ΑΓΟΡΑΖΕΤΕ ΑΓΑΘΑ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΝΙΑΊΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΉ ΑΓΟΡΆ Η ιδιότητα του πολίτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σας παρέχει δικαιώµατα και ευκαιρίες που ορισµένες φορές σας είναι άγνωστα. Γνωρίζετε, για παράδειγµα, ότι όποια και αν είναι η χώρα (1) της Ένωσης στην οποία προµηθεύεστε αγαθά ή υπηρεσίες, έχετε δικαιώµατα που σας προστατεύουν από τις καταχρηστικές ρήτρες που ενδέχεται να περιλαµβάνονται στις συµβάσεις που υπογράφετε ως καταναλωτής; Η ύπαρξη της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς σας παρέχει τη δυνατότητα να επωφελείστε, ως καταναλωτής, από µια µεγαλύτερη ποικιλία προϊόντων και υπηρεσιών σε ανταγωνιστικές τιµές. ∆ική σας είναι, εποµένως, η επιλογή µεταξύ των αγαθών και των υπηρεσιών που σας προσφέρονται. Ωστόσο, προκειµένου να είστε σε θέση να αγοράζετε ασφαλή προϊόντα και να χρησιµοποιείτε υπηρεσίες υπό σαφείς και χωρίς εκπλήξεις όρους, τόσο στη χώρα διαµονής σας όσο και σε οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ένωσης, το κοινοτικό δίκαιο επιβάλλει στους οικονοµικούς φορείς υποχρεώσεις και παρέχει σε εσάς δικαιώµατα τα οποία είναι χρήσιµο να γνωρίζετε. (1) Στον παρόντα οδηγό, οι όροι «χώρα», «κράτος» ή «κράτος µέλος» χρησιµοποιούνται αδιακρίτως για να υποδείξουν τα κράτη µέλη της Ένωσης που είναι: η Αυστρία, το Βέλγιο, η Κύπρος, η Τσεχική ∆ηµοκρατία, η ∆ανία, η Εσθονία, η Φινλανδία, η Γαλλία, η Γερµανία, η Ελλάδα, η Ουγγαρία, η Ιρλανδία, η Ιταλία, η Λεττονία, η Λιθουανία, το Λουξεµβούργο, η Μάλτα, οι Κάτω Χώρες, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Σλοβακία, η Σλοβενία, η Ισπανία, η Σουηδία και το Ηνωµένο Βασίλειο. Οι άλλες χώρες ή κράτη αποκαλούνται εδώ «τρίτες χώρες». Ωστόσο, πρέπει να γνωρίζετε ότι, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Οικονοµικού Χώρου, µπορείτε, στην Ισλανδία, στο Λιχτενστάιν και στη Νορβηγία, να επικαλείσθε το σύνολο σχεδόν των δικαιωµάτων που αναφέρονται στον παρόντα οδηγό, τα οποία ισχύουν επίσης για τους υπηκόους των τρίτων αυτών χωρών όταν αγοράζουν αγαθά ή υπηρεσίες εντός της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς.
I. ΕΠΙΘΥΜΕΙΤΕ ΝΑ ΑΓΟΡΑΖΕΤΕ ΑΣΦΑΛΗ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΥΠΟ ΣΑΦΕΙΣ ΟΡΟΥΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΛΗΞΕΙΣ ΑΣΦΑΛΗ ΠΡΟΪΟΝΤΑ EΝΑΣ ΓΕΝΙΚOΣ ΚΑΝOΝΑΣ ΑΣΦΑΛΕIΑΣ Για την προστασία της υγείας και της ασφάλειάς σας, η κοινοτική νοµοθεσία προβλέπει ότι οι παραγωγοί και οι εισαγωγείς είναι υποχρεωµένοι να διαθέτουν στην αγορά µόνον ασφαλή προϊόντα. Με άλλα λόγια, κάθε προϊόν που προσφέρεται στους καταναλωτές δεν πρέπει να παρουσιάζει κανέναν απολύτως κίνδυνο ή, εν πάση περιπτώσει, κανέναν κίνδυνο πέραν εκείνου που συνδέεται µε τη χρήση του προϊόντος υπό συνήθεις ή προβλέψιµες συνθήκες. Τέτοιος είναι, για παράδειγµα, ο κίνδυνος πτώσης που συνδέεται µε τη συνήθη χρήση ενός ποδηλάτου, του οποίου είναι αδιαµφισβήτητη η σταθερότητα και η αξιοπιστία του εξοπλισµού ασφαλείας (π.χ. φρένα κλπ.).
Πρέπει να γνωρίζετε ότι, για να πληρούν τα προϊόντα αυτές τις υψηλές προδιαγραφές προστασίας της υγείας και της ασφάλειάς σας, οι παραγωγοί οφείλουν να λαµβάνουν ιδιαιτέρως υπόψη: •
τα χαρακτηριστικά του προϊόντος, όπως η σύνθεση, η συσκευασία του και οι απαιτήσεις για τη συντήρησή του·
•
τις επιδράσεις αυτού του ασφαλούς προϊόντος σε άλλα προϊόντα, σε περίπτωση που µπορεί ευλόγως να προβλεφθεί η από κοινού χρήση τους·
•
την παρουσίαση του προϊόντος, την επισήµανσή του, τις ενδεχόµενες οδηγίες χρήσης και διάθεσής του·
•
τις κατηγορίες καταναλωτών για τους οποίους η χρήση του προϊόντος ενέχει σοβαρούς κινδύνους και ιδίως τα παιδιά και τους ηλικιωµένους.
Εκτός αυτού, οι διανοµείς υποχρεούνται να ενεργούν επιµελώς όσον αφορά την ασφάλεια των προϊόντων, ιδίως µε το να µην προµηθεύουν προϊόντα για τα οποία γνωρίζουν ή θα έπρεπε να γνωρίζουν, βάσει των πληροφοριών που έχουν στην κατοχή τους, ότι δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της νοµοθεσίας. (Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε το ενηµερωτικό δελτίο «Ασφάλεια των προϊόντων»). ΕΙ∆ΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ Εκτός από αυτούς τους γενικούς κανόνες, έχουν θεσπιστεί και τοµεακές διατάξεις ώστε να ληφθεί υπόψη ο πιο ευαίσθητος χαρακτήρας ορισµένων προϊόντων. Στα προϊόντα αυτά συγκαταλέγονται τα τρόφιµα, στον τοµέα των οποίων έχουν θεσπιστεί ειδικοί κανόνες για την εναρµόνιση των θεµελιωδών απαιτήσεων που αφορούν κυρίως την επισήµανση, τα χηµικά πρόσθετα, την επιθεώρηση και τον έλεγχο της υγιεινής ή τα προϊόντα που προορίζονται για ειδική διατροφή. Έτσι, µπορείτε να ενηµερώνεστε για τον κατάλογο των συστατικών, τον τρόπο χρήσης και την ηµεροµηνία λήξης των προσυσκευασµένων τροφίµων. Τα φαρµακευτικά προϊόντα υπόκεινται σε µια ιδιαίτερα αυστηρή διαδικασία έγκρισης πριν διατεθούν στην αγορά. Επιπλέον, κάθε φάρµακο που τίθεται σε κυκλοφορία συνοδεύεται από ένα φύλλο οδηγιών χρήσης. Οι οδηγίες αυτές πρέπει κυρίως να σας ενηµερώνουν όχι µόνο για τους όρους χρήσης του προϊόντος, αλλά και τις τυχόν αντενδείξεις ή παρενέργειες κάθε προϊόντος. Τα καλλυντικά προϊόντα υπόκεινται επίσης σε µια ιδιαίτερα αυστηρή κοινοτική νοµοθεσία, ιδίως όσον αφορά τις ουσίες που χρησιµοποιούνται στη σύνθεσή τους, όπως οι χρωστικές, τα συντηρητικά ή τα φίλτρα υπεριώδους ακτινοβολίας (UV). Υπάρχει ένας κατάλογος µε 400 περίπου ουσίες που απαγορεύονται στη σύνθεση των καλλυντικών, ο οποίος ενηµερώνεται σε τακτική βάση. Η υποχρεωτική και αναλυτική επισήµανση σας επιτρέπουν να έχετε επαρκή ενηµέρωση. Τα παιχνίδια για παιδιά κάτω των 14 ετών αποτελούν επίσης αντικείµενο ιδιαίτερης προσοχής. Για παράδειγµα, η κοινοτική νοµοθεσία προβλέπει ότι τα παιχνίδια που προορίζονται για παιδιά κάτω των 36 µηνών, όπως επίσης και τα εξαρτήµατα και µέρη αυτών που ενδέχεται να αποσπασθούν, πρέπει να έχουν τέτοιες διαστάσεις ώστε να είναι αδύνατη η κατάποση ή η εισπνοή τους. Επίσης, οι ετικέτες που βρίσκονται επάνω στα παιχνίδια ή στη συσκευασία τους, καθώς και οι οδηγίες χρήσης που τα συνοδεύουν, πρέπει να εφιστούν την
προσοχή των χρηστών ή των προσώπων που τους επιβλέπουν, µε τρόπο αποτελεσµατικό και ολοκληρωτικό, στους κινδύνους που συνδέονται µε τη χρήση των παιχνιδιών και στους τρόπους αποφυγής των κινδύνων αυτών. Ως καταναλωτής θα πρέπει να γνωρίζετε ότι το σήµα CE που θα πρέπει να υπάρχει, ανάλογα µε την περίπτωση, επάνω στο παιχνίδι ή στη συσκευασία του, δηλώνει ότι το παιχνίδι έχει κατασκευαστεί σύµφωνα µε αυτούς τους κοινοτικούς κανόνες. Το ίδιο σήµα CE πρέπει να φέρουν και οι ηλεκτρικές οικιακές συσκευές. Οι συσκευές αυτές υπόκεινται επίσης σε πολύ αυστηρές κανονιστικές απαιτήσεις για θέµατα ασφαλείας, ιδίως όσον αφορά τις φυσικές, µηχανικές ή ηλεκτρικές τους ιδιότητες. ΠΡΟΛΗΨΗ, ΚΥΡΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΥΘΥΝΗ ΛΟΓΩ ΕΛΑΤΤΩΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Σε ό,τι αφορά την ασφάλεια, πέρα των ελέγχων που πραγµατοποιούν οι δηµόσιες αρχές κάθε κράτους µέλους της Ένωσης, η δική σας επαγρύπνηση ως καταναλωτή (που µπορεί απλά να συνίσταται στην επαλήθευση της ηµεροµηνίας λήξης των τροφίµων που καταναλώνετε ή της ηλικίας που συνιστά ο κατασκευαστής του παιχνιδιού που θέλετε να αγοράσετε για το παιδί σας) αποτελεί το καλύτερο µέσο καθηµερινής πρόληψης των κινδύνων. Σε κάθε περίπτωση, όταν ένα καταναλωτικό προϊόν συγκεκριµένου µοντέλου ή τύπου θεωρηθεί επικίνδυνο, οι αρχές επιτήρησης της αγοράς έχουν το δικαίωµα να λάβουν κάθε µέτρο που υπαγορεύεται από το επείγον και τη σοβαρότητα της κατάστασης, όπως την αναστολή των πωλήσεων ή την απόσυρση του εν λόγω προϊόντος από την αγορά. Η κοινοτική νοµοθεσία επιβάλλει επίσης στις παραπάνω αρχές την εφαρµογή συστηµάτων ταχείας ανταλλαγής πληροφοριών µεταξύ εκείνων και της CommiEUROPA. Με τον τρόπο αυτό, είναι δυνατή η λήψη µέτρων στο κατάλληλο επίπεδο. Επιπλέον, κάθε κατάχρηση ή απουσία του σήµατος CE στα παιχνίδια ―ή στη συσκευασία τους― ή στις ηλεκτρικές οικιακές συσκευές συνιστά παράβαση των κοινοτικών κανόνων, που τιµωρείται µε την επιβολή αποτρεπτικών κυρώσεων, σύµφωνα µε τις διαδικασίες που προβλέπονται από τη νοµοθεσία των κρατών της Ένωσης. Οι κοινοτικοί κανόνες προβλέπουν, εξάλλου, την ευθύνη λόγω ελαττωµατικών προϊόντων. Με άλλα λόγια, εάν πέσετε θύµα ελαττωµατικού προϊόντος, ο κατασκευαστής, ο εισαγωγέας και, υπό ορισµένες προϋποθέσεις, ο προµηθευτής είναι υπεύθυνοι για τη ζηµία που προκλήθηκε εξαιτίας ενός προϊόντος που δεν παρέχει την ασφάλεια που δικαιούται κανείς να αναµένει. Για να εκτιµηθεί η ελαττωµατικότητα του προϊόντος, θα ληφθούν ιδίως υπόψη η παρουσίαση του προϊόντος και η ευλόγως αναµενόµενη χρήση του. Σε περίπτωση που πέσετε θύµα ελαττωµατικού προϊόντος, δικαιούστε επανόρθωση των προσωπικών και υλικών ζηµιών που προκλήθηκαν από το ελαττωµατικό προϊόν, ακόµη και εάν δεν υπήρχε σφάλµα από µέρους του κατασκευαστή. Για να λάβετε αποζηµίωση, αρκεί να αποδείξετε τη ζηµία που έχετε υποστεί, το ελάττωµα του προϊόντος και τη σχέση µεταξύ του ελαττώµατος και της ζηµίας. Πρέπει να γνωρίζετε, ωστόσο, ότι υπάρχει ελάχιστο απαλλασσόµενο όριο για τις περισσότερες υλικές ζηµίες. Επιπλέον, αυτή η δυνατότητα προσφυγής στη δικαιοσύνη παύει µετά την πάροδο τριών ετών από την ηµεροµηνία κατά την οποία το θύµα διαπίστωσε ή όφειλε να είχε διαπιστώσει τη ζηµία, το ελάττωµα και την ταυτότητα του κατασκευαστή. Σε κάθε περίπτωση, µετά την πάροδο δέκα ετών από την ηµεροµηνία κυκλοφορίας του προϊόντος, δεν είναι πλέον δυνατή η επίρριψη ευθύνης στον κατασκευαστή.
ΣΑΦΕΙΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΛΗΞΕΙΣ ΓΕΝΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΙ ΠΩΛΗΣΗΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ Εκτός από τους κανόνες επισήµανσης που αφορούν την ασφάλεια των προϊόντων, η κοινοτική νοµοθεσία σε θέµατα επισήµανσης αποσκοπεί στη σωστή ενηµέρωση του καταναλωτή όχι µόνο σχετικά µε την τιµή αλλά και µε άλλες ουσιαστικές ιδιότητες ή χαρακτηριστικά του προϊόντος. Η αναγραφή της τιµής πώλησης είναι υποχρεωτική για κάθε προϊόν τρέχουσας κατανάλωσης. Η αναγραφή της τιµής ανά µονάδα µέτρησης (τιµή ανά κιλό, λίτρο ή µέτρο κλπ.) είναι υποχρεωτική για όλα τα προϊόντα που πωλούνται προσυσκευασµένα σε µεταβλητές ποσότητες (όπως τα µήλα που πωλούνται προσυσκευασµένα σε πολυκαταστήµατα) ή χύµα, µε εξαίρεση ορισµένα προσυσκευασµένα προϊόντα που πωλούνται σε προκαθορισµένες ποσότητες. Η αναγραφή της τιµής δεν σας επιτρέπει µόνο να γνωρίζετε την αξία αγοράς του προϊόντος, αλλά σας βοηθά επίσης να πραγµατοποιείτε συγκρίσεις µεταξύ διαφόρων προϊόντων. Το ίδιο ισχύει για την αναγραφή του βάρους των προσυσκευασµένων προϊόντων. Επίσης, πρέπει να γνωρίζετε ότι, για την αποφυγή κάθε σύγχυσης σχετικά µε ορισµένες ονοµασίες και ενδείξεις, καταρτίζεται σταδιακά ένα µητρώο «προστατευοµένων ονοµασιών προέλευσης» και «προστατευοµένων γεωγραφικών ενδείξεων» οι οποίες αναγράφονται πάνω στα τρόφιµα ή αναφέρονται στη διαφήµισή τους. Για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει ένα ενιαίο σύστηµα επισήµανσης όσον αφορά τη σύνθεσή τους. Κάθε πωλούµενο κλωστοϋφαντουργικό προϊόν (εκτός εάν πρόκειται για υφάσµατα που πωλούνται µε «το µέτρο», για τα οποία ισχύουν διαφορετικοί κανόνες) πρέπει να φέρει εµφανή και ευανάγνωστη ετικέτα, στην οποία να αναφέρεται το ποσοστό συµµετοχής κάθε είδους ίνας, εφόσον αυτό είναι µεγαλύτερο του 10 %, στη σύνθεση του τελικού προϊόντος. Εκτός αυτού, επεκτείνεται προοδευτικά η χρήση κοινοτικής επισήµανσης που αναδεικνύει τα οικολογικά ή οικονοµικά χαρακτηριστικά ορισµένων προϊόντων, όπως το κοινοτικό οικολογικό σήµα ή η επισήµανση της κατανάλωσης ενέργειας των οικιακών συσκευών. ∆ΙΑΦΗΜΙΣΗ Προκειµένου να σας προστατεύσει από την παραπλανητική διαφήµιση και τις αθέµιτες συνέπειές της, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ορίσει κοινούς κανόνες που εφαρµόζονται σε ολόκληρη την Ένωση. Με δυο λόγια, παραπλανητική διαφήµιση είναι κάθε διαφήµιση που πραγµατοποιείται από έναν επαγγελµατία και η οποία σας παραπλανά ή ενδέχεται να σας παραπλανήσει, έτσι ώστε να επηρεάσει, για παράδειγµα, την επιλογή σας µεταξύ των προϊόντων (και των υπηρεσιών) που επιθυµείτε να αγοράσετε. Για να εκτιµηθεί εάν µια διαφήµιση είναι παραπλανητική, πρέπει να ληφθούν υπόψη όλα τα στοιχεία της. Λαµβάνονται κυρίως υπόψη τα δεδοµένα που αφορούν, για παράδειγµα, τη φύση, τη διαθεσιµότητα, τη σύνθεση, την τιµή ή την ποσότητα του προϊόντος, τα αναµενόµενα από τη χρήση του αποτελέσµατα, τα αποτελέσµατα των δοκιµών που έχουν πραγµατοποιηθεί, ή ακόµη, την ταυτότητα ή τις ιδιότητες του διαφηµιζόµενου κλπ.
Πρέπει να σηµειωθεί ότι µια διαφήµιση µπορεί να θεωρηθεί παραπλανητική τόσο από πλευράς περιεχοµένου όσο και από πλευράς παρουσίασης του µηνύµατός της. Μια τέτοια περίπτωση είναι, για παράδειγµα, εάν λάβετε ένα διαφηµιστικό έντυπο του οποίου η γενική παρουσίαση σας αφήνει να πιστεύετε ότι κερδίσατε ένα χρηµατικό ποσό ή ένα δώρο, ενώ στην πραγµατικότητα αυτό δεν συµβαίνει. Εάν πέσατε θύµα παραπλανητικής διαφήµισης, πρέπει να γνωρίζετε ότι, εκτός από τις δυνατότητες αποζηµίωσης που σας παρέχονται σύµφωνα µε τις εθνικές διατάξεις που ισχύουν σε κάθε κράτος µέλος, η κοινοτική νοµοθεσία υποχρεώνει επίσης τα κράτη µέλη να θεσπίσουν κατάλληλα και αποτελεσµατικά µέσα για τον έλεγχο της παραπλανητικής διαφήµισης προς το συµφέρον τόσο των καταναλωτών όσο και των ανταγωνιστών του εν λόγω επαγγελµατία και του κοινού γενικότερα. Τα µέσα αυτά πρέπει να δίνουν το δικαίωµα προσφυγής, ανάλογα µε το κράτος µέλος, σε πρόσωπα ή οργανώσεις που έχουν έννοµο συµφέρον στην απαγόρευση της εν λόγω παραπλανητικής διαφήµισης. Οι προσφυγές αυτές, οι οποίες υποβάλλονται σε διοικητικές ή δικαστικές αρχές, µπορούν να καταλήξουν, ανάλογα µε την περίπτωση, σε µέτρα που απαγορεύουν ή διατάσσουν την παύση της εν λόγω διαφήµισης. Πέραν τούτου, πρέπει να γνωρίζετε ότι υφίστανται επίσης κοινοτικοί κανόνες που αφορούν συγκεκριµένους τοµείς, όπως τη διαφήµιση σχετικά µε τα φάρµακα ή την τηλεοπτική διαφήµιση. Για περισσότερες πληροφορίες, συµβουλευθείτε το ενηµερωτικό δελτίο «Παραπλανητική διαφήµιση». ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΕΚΤΟΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ Μιλάµε για πώληση εκτός εµπορικού καταστήµατος όταν, για παράδειγµα, ένας πωλητής σας επισκέπτεται στο σπίτι σας χωρίς να το έχετε ζητήσει ρητώς. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θέσπισε νοµοθεσία που στοχεύει στην προστασία σας από τους κινδύνους που ενέχει αυτή η εµπορική πρακτική, δεδοµένου ότι ενδέχεται να σας αιφνιδιάσει και ότι, συχνά, υπό αυτές τις συνθήκες, δεν είστε σε θέση να συγκρίνετε την ποιότητα και την τιµή της προσφοράς µε άλλες προσφορές. Η νοµοθεσία αυτή καλύπτει, ουσιαστικά, τις συµβάσεις που συνάπτονται µεταξύ ενός εµπόρου που προµηθεύει αγαθά (ή υπηρεσίες) και ενός καταναλωτή: •
κατά τη διάρκεια εκδροµής που οργανώνεται από τον έµπορο εκτός του εµπορικού του καταστήµατος ή
•
κατά τη διάρκεια επίσκεψης του εµπόρου, που γίνεται µε δική του πρωτοβουλία, στο σπίτι ή στον τόπο εργασίας του καταναλωτή.
Έτσι, ο έµπορος είναι υποχρεωµένος, υπό τέτοιες συνθήκες, να σας ενηµερώσει εγγράφως για το δικαίωµά σας να παραιτηθείτε από τη δέσµευσή σας εντός µιας ορισµένης προθεσµίας. Το χρονολογηµένο αυτό έγγραφο πρέπει επίσης να αναφέρει καθαρά το ονοµατεπώνυµο και τη διεύθυνση του προσώπου έναντι του οποίου µπορείτε να ασκήσετε αυτό το δικαίωµα, καθώς και τα χαρακτηριστικά στοιχεία που επιτρέπουν να αναγνωρίζεται η σύµβασή σας. Για να καταγγείλετε τη σύµβαση, πρέπει να αποστείλετε σχετική ειδοποίηση µέσα σε προθεσµία που, σε κανένα κράτος µέλος της Ένωσης, δεν µπορεί να είναι µικρότερη των
επτά ηµερών από την ηµεροµηνία κατά την οποία λάβατε γνώση εγγράφως του δικαιώµατός σας αυτού. Πρέπει ωστόσο να γνωρίζετε ότι η προστασία αυτή δεν έχει ισχύ στην περίπτωση που αγοράζετε τρόφιµα, ποτά ή άλλα αγαθά που προορίζονται για τρέχουσα οικιακή κατανάλωση, τα οποία προµηθεύεστε από διανοµείς που πραγµατοποιούν συχνές και τακτικές παραδόσεις. ∆εν ισχύει επίσης για τις συµβάσεις που αφορούν την κατασκευή, την ενοικίαση ή την πώληση ακινήτων ή που αφορούν κινητές αξίες. Οι συµβάσεις αυτές υπόκεινται σε άλλους κανόνες, εθνικούς ή κοινοτικούς, ανάλογα µε την περίπτωση (δείτε, επίσης, στο τµήµα που αφορά τις υπηρεσίες, τα σηµεία «Χρήση ακινήτων µε χρονοµεριστική µίσθωση» και «∆ιαφήµιση, πωλήσεις εκτός εµπορικού καταστήµατος, καταχρηστικές ρήτρες, εξ αποστάσεως συµβάσεις»). Πέραν τούτου, ειδικοί κανόνες εφαρµόζονται στις συµβάσεις που συνάπτονται βάσει καταλόγων τους οποίους ο καταναλωτής είχε την ευκαιρία να συµβουλευθεί χωρίς να είναι παρών ο αντιπρόσωπος του εµπόρου. Στόχος των κανόνων αυτών είναι να παρέχουν ανάλογη ή ισοδύναµη, κατά περίπτωση, προστασία µε εκείνη που παρέχεται για τις πωλήσεις εκτός εµπορικού καταστήµατος. Για περισσότερες πληροφορίες, συµβουλευθείτε το ενηµερωτικό δελτίο «Πωλήσεις εκτός εµπορικού καταστήµατος». ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΕΣ ΡΗΤΡΕΣ Ως καταναλωτής προστατεύεστε έναντι των καταχρηστικών ρητρών των συµβάσεων, σε οποιαδήποτε χώρα της Ένωσης και αν συνάψετε σύµβαση µε έναν επαγγελµατία. Η ρήτρα µιας σύµβασης θεωρείται, κατά κανόνα, καταχρηστική όταν δηµιουργεί εις βάρος του καταναλωτή σηµαντική ανισορροπία µεταξύ των δικαιωµάτων και των υποχρεώσεων του καταναλωτή κι εκείνων του επαγγελµατία. Για παράδειγµα, αγοράζετε µια οικιακή ηλεκτρική συσκευή και οι γενικοί όροι πώλησης που εφαρµόζει ο πωλητής αποκλείουν κάθε ευθύνη του σε περίπτωση καθυστερηµένης παράδοσης του προϊόντος ή, ακόµη, διευκρινίζουν ότι η εταιρεία δεν φέρει καµία ευθύνη για ζηµίες που θα µπορούσαν να προκληθούν λόγω ενός ή περισσοτέρων µη εµφανών ελαττωµάτων της συσκευής. Εάν συναντήσετε καταχρηστικές ρήτρες, έχετε δικαίωµα να τις αµφισβητήσετε ή να µην τις τηρήσετε, καθώς οι ρήτρες αυτές δεν σας δεσµεύουν. Οι όροι σύµφωνα µε τους οποίους οι ρήτρες αυτές δεν σας δεσµεύουν διευκρινίζονται από τη νοµοθεσία κάθε κράτους µέλους. Οι όροι αυτοί καθώς και άλλα πρακτικά παραδείγµατα και πληροφορίες αναφέρονται στο ενηµερωτικό δελτίο που υπάρχει για κάθε κράτος µε τίτλο «καταχρηστικές ρήτρες». Πρέπει, ωστόσο, να γνωρίζετε ότι, σε περίπτωση αµφιβολίας ως προς το νόηµα µιας γραπτής ρήτρας της σύµβασης µε έναν επαγγελµατία (συµπεριλαµβανοµένων των γενικών όρων πώλησης), επικρατεί η ευνοϊκότερη για τον καταναλωτή ερµηνεία. Ο κανόνας αυτός απορρέει από τον γενικό κανόνα που ορίζει ότι στις συµβάσεις των οποίων όλες ή µερικές ρήτρες έχουν συνταχθεί γραπτώς, οι ρήτρες αυτές πρέπει να είναι διατυπωµένες µε σαφή και κατανοητό τρόπο. ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ
∆ιαθέτετε επίσης ιδιαίτερη προστασία όταν αγοράζετε αγαθά ή υπηρεσίες στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης χρησιµοποιώντας ένα µέσο επικοινωνίας εξ αποστάσεως. Η προστασία αυτή ισχύει ανεξάρτητα από το χρησιµοποιούµενο µέσο επικοινωνίας εξ αποστάσεως (π.χ. παραγγελία βάσει καταλόγου, ∆ιαδίκτυο ή τηλεαγορά, ή συνδυασµός αυτών) αρκεί ο προµηθευτής να µην έχει έρθει σε επαφή µαζί σας πρόσωπο µε πρόσωπο, συµπεριλαµβανοµένης της στιγµής που συνάπτετε σύµβαση µαζί του. Ο επαγγελµατίας, πριν από τη σύναψη της σύµβασης, είναι υποχρεωµένος να σας παράσχει συγκεκριµένες πληροφορίες (όπως την τιµή και τη διάρκεια της προσφοράς). Ορισµένες από τις πληροφορίες αυτές, καθώς επίσης και πληροφορίες που αφορούν, για παράδειγµα, το δικαίωµα υπαναχώρησης και τις υπηρεσίες και εγγυήσεις µετά την πώληση, πρέπει να σας παρασχεθούν εγγράφως, στο πλαίσιο της σύµβασης, µε εξαίρεση λίγες µόνον περιπτώσεις. Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση, πρέπει να σας παρασχεθεί εγγράφως η γεωγραφική διεύθυνση στην οποία µπορείτε να υποβάλετε καταγγελίες. Η προαναφερθείσα προστασία περιλαµβάνει το δικαίωµα υπαναχώρησης όσον αφορά τα περισσότερα είδη συµβάσεων. Στο πλαίσιο του δικαιώµατος αυτού, διαθέτετε προθεσµία τουλάχιστον επτά εργάσιµων ηµερών από την παραλαβή του αγαθού ή τη σύναψη της σύµβασης για παροχή υπηρεσιών προκειµένου να αλλάξετε γνώµη χωρίς να παραθέσετε τους λόγους ή να έχετε οικονοµική επιβάρυνση πέραν του άµεσου κόστους επιστροφής του αγαθού. Αυτή η προθεσµία για υπαναχώρηση είναι µεγαλύτερη εάν ο επαγγελµατίας δεν σας έχει παράσχει τη γραπτή ενηµέρωση που όφειλε. Ενδεχόµενη απόφασή σας να ασκήσετε αυτό το δικαίωµα εντός της σχετικής προθεσµίας θα έχει ως αποτέλεσµα τη λύση της σύµβασης που συνάψατε εξ αποστάσεως καθώς και κάθε πιστωτικής σύµβασης σχετικής µε τη σύµβαση αυτή. Πρέπει να γνωρίζετε ότι, σε ορισµένες περιπτώσεις, οφείλετε να συµφωνήσετε εκ των προτέρων µε τον προµηθευτή ότι προβλέπεται δικαίωµα υπαναχώρησης στο πλαίσιο της συµφωνίας σας. Αυτό ισχύει, για παράδειγµα, στην περίπτωση αγαθών που κατασκευάζονται επί παραγγελία, αγαθών µε µικρή διάρκεια ζωής, cd και λογισµικό ηλεκτρονικών υπολογιστών που έχετε αποσφραγίσει. Ο επαγγελµατίας οφείλει να εκτελέσει την παραγγελία σας εντός 30 ηµερών από την ηµέρα που τη στέλνετε, εκτός εάν έχετε συµφωνήσει διαφορετικά. Εάν τα αγαθά ή οι υπηρεσίες δεν είναι διαθέσιµα, ο προµηθευτής οφείλει να σας ενηµερώσει σχετικά και να σας επιστρέψει το ποσό που έχετε καταβάλει εντός 30 ηµερών το αργότερο. Εκτός αυτού, πρέπει να γνωρίζετε ότι, σε περίπτωση που ο προµηθευτής σας αποστείλει εν γνώσει του αγαθά ή υπηρεσίες που δεν έχετε προηγουµένως παραγγείλει, δεν είστε υποχρεωµένοι να καταβάλετε οιαδήποτε πληρωµή. Εάν επιθυµείτε να συνάψετε σύµβαση εξ αποστάσεως για χρηµατοοικονοµικές υπηρεσίες, ο προµηθευτής οφείλει επίσης να σας παράσχει συγκεκριµένες πληροφορίες πριν από τη σύναψη της σύµβασης (παραδείγµατος χάριν, πληροφορίες σχετικά µε: την ταυτότητα και τη διεύθυνση του προµηθευτή· τα κύρια χαρακτηριστικά της χρηµατοοικονοµικής υπηρεσίας· την ύπαρξη δικαιώµατος υπαναχώρησης· το δικαίωµα αναίρεσης…). Επιπροσθέτως, ο προµηθευτής οφείλει να σας κοινοποιήσει όλες τις συµβατικές συνθήκες πριν από τη σύναψη της σύµβασης. Όλες αυτές οι πληροφορίες πρέπει να σας παρασχεθούν µε σαφή και κατανοητό τρόπο, εντύπως ή µε άλλο βάσιµο µέσο. Στο πλαίσιο των συµβάσεων αυτών, διαθέτετε δικαίωµα υπαναχώρησης εντός 14 ηµερολογιακών ηµερών από την ηµέρα σύναψης της σύµβασης εξ αποστάσεως ή από την ηµέρα παραλαβής των συµβατικών συνθηκών και των ανωτέρω πληροφοριών.
Τέλος, ο προµηθευτής δεν µπορεί να χρησιµοποιήσει σύστηµα αυτόµατων κλήσεων χωρίς ανθρώπινη παρέµβαση ή φαξ χωρίς να έχει προηγουµένως την έγκρισή σας. ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ Όταν αγοράζετε ένα αγαθό, ο πωλητής οφείλει να σας προµηθεύσει ένα αγαθό σύµφωνο µε τη σύµβαση πώλησης. Σε περίπτωση µη συµφωνίας, έχετε το δικαίωµα να ζητήσετε, σε πρώτη φάση, είτε επιδιόρθωση, είτε αντικατάσταση του αγαθού, χωρίς καµία δική σας επιβάρυνση. Αν η επιδιόρθωση ή η αντικατάσταση είναι αδύνατες ή δυσανάλογες, ή αν ο πωλητής δεν εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του εντός εύλογου χρονικού διαστήµατος και χωρίς σηµαντική ενόχληση, µπορείτε να ζητήσετε είτε µια ικανοποιητική έκπτωση είτε τη λύση της σύµβασης. Ο πωλητής θεωρείται υπεύθυνος για την έλλειψη συµµόρφωσης όταν αυτή καθίσταται εµφανής εντός δύο ετών από την παράδοση των αγαθών. Οι επαγγελµατίες που παρέχουν επιπλέον εγγυήσεις (π.χ. οι κατασκευαστές) οφείλουν να τηρούν τους όρους που προβλέπονται στο πλαίσιο της δήλωσης της εγγύησης και τη σχετική διαφήµιση. Πρέπει να καθιστούν σαφές ότι οι πρόσθετες εγγυήσεις δεν επηρεάζουν λοιπά νόµιµα δικαιώµατα που παρέχονται στους καταναλωτές βάσεις της εθνικής νοµοθεσίας.
II. ΕΠΙΘΥΜΕΙΤΕ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΕΙΤΕ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΠΟ ΣΑΦΕΙΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΛΗΞΕΙΣ ΟΡΟΥΣ ΕΙ∆ΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ Στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης µπορείτε, κατά κανόνα, να διαθέτετε τα χρήµατά σας, να τα τοποθετείτε και να τα επενδύετε όπου επιθυµείτε, καθώς και να δανείζεστε χρήµατα απ’ όπου η προσφορά της αγοράς σας φαίνεται η πιο συµφέρουσα. Σηµειωτέον, όµως, ότι, παρά την κατάργηση των περιορισµών στη µεταφορά χρηµατικών ποσών, τα κράτη µέλη έχουν δικαίωµα να σας ζητήσουν να δηλώσετε αυτές τις µεταφορές για λόγους που έχουν σχέση µε τους φορολογικούς ελέγχους και µε την τήρηση της δηµόσιας τάξης, όπως η καταπολέµηση της νοµιµοποίησης εσόδων από παράνοµες δραστηριότητες. ΑΝΟΙΓΜΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ ΣΕ ΕΝΑ ΑΛΛΟ ΚΡΑΤΟΣ ΜΕΛΟΣ Είστε ελεύθερος να ανοίξετε τραπεζικό λογαριασµό σε οποιοδήποτε κράτος µέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να προβαίνετε σε τραπεζικές µεταφορές προς ή από το λογαριασµό αυτό. Αυτό το γενικό δικαίωµα υπόκειται, ωστόσο, σε διαφορετικούς όρους εφαρµογής σε κάθε κράτος µέλος. Έτσι, για να ανοίξετε ένα λογαριασµό, ορισµένα κράτη µέλη σας επιβάλλουν, εφόσον δεν κατοικείτε εκεί και δεν έχετε φορολογικό µητρώο, να προσκοµίσετε απόδειξη για τη µόνιµη κατοικία σας σε ένα άλλο κράτος µέλος. Επίσης, είναι σηµαντικό να θυµάστε ότι όταν λαµβάνετε εισόδηµα από τόκους από άλλο κράτος µέλος, θα πρέπει κανονικά να δηλώσετε το εισόδηµα αυτό στη φορολογική αρχή του κράτους εγκατάστασης. Ως καταθέτης, εάν οι καταθέσεις σας είναι σε κοινοτικό νόµισµα, διαθέτετε ένα ελάχιστο όριο προστασίας που σας εγγυάται, σε περίπτωση χρεοκοπίας του πιστωτικού ιδρύµατος, την
επιστροφή, ανά καταθέτη και σύµφωνα µε ορισµένες διαδικασίες, ενός ποσού που δεν µπορεί να είναι κατώτερο από 20.000 ευρώ. Εκτός αυτού, πρέπει να γνωρίζετε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θέσπισε κοινοτική νοµοθεσία µε στόχο να σας δώσει τη δυνατότητα να πραγµατοποιείτε διασυνοριακές πληρωµές µε ταχύτητα και αξιοπιστία. Για περισσότερες πληροφορίες, µπορείτε να συµβουλευτείτε το ενηµερωτικό δελτίο «Άνοιγµα τραπεζικού λογαριασµού σε ένα άλλο κράτος µέλος» και το φυλλάδιο «∆ιασυνοριακές µεταφορές πιστώσεων σε ευρώ». ΠΙΣΤΏΣΕΙΣ ΣΕ Ι∆ΙΏΤΕΣ Μπορείτε να αναζητήσετε χρηµατοδοτική πίστωση σε οποιοδήποτε κράτος µέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κάθε διαφήµιση που αφορά καταναλωτική πίστη πρέπει να αναφέρει το συνολικό κόστος της πίστωσης (λαµβάνοντας υπόψη όχι µόνο τους καταβλητέους τόκους αλλά και ορισµένες άλλες επιβαρύνσεις που συνδέονται µε την πίστωση), υπολογισµένο βάσει ενός ενιαίου, σε όλα τα κράτη µέλη, µαθηµατικού τύπου [τύπος που υπολογίζει το «συνολικό ετήσιο πραγµατικό επιτόκιο» (ΣΕΠΕ)]. Είστε, εποµένως, σε θέση να αξιολογείτε τις προσφορές στα διάφορα κράτη µέλη. Εάν το ύψος της καταναλωτικής πίστης σας κυµαίνεται µεταξύ 200 και 20 000 ευρώ, διαθέτετε τα παρακάτω ελάχιστα δικαιώµατα: •
το δικαίωµα να διαθέτετε γραπτή σύµβαση που να αναφέρει το ΣΕΠΕ της σύµβασής σας, το συνολικό εξοφλητέο ποσό, καθώς και τον αριθµό και την περιοδικότητα των δόσεων·
•
το δικαίωµα να ενηµερώνεστε για το πιστωτικό όριο και τους χρεωστικούς τόκους·
•
το δικαίωµα αποπληρωµής της πίστωσης πριν από τη λήξη της·
•
την εγγύηση ορισµένων δικαιωµάτων σε περίπτωση εκχώρησης της πίστωσης·
•
σε περίπτωση σύµβασης σύµφωνα µε τους όρους της οποίας χορηγείται πίστωση αποκλειστικά από έναν πιστωτή στους πελάτες ενός προµηθευτή (πίστωση υπό όρους), έχετε δικαιώµατα έναντι του προµηθευτή των αγαθών και, υπό ορισµένες προϋποθέσεις, έναντι του ιδρύµατος που χορήγησε την πίστωση·
•
εάν η πίστωση χρησιµοποιηθεί για την αγορά αγαθών, υπάρχει προστασία σε περίπτωση ανάκτησης των αγαθών από τον πιστωτή.
