz . illtricatum var. lUllata ? GonιphOllelll a Gennain

CYANOPH YT A Oscillatoria iOllica Skuja Ο. telluis Ag. Oscillatoria sp. CHLORO PHYTA Pediastrum simplex (Meyen) Lemm. Oocystis sp. CHRYSO PHYTA Dillobιyoll bavaricum Imhof D. divergells ? Imhof

n!1Y!l: [12]

Σύσταση ειδ ών φυτοπλαγκτού στη λίμνη Λυσιμαχία

Ac/zallthes lillearis A llιphora sp. Anιp/zora ovalis var. pediculus Bacillaria paradoxa CaιllpJIlodiscus

lIoricus

COCC01l0iS p lacelltula Cyclotella ocellata Cyclotella comta Cynzbella lanceolata Diatoma vulgare var. productum

294

DIATOMS Fragilaria crotollellsis Fragi laria virescells Gomphollema olivaceum Gomphollema velltricos um GJIrosigma acumillatum var. curtum Navicula sp. Navic ula bacillum Nitzs chia obtusa Nitzschia palea Nitzschia recta

ΕΚΘΕ

Nitzsch ia sigmoidea Nitzschia stagnorum Nitzschia sp . Rhoicosph ellia curvata SYlledra acus

νετ.

radia lls

SJIlledra ullla SYlledra sp. Thallasiossira jluviatilis Tintinn opsis lacustris Tindinllidiunzjluviatile

Ιν στιτο ύτο Εσωτερ ικών Υ δάτ ων

PESCA -

Λίμνη Λυσιμαχία

Σύσταση ειδών φυτοπλαγκτού στη λίμνη Λυσιμαχία

CγllιbeΙΙα αfJιnis

Tintinnidium f/uviαtίle !1nΊ.J1:

CILIOPHORA Ι Tintinnopsis lαcustris f reticulαta

[22]

Ζω οπλαγκτόν

Από δεδομένα για την ο μάδα τροχοζώων του μικροζωοπλαγκτού, που είναι δ ιαθέσιμα από μία μόνο έρ ευνα (Μάρτιος

(80

1975), πρ οκύπτει

ότι το κυρίαρχο είδος είναι το Ροlγαrthrα triglα

άτο μα/lt). Ακολουθούν σε αφ θονία τα Kerαtellα cochleαris

IOllgisetα

(32

άτομαllt)

και

Ploesomα

trullcαtum .

Από

(48

άτομα/Ιι), Triαrthrα

τις

υπόλοιπες

μικροζωοπλαγκτού, σημαντική συ μμετοχή είχαν τα βλεφαριδωτά πρωτόζωα lαcustris και Tindinnidiumf/uviαtile

ομάδες

Tintillnopsis

[6].

Β ενθικοί οργανισμοί. Από έρευνα που έγινε στους μακρ οασπόνδυλους βενθικούς οργανισμού; της λίμνης το

βρέθηκε ότι οι ολιγόχαιτοι καταλάμβαναν το

63,3 % της

1990

βενθικής πανίδας με κυ ριότερα είδη

τα Lilllnodrίlus

Iioffmeisteri (24,3 % αφθονία), PotαmothrΊX prespαensis (2 1,6 % αφθονία) και (16,7 % αφ θονία) . Άλλα σκουλήκια της οικογένειας Tubificidae είχαν μικρότερα ποσοστά αφθονίας όπως τα είδη Lim nodrίlus udekem iαnus (0,4 % αφθονία) και Psαmmoryctides bαrbαtzιs (1,2 % αφθονία) , Τα μαλάκια ήταν η δεύτερη σε αφθονία βενθική ο μάδα με ποσο στό 18,9 % και κυριότερο εκπρόσωπο το είδ ος Vivipαrus αter hellenicus με 15,6 % αφθονία. Τα υπόλοιπα είδη μαλακίων είχαν όλα μαζί πολύ μικρό ποσοστό αφθονίας (3,3 %): Vαlvα tα klemmi (0,1 %), υιιίο pictoru m (0,3 %), Theodoxus dαll ubiαlis (0,8 %), Diαn ellα thiesseαnα (1,5 %), Dreissenα polymorphα (0,5 %) και Lemm α pereger (0,1 %). Τέλος οι χειρονομίδες, ήταν η πιο πλούσια σε αριθ μό ειδών βενθική ομάδα, είχε ό μως το μικρότερο ποσοστό αφθονίας 14,4 % και κυριότερο εκπρόσωπο το είδος ChirollollluSp lumosIls (11,2 % αφθονία) [5].

PotαmothrΊX hαmm oniensis

ΟΛΙΓΟΧΑΙΤΟΙ: Limnodrίlus

63,3 %

24,3 % 21,6% 16,7 % 0,4% 1,2 %

hoffm eisteri

PotαlllOthrΊX prespαensis

PotalllOtIzrΊX hαmllloniensis

LimnodrilIls udekemianus Psammoryctides barbαtus ΜΑΛΑ Κ ΙΑ

της β ενθικής πανίδας

18 ,9 %

Vivipαrus

ater hellenicus Vαlvata klemmi υιι ίο pictorum Theodoxus dαllubialis Dianella thiesseαna Dreissenα polymorpha Anodonta cγgnea LemInα pereger ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

της β ε νθική ς π αν ί δα ς

15,6 % 0,1 % 0,3 % 0,8% 1,5 % 0,5% 0,1 % 0,1 % 295

PESCA -

Λ ίμνη Λυ σιμ αχία

Χ ΕΙΡΟΝΟ ΜΙΔ ΕΣ

: 14 ,4 %

τη ς β ενθικής πανίδα ς

11,2 % 1,9 % 0,2% 0,2 % 0,1 % 0,1 %

Chironomus plumosIls Chironomus sp. Chironomidαe imαgos MicrochiroιlOInIls

tener CryptochiI'onoιnus defectus

PαrαcltiI'onontus αrcuαtus Π!ιYn:(5 1

Στην ίδια μελέτη

[5] επιβεβαιώθηκε

και η μόλυνση των νερών στα βόρεια της λίμνης από το

ρέμα Πίτσοβος ή Κατουρλής (που μεταφέρει από βλητα του Αγρινίου), λαμβ άνοντας υπόψιν βιολογικού; δείκτες όπως α) την αφθονία του ολιγόχαιτου

Limnodrilus hoffmeisteri

στην εν

λόγω περιοχή, β) την πολύ φτωχή σε αριθ μό ειδών παρουσία βενθ ικής πανίδας και, γ) τις χαμηλές τιμές του δείκτη ομαλότητας.

ΣΠΟΓ ΓΟΙ Spon~illα

sp.

Κ ΑΡΚΙΝΟΕΙΔΗ

Atναevhvrα desmαresti Potamoιt ερ .

ΓΑΣΤΕΡΟΠΟΔΑ

Theodoxus Vivipαrns

vαrius

colossus

sp.

ΔΙΘΥΡΑ Dreissenα polvmorvhα A IlOdontα ερ . !I!ιYJj:

(12]

Λ ιμναία βλάστηση .

Από χλωριδική μελέτη που πραγματοποιήθηκε την περίοδο Ι 973-1978, παραθέτουμε τα εξής: Η λίμνη περιβάλλεται κατά κανόνα από καλλιεργημένου; αγρούς, Σε πολλές τοποθεσίες

συναντιούνται μόνιμα ή πρόσκαιρα έλη, τέλματα και υδροροές με περιοδική ή δ ιαρκή ροή. Στην επιπαράλια και υπερπαράλια ζώνη κυ ριαρχούν ποώδη υγρόφιλα και υδρόβια φυτά (NαsturtiIlm officinαle.

Bernla erecta. Cirsiunt creticum. Lythrnm junceuιn. L. sαlicariα. Cαrex distαns. C. otrnbαe. C. ripariα. Scirpus lα custris subsp. lαcustris subsp. ta bernαemontan i. S. maritimus. Cyperus longus). Σποραδική είναι η ανάπτυξη θάμνων (Vitex agnus-cαctuS. Rubus sαnctus) και δένδ ρων (Plαtanus orientalis. Salix αlba. Popu lus alba). Τη βλάστηση της ανώτερης υποπαράλιας ζώνης

Echinochloa lαcIlstris. S.

crns-gαlli.

καθορίζει το υπερυδατικό είδος Phrαgmites αustrαlis (αγριοκάλαμο) που σχηματίζει πυκνή και σχεδόν συνεχή ζώνη περιμετρικά της λίμνης, που αρχίζει από το υγρό μέρος τη ς ακτής

και επεκτείνεται στην ευπαράλια ζώνη, μέχρι βάθος

1,3 m.

Η ζώνη διακόπτεται μόνο σε

περιοχές όπου υφίστανται ανθρ ωπογενείς παρ εμβάσεις (αλιευτικά λιμανάκια, αντλητικά συγκροτή ματα κλπ.) . Το ομοίως υπερυδ ατικό είδος

Scirpus

τοπο θ εσίες. Σε μερικές θέσεις συμμετέχει και το είδο ς

litorαlis εμφανίζεται σε δύο μόνο

Typha domingensis.

Στη μεσαία

υποπαράλια ζώνη τα εφυδατικά ριζόφυτα, με μοναδικό αντιπρόσωπο το είδος Potαmogeton

296

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

εμφανίζουν τοπική ανάπτυξη στη Ν .Α.

nodosus,

Λίμνη Λυσιμαχία

πλευρά της λίμνης. Στην κατώτερη

υποπαράλια ζώνη κυριαρχεί το υφυδατικό είδος

Vallisneria spira /is με μεγάλη κάλυψη . Το Ceratophy/unz demersIlm έχει μικρότερη κάλυψη, αλλά ευρύτερη στη λίμνη . Τα υ φυδατικά Scirpus /acustris και Myriop/zy /um Spicatum συμμετέχουν

μεσοπλευ στό φυτο κατανο μή

με σχετικά σημαντικό πο σοστό κάλυψης στη βλάστηση της κατώτερης υποπαράλιας ζώνης, ενώ τα

Pota mogeton /ucens, Myriop hy/um verticillatum [7].

και

εμφανίζονται

Najas minor

σποραδικά.

Στο ρέμα Ερ μίτσας την παρόχθια δενδρώδη βλάστηση χαρακτη ρίζουν τα είδη Ταιnαrίχ

Ιetrαιιdrα και

P/atallUS OrieIlIa /iS, ενώ στον ποώδη όροφο επικρατούν τα τραχειό φυτα Ranullcu/llS sardous, Medicago po/ymorpha και το πτεριδόφυτο Pteridium aquilinum [7]. Στα κράσπεδα της αύλακας (η οποία χρησιμοποιείται σαν ιχθυ οτροφ είο) κοντά στη διώρυγα Διμήκου, αναδύονται τα είδη

Beru/a erecta

και

Lythrum sa/icαria [7].

Τέλος, στα κράσπεδα της τάφ ρου Αλάμπεη σχηματίζεται ζώνη με

στην παρ όχθια περιοχή αναπτύσσεται ποώδης όροφος

hirsuta, Ca/epilla irregu /aris,

κ.ά.) , αλλά και αρκετά

Phragm ites austra /is, ενώ (Ralluncu/us sardous, Cardamine δένδρα Sa/ix a/ba και S. triandra ,

μερ ικά από τα οποία σχηματίζουν και συστάδες μέσα στην τάφρο . Επίσης, η βλάστηση της

παρόχθιας περιοχή; της υδρορροής κοντά στην τάφρο Αλάμπεη, σε μία ζώνη

0-2 από τα Junc lls articu/atus, Scirpus h% schoellus, S. maritimus, Spargallium erectu m subsp. Ileg/ectum, Lythrum j Ullceu m, Lίppia Il odiflora, Paspa/um paspa/odes και Cyperus /OllguS [7]. κράσπεδα, χαρακτη ρίζεται από ποώδη φυτά, όπως

Ο ρν ιθ οπανίδα Ελλ. ονομ.

Ε ίδ ος

Ε.

Φ.

Δ,

Αργυροτσικνιάς Ef!retta a/ba Πορφυροτσικνιάσ Ardea purpurea P/ef!adis fa/cinellus Χαλκόκοτα Καλαμόκιρκοα Cif'cus aenlf!illOSUS Κιρκινέζι Fa/co nauntallni Μαυρογλάρονο Ch/idonias nif!er A crocep/ια/us me/alloPof!on Μουστακοποταμίδα Δουομυγοτάφττκ Ficedu/a semitorauata Π!rm:

Δι

+ + + + +

+ +

[3] Φ:

φωλιάζουν

Δ, :

διαχειμάζοντα

Ε:

ενδημικά

Δ, :

δ ιαθερΙζοντα

Δι :

διερχό μενα

μεταναστεύοντα

Είδ ος

Anas boschas L. Anas strepera Anas crecca L. Fu/ica aIra L. Rallus aQUaticus Anser allser Allas pelle/ope ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

Ελλ. ονομ.

Φ.

Ε.

Δι

Δ,

+ + + + + + + 297

PESCA -

Λίμνη Λυσιμαχία

Είδος

Ελλ. ονομ.

Ε.

Φ.

Δι

Δ,

+ + + + + + +

Anas acuta Ardea cinerea L. Ardea melan ocevhalus Botaurus stellaris L. Nycticorax nycticorax Tadorιza tadol'na CYJ<nus olor lliroI: [24) Φ:

φωλιάζουν

Δ,:

δ ιαχε ιμάζοντα

Ε:

ενδη μικά

Δ, :

διαθερίζοντα

Δι :

διερχόμενα

μεταναστεύοντα

Λ ο ιπά είδ η πανίδας

ΗΥlα αι'bοrea (δενδροβάτραχος) [3]

Lutra lutrα

(βίδρα)

[3], [24]

Ιχθυοπανίδα ΟικογένειαlΕίδος

Κοινή Ονομ.

Βιότοπ. Οικολ.απαιτ. ΚατlΕνδ

Καθεστώς προστασίας Οδηγία

Σύ μβ.

Κόκ.

Οικοτ ,

Βέρνης

Βιβλίο

ΠΙ

Cyprinidae iRutίlus ylikiensis ι

δρομίτσα

ΓΑ

ΑΙ (ΡΕ)

ΕΑ

!LeucΊScus ceplIalus

μπούλκα

ΓΛ

ΛΙ-ΡΕ

ΚΟ

τσερούκλα

ΓΛ

ΛΙ

ΕΛ

ντάσκα

ΓΛ

ΕΛ

ΒΑ

γουρνάρα

ΓΛ

ΛΙ

ΕΛ

στροσίδι

ΓΛ

ΛΙ

ΕΛ

γλήνι

ΓΛ

ΛΙ

ΕΙ

λιάρα

ΓΛ

ΡΕ

ΕΛ

πεταλούδα

ΓΛ

ΛΙ

ΕΙ

πέστροφα

ΓΛ

ΡΕ

ΚΟ

τριχωβ ελονίτσα

ΓΛ

ΛΙ-Ρ Ε

ΕΛ

ΠΙ

Τ- Απ.τ.

λουρογωβώς

ΓΛ-γφ

ΛΙ-ΡΕ

ΕΑ

Π, ΠΙ

Τ-Απ.τ .

γλανίδι

ΓΛ

ΛΙ

ΕΛ

ΠΙ

ποταμοσαλιάρα

ΓΛ·γφ

ΡΕ-ΛΙ

ΚΟ

Scαι'dίnίus acarnanicus

Pseudophoxinus stynιphalίcus ι TropidopIlOxinellus lzellenicus Barbus albanicus Tίιιcα tinca ΙPhoxin ellus pleurobipunctatus Carαssius

auratus gibelio Salmonidae ~αΙlιι o trutta IllacrostίgIlla ' Cobitidae Cobitis trichonica

Τ-Απ.τ .

ΠΙ

Τ-Κ

Τ-Απ.τ .

ΤνΑπ .τ .

Gobίidae

Economidichtlzys pygmaeus 4 SiIuridae ls'ίlIIrus aristotelΊS Blennίidae

ls'a Ιaria j/uviatίlis

ΠΙ

AngnilIidae

298

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Ε σωτερικών Υδάτων

PESCA -

Κοινή Ονο μ.

Ο ικογένεια/Είδος

~nguil/a anguil/a

Β ιότοπ. Ο ικολ.απαιτ. Κατ/Ενδ

χέλι

ΔΙ

ΑΙ-ΡΕ-ΕΛ

ΚΟ

αθερίνα

ΕΥ

ΛΙ

ΚΟ

Λ ί μνη Λυ σι μ αχία

Καθεστώς προστασίας

Οδηγία

Σύμβ .

Κόκ.

Οικοτ,

Βέρνης

Βιβλίο

Atherinidae ~t/,erina boyeri Mugίlidae

. [11 ]. I!!rm:

κέφαλος Η πληροφορια για την παρουσια αθερίνας, πεταλουδας, γληνιού, χελιού και

Mugllldae δόθηκε

απο

τοπικούς ψαράδες. Η παρουσία και άλλων ειδών που απαντούνται στην Τριχωνίδα θεωρείται πιθανή.

Βιότοπος: ΓΛ=Γλυκά νερά, ΥΦ=Υφάλμυρα νερά, ΕΥ=Ευρύαλο, ΔΙ=Διάδ ρο μο Οικολογικές απαιτήσεις: ΛΙ=Λιμνόφιλο, ΡΕ=Ρεόφιλο, ΕΛ=Ελόφιλο Κατανομή/τύπος ενδημισμού:

ΣΥ=Σύστη μα, ΕΛ=Ελλάδα, ΒΑ=Βαλκανική, ΚΟ=Κοσμοπολιτικό, ΕΙ=Εισαχθέν

Καθεστώς προστασίας:

Κοινοτική Οδηγία για τους οικότοπους

(92/43IEEC)

Παράρτη μα Π : είδη η διατήρηση των οποίων επιβάλλει τον καθορισμό ειδικών ζωνών διατήρησης Πα ράρτη μα IV: Είδη που απαιτούν αυ στηρή πρ ο στασία

* = είδος προτεραιότητ ας για προστασία -

Συνθήκη της Β έρνης

(Council of Europe, 1979; Wild1ife and Natura1 Hab itats

Conventlon

οα

the Con servation of European

Παράρτημα Π : Αυστη ρώς π ροστατευόμενα είδη

Παράρτημα π ι: Προστατευόμενα είδη των οποίων η εκμετάλλευση απαιτεί ρυθμιστικά μέτρα

- Το

κόκκινο βιβλίο των απειλούμενων σπονδυλοζώων της Ελλάδας: Τ= Τρωτό, Κ= Κινδυνεύον, Α= Απειλούμενο, Απ.τ.= Απειλού μενο τοπικά

= = '= 4= 1

Αναφερόμενο στη Συνθήκη της Βέρνης ως RutίIus

graecus. stympha/icus. Έχει προταθεί να περιληφθεί στα απειλούμενα είδη [17] Παλαιότερα γνωστό σαν Gobius {Pomatoschίstus} canestrini. Αναφερόμενο στη Συνθήκη της Βέρνης ως Leucaspius

Θ . ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΧΘΥΟΠΛΗΘΥΣΜΩΝ

ΑΠΕΙΛΕΣ

Δεν υπάρχουν επαρκή ποσοτικά δεδομένα ώστε να γίνει αξιολόγηση.

Ι. ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ

ΔΗΜΟΣΙΟ: ..('

ΙΔΙΩΤΙΚΟ :

ΜΙΚΤΟ :

Δημόmο(%)

:100

lδιωnκό(%) Άλλο(%)

Φορείς εκμετάλλευσης Η τελευταία μίσθωση της λίμνης έληξε το Φ εβρου άριο 199 8. Κατά τη διάρκεια της έρευνας

(Αύγουστο; 2000) η λίμνη δ εν ήταν μισθ ωμένη , ωστόσο είχε βγει διακή ρυξη μίσθ ωσής της .

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

299

PESCA -

Λίμνη Λυσι μαχία

ΙΑ. Θ ΕΣΜΟΘΕΤΗΜΕΝΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΆΝΗ

Δεν βρ έθηκαν δεδομένα που να αναφέρονται στη συγκεκριμένη λεκάνη . Δεδο μένα για το νομό Αιτωλοακαρνανίας δίνονται στο τμήμα της έκθεσης που περιγράφει τον ποτα μό Αχελώο .

ΙΒ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙ ΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΆΝ Η

Δεν βρέθηκαν δεδο μένα που να αναφέρονται στη συγκεκριμένη λεκάνη. Δεδομένα για το νομό Αιτωλοακαρνανίας δίνονται στο τμήμα της έκθεσης που περιγράφει τον ποταμό Αχελώο.

Ι Γ. ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ

ΕΠ ΙΒΑΡΥΝΣΕΙΣ

Κατηγο ρ ία χρή σεων

Αλιεία &'Ι 'Υδρευση Ο Ι!!α/ς:

Άρδευση Βόσκηση

&'Ι Τουρ . Αναψ . Ο Απορρίψεις Ο Ενέργεια Ο Αμμοληψία

&'Ι Ο

Τεχνικά έ ργα

Βιομ. χρή ση

120], [10]

Επ ιβ αρύνσεις

ΒΑΘΜΟΣ

ΧΡΗΣΕΙΣ

σοβαρή

ελάχιστη

μέτρια

Αλιευτική δραστηριότητα

Άρδευση Του ριστική αναψυχή 'Υδρευση Βόσκηση

Αστική

γεω ργική ρύπανση

Ενέργεια

Επεκτάσεις αγροτικής γης (καταλήψεις

παραλίμνιων εκτάσεων)

!!nlli: [20], (10) Ι Δ.

ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΣΗ ΜΑΣΙΑΣ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ

ΤΗΣ

ΧΡΗΣΕΩΝ

ΚΑΙ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΩΝ

ΚΑΙ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΤΟΥΣ

ΣΤΟ

ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

Τα υφιστάμενα αρδευτικά έργα αφαιρούν μεγάλες ποσότητες νερού για την άρδευση μεγάλων εκτάσεων στις πεδιάδες Αγρινίου, Μεσολογγίου και Λεσινίου (συνολικής εκτάσεως στρεμ.), με αποτέλεσμα την εποχιακή διακύμανση της στάθμης

[1Ο] .

154000

Η εκτροπή του Αχελώου

θα δη μιουργήσει την ανάγκη για απόληψη μεγαλύτερων ποσοτήτων νερού, με πιθ ανό επακόλουθο την εντονότερη διακύ μανση της στάθμης. Η Λυσιμαχία δέχεται τα αστικά λύ ματα του Αγρινίου και των γύρω οικισμών και ρυπαίνεται

από τις γεω ργικέ; και κτηνοτροφικές δραστηριότητες της περιοχής. Παράλληλα αποτελεί τον αποδέκτη των υπερχειλίσεων της Τριχωνίδας και αποστραγγιστικών τάφρων. Συνεπώς

300

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Λίμνη Λυσιμαχία

παρουσιάζει χαμηλότερα ποιοτικά χαρακτηριστικά από τη λίμνη Τριχωνίδα (μεγαλύτερες συγκεντρώσει; θρεπτικών και κυρίως νιτρικών, με αυξητική τάση διαχρονικά) . Με την ολοκλή ρ ωση των έργων επεξεργασίας και δ ιάθεσης στον Αχελώο των λυμάτων του Αγρινίου και των παρακείμενων οικισμών, τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της λίμνης αναμένεται να βελτιωθούν.

Σημαντικές

παραλίμνιες

εκτάσεις

της

έχουν

καταπατηθεί

από

τους

αγρότες

και

χρησιμοποιούνται στην γεωργία .

Ι Ε. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΛιΕΙΑΣ Θεσμικό πλαίσιο αλιείας

Οι γενικές αλιευτικές διατάξεις που βρίσκουν εφαρμογή στα υδάτινα συστή ματα της λεκάνης

απορροής του Αχελώου περιγράφονται στο τμήμα της έκθεσης που αναφέρεται στον Αχελώο . Αρ ιθ μός σκαφ ών

ΤΡΑΤΑ

ΤΥΠΟΣ

ΔΙΧΤΥΑΡΙΚΑ

ΑΛΛΟ

ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΚΑΦΩΝ

!..!!wi: [151 ΤΥΠ ΟΣ

ΔΙΧΤΥΑΡΙΚΑ

ΤΡΑΤΑ

ΑΡΙΘΜ . ΣΚΑΦΩΝ

!..!!wi:

ΑΛΛΟ

Παρούσα έρευνα ( στο ι;ι.:ε ια από τον αλιευτ ι κό συνεταιρ ισμό)

Κατανο μήππποδύναμη

Ιππο δύναun Ο (Κωπήλατα)

Π οσοστό σκαφ ών (%)

20,0 60,0 20,0 100,0

4-10 11-16 Σύνολο :

!..!!wi: [151 Αλιευτικά εργαλε ία ΑΠΟΔ ΟΣΗ%

ΒΑ ΘΜΟΣ ΧΡΗΣΗΣ

ΟΝΟΜΑΣ ΙΑ

(πο σο στό σ ε συνολ ική

παραγωγή )

ευρ εία

κανονική

Στατικά δίχτυα

περι ορισμ ένη

Βολκά

Πεζόβολο Τράτα

Παραγάδι

!..!!wi: ΕΚΘΕ

Παρούσα έ ρευνα (ε κτιμη σεις)

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

301

Λ ίμνη Λυσιμαχία

PESCA -

Κοινωνικά

- δημογραφικά

στοιχεία

Εκτιμή σεις αριθμού ψαράδων και ημερών απασχόλησης στην αλιεία Εργαλείο

Αριθμό ς

Ημέρ ες εργασίας

50-100

Στατικά δίχτυα

Εναλλακτική απασχόληση

Αγροτικές εργασίες

10-50 2

(1999)

.!I!rt!ι: Παρου σ α έ ρευνα (ε κτι μη σε ις)

ι Αλιεία διενεργείται κυρίως το χειμώνα.

, Αλιεία δ ιενεργείται αποκλειστικά το χειμώνα.

Κατανομή αλιέων κατά φύλο και ηλικία

Ποσοστό ΘΗΛΕΙΣ

ΑΡΡΕΝΕΣ

ΗΛΙΚΙΑ

<20 20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 >70

0% 0% 15 % 25 % 20 % 25 % 15 % .!I!rt!ι : [15]

Δηλω μ ένη ως κύρια απασχόληση

Ποσοστό (%)

Επάγγ ελl1α

Αλιέαε

67 33

Αγο όττκ Αλιέασ

αγρότη;

Ο Ο

Άλλο Σύνολο

100

.!I!rt!ι: (15)

Οικογενειακό εισόδημα που προέρχεται από την αλιεία

Ποσοστό στο σύνολο των

Ποσοστό εσόδ ων

ερ ωτη θέντων αλιέων

από αλιεία

16,7 % 16,7 % 33,3 % 33,3 %

70% 35 % 30% 20%

.!I!rt!ι: (15)

Ερασιτέχνες ψαράδ ες Δεν υπάρχουν στοιχεία.

302

Ε ΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτ ερ ικών Υδάτων

PES CA -

Λ ίμνη Λυσιμαχία

Αλιευτικά ερασιτεχνικά εργαλεία : Δεν υπάρχουν στοιχεία.

Μονάδες εκτροφής υδρόβιων οργανισμών

Στην έξοδο της τάφρου Αλάμπεη υπάρχουν ιχθυοσυλληπτικές εγ καταστάσεκ; (βολκοί) για αλιεία χελιού χωρίς άδεια.

Επαγγελματική οργάνωση ΑΡ.ΜΕΛΩΝ ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ

ΟΝΟΜΑ

Αλιευτικός συνεταιρισμός

Λ . Λυσιμαχίαι;

1982

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Συνδικαλιστική,

διατείοιστι λί ιιντκ

!l!rm: [15J, Εποπτεια Αλιειας Μεσολογγίου Στοιχεία παραγωγής 'Ετω; Ε1ΔΟΣ

Carassius auratus Rlltίlus vlikiensis Anf!Uilla allf!Uilla Mugilidae Cvorinus caroio Cvorinus cαroio Silunιs aristotelis Tinca Ιίιιcα

ΚΟΙΝΗ

ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΜΕΣΗΤΙΜΗ

ΟΝΟΜΑΣΙΑ

(k,,\

πεταλούδα

2850 56 00 400 1060 3880 500 970 200 15460

δρομίτσα χέλια

κέφαλοι

γριβάδι κυπρίνο;

γλανίδι γλήνι

ΣΥΝΟΛΟ : Il!rifι:

1997 (δΟΥ/k,,\

ΕΙΣΟΔΗΜΑΑΝΑ

50 25 0 1650 810 500 250 400 300

ΕΙΔΟΣ (δΟΥ)

142.500 1.400.000 660.000 858.600 1.940.000 125 .000 388.000 60.000 5.574.100

ΜΕΣΗ ΠΑΡΑΓΙΨΑΡΑ

150,00 294, 74 21 ,05 55,79 204,21 26,31 51,05 10,53 81368

[18] (Εκτιμησεις με βάση στο ιχε ιά που δηλώθηκαν από ψαράδ ες)

Έτοι::; 1999 ΕΙΔΟΣ

Cyprinus carp io

ΚΟΙΝΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ

γριβάδι, κυποίνοο

Rutίlus vlikίensis

δρομίτσα

Sίlunιs

aristotelis Anf!Uilla anf!Uilla Scardinius acarnanicus Mugil1idae

γλανίδ ι

Tίιιcα Ιίιιcα

νλήνι

Carassius aura(us

πεταλούδα

χέλι

τσεοούκλα κέφαλοο

ΠΟΣΟΤΗΤΑ

(k,,\

9,000 1,500 3,000 450 200 1,000

ΜΕΣΗΤΙΜΗ

(δΡΥ/k,,\ 450 350 200 35 0 1,700 170 1,000

1,000

Αλλα ΣΥΝΟΛΟ:

!l!rm: ΕΚΘΕ

;,,16,000

Παρουσα έρευνα (προσεγγίσει; μετά από συζήτηση με ψαράδες)

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

303

Λ ίμνη Λυσι μαχία

PESCA -

Σύσταση αλιευτικής παραγωγής ΕΙΔΟ Σ

(1997)

ΚΟΙ ΝΗ

ΠΟΣΟΣΤΟ

ΟΝΟΜΑΣΙΑ

RlItilus ylikiellsis

Δ ρομίτσα

31,6

Cypri1l1IS cαrpio

Κυπρίνος

38, 1

1A 1lgu illα αllguillα

Χέλι

4,3

Silurus αristotelis

Γλάνος

8,6

Κέφ αλοι

15,0

Mugi 1idae Πm!i:

[151

Υπάρχουν ση μαντικέ; ποσότητα; αθερίνας αλλά δεν διενεργείται αλιεία, αφενός γιατί το μικρό βάθος της λίμνης δεν επιτρέπει τη χρησιμοποίηση δυναμικών εργαλείων, και αφετέρου

γιατί η παρουσία μεγάλου πο σοστού γου ρνάρας στο αλίευμα καθιστά ασύ μφορη την αλιεία της αθερίνας με παραδοσιακέ; μεθόδους (αθερινόδιχτο). Σύ μφωνα με τους ψαράδεξ, υπάρχουν μεγάλε; δυνατότητες αύξησης της παραγωγή; εφόσον θα υπάρξει αντίστοιχη ζήτηση των προϊόντων. Η παρουσία πεταλούδας αποτελεί ιδιαίτερο πρό βλημα για την αλιεία. Άλλο σημαντικό πρόβλημα είναι η ρύπανση, που επιδρά εμμέσως στην αλιευτική δρ αστη ριότητα δημιουργώντας κακή εικόνα στους καταναλωτές για τα ψάρια της Λυσιμαχίας . Δ ιάθεση παραγωγής

ιχθυόσκαλα : σε μαγαζιά λιανικήξ :

μέσω χονδρεμπό ρων: μέσω λιανεμπόρων:

με ίδια μέσα :

55 % (στην αγορά της Θεσ/κης) 15 % (σε χω ριά) 30 % (λαϊκές αγορές, χωριά, κλπ)

Πm!i: Παρούσα έρευνα (εκτιμή σεις μ ε β άση πληρ οφ ορίες από ψα ράδες)

Δ ιενέργεια εμπλουτισμών Ε ΙΔ Ο Σ

ΕΤΟΣ

Cyprinus carpio

ΑΡΙ ΘΜ ΟΣ

ΜΕΓ ΕΘ ΟΣ

ΑΤΟ Μ ΩΝ

ΓΟΝΟΥ

ΠΡΟ ΕΛ ΕΥΣΗ

(gr)

ΔΕΛΙ

ΦΟΡΕΑΣ ΔΙ Ε ΝΕΡΓΕΙΑΣ

Νομαρχία

1995

200.000

cαrpio

1996

266 .000

400 - 1000

ΔΕΛΙ

Νομαρχ. Αιτ/νίας

Cyp rinus carpio

1997

247 .000

40 - 100

ΔΕΛΙ

Νομαρχ, Αιτ/νίας

Cyprinus

cαrpio

1997

15.000

Cyprinus

cαrpio

1998

266.000

ΔΕΛΙ

Νομαρχ, Αιτ/νίας

Cyprinus carp io

1999

245.000

ΔΕΛΙ

Νομαρχ, Αιτ/νίας

C. idellα Cyprinus

Αιτωλ/νίας

ΙΧΣ Ψαθοτοπίου

.!Ί!rιfς: Υπου ργείο Γε ω ργ ίας

Εποπτεία Αλιείας Μεσολογγίου ΔΕΛΙ

304

ΕΚΘΕ

Ινστ ιτούτο Εσωτερ ικών Υδάτων

PESCA ΙΣΤ.

ΜΕΛΕΤΕΣ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΠΟ Υ

Λίμνη Λυσιμαχία

ΑΦΟΡΟΥΝ

ΤΟ

ΣΥΣΤΗΜΑ ΦΟΡ ΕΑΣ

ΤΙΤΛΟΣ

AfA

ΔΙΕΝΕΡ Γ ΕΙΑΣ

ΕΤΟΣ

ΚΟΣΤΟΣ

1999

8000000

ΦΟΡΕΑΣ

Χ ΡΗ ΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ

ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΕΝΔΗΜΙΚΑ ΕΙΔ Η ΨΑΡΙΩΝ ΤΟΥ ΓΛΥΚΟΥ ΝΕΡΟΥ

•

ΕΘΝΙ ΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ

ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΕΡΕΥΝΩΝ

ΚΑΙΠ ΕΛΟ ΠΟΝΝΗΣΟΥ-

ΓΕΝΙΚΉ ΓΡΑΜΜΑΤΕ ΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣΚΑ !

ΤΕΧΝΟΛΟΠΑΣ

ΚΑΤΑΝ Ο Μ Η , ΚΙΝΔΥΝ ΟΙ

ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΧ ΕΔΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

• ΕΜΠ-ΙΓΜΕ-ΚΕΠΕ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ

1996

ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

νΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΑΠΟΓΡ ΑΦΗ ΤΩΝ

•

ΕΛΛΗΝ Ι ΚΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΩΣ

1994

ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ

ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

•

GREEK ΗΑΒ lΤΑΤ PROJECT ΝΑTURA 2000: AN OVERVIEW

ΤΗΕ

ΕΛΛΗΝ ΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΟ ΤΟΠΩΝ -

ΤΗ Ε

GOULANDRIS

ΝΑ TURAL HISTORY

1996

EEC

MUSEUM

ΟΙΚΟΛΟΠΚΗ

Υ ΠΟΥΡΓΕΙΟ

ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ

ΤΩΝ ΧΑΡΑ ΚΤΗ Ρ ΙΣΤΙ ΚΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

•

ΠΑΝΕΠ ΙΣΤΗΜΙΟ

ΠΑΤΡΩΝ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟ ΝΤΟ Σ

1993

ΧΩΡΟΤ ΑΞΙ ΑΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΩΝ Ε Ρ ΓΩΝ

ΛΙΜΝΩΝ ΑΙΤΩΛιΝ IΑΣ

ΙΖ. ΦΟΡΕ ΙΣ ΠΟΥ «ΠΑ ΡΑΚΟΛ ΟΥΘ ΟΥΝ» ΤΟ ΣΥΣΤ ΗΜΑ

Πλαίσ ιο

Όνομα φορ έα Υπ . Γεωργίας Διση Σ.Ε .Ε .

Α.Ε .Π .

Τμ. Προστ. Αρδ. Υδάτων Νο μαρχία AιτωλlVΊας Υπηρ εσία Αλιείας

Μεθοδο λογία

Αρ. απασχ /ν ων

Μηνιαίε ς μετρήσει; Πρόγρ. ελέγχου ποιό τητας

και δειγματ οληψίες

αρδευτικών υδάτων ι

φυσικοχημικών

Πρόγρ .παρακολούθησης ποιότητας επιφ, νερών για

διαβίωση ψαριών 3

4 (εδαφΙκό εργ. )

παραμέτρων 2 Δειγματοληψίες

αναλύσεις 4

1 Από το Μάιο του 1980 το πρόγραμμα προσαρμόστηκε στις απαιτήσει; των Οδηγιών 77/795 και 811856 τη ς ΕΕ "πε ρί ανταλλαγή ς πληροφοριών για ποιότητα επιφαν ειακών γλυκών νερών στην Κο ινότητα " .

2 Γίνεται επιτόπια καταγραφή θερμοκρασίας, ρΗ και αγωγιμότητας από νομαρχιακές υπηρεσίες και συλλέγονται δείγματα που αναλύονται από το δειγματοληψίας : ρυθμιστικό θυρόφραγμα Διμήκου .

εδαφοϋδρολογικό

εργαστή ριο

(Αθήνα).

Θέση

3 Σε εφαρμογή της Οδηγίας 78/659/18-7-1978 της ΕΕ "περί ποιότητας των νερών που προορίζονται για διαβίωση ψαριών γλυκών νερών". 4

Το πρόγραμμα μετρήσεων δεν έχει ενεργοποιηθεί.

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

305

PESCA -

ΙΗ.

Λίμνη Λυσιμαχία

ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

ΦΟΡΕΙΣ

ΣΥΛΛΟΓΟΙ

ΠΟΥ

ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ

ΜΕ

ΤΟ

ΣΥΣΤΗΜΑ

Δεν αναφέρ θηκαν.

ΙΘ . ΜΕΤΡΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ

ΠΡΟΤΑΘΕΙ-ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΙ Δεν συγκεντρώθηκαν επαρκή στοιχεία.

Κ. ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

Σε αντίθεση με τις άλλες λίμνες της Αιτωλοακαρνανίας, υπάρχει σοβαρή ρύπανση από αστικά από βλητα, αγροτικές δραστηριότητες και απορρίμματα της περιοχής Αγρινίου

Παναιτωλίου, Η ρύπανση θα ήταν πολύ μεγαλύτερη αν δεν υπήρχε η είσοδος μεγάλων

όγκων καθαρού νερού από την Τριχωνίδ α, που προξενεί αραίωση και απομάκρυνση των ρύπων.

κατάσταση

αναμένεται

να

β ελτιωθεί

σημαντικά

μετά

την

πρόσφατη

ολοκλή ρωση της κατασκευή; του σταθμού καθαρισμού των λυμάτων Αγρινίου στα Καλύβια

[10] .

2. Πρ όσχωση

από φερτά υλικά που μεταφέρουν πολλοί χείμαρροι (κυρίω; της Ερμίτσας αλλά

και τα Φραγκουλέϊκα) οδηγούν τη λίμνη σε σταδιακή πρόσχωση . Ο όγκος των φ ερτών υλικών δεν είναι πολύ μεγάλος σε σχέση προς τον όγκο της λίμνης, φαίνεται ό μως ότι

αυτά συγκεντρώνονται σε δελταϊκά μέτωπα και απειλούν τη λίμνη με διχοτόμηση . Για να μειωθ εί ο ρυθμόξ διάβρωσης, έχει προταθεί η κατασκευή δασοτεχνικών έργων στην ορεινή

ζώνη (αναδ ασώσεις, φράγματα αντιστάθμισης της κλίσης των χειμάρρων)

ΚΑ.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

ΤΟΥ ΛΙΜΝΑΙΟΥ

[10].

ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ

Γεωμορφολογικά, βιολογικά και οικολογικά χαρακτηριστικά

Η Λυσιμαχία είναι τεκτονικής προέλευση; αλλά προσχωσιγενού; χαρακτήρα σήμερα λίμνη κοντά στην Κοινότητα Λεύκας (νομός Αιτωλοακαρνανίας) . Βρίσκεται στην ευρύτερη λεκάνη

απορροής του ποταμού Αχελώου, μαζί με τις λίμνες Τριχωνίδα, Αμβρ ακία και Οζερού, με τις οποίες συναποτελούσε κάποτε ενιαία λίμνη . Μαζί με την Τριχωνίδα, η Λυσιμαχία περιέχεται στον εθνικό συνολικά

κατάλογο

15 οικισμοί

NATURA 2000.

Στην ευρύτερη περιοχή της λίμνης υπάρχουν

με πληθυσμό (απογραφή

199 1) 59.280

κατοίκουξ.

Η Λυσιμαχία δέχεται τις υπερχειλίσει; της λίμνης Τριχωνίδας και τις απορροές του ρέματος Ερ μίτσα, που είναι σημαντικές μόνο κατά το χειμώνα . Η τάφρος Δημήκου στα βορειοδυτικά

της λίμνης τη συνδέει με τον Αχελώο . Μέσω ρυθμιστικού τεχνικού έργου εισόδ ου στα νοτιοδυτικά,

το

νερό

οδηγείται

προς

δύο

αρ δευτικέ;

διώρυγα;

που

τροφοδοτούν

καλλιεργήσιμες εκτάσει; του Δήμου Οινιάδων και του Μεσολογγίου .

Από φυσικοχημική άποψη η Λυσιμαχία είναι μία θερμή, μονομικτική , « ανθρακικού τύπου» λίμνη.

παρουσιάζει

χαμηλότερα

ποιοτικά

χαρακτηριστικά

από

τη

λίμνη

Τριχωνίδα

(μεγαλύτερες συγκεντρώσει; θρεπτικών και κυρίωτ; νιτρικών, με αυξητική τάση διαχρονικά). Κάποτε η λίμνη ήταν ολιγοτροφική . Το επίπεδο των θρεπτικών, αλλά και οι συγκεντρώσει;

306

Ε ΚΘΕ - Ινστιτούτ ο Εσωτερ ικών Υδάτων

PESCA -

φυτοπλαγκτού

την

κατατάσσουν,

σήμερα,

στις

μεσοτροφικές

λίμνες

Λ ίμνη Λυσιμαχία

με

περιο ριστικό

παράγοντα τα φ ωσφορικά ,

Το υπερυδατικό είδος Phrαgmites α ustrαlis (αγρ ιοκάλαμο) σχηματίζει πυκνή και σχεδόν συνεχή ζώνη περιμετρικά της λίμνης. Στην κατώτερη υποπαράλια ζώνη κυριαρχεί το υφυδατικό είδος Vαllisneriα spirαlis. Αν και η πληροφόρηση που υπάρχει για τα βιολογικά χαρακτηριστικά της λίμνης είναι γενικά μικρή , αρκετά από τα δεδ ο μένα ενισχύουν την άποψη ότι η Λυσιμαχία έχει εξελιχθ εί σε τυπική μεσοευτρ οφική λίμνη.

