ΣΕΛΙΔΕΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ by panostotsikas

Πάνος Γ. Τότσικας. σειρά «Ίχνη»

Πάνος Τότσικας ΣΕΛΙΔΕΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ σειρά «Ίχνη»

2 σύντομο βιογραφικό O Πάνος Γεωρ. Τότσικας γεννήθηκε στη Λειβαδιά Βοιωτίας και ζει στην Ηλιούπολη από το 1953. Σπούδασε Πολιτικές και Κοινωνικές Επιστήμες στην Αθήνα και Αρχιτεκτονική στο Παρίσι. Εκπόνησε αρχιτεκτονικές, πολεοδομικές και περιβαλ λοντικές μελέτες, Τοπικά Αναπτυξιακά και Επιχειρησιακά Προγράμματα Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, σε συνεργασία με διεπιστημονικές ομάδες. Το 1994, συμμετείχε στη σύνταξη του Τοπικού Αναπτυξια κού Προγράμματος του Δήμου Ηλιούπολης. Ως ενεργός πολίτης, συμμετέχει σε κινήσεις πολιτών που ασχολούνται με την πόλη και το περιβάλλον. Οι «Σελίδες ιστορίας της Ηλιούπολης», αφιερώνονται στην «Ομάδα Προφορικής Ιστορίας Ηλιούπολης» (ΟΠΙ) Ευχαριστώ όλους όσους έχουν συμβάλει στη διαμόρφωση και την παρουσίαση αυτής της έκδοσης και ιδιαίτερα τον γιό μου Γιώργο Τότσικα, για την επιμέλεια ......................................................................................................................... Επιτρέπεται η μερική ή ολική αναδημοσίευση αυτού του βιβλίου για μη εμπορικούς λόγους, σε συνεννόηση με τον συγγραφέα. Για επικοινωνία (e mail): ptots@tee.gr

3 ΣΕΛΙΔΕΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ περιεχόμενα…………………………………………………….……………….σελ. 3 πρόλογος βιβλίου: «Εδώ, κάποτε… Συμβολή στην ιστορία της Ηλιούπολης»…….…………………..…σελ. 7 μικρό ιστορικό για το βιβλίο: «Κοινωνικοί Αγώνες στην Ηλιούπολη»……......…………………σελ. 12 Α’ ΜΕΡΟΣ: ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ 1. Η περιοχή της Ηλιούπολης την αρχαία περίοδο………………………………………………....σελ. 17 2. Η «εμπλοκή» της Ηλιούπολης στον… Χρεμωνίδειο Πόλεμο…………………………………….σελ. 25 3. Αναζητώντας τα ίχνη των Πτολεμαίων στην Ηλιούπολη………………………………………...…………….σελ. 29 4. Το Στρατόπεδο του Υμηττού……………..………….…………σελ. 37 5. Υμηττός: Ιερά, Λατομεία, Μεταλλεία, Οχυρά, «Δρακόσπιτα»…………….........................….……..…..σελ. 43 6. Αρχαία ευρήματα στη περιοχή της σημερινής Ηλιούπολης………………….…………...…….σελ. 51 7. Να αναδειχθεί η ιστορία της περιοχής Αγ. Νικολάου.…..…...................…….………..σελ. 59 βιβλιογραφία Α’ ΜΕΡΟΥΣ.……………………….….……….………..σελ. 61

4 Β’ ΜΕΡΟΣ: ΣΕΛΙΔΕΣ ΝΕOΤΕΡΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ 1. Το τσιφλίκι Καρά….…………………………………….….…………σελ. 65 2. Η Ηλιούπολη και η Αθήνα τη δεκαετία του ’20….....σελ. 71 3. Η δημιουργία της Ηλιούπολης………………………….……σελ. 73 4. Πρώτη απόπειρα οικοπεδοποίησης του δάσους Υμηττού…………………………………………….…..σελ. 81 5. Το «όραμα» της τουριστικής ανάπτυξης σελ. 85 6. «Κτηνοτροφείο» – «Αστυνομικά» – «Χαλικάκη» σελ. 87 7. Η συνέχεια της διένεξης με τους κληρονόμους Νάστου σελ. 93 8. Προστασία του δασικού χώρου: Λόγια και πράξεις σελ. 97 9. Δασικός χώρος του Υμηττού σε πλειστηριασμό σελ. 105 10. Αγώνες για τη διάσωση του ρέματος Πικροδάφνης σελ. 111 11. Ρέμα Πικροδάφνης: αγώνες ενάντια στην αυθαιρεσία κρατικών και τοπικών αρχών σελ. 117 12. Σχετικά με το φραγμένο ρέμα της Πικροδάφνης………………….…………..………..σελ. 121 13. Ιστορική μνήμη και «Gastronomia Delicatessen AΕ»….......................σελ. 123 14. Η εποχή των «Βασιλόπουλων» σελ. 127 15. Ανοιχτή επιστολή στην κα Στέλλα Νάστου…..….....σελ. 131 16. «Εξώδικη» απάντηση στην κα Στέλλα Νάστου…....σελ. 133 17. Γράμμα της κας Στέλλας Νάστου σελ. 137

18. Θερινός κινηματογράφος… και διατηρητέο Super Market………..…..................….σελ. 139 19. «Όχι» του δικαστηρίου στην κα Στέλλα Νάστου… σελ. 141 βιβλιογραφία Β’ ΜΕΡΟΥΣ.……………………….….……….……..σελ. 144 Γ’ ΜΕΡΟΣ: ΣΕΛΙΔΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ 1. Κέντρο Υψηλής Τάσης (ΚΥΤ) της ΔΕΗ σελ. 147 2. Κυκλοφοριακό Σήραγγα Ηλιούπολης…..........……σελ. 151 3. Προφήτης Ηλίας….........................................................……σελ. 163 4. Προεδρικό Διάταγμα Προστασίας Υμηττού…..........σελ. 167 5. Δασικοί Χάρτες Υμηττού…................................................σελ. 171 επίλογοςβιβλίου: «Εδώ, κάποτε… Συμβολήστην ιστορίατης Ηλιούπολης»………......…………..σελ. 173

τα οποία, μερικές φορές

της εποχής.

ιστορία της Ηλιού πολης

δεκαετίας του ΄80 και οφείλε ται

τους πιο αξιόλογους ανθρώπους που έζησε σε αυτόν το τόπο, εκδότη τότε του μηνιαίου εντύπου «Αλήθεια». Η «Αλήθεια» εκδόθηκε στις

ένα

7 ΣΕΛΙΔΕΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ πρόλογος του βιβλίου μου: «Εδώ, κάποτε… Συμβολή στην ιστορία της Ηλιούπολης» (εκδόσεις ΚΨΜ, 2005) Αφιερώνεται στη μνήμη αυτών που αναφέρονται και δεν ζουν πιά Οι προσπάθειες συμβολής στην ιστορία της Ηλιούπολης, ξεκινάνε από την δεκαετία του ’50, απ’ όσο γνωρίζω. Διάφοροι ευαισθητοποιημένοι συμπολίτες μας, συγκέντρωναν κατά καιρούς κάποια στοιχεία,

δημοσιοποιούσαν στον τοπικό Τύπο

Η προσωπική μου εμπλοκή με την

, ξεκίνησε στα μέσα της

στον Ζαχαρία Δρόσο,

από

αρχές της δεκαετίας του ’60 από ανθρώπους της αριστεράς, με στόχο να εκφραστούν δημόσια και οι δικές τους απόψεις. Σε μια εποχή, όπου κυριαρχούσε η βία και η τρομοκρατία της δεξιάς, χρειαζόταν ιδιαίτερο θάρρος να εκδώσει κανείς ένα αριστερό τοπικό έντυπο. Και το θάρρος αυτό δεν έλειψε από ανθρώπους σαν τον Θανάση Λώλα, την Γαβριέλλα Χαμογεωργάκη, τον Γιάννη Φωτόπουλο, τον Μαργαρίτη Στεργίου και πολλούς, πολλούς άλλους. Με το στρατιωτικό πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967, απαγορεύτηκε ή έκδοση της «Αλήθειας», όπως και πολλών άλλων εντύπων και οι εκδότες της φυλακίστηκαν ή εξορίστη καν. Με την μεταπολίτευση του 1974, επανεκδίδεται η

(ΕΠΑ). Δεδομένου

με στόχο την συμβολή στον

υπήρξε

ανταπόκριση από την τότε Δημοτική Αρχή, μια ομάδα αρχιτεκτόνων (Ρίτα Γιακίμη, Αντρέας Δημητρίου, Σούλα Μαρίνου και Πάνος Τότσικας), αποφάσισαν να συνεχίσουν μόνοι τους. Έτσι, στις 18 Μαρτίου 1985, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης

πρώτου ρυμοτομικού σχεδίου

διοργάνωσαν,

8 «Αλήθεια» από τον «Μακρονησιώτη» Γιάννη Φωτόπουλο, αν δεν κάνω λάθος και στη συνέχεια, τη σκυτάλη παίρνει ο Ζαχαρίας Δρόσος, μέχρι τον θάνατό του. Με προτροπή λοιπόν του Ζαχαρία Δρόσου, και ως τακτικός συνεργάτης της «Αλήθειας», άρχισα να συγκεντρώνω υλικό για την ιστορία της Ηλιούπολης. Έτσι το 1984 ’85, ήρθα σε επαφή με τον Κλέωνα Διονυσάτο και με το μοναδικό αρχείο τοπικών εντύπων που διέθετε. Την ίδια περίοδο, δημιουργήθηκε πρωτοβουλιακά μια «Δημοτική Πολεοδομική Επιτροπή», η οποία ήρθε σε επαφή με τον τότε δήμαρχο Δημήτρη Κιντή,

πολεοδομικό σχεδιασμό του Δήμου

ότι δεν

κάποια ουσιαστική

60 χρόνων από την έγκριση του

της Ηλιούπολης,

στα πλαίσια του «Ελεύθερου Ανοιχτού Πανεπιστήμιου Ηλιούπολης», που διηύθυνε τότε ο Μαρίνος Πίκης, μια εκδήλωση με θέμα: «Ηλιούπολη 1925 1985: 60 χρόνια πολεοδομικού σχεδιασμού και η σημερινή κατάσταση». Εισηγητές στην εκδήλωση αυτή ήταν επίσης η Ντίνα Βαΐου, καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ και ο Αλέξανδρος Πολυχρονιάδης, αρχιτέκτοναςπολεοδόμος.

ίδρυση της Ηλιού

στον τότε δήμαρχο, Θεόδωρο

εκδήλωση υπό την αιγίδα

κατάπληξη, ο δήμαρχος

9 Δέκα χρόνια αργότερα, το 1995, ένα μέρος από την εισήγησή μου σε αυτήν την εκδήλωση, εμπλουτισμένο από νέα στοιχεία που είχα εν τω μεταξύ συγκεντρώσει και επεξεργαστεί, δημοσιεύτηκε στο Α’ Τεύχος του «Τοπικού Αναπτυξιακού Προγράμματος Δήμου Ηλιούπολης», το οποίο συντάχθηκε από διεπιστημονική ομάδα μελέτης και με τη δική μου συμμετοχή. Την ίδια χρονιά, δημιουργείται η «Επιτροπή Πολιτών Ηλιούπολης για την διατήρηση και ανάδειξη της ιστορικής μνήμης», με άμεσο στόχο, την διοργάνωση μιας εκδήλωσης για να γιορταστούν τα 70 χρόνια από την

πολης. Η Επιτροπή απευθύνεται

Γεωργάκη, για να τεθεί η

του Δήμου. Ωστόσο, προς γενική

θέτει ως όρο να αντικατασταθεί ο συντονιστής της συζήτησης συμπολίτης μας Νίκος Λεβογιάννης (μετέπειτα βουλευτής Κυκλάδων του ΠΑΣΟΚ), με τον οποίο τότε ο δήμαρχος δεν διατηρούσε καλές σχέσεις. Φυσικά, η απαίτηση του δημάρχου δεν έγινε δεκτή από την επιτροπή και η εκδήλωση έγινε στις 5 Απριλίου με μεγάλη επιτυχία χωρίς την αιγίδα του Δήμου Ηλιούπολης… Εισηγητές ήταν ο Σταύρος Γάγγος, πρώην πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Ηλιούπολης, με θέμα: «Ηλιούπολη, πολιτιστικοί φορείς και δραστηριότητες», ο Μάκης Ξενικός, πρώην δημοτικός σύμβουλος με θέμα: «Ο τοπικός Τύπος στην Ηλιούπολη», η Γαβριέλλα Χαμογεωργάκη, πρώην δημοτική σύμβουλος, με θέμα: «Πρόσωπα και γεγονότα», και ο γράφων, με θέμα: «Δημιουργία και πολεοδομική εξέλιξη της Ηλιούπολης».

«Ευώνυμος», μια σειρά κειμένων

περιοδικό

ιστορία της περιοχής όπου σήμερα

Τέχνες»,

10 Την ίδια περίοδο ένα μικρό μέρος με κείμενά μου και με στοιχεία που είχα συγκεντρώσει και επεξεργαστεί μέχρι τότε, κυκλοφόρησε, σε περιορισμένα αντίτυπα με τίτλο: «70 χρό νια Ηλιούπολη Συμβολή στη διατήρηση και την ανάδειξη της ιστορικής μνήμης» (1995). Ακόμη, σε αρκετά τοπικά έντυπα δημοσιεύτηκαν κείμενα και εργασίες μου με αναφορές στην ιστορία της Ηλιούπολης. Μεταξύ αυτών, αναφέρω: «Διαδημοτική» (Μάρτιος 1995), «Ηλιογράφος» (Σεπτέμβριος 1995), «Δημοτικός Λόγος» (Δεκέμβριος 1995). Λίγα χρόνια αργότερα, το 2000, δημοσιεύονται στο

του Δήμου Ηλιούπολης,

μου για την αρχαία

βρίσκεται η Ηλιούπολη, ενώ τη ίδια χρονιά δημοσιεύεται στο περιοδικό «Αρχαιολογία και

άρθρο μου με τίτλο: «Αναζητώντας τα ίχνη των Πτολεμαίων στην Ηλιούπολη», το οποίο αναφέρεται στην «εμπλοκή» της Ηλιούπολης στον Χρεμωνίδειο Πόλεμο (266 263 π.Χ.). Το 2003 δημοσιεύτηκε κείμενό μου με τίτλο: «Η Αθήνα σκαρφαλώνει στον Υμηττό Η περίπτωση της Ηλιούπολης», στη συλλογική έκδοση με γενικό τίτλο: «Χωρίς όρια» και με υπότιτλο: «Οι αχανείς εκτάσεις των Αθηναϊκών προαστίων» (εκδόσεις Futura/επιμέλεια: Ν. Καζέρος, Π. Λέφας). Αξίζει να επισημάνω ότι ο πρόλογος αυτός, υπό την μορφή ενός άρθρου με τίτλο: «Για την ιστορία της Ηλιούπολης», δημοσιεύτηκε τον Μάιο του 2003, στο τοπικό έντυπο «Ηλίου Πολίτης». Πλην όμως, για ανεξήγητους λόγους, το έντυπο αυτό δεν κυκλοφόρησε ποτέ στην Ηλιούπολη, παρά τη θέληση του υπεύθυνου της ύλης, δημοσιογράφου Θύμιου Καλαμούκη αν και είχε τυπωθεί. Λίγο αργότερα, ο εκδότης

, για το αυθεντικό υλικό που μου παραχώρησε, τον εργαζόμενο στον Δήμο Ηλιούπολης Θόδωρο Πολυζώη, για τα έγγραφα του αρχείου του Δήμου που διέσωσε από σακούλες που ήταν έτοιμες να πεταχτούν στη χωματερή, την Μαρία Κατσικερού, εργαζόμενη στη νομική υπηρεσία του Δήμου, για τις δικαστικές αποφάσεις που μου παραχώρησε, τις αρχαιολόγους

11 του εντύπου προσελήφθη ως «ειδικός σύμβουλος» του δημάρχου Ηλιούπολης Θεόδωρου Γεωργάκη. Κλείνοντας, θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους όσους συνέβαλαν για την έκδοση αυτού του βιβλίου: τον Κλέωνα Διονυσάτο, για το πολύτιμο αρχείο του που μου διέθεσε πριν 20 χρόνια, την Γαβριέλλα Χαμογεωργάκη

Χρυσάνθη Κοντάκη και Μαίρη Οικονομάκου, για την σχετική βιβλιογραφία που μου υπέδειξαν, - τον Παύλο Καββαδία και την Karina Reck, για κάποιες φωτογραφίες τους από τον Υμηττό που μου διέθεσαν, τους Gunnar Rosvall και Βίκτωρα Τσακίρη, για τη βοήθειά τους στις μεταφράσεις ξένων κειμένων και τέλος, την Δήμητρα Οικονόμου, την Ιωάννα Φώσκολου και τον Γιώργο Τότσικα, για τη τεχνική υποστήριξη που μου προσέφεραν.

12 Μικρό ιστορικό για το βιβλίο: «Κοινωνικοί Αγώνες στην Ηλιούπολη» (2013) Την άνοιξη του 2005, διοργανώθηκε από το «Κέντρο Κοινωνικής Παρέμβασης Ηλιούπολης» εκδήλωση για τα «80 χρόνια της Ηλιούπολης», με ομιλητές την Γαβριέλλα Χαμογεωργάκη, τον Θωμά Μηλούλη, τον Ταξιάρχη Παπαδόπουλο κι εμένα. Τον ίδιο χρόνο, εκδόθηκε από τις εκδόσεις ΚΨΜ το βιβλίο μου: «Εδώ, κάποτε… Συμβολή στην ιστορία της Ηλιούπολης». Μεσολαβούν μερικά ακόμη χρόνια ενασχόλησής μου με την ιστορία της Ηλιούπολης, ώσπου εντελώς απρόσμενα φτάνει στα χέρια μου μέσω του φίλου δικηγόρου και συγ γραφέα Θωμά Δρίκου, το αρχείο του Σταύρου Κανελλόπουλου, ο οποίος υπήρξε νομικός σύμβουλος του Συλλόγου Οικιστών Ηλιουπόλεως «Η Άμυνα». Ο Σταύρος Κανελλόπουλος, δραστηριοποιήθηκε έντονα τα χρόνια του ’30 στο χώρο της «νεογέννητης» τότε Ηλιούπολης, συμβάλλοντας στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων των οικιστών κατά την αντιπαράθεσή τους με την: «Εταιρία Δρανδάκης Πάγκαλος και Σία», με τους φερόμενους ως ιδιοκτήτες κληρονόμους του Αλεξίου Νάστου και με διάφορους τοπικούς παράγοντες. Με βάση λοιπόν τα στοιχεία από το αρχείο του Σταύρου Κανελλόπουλου, που αφορούν την περίοδο 1925 1940, με βάση τα στοιχεία που μου παραχώρησε η Γαβριέλλα Χαμογεωργάκη (που προέρχονται από το προπολεμικό και μεταπολεμικό αρχείο της Κοινότητας Ηλιούπολης), στοιχεία που προέρχονται από την εφημερίδα «Αλήθεια», το αρχείο του Κλέωνα Διονυσάτου και το προσωπικό μου αρχείο,

13 αποφάσισα να προχωρήσω στην έκδοση ενός δεύτερου βιβλίου για την ιστορία της Ηλιούπολης, όπου να κατα γράφονται και να αναδεικνύονται κυρίως οι «κοινωνικοί αγώνες» στην Ηλιούπολη, από το 1925 μέχρι σήμερα. Για την ανάδειξη του τι συνέβη την δεκαετία του ’40 στην Ηλιούπολη και στην ευρύτερη περιοχή, κατέφυγα στη μοναδική γραπτή πηγή, τα «βιβλιαράκια» της Γαβριέλλας Χαμογεωργάκη, καθώς και στις μαρτυρίες της Ζωής Πετροπούλου Κριτζιλάκη για την ΕΠΟΝ Ηλιούπολης. Στις αφηγήσεις του Διαμαντή Μαυροδόγλου για τον ΕΛΑΣ Ηλιού πολης, της Υβόννης Δεμίρη, του Γιώργου Σταυρόπουλου και του Χαρίλαου Μηχιώτη. Στο βιβλίο «Κοινωνικοί Αγώνες στην Ηλιούπολη» παρα

τίθενται επίσης κείμενα και αποσπάσματα συνεντεύξεων από ιστορικά πρόσωπα της Ηλιούπολης, όπως οι πρώτοι πρόεδροι της Κοινότητας Ηλιούπολης Θόδωρος Παλαμίδης και Αριστοκλής Λουκίδης. Ακόμα, παρατίθενται από τον Λουκά Φωτόπουλο μαρτυρίες δημοτικών παραγόντων για τις πρώτες ώρες στην Ηλιούπολη του χουντικού πραξικοπή ματος της 21ης Απριλίου, ένα κείμενο του Κώστα Μεθυμάκη για τις «Μαθητικές κινήσεις κόντρα στη χούντα τον Νοέμβρη του 1973», αποσπάσματα κειμένων του Κώστα Πουλάδη, του Ανδρέα Λάζαρη Καρούσου και του Γιώργου Βοζίκα, που αναδεικνύουν ενδιαφέρουσες πτυχές της ιστορίας της Ηλιούπολης, καθώς και ένα ρεπορτάζ του Γιάννη Κανελλάκη στην «Ελευθεροτυπία».

15 ΣΕΛΙΔΕΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ Α’ ΜΕΡΟΣ:

16 Αττική: Κλασική Περίοδος (500 338 π.Χ.) πιθανή ύπαρξη ανοιχτού ανοχύρωτου οικισμού (πηγή: Μ. Πετροπουλάκου Ε. Τσιμπίδης Ε. Πεντάζος, «Αρχαίες Ελληνικές Πόλεις», 1973)

A. Milchhöefer J.

17 Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ H ύπαρξη ενός μικρού ανοιχτού-ανοχύρωτου οικισμού, στη περιοχή όπου βρίσκεται σήμερα ο Δήμος Ηλιούπολης από την Κλασσική Περίοδο (500 338 π.Χ.), πρέπει να θεωρείται βέβαιη. Ο οικισμός πρέπει να βρίσκονταν στη περιοχή του σημερινού Αγίου Νικολάου, όπου επί Τουρκο κρατίας υπήρχε το «τσιφλίκι Καρά». Όπως αναφέρει ο Α. Milchhöefer που επισκέφθηκε το 1883 την περιοχή: «…Σήμερα έχει μόνο πολλούς τάφους από το περιεχόμενο των οποίων ο σημερινός ιδιοκτήτης (Αλέξ. Σκουζές) και ακόμη περισσότερο, ο πρώην ιδιοκτήτης, ο Ναύαρχος Ι. Σωτηριάδης, έχουν κάνει ενδιαφέρουσες συλλογές». (βλ.