Πρέπει, ωστόσο, να σηµειωθεί ότι τα µέτρα αυτά δεν αφορούν τη χορήγηση πιστώσεων σε επιχειρήσεις. Έχετε επίσης το δικαίωµα να συνάπτετε συµβάσεις για τη χορήγηση στεγαστικών πιστώσεων σε άλλα κράτη µέλη εκτός από εκείνο όπου κατοικείτε. Ωστόσο, πρέπει να έχετε υπόψη ότι τόσο οι χρηµατοδοτήσεις όσο και οι γενικοί όροι των συµβάσεων και η εγγραφή υποθηκών και άλλων εγγυήσεων επί ακινήτων, διαφέρουν µεταξύ των κρατών µελών. Οι πιστωτικοί φορείς που εντάσσονται στον εθελοντικό κώδικα συµπεριφοράς (συνιστάται να το εξακριβώνετε ρωτώντας τους) θα σας δώσουν συγκεκριµένες πληροφορίες για τους διάφορους υφιστάµενους τύπους ενυπόθηκων πιστώσεων (σταθερό ή κυµαινόµενο επιτόκιο κλπ.). Όταν θα έχετε επιλέξει τη λύση που σας ταιριάζει, θα σας προµηθεύσουν επίσης µε ένα
«τυποποιηµένο ευρωπαϊκό δελτίο πληροφοριών» το οποίο συγκεντρώνει, µε ενιαίο τρόπο σε όλη την Ευρώπη, τις σηµαντικές πληροφορίες. Αυτό θα σας επιτρέψει να συγκρίνετε εύκολα τις προσφορές των διαφόρων πιστωτικών φορέων, τόσο στο δικό σας κράτος µέλος όσο και έξω απ’ αυτό. Σε κάθε περίπτωση, µπορείτε να επωφεληθείτε κοινωνικών ενισχύσεων που αφορούν τη στέγαση (όπως η επιδότηση επιτοκίου), εφόσον υπάρχουν τέτοιες ενισχύσεις στο κράτος µέλος όπου κατοικείτε, ακόµη και εάν έχετε συνάψει σύµβαση δανείου µε πιστωτικό ίδρυµα που δεν είναι εγκατεστηµένο στην επικράτεια αυτού του κράτους µέλους. ΕΠΕΝ∆ΥΣΕΙΣ ΣΕ ΚΙΝΗΤΕΣ ΑΞΙΕΣ Εντός της ενιαίας αγοράς, είστε ελεύθερος να προβαίνετε σε επενδύσεις, αποκτώντας κινητές αξίες, όπως µετοχές ή οµόλογα, καθώς και πολλά άλλα χρηµατοπιστωτικά προϊόντα. Μπορείτε να το πράξετε είτε µέσω ενός ενδιάµεσου φορέα εγκατεστηµένου στο κράτος µέλος όπου διαµένετε (αυτή εξακολουθεί να είναι η πιο συνήθης πρακτική), είτε µέσω µιας τράπεζας ή µιας επιχείρησης επενδύσεων εγκατεστηµένης σε µια άλλη χώρα της Ένωσης. Πρέπει να ξέρετε ότι, για να µπορούν οι επιχειρήσεις επενδύσεων να παρέχουν απευθείας τις υπηρεσίες τους σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, πρέπει προηγουµένως να τους έχει χορηγηθεί σχετική άδεια από την αρµόδια αρχή της χώρας προέλευσής τους, βάσει κοινοτικών κανόνων. Εκτός αυτού, τα µερίδια ορισµένων οργανισµών συλλογικών επενδύσεων ειδικευµένων στις κινητές αξίες αποτελούν ήδη αντικείµενο ελεύθερης εµπορίας σε όλα τα κράτη µέλη. Οι οργανισµοί αυτοί πρέπει να τηρούν ορισµένους ελάχιστους κανόνες όσον αφορά την επενδυτική πολιτική, καθώς και την προστασία και ενηµέρωση των επενδυτών. Γενικότερα, όσον αφορά την αγορά αξιών και πολλών άλλων χρηµατοπιστωτικών προϊόντων, έχετε δικαίωµα να ενηµερώνεστε σαφώς και αντικειµενικώς για τους προτεινόµενους τίτλους και για τους οργανισµούς που τους εκδίδουν. Στην περίπτωση αξιών, οι πληροφορίες πρέπει να εκδίδονται µε τη µορφή ενηµερωτικού φυλλαδίου το οποίο πρέπει να περιλαµβάνει εκτενείς λεπτοµέρειες, που απαιτούνται βάσει του κοινοτικού δικαίου και έχουν στόχο να εξασφαλίσουν ότι ο επενδυτής διαθέτει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες ώστε να µπορεί να προβεί σε ενηµερωµένη αξιολόγηση των αξιών και της προσφοράς. Μια τέτοια περίπτωση, για παράδειγµα, είναι όταν µια εταιρεία ή ένας άλλος εκδότης πραγµατοποιεί προσφορά µε δηµόσια εγγραφή των µετοχών ή των οµολόγων του, ή όταν ζητά την εισαγωγή τους σε ένα χρηµατιστήριο αξιών. Όπως ισχύει ήδη για τον τραπεζικό τοµέα, έχουν επίσης ληφθεί µέτρα προκειµένου να εξασφαλισθεί ότι οι επιχειρήσεις επενδύσεων πληρούν κάποια ελάχιστα κριτήρια όσον αφορά το κεφάλαιο, την απόκτηση µετοχών και την οργάνωση. Πέραν τούτου, εάν οι συναλλαγές κινητών αξιών που σας αφορούν πραγµατοποιούνται στις οργανωµένες αγορές, επωφελείσθε των κανόνων διαφάνειας που ισχύουν για την τιµή και τον όγκο των συναλλαγών που πραγµατοποιούνται σ’ αυτές. Αυτό σηµαίνει ότι όσοι εκδίδουν διαπραγµατεύσιµους τίτλους απαιτείται να δηµοσιεύουν τακτικά πληροφορίες που δίνουν τη δυνατότητα στους επενδυτές να εκτιµούν την οικονοµική τους κατάσταση και προοπτικές και να καθιστούν γνωστή στο κοινό κάθε πληροφορία που ενδέχεται να επηρεάσει την τιµή των τίτλων.
Τέλος, οι πελάτες των επιχειρήσεων επενδύσεων σε όλα τα κράτη µέλη διαθέτουν επίσης µια εγγύηση που καλύπτει, υπό ορισµένες προϋποθέσεις και εντός συγκεκριµένων ορίων, τον κίνδυνο χρεωκοπίας των επιχειρήσεων αυτών. ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ Aσφάλειες ζωής και γενικές ασφάλειες Για να συνάψετε ένα ασφαλιστήριο, µπορείτε να απευθυνθείτε κατευθείαν στην ασφαλιστική επιχείρηση της επιλογής σας, η οποία πρέπει να είναι δεόντως εξουσιοδοτηµένη για τη σύναψη τέτοιου είδους συµβάσεων σε οποιοδήποτε κράτος µέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μπορείτε επίσης να επιλέξετε τη µεσολάβηση ενός χρηµατοµεσίτη ή ενός ασφαλιστικού πράκτορα. Προτού αναλάβετε οποιαδήποτε δέσµευση, έχετε το δικαίωµα να ζητήσετε τις ακόλουθες πληροφορίες: •
να µάθετε εάν ο ασφαλιστής καλύπτει τον κίνδυνο κατευθείαν από µια επιχείρηση που είναι εγκατεστηµένη στο δικό σας κράτος µέλος ή από κάποιο άλλο κράτος µέλος·
•
να µάθετε ποιο είναι το εφαρµοστέο δίκαιο της σύµβασής σας ή, εάν έχετε τη δυνατότητα, να επιλέξετε εσείς το εφαρµοστέο δίκαιο·
•
να ενηµερωθείτε για τις εφαρµοστέες διατάξεις και για τα αρµόδια δικαστήρια σε περίπτωση διαφορών και µηνύσεων που θα µπορούσατε να υποβάλετε.
Πέραν τούτου, σε θέµατα ασφάλειας ζωής, πρέπει να ζητάτε διευκρινίσεις για την επωνυµία και τη νοµική µορφή της ασφαλιστικής επιχείρησης και να ενηµερώνεστε πριν από τη σύναψη της σύµβασης, εγγράφως και µε τρόπο σαφή, για όλα αυτά τα σηµαντικά θέµατα. Η ασφαλιστική εταιρεία οφείλει να σας παρέχει πληροφορίες για το πεδίο εφαρµογής και τους όρους της ασφάλειας (ορισµός των εγγυήσεων, εξαιρέσεις, διάρκεια της σύµβασης και τρόποι καταγγελίας της, ένδειξη της αξίας εξαγοράς και µειωµένου ασφαλίστρου κλπ.). Πρέπει να γνωρίζετε επίσης ότι, για τις συµβάσεις ασφάλειας ζωής διάρκειας µεγαλύτερης των έξι µηνών, έχετε το δικαίωµα να παραιτηθείτε της σύµβασης εντός µιας προθεσµίας που κυµαίνεται µεταξύ 14 και 30 ηµερών, ανάλογα µε το κράτος µέλος, από τη στιγµή που η ασφαλιστική εταιρεία σας ενηµερώσει για τη σύναψη της σύµβασης. Ασφάλειες αυτοκινήτων Μπορείτε να ασφαλίσετε το αυτοκίνητό σας σε οποιαδήποτε ασφαλιστική επιχείρηση είναι δεόντως εξουσιοδοτηµένη για τη σύναψη τέτοιου είδους συµβάσεων σε οποιοδήποτε κράτος µέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ίδια ελευθερία επιλογής ισχύει τόσο για τις συµβάσεις υποχρεωτικής ασφάλισης της αστικής ευθύνης όσο και για τις συµβάσεις προαιρετικής ασφάλισης που καλύπτουν συµπληρωµατικούς κινδύνους (όπως κλοπή, πυρκαγιά κλπ.). Εάν επιθυµείτε να συνάψετε σύµβαση ασφάλισης της αστικής ευθύνης µε µια ασφαλιστική επιχείρηση εγκατεστηµένη σε ένα άλλο κράτος µέλος της Ένωσης, πρέπει να γνωρίζετε ότι η επιχείρηση αυτή δεν έχει το δικαίωµα να σας πωλήσει τέτοιου είδους ασφάλεια αυτοκινήτου παρά µόνον εφόσον πληροί κυρίως τις ακόλουθες προυποθέσεις: •
πρέπει να είναι µέλος του εθνικού γραφείου ασφάλισης αυτοκινήτων και του ταµείου εγγυήσεων του κράτους µέλους όπου διαµένετε·
•
εάν δεν διαθέτει εγκαταστάσεις στο κράτος µέλος όπου διαµένετε, η επιχείρηση αυτή οφείλει να έχει διορίσει, στο κράτος µέλος όπου διαµένετε, έναν αντιπρόσωπο εξουσιοδοτηµένο για το διακανονισµό των ζηµιών.
Ο νόµος σας υποχρεώνει να ασφαλισθείτε για τις σωµατικές βλάβες και τις υλικές ζηµίες που µπορεί να προκαλέσει το όχηµά σας. Η εγγύηση αυτή καλύπτει όλους τους επιβάτες του οχήµατός σας συµπεριλαµβανοµένων των µελών της οικογένειάς σας. Η πράσινη κάρτα ή το πιστοποιητικό ασφάλισης που σας παραδίδει ο ασφαλιστής κατά τη σύναψη της σύµβασης αποτελεί απόδειξη ότι έχετε εκπληρώσει την υποχρέωση ασφάλισης της αστικής ευθύνης για το αυτοκίνητό σας. Η ασφάλεια αυτή καλύπτει την αστική σας ευθύνη σε όλη την επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ασχέτως αν το ατύχηµα συµβεί στο κράτος µέλος όπου διαµένετε ή σε οποιοδήποτε άλλο κράτος µέλος. Συνεπώς, σε καµία περίπτωση δεν µπορεί να σας ζητηθεί να πληρώσετε συµπληρωµατικό ασφάλιστρο, όσον αφορά αυτή την υποχρεωτική ασφάλιση της αστικής ευθύνης, όταν ταξιδεύετε στην επικράτεια άλλων κρατών µελών. Σε περίπτωση ταξιδιού σε άλλο κράτος µέλος, η επίδειξη της πράσινης κάρτας ή του πιστοποιητικού ασφάλισης δεν είναι κανονικά αναγκαία, διότι οι πινακίδες µε τον αριθµό κυκλοφορίας του αυτοκινήτου σας υποδηλώνουν ότι έχετε προβεί στην υποχρεωτική ασφάλιση της αστικής ευθύνης στο δικό σας κράτος µέλος. Αντιθέτως, εάν επιθυµείτε να ασφαλιστείτε έναντι συµπληρωµατικών κινδύνων, παραδείγµατος χάριν για πυρκαγιά ή κλοπή του οχήµατός σας στο εξωτερικό, η ασφαλιστική επιχείρηση έχει το δικαίωµα να ζητήσει συµπληρωµατικό ασφάλιστρο. Σε περίπτωση αυτοκινητικού ατυχήµατος για το οποίο ευθύνεστε, η πράσινη κάρτα σας ή το πιστοποιητικό ασφάλισής σας αποδεικνύουν ότι διαθέτετε ασφάλιση «αστικής ευθύνης» που επιτρέπει στα θύµατα να λάβουν αποζηµίωση. Εσείς, οφείλετε µόνο να δηλώσετε το ατύχηµα στον ασφαλιστή σας. Το θύµα του ατυχήµατος θα απευθυνθεί στον δικό του ασφαλιστή, ο οποίος µε τη σειρά του θα έλθει σε επαφή µε το εθνικό γραφείο ασφάλισης αυτοκινήτων, το οποίο θα αναλάβει τις διατυπώσεις µεταξύ των δύο ασφαλιστικών εταιρειών, καθώς και µε το θύµα. Το ίδιο σύστηµα ισχύει και σε άλλες χώρες που δεν είναι µέλη του Ευρωπαϊκού Οικονοµικού Χώρου (Ελβετία, κλπ.), οι οποίες έχουν προσχωρήσει στο σύστηµα της πράσινης κάρτας. Σε περίπτωση αυτοκινητικού ατυχήµατος σε άλλο κράτος µέλος, για το οποίο δεν ευθύνεστε, θα αποζηµιωθείτε είτε σύµφωνα µε τους κανόνες που ισχύουν στο συγκεκριµένο κράτος µέλος είτε σύµφωνα µε τους κανόνες που ισχύουν στη χώρα διαµονής σας, όταν το επίπεδο της αποζηµίωσης είναι υψηλότερο στην τελευταία. Οι κανόνες αυτοί εξακολουθούν να διαφέρουν µεταξύ των κρατών µελών, αλλά, σε όποιο κράτος µέλος και αν βρίσκεστε, θα τύχετε µιας ελάχιστης κάλυψης η οποία ανέρχεται σε 350 000 ευρώ για τις σωµατικές βλάβες και σε 100.000 ευρώ για τις υλικές ζηµίες1. Ωστόσο, το συνολικό ποσό των εγγυήσεων ενδέχεται να περιοριστεί σε ορισµένα κράτη µέλη, σε περίπτωση που υπάρξουν περισσότερα θύµατα από το ίδιο ατύχηµα. Τα εν λόγω ελάχιστα ποσά κάλυψης αυξήθηκαν µε την οδηγία 2005/41/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 11ης Μαΐου 2005, σε
1
Τα κράτη µέλη µπορούν να αποφασίσουν να αντικαταστήσουν τα ποσά αυτά, όταν υπάρχουν περισσότερα θύµατα από το ίδιο ατύχηµα, µε ελάχιστη κάλυψη 500.000 ευρώ για το σύνολο των θυµάτων σωµατικών βλαβών ή µε ελάχιστη κάλυψη 600.000 ευρώ για το σύνολο των θυµάτων σωµατικών βλαβών και υλικών ζηµιών.