Η αλιευτική δραστη ριότητα είναι περιο ρισμένη και η συνολική ετή σια αλιευτική παραγωγή είναι περίπου 15 τόνοι. Δυνητικά η παραγωγή θα μπορούσε να αυξηθεί σημαντικά αν αύξανε η ζήτη ση των προϊόντων. Προβλήματα για την αλιεία αποτελούν η παρουσία πεταλούδας στη λίμνη και η ρύπανση, εξαιτίας της οποίας δυσφη μούνται τα αλιευτικά προϊόντα της Λυ σιμαχίας.

Προτεινόμενα έργα

• • • • • •

ενέργειες

Ιχθυολογική και οικολογική έρευνα για να περιγραφεί επιστημονικά το οικοσύστημα.

Διαχείρ ιση καλαμώνα Απο μάκρυνση ρυπογόνων δ ραστηριοτήτων Εγκατάσταση συστήματος mοnίtοήng Ο ργάνωση του αλιευτικού συνεταιρισμού Δασοτεχνικά έργα για τη μείωση της ιζηματομεταφοράς

Αναφορές

[Ι] Υπουργείο Ανάπτυξης (1996). Σχέδιο προγρ άμματος διαχείρισης των υδατικών πόρων της χώρας. ΕΜΠ-ΙΓΜΕ-ΚΕΠΕ, Αθήνα, σελ. 335 και 4 Παραρτήματα.

[2]

Κουσου ρής, Θ . (1997). Για τις λίμνες, τις λιμνο θάλασσεξ, τα ποτάμια και τους άλλους υγρότοπους της χώρας. Στο : "Β ιώσιμη Ανάπτυξη με την Περιβαλλοντική Αγωγή". Νο μαρχιακή Αυτο διοίκηση Αιτωλοακαρνανίας, Μεσολόγγι, σελ. 100-163.

[3]

Ζαλίδης, Χ. Γ . & Μαντζαβέλας, Α. Λ. (Συντονιστές έκδοσης) (1994). Απογρ αφή των Ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πόρων (Πρώτη προσέγγιση). Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων (ΕΚΒΥ). 587 σελ.

[4] Dafis, ε , Papastergiadou Ε., Georgiou Κ. , Babalonas D., Georgiadis Τ., Papageorgiou Μ . , LaΖaήdοu Τ . & Tsiaousi V. (1966). Directive 92/43IEEC The Greek ''Habitat'' Project NATURA 2000: An overνiew. LIFE Contract B4-3200/94/75 6, Commission of the European Communities DG ΧΙ, The Gοulandήs Natural History Museum Greek Biotop eΙWetland Centre. 917 ρρ. [5] Ρ ειτίάί ε, D. (1993). Macroinvertebrate dίstήbutίοn along an organic pol1ution gradient ίπ lake Lysimachia (Westem Greece). Arch. HydrobioI., 128 (3), 367-384. [6] Kous soUΉs, Τ . (1979). Dominating planktonic τοιειοτί ε ίη some lakes of westem Greece. 1" Symposium Intemational sur la Zoogeographie et l'Ecologie de la Grece et des Regions avoisinantes, ρρ . 135-140. Athens, ΑνήΙ197 8 . [7] Κουμπλή-Σοβαντζή, Λ . (1983). Μελέτες των Τραχειοφύτων στις λίμνες και γειτονικού; υγροβιότοπους της Αιτωλοακαρνανίας. Ταξονο μική, βλαστητική , φυτογεωγραφική

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

307

PES CA -

Λίμνη Λυσιμαχία

και οικολογική έρευνα. Διδακτ. Διατριβή, Φυσικομαθη ματική Αθηνών, σ.

[8]

Σχολή, Πανεπιστ .

346.

Λεοντάρης, Σ. Ν. (1967). Γεω μο ρφ ολογικαί έρευναι επί τη ς λεκάνης των Αιτωλοακαρνανικών λιμνών. Διδ ακτορική διατριβή, Αθήνα, Γεωλ. Χρον . Ελλην. Χωρών, 19, 54 1-620.

[9] Koumpli-Sovantzi, L. & VaIIianatou, 1. (1985). The aquatic vege tation of the lake Lyssimachia (westem Greece). Thalassographica, 8,33-41. [10] Ψιλοβίκος, Α, Βαβλιάκης, Ε. , Μπαλαφούτης, Χ., Τζιμόπουλος, Χ, Συρίδης, Α , Παπαδόπουλος, Ε., Τσιτσόπουλος, 1., Ψιλοβίκοξ, Α, Παλικαρίδης, Χ . , Β ου βαλίδης,

Κ., Μαρίνος, Π ., Καββάδας, Μ., Περλέρος, Β . , Αλμπανάκης, Κ., Μήτρακας, Μ . , Ντότσικα , Ε., Μπαμπαλώνας, Δ . , Δ ρό σος , Ε . , Κωνσταντινίδ ηξ, Π . , Τσακίρ η, Ε. , Δια μαντή, Γ., Β ογιατζής, Β . , Ζαρφ τσιάς, Μ ., Τσαχαλίδης, Σ., Λ αόπουλος, Θ . & Κοσματόπουλος, Κ. (1995). Έρευνα εκτίμησης και διαχείρησης του υδατικού δυναμικού της λεκάνης του κάτω Αχελώου για την ανάπτυξη και την περιβαλλοντική αναβάθ μιση του δέλτα των λιμνοθαλασσών του και του συνόλου της περιοχής . Τεχνική Έκθεση , Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. 3 τεύχη 498, 26 1 και 22 Ι σελ. αντίστοιχα.

[ Ι Ι]

Οικονόμου, Α., Μπαρμπιέρι, Ρ ., Νταουλάς, Χ . , Ψαρράς, Θ ., Στουμπούδη, Μ . , Μπερταχάς, Η . , Γιακουμή, Σ . & Πατσιάς, Α (1999) . Απειλού μενα ενδημικά είδη ψαριών του γλυκού νερού της Δυτική; Ελλάδας και Πελοποννήσου - κατανομή, αφθονία, κίνδυνοι και μέτρα προστασίας. ΕΚΘ Ε (πρόγρα μμα ΠΕΝΕΔ), σελ. 34 Ι και 4 Παραρτήματα .

[12]

Καλλέργηξ, Γ., Λυ κάκης . 1., Οικονόμου-Αμίλλη , Α , Κασπίρης, Π. , Λαμπράκης, Ν . , Ζαχαρίας, Τ. , Τηνιακός, Λ. , Ταβιτιάν, Ι , Ροντήρης, Γ., Μελισσάρης, Π ., Γραφείο ΣΙΓΜΑ Υδραυλικών και Περιβαλλοντικών Μελετών (1993). Οικολογική χωρ οταξική μελέτη των χαρακτη ριστικών οικοσυστη μάτων λιμνών Αιτωλ/νίαξ, Τελική Έκθεση, Πανεπιστή μιο Πατρών, Εργαστήριο Υδ ρογεωλογίας, περίπου 300 σελ.

[13] Skoulikidis, Ν.Τ., Bertahas, Ι & Koussouris, Τ. (1998). The environmental state of treshwater reso urces ίη Greece (τίνετε and lakes). Environrnental Geology, 36 (1-2), 117. [14] Overbeck, J., Anagnostidis, Κ. & Economo u-Ami IIi, Α . (1982) . Α lirnnological survey of three Greek lakes: Ττίοίιοτιίε, Lyssimachia and Amvrakia. Arch. fur Hydrobiologie, 95, 365-394. [15] Ρ ούση - Δη μητρίου, Α . , Δη μητρίου, Ε . & Κασπίρης, Π. (1998). Κοινωνικός χαρακτή ρας αλιέων, δομή αλιευτικού στόλου και αλιευτική; παραγωγής των λιμνών Λυσιμαχία Τριχωνίδα. Αδη μοσίευτο .

[16]

Μπαλή Φ ., Κοροβέση Α ., Διovυσoπoύλoυ Λ., Περγαντής Φ ., Δανιηλίδης Δ., Μακρής Κ. & Μπαλιώτας Σ. (1986). Πρόγραμμα οριοθέτησης υγροβιοτόπων Σύμβασης RAMSAR. Υγροβιότοπος: Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα 1986.

[ Ι 7]

Laikre, L. (1999). Conservation Genetic Managment of Brown Trout (Salmo trutta) ίη Europe. Report by the Concerted Action οτι Identification, Managment and Exploitation of Genetic Resources ίη the Brown trout (Salmo trutta) (<<TROUT CONCERT »; Ευ FAIR CT97-3882), 91 ρρ . [18] Αδημοσίευτα στοιχεία της ΔΕΛΙ ΑΕ . από μελέτη που εκπονήθηκε το 1997. [19] Κουσουρής, 1. & συν . Δράσεις προστασίας των ασβεστούχων βάλτων της λίμνης Τριχωνίδας. Πρόγραμμα LIFE του ΕΚΘΕ με τη συνεργασία της Νομαρχιακή; Αυτοδιοίκησης Aιτ/vίας.

[20]

Υπουργείο Γεωργίας, Γενική Διση Εγγειοβελτιωτικών Έργων (www.mίnagήc.gr/greekl

2.9.3 .html). [2 1] Hadjibiros, κ. , Economidis, P.S. & Κοιιεεουτίε , Τ. (1997). The ecologi cal condition of major Greek τίνετε and lakes ίη relation to environrnental pressures. Fourth Euraqua Technical Review "Let the fish speak - The QuaIity of Aquatic Ecosystems as aπ Ind icator for Sustainable Water Management". Kob lenz, 23-24 Octob er 1997.

308

ΕΚΘΕ - Ιν στιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

ΛΙμνη Λυ σιμαχία

Τ. (1978). Plankton obseτvations ίη three lakes of westem Greece. Thalassographica, 4, 115- 123. [23] Die Untersuchung νοτι Wasser. Merck, Daπnstadt, 226 ρ . [24] Δωρικός Στ. (1979). Βασικοί υγρότοποι της χώρας (εκτός συμβάσεως RAMSAR).

[22]

KoussoUΉs ,

Υπουργείο Συντονισμού, Αθήνα.

[25]

Ψυλλάκης, Γ. Ε . (1992). Αξιοποίηση του ποταμού Αχελώου κατάντη του ΥΗΕ Στράτου . Διπλωματική Εργασία. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο , Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, Τομέας Υδατικών Πόρ ων, Υδραυλικών και Θαλάσσιων Έργων, 72 σελ.

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

309

PESCA -

Λίμνη Λ υ σ ιμαχία

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΝΕΡΟΥ ΑΠΟ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΥΠ. ΓΕΩΡΓΙΑΣ

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ: ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΘΥΡΟΦΡΑΓΜΑ ΔΙΜΗΚΟΥ

ΕΤΟΣ :

Ημερο μ ηνία ε νέργε ιας δειγ ματολ ηψίας

1993

ΙΠ α ρ ά με τ ρ ο ι

Μονάδες

Μ ετρηθείσα στάθμη

Θ ερμοκρασία νερού

7,0

9,0

18,0

22,0

Θερμο κρα σία αέρα

'c 'c

9,0

13,0

21,0

30,0

Ηλ/κή αγωγιμότητα

μιnhοs!cm

415

425

400

340

7,92

7,93

8,04

0,6

ρΗ Φ ε ρτά υλικά

15/2

313

Μέση

3014 28/5

18/6 20 /7

15,31 14,55 15,08 14,82

14,04

14,58 14 ,68 14,67 15,50

24,0

26,0

21,0

19,0

10,5

11,0

25,0

26,0

23,0

21,0

10,0

385

2018

29/9 1 1110 29/11 21/12

385

400

40 0

41 5

440

404, 1

7,78

7,72

7,3 1

7,87

7,83

7,53

7,8

0,6

1,1

0,6

mgll Κ

Χλωρ ιόντα CΙ ·

meq /l

0,5

Θ ει ι κά

meq / l

0,2

0,5

0.7

m eq 11

3,6

2,8

3,2

meq /l

0,0

m eq /l

4,3

3,9

4,5

0,7

504- -

Οξ. ανθρ/κά

HCO,·

Ουδ . ανθ ρ/κα

CO, - -

Σύν . ανιον .& κατιόν.

m eq /l

0,7

0,5

0,6

Mg ++

meq /l

0,6

0,4

0,5

Ca ++

m eq /l

3,0

2,6

3,6

3, 1

meq /l

0,0

0,5

0,6

0,4

C2S 1

C2S1

C2S 1

16,3

17,9

11,1

mgl1

180

160

200

m gl1

180

140

160

mg/l

mgl1

150

130

180

mgl1

7 ,0

24 ,0

18 ,0

15,0

19,5

11,0

18,0

12,0

15,2

m gl1

12,8

9,2

10,3

10,6

10,8

10,5

10,0

11,1

10,8

10,7

108,4

103,9 116,8

94,6

105,3 102,3 100,0

104,9

Νάτριο Να + Μ αγνήσιο

Α σβ έστ ιο

Υπ ο λοιπόμ . Νάτριο

S. A . R . Κατηγορία νερού

Βαθμ . αλκαλίωσης Να

... σ

ι:

Caco,

Ο λική

Π α ροδική

Μόνιμη

Ασβ εστίο υ

ο,

:< VCI

II I1

Μαγνησίο υ 11

Θερμοκ ρασία

Δ ι αλ. Οξυγόνο Ο,

Ποσ/το , κορεσμού 0 2

104,9 108,

mgl1

3,01

3,30

6,02

Νιτρώδη ΝΟ , -

m gl1

0, 102

0,007

0,012

Αμμων ιακά ΝΗ 4 +

mg/l

0,ΟΙ 3

<0,025

0,046

Ολ. φωσφ ό ρος Ρ

mgll

0,081

0,049

0,070

Κάδμιο Cd

ppb

Ν ιτρι κά ΝΟ, -

Υδράργυρος

Ο λ. ο ργαν . άνθρακας

ppb m gl1

llirm: [20 )

310

τιμή

Ε ΚΘΕ - Ινστιτούτο Ε σωτ ερ ικών Υ δ άτων

4,1

PESCA -

Λίμνη Λυσιμ αχία

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ : ΡΥΘ ΜΙΣΤΙΚΟ ΘΥΡ ΟΦΡΑΓΜΑ ΔΙΜΗΚΟΥ

ΕΤΟΣ:

!Η με ρο μ η νία ενέ ργειας δειγ μα τ ολ η ψίας

1994

ΙΠ α ρ ά μ ε τ ρ ο ι

Μονάδες

Μετρηθείσα στάθμη

Θερμοκρασία νερού Θερμοκρασία αέρσ

'c 'c

Ηλ/κή αγωγιμότητα

μmhοs!cm

ρΗ

Φ ερτά υλικά

mgll

Χ λωριόντα

meq /l

CI-

14/2

16/3

23/5

15,55 14,54

17/6

13/7

22/8

Μ έση

26/9 10110 29/11 5112

14,10 14,54 14,53 14,71

τιμ ή

14,75 15,59

8,0

14,0

24,0

23,0

26,0

28 ,0

24,0

22,0

10,0

12,0

6,0

18,0

28,0

25,0

28,0

30 ,0

27,0

25 ,0

10,0

13,0

415

425

420

395

400

345

335

345

340

370

405

415

384,2

7,80

7,86

7,73

7,86

8,2 1

8,25

8,33

8,18

8,05

8,25

7,72

8, 10

8,0

0,6

0,5

0,6

meq /l

0,7

0,5

meq 1 1

3,4

2,6

meq / l

0,0

0,4

Σύν . ανιον . & κατιόν .

meq / l

4,6

4,1

Ν άτρ ιο Να

meq /l

0,6

0,7

Mg ++

meq /l

1,0

0,6

0,8

Ca ++

meq /l

3,0

2,8

2,9

meq / l

0,0

0,4

0,5

C2S1

13,0

17,1

mgl1

200

170

m gll

170

150

mgll

150

140

mgll

16,0

11,0

13,5

17,0

14,0

13,0

14,0

8,0

9,0

12,0

12,7

mgll

10,5

11,8

10,7

11,0

11,1

11,6

11,7

12,6

11,4

11,8

12, 1

11,5

106,1 106,3 101,9 113,4 106,7 109,4 112,5 106,0

98,3

109,3 112,0

107,4

Θειικά

50 4 _.

Οξ. ονθρ/κά

HCO,-

Ουδ . ανθρ/κα

Μαγνήσιο

Α σβ έστιο

CO, - -

Υπ ολοιπόμ. Νάτριο

S.A .R. Κατηγορία ν ερού Β αθ μ . αλκαλίωση; Να

ζj

Ολική

CaC O,

Παρο δική

Μόνιμη

Ασβ εστίου

ο,

Μαγνησίου 11

Θ ερμ οκρασία

Διαλ. Οξυγόνο Ο, Π ο σhο . κορεσμ ού

ΝΙΤΡ1κά ΝΟ)·

m gll

Νιτρώδη Ν Ο,-

mgll

4,25

Αμμωνιακά Ν Η,+

mgll

0,003

Ο λ. φωσφόρο ς Ρ

mgll

0,028

Κάδμ ιο

ppb

0, 1

Υδράργυρο ι;

Ολ. ΟΡΥαν. άνθ ρακας

ppb mgll

Il!rill: [201

ΕΚΘ Ε - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

311

Λ ί μν η Λυ σιμαχία

PES CA -

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ : ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΘΥΡΟΦΡΑΓΜΑ ΔΙΜΗΚΟΥ

Ημερο μηνία ενέργειας δειγματοληψίας

1995

ΕΤΟΣ :

Παρά μετροι

Μονά δ ες

Μ ετρη θ εί σα στάθ μη

Θερμοκ ρασία νερού

Θερμοκρασία αέρα

°c °c

Η λ/κή αγωγιμ ότητα

μmhοs/cm

9/1

22/2

8/3

6/4

22/4

22/5

7/6

5/7

17,0

23,0

27,0

26,0

16/8

Μ έση τιμή

450

440

4 10

395

400

375

285

375

391 ,3

8,08

7,58

7,62

7,88

7,90

8,16

8,25

8,32

8,0

meq / l

0,6

0,5

0,6

meq / l

0,7

0,5

0,6

0,4

3,6

3,5

3,2

3,0

2,8

meq / l

0,0

meq / l

4,9

4,6

4,3

4,1

3,8

meq /l

0,7

0,6

0,7

Μ αγνήσι ο

Mg ++

meq / l

0,6

0,4

0,2

0,4

Α σβ έστιο

Ca ++

meq / l

3,6

3,5

3,2

3,0

3,3

meq /l

0,0

0,5

ρΗ

mgll

Φ ερτά υλι κά Χ λωριόντα

Θ ειι κά

C1-

504 - -

Οξ . ανθ ρ/κά

HCO, -

Ουδ . ανθ ρ/κα

CO, - -

Σύν . αν IΟΥ. & κατιόν . Ν άτριο Να

Υπολο ιπό μ . Νάτριο

meq l

S. Α . R . Κατηγορία νερού

C2S 1 C2S1 C2S 1 C2S1 C2S 1

8αθμ . αλκαλί ω σηι; Ν α

...

Ρ '0 a.

~ τ-ι

14,3

15,2

16,3

1 7, ί

15,8

mgll

210

195

180

170

160

mgll

180

175

160

150

140

mgll

Ασβεστίου 11

mgll

180

175

160

150

Μαγνησίου

mgll

°c

18,0

7,0

10,0

11,0

11,5

mgll

10,9

13,6

11,6

11,9

114,7

Ι Ι 1,5

Ο λ ική

CaCO,

Παρο δική Μ όνιμη

11 11

Θερμοκ ρασία Δ ιαλ Οξυγόνο Ο,

Π οσΙτο . κορεσμού ΟΙ Νιτρικά ΝΟ] ·

mgll

Ν ιτρώδη Ν Ο,-

mgll

Α μμωνιακά ΝΗ 4 +

mgll

Ολ φωσφό ρος Ρ

mgll

Κ ά δμιο

ppb

Υ δ ρά ργυρο ι;

Ολ. οργαν . άνθρακας

llirtn:

3 12

102,7 104,5 113,0

113,0

ppb

mgll

(20 ]

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτε ρ ικών Υδάτ ων

109,9

PESCA -

Λίμνη Λυσιμαχία

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ: ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΘΥΡΟΦΡΑΓΜΑ ΔΙΜΗΚΟΥ ΕΤΟΣ:

Η με ρ ο μηνία ενέργειας δειγ ματοληψίας

1996

Π αράμ ετ ρ οι

Μονάδες

Μ ετρηθείσα στάθμη

Θ ερμο κ ρασία νερού Θερμοκρασία αέρα

'c 'c

Η λ/κή αγωγιμό τητα

μmhοs!cm

29/4 23/5 2516

26Π

26,0

28,0

29,0

Μέση τιμή

29/9 2 1110

400

370

7,8

7,6

7,8

8,4

meq /l

0,6

0,8

0,7

meq / !

0,1

0,7

meq /l

3,6

3,0

meq / l

0,0

Σύν . αν ιον .& κατιον.

meq /l

4,3

4,5

Νάτρι ο Ν α +

meq /l

0,7

Mg ++

m eq /l

0,8

1,2

1,0

Ca ++

meq /l

2,8

2,6

2,7

meq / l

0,0

ρΗ Φ ε ρτ ά υλικά

Χλωριόντα Θ ειικά

50", - •

HCO, -

Ουδ . ανθρ/κα

Μ αγνή σιο

Ασβέστιο

CO, - -

Υπολοιπόμ . Νάτριο

0,5

Κατηγορία νερού

C1S !

C,S,

Β αθ μ . αλκαλίωαης Να

16,3

15,6

S. A . R .

...tI

.a 14

Ο λική

CaCO,

Παρο δική

Μ όνιμη /l

% m gll

180,0 190,0

mgll

180,0 150,0

mgll

0,0

40,0

m gll

140,0 130,0

Mαyνησioυ /Ι

m gll

40,0

60,0

88,0

83,0

Ασβε στίου

Θ ε ρ μ οκρασία

mg/l

Δ ιαλ. Οξυγόν ο Ο, Π οσ/το . κορεσμού

Ν ιτρικ ά ΝΟ) -

mgll

Ν ιτρώδη ΝΟ, -

mgll

Αμμωνιακά Ν Η,+

m g/l

Ολ. φωσφό ρος Ρ

mgll

Κάδ μ ιο

ppb

Υδράργυρο;

Ο λ. ο ργάν . άνθρακω;

Π!αή:

367,5

mgll

CI·

Οξ. ανθρ/κά

340,0 360,0

98,0

100,0

92,3

ppb mgll

[20]

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

313

PESCA - Λί μνη Λυσ ιμαχία

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ : ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΘΥΡΟΦΡΑΓΜΑ ΔΙΜΗΚΟΥ ΕΤΟΣ :

Ημερ ομηνία ενέργειας δειγ ματοληψίας

1997

Μ έση

7/1

3/2

23/2

18/3 21/4 29/5 23/6 25/8 29/9 21110 17/11 16/12

τιμή

430

400

405

440

400

380

360

420

450

405 ,8

7,65

8,34

7,75

7,80

7,67

7,56

7,55

7,84

8,30

8,40

7,90

8,37

7,9

meq ll

0,3

0,8

0,5

0,9

0,4

0,8

0,6

0,8

0,7

0,6

0,9

0,7

meq / l meq /l

0,6

0,3

0,2

0,4

0, 1

0,2

3,8

3,2

3,6

3,3

3,4

3,7

3,4

meq /l

0,0

0,2

0,0

Σύν . ανιον.& κατιον .

meq /l

4,7

4,5

4,3

4,6

3,9

4,7

4,2

Νάτριο Να +

meq /l

0,7

0,6

0,7

0,6

0,7

Mg ++

meq /l

0,8

1,0

0,9

1,0

0,6

0,8

Ca ++

meq / l

3,2

2,9

2,8

2,9

2,6

3,4

3,0

meq/ l

0,0

0,2

0,0

0,5

0,4

0,5

0,6

0,5

0,4

Παράμετρο ι

Μονάδ ες

Μετρηθ είσα στάθ μη

Θ ερμ οκρασία νερού Θ ερμοκρασία αέρα

'c 'c

Η λ/κή αγωγιμ ότητα

μmhοs!cm

ρΗ Φερτά υλικά

Χλω ρ ιόντα Θειι κά

m gl1

C1-

SO, - -

Οξ. ανθ ρ/κά

HCO,-

Ουδ . ανθρ/κα

Μαγνήσιο Ασβέστιο

CO, - -

Υ πολο ιπό μ . Νάτρ ιο

Α .

Κατηγορία νερού

C2S 1 C2S 1 C2S 1 C2S 1 C2S 1 C2S 1 C2S1

Βαθμ . αλκαλίωσης Να σ μ

ίΟ

-ο

ο,

% W

14,9

13,3

14,0

15,2

17,9

14,9

14,3

m gl1

200

195

185

195

160

200

180

Παροδική ιι

mgl1

190

170

180

165

160

185

170

Μ όνιμη

m gl1

160

145

140

145

130

170

150

m gl1

90,0

95,0

89,0

95,0

94,0

96,0

Ολική

CaCO,

Ασβεστίου

Μ αγνησίου ιι

Θερμοκρασία

Δι αλ Ο ξυγόνο Ο, Π οσΙτο . κορεσμού

m gl1

Ν ιτρικά Ν Ο) -

mgl1

Νιτρώδη ΝΟ, -

m gll

Αμμωνιακά Ν Η4 +

m gl1

Ολ. φωσφό ρος Ρ

mgl1

Κάδμ lO

ppb

Υδράργυρος

Ο λ. ορταν . άνθρακα;

lliml:

314

105,0 100,0 105,0

100,0

81,0

102,0

ppb m gl1

(20]

ΕΚΘΕ - Ιν στ ιτούτο Εσω τερικών Υδάτων

96,0

ΛΙΜΝΗ: Αμβρακία

ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ :

ΝΟΜΟΣ: Αιτωλ/νίας ΤΕΧΝΗΤΗ

ΦΥΣΙΚΗ

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η λίμνη Α μβ ρακία (η Λιμναία των αρχαίων) βρ ίσκεται βορειο δυτικά της λίμνης Οζερού και

4 km νότια

της Κοινότητας Στάμου . Είναι γνωστή και με τα ονόματα Ρίβιο , Μεγάλος

Οζερός, Βάλτος, λίμνη Στάνου . Πρόκειται για τεκτονική; προέλευσης λίμνη και οφ είλει

την γένεσή της, όπως και ο Οζερός, στην ύπαρξη μεγάλης ρηξιγενούς ζώνης από τον Αμβρακικό έως την λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου . Ωστόσο, ο σημερινός χαρακτήρα; της λίμνης είναι καρστικόξ. Αν και υπάρχει έλλειψη άμεσης εmκοινωνίας με τον Αχελώο, θεωρείται ότι αποτελεί τμήμα της λεκάνης του ποταμού αυτού , λόγω του πολύπλοκου συστήματος υδάτινη; επικοινωνία; των καρ στικών όγκων της ευρύτερης περιοχής. Παρά

τη σχετικά μικρή της έκταση, ο μεγάλος όγκος νερών (σαν αποτέλεσμα του σχετικά

μεγάλου μέσου βάθους) την κατατάσσει στι; μεγάλες λίμνες της χώρας. Όπως και η Τριχωνίδα, η Αμβρακία εμφανίζει κρυπτοβύθισμα, αφού ο πυθμένας της βρίσκεται περίπου

30 m χαμηλότερα από τη στάθμη της θάλασσας [10].

Καθεστώς προστασίας

Περιέχεται στον εθνικό κατάλογο

NATURA 2000 με κωδικό GR 2310007.

ΑνΟ ρωπογενές περ ι βάλλον

Στην ευρύτερη περιοχή της λίμνης Αμβρακία; υπάρχουν συνολικά συνολικό πληθυσμό (απογραφή

1991) 9.161 κατοίκου;

οικισμοί με

Στα δυτικά και νότια της λίμνης

βρίσκονται τα χω ριά Στάνος, Κατούνα, Κονοπίνα, Αγ. Νικόλαος,

Παπαδάτος, και

Φυτείες. Στα ανατολικά βρίσκεται η Κεχρινιά, και σε άμεση επαφή με τη λίμνη, το Ρίβιο . Τα πλησιέστερα προς τη λίμνη εδάφη, και αυτά που αποκαλύπτονται όταν χαμηλώνει η στάθμη, καλλιεργούνται με καπνά ή χρησιμοποιούνται σαν βοσκότοποι. Η άρδ ευση των

εδαφών γίνεται με άντληση νερού από τη λίμνη. Ι στορ ικά

λαογ ραφ ικά στοιχεία

Β . ΣΤ ΟΙΧΕΙΑ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ Προέλευ ση

- Χαρακτήρας

Η λίμνη Α μβ ρακία είναι τεκτονική; προέλευσης άλλα στη συνέχεια διαφοροποιήθηκε σε μία μεικτού χαρακτή ρα λίμνη. Αν και η μο ρφολογία των πλευ ρών της και το βάθος της δ είχνουν ότι η λίμνη διατηρεί τον τεκτονικό της χαρακτήρα, το γεγονός ότι αυτή βρέθηκε σε ένα καρστικό περιβάλλον με ελάχιστη επιρ ροή από προσχωσιγενείς διεργασίες

οδήγησε στην εξέλιξη μίας καρστική; λίμνης

τεκτονική Ο ποταμογενής Ο

[10].

ηφαιστειογενής

μικτή (τεκτονική -καρστική)

εγκαταπτωσιγενής

PESCA -

Λίμν η Α μβρακία

Χαρακτηριστικά λεκάνης

Η λεκάνη της Αμβρακία; β ρίσκεται στο βύ θ ισμα μεταξύ του όρους Θύαμος και των Ακαρνανικών Ορέων. Η λεκάνη είναι κλειστή, με σχήμα επίμηκεξ και έκταση 101,5 krn'

από τα οποία τα 87 krn' ανήκουν στη χερσαία περιλίμνια ζώνη και τα 14,5 km' αποτελούν τη λίμνη . Η υπολεκάνη χωρίζεται με δύο χαμηλές ράχες από την υπολεκάνη του Ο ζερού προς νότο και από αυτή του Αμβρακικού προς βορρά. Η λίμνη κατέχει τη νοτιοδυτική

πλευρά της λεκάνη; ενώ σε περιόδους υπερχείλισης δημιουργεί μία στενή γλώσσα με κατεύθυνση προς την περιοχή της Αμφιλοχίας [Ι Ο]. Έκταση :

112,0 120,0 177,0 101,5

ιαη' [4], [12] ιαη' [2] ιαη' [13]

krn' [10]

117 ,Ο Ιαη' [18] Ύψο ς υ δροφόρου ορίζοντα

Δεν βρέθηκαν στοιχεία . Ά λλοι υδάτινοι πόροι στην ευρύτερη περιοχή

Ι.

Αχελώος

2. 3. 4. 5.

Τριχωνίδ α Βουλκαριά Λυσιμαχία Οζερός

Παλαιολιμνο λογία

- Βιο λογική

εξέλιξη

Η λίμνη Αμβρακία αποτελεί λοιπόν ένα από τα υπολείμματα της αρχαίας λίμνης που κάποτε

κάλυπτε

Συγκεκριμένα,

τον

ευρύτερο

χώρο

των

λιμνών

της

λεκάνης

μετά τον πολυτεμαχισμό της νότιας Πίνδου

και τη

του

Αχελώου .

πλήρω ση

του

εσωτερ ικού βυθίσματος του Αγρινίου με γλυκό νερό, ο Αχελώος δημιούργησε την αρκετά μεγάλη και ενιαία λίμνη Αγρινίου ή Αιτωλοακαρνανίας που κατά το τέλος της

πλειόκαινης περιόδου κάλυπτε ολόκληρη την Αιτωλοακαρνανική λεκάνη. Στη συνέχεια η λίμνη αυτή με προσχώσεις και υπόγεια καρστικά φαινό μενα περιορίστηκε σε έκταση . Ο

Αχελώος δημιούργησε ένα εκβολικό σύ στημα στην περιοχή Ματσουκίου-Στράτου . Μ εγάλες ποσότητες φερτών υλικών κατέληγαν στο κέντρο της λίμνης και σιγά-σιγά σχημάτισαν έναν εκτεταμένο υπολιμναίο κώνο στο κέντρο . Η δράση αυτή του Αχελώου οδήγησε στην πρόσχωση της μητρική; αυτής λίμνης. Η προοδευτική πτώ ση της στάθμης, σε συνδυασμό με τεκτονικέ; διεργασίες, προκάλεσαν τη διάσπασή της σε μικρότερα; υπολειμματικές λίμνες στην περιφερειακή ζώνη .

Π ρώτα, η λίμνη Α μβ ρακία έγινε

ανεξάρτητη από την υπόλοιπη ενιαία λίμνη. Αργότερα έλαβε χώρα και ο διαχωρισμός των άλλων τριών λιμνών

[8], [10] .

Γ. ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Μηνιαίες και μέση ετήσια τιμή ηλιοφάνειας (ώρες ηλιοφάνειας ανά μήνα ή έτο ς) Δεν βρέθηκαν στοιχεία .

3Ι6

ΕΚΘΕ -Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Λίμνη Αμβρακία

Ένταση ανέμου (ετήσια κατανομή): Δεν βρ έθηκαν στοιχεία. Ετή σια κατανομή κατεύΟυνσης ανέμου : Δεν βρέθηκαν στοιχεία.

Μηνιαία κατανομή κατεύΟυνση ς ανέμου: Δεν β ρέθηκαν στοιχεία . Μ έση μηνιαία και ετήσια κατανομή ύψους βροχής

(mm)

Θ έση : Στάνοι:; (ΥΠΔΕ) / περίοδο τ 1962-1981 Ιαν,

Ιουλ,

15 1,0 142,4 96,9 71,0 46,8 17,9

ΦεΒ. Μαο. Απρ.

Μαϊ. Ι ούν.

17,6 18,2 46,8 129,7 149,3 195,1

Αυγ.

Σεπτ.

Οκτ. Νοε. Δεκ,

Μ ΕΣΗ ΕΤΗΣΙΑ ΤΙΜΗ: Π!rm:

1082,6

[10]

Δ. γΔΡΟΛΟ ΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Φυσική είσοδ ο ς νερού

Η Αμβρακία αποτελεί σήμερα μία απομονωμένη λίμνη χωρίς επιφανειακή επικοινωνία με άλλα βυθίσματα. Οι επιφανειακές καρστικέξ εκφορτίσεις είναι μικρέξ, με κυριότερη τη

διαλείπουσα πηγή του Ριβίου, η Αμφιλοχίας

οποία τροφοδοτείται από το

καρστικό σύστημα

Λουτρ ού (το σύστημα εκφορτίζεται κυρίως στον Αμ β ρακικό) . Η πηγή έχει

μέση ετήσια παροχή 1,3 m 3/s [1]. Το υδρολογικό χαρακτη ριστικό της λίμνης είναι η μεγάλη εποχιακή διακύ μανση της

στάθμης της, που οφείλεται (α) στο ότι οι εισροές της προέρχονται κυρίως από βροχοπτώσεις, που έχουν έντονο εποχιακό χαρακτήρα, και (β) στην ύπαρξη καταβόθρων

στη δυτική πλευρά. Τη θερινή περίοδο το βόρειο και ρηχότερο τμήμα της λίμνης ξηραίνεται.

ΛΙΑ

ΟΝΟΜΑ

ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ

ΠΑΡΟΧΗ

Πηγή Ριβίου

Ανατολικά

0,1-2, 5 m 3/sec

Ρέματα, υπόγειες πηγές

. Π!rm:

[10]

Φυσική έξοδος νερού :

Όγκο ς ν ερ ού (m

ΕΚΘΕ

3xl

ο') :

Καταβόθρες

62 [13] 5-15 [12] 278 [10]

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

317

PESCA -

Λίμνη Αμβρακία

Χρόνος ανανέωσης (έτη):

Δεν βρέθηκαν στοιχεία.

Μέση ετήσια απορροή:

Δεν βρέθηκαν στοιχεία.

Υδρολογικό ισοζύγιο

Ο ι σχετικά απότομοι κλιτείς της υπολεκάνης της Αμβρακίας σε συνδυασμό με τον καρστικό τους χαρακτήρα και την απουσία αμμω δών παράκτιων ζωνών οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η επιφανειακή ροή προς την Αμβρακία είναι περιορισμένη . Το σύνολο των ετήσιων απορροών της υπολεκάνης της Αμβρακίας που φθάνουν στη λίμνη εκτιμάται

σε 44,6 χ 106 m'. Η ποσότητα αυτή είναι ελάχιστη σε σχέση με το συνολικό όγκο νερού 3 της λίμνης (278 χ 106 m ) , που υπολογίσθηκε μετά από χαρτογράφηση του πυθμένα, και δεν επαρκεί ούτε για την ανανέωση ούτε για τη συντήρηση της λίμνης (ο χρόνοι; για την ανανέωση θα ήταν

χρόνια). Προκύπτει έμμεσα ότι υπάρχει ισχυρή τροφοδοσία της

λίμνης από υπόγειες καρστικέξ πηγές, που κατά περιόδους δρουν σαν καταβ όθρ ες, απομακρύνοντας νερό από τη λίμνη . Η υπόθεση αυτή ενισχύεται από αναλύσεις της ποιότητας του νερού της λίμνης

[10].

Ε. ΜΟΙ'ΦΟΜΕΤΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Η Αμβρακία είναι μία βαθιά και ασύμμετρης μορφολογίας λίμνη. Έχει έκταση

14,5 km'

και σχήμα ανεστραμμένου τριγώνου με κατεύθυνση ΒΔ-ΝΑ (η έκταση είναι μεταβλητή λόγω των αυξομειώσεων της στάθμης) . Στο ΒΑ άκρο της υπάρχει μία αυλακοειδής προέκταση μήκους

6 km, μέσου πλάτους 0,6 km και βάθους μικρότερου του ενός μέτρου , που καταλαμβάνει περίπου 2,7 km' από τη συνολική επιφάνεια της λίμνης . Μετά την κατασκευή της γέφυρας της Εθνικής Οδού Αγρινίου - Αμφιλοχίας περιορίσθηκε η επικο ινωνία του τμήματος αυτού με την υπόλοιπη λίμνη. Το βόρειο τμήμα αυτό

κατακλύζεται με νερό στις περιόδους που η στάθμη της λίμνης είναι υψηλή. Κατά το μεγαλύτερο δ ιάστη μα του έτους ή ακόμα και για συνεχόμενα χρόνια η προ έκταση αυτή

είναι ξη ρή και χρησιμοποιείται σαν βοσκότοπος. Η λίμνη έχει βυθομετρηθεί από τους

[1 Ο] .

Σύ μφ ωνα με τις βυθομ ετρήσ εις, το μεγαλύτερο βάθο ς είναι

53 m, κοντά

στις δυτικέξ

ακτές του νότιου τμήματος . Με δεδομένο ότι η υψομετρική στάθμη της λίμνης είναι στα

+25 m, προκύπτει (κρυπτολίμνη)

ότι ο πυθμένας βρίσκεται

28 m

[10], [12].

Έκταση:

14,5 km' [3], [10] 13,0 km' [2]

Μέγιστο βάθος:

40 m [6], [18] 25 m [2], [12] 35 m [13] 53 m [10]

Μ έσο βάθος

4,4 m [13] 30,0 m [1 Ο]

(m):

Στάθμη επιφάνειας νερού

318

κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας

(m):

16 m [12] 25 m [10] 54 m [18]

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Διακύμανση στάθμης

(m):

Διαστάσεις: μέγ . μήκος:

Λίμνη Α μ β ρ ακ ία

3 m [10] μέγ , πλάτος:

13,8 km,

3,8 km, περίμ. : 31,0 km [4], [12] 34,2 km [10]

ΣΤ. ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Είδος ακτών Μαζί με τη λιμνοθάλασσα του Αιτωλικού και τη λίμνη του Οζερού, η Αμβρακία

βρίσκεται σε ένα βύθισμα με διεύθυνση ΒΒΔ

ΝΝΑ

[12].

Με την εξαίρεση της

αυλακοειδούς προέκταση; προς τα βόρεια που πλημμυρίζει σε περιόδους βροχοπτώσεων,

δεν υπάρχουν ρηχές παράκτιε; ζώνες στην Αμβρακία. Η δυτική πλευρά της λίμνης είναι από κρη μνη

και

βραχώδης

και

στερείται

υδρογραφικού

δικτύου.

ανατολική

βο ρειοανατολική πλευ ρά είναι ομαλή , όπου αναπτύσσονται πολλοί μικροί δενδριπκής μορφής χείμαρροι . Στην ανατολική πλευρά και την περιλίμνια ζώνη βρίσκονται οι μοναδικές προσχωσιγενείς περιοχές της λίμνης. Η βόρ εια πλευρά είναι επικλινής με σημαντικέ; κλίσεις και επιτρέπει το σχηματισμό χειμάρρων προς την περιοχή του Στάνου

[10]. Μορφολογία πυθμένα

Η μορφ ολογία του βυθού διατηρ εί αντιστοιχία με τη μορφολογία των ακτών και περιλίμνιων εκτάσεων. Στο δυτικό τμήμα οι βραχώδεις και απόκρημνες ακτές βυθίζονται απότομα μέσα στη λίμνη μέχρι βάθος ο μαλότερα

50 m.

Στο ανατολικό τμήμα η βύθιση γίνεται

[10].

Π ετρώματα υδρολογικής λεκάνης

Στο βύθισμα της Αμβρακίας περιλαμβ άνονται αποκλειστικά σχηματισμοί της Ιόνιας ζώνης (βλ. σχετική περιγραφή στον Αχελώο). Η βόρεια και η ανατολική πλευρά της λεκάνης καλύπτεται από μεσοζωικού; ασβ εστόλιθους και το ανατολικότερο τμήμα

απαρτίζεται

από

τριασικούς

εβαπορίτες

που

περιέχουν

γύψο

και

μοσοζωικούς

ασβεστόλιθους. Το νότιο τμήμα καλύπτεται από πλειοκαινικούς σχηματισμού; που

αποτελούνται από εναλλαγές μαργών, πηλών και ψαμμιτών . Πρόκειται για λιμναίες λιμνο θ αλάσσιες φάσεις σε

μία περίοδο που υπήρχε ενιαίο πεδίο ιζηματογένεσης

Α μβ ρακίας- Οζερού. Τα εδάφη είναι κολλου βιακά, ουδ έτερης έως ελαφρώς αλκαλικής αντίδρασης και στερούνται ανθρακικού ασβεστίου. Ανήκουν στους εδ αφικούς τύπους

CL, CSL

και

με

ικανό

ποσοστό

χαλίκων και λίθων

και

με

ικανοποιητική

υδατοπερατότητα. Οργανικά εδάφη υπάρχουν κοντά στη γέφυρα Αγρινίου-Αμφιλοχίας

[6], [10], [12].