A. Kaupert, «Karten von Attika») Στο «Ετήσιο Δελτίο» της Βρετανικής Αρχαιολογικής Σχο λής στην Αθήνα το 1947 ο F. H. Stubbings αναφέρεται σε: «δύο αγγεία Μυκηναϊκής κεραμικής από την περιοχή Καρά, τα οποία πιθανώς είναι από ένα τάφο». Σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Κ. Συριόπουλο (1968): «…στο Ashmolean Museum της Οξφόρδης βρίσκονται δύο αγγεία της Υστεροελλαδικής Εποχής ΙΙ, από τη θέση Καρά, σημερινή Ηλιούπολη. Είναι πολύ πιθανόν τα αγγεία αυτά να είναι τα ίδια τα οποία αναφέρει ο F. H. Stubbings το 1947 και να προέρχονταν από τις συλλογές του Αλέξ. Σκουζέ ή του Ι. Σωτηριάδη, στις οποίες αναφέρεται ο Milchhöefer, το 1883.

Στον «Άτλαντα των Μυκηναϊκών Τοποθεσιών», ο R. Hope Simpson αναφέρει ότι τα Μυκηναϊκής Εποχής αγγεία, βρέ θηκαν (ενδεχομένως σε τάφο) επί της δυτικής πλευράς του Υμηττού, στη περιοχή του Προφήτη Ηλία της σημερινής Ηλιούπολης. Σύμφωνα με την έκθεση πραγματογνωμοσύνης για την οριοθέτηση του «κτήματος Καρά» που πραγματοποίησε το 2009 ο τοπογράφος μηχανικός Δημήτρης Κοντοστάθης, στη περιοχή της σημερινής Ηλιούπολης, με βάση τους χάρτες του J. A. Kaupert (1875 1878), εντοπίζονται 6 αρχαία ερείπια (αναφέρονται συγκεκριμένα σημεία οδοί) και 118 διάσπαρτοι αρχαίοι ταφικοί τύμβοι, εκ των οποίων οι 100 εντοπίζονται στους πρόποδες του Υμηττού, όπου δεν υπάρχουν καλλιέργειες. Ακόμη, υπάρχουν δύο αρχαίοι ταφικοί τύμβοι στη πεδινή περιοχή του κτήματος Καρά, όπου εμφανίζονται καλλιέργειες (δημητριακά, αμπέλια, κηπευ τικά, δενδροκομικές καλλιέργειες και αλώνια).

19 Τέλη 6ου αιώνα π.Χ: σχηματική απεικόνιση των Αττικών Δήμων, όπου στην ευρύτερη περιοχή του σημερινού Δήμου Ηλιούπολης αναφέρονται οι Δήμοι Ευωνύμου και Θημακού (πηγή: John S. Traill, «The Political Organization of Attica» 1975)

Παρουσία στρατιωτών του Πτολεμαίου Β’ Κατά την διάρκεια του Χρεμωνίδειου Πολέμου (266 263 π.Χ.) είναι βέβαιο ότι έφτασαν μέχρι τη σημερινή Ηλιούπολη, στρατιώτες του Πτολεμαίου Β’ της Αιγύπτου. Αυτό συνάγεται από ένα πλήθος ευρημάτων, τα οποία αναφέρονται σε κείμενο της αρχαιολόγου κας Ειρήνης Βαρούχα Χριστοδουλοπούλου (1954). Μεταξύ των ευρημάτων υπάρχουν χρυσά, αργυρά και χάλκινα νομίσματα, βέλη, βλήματα σφενδονών, αμφορείς, ακόμη και μία επιτύμβια στήλη με το όνομα: «ΑΡΤΑΣΤΙΣ» (πιθανώς Πέρση μισθοφόρου).

Η ακριβής θέση στρατοπέδευσης των στρατιωτών του Πτολεμαίου δεν είναι εξακριβωμένη. Το βέβαιο είναι ότι έφτασαν μέχρις εδώ, ξεκινώντας από το νησί του Πατρόκλου, κοντά στο Σούνιο, όπου αποβιβάστηκαν και διασχίζοντας αντίστροφα το λεγόμενο «Μονοπάτι του Αιγέα», να έφθασαν μέχρι την περιοχή του σημερινού Αγίου Νικολάου στην Ηλιούπολη, όπου βρίσκονταν οικισμός και ενδεχομένως κάποια καλλιεργούμενη έκταση. Είναι πολύ πιθανόν, οι στρατιώτες των Πτολεμαίων, να στρατοπέδευσαν λίγο ψηλότερα στις πλαγιές του Υμηττού πάνω από την σημερινή Ηλιούπολη, μεταξύ του υψώματος που βρίσκεται πάνω από την οδό Νεύτωνος και του λόφου πάνω από τον Προφήτη Ηλία όπου υπήρχε αρχαίο λατομείο και ενδεχομένως λατρευτικός χώρος. Αρχαίο λατομείο και πιθανός λατρευτικός χώρος

Αρχαιολογικός χώρος στη περιοχή του Προφήτη Ηλία Με αίτηση μου προς την Β’ Εφορεία του Υπουργείου Πολιτισμού (αρ. πρωτ. 1908/27 3 2000) ανέδειξα το ζήτημα που αφορά την ύπαρξη ενός χώρου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος στον Δήμο Ηλιούπολης, όπως το αρχαίο λατομείο στον Υμηττό, πάνω από τον Προφήτη Ηλία: «…Τα τελευταία χρόνια, στο τμήμα του ορεινού όγκου του Υμηττού που εφάπτεται του Δήμου Ηλιούπολης έχουν σημειωθεί μια σειρά καταστροφικές πυρκαγιές, οι οποίες έχουν ουσιαστικά αναιρέσει τον δασικό χαρακτήρα του βουνού, μετατρέποντάς το σε ένα γυμνό τοπίο. Οι προσπάθειες αναδάσωσης που γίνονται όλα αυτάταχρόνιαδεν έχουν φέρει μέχρι σήμερα τα επιθυμητά αποτελέσματα. Η εξαφάνιση ωστόσο των δασικών χαρακτηριστικών στο τμήμα αυτό του Υμηττού συνέβαλλε στο να αποκαλυφθούν κάποια ενδιαφέροντα ευρήματα, τα οποία πιστευω ότι αίζει να διερευνηθούν λεπτομερώς από την υπηρεσία σας. Χώρος αρχαιολογικού ενδιαφέροντος

Συγκεκριμένα: Κοντά στο εξωκλήσι «Προφήτης Ηλίας» του Δήμου Ηλιούπολης, πάνω από τον υφιστάμενο δασικό δρόμο Καρέα Ηλιούπολης Αργυρούπολης, υπάρχουν λαξευμένοι βράχοι, αρχαία λατομεία, σπήλαιο με ίχνη ανθρώπινης παρουσίας από τος κλασσικούς ή ελληνιστικούς χρόνους και πιθανώς είσοδος αρχαίου μεταλλείου. Η περιοχή στην οποία αναφέρομαι, οριοθετείται στο τοπογραφικό διάγραμμα της Γ.Υ.Σ που σας επισυνάπτω σε κλίμακα 1:5000 μεταξύ των ισοϋψών +300μ και +400μ. Επίσης, σας επισυνάπτω φωτογραφίες της συγκεκριμένης περιοχής … καθώς και σχετικά δημοσιευματα από τοπικό έντυπο της Ηλιούπολης, όπου προτείνεται η διαμόρφωση ενός «Χώρου για τη Μνήμη και την Φύση» στη περιοχή αυτή του Υμηττού, πάνω από την Ηλιούπολη…» λαξευμένοι βράχοι σε χώρο αρχαιολογικού ενδιαφέροντος

24 Το Υπουργείο Πολιτισμού απάντησε μερικά χρόνια αργό τερα (αρ. πρωτ. 7998/13-2-2007), ότι από την αρμόδια Β’ Εφορεία Αρχαιοτήτων: «…θα κινηθεί η διαδικασία της κήρυξης ενός αρχαιολογικού χώρου στον Υμηττό…». Η Β’ Εφορεία Αρχαιοτήτων, τον Ιανουάριο του 2009, στα πλαίσια της τροποποίησης του από 31/8/1978 Προεδρικού Διατάγματος «περί προστασίας του Υμηττού», πρότεινε την κήρυξη αρχαιολογικού χώρου στη περιοχή του αρχαίου λατομείου: «...Β ΒΑ του Προφήτη Ηλία Δήμου Ηλιούπολης, 550μ Ν ΝΑ πέρατος Λεωφόρου Σοφοκλή Βενιζέλου». Η προτεινόμενη οριοθέτηση του αρχαιολογικού χώρου προσδι ορίζεται περίπου στην ίδια έκταση και στο χώρο που υπέδειξα με σχεδιάγραμμα που συνοδεύει την από 27/3/2000 αίτησή μου. Εν τέλει, ο χώρος του αρχαίου λατομείου στον Υμηττό, οριοθετήθηκε σύμφωνα με την Απόφαση Α1/Φ43/44570/ 1842/11-5-2019 του Υπουργού Πολιτισμού που αφορά: «Προσωρινή οριοθέτηση αρχαιολογικών χώρων εν όψει πρότασης του Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας για την τροποποίηση του από 31 8 1978 ΠΔ προστασίας του Υμηττού (ΦΕΚ Νο 544 Δ’/1978)». Τέλος, με υπόμνημα που κατέθεσα τον Ιανουάριο του 2020 προς την παρούσα δημοτική αρχή, επανάφερα την πρότασή μου και επισήμανα την αναγκαιότητα ανάδειξης του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος του τόπου μας, με προτεραιότητα το αρχαίο λατομείου στον Υμηττό και τη δημιουργία ενός: «Χώρου για τα Μνήμη και τη Φύση». Μέχρι σήμερα δεν έχω λάβει καμία απάντηση…

στην

όστρακα,

25 Η «ΕΜΠΛΟΚΗ» ΤΗΣ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ ΣΤΟΝ ΧΡΕΜΩΝΙΔΕΙΟ ΠΟΛΕΜΟ 266-263 π.Χ. Στη μελέτη των αρχαιολόγων Μ. Πετροπουλάκου και Ε. Πεντάζου: «Αττική: Οικιστικά στοιχεία» (πρώτη έκθεση, 1970) επισημαίνεται: «…Στη θέση Καρά (σημερινή Ηλιούπολη) υπήρχαν και αρχαίαλατομείαπου οιπέτρες τουςχρησιμοποιή θηκαν σε σημαντικά κτίρια της Αθήνας. Γύρω από όλα αυτά υπήρχαν τοίχοι, κτίσματα και ίχνη τάφων. Οι τοίχοι αυτοί και τακτίσματαίσως ανήκαν σε στρατόπεδο Αιγυπτίων στρατιωτών του Πτολεμαίου κατά τον Χρεμωνίδειο Πόλεμο, γιατί

ίδια θέση βρέθηκαν αργυρά και χρυσά νομίσματα,

οξυπύθμενοι αμφορείς, βέλη και βλήματα σφενδονών…». Το παραπάνω απόσπασμα, παραπέμπει στη συνέχεια στην Αρχαιολογική Εφημερίδα του 1953 ’54, όπου δημο σιεύεται κείμενο της αρχαιολόγου κας Ειρήνης Βαρούχα Χριστοδουλοπούλου με τον τίτλο: «Συμβολή εις τον Χρεμω νίδειον Πόλεμον». Παραθέτουμε στη συνέχεια μια σειρά σημαντικές πληροφορίες που προέρχονται από το προαναφερόμενο κείμενο, επιδιώκοντας κυρίως να αναδείξουμε τον τρόπο με τον οποίο… «εμπλέκεται» η περιοχή της Ηλιούπολης στον πόλεμο αυτό.

ο πόλεμος. Οι

πολιόρκησαν την Αθήνα. Τότε,

βοήθεια των Αθηναίων έστειλαν στόλο υπό τον ναύαρχο Πάτροκλο. Μέχρι το 1930 περίπου η άποψη που κυριαρχούσε ήταν ότι ο Πάτροκλος δεν ανέπτυξε

δράση για να βοηθήσει την Αθήνα, και

ανεξήγητο, αφού τότε οι Πτολεμαίοι

μια μεγάλη και ισχυρή οικονομικά δύναμη, που κυριαρχούσε στις θάλασσες. Άλλωστε το τέλος του πολέμου

μια καμπή για την ιστορία

έχασε οριστικά την πολιτική της θέση στον αρχαίο κόσμο.

Αθήνας,

26 Αιγυπτιακός στρατός στην Αττική, σε βοήθεια των Αθηναίων εναντίον των Μακεδόνων… Ο Χρεμωνίδειος Πόλεμος που έγινε γύρω στα 266 263 π.Χ, αποτελεί ένα επεισόδιο από τη σύγκρουση των μεγάλων δυνάμεων της εποχής: των Μακεδόνων, των Πτολεμαίων και των Σελευκίδων. Στον αγώνα κατά των Μακεδόνων αναμίχθηκαν και οι Αθηναίοι ως σύμμαχοι των Σπαρτιατών, κατά προτροπή του Χρεμωνίδη. Γι’ αυτό και ονομάστηκε έτσι αυτός

Μακεδόνες με τον βασιλιά Αντίγονο,

οι Πτολεμαίοι, σε

καμία

αυτό θεωρούνταν

ήταν

αυτού αποτέλεσε

της

γιατί από τότε

Νεότερα όμως στοιχεία που ήρθαν στο φως τις επόμενες δεκαετίες, οφειλόμενα σε τυχαία ευρήματα και κυρίως σε Πτολεμαϊκά νομίσματα με χρονολογίες τα οποία συμπλη ρώνουν τις υπάρχουσες πηγές, κλονίζουν την κυρίαρχη άποψη περί αδράνειας του ναυάρχου Πάτροκλου. Σήμερα λοιπόν, με συγκεκριμένα στοιχεία αποδεικνύεται ότι σε αρκετά σημεία της Αττικής, υπήρξαν οχυρά των Πτολεμαίων που χρησίμευσαν ως ορμητήρια για την βοήθεια προς τους Αθηναίους.

27 Οι περιοχές από τις οποίες προέρχονται σύμφωνα με την κα Βαρούχα τα ευρήματα που αποδεικνύουν την παρουσία στρατιωτών των Πτολεμαίων είναι: η περιοχή Ραμνούντος, η χερσόνησος της Κορώνειας (σημερινό Πόρτο-Ράφτη) και το σημερινό Μαρκόπουλο, στα Μεσόγεια, η Χερσόνησος Μικρό Καβούρι (κοντά στην Βουλιαγμένη), και η περιοχή της σημερινής Ηλιούπολης, στους πρόποδες του Υμηττού. Οχύρωση Σύμφωνα με την αρχαιολόγο κα Βαρούχα, η μη ανεύρεση μέχρι το 1954: «…υπολειμμάτων οχυρώσεως εις την περιοχή Ηλιουπόλεως, όπου τα ανωτέρω ευρήματα, δημιουργεί ορισμένες απορίας...». Και τούτο γιατί ο Edward Dodwell, που είχε επισκεφθεί την Ελλάδα το 1819, είχε επισημάνει ότι: «…εις την θέση Καρά… παρετηρήθησαν εκτός από λείψα να αρχαίων κτισμάτων και υπολείμματα αρχαίων τειχών…». Όμως, σύμφωνα με την κα Βαρούχα: «…ίχνη τειχών δεν κατορθώθη να διαπιστωθούν, καθ΄ όσον γνωρίζω, ενώ συγκροτήματα από θεμέλια αρχαίων οικημάτων είναι και σήμερον ορατά εις την περιοχήν του υποτιθέμενου στρατο πέδου. Είναι δύσκολο επομένως ναυποστηριχθεί μετάπιθανό τητας ότι υπήρξε τείχος ολοκληρούμενου εις ενιαίον οχυρόν. Το μόνο πιθανόν, θα ήτο, ότι τούτο υποστήριζεν από την ευπρόσβλητον πλευράν στρατοπέδου προφυλασσόμενον κατά τα λοιπά από τας απότομους κλιτύς του Υμηττού και ίσως από τους περιρρέοντες την περιοχήν χειμάρρους από ΒΔ και Ν…».

Και όπως επισημαίνει η κα Βαρούχα, εάν διαπιστωθεί ότι υπήρξε πράγματι κάποιο οχυρό στη περιοχή της Ηλιού πολης είναι λογικό να συνδυαστεί με την παρουσία Πτολεμαϊκών στρατευμάτων, η οποία τεκμηριώνεται και από τα διάφορα ευρήματα. Η έλλειψη δε συστηματικού οχυρού, θα δικαιολογούσε και την βιαστική εγκατάλειψη του στρατο πέδου, όταν κατά το επόμενο έτος ενέσκηψε αιφνιδίως ο βασιλιάς των Μακεδόνων Αντίγονος. Υμηττός Ηλιούπολη, λόφος πάνω από τον Προφήτη Ηλία φυσικό οχυρό σε πιθανή περιοχή στρατοπέδευσης στρατιωτών του Πτολεμαίου Β’ κατά τον Χρεμωνίδειο Πόλεμο (266 263 π.Χ.)

νομισμάτων, βελών, βλημάτων σφενδόνης, καθώς και αγγείων, κυρίως αμφορέων. Όπως αναγράφεται

αναφορά η οποία

όπου ανευρίσκονται τα νομίσματα υπάρχουν και άλλα αρχαία ίχνη ήτοι θεμέλια και άφθονα όστρακα, πολλά «σταμνάκια»

29 ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΑ ΙΧΝΗ ΤΩΝ ΠΤΟΛΕΜΑΙΩΝ ΣΤΗΝ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ Ως πρώτη ένδειξη της παρουσίας των Αιγυπτίων στρατιωτών στην Αττική, προς βοήθεια των Αθηναίων, ήταν η ανεύρεση το 1941 και 1943 στη περιοχή του τότε Β’ Τομέα Ηλιούπολης, χρυσών, αργυρών και χάλκινών Πτολεμαϊκών

στην

στάλθηκε τότε στο Υπουργείο Πολιτισμού: «…Κατά την επιτόπιον επισταμέ νην έρευναν εξηκριβώθη ότι εις την περιοχήν

, τεμάχια από οξυπύθμενους αμφορείς, τμήμα επιτύμβιας στήλης, εις μίαν περιωρισμένην σχετικώς έκτασιν, η οποία ορίζεται προς ΒΔ και Ν από είδος χειμάρρων. Από όλας τας ενδείξεις, φαίνεται πιθανώτατον ότι τα ευρήματα έχουν σχέσιν με τον Χρεμωνίδειον πόλεμον…». Και η αρχαιολόγος κα Βαρούχα, σχολιάζει το 1953 ’54: «…Δεν έγινεν όμως τότε ουδεμία ανακοίνωσις, διότι εφαίνετο δύσκολος η εξήγησις της παρουσίας νομισμάτων του Πτολεμαίου Β΄ εις μιαν περιοχήν τελείως απομεμακρυσμένην και απομονωμένη από την «νήσο του Πατρόκλου», (σημ. που βρίσκεται κοντά στο Σούνιο) αν και όλα τα δεδομένα συνηγορούν υπέρ της υπάρξεως Πτολεμαϊκού στρατοπέδου της εποχής του Χρεμωνίδειου πολέμου».

Πτολεμαϊκά νομίσματα Στην Ηλιούπολη το 1943 αναφέρθηκε η ανεύρεση τριών χρυσών νομισμάτων, ενώ είχε διαδοθεί τότε ότι είχαν βρεθεί πολύ περισσότερα… Ένα από αυτά, του 4ου π.Χ. αιώνα (στατήρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου) και δύο της εποχής του Πτολεμαίου Β’ (271 263 π.Χ.) διοχετεύτηκαν σε ιδιωτικές συλλογές. Επίσης βρέθηκε ένα αργυρό νόμισμα της εποχής του Πτολεμαίου Α’ (306 285 π.Χ.). Ακόμη, βρέθηκαν 45 χάλκινα νομίσματα της εποχής του Πτολεμαίου Β’ και 5 της εποχής του Πτολεμαίου Α’. Εύρημα Πτολεμαϊκών χάλκινων νομισμάτων στην Ηλιού πολη, αναφέρθηκε το 1941. Όμως τα περισσότερα από αυτά βρέθηκαν όπως και τα χρυσά, το 1943, σε μικρό βάθος και σε μια περιορισμένη σχετικά έκταση διαμέτρου 500μ περίπου. Ήταν γνωστά στα παιδιά της περιοχής ως «πουλάκια», λόγω του αετού με ανοιγμένα τα φτερά που απεικονίζονταν σε αυτά. Τα περισσότερα από τα 100 περίπου όμοια χάλκινα νομίσματα που βρέθηκαν στη περιοχή της Ηλιούπολης, περιήλθαν στο Νομισματικό Μουσείο από δωρεές ιδιωτών, μερικά δε από αυτά, από αγορά. «…Όμοια χάλκινα νομίσματα ανευρίσκονται ακόμα και περιέρχονται στην κατοχή ιδιωτών ή στα χέρια μικρών παιδιών…» αναφέρει το 1954 η αρχαιολόγος κα Βαρούχα. Επίσης από την ίδια προέρχεται η πληροφορία ότι ένα Πτολεμαϊκό χάλκινο νόμισμα, βρέθηκε κατά την διάνοιξη οδού στη δυτική πλαγιά του λόφου του Αγίου Κωνσταντίνου.

Από την ομοιομορφία κατά το μεγαλύτερο μέρος των τύπων και του μεγέθους των Πτολεμαϊκών νομισμάτων και από την ομοιότητα των συνθηκών κάτω από τις οποίες βρέθηκαν δεν γεννάται αμφιβολία, κατά την αρχαιολόγο κα Βαρούχα ότι: «πρόκειται περί της πληρωμής εις το είδος τούτο των στρατιωτών του Πατρόκλου». Είναι αξιοσημείωτο επίσης ότι: «…εξ ουδεμίας ανασκαφής της κυρίως Ελλάδας προέρχονται όμοια νομίσματα… πλην των περιοχών εις τας οποίας εστάθμευσαν στρατεύματα Αιγυπτιακά…». Βέλη Στην Ηλιούπολη, από τις δεκάδες των διασκορπισθέντων, σώθηκαν μόνο τρία χάλκινα βέλη. Τα βέλη αυτού του τύπου χρησιμοποιήθηκαν στην Ελλάδα κατά τον 4ο και 3ο π.Χ. αιώνα, μέχρι το τέλος της ελληνιστικής εποχής.