1.000.000 ευρώ ανά θύµα ή 5.000.000 ανά απαίτηση λόγω σωµατικής βλάβης και 1.000.000 ευρώ για υλικές ζηµίες. Τα κράτη µέλη πρέπει να αυξήσουν την κάλυψη έως το ήµισυ τουλάχιστον των εν λόγω ποσών έως τις 11 Ιανουαρίου 2010 και έως τα πλήρη αυτά ποσά τουλάχιστον έως τις 11 Ιουνίου 2012. Για την περίπτωση που το ατύχηµά σας συµβεί σε κράτος µέλος της ΕΕ εκτός εκείνου όπου διαµένετε (ή σε ένα κράτος µέλος του ευρωπαϊκού οικονοµικού χώρου: Νορβηγία, Ισλανδία ή Λιχτενστάιν), έχει δηµιουργηθεί, από τις κοινοτικές οδηγίες, ένας ειδικός µηχανισµός που θα διευκολύνει το διακανονισµό των ζηµιών, ο οποίος θα τεθεί σε εφαρµογή από τον Ιανουάριο του 2003. Επιστρέφοντας στον τόπο διαµονής σας, έχετε τη δυνατότητα να επικοινωνήσετε, εφόσον είναι απαραίτητο, µε τον οργανισµό πληροφόρησης που έχει δηµιουργηθεί για το σκοπό αυτό στο κράτος όπου διαµένετε, προκειµένου να µάθετε ή να συµπληρώσετε τα στοιχεία του αυτοκινήτου που είναι ταξινοµηµένο στη χώρα όπου συνέβη το ατύχηµα (αριθµός κυκλοφορίας, αριθµός ασφαλιστικού συµβολαίου κλπ.). Όταν συγκεντρώσετε αυτές τις πληροφορίες, µπορείτε να απευθυνθείτε κατευθείαν στον αντιπρόσωπο της ασφαλιστικής εταιρείας στη χώρα διαµονής σας (όλες οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις υποχρεούνται να έχουν αντιπροσώπους για το διακανονισµό των ζηµιών αυτών σε όλα τα άλλα κράτη της Ένωσης). Η ασφαλιστική εταιρεία υποχρεούται να σας υποβάλει αιτιολογηµένη προσφορά για το διακανονισµό του ατυχήµατος εντός προθεσµίας τριών µηνών ή, διαφορετικά, να σας δώσει αιτιολογηµένη απάντηση η οποία να εξηγεί τους λόγους για τους οποίους απορρίπτει την ευθύνη της. Αν η ασφαλιστική εταιρεία δεν υποβάλει αιτιολογηµένη απάντηση εντός της καθορισµένης προθεσµίας των τριών µηνών, µπορείτε να απευθυνθείτε στον οργανισµό αποζηµίωσης που έχει συσταθεί στη χώρα όπου διαµένετε, προκειµένου να επιτύχετε το διακανονισµό της ζηµίας. Αυτός ο µηχανισµός προστασίας των προσώπων που εµπλέκονται σε ατυχήµατα εκτός της χώρας διαµονής τους εφαρµόζεται επίσης όταν το ατύχηµα συµβεί µεταξύ δύο κοινοτικών µερών (ή δύο µερών της ευρωπαϊκής οικονοµικής συµφωνίας) στο έδαφος µιας τρίτης χώρας που συµµετέχει στη συµφωνία της «πράσινης κάρτας». Εάν το ατύχηµα προκληθεί από µη ασφαλισµένο αυτοκίνητο ή από αυτοκίνητο του οποίου η ταυτότητα δεν µπόρεσε να εξακριβωθεί, έχετε το δικαίωµα, βάσει της κοινοτικής νοµοθεσίας, να αποζηµιωθείτε από το ταµείο εγγυήσεων για τα αυτοκίνητα του κράτους µέλους όπου συνέβη το ατύχηµα, σύµφωνα µε τους κανόνες που ισχύουν σ’ αυτό το κράτος µέλος. Για περισσότερες πληροφορίες, συµβουλευθείτε το ενηµερωτικό δελτίο «Ασφάλειες αυτοκινήτων». ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ Υψηλό επίπεδο ασφάλειας σε όλα τα µέσα µεταφορών Κατά την τελευταία δεκαετία, ο αριθµός των ατυχηµάτων µέσων µεταφοράς αυξήθηκε σηµαντικά στους οδικούς άξονες, τον αέρα, τις υδάτινες οδούς και τους σιδηροδρόµους. Έχοντας ως στόχο την καταπολέµηση των καταστροφών αυτών και την εξασφάλιση υψηλότερου επιπέδου ασφάλειας για τους χρήστες υπηρεσιών µεταφοράς, η Ευρωπαϊκή Ένωση ανέλαβε πολλές πρωτοβουλίες τα τελευταία έτη. Όσον αφορά τους οδικούς άξονες, για παράδειγµα, κατέστησαν υποχρεωτικές αυστηρές απαιτήσεις ασφαλείας όσον αφορά την ασφάλεια στις σήραγγες σε όλη την Ευρώπη. Καθιερώθηκαν επίσης τεχνικά πρότυπα επιδόσεων για οχήµατα, τα οποία αποσκοπούν στην εξασφάλιση υψηλότερου επιπέδου ασφαλείας.
Όσον αφορά τις αεροπορικές µεταφορές, κανόνες επιθεώρησης και διαδικασίες εδάφους έχουν εναρµονισθεί σήµερα στο σύνολο της Ευρώπης. Μίσθωση οχηµάτων Εάν αποφασίσετε να µισθώσετε ένα όχηµα κατά τη διάρκεια των διακοπών σας σε ένα άλλο κράτος µέλος, να θυµάστε ότι η σύµβαση µίσθωσης διέπεται εξίσου από τους κοινούς κανόνες για τις καταχρηστικές ρήτρες, των οποίων οι αρχές περιγράφηκαν στο τµήµα Ι του παρόντος οδηγού. Έτσι, για παράδειγµα, µπορεί να θεωρηθεί καταχρηστική ρήτρα µια διάταξη που απαλλάσσει από κάθε ευθύνη σε περίπτωση ατυχήµατος που προκαλείται από εγγενές ελάττωµα του οχήµατος ή που οφείλεται σε κακή τεχνική συντήρηση. Πέραν τούτου, πρέπει να γνωρίζετε ότι το γραφείο ενοικίασης δεν µπορεί να απαιτήσει από εσάς την καταβολή µεγαλύτερης εγγύησης µε την αιτιολογία ότι δεν κατοικείτε στο συγκεκριµένο κράτος µέλος. Αεροπορικές µεταφορές Όταν ζητάτε πληροφορίες για µια πτήση ή κάνετε µια κράτηση µέσω ενός ταξιδιωτικού γραφείου της ΕΕ, το γραφείο αυτό πρέπει να σας παρέχει ακριβείς και αντικειµενικές πληροφορίες για τις διαθέσιµες πτήσεις προς τον επιλεγµένο προορισµό. Το γραφείο οφείλει ιδίως, εάν το ζητήσετε, να σας δώσει τη δυνατότητα να συµβουλευθείτε απευθείας τις πληροφορίες που παρέχονται από το ηλεκτρονικό σύστηµα, επιτρέποντάς σας να τις διαβάσετε στην οθόνη του υπολογιστή ή εκτυπώνοντάς τις σε χαρτί. Εκτός αυτού, οι αεροπορικές µεταφορές αποτελούν το αντικείµενο µιας σύµβασης η οποία παρέχει ορισµένα δικαιώµατα στους επιβάτες. Ζητήστε ένα αντίγραφο της σύµβασης αυτής από την αεροπορική εταιρεία ή από το ταξιδιωτικό σας γραφείο. Βάσει των διεθνών συµφωνιών, οι αεροπορικές εταιρείες ευθύνονται για τις ζηµίες που προκαλούνται από µια καθυστέρηση, εκτός εάν µπορέσουν να αποδείξουν ότι κατέβαλαν κάθε λογικώς δυνατή προσπάθεια για την αποφυγή των ζηµιών αυτών ή εάν τους ήταν αδύνατο να το κάνουν. Ευθύνονται επίσης για την απώλεια ή τις ζηµιές που προκαλούνται στις αποσκευές. Ενηµερωθείτε σχετικά από την αεροπορική εταιρεία ή το ταξιδιωτικό σας γραφείο. Εάν σας αρνηθούν την επιβίβαση, ακυρωθεί η πτήση σας, υποστείτε µεγάλες καθυστερήσεις ή χαθούν οι αποσκευές σας, δικαιούστε ενδεχοµένως αποζηµίωση βάσει της νοµοθεσίας της ΕΕ και µπορείτε να προσφύγετε στον αρµόδιο φορέα επιβολής της νοµοθεσίας. Για περισσότερες πληροφορίες: http://ec.europa.eu/transport/air_portal/passenger_rights/information_en.htm ΠΑΚΕΤΑ ∆ΙΑΚΟΠΩΝ Οργανωµένα ταξίδια, οργανωµένες διακοπές και περιηγήσεις Εάν χρησιµοποιείτε την τουριστική φόρµουλα «οργανωµένα ταξίδια, οργανωµένες διακοπές και περιηγήσεις», η ευρωπαϊκή νοµοθεσία σας παρέχει ορισµένα δικαιώµατα που ισχύουν σε όλες τις χώρες της Ένωσης. Πρέπει να γνωρίζετε ότι πρόκειται για οργανωµένο ταξίδι εφόσον η παροχή υπηρεσιών που σας ενδιαφέρει προσφέρεται σε µια συνολική τιµή, εφόσον η διάρκεια της παροχής αυτής
υπερβαίνει τις 24 ώρες ή περιλαµβάνει διανυκτέρευση και εφόσον συνδυάζει, τουλάχιστον, δύο από τα εξής στοιχεία: •
µεταφορά,
•
διαµονή,
•
άλλες τουριστικές υπηρεσίες µη συµπληρωµατικές της µεταφοράς ή της διαµονής, που αντιπροσωπεύουν σηµαντικό τµήµα της τιµής του οργανωµένου ταξιδιού.
Η κοινοτική νοµοθεσία καθορίζει µάλιστα ορισµένους κανόνες που αφορούν την ενηµέρωση του καταναλωτή, τις ρήτρες που πρέπει οπωσδήποτε να αναγράφονται στη σύµβαση, τους αυστηρούς όρους υπό τους οποίους είναι δυνατή η µεταβολή των τιµών που περιλαµβάνονται στη σύµβαση. Καθορίζει επίσης τους όρους για τη µεταβίβαση του πακέτου από καταναλωτή σε καταναλωτή καθώς και τους όρους για την καταγγελία ή την ακύρωση της σύµβασης. Θίγονται επίσης θέµατα που αφορούν τις συνέπειες της µη εκτέλεσης ή της πληµµελούς εκτέλεσης της σύµβασης, συµπεριλαµβανοµένης της ευθύνης και των εγγυήσεων σε περίπτωση αφερεγγυότητας ή πτώχευσης του φορέα παροχής υπηρεσιών. (Για περισσότερες πληροφορίες, συµβουλευθείτε το ενηµερωτικό δελτίο «Πακέτα διακοπών»). ΠΥΡΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΑ ΞΕΝΟ∆ΟΧΕΙΑ Είναι καλό να γνωρίζετε ότι όταν διαµένετε για διακοπές ή επαγγελµατικούς λόγους σε ξενοδοχείο που βρίσκεται σε µία από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπάρχει ισχυρή παρότρυνση για ελάχιστο επίπεδο ασφαλείας κατά κινδύνων πυρκαγιάς σε όλα τα καταλύµατα που δέχονται περισσότερους από 20 πελάτες. Οι υφιστάµενες τεχνικές κατευθυντήριες γραµµές αφορούν τους ακόλουθους τοµείς: •
Εξόδους κινδύνου
•
Χαρακτηριστικά κατασκευής
•
Επιστρώσεις τοίχων και διακόσµηση
•
Ηλεκτρικό φωτισµό
•
Εγκαταστάσεις θέρµανσης
•
Συστήµατα εξαερισµού
•
Μέσα διάσωσης
•
Συναγερµούς και προειδοποιήσεις
•
Οδηγίες ασφαλείας
Ζητείστε από το ξενοδοχείο σας πιο λεπτοµερείς πληροφορίες σχετικά µε τα µέτρα ασφαλείας. ΧΡΗΣΗ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΜΕ ΧΡΟΝΟΜΕΡΙΣΤΙΚΗ ΜΙΣΘΩΣΗ Με την ανάπτυξη της τουριστικής βιοµηχανίας, έχουν πολλαπλασιαστεί οι προτάσεις για συµβάσεις που αφορούν την απόκτηση δικαιώµατος χρονοµεριστικής µίσθωσης ακινήτων, όπως, για παράδειγµα, το δικαίωµα χρήσης, για µια εβδοµάδα ετησίως, ενός διαµερίσµατος που βρίσκεται σε παραθαλάσσιο ή ορεινό θέρετρο.
Προκειµένου να σας προστατεύσει από τις δυσάρεστες εκπλήξεις που µπορεί να κρύβονται πίσω από συµβάσεις αυτού του τύπου, η κοινοτική νοµοθεσία σας δίνει ορισµένα δικαιώµατα εφόσον πρόκειται για συµβάσεις διάρκειας τουλάχιστον τριών ετών και αφορούν περιόδους τουλάχιστον µιας εβδοµάδας κατ’ έτος. Τα δικαιώµατα αυτά σχετίζονται µε την ενηµέρωση για τα συστατικά στοιχεία της σύµβασης και τους όρους µετάδοσης αυτής της ενηµέρωσης, καθώς και µε τις διαδικασίες και τους όρους καταγγελίας και υπαναχώρησης. Πρέπει να γνωρίζετε, για παράδειγµα, ότι σε όποια χώρα της Ένωσης και αν βρίσκεται το εν λόγω ακίνητο: •
ο πωλητής οφείλει να σας ενηµερώσει λεπτοµερώς, περιγράφοντας, µεταξύ άλλων, το αντικείµενο της πώλησης, την κατάστασή του, τις υπηρεσίες που συνδέονται µε το ακίνητο, την τιµή και τις επιβαρύνσεις, αλλά και τις ιδιαίτερες υποχρεώσεις ή τους όρους που συνδέονται µε την άσκηση του δικαιώµατος χρήσης στο κράτος µέλος όπου βρίσκεται το ακίνητο·
•
η σύµβαση που υπογράφετε πρέπει να έχει συνταχθεί στη γλώσσα σας, ακόµα και αν η νοµοθεσία του κράτους µέλους στο οποίο βρίσκεται το ακίνητο προβλέπει αντίτυπο της σύµβασης στη γλώσσα αυτού του κράτους·
•
πρέπει να διευκρινίζεται εγγράφως η δυνατότητα καταγγελίας της σύµβασης εντός µιας προθεσµίας σκέψης που δεν µπορεί να είναι µικρότερη των δέκα ηµερών από την ηµεροµηνία υπογραφής της σύµβασης·
•
ο πωλητής δεν µπορεί να απαιτήσει προκαταβολή κατά τη διάρκεια αυτής της προθεσµίας σκέψης.