Ζ. ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΝΕΡΟΥ

Φυσικοχημικά δεδομένα νερού

Φυσικοχημικά δεδο μένα για τη λίμνη Αμβρακία είναι διαθέσιμα από διάφορες μελέτες ([1], [2], [6], [10], [12], [13], [20]), καθώς και από το

και ερευνητικά προγράμματα

πρόγραμμα παρακολούθησης της ποιότητας των αρδευτικών νερών του Υπ. Γεωργίας (βλ. Παράρτημα) . Με την εξαίρεση του τελευταίου προγράμματος, που εκτελείται σε μηνιαία βάση "ρ ουτίνας" και καλύπτει περίοδο αρκετών ετών (αλλά με μόνο έναν

επιφανειακό σταθμό δειγματοληψίας) , τα υπόλοιπα ήταν μικρής διάρκειας προγράμματα ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

319

PESCA -

Λί μνη Αμβρακία

με συνήθως ελάχιστες δειγματοληπnκές περιόδους και ανεπαρκή εποχιακή κάλυψη. Ωστόσο, μερικά από τα προγράμματα ([2], [6], [10]) αυτά εξέτασαν την κατακόρυφη κατανομή των φυσικοχη μικών παραμέτρων που είναι πολύ ση μαντική πρ ο κειμένου να εξαχθεί η υ δρολογική/υδροχη μική εικόνα του συστήματος . Ορισμένες nμές φυ σικοχημικών παραμέτρων από τα παραπάνω πρ ογράμματα παρατίθενται υπό μορφή πινάκων,

Από τη σύνθεση των υπαρχόντων δεδομένων προκύπτει ότι η Αμβρακία είναι μία θ ερμή μονομικτική

λίμνη .

Λόγω

του

μεγάλου

βάθους

της

δημιουργούνται

συνθήκες

στρ ωμάτωσης του νερού που διαρκεί από nς αρχές Απριλίου μέχρι περίπου το τέλος

Νοεμβρίου . Από πλευράς θερμικής συ μπεριφοράς η λίμνη Αμ βρακία παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες με τη λίμνη Τριχωνίδα. Το χειμώνα η στήλη ομογενοποιείται με

θερμοκρασίες που κυμαίνονται από 10 έως 12,5 σχηματίζεται θερμοκλινές εύρους

κυμαίνεται μεταξύ 25 και

10-20

°c. Η

°c,

ενώ από την άνοιξη αρχίζει να

μέτρων. Η θερινή επιφανειακή θερ μοκρασία

οξυγόνωση στα επιφανειακά στρώματα είναι πολύ

καλή , ιδίως το χειμώνα, αλλά ελαττώνεται με το βάθος. Το καλοκαίρι η περιεκτικότητα

των

βαθύτερων

στρ ωμάτων

νερού

σε

οξυγόνο

είναι πολύ

χαμηλή.

Σε

αρκετές

περιπτώσεις παρατη ρήθηκαν ανοξικές συνθήκες στο υπολίμνιο , που συνδυάζονται με την

ύπαρξη υδ ρόθειου , λόγω των διεργασιών αποδό μησης αλλά και της ύπαρξης γύψου στο καρστικό περιβάλλον της λιμναίας λεκάνης . Η αγωγιμότητα είναι γενικά υψηλή (φθάνει

τα

1100

μ S/cm) και αυξάνει το καλοκαίρι (λόγω της εξάτμισης) και με το βάθος. Το ρΗ

μειώνεται με το βάθος, παραμένει όμως πάντα στην αλκαλική πλευρά της κλίμακας . Γενικά, άλλωστε , όλες οι λίμνες της Αιτωλοακαρνανίας χαρακτηρίζονται για το αλκαλικό

τους περιβάλλον. Η διαφάνεια είναι πάντα υ ψηλή , εκτός από το βόρειο σκέλος όπου το καλοκαίρι έχουν παρατηρηθεί πολύ χαμηλές nμές του δίσκου

Secchi.

Από χημικής πλευ ράς, η Αμβρακία διαφοροποιείται από nς γειτονικές λίμνες λόγω της μεγάλης συγκέντρωσης θειικών ανιόντων, βάσει των οποίων κατατάσσεται σnς "θειικού τύπου" λίμνες. Λόγω της μεγάλης συγκέντρωσης θειικών αλάτων του ασβεστίου τα νερά έχουν υψηλή αγωγιμότητα είναι, σύμφωνα με το υδροχημική οικογένεια

Ca-S04 (S04>HCO,). Επίσης,

[17],

σκλη ρά και ανήκουν στην

τα χαρακτηριστικά αυτά καθ ιστούν

τα νερά της Αμβρακίας κακής ποιότητας και ακατάλληλα για όλες τις χρήσεις πλην της άρδευσης (που και για τη χρήση αυτή είναι οριακά) . Οι συγκεντρώσεις θειικών αλάτων

είναι υψηλότερες στο νότιο άκρο της λίμνης, λόγω της εισροής νερών που διαλύουν τους γύψους που υπάρχουν στη γύρω περιοχή . Τα θειικά άλατα κάνουν τα νερά σχεδόν

ακατάλληλα για ύδρευση . Οι συγκεντρώσεις των θρεπτικών αλάτων είναι γενικά χαμηλές. Κατά τη διάρκεια του έτους παρουσιάζουν εποχιακές διακυμάνσεις που σχετίζονται με το θερ μικό κύκλο της λίμνης και τις εποχιακές μεταβολές των φυτοπλαγκτονικών πληθυσμών και δείχνουν μία αύξηση με το βάθος . Β άσει του λόγου Ν/Ρ η λίμνη εμφανίζεται ελλειμματική ως προς το άζωτο και ορισμένες μετρήσεις έδειξαν σχεδόν τέλεια απουσία νιτρωδών. Χωρίς τα συμπεράσ ματα των μέχρι τώρα ερευνών να είναι οριστικά, με κριτήριο τη συγκέντρωση

των θρεπτικών αλάτων, η λίμνη μπο ρεί να χαρακτη ρισθεί σαν ολιγοτροφική με μετάβαση προς μία μεσοτροφική κατάσταση . Η μικρή έστω τάση αύξησης των θρεπτικών τα

τελευταία χρόνια φαίνεται να οφείλεται σε ρύπανση από αρδευτικές απορροές, παρά σε ρύπανση από αστικά απόβλητα ή άλλες ανθρωπογενείς δ ραστη ριότητες, που είναι πολύ περ ιορισμένες στην περιοχή .

320

ΕΚΘΕ - Ιν στιτούτο Εσωτερ ικών Υδάτων

PESCA -

Παράμετροι

(OC)

Αγωγ. (pS/cm) ρΗ

Tota1A1c. (mg/l) SO, (mg/l) Cl(mg/l) Ch1-a (μ!ζ/l) Tota1 Ρ (mw1) Ρ-ΡΟ, (mg/l) Ν-ΝΟ , (mg/l) Ν-ΝΗ, (mg/l)

Μέση τιμή

Μέγιστη τιμή

min: 9,20 550,00 8,30 122,00 355,20 51,12 min: 1,00 0,037 min : 0,005 0,065 0,005

26 1100,00 8,90 158,60 624,00 79,875 9,00

Ν/ Ρ

Λίμνη Αμβρακία

0,05 0,63 0, 14 15,50

Π!ri!1:

(131

Παράμετροι

Αγωγ.

Ελάχιστη τιμή

Μέγιστη τιμή

Τυπική τιμή

550,00 7,00 600,00 25,00 9,00 0,010 0,005 0,10 0,022 70,00 40,00 36,00 230,00 370,00

1050,00 7,80 900,00 75,00 12,20 0,085 0,030 0,10 0,641 120,00 54,00 68,00 300,00 500,00

900,00 7,50 750,00 50,00

(pS/cm)

l ρΗ

SO, (mg/l) Cl (mg/l) DO (mg/ l) Tota1 Ρ (mg/1) Ν-Ν Ο, (mw1) Ν-ΝΟ, (mWI) Ν-ΝΗ, (mg/l) HCO , (mg/l) Na (mw1) Mg(mWI) Ca (mg/l) Ha (mg/1Ca)

0,03 4 0,005 0,10 0,20 100,00 45,00 50,00 250,00 450,00

Π!ri!1: [Ι]

Παράμετροι

Αγωγιμ, (pS/cm) ρΗ

Cl (mea /l) SO, (meql1) HCO, (meql1) Na + Κ (meq/l) Ca (mea/l) Mg (meql1) ΝΟ , (mg/l) Ν Ο, (mg/l) ΝΗ. (mg/l) Tota1 Ρ (mw1) Π!ri!i :

[IOJ.

Ελάχιστη τιμή

735 6,4 1,1 4,5 0,6 0,7 3,8 0,7 <0,044 <0,001 <0,025 <0,01

Μέγιστη τιμή

1310 8,3 4,2 8,5 0,4 4,0 8,2 3,6 5,89 1,84 1,935 0,172

Μ έση τιμή

950 7,7 2,0 6,5 1,6 1,7 6,7 1,7 1,72 0,103 0,248 0,04

Πρωτογ ενή δεδομ ένα Υπ. Γεωρ γίαξ και Υγ είατ-Πρόνοιαξ γι α την περίοδο

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

1980-88

321

PESCA -

Παράμ.

Hu c ounvia 1978 1981 1979 30/3 2/8 1519 17/10 Ο 14.0 22,1 1 13,5 22,1 2 12,7 22,0 25,0 3 22,0 4 12,3 21,9 5 21,9 24,2 21,8 6 12,3 7 24,2 21,8 24,2 21,8 8 12,1 9 24,2 21,8 24,2 21,8 10 12,0 11 24,2 12 24, 1 23,2 13 14 19,1 15,1 15 11,8 19,5 16 13,2 17 13,0 18 12,1 19 11,6 20 11,4 11 0 13 Ο 21 10,6 22 10 5 23 10,5 126 25 11, 1 30 111 11,9 40 11,0 12,0 Ο 578 0,5 602 1 578 644 1,5 Ο 26,0 24,0 05 24,0 1 24,0 1,5

SO.-' (mgllt)

Σκλη ρότ .

(' dH)

322

Π α ρ άμ.

Ημερ ομηνία

Βάθ ος

Β ά θος

('C)

Π!rΩi:

Λίμνη Αμβρακία

1978 30/3 218 Ο,

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

8,5

8,3 8,3 8,2 8,2 8,3 8,2 8,1 7,9 7,1 4,9 4,8

8,5

8,0

3,9 2, 1 1,6 1,4

8,5

Αγωγιμ,

(μS/cm)

0,5 1 1,5 2 4

1979 17/10 8,5 8,5 8,3 9,4 9,0 8,2 8,6 8,3 8,5 8,1 8,8

8,9

0,6

1, 1

23 Ο

1981 1519 8,3-

0,8 973 984

1100 1090 1100 1100

952 954

943

8 10 15 20

971 943 939 965

25 40

988 979

[6]

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA - Λ Ιμνη Α μβρακία

Ημερο μηνία Π αράμ.

Β άθ ος

1978

30/3 Secchi (m)

6,3 Ο

8, 1

0,5 Ι

1,5 2 4 ρΗ

8,1

6 8 10 15 20 25 30 40

8, 1 8,1 8, 1 8,1 8, 1 8, 1 8,0 8, 1 7,9 7,8

0,1

0,5 Ι Αλκ αλικ. ( ΡΑ)

0,1

7,0

Ο Ι

8,5 8,5 8,4 8,4

2 3 4 5 6 7

0,1 0,2 0,3 0,2

2,0

1,5 2 4 6

2,1 2,1 2,0

2,1

0,5 Ι

1,4 1,3

138 139 140 140

Ρ Ο,-Ρ

30 30 32

22 40 35 35 36 35 35 29 39 39 40 44 223 48 46 78 113

52 30

6 6

2,0

(Ilg Ρ/ιι)

1 7/ 1ΟΠ9

35 34 35 45 40

1,4 1,2

Ημερομηνία 3013 Π8

8 9 10 15 20 25 30 35 40

0,3

1,5 Π!rm:

4,5

τοι.1 Ρ

(mgl1I)

17/10

0, 1 0,2 0,3

Ca+2

1519

Β άθ ο ς

2 4 6 Ο

(ΤΑ )

1979

2 3 4 5 6

1,5

0,5 Αλκαλικ .

218

Π α ρ άμ.

1981

8 9 10 15 20 25 30 35 40

23 6 5 6 6 6 21 8 15

3 20 10 10 10 10 10 7 10 10 10 20 177 17 23 47 87

[6] (συνέχε ια)

Ε ΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

323

PESCA -

Λίμνη Αμβρακία

Παράμ.

Βάθος

Ηl1ε σμη νία

30/3/78

ΝΗ ,-Ν ( μg Ν/lΙ)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 15 20 25 30 35 40 Ο

ΝΟ ,-Ν (μg Ν/lΙ)

Πm!l:

[61

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 15 20 25 30 35 40

-ω

:1.

.,:

ψ-

:;.

::Ε

3 3 3 12 3 3 3 3 3 5 3 30

Παράμ .

17/10/79 67 48 48 43 33 57 29 48 48 33 43 48 48 48 143 314 585 4 4 3 2 1 1 1 2 1 1 2 1 3 4 7 2 1

ΝΟ , -Ν

Βάθος

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 15 20 25 30 35 40 Ο Ι

SίO,-Si (μg

Si/lt)

2 3 4 5 6 7 8 9 10 15 20 25 30 35 40

Ηιιεοοιιυνία

30/3/78 167 105 83 96 93 90 95 87 100 147 80 156 73 73 80 93 87 87 160 120 153 200 230 637

17/10/79 41 33 33 32 32 33 33 33 34 33 31 34 184 279 39 42 32 134 57 46 46 46 39 46 46 46 49 42 350 1350 2160 2412 3191 3817

(συνέχε ια)

Φυσ ικοχημικά δεδομένα πυθμένα

Δεν βρέθηκαν στοιχεία. Φυσι κοχημικά δε δ ο μένα εισροώ ν-εκροώ ν Δεν βρ έθηκαν στοιχε ία.

324

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

Λίμνη Αμβρακία

PESCA -

Η. ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Φυτοπλαγκτόν

Η λίμνη Αμβρακία χαρακτηρίζεται σαν ολιγότροφη έως μεσότροφη λίμνη ελαφρώς εύτροφη

[4]

ή σαν μία μεσότροφη και εποχιακά εύτρο φη λίμνη

[6], [12]. Σε

δειγματοληψίες που έγιναν τον Φεβρουάριο και Ιούνιο 1975 παρατηρή θηκαν συγκεντρώσεις 5450-16010 άτομα/Ι! με βάση τις οποίες η Αμβρακία χαρακτηρίσθηκε πιο παραγωγική από τις γειτονικές λίμνες Λυσιμαχία, Οζερό και Βουλκαριά. Το κυριότερο συστατικό του φυτοπλαγκτού τον χειμώνα ήταν το γένος CyclotelIα ενώ

τον Ιούνιο επικρατούσαν τα διάτομα

[2].

Η ανάπτυξη του φυτοπλαγκτού εμφ ανίζει

στον ετήσιο κύκλο ένα εκρηκτικό μέγιστο της αφθονίας των ατόμων λίγο πριν την έναρξη της στρωμάτωσης, δηλαδή σnς αρχές Μαρτίου . Η βιο μάζα παρουσιάζει ένα δεύτερο αλλά σημαντικά χαμηλότερο μέγιστο στα μέσα της θερινής περιόδου. Αυτό το πρότυπο φυτοπλαγκτονικής ανάπτυξης αποκλίνει από το συνηθ ισμένο πρότυπο των θερμών Ελληνικών λιμνών και θεωρείται σαν μία ενδιάμεση μορφή μεταξύ του μονοακμικού και καθαρώς διακμικού τύπου

[12].

Δεδομένα από τέσσερις δειγματοληπnκές περ ιόδους μεταξύ των ετών

1978 και 1981

έδειξαν την εμφάνιση μίας εποχιακή; άνθισης κυανοφυκών και επιβεβαίω σαν την

παρουσία στη λίμνη αυτή του ενδημικού είδους Cylotella trlchonidea [6]. Έχει επίσης αναφερθεί η παρ ου σία του Pedlastrum boryαnum var. brevlcorne Α. BR.

(Hydrodictyaceae, Chlorophyta) και του ελάχιστα γνωστού φυτοπλαγκτονικού Cyanodiclyon imp erfectum (Chroococcales, Cyanophyceae) [9], [15].

είδους

Συνολικά. το φυτοπλαγκτό και το περίφυτο της λίμνης περιλαμβάνει περίπου

200

ταξινομικές μονάδες με κυρίαρχε; αυτές των Χλωροφυκών και Κυανοφυκών . Πολλά από

τα

μικροφύκη

αυτά

σημειώθηκαν

για

πρώτη

φορά

στην

Ελλάδα.

μικροχλωριδική σύνθεση στο περίφυτο της λίμνης είναι μοναδική , προφανώς λόγω των ειδικών φυσικοχη μικών παραμέτρ ων και της ενδιαφέρουσας γεω μο ρφολογίας της

περιοχής. Στο φυτοπλαγκτό, αφθονότερα σε πλήθ ος ταξινομικών μονάδων είναι τα Χλωροφύκη

(45

μονάδες) και τα Κυανοφύκη

αντιπροσωπεύονται Χρυσοφύκη

με

μικρό

Κρυπτοφύκη

3).

αριθμό

(15

μονάδες) . Τα υπόλοιπα αθροίσματα

μονάδ ων

(Διάτομα

Δινομαστιγωτά

Ο μεγάλος αριθμός Χλω ροφυκών και Κυανοφυκών,

σε συνδυασμό με την περιορισμένη αντιπροσώπευση των Χρυσοφυκών, μπορ εί να υποδηλώνει τάσεις ευτροφισμού

[12].

Ένας κατάλογος των ταξινομικών μονάδων που προσδιορίστηκαν (μόνο

στην

πλαγκτική μικροχλωρίδα) από τη Σπαρτινού δίνεται σε πίνακα που ακολουθεί.

Σύσταση ειδών και σχετική αφθονία του φυτοπλαγκτού στη λίμνη Αμβρακία ι Φυτοπλαγ κτονικά είδη MicrocystΊS aeruιzlnosa Kuτz. Μ.

28/3/78

2/8/78

17/10/79

15/9/81

+++

++ ++ + +

+ +++

++ +-

iIIcerta LEMM.

AphaιIocavsa elach ίsla W.

et G . S . WEST

Lvnf!bva liInnelίca L EMM. Osclllatorla cf. af!αrdhii var. lsothrΊX SKUJA Pseudanabaena f!aleata f. endovhvtica ANAGNOSTIDIS Av hanIzoInenon flos-aaua e (L.) RALFS Lvnf!bva cf. sviralΊS GEITLER Gomvhosvhaeria lαcustrΊS CHODAT Merism opedia punctata ΜΕΥΕΝ Cvlotella trlchonidea ECONOMOU-AMILLI ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

+++ + ++ +++ + ++

+ + +-

+325

PESCA -

Λί μνη Α μ β ρακία

Σύσταση ειδ ών και σχετική αφθονία του φυτοπλαγκτού στη λίμνη Αμ β ρακία Φυτοπλαγκτονικά είδη

28/3/78

218178

17/10/79

AsIeriolle//a (ornlOsa HASSAL. + Ceratiuιll/lirulldille//a (O.F. MULLER) SCHRANΚ. s.!. ++ ++ + Peridillilllll ευ . +Pelliun, Inari!aritaceuιn EHR. ex. BREB. (OocystΊS ?) lacustrΊS CHOD. ++ PediastruIn duplex ΜΕΥΕΝ Closterium aciculare Τ. WEST ++ +R/Iopalosolell cνlilldricus (LAWDERΤ) FΟΠ StaurastnIln SDD. ++ScelledesInus spp. +ΝοΙ detectable filamentous Coniugatae (Moui!eotia SP.?) Π!mι : [61 1 Δεί κτες αφθονίας: +- σπάνι ο, + περιστασιακό , ++ συχνό, +++ πολύ συχνό, ++++ άφθονο):

++ ++

ΕΚΘΕ

++++

++ + ++++

1988-89)

C Y AN O P H Y T A Aphanizomenon flos-aquae RALFS ex BORNET et FLAHAULT (?) Chroococcus dispersus (ΚEISSLER) LEMM ERMANN Chroococcus Iimneticus LEMMERMANN Chroococcus turgidus (KUTZING) ΝΑΟΕΙΙ CοeΙΟSΡhaeήum minutissimum LEMMERMANN (?) Cyanodictyon imperfectum CRONBERG & WEIBULL Cyanodictyon retίculatum sensu HICΚEL Cyanodictyon retίculatum (LEMMERMANN) GEITRER Epigloeosphaera cf. gIebuIenta (ZALESSKY) KOMARΚOVA-LEGNEROVA Mer ismopedia gIauca (EHRENBERG) ΝΑΟΕΙΙ Planktolyngbya subtίlis (W.WEST) ANAGNOSTIDIS & KOMAREK Planktothήx mougeotii (BORY ex ΟΟΜΟΝΤ) ANAGNOSTIDIS & KOMAREK Radiocystis gemioata SKUJA Radiocystίs geminata SKU JA forma SnoweIIa atomus KOMAREK & ΗΙΝΟΑΚ CHLO ROP HYTA Ankistrodesmus bernardii KOMAREK Botryococcus braunii κυΤΖΙΝΟ Carteήa gIobosa KORSHIKOFF CΙοsteήum acic ulare T.WEST CΙosterium acutum BREBI SSON var. variab ile (LEMMERMANN) W.ΚRIEGER CΙosterium Ieibleinii KUΤZINO ex RALF S var. boergesenii (SCHMIDLE) SKVORTZOW CΙosterium pronum BREBI SSON Coelastrum retίculatum (DANGEARD) SENN Dictyochloropsis sp. Dictyosphaerium subsolitaήum νΑΝ GOOR Dictyosphaerium tetrachotomum PRINTZ var. minutum (W.R.TAYLOR) KOMAREK Echinocoleum elegans JAO & ΙΕΕ Echinosphaeridium nordstedtii LEMM ERMANN

326

15/9181

Ταξινομικές μονάδ ες φυκών που προσδιορίστηκαν στην πλαγκτική μικροχλωρίδα της Αμβ ρακ ίας (δειγματοληψίες

Ιν στιτούτο Εσ ωτερικών Υδάτων

+ ++

PESCA -

Λ ίμνη Αμβρακία

Ταξινομικές μονάδες φυκών που προ σδιορίστηκαν στην πλαγκτική μικροχλωρ ίδα της Αμβρακίας (δειγματοληψίες

1988-89)

Elakatothήx

acuta Ρ ASCHER Elakatothrix genevensis (REVERDIN) HINDAΚ Fotterella tetrachlorelloides BUCK Franceia ovali s (FRANCE) LEMMERMANN Gon atozygon brebissonii DE BARY Mougotia sp. Oocystella marssoniί (LEMMERMANN) HINDAΚ Oocystella nephrocytioides (FΟΠ & CADO) HINDAΚ Oocystel1a parνa (W . et G.S . WEST) HINDAΚ Oocystella solitaria (WΙΠRΟCΚ ίη WIΠROCK et NORDSTEDT) HINDAΚ Oocystella subrnarίna (LAGERHEIM) HINDAΚ Oocys tel1a submarίna (LAGERHE IM) HINDAΚ var. varίabilis SKUJA Oocystidium cf. ovale KORSHIKOFF Oocystis biplacata (SKUJA) HINDAΚ Pediastrum boryanum (TURPIN) MENEGHINI Pediastrum duplex ΜΕΥΕΝ Pediastrum simplex ΜΕΥΕΜ Plan ctonema lauterbom ii SCHMIDLE ε .Ι . Planktosphaerίa gelatino sa G.M . SMITH Pro vasoliel1a oleifera (KORSHIKOFF) EΠL Quadricoccus cf. verrucosus FΟΠ Radiococcus sp . Scen edesmus an tillarum COM AS Scenedesmus brevispina (G.M. SMITH) CHODAT Scenedesmus cf. communis HEG EWALD Scenedesmus dispar (BREBISSON) RABENHORST Staurastrum p ingue TEILING Staurastrum smithii (G .M. SMITH) TEILING Staurastrum tetracerum (KUTZING) RALFS var. validum W . & G.S. WEST S tylosphaerίdium epiphytίcum (KORSHIKOFF) KORSHIKOFF Tetraedron minimum (Α . BRAUN) HANSGIRG Tetrastrum triangulare (CHODAT) KOMAREK Thorakochloris cf. prίngsheimii (BOURRELLΥ) KOMAREK D I NO P H Y T A Ceratium furcoides (LEVANDER) LANGHANS (?) Ceratium hirundinel1a (O.F. MULLER) SCHRANΚ Gymnodinium fuscum (EHRENBERG) STEIN Gymnodinium sp. Peridinium inconspicuum LEMMERMANN Peridinium sp . BAC ILLA RIO P HYTA Achnanthes minutissima KUTZING var. affinis (GRUNOW) LANGE-BERTALOT Asterίonella formosa HASSAL Cyclotella trichonidea ECONOMOU-AM ILLI Cyclotella tric honi dea var. parνa ECONOMOU-AMILLI Cymbella cymbiformis AGARD H ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

327

PESCA -

Λίμνη Αμβρακία

Ταξινομικές μονάδ ες φυκών που προσδιορίστηκαν στην πλαγκτική μικροχλωρίδα της Αμβρακίας (δ ειγματοληψίες

1988-89)

Gyrosigma acuminatum (KUTZING) RABENHORST Navicula cuspidata (KUTZING) KUTZING Nitzschia amphibia GRUNOW C H RY S O P HY TA Chromulina sp. DesmareIIa cf. moniIiformis ΚΕΝΤ Ochromonas sp. Salpingoeca frequentissima (ZACHARIAS) LEMMERMANN PRYMNESIOPH YTA ChrysochromuIina parνa LACΚEY C RY P T O P HY TA Chroomonas acuta UTERMOHL Cryptomonas marssonii SKUJA Cryptomonas sp. !1nY!l: 16J (πρωτογενή δεδομενα από Σπαρτ ινού , 1992) Ζω οπλαγκτόν

Υπάρχουν ελάχιστα ποσοτικά δεδομένα για το ζωοπλαγκτό της λίμνης και μόνο από δύο περιόδους του

197 5 [2] . Πο ιοτικά δεδομένα για τα Τροχόζωα που έχουν

καταγραφεί στη λίμνη δίδονται από τους

[12] και [16].

Χειμε ρ ινή (Φεβρουαρίου) και η θ ερινή (Ιουν ίου) αφθονία ειδών ζωοπλαγκτού

για το έτος 1975 στα Βαθιά (1) και στα ρηχά '(2) νε ά αντίστοιτα, ΑΠΟΛΥΤΗ ΑΦ Θ ΟΝΙΑ

ΟΜΑΔΑ

- ΕΙΔΟΣ

ΧΕΙΜΕΡΙΝΗ

Protozoa Tintίnllopsis lacustrΊS

(Entz) KahI.

Rotatoria

Asplanchna priodonta Gosse Brachionus Ollf!ularis Gosse BraclIionus calνciflorus PalI. Filinia fOIlf! ΊSeta (Ehrb.) Hexarthramira (Ηικίε .) Keratella auadrata (Μιιίί.) Polvarthra νulr<aris CarI. Copepoda Copepodes adults Copepodes nauplii C1adoce ra

Bosmilla lonf!irostris (Μιιίί .) Daphnia hνaliIIa Levdig ΣΥΝΟΛΑ:

ΠΟΣΟΣΤΟ

(άτοuαιΙt)

1 3280 3280 1980

100

2 5370 5370 4600

1320 800 1200

1030 850 1260 800 460 1210 1210

160 1120 720 350 370 2120 2120

7730

12810

ΘΕΡΙΝΗ

1 2510 2510 3880 110 240 2010 1170 190 110 50 1830 720

2 7175 7175 930 160 160 200 4 10

2220 120 2100 1480 Ι 120 360 11805

ΙΙIΟ

410 Ι30

280 8630

ΧΕΙΜΕΡΙΝΗ

1 42,4 42,4 25,6

2 41 9 4 1,9 35,9

10,3 6,2 9,4

Ι3 ,3

1,3 8,7 5,6 2,7 2,9

11 16,3 10,3 6 15,7 15,7

Ι6,6

16,6

100

ΘΕΡΙΝΗ

1 29 29 45 1,3 2,8 23,3 13,5 2,2 1,3 0,6 21,2 8,3 Ι2 ,9

4,8 1,5 3,3 100

!1nY!l: [2]

328

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

2 60,8 60,8 7,9 1,35 1,35 Ι,7

3,5

18,8 1 17,8 Ι2 ,5

9,5 3 100

PESCA -

Λίμνη Αμβρακία

Βενθικοί ο ργαν ισμοί

Δεν βρέθηκαν σχετικές αναφ ορές.

Λιμναία βλάστηση.

Η έντονη διακύμανση της στάθμης αλλά και η χημική σύσταση του εδάφους

εμποδίζουν

την

ανάπτυξη

πλούσιας

υδ ρό βιας

μακροφυτικής

βλάστησης .

Χαρακτηριστική είναι η απουσία καλαμώνων, γεγονός που μπορ εί να αποδοθεί στην

έλλειψη περιοχών με μικρό βάθος, στις μεγάλες δ ιακυ μάνσεις της στάθμης και στον ιδιαίτερο χημισμό των νερών της λίμνης. Στην παράλια ζώνη απαντούν πολύ λίγα Myriop hyllum spicαtum , γεγονός που υποδηλώνει

υφυδατικά φυτά, με κυρίαρχο το

ακραίες και απαγορευτικές συνθήκες για πολλά άλλα είδη . Στην βόρεια γλώσσα της λίμνης τα υπερυδατικά φυτά έχουν πλέον εξαφανισθεί λόγω της συχνής πλέον ξή ρανσης της περιοχής. Η υπερπαράλια ζώνη στις ανατολικές και νότιες ακτές έχει

λίγα πο ώδη φυτά, δεδομένου ότι η βόσκηση εμπο δίζει την επανάκαμψη της τυπική; χλω ρίδας . Οι ψαράδ ες ανέφ εραν ότι πρόσφατα εμφανίσθηκε ψαθί σε ορισμένες ακτές .

Αναλυτικότερα δεδομένα για τα Τραχειόφυτα της λίμνης και της παραλίμνιας

περιοχήξ, από μελέτη που πραγματοποιήθηκε με περίοδο δ ειγματοληψιών

1973-1981,

δείχνουν ότι στη βορειοδυτική πλευρά επικρατεί μακκία βλάστηση , ενώ σε μερικές τοποθ εσίες καλλιεργούνται ελιές. Στις υπόλοιπες πλευρές, με τις αλλούβιες αποθέσεις, εκτείνονται καλλιεργημένες εκτάσει; με καπνό, που φθάνουν σχεδόν μέχρι τα κράσπεδα της λίμνης. Αξιοσημείωτη είναι η απουσία του υπερυδατικού ριζόφυτου Phrαgmites από την ανώτερη υποπαράλια ζώνη . Στην επιπαρ άλια και υπερπαράλια περιοχή που κατακλύζεται είτε από το νερό της λίμνης κατά την περίοδο της ανόδ ου της στάθμης της, είτε από ρέοντα νερά πηγών, αναπτύσσεται υδρόβια

ποώδης βλάστηση (Nαsturtium ojJicinαle. Veronicα αnαgαllis-αquαtiCα. V. cαten αtα . Rumex pαlustris. κ.ά. ), Στην παράλια περιοχή όπου συλλέχθηκαν δείγματα μόνον από βάθη Ο

- 1,5 m,

ρ ιζόφυτων,

η βλάστηση χαρακτηρίζεται από την παρουσία λίγων υφυδατικών

όπως

spicαtum.

Myriophyllum Rαnunculus trichophyllus [7] .

Vαllisneriα

spirα lis.

Nαjαs

mαrinα.

Ορνιθοπανίδα Είδος

Ελλ. ονομ.

Aauilα chrνsαetos

Hierααetusf'αsciαtus

Δι

Δ,

+ + +

Σml:αετόc

[3] Φ:

φωλιάζουν

Δ, :

Ε:

ενδη μ ικά

Δ, :

Δι :

διερχόμενα

Ελλ, ονο ιι,

Ardeidae

Ερωδ ιοί

Ardeα cin ereα

Σταττοτσικνιάα

Anatidae

Νιι σοειδή

Anαs αcutα

Σουβλοκώλα

διαχειμάζοντα δ ιαθερίζοντα

μεταναστεύοντα

Είδοc

ΕΚΘΕ

Ε.

ΣταΎτόmνα Χουσαετόc

Ans er αnser

I!!υ.!i:

Φ.

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

Φ.

Ε.

Δ.

Δ,

+ + 329

PESCA -

Λίμνη Αμβρακία

Είδ ος

AIlas neIIe/one AIlas crecca AIlas c/vnea ta * AIlas n/atνrνIICIIOS A llser allser Α vthva ferilla CVf!IlUS %r

Σφυριττάρι

Κιοκίοι

Ανοιόκυκνοτ

+ + + + + +

Χα οαδ ο ιο ί Καλτι μάνα

Χουλιαοόπαπια

Ποασινοκέωαλιι Ανοιότηνα Κυνηνάοι

Char ad riidae VaιI ellus

GIiliWL\N +

Ελλ. ονο μ.

vaIIellus

Scolonacidae

Μπεκατσοειδή

Ca/idris IIIiIIuta

Μικοοσκαλίδοι

L ar idae

Γλα οο ειδή

Larus ridibuIIdus

Καστανοκέωαλοσ

Podicinedidae

Β ουτηττάοια

Tachvbantus rufιco/is Podicens ni<>ricollis * Podicevs cristatus Πm!ι : [41

Βουττυτα οάκι

+ + + + +

Μαυοοβούτι Σκουφοβούτι

Με το σύ μβολο' σημειώ νονται τα είδ η που περιλα μβάνονται στον κόκκινο κατάλογο. Φ:

φωλιάζο υν

Δ,:

διαχειμάζο ντα

Ε: Δι :

ενδ ημικά διε ρχόμενα

Δ,:

διαθερίζοντα

μεταναστεύοντα

Μία γενικότερη περιγραφή των πτηνών που απαντώνται στην ευρύτερη περ ιοχή των Ακαρνανικών λιμνών δίνεται από τους

[12].

Λο ιπά είδη πανίδας

ΗΥ/α

arborea (δενδροβάτραχος) [3]

Ιχθυοπανίδα Οικογένεια/Είδω;

Κοινή Ονο μ.

Βιότοπ. Οικολ.απαιτ. Κατ!Ενδ

Καθεστώς προστασίας

Οδηγία

Σύμβ .

Κόκ.

Οικοτ ,

Β έρνης

Βιβλίο

111

Cyprίni dae

RrIIilus ylikieιιsis ι

δρομίτσα

ΓΛ

ΑΙ (ΡΕ)

ΕΑ

Scardinius acarnanicus

τσεΡούκλα

ΓΑ

ΑΙ

ΕΑ

Tropidophoxinellus hellellicus

γουρνάρα

ΓΑ

ΑΙ

ΕΑ

Cyp rillus carpio

κυπρίνο;

ΓΑ

ΑΙ

ΕΙ

Barbus albanicus

στροσίδι

ΓΑ

ΑΙ

ΕΑ

πεταλούδα

ΓΑ

ΑΙ

ΕΙ

τριχωβελονίτσα

ΓΑ

ΑΙ-ΡΕ

ΕΑ

111

γλανίδι

ΓΑ

ΑΙ

ΕΑ

111

Carassius auraIus gibelio

Τ-Α π .τ .

Cobitidae Cobitis tricllonica SίIuridae

SilrIrus aristotelis

330

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσ ωτερικών Υδ άτων

Τ-Απ.Τ.

PESCA -

Κοινή Ονομ.

Οικογένεια/Είδοξ

Βιότοπ. Οικολ.απαιτ. ΚατlΕνδ

Λ ίμνη Αμ βρακία

Καθεστώς προστασίας

Οδηγία

Σύ μβ.

Κόκ.

Οικοτ.

Β έ ρνης

Βιβλίο

Poeciliίdae

Gal1lbusia affi nis

κουνουπόψαρο

ΓΛ-ΥΦ

ΕΛ

ΕΙ

ποταμοσαλιάρα

ΓΛ-ΥΦ

ΡΕ-ΛΙ

ΚΟ

Blenniidae

Salaria flIIYiatίlis Π!rol:

111

(51

Βιότοπος: ΓΛ=Γλυκά νερά, ΥΦ=Υφάλμυρα νερά, ΕΥ=Ευρύαλο, ΔΙ=Διάδρομο Οικολογικές απαιτήσεις : ΛI=Λιμνόφ ιλο, ΡΕ=Ρεόφ ιλο, ΕΛ=Ελόφιλο Κατανομή/τύπος ενδημισμού :

ΣΥ=Σύστημα, ΕΛ=Ελλάδα, ΒΑ=Βαλκανική, ΚΟ=Κοσμοπολιτικό, ΕI=Εισαχθέν

Καθεστώς προστασίας:

- Κοινοτική

Οδηγία για τους οικότοπου;

(92/43IEEC)

Παράρτημα Π: είδη η διατήρηση των οποίων επιβάλλει τον καθορισμό ειδικών ζωνών διατή ρηση ς Π αρ άρτημα

IV: Είδη που απαιτούν αυ στηρ ή προστασία

• = είδος προτε ραιότητα; γ ια προστασ ία

Συνθήκη της Βέρνης

(Council of Europe, 1979; European Wildlife and NaturaI Habitats

Convention

οα

the

Conserνation

Παράρτημα Π: Αυστηρ ώς προστατευόμενα είδη Παράρτημα ΠΙ : Προστατευόμενα είδη των οποίων η εκ μετάλλευση απαιτεί ρυθμιστικά μέτρα

- Το

= Αναφερόμενο στη Συνθήκη της Β έρνης ως Rutίlus graecus. 2 = Η παρουσία πεταλούδας στη λίμνη δηλώ θηκε από τους ψαράδ ες. Θ. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΧΘΥΟΠΛΗΘΥΣΜΩΝ

ΑΠΕΙΛΕΣ

Ο ιδ ιαίτερος χημισμός των νε ρών της λίμνης δ εν φαίνεται να επηρεάζει την επιβίωση των ψαριών. Τα περισσότερα είδη ψ αριών αντιμετωπίζουν δυσκολία εξεύ ρεσης κατάλληλων

αναπαραγωγικών

υποστρωμάτων,

εξαιτίας

της

έλλειψης

μόνιμης

βλάστησης (στην περίπτωση των φυτό φιλων ειδών) και της απουσία; σταθ ερών χειμάρρων (στην περίπτωση των ρ εόφιλων ειδ ών). Ωστόσο , χερσαίες χορτολιβαδ ικέξ

εκτάσεις που συχνά κατακλύζονται κατά την περίοδο της αναπαραγωγή; προσφέρουν φυτικό αναπαραγωγικό υπόστρωμα, τουλάχιστον σε χρονιές υψηλής στάθμης, σε ορισμένα φυτόφιλα είδη . Λόγω της απουσίας κατάλληλων χώρων αναπαραγωγής κατά την αναπαραγωγική περίοδο, ορισμένα είδη με ρεόφιλο χαρακτήρα αναπαραγωγής συγκεντρώνονται στους

ελάχιστου; διαθέσιμους κατάλληλους χώ ρους, όπου αποθέτουν τα αυγά τους σε πυκνές μάζες. Επανειλημμένα παρατηρήθηκαν τέτοιες μάζες αυγών,

κυρίως των Rutίlus

ylikίensis και Cobitis trichonicα, στο μικρό ρυάκι που οδηγεί τα νερά της παραλίμνιας πηγής Ριβίου στη λίμνη. Η πυκνότητα των αυγών ήταν τόσο μεγάλη που τα αυγά στο εσωτερικό της μάζας δεν είχαν καλή οξυγόνωση και πέθαιναν. Παράλληλα, υπήρχε μεγάλη θνησιμότητα των γεννητόρων, εξαιτίας της εντατικής αλιείας στο ρυάκι αυτό

(φράξιμο με δίχτυα κλπ .) κατά την αναπαραγωγική περίοδο. Από τα είδη αλιευτικού ενδιαφέροντος, ο κυπρίνο; σημαντική ΕΚΘΕ

αφθονία,

παρουσιάζει

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

όμως

έντονες

(Cyp rinus cαrpio) απαντάται σε διακυμάνσεις

αφθονίας

που

33 1

PESCA-

Λίμνη Αμβρακία

σχετίζονται με τη διακύμανση της στάθ μης. Έχουν αναφερθεί από τους ψαράδες περιπτώσεις μαζικής θνηmμότητας κυπρίνου που τείνει να συγκεντρ ώνεται στο βόρειο αβαθές τμήμα της λίμνης σε περιόδους υψηλής στάθμης, όπου εγκλωβίζεται χωρίς δυνατότητα διαφυγής όταν χαμηλώσει η στάθμη και τελικά ξεραθεί το τμήμα αυτό. Στο παρελθόν το είδος αυτό αποτελούσε αντικείμενο εντατικής αλιείας, που σήμερα παρεμποδίζεται από την παρουσία του Cαrαssius αuratus gibelio .

Ι. ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ

ΔΗΜΟΣΙΟ : ../

ΙΔΙΩΤΙΚΟ:

ΜΙΚΤΟ :

Δημόmο(%)

lδιωτικό(% ) Άλλο(%) Φο ρείς εκ μετάλλευσης :

ΙΑ. ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΜΕΝΕΣ ΧΡΗΣΕ Ι Σ ΓΗΣ ΣΤΗ ΛΕΚΑΝΗ Δεν βρέθηκαν δεδο μένα που να αναφέρονται στη συγκεκριμένη λεκάνη . Δεδομένα

για το νομό Αιτωλοακαρνανίας δίνονται στο τμήμα της έκθεσης που περιγράφει τον ποταμό Αχελώ ο.

ΙΒ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΛΕΚΑΝΗ Δεν β ρέθηκαν δεδομένα που να αναφέρονται στη συγκεκριμένη λεκάνη . Δεδομένα

για το νο μό Αιτωλοακαρνανίας δίνονται στο τμήμα της έκθεσης που περ ιγρ άφει τον ποταμό Αχελώο .

ΙΓ.

ΧΡΗΣΕΙ Σ

ΓΗ Σ

ΚΑΙ

ΝΕΡΟΥ

ΣΤΗΝ

ΠΕΡΙΟΧΗ

ΤΗΣ

ΛΙΜΝΗΣ

ΕΠΙ ΒΑΡΥΝΣΕΙΣ Κατηγορ ία χρή σεων

Αλιεία 0' Ύδρευση Ο Π!ιlli:

Άρδευση Βόσκηση

0' 0'

Τουρ . Αναψ . Ο Ενέργεια Ο

Απορρίψεις Γεωργ. εκπλ.