Μολυβδίδες Εκτός των βελών στην ίδια ακριβώς περιοχή της Ηλιούπολης βρέθηκαν και δεκάδες μολύβδινα βλήματα σφενδόνης «μολυβδίδες». Σύμφωνα με την κα Βαρούχα, τα περισσότερα απ’ αυτά διασκορπίστηκαν από τα παιδιά που τα έβρισκαν, τα οποία μιλούσαν για «μολύβια». Κάποια βλήματα που περιήλθαν στο Νομισματικό Μουσείο, φέρουν επί της μιας πλευράς τα ονόματα: «ΞΕΝΟΚΡΑΤΗΣ», «ΙΩΙΛΟΥ» και «ΠΛΕΙΣΤ[ΑΝ]ΟΥ». Τα ανευρε θέντα βλήματα σφενδόνης στη περιοχή της Ηλιούπολης, δεν είναι βέβαιο αν ανήκαν στους μισθοφόρους Αιγυπτίους ή στους Μακεδόνες.

γνωστά από το τέλος τους

0,70μ περίπου έσπασε

εκβάθυνση οδού, ενώ

στήλη. Ακόμα

από αγγείο με ανοικτό

Παρόμοιο αγγείο

, σχεδόν ακέραιο επί του

Αγγεία Εξ΄ άλλου, στη περιοχή της Ηλιούπολης βρέθηκαν πολλά κεραμικά κομμάτια στρωτήρων, αγγείων και πολλοί αμφο ρείς του ίδιου περίπου μεγέθους, οι οποίοι χρησιμοποιούντο από τους στρατιώτες του Πατρόκλου. Όλοι ήταν καθημε ρινής χρήσεως και οι λαβές ήταν χωρίς σφραγίδες. Από τα διασκορπισθέντα κομμάτια αγγείων που βρέθηκαν στην Ηλιούπολη έχουν καταγραφεί 11, μεταξύ των οποίων και βάσεις αμφορέων με σχήματα

4ου π.Χ. αιώνα. Ένας αμφορέας ύψους

σε πολλά κομμάτια κατά την

σε ελάχιστη απόσταση βρέθηκε επιτύμβια

έχουν καταγραφεί κομμάτια

στόμιο, που χαρακτηρίζεται ως «κυψέλη».

έχει βρεθεί και στους «Τράχωνες»

οποίου εφαρμόζει και πώμα.

Επιτύμβια στήλη Όπως αναφέρει το 1954 η αρχαιολόγος κα Βαρούχα: «…Κατά την εκσκαφή θεμελίων σε βάθος 1μ περίπου κάτω από πήλινη πλάκα 0,25μ Χ 0,20μ περίπου, μέσα σε στρώμα μαύρης τέφρας πάνω απ’ αυτήν την πλάκα και σε βάθος 0,50μ περίπου βρέθηκαν τρία χάλκινα νομίσματα και διασκορπισθέντα θραύσματα αμφορέα ύψους 0,60μ περίπου… Κανένας μέχρι τώρα τουλάχιστον από τους κατοίκους της περιοχής αυτής της Ηλιούπολης δεν ανέφερε περί ανεύρεσης τάφου ή οστών ενώ από την παρουσία των επιτυμβίων στηλών αποδεικνύεται ύπαρξης ταφής…». Στην ίδια Αρχαιολογική Εφημερίδα του 1954, η κα Βαρούχα αναφέρει την ανεύρεση επιτύμβιας στήλης στην Ηλιούπολη, η οποία φέρει χαραγμένα πρόχειρα και ασύμμετρα, προς το δεξιό μέρος της επιφανείας, το όνομα: «ΑΡΤΑΣΤΙΣ». Το σχήμα αυτής της επιτύμβιας στήλης, αλλά και το σχήμα των γραμμάτων της επιγραφής, χρονολογούνται στον 3ο π.Χ. αιώνα και θεωρείται πιθανόν ο τάφος να ανήκει σε Πέρση μισθοφόρο του Αιγυπτιακού στρατού των Πτολε μαίων, που συμμάχησε με τους Αθηναίους ενάντια στους Μακεδόνες, κατά τον Χρεμωνίδειο Πόλεμο (266 263 π.Χ.).

35 Αγαλματάκι της Θεάς Κυβέλης Στην ίδια περιοχή της Ηλιούπολης βρέθηκε μαρμάρινο ακέφαλο μικρό άγαλμα ύψους 0,22μ της Θεάς Κυβέλης (μητέρας των Θεών), η οποία κάθεται σε θρόνο και στηρίζει τα πόδια της σε υποπόδιο. «...Κρατεί με το δεξί της χέρι φιάλη και με το αριστερό της τύμπανο. Φορεί ιωνικό χιτώνα και ιμάτιο, ενώ στα γόνατά της κάθεται μικρός λέων...». Το αγαλματάκι αυτό θεωρείται κοινότατου τύπου αντίγραφο από πρότυπο έργο άγνωστου καλλιτέχνη του 4ου αιώνα π.Χ. (ίσως του Αγορακρίτου ή του Φειδία). Σύμφωνα με την κα Βαρούχα, «…αν και η εργασία είναι αμελής δεν είναι χειρωνακτική· αι πτυχαί του χιτώνος εις το στήθος και του ιματίου έχουν απαλότητα, η οποία επιτρέπει να χαρακτηρισθεί ως ελληνιστικής εποχής και να θεωρηθεί σύγχρονον με τα λοιπά ευρήματα της εγκαταστάσεως των Αιγυπτίων· δεδομένου μάλιστα ότι η ασιατικής καταγωγής θεά θα ικανοποιεί και το θρησκευτικόν αίσθημα και του Ασιάτου ή Αιγυπτίου μισθοφόρου…».

Πιεστήριο και άγνωστης χρήσης αντικείμενο Ακόμα, στη περιοχή της Ηλιούπολης βρέθηκε πιεστήριο (ληνός) ελιών ή σταφυλιών διαμέτρου 0,80μ με μαρμάρινη πλάκα πάχους 0,15μ. Η εξωτερική επιφάνεια έχει χαρακιές με κατεύθυνση προς το στόμιο για την εκροή του υγρού. Τέλος, βρέθηκε ανεξακρίβωτης χρήσης πέτρα ή μάρμαρο σε σχήμα «κολούρου πυραμίδος», με διαμπερή τρύπα στο άνω μέρος, ύψους 0,50μ και με πλευρά της τετράγωνης βάσης 0,34μ.

37 ΤΟ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΤΟΥ ΥΜΗΤΤΟΥ Ήδη έχουμε αναφερθεί, ότι στο σημαντικό έργο των A. Milchhöefer και J. A. Kaupert «Karten von Attika» (1883), υπάρχει περιγραφή ενός κτίσματος κάπου στον Υμηττό το οποίο: «…χωρίς αμφιβολία ανήκει στη κατηγορία των οχυρών...». Η ύπαρξη ενός μικρού οχυρού στον Υμηττό, επιβεβαιώ νεται στο έργο του James R. McCredie «Οχυρωμένα στρατό πεδα της Αττικής» (1966), όπου αναφέρονται τα ακόλουθα υπό τον γενικό τίτλο «Το στρατόπεδο του Υμηττού»: «…Η κορυφογραμμή του Υμηττού, έχει γενικά κατεύθυνση Βορρά Νότου και χωρίζει το λεκανοπέδιο της Αθήνας από τον κάμπο των Μεσογείων. Η σημαντικότερη κορυφή (υψόμετρο 1.027μ) καταλαμβάνεται σήμερα από έναν σταθμό ραντάρ και μία αντιαεροπορική βάση. Νότια η κορυφογραμμή ακολουθεί μία Ν Α κατεύθυνση, κατεβαίνοντας απότομα γίνεται πολύ στενή με την απότομη κάθοδο στο Κακόρεμα, στα δυτικά. Νότια από το Κακόρεμα, ανεβαίνει ξανά και απλώνεται σε μία πλατιά, αρκετά ομαλή κορυφή. Σ΄ αυτή την ομαλή περιοχή, κοντάστηνβόρειαάκρη, υπάρχει ένα περιφραγμένο μικρό οχυρό, περίπου 1.400μ Ν Δ της κορυφής. Η κάτοψη του οχυρού είναι περίπου τραπεζοειδής. Καταλαμβάνει περίπου 47μ σε κατεύθυνση Α Δ και 36 47μ σε

38 κατεύθυνση Β Ν. Είναι σχετικά κανονικό περίγραμμα, αν το συγκρίνεις με άλλες κατεστραμμένες οχυρώσεις, ίσως γιατί το επίπεδο είναι ομαλό και απαιτεί λίγες προσαρμογές από την γραμμή των τοίχων. «Το Στρατόπεδο του Υμηττού» Οι εξωτερικοί τοίχοι του οχυρού είναι χτισμένοι από πέτρες της περιοχής χωρίς λάσπη ή άλλο συνδετικό. Πέτρες μετρίου μεγέθους χρησιμοποιήθηκαν στις δύο όψεις, μεταξύ των οποίων υπάρχει μια γέμιση από λίγο μικρότερες πέτρες. Το πάχος του τοίχου του οχυρού είναι κανονικά 2,35μ Οι τοίχοι του οχυρού διατηρούνται μόνο σε 1.30μ ύψος, στο ψηλότερο σημείο. Οι τοίχοι δεν συναντώνται ούτε στη Β Α ούτε στη Ν Α γωνία. Υπήρχε, σχεδόν βέβαια, μια είσοδος στη Ν Α γωνία, ενώ η κατάσταση του τοίχου δεν επιτρέπει ασφαλή μέτρηση του αρχικού ανοίγματος.

ερειπιώδους κατάστασης

υπολειμμάτων. Φάνηκε

πύργοι, ήταν στις δύο πλευρές

μήκος των εσωτερικών όψεων του οχυρού. Αυτά σχηματίζονται από χαλάσματατοίχων,περίπου 1,00μπάχους,οιοποίοι

39 Η Β Α γωνία μπορεί να ήταν κλειστή. Κατά μήκος της εξωτερικής όψης του βορείου τοίχου του οχυρού υπάρχουν τρεις σωροί από χαλάσματα, τα οποία μοιάζουν να είναι υπολείμματα από μικρούς πύργους. Μετά από προσεκτική έρευνα, ξεκαθαρίσαμε ότι φαίνονται να είναι μέρος από τις αρχικές όψεις αυτών των πύργων και σε αυτή τη βάση, σχεδιάσαμε τις κατόψεις. Υπάρχει όμως σοβαρή πιθανότητα λάθους λόγω της πολύ

των

πιθανό ότι οι δύο ανατολικοί

μιας πύλης, πλάτους 1,60μ, ενώ οι όψεις ή παραστάδες, είναι τώρα κατεστραμμένες. Μια σειρά δωματίων παρατάσσονται κατά

χτίστηκαν περίπου παράλληλα με τους τοίχους άμυνας και σε μια απόσταση 2,50μ έως 3,50μ από αυτούς. Κάθετοι τοίχοι, επίσης 1,00μ περίπου, διαιρούν το σύμπλεγμα εσωτερικά σε ιδιαίτερα δωμάτια. Τα υπολείμματα από αυτά τα δωμάτια, λανθασμένα ερμηνεύτηκαν από τον Milchhöefer σαν μέρος του εξωτερικού τοίχου άμυνας, το οποίο περιέγραψε σαν κατασκευή με διπλό τοίχο. Αυτά είναι τώρα σε πολύ ερειπιώδη κατάσταση, γι’ αυτό είναι αδύνατο να είμαστε ακριβώς βέβαιοι πόσα δωμάτια υπήρχαν αρχικά. Δεν υπάρχει κανένα ίχνος από κτίσματα στο εσωτερικό του οχυρού και η πολύ ανώμαλη κατάσταση του πετρώδους εδάφους, κάνει, πρακτικά βέβαιο, ότι δεν υπήρχαν αυτόνομα κτίσματα στο εσωτερικό του οχυρού. Αποδείξεις της ημερο μηνίας κατασκευής του οχυρού, είναι πολύ περιορισμένες.

40 Έρευνες, πολύ προσεκτικές, μέσα στο εσωτερικό του οχυρού, από τον συγγραφέα, σε δύο περιπτώσεις και από άλλους σε άλλες ευκαιρίες, δεν έχουν παρουσιάσει κεραμικά, εκτός από ένα ή δύο μικρά ανεπεξέργαστα κομμάτια από δοχεία μαγειρικής, τα οποία δεν μπορούν να χρονολογηθούν. Υπάρχουν όμως πολλά κομμάτια από μαύρα και κόκκινα σμαλτωμένα κεραμίδια Λακωνικού τύπου, σε όλα τα μέρη του οχυρού. Υπήρχαν αρκετά, ειδικάστο δωμάτιο της Ν-Α γωνίας, όπου ένας βοσκός είχε μετακινήσει πολλά από τα πεσμένα υπολείμματα, προκειμένου να κάνει ένα καταφύγιο γι’ αυτόν. Αυτά τα κεραμίδια μοιάζουν μ΄ αυτά που βρέθηκαν στην Κορώνη (σημερινό Πόρτο Ράφτη) και στα άλλα οχυρά. Κι αυτό φαίνεται να εγγυάται την παλαιότητα των κατασκευών και να αποκλείει την άποψη που είχε σχηματισθεί, ότι χτίστηκαν κατά την διάρκεια των νεότερων χρόνων, ίσως κατά την διάρκεια του πολέμου της Ανεξαρτησίας. (σημ. 1821 1826) Ο σκοπός δημιουργίας του οχυρού, όσο και η χρονολογία του, δεν είναι άμεσα καθαρά. Η τοποθεσία είναι πολύ από μονωμένη και δύσκολο να την προσεγγίσει κανείς. Οποιαδήποτε στρατιωτική δύναμη είχε στρατοπεδεύσει εκεί, θα ήταν πρακτικά αποκομμένη από κάθε δραστηριότητα στο λεκανοπέδιο της Αθήνας. Είναι πιθανό να υπήρχε κάποτε ένας δρόμος που διέσχιζε τον Υμηττό, που περνούσε από αυτό το σημείο, αλλά οποιοσδήποτε τέτοιος δρόμος θα ήταν πολύ δύσκολος και δεν θα είχε σχεδόν καμιά αξιόλογη σημασία.

Η τοποθεσία όμως, έχει μια εξαιρετική θέα προς το λεκανοπέδιο της Αθήνας. Στην πραγματικότητα, με εξαίρεση την πλαγιά του Υμηττού, αμέσως κάτω από εκεί, μπορεί να δει κανείς όλο το λεκανοπέδιο της Αττικής. Όλες τις θέσεις που αναφερόμαστε σ΄ αυτή την μελέτη, μπορεί να παρατηρήσει κανείς απ’ αυτό το σημείο. Μπορούμε να δεχθούμε, ότι το Στρατόπεδο του Υμηττού χρησίμευε σαν έναπαρατηρητήριο και ένασημείο γιασινιάλα. Αν αυτός ήταν ο σκοπός του οχυρού, μπορούμε να προτεί νουμε ότι το παρατηρητήριο δεν ήταν Αθηναϊκό αλλά από μια δύναμη που δεν είχε τον έλεγχο της πόλης. Ολόκληρο το λεκανοπέδιο της Αθήνας μπορεί να το δει κανείς από την Ακρόπολη, τον Λυκαβηττό ή τα Τουρκοβούνια και η ίδια η Ακρόπολη φαίνεται απ’ όλα τα σημεία που έχουμε αναφερθεί. Ενώ αυτή είναι η υπόθεση, είναι δύσκολο να φανταστείς το λόγο που θα είχε μια δύναμη που έχει την δυνατότητα να έχει παρατηρητήριο μέσα στα όρια της άμυνας της πόλης, να κατασκευάσει ένα άλλο παρατηρητήριο, το οποίο θα προσέ φερε πρόσθετο πλεονέκτημα σε τέτοιο απρόσιτο σημείο στον Υμηττό. Για μια δύναμη που δεν έχει τον έλεγχο της πόλης. Όμως ο Υμηττός, θα έδινε μια θαυμάσια εναλλακτικότητα...».

43 ΥΜΗΤΤΟΣ: ΙΕΡΑ, ΛΑΤΟΜΕΙΑ, ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ, ΟΧΥΡΑ, «ΔΡΑΚΟΣΠΙΤΑ» Ιερά Σύμφωνα με τον περιηγητή Παυσανία στη κορυφή του Υμηττού (στη περιοχή που βρίσκεται πάνω από την Παιανία, κάπου στο σημερινό ραντάρ και τις κεραίες των τηλεοπτικών σταθμών) υπήρχε τα αρχαία χρόνια το ιερό του Υμηττίου Διός. Το ιερό αυτό αφιερώθηκε στον Δία τον 8ο π.Χ. αιώνα, σε μια περίοδο όπου αποδεδειγμένα υπήρξε ξηρασία στην Αττική, αφού ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού έφυγε και αποίκησε σε άλλες περιοχές. Επίσης ο Παυσανίας αναφέρει την ύπαρξη αγάλματος του «Υμηττίου Διός». Ένα άλλο ιερό υπήρχε στο νοτιοανατολικό τμήμα του Υμηττού, στη περιοχή της Βάρης, και ήταν αφιερωμένο στις Νύμφες, θεότητες του δάσους και των νερών. Μην ξεχνάμε ότι κάποτε ο Υμηττός ήταν κατάφυτος… Στο «Σπήλαιο των Νυμφών» λατρεύονταν επίσης ο Πάνας, θεός των ποιμένων και των αγροτών, καθώς επίσης και ο θεός Απόλλωνας. Σ’ αυτό το σπήλαιο, πήγαν οι γονείς του το 428 π.Χ. τον νεογέννητο Πλάτωνα (σύμφωνα με τον βιογράφο του Ολυμπιόδωρο), για να τον θυσιάσουν. Όμως (σύμφωνα με τον Ρωμαίο συγγραφέα Αιλιανό) ένα σμήνος από μέλισσες

44 κάθισαν στα χείλη του και άρχισαν να βουίζουν, γεγονός που θεωρήθηκε σημάδι της ευγλωττίας του κι έτσι, ο νεογέννητος φιλόσοφος απέφυγε τη θυσία. Ένα άλλο λατρευτικό σπήλαιο στον Υμηττό υπήρχε πάνω από τα Γλυκά Νερά, το «Σπήλαιο του Λιονταριού». Ακόμα, σημαντικός αρχαιολογικός χώρος στον Υμηττό θεωρείται η τοποθεσία όπου βρίσκονταν το ιερό του «Προοψίου Απόλλωνα», κοντά στο σημερινό εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, πάνω από το Κορωπί. Αν και η περιοχή είναι κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος, έχει οικοδομηθεί αυθαίρετα. Λατομεία Μαρμάρου Στον Υμηττό έχουν εντοπιστεί αρχαία λατομεία μαρμάρου. Ένα μεγάλο μέρος από τα αρχαία λατομεία, από όπου έβγαινε το Υμήττειο μάρμαρο βρίσκονταν νότια από τον σημερινό οικισμό του Καρέα, πάνω από την σημερινή Ηλιούπολη. Κάποια από τα λατομεία αυτά χρησιμο ποιούνται από τον 6ο αιώνα π.Χ. στην Ακρόπολη της Αθήνας για τα θεμέλια του αρχαίου ναού της Αθηνάς, δίπλα στο Ερεχθείο και για τον Παρθενώνα καθώς και στο Δίπυλο. Όπως αναφέρει ο G. R. Lepsius («Ελληνικές σπουδές Μαρμάρων», 1890): «…Ένα εύκολα αναγνωρίσιμο ασβεστο λιθικόπέτρωμααπό ταπερίχωρατης Αθήνας, τοοποίοπαρείχε ένα έξοχο και πολύ στέρεο δομικό υλικό, εξορύσσονταν στην αρχαιότητα από το λατομείο βορείως του αγροκτήματος Καρά, που βρίσκονταν περίπου 3,5 χιλιόμετρα ΝΑ της Ακρόπολης, στις κάτω πλαγιές του Υμηττού, είναι ένα ανοιχτόχρωμο,

κάπως πορώδες ασβεστολιθικό πέτρωμα από την τριτογενή περίοδο, κατά τους κόκκινο ή ανοικτό κόκκινο, χρωματι σμένους από ψήγματα σιδήρου ... όμοιο με την ρωμαϊκή τραβερτίνη, είναι υπερβολικά «σκληρό» και με δομή σε μικρό βαθμό κρυσταλλική μέσα στην λεπτόκοκκη έως πυκνή μάζα του. Αυτό το ασβεστολιθικό πέτρωμα πριονίζεται, από τους αρχαίους, κόβεται σε τετράγωνους λίθους και γυαλίζεται καλά. Όπως φαίνεται το χρησιμοποιούσαν μόνο λίγο καιρό στην Αθήνα. Είδα αυτό το πέτρωμα από τον Καρά στο θεμέλιο και τις βαθμίδες της εξωτερικής περίστυλης αίθουσας του αρχαίου ναού της Αθηνάς δίπλα στο Ερεχθείο. Επίσης μου είπε ο Dr Dorpfeld ότι το πάνω μέρος της κρηπίδας (δηλ. ο στυλοβάτης) του Παρθενώνα επί Κίμωνα, χτίστηκε από το πέτρωμα από τον Καρά και μου έδειξε ένα τετράγωνο λίθο από τον Καρά από τις δομές του Κίμωνα, ο οποίος υπερκαλύφθηκε από τις μετέπειτα τοποθετημένες βαθμίδες από Πεντελικό μάρμαρο στη ΝΔ γωνία του Παρθενώνα επί Περικλέους. Ίχνη νεότερου λατομείου

πύργο του Δίπυλου, σε αρκετές περιτοιχίσεις.

Στα κτίσματα της μετέπειτα εποχής πάνω στην Ακρόπολη ή στην πόλη των

(κοντά) στην περιοχή Καρά δεν έχουν και καμιά

αν και τους κίτρινους

46 Επίσης στοΔίπυλοβρήκατο ασβεστολιθικό πέτρωμααπό τον Καρά να χρησιμοποιείται ως δομικό υλικό. Το θεμέλιο των τειχών που ανεγέρθηκαν από τον Θεμιστοκλή, αποτελούνταν από πολυγωνικούς ογκώδεις λίθους (μπλοκ) με καθαρά λαξευμένους αρμούς, από το μπλε γκρίζο ασβεστολιθικό πέτρωμα του Λυκαβηττού. Κατά την πρώτη κατασκευή των τειχών του Θεμιστοκλή στο Δίπυλο, χρησιμοποιήθηκαν ωραία λαξευμένοι τετράγωνοι λίθοι από το πέτρωμα του Καρά. Έτσι βλέπουμε αυτούς τους τετράγωνους λίθους από τον Καρά, μαζί με τους επίσης καλά και οξείς λαξευμένους στους αρμούς, τετράγωνους λίθους από ασβεστολιθικό πέτρωμα του Πειραιά, στον νότιο

Αθηνών, φαίνεται ότι χρησιμοποιήθηκε πλέον αυτό το στέρεο ασβεστολιθικό πέτρωμα από τον Καρά: τα αρχαία θραύσματα

σπουδαίας σημασίας εξάπλωση,

διαβρωμένους, σχετικά ογκώδεις σωρούς τους, μπορεί να δει κανείς εύκολα με γυμνό μάτι από το ύψος της Ακρόπολης. Πρόσφατα, άρχισε πάλι, η εκμετάλλευση αυτού του σκληρού ασβεστόλιθου από τον Καρά…». Μερικά λατομεία λειτούργησαν μέχρι τους Ρωμαϊκούς χρόνους (4ος αιώνας μ.Χ). Το μάρμαρο του Υμηττού, χρώματος γκρίζου με φλέβες, εξάγονταν στην Ρώμη και χρησιμοποιήθηκε από τους Ρωμαίους. Σύμφωνα με τον Στράβωνα, ο Λ. Κράσσος είχε διακοσμήσει το σπίτι του στην Ρώμη με κολόνες από Υμήττειο Μάρμαρο.

Μεταλλεία Εκτός από τα λατομεία, στον Υμηττό υπήρχε εξόρυξη μεταλλευμάτων από την Μυκηναϊκή Περίοδο. Όπως προκύπτει, τα μεταλλεύματα πρέπει να ήταν αργυρούχος μόλυβδος. Επισημαίνεται ότι έχουν βρεθεί πολλά στοιχεία ανασκαφικά, που έχουν σχέση με εργασίες που γίνονταν στη περιοχή. Ο περιηγητής Richard Chandler σημειώνει ότι όταν περιηγήθηκε τον Υμηττό, επισήμανε σήραγγες αρχαίων αργυρωρυχείων. σήραγγα αρχαίου ορυχείου

στην ράχη του Υμηττού και είδα μια κατασκευή, η οποία χωρίς αμφιβολία ανήκει στην κατηγορία των οχυρών. Είναι μια τετράγωνη διπλή έπαλξη, 55 56 βήματα από

βήματα από Α προς Δ. Οι τοίχοι που

μέχρι 1,30μ.

εξωτερικός

48 Οχυρά Στον Υμηττό, υπάρχουν ακόμα λείψανα από μικρά οχυρά. Σε διάφορα σημεία υπάρχουν μικροί πύργοι, «βίγλες» όπως ονομάστηκαν στους νεότερους χρόνους τα αντίστοιχα μικρά οχυρά, οι οποίοι δεν είναι βέβαιο αν έγιναν για λόγους προ στασίας ή αν ήταν σημεία εποπτείας των λατομικών εργασιών που υπήρχαν στη περιοχή. Κάποια άλλα οχυρά που ανα φέρονται από διάφορους περιηγητές και επιστήμονες, έχουν πλέον εξαφανιστεί. Ένα από τα μικρά αυτά οχυρά βρί σκονταν ΝΑ του Καρέα, πάνω απ’ την σημερινή Ηλιούπολη. Στο προαναφερόμενο έργο του, ο A. Milchhöefer σημειώνει: «…Όταν πήγα στην ανατολική άκρη του φαραγ γιού, ανέβηκα από εκεί

Β προς Ν και 72 73

απομένουν έχουν ύψος

τοίχος είναι 1,80μ περίπου και ο εσωτερικός 1,20μ περίπου. Μεταξύ των δύο τοίχων υπάρχει μια τάφρος 1,80μ πλάτος. Στην Ν Α πλευρά και σε άλλο χώρο, ο εσωτερικός και ο εξωτερικός τοίχος συνδέονται με κάθετους τοίχους. Όσο σχεδιασμένο μπορεί να φαίνεται αυτό το κτίσμα, πρέπει να αναρωτηθούμε αν δεν είναι παρά ταμπούρια, δηλαδή μια αμυντική οχύρωση για να κόψεις τον δρόμο, όπως γίνονταν και στους νεότερους πολέμους των Ελλήνων. Όμως δεν υπάρχει καμιά ανάμνηση των κατοίκων της περιοχής του Υμηττού, ότι εδώ έγιναν μάχες, ή ότι υπήρχε ένα σημαντικό στρατιωτικό οχυρό…».

του Δήμου Ηλιούπολης, για να χρησιμοποιηθεί ως στέκι ορειβατών και φυσιολατρών. Όπως αναφέρει ο A. Milchhöefer στο: «Karten von Attika» (1883)

βρίσκονται τα περισσότερα

του Αγ. Γεωργίου έφερναν τα μάρμαρα τραβώντας

ελικοειδές δρομάκι, του οποίου σώζονται

μέτραψηλότεραυπάρχει ένακτίσμα που

49 «Δρακόσπιτα» Ενδιαφέρον παρουσιάζουν κάποια κτίσματα με πολύ μεγάλες πέτρες κοντά στα νταμάρια, τα «δρακόσπιτα». Βρίσκονται κοντά στα λατομεία και θεωρούνται ως τόποι όπου έμεναν οι λατόμοι κατά την διάρκεια των εργασιών τους στη περιοχή. Δύο τέτοια «δρακόσπιτα» υπάρχουν στο αρχαίο λατομείο, βορειοανατολικά του σημερινού οικισμού Καρέα, στον Άγιο Γεώργιο. Ένα νεότερο «δρακόσπιτο» υπήρχε στη περιοχή «Λιοντάρι», στη δυτική πλευρά του Υμηττού, πάνω από την Ηλιούπολη. «Ανακατασκευάστηκε» τη δεκαετία του ’90 με ευθύνη

σελ. 26

«…στο «Κακόρεμα»

λατομεία και από την κοιλάδα

τα σε ένα

κάποιαίχνη. 50

δεν μπορούσε να είχε άλλο σκοπό, από την στέγαση των εργατών του λατομείου. Οι διαστάσεις του εσωτερικού χώρου ήταν 4 4,70μ και το ύψος του εσωτερικά ήταν 2,40μ. Ο γέρο βοσκός που με οδήγησε, βεβαιώνει ότι κανένας ξένος δεν είχε έρθει εκεί. Όμως, αριστερά από την είσοδο, στον εσωτερικό τοίχο υπήρχε μια χαραγμένη επιγραφή, μιας προσωπικότητας που ήταν στενά συνδεδεμένη με την επιστημονική έρευνα των αρχαιοτήτων της Αττικής: “1789 FAUVEL”…».

1882: απόσπασμα χάρτη του J. A. Kaupert («Karten von Attika» Νο B1.IV.)

51 ΑΡΧΑΙΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΣΗΜΕΡΙΝΗΣ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ Αγγεία Υστεροελλαδικής εποχής Σύμφωνα με την μελέτη «Αττική Οικιστικά Στοιχεία» (πρώτη έκθεση, 1970) των Μ. Πετροπουλάκου και Ε. Πεντάζου, στη θέση Καρά, σημερινή Ηλιούπολη, βρέθηκαν δύο αγγεία της Υστεροελλαδικής εποχής ΙΙ, τα οποία όπως αναφέρει ο αρχαιολόγος Κ. Συριόπουλος στο έργο του «Προϊστορική κατοίκησις της Ελλάδος» (1968), βρίσκονταν τότε στο Ashmolean Museum της Οξφόρδης. Στο «Ετήσιο Δελτίο» της Βρετανικής Αρχαιολογικής Σχολής στην Αθήνα το 1947 ο F. H. Stubbings, αναφέρεται ανάμεσα σε διάφορα άλλα τυχαία ευρήματα Μυκηναϊκής κεραμικής στην Αττική και στα δύο αυτά αγγεία από την περιοχή Καρά. «…Είναι ένα βαθύ κύπελλο και ένα δοχείο ανάμιξης με επίπεδη κορυφή, τα οποία πιθανώς είναι από έναν τάφο…». Σε μία σειρά «Αρχαιολογικά Δελτία», υπάρχουν αναφορές για νεότερα ευρήματα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος στη περιοχή του σημερινού Δήμου Ηλιούπολης. Αναφέρουμε τα σημαντικότερα από αυτά.

1,20μ σε άριστη

52 Μαρμάρινα επιτύμβια ανάγλυφα και λήκυθοι Στο «Αρχαιολογικό Δελτίο» του 1926, από τον αρχαιολόγο Νικόλαο Κυπαρίσση αναφέρεται ότι: «…στον νέον συνοικισμόν Ηλιουπόλεως βρέθηκε: α) Μαρμάρινη κεφαλή γενειοφόρου ανδρός, ύψους 0,22μ «ανήκουσα προφανώς εις σύμπλεγμα επιτυμβίου λίαν εκτύπου αναγλύφου. β) Μαρμάρινη κεφαλή γυναικός, «λίαν εκτύπου επιτυμβίου αναγλύφου» ανήκουσα προφανώς στο ίδιο σύμπλεγμα ύψους 0,22μ. Η επεξεργασία και των δύο κεφαλών «είναι τραχεία και ουχί επιμελημένη. γ) Επιτύμβια μαρμάρινη λήκυθος, ύψους

κατάσταση και με «τέχνης καλής» παραστάσεις πάνω σ’ αυτήν. Φέρει «επί της κοιλίας, εντός κοιλώματος δια γραφομένου υπό δύο ευθειών εντόμων», παράσταση τριών όρθιων μορφών: στη μέση, ένας γέροντας γενειοφόρος, όρθιος χαιρετίζει με το δεξί του χέρι ένα νέο που στέκεται απέναντί του, ενώπίσωαπό τον γέρονταστέκεται όρθιαμια ακόμα νεαρά μορφή. Στην λήκυθο «παραδόξως δεν διέκρινα ίχνη επιγραφών. δ) Επιτύμβια μαρμάρινη λήκυθος, ύψους 0,76μ σπασμένη στην βάση και στον λαιμό. Φέρει παράσταση τριών προσώπων: στην μέση, γέροντας γενειοφόρος, όρθιος, χαιρετίζει με το δεξί χέρι έναν καθισμένο απέναντί του γέροντα, ενώ πίσω του στέκεται ένας νέος. Πάνω από την μεσαία μορφή υπάρχει η επιγραφή «ΙΕΡΟΦΩΝ» και πάνω από την Τρίτη μορφή, η επιγραφή «ΑΡΕΣΙΑΣ».

Όπως αναφέρει ο αρχαιολόγος κος Κυπαρίσσης, όλα τα προαναφερόμενα ευρήματα μεταφέρθηκαν από αυτόν στην «Συλλογή Θησείου».

54 Μαρμάρινη λεκάνη και αγγεία Στο «Αρχαιολογικό Δελτίο» του 1961 ’62, σύμφωνα με την αρχαιολόγο Αγγελική Ανδρεωμένου, στη διασταύρωση των οδών Αρχιμήδους και Αρτέμιδος (κοντά στο τέρμα των λεωφορείων της Αγίας Μαρίνας), κατά τις εργασίες ανέ γερσης νέου υποσταθμού της ΔΕΗ: «…βρέθηκαν κομμάτια χονδροειδών αγγείων και μαρμάρινη λεκάνη, ελλιπής κατά το εν τρίτο, φέρουσα επί της άνω επιφανείας του χείλους την αρχαϊκή επιγραφή: ] τροιος τόν λίθον Φιλοτάδες [ …». Ευφρόνιος και Αρισταίχμη Από τον αρχαιολόγο Βασίλη Καλλιπολίτη στο «Αρχαιολο γικό Δελτίο» του 1964, αναφέρεται ότι: «…περισυνελέγησαν και φυλάσσονται προσωρινώς εις αποθήκην της Εφορείας Αρχαιοτήτων: α) Μαρμάρινη λήκυθος, ύψους 0,60μ «φέρουσα ανάγλυφο παράσταση δεξιώσεως γενειοφόρου ανδρός καθήμενου και γυναικός ισταμένης». Πάνω από τα κεφάλια τους υπήρχαν οι επιγραφές «ΕΥΦΡΟΝΙΟΣ ΑΡΙΣΤΑΙΧΜΗ». β) Μαρμάρινη λήκυθος, κομμένη κάθετα, ύψους 0,60μ χωρίς βάση και λαιμό, με ανάγλυφη παράσταση, όπου σώζονται δύο όρθιες μορφές προς τα δεξιά, άνδρας και γυναίκα, καθώς και η επιγραφή «ΠΟΡΦΥ ».

55 Αξίζει εδώ να επισημάνουμε την μαρτυρία του Κώστα Ρώτα, ο οποίος στο «Δελτίο των Γιορτών της Άνοιξης» του 1966 αναφέρει: «…ολίγη μέριμνα θα αποκαλύψει ενδεχομένως θησαυρό για την Ηλιούπολη, πολυτιμότατο τουριστικό ενδιαφέρον και αρχαίο και βυζαντινό και νέο χριστιανικό. Έως προχτές ακόμη ο γράφων διατηρούσε μια ενεπίγραφη λήκυθο, εύρημα στον χώρο Μαμάη Καρά (σημ. εννοεί τη περιοχή του σημερινού Αγίου Νικολάου) που η αρχαιο λογική υπηρεσία του την πήρε…». Αυτό λοιπόν υπήρξε όλο το ενδιαφέρον της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, μολονότι ο ίδιος επανειλημμένως επέστησε την προσοχή της και προσωπικά και δημοσιογραφικά. Από όσα επισημαίνονται παραπάνω, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η μαρμάρινη λήκυθος με την επιγραφή: «ΕΥΦΡΟΝΙΟΣ ΑΡΙΣΤΑΙΧΜΗ» που αναφέρει ο αρχαιολόγος κ. Καλλιπολίτης στο Αρχαιολογικό Δελτίο του 1964 ότι «περισυνελέγη» στην Ηλιούπολη, είναι η ίδια με αυτήν που ευλαβώς διατηρούσε ο Κώστας Ρώτας και η οποία κατέληξε «προσωρινώς εις την αποθήκην της Εφορείας Αρχαιοτήτων». Αλήθεια που να βρίσκεται σήμερα; Κιβωτός Τάφος Όπως αναφέρει στο «Αρχαιολογικό Δελτίο» του 1965 ο Κωστής Δαβαράς: «…στην οδό Ιωνίας αρ. 7, κατά την αποχωμάτωσιν υπογείου οικίας, ανευρέθη κιβωτιόσχημος τάφος, καλυμμένος με δύο μαρμάρινες πλάκες μήκους 2,05μ, πλάτους 1,10μ και ύψους 0,90μ, με κατεύθυνση εξ Α προς Δ. Η έρευνα του τάφου ουδέν απέδωσε, πλην τεταρα γμένων τινών οστών».

56 Ο τάφος αυτός, βρίσκεται σχετικά κοντά στη περιοχή «Τράχωνες» όπου όπως αναφέρθηκε εκτιμάται ότι ήταν το κέντρο του αρχαίου Δήμου Ευώνυμου. Δεδομένου ότι δεν υπάρχει σήμερα οδός Ιωνίας στον Δήμο Ηλιούπολης, ίσως εννοεί την οδό Ίωνος στην Κάτω Ηλιούπολη, κοντά στο σχολικό συγκρότημα της Λεωφόρου Βουλιαγμένης ή την οδό Ιωνίας στην ίδια περιοχή, που σήμερα ανήκει στον Δήμο Αλίμου. Κορμός Έρωτος και επιτύμβια στήλη Στο «Αρχαιολογικό Δελτίο» του 1965 από τον Κωστή Δαβαρά, αναφέρεται επίσης ότι στην Άνω Ηλιούπολη μέσα σε «απερριμμένα χώματα» (μπάζα!) που προέρχονται από την Αθήνα κι ενδεχομένως από τη περιοχή του «Ολυμπιείου», ανευρέθηκαν και παραδόθηκαν από τον εργάτη Ευστάθιο Ξηρόκωστα: α) Κορμός Έρωτος, από Πεντελικό μάρμαρο ύψους 0,45 εκ αντίγραφο Ρωμαϊκής εποχής, χωρίς κεφάλι και πόδια. Σώζεται μέρος των πτερύγων και του χεριού, το οποίο κατεβαίνει διαγωνίως προς το στήθος, ενώ το αριστερό χέρι φαίνεται να υψώνεται. Ο κορμός παρουσιάζει στροφή και κάμψη προς τα αριστερά. β) Επιτύμβιος στήλη, από Πεντελικό μάρμαρο του 4ου π.Χ. αιώνα χωρίς το κάτω μισό και χωρίς επίστεψη, φέρουσα τη δίστιχο επιγραφή «Λύσαιχμος/Αχαρνεύς».

Από το Μενίδι στη Ηλιούπολη λοιπόν, βρέθηκε ο Λύσαιχμος! Ας είναι καλά ο φιλότιμος εργάτης Ευστάθιος Ξηρόκωστας, που περιέσωσε τα ίχνη του…

περιοχή Αγίου Νικολάου: υπολείμματα τοίχου στο «Κτήμα Καρά» κατεδαφίστηκε το 1985

59 ΝΑ ΑΝΑΔΕΙΧΘΕΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ Όπως αναφέρεται σε αίτησή μου προς το Υπουργείο Πολιτισμού Β’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων (αρ. πρωτ. 2021/30 3 2000): «…στην περιοχή του Δήμου Ηλιούπολης που περικλείεται από τις Λεωφόρους Κοτζιά και Ηρώς Κωνσταντοπούλου και τις οδούς Θεοτόκη και Καρύστου, έχουν βρεθεί κατά το παρελθόν αρχαιολογικά ευρήματα των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων. Όπως προκύπτει από προσωπική μου έρευνα, στην περιοχή αυτή έχουν ανευρεθεί ίχνη παρουσίας των στρατιωτών του Πτολεμαίου Β’ κατά την διάρκεια του Χρεμωνίδειου Πολέμου (266 263 π.Χ). Με βάση τα παραπάνω, ζητώ από την υπηρεσία σας να προχωρήσει σε όλες τις ενδεδειγμένες ενέργειες για την προστασία και την ανάδειξη της αρχαιολογικής σημασίας της περιοχής...». Με το υπ’ αριθμ. 7998 π.έ./3 2 2007 έγγραφο, η Β’ Εφορεία Αρχαιοτήτων, μου έκανε γνωστό ότι: «...σε απάντηση των σχετικών αιτήσεών σας, σας κάνουμε γνωστό (ότι) η περιοχή του Αγίου Νικολάου που περικλείεται από τις Λεωφόρους Κοτζιά και Ηρώς Κωνσταντοπούλου και τις οδούς Θεοτόκη και Καρύστου εντάσσεται σε περιοχή της Ηλιούπολης που υπόκειται σε αρχαιολογικό έλεγχο (έλεγχος εκσκαφών)...».

Στη συνέχεια, με βάση τις ενέργειες της Β’ Εφορείας Αρχαιοτήτων, εκδόθηκε Διοικητική Πράξη για έλεγχο εκσκαφών στη περιοχή του Αγίου Νικολάου. Σήμερα, στην εν εξελίξει διαπραγμάτευση για την αξιοποίηση της δημοτικής περιουσίας στην Ηλιούπολη, υπάρχει αναφορά για την παραχώρηση από την Εταιρία Ακινήτων του Δημοσίου στον Δήμο Ηλιούπολης, του γειτο νικού «Πάρκου Κυκλοφοριακής Αγωγής», ενώ απουσιάζει εντελώς κάποια αναφορά για το τι πρόκειται να συμβεί στην περιοχή του Αγίου Νικολάου. Εκτιμώντας ότι η εξέλιξη της Ηλιούπολης συνδέεται άρρηκτα με αυτή την περιοχή, όπου βρίσκονταν και το «Κτήμα Καρά», θεωρείται αναγκαία η προστασία του δημόσιου χαρακτήρα της και η ανάδειξή της ιστορικής σημασίας της. η παλιά εκκλησία του Αγίου Νικολάου

(1961

(1964)

(1965)

Ρώτας, «Δελτίο των Γιορτών της Άνοιξης» (1966)

Συριόπουλος, «Προϊστορική κατοίκησις

Στερεάς Ελλάδας» (1968)

Μ. Πετροπουλάκου Ε. Πεντάζος, «Αττική: Οικιστικά Στοιχεία Πρώτη Έκθεση» (1970)

Μ. Πετροπουλάκου Ε. Τσιμπίδης Ε. Πεντάζος, «Αρχαίες Ελληνικές Πόλεις» (ερευνητικό πρόγραμμα 1973 /χάρτες 1:50.000)

Δημήτρης Κοντοστάθης, «Έκθεση πραγματογνωμοσύνης για την οριοθέτηση του Κτήματος Καρά» (2009)

61 Ελληνική βιβλιογραφία Α’ ΜΕΡΟΥΣ  Παυσανίας, «Περιήγηση της Ελλάδος /Αττικά»  Νικόλαος Κυπαρίσσης, «Αρχαιολογικό Δελτίο» (1926)  Ειρήνη Βαρούχα Χριστοδουλοπούλου, «Συμβολή εις τον Χρεμωνίδειον Πόλεμον» («Αρχαιολογική Εφημερίς 1953 ’54»)  Αγγελική Κ. Ανδρειωμένου, «Αρχαιολογικό Δελτίο»

'62)  Βασίλης Καλλιπολίτης, «Αρχαιολογικό Δελτίο»

 Κωστής Δαβαράς, «Αρχαιολογικό Δελτίο»

 Κώστας

 Κωνσταντίνος

της



Edward Dodwell, «A Classical and Topographical tour through Greece, I» (1819)

 A. Milchhöefer – J. A. Kaupert, «Karten von Attika» (1883)

 G. R. Lepsius, «Griechische Marmorstudien» (1890)

 F. H. Stubbings, «The Annual of the British School of Athens» (1947)

 Alfred Philippson, «Die Griechischen Landschaften» (1950)

 R. Hope Simpson, «A Crazetteer and Atlas of Mycenaean Sites» (1965)

 James R. McCredie, «Fortified Military Camps in Attica» (1966)

 John S. Traill, «The Political Organization of Attica» (1975)

 David Whiteheat, «The Demes of Attica 508/7 CA. 250 B.C.» (1986)

 Chris I. Korres R. Tomlinson, «A route over Hymettos and its Significance in the Chremonidean War» (2002)

62 Ξένη βιβλιογραφία Α’ ΜΕΡΟΥΣ 

63 ΣΕΛΙΔΕΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ Β’ ΜΕΡΟΣ:

64 χάρτης: «Οδηγός Αττικής Ελευθερουδάκη» (1923)

65 Το τσιφλίκι Καρά Ο οικισμός «Καρά» αναφέρεται για πρώτη φορά το 1729, στον χάρτη του αββά Michel Fourmont. Στον χάρτη αυτόν, εμφανίζεται ένας πύργος, που σημαίνει ότι υπήρχε στον οικισμό ένα τέτοιο οίκημα. Στα μέσα του 18ου αιώνα οι James Stuart και Nicholas Revett αναφέρουν ότι: «γύρω στα 2 2,5 μίλια από την Αθήνα, υπάρχει ένα χωριουδάκι με 7 8 σπίτια που ονομάζεται Καρά». Ο Edward Dodwell που επισκέφτηκε την περιοχή το 1819, δίνει μια σύντομη περιγραφή: «Χαμηλότερα στον κάμπο υπάρχει ένα χωριό (μετόχι) που ανήκει στο μοναστήρι του Καρέακαι ονομάζεται Παλαιό Καρά». Ακόμη, αναφέρεται στα αρχαία ευρήματα που είδε εκεί. O William Martin Leake αναφέρει τον «Καρά» ως τοπωνύ μιο: «Η οικονομία ήταν αγροτική. Τον 19ο αιώνα ένας ελαιώ νας αναπτύσσονταν δυτικά. Η κτηνοτροφία ήταν κυρίαρχη αφού οι εκτάσεις της περιοχής προσφέρονταν για βοσκή». Ο Διονύσιος Σουρμελής (μέλος της «εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας»), αναφέρει ότι ο «Καράς» ήταν τσιφλίκι ενός Οθω μανού γαιοκτήμονα, δηλαδή ήταν ένας «οικισμός τσιφλίκι». Συνδυάζοντας τα παραπάνω, συνάγεται ότι στα μέσα του 18ου αιώνα ο «Καράς» ήταν ένας μικρός οικισμός με λίγα (7 8) σπίτια 30 40 κολλήγων, γύρω από τον πύργο του Οθωμανού τσιφλικά. [1] (βλ. βιβλιογραφία Β’ ΜΕΡΟΥΣ σελ.144)

Καράς και Ηλιούπολη Η ακριβής θέση του τσιφλικιού Καρά, δεν προσδιορίζεται με σαφήνεια. Ωστόσο, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις και μαρτυρίες, βρισκόταν γύρω από το παλιό εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου. Αυτό προκύπτει από τη μνημειώδη εργασία «Χάρτες της Αττικής» των A. Milchhöefer και J. A. Kaupert, που συντάχθηκε το 1882 για το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο και αποτελεί την πληρέστερη αποτύπωση του Αττικού τοπίου κατά τα τέλη του 19ου αιώνα. 1882: λεπτομέρεια χάρτη του J. A. Kaupert διακρίνονται τα υπολείμματα των κτισμάτων του «Κτήματος Καρά», το εκκλησάκι του Αγ. Νικολάου, άλλο ένα πιθανώς Βυζαντινό εκκλησάκι, καθώς και καλλιεργούμενες εκτάσεις

Επίσης προκύπτει από το πρώτο «Διάγραμμα Ρυμοτομίας Συνοικισμού Ηλιουπόλεως» του 1925, που συνέταξε ο αρχιτέκτονας Αριστομένης Βάλβης, όπου φαίνεται ότι στη περιοχή του Αγίου Νικολάου υπήρχαν τότε μια σειρά μηχανοστάσια υδρεύσεως, μεταξύ των οποίων και το «Μέγα Φρέαρ Καρά», δυναμικότητας 1.000μ3 ημερησίως. Άλλωστε, μέχρι τη δεκαετία του '60 στη περιοχή του Αγίου Νικολάου υπήρχαν τα «περιβόλια του Μαμάη», η μόνη καλλιεργούμενη περιοχή στην Ηλιούπολη, γεγονός που μας οδηγεί να θεωρήσουμε βάσιμα, ότι εκεί ήταν το «τσιφλίκι Καρά»..

βιβλίο του: «Οι πωλήσεις των οθωμανικών ιδιοκτησιών της Αττικής, 1830 1831» (σελ. 105): «...Στα τσιφλίκια που πωλήθηκαν από τους Τούρκους το 1830, η αναλογία είναι αλλού ένα αλώνι για κάθε ζευγάρι

αλλού δύο αλώνια για

68 Ιδιοκτησιακή κατάσταση του κτήματος Καρά Όσον αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς της περιοχής όπου σήμερα βρίσκεται η Ηλιούπολη, το «Κτήμα Καρά» φέρεται να έχει έκταση «4 ζευγάρια γης», πράγμα που σημαίνει ότι η ιδιοκτησία Καρά, δεν πρέπει να ξεπερνούσε τα 720 στρέμ ματα. Και τούτο γιατί σύμφωνα με την απόφαση 261/1981 του Αρείου Πάγου, το «ζευγάρι» αφορούσε καλλιεργούμενη έκταση 80 στρέμματα ομαλής και 100 στρέμματα ανωμάλου εκτάσεως. Τα αναφερόμενα στα Χοτζέτια τοπωνύμια, ήταν τοποθεσίες της ευρύτερης περιοχής και όχι τα συγκεκριμένα όρια της εκτάσεως των ζευγαριών, που όριζαν την ακριβή περίμετρό τους. Όπως αναφέρει ο Θωμάς Δρίκος στο

καλλιεργήσιμης γης,

κάθε ζευγάρι. Πιθανώς αυτή η διαφοροποίηση να οφείλεται είτε στον τρόπο καλλιέργειας (αγρανάπαυση και σε τι βαθμό για κάθε τσιφλίκι) είτε στο αν τα ζευγάρια βρίσκονταν όλα σε ένα μέρος του τσιφλικιού ή σε περισσότερα, είτε τέλος στην απόδοση της γης σε δημητριακά, ακόμη και στο είδος της καλλιέργειας, αν ήταν μόνο σιτάρι ή κριθάρι ή και οι δύο καλλιέργειες ανάμικτες. (βλ. ΓΑΚ Μικτή Επιτροπή Φ.1 7 Πεδιάδας Αθηνών: αρ. 319 Κτήμα Καρά (σημερινή Ηλιούπολη) 8 αλώνια για 4 ζευγάρια γης)…». Ακόμα, στο προαναφερόμενο βιβλίο επισημαίνεται: «…Η συντομίατου χρόνου στον οποίο έγιναν οι πωλήσεις, η απουσία συγκροτημένης διοικήσεως στην Αθήνα για να ελέγξει τις

όποιες παρανομίες, η αρπακτικότητα της τουρκικής εξουσίας όπως εκφράστηκε με το ποσοστό του 30% επί των ποσών που καταβλήθηκαν για τα μεγάλα κτήματα που εισέπραττε ο Ισμαήλ Μπέης, το όργιο πωλήσεως δημόσιων εκτάσεων ως ιδιωτικών τις οποίες με ασφάλεια πωλούσαν οι Τούρκοι, μια και ποιος θα τους ζητούσε ευθύνες αφού αναχωρούσαν δια παντός από την Αθήνα και την Ελλάδα, η απληστία των αγο ραστών για να γίνουν γρήγορα πλούσιοι με την αγορά φτηνών και μεγάλων κτημάτων, η ερήμωση της Αττικής από κατοίκους που θα αποτελούσαν ένα φράγμα στις παρανομίες που έγιναν τότε, οδήγησαν σε μια κατάσταση όπου δημόσια γη στην Αττική δεν υπήρχε πουθενά. Τα βουνά πουλημένα και καταπατημένα, τα δάση το ίδιο, η ίδιαη πόλη της Αθήνας με ανύπαρκτες δημόσιες εκτάσεις γης. Η Ελληνική Επανάσταση, ως προς το ζήτημα της μορφής της γαιοκτησίας στην Αττική και εφόσον δώσουμε στη λέξη επανάσταση το νόημα της ανατροπής, απέτυχε. Οι Έλληνες μεγάλο γαιοκτήμονες διαδέχτηκαν τουςΤούρκους. Στην ουσία μάλλον περί διαδοχής επρόκειτο…».

Διαδοχικοί ιδιοκτήτες του «Κτήματος Καρά», φέρονται ότι υπήρξαν οι εξής:  1830-1833: Νικόλαος Καπετανάκης και Γαϊτάνος Μοράγιας Δομένικος Οριγόνε  1833-1834: Ουίλιαμ Μπελ  1834-1866: Κάρολος Βρέσβιντζ  1866-1877: οικογένεια Ιωάννη Σωτηριάδη  1877-1914: οικογένεια Αλεξάνδρου Σκουζέ  1914-1922: οικογένεια Μιλτιάδη Σκουφή Το 1922 το «Κτήμα Καρά» γίνεται ιδιοκτησία του κτηνο τρόφου Αλέξιου Νάστου ο οποίος, από παλιότερα ενοικίαζε ένα τμήμα του και έβοσκε τα αιγοπρόβατά του. Χοτζέτι πώλησης μέρους του «Κτήματος Καρά» (1830) |(πηγή: «Ευώνυμος»)

κατά

παρυφές της Αθήνας και

μεταξύ των οποίων και

71 Η Αθήνα και η Ηλιούπολη τη δεκαετία του ’20 Στα τέλη του περασμένου αιώνα (1896), η Αθήνα ήταν μια πόλη με 123.000 περίπου κατοίκους. Γύρω στα 1920 ο πληθυσμός της ανέρχεται στους 293.000 κατοίκους. Με τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922), στην Αθήνα και μόνο, προκύπτει η ανάγκη να στεγαστούν 125.000 πρόσφυγες. Έτσι στα πλαίσια μιας κρατικής προσπάθειας αποκατάστασης και στέγασης των προσφύγων,

την περίοδο 1923 1928, κτίζονται στις

εκτός σχεδίου, μια σειρά συνοικισμοί,

οι Βύρωνας Καισαριανή Υμηττός. Ωστόσο, πέρα από τους πρόσφυγες, την περίοδο αυτή σημειώνεται στην Αθήνα μια συρροή νέων κατοίκων, πράγμα που δίνει τη δυνατότητα σε ορισμένους επιτήδειους επιχειρηματίες να ξεκινήσουν ένα μεγάλης κλίμακας οικόπεδο εμπόριο, δημιουργώντας κάποιους «ιδιωτικούς συνοικισμούς». Όπως αναφέρει ο Κώστας Μπίρης στο βιβλίο του «Αι Αθήναι από του 19ου εις τον 20ον Αιώνα» : «…οι επιχειρηματίες αυτού του είδους, είτε έχοντες στην κυριότητά τους μεγάλη έκταση γης κοντά στα όρια της πόλεως, είτε εξασφαλίζοντας εκτωνπροτέρων τηδέσμευσήτης ύστερααπό ειδική συμφωνία με τους ιδιοκτήτες, συνέτασσαν ένα ρυμοτομικό σχέδιο αυτοτελούς συνοικισμού, το υπέβαλλαν στην υπηρεσία των σχεδίων πόλεων του Υπουργείου και πετύχαιναν την έγκρισή

72 του με Διάταγμα, άλλοτε εκπληρώνοντας εν μέρει τις προϋποθέσεις του νόμου και άλλοτε χωρίς τις προϋποθέσεις αυτές. Ακολούθως, με συναρπαστικές διαφημίσεις στις εφημερίδες, πωλούσαν αγρούς ή βραχότοπους σαν οικόπεδα. Έτσι προέκυψαν μέσα σε μια δεκαετία οι συνοικισμοί Κυπριάδου, Ψυχικού, Ηλιούπολης, Χολαργού και Γαργητού». Η Ηλιούπολη, είναι λοιπόν ένας από αυτούς τους «ιδιωτικούς συνοικισμούς» που προέκυψαν όπως ακριβώς περιγράφει ο Κ. Μπίρης, σαν αποτέλεσμα της «ιδιωτικής πρωτοβουλίας», χωρίς να εκπληρώνονται οι στοιχειώδεις προϋποθέσεις, και κυρίως ύστερα από μια εκπληκτική για την εποχή της διαφημιστική καμπάνια. Από τον Καρά στην Ηλιούπολη Στον «Γενικό Πίνακα των Δήμων του Κράτους» (1836), αναφέρεται ο Καράς στα «χωρία» που απαρτίζουν τον τότε Δήμο Αθηναίων. Τα πρώτα στατιστικά στοιχεία για τον Καρά, υπάρχουν στο «Νέο Χωρογραφικό Πίνακα» που συντάχθηκε το 1890 από τον Ιωάννη Νουχάκη, αξιωματικό του πεζικού. Σύμφωνα μ’ αυτόν τον πίνακα, στη περιοχή της σημερινής Ηλιούπολης βρίσκονταν τότε το «μικρόν χωρίδιον Καράς», με 94 κατοίκους και το οποίο απείχε 1 ώρα και 10 λεπτά από την Αθήνα (μιλάμε βέβαια για «ταχυδρομική ώρα»). Την ίδια εποχή στην ευρύτερη περιοχή της Ηλιούπολης, υπήρχαν 3 ακόμη χωριά: Το Μπραχάμι με 276 κατοίκους, οι «Τράχωνες» (στη περιοχή του σημερινού Δήμου Αλίμου Άνω Καλαμάκι) με 60 κατοίκους και το «Χασάνι» (στη περιοχή του πρώην Αεροδρομίου του Ελληνικού) με 33 κατοίκους.

Διαλύεται η πρώτη εταιρεία και συγκροτείται το 1924 από τους Δρανδάκη και Πάγκαλο η ομόρρυθμος «Εταιρεία Αγροτικών

73 Η Δημιουργία της Ηλιούπολης Από τα στοιχεία που υπάρχουν, προκύπτει ότι η ιδέα να δημιουργηθεί ένας «ιδιωτικός συνοικισμός» στη περιοχή της σημερινής Ηλιούπολης, ανήκει σε έναν κτηματομεσίτη, τον Δ. Τζερετζούλια. Κατ' αρχήν ο Τζερετζούλιας έρχεται σε επαφή με τον Αλέξιο Νάστο και στήνει μια εταιρεία με τίτλο: «Παμπούκης Πάγκαλος Τζερετζούλιας και Σία». Στη συνέχεια παρεμβαίνει ο Παύλος Δρανδάκης.

και Αστικών Συνοικισμών» («Ε.Ε.Α.Α.Σ. και Σία»), με τρίτο μέλος τον Δ. Τζερετζούλια. Μετά τη σύσταση της «Εταιρείας», με συμβολαιογραφική πράξη, συμφωνήθηκε να παραδώσει ο Νάστος σε τρία χρόνια στην «Εταιρεία» έκταση πάνω από 12.000 στρέμματα (!) επί της δυτικής πλευράς του Υμηττού, εκτός από μια περιοχή που θα παρέμενε σ’ αυτόν. Έτσι, στις 24/6/1925, ο Αλέξιος Νάστος πουλάει στην «Εταιρεία» αρχικά 1.030 στρέμματα, που τα ονομάζει «μέρος του κτήματος Καρά». Στο συμβόλαιο αυτό, ο Νάστος αναφέρει σαν ανατολικό όριο του κτήματος Καρά, την κορυφή του Υμηττού! Όσον αφορά την ονομασία «Ηλιούπολη», αυτή απ’ ό,τι φαίνεται οφείλεται στον Αιγυπτιώτη Παύλο Δρανδάκη, από

74 «νοσταλγική διάθεση» για την ομώνυμη πόλη της Αιγύπτου, που βρίσκεται 10 χλμ ΒΑ του Καΐρου και είχε πρωτοχτιστεί το 2895 π.Χ, προς τιμή του Θεού Ρα (Ήλιου). Το πρώτο ρυμοτομικό σχέδιο της Ηλιούπολης Στις 31 Μαρτίου 1925 δημοσιεύεται το υπ’ αριθμ. 80 τεύχος της «Εφημερίδας της Κυβέρνησης» το «Διάταγμα Ρυμοτομίας Συνοικισμού Ηλιουπόλεως», το οποίο φέρει τις υπογραφές του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας Παύλου Κουντουριώτη και του «επί της Συγκοινωνίας Υπουργού» Ιωάννη Βαλαλά. Το «Διάγραμμα» αυτό, έργο του αρχιτέκτονα Αριστομένη Βάλβη και το οποίο βέβαια θα μπορούσαμε να χαρα κτηρίσουμε σαν ένα απλό προσχέδιο, αποτελεί σ’ ένα μεγάλο βαθμό τη βάση για το σημερινό ρυμοτομικό σχέδιο της κεντρικής περιοχής της Ηλιούπολης. Διακρίνουμε ήδη στο «Διάγραμμα» αυτό τους σημερινούς βασικούς οδικούς άξονες της Ηλιούπολης, τις σημερινές κύριες πλατείες, τη σημερινή ρυμοτόμηση, η οποία βέβαια είναι αρκετά περιορισμένη σε έκταση μιας και δεν περι λαμβάνει αρκετές περιοχές που μπήκαν αργότερα στο «Σχέδιο Πόλεως» (Αγία Μαρίνα, Κάτω Ηλιούπολη, Άγιος Κωνσταντίνος («Συκιές»), «Τυπογραφικά», «Αστυνομικά» κλπ). Στο πρώτο αυτό «Διάγραμμα Ρυμοτομίας» του 1925 διακρίνεται η πρόθεση του μελετητή να περιγράψει τις ανάγκες των μελλοντικών κατοίκων της Ηλιούπολης, υποδεικνύοντας κιόλας συγκεκριμένους χώρους για τις απαιτούμενες εγκαταστάσεις κοινωνικού εξοπλισμού.

Η επίσημη ίδρυση της Ηλιούπολης Το 1928 ανακηρύσσεται σαν Κοινότητα η Ηλιούπολη και αποσπάται από το Μπραχάμι (Διάταγμα 16/10/1928). Τη χρονιά αυτή, η Ηλιούπολη εμφανίζεται σύμφωνα με την απογραφή να έχει 569 κατοίκους. Την ίδια χρονιά ανακαλείται το «Διάταγμα Ρυμοτομίας Ηλιουπόλεως» του 1925, με βάση το οποίο η «Εταιρεία Δρανδάκης Πάγκαλος και Σία» πουλούσε οικόπεδα. Όπως αναφερόταν επίσημα «η ανάκληση του αρχικού διατάγματος έγινε για να αναθεωρηθεί το σχέδιο του συνοικισμού». Επίσης αναφερόταν ότι: «η ανάκληση γίνεται γιατί η Εταιρεία δεν ανέλαβε τις υποχρεώσεις της και συνεπώς επιβάλλεται η λήψη προστατευτικών μέτρων για την εξασφάλιση των συμφερόντων του κοινού» (ΦΕΚ Νο 6/21 1 1928). Τέλος, το 1928 εγκρίνεται το νέο Ρυμοτομικό σχέδιο Ηλιουπόλεως, το οποίο μπορούμε πλέον να θεωρήσουμε σαν το εγκεκριμένο σχέδιο της Ηλιού πολης (ΦΕΚ Νο 227/1 11 1928).

(από τυπογράφους του Εθνικού

καταφέρνουν ύστερα από αληθινή

έγκριση

σημε ρινής Αγίας Μαρίνας, η οποία τότε αναφερόταν σαν «Λαϊκός

με τους άλλους τομείς, που ήταν

78 Πολεοδομική εξέλιξη της Ηλιούπολης  Αγία Μαρίνα H «Εταιρεία Δρανδάκης Πάγκαλος και Σία», προχωρεί το 1929, σε μια πρώτη προσπάθεια να πωλήσει οικόπεδα στη περιοχή «Κοπανάς» (στα σύνορα με το Βύρωνα), αλλά αποτυγχάνει και αναγκάζεται να επιστρέψει τα χρήματα πίσω στους αγοραστές. Ωστόσο, «Εταιρεία» και Νάστος, επανέρχονται το 1931, χρησιμοποιώντας σαν μοχλό πίεσης κάποιον «Λαϊκό Οικοδομικό Συνεταιρισμό»

Τυπογραφείου) και

μάχη να πετύχουν την

του Κοινοτικού Συμβουλίου (4η Μαΐου 1931) για την επέκταση στη περιοχή του Ε’ Τομέα, δηλαδή στη περιοχή της

Τομέας», σε αντίθεση

«Εξοχικοί» κλπ. Επόμενες επεκτάσεις:  Το 1941 γίνεται επέκταση στη περιοχή του Δ’ Τομέα, δηλαδή στη σημερινή Κάτω Ηλιούπολη, με όρους δομήσεως καλύτερους από αυτούς της Αγίας Μαρίνας (πρασιές, σύστημα μικτό κλπ).  Το 1954 γίνεται επέκταση στη περιοχή «Συκιές», κοντά στον Άγιο Κωνσταντίνο, στα σύνορα με τη Χαραυγή, ενώ μέχρι το 1957 ακολουθούν μια σειρά τροποποιήσεις και μικρότερες επεκτάσεις του σχεδίου πόλεως. Της επίσημης επέκτασης στη περιοχή αυτή, προηγείται βέβαια η αυθαίρετη δόμηση, που είναι και σήμερα

79 ακόμα εμφανής (αναντιστοιχία οικοδομικών γραμμών, μη διανοιχθέντες δρόμοι κλπ). Στις «Συκιές», όπως και στην Αγία Μαρίνα, οι δρόμοι είναι στενοί, δεν υπάρχουν πρασιές, το σύστημα είναι συνεχές, ενώ οι μεγάλες υψομετρικές διαφορές και οι μεγάλες κλίσεις του εδάφους που επικρατούν, την καθιστούν σαν μια από τις πλέον προβληματικές περιοχές της Ηλιούπολης.  Το 1955 γίνεται μια επέκταση στη περιοχή του Λόφου Γερμανού, κοντά στα σύνορα με το Δήμο Υμηττού.  Το 1957 γίνεται μια δεύτερη (μικρή αυτή τη φορά) επέκταση στην Κάτω Ηλιούπολη (Λεωφ. Βουλιαγμένης Εθν. Μακαρίου Ηρώς Κωνσταντοπούλου Λεωνίδου).  Το 1960 γίνεται επέκταση στη περιοχή του «Συνεται ρισμού Εργατών Τύπου» στην Κάτω Ηλιούπολη, στη συνέχεια της έκτασης όπου βρίσκονταν και λειτουργού σαν τα «περιβόλια Μαμάη». Αυτή είναι και η τελευταία μεγάλη περιοχή που ξεπουλά ο Νάστος ή οι κληρονόμοι του. Είναι στα όρια του αρχικού «Κτήματος Καρά» και σχεδόν δίπλα στο «μικρό χωρίδιον Καράς».

80 Ανεπίσημο Ρυμοτομικό Διάγραμμα της κεντρικής περιοχής της Ηλιούπολης (1955), όπου εμφανίζονται τα επιχειρηματικά σχέδια των Νάστων για συνολική δόμηση της περιοχής του Αγ. Νικολάου. Καταγράφονται τα ερείπια του «παλαιού χωριού Καρά» και των «περιβολιών Μαμάη». Ένα τμήμα της περιοχής ιδιαίτερης αρχαιο λογικής σημασίας, παραμένει αδόμητο μέχρι σήμερα, χωρίς ειδική προστασία από το Υπουργείο Πολιτισμού και τον Δήμο Ηλιούπολης.

81 Πρώτη απόπειρα οικοπεδοποίησης του δάσους Υμηττού στην Ηλιούπολη Όπως αφηγείται ο Θανάσης Λώλας, πρώην αντιδήμαρχος Ηλιούπολης (εφημερίδα «Αλήθεια» Νο 43, Απρίλης 1980): «…Το 1951 ’52 ήταν η εποχή που η Αθήνα είχε γεμίσει επαρχιώτες. Μετάτην κατοχή και τον τερματισμό του εμφυλίου πολέμου, χιλιάδες επαρχιώτες κατέκλυσαν την Αθήνα για να βρουν εργασία και ασφάλεια, γιατί στην ύπαιθρο οργίαζε η παρακρατική τρομοκρατία. Όλοι αυτοί έπρεπε να στεγαστούν και για να χτίσουν σπίτια χρειάζονταν οικόπεδα. Η Ηλιούπολη την εποχή εκείνη δεν είχε καλύψει το 10% από οικοδομές στο εγκεκριμένο σχέδιό της, τα οικόπεδα ήταν απούλητα και μάλιστα ο (δήθεν ιδιοκτήτης) Νάστος τα έσπερνε κριθάρι. Η Επιχείρηση Νάστου έκανε διάνα στις προβλέψεις της σχετικά με τη ζήτηση οικοπέδων και παρά το γεγονός ότι διέθετε χιλιάδες οικόπεδα εντός σχεδίου, δεν άφησε ανεκμετάλλευτη την περίσταση... Άρχισε να χωρίζει σε οικόπεδα (και να πουλά) ... το ανατολικό τμήμα της πόλης στις παρυφές του Υμηττού... χωρίς να επιδιώξει να το εντάξει στο σχέδιο πόλεως... Αφού όμως τελείωσαν τα τοπογραφικά συνεργεία, για να γίνει η χάραξη των οικοπέδων, έπρεπε να ανοίξουν οι δρόμοι. Τότε μπήκαν οι μπουλντόζες και άρχισαν να σκάφτουν τα χώματα και να ξεριζώνουν τα δέντρα. Κι όταν προχώρησαν βαθιά μέσα στο δάσος, τότε οι Ηλιουπολίτες συνειδητοποίησαν τη μεγάλη ζημιάπου γινόταν σε βάρος τους, δηλαδή την καταστροφή του δάσους.

Νάστος τότε έβγαλε μια

να διαπραγμα-

οικόπεδα

82 Η αντίδρασή τους ήταν άμεση: Πραγματοποίησαν ένα μεγάλο συλλαλητήριο στην κεντρική πλατεία. Διαμαρτυρή θηκαν για τις ενέργειες αυτές του Νάστου να οικοπεδοποιήσει το δάσος. Αμφισβήτησαν την κυριότητα του Νάστου σε αυτούς τους χώρους. Ζήτησαν από το κράτος ναπροστατέψει το δάσος. Ζήτησαν να ελεγχθούν οι τίτλοι κυριότητας του Νάστου. Αποτέλεσμα ήταν η επέμβαση του Υπουργείου Γεωργίας, το οποίο απέβαλε τον Κ. Νάστο από το δάσος του Υμηττού που μέχρι τότε εκμεταλλευόταν (μάζευε το ρετσίνι από τα πεύκα), περιέφραξε τη δασική έκταση με συρματοπλέγματακαι κήρυξε αναδασωτέα περιοχή την ενδιάμεση έκταση από τα όρια του σχεδίου πόλεως της Κοινότητας Ηλιούπολης και μέχρι το συρματόπλεγμα της δασικής έκτασης. Ύστερα από αυτά, πολλοί από τους αγοραστές απειλούσαν να κάνουν μήνυση στο Νάστο ότι τους εξαπάτησε και τους πούλησε οικόπεδα που δεν κατείχε. Ο

ανακοίνωση και καλούσε τους αγοραστές

τευτούν μαζί του και όσοι θέλουν

θα τους παραχωρούσε άλλα, εντός του σχεδίου Ηλιουπόλεως, όσοι δεν ήθελαν, θα τους επέστρεφε πίσω τα χρήματά τους. Έτσι κι έγινε. Έμειναν όμως μερικοί που κράτησαν τα αγροτεμάχια και που και σήμερα είναι εκτός σχεδίου...». Αυτά λοιπόν αναφέρει ο Θανάσης Λώλας κι εμείς συμπλη ρώνουμε, ότι ο Κ. Νάστος και οι κληρονόμοι του (Εμ. Σαρλάς κ.α.) απέτυχαν τελικά να οικοπεδοποιήσουν το δάσος, παρόλο ότι είχαν καταφέρει από το 1950 να βγει Βασιλικό Διάταγμα: «περί άρσεως αναδασώσεως εξ εκτάσεως 1.250 στρεμμάτων του ιδιόκτητου δάσους Νάστου της περιφερείας Ηλιουπόλεως» (ΦΕΚ Νο 299/18 8 1950).

Δηλαδή, ενώ είχαν καταφέρει με το Διάταγμα να ανα γνωριστεί το δάσος σαν ιδιοκτησία τους, τελικά, με τους αγώνες και τις κινητοποιήσεις του λαού, με επικεφαλής τον τότε πρόεδρο της Κοινότητας Αναστάσιο Αναστασιάδη, τα πράγματα αντιστράφηκαν και ο Νάστος δέχτηκε την πρώτη του σοβαρή ήττα, η οποία είχε στη συνέχεια ανυπολόγιστα θετικές συνέπειες για την εξέλιξη της Ηλιούπολης. Έτσι το δάσος Υμηττού σώθηκε για μια ακόμα φορά, όπως είχαν καταφέρει οι Ηλιουπολίτες να το σώσουν και κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής από τον κίνδυνο παρά νομης υλοτομίας. Σημαντικό ρόλο στη διάσωση του δάσους έπαιξε απ’ ότι φαίνεται και ο κατά καιρούς πρόεδρος της Κοινότητας Πάνος Κωνσταντινίδης.

85 Το «όραμα» της τουριστικής ανάπτυξης Ίσως να φαίνεται παράξενο στους σημερινούς κατοίκους της Ηλιούπολης, αλλά μέχρι τη δεκαετία του ’60, υπήρχε στους παράγοντες της πόλης και σ’ ένα βαθμό και στους κατοίκους της, ένα όραμα τουριστικής ανάπτυξης της. Αρχικά, γύρω στα 1925 1940, η Ηλιούπολη ήταν μια «εξοχή» κοντά στην Αθήνα που προσέλκυε εκδρομείς, φυσιολάτρες και κυνηγούς. Είναι επίσης χαρακτηριστικό, ότι την πρώτη περίοδο ο πληθυσμός της πόλης μας ήταν «κυμαινόμενος». Μεγάλωνε τα καλοκαίρια με την άφιξη Αθηναίων που έρχονταν να κάνουν τις διακοπές τους, επωφελούμενοι από το ωραιότατο κλίμα της περιοχής και λιγόστευε το χειμώνα. Έτσι, δημιουργήθηκε σιγά σιγά η εντύπωση σε αρκετούς ντόπιους παράγοντες, ότι η Ηλιούπολη θα μπορούσε να αναπτυχθεί και τουριστικά. Βλέπουμε λοιπόν το 1960 να κυκλοφορεί τοπικά ένας «Γενικός Οδηγός Ηλιουπόλεως», ο οποίος στην εισαγωγή του συγγραφέα του Βασίλη Καραχάλιου, ανέφερε μεταξύ άλλων: «...Είναι γνωστό πως μεταπολεμικά, κυρίως τα τελευταία χρόνια, μέσα στο διεθνή τουρισμό παρατηρείται και στον πληθυσμό της χώρας μας η επιθυμία του να επισκέπτεται με τη σειρά πόλεις, αρχαιολογικούς χώρους και τοπία και να επικοινωνεί συχνότερα με την ελληνική επαρχία ... Επειδή κάθε μέρος της πατρίδας μας έχει και κάποια αρχαιολογική θέση, μνημείο ή κάποιο ευχάριστο τοπίο ή συνοικισμό, για ολιγοήμερη ή ολιγόωρη παραμονή και επειδή ένα από αυτά μέσα στην Αττική είναι και η Ηλιούπολις, αποφάσισα να

86 βγάλω τον οδηγό της. Πρώταλοιπόν ως σύσταση γιαόσους δεν την γνωρίζουν ή δεν την ξέρουν καλά, αφού είναι το θεαματι κότερο προάστιο, με αρκετό υψόμετρο, κλίμα υγιεινό και αρκετό πράσινο, χάρις στα ριζά του Υμηττού που είναι χτισμένο. Πράγματα που δεν συναντάει κανείς εύκολα βγαί νοντας από την Αθήνα για λίγες ώρες και με λίγα έξοδα...». Αυτά γράφονταν γύρω στα 1960... Όμως το όραμα της τουριστικής ανάπτυξης της Ηλιούπολης, άρχισε να γίνεται πιο χειροπιαστό, όταν το 1964 η περιοχή του Προφήτη Ηλία χαρακτηρίζεται από τον ΕΟΤ «τουριστική» και μια Ελβετική (ή Δανέζικη κατ’ άλλους) εταιρία, παίρνει άδεια να φτιάξει εκεί ένα μεγάλο ξενοδοχειακό συγκρότημα. Όπως αναφέρει ο καθηγητής ΕΜΠ Δημήτρης Φιλιππίδης στο βιβλίο του «Γιατην ελληνική πόλη», μια από τις ελάχιστες προσπάθειες οργανωμένης δόμησης στην Αθήνα με χρηματοδότηση από ξένους επενδυτές, η πιο φιλόδοξη απ’ όλες, ήταν η δημιουργία στον Υμηττό (στη περιοχή της Ηλιούπολης), ενός «νέου τύπου τουριστικού χωριού» για διανοούμενους και συνταξιούχους. Ήταν η εποχή του «Μον Παρνές» και όπως ήταν φυσικό, άρχισε να συζητιέται με ενδιαφέρον το ενδεχόμενο ενός ξενοδοχειακού συγκροτή ματος στη περιοχή μας. Φήμες περί «τελεφερίκ που θα ένωνε το ξενοδοχείο με τη θάλασσα» κυκλοφορούσαν έντονα και γενικά, η φαντασία του κόσμου είχε απογειωθεί. Δεν ξέρουμε που ακριβώς σκάλωσε το ζήτημα και καθυστέρησε. Πάντως με το πραξικόπημα του ’67, η εταιρία φαίνεται ότι έπαψε πλέον να ενδιαφέρεται κι έτσι τελικά, η περιοχή αποχαρακτηρίστηκε από τον ΕΟΤ ως «τουριστική», δίνοντας τέλος στο «όραμα» της τουριστικής ανάπτυξης της Ηλιούπολης.

87 «Κτηνοτροφείο» «Αστυνομικά» «Χαλικάκη» Παρ’ όλη την απόφαση αποβολής των Νασταίων από το δάσος και την περίφραξη του Υμηττού το 1952 ’53 (βλ. «Σελίδες Νεότερης Ιστορίας της Ηλιούπολης /1»), αυτός και οι κληρονόμοι του εξακολούθησαν να ισχυρίζονται ότι όριο της ιδιοκτησίας τους ήταν η κορυφογραμμή του Υμηττού! Γύρω στα 1960, αποφασίστηκε από το Υπουργείο Γεωργίας η μεταφορά από το Βοτανικό σε εκτός σχεδίου περιοχή στην Ηλιούπολη, στα όρια με το βουνό, του «Δημόσιου Κτηνο τροφείου» το οποίο θα εξελισσόταν σε «Ινστιτούτο Τεχνητής Γονιμοποίησης». Είχαν ήδη αρχίσει οι οικοδομικές εργασίες, εντός της αναδασωτέας ζώνης, στη περιοχή «Βαμβακιά», όταν οι Νάστοι αντέδρασαν και έκαναν αγωγή προσωρινών μέτρων κατά του Δημοσίου. Τότε το Δημόσιο, με την 314/688 απόφαση στις 27/1/1961, κήρυξε απαλλοτριωτέα την περιοχή με κοινή απόφαση Υπουργείου Οικονομικών και Υπουργείου Γεω ργίας, λόγω δημόσιας ωφέλειας. Ο Αλέξιος Νάστος προσέφυγε στο Συμβούλιο της Επικρατείας και με την 1847/61 απόφασή του, ακυρώθηκε η προηγούμενη διοικητική απόφαση των Υπουργείων Οικο νομικών και Γεωργίας, γιατί δεν προσδιοριζόταν η έννοια της δημόσιας ωφέλειας.

Γ. Παπανδρέου,

των Αστυ

88 Έτσι, ματαιώθηκε τότε η εγκατάσταση του «Δημόσιου Κτηνοτροφείου» στον Υμηττό και τα ερείπιά του αργότερα εντάχθηκαν στις διαμορφώσεις του χώρου γύρω από τα γήπεδα του τένις, στο Αθλητικό Κέντρο Πανοράματος Ηλιούπολης. 1965: Οικοδομικός Συνεταιρισμός Αστυνομικών στον Υμηττό Μια ακόμα απόπειρα για την οικοπεδοποίηση του δάσους του Υμηττού, εκδηλώνεται γύρω στα 1965, αυτή τη φορά όχι από τους κληρονόμους Νάστου, αλλά από το ίδιο το κράτος. Σύμφωνα με αφήγηση του τότε Δημοτικού Συμβούλου Θανάση Λώλα, το 1964, επί κυβερνήσεως

παραχωρήθηκε στον «Οικοδομικό Συνεταιρισμό

νομικών» η «Πράσινη Ζώνη», δηλαδή η ζώνη ανάμεσα στην Ηλιούπολη και το συρματόπλεγμα που υπήρχε στο βουνό, από τον Καρέα μέχρι τον Προφήτη Ηλία. Όμως η «Πράσινη Ζώνη» επεκτεινόταν και μέσα στο δάσος, πράγμα που σήμαινε την οικοπεδοποίηση ενός σημαντικού τμήματος του δάσους, που περιλάμβανε περίπου 7.000 δέντρα. Όπως ήταν φυσικό, ο κόσμος αντέδρασε και, προς τιμήν του, αντέδρασε και ο τότε δήμαρχος Παύλος Πεντάρης, παρόλο που ανήκε στην κυβερνητική παράταξη. Γίνανε μεγάλες συγκεντρώσεις, μαζεύτηκαν χιλιάδες υπογραφές, με βασικό αίτημα τη «σωτηρία του δάσους». Από την άλλη πλευρά, η παράταξη της δεξιάς (Ζωγράφος κ.α.) όχι μόνο δεν αντέδρασε, αλλά υποστήριζε ότι όλες οι διαμαρτυ ρίες οφείλονταν στο ότι αριστεροί και κεντρώοι δεν ήθελαν

σήμερα γνωστό

ιδιοκτησίες ανήκουν πλέον σε Αστυνομικούς. Οι περισσότεροι τα πούλησαν κερδοσκοπώντας, όπως γινόταν στους περισσότερους

89 τους αστυνομικούς στην Ηλιούπολη, επειδή θα αλλοιώνο νταν οι εκλογικοί συσχετισμοί... Εν τω μεταξύ έγινε η αποστασία του 1965 και το ζήτημα εκκρεμούσε. Γίνανε διάφορες ζυμώσεις και τελικά οι Αστυνομικοί δέχτηκαν την πρόταση που έκανε ο Θανάσης Λώλας, να μεταφερθούν λίγο παραπέρα από τον Προφήτη Ηλία, στη σημερινή δηλαδή θέση. Στην πρόταση υπήρχαν και δύο άλλα σημεία: να μη γίνονται μεταπωλήσεις και να μην χτίζονται παρά μόνο διώροφα κτίρια. Όσον αφορά το πρώτο σημείο, είναι

ότι περιορισμένες

συνεταιρισμούς. Όσον αφορά το δεύτερο σημείο, σχετικά με τα διώροφα, είναι εμφανές ότι επίσης δεν εφαρμόστηκε στη πράξη. Το 1967 μπήκε η περιοχή του συνοικισμού των Αστυνομικών στο σχέδιο πόλεως, το «Πανόραμα» όπως λέγεται σήμερα και με την αύξηση των συντελεστών δόμησης μέχρι 40% που δόθηκε σε όλο το λεκανοπέδιο, κατά τα χρόνια της Χούντας, τα «Αστυνομικά» μεταβλήθηκαν σε ένα θηριώδες τοπίο με πενταόροφες πολυκατοικίες, στην καρδιά σχεδόν του Υμηττού... Όμως, αν μη τι άλλο, οι αστυνομικοί και ο «Συνεταιρισμός» τους, προσέφεραν άθελά τους μια σημαντική υπηρεσία στην Ηλιούπολη. Η διένεξή τους με τους κληρονόμους του Νάστου (οι οποίοι εξακολουθούσαν να διεκδικούν την πε ριοχή που παραχωρήθηκε στους Αστυνομικούς), προκάλεσε την ιστορική απόφαση 4910/1977 του Εφετείου Αθηνών.

90 Η απόφαση αυτή, μεταξύ άλλων ανέφερε ότι: «...εκ πλάνης των οργάνων του Δημοσίου, τα οποία, εξ ασυγγνώστου αμελείας παρέλειψαν ναεξετάσουν τους τίτλους του ενάγοντος (Νάστου), με αποτέλεσμα, πρέπει να σημειωθεί παρεμπιπτόντως, τεράστιαν ζημίαν του Δημοσίου, αφού ο ανωτέρω (Νάστος) δια της μεθόδου της επεκτάσεως της αρχικής περιουσίας του των «τεσσάρων ζευγαριών», δηλαδή 320 520 κατ’ ανώτατον όριον στρεμμάτων ... επέτυχε να σφετερισθεί χιλιάδες στρεμμάτων γης κάτωθεν των προπόδων της δυτικής πλευράς του Υμηττού, τα οποία εκάλυψαν τον σημερινόν οικισμόν Ηλιουπόλεως...». 1980: Η αντιπαράθεση για το «Χαλικάκη» και τη δημόσια περιουσία Όμως η ιστορική αυτή απόφαση του Εφετείου Αθηνών έγινε γνωστή στο λαό αργότερα, το 1980. Είχε προηγηθεί η προσπάθεια οικοπεδοποίησης του πρώην λατομείου «Χαλικάκη» από τους κληρονόμους του Νάστου και η κινητοποίηση των κατοίκων της περιοχής ενάντια στην οικοπεδοποίηση και στην οικοδόμηση των 64 τελευταίων αδόμητων στρεμμάτων της περιοχής. Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι η κινητοποίηση των κατοίκων της περιοχής «Χαλικάκη», ξεκίνησε όταν είδαν να ξεφυτρώνει στην καρδιά του χώρου αυτού μια διώροφη οικοδομή, η οποία είχε πάρει κανονική άδεια. Πράγμα που σημαίνει μια άλλη περίπτωση «ασυγγνώστου αμελείας» της τότε Δημοτικής Αρχής αυτή τη φορά, η οποία έδωσε υψόμετρο επιτρέποντας να κτιστεί η εν λόγω οικοδομή.

καταπατήσει.

με επικεφαλής τον δήμαρχο

Κιντή, διορθώνοντας το λάθος της, τέθηκε επικεφαλής

των κατοίκων της

91 Ωστόσο, το οριστικό χτύπημα ενάντια στα σχέδια των κληρονόμων του Νάστου, να οικοπεδοποιήσουν και να οικοδομήσουν ότι δεν είχαν προλάβει ακόμα, δόθηκε με τη δημοσίευση, τον Απρίλιο του 1980, στην τοπική εφημερίδα «Αλήθεια» από τον πρώην Δημοτικό Σύμβουλο Θανάση Λώλα, της ιστορικής απόφασης 4910/1977 του Εφετείου Αθηνών, που αναφέραμε παραπάνω. Μέχρι τότε, παρόλο που είχαν περάσει τρία σχεδόν χρόνια, η απόφαση είχε κρατηθεί μυστική από τον κόσμο, πράγμα που σήμαινε ότι οι κληρονόμοι του Νάστου είχαν την ευχέ ρεια και ξεπουλούσαν τα οικόπεδα που είχαν

Στη συνέχεια βέβαια, η τότε Δημοτική Αρχή,

Δημήτρη

του αγώνα

περιοχής και αντιπαρατέθηκε δυναμικά με τους Νάστους. Έτσι, αφότου έγινε γνωστή η απόφαση του Εφετείου, η κατάσταση στο ζήτημα αυτό στράφηκε ενάντια στους Νάστους. Η τότε Δημοτική Αρχή, αρνήθηκε να χορηγήσει πιστοποιητικά του Δήμου για μη οφειλή φόρων ακάλυπτων χώρων, πράγμα που ήταν απαραίτητο για τη σύνταξη συμβολαίων και δεν περιέλαβε τα οικόπεδα που θεωρούνταν καταπατημένα στους εκτιμητικούς καταλόγους του Δήμου, που περιλάμβαναν τα φορολογούμενα οικόπεδα. Παράλληλα, προχώρησε σε δενδροφυτεύσεις και πρόχειρες διευθετήσεις των καταπατημένων χώρων, πράγμα που είχε σαν αποτέλεσμα τις συνεχείς διενέξεις και μηνύσεις από τη μεριά των Νάστων. Με τον ερχομό της Κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, η κατάσταση αρχίζει να ξεκαθαρίζει περισσότερο. Τον Ιούνιο του 1982 με

κατεπείγον έγγραφο του Υπουργού Οικονομικών Μανώλη Δρεττάκη προς τη Διεύθυνση Δημοσίων Κτημάτων, ζητείται η «άμεση καταγραφή ως δημοσίων κτημάτων, όλων των μη οικοδομημένων οικοπέδων της περιοχής Ηλιουπόλεως, τα οποία καταπατούνται υπό των κληρονόμων Νάστου και, εν συνεχεία, η έκδοση διοικητικής αποβολής των ως άνω καταπατητών...». Μεσολαβεί μια περίοδος δύο περίπου ετών, όπου το ζήτημα μπλέκει σε κάποια γραφειοκρατικά γρανάζια και τελικά, ύστερα και από πιέσεις της Δημοτικής Αρχής Δημήτρη Κιντή, η υπόθεση με τους καταπατητές Νάστους φαίνεται να κλείνει οριστικά, με την απόφαση του Υπουργού Οικονομικών 3950/1246/9-9-1984, όπου αναφέρεται ότι τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα των κληρονόμων Νάστου έχουν εξαντληθεί, καθόσον οι εκτάσεις που έχουν πωλήσει ξεπερνούν τα 5.000 στρέμματα, αντί των 320 στρεμμάτων, που ήταν η αρχική έκταση του «Κτήματος Καρά». περιοχή «Χαλικάκη» Καθαρά Δευτέρα 2006

93 Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΗΣ ΔΙΕΝΕΞΗΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΟΥΣ ΝΑΣΤΟΥ Να υπερασπίσουμε τη δημόσια γη, τη δημόσια περιουσία …………………………………………………………………………………………………….. Ανακοίνωση του «Κέντρου Κοινωνικής Παρέμβασης Ηλιούπολης» (4/12/2004) Σύντομο ιστορικό Η διένεξη μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και των κληρο νόμων Νάστου, ξεκινά από πολύ παλιά, από την δεκαετία του ’30 και κορυφώνεται στη δεκαετία του ’80. Η απόφαση 4910/77 του Εφετείου Αθηνών, την οποία έφερε το 1980 στην επιφάνεια ο αριστερός πρώην αντι δήμαρχος Θανάσης Λώλας και οι λαϊκές αντιδράσεις που ακολούθησαν, έδωσαν τη δυνατότητα στην τότε Δημοτική Αρχή του Δημήτρη Κιντή και στη συνέχεια στην κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, να καταγράψουν δεκάδες οικόπεδα, εντός σχεδίου πόλεως, ως «Κτήματα του Ελληνικού Δημοσίου». Ένα μέρος από τα οικόπεδα αυτά παραχωρήθηκαν το 1988 στο Δήμο Ηλιούπολης. Από τότε οι κληρονόμοι Νάστου ξεκίνησαν μια μεθοδευ μένη δικαστική προσπάθεια στα ελληνικά και ευρωπαϊκά δικαστήρια, με στόχο την επανάκτηση των οικοπέδων, σε αρκετά από τα οποία είχαν εν τω μεταξύ κατασκευαστεί

Ωστόσο,

3127/03,

94 εγκαταστάσεις κοινωνικού εξοπλισμού (σχολεία, νηπιαγω γεία, παιδικοί σταθμοί, παιδικές χαρές, χώρος πρασίνου, αθλητικοί χώροι, εγκαταστάσεις υγείας κ.ά.). Ο Νόμος 3127/2003 Πριν λίγα χρόνια, από τους κληρονόμους Νάστου, επιχειρήθηκε ένας συμβιβασμός με το Ελληνικό Δημόσιο. Τα συμφέροντα των Νάστων εκπροσωπούσε τότε ο γνωστός Ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ, συνταγματολόγος Δημήτρης Τσάτσος. Οι αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας, απέτρεψαν προσωρινά μια οριστική διευθέτηση του ζητήματος εις βάρος των συμφερόντων του Ελληνικού Δημοσίου.

το 2003, η Κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ ψηφίζει το Νόμο

με βάση τον οποίο: «...καθορίζονται οι προϋποθέσεις υπό τις οποίες ο νομέας ακινήτου ευρισκομένου εντός σχεδίου πόλεως ... θεωρείται κύριος έναντι του Δημοσίου, το οποίο στις περιπτώσεις αυτές δεν επιτρέπεται να προβάλλει δικαίωμα κυριότητας...». Σύμφωνα με το άρθρο 4 του νόμου αυτού, οι καταπατητές δημόσιων κτημάτων θεωρούνται ιδιοκτήτες, αν νέμονται το ακίνητο «καλόπιστα» για 10 χρόνια και έχουν τίτλο αγοράς, ή αν το νέμονται «καλόπιστα» για 30 χρόνια χωρίς κανένα τίτλο αγοράς. Οι προϋποθέσεις αυτές δεν ισχύουν: «εάν το Δημόσιο αποδείξει ότι οι ιδιώτες ήταν κακόπιστοι, όταν απέκτησαν τη νομή των ακινήτων». Με δύο λόγια, ενώ μέχρι τότε έπρεπε να αποδεικνύει ο κάθε ιδιώτης την ιδιοκτησία του, τώρα πρέπει το Δημόσιο να αποδεικνύει ότι η συγκεκριμένη ιδιοκτησία δεν ανήκει σε κάποιο ιδιώτη καταπατητή!

Επισημαίνουμε ότι σύμφωνα με την έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, από την εφαρμογή του Νόμου 3127/03: «...αναμένεται να προκληθεί σημαντική μείωση της περιουσίας του Δημοσίου...». Ακόμη επισημαίνουμε ότι, σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 4 του Νόμου 3127/03, η ρύθμιση αφορά ενιαία οικόπεδα μέχρι δύο στρέμματα και τα κτίσματα που βρίσκονται σ’ αυτά. Για ενιαία οικόπεδα μεγαλύτερα των δύο στρεμμάτων, ο νομέας – καταπατητής πρέπει να αποδείξει ότι έχει αναγείρει κτίσμα που καλύπτει τουλάχιστον το 30% του συντελεστή δόμησης του οικοπέδου. Η παραπάνω διάταξη βάσιμα θεωρείται ως «φωτογραφική», ώστε οι κληρονόμοι Νάστου να κατοχυρώσουν υπέρ αυτών ακίνητο επί της κεντρικής πλατείας της Ηλιούπολης (θερινός κινηματογράφος κλπ).

Η Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου (ΚΕΔ) Μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες, τον Σεπτέμβριο του 2004 η ΚΕΔ με έγγραφό της προς το Δήμο Ηλιούπολης, ανακοινώνει ότι ανακαλεί την απόφασή της του 1988, με την οποία είχε παραχωρήσει τη χρήση 30 δημόσιων ακινήτων στα όρια του Δήμου Ηλιούπολης. Ο στόχος της ενέργειας αυτής της ΚΕΔ είναι κατά τη γνώμη μας διπλός: Αφ’ ενός να συμπεριληφθούν τα ακίνητα αυτά στον όγκο της δημόσιας περιουσίας που αυτή διαχειρίζεται, εν όψει της εισόδου της στο Χρηματιστήριο της Αθήνας και αφ’ ετέρου, να προωθήσει την διαδικασία συμβιβασμού με τους κληρονόμους Νάστου, οι οποίοι μπορεί πλέον να δικαιωθούν στα δικαστήρια, με βάση τον Νόμο 3127/03. Είναι λοιπόν προφανές, ότι η ΚΕΔ δεν ανακάλεσε «από λάθος» την παραχώρηση των 30 ακινήτων στον Δήμο Ηλιού πολης, όπως ισχυρίζεται ο δήμαρχος Θεόδωρος Γεωργάκης. Η πράξη της αυτή εντάσσεται σε μια πολιτική παραχώρησης τίτλων ιδιοκτησίας σε καταπατητές δημόσιων ακινήτων που προβλέπεται από τον Νόμο 3127/03, τον οποίο ψήφισε το ΠΑΣΟΚ και τον οποίο αποδέχεται και υλοποιεί η ΝΔ.

97 ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΔΑΣΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΤΟΥ ΥΜΗΤΤΟΥ: ΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΕΙΣ Ανακοίνωση της «Πρωτοβουλίας Πολιτών για τη προστασία του Υμηττού» (1999) Όπως είναι γνωστό στη περιοχή του σημερινού Δήμου Ηλιούπολης υπήρχε τα χρόνια της Τουρκοκρατίας το κτήμα του Μουσταφά Καρά Αλή. Και ενώ η έκταση του «Κτήματος Καρά» όπως καθιερώθηκε να λέγεται δεν ξεπερνούσε τα 500 στρέμματα, οι τελευταίοι του αγοραστές (1922) ο Αλέξιος Νάστος και ο κληρονόμος του Κωνσταντίνος Νάστος, το επέκτειναν προς κάθε κατεύθυνση πουλώντας δεκαπλάσια έκταση και διεκδικώντας ολόκληρο το δασικό χώρο του Υμηττού, μέχρι και την κορυφή του! Όπως είναι επίσης γνωστό, το 1950 οι Νάστοι κατόρθωσαν με βασιλικό διάταγμα (ΦΕΚ Νο 299/16 9 50): «περί άρσεως αναδασώσεως εξ εκτάσεως 1250 στρεμμάτων του ιδιοκτήτου δάσους Νάστου της περιφέρειας Ηλιουπόλεως», να εγκριθεί «Διάταγμα Ρυμοτομίας Δάσους Υμηττού». Από την εποχή εκείνη ξεκινά ο αγώνας των κατοίκων της Ηλιούπολης, με επικεφαλής τον τότε πρόεδρο της Κοινό τητας Αναστάσιο Αναστασιάδη για να αποτραπεί η επέκταση του Σχεδίου Πόλεως και η Ρυμοτόμηση του δασικού χώρου. Ο αγώνας αυτός απέδωσε τελικά καρπούς. Το 1953, το Υπουργείο Γεωργίας και το 1954 το Συμβούλιο της Επι κρατείας, απορρίπτουν τον ισχυρισμό του Νάστου περί

τότε

ή να αντικαταστήσει το

σχεδίου περιοχή της Ηλιούπολης.

στη περιοχή,

98 «ιδιόκτητου δάσους» και κρίνουν ότι η έκταση των 1250 στρεμμάτων στη συνέχεια του εγκεκριμένου Σχεδίου Πόλεως της Ηλιούπολης, αποτελεί «δημόσιο δάσος». Το 1955, ανακαλείται και το βασιλικό Διάταγμα του 1950, και έκτοτε η έκταση αυτή θεωρείται δημόσια, δασική και αναδασωτέα, δηλαδή μη οικοδομήσιμη. Όμως έχει ήδη δημιουργηθεί ένα κοινωνικό πρόβλημα: Κάποιοι είχαν αγοράσει οικόπεδα από τον Νάστο στη περιοχή αυτή και μερικοί μάλιστα είχαν χτίσει κατοικίες

νόμιμα ή αυθαίρετα. Ο Νάστος αναγκάστηκε

ή να επιστρέψει τα χρήματα στους αγοραστές

οικόπεδό τους με άλλο, στην εντός

Ωστόσο, κάποιοι δεν δέχθηκαν ούτε τη μία, ούτε την άλλη λύση και εξακολούθησαν να παραμένουν

τμήμα της οποίας θεωρήθηκε διακατεχόμενο (βλ. απόφαση 2/1963 του Εισαγγελέα Εφετών). Τα επόμενα χρόνια, οι προσπάθειες των Νάστων να αποσπάσουν ευνοϊκές γι’ αυτούς αποφάσεις πέφτουν στο κενό. Με το ΠΔ 544/1978 ορίζεται ότι όλη η εκτός σχεδίου περιοχή του Δήμου Ηλιούπολης εντάσσεται στην «Β’ Ζώνη Προστασίας του Υμηττού», όπου δεν επιτρέπονται οικιστικές επεκτάσεις (κατοικίες). Το 1981, το Υπουργείο Γεωργίας προχωρά σε κτηματογρά φηση: «της δασικής εκτάσεως που εφάπτεται στο εγκεκριμένο Σχέδιο Πόλεως» η οποία χαρακτηρίζεται, δημόσια και εν μέρει διακατεχόμενη, από τον Νάστο και όχι μόνο. Τόσο οι Νάστοι όσο και αρκετοί από τους φερόμενους ως ιδιοκτήτες

99 υποβάλλουν τις νόμιμες αντιρρήσεις τους στα Δικαστήρια, όμως τελικά δεν δικαιώνονται. Το 1985, επί Δημαρχίας Δημήτρη Κιντή επιχειρείται παράκαμψη του Υπουργείου Γεωργίας ώστε να περάσει το όλο ζήτημα στην αρμοδιότητα της ΚΕΔ (Διεύθυνση Δημοσίων Κτημάτων Αθηνών), χωρίς ωστόσο κανένα αποτέλεσμα, εφ’ όσον η προαναφερόμενη περιοχή δεν ήταν αντίστοιχη με την εντός σχεδίου, αλλά χαρακτηρισμένη ως: «δασική και αναδασωτέα». Το 1990, επί δημαρχίας Δ. Κιντή το Δημοτικό Συμβούλιο Ηλιούπολης με εισήγηση του Κυριάκου Κανελλόπουλου, ζητά την επέκταση του Σχεδίου Πόλεως Ηλιούπολης εντός της «Β’ Ζώνης Προστασίας του Υμηττού» ενώ το 1993, επί δημαρχίας Θεόδωρου Γεωργάκη, η παράταξη του Δ. Κιντή ως μειοψηφία, υποστηρίζει την άποψη: «να μη γίνει καμία απολύτως ένταξη στο Σχέδιο Πόλης». Σύμφωνα με το «Τοπικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα» του Δήμου Ηλιούπολης η Δημοτική Αρχή, επιχειρώντας το 1993 να αντιμετωπίσει το πρόβλημα των καταπατήσεων δημόσιας δασικής γης και της αυθαίρετης δόμησης στον εκτός σχεδίου δασικό χώρο του Υμηττού, συνέστησε μια επιτροπή η οποία αποτελούνταν από Δημοτικούς Συμβούλους αποκλειστικά. Σύμφωνα με την «Εισηγητική Έκθεση» της Επιτροπής αυτής θεωρείται ότι: «…πριν από οποιαδήποτε ενέργεια ένταξης ή μη στο σχέδιο πόλης, θα πρέπει να λυθεί το ιδιοκτησιακό καθεστώς που διέπει την περιοχή, το οποίο εκκρεμεί ακόμη στα αρμόδια δικαστήρια ανάμεσα στο Δημόσιο (Υπ. Γεωργίας) και στους άμεσα ενδιαφερόμενους…».

(όριο σχεδίου πόλης) και σε βάθος

στην περιοχή που ήδη λειτουργεί σαν σχέδιο πόλης, αποκλείοντας τις περιπτώσεις που έχουν εισχωρήσει στο δάσος και στη δασική περιοχή, καθώς

που ισχυρίζονται ότι

ως ιδιοκτήτες

100 Επίσης η Επιτροπή θεωρούσε ότι: «…συντρέχουν οι λόγοι ένταξης στο σχέδιο πόλης μόνο μέρους της περιοχής που περικλείεται από τις οδούς Αναξαγόρα και Νεύτωνος εφόσον πρώτα εκπονηθεί Πολεοδομική Μελέτη Σκοπιμότητας…». Με βάση την προαναφερόμενη «Εισηγητική Έκθεση», το Δημοτικό Συμβούλιο πήρε την υπ’ αριθμ. 380/1993 από φαση, σύμφωνα με την οποία αποφασίστηκε να συνταχτεί «ειδική μελέτη» για τις εκτός σχεδίου περιοχές (Νεύτωνος, Διογένους, τέρμα Σοφοκλή Βενιζέλου, Μαραθωνομάχων, Δεξαμενή ΕΥΔΑΠ) … «αλλά με κύριο στόχο τη διερεύνηση της δυνατότητας ένταξης στο σχέδιο πόλης μόνο της περιοχής που καθορίζεται από την οδό Αναξαγόρα

περίπου 90μ, δηλαδή

και τις δασικές εκτάσεις γης

αγόρασαν από το Νάστο διάφοροι φερόμενοι

και που έχει χαρακτηριστεί ως διακατεχόμενη δασική περιοχή, με την ταυτόχρονη διερεύνηση της δυνατότητας δημιουργίας προ γράμματος αποκατάστασης των πραγματικών δικαιούχων…». Επίσης με την ίδια απόφαση το Δημοτικό Συμβούλιο αποφάσισε «…να σταματήσει η επέκταση της αυθαίρετης δόμησης στο δασικό χώρο του Υμηττού. Οι υπάρχουσες κατοικίες να παραμείνουν, αλλά να κατεδαφίζεται αμέσως κάθε νέο αυθαίρετο κτίσμα. … Να μη γίνει αποχαρακτηρισμός του δασικού χώρου και σε συνεργασία με το Υπουργείο Γεωργίας να προβλεφθεί στην υπό σύνταξη μελέτη η δια τήρηση και αξιοποίηση της Β΄ Ζώνης σε χώρους αναψυχής…».

της, αντιμετωπίζοντας το ζήτημα της οικιστικής επέκτασης στον Υμηττό, όπως και οπου δήποτε αλλού, από την άποψη

101 Τον Φεβρουάριο του 1999, ολοκληρώθηκε η προανα φερόμενη «Μελέτη για την Προστασία και την αξιοποίηση της εκτός σχεδίου περιοχής Δήμου Ηλιούπολης». Η μελέτη αυτή, έχοντας καταγράψει την κατάσταση, εκτιμά ότι: «…δεν υπάρχουν πρακτικά περιθώρια αναθεώρησης του υφισταμέ νου θεσμικού πλαισίου (Α’ και Β’ Ζώνες προστασίας του Υμηττού) επί τα χείρω. Και αναθεώρηση επί τα χείρω θα θεωρείτο ευλόγως οποιαδήποτε πρόταση απόσπασης τμήματος από τις Ζώνες αυτές προκειμένου να ενσωματωθεί στο σχέδιο πόλης, και αυτό ανεξάρτητα από την οποιαδήποτε εκκρεμούσα έκβαση δικαστικής διένεξης για το ιδιοκτησιακό…». Η «Πρωτοβουλία Πολιτών για την προστασία του Υμηττού», από το 1989 που λειτουργεί, έχει εκφράσει επανειλημμένως τις θέσεις και τις προτάσεις

της υπεράσπισης του Δημοσίου συμφέροντος και όχι από την άποψηυπεράσπισης μιας «τυπικής νομιμότητας». (βλ. πρακτικά του Δημοτικού Συμ βουλίου Ηλιούπολης 24/7/’98 και 11/9/’98) Η «Πρωτοβουλία Πολιτών», στη σύγκρουση που διεξάγεται από το 1950 μεταξύ Ελληνικού Δημοσίου και Νάστων για τον Υμηττό, σαφώς τάχθηκε ενάντια στα συμφέροντα Νάστου, ενάντια στα συμφέροντα των μεγάλων αλλά και μικρότερων καταπατητών του δημοσίου δασικού χώρου. Τελευταία, κυκλοφόρησε ένα υπόμνημα της «Επιτροπής Κατοίκων της περιοχής Εκτός Σχεδίου του Δήμου Ηλιού πολης», το οποίο αναφέρεται στο ιστορικό του όλου ζητήματος και στην Μελέτη του Δήμου. Επίσης, αναφέρεται στη δραστηριότητα της «Πρωτοβουλίας Πολιτών», την οποία

σπίτια που χτίστηκαν την

νέο αυθαίρετο κτίσμα. Αυτά,

50, αλλά

«κάποιες

102 θεωρεί λίγο πολύ «υπεύθυνη» για την ενεργοποίηση του κρατικού μηχανισμού! Συμφωνώντας με αρκετά απ’ αυτά που αναφέρονται στο Υπόμνημα, επισημαίνουμε ότι κάποιες «αλήθειες» που κατάτίθενται είναι μονόπλευρες, δηλαδή καταγράφουν την οπτική γωνία των άμεσα ενδιαφερόμενων. Θα σταθούμε σε ένα σημείο: Γνωρίζουν πολύ καλά οι πάντες, ότι η επίδοση των εκθέσεων αυτοψίας από την Πολεοδομία Αθηνών έγινε μετά την παρέμβαση της Νομαρχίας Αθηνών (30/7/1998), και όχι μετά την μηνυτήρια αναφορά της «Πρωτοβουλίας Πολιτών» στον Εισαγγελέα (18/8/1998), όπως ισχυρίζεται η «Επιτροπή Κατοίκων». Επίσης γνωρίζουν οι πάντες πολύ καλά, ότι ουδέποτε η «Πρωτοβουλία Πολιτών» υποστήριξε πως οι κάτοικοι της εκτός σχεδίου δασικής περιοχής είναι οι υπεύθυνοι της πυρκαγιάς του καλοκαιριού του ’98, όπως επίσης, ουδέποτε υποστήριξε ότι πρέπει να γκρεμιστούν τα

δεκαετία του ’

κάθε

για να αποκατασταθούν

άλλες αλήθειες»… Τέλος, επισημαίνουμε ότι η «Πρωτοβουλία Πολιτών» αντιτίθενται όχι μόνο στις αυθαίρετες οικιστικές επεκτάσεις στον δασικό χώρο του Υμηττού, αλλά και στη κατασκευή μιας νέας επιφανειακής Περιφερειακής Λεωφόρου στον Υμηττό, η οποία εκ των πραγμάτων θα επεκτείνει τα όρια της πόλης. Αντιτίθεται στην επέκταση των κτιριακών εγκαταστάσεων που ήδη λειτουργούν παράνομα στη περιοχή της Ηλιούπολης εντός της «Β’ Ζώνης Προστασίας του Υμηττού» (σταθμός μεταφόρτωσης απορριμμάτων, Κέντρο Υψηλής Τάσης ΔΕΗ, Σταθμός απορριμματοφόρων Δήμου).

Ακόμα, η «Πρωτοβουλία Πολιτών», είναι αντίθετη με την επιχειρούμενη επέκταση της εκκλησίας του Προφήτη Ηλία, το μπάζωμα της περιοχής και την δημιουργία χώρων στάθμευσης στον δασικό χώρο, γεγονός που θα μεταφέρει το κυκλοφοριακό χάος και στις τελευταίες «οάσεις» που έχουν απομείνει γύρω από την Ηλιούπολη. Κλείνοντας, υπενθυμίζουμε την πρόσκληση του Δημάρχου Ηλιούπολης τον περασμένο Οκτώβρη σε: «…μαζική δένδροφύτευση του Υμηττού … για να δώσουμε σε εμπρηστές και επίδοξους οικοπεδοφάγους το μήνυμα ότι τα παρανοϊκά τους σχέδια δεν θα περάσουν…». Αλήθεια, για ποια «παρανοϊκά σχέδια» πρόκειται; Ίσως εδώ χρειάζονται περισσότερες διευκρινίσεις…

αεροφωτογραφία του Υμηττού από τα νότια

105 ΔΑΣΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΤΟΥ ΥΜΗΤΤΟΥ ΣΤΟΝ ΠΛΕΙΣΤΗΡΙΑΣΜΟ! ......................................................................................................................... Ανακοίνωση του «Κέντρου Κοινωνικής Παρέμβασης Ηλιούπολης» (Μάρτιος 2005) Το τελευταίο διάστημα στον Δήμο Ηλιούπολης συμβαίνουν πολλά και διάφορα πράγματα, τα οποία έχουν ως κοινή συνισταμένη το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας. Έκπληκτοι πληροφορηθήκαμε από την «Χρυσή Ευκαιρία» και από το «Δελτίο Δικαστικών Δημοσιεύσεων», ότι στις 9 Μαρτίου και ώρα 12:00 14:00 στο Δημαρχείο Ηλιούπολης: «εκπλειστηριάζεται οικόπεδο 337,50τμ (ή όσης έκτασης και αν είναι) και ισόγεια οικία, η οποία βρίσκεται στη θέση «Καρράς» ή «Δάσος Αθηνών», επί της οδού Νεύτωνος αρ. 69, εντός του 32ου οικοδομικού τετραγώνου, όπως εμφανίζεται στο από το 1951 σχεδιάγραμμα του μηχανικού Εμμανουήλ Σαρλά». Η έκπληξη μας οφείλεται στο ότι: α) Το προς πλειστηριασμό κτίσμα και οικόπεδο βρίσκεται εντός της «Β’ Ζώνης Προστασίας του Υμηττού», μέσα στο δάσος σε μια περιοχή που από το 1963 είναι χαρακτηρισμένη ως: «δημόσια δασική, αναδασωτέα και διακατεχόμενη». β) Το οικοδομικό τετράγωνο 32 είναι ανύπαρκτο, δεδομέ νου ότι το σχεδιάγραμμα του 1951 έχει ακυρωθεί από το 1954. Σημειωτέον ότι ο προαναφερόμενος Εμμανουήλ

106 Σαρλάς ανήκει στη γνωστή οικογένεια Νάστου, η οποία διεκδικούσε ιδιοκτησιακά ολόκληρο τον Υμηττό, μέχρι και την κορυφή του! Ενημερώσαμε τη νομική υπηρεσία του Δήμου Ηλιούπολης, η οποία μας διαβεβαίωσε ότι θα κάνει όλες τις απαραίτητες ενέργειες, ώστε να αποτραπεί και να ακυρωθεί ο πλειστηριασμός αυτός. Ενημερώσαμε επίσης το Δασαρχείο και ζητήσαμε να παρευρεθεί εκπρόσωπος του ή να σταλεί σχετικό έγγραφο. Αντ’ αυτών, στις 9 Μαρτίου η διαδικασία του πλειστη ριασμού ξεκίνησε χωρίς την παρουσία ούτε του Δασαρχείου αλλά ούτε και της Δημοτικής Αρχής Ηλιούπολης. Μέλη του «Κέντρου Κοινωνικής Παρέμβασης Ηλιούπολης» καθώς και άλλων τοπικών φορέων, προσπάθησαν να εξηγήσουν στην εντεταλμένη συμβολαιογράφο κα Αγλαΐα Κατσούλα και στους ενδιαφερομένους αγοραστές, για τον δημόσιο και δασικό χαρακτήρα της έκτασης, για το ακυρω θέν σχεδιάγραμματου1951 κλπ, ζητώντας την ματαίωσητου πλειστηριασμού, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Το ίδιο επιχείρη σαν αργότερα, όταν κατέφθασαν, ο δήμαρχος (σημ. Θεόδωρος Γεωργάκης), ο αρμόδιος αντιδήμαρχος Ηλιούπολης και η νομική σύμβουλος του Δήμου, χωρίς επίσης κανένα αποτέλεσμα. Τελικά, αφού απέβη άκαρπη η τηλεφωνική παρέμβαση του αρμόδιου Εισαγγελέα και του προέδρου του Σωματείου Συμβολαιογράφων Αθηνών και ενώ είχαν καταφθάσει στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις, οι παριστάμενοι πολίτες προχώρησαν στην κατά

δημόσιων κτημάτων,

107 ληψη της εισόδου της αίθουσας, εμποδίζοντας τους ενδια φερόμενους αγοραστές να συμμετάσχουν στη διαδικασία του πλειστηριασμού, καθιστώντας τον άγονο. Έτσι, προσωρινά αποφεύχθηκε μεν η μεταβίβαση ενός δημόσιου δασικού χώρου, αλλά δόθηκε η δυνατότητα, ώστε οι τοπικοί φορείς να επέμβουν καταλυτικά στη περίπτωση αυτή και να δείξουν, ότι στο μέλλον δεν θα επιτρέψουν να περάσουν παρόμοιες παρανομίες και να τις αποτρέψουν οριστικά. Η ακύρωση του πλειστηριασμού δημόσιου δασικού χώρου στην Ηλιούπολη στις 9 Μαρτίου 2005, αποτελεί μια σημαντική νίκη, κατ’ αρχήν των ίδιων των «ενεργών πολιτών» και αποδεικνύει ότι είναι δυνατόν να αντιμετωπιστούν τα σχέδια των κερδοσκόπων και των καταπατητών της δημόσιας γης και να αποτραπεί η λεηλασία των

τόσο στην εντός όσο και στην εκτός σχεδίου περιοχή. Το «Κέντρο Κοινωνικής Παρέμβασης Ηλιούπολης» θεωρεί, ότι τόσο το Δασαρχείο και οι άλλες κρατικές υπηρεσίες, όσο και η Δημοτική Αρχή Ηλιούπολης, θα πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες που τους αναλογούν. Η αδράνεια τους σημαίνει συνενοχή σε ένα προαναγγελθέν έγκλημα. ΥΠΕΡΑΣΠΙΖΟΜΑΣΤΕ ΤΟΝ ΥΜΗΤΤΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΗ ΜΑΣ ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΤΩΝ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΩΝ ΔΕΝ ΘΑ ΠΕΡΑΣΟΥΝ

κτισμένης ... επί

εντός

εκτός σχεδίου πόλεως

έκτασης 337,50τμ ή όσης και αν είναι, που

108 Α Ι Τ Η Σ Η προς αρ. πρωτ. τον Δασάρχη Πεντέλης 3654/15 4 05 Κλεισθένους 268 Γέρακας Αττικής 1. Στις 9 Μαρτίου 2005, επιχειρήθηκε ο πλειστηριασμός «...μιας ισόγειας οικίας επιφάνειας 94τμ, κειμένης στην Ηλιούπολη Αττικής, της κτηματικής περιφέρειας του ομώνυμου Δήμου και επί της οδού Νεύτωνος 69 (τέρμα)

οικοπέδου κειμένου

αλλά

ΖΟΕ

βρίσκεται στη θέση Καρράς Ηλιούπολης, ή ΔΑΣΟΣ ΑΘΗΝΩΝ εμφαινομένου κατάτοντίτλο κτήσεως με τον αριθμό 5 του 32ου οικοδομικού τετραγώνου, στο από Μαρτίου 1951 σχεδιά γραμμα του Μηχανικού Εμμανουήλ Σαρλά». (βλ. συνημμένα φωτοαντίγραφα «Δελτίου Δικαστικών Δημοσιεύσεων» σελ.17 18 και «Χρυσής Ευκαιρίας» 2/3/05) 2. Ο Δήμος Ηλιούπολης, με το υπ’ αριθμ. 7850/8 3 05 έγγραφό του, σας πληροφόρησε για τον εν λόγω πλειστη ριασμό, ο οποίος τελικά απετράπη, από παρέμβαση πολιτών που συμμετέχουν στην «Επιτροπή για την υπεράσπιση των δημόσιων κτημάτων στην Ηλιούπολη». 3. Επειδή: α) Η περιοχή στην οποία αναφέρεται ο πλειστηριασμός είναι χαρακτηρισμένη ως «διακατεχόμενη δημόσια δασική έκταση» βάσει της απόφασης 2/1963 του Εισαγγελέα Εφετών Αθηνών.

109 β) Είναι χαρακτηρισμένη ως «αναδασωτέα» βάσει της απόφασης 3238/1998 του Δασαρχείου Πεντέλης. γ) Ανήκει στην «Β’ Ζώνη Προστασίας του Υμηττού» (ΠΔ 544/1978). δ) Έχουν εκδοθεί από τον Δασάρχη Αττικής 3 πρωτόκολλα διοικητικής αποβολής κατά των φερόμενων ως ιδιο κτητών της έκτασης αυτής, τα οποία σας επισυνάπτουμε. ε) Το σχεδιάγραμμα του Μαρτίου του 1951 του μηχανικού Εμμανουήλ Σαρλά, έχει ακυρωθεί από το 1953 (απόφαση Υπ. Γεωργίας 111184/1076/20 6 53) και κατά συνέπεια δεν υφίσταται «Ο.Τ. 32 και οικόπεδο 5», ούτε υπάρχει «οδός Νεύτωνος 69». ΖΗΤΑΜΕ: α) Το Δασαρχείο να βεβαιώσει εγγράφως τον δημόσιο, δασικό και αναδασωτέο χαρακτήρα της εν λόγω έκτασης. β) Να γίνουν από την υπηρεσία σας όλες οι απαραίτητες ενέργειες, ώστε να αποτραπεί η διεξαγωγή ενός νέου πλειστηριασμού για το ακίνητο αυτό, αλλά και κάθε μεταβίβαση αντίστοιχων εκτάσεων στη περιοχή αυτή της Ηλιούπολης. Μετά τιμής, μέλη της «Επιτροπής για την υπεράσπιση των Δημόσιων Κτημάτων στην Ηλιούπολη»

μιας οδικής αρτηρίας υπέρ τοπικής σημασίας, η οποία προβλέπονταν σ΄ όλα τα «Ρυθμιστικά Σχέδια» της

111 ΑΓΩΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΣΩΣΗ ΤΟΥ ΡΕΜΑΤΟΣ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗΣ Oι απόπειρες για την «αξιοποίηση» του ρέματος της Πικροδάφνης στη περιοχή της Ηλιούπολης, ανάγονται στη δεκαετία του ’80. Λεωφόρος Πικροδάφνης Ανατρέχοντας το μηνιαίο έντυπο «Αλήθεια» (Ιούλιος 1984), διαβάζουμε: «Το τελευταίο διάστημα έχει αρχίσει να γίνεται ξανά λόγος για τη διέλευση μέσα από την Ηλιούπολη της «Λεωφόρου Πικροδάφνης»,

Αθήνας των τελευταίων ετών, στα πλαίσια της αντιμετώπισης του γενικότερου κυκλοφοριακού προβλήματος της πρωτεύουσας. Η «Λεωφόρος Πικροδάφνης» θα ξεκινά από τη σχεδιαζόμενη Περιφερειακή Λεωφόρο Υμηττού, στο ύψος του Καρέα και θα καταλήγει στη Παραλιακή Λεωφόρο Ποσειδώνος, αφού δια σχίσει τους Δήμους Ηλιούπολης, Αγίου Δημητρίου και Παλαιού Φαλήρου. Σύμφωνα με ακριβείς πληροφορίες μας, σε κοινή σύσκεψη υπηρεσιακών παραγόντων του Υπουργείου Συγκοινωνιών, Δημοσίων Έργων και Χ.Ο.Π, αποφασίστηκε η αναγκαιότητα της δημιουργίας αυτού του νέου αυτοκινητόδρομου.

112 Αλήθεια, η Δημοτική μας Αρχή είναι ενημερωμένη για όλα αυτά; Κι αν είναι, γιατί Δε κάνει κάτι για να ενημερώσει και τους Δημότες; Νομίζουμε, ότι η απόφαση για τη δημιουργία αυτοκινητό δρομου μεγάλης κυκλοφορίας, αποτελεί ένα πολύ σοβαρό ζήτημα για όλη την Ηλιούπολη και δεν θα πρέπει να ξεκινήσει η εφαρμογή της, χωρίς να εκφραστεί προηγουμένως η γνώμη των άμεσα ενδιαφερομένων συμπολιτών μας, των Συνοικια κών τους Συμβουλίων και φυσικά, της Δημοτικής Αρχής». Τη δεκαετία του ’90, στην Κυκλοφοριακή Μελέτη του Δήμου Ηλιούπολης, ο μελετητής Κ. Ζέκκος πρότεινε την κατασκευή μιας υπέρ τοπικής σημασίας λεωφόρου, πάνω στο ρέμα της Πικροδάφνης και την σύνδεσή της με τα νταμάρια του Βύρωνα μέσω υπόγειας σήραγγας. Πρόταση που απορρίφθηκε τόσο από τους τοπικούς κοινωνικούς φορείς, όσο και από την τότε δημοτική αρχή Θ. Γεωργάκη. Αντιδράσεις των κατοίκων: Σύντομο ιστορικό Το 2000 2001, επί δημαρχίας Θεόδωρου Γεωργάκη, εκδηλώθηκαν στη περιοχή της Ηλιούπολης σημαντικές και παρατεταμένες διαμαρτυρίες ενάντια στη καταστροφή της βλάστησης και την τσιμεντοποίηση της κοίτης και των πρανών του ανοιχτού τμήματος του ρέματος της Πικρο δάφνης, μήκους 700μ, από τη Λεωφόρο Αντύπα μέχρι τη Λεωφόρο Βουλιαγμένης.

Οι κάτοικοι κατέφυγαν τελικά στο ΣτΕ, με αποτέλεσμα την διακοπή των εργασιών, ενώ είχε ήδη ολοκληρωθεί η τσιμεντοποίηση 500 περίπου μέτρων. Από τότε, έχει τεθεί το αίτημα της απομάκρυνσης του τσιμέντου και της αποκατάστασης της κοίτης του ρέματος, ενώ έγινε νέα επιτυχής προσφυγή στο ΣτΕ (απόφαση 1915/2017) από την «Διαδημοτική Επιτροπή για τη διάσωση του ρέματος Πικροδάφνης», όταν επί δημαρχίας Βασίλη Βαλασόπουλου έγινε μια νέα απόπειρα ολοκλήρωσης των «έργων» στα εναπομείναντα αδιαμόρφωτα 200 μέτρα, χωρίς προηγούμενη έγκριση μελέτης οριοθέτησης του ρέματος. Στη συνέχεια παραθέτουμε την: «Ανοιχτή Επιστολή προς τους πολίτες της Ηλιούπολης», που κατέθεσε η: «Συντονιστική Επιτροπή Δημοτικών Παρατάξεων, Περιβαλλοντικών Φορέων και Κατοίκων Ηλιούπολης» τον Οκτώβριο του 2000, σηματοδοτώντας την έναρξη του πολύχρονου αγώνα τους.

τον κόσμο με το κελάηδημά τους. Αγαπητοί συμπολίτες, όπως θα έχετε ήδη πληροφορηθεί, ένα «οικολογικό έγκλημα»

τις αρχές

δέντρα

114 Ανοιχτή Επιστολή Όπως σας είναι γνωστό, από το Δήμο Ηλιούπολης περνά ένα από τα τελευταία μεγάλα ρέματα που απέμειναν στην Αττική, το ρέμα της Πικροδάφνης, το οποίο έχει χαρακτηριστεί από το 1983, με Υπουργική Απόφαση, ως «ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος». Στο μεγαλύτερο μέρος του, στην Ηλιούπολη, το ρέμα είναι σκεπασμένο ενώ ένα τμήμα 700 περίπου μέτρων (ανάμεσα από την πλατεία Κανάρια και τη Λεωφόρο Βουλιαγμένης) παραμένει ανοιχτό. Στο τμήμα αυτό αναβλύζει καθαρό νερό από υπόγειες πηγές, δημιουργώντας έναν βιότοπο, ο οποίος αποτελεί καταφύγιο για βατράχια αλλά και για κοτσύφια, αηδόνια κλπ, τα οποία κάθε άνοιξη χαλούσαν

συντελείται από

του καλοκαιριού στο ρέμα της Πικροδάφνης. Παμπάλαια

(ευκάλυπτοι, πεύκα κ.α.) έχουν κοπεί, η κοίτη του ρέματος τσιμεντάρεται εξαφανίζοντας κάθε ίχνος ζωής, ενώ ένας αγωγός από μπετόν και πέτρα μετατρέπει το ρέμα σε ανοιχτό αγωγό. Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις του Δήμου μας και οι Δημοτικές παρατάξεις (εκτός αυτής του Δημάρχου), έχουν ήδη αντιδράσει, θεωρώντας ότι το κατασκευαζόμενο έργο «θέτει σε άμεσο κίνδυνο το υπάρχον οικοσύστημα στο ρέμα της Πικροδάφνης», ζητώντας να διακοπούν οι συνεχιζόμενες εργασίες και να υλοποιηθεί το έργο σύμφωνα με την Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη του ΥΠΕΧΩΔΕ και του ΕΜΠ και όχι με τη μελέτη της ΕΥΔΑΠ.

Ήδη το αίτημά μας έχει τεθεί τόσο στη Δημοτική Αρχή Ηλιούπολης (η οποία αρνείται να επανεξετάσει τη μελέτη της ΕΥΔΑΠ που εφαρμόζεται), όσο και στο Νομαρχιακό Συμ βούλιο Αθηνών, το οποίο από τις 20/7/2000 δεν έχει συζητήσει το θέμα. Ακόμα το ζήτημα έχει τεθεί στην ΕΥΔΑΠ, η οποία δεν έχει πλέον αρμοδιότητα, ενώ το ΥΠΕΧΩΔΕ «νίπτει τα χέρια του» και δεν απαντά ούτε σε ερώτηση που έχει κατατεθεί στη Βουλή… Η «Συντονιστική Επιτροπή Δημοτικών Παρατάξεων, Περιβαλλοντικών Φορέων και Κατοίκων Ηλιούπολης», καλεί όλους τους Ηλιουπολίτες να κινητοποιηθούν και να αντιδρά σουν με κάθε τρόπο, ώστε να αποτραπεί αυτό το έγκλημα κατά του φυσικού περιβάλλοντος. Συνοψίζοντας, θεωρούμε αναγκαία τη διατήρηση της φυσικής κοίτης του ρέματος και όχι το τσιμεντάρισμά της και τη στήριξη των πρανών με σύρματοκιβώτια, τον καθαρισμό και τον φωτισμό της περιο χής του ρέματος, ώστε να μετατραπεί σε έναν χώρο ζωής και όχι σε έναν ανοιχτό αγωγό τον οποίο αργά ή γρήγορα θα σκεπάσουν......................

117 ΡΕΜΑ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗΣ: ΑΓΩΝΕΣ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗΝ ΑΥΘΑΙΡΕΣΙΑ ΤΩΝ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΩΝ ΑΡΧΩΝ Η σημαντική περιβαλλοντική και αισθητική αξία του ρέματος της Πικροδάφνης για όλο το Λεκανοπέδιο της Αττικής έχει αναγνωριστεί και από το ΥΠΕΧΩΔΕ, με απόφαση με την οποία χαρακτηρίστηκε ως «ιδιαίτερου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος» (ΦΕΚ Νο 181 Δ’/1983). Το 1995, το ΥΠΕΧΩΔΕ αποφάσισε να θεσπίσει μέτρα «για την προστασία και την ανάδειξη της ρεματιάς της Πικροδάφνης» και ξεκίνησε η διαδικασία χαρακτηρισμού της ως «προστατευόμενου φυσικού σχηματισμού», σύμφωνα με τον Νόμο 1650/1986 (ΦΕΚ Νο 160 Α’). Με Κοινή Υπουργική Απόφαση, απαγορεύτηκε για δύο χρόνια: «…κάθε επέμβαση και δραστηριότητα που μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα την αλλοίωση της φυσικής ροής των υδάτων και της μορφής του τοπίου και του γεωφυσικού ανάγλυφου κατά μήκος της ρεματιάς». Ανακοίνωση της «Παρέμβασης Δημοτών Ηλιούπολης» (31/10/2001) Στα μέσα του 2000 ξεκίνησαν στην Ηλιούπολη έργα για την διευθέτηση του ρέματος της Πικροδάφνης. Κάτοικοι της περιοχής και φορείς της Ηλιούπολης, βλέποντας να κόβονται πεύκα, ευκάλυπτοι κλπ και στη θέση τους να

118 ξεφυτρώνουν τσιμεντένιοι και λιθόκτιστοι αγωγοί που κατέ στρεφαν την φυσική κοίτη και τα πρανή του ρέματος, αντέδρασαν για τον τρόπο που γίνονταν τα έργα αυτά και ζήτησαν από τις αρμόδιες Υπηρεσίες (ΥΠΕΧΩΔΕ, ΕΥΔΑΠ, Νομαρχία Αθηνών) να τροποποιηθεί η μελέτη του έργου. Όλες οι Δημοτικές παρατάξεις της Ηλιούπολης, δήλωσαν ότι είναι αντίθετες με τον τρόπο που γίνεται το έργο στο ρέμα της Πικροδάφνης. Όμως, ο δήμαρχος Θεόδωρος Γεωργάκης και η παράταξή του, επέμεναν ότι το έργο πρέπει να ολο κληρωθεί σύμφωνα με την καταστροφική για το περιβάλλον μελέτη της ΕΥΔΑΠ, φτάνοντας στο σημείο να μιλά για: «οικολογική ανάπλαση της Πικροδάφνης»! Μέσα σ΄ αυτές τις συνθήκες αναπτύχθηκε ένα πολύμορφο κίνημα για την διάσωση του ρέματος της Πικροδάφνης, το οποίο στη συνέχεια εξελίχθηκε σε Διαδημοτικό. Κάτοικοι του Αγίου Δημητρίου, του Παλαιού Φαλήρου και του Αλίμου, τοπικοί φορείς και δημοτικές παρατάξεις από τους Δήμους αυτούς, εκδήλωσαν με κάθε τρόπο την αντίθεσή τους για την μετατροπή ενός φυσικού αγωγού σε τεχνητό αγωγό από τσιμέντο και πέτρα, εξαφανίζοντας κάθε ίχνος ζωής στο ρέμα. Τελικά, ύστερα από συγκεντρώσεις, ενημερωτικές συζη τήσεις, μουσικές διαμαρτυρίες, υποβολή αιτημάτων προς τους αρμόδιους, ερωτήσεις στη Βουλή, κατατέθηκε από το «Συντονιστικό των Φορέων της Ηλιούπολης», μηνυτήρια ανα φορά κατά παντός υπευθύνου. Επίσης κατατέθηκαν δύο προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), από κατοίκους του Παλαιού Φαλήρου και του Αλίμου.

119 Τελικά, στις 16 Οκτωβρίου 2001, το ΣτΕ αποφάσισε την προσωρινή διακοπή των εργασιών που γίνονται στο ρέμα της Πικροδάφνης στην Ηλιούπολη. Ωστόσο, παρά την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, με ευθύνη του Δήμου Ηλιούπολης συνεχίζονταν οι εργασίες στο ρέμα, με από τέλεσμα την κατάθεση «Έγκλησης» στο Α.Τ. Ηλιούπολης από 4 πολίτες και την οριστική διακοπή των εργασιών. Κατάθεση στο Αστυνομικό Τμήμα Ηλιούπολης (αρ. πρωτ. 1020/39906/2/19 7 2002) Σήμερα 19/7/2002 και περί ώρα 12:00 οι κάτωθι υπογεγραμμένοι: …................ (αναφέρονται 4 ονόματα πολιτών) προσήλθαμε στο Α.Τ. Ηλιούπολης για να δηλώσουμε και να καταγγείλουμε τα εξής: Μετά από προσφυγή κατοίκων και φορέων της ευρύτερης περιοχής Ηλιούπολης και απόληξης του ρέματος «Πικρο δάφνης», που βρίσκεται στις οδούς Μενελάου Πατρόκλου Λαγκαδίων, το Συμβούλιο της Επικρατείας με απόφαση του την 16/10/2001 αποφάσισε την προσωρινή (μέχρι τελικής) διακοπή των εργασιών στο ρέμα. Τις τελευταίες ημέρες ο Δήμος Ηλιούπολης ξεκίνησε την αποκομιδή των μπαζών που υπήρχαν