Για περισσότερες πληροφορίες, συµβουλευθείτε το ενηµερωτικό δελτίο «Χρήση ακινήτων µε χρονοµεριστική µίσθωση». ΣΑΦΕΙΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΛΗΞΕΙΣ ΓΕΝΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΙ ΠΩΛΗΣΗΣ ∆ιαφήµιση, πωλήσεις εκτός εµπορικού καταστήµατος, καταχρηστικές ρήτρες, εξ αποστάσεως συµβάσεις Όπως και για την αγορά προϊόντων, επιθυµείτε να απολαµβάνετε υπηρεσιών υπό όρους σαφείς και χωρίς εκπλήξεις. Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι, στην περίπτωση που δεν υπάρχει συγκεκριµένος κανόνας που να αφορά ειδικώς κάποιο είδος υπηρεσίας, οι περισσότεροι από τους κοινοτικούς κανόνες για την παραπλανητική διαφήµιση, τις πωλήσεις εκτός εµπορικού καταστήµατος, τις καταχρηστικές ρήτρες και τις εξ αποστάσεως συµβάσεις, οι οποίοι αναφέρονται στο τµήµα Ι του παρόντος οδηγού µε τον τίτλο «Αγορά αγαθών υπό σαφείς και χωρίς εκπλήξεις όρους», ισχύουν και για τις συµβάσεις που αφορούν την παροχή υπηρεσιών. Πρέπει να γνωρίζετε, ωστόσο, ότι σε θέµατα πώλησης εκτός εµπορικού καταστήµατος, υπάρχουν τρεις κατηγορίες συµβάσεων που διέπονται από τους εθνικούς κανόνες κάθε κράτους µέλους: οι ασφαλιστικές συµβάσεις, οι συµβάσεις που αφορούν κινητές αξίες και εκείνες που έχουν ως αντικείµενο τη µίσθωση ακινήτων. Ορισµένα είδη υπηρεσιών καθώς επίσης και αγαθών εξαιρούνται από το σύνολο ή τµήµα των διατάξεων σχετικά µε τις συµβάσεις εξ αποστάσεως.
III. ΕΠΙΘΥΜΕΙΤΕ ΝΑ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ ΑΓΑΘΑ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΣΕ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΧΩΡΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΟΡΙΣΜΕΝΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ ΦΠΑ ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ ΕΜΜΕΣΟΙ ΦΟΡΟΙ Έχετε το δικαίωµα να αγοράσετε, σε ένα άλλο κράτος µέλος, αγαθά και υπηρεσίες που προορίζονται για προσωπική σας χρήση, υπό τους ίδιους όρους φορολόγησης που ισχύουν για τους υπηκόους της χώρας αυτής. Μπορείτε να εισαγάγετε στη χώρα σας τα προϊόντα που αγοράσατε χωρίς να υποβληθείτε σε καµία άλλη φορολόγηση µε ΦΠΑ ή φόρο κατανάλωσης. Ωστόσο, υπάρχουν ορισµένες εξαιρέσεις στον κανόνα αυτό, οι οποίες αφορούν κυρίως την αγορά καινούριων µεταφορικών µέσων και τις αγορές που γίνονται για εµπορικούς σκοπούς. Όταν επιστρέφετε στη χώρα σας, οι αγορές σας δεν µπορούν πλέον να αποτελέσουν αντικείµενο ελέγχων στα σύνορα, εκτός εάν υπάρχουν λόγοι δηµόσιας τάξης. Ωστόσο, τα κράτη µέλη έχουν το δικαίωµα να επιβάλλουν ειδικούς φόρους κατανάλωσης στα προϊόντα καπνού και στα οινοπνευµατώδη ποτά, εφόσον τα προϊόντα αυτά δεν προορίζονται για προσωπική χρήση. Οι παρακάτω ενδεικτικές ποσότητες θεωρείται γενικώς ότι προορίζονται για προσωπική χρήση: •
800 τσιγάρα,
•
400 πουράκια,
•
200 πούρα,
•
1 κιλό καπνού,
•
10 λίτρα οινοπνευµατωδών ποτών (άνω του 22 % αλκοόλ),
•
20 λίτρα απεριτίφ ή «ενδιάµεσων» προϊόντων (π.χ. Sherry),
•
90 λίτρα οίνου, εκ των οποίων 60 µπορούν να είναι αφρώδης οίνος,
•
110 λίτρα µπίρας.
Αν µεταφέρετε µεγαλύτερες ποσότητες των παραπάνω αγαθών, ενδέχεται να σας ζητηθεί να αποδείξετε ότι προορίζονται για προσωπική χρήση, παραδείγµατος χάριν για ένα γεγονός που δικαιολογεί αγορές σε µεγάλες ποσότητες, όπως ένας γάµος. Οι ανωτέρω κανόνες όσον αφορά τα προϊόντα καπνού ισχύουν ήδη στη Μάλτα και την Κύπρο µετά την προσχώρησή τους στην ΕΕ την 1η Μαΐου 2004. Ωστόσο, τα κράτη µέλη της ΕΕ πριν από τη διεύρυνση (η ΕΕ-15) µπορούν να θέσουν σε εφαρµογή ειδικές µεταβατικές ρυθµίσεις για ταξιδιώτες που επιστρέφουν από τα άλλα νέα κράτη µέλη που προσχώρησαν στην ΕΕ την 1η Μαΐου 2004, για όσο χρονικό διάστηµα τα νέα αυτά κράτη µέλη δεν έχουν φθάσει στο ελάχιστο επίπεδο φορολόγησης όσον αφορά τα τσιγάρα και τα προϊόντα καπνού. Τα ακόλουθα κράτη µέλη εισήγαγαν τους περιορισµούς αυτούς την 1η Μαΐου 2004: η Αυστρία, το Βέλγιο, η Γερµανία, το Ηνωµένο Βασίλειο, η ∆ανία, η Σουηδία, η Φινλανδία, η Ιταλία (µόνο σε σχέση µε τη Σλοβενία), η Γαλλία και η Ιρλανδία. Για περισσότερες
πληροφορίες όσον αφορά τους περιορισµούς εισαγωγής, µπορείτε να συµβουλευθείτε τις ακόλουθες σελίδες της Γενικής ∆ιεύθυνσης Φορολογίας και Τελωνειακής 'Ενωσης: http://ec.europa.eu/taxation_customs/common/travellers/within_eu/index_en.htm Πώληση εξ αποστάσεως Στην περίπτωση της πώλησης εξ αποστάσεως, όταν κάνετε µια παραγγελία σε µια εταιρεία εγκατεστηµένη σε άλλο κράτος µέλος, ο ΦΠΑ περιλαµβάνεται στην τιµή πώλησης και το εµπόρευµα φθάνει κατευθείαν σ’ εσάς. Ωστόσο, όταν ο πωλητής αναλαµβάνει τη µεταφορά, το ποσοστό του ΦΠΑ µε το οποίο θα επιβαρυνθεί η αγορά σας µπορεί να είναι, ανάλογα µε την περίπτωση, είτε το ποσοστό που ισχύει στο κράτος µέλος όπου διαµένετε, είτε εκείνο που ισχύει στο κράτος µέλος όπου είναι εγκατεστηµένος ο πωλητής σας. Πρέπει να γνωρίζετε ότι η διαφορά αυτή ―που είναι συνάρτηση του συνολικού ύψους των πωλήσεων που ο πωλητής πραγµατοποίησε εντός του έτους στο κράτος µέλος προορισµού των αγαθών (ή της επιλογής του πωλητή να υποβάλει τις πωλήσεις σε ΦΠΑ στο κράτος µέλος προορισµού)― δεν µπορεί να επηρεάσει την τιµή που έχετε δεχτεί να πληρώσετε για το εµπόρευµα, δεδοµένου ότι η τιµή αυτή, όπως την έχει προτείνει και αποδεχθεί ο πωλητής, πρέπει να συµπεριλαµβάνει τον ΦΠΑ. Μηχανοκίνητα οχήµατα Οι κανόνες σε θέµατα φορολογίας διαφέρουν ανάλογα µε το αν έχετε επιλέξει ένα όχηµα καινούριο ή µεταχειρισµένο. Τα «καινούρια» οχήµατα (δηλαδή τα οχήµατα που κυκλοφορούν λιγότερο από έξι µήνες ή έχουν διανύσει λιγότερα από 6.000 km) που αγοράζονται σε άλλο κράτος µέλος υπόκεινται στον ΦΠΑ στη χώρα προορισµού, η οποία είναι κατά κανόνα η χώρα διαµονής σας και η χώρα όπου θα ταξινοµηθεί το όχηµα. Ο πωλητής οφείλει να εκδώσει τιµολόγιο χωρίς τους φόρους και εσείς θα πρέπει να καταβάλετε τον ΦΠΑ στη χώρα σας. Αντιθέτως, τα «µεταχειρισµένα» οχήµατα (δηλαδή τα οχήµατα που κυκλοφορούν πάνω από 6 µήνες και έχουν διανύσει πάνω από 6 000 km) φορολογούνται διαφορετικά ανάλογα µε το αν η συναλλαγή πραγµατοποιείται µεταξύ ιδιωτών ή µε τη µεσολάβηση ενός µεταπωλητή. Στην πρώτη περίπτωση, δεν εισπράττεται ΦΠΑ. Στη δεύτερη περίπτωση, ο µεταπωλητής θα σας χρεώσει µε ΦΠΑ. Είτε πρόκειται για καινούριο είτε για µεταχειρισµένο όχηµα, οι υπόλοιποι φόροι, όπως τα τέλη ταξινόµησης ή τα τέλη κυκλοφορίας, καταβάλλονται στη χώρα όπου ταξινοµείται το όχηµα, που είναι κατά κανόνα η χώρα διαµονής σας. Πρέπει να γνωρίζετε ότι το κράτος µέλος στο οποίο ταξινοµείτε το όχηµά σας δεν µπορεί να σας ζητήσει να καταβάλετε άλλους φόρους εκτός από εκείνους που επιβάλλει για την ταξινόµηση των οχηµάτων - καινούριων ή µεταχειρισµένων - που αγοράζονται στο ίδιο κράτος µέλος. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε την παραλαβή, την ταξινόµηση και τη φορολογία των οχηµάτων, συµβουλευθείτε τον οδηγό «Το δικαίωµα διαµονής σε µια άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης» και τα αντίστοιχα ενηµερωτικά δελτία. Φορολόγηση των κεφαλαίων Κατά κανόνα, στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, µπορείτε να διαθέτετε τα χρήµατά σας, να τα τοποθετείτε και να τα επενδύετε όπου επιθυµείτε, καθώς και να δανείζεστε
χρήµατα από όπου σας προσφέρονται οι πιο συµφέροντες όροι. Ωστόσο, αυτό δεν σηµαίνει ότι απαλλάσσεστε από τις φορολογικές σας υποχρεώσεις. Ως εκ τούτου, είναι χρήσιµο να γνωρίζετε τους φορολογικούς όρους που ισχύουν για τις χρηµατοπιστωτικές υπηρεσίες τις οποίες σκοπεύετε να χρησιµοποιήσετε. Ελλείψει κοινοτικής εναρµόνισης σε θέµατα φορολόγησης των τόκων, των µερισµάτων, της υπεραξίας και της περιουσίας, οι διαφορές φορολογίας µεταξύ κρατών µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι µερικές φορές σηµαντικές. Οι περιπτώσεις διπλής φορολογίας ωστόσο είναι αρκετά σπάνιες, λόγω της ύπαρξης, γι’ αυτό το σκοπό, πολυάριθµων διµερών συµβάσεων µεταξύ κρατών µελών. Μέσω των συµβάσεων αυτών, τα κράτη µέλη συµφωνούν το δικαίωµα φορολόγησης να παρέχεται σε µια µόνο χώρα ή, σε περίπτωση επιµερισµού του δικαιώµατος αυτού, ο φόρος που εισπράττεται στην πρώτη χώρα να λαµβάνεται υπόψη στη δεύτερη.
ΟΡΙΣΜΕΝΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΦΑΡΜΟΣΤΕΟ ∆ΙΚΑΙΟ ΣΤΗ ΣΥΜΒΑΣΗ Στο πλαίσιο της ενιαίας αγοράς, είστε ελεύθερος να συνάπτετε συµβάσεις αγοράς αγαθών και υπηρεσιών σε οποιαδήποτε χώρα της Ένωσης. Για τις περισσότερες αγορές της καθηµερινής ζωής, ίσως να φαίνεται άχρηστη η γνώση της νοµοθεσίας που διέπει τις συµβάσεις που συνάπτετε. Σε γενικές γραµµές, τον καταναλωτή απασχολούν περισσότερο η ποιότητα και η τιµή των αγαθών και των υπηρεσιών που αγοράζει. Εξάλλου, οι γενικοί όροι πώλησης, που συχνά διευκρινίζουν το σηµείο αυτό, συντάσσονται από τον επαγγελµατία και σπάνια εξετάζονται από τον καταναλωτή. Ωστόσο, η γνώση του εφαρµοστέου δικαίου στις συµβάσεις που συνάπτετε µε επαγγελµατίες µπορεί να αποδειχθεί ουσιώδους σηµασίας στην περίπτωση διαφοράς σχετικά µε ένα αγαθό ή µια υπηρεσία ορισµένης αξίας, και όταν πρόκειται για τον προσδιορισµό των υποχρεώσεων και των ευθυνών των δύο µερών. Πρέπει να γνωρίζετε ότι, εκτός ιδιαίτερης ρύθµισης, η σύµβασή σας υπόκειται στους κανόνες της χώρας την οποία ο αντισυµβαλλόµενός σας και εσείς επιλέξατε σιωπηρώς ή ρητώς κατά τη σύναψή της (για παράδειγµα, οι κανόνες που ισχύουν στη χώρα στην οποία βρίσκεστε τη στιγµή της πώλησης). Εάν η επιλογή αυτή δεν είναι ρητή, ή εάν δεν συνάγεται µε βεβαιότητα από τις διατάξεις της σύµβασης ή τα δεδοµένα της υπόθεσης, θα πρέπει να αναζητηθεί η χώρα µε την οποία η σύµβαση συνδέεται στενότερα, κάτι που µερικές φορές είναι δύσκολο να διαπιστωθεί. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις, ακόµα και αν στη σύµβαση που συνάψατε µε έναν επαγγελµατία εφαρµόζεται το δίκαιο ενός άλλου κράτους µέλους, αυτό δεν µπορεί να έχει ως αποτέλεσµα να σας στερήσει την προστασία που σας παρέχουν, ως καταναλωτή, ορισµένοι υποχρεωτικοί κανόνες της χώρας όπου διαµένετε συνήθως (για παράδειγµα, οι ελάχιστες εγγυήσεις που ο πωλητής ενός προϊόντος οφείλει να σας παρέχει δυνάµει ενός νόµου). Τέτοιες περιπτώσεις είναι όταν βρεθείτε σε µια από τις ακόλουθες καταστάσεις: •
πριν από τη σύναψη της σύµβασης υπάρχει διαφήµιση ή πρόταση που γίνεται στη χώρα της συνήθους διαµονής σας και σ’ αυτήν τη χώρα προβαίνετε σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για τη σύναψη της σύµβασης·
•
ο αντισυµβαλλόµενός σας ή ο αντιπρόσωπός του λαµβάνει την παραγγελία σας στη χώρα της συνήθους διαµονής σας·
•
µεταβαίνετε σε µια άλλη χώρα της Ένωσης όπου αγοράζετε ένα αγαθό ή µια παροχή υπηρεσίας µε την ευκαιρία µιας εκδροµής που οργανώθηκε από τον πωλητή µε σκοπό να σας παροτρύνει να πραγµατοποιήσετε µια αγορά.
Αυτή η πρόσθετη προστασία δεν ισχύει, όµως, ούτε για τις υπηρεσίες που σας παρέχονται αποκλειστικά σε άλλη χώρα από αυτή της συνήθους διαµονής σας ούτε για τις συµβάσεις µεταφορών. ∆εν ισχύει ούτε για τις συµβάσεις που έχουν ως αντικείµενο ένα εµπράγµατο δικαίωµα επί ακινήτου (όπως η ιδιοκτησία ενός διαµερίσµατος κλπ.) ή ένα δικαίωµα χρήσης ακινήτου (µίσθωση κλπ.). Εξάλλου, οι κοινοτικές διατάξεις που ισχύουν σε θέµατα ασφαλειών ορίζουν ειδικούς κανόνες για τον καθορισµό του δικαίου που διέπει αυτήν την ιδιαίτερη κατηγορία συµβάσεων. Στις περισσότερες περιπτώσεις, πρόκειται για το δίκαιο της χώρας διαµονής του καταναλωτή. Σε κάθε περίπτωση, ο καταναλωτής πρέπει να ενηµερώνεται πριν από τη σύναψη της σύµβασης για το δίκαιο που διέπει την ασφαλιστική σύµβαση. Ο καθορισµός του εφαρµοστέου δικαίου στις συµβάσεις µεταφορών υπόκειται επίσης σε ειδικές διατάξεις που αποκλίνουν από τους ισχύοντες γενικούς κανόνες.
IV. Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ∆Ε∆ΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ Κάποιες φορές, όταν ανοίγετε έναν τραπεζικό λογαριασµό ή όταν συνάπτετε µια σύµβαση ασφάλισης ή κάποιο άλλο είδος σύµβασης, σας ζητούνται προσωπικές πληροφορίες. Στα περισσότερα κράτη µέλη υπάρχουν διατάξεις σχετικά µε την προστασία των προσωπικών δεδοµένων, που έχουν σκοπό να εµποδίσουν τη χρήση των πληροφοριών αυτών κατά τρόπο επιζήµιο για την ιδιωτική σας ζωή, όµως το εύρος και οι όροι της προστασίας αυτής ποικίλουν από το ένα κράτος µέλος στο άλλο. Προκειµένου να εξασφαλίσει την οµαλή λειτουργία της ενιαίας αγοράς, η Ευρωπαϊκή Ένωση εγγυάται την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδοµένων, προστατεύοντας συγχρόνως τους πολίτες από κάθε παραβίαση της ιδιωτικής τους ζωής. Για το λόγο αυτό, θεσπίστηκε µια κοινή νοµοθεσία, η οποία έχει ως στόχο να διασφαλίσει την ύπαρξη ορισµένων δικαιωµάτων στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η νοµοθεσία αυτή ισχύει επίσης αναφορικά µε την επεξεργασία δεδοµένων στον τοµέα ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Πρόκειται, κυρίως, για το δικαίωµα ενός προσώπου να ενηµερώνεται σχετικά µε τη χρήση των δεδοµένων που το αφορούν, το δικαίωµά του για διόρθωση των δεδοµένων και, σε ορισµένες περιπτώσεις, το δικαίωµα να απαιτείται η πρότερη συγκατάθεσή του για τη χρήση αυτών των προσωπικών δεδοµένων. Για να µάθετε περισσότερες λεπτοµέρειες για το περιεχόµενο των διατάξεων αυτών ―κοινοτικών ή εθνικών―, µπορείτε να έλθετε σε επαφή µε τις αρχές που είναι αρµόδιες να µεριµνούν για την προστασία των προσωπικών δεδοµένων στη χώρα σας. Για περισσότερες πληροφορίες για το θέµα αυτό, µπορείτε επίσης να συµβουλευθείτε τον οδηγό «Προστασία δεδοµένων στην Ευρωπαϊκή Ένωση».
V. ΠΩΣ ΝΑ ΕΠΙΤΥΧΕΤΕ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΑΣΠΙΣΗ ΤΩΝ ∆ΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΣΑΣ ΠΑΡΑΒΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ Εάν διαπιστώσετε παράβαση της οικονοµικής νοµοθεσίας (παραπλανητική επισήµανση, απουσία αναγραφής των τιµών, επικινδυνότητα ενός προϊόντος κλπ.), µπορείτε πάντα να προσφύγετε στις εθνικές αρχές που είναι αρµόδιες για την εποπτεία της αγοράς. Οι αρχές αυτές έχουν το δικαίωµα να λαµβάνουν, στο πλαίσιο συγκεκριµένων διαδικασιών, κάθε µέτρο το οποίο υπαγορεύει το επείγον και η σοβαρότητα της κατάστασης. ∆ΙΑΦΟΡΕΣ ΣΥΜΒΑΤΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ Είναι πιθανό να θεωρήσετε ότι, ως καταναλωτής, έχετε υποστεί βλάβη από µια παραπλανητική διαφήµιση ή µια καταχρηστική ρήτρα, ή να εµπλακείτε σε µια διαφορά κατά την αγορά εµπορευµάτων, κατά τη σύναψη χρηµατοπιστωτικού δανείου ή κατά τη σύναψη ενός ασφαλιστηρίου συµβολαίου. Αυτή η ενότητα του παρόντος οδηγού έχει ως θέµα τον τρόπο επίλυσης διαφορών που αφορούν τα δικαιώµατά σας ως καταναλωτές βάσει του κοινοτικού δικαίου. Σε πολλές περιπτώσεις, µια απλή διαµαρτυρία προς τον κατασκευαστή ή το διανοµέα του προϊόντος, ή προς το φορέα παροχής της εν λόγω υπηρεσίας, επιτρέπει τη φιλική και ανέξοδη διευθέτηση των προβληµάτων. Προκειµένου να διευκολύνει την εξωδικαστική διευθέτηση των καταναλωτικών διαφορών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνέταξε ειδικό έντυπο υποβολής καταγγελίας για να βοηθήσει του αγοραστές και τους πωλητές να επιτύχουν φιλική διευθέτηση του προβλήµατος. Το έντυπο αυτό µπορεί να χρησιµοποιηθεί για την επίλυση προβληµάτων µε προµηθευτή που είναι εγκατεστηµένος στη χώρα όπου διαµένετε καθώς και µε προµηθευτή που είναι εγκατεστηµένος σε άλλο κράτος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μπορείτε να βρείτε το έντυπο καταγγελίας στον ιστοχώρο http://ec.europa.eu/consumers/redress/compl/cons_compl/acce_just03_en.htm Επιπροσθέτως, υπάρχουν πολλοί εξωδικαστικοί φορείς για τη διευθέτηση εξωδικαστικών διαφορών σε όλα τα κράτη µέλη. Η πρόσβαση στους φορείς αυτούς είναι γρήγορη, µη δαπανηρή και δεν είναι απαραίτητη η προσφυγή σε δικηγόρο. Οι φορείς αυτοί ποικίλουν µεταξύ των κρατών µελών: διαµεσολαβητές, µεσολαβητές, οργανισµοί διαιτησίας ή συµφιλίωσης κ.λπ. Ορισµένοι από τους οργανισµούς αυτούς διαθέτουν γενική αρµοδιότητα ενώ άλλοι τοµεακή αρµοδιότητα (όσον αφορά, για παράδειγµα, τη µεσολάβηση στον ασφαλιστικό και τον τραπεζικό τοµέα). Ορισµένοι φορείς έχουν εθνική αρµοδιότητα, ενώ άλλοι περιφερειακή αρµοδιότητα. ∆εν υπάρχουν φορείς που να καλύπτουν όλους τους τοµείς ή όλες τις χώρες. Οι εξωδικαστικές διαδικασίες είναι δυνατόν να απορρέουν από δηµόσιες ή ιδιωτικές πρωτοβουλίες. Ο χαρακτήρας των αποφάσεων που λαµβάνονται στο πλαίσιο των διαδικασιών αυτών παρουσιάζει σηµαντικές διαφορές: ορισµένες είναι απλές συστάσεις, άλλες έχουν δεσµευτικό χαρκτήρα µόνον για την εµπλεκόµενη επιχείρηση (όπως συµβαίνει στην περίπτωση των περισσοτέρων διαµεσολαβητών για θέµατα τραπεζικού ή ασφαλιστικού χαρακτήρα) και άλλες είναι δεσµευτικές και για τα δύο εµπλεκόµενα µέρη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απηύθυνε σύσταση προς τα κράτη µέλη να εξασφαλίσουν ότι οι εν λόγω εξωδικαστικές διευθετήσεις καταναλωτικών διαφορών παρέχουν στα µέρη ορισµένες
εγγυήσεις ποιότητας, όπως το ότι είναι ανεξάρτητες, διαφανείς, αποτελεσµατικές και έννοµες. Τα κράτη µέλη µπορούν να κοινοποιήσουν στην Επιτροπή τους φορείς που τηρούν τις αρχές αυτές, οι οποίοι καταχωρούνται εν συνεχεία σε βάση δεδοµένων την οποία µπορείτε να συµβουλευθείτε στον ιστοχώρο της Επιτροπής: http://ec.europa.eu/consumers/redress/out_of_court/database/index_en.htm Οι καταναλωτικές οργανώσεις έχουν ως στόχο να σας βοηθήσουν να ασκήσετε τα δικαιώµατά σας. Μπορούν να σας παράσχουν χρήσιµες πληροφορίες, νοµικές συµβουλές σχετικά µε τα δικαιώµατά σας και, σε πολλές περιπτώσεις, να σας φέρουν σε επαφή µε την εµπλεκόµενη επιχείρηση προκειµένου να διευθετήσετε τη διαφορά σας µε φιλικό τρόπο. Μπορείτε να βρείτε τον κατάλογο των καταναλωτικών οργανώσεων σε κάθε κράτος µέλος στον ιστοχώρο της Επιτροπής: http://ec.europa.eu/consumers/cons_org/associations/national/index_en.htm Όσον αφορά τις διασυνοριακές διαφορές, η Επιτροπή και τα κράτη µέλη δηµιούργησαν το ∆ίκτυο Ευρωπαϊκών Κέντρων Καταναλωτών (ECC-Net). Το δίκτυο αυτό απαρτίζεται από 21 κέντρα σε 19 κράτη µέλη, καθώς επίσης και στη Νορβηγία και την Ισλανδία. Από το 2006, σε όλα τα κράτη µέλη πρέπει να υπάρχει Ευρωπαϊκό Κέντρο Καταναλωτών. Το δίκτυο σας ενηµερώνει σχετικά µε τα δικαιώµατά σας στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς. Τα Ευρωπαϊκά Κέντρα Καταναλωτών µπορούν να σας βοηθήσουν να έρθετε σε επαφή µε µια επιχείρηση ή φορέα εξωδικαστικής διευθέτησης διαφορών σε άλλο κράτος µέλος. Μπορείτε να βρείτε τον κατάλογο µε τα υπάρχοντα κέντρα στον ιστοχώρο της Επιτροπής: http://ec.europa.eu/consumers/redress/ecc_network/index_en.htm Έχετε επίσης το δικαίωµα να προσφύγετε σε ένδικα µέσα. Εάν µια διαφορά σας φέρει αντιµέτωπο µε έναν επαγγελµατία εγκατεστηµένο στη χώρα διαµονής σας και εφόσον η εν λόγω σύµβαση έχει συναφθεί στην ίδια αυτή χώρα, διαθέτετε, φυσικά, τα προβλεπόµενα σ’ αυτό το κράτος µέλος ένδικα µέσα. Η προσφυγή στη δικαιοσύνη ενδέχεται να είναι µια δαπανηρή και χρονοβόρα διαδικασία. Προκειµένου να διευκολύνουν την επίλυση καταναλωτικών προβληµάτων που αφορούν σχετικά µικρά ποσά, ορισµένα κράτη µέλη έχουν καθιερώσει απλουστευµένες δικαστικές διαδικασίες. Οι διαδικασίες αυτές µπορεί να περιλαµβάνουν απλουστευµένες ρυθµίσεις προσφυγής στο δικαστήριο όσον αφορά διαφορές για µικρά ποσά ή την αρχική προσπάθεια συµφιλίωσης από το δικαστήριο που χειρίζεται την υπόθεση. Σε ορισµένες περιπτώσεις, ενδέχεται να χρειασθεί να προσφύγετε σε δικηγόρο. Πέραν τούτου, σε περίπτωση που χρειαστεί να προασπίσετε τα δικαιώµατά σας στη δικαιοσύνη ως αγοραστής ενός αγαθού ή µιας υπηρεσίας που προέρχεται κατευθείαν από ένα άλλο κράτος µέλος, πρέπει να γνωρίζετε ότι έχετε την επιλογή να προσφύγετε στο δικαστήριο του τόπου κατοικίας σας ή σε εκείνο της κατοικίας του αντισυµβαλλοµένου, στην εξής περίπτωση: πριν από τη σύναψη της σύµβασης υπήρξε διαφήµιση ή πρόταση που έγινε στη χώρα κατοικίας σας και προβήκατε, στη χώρα σας, σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για τη σύναψη της σύµβασης αυτής. Έχετε το ίδιο δικαίωµα επιλογής εάν πρόκειται για σύναψη δανείου που πρέπει να αποπληρωθεί σε δόσεις ή άλλη µορφή πίστωσης που συνδέεται µε την πώληση εµπορευµάτων. Σε θέµατα ασφαλιστηρίων συµβολαίων, έχετε το δικαίωµα να προσφύγετε, κατά την επιλογή σας, στη δικαιοσύνη του κράτους µέλους όπου διαµένετε, του κράτους όπου κατοικεί ο ασφαλιστής σας ή του κράτους όπου είναι εγκατεστηµένη η ασφαλιστική εταιρεία η οποία καλύπτει τον ασφαλισµένο κίνδυνο. Αντιθέτως, κάθε αγωγή του ασφαλιστή κατά εσάς του
ιδίου θα πρέπει να υποβληθεί στα δικαστήρια του κράτους µέλους όπου διαµένετε. Για να διευκολυνθεί η άσκηση των δικαιωµάτων σας έναντι του ασφαλιστή, υπάρχουν επίσης ειδικοί κανόνες για τις ασφάλειες που καλύπτουν τα ακίνητα ή την αστική σας ευθύνη. Καλό είναι να γνωρίζετε, ωστόσο, ότι για τις διαφορές που αφορούν συµβάσεις αγοράς ακινήτων (διαµερίσµατα, βίλες κλπ.), µόνα αρµόδια είναι τα δικαστήρια της χώρας όπου βρίσκεται το εν λόγω ακίνητο. Το ίδιο ισχύει για τις µισθώσεις ακινήτων (ενοικιάσεις), εκτός από τις µισθώσεις που συνάπτονται για προσωπική χρήση για µια περίοδο µικρότερη ή ίση των έξι µηνών, εφόσον ο ιδιοκτήτης και ο ενοικιαστής είναι φυσικά πρόσωπα που κατοικούν στην ίδια χώρα. Στην τελευταία περίπτωση, υπάρχει επίσης δυνατότητα προσφυγής στα δικαστήρια του κράτους µέλους στο οποίο διαµένει ο εναγόµενος. Σε περίπτωση που χρειαστεί να προσφύγετε στα δικαστήρια ενός κράτους µέλους διαφορετικού από εκείνο της διαµονής σας, πρέπει να γνωρίζετε ότι καµία διάκριση δεν µπορεί να γίνει εις βάρος σας λόγω της εθνικότητάς σας. Για παράδειγµα, δεν µπορεί να σας ζητηθεί η καταβολή εγγύησης για τα δικαστικά έξοδα λόγω του ότι δεν είστε υπήκοος της συγκεκριµένης χώρας. Σε αυτή την περίπτωση, έχετε δικαίωµα πρόσβασης στις υπηρεσίες δικαστικής συνδροµής της χώρας υπό τους ίδιους όρους µε τους υπηκόους της συγκεκριµένης χώρας. Εκτός πολύ περιορισµένων εξαιρέσεων, και χωρίς να είναι απαραίτητη η προσφυγή σε µια ιδιαίτερη διαδικασία, µια δικαστική απόφαση που εκδίδεται έτσι σε ένα κράτος µέλος αναγνωρίζεται και στα άλλα κράτη µέλη της Ένωσης. Για να είναι εκτελεστή η απόφαση που σας αφορά (για παράδειγµα, η καταβολή αποζηµίωσης) σε ένα άλλο κράτος µέλος, θα πρέπει, ωστόσο, να υποβάλετε µια αίτηση (δικόγραφο) στο αρµόδιο δικαστήριο (συνήθως, το δικαστήριο του τόπου της κατοικίας του καταδικασθέντος). Επίσης, οι οργανώσεις καταναλωτών έχουν κάποιες φορές το δικαίωµα να προσφύγουν στη δικαιοσύνη ή τις αρµόδιες διοικητικές αρχές εφόσον πρόκειται για την προστασία συλλογικών συµφερόντων των καταναλωτών. Οι οργανώσεις αυτές µπορούν, για παράδειγµα, να διαδραµατίσουν σηµαντικό ρόλο στην καταπολέµηση των καταχρηστικών ρητρων σε συµβόλαια. Μπορεί επίσης να έχουν το δικαίωµα να προσφύγουν στη δικαιοσύνη ή στις αρµόδιες διοικητικές αρχές για λογαριασµό καταναλωτών προκειµένου να διαπιστωθεί εάν µια πρότυπη σύµβαση περιλαµβάνει καταχρηστικές ρήτρες και, στην περίπτωση αυτή, να ζητήσουν την αφαίρεσή τους. Επιπροσθέτως, ορισµένες οργανώσεις καταναλωτών έχουν ευκολότερη πρόσβαση στη δικαιοσύνη στην περίπτωση διασυνοριακών καταναλωτικών διαφορών. ∆ιαθέτουν το δικαίωµα να προσφύγουν στη δικαιοσύνη προκειµένου να αποτρέψουν οιαδήποτε πράξη που ζηµιώνει τα συλλογικά συµφέροντα των καταναλωτών και αντιτίθεται στις βασικές διατάξεις του ευρωπαϊκού δικαίου σχετικά µε τους καταναλωτές. Αυτό αφορά, για παράδειγµα, την παραπλανητική διαφήµιση, τις καταναλωτικές πιστώσεις, τις καταχρηστικές ρήτρες, τις εξ αποστάσεως συµβάσεις και τα πακέτα διακοπών. Τέλος, δηµιουργήθηκε δίκτυο των σχετικών διοικητικών αρχών. Στις εν λόγω αρχές θα χορηγηθούν σηµαντικές εξουσίες όσον αφορά την καταπολέµηση των διασυνοριακών παραβιάσεων των ευρωπαϊκών κανόνων στον τοµέα της προστασίας των καταναλωτών. Εάν είστε θύµα αθέµιτης εµπορικής πρακτικής, µπορείτε να ενηµερώσετε σχετικά τις εν λόγω διοικητικές αρχές.
∆ΙΑΦΟΡΑ ΜΕ ΜΙΑ ∆ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Εάν θεωρείτε ότι µια εθνική, περιφερειακή ή τοπική διοικητική αρχή παρερµήνευσε ή εφάρµοσε εσφαλµένως τα δικαιώµατά σας, µπορείτε να υποβάλετε καταγγελία. Επίσης εάν θεωρείτε ότι εσείς προσωπικά ―ή ένα µέλος της οικογένειάς σας― υπήρξατε θύµα διάκρισης, δεν στερείστε ενδίκων βοηθηµάτων. Σε πρώτο στάδιο, σας συνιστούµε να απευθυνθείτε στη συγκεκριµένη διοικητική αρχή. Εάν εξακολουθεί να µην ικανοποιεί το αίτηµά σας, έχετε το δικαίωµα να προσφύγετε σε άλλες δυνατότητες. Ίσως αρχικά να χρειασθείτε προσωπική καθοδήγηση όσον αφορά τα δικαιώµατά σας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Για το σκοπό αυτό, µπορείτε να έρθετε σε επαφή µε την Υπηρεσία προσανατολισµού των πολιτών, µια υπηρεσία ταχείας και αποτελεσµατικής συµβουλευτικής υποστήριξης που παρέχεται δωρεάν σε όλες τις επίσηµες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι νοµικοί σύµβουλοι της υπηρεσίας αυτής θα σας παράσχουν πρακτικές πληροφορίες και συµβουλές σχετικά µε τα δικαιώµατά σας και θα σας προσανατολίσουν στον καταλληλότερο σε ευρωπαϊκό ή εθνικό επίπεδο φορέα που µπορεί να σας βοηθήσει στην επίλυση του προβλήµατος. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε την Υπηρεσία προσανατολισµού των πολιτών, µπορείτε να συµβουλευθείτε τις ακόλουθες ηλεκτρονικές σελίδες: http://europa.eu/citizensrights/signpost/front_end/index_en.htm Εάν πρόκειται για διασυνοριακή περίπτωση, µπορείτε να απευθυνθείτε στο εθνικό σας κέντρο SOLVIT. Το SOLVIT είναι δίκτυο εθνικών κέντρων επίλυσης προβληµάτων που δηµιουργήθηκε και λειτουργεί υπό την εποπτεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το SOLVIT χειρίζεται διασυνοριακά προβλήµατα που οφείλονται σε λανθασµένη εφαρµογή των κανόνων της ΕΕ από εθνικές αρχές. Έχει ως στόχο να βρει πρακτικές λύσεις εντός χρονικού διαστήµατος δέκα εβδοµάδων και οι υπηρεσίες που παρέχει είναι δωρεάν. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε τον τρόπο που µπορείτε να απευθυνθείτε στο δίκτυο αυτό, επισκεφθείτε τον ιστοχώρο: http://europa.eu/solvit. Πέραν τούτου, έχετε επίσης τη δυνατότητα να αποφασίσετε να κινήσετε πιο επίσηµη διαδικασία σε εθνικό επίπεδο. Οι εθνικοί δικαστές έχουν την απαραίτητη δικαιοδοσία για να εφαρµόζουν τις διατάξεις που απορρέουν από το κοινοτικό δίκαιο, παραµερίζοντας, ενδεχοµένως, την εφαρµογή κάθε διάταξης ή µέτρου που αντίκειται σ’ αυτό. Ενδέχεται επίσης να αποφασίσουν να σας χορηγηθεί αποζηµίωση. Εκτός των παραπάνω, πρέπει να γνωρίζετε ότι διαθέτετε επίσης τη δυνατότητα να διεκδικήσετε τα δικαιώµατά σας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Μπορείτε, για παράδειγµα, να υποβάλετε µία καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή (δείτε το τµήµα «Χρήσιµες διευθύνσεις»). Η Επιτροπή, εφόσον κρίνει ότι η καταγγελία σας είναι βάσιµη, µπορεί να έλθει σε επαφή µε το ενδιαφερόµενο κράτος µέλος. Η Επιτροπή θα ζητήσει εξηγήσεις και ενδέχεται να ζητήσει τη συµµόρφωση µε το κοινοτικό δίκαιο. Εάν δεν ικανοποιηθεί, η Επιτροπή έχει το δικαίωµα να κινήσει διαδικασία επί παραβάσει κατά της συγκεκριµένης χώρας. Η διαδικασία αυτή µπορεί να καταλήξει σε προσφυγή ενώπιον του Ευρωπαϊκού ∆ικαστηρίου. Πρέπει να έχετε υπόψη σας ότι οι διαδικασίες αυτές ενδέχεται να είναι πολύ χρονοβόρες και ότι το SOLVIT µπορεί ίσως να βοηθήσει στην ταχύτερη επίλυση του προβλήµατός σας.
Ως πολίτης της Ένωσης, έχετε επίσης το δικαίωµα να υποβάλετε αναφορά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (δείτε το τµήµα «Χρήσιµες διευθύνσεις»), αλλά και να απευθυνθείτε σε ένα βουλευτή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ο οποίος µπορεί να υποβάλει στην Επιτροπή και το Συµβούλιο Υπουργών ερωτήσεις, των οποίων οι απαντήσεις δηµοσιεύονται. Τέλος, µπορείτε να απευθυνθείτε στον Ευρωπαίο ∆ιαµεσολαβητή (δείτε το τµήµα «Χρήσιµες διευθύνσεις») όταν η καταγγελία σας αφορά µια περίπτωση κακής διοίκησης (για παράδειγµα, διοικητικές παρατυπίες ή παραλείψεις) που προέρχεται αποκλειστικά από τα κοινοτικά θεσµικά όργανα (το Κοινοβούλιο, το Συµβούλιο, την Επιτροπή…) ή από οποιοδήποτε αποκεντρωµένο οργανισµό των Κοινοτήτων (όπως, για παράδειγµα, το Ευρωπαϊκό Ίδρυµα Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης). Ο Ευρωπαίος ∆ιαµεσολαβητής δεν είναι όµως αρµόδιος για τις καταγγελίες που αναφέρονται στις δραστηριότητες τοπικών ή εθνικών διοικητικών αρχών. Για περισσότερες πληροφορίες, µπορείτε να συµβουλευθείτε τον οδηγό «Προάσπιση των δικαιωµάτων σας στην ενιαία ευρωπαϊκή αγορά». Τελευταία ενηµέρωση: 2005 Ούτε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ούτε οιοδήποτε πρόσωπο που ενεργεί εξ ονόµατός της φέρει ευθύνη για κάθε ενδεχόµενη χρήση των πληροφοριών που ακολουθούν. Επιτρέπεται η αναπαραγωγή εφόσον γίνεται µνεία της πηγής.