0' 0'

Τεχνικά έργα

Βιομ. χρήση

(10], (11], [12], [5], [3], (19]

Επιβ αρύνσεις Β ΑΘ ΜΟΣ

X PHΣElΣ

σοΒαοή

Uέη>,α

ΑΡΔΕΥΣΗ -Γάντληιm και νεωτσήσεκ)

ελάηστn

ΑΛ ΙΕΥΤΙΚΉ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

ΥΔΡΕΥΣΗ

ΒΟΣΚΗΣΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

+ +

ΕΠΕΚΤΑΣ ΕΙΣ ΓΕΩΡ ΓΙΚΕΣ ΕΚΠΛΥΣΕΙ Σ

Π!ιlli:

332

[10J, (11J, [12], [5],

[3~ ,

[19]

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Λίμνη Αμβρακία

ΙΔ. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΧΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΤΟΥΣ ΣΤΟ

ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

Γίνεται υδροληψία από τη λίμνη και υπάρχουν γεωτρήσεις στην περιοχή Ρίβιου για την άρδευση 13.000 στρεμμάτων στις περιοχές Σπάρτου και Κατούνας. Λόγω της εντατικής άντλησης, αλλά και της φυσικής διακύμανσης της στάθμης εξαιτίας του καρστικού χαρακτήρα της λεκάνης απορροής, μεγάλα τμήματα της λίμνης ξηραίνονται

κατά

τη

θερμή

περίοδο

και

οι

αποκαλυπτόμενες

εκτάσεις

χρησιμοποιούνται για αγροτικά; καλλιέργεια; και βόσκηση ζώων . Από πλευράς αστικής ρύπανσης, μόνο το χωριό Ρίβιο μπορεί δυνητικά να επη ρεάζει

την Αμβρακία, χωρίς όμως το πρόβλημα να είναι σημαντικό . Ωστόσο, υπάρχει επιβάρυνση από εκπλύσεις των καλλιεργούμενων εδαφών και από τους ανεξέλεγκτους σκουπιδότοπουξ, κυρίως σε τοπικού; χειμάρρους

[12].

ΙΕ. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΛΙΕΙΑΣ Θεσμικό πλαίσιο αλιείας

Οι γενικές αλιευτικέξ διατάξεις που βρίσκουν εφαρμογή στα υδάτινα συστήματα της λεκάνης

απορροής του

Αχελώου

περιγράφονται

στο

τμήμα

της

έκθεσης που

αναφέρεται στον Αχελώο. Αριθμός σκαφών: ΤΡΑΤΑ

ΤΥΠΟΣ

ΔΙΧΤΥΑΡΙΚΑ

ΑΡΙΘΜ . ΣΚΑΦΩΝ

ΑΛΛΟ

Π!rm: Παρουσα ερευνα (στοιχεία από τοπικους ψαράδες)

Η λίμνη δεν αποτελεί αντικείμενο συστηματικής αλιείας. Σύμφωνα με βιβλιογραφικές αναφορές

[14],

εργάζονται συνήθως

όλο το έτος (περίοδος

βάρκεξ, από τις οποίες μόνο

5-6

1995-98). Δεν πραγματοποιείται

συστηματικά

αλιεία στην περίοδο Ιουνίου

Οκτωβρίου, τόσο λόγω άλλων επαγγελματικών δραστηριοτήτων όσο και μικρής εμπο ρευσιμότητας των ψαριών .

Πληροφορίες που συλλέχθηκαν από ψαράδες στα πλαίσια της παρούσας έρευνας δείχνουν ότι ο συνολικός αριθμός ψαράδων είναι περίπου

στην περιοχή του

συνοικισμού Παπαδάτου (οικισμοί Ρίβιο και Αγ. Στέφανος) και άλλοι δέκα στην περιοχή του οικισμού Στάνος, με

μέγεθος

4-6 m

και

σκάφη αντίστοιχα. Τα σκάφη έχουν

και είναι εφοδιασμένα με εξωλέμβιες μηχανές θαλάσσης

7-10

ΗΡ ,

σπάνια μεγαλύτερες. Κατανομή/ιπποδύναμη

Ιπποδύναμη (ΗΡ)

Ποσοστό σκαφών (%)

0-5 6-10 11-15 16-20 Σύνολο :

0,0 52,2 43,5 4,3 100,0

Π!rm: Παρουσα ερευνα (στοιχεία από τοπικους ψαράδες)

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

333

PESCA -

Λίμνη Αμβρακία

Αλιευτικά εργαλεία

Ο ΝΟΜΑΣΙΑ

Α ΠΟ Δ ΟΣΗ%

ΒΑΘΜΟΣ ΧΡΗΣΗΣ

(ποσοστό σε συνολική

παραγωγή) ευρεία

κανονική

περιο ρισμένη

Στατικά δίχτυα

100

Βολκά

Πεζόβολο Τράτα

Παραγάδι

. .

Πnm : Παρου σ α έρευνα (στοιχεία από αλιευτι κό συνεταιρισμ ό)

Χρησιμοποιούνται αποκλειστικά δίχτυα, Μάρτιος),

2 1·22

(Νοέμβριος 65-75 mm για και 40-50 ιnm για γλανίδι (Απρίλιος - Μάϊος) [Ι 4].

75·8 5

ιnm για κυπρίνο

ιnm για δ ρο μίτσα (Φεβρουάριος

τσερούκλα (Μάρτιος

Μάϊος)

Απρίλιοξ),

Οι ψαράδες ανέφεραν ότι σήμερ α η αλιεία απευ θύνεται κυρίως στον κυπρίνο, γιατί η παρουσία μεγάλων συγκεντρώσεων πεταλούδας καθιστά την αλιεία των άλλων ειδών επίπονη

και αντιοικονομική

(λόγω

των πολλών αγκαθιών

του

ψαριού

αυτού

καταστρέφονται τα δίχτυα, και επιπλέον το ξεψάρισμα είναι εξαιρετικά δύσκολο) . Πρακτικά, η δρο μίτσα αλιεύεται ελάχιστα πλέον, γιατί δίχτυα με μάτια μικρότερα από

30 mm

πιάνουν μεγάλες ποσότητες πεταλούδας . Πριν περίπου δέκα χρόνια υπήρχε

και περιορισμένης κλίμακα; αλιεία με παραγάδια, για την αλίευση χελιών που έριξαν οι ίδιοι στη λίμνη . Το είδος αυτό της αλιείας σταμάτησε όταν αλιεύθηκαν όλα τα χέλια. Ε ρ ασιτέχνες ψαράδ ες

Αναφέρθηκε η διενέργεια μικρής κλίμακας ερασιτεχνικής αλιείας στο Ρίβιο από ψαράδες που συνήθως έρχονται από τα Ι ωάννινα.

Δη μογρ αφικά στοιχεία: Εκτιμή σεις αριθμού ψαρ άδ ων και ημερών απασχόλησης στην αλιεία Εργαλείο

Στατικά δίχτυα

Αρ ιθ μός

Η μέ ρες ε ργασίας

50·701

30-50 2

5·30 2

(1999)

Εναλλακτική απασχό ληση

Αγροτικές εργασίες

Π1JΥ1j: Παρ ο ύσα έ ρ ευνα (στο ιχε ία απ ό τ οπ ικο ύ ς ψα ράδες)

Η αλιεία είναι ισχυρά εποχιακή και αποτελεί συμπληρωματική δ ραστηριότητα στις αγροτικέ; εργασίες . Πρακτικά, δεν διενεργείται αλιεία κατά τους θερ μούς μήνες του

334

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

έτους. Συνήθως η απασχόληση στην αλιεία περιορίζεται σε

1-2

Λίμνη Αμβρακία

μήνες κατά τον

χειμώνα.

Μονάδ ες εκτροφή ς υδ ρό β ιων ο ργαν ισ μ ών

Δεν υπάρχουν.

Επαγγελματική οργάνωση Παλαιότερα λειτουργούσε αλιευτικό; συνεταιρισμός με έδ ρα το χωριό Στάνος ο οποίος σήμερα είναι ανενεργός. Στο ιχεία παραγωγής Στη περίοδο

1995 - 1998

η μέση ετήσια παραγωγή εκτιμήθηκε σε

τόνους

[14].

Σύμφωνα με εκτιμήσεις της παρούσας έρευνας η παραγωγή σταδιακά μειώνεται και

σήμερ α

δεν

υπερβ αίνει

τους

τόνους,

κυρ ίω ξ

λόγω

έλλειψης

αλιευτικού

ενδιαφέροντος. Στο παρελθόν η αλιεία ήταν μία σημαντική δραστηριότητα στην περιοχή, και σύμφωνα με τους τοπικού; ψαράδες η παραγωγή κυμαίνονταν μεταξύ και

100 τόνων

ετησίως.

Ετή σια παρ αγωγή Έτος

1999

ΚΟ Ι ΝΗ Ο ΝΟ ΜΑΣΙΑ

Ε ΙΔΟΣ

Cyprinus carpio Scardinius acarnanicus Rutilus ylilciensis Silurus aristotelis Mugilidae

ΜΕ Σ Η ΤΙΜ Η

(kg)

(δ ρχιkg)

κυπρίνο;

7,500 2,000 1,000 500 300

τσερού κλα δρομίτσα γλανίδι κέφαλοι

ΣΥΝΟΛΟ: Π!ιri:

ΠΟΣΟΤΗΤΑ

550 500' 300 500 900

,,11,300

. Πα ρου σα έρευνα (π ροσεγγισεις με βάση πληροφ ορ (ες από ψ αρά δ ες)

ι Μόνο ψάρια με βάρος πάνω από ένα κιλό είναι εμπορεύσιμα. Χαρακτηριστικό της λίμνης Αμβρακίαξ είναι η περιο ρ ισμένη υδρόβια βλάστηση , που οφείλεται τόσο στην έντονη διακύ μανση της στάθμης όσο και στην ιδιάζουσα γεωλογική σύσταση (γυψούχα εδάφη), Παρά τη μικρή παρουσία βλάστησης, οι συνθήκες είναι ευνοϊκέξ για την αναπαραγωγή του κυπρίνου, γιατί κατά την περίοδο

της

αναπαραγωγή;

κατακλύζονται

συχνά

χερσαίε;

χορτολιβαδικέξ

εκτάσειξ,

προσφέροντας το κατάλληλο φυτικό αναπαραγωγικό υπόστρωμα. Ανέκαθεν η

Αμβ ρακία είχε μεγάλη ιχθυ οπαραγωγική δυνατότητα για κυπρίνο .

Ωστόσο, μετά την είσοδο πεταλούδας στη λίμνη (προϊόν ατυχούς εμπλουτισμού από

τοπικό ψαρά), η πο σότητα κυπρίνου ελαττώθηκε και παράλληλα δυσκόλεψαν οι συνθήκες της αλιείας, λόγω της μεγάλης φθοράς που υφίστανται τα δίχτυα. Το

γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την μείωση της εμπο ρική; ζήτησης ψαριών γλυκού νερού , καθιστά την αλιεία μία περιθ ω ριακή εποχιακή (χειμερινή) απασχόληση που δεν προσελκύ ει νέους. Το είδος που κυρίω; αλιεύεται είναι ο κυπρίνοι; Οι ποσότητες

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

335

PESCA -

Λίμνη Α μ βρακία

δρομίτσας και τσερού κλας είναι μεγάλες αλλά η αλιευτική προσπάθεια για αυτά τα είδη είναι μικρή , τόσο γιατί η ζήτηση είναι περιορισμένη , όσο και γιατί η παρουσία πεταλούδας αποτρέπει τη χρησιμοποίηση διχτυ ών με μικρό διαμέτρη μα ματιού . Τα τελευταία χρόνια υπήρξε μία μικρή τόνωση του αλιευτικού ενδιαφέροντος μετά τον εμπλουτισμό της λίμνης με θαλασσινούς κεφ άλουξ, που έχουν καλή εμπο ρική αξία.

Οι αλιευτικέ; συνθήκες επιδεινώθηκαν κατά τη δεκαετία του

1990

λόγω της ύπαρξης

παρατεταμένων περιόδων ανομβρίας που οδηγούν σε ξήρανση του βορειότερου (και παραγωγικότερου) τμήματος της λίμνης . Σε τέτοιες περιόδους μεγάλες ποσότητες ψαριών, και κυ ρίως νεαρά άτο μα κυπρίνου , παγιδεύονται στο τμήμα αυτό και πεθαίνουν . Ο ι ψαράδες από χωριά του νότιου τμή ματος προτείνουν τη δημιουργία σκάλα; που να επιτρ έπει στα ψάρια να επανέλθουν στο νότιο τμήμα κατά τις

περιόδους ξή ρανσης. Γενικά, σε περιόδους πολύ έντονης ανομβρίας η στάθμη της λίμνης πέφτει σημαντικά και οι συνθήκεξ για τη διαβίωση των ψαρ ιών γίνονται δυσμενείς (ρύπανση σε συνδυασμό με έλλειψη οξυγόνου) .

Δ ιάθεση παραγωγής

(%) ιχθυόσκαλα : σε μαγαζιά λιανικήξ: μέσω λιανεμπό ρων: με ίδια μέσα:

30 % (σε χωριά) 70 % (σε χω ριά, κλπ)

Στο παρελθόν υπήρχε σημαντική ζήτηση της τοπική; παραγωγής κυπρίνου από εμπό ρους που μετέφεραν τα ψάρια για πώληση στη Θεσσαλονίκη και την Καστοριά.

Σήμερα οι περισσότεροι ψαράδες διαθέτουν οι ίδιοι την παραγωγή τους στα γύρω χωριά.

Διενέργεια ε μπλουτισμών ΕΙΔΟΣ

Mugίl cephαlus Ι ίΖα rαmαdα Mugίl cepllαlus

ΙίΖα rαιnαdα

Mug il

cephαlus

ΙίΖα rαmαdα Π!ιY!l:

ΕΤΟΣ

1996 1997 1998

ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΤΟΜΩ Ν

3000 7000 14500 35500 11500 28500

Μ ΕΓΕΘΟΣ

ΓΟΝΟΥ

(gr)

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ

ΦΟΡΕΑΣ

Δ ΙΕΝΕ Ρ ΓΕΙ Α Σ

2 -5

Εmτυχής

1ΧΘΥΚΑ

2-5

Εmτυχής

ΙΧΘ ΥΚΑ

2-5

Εmτυχής

αΘΥΚΑ

[14]

Οι ψαράδες θεω ρούν ότι οι παρ απάνω εμπλουτισμοί ήταν εmτυχείς και υπή ρξε μικρή αύξηση του αλιευτικού εισοδήματος. Ωστό σο, οι πο σότητες γόνου που εισήχθηκαν

ήταν μικρές και πολύ γρήγορα αλιεύθηκαν τα περισσότε ρα ψάρια .

336

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

ΙΣΤ. ΜΕΛΕΤΕΣ

Λίμνη Αμβρακία

ΕΡΕΥΝ ΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΟ

ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΙΤΛΟΣ

ΛΙΑ

ΦΟΡ Ε ΑΣ ΔΙΕΝΕ ΡΓ Ε ΙΑΣ

ΕΤ ΟΣ

ΚΟΣΤΟΣ

1999

800000 0

ΦΟ Ρ Ε ΑΣ

Χ Ρ Η ΜΑΤΟΔ ΟΤ ΗΣΗΣ

ΑΠΕ ΙΛΟΥΜΕΝΑ ΕΝΔΗΜ ΙΚΑ ΕΙ ΔΗ ΨΑΡΙΩΝ ΤΟΥ Γ ΛΥΚΟΥ Ν Ε Ρ Ο Υ ΤΗΣ Δ ΥΤΙΚΗΣ Ι

ΓΕΝ ΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

ΕΛ ΛΑΔΑ Σ ΚΑΙ

ΘΑΛΆΣΣΙΩΝ Ε Ρ ΕΥΝΩΝ

Π ΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ-

ΕΡΕΥΝΑΣΚΑΙ TEXNOΛOΓlAΣ

ΚΑΤΑΝΟΜΗ , ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΧΕΔΙΟ ΠΡ ΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΔΙΑΧ ΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ

ΕΜΠ -ΙΓΜΕ -ΚΕΠΕ

Υ ΔΑΤΙΚΩΝ Π ΟΡΩΝ ΤΗΣ

1996

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

1994

1996

EEC

ΧΩΡΑΣ ΑΠΟΓΡΑΦ Η ΤΩΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝ Τ ΡΟ

ΕΛΛΗΝ 1ΚΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ

ΒΙΟΤΟΠΩΝ

ΩΣ ΦΥΣ1ΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΤΗΕ

ΤΗΕ

GREEK Η ΑΒ lΤΑΤ PROJECT NAΤU RA 2000: ΑΝ OVERVIEW

GOULANDRIS HISTORY MUSEUM

ΝΑΤURAL

ΕΡΕΥΝΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΚΑΙ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΥΔΑΤΙΚΟΥ Δ ΥΝΑΜΙΚΟΥ Τ ΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ

ΤΟΥ ΚΑΤΩ ΑΧΕΛΩΟΥ ΓΙΑ

ΑΡ ΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ

ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑ Ι ΤΗΝ

ΠΑΝ ΕΠ ΙΣΤΗΜΙΟ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ

1995

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

ΘΕΣΣΑΑΟΝΙΚΗΣ

ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΔΕΛΤΑ

ΧΩΡΟΤΑΞJAΣ ΚΑΙ

ΤΩΝ ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΩΝ ΤΟΥ

ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ

ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

OΙKOΛOΓlKH ΧΩΡΟΤΑ ΞΙΚΗ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ

ΜΕΛΕΤΗΤΩΝ

ΠΑ ΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ

1993

ΠΑΤΡΩΝ

ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΛΙΜΝΩΝ

ΠΕΡ 1ΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΚΑΙ

ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ

ΑΙΤΩΛιΝΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠ ΙΣΗΣ ΕΙΔΙΚΩΝ

Γ. ΒΑΒ ΙΖΟΣ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Λ ΕΙΤΟΥ ΡΓιΑΣ Π ΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗΣ

Κ.

ΥΠΕΧΩΔΕ

ΖΑΝΝΑΚΗ -Δ . ΖΑΦΕΙ ΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΣΙΑ

ΔιΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛ ΟΝΤΟΣ,

1997

ΔιΣΗ Π ΕΡΙΒ . ΣΧΕΔΙΑΣΜ . ,

ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ Γ.

ΤΜ . ΔΙΑΧ . ΦΥΣ . Π ΕΡΙΒ .

ΗΛ ΙΑΣ Ι.

ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ

ΚΟΛΠΟΥ

ΙΖ. ΦΟΡΕΙ Σ ΠΟΥ <dIΑΡΑΚΟΛΟΥ Θ ΟΥΝ» ΤΟ ΣΥΣΤΗ ΜΑ Όνομα φορ έα Υπ . Γεωργίας Δ1ση Σ .Ε.Ε.

Α .Ε .Π.

Τμ. Προστ. Αρδ . Υδάτων Νο μαρχία Αιτωλ/νίας Υπηρεσία Αλιείας

ΕΚΘΕ

Πλαίσιο

Μεθ οδολογία

Α ρ. απασχ!νων

Μηνιαίες μετρήσεις

Πρ όγρ . ελέγχου ποιότητας

αρδευτικών υδάτων

Πρόγρ .παρακολού θησης ποιότητας επιφ . νερών για

διαβίωση ψαριών 3

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

και δειγματοληψίες φυσικοχημικών

(εδαφ/κό εργ.)

παραμέτρων 2 Δειγματοληψίες

αναλύσεις 4

337

PESCA -

Λ ίμνη Αμβρακία

Από το Μάιο του

81 /856 της

1980

το πρόγραμμα προσαρμόστηκ ε στις απαιτήσε ις των Οδηγιών

77/795 και

ΕΕ "περί ανταλλαγής πληροφοριών για ποιότητα επιφανειακών γλυκών νερών στην

Κοινότητα".

Γίνεται επιτόπια καταγραφή θερμοκρασίαξ, ρΗ και αγωγιμότητας από νομαρχιακές υπηρεσίες και συλλέγονται δείγματα που αναλύονται από το εδαφοϋδρολογικό εργαστήριο (Αθήνα) . Θέση δειγματοληψίας: μέσο λίμνης.

Σε εφαρμογή της Οδηγίας 78/659/1 8-7-1978 της ΕΕ "περί ποιότητας των νερών που προορίζονται για διαβίω ση ψαριών γλυκών νερών".

Το πρόγραμμα μετρήσεων δεν έχει ενεργοποιηθεί,

ΙΗ. ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

ΦΟΡΕΙΣ

ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΟ

ΣΥΣΤΗΜΑ

Δεν αναφέρ θηκε καμία σχετική ο ργάνωση .

ΙΘ.

ΜΕΤΡΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ - ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ - ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΙ

ΠΟΥ

ΕΧΟΥΝ

ΠΟΥ

ΕΧΟΥΝ ΠΡΟΤΑΘΕΙ

Δεν βρέθηκαν στοιχεία στι; προσιτές μελέτες.

Κ. ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

Αυξο μειώ σεις στάθμης που εν μέρ ει οφείλονται σε φυσικά αίτια και εν μέρει σε απολήψεις νερού , με αποτέλεσμα τη σταδιακή μείωση της επιφ άνειας κάλυψης της λίμνης

2. Εντατική αγροτική εκμετάλλευση περιλίμνιων περιοχών και αγροτικά απόβλητα 3. Αλατότητα και υψηλές συγκεντρώσεις θειικών αλάτων και ασβεστίου που ό μως δεν επη ρεάζουν την επιβίωση των ψαριών. Σχετικά; μελέτες με σκοπό την ποιοτική βελτίωση των νερών έχουν εκπονηθεί από το ΥΠΕΧΩΔΕ και το Υπ. Γεωργίας

[11].

ΚΑ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΛΙΜΝΑΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ

Γεωμορφολογικά, βιολογικά και οικολογικά χαρακτηριστικά Η λίμνη Αμβρακία βρίσκεται

από

τα

υπολείμματα

της

4 km

νότια της Κοινότητας Στάμου και αποτελεί ένα

αρχαίας

λίμνης

« Αιτωλοακαρνανία» .

σημερινός

χαρακτή ρα; της λίμνης είναι καρστικός. Αν και υπάρχει έλλειψη άμεσης επικοινωνία;

με τον Αχελώο, θεωρείται ότι αποτελεί τμήμα της λεκάνη; του ποταμού αυτού , λόγω του πολύπλοκου συστήματος υ δάτινη; επικοινωνίαι; των καρστικών όγκων της ευ ρύτερης περιοχής. Παρά τη σχετικά μικρή της έκταση, ο μεγάλος όγκος νερών (σαν

αποτέλεσμα του σχετικά μεγάλου μέσου βάθους) την κατατάσσει στκ; μεγάλες λίμνες της χώρας. Όπως και η Τριχωνίδα, η Αμβρακία εμφανίζει κρυπτοβύθισμα, αφού ο πυθμένας της βρίσκεται περίπου

338

30 m χαμηλότερα από

ΕΚΘΕ

τη στάθμη της θάλασσας.

Ινστιτούτο Εσωτερ ικών Υδάτων

PESCA -

Λίμνη Αμβρακία

Η κύρια τροφοδοσία της λίμνης είναι από τις εmφανειακές απορρο ές τής λεκάνης της.

Οι καρστικές εκφορτίσεις είναι μικρές, με κυριότερη τη διαλείπουσα πηγή του Ριβίου, η οποία τροφοδοτείται από το καρστικό σύστημα Αμφιλοχίας

Λουτρού . Το

υδρολογικό χαρακτηριστικό της λίμνης είναι η μεγάλη εποχιακή διακύμανση της στάθμης της, που οφείλεται (α) στο ότι οι εισροές της προέρχονται κυρίως από

βροχοπτώσεις, που έχουν έντονο εποχιακό χαρακτήρα, (β) στην ύπαρξη καταβοθρ ών στη δυτική πλευρά και (γ) στην υπεράντληση για αρδευτικού; σκοπούς. Τη θερινή περίο δο το βόρειο και ρηχότερο τμήμα της λίμνης ξηραίνεται. Η Αμβ ρακία είναι μία θερμή μονομικτική λίμνη και, λόγω του μεγάλου βάθους της, από πλευράς θερμικής συμπεριφοράς παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες με τη λίμνη Τριχωνίδα. Η οξυγόνωση στα επιφανειακά στρώματα είναι πολύ καλή, αλλά το

καλοκαίρι η περιεκτικότητα των βαθύτερων στρωμάτων νερού σε οξυγόνο είναι πολύ χα μηλή. Σε αρκετές περιπτώσεις παρατηρήθηκαν ανοξικές συνθήκες στο υπολίμνιο , που συνδυ άζονται με την ύπαρξη υδρόθειου. Η αγωγιμότητα είναι γενικά υψηλή . Από χημικής πλευράς, η Αμβρακία διαφοροποιείται από τις γειτονικές λίμνες λόγω της μεγάλης συγκέντρωσης θειικών ανιόντων, βάσει των οποίων κατατάσσεται στις "θειικού τύπου" λίμνες. Τα χαρακτηριστικά αυτά καθιστούν τα νερά της Αμβρακίας κακής ποιότητας και ακατάλληλα για όλες τις χρήσεις πλην της άρδευσης (που και για τη χρήση αυτή είναι ο ριακά). Οι συγκεντρώσεις των θρεπτικών αλάτων είναι γενικά χαμηλές . Βάσει του λόγου Ν/Ρ

η λίμνη εμφανίζεται ελλειμματική ως προς το άζωτο και ορισμένες μετρήσεις έδ ειξαν σχεδόν τέλεια απουσία νιτρωδών. Χωρ ίς τα συμπεράσματα των μέχρι τώρα ερευνών να είναι οριστικά, με κριτήριο τη συγκέντρωση των θρεπτικών αλάτων, η λίμνη

μπορεί να χαρακτηρισθεί σαν ολιγοτροφική με μετάβαση προς μία μεσοτροφική κατάσταση. Η μικρή έστω τάση αύξησης των θρ επτικών τα τελευταία χρ όνια φαίνεται

να οφ είλεται σε ρύπανση από αρδευτικές απορροές, παρά σε ρύπανση από αστικά απόβλητα ή άλλες ανθρ ωπογενείς δ ραστη ριότητες, που είναι πολύ περιορισμένες στην περιοχή.

Η ανάπτυξη του φυτοπλαγκτού ε μφανίζει στον ετήσιο κύκλο ένα εκρηκτικό μέγιστο της αφθονίας των ατόμων λίγο πριν την έναρξη της στρωμάτωσης, δηλαδή στις αρχές

Μαρτίου. Η βιομάζα παρουσιάζει ένα δεύτερο αλλά σημαντικά χαμηλότερο μέγιστο στα μέσα της θερινής περιόδου . Αυτό το πρότυπο φυτοπλαγκτονικής ανάπτυξης αποκλίνει από το συνηθισμένο πρότυπο των θερμών Ελληνικών λιμνών και θεωρ είται σαν μία ενδιάμεση μορφή μεταξύ του μονοακμικού και καθ αρώς διακμικού τύπου.

Με

βάση αυτό

το πρότυπο , η Αμβρακία κατατάσσεται στις ολιγότροφες έως

μεσότροφ ες λίμνες.

Συνολικά. το φυτοπλαγκτό και το περίφυτο της λίμνης περιλαμβάνει περίπου

200

ταξινομικές μονάδες με κυρίαρχες αυτές των Χλωροφυκών και Κυανοφυκών. Πολλά

από

τα

μικροφύκη

αυτά

σημειώθηκαν

για

πρώτη

φορά

στην

Ελλάδα.

μικροχλωριδική σύνθεση στο περίφυτο της λίμνης είναι μοναδική , προφανώς λόγω

των ειδικών φυσικοχημικών παραμέτρ ων και της ενδιαφέρουσας γεωμο ρφολογίας της περιοχήξ.

Η έντονη διακύμανση της στάθμης αλλά και η χημική σύσταση του εδάφους εμποδίζουν

την

ανάπτυξη

πλούσιας

υδρόβιας

μακροφυτικής

βλάστησης .

Χαρακτηριστική είναι η απουσία καλα μώνων, γεγονός που μπορεί να αποδοθεί στην

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

339

PESCA -

Λίμνη Αμβρακία

έλλειψη περιοχών με μικρό βάθος, στις μεγάλες διακυμάνσεις της στάθμης και στον ιδιαίτερο χημισμό των νερ ών της λίμνης. Στην παράλια ζώνη απαντούν πολύ λίγα

υφυδατικά φυτά, με κυρίαρχο το

Myriophyllum sp icatum,

γεγονός που υποδηλώνει

ακραία; και απαγορευτικά; συνθήκες για πολλά άλλα είδη . Στην βόρεια γλώσσα της λίμνης τα υπερυδατικά φυτά έχουν πλέον εξαφανισθεί λόγω της συχνής πλέον

ξήρανσης της περιοχής . Η υπερπαράλια ζώνη στις ανατολικά; και νότιες ακτές έχει λίγα πο ώδη φυτά, δεδομένου ότι η βόσκηση εμποδίζει την επανάκαμψη της τυπική; χλωρίδας.

Δεν βρέθηκαν ουσιαστικέ; αναφορές για το ζω οπλαγκτό και το βένθος της λίμνης . Η ιχθυοπανίδα

της

περιλαμβάνει τυπικά

είδη

του

συστήματος του

Αχελώ ου .

ιδιαίτερος χημισμός των νερ ών της λίμνης δ εν φαίνεται να επηρεάζει την επιβίω ση των ψαριών. Τα περισσότερα είδη ψαριών αντιμετωπίζουν δυσκολία εξεύρεσης κατάλληλων

αναπαραγωγικών

υποστρωμάτων,

εξαιτίας

της

έλλειψης

μόνιμης

βλάστησης (στην περίπτωση των φυτόφιλων ειδών) και της απουσίας σταθερών χειμάρρων (στην περίπτωση των ρεό φιλων ειδών) . Ωστόσο, χερσαίες χορτολιβαδικέξ εκτάσει;

που

συχνά

κατακλύζονται,

κατά

την

περίοδο

της

αναπαραγωγή ς

προσφέρ οντας φυτικό αναπαραγωγικό υπόστρωμα σε χρονιές υψηλής στάθμης σε

ορισμένα, τουλάχιστον, φυτόφιλα είδη . Γίνεται υδροληψία από τη λίμνη και υπάρχουν γεωτρήσεις στην περιοχή Ρίβιου για την άρδευση

13.000

στρεμμάτων στις περιοχές Σπάρτου και Κατούνας. Λόγω της

εντατική; άντλησης, αλλά και της φυσικής διακύμανση; της στάθμης εξαιτίας του καρστικού

χαρακτήρα

ξηραίνονται

κατά

της

τη

λεκάνης

θερμή

απορροής,

περίοδο

και

μεγάλα

οι

τμήματα

της

αποκαλυπτόμενες

λίμνης

εκτάσει;

χρη σιμοποιούνται για αγροτικά; καλλιέργειες και βόσκηση ζώων. Από πλευράς αστική; ρύπανσης, μόνο το χω ριό Ρίβιο μπορ εί δυνητικά να επη ρεάζει την Αμβρακία, χω ρίς όμως το πρόβλημα να είναι σημαντικό . Ωστόσο, υπά ρχει επιβά ρυνση από

εκπλύσεις των καλλιεργούμενων εδαφ ών και σκουπιδότοπουξ, κυρίως σε τοπικού; χειμάρρους .

από

τους

ανεξέλεγκτου;

Η λίμνη δεν αποτελεί αντικείμενο συστηματική; αλιείας. Ο συνολικό; αρ ιθμός ψαράδων εκτιμάται σε περίπου υπερ βαίνει τους

12 τόνους,

20. Η

παραγωγή μειώνεται σταδιακά και σήμερα δεν

με κύ ριο προϊόν τον κυπρίνο . Η κύρια αιτία για τη μείωση

της παραγωγή; είναι η ελάττωση της ζήτησης των προϊόντων, μία άλλη αιτία είναι η ατυχής εισαγωγή πεταλούδας. Η εισαγωγή θαλασσινών κεφάλων τόνωσε το αλιευτικό

ενδιαφέρον και είχε θετικά αποτελέσματα στην τοπική αλιεία, τα ψάρια ό μως που εισήχθηκαν εξαντλήθηκαν γρήγορα κάτω από έντονη αλιευτική πίεση . Ουσιαστικά, σήμερα δεν υφίσταται επαγγελματική οργάνωση των ψαράδων. Προτεινόμενα έργα

• • • • •

ενέργειες

Εμπλουτισμός με εμπο ρεύσιμα είδη ψαριών (κέφαλουξ, χέλια) Αποκατάσταση πεδίων φυσικής αναπαραγωγής

Οργάνωση επαγγελματιών ψαράδων Υδροβιολογική-αλιευτική μελέτη Διαχείριση και προστασία των ζωνών που αποτελούν πεδία αναπαραγωγής του κυπρίνου

•

Εμπλουτισμός με νερό ή άλλες ενέργειες που θα σταθεροποιήσουν τη στάθμη, ιδίως κατά την περίοδο αναπαραγωγής του κυπρίνου

340

Ε ΚΘ Ε

Ινστιτούτο Εσω τε ρ ι κών Υδ άτων

PESCA -

Λίμνη Αμβρακία

Μελέτη τρόπων ελάττωσης του πληθυσμού της πεταλούδας

•

Αναφορές

[Ι] Υπουργείο Ανάπτυξης (1996). Σχέδιο προγράμματος διαχείρισης των υδατικών πόρων της χώρας. ΕΜΠ-ΙΓΜΕ-ΚΕΠΕ, Αθήνα, σελ. 335 και 4 Παραρτήματα .

& Photis, J.D. (1980). Some hydrobiological characteήstίcs in Amvrakia lake, westem Greece. Acta Hydrobiol., 22 (3), 337-344. [3] Ζαλίδης, Χ . Γ. & Μαντζαβέλας, Α . Λ . (Συντονιστές έκδ οση ς) (1994) . Απογραφή

[2]

Κοιιεεουτίε, Τ.

των Ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πόρων (Πρώτη προσέγγιση) . Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων (ΕΚΒΥ) . 587 σελ.

[4] Georgiadis, Τ ., Georgiou, Ο . , Chondropoulos, Β .Ρ . , Fraguedakis-Tsolis, S., Stamatopoulos, C. & Κεερίιίε , Ρ. (1995). NATURA 2000 standard form for special protection areas (SPA) : Lake Amvrakia. [5] Οικονόμου , Α., Μπαρμπιέρι, Ρ. , Νταουλάς, Χ., Ψαρράς, Θ . , Στουμπούδη , Μ . , Μπερταχάς, Η. , Γιακουμή, Σ. & Πατσιάς, Α . (1999) . Απειλούμενα ενδημικά είδη ψαριών του γλυκού νερού της Δυτικής Ελλάδας και Πελοποννήσου κατανομή, αφθονία, κίνδυνοι και μέτρα ΠΕΝΕΔ), σελ. 34 1 και 4 Παραρτήματα.

προστασίας.

ΕΚΘΕ

(πρόγρ αμμα

[6] Overbeck, Ι., Anagnostidis, Κ. & Economou-Amil1i, Α . (1982). Α limnological surνey of three Greek lakes: Τήchοηίs, Lyssimachia and Amvrakia. Arch . fur HydrobioIogie, 95, 365-394. [7] Κουμπλή-Σοβαντζή , Λ . (1983) . Μελέτες των Τραχειοφύτων στις λίμνες και γειτονικού; υγροβιότοπου; της Αιτωλοακαρνανίας. Ταξονομική, βλαστητική, φυτογεωγραφική και οικολογική έρευνα. Διδακτ. Διατριβή , Φυσικομαθηματική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, σ . 346.

[8]

Λ εοντάρης, Σ. Ν. (1967) . Γεωμορφολογικαί έρευναι επί της λεκάνης των Αιτωλοακαρνανικών λιμνών. Διδακτορική διατριβή , Αθήνα, Γεωλ. Χρον. Ελλην. Χωρών, 19,541-620.

[9] Economou-Amil1i, Α. & Spartinou, Μ. (1989). Οα the variability of Pediαstrum boryαnum var. brevicorne Α . BR. (Hydrodictyaceae, Chlorophyta) from the natural populations of lake Amvrakia, Greece . Arch . Hydrobiol. Suppl. 82,1 (Algological Studies 54), 67-78. [10] Ψιλοβίκος, Α., Βαβλιάκης, Ε. , Μπαλαφούτης, κ. , Τζιμόπουλος, Χ. , Συρίδης, Α. , Παπαδόπουλος, Ε. , Τσιτσόπουλος, 1., Ψιλοβίκοξ, Α. , Παλικαρίδης, Χ . , Βουβαλίδης, κ . , Μαρίνος, Π . , Καββαδάς, Μ. , Περλέροξ, Β. , Αλμπανάκης, Κ. , Μήτρακας, Μ. , Ντότσικα, Ε . , Μπαμπαλώνας, Δ., Δρόσος, Ε. , Κωνσταντινίδης, Π ., Τσακίρη, Ε. , Διαμαντή, Γ ., Βογιατζής, Β . , Ζαρφτσιάς, Μ ., Τσαχαλίδης, Σ. , Λαόπουλος, Θ. & Κοσματόπουλος, Κ. (1995) . Έρευνα εκτίμησης και διαχείρησης του υδατικού δυναμικού της λεκάνης του κάτω Αχελώου για την ανάπτυξη και την περιβαλλοντική αναβάθμιση του δέλτα των λιμνοθαλασσών του και του συνόλου της περιοχής. Τεχνική Έκθεση , Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. 3 τεύχη 498 , 261 και 221 σελ. αντίστοιχα.

[29]

Πανταζής Α. και συν. (1999). Χωροταξικό σχέδιο Περιφέρειας Δυτ. Ελλάδας. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον, ΥΠΕΧΩΔΕ, Α' Φάση .

[12]

Καλλέργης, Γ . , Λυκάκης. 1., Οικονόμου-Αμίλλη , Α. , Κασπίρης, Π . , Λαμπράκης, Ν . , Ζαχαρίας, Τ. , Τηνιακός, Λ . , Ταβιτιάν, 1., Ροντήρης, Γ. , Μελισσάρης, Π . , Γραφ είο ΣΙΓΜΑ Υδ ραυλικών και Περιβ αλλοντικών Μελετών (1993). Οικολογική χωροταξική μελέτη των χαρακτηριστικών οικοσυστημάτων λιμνών Αιτωλ/νίας. Τελική Έκθεση, Πανεπιστήμιο Πατρών, Εργαστήριο Υδρογεωλογίας, περίπου 300 σελ.

ΕΚΘ Ε - Τνστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

341

PESCA -

Λίμνη Αμβρακία

[13] Skoulikidis, Ν., Bertahas, 1. & Κοιιεεουτίε , Τ. (1998). The environmenta! state of πeshwater resources ίn Greece (ήνers and !akes). Environmenta! Geo!ogy 36 (1-2),1-17. [14] Ρογδ άκηξ, 1. & Δημητρίου, Ε. (2000). Εμπλουτισμοί της λίμνης Αμβρακίας με κεφαλο ειδή . Εμπειρίες, αποτελέσματα και προοπτικές . 90 Πανελλήνιο Συνέδριο Ιχθυολόγων, Μεσολόγγι 20-23 Ιανουαρίου 2000. Σελ. 185-188. [15] Economou-Amilli, Α . & Spartinou, Μ. (1991). The diversity of Cyαnodictyo/l inιperfectum (Chroococa!es, Cyanophyceae) ίn Lake Amvrakia, Greece. A!go!ogical Studies 64,105-114. [16] Κουσουρής, Θ. (1984). Πλαγκτονικά Τροχοφόρα στις Ελληνικέξ λίμνες. Α ' Πανελλήνιο Συμπόσιο Ωκεανογραφίας και Αλιείας, σελ. 519-523 . Σύλλογος Εργαζομένων ΙΩΚΑΕ, Αθήνα 14-17 Μαίου 1984. [17] Die Untersuchung νοn Wasser. Merck, Darmstadt, 226 ρ. [18] Υπουργείο Γεωργίας, Γενική Διση Εγγειοβελτιωτικών Έργων (www.minagric.gr/ greek/2.9.3.htm!). [19] Κουσουρής, Θ . (1997). Για τις λίμνες, τις λιμνο θάλασσες, τα ποτάμια και τους άλλους

υγρότοπους

Περιβαλλοντική

της

Αγωγή" .

χώρας .

Στο:

Νομαρχιακή

"Βιώσιμη

Αυτοδιοίκηση

Ανάπτυ ξη

με

την

Αιτωλοακαρνανίαξ,

Μεσολόγγι, σελ.

100-163. [20] Κουεεουτίε T.S., Bertahas, 1. & Diapoulis A.C. (1992). Background trophic state ofGreek !akes. Fresenius Envir. Bull. 1,96-101. NATURA 2000. Directive 92/43/EEC "The Greek Habitat Project NATURA 2000: Απ overview". The Gou!andήs Natura! History Museum. Thessa!oniki 1996.

342

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Ε σωτερ ικών Υδάτων

PESCA -

Λ ίμνη Αμβρακία

ΠΑΡΑ ΡΤ ΗΜΑ: ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΟ ΙΟΤΗ Τ ΑΣ ΝΕΡΟΥ ΑΠΟ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΥΠ. Γ ΕΩ Ρ ΠΑΣ

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ : ΜΕΣΟ ΛΙΜΝΗΣ

Ημερο μηνία ενέργειω; δ ειγματοληψίας

1993

ΕΤΟΣ :

Παρά μετρο ι

Μονάδες

15/2

17/3 3014 28/5

Μέση

18/6 28/7

2018

14/9 11110 26 / 11 16/11

25,0

26,0

22,0

14,0

13,0

28,0

29,0

23,0

12,0

τιμή

Μετρηθείσα στάθμη

Θ ε ρμοκρα σία νερού

13,0

Θ ερμο κρασία αέ ρα

'c 'c

Ηλ/κή αγωγι μ ότητα

μmhοs/cm

975

865

970

960

970

975

970

980

970

961,4

7,80

7,90

7,86

7,90

7,70

7,69

7,57

7,49

7,70

7,72

7,7

1,1

2, 1

2,0

1,7

2,1

Ι ,6

2,1

ρΗ Φερτά υλικά

m gll

C1-

meq / l

Ι ,Ι

1,6

1,8

50..- -

meq /l

6,6

7,0

7,4

6,9

meq 11

2,8

1,8

1,2

1,6

meq / l

0,0

Σύν. ανιον . ά κατιόν.

meq /l

Ι Ο ,5

10,5

10,3

10,6

105

ΝάτριοΝα+

meq /l

1,3

2,0

2,1

2,0

1,8

Μ αγνήσιο

Mg ++

m eq /l

1,6

2,0

\ ,4

0,4

Ca ++

m eq / l

7,6

6,6

6,8

8,2

m eq / l

0,0

0,6

0,9

1,0

C3S 1

C3S \

C3S1

12,4

18,1

20,4

18,9

17 5

m gll

460

430

410

430

432,5

m gl1

140

925

Χ λωριόντα Θ ει ικά

Οξ. ανθ ρ/κά

HCO,-

Ο υδ . ανθρΙκα

Ασβέστιο

CO, - •

Υπολοιπόμ . Νάτριο

S. Α . R . Κ ατηγορία ν ε ρού

ΒαΟμ. αλκαλΙω ση ς Ν α

...<:S

Ρ a.

Ολική

CaCO,

Πα ροδική

-ο

Μ όνιμη /Ι

mgl1

320

340

350

340

Ασβεστίου 1I

m gll

380

330

340

410

365

mgll

7,0

24,0

18,0

17,5

15,0

19,5

11,0

18,0

12,0

162

m gl1

12,8

9,2

9,3

10,7

10,2

11,2

10,6

11,8

9,2

11,2

11,0

104,9 108,2 109,4 112,6 106,3 109,8 114,6

97,3

96,8

ι-ι

Μαγνη σίου

Θ ε ρμοκρ ασία Δ ιαλ Οξυγόνο Ο ,

Ποσ/το. κορεσμού

107 103,7 101,9 106 Ο

Νιτρικά ΝΟ,-

mgl1

31,90

<0,44

0,890

16 4

Νιτ ρώδη Ν Ο, -

m gl1

1,800

0,050

0,09 4

0,6

Α μμ ωνιακά ΝΗ,+

m gl1

0, 161

<0,025

0,2

Ολ. φωσφ όρ ο ς Ρ

mg/l

0,137

0,010

<0,0 1

Ο Ι

Κάδμιο

ppb

Υδρ ά ργυρο;

Ολ. ο ργαν . άνθρα κας

ppb m gll

Π!rtn: [18]

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

34 3

PESCA - Λίμνη Αμβρακία

Θ ΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ : Μ ΕΣΟ ΛΙΜΝΗΣ

Ημερομηνία ενέργειας δειγ ματοληψίας

1994

ΕΤΟΣ :

Πα ρ ά μετροι

Μ ονάδες

Μετ ρ η θείοα στάθμη

Θε ρμοκρασία νερού Θερμοκρασία αέρα

·C ·C

Ηλ/κή αγωγιμότητα

μmho slcm

ρΗ Φ ερτά υλικά

Χλωριόντα

18/3

17/5 17/6 15/7

11 /8

819

11,0

14,0

21,0

24,0

27,0

28,0

27,0

23,0

10,0

13,0

16,0

25,0

28,0

29,0

28,0

30 ,0

26,0

11,0

15,0

960

970

960

930

940

955

9 70

975

965

970

957,7

7,70

7,62

8, 13

7,97

8, 14

8,18

7,86

8,00

8,04

7,63

8,00

7,9

2,0

1,8

2,1

2, 1

2,1

10/10 29/11 5112

mgll

C1-

m eq / l

meq l

6,8

meq 11

2,0

1,4

meq /l

0,0

Σύν . ανιον. & κατιόν.

meq /l

10,4

10,3

Νάτριο Να +

meq /l

2,2

2,3

Mg ++

m eq /l

1,8

2,0

Ca ++

meq /l

6,4

6,0

meq /l

0,0

1,1

1,2

C351

C35 1

21,2

22,3

mg/l

410

400

m gl1

100

m gll

310

330 300

50, - -

Οξ. ανθρ/κά

HCO,-

Ουδ . ονθ ρ/κα

Μαγνήσιο

Ασβέστιο

CO, - -

Υπολο ιπόμ . Νάτριο

5. A . R. Κ ατηγορία νερού Βαθμ. αλκαλίωαης Να

cl-'

ίΟ a.

Ολική

CaCO,

Παρο δική

'ο

Μόνιμη

~ V-1

Ασβεστίου 11

m gll

320

Μαγνησίου

mg/l

Θε ρ μο κρασία

Διαλ. Οξυγόνο Ο, Πσσ/το . κορ εσμού

16,0

11,0

m gl1

10,6

12,1

11,3

107, 1 109,0

m gl1

6,62

Ν ιτρώδη ΝΟ ,-

m gl1

0,330

Αμμων ιακά ΝΗ,+

mg/l

<0,025

Ολ. φωσφόρος Ρ

mgll

0,016

Κάδμιο

ppb

Cd Hg

Ολ.ΟΡΥαν. άνθρακ:aς

Π!wi:

344

100 17,0

Ν ιτρικά ΝΟ, -

Υδ ρά ργυ ρο;

τιμή

912

19/1

6,6

Θε ιικά

Μέση

14,0

9,0

12,0

12,8

10,9

11,0

11,7

11,8

11,4

11,7

12,0

11,5

116,5 104,8 105,8 112,5 101,7

98,3

108,3 111,1 107,5

ppb m gll

[181

ΕΚΘΕ

- Ινσ τιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA - Λ ίμνη Αμβρακία

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ : ΜΕΣΟ ΛΙΜΝΗΣ

Ημερο μηνία ενέργειας δειγματοληψίας

1995

ΕΤΟΣ:

Παρ άμ ετρ ο ι

Μονάδες

Μετρηθ εΙ σα στάθμη

Θερμοκρασία νερού Θερμοκ ρασία αέρα

'c 'c

Ηλ/κή αγωγιμότητα

μmhos/cm

ρΗ

Φ ερτά υλικ ά Χλωρ ιόντα

24/1 22/2

913

17/4

1015

26/6

10/7

18,0

27,0

23,0

19,0

30,0

23,0

985

660

925

945

930

920

7,86

7,62

7,68

7,76

7,97

7,95

8,3 8

8,08

2,1

2,2

2,1

mgll meq /l

2,6

1,8

0,7

1,6

2,1

504- -

meq /l

3,8

6,0

3,7

6,1

5,7

meq 1I

3,4

2,7

2,6

2,2

meq /l

0,0

Σύν. ανιον.& κατιόν.

meq / l

9,8

10,5

7,0

9,9

10,0

Ν άτριο Ν α +

meq /l

2,0

1,7

0,8

2,1

2,2

Μ αγνήσιο

Mg ++

meq /l

1,2

1,7

0,6

1,8

1,0

Ca ++

meq /l

6,6

7, 1

5,6

6,0

6,8

meq /l

0,0

1,0

0,8

0,5

1,1

Οξ. ανθρ/κά

HCO, -

Ου δ . ανθρ/κα

Ασβέστιο

CO, - -

Υπολοιπόμ . Νάτριο

S.A .R . Κατηγο ρ ία νερού

C3S 1 C3S1 C3S1 C3S1 C3S 1

Βαθ μ. αλκαλΙωσης Να σ μ

Ρ 'ο a.

% Υ..)

Ο λική

CaCO,

Πα ρ οδική Μ όνιμη

Α σβεστίου 11 Μαγνησίου

Θ ερ μ οκρασία Διαλ, Ο ξυγόνο Ο,

Π οσΙτο . κο ρεσμού

Νιτρικά ΝΟ, -

% mg!l

20,4

16,2

11,4

21,2

22,0

390

440

3 10

39 0

390

mg/l

170

135

130

110

mgll

220

305

180

280

mg!l

330

355

280

300

340

mg!l

18,0

7,0

11,5

11,0

mgll

10,2

13,0

11,4

11,6

% mg!l

Αμμωνιακά ΝΗ, +

mgll

Ολ. φωσφόρος Ρ

mg!l

Κ άδμ ιο

ppb

Υδράργυρο ;

Ολ, ο ργάν . άνθρακας

107,4 106,6 104,1 104,5 117,0

112,0

mg!l

Ν ιτρώδ η ΝΟ, -

llirm:

τιμή

18/8

970

CI-

Θ ειικά

Μ έση

ppb mg/l

[18]

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

345

PESCA - Λ Ιμνη Αμβρ ακία

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ : ΜΕΣΟ ΛΙΜΝΗΣ

Η με ρ ο μηνία ενέργειας δειγματοληψίας

1996

ΕΤΟΣ :

Πα ρά μετροι

Μονάδες

29/ 1

23 /2

27/3

25 /4

25 /7

19/8

19 /9

Μ έση

18/10 3/ 12 17 /1 2 τιμή

Μ ετρηθ είσα στάθμη

Θερ μοκρασία ν ερού

1\ ,0

1 Ι ,Ο

Ι 3 ,Ο

15,0

24,0

23,0

19,0

13,0

Θερμοκρασία αέρα

'c 'c

ΙΙ ,Ο

12,0

16,0

Ι 4,Ο

27,0

23 ,0

20,0

14,0

HλJκή αγωγιμ ότητα

μmhos!cm

970

900

950

945

925

93 5

920

900

930,0

8, 15

7,90

7,80

7,72

7,84

8,00

8,02

7,75

7,9

meq /l

2,6

2,\

2, Ι

2,4

2,3

2,5

2 ,2

2,2

0,3

2,1

meq /l

5,6

5,4

5,8

5,6

6, 1

5,9

6, Ι

6,3

7,7

6,1

HCO,-

meq /

2,0

2,2

Ι ,4

1,4

Ι ,4

2,0

1,8

meq /I

0,0

0, 0

0,0

Σύν . «νιον . ά κατιόν.

meq /l

Ι Ο,2

9,7

10,1

10,2

9,8

9,7

9,9

10,0

9,9

Νάτρι ο Να +

meq /

2,2

Ι ,9

2,1

2,2

2,3

2,2

2,0

2,1

Mg ++

meq /I

Ι ,4

1,2

Ι ,8

1,8

Ι ,5

Ι ,6

Ι ,8

Ι ,6

1,8

1,6

Ca ++

meq /I

6,6

6,2

6, 1

6,0

5,6

6, 1

6,2

meq /l

0,0

1,1

1,0

Ι ,Ι

1,1

ι .:

Ι,Ι

1,2

1,1

1,0

1, 1

ρΗ Φ ερτά υλικά

Χ λω ριόντα Θειικά

mg/l

CI-

504 ~

Οξ. ανθ ρ/κά Ουδ. σνθ ρ/κα

Μαγνήσιο Ασβ έστιο

CO, - -

Υπ φλφιπ ό μ Νάτριο

S.A. R. Κ ατηγορία νερού

C3S 1 C3S 1 C3S 1 C3S 1

.... ~ '0 a.

.[ W

2 1,6

19,6

20,8

2Ι , 6

22,4

23 ,7

22,2

20,0

21,6

400

390

400

380

370

385

400

389 ,4

mgll

100

110

86,7

mg/l

300

280

290

3 10

3 ΙΟ

300

3 15

300

299,4

Ασβ εστίου

mgll

33 0

330

310

305

300

2 80

305

3 10

308 ,9

mg/l

80,6

100,0

96,0

95,0

9Ι ,Ο

108,0

Ι07,Ο

88,0

92,0

95,0

96,9

Ολική

CaCO,

Π αροδ ική Μ όν ιμη

11 11

Μαγνη σίου

Θε ρ μο κρ α σία

mgll

Δι σλ. Οξυγόνο Ο, Π οσΙτο . κο ρ εσμού

Νιτρικά ΝΟ ) -

mg/l

Νιτρώδη Ν Ο, -

mg/I

Α μμωνιακά Ν Η .+

mgll

Ολ. φωσφ όρ ο ς Ρ

mg/l

Κάδ μιο

ppb

Υδ ρά ργυρος

Ο λ. οργαν . άνθρακω;

Π!rm:

346

C3S 1 C3S 1 C3S 1

% mgll

Βαθμ. ολκολίωσης Ν α tj

C3S I C3SI

ppb mgll

[181

ΕΚΘΕ - Ινστιτ ούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA - Λίμνη Αμβρακία

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ: ΜΕΣΟ ΛΙΜΝΗΣ

Η μερ ο μηνία ενέργειας δειγ ματολη ψίας

1997

ΕΤΟΣ :

Παρά μετ ρο ι

Μονάδες

8/1

3/2

26/2

26/3

22/4

Μέση

19/5 30/6

1/8

18/8

18/9 17/11 17/1 2

τιμή

Μ ετρη θ είσα στάθ μ η

Θερ μοκρασία νερού

11,0

12,0

13,0

15,0

15,5

22,5

26,0

28,0

26,0

Θερμοκρασία αέρα

'c 'c

9,0

11,5

16,0

19,0

24,0

32,0

35,0

33,0

27,0

Ηλ/κή αγωγιμότητα

μmhoslcm

855

910

920

945

950

960

940

945

940

920

750

914,6

7,73

7,93

7,75

7,82

7,65

7,54

7,55

7,70

7,78

7,88

8,00

8,05

7,8

meq /l

1,8

2,3

2,5

2,4

1,7

2,2

2,3

1,3

2,4

2,6

1,9

1,3

2,1

meq /l

4,9

5,6

5,1

5,7

6,3

5,8

6,6

5,7

meq 11

2,5

2,2

2,4

2,8

2,3

1,8

2,3

ρΗ

Φ ερτά υ λικά Χλωριόντα Θ ειικά

mgll

CI-

S04·-

Ο ξ. ανθρ/κά

HCO, -

meq /l

0,0

Σύν . ανισν .& κατιόν .

meq / l

9,2

10,1

10,0

10,5

10,8

10,3

10,7

10,2

Νάτρ ιοΝα +

meq /l

1,8

2,1

2,0

2,1

2,2

2,3

3,0

2,2

Mg ++

meq /l

1,4

1,8

1,7

1,4

2,3

1,4

1,7

Ca ++

meq l

6,0

6,2

6,3

7,0

6,3

6,6

6,0

6,3

meq /l

0,0

0,9

1,1

1,0

1,1

1,2

1,5

1,1

C,S I

C,SI

C,S I

C,S. C,S I C)S, C3S,

19,6

20,8

20,0

20,4

22,3

28,0

21,6

400

420

430

400

385

400,7

Ονδ . ανθ ρ/κα

Μ αγνήσιο Α σβ έστιο

CO, - ..

Υπ ολοιπόμ . Νάτριο

S.A . R . Κατηγο ρία νερού Βαθμ . αλκαλί ωοη; Ν α

mgll

370

Παροδι κή ιι

mgl1

125

110

120

140

115

117,1

Μόνιμη ΙΙ

mgl1

245

290

2 80

300

290

285

295

283, ~

Ασβ εστίου

mg/l

300

310

315

350

315

330

300

317,1

m gll

115

83,6

95,0

98,0

97,0

98,0

95,0

110,0

<j μ

~ ο,

Ολική

CaCO,

Μαγνησίου

Θ ερ μοκρασία

mgl1

Διαλ Οξυγόνο Ο ,

Π οσΙτο . κορ εσμού

Νιτρικά Ν Ο 3 -

mgll

Ν ιτρώδη ΝΟ , -

m gll

Αμ μωνια κά ΝΗ 4 +

mgl1

ω, φωσφόρος Ρ

mg/l

Κάδ μιο

ppb

Υδράργυρο;

0),. ο ργαν . άνθρο κας

96,0

100,0

98,0

87,0

ppb

mgl1

llirm: [181

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

347

99,0

97,5

ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ :

ΛΙΜΝΗ: Οζερός ΝΟΜΟΣ: Aιτωλlνίας ΤΕΧΝΗΤΗ

ΦΥΣΙΚΗ

Α .ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο Οζερός, η Γαλίτσα των αρχαίων, είναι μία φραγματογενής λίμνη που δημιουργήθηκε από 2 km νότια της

τον εγκλω βισμό των υδάτων από τις προσχώσεις του Αχελώου . Βρίσκεται

Κοινότητας Κουβαρά. Υδροδοτείται από τη λεκάνη απορροής της και από υπερχειλίσει; του παραρέοντος Αχελώου σε περιπτώσεις πλημμύρων. Παρουσιάζει διακυμάνσεις στάθμης.

Καθεστώς προ στασίας

Ο Οζερός περιλαμβάνεται στους καταλόγους κατάλογο περιοχών προς ένταξη στο δίκτυο

CORINE και έχει ενταχθεί στον NATURA 2000 με κωδικό GR 2310008 .

εθνικό

Ανθρωπογενές περιβάλλον Στην ευρύτερη περιοχή της λίμνης Οζερού υπάρχουν συνολικά

οικισμοί (Λεπενού,

Κυψ έλη, Γουρίτισσα, Μαχαιράς, Μπαμπίνη, Σκουρτού) με συνολικό πληθυσμό (απογραφή

1991) 5.167 κατοίκους και κύρια Ιστο ρ ικά

δραστηριότητα τη γεωργία

[12].

λαογραφ ικά στο ιχεία

Β . ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ Προέλευ ση

- Χαρακτή ρας

Η λίμνη Οζερού, όπως και οι άλλες Ακαρνανικές λίμνες, είναι τεκτονικής προέλευσης.

Ωστόσο , έχει πλέον διαφοροποιηθεί σε μία μεικτού χαρακτήρα λίμνη. Στη δυτική πλευρά διατηρεί

ορισμένα

τεκτονικά

στοιχεία,

όπως

τα

απότομα

ρηξιγενή

τοιχώματα

των

ασβεστολιθικών λατυποπαγών . Όμως, ταυτόχρονα εξελίχθηκε σε μία καρστικού χαρακτή ρα λίμνη, αφού το υπόγειο καρστ τροφοδοτεί τη λίμνη και τροφοδοτείται από αυτή. Στην ανατολική πλευρά δη μιουργήθηκε ένα εκτεταμένο προσχωσιγενές πεδίο από της δελταϊκές αποθέσει; του Αχελώου, οι οποίες επίσης πρόσχωσαν και τον πυθμένα, και έτσι η λίμνη απέκτησε έναν έντονα προσχωσιγενή χαρακτήρα. Ωστόσο, αν και η λίμνη διατηρ εί έντονα τα

χαρακτηριστικά ενός προσχωσιγενούς πεδίου, το πεδίο αυτό έχει πλέον αδρανοποιηθεί λόγω της διακοπής της άμεσης επαφής με τον Αχελώο

εγκαταπτω σιγενής ποταμογενής

D D

τεκτονική

[10], [16]. ηφαιστειογενής

Μικτή (τεκτονική-καρστική-προσχωσιγενής)

Χαρακτηρ ιστικά λεκάνης

Όπως θα περιγραφεί παρακάτω , ο Οζερός αποτελεί υπολειμματική -θυγατρική λίμνη της μεγάλης τεκτονικής λίμνης του Αγρινίου. Μετά τη διαφο ροποίηση της λίμνης του Αγρινίου, ο Οζερός απέκτησε δική του λεκάνη απορροής που ορίζεται δυτικά από τις ΝΑ απολήξεις των Ακαρνανικών όρεων και συγκεκριμένα από τις κορυφές Ρουμπάτσι

m),

Λυγκοβίτσα

(522 m),

(393 m),

Μεσηνιάδα

(425

βόρεια από τα όρια της λεκάνης της Αμβρακίας και τις νότιες

απολήξεις του όρους Θύαμο και βορειοανατολικά από τις δυτικές κορυφέξ πλησίον της

PESCA -

Λίμνη Οζε ρός

κοινότητα; Λεπενού , Στα ανατολικά και νοτιο ανατολικά η λεκάνη δεν έχει ιδιαίτερη έκταση αφού σε απόσταση

1,5 km περίπου

διέρχεται ο ρους του Αχελώου, ενώ νότια ορίζεται από τις

κορυφές πλησίον της κο ινότητας Γουριώτισσας. Από υδρολογική ς αποτελεί μία

κλειστή

υδ ρολογική

λεκάνη

με

υδραυλική; άποψης

μικρ ές επιφανειακέξ απορροές

και το

μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η σύνδεση και η εξάρτησή της από τον Αχελώο . Η

λεκάνη έχει σχήμα ωοειδές και έκταση 72,4 έκταση της λίμνης (στο δυτικό χαμηλό ζώνη .

km' , από τα οποία τα 9,4 km' αποτελούν την τμήμα της λεκάνης) και τα 63 km' την περιλίμνια

[10] 72,4 km' [10] 66,2 km' [11] 59,0 km' [15]

Έκταση :

Ύψος υδ ροφόρου ορίζοντα

Δεν βρέθηκαν στοιχεία.

Άλλοι υδάτινοι πό ρο ι στην ευρύτερη περιοχή

Ι.

Αχελώος

2. 3. 4. 5.

Λυσιμαχία

Τριχωνίδα Βουλκαριά

Αμβρακία

Παλαιολιμνολογία

Βιολογική εξέλιξη

Θεωρείται ότι, μαζί με τρεις λίμνες στο ίδιο γεωλογικό βύθισμα (Λυσιμαχία, Τριχωνίδα, Αμβρακία) , ο Οζερός προήλθ ε κατά τη διάρκεια του τέλους της πλειόκαινης περιόδου από μία εκτεταμένη λεκάνη που κάλυπτε την περιοχή . Μέχρι το σχετικά πρόσφατο παρελθόν η υπολεκάνη του Οζερού αποτελούσε τμήμα της κοιλάδω; του Αχελώου, αφού ο ποταμός είχε τις εκβολές του στο ΝΑ άκρο της λίμνης όπου σχημάτιζε δέλτα. Οι προσχώσεις του δέλτα δημιούργη σαν μία χερσαία ζώνη τοπογραφικά υψηλότερη από την κοίτη του ποταμού , και έτσι ο Αχελώος αναγκάσθηκε να στραφεί νότια προς την κοιλάδα Παλαιομάνινων-Σταμνών .

Παρά τη στροφή αυτή, ο Αχελώος κατόρθωνε να πλημμυρίζει το δέλτα στον Οζερό σε περιόδους

πλημμύρων

διεργασίες

αυτές

μεταφέροντας

ο δηγού σαν

σε

μεγάλες

σταδιακή

ποσότητες

πρ όσχωση

προσχωματικών

της

λίμνης,

όμως

ελαχιστοποιή θηκε με τα εγγειο βελτιωτικά έργα που εκτελέσθη καν στην περιοχή

υλικών.

Οι

κίνδυνο;

[10], [16].

Γ. ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Μηνιαίες και μέση ετή σια τιμή ηλιοφάνειας (ώρες ηλιοφάνειας ανά μήνα ή έτος)

Δεν συγκεντρ ώνει τέτοια δεδο μένα ο σταθμός Αγρινίου (ΕΜΥ) . Ένταση ανέμου (ετή σια κατανομή) : Σταθ μός Αγρινίου Ι περίοδος

ΑΠΝΟΙΑ

(Ο

beauf.)

48,968

1956-1997

% ΑΣ Θ ΕΝ ΕΙΣ

% Μ ΕΤΡ ΙΟ Ι

(1-3 beauf.)

(4-5 beauf.)

% ΙΣΧΥΡΟΙ (>6 beauf.)

42,678

7,749

0,605

. ΠΠΥΠ πρωΤοΥενων δεδοuενων: ΕΜΥ

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερ ικών Υδάτων

349

PESCA -

Λ ί μνη Ο ζερός

Ετήσια κατανομή κατεύθυνσης ανέμου : Σταθμός Αγρ ινίου Ι περίοδος

1956-1997

0/0 Α

Ο/ο Ν

Ο/ο Δ

% Β

% ΒΔ

% ΒΑ

% ΝΔ

% ΝΑ

ΑΠΝΟΙΑ

8,840

6,759

8,200

6,538

5,383

3,192

6,066

6,054

48,968

Πη Υη π ρωΤοΥεν ων δεδ ο μένων : ΕΜΥ

Μηνιαία κατανομή κατεύθυνσης ανέμου : Σταθμό ς Αγρινίου Ι περίοδος

1956-1997

Μήνες

0,/0 Α

% Ν

Ο/ο Δ

0/0 Β

% ΒΔ

% ΒΑ

%ΝΔ

%ΝΑ

ΑΠ ΝΟΙΑ

Ια ν.

12,053 14,606 14,090 8,880 5,391 3,405 2,948 3,538 6,668 11 ,021 11 ,892 11,842

5,233 6,673 6,253 8,445 8,296 9,070 7,205 6,535 5,393 6,182 6,042 5,557

4,272 5,507 6,965 9,401 12,223 11 ,703 13,1 77 10,547 11 ,146 5,861 3,953 3,369

7,616 6,469 6,199 5,300 5,929 7,413 8,976 7,973 6,366 5,505 4,567 6,035

3,858 4,115 5,174 5,457 6,746 7,704 7,971 6,978 5,639 3,857 3,763 3,109

6,545 5,019 3,990 2,234 1,496 1,646 0,961 1,234 2,178 4,149 3,919 4,886

2,152 3,080 5,476 8,556 9,941 10,695 8,813 9,304 7,459 3,470 1,463 2,005

7,539 9,811 8,194 6,801 4,606 2,520 2,398 2,867 4,099 8,101 8,007 7,811

50,732 44,720 43,659 44,926 45,372 45,844 47,551 51,024 51,052 51,854 56,394 55,386

Ψεβ. Μ αρ . Απ ρ,

Μ αϊ. l ουν.

Ιουλ.

ΑυΥ· Σ επ. Οκτ,

Νο ε. Δε κ.

ΠηΥη πρ ωΤΟΥεν ων δεδ ο μ ένω ν : ΕΜΥ

Μέσο ετήσιο ύψος βροχή ς και μηνιαία κατανομή

(mm):

Σταθμός Αγρινίου

Π ερίοδος

1987-96

Μήνα;

Τιμή

Μήναα

ΤΙllll

Ιανουάριο;

65,1 70,6 54,8 71,5 41,8 15,0

Ιούλιο;

13,1 22,1 34,3 84,8 156, ι 126,3

Φεβ ρουάριοτ Μάρτιο;

Απρίλιο; Μάιος Ιούνιο;

Αύγουστοο Σεπτέμβρ ιοτ

Οκτώβριο;

Νοέμβριο; Δεκέμβριοα

ΜΕΣΗ ΕΤΗΣΙΑ ΤΙΜΗ:

755 ,5

ΠηΥη πρωΤΟΥενων δειιένων: ΕΜν

Δ. ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Η λίμνη υδ ρ οδοτείται από τη λεκάνη απο ρ ροής της μέσω ρ εμάτων . Ο ι απότο μες, σχεδόν κατακόρυφες πλαγιές του δυτικού τμήματος της λεκάνης απορροής όπου β ρίσκεται η λίμνη , σε συνδυασμό με τον καρστικό χαρ ακτήρα του υποβάθρου, δεν επιτρέπουν την ανάπτυξη υδρογραφικού δικτύου. Αντίθετα, η ΒΔ περιοχή της λεκάνης έχει καλή ανάπτυξη με χειμάρρου; δενδρ ιτικής μορφής. Φαίνεται ότι υπάρχει υπόγεια επικοινωνία με τον Αχελώο από όπου γίνεται τροφοδοσία της λίμνης με νερό . Υδροδότηση της λεκάνης απορροής γίνεται

350

Ε ΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδ άτων

PESCA-

Λίμνη Οζερός

και από τον παραρέοντα Αχελώ ο μέσω μίας διώρυγας με παροχή περίπου 5,7 m'lsec (από τη δεξιά υδροληψία του φράγματος Σπολάϊτας) που αρδεύει έκταση περίπου άλλη έκταση εκτάσεως

4000

στρεμ. Μία

44000

στρ εμμάτων αρδεύεται με νερά αντλού μενα από τη λίμνη .

Τελικός αποδέκτης των αποχετευόμενων νερών είναι η λίμνη. Η αποστράγγιση γίνεται κυρίω ς υπόγεια

[1 Ο] .

Για τη ρύθμιση τη ς στάθμη ς τη ς λίμνης, αλλά και για την απο στράγγι ση των πεδινών

χα μηλών περιοχών μεταξύ Οζερού και Αχελώου, μή κους

3,0 km,

έχει διανοιχτεί μία Ενωτική Τάφρ ος,

σιγμοειδούς μορφής, που ξεκινά από τα ΝΑ της λίμνης και καταλήγει στη

κοίτη του Αχελώου . Ουσιαστικά, η τάφρος παροχετεύει τα πλεονάζοντα νερά της λίμνης κατά

τις περιόδους υψηλής στάθμης και είναι γεμάτη από καλαμώνες. Το μεγαλύτερο διάστημα του χρόνου δ εν έχει ροή. Είναι πιθανόν ότι υπάρχουν απώλειες νερού και μέσω του καρστικού υπο βάθρου , αφού η ζώνη του κάρστ του μεγάλου ρήγματος που ο ριο θετεί την τάφρο του

Αγρινίου

έρχεται σε επαφή

με

τους υπόγειους

καρστικούς αγωγούς που

καταλήγουν στη λίμνη. Φ αίνεται ότι οι αγωγοί αυτοί διευκολύνουν την παροχέτευση νερού

από τη λίμνη προς το υπόγειο καρστικό σύστημα, λειτουργούν δηλαδή σαν καταβόθρες.

[10].

Φυσική είσο δ ος νερού

ΟΝΟΜΑ

ΑΙΑ

ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ

Ε ΚΤΑΣ Η ΛΕΚΑΝΗΣ

ΑΠΟΡΡΟΗΣ (km')

ΑΠΟ Ρ Ρ ΟΗ

(m'l έτος)

ΧΕΙΜΑΡΡΟΙ βο ρειοδυτικά

Κακό Λ αγκάδι

2 3

Κουβαράς

βό ρ εια

Β εγένι

βορειοανατολικά

3,0 9,9 23,6

ΤΑΦΡΟΙ Διώρυγα Δνιιι από

αρδευτικό φρ άγμα Σπολάϊτας

Π!rΩl:

(10)

Φυσ ική έξοδος νερού

ΟΝΟΜΑ

ΑΙΑ

Διαφυγές μέσω

Ενωτικής Τάφ οου

Όγκος νερού (m

3xI06 ) :

m3 /sec

νοτιοανατολικά

59,0 [13] 33,5 [10] μία φο ρά/έτος

Χρόνος ανανέωση ς:

ΠΑΡΟΧΗ

ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ

[10]

Υδρολογικό ισοζύγιο

Υπολογισμοί των εισροών νε ρού από τη λεκάνη απο ρ ρ οής με βάση την έκταση της

υδρολογικής λεκάνης (72,4 km' ) και το μέσο ετήσιο ύψος κατακρημνισμάτων στο σταθμό Λεπενούς του ΥΠ ΔΕ

(11253,3 mmlέτος)

δίνουν μία εκτίμηση απορ ροών της λεκάνης προς τη

λίμνη 38,9 χ 106 m'/έτο ς (24,8 χ 106 m'lέτος από χειμάρρου; και 14,1 χ 106 m'lέτος από επιφανειακές ροές). Με εκτιμούμενο όγκο του νερού της λίμνης περίπου 34,0 χ 106 m' προκύπτει ότι το νερό ανανεώνεται μία φο ρά το χρ όνο . Στους υπολογισμούς αυτούς δεν

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

351

PESCA -

Λίμνη Οζερός

πάρθηκαν υπόψη οι υπόγεια; εισρ οές, κυρίως από τον Αχελώο, μέσω των προσχώσεων της

ανατολικής πλευράς, οι οποίες είναι σημαντικέξ, και προφανώς επιτρέπουν έναν υψηλότερο ρυθμό ανανέωσης από τον εκτιμού μενο

[10].

Ε. ΜΟΡΦΟΜΕΤΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Ο Οζερό ς έχει σχήμα τραπεζοειδές με τη μεγάλη βάση προσανατολισμένη στη δ ιεύθυνση Β

Ν και μήκος

5 km , και ύψος τραπεζίου περίπου 2,5 km . Το εμβαδόν είναι 9,4 km' και η 13,4 km . Η στάθμη βρίσκεται σε υψόμετρο +22 m με διακυμάνσεις της τάξεως 2 m περίπου [10].

περίμετρος των

Έκταση:

9,9 km' [4] 9,4 km' [10] 11,0 km' [13], [15], [17]

Μέγιστο βάθος:

6,1 m [4] 2,0 m [13], [17] 5,5 m [10] 8 -lOm[15]

Μέσο βάθος:

3.1 m [4] 1,6 m [13] 4,5 m [10]

Στάθμη επιφάνειας νερού:

μέση: μέση: μέγιστη: ελάχιστη:

Διαστάσεις: μέγιστο μήκος

+24 m +22 m +24 m +20 m

[12] [10] [10] [10]

5,2 km , μέγ. πλάτος 2,6 km, περίμετρος 14 km [4] [11] 5,0 km , μέγ. πλάτος 2,5 km, περίμετρος 13,4 km [1 Ο]

μέγιστο μήκος

ΣΤ. ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Είδος ακτών

Ο ι ανατολικά; ακτές είναι ήρ εμες, με ελαφρές κά μψεις . Οι ανατο λικέ; περ ιλίμνι ες εκτάσε ι; είναι ομαλές και πεδινές, με λεπτόκοκκα υλικά , που είναι προϊό ν των δελταϊκών απο θέσεων του Αχελώου , όταν

αυτό ς χύνονταν

στη λίμνη.

Οι προσχώσ ει; του

Αχελώου

έχουν

δημιουρ γήσει ένα ομαλό δελταϊκό πεδίο, αδ ρανές σήμερα . Στα βορ ειοδυτικά και τα νότια υπάρχουν μικρ ές κλίσει; και οι περιλίμν ιες εκτάσ εις είναι ομαλές και λοφώ δεις, ενώ στα δυτικά οι πλαγ ιές είναι απότομε ς, σχεδόν κρημνώδ ειξ , με μέτωπο που υπερβαίνει τα

200 m

[10]. Μορφολογία πυθμένα

Η μορφολογία του πυθμένα είναι ομαλή . Είναι σχεδόν επίπεδος, με μέγιστο βάθος

5,5 m,

με

μία απότομη δυτική ακτή και μία ομαλή ανατολική ακτή. Ο όγκος των φερτών υλικών που

352

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτ ερικών Υδάτων

Λίμνη Οζερός

PESCA -

φθάνει σήμερα στη λίμνη (7-12 χ 10' m'lέτος) είναι αμελητέος σε σχέση με τον όγκο της 6 λίμνης (33,5 m'x10 πι') και δεν δημιουργεί κίνδυνο προσχώσεως [10] . Π ετρώματα υδρολογικής λεκάνης Η πεδιάδ α του Οζερού και η γειτονική παραποτάμια περιοχή του Αχελώου περιλαμβάνει σχετικά

πρόσφατες

Χαρακτηριστικό

της

πρ οσχώσει; περιοχής

με

είναι

εδ άφη η

ελαφ ρά,

παρουσία

υψηλής

απότομων

διαπερατότητας

πλαγιών

στα

δυτικά

[10]. και

νοτιοδυτικά και καρστικών σχηματισμών όπως δολίνων, λατυποπαγών ασβεστόλιθων κ.λπ. Το ανάγλυφο όλων των άλλων πλευρών της λίμνης είναι σχεδ όν επίπεδο . Στις βορ ειοδυτικέ; πλευρές της λίμνης υπάρχει μεγάλη έκταση ιλύ ος, ενώ στις βόρειες και νότιες όχθες της απαντούνται έλη , περιοχές με άμμο, αμμοχάλικο, κροκάλεξ, άργιλο και αλλουβιακά εδάφη . Το υπόλοιπο τμήμα της πεδινής περιοχής προ ς τον Αχελώο καλύπτεται από πρ οσχώσεις

αργίλου και ιλύος, που μεταφέρονται από τη ροή του ποταμού . Οι σχηματισμοί αυτοί έχουν μέσο πάχος

80 m [11].

Ζ. ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

ΠΟΙΟΤΗΤΑ

NEPOV

Φυσικοχημικά δεδομένα νερού Ο Οζερός είναι μία θερμή μονομικτική λίμνη . Μ ε κριτήριο τις συγκεντρώσεις θρεπτικών, η λίμνη

μπορεί

να

χαρακτηρισθεί

από

ολιγοτροφική έως

μεσοτροφική.

Από

πλευράς

υδροχημείας η λίμνη κατατάσσεται, σύμφ ωνα με τους μέσους όρους που προκύπτουν από τις χρονοσειρές υδατοποιότητας του Υπ. Γεωργίας (δίνονται σε παράρτημα) σαν «ανθρακικού

τύπου » ,

με ακολουθία

κατιόντων

Ca>Na>Mg

και ανιόντων

HCO,>Cl>SO•.

Τα νερά

παρουσιάζουν χαμηλή αγωγιμότητα και είναι μαλακά, με καλή οξυγόνωση και κανονικά; συγκεντρ ώσει; σε θρεπτικά . Οι υψηλότερες συγκεντρώσει; των διαλυμένων αλάτων κατά τη ξηρή περίοδο

1989-93 υπο δηλώνουν

τη μεγάλη εξάρτιση της υ δ ροχη μείας της λίμνης από τις

κλιματικές συνθήκες. Παράμετροι

Ελάχιστη τιμή

Αγωγ. (μS/cm)

ρΗ

SO. (mgll) Cl (mgll) DO (mgll ) Total Ρ (mgll) Ν-ΝΟ, (mgll) Ν-ΝΟ,

(mgll)

Ν-Ν Η, (mgll)

HC0 3 (mgll) Na (mgll) Mg (mgll) Ca (mgll) Ha (mgll Ca) Π!rill:

320,00 7,20 40,00 3,50 9,00 0,01 0,001 0,10 0,019 120,00 14,00 5,00 40,00 125,00

Μέγιστη τιμή

630,00 8,40 280,00 55,00 12,80 0,21 0,094 1,00 0,49 214,00 18,00 38,00 210,00 320,00

Τυπική τιμή

450,00 8,00 100,00 20,00

0,04 0,05 0,24 0,16 180,00 16,00 20,00 100,00 180,00

[1]

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

353

PESCA -

Λίμνη Ο ζερό ς

Παράμετροι

Ελάχιστη τιμή

Αγωγιμ. ( μS/cm)

225 6,9 0,2 0, 1 1,5 0,2 1,5 0,1 <0,44 <0,003 <0,025 <0,01

ρΗ

Cl (meq/I) SO, (meq/I) HCO, (meq/I) Na + Κ (meq/I) Ca (meq/l) Mg (meq/l) ΝΟ, (mgll) ΝΟ, (mgll) ΝΗ, (mgll) Total Ρ (mgll) I!Jrιn :

1101·

Μέγιστη τιμή

Μέση τιμή

410 8,4 0,6 1,1 2,6 0,6 3,2 1,2 3,22 0,29 0,45 0,62

300 7,7 0,4 0,4 2,4 0,5 2,2 0,5 1,23 0,7 0,096 0,05 1

Πρωτογ ενη δεδομ ενα Υπ . Γεωργία ξ και Υγ εια ς-Πρόνοιας για την περίο δο

Παράμετρος

Βάθος

Ημερομηνία

1 2 3 4

T OC

1981-88

19/10/79 22,5 22,5 22,4 21,6 21,5

I!Jrιn: 181

Φυσικ οχημικ ά δεδομένα πυθμένα Δεν βρ έθη καν στοιχεία .

Φυ σικοχη μικά δεδομένα εισροών- εκροών Δεν βρέθ ηκαν στοιχεία.

Η . ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Φυτοπλαγκτόν

Τα υπάρχοντα δεδο μένα Σύ μφωνα με τον

[4]

([4], [12])

είναι λίαν ανεπαρκή για εξαγωγή συμπερασμάτων .

η λίμνη μπορεί να χαρακτη ρισθεί σαν ολιγοτροφική (ό μως πιο εύτροφη

από τις γειτονικέ; λίμνες Βουλκαρ ιά και Λυσιμαχία) με τάση προς ευτροφισμό .

354

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Ε σω τε ρ ικών Υδάτων

PESCA -

Λ ίμνη Οζερός

Ποσοτικά δεδομένα νανοπλαγκτού στην λίμνη Οζερού (Νοεμ.'84, Σεπτ. '86)

Cvanophyta Aphanizomenon flos-aquae (Limn.) Ralfs ex Bom & Flah. CJI Jorophyta CΙοsteήum exij:!;uum W. & G.S. West Coelastrum microporum ? Nag. FJae:elJatae BaciIJarlophyta Centrales (mainlv Cyclotella) Pennales Alive diatoms Dead diatoms

1572 filament s/lt 1622 7,0 cells/lt 483,8 cellsllt 3628,8 ceIlsllt 132654,8 cells/lt 62954,0 cells/1t 1689 80,6 ceIls/lt 266 28,2 cells/lt

lliroι: (12)

Ποιοτική σύσταση ειδών φυτοπλαγκτού στην λίμνη Οζερού (Νοεμ. '84, Σεπτ.'86)

Chlorophyta Pediastrum simplex (Meyen) Lemm. Coelastrum microporum ? Nag. Botryococcus braunii ? Kutz. Mougeotia sp. CΙοsteήum exiguum W. & G.S. West Rhopalosolen sp. Chrysoph yta Dinobryon Ιιενετίουτα ? Irnbof. P yrrhophyta Ceratium hirundineIla (O.F.MuII.) Schrank BacίIlariophyta

Cyclotella sp. Diatoma νulgare var. breve ? Grun. Fragilaήa νaucheήae (Kutz.) Peters. Synedra rumbens Kutz. S. fasciculate (Ag.) Kutz. S. pulchella Ralfs ex Kutz. Cocconeis placentula Her. C. placentula var. euglypt a (Ehr.) CI. C. pl acenιula var. lineata (Ehr.) ν. Η . C. pedicuius Ehr. Achnanthes lanceolata var. dubia Grun. Rhoicosphenia curν ata ? (Kutz.) Grun. Gyrosigma attenuatum (Kutz.) Rabh. Π!rΩi: [121 ΕΚ ΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

BacilJariophyta (συνέχεια) G. ερευοοιί ί var. westermannii? (Her.)Grun . Navicula pupula Kutz. Ν. salinarum var. intermedia (Grun.) CI. Ν. νίήduΙa var. rostellata (ΚυΙΖ.) ? Ν. gastrum var. signata Germain Navicula sp. Arnphora perpusiIla (Grun.) Grun. Cymbella prostrata (Berk.) CI. C. prostrata var. auerswadii (Rabh .) Reim. C. affinis Kutz. C. lanceolata (Ag.) Ag. C. tumida (Breb. ex Kutz.) ν .Η. Gomphonema ίιιιιίοειιιπι var. ΙUrgidum ? G. parνulum var. mlcropus (Kutz.) CI. G. ίυιτίοειιισι ? Kutz. Epithemia turgida var. westermannii (Ehr.) Nitzschia dissipata (ΚυΙΖ.) Grun. Ν. acicuiaήs W. Sm. Ν. filiformis ? (W.Sm.) Hust. Ν. palea ? (Kutz.) W. Sm. Nitzschia sp. Cymatopleura elliptlca (Breb.) W.Sm. C. solea (Breb.) W.Sm.

355

Λίμνη Οζερός

PESCA -

Ποιοτική σύσταση ειδ ών

φυτοπλαγκτού

Acha llallthes laιlceolata Anlnhora sn. Cocconois nlacentula Coccon eis nlacentula var. euI!lvota Cvclotella ocellata Cvclotella comta CVlllbella sn. FraI!ilaria crotonensis FraI!ilaria virescens Gomohonema olivaceuιn GvrosiI!ma sn. Navicu la so. Nitzschia recta Nitzschia so. Glenodin ium so. Gonvaulax aoiculata Peridillium sn. Crνotomonas erosa Dillobrνon diverI!ells var. anI!Ulatum Dinobrνoll sociale Mourreotia so. Scelledeslllus so. Oedorronium so. Oscila toria so.

!lnYJi: [41 Ζωοπ λαγκτ όν

Η πληροφόρ ηση για το ζωοπλα γκτό της λίμνης είναι ελάχι στη και αφορά σχεδόν μόνο τα Τροχό ζωα

([9], [12]).

Από μία μόνο έρευνα (Μάρτιος

κυρίαρχο είδος είναι το

Polyarthra trigla (64 άτομαllt) . longis eta (48 άτομα/Ιι) και Brachiollus allgularis (32

1975),

στην ομάδα των τροχοζώων

Ακολουθούν σε αφθονία τα

Triarthra

άτο μαllt) . Από τις υπόλοιπες ομάδες

μικροζωοπλαγκτού σημαντική συμμετοχή είχε το βλεφαριδωτό πρωτόζωο TίndinnidiulIl

j/uviatile [9]. ΤΡΟΧΟΖΩ Α

Brachionl/s anrrularis Keratella cochlearis Keratella ouadrata Polvartllra trirrla Triarth rα lon rrisetα llirιή :

112]

Β ενθικοί οργανισμοί.

Δεν βρ έθηκαν στοιχεία

356

ΕΚΘΕ

Ινστιτο ύτο Εσωτε ρ ικών Υδάτων

PESCA -

Λίμνη Οζερός

Λιμναία βλάστηση

Στη δυτική βραχώδη πλευρά της λίμνης αναπτύσσεται θαμνώδης βλάστηση

Laurus, από

(Quercus, O/ea.

SInίla:x. κ.ά.). Στις άλλες πλευρές εκτείνονται καλλιεργημένοι αγροί που διαρρέονται

πολλά

αρδευτικά

αυλάκια.

Στην

ανατολική

πλευρά,

σχηματίζονται ελώδεις εκτάσει; με υδρόβια βλάστηση από

στην

περιοχή

της

Βαριάς,

Scirp us maritimus, E/eocharis

pa/ustris. Carex otrubae, κ.ά. Στην ευπαράλια και ανώτερη υποπαράλια ζώνη της λίμνης τα υπερυδατικά Phragmites austra/is (αγριοκάλαμο) και Typha domingensis (ψαθί) δη μιουργούν συνεχή ζώνη, ενώ σε μερικές θέσεις συμμετέχει το Scirpus /itoralis. Οι καλαμώνες είναι ιδιαίτερα εκτεταμένοι στις ρηχές ανατολικές ακτές.

εφυδατικό πλευστοποταμό μορ φ ο είδος

Στη μεσαία υποπαράλια ζώνη το

Potanlogeton nodosus

εμφανίζει τοπική ανάπτυξη.

Στην κατώτερη υποπαράλια ζώνη, ανάμεσα στα υφυδατικά ριζό φυτα, κυριαρχεί το

marina, το οποίο τα Myriophylum spicatum

Najas

τελευταία χρόνια έχει γίνει ισχυρ ό ζιζάνιο , και συμμετέχουν τα και

Ceratophyllum demersu [7], [3].

Τα Τραχειόφυτα της λίμνης μάλλον χαρακτη ρίζουν ευτροφικές ή μεσοτρο φικές λίμνες

[7].

Ορνιθοπανίδα Με το σύμβολο > σημ ειώνονται τα είδη που περιλαμβάνονται στον κόκκινο κατάλογο.

Είδος

Ελλ, ονομ.

Accipitri dae Circus aeruginosus Pha lacrocor acidae Phalacrocora:x carbo sillensis • Anatidae Anas platyιynchos Aythyaferina Aythya fu ligula RaIIidae Fulica atra Laridae Larus ridibulldus Podicipedidae Podiceps cristatus Π!rΩi:

Φ.

Ε.

Δι

Δ3

Αετοειδή Καλαμόκιρκο;

Φαλακροκόρακες

Κορμοράνος Νη σοειδή

Πρασινοκέφαλη

+ + +

Κυνηγάρι Μαυροσκούφα Ραλλοειδή

Φαλαρίδα Γλα ροειδή

Καστανοκέφαλος Βουτηχτάρια

Σκουφοβούτι

[111 Φ,

φωλιάζουν

Δ, :

διαχειμάζοντα

Ε:

ενδημ ικά

Δ,:

διαθερίζοντα

Δι '

διερχόμενα

- μεταναστεύοντα

Λο ιπά είδη πανίδας

Hy/a arborea (δενδροβάτραχος) [3], [1 Ι ] Ralla ridibullda [1 Ι] Natrix llatrΊX (νερόφιδο) [1 Ι] Lutra lutra (βίδρα) [3], [11]

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

357

PESCA -

Λίμνη Οζερός

Ιχθυοπανίδα

Οικογένεια

Κοινή

/ Είδος

Ονομασία

Βιότοπ.

Οικολογικές Καταν. απαιτήσεις

Ενδημ.

Καθεστώς προστασίας Οδηγία

Σύμβ .

Κόκ.

ΟΙΚΟΤ.

Βέρνης

Β ιβλίο

111

Atherinidae

~ Illerina boyeri

αθερίνα

ΕΥ

ΛΙ

ΚΟ

lRuIίllIs ylikiensΊS ι

δρομίτσα

ΓΛ

Λ Ι (ΡΕ)

ΕΛ

~eucΊSclIs cephalus

μπούλκα

ΓΛ

ΛΙ-ΡΕ

ΚΟ

~cardin ilIs acarnanicIIs

τσερ ούκλα

ΓΛ

ΛΙ

ΕΛ

Tropidophoxinellus hellenicIIs iBarbl/s albanicIIs CypriIlI/S carpio CarassiIIs auraIιιs gibelio RltodeIIs sericeιιs amanιs 2

γου ρνάρα

ΓΛ

ΛΙ

ΕΛ

στροσίδι

ΓΛ

ΛΙ

ΕΛ

κυπρίνο;

ΓΛ

ΛΙ

ΕΙ

πεταλούδα

ΓΑ

ΑΙ

ΕΙ

μουρμουρίτσα

ΓΑ

Α Ι -ΡΕ

ΚΟ

τριχω βελονίτσα

ΓΑ

ΛΙ- ΡΕ

ΕΛ

ποντογωβώ ς

ΓΛ-ΥΦ

ΛΙ -ΡΕ

ΚΟ

γλανίδι

ΓΑ

ΛΙ

ΕΛ

κουνουπόψαρο

ΓΛ-ΥΦ

ΕΛ

ΕΙ

ποταμοσαλιάρα

ΓΛ-ΥΦ

ΡΕ-ΑΙ

ΚΟ

χέλι

ΔΙ

ΛΙ - ΡΕ-ΕΛ

ΚΟ

Cyp rinidae Τ-Απ .τ .

Τ-Απ .τ .

Cohitida e

Cobitis trichonica

111

Τ-Απ.τ .

Gobiίdae

KnipowIIschia caIIcasica Silur idae Sίlurιιs aristotelίs

Poeciliidae GaιIlbιιsia affinis Blenniίdae

Salaria j/uviaIίlis

ΠΙ

Anguillidae Aιιgιιίllα αιιgιιίllα

. . δόθηκε από llirm: [5]. Η πλη ροφορία για την παρο υσί α κυπρ ίν ου, στροσιδιο υ, αθερίνας, χελιου. και MugIIIdae τοπικο ύς ψαράδες.

Βιότοπος: ΓΛ=Γλυκά νερά, ΥΦ=Υφάλμυρα νερά, ΕΥ=Ευρύαλο, ΔI=Διάδρομο Οικολογικές απαιτήσεις: ΛI=Λιμνόφlλo, PE=Pεόφlλo, EΛ=Eλόφlλo Κατανομή/τύπος ενδη μισμού: ΣΥ=Σύ στημα, ΕΛ=Ελλάδα, ΒΑ=Β αλκανική, ΚΟ=Κοσμοπολιτικό, ΕΙ=Εισαχθέν

Καθεστώς προστασίας:

Κοινοτική Οδηγία για τους οικότοπου; (92/43IEEC) Παράρτημα 11: είδη η διατήρηση των οποί ων επιβάλλει τον καθορ ισμό ειδικών ζωνών διατήρηση; Παράρτημα ΙΥ: Είδη που απαιτούν αυστηρή προστασία

• ~ είδος προτε ραιότητας γ ια προστασία _ Συνθήκη της Βέρνης (Counci1ofEurope, 1979; Conventίon and Natural Habitats Παράρτημα 11: Αυ στηρώς προστατευ όμενα είδη

οτι

the

Conserνation

of European Wi1dlife

Παράρτημα ΙΙΙ: Προστατευόμενα είδη των οποίων η εκμετάλλευση απαιτεί ρυθμιστικά μέτρα

- Το

κόκκινο βιβλίο των απειλούμενων σπονδυλοζώων της Ελλάδας : Τ= Τρωτό, Κ= Κινδυνεύον, Α= Απειλού μενο, Απ.Τ .= Απειλούμενο τοπικά

358

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

ι 2

Λίμνη Οζερός

Αναφερόμενο στη Συνθήκη της Β έρνης ως Rutillls grαecus . Ο πλη θυσμός του Rhodells sericeus αιnαrllS είναι ο μοναδικός στην Ελλάδα και στην Ευρώπη .

Θ. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΧΘΥΟΠΛΗΘ ΥΣΜΩΝ

ΑΠΕΙΛΕΣ

Δεν υπάρχουν επαρκή ποσοτικά δεδομένα για να γίνει αξιολόγηση .

Ι. ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ

ΔΗΜΟΣΙΟ: .ι

ΙΔΙΩΤΙΚΟ:

ΜΙΚΤΟ :

Δημόσιο(%)

:100

lδιωτικό (% ) Άλλο(%) Φορείς εκμετάλλευση ς :

Η λίμνη είναι μισθ ωμένη στον αλιευτικό συνεταιρισμό Σκουρτούς από τον Ο κτώβριο μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου

1999

2005 .

ΙΑ. ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΜΕΝΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΑΝΗ

Δεν βρέθηκαν δεδ ο μένα που να αναφέρονται στη συγκεκριμένη λεκάνη . Δεδομένα για το

νο μό Αιτωλο ακαρνανίας δίνονται στο τμή μα της έκθεσης που περιγρ άφει τον ποταμό Αχελώο . ΙΒ. ΟΙΚΟ ΝΟΜ Ι ΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡ ΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΑΝΗ

Δεν βρέθηκαν δεδομένα που να αναφέρονται στη συγκεκριμένη λεκάνη . Δεδομένα για το νο μό Αιτωλοακαρνανία; δίνονται στο τμήμα της έκθεση; που περ ιγράφει τον ποταμό Αχελώο.

Ι Γ. ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΝΕΡ ΟΥ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ Λ ΙΜΝΗΣ

ΕΠΙΒΑ ΡΥΝΣΕ ΙΣ

Κατηγορία χρήσεων

Αλιεία

Άρδευ ση

0 Ύδρευση D Π!rdς:

Βόσκηση

0 0

Του ρ. Αναψ . 0

Απορ ρίψεις

Ενέργεια

Αμμοληψία

D D

Τεχνικά έργα Βιομ. χρήση

D D

(21, (12]

Επιβαρύνσεις ΧΡΗΣΕΙΣ

ΒΑΘΜΟΣ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗΣ σοβαρή

μέτρια

+ +

ΑΛΙΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΑΡΔΕΥΣΗ ΤΟΥΡ . ΑΝΑΨ. (κυνήγι)

ελάχιστη

ΥΔΡΕΥΣΗ ΒΙΟΜ ΗΧΑΝΙΑ

ΥΔΡΑΥΛΙ ΚΑ ΕΡΓΑ Π!rdς:

(2), (3), [121

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

359

PESCA -

ΙΔ .

Λ ί μνη Οζε ρός

ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑΣ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΤΩΝ ΧΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΤΟΥΣ ΣΤΟ

ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

Με τα νερά της αρδεύονται περί τα 4000 στρέμματα . Παρά το γεγονόι; ότι η λίμνη είναι ρηχή και η τροφοδοσία της με επιφανειακό νερό είναι σχετικά περιορισμένη, το περιβάλλον βρίσκεται σε άριστη κατάσταση γιατί υφίσταται ελάχιστε; ανθρώmνες επεμβάσεις και επιπλέον υπάρχει υπόγεια τροφοδοσία με νερό [10]. Οι μοναδικέ; πηγές ρύπανσης είναι οι αγροτικέ; δραστηριότητες. 'Ο ι συγκεντρώσεις των αμμωνιακών παρουσιάζουν πτωτική τάση που υποδηλώνει μείωση των εισερχο μένων φορτίων [1].

Ι Ε. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΛΙΕΙΑΣ Θ εσμικό πλαίσιο αλιείας:

Οι γενικέξ αλιευτικέξ διατάξεις που βρίσκουν εφαρ μογή στα υδάτινα συστήματα της λεκάνης απορροής του Αχελώου περιγράφονται στο τμήμα της έκθεση; που αναφέρεται στον Αχελώο.

Αριθμός σκαφών :

ΤΥΠ ΟΣ

ΤΡΑΤΑ

ΔΙΧΤΥΑΡΙΚΑ

ΑΡ ΙΘ Μ . ΣΚΑΦΩΝ

ΑΛΛΟ

Π!wi: Π αρούσα έρευνα (στοιχεία από αλιευτικό συνεταιρισμό)

Κατανομή/ιπποδύναμη

Ιπποδύναuπ

Ποσοστό σκαφών (%)

0,0 22,7 27,3 18,2 18,2 13,6 100,0

0-5 6-10 11-15 16-20 21-25 26-30 Σύνολο :

Π!wi : Παρ ο υσα ερευν α ( στο ιχε ία από α λιευτ ι κό συν εταιρισμό)

Τα σκάφη που ασχολούνται επαγγελματικά με την αλιεία σε μικρή ή μεγάλη κλίμακα είναι

22. Όλα

τα σκάφη είναι εφοδιασμένα με εξωλέμβιες μηχανές θαλάσσης. Λόγω της ρηχότητας

της λίμνης προξενείται έντονος κυματισμόξ, που δη μιουργεί την ανάγκη για μηχανές

μεγαλύτερης ιπποδύναμης σε σχέση με τις άλλες λίμνες της Αιτωλο ακαρνανίας για σκάφη ίδιας τυπολογίας (μέχρι

ΗΡ) . Υπάρχει επίσης ένας σημαντικό; αριθ μός σκαφών που

χρησιμοποιούνται για αναψυχή , κυρίως από κυνηγούξ, αν και η θηρευτική δ ραστηριότητα με σκάφη απαγο ρεύεται. Πολλά από τα σκάφη αυτά είναι ταχύπλοα και μεταφέρονται από άλλες περιοχές .

360

ΕΚΘΕ - Ιν στιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Λίμνη Ο ζερ ός

Αλιευτικά εργαλεία ΑΠΟΔΟΣΗ %

ΒΑΘΜΟΣ ΧΡΗΣΗΣ

ΟΝΟΜΑΣΙΑ

ευρεία

κανονική

(ποσοστό σε συνολική

παραγωγή)

περιο ρισμένη

Στατικά δίχτυα

96,5

Βολκά

0,5

Πεζόβολο Τράτα

Παραγάδι Π!rΩl: Πα ρουσα ερ ευνα (στο ιχε ία από αλιευτι κό συν εταιρισμ ό )

Εκτός από μία περιορισμένη χρησιμοπο ίηση βολκών για την αλιεία χελιού, και μία ακόμα πιο

περιορισμένη χρησιμοποίηση παραγαδιών για την αλιεία του ίδιου είδουξ, όλα τα άλλα είδη αλιεύονται με δίχτυα. Τα διαμετρήματα ματιού (από κόμπο σε κό μπο) που χρησιμοποιούνται για τα κυριότερα αλιεύσιμα είδη είναι: για τον κυπρίνο τη δ ρο μίτσα πρ οο δευτικά

30 mm .

60 mm, για

το γλανίδι

40 mm

και για

Η παρουσία μεγάλων πο σοτήτων πεταλούδας στη λίμνη αλλά και η

μικρ ότερη

ζήτηση

ψαρ ιών

μικρού

σωματικού

μεγέθους

ωθεί

στη

χρησιμοποίηση διχτυών μεγάλου διαμετρήματος ματιού , με αποτέλεσμα την ελάττωση της παραγωγή; ορισμένων ειδών μικρού σωματικού μεγέθους (π.χ. δρο μίτσα) σε σχέση με παλαιότερα χρόνια .

Κοινωνικά

δημογραφικά στοιχεία

Δεν βρέθηκαν επεξεργασμένα στοιχεία . Επαγγελματίες

Εκτιμήσεις αριθμού ψαράδων και ημερών απασχόλησης στην αλιεία Εργαλείο

Στατικά δίχτυα

Αριθμός

Ημέρ ες εργασίας

100-150 ι

50- 100 2

10-50 2

(1999)

Εναλλακτική απασχόληση

Αγροτικές εργασία;

Π!rΩl: Παρο υσα έρευνα (στο ιχεί α από αλιευτι κό συν ετ αιρισμό)

ι Αλιεία διενεργείται όλο το χρόνο. Αλιεία διενεργείται αποκλειστικά το χειμώνα.

Ερασιτέχνες ψαράδ ες Δεν είναι δυνατός ο διαχωρισμός επαγγελματιών από ερασιτέχνες ψαράδες.

Μονάδες εκτρ οφής υδρ όβιων οργανισμών Δεν αναφέρθηκαν.

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

361

PESCA -

Λίμνη Οζερός

Επαγγελματική οργάνωση

ΑΡ.ΜΕΛΩΝ ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ

ΟΝΟΜΑ

Αλιευτικό; συνεταιρισμός

Σκουοτούσ

Συνδικαλιστική, δ ιαχείοιστι λίμντκ

1981

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

I!!llli: Εποπτεια Αλιειας Μ εσολογγίου, Αλιευτικός Συνεταιρισμός. Ο αλιευτικό; συνεταιρισμό; Σκου ρτού; ιδρύθηκε το

1981

και σήμερα αριθμεί

μέλη . Η

ση μαντικότερη δραστηριότητα του συνεταιρισμού είναι η διαχείριση της λίμνη; (μίσθωση από το δημόσιο). Στοιχεία παραγωγής

Ετήσια παραγωγή Έτος

1999

ΚΟΙΝΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ

ΕΙΔΟΣ

boyeri Ruti/us y/ikiensis

αθερίνα ι

Scαrdinius αcαrnαnicus

τσερούκλα

Sίlurus αristote/is

γλανίδι

A ngui//α αngui//α

χέλι

Cyp rinlIs cαrpio

γρ ιβάδ ι, κυπρίνο;

Mugi/idαe

κέφαλοι

A therinα

ΠΟΣΟΤΗΤΑ

ΜΕΣΗΤΙΜΗ

(kg)

(δρχιkg)

700 2,000 400 600 250 4,000 2,000

600 250 200 500 1,300 700 1,000

δρομίτσα

ΣΥΝΟΛΟ:

...10,000

Πm!i : Παρούσα έ ρευνα (προσεγγίσεις με βάση πληροφορίες από ψαράδες)

Οι ψαράδες ήταν ιδιαίτερα απρόθυμοι να δώσουν στοιχεία για το ύψος της παραγωγή; τους

επικαλού μενοι το υψηλό μίσθωμα που καταβάλλει ο συνεταιρισμό; σαν ποσοστό επί της αξίας των αλιευόμενων προϊόντων, πολλά από τα οποία πλέον, ισχυρίζονται, δεν είναι πλέον εμπορεύσιμα. Μία χονδρική εκτίμηση δίνει συνολική παραγωγή γύ ρω στους 1Ο τόνους, που όμως ένα μέρος της δεν διατίθεται τελικά στην εμπορία, λόγω μη απορρόφησης ορισμένων ειδών ή μεγεθών ψαριών. Με την εξαίρεση του κυπρίνου, του χελιού και του κέφαλου που έχουν σταθερή ζήτηση, τα υπόλοιπα είδη έχουν περιορισμένη ή εποχιακή ζήτηση (δ ρο μίτσα) ή δεν έχουν καμία εμπο ρική αξία (πεταλούδα, στρωσίδι). Σύμφωνα με τους ψαράδες, από τα είδη τσερούκλα και γλανίδι ζητούνται μόνο τα μεγάλα άτομα.

Ιδιαίτερο πρόβλημα αποτελεί η παρουσία μεγάλων ποσοτήτων πεταλού δας που προξενεί μεγάλη ζη μιά στα δίχτυα χωρί; να έχει καμία αξία. Η γουρνάρ α είναι ένα άλλο είδος που

απαντάται σε πολύ μεγάλη αφθονία , σε βαθμό που να παρεμποδίζεται η αλιεία της αθερίνα; (με αθ ερινόδιχτο), γιατί "φ ράζονται" τα μάτια των διχτυών από γουρνάρα . Η αθ ερίνα είναι

αρκετά

άφθονη

συστηματικά .

Τα

αλλά

λόγω

του

τελευταία χρόνια

προβλήματος

που

προαναφέρθηκε

έγιναν προσπάθειες αλιεία;

δεν

αλιεύεται

της αθερίνα;

με

μία

παραλλαγή της μεθόδου του γρι-γρί, με τη συνεργασία ψαράδων της Λ. Τριχωνίδαξ, οι οποίοι κατασκεύασαν και το σχετικό εργαλείο . Από την οικονομική πλευρά οι προσπάθειες αυτές ήταν επιτυχείξ, δεδομένου ότι αλιεύθηκαν σημαντικέ; ποσότητες αθερίνας σε μικρό χρονικό

362

ΕΚΘΕ

Ινστιτο ύτο Εσωτερ ικών Υδ άτων

PESCA -

Λίμνη Οζερός

διάστη μα. Ωστό σο , οι ψα ράδες του Οζερ ού διέκοψαν τη συνεργασία, γιατί δ ιαπίστω σαν ότι λόγω των ρηχών νερών της λίμνης η μέθοδος αυτή ήταν καταστροφική για το γόνο των άλλων ειδών ψαριών. Φ αίνεται πάντως ότι πολλά είδη ψαριών υποαλιεύονται. Σύ μφωνα με τους ψαράδες, υπάρχει

τόσο μεγάλη αφ θ ονία ψαριών στη λίμνη που μία τυπική καλάδ α με δίχτυα αποδίδει

150-30 0

ψάρια . Ωστόσο , λόγω της πολύ μεγάλης αφθονίας της πεταλού δας και άλλων ειδών χωρίς

εμπορική σημασία, το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής απορρίπτεται. Αν και τα ψάρια του Οζερού χαίρουν εκτίμηση; στις αγορές των χωριών της περιοχή; (επειδή τα νερά θεωρούνται σχετικά καθαρά), η σύσταση των αλιευμάτων δεν επιτρέπει ικανοπο ιητικέ; αλιευτικέξ αποδόσεις. Μία παρά μετρος που επηρεάζει αρνητικά την αλιεία στη λίμνη είναι η υπέρμετρη ανάπτυξη της υδρόβιας βλάστησης που δυσκολεύει τη χρησιμοποίηση δ ιχτυών. Χαρακτηριστικό είναι ότι το

καλάμι,

που

κάποτε

παραλίμνιες εκτάσειξ, πλάτους

απουσίαζε

από

τη

λίμνη ,

σήμερα

καλύπτει

εκτεταμένα;

σε πολλά σημεία . Πολλά είδη ψαριών διαβιούν στους

800 m

καλαμώνει; και η αλιεία τους είναι δύσκολη. Ένα άλλο πρόβλη μα των ψαράδων είναι η παρουσία πολλών κυνηγών που χρησιμοποιούν παράνομα πλωτά μέσα και παρ εμποδίζουν σο β αρ ά την αλιεία.

Διάθεση παραγωγής

ιχθυόσκαλα : σε μαγαζιά λιανικής : μέσω λιανε μπό ρων:

με ίδια μέσα :

65 % (σε χω ριά) 35 % (λαϊκές αγορές,

χωριά, κλπ)

Π!roΊ : Παρ ο ύσα έ ρευν α (ε κτιμή σ εις μ ε βάση π ληρ οφ ορ ί ες απ ό ψ αρ ά δ ες)

Δ ιενέ ργεια εμπλουτισ μ ών ΕΙΔΟΣ

Cyprinus

Ε Τ ΟΣ

cαrpio

1996

ΑΡΙΘΜΟΣ

ΜΕΓ ΕΘΟΣ

ΑΤΟ ΜΩ Ν

ΓΟ ΝΟ Υ

30,000

(gr)

2 gr

ΠΡΟΕΛ Ε ΥΣΗ.

ΔΕΛΙΑ.Ε .

ΦΟΡ ΕΑΣ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Αλιευτικό; συνεταιρισμός Σκου ρτούι;

Τα αποτελέσματα του εμπλουτισμού κρίνονται από τους ψαράδες σαν θετικά.

ΙΣΤ. ΜΕΛΕΤΕΣ

ΕΡΕΥΝΗΤΙ ΚΆ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦ ΟΡ ΟΥΝ ΤΟ

ΣΥΣΤΗΜΑ ΦΟΡΕΑΣ

ΤΙΤΛΟΣ

ΑΙΑ

Δ ΙΕΝΕΡΓΕ ΙΑΣ

ΕΤΟΣ

ΚΟΣΤΟΣ

1999

8000000

ΦΟΡ ΕΑΣ ΧΡΗΜ ΑΤΟΔ ΟΤΗΣΗΣ

ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ ΕΝ Δ Η ΜΙ ΚΑ ΕΙΔΗ ΨΑΡΙΩΝ ΤΟΥ ΓΛΥΚΟΥ ΝΕΡΟΥ Ι

ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙΠΕ ΛΟΠ ΟΝΝΗ ΣΟΥ -

ΚΑΤ ΑΝΟΜΗ, ΚΙΝΔ ΥΝΟΙ

•

ΓΕΝ ΙΚΗ ΓΡΑΜ ΜΑ ΤΕΙ Α

ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝ ΩΝ

ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝ ΟΛΟΓΙΑΣ

ΚΑ Ι ΜΕΤΡ Α ΠΡΟΣΤ ΑΣΙΑΣ

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερ ικών Υδάτων

363

PESCA -

Λί μν η Ο ζερός

ΦΟΡ ΕΑ Σ

ΤΙΤΛΟΣ

ΛΙΑ

Δ ΙΕΝΕ Ρ ΓΕ Ι ΑΣ

ΕΤΟΣ

ΦΟΡ ΕΑΣ

ΚΟΣΤΟΣ

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ

ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

•

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ

ΥΔΑ ΤΙΚΩΝ ΠΟ ΡΩΝ ΤΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ

1996

ΑΝΑ ΠΤΥ ΞΗΣ

ΕΜΠ-Ι ΓΜΕ-ΚΕΠΕ

ΧΩΡΑΣ

ΑΠ ΟΓΡΑΦΗ ΤΩΝ

•

ΕΛ ΛΗΝΙΚΩΝ

ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΩΣ

ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

•

ΤΗΕ

GREEK ΗΑΒΙΤΑΤ NATURA 2000: ANOVERVIEW

ΕΛ ΛΗΝ Ι ΚΟ ΚΕΝ ΤΡΟ ΒΙΟΤΟΠΩΝ

PROJ ECΤ

1994

ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΊΉΕ

GO ULANDRlS HISTORY MUSEUM ΝΑ TURAL

1996

EEC

ΟIΚΟΛΟΓΙΚΗ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗ Ρ ΙΣΤΙΚΩΝ

•

ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΤΩΝ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΝ ΕΠΙΣΤ Η Μ ΙΟ ΠΑΤΡ ΩΝ

ΠΕΡ Ι ΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

1993

ΧΩΡΟΤ ΑΞΙΑΣ ΚΑ Ι ΔΗΜΟΣ ΙΩΝ ΕΡΓΩΝ

ΛΙΜΝΩΝ ΑΙΤΩΝΝ ΙΑΣ

ΙΖ. ΦΟΡ ΕΙΣ ΠΟΥ «ΠΑΡ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ » ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Πλαίσιο

Όν ομα φορέα

Αρ. απασχ/νων

Μηνια ίες μετρήσεις

Υπ . Γεω ργίας

Διση Σ .Ε.Ε .

Μεθοδολογία

Α.Ε. Π .

Τμ. Προστ. Αρδ . Υδάτων

Πρ όγρ , ελέγχου ποιότητ ας

και δειγματοληψίεξ

αρδευτικών υδάτων ι

φυσικοχη μικών

(εδαφ/κό ε ργαστ.)

Πρόγρ.παρακολού θησης

Νομαρχία Aιτωλlνίας

ποιότητας επιφ, νερών για

Υπη ρεσία Αλιείας

διαβίωση ψαριών

παραμέτρων 2 Δειγματοληψίες αν

αλύυσε ις

ι Από το Μάιο του 1980 το πρόγραμμα προσαρμόστηκε στις απαιτήσει; των Οδηγιών 771795 και 811856 τη ς ΕΕ "πε ρί ανταλλαγής πληροφοριών για ποιότητα επιφανειακών γλυκών νερών στην Κοινότητα " .

Θέση δειγματοληψίας: Αντλιοστάσιο. Γίνεται επιτόπια καταγραφή θερμοκρασίας, ρΗ και αγωγιμότητας από νομαρχιακές υπηρεσίες και συλλέγονται δείγματα που αναλύονται από το εδαφοϋδρολογικό εργαστήριο (Αθήνα) .

Το πρόγραμμα μετρήσεων δεν έχει ενεργοποιηθεί. ΙΗ.

ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

ΦΟΡΕΙΣ

ΣΥΛΛΟΓΟΙ

ΠΟΥ

ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ

ΜΕ

ΤΟ

ΣΥΣΤΗΜΑ Δεν αναφέρθηκαν.

ΙΘ. ΜΕΤΡΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ

ΠΡΟΤΑΘΕΙ-ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΙ

364

ΕΚΘΕ

Ινστιτο ύτο Εσωτερικών Υδάτων

PESCA -

Λίμνη Οζερός

Εκτελεσθέντα έργα

Υπαγωγή της λίμνης σε καθεστώς προστασίας

•

(NATURA 2000).

Περιορισμός των διακυμάνσεων της στάθμης της λίμνης με τη διάνοιξη της Ενωτικής

•

Τάφρου . Προτεινόμενα έ ργα

Ανα ρίθμηση της λίμνης Οζερού ώστε να διατηρ είται συνεχής παροχή στον Αχελώο και πιθανόν για να τροφοδοτείται η Αμβρακία

[18].

Η πρόταση αυτή πρέπει να εξετασθεί με

ιδιαίτερη προσοχή . Αν και μία τέτοια ενέ ργεια είναι θετική για τα ο ικοσυ στή ματα του Αχελώου, ενδέχεται να επη ρεασ θεί δυ σμενώς το οικοσύστημα της λίμνης, για το οποίο ελάχιστα σήμερα είναι γνωστά.

Κ. ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

Εισαγωγή της πεταλούδας

(Carassius auratus gibe/io)

που έχει μεταβάλλει τη σύσταση

των ιχθυοπληθυ σμών σε άγνω στη έκταση και επίσης δημιουργεί προβλήματα στην αλιεία.

Τάση για υπέρμετρη ανάπτυξη της υδρό βιας βλάστησης, που πιθανόν προέρχεται από την εντατικοπο ίη ση των γεωργικών καλλιεργειών, και έγινε ιδιαίτερα εμφανής μετά τα έργα σταθεροποίησης της στάθμης που περιόρισαν την ανανέωση του νερού της λίμνης .

3. Λαθ ρο θη ρ ία ΚΑ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΛΙΜΝΑΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ

Γεωμορφολογικά, βιολογικά και οικολογικά χαρακτηριστικά

Ο Οζερ ός είναι τεκτονική; πρ οέλευσης που όμως έχει πλέον δ ιαφοροποιηθεί σε μία μεικτού χαρακτή ρα

λίμνη

(τεκτονική-καρστική-προσχω σιγενής) .

Υδροδοτείται

από

τη

λεκάνη

απορροής της και από υπερχειλίσεις του παραρέοντος Αχελώου σε περιπτώσεις πλημμύρων . Για τη ρύθμιση της στάθμης της λίμνης, αλλά και για την αποστράγγιση των πεδινών χαμηλών περιοχών μεταξύ Οζερού και Αχελώου, έχει διανοιχτεί μία Ενωτική Τάφρος, που ξεκινά από τα ΝΑ της λίμνης και καταλήγει στη κοίτη του Αχελώου . Έχει ενταχθεί στον εθνικό κατάλογο περιοχών προς ένταξη στο δίκτυο ΝΑTURA της λίμνης υπάρχουν συνολικά

2000.

Στην ευρύτερη περιοχή

οικισμοί με συνολικό πληθυσμό (απογραφή

1991) 5.167

κατοίκου; και κύρια δραστηριότητα τη γεωργία .

Σύ μφωνα με το θερμικό του καθεστώς ο Οζερός είναι μία θερμή μονομικτική λίμνη . Με κριτήριο τις συγκεντρ ώσει; θρεπτικών, η λίμνη μπορεί να χαρακτηρισθεί από ολιγοτροφική έως μεσοτροφική . Από πλευράς υδροχημείας η λίμνη κατατάσσεται, σύμφωνα με τους μέσους όρους που προκύπτουν από τις χρονοσειρές υδατοποιότητας του Υπ. Γεωργίας σαν « ανθρακικού τύπου» . Τα νερά παρουσιάζουν χαμηλή αγωγιμότητα και είναι μαλακά, με καλή οξυγόνωση και κανονικέ; συγκεντρώσει; σε θρεπτικά. Τα δ ιαθέσιμα βιολογικά δεδομένα είναι πολύ πτωχά και δεν επιτρέπουν αξιολόγηση της οικολογική; σημασίας και κατάσταση; του συστήματος. Πάντως, το φυτοπλαγκτό και η ιχθυοπανίδα της λίμνης περιλαμβάνουν

ενδημικά είδη .

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

365

PESCA - Λίμνη Οζερός

Το αλιευτικό δυναμικό της λίμνης είναι περίπου 20 σκάφη . Η αλιευτική παράγωγη ειναι περίπου 1Ο τόνοι, που εκτιμήθηκε προσεγγιστικά σύμφωνα με πληροφορίες από τους ψαράδεξ, λόγω της έλλειψης ενός συστήματος καταγραφής της παραγωγήξ, Όπως και στις άλλες λίμνες της Αιτωλοακαρνανίας, προβλήματα για την αλιεία αποτελούν η συνεχώς ελαττού μενη ζήτηση των προϊόντων και η παρουσία πεταλούδας.

Προτεινόμενα έργα

ενέργειες

Η βιολογική πληροφορία είναι ανεπαρκής για την αξιολόγηση του συστήματος και τη διατύπωση προτάσεων διαχειριστικού χαρακτήρα . Η ικανοποιητική ποιότητα των νερών και η σχετικά καλή ζήτηση των ψαριών της λίμνης (σε

σύγκριση με άλλες Ακαρνανικές λίμνες) δημιουργούν καλές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της αλιείας, που όμως περιορίζεται από την παρουσία πεταλούδας και την μεγάλη ανάπτυξη

υδρόβιας βλάστησης . Προτείνεται πιλοτική μελέτη για τον εντοπισμό μεθόδων ελέγχου του πληθυσμού πεταλούδας (τα αποτελέσματα της οποίας μπορεί να έχουν εφαρμογή και σε

άλλες λίμνες), καθώς και μελέτη για την διαχείριση του καλαμώνα με τρόπο που δεν θα προξενεί ζη μιά στην ορνιθοπανίδα και το οικοσύστημα γενικότερα. Προτείνονται επίσης μέτρα για τον περιορισμό της λαθροθηρίας που επηρεάζει αρνητικά το οικοσύστημα και τις αλιευτικές δραστηριότητες.

Αναφορές

[1]

γπουργείο Ανάπτυξης (1996). Σχέδιο προγράμματος διαχείρισης των υδατικών πόρων της χώρας. ΕΜΠ-ΙΓΜ Ε-ΚΕΠ Ε, Αθήνα, σελ. 335 και 4 Παραρτήματα.

[2]

Κουσουρή ς, Θ . (1997). Για τις λίμνες, τις λιμνοθάλασσες, τα ποτάμια και τους άλλους υγρότοπους της χώρας. Στο: "Βιώσιμη Ανάπτυξη με την Περιβαλλοντική Αγωγή" . Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αιτωλοακαρνανίας, Μεσολόγγι, σελ. 100-163 .

[3]

Ζαλίδηξ, Χ. Γ. & Μαντζαβέλας, Α. Λ . (Συντονιστές έκδοσης) (1994). Απογραφή των Ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πόρων (Πρώτη προσέγγιση). Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων (ΕΚΒγ) . 587 σελ.

Κοιιεεουτίε, Τ .

[4] [5]

(1978). Plankton observations Tha1assographica, 4, 115-123.

ίη

three lakes of western Greece .

Οικονόμου , Α. , Μπαρμπιέρι, Ρ . , Νταουλάς, Χ, Ψαρράξ, Θ . , Στουμπούδη, Μ . , Μπερταχάς, Η . , Γιακουμή, Σ. & Πατσιάξ, Α . (1999) . Απειλούμενα ενδημικά είδη ψαριών του γλυκού νερού της Δυτικής Ελλάδας και Πελοποννήσου - κατανομή, αφθονία, κίνδυνοι και μέτρα προστασίας. ΕΚΘΕ (πρόγραμμα ΠΕΝΕΔ), σελ. 341 και 4 Παραρτήματα.

[6] Dafis, S., Papastergiadou Ε ., Georgiou Κ., Baba10nas D., Georgiadis Τ., Papageorgiou Μ. , Lazaήdou Τ. & Tsiaousi V. (1966). Directive 92/43/EEC The Greek ''Habitat'' Project NATURA 2000 : Απ overview. LIFE Contract Β4-3200/94/756, Commission of the European Communities DG ΧΙ , The Gοulaπdήs Natura1 History Museum Greek BiotopeIWet1aπd Centre. 917 ρρ. [7] Κουμπλή-Σοβαντζή , Λ. (1983 ). Μελέτες των Τραχειοφύτων στις λίμνες και γειτονικού; υγροβιότοπους της Αιτωλοακαρνανίας. Ταξονομική, βλαστητική , φυτογεωγραφική και οικολογική έρευνα. Διδακτ. Διατριβή, Φυσικομαθηματική Σχολή, Πανεπιστ. Αθηνών, σ.346.

[8] Overbeck, J., Aπagπostidis, Κ. & Economou-Amilli, Α. (1982). Α 1imnologicaI survey of three Greek Iakes: Ττίοίιουίε, Lyssimachia and Amvrakia. Arch. fur Hydrobiologie, 95, 365-394.

366

Ε ΚΘΕ

Ι νστιτούτο Εσωτ ερικών Υ δάτ ων

PESCA -

Λίμνη Οζερός

[9] KoussoUΉ s, Τ . (1978). Dominating planktonic Rotatoria ίn sqme lakes of\vestem Greece. 1" Symposium Intemational sur la Zoogeographie et Ι ' Ecologie de la Grece et des Regions Avoisinantes, Athenes , Avril1 978, ρρ . 135-140. [10] Ψιλοβίκος, Α . , Βαβλιάκης, Ε . , Μπαλαφούτης, Χ . , Τζιμόπουλος, Χ., Συρίδης, Α. , Παπαδόπουλοξ, Ε ., Τσιτσόπουλος, 1., Ψιλοβίκος, Α . , Παλικαρίδης, Χ, Βουβαλίδης, κ. , Μαρίνος, Π . , Καββάδας, Μ . , Περλέροξ, Β . , Αλμπανάκης, Κ., Μήτρακας, Μ . , Ντότσικα, Ε. , Μπαμπαλώνας, Δ . , Δρόσος, Ε., Κωνσταντινίδης, Π . , Τσακίρη , Ε. , Διαμαντή , Γ . , Βογιατζής, Β . , Ζαρφτσιάς, Μ. , Τσαχαλίδης, Σ., Λαόπουλοξ, Θ. & Κοσματόπουλοξ, Κ. (1995 ). Έ ρευνα εκτίμησης και διαχείρησης του υδατικού δυναμικού της λεκάνης του κάτω Αχελώου για την ανάπτυξη και την περιβαλλοντική αναβάθμιση του δέλτα των λιμνοθαλασσών του και του συνόλου της περιοχής. Τεχνική Έκθεση, Α ριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. 3 τεύχη 498, 26 1 και 22 1 σελ. αντίστοιχα .

[11]

Georgiadis, Τ., Georgiou, Ο . , Chondropoulos, Β .Ρ . , Fraguedakis-Tsolis, S., Starnatopoulos, C. & Kaspiris, Ρ . (1995). NATURA 2000 standard form for special protection areas (SPA): Ιίmnί Ozeros .

[12]

Καλλέργηξ, Γ . , Λυκάκης . 1., Οικονόμου-Αμίλλη, Α. , Κασπίρης, Π . , Λαμπράκης, Ν . , Ζαχαρίας, Τ. , Τηνιακός, Λ . , Ταβιτιάν, 1., Ροντήρης, Γ . , Μελισσάρης, Π . , Γραφείο ΣΙΓΜΑ Υδραυλικών και Περιβαλλοντικών Μελετών (1993). Οικολογική χωροταξική μελέτη των χαρακτηριστικών οικοσυστημάτων λιμνών Αιτωλ/νίαξ . Τελική Έκθεση, Πανεπιστήμιο Πατρών, Ε ργαστή ρ ιο Υδρογεωλογίας, περ ίπου 300 σελ.

[13] Skoulikidis, Ν.Τ ., Bertahas, Ι. & Koussouris, Τ. (1998) . The environmental state of ueshw ater resources ίn Greece (rivers and lakes ). Envi ronmental Geology, 36 (1-2), 117. [14] Koussouris, Τ. (1979). Dominating planktonic rotatoria ίn some lakes ofwestem Greece. Ι sι Symposium Intemational sur la Zoogeographie et 1'Ecologie de la Grece et des Regions avoisinantes, ρρ . 135- 140 . Athens, Avri1 1978. [15] Υπουργείο Γεω ργίας, Γενική Δ/ση Εγγειοβελτιωτικών Έργων (www.mi nagric.gr/ greek/ 2.9. 3.html). [16] Λεοντάρης, Σ. Ν . (1967) . Γεωμορφολογικαί έρευναι επί της λεκάνης των Αιτωλοακαρνανικών λιμνών. Χωρ ών, 19,541-620.

Διδακτορική

διατριβή, Αθήνα, Γεωλ. Χρον.

Ελλην.

[17]

Κουσουρής Θ . (1998). Το νερό στη φύση, στην ανάπτυξη, στην προστασία του Περιβάλλοντος. ΕΚΘΕ, Μονογραφίες Θαλάσσιων Επιστημών, Ι . 188 σελ.

[18]

Ψυλλάκης, Γ . Ε. (1992). Αξιοποίηση του ποταμού Αχελώου κατάντη του ΥΗΕ Στράτου . Διπλωματική Εργασία. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, Τομέας Υδατικών Πό ρ ων, Υδ ραυλικών και ΘαλάσσιωνΕργων, 72 σελ.

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

367

PESCA -

Λίμνη Οζερ ός

Π ΑΡ ΑΡΤΗΜΑ: ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΝΕΡΟΥ ΑΠΟ ΜΕΤΡΗΣΕ ΙΣ ΤΟΥ ΥΠ. ΓEΩPΓl AΣ

(15)

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ : ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΟ ΕΤΟΣ : 1993

Παράμετροι

Η μερ ο μι νία ενέργειας δειγματολη ι ίας

Μονάδες

Μ ετρηθείσα στάθμ η

Θ ερμοκρασία νερού Θ ερμοκρασία αέρο

·C ·C

Η λ/κ ή αγωγιμ ότη τα

μmhο s/cm

15/2

15/3

30/4

18/6

20/7

Μ έση τιμή

20/8

19/9 15/ 10 25/ 11 16/ 12

26,0

29.0

26,0

22.0

11,0

11 ,0

20,8

30,0

3 1,5

32,0

24,0

9,0

12,0

23,1

335

325

330

335

340

345

350

345

340

320

336,5

7,88

7,83

7,93

8,00

7,75

7,7 1

7,42

7,36

7,72

7,67

7,7

meq / l

0,6

0,5

0,6

meq / 1

0,7

0,3

0, 8

0,6

meq / 1

2,4

2,6

2,4

2,5

me q / 1

0,0

Σϋν . ανιον . & κατιόν .

meq / 1

3,7

3,5

3,8

3,7

Νάτρ ιο Να+

me q /l

0,7

0,8

0,7

meq /1

0,6

0,4

0,6

0,5

meq /l

2,4

me q / 1

0,0

0,6

0,7

C25 1

C251

18,9

20,0

2 1,0

20,0

mg/1

150

140

150

146,7

mg/l

120

130

120

123,3

Μόνιμη ΙΙ

mg/ 1

23,3

Ασβεστίου ΙΙ

mg/1

120

120,0

mg/l

26,7

·C

7,0

24,0

18,0

15,0

19,5

12,0

18,0

12,0

16,2

mg/l

13,2

9,3

8,9

10,1

11,0

9,6

11,0

10,6

18,9 101,9 101,0 101,9 100,0

106,0

ρΗ Φ ε ρτά υλικά

Χ λωριόντα Θειικά

mg /1

CI-

50 , - -

Οξ. ανθρΙκά

HCO,-

Ouδ . ανθ ρΙκα

Μαγνή σιο Ασβ έστιο

CO, · ·

Mg ++ Ca ++

Υπολοιπό μ. Νάτριο

5.A . R . Κατηγορ ία νερού Βαθμ . αλκαλίωσης Να

...

ιο

ο,

~ Η

Ολική

CaCO,

Παρ οδική

Μαγνησίου ΙΙ

Θ ερμοκρασία

Διαλ Ο ξυγόνο Ο, Π οσΙτο. κο ρεσμού

02-

Νιτρικά ΝΟ,-

m g/l

Ν ιτρώδη ΝΟ,-

mg/1

Αμ μωνιακά Ν Η,+

mg/l

ο). φωσφό ρος Ρ

m g/1

Κάδμ ιο

Ολ. ο ργάν . άνθροκας

368

106,3 107,8

ppb

Υ δρά ργυρο ς

108,2 109,4 104,7

0,6

ppb mg/l

Ε ΚΘ Ε - Ινστιτούτο Εσ ωτερικών Υδάτων

PESCA - Λίμνη Οζερός

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨIΑΣ: ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΟ ΕΤΟΣ:

Η υε οο υτ νία ενέογειασ δειγ ματοληι ίας

1994

Παράμετρο ι

Μ ονάδες

Μ ετρηθεΙσα στάθμη

Θερμοκρασία νερού Θερμοκρασία αέρα

'c 'c

Η λ/κή αγωγ ιμότητα

μmhο s/cm

ρΗ Φ ερτά υλικά

Χλωριόντα

19/1

17/5

10,0

14,0

21 ,0

27,0

23 ,0

11,0

12,0

18,1

12,0

15,0

24 ,0

28 ,0

3 1,0

26,0

11,0

15,0

20,3

325

3 10

320

7,65

7,96

8,0 8

7,83

8,24

0,6

0,5

0,6

17/6

13/7

22/8 26/9 10110 29/11 5/12

330

340

350

33 5

34 0

328,5

8,42

8,03

8,22

7,85

8,05

8,0

0,6

mg/l

meq /l

C1-

0,6

0,5

1,0

meq 1 I

2,4

2,0

meq Ι Ι

0,0

0,4

Σύν. ανισν .& κατ ιόν .

meq Ι 1

3,4

4 ,0

Νάτριο Να

meq l

0,6

0,8

Mg ++

0,8

50. - -

Οξ. ανθρ/κά

τ ιμή

18/3

meq /l

Θειικά

Μέση

9/2

HCO,-

Ου δ . ανθρ/κα

CO, - •

meq Ι Ι

0,6

Α σβέστιο- Ca++

meq /l

2,2

2,4

Υπολοιπόμ . Ν άτριο

meq l

0,0

0,5

0,6

C251

C2SI

17,6

20, 0

mg/l

140

160

Παροδική ' ιι

mg/l

120

Μόνι μη ιι

mg/l

Ασβεστίου ιι

mg/l

110

120

Μαγνη σί ου ιι

mg/l

16,0

11,0

13,5

17,0

13,0

8,0

12,0

12,3

mg/l

10,6

12,0

10,9

11,3

11,8

12,0

11,4

12,4

11,7

11,6

107,1 108, 1 103 ,8 116,5

111,3

100,8

95 ,8

114,8 108,3

107,4

Μαγνήmο

5 .A . R . Κατηγορία νερού ΒαΟμ . αλκαλίωσης Ν ο

,g'~" a.

~ Η

Ολική

CaCO,

Θερμ οκ ρ ασία Δ ιαλ. Οξυγόνο Ο,

Π οσhο . κορεσμού

% mg/I

3,72

Ν ιτρώδη ΝΟ, '

mg/l

0,014

Αμμωνιακά ΝΗ, +

mg/l

0,025

Ο λ. φωσφόρος Ρ

mg/I

0,02 0

Κά δμιο

ppb

Νιτρικά ΝΟ, ·

Υδράργυρο;

ppb

Ολ. οργαν . άνθ ρακας

ΕΚΘΕ

mg/l

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

369

PESCA - Λ ίμνη Οζερός

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ : ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΟ ΕΤΟΣ :

Η μερ ο μι νία ενέογεια« δειγματο λη ιιίας;;

1995 Μονά δ ες

Παράμετροι Μ ετρ η θείσα στάθμη

Θ ερμ ο κ ρασία νερού Θ ερμο κρασία αέρα

°c °c

HλJκή αγωγιμότητα

μmhοs!cm

22/2 23/3

17/4 22/5 26/6

3Π

19,0

27,0

21,0

29,0

25,0

290

315

305

300

320

8,08

7,76

7,75

7,92

8,00

8,13

8,30

meq /!

0,6

0,5

0, 1

0,6

0,4

0,7

0,5

m eq /l

0,8

HCO,·

m eq 11

2,0

2,1

2,2

2,4

CO, "

meq /l

0,0

Σύν . ανιον . & κατιόν.

m eq /l

3,4

3,1

3,2

3,4

3,0

Νάτριο Να+

m eq /l

0,6

Mg ++

m eq /l

0,6

0,5

0,2

0,4

0, 1

Ca ++

m eq /l

2,2

2,0

2,4

2,3

m eq /l

0,0

0,5

504- -

Οξ. ανθρ/κά Ουδ . ανθρ/κα

Μαγνήσιο Ασβ έστ ιο

γπολοιπόμ . Νάτρ ιο

S. Α . R . Κατηγο ρ ία νερού

Ολική

CaCO,

Π α ροδ ική

M όνtμη ll

Ασβεστίου

ο,

ι-:ι

11 11

Μαγνησίου

Θ ερμ ο κρασία

Δι αλ Ο ξυγόνο Ο,

Πσ σhο . ΚΟΡ εσμού

17,6

19,4

18,8

17,6

20,0

mgl1

140

125

130

140

120

mgl1

100

105

110

120

m gl1

m gl l

110

100

120

115 5

mgl1

°c

18,0

7,0

11 ,0

11,0

m gl1

10,0

13,0

11,8

11,4

Νιτ ρι κά Ν Ο) -

m gl1

Νιτρώδη ΝΟ"

m gl1

Αμμωνιακά Ν Η 4 +

mgl1

Ολ. φωσφόρος Ρ

mgl1

Κ άδμ ιο

ppb

Υ δ ρά ργυ ρο;

τιμή

C2S1 C2S1 C2S1 C2S1 C2S1

Β αθ μ . αλκαλίωση ; Να ζj

Μ έ ση

m gl1

Χλωρι όντα CΙ· Θ ειικά

16/8

300

ρΗ Φερτά υλικά

4/1

Ολ. οργαν. άνθρακα ς

370

107,4 106,6 106,3 102,7 114,0

115,0

ppb m gl1

Ε ΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερ ικών Υδ άτ ων

PESCA - ΛΙμνη Οζερός

Θ ΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ : ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΟ

ΕΤΟΣ:

Ηιι ε ρ οιιτ νία ενέ ονειασ δειγ ιιατολη ι ίαα

1996 Μονάδες

Παρ άμετροι

Μ έση

29/1 23/2 27/3 25/4

26/7

19/8

16/9 18/10 3112

τι μή

Μετρηθείσα στάθμη

Θερμοκρασία νερού

·C

10,0

11,0

14,0

17,0

25,0

26,0

19,0

17,0

17,4

Θερμο κρασία αέρα

·C

13,0

11,0

18,0

16,0

24,0

28,0

20 ,0

16,0

18,3

H λJκή αγωγιμότητα

μmhο s/cm

305

295

290

320

330

310

320

300

290

306,7

8, 17

8,10

8,20

8,07

7,80

8,20

8,17

7,90

8,1

Χλωριόντα CΙ-

meq / l

0,6

0,7

0,6

0,5

0,6

Θειικά

m eq l

0,6

0,1

0,3

0,6

0,1

0,5

0,6

0,4

m eq 11

2,0

2,2

1,9

2,3

2,6

1,8

2,3

2,1

2,2

meq /l

0,1

0,0

0, 1

0,0

0,4

0,2

0,1

0,0

0,1

Σύν. ανιον. & κατιόν.

meq /l

3,3

2,9

3,2

3,5

3,4

3,3

3,2

Νάτριο Να τ-

m eq /l

0,7

0,5

0,6

0 ,6

0,6

0,5

0,6

Ι Ι

0,4

0,2

0,4

0,1

0,5

0,6

0,7

0,4

0,8

0,5

meq /l

2,2

2,0

2,6

2,4

2,2

2,0

2,3

2,0

2,2

m eq /l

0,0

0 ,0

0,0

0,6

0,5

0,4

0,5

0,4

ρΗ

Φ ερτά υλικά

mgll

S04 - -

Ο ξ. ανθ ρ/κά

HCO, -

Ου δ. αν θρ/κα

M oyνήmo Ασβ έστιο

CO, - -

Mg ++

meq

Ca ++

Υπ ολοιπό μ . Νάτριο

S. A .R .

C2S1 C2S1 C2S1 C3S1

Κατηγορία νερού

Βαθμ . αλκαλίωση; Να tj

'"' ίΟ

Ολική

CaCO,

Π αρο δική

'ο

Μ όνιμη 11

Ασβεστίου 11

Mαγνησioυ 11

Δ ιαλ Οξυγόνο Ο,

21,2

17,2

15,6

17,1

17,6

18,2

15,2

17,5

mg /l

130

120

135

145

140

135

140

133,3

m gl1

105

110

100

115

130

ΙLO

125

110

112,8

m gl1

20,6

mgl1

110

100

130

120

110

100

115

100

mg n

22,8

96,0

94,0

96,0

94,0

98,4

10,6

m gll

Νιτρικά ΝΟ, -

mgn

Νι τρώδη Ν Ο , -

mg/1

Αμμ ωνιακά ΝΗ 4 +

mg /l

ω, φωσφόρος Ρ

m gll

Κάδμιο

ppb

Υδράργυροι;

C2S1 C2S1

·C

Θερμοκρασία

Πο σΙτο . κο ρεσμού

C2S 1 C2S1 C2S1

0,5

Ο λ. οργαν . άνθρα κα ς

100,0 99,0

103,0 108,0

ppb mg/l

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

37 1

PESCA - Λίμνη Οζερός

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨIΑΣ : ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΟ ΕΤΟΣ :

Ημ ερ ο μι νία ενέ ργειω; δ ειγμ ατολη ι ίας

1997 9/1

3/2

26/2 26/3 22/4

1915 3016

1/8

1/9

18/9 31/10 3112

τιμή

290

285

270

285

280

285

295

29 0

295

300

320

350

295,4

7,85

8,00

8,10

8,12

7,94

7,84

7,97

7,65

7,98

7,90

8,32

7,93

8,0

meq / l

0,6

0,5

0,3

0,7

0,3

0,5

0, 7

0,4

0,7

0,5

m eq /l

0,1

0,7

0,2

0,1

0,2

0,5

0, 1

meq 1I

2,4

2,0

2,2

2, 1

2,6

1,9

2,2

m eq /l

0,0

meq / l

3, 1

3,2

2,7

2,9

3,1

2,9

3,0

meq /l

0,5

Mg ++

meq /l

0,4

0,6

0,3

0,6

0,2

0,8

Ca ++

m eq / l

2,2

2,1

1,9

2,1

2,0

2,2

1,7

meq / l

0,0

0,0 0,4

94 ,0

98,0

96,0

99 ,0

85,0

97 ,8

Παρ ά μετροι

Μονάδ ες

Μετ ρηθε ίσα στάθμη

Θερμοκρασία νερού Θερμοκρασία αέρα

'c 'c

Ηλική αγωγιμότητα

μmhοs/cm

ρΗ Φ ερτά υλι κά

Χλωριόντα Θ ειικά

mgl1

CI-

50. - •

Οξ. ανθρ/κά

HCO,-

Ου δ . ανθρ/κα

CO, - -

Σύν . ανΙ0ν.& κατιόν. Ν άτ ρ ιο Να

Μ αγνήσι ο Ασβ έστιο

Υ πολο ιπάμ . Νάτριο

5. Α . R .

0,4

0,5

0,4

0,5

C2S !

C,5 1

C,5,

C,S,

C,5 1

C2S

C2S I

16,1

15,6

18,5

17,2

16, 1

17,2

16,7

m gl1

130

135

110

120

130

120

125

Παροδ ική ιι

m gl1

120

100

110

105

130

110

Μάνιμη ιι

mgll

Ασβεστίου ιι

m gll

110

105

100

110

Μαγνησίου ιι

mgl1

92 ,0

96,0

99,0

97,0

115,0

Κατηγορία νερού

Βαθμ . αλκαλΙωσης Να

<:J ....

~ a.

'ο

~ Ι<

Ολική

CaCO,

Θερμο κρασία Διαλ. Οξυγόνο Ο,

Π οσΙτο . κορεσμού

mgl1 02

Νιτρικά ΝΟ , -

m gl1

Ν ιτρώδη Ν02-

mgl1

A μ μωνια ιcά ΝΗ..+

mgl1

Ολ. φωσφό ρος Ρ

m gl1

Κ άδμιο

ppb

Υ δ ράργυροξ

Ο λ. οργάν . άνθρακας

372

Μ έση

102,0 100,0

ppb mgll

ΕΚΘΕ

- Ινστιτούτο Εσωτερικώ ν Υδάτων

ΛΙΜ ΝΙΙ: Βουλκαριά

ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Μ ΕΛΕΤΗΣ:

ΝΟΜΟΣ: Αιτωλ/νίατ; ΤΕΧΝΗΤΗ

ΦΥΣΙΚΗ

Α.ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Αβαθή ς λίμνη γλυκού νερ ού, στο κέντρο της χερσονήσου Στέρναξ, στο Β Δ τμή μα του Νομού Αιτωλοακαρνανίαξ,

1 km

ανατολικά της Κοινότητας Αγ. Νικολάου ΚΑΙ

5 km

νοτιοδυτικά

της Βόνιτσας. Στο βορ ειοδυτικό τμήμα τη ς έχει δ ιανοιχτεί κανάλι επικοινωνίαξ με τη θ άλασσα, μήκους

1400 m.

Καθεστώς προστασίας

Η λίμνη έχει μεγάλες βαλτώδεις περιοχές και αποτελεί υγρότοπο δ ιεθνούς σημασίας. Προστατεύεται από τη συνθήκη

RAMSAR,

όπου είναι ενταγμένη σε μια εγγραφή μαζί με

τους λοιπούς υγρότοπους του Αμβ ρακικού κόλπου . Έχει προταθεί για υπαγωγή στο δίκτυο

NATURA 2000

στην ίδια εγγραφή με την υφ άλμυρη λίμνη Σαλτίνη με κωδικό

GR 2310007.

Έχει χαρακτηρισθ εί σαν Καταφύγιο Θηραμάτων .

Αν θ ρ ωπ ογενές περιβάλλον

Δεν βρέθηκαν επεξεργασμένα στοιχεία . Ιστορικά

λαογ ρ αφ ικά στοιχεία

Η λίμνη αναφέρ εται από τον Στράβωνα , ο οποίος την ονομάζει Μυ ρτούντιον

[12.]

Β . ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΥΡΥΤΕΡ ΗΣ νΔΡ ΟΛ ΟΓΙ ΚΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ Προ έλευση

- Χα ρ ακτή ρ ας

Ο σχη ματισμός της λίμνης Β ουλκαριάς οφ είλεται στην δημιου ργία των ρηγμάτων και τεκτονικών τάφρ ων της Ακαρνανίας και την καρ στικοποίησή τουξ, μεταξύ των οποίων και η

τάφ ρος της Παλαίρου, η οποία καλύφθηκε από την θάλασσα μέχρι την θέση της ση μερινής λίμνης, κατά την περίοδο του πλειοκαίνου . Στη μετέπειτα διαμό ρφω ση της λίμνης συνέβαλε η

αποκάρστω σης των πετρ ωμάτων και η πλήρωση της θάλασσας με διάφορες προσχωματικέ; αποθ έσεις (χαλικιού, άμμου και ιλύος) μεταξύ της λίμνης και του όρμου της Παλαίρου . Αργότερα ,

στην τάφρο

αποτέθησαν νεογενή

ιζήματα

λιμναίας

προ έλευ σηξ, που στη συνέχεια καλύφθηκαν από αλλούβιες απο θ έσεις

καρστική

ποταμογενής Ο

τεκτονική

και πιθ ανά

ηφαιστειογενής

Μικτή (τεκτονική--προσχωσιγενής)

παράκτια;

[4], [7], [12]. ο

Χαρακτηριστικά λεκάνης

Η λεκάνη απορροής της λίμνης περιλαμβάνει τις βο ρειο δυτικέ; υπώρειες των Ακαρνανικών ορέων και στα δυτικά επεκτείνεται μέχρι το ανατολικό τμήμα του λόφου Ασπρόχορτο . Στο

PESCA -

Λ ίμνη Β ο υλκαριά

μεγαλύτερ ο μέρος της είναι πεδινή με εκτεταμένες καλλιέργειες, με μικρούς λοφώδεις σχη ματισμούς στα νοτιο δυτικά, και η συνολική της έκταση ανέρχεται σε 73,2 km' [4], [12]. Έκταση

73,2 km' [12]

Ύψος υδ ροφόρ ου ο ρ ίζοντα : Δεν βρέθηκαν στοιχεία .

Άλλο ι υδ άτινοι πόροι στην ευ ρύτερη περιοχή: Ι.

Αχελώος

2. 3. 4. 5.

Λυσιμαχία Οζερός Τριχωνίδα

Αμ βρακία

Παλαιολιμνολογία

Βιολογική εξέλιξη

Δεν βρ έθηκαν στοιχεία.

r. ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Μηνιαίες και μέση ετήσια τιμή ηλιοφάνειας (ώρ ες ηλιοφάνειας ανά μήνα ή έτο ς)

Δεν βρέθη καν στοιχεία . Έντ αση ανέμου (ετήσια κατανομή ) Δεν βρέθηκαν στοιχεία . Ετή σια κατανομή κατεύθυνση ς ανέμου Δεν βρέθηκαν στοιχεία.

Μηνιαία κατανομή κατεύθυνσης ανέμου Δεν βρέθηκαν στοιχεία . Μ έση ετή σ ια κατανομή ύψους βροχή ς

(mm)

Δεν βρέθηκαν στοιχεία. Μ έση μηνιαία και ετή σια κατανομή ύ ψ ους βροχή ς

(mm)

Δεν βρ έθηκαν στοιχεία.

Δ. γΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Η λίμνη τρο φ οδοτείται από τα νερά της υδρολογικής της λεκάνης, τα νερ ά της λεκάνης του χειμάρ ρου

Σκλά βαινας,

καθ ώ ς

και

τις

χειμερινές

υπερχειλίσεις

των

πηγών

του

Μοναστη ρακίου. Επικοινωνεί με τη θάλασσα μέσα από τεχνητό δ ίαυλο στο δυτικό τμήμα

της, μήκους

1.400 m,

ο οποίος ονο μάζεται κανάλι του Αγ, Νικολάου ή δίαυλος της

Κλεοπάτρας, και εκβάλλει στον κόλπο του Αγ . Νικολάου. Στο παρελθόν, όταν κατά τη

374

Ε ΚΘΕ

Ι νστιτούτο Εσω τερ ικών Υδάτων

PESCA -

Λ ίμνη Β ουλκαριά

διάρκεια του χειμώνα η λίμνη υπερχείλιζε, υπήρχε ροή νερού από αυτήν προς τη θάλασσα. Το καλοκαίρι η ροή αντιστρ εφόταν με αποτέλεσμα το νερό να γίνεται ελαφ ρώς υφάλμυρο ,

γεγονός που επηρέαζε έντονα τις γεωργικέ; καλλιέργεια; της γύρω περ ιοχής. αντιμετώπιση του προβλήματος το

1964

Για την

τοποθετήθηκε θυ ρ όφραγμα στο δίαυλο , αφ ' ενός για

να ε μποδ ίζει την απορροή των νερών της λίμνης προς τη θάλασσα κατά τους χειμερινούς μήνες (ώστε να λειτουργεί σαν δεξαμενή νερ ού για τη μετέπειτα αρδευτική περίοδο) , και αφ ' ετέρου να παρ εμποδίζει την είσοδο του θαλάσσιου νερού προς τη λίμνη κατά το θέρος. Ωστόσο, υπάρχει είσοδ ος θ αλασσινού νερού μέσω της διώ ρυγας στην λίμνη , αλλά και από οι υπόγειες διηθή σεις της θάλασσαξ, που επηρεάζουν τα νερά της λίμνης, τα οποία έχουν αυξημένη αλατότητα και τείνουν να καταστούν υφάλμυρα

[4], [12].

Φυσική είσο δ ος ν ερού

Χείμαρ ρος Σκλάβαινας Πηγές Μοναστηρακίου Φυσική έξο δ ος νερ ού

Θάλασσα Όγκος νερ ού:

16 Χ 10' m3 [9]

Χ ρόνο ς ανανέωσης (έτη)

Δεν βρέθηκαν στοιχεία . Μ έση ετή σ ια απορρ οή Δεν βρέθηκαν στοιχεία . Υδ ρολογικό ισο ζύγιο: Δ εν βρέθηκαν στοιχεία .

Ε. ΜΟΡΦΟΜΕΤΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Η λίμνη είναι αβαθής και έχει ελώδεις ακτές μεγάλου εύρ ους .

Παρουσιάζει έντονες

διακυ μάνσεις της στάθμης του νερ ού , που είναι συνάρτηση των ετήσιων βροχοπτώσεων.

Καλύπτει επιφάνεια 10,8 km', όταν η στάθμη της βρίσκεται στο επίπεδο της θάλασσαξ, και

15,6 km' όταν η στάθμη της ανέλθ ει στο +1,0 m. Το μέγιστο βάθος της βρίσκεται στα -2,9 m [12].

κάτω από την επιφ άνεια της θάλασσας

Έ κταση:

10,0 km' [8] 9,4km'[11] 10,8 - 15,6 km' [12]

Μέγιστο βάθο ς:

3,0 m [8] 2,5 m [11]

Μ έσο βάθο ς:

1,6 m [2]

Στάθ μη επ ιφάνειας νερού: ΕΚΘΕ

- Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

μέγιστη

5 m [3]

ελάχιστη Ο

m 375

PESCA -

Λ ίμνη Β ου λκαριά

Διαστάσεις:

μέγιστο μήκος

4,3 km, μέγιστο πλάτος 3,5 km [2]

ΣΤ. ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ Μ Ο ΡΦ ΟΛ Ο ΓΙ ΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙ Α Ε ίδος ακτών

Δεν βρέθηκαν στοιχεία. Μο ρ φ ολογ ία πυθμένα

Δεν βρέθηκαν στοιχεία. Π ετρώματα υδρολογική ς λεκάνης

Η ευ ρύτερη περιοχή της Βουλκαρ ιάς αποτελείται κύρια από μεσοζωϊκούς ασβεστόλιθουξ και δολο μίτες, νεογενή ιζή ματα (μάργες, ψ αμμίτες, κροκαλοπαγή) και αλλούβιες απο θέσεις . Η

μεγαλύτε ρη επιφ άνεια της πεδινής περιοχής που περιβάλλει τη λίμνη, καταλαμβάνεται από αποθέσεις επιφανειακών ροών (ρυάκια, χείμαρροι) , αργιλικές αποθέσεις και στρ ώ ματα

τύ ρφης . Στα σημεία του υγροτόπου όπου δεν παρατηρούνται τυρφώδ εις σχη ματισ μο ί. [7], [11]

Ζ. Φ ΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

υπάρχουν

αγροτικές

δ ρ αστη ριότητες

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΝΕΡΟΥ

Φυσικοχημικά δ εδομένα νερού

Η Β ουλκα ριά παρ ουσιάζει υψηλή αγωγιμότητα που σε μέση ετήσια βάση κυ μαίνεται από

1700 μmhο s/cm καθώς και μεγάλες συγ κεντρώσει; χλω ριόντων που κυ μα ίνονται tneq/l, λόγω της εισόδου θαλασσινού νερού . Συνεπώς, η λίμνη ανήκει στη κατηγο ρία Na>Ca>Mg Cl>Ca>SO,. Από τη διαχρονική μετα βολή της αγωγιμότητας της λίμνης, σύ μφωνα με τις χρονοσειρές υδατοποιότητας του Υπ. Γεωργίας [12], φαίνεται μία αύξηση στη μέση τιμή της κατά τη ξηρή περίοδο 1989-93, η οποία κατ' εξοχήν ελέγχεται από 1200

έως

γύ ρω στο Ι Ο

τη

διείσδυση

θαλασσινού νερού

στη

λίμνη .

Οι

σχετικά

μεγαλύτερ ες

συγκεντρώσεις

θρεπτικών από τις άλλες λίμνες της Αιτωλοακαρνανίαξ την κατατάσσει στις μεσοτροφικές λίμνες. Ο μεσοτροφισμός της οφείλεται σε εισροή ο ργανικού φορτίου και εκπλύσεις της γύρω γεωργική; γης, που σή μερα καλλιεργείται με εντατικές μεθόδους. Αναλυτικά

δεδο μένα

επιφανειακών

μετρήσεων

φυσικοχη μικών

παραμέτρ ων

του

Γεωργίας δίνονται σε παράρτημα. Παράμ ετροι

Ανων.- (uS/cm)

InH SD. (mg/J) ci!m!!ιJ) Dόfmg:/l) Tota! Ρ (mg:/l) Ν-ΝΟ, (m g/J) N-NO,( mg/l)

376

Ελάχιστη τιμή

1145,00 6,90 140,00 200,00 7,80 0,010 0,002 0,10

Μέγ ιστη τιμή

4000,00 8,50 640,00 980,00 12,20 0,56 0,015 0,63

Ε ΚΘΕ

Τυπική τιμή

1800,00 7,80 400,0 0 500,00

0,075 0,00 5 0,21

Ι ν στιτ ο ύτ ο Εσωτερ ικών Υδάτων

Υπ.

PESCA -

Ελάχιστη τιμή

Παράμετροι

0,022 110,00 128,00 38,00 100,00 240,00

Ν-ΝΗ,

(mg/l) HCO, (mg/\) Na (m g/\) Mg (mg/\) Ca (mg/\) Ha (mg/I Ca)

.!1!JΏl:

Μ έγιστη τιμή

Λ ίμνη Β ο υλκα ρ ι ά

Τυπική τιμή

0,822 290,00 540,00 194,00 300,00 775,00

0,29 200,00 200,00 100,00 200,00 340,00

[1]

Φυσικοχημικά δεδ ο μένα πυθμένα Δεν βρέθηκαν στοιχεία. Φυσικοχημικ ά δεδο μένα εισρ οών-εκροών

Δεν βρέθηκαν στο ιχεία.

Η. ΒΙΟΛ Ο ΓΙΚΑ

ΟΙΚΟΛΟΓΙ ΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Φυτοπλαγκτόν

Υπάρχουν ελάχιστα δεδομένα και αυτά ποιοτικού χα ρακτήρα. Με κριτήριο το "δείκτη διατό μων"

Βουλκαριά

εμφανίζεται

πιο

παραγωγική

από

άλλες

λίμνες

της

Αιτωλοακαρνανίαξ, και χαρακτηρίσθηκε σαν 'Όλιγοτροφική με τάση προς ευτροφισμό", Τα χαρακτηριστικότερ α γένη σε έρευνα που έγινε το Μάρτιο

PiIlIlularia

και Fragίlaria

1975

ήταν τα

Cyclotela, Navicula,

[2].

Η αύξηση του ευτροφισμού της λίμνης φαίνεται να οδηγεί σε αλλαγή της σύστασης των βιο κοινωνιών

φυτοπλαγκτού

αντικατάσταση με

(υποχώ ρη ση

των

Cιyptoptophyceae,

Chrysophyceae,

Chlorophyceae, Cyanophyceae).

Ζωοπλαγκτόν

Δεδο μένα για το μικροζω οπλαγκτό είναι δ ιαθέσιμα από μία μόνο έρ ευνα (Μάρτιος Ι 975) και αφορούσε μόνο τα Τροχόζωα . Προκύπτει ότι τα επικρατούντα είδη είναι τα Τrίαι·thrα

longiseta (48 άτο μα/Ιι) [10].

άτομα/Ιι),

Polyarthra trigla (36

άτομα/Ιι) και

Brachionus

αnguΙαι"ίs

(32

Α σπόνδυλη πανίδ α

Στον πίνακα απαριθμούνται είδη που συμπεριλαμβάνονται στο Amιex Οικοτόπ ων

της Ο δη γία ς

(92/43/EEC).

crassus Brιprestis splendens Dytiscus latissim us

Ca//iInorp /Ia quadrίpunctata Coenagrion hylas Macromia splendens Lycaena dispar

LlI cαn lIs cerνus

.!1!JΏl:

ΕΙΔΗ υιΖ ίο

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

[11 Ι

377

Λιμναία βλάστηση .

Κατά το μεγαλύτερο μέρος της, η λίμνη καλύπτεται από πλούσια υφυδατική και εφυδ ατική βλάστηση

(Potαlllogeton

ερρ . ,

Nαjαs

mαrinα,

κ.α.) .

Περιμετρικά

καλαμώνων (PhrαgIn ites αustrαlis) και θαμνώνων από αρμυρίκια

υπάρχει

βλάστηση

(Tamarix spp.).

Η χλωρίδα

της περιοχή; περιλαμβάνει το σημαντικό είδος Nymphαeα αlbα, που αντιπρ ο σωπεύεται από πληθυσμούς ιδιαίτερα υποβαθμισμένους στην Ελλάδα και επομένως πρέπει να προστατευτεί. Χαρακτηριστική είναι η μεγάλη ανάπτυξη των καλαμώνων (Phrαglllites αustrαlis) που σχηματίζουν μία σχεδόν συνεχή ζώνη σημαντικού πάχους που κυμαίνεται από και περιλαμβάνει επίσης τα είδη ΤΥρΙlα

domingensis, Carex

10 έως 500 m

νulpina, Ρulίcaήa dynsenΙeήc a,

Κ.α . Ιδιαίτερη αναφορά θα πρέπει να γίνει στο κινδυνεύον υδρόβιο είδος Clαdium m αriscl/s, του οποίου η παρουσία αναφέρεται στην ζώνη των καλαμώνων Η

[4], [11].

σημαντική παρουσία Τραχειοφύτων, τα οποία συνήθως απαντούν

μεσότροφες λίμνες,

υποδηλώνει τον

σε εύτροφες και

μεσότρ οφο χαρακτήρα της λίμνης.

Σύμφωνα με

λεπτο μερή έρευνα στα Τραχειόφυτα της λίμνης που πρ αγματοποιήθηκε την άνοιξη του

1975

στη Ο έση Αγίου Νικολάου, στην επιπαράλια και υπερπαράλια ζώνη σχηματίζονται πολλοί νερόλακκοι και τέλματα στα οποία διαπιστώνεται πο ώδης βλάστηση από Cαrex vulpinα, divisα, Eleochαris pαlustris,

tellllαt ejα,

Eq uisetlllIl

Oenαnthe silαifo liα, κ.ά, Μέσα σε ένα

νερόλακκο φύεται απο κλειστικά το είδος Cα llitriche lenisulcα . Την εικόνα τη ς βλάστηση ς στην παρ άλια ζώνη του βιοτόπ ου δίνουν τα υπερυδατικά γραμιν ό μορ φ α φυ τά Phrαgmites αl lstrα lis, Typhα

dom ingensis

και

Jun clls

hel(lreich iαn us (ευπαράλια και ανώτερη υποπαράλια

ζώνη) , το εφυ δατικό νυμφαιόμο ρφ ο Nyllιplzα eα αlbα και πλευστοποταμόμορ φο Potαmogeton

nodosus

(μεσαία υποπαράλια ζώνη) και το υφυδατικό μυριοφυλλόμο ρφο

Sp iCαtlllIl και μεγαποταμόμορφο Potαιnogeton

lztcens

Myriopl1yllulll [7]

(κατώτερη υποπαράλια ζώνη).

Ορ νιΟοπαν ίδα

Η Βουλκαριά βρίσκεται στον διάδρομο μετανάστευσης των πουλιών και αποτελεί σημαντικό σταθμό για πολλά από αυτά.

Ελλ. ονομ.

Είδ ο ς

Αονυοοτσικνιάc

Ειπettα αlbα A rdeα DllrDllreα

Πο ρφυ οοτσικνιάσ

Plef!αdis-fαlcin ellus Circus α enlf!in osus

Χαλκόκοτα

Καλαμόκιοκοτ

Ε.

Δι

Δ,

+ + +

Circus D Vf!αrf!US Chlidoniαs nif!er

Λιβαδόκιρκοτ ΜαυΡΟΎλάρονο

+ +

A crocenhαlus IIlelαn oDof!On

ΜουστακοποταΗίδα Δουο μυνοτάωττκ

FicedIllα selllitorauαtα

I!Jroi: 131

Φ.

φ ωλιάζουν

Δ, :

διαχε ιμάζοντα

Ε:

ενδ η μ ικά

Δ, :

δ ιαθε ρίζοντα

Δι :

δ ιερχό μεν α

Είδ ο ς J

Acci nitridae Buteo buteo

Φ:

Δ3

μεταναστ εύοντα

Ελλ.ονο μ .

Α ετοειδή

Γε ο ακίνα

~ +

PESCA -

Είδος ι

Phalacrocoracidae Phalacrocorax cαrbo sinensis Thresciornithidae Ph oenicovterus ruber Pelecanidae Pelecanus crisv us * Ardeidae Ardea cinerea Ef!.retta f!.anetta Ef!.I'etta alba * Anatidae Anas aCllta Allas venelov e ΑνιΙινα ferina CVf!IlUS 0101' Netta rufina Tadorna tadorna Charadriidae Vanellus vallellus Scolopacidae NlIl/IelliIIs arquata Rallidae FlIlica atra Laridae Larus milllItllS Larus ridiblllldlls Sternidae Sterlla salldricensis Podicipedidae Podiceps n ifζricollis * Podiceps cris tatlls Π!roJ :

Ελλ.ονομ .

Φαλακροκόοακετ

Λίμνη Β ουλκαριά

Κοομοοάνοτ

Θοησκιόονιθεε Φοινικόπτερο

Πελεκάνοι

Αονυοοπελεκάνοσ

Ερωδιοί

+ + +

Σταγτοτσικνιάτ Εγκρέτα

Λευκοτσ ικνιάτ Νησο ειδή

Σουβλοκώλα

+ + + + + +

Σφυρ ιχτά ρι Κυνηγάρι

Αγριόκυκνοσ

Κοκκινοσκούφα

Βαρβάρα Χαοαδοιοί Καλημάνα

Μπεκατσοειδή Τουρλίδα

Ραλλοειδή

Φαλα ρίδα

Γλαρσειδή Γλαράκι

Καστανοκέφαλοτ

+ +

Γλαρόνια Χειμωνονλάρονο

Βουτηττάυια

Μαυοοβούτι

+ +

Σκουφο βούτι

1111

ι Ο πίνακα; αναφέρεται στην ευρύτερη περιο χή των λιμνών Βουλκαριάς και Σαλτίνης . Με το σύμβ ολο

σημειώνονται τα είδη που περιλαμβάνονται στον κόκκινο κατάλογο .

Φ:

φωλιάζουν

Δ, :

διαχειμάζοντα

Ε:

ενδη μικά

Δ, :

διαθερίζοντα

Δ ι:

δ ιερχό μενα

μεταναστεύοντα

Λοιπά είδη πανίδας ΗΥΙα

arborea (δ ενδ ροβάτραχος) Nat rix llatrΊX (νερόφιδο) Lutra lιιtrα (βίδρα) !I!υiς:

[3J, 14J

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερ ικών Υδάτων

379

PESCA -

Λίμνη Βουλκαριά

Ιχθυοπανίδ α Κοινή Ονομ,

Ό ικογένεια/Είδοξ

Βιότοπ. Οικολ. απαιτ, ΚατlΕνδ

Καθεστώς προστασίας Οδηγία

Σύ μβ.

Κόκ.

Οικοτ ,

Β έρνης

Β ιβλίο

Cyprinidae LeucisclΙS

cephalus Barbus aIbaIJlcus

μπούλκα

ΓΑ

ΑΙ -Ρ Ε

ΚΟ

στροσίδι

ΓΑ

ΛΙ

ΕΑ

γλήνι

ΓΑ

ΑΙ

ΕΙ

κυπρίνο;

ΓΑ

ΑΙ

ΕΙ

ΓΑ-ΥΦ

ΑΙ -ΡΕ

κουνουπόψαρο

ΓΑ·ΥΦ

ΕΛ

ΕΙ

αθερίνα

ΕΥ

ΑΙ

ΚΟ

TiIJca IiIJca CypriIJus cαrpio

Τ-Απ.Τ. ΙΙ

Τ- Απ.Τ .

Gοbίίd ae

KIJipowiIscllia sp. PoeciIiidae Gαιιιbι/sία afJιIlis Αtherίη ίdae

AtherlIJa boy eri

lliJlli: 151, [3] Βιότοπος: ΓΛ=Γλυκά νερά, ΥΦ=Υψάλμυρα νερά, ΕΥ=Ευρύαλο, ΔΙ=Διάδρ ομο Ο ικολογικές απαιτήσεις : Λ Ι=Αιμνόψιλο, Ρ Ε=Ρεόψιλο, ΕΑ=Ελόψιλο Κατανομή Ιτύπος ενδ η μισμού :

ΣΥ=Σύστημα, ΕΑ=Ελλάδ α, ΒΑ=Βαλκανική , ΚΟ=Κοσμοπολιτικό, ΕΙ=Εισαχθέν

Καθ εστώ ς προστασίας:

Κοινοτική Οδηγία για τους οικότοπουξ

(92/43IEEC)

Παράρτημα 1Ι : είδη η διατή ρηση των οποίων επιβάλλει τον καθορισμό ειδικών ζωνών δ ιατήρησης Παρ άρτημα

• -

IV : Είδ η

που απαιτούν αυ στηρή προστασ ία

~ είδος προτερ αιότητας γ ια προστασία

Συνθήκη της Β έρνης

(Counci\ of Europe, 1979; Convention Wi\dlife and Natura\ Habitats

οη

the

Conserνation

of Europe an

Παράρτημα 1Ι : Αυστηρώ ς προστατευόμενα είδ η Παράρτημα IΙΙ : Προστατευόμενα είδη των οποίων η εκμετάλλευση απαιτεί ρυθ μιστικά μ έτρα

- Το

Θ . ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΧΘΥ Ο ΠΑΗ ΘΥΣΜ ΩΝ

ΑΠΕΙΑΕΣ

Δεν υπάρχουν επαρκή δ εδομένα ώ στε να γίνει αξιολόγηση .

Ι. ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ

ΔΗΜΟΣΙΟ : ../

ΙΔΙ ΩΤΙΚΟ:

ΜΙΚΤΟ :

Δημόσιο(%)

:100

lδιωτικό (% ) Άλλο(%) Φορ είς εκ μετίιλλευ σης :

Μετά την λήξη της τελευταίας μίσθωσης της λίμνης από ιδ ιώτη (1994 -99) δεν υπήρξε

ουσιαστικό ενδ ιαφέρον για την επαναμίσθ ωσή της. Το 1999 και το 2000 έγιναν διακηρύξει; χωρίς ανταπόκριση.

380

ΕΚΘΕ - Ινστ ιτο ύτο Ε σωτερικών Υδάτων

Λ ίμνη Βουλκαριά

PESCA -

ΙΑ. ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΣΤΗΝ

EYI)YTEPH ΛΕΚΑΝΗ

Δεν βρέθηκαν επεξεργασμένα στοιχεία.

ΙΒ . ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΛΕΚΑΝΗ Είδος

Πρ ωτογενής τομέας Δευτερογενής

% (αναφο ρά) τομέας % (αναφορά)

ΙΓ. ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΚΑΙ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ

- ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΕΙΣ

Κατηγορία χρήσεων

Αλιεία Ύδ ρευση Π!rι1ς:

Άρδευ ση

0 D

Β όσκηση

0 0

Τουρ . Αναψ .

Ενέργεια

Απορρίψ εις Βιομ. χρήση

0 D

Τεχνικά έργα

0 D

Άλλο

[3], (8), [11]

Επιβαρύνσεις

ΒΑΘΜΟΣ

ΧΡΗΣΕΙΣ

σο β αρή

μ έτρια

ελάχιστη

ΑΛ ΙΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗ ΡΙΟΤΗΤΑ

+ +

ΑΡΔΕΥΣΗ

ΤΟ ΥΡ .ΑΝΑΨ . ΥΔΡΕΥΣΗ

Β Ο ΣΚΗΣΗ

Β ΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΓΕΩΚΤΗΝΟΤΡΟ ΦΙ ΚΑ Α ΠΟΒΛ ΗΤΑ

ΤΕΧΝΙΚΑ ΕΡΓΑ (ΥΔΡΑ ΥΛΙΚΑ , ΑΡΔΕΥΤΙΚΑ)

+ +

ΚΑΤΑΛΗΨ ΕΙΣ Π!rι1ς:

ΙΔ .

(3), [11]

ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑΣ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ

ΤΗΣ

ΧΡΉΣΕΩΝ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

ΚΑΙ

ΤΩΝ

ΚΑΙ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΤΟΥΣ

ΣΤΟ

ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ Άρδευ ση.

Γίνεται

απόληψη

ση μαντικών

ποσοτήτων

εκτάσεων στις περιοχές Παλαίρ ου Πογωνιάς

νερού

για

άρδευση

εκτεταμένων

Αγ . Νικολάου και Βόνιτσας Μοναστηρακίου .

Τα νερά τη ς λίμνης χρησιμοποιούνταν γ ια άρ δευση και παρά την υψηλή τους αγωγιμότητα,

δεν έχουν παρουσιασθεί κίνδυνοι παθογένεσης των εδαφ ών

[1 2].

Ρύπανση . Αν και η κατάσταση της λίμνης κρ ίνεται γενικά ως καλή , υπάρχει ρυπογόνος επιβάρυνση από κτηνοτροφικές και γεωργικές δραστηριότητες

[11].

Καταλήψεισ , Υπάρχει ανθρωπογενής επίδραση από επεκτάσεις αγροτικών καλλιεργειών. Τα παρόχθια δ άση έχουν σχεδόν εξαφανισθ εί

[11].

Αλιεία . Η αλιευτική δραστηριότητα είναι ελάχιστη ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

[11]. 381

PESCA -

Λ ίμνη Β ουλκαριά

ΙΕ. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΛΙΕΙΑΣ Θεσμικό πλαίσιο αλιείας:

Οι γενικές αλιευτικέ; διατάξεις που βρ ίσκουν εφαρ μογή στα υδάτινα συστήματα της λεκάνης απορροής του Αχελώ ου περιγράφ ονται στο τμήμα της έκθεσης που αναφ έρ εται στον Αχελώο . Αριθμός σκαφών

Σύμφωνα με τους τοπικού; ψαράδες, η λίμνη σή μερα δεν αλιεύεται και τα σκάφη που υπή ρχαν έχουν μεταφερθεί στη θάλασσα .

Αλιευτικά εργαλεία

Δεν βρέθηκαν στοιχεία. Κοινωνικά

- δημογραφικά

στοιχεία :

Δεν βρ έθηκαν στοιχεία.

Κατανομή αλιέων κατά ηλικία Δεν βρ έθηκαν στοιχεία. Ερασιτέχνες ψαράδες

Στο παρελθ όν , η λίμνη ήταν προσφιλής στους ερασιτέχνες ψαράδες που συνήθως έρχονταν από άλλες περιοχές και αλίευαν με καλάμια και καθετές . Για το λόγο αυτό υπήρχαν τριβές με τους μισθωτές . Σήμερα η ερασιτεχνική αλιεία είναι πολύ περιορισμένη.

Μονάδες εκτροφής υδρόβιων οργανισμών Δεν αναφέρθηκαν. Επαγγελματική οργάνωση

Ο αλιευτικό; συνεταιρισμός που υπήρχε δ ιαλύθηκε και σήμερα δ εν υπάρχει ενεργός συνεταιρισμός .

Στοιχεία παραγωγής

Παλαιότερα, πρ ιν τη δημιουργία του φρ άγματος που περιορίζει την επικο ινωνία με τη

θάλασσα, η λίμνη Βουλκαριά είχε σημαντική ιχθυοπαραγωγική αξία, με κυριότερα αλιεύ σιμα είδη τον κέφαλο, το λα β ράκι, την τσιπούρ α, το χέλι και τον κυπρίνο (που ζούσε στο τμήμα

της λίμνης το οποίο διατη ρού σε πάντα γλυκό νερό). Μετά το κλείσιμο της λίμνης μειώθηκαν τα θαλασσινής προ έλευσης ψάρια και ο πληθυσμό ς του κυπρίνου αυξήθηκε υπέρμετρα, σε βαθ μό που δημιουργούνταν ανταγωνισμός για τροφή και παρ εμπο διζόταν η σωματική

ανάπτυξη . Τέτοια φαινόμενα υπερπληθυσμού κυπρινοειδών που οφ είλονται σε εξαιρετικά ευνοϊκές συνθήκες για την αναπαραγωγή είναι γνωστά από την διεθνή βιβλιογρ αφία . Ωστόσο ,

για τη λίμνη Βουλκαριά δεν υπάρχουν κατάλληλα οικολογικά δ εδομένα, ούτε αξιόπιστα στοιχεία

παραγωγή;

και

δεδομένα

πάνω

στη

σύσταση

και

κατανομή

ηλικιών

των

ιχθυοπληθυσμών, ώστε να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα.

382

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Ε σωτε ρ ικών Υδάτων

PES CA -

Σύμφ ωνα

με

ψαράδες

που

ήταν

μέλη

του

παλαιότερ α

Λίμνη Β ουλκαριά

υφιστάμενου

αλιευτικού

συνεταιρισμού , υπάρχει προοδευτική μείωση της αλιευτική; παρ αγωγής της λίμνης που

οφείλεται τόσο σε μεγάλη θνησιμότητα των ψαριών, και αποδίδ εται κυρίως σε ρύπανση από παρακείμενη κτηνοτροφική μονάδα που μεταφέρει παράσιτα στα ψάρια, όσο και σε κακή ποιότητα των αλιευμάτων. Μέχρι προ δ εκαετία; ακόμα υπήρχε αλιευτικό ενδιαφέρον . 'Εκτοτε το ενδιαφέρον σταδιακά μειώνεται. Χαρακτηριστικό είναι ότι κατά την περίο δ ο κανένας φορέας δ εν ενδ ιαφ έρθηκε για τη μίσθ ωση της λίμνης, ενώ στην περίοδο

1991 -94 1994-99 η

λίμνη μισθώθηκε μόνο από έναν ιδιώτη (σή μερα η μίσθωση εκκρ εμεί λόγω έλλειψης

ενδιαφέροντος) . Ορισμένοι ψαράδες απο δίδουν την θνησιμότητα και την κακή ποιότητα των αλιευμάτων σε οικολογική υποβάθμιση του οικοσυστήματοξ, επιση μαίνοντας την υπέρ μετρη αύξηση της υδρόβ ιας βλάστησης (ιδίως όσο αφ ορά τα επιλιθικά φύκια και ένα φυτό που είναι

τοπικά γνωστό σαν πουρναρόχορτο). Άλλοι θεωρούν σαν σημαντικό πρόβλημα την εφαρμοζόμενη σήμερα πρακτική διαχείρισης των γλυκών νερών, που βασικά αποσκοπεί στην διατήρηση αρδευτικών πλεονασμάτων, και δ εν επιτρέπει ικανοποιητική είσοδο θαλασσινών ψαριών.

Ετή σια παραγωγή

Για να ισχυροποιήσουν την άποψη ότι η αλιευτική κατάσταση της λίμνης υποβαθμίζεται συνεχώξ, οι ψαράδες ανέφεραν ενδ εικτικά ότι στην περίο δο που η λίμνη ήταν μισθωμένη από τον αλιευτικό συνεταιρισμό Βόνιτσας η παραγωγή κυπρίνου έφ θ ανε τους χελιού

300 τόνους

και του

τόνους ετησίως. Σή μερα η αλιεία είναι πολύ περ ιορισμένη και εστιάζετα ι κυρίως

στο χέλι (ετήσια παραγωγή περίπου δύο τόνοι). Ο ι κυπρίνοι, αν και είναι άφθονοι, δεν αλιεύονται επαγγελματικά , όχι τόσο λόγω της στροφής των καταναλωτών σε θαλασσινά ψάρ ια, αλλά γιατί τα άτομα είναι υπερβολικά αδύνατα και δεν έχουν εμπο ρ ική ζήτηση . Η δρομίτσα πάντα απαντιόταν σε μικρέξ ποσότητες και δεν είχε ζήτηση στην τοπική αγορά , ενώ το γλήνι δεν αναπτύσσεται καλά στις συνθήκεξ τη ς λίμνης (στο παρελθόν η παραγωγή γληνιού ήταν περίπου

1,5 τόνοι) .

Δ ιάθεση παρ αγωγή ς

Ουσιαστικά δεν υπάρχει ε μπο ρεύ σιμη παραγωγή από τη λίμνη .

Διενέργεια ε μπλουτισ μών Δεν έχουν αναφερθεί.

ΙΣΤ.

ΜΕΛΕΤΕΣ

ΕΡ ΕΥΝ ΗΤΙ ΚΑ

ΠΡ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΠΟ Υ

ΑΦΟΡΟ ΥΝ

ΤΟ

ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΙΤΛΟΣ

ΑΙΑ

ΦΟΡΕΑΣ Δ ΙΕΝΕΡΓΕ ΙΑΣ

ΕΤ Ο Σ

ΚΟΣΤΟΣ

ΦΟΡ Ε ΑΣ ΧΡΗ ΜΑΤΟ Δ ΟΤΗΣΗΣ

ΑΠΕΙΛΟΥΜΕΝΑ Ε ΝΔΗ Μ Ι ΚΑ Ε Ι ΔΗ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ

ΨΑΡΙΩΝ ΤΟΥ ΓΛ ΥΚΟΥ

ΝΕΡΟΥ ΤΗΣ ΔΥΤιΚΗ Σ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤ ΡΟ

ΕΛ ΛΑΔΑΣ ΚΑ Ι

ΘΑ ΛΆΣΣ ΙΩΝ ΕΡΕ ΥΝΩΝ

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ -

ΚΑΤΑΝΟΜΉ, ΚΙΝΔΥΝΟΙ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ Σ

1999

8000000

ΓΕΝ ΙΚΗ ΓΡΑΜΜ ΑΤ ΕΙ Α ΕΡΕΥΝΑΣΚΑΙ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΕΚΘΕ

Ινστιτούτο Εσωτερ ικών Υδάτων

383

PESCA -

Λί μνη Βου λκαριά

ΤΙΤΛΟΣ

ΛΙΑ

ΦΟΡ ΕΑΣ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΕΤΟΣ

ΕΜ Π - ΙΓΜΕ-ΚΕΠΕ

1996

ΚΟΣΤΟΣ

ΦΟΙ' ΕΑΣ

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ Σ

ΣΧ ΕΔΙΟ ΠΡΟ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ

ΥΠ Ο ΥΡΓΕΙ Ο ΑΝ Α Π ΤΥ ΞΗΣ

νΔΑΤΙΚΩΝ Π ΟΡΩΝ ΤΗΣ ΧΩΡΑ Σ ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝ ΙΚΩΝ

ΕΛΛΗΝ ΙΚ Ο ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΟΤΟΠΩΝ

νΓΡΟ ΤΟΠΩΝ ΩΣ ΦΥΣ ΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

GREEK Η ΑΒΙΤΑΤ 2000: ANOVERVIEW

ΤΗ Ε

ΤΗΕ

P ROJ ECΓ ΝΑ TURA

1994

1996

EEC

ν Γ Ρ ΟΤ ΟΠΩΝ

GOULANDRIS

ΝΑTURAL HISTORV

MUSEUM

ΙΖ. ΦΟΙ'ΕΙΣ ΠΟΥ «ΠΑΡΑ ΚΟΛΟ Υ Θ ΟΥΝ" ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Όνομα φ ο ρέα

Πλαίσιο

Υπ. Γεωργίας

Πρόγραμμα ελέγχου

Δ/ση Σ.Ε .Ε .

Α.Ε. Π .

ποιότητας αρδ ευτικών

υδάτων 1

Τμ. Προστ. Αρδ . Υδ άτων

Μεθ ο δ ολογία

Αρ . απασχ/νων

Μηνιαίες μετρήσεις και

δειγματοληψίες

φυ σικοχημικών παρ αμέτρ ων 2

(εδαφΙκό εργ .)

ι Από το Μάιο του 1980 το πρόγραμμα προσαρμόστηκε στ ις απαιτήσεις των Οδηγιών 771795 και

81/856 της

ΕΕ "περί ανταλλαγής πληροφο ριών για ποιότητα επιφανειακών γλυκών νερών στην

Κοινότητα" .

2 Θ έση δειγματοληψίας: Μέσο λίμνης. Γίνεται επιτόπια καταγραφή θερμοκρασίας, ρΗ και αγωγιμότητα; από νομαρχιακές υπηρεσίες και συλλέγονται δείγματα που αναλύονται από το εδαφοϋδρολογικό εργαστή ριο (Αθήνα) .

ΙΗ.

ΟΡΓΑΝΩΣ ΕΙΣ

ΦΟΡΕΙΣ

ΣΥΛΛΟΓΟΙ

ΠΟΥ

ΣΥΝΔΕΟ ΝΤΑΙ

ΜΕ

ΤΟ

ΣΥΣΤΗΜΑ

Δεν έχουν αναφερθεί. ΙΘ. ΜΕΤΡΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ

ΠΡΟΤΑΘ ΕΙ- ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΙ

Η έξοδος των νερών προς τη θ άλασσα ρυ θ μίζεται μέσω φράγματος ώστε να εμποδίζεται ή είσοδ ος αλμυρού νερού και να διατη ρούνται ποσότητες νερού για γεω ργ ική χρήση (η λίμνη

ανοίγει προς τη θάλασσα τον Ιανουάριο για να φύγουν τα πλεονάζοντα νερά) . Ωστόσο, η ποιότητα του αρδ ευτικού νερού δεν είναι ικανοποιητική , γιατί το υπόστρωμα της λίμνης κρ ατά ακό μα αρκετά άλατα από την εποχή που υπή ρχε αμφίδ ρο μη επικοινωνία των νερών με

τη θάλασσα . Για την ποιοτική βελτίω ση των νερών έχουν εκπονηθ εί σχετικά; μελέτες από το ΥΠΕΧΩΔΕ και το Υπ. Γεω ργίας

[6].

Κ. ΚΥΡIOΤΕΡ ΕΣ ΑΠΕ ΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ

Ι . Η λίμνη παρου σιάζει αλατότητα που επηρεάζει αρνητικά τις αρδευό μενες εκτάσεις.

2. Οι εκπλύσεις από γεωργοκτηνοτροφικέξ δραστη ρ ιότητες προξενούν ευτροφ ισμό και υπέρμετρη ανάπτυξη της βλάστησης.

384

Ε Κ ΘΕ

Ινστιτού το Εσω τερικών Υ δ άτων

PESCA -

Λ ίμνη Β ο υλ καρ ιά

Χω ρίς να υπάρχουν συ μπερασματικά δεδομένα, φαίνεται ότι υπάρχει υπερπληθυσμό ς κυπρίνου που προξενεί καθυστέρηση ανάπτυξης.

ΚΑ.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΤΗ Σ

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

Τ ΟΥ

ΛΙΜΝΑΙΟΥ

ΣΥΣΤΗ ΜΑΤΟΣ

ΠΡ ΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ

Γεω μο ρφο λογ ικά, β ιολογ ικά και οικολογικά χα ρ ακτηρ ι στικά

Η Βουλκαριά είναι αβαθής λίμνη γλυκού νερ ού , Νικολάου .

Οφείλεται

στην

δημιουργία

των

ανατολικά της Κοινότητας Αγ.

1 krn

ρηγμάτων

και

τεκτονικών

τάφρων

της

Ακαρνανίας και την καρστικοποίησή τους, μεταξύ των οποίων και η τάφρος της Παλαίρου, η

οποία καλύφθηκε από την θάλασσα μέχρ ι την θέση της ση μερινής λίμνης, κατά την περίοδο του πλειοκαίνου . Στη μετέπειτα διαμόρφωση της λίμνης συνέβαλε η αποκάρστωση; των πετρωμάτων και η πλήρ ωση της θάλασσας με διάφο ρες προσχωματικέ; αποθέσεις . Η λίμνη έχει μεγάλες βαλτώδεις περιοχές και αποτελεί προστατευμένο βιότοπο διεθνούς σημασίας (Σύμβαση

RAMSAR για

τον Αμβρακικό , δίκτυο ΝΑTURA

2000).

Η λίμνη τροφοδοτείται από τα νερά της υδρολογική; της λεκάνης καθώς και τις χειμερινές υπερχειλίσεις των πηγών του Μοναστηρακίου . Στο βορειοδυτικό τμήμα της έχει διανοιχτεί δίαυλος επικοινωνία; με τη θάλασσα, μή κους

1400 m.

Κατά το χειμώνα , που πλημμυρίζει η

λίμνη, υπάρχει ροή νερού μέσω του διαύλου προς τη θάλασσα . Το καλοκαίρι η ροή αντιστρέφ εται, και για να παρε μποδισθεί ή είσοδ ος θαλάσσιου νερού στη λίμνη, έχει τοπο θ ετη θεί θυρόφραγμα στο δίαυλο . Ωστόσο , υπάρχει είσοδος θαλασσινού νερού μέσω της

διώ ρυγας στην λίμνη, αλλά και από οι υπόγειες διηθήσεις της θάλασσας, που επηρεάζουν τα νερ ά της λίμνης, τα οποία έχουν αυ ξημένη αλατότητα και τείνουν να καταστούν υφάλμυρα.

Βουλκαριά

παρουσιάζει

υψηλή

αγωγιμότητα

καθώς

και

μεγάλες

συγκεντρ ώσει;

χλωριόντων λόγω της εισόδ ου θαλασσινού νερ ού. Η λίμνη ήταν κάποτε ολιγοτροφική αλλά σή μερ α, τόσο οι συγκεντρώσει; πλαγκτού, όσο και συγκεντρώσεις θρ επτικών κατατάσσουν τη λίμνη στη κατηγορία των μεσοτροφικών , Η αύξηση του ευτροφισμού οφείλεται σε εισροή

οργανικού φορτίου και εκπλύσεκ; της γύρω γεω ργική; γης, που καλλιεργείται με εντατικές μεθόδους. Ο ευτροφισμός φαίνεται να οδηγεί σε αλλαγή της σύστασης των βιοκοινωνιών φυτοπλαγκτού . Η σημαντική παρουσία Τραχειοφύτων επίσης υποδηλώνει τον μεσότροφο

χαρακτήρα της λίμνης. Σύ μφωνα με τους ψαρ άδ εξ, παρατη ρείται πρ οο δευτική αύξηση της υ δρόβιας βλάστησης . Παλαιότερα η λίμνη Βουλκαριά είχε σημαντική

ιχθυοπαραγωγική αξία,

με κυ ριότερα

αλιεύσιμα είδη τον κέφαλο, το λαβ ράκι, την τσιπούρα, το χέλι και τον κυπρίνο . Μ ετά τη δη μιουργία

του

θυροφράγματος

μειώθηκαν τα

θαλασσινής

προέλευσης

ψάρια

και

πλη θυσμός του κυπρίνου αυξή θηκε υπέ ρ μετρα, σε βαθμό που δημιου ργούνταν ανταγωνισμός γ ια τροφή και παρεμποδιζόταν η σωματική ανάπτυξη . Σήμερα η αλιευτική δρ αστη ρ ιότητα

είναι ελάχιστη. Τα βιολογικά δεδ ομένα για τη λίμνη είναι ανεπαρκή για την απόκτηση μίας εικόνας του οικοσυστή ματα; και την ερ μηνεία φαινο μένων και παραγόντων που περιο ρίζουν τις αλιευτικέ; δυνατότητες του συστήματος, όπως ο ισχυρ ιζόμενος από τους υπερπληθυσμός

του κυπρίνου που ελαττώνει την εμπο ρ ική του αξία.

Π ροτεινό μενα έργα

•

ενέργειες

Ιχθυολογική και οικολογική έρ ευνα για να περιγραφ εί επιστη μονικά το οικοσύστημα αλλά και για να διαπιστωθούν τα αίτια του χαμηλού δείκτη ευρω στίας των ψαριών και της

κακής ποιότητας των αλιευμάτων .

ΕΚΘΕ - Ινστ ιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

385

PESCA -

Λίμνη Β ουλκαριά

Απο μάκρυνση ή περιο ρισμός ρυπογόνων δραστη ριοτήτων, ιδίως όσο αφορά τα ο ργανικά

•

φ ο ρτία που πρ οξενούν ευτροφισμό . Επαγγελματική οργάνωση των αλιέων

•

Αναφορές

[Ι] Υπουργείο Ανάπτυξης (1996). Σχέδιο προγράμματος διαχείρισης των υδατικών πόρων της χώρας . ΕΜ Π-ΙΓΜΕ-ΚΕΠΕ, Αθήνα , σελ. 335 και 4 Παραρτήματα . Τ . (197 8). Plankton obserνations ίn three lakes of w estem Greece. Thalassographica, 4,115-123. [3] Ζαλίδηξ, Χ. Γ . & Μαντζα βέλας, Α . Λ. (Συντον ιστές έκδοσης) (1994). Απογραφή των

[2]

Κοιιεεουτίε,

Ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πόρ ων (Πρώτη προσέγγιση) . Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων (ΕΚΒΥ). 587 σελ.

[4] Dafis, S., Papastergiadou Ε ., Georgiou Κ. , Bab alonas Ο. , Georgiadis Τ. , Papageorgiou Μ . , Lazaήdou Τ. & Tsiaousi V. (1966). Directive 92/431EEC The Greek ' 'Habitat'' Project NATURA 2000: Απ overνiew . LIFE Contract Β4-3200/94175 6, Com mission of the European Communities DG ΧΙ, The Οουί ευοτίε Natural History Museum Greek Biotope/Wetland Centre. 917 ρρ . [5] Οικονόμου , Α . , Μπαρμπιέρι, Ρ . , Νταουλάς, Χ, Ψαρράς, Θ. , Στου μπού δη, Μ . , Μπερταχάς, Η . , Γιακου μή, Σ. & Πατσιάς, Α. (1999). Απειλού μενα ενδη μικά είδη ψαριών του γλυκού νερού της Δυτικής Ελλάδας και Πελοποννήσου - κατανο μή , αφθονία, κίνδυνο ι και μέτρα προστασίας. ΕΚΘΕ (πρόγραμμα Π ΕΝ ΕΔ) , σελ. 341 και 4 Παραρτήματα . [6] Πανταζής Α . και συν. (1999). Χωροταξικό σχέδιο Π εριφέρειας Δυτ . Ελλάδας. Επιχειρησιακό Π ρόγρ αμμα Περιβάλλον , ΥΠΕΧΩΔΕ, Α' Φ άση , Γ' Φάση.

[7]

Κουμπλή-Σο βαντζή , Λ . (1983). Μελέτες των Τραχειοφύτων στις λίμνες και γειτονικού; υγρο βιότοπους της Αιτωλοακαρνανίας . Ταξονο μική , βλαστητική, φυτογεωγραφ ική και ο ικολογική έρευνα. Διδακτ. Διατριβή , Φυσικομαθηματική Σχολή, Πανεπιστ . Αθηνών , σ. 346 .

[8]

Κουσουρής, Θ. (1997) . Για τις λίμνες, τις λιμνοΟάλασσες, τα ποτάμια και τους άλλους υγρότοπους της χώρ ας . Στο : "Βιώ σιμη Ανάπτυξη με την Περιβαλλοντική Αγωγή". Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αιτωλοακαρνανίας, Μεσολόγγι, σελ. 100-1 63.

[9] Skoulikidi s, Ν.Τ . , Bertahas, Ι. & Κοιιεεοιιτί ε, Τ . (1998) . The environmental state of fIeshwater resourc es ίn Greece (τίνετε and lakes). Environmental Geolo gy, 36 (1-2), 117. [10] Κουεεοιιιί ε, Τ. (1979). Dominating planktonic τοτειοτίε ίn some lakes ofwestem Greece. 1" Synlp osium Intemational sur la l oogeographie et Ι Έcο lο gίe de la Grece et des Regions avoisinantes, ρρ . 135-140. Athens, Ανή1 1 978 . [11] Georgiadis, Τ ., Georgiou, 0., Chondropoulos, Β .Ρ . , Fraguedakis-Tso lis, S., StamatopouIos, C. & Κεερίιίε , Ρ . (1995). NATURA 2000 standard form for speciaI protection areas (SPA) : Lakes Voulkaή a kai SaItini. [12] Υπου ργείο Γεωργίας, Γενική Δ/ση Εγγειοβελτιωτικών Έργων (www.minagric.gr/gree k/ 2.9.3.htm l).

386

Ε ΚΘΕ - Ι νστιτούτο Εσ ωτερικών Υδάτων

P ES CA - Λ ίμνη Β ουλκαριά

ΠΑΡΑΡΤΗΜ Α : ΔΕΔΟΜΕ ΝΑ ΠΟΙΟΤΗ Τ ΑΣ Ν ΕΡΟΥ ΑΠΟ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΤΟ Υ ΥΠ . ΓΕΩΙ'ΓΙΑΣ

Θ ΕΣΗ ΔΕ ΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΛΣ: Μ ΕΣΟ ΛΙΜΝΗΣ ΕΤΟ Σ:

Η ιιερο μι νία τνέ ογειαε δειν ιιατολιι ι ία,

1993

Παρά μ ετροι

Μονά δ ε ς

1512

15/3

12/4 3 1/5 1516 20/7

Mεrρηθ εi σα στάθ μη

1,44

1,40

1,28

Θ ερμοκρασία νερού

12,0

15,0

19,0

23,0

21,0

Θ ερ μο κρασία αέρα

'c 'c

10,0

20,0

24,0

26,0

27,0

Ηλ/κή αγωγιμότητα

μmhοs/cm

2260

20 10

1780

2050

2220

7,84

7,80

7,90

7,75

8,09

12,5

10,1

13,5

14,4

ρΗ Φ ερ τά υλι κά Χλωριόντα

mgl1

25/8

1,01

Μ έση

17/9 15/10 5/11 21 / 12 1,00

1,00

28,0

23 ,0

23,0

19,0

12,0

39,0

23 ,0

25,0

23,0

17,0

2440 3070

3260 3360

3590

2620

2605,S

7,80

7,60

7,15

7,47

7,35

7.63

7,7

16,8

20,6

22 ,6

23,2

25,3

17,1

17,0

1,2

Cl-

meq /l

S0 4- -

meq /1

11,1

meq 1I

6,4

3,7

7,4

5,1

meq / l

3,0

3,2

2,6

2,2

Σύν. ανΙΟΥ .& κατιόν .

meq / l

0,0

0.0

0,0

Ν άτρι ο Να+

meq l Ι

20,5

17,0

32 ,6

24,4

Mg ++

meq 11

11,7

9,8

21 ,4

15,0

Ca ++

meq 11

3,8

3,2

6,2

5,4

meq /l

5,0

4,0

5,0

4,0

S.A .R .

0,0

Κα τηγορία ν ερού

5,6

5,2

9,0

6,9

C4S 2

C!S2

ο.ε ,

C4S 2

mg/I

57,1

57,6

65,6

6 1,5

mgl1

440

360

560

470

160

Θειικά

Ο ξ. ανΟ ρΙκά

HCO, -

Όυδ. ανθ ρΙκα

Μαγνήσιο Α σβέ στ ιο

CO, - -

Υπολο ιπόμ . Ν άτριο

ΒαΟμ . αλκα λίωσης Ν α ό μ

ίΟ

-ο

ο,

~ Η

Ο λική

CaCO,

Π αρο δική

Μ όνιμη

τιμ'.

19,5

mgl1

150

130

110

Ασβ εστίου !Ι

mg/l

290

200

430

360

Μ αγνησίου

mg/l

250

200

250

200

190

160

3 10

270

mg/I

7,0

24,0

18,0

16,0

19,5

12,0

18,0

12,0

16,4

13,0

9,5

8,9

10,5

10,2

11,5

10,9

9,8

9,2

11 ,2

10,8

10,5

96,8

103,7 100,0

106,0

Θ ερμο κ ρασία Δ ιαλ. Ο ξυγόνο Ο ,

Π οσΠο . κο ρεσ μού Ο Ι Νιτρικά Ν Ο,-

mg/l

106,6 111,8 104,7 11 0,5 107,4 116,2 117,8 90 ,7

Νιτρώδη ΝΟ,-

mg/l

0,71

<0,44

1,05

Α μ μωνιακά Ν Η 4 +

mg/I

0,032

0,037

0,044

ω, φω σφό ρ ος Ρ

mg/ I

0,467

0,46 7

0,524

Κ άδ μιο

ppb

0,0 13

0,013

0,016

Υ δράργυ ρος

Ολ οργάν . άνΟρακ ας

ppb mg/I

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

387

PESCA - Λίμνη Βουλκαριά

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ : ΜΕΣ Ο ΛΙΜΝΗΣ ΕΤΟΣ:

Ημ ε ρ ομτ νία εν έ ργειαε δ εινματολιιψίαα

1994

Παράμετροι

Μονάδ ες

25/1 23/2

9/3

11 /4 1915 28/6 27/7

Μ έσ η τιμή

29/8

13/9 19/ 10 24/ 11 6112

1,40

1,14

1,07

1,00

1,54

1,5

Μετρηθείσα στάθ μη

1,80

1,82

Θερμοκρασία νερού

'c 'c

12,0

14,0

16,0

27,0

28,0

27,0

18,0

13,0

11,0

19,3

12,0

18,0

\ 8,0

3 1,0

28,0

29,0

20 ,0

18,0

13,0

21,8

JImhos/cm 1435

75 0

1370

1415

1470

1810

1975

20 80

2180

2340

1740

1815

1698,3

7,35

7,09

8, 10

7,94

7,70

8,0 1

7,90

7,95

7,78

7,7 5

7,73

7,84

7,8

8, 1

3,6

7, 1

7,9

8,5

11,6

12,7

13,6

14,5

15,6

11,\

12,0

10,5

Θ ερμ ο κρ ασία αέρα Ηλ/κή αγωγιμότητα ρΗ

Φερτά υλικά

Χλωρ ιόν τα

mg /l meq /l

CI-

meq / l

1,3

5,\

meq 1\

2,2

2,6

meq /l

0,0

Σύν . ανιον.& κατιόν .

meq /l

7,1

23,3

Ν άτριο Να +

meq / l

3,5

14,9

Μαγνήσιο

Mg ++

meq l Ι

0,6

4,2

Ca ++

meq / l

3,0

4 ,2

meq /l

0,0

2,6

7,3

C2 S,

C..S,

49,3

63,9

mgll

180

42 0

mgll

110

130

mgll

290

Θειικ ά

504 - ~

Ο ξ. ανθρ/κά

HCO,-

Ο υδ . ανθρ/κα

Ασβ έστι ο

CO, - -

Υπ ο λοι πόμ . Νάτριο

S.A .R . Κατηγορ ία νερού Β αθ μ. αλκαλίωση ς Να

...

""a.

Ολική

CaCO,

Π αροδι κή

ι-

~ v.l

Μ όνιμη

Ασβεστίου

mgll

150

210

Μαγνη σίου

mgll

210

16,0

11,0

14,0

17,0

14,0

15,0

14,0

9,0

10,0

12,0

13,1

mgl1

10,2

12,0

10,8

11,2

11,4

11,2

10,8

11,8

10,0

11,5

\2 ,3

11,2

103,0 108,1 103,8 115,5 109,6 109,8 103,8 100,7

88 ,5

106,5 113,9

Θερμοκρασία

Δι αλ Oξuyόνo

Π ο σ/τ ο . κορεσμού

Νιτρ ικά ΝΟ , -

mg /l

8,9 5

Νιτ ρώδη ΝΟ, -

mg/l

0,004

Αμμων ιακά ΝΗ 4 +

mgl1

0,092

Ολ. φωσφόρος Ρ

mg/l

0,023

Κ όδμιο

ppb

Υδρά ργυρο ;

Όλ. ο ργαν . άνθ ρα κα;

Πnm:

38 8

ppb mg /l

[121

ΕΚΘΕ - Ι ν στιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

105,7

PESCA -

Λ ίμνη Βο υλκαριά

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ: ΜΕΣ Ο ΛΙΜΝΗΣ ΕΤΟΣ :

Ημ ε ρ ο μτ νία ενέργ εια, δειγ ματυληι ίας

1995

Παρά μετρ ο ι

Μ ονάδ ες

9/1

22/2

29/3

12/4

215

19/6

5/7

Μετρηθ είσα στάθμη

1,92

Θερμοκρασία ν ερ ού

26 ,0

25,0

Θερμο κρασία αέρα

'c 'c

17,0 23,0

24,0

26,0

Η λ/κή αγωγιμότητα

μmhο s!cm

ρΗ

Φερτά υ λικά

Θειικά

1375

1490

1213,1

7,90

7,68

7,80

7,8 1

7,96

8,18

8,30

8, 15

8,0

7,2

6,7

6,6

7,1

8,6

10,5

7, 1

0, 8

2,1

1,6

2,4

m eq 1 I

2,4

2,9

3,2

3,4

0,0

meq /l

6,8

12,2

11,5

12,4

m eq /l

3,4

6,6

6, 1

5,9

6,6

Mg ++

meq / l

0,6

2,3

1,2

2,0

Ca ++

meq / 1

2,8

3,3

4,2

4,4

3,8

meq / l

0,0

2,6

4,0

3,7

3, 5

3,9

C2S I

C3S j

C)Sl

C)S.

50,0

54 ,1

53,0

51, 3

53,2

m gll

170

28 0

270

280

290

mg/l

120

145

160

170

mg/l

135

110

120

210

220

190

Ασβ έστιο

HCO, CO, - -

Υπολοιπόμ . Νάτριο

meq l

S.A . R . Κατηγορία ν ερού

Β αθ μ . αλκαλίωσης Ν α

Ολική

Ρ a.

1305

meq Ι Ι

Σύν . ανιον .& κατ ιόν.

Ι-'

1215

mgll

Ο υδ . ανθρ/κα

1190

504 - -

Μαγνήσιο

CaCO,

Π αρο δ ική

Μόνιμη

Ασβεστίου 11

mg/l

140

165

Μαγνη σί ου

m g/l

115

690

100

18,0

7,0

11,5

Δ ιαλ. Οξυγόνο Ο ,

m g/l

10,3

12,5

11,4

11,2

Π ο σn ο . κο ρεσμ ο ύ

Θερμ οκρασία

Ν ιτρ ικά Ν Ο} -

m g/l

Ν ιτρώδη Ν Ο, -

m g/l

Α μ μωνι α κά Ν Η 4 +

mg/l

Ολ. φωσφόρ ος Ρ

mg/l

Κάδμιο

ppb

Υδρά ργυρο;

1,60

1190

3,6

Νάτριο Να

τιμή

1225

meq l Ι

Οξ. ανθ ρ/κά

16/8

7 15

Cl-

Χλωρι όντα

Μ έση

Ολ οργαν. άνθρα κας

108,4 102,5 104,1 102,3 116,0

114,0

ppb m g/l

Πn!Ji: [12]

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερ ικών Υδάτων

389

PESCA - Λ ίμνη Β ουλκαριά

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨIΑΣ: ΜΕΣ Ο ΛΙΜΝΗΣ ΕΤΟΣ:

Ημερο μτ νία ενέργειασ δειγματοληι ίας

1996

Παράμετρο ι

Μονάδ ες

27/2

21/3 29/4

26/7

Μ έση

14/8

16/9 23/ 10 3112

τιμή

17,6

Μετρηθείσα στάθμη

θ ερμοκρασία νερο ύ

9,0

13,0

17,0

26,0

27,0

21,0

15,5

12,0

Θ ερμοκρασία α έρα

'c 'c

10,0

15,0

18,0

30,0

29,0

21,0

18,0

14,0

ΗΜκή αγωγιμότητα

μmhοs/cm

685

1170

1140

1375

1445

1730

1255

1110

1238,8

7,90

7,74

7,90

7,58

7,57

7,70

7,45

7,30

7,6

7,8

ρΗ

Φερτά υλικά Χλωριόντα

1,37

1,4

m gll

CI·

meq /l

3,6

8,1

8,0

10,1

10,6

9,8

8,3

4,2

50 4- -

meq / l

0,4

0,6

0,2

0,7

3,3

2,0

5,0

1,6

meq 11

3,2

3,0

2,7

2,8

3,2

2,2

2,8

meq / l

0,0

Σύν . αν ιον. & κατ ιόν .

meq /l

7,2

11,7

11,2

13,0

14,1

16,3

12,5

11,4

12,2

Νάτριο Να

meq /l

3,0

6,5

6,0

7,6

8,5

9,5

7,3

6,6

6,9

Mg ++

meq /l

0,8

2,4

1,6

2,2

2,4

3,0

2,2

2,1

Ca ++

m eq /l

3,4

2,8

3,6

3,2

3,8

3,0

2,6

3,2

meq /l

0,0

0 ,0

0,0

2,1

4,0

3,7

4,6

5,1

5,2

4,5

4,3

4,2

Θει ικά

Ο ξ . ανθρ/κά

HCO, -

Όυδ. ανθρ/κα

Μαγνήσιο Α σβ έστιο

CO, - -

Υπολο ιπό μ . Νάτριο

S.A . R . Κ ατ ηγο ρία νερού

Βαθ μ . αλκαλί ωσης Ν α

'..."

Ολική

CaCO,

C2S 1 C3S 1 C3S1

C3S1 C3S2 C3S2 C3S 1 C3S 1

4 1,7

55,6

53,6

58,5

60,3

58,3

58,4

57,9

55,S

m gl1

2 10

260

270

280

340

260

240

265,0

Π αρο δ ική /Ι

m gl1

160

150

135

140

160

110

139,4

'ο

Μόνιμη /Ι

m gl1

110

135

140

180

150

130

125,6

Ασβεστίου /Ι

m gl1

170

140

180

160

190

150

130

160,0

mgl1

120

110

120

150

110

105,0

99,0

89,0

95,0

97,0

83,0

85,0

79,0

90,5

~ ο,

Μαγνησίου /Ι

Θ ερμοκρασία Δια)" Οξυγόνο Ο ,

Ποσ/το . κορεσμού

m gl1 02

Νιτρικά ΝΟ , -

m gl l

Νιτρώδη ΝΟ , -

m gl l

Αμμωνιακά Ν Η 4 +

m gl1

Ολ φωσφόρος Ρ

nl gn

Κ άδ μ lO

ppb

Υ δράργυ ρο ς

Ολ ο ργαν. άν θρακ ας

39 0

ppb nlg11

Ε ΚΘΕ

- Ινστιτο ύτο Εσωτερ ικών Υ δάτ ων

P ESCA - Λ ίμν η Βουλκαρ ιά

ΘΕΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ: ΜΕΣΟ ΛΙΜΝΗΣ

Ηιιειιοιιτ νία ενέονεια« δειγ ματολη ι ία,

ΕΤΟΣ : 19 9 7 Μονάδες

Παρά μετροι

8/1

27/1 27/2

Μ έση

27/3 30/4 27/5 24/6

418

3/9 20110 1/1 2 18/1 2

τ ιμή

Μετρηθ είσα στάθμη

Θερμοκρασία νερο ύ

12,0

8,0

15,0

14,5

15,0

24,0

27,0

24,0

26,0

16,0

Θερμοκ ρασία αέρ α

'c 'c

10,0

12,0

17,0

19,0

14,0

26,0

32,0

27,0

21,0

Ηλ/κή αγωγιμ ότητα

μmhοs/cm

1060

990

1050

1100

1060

1080

1110

1340

1390

1640

1440

1100

1196,7

7,6 1

7,32

7,80

7,48

7,37

7,47

7,50

7,88

7,24

7,56

7,80

7,33

7,5

9,0

9,4

10,4

9,7

6,8

7,4

97,0

34 ,0

77,0

72,0

32,0

71,9

ρΗ Φερτά υλικά

Θειικά

mgll

CI-

m eq /I

6,2

4,7

7,0

6,9

4,8

6,9

6,8

so.l--

m eq /l

1,4

0,2

0,5

1,1

2,2

0,3

0,9

m eq 1I

3, 1

4,2

2,8

3,2

3,4

2,4

meq l Ι

0,0

10,7

9,1

10,3

11,2

10,2

10,6

10,1

Χλωριόντα

ος. αν θ ρ/κά

HCO,-

Ο υδ . ανθρ/κα

CO, - -

Σύν. αν ιον . & κατιόν .

meq l

Νάτρ ιο Να +

m eq / l

5,3

3,6

5,5

5,6

5,4

5,6

6,0

Mg ++

m eq /l

2,0

1,6

2,0

1,8

0,5

2,3

Ca ++

meq /I

3,4

3,9

2,8

3,8

3,0

4,5

1,8

meq / Ι

0,0

3,2

2,2

3,5

3,4

3,5

4,2

C}SI

C}S,

C)S,

C,S,

C3S ,

C}S.

49,5

39,6

53,4

50,0

52,9

52,8

59,4

m gll

270

275

240

280

240

250

205

Παροδ ική ιι

m gll

155

210

140

160

170

120

Μ όνιμη ιι

Μ αγνή σιο Ασβέστ ιο

Υ πολο ιπ όμ . Νάτρ ιο

S. Α . R. Κ ατηγο ρία νερού Βαθμ . αλκαλίωσης Να σ

ίΟ a.

-ο

~ Η

Ο λική

CaCO,

mgll

115

100

120

Ασβεστίου 1/

m gn

170

195

140

150

225

Μαγν ησίου

mg/l

100

190

115

86,0

13,0

95,0

83,0

7 1,0

97,0

106,0

Θερμο κ ρασία

Δ ιαλ Οξυγόνο Ο, ΠοσΙτο . κορεσμού

m gll 02

Νιτρικά Ν Ο, -

m gll

Νιτρώδη Ν Ο,-

mgll

Αμμωνιακά Ν Η 4 +

m gll

0 1..

φ ωσφό ρος Ρ

Κάδμιο

mgll

ppb

Υδ ρά ργυ ροι;

]8 ,2

Ολ. ο ργαν . άνθρακας

ppb m gll

ΕΚΘΕ - Ινστιτούτο Εσωτερικών Υδάτων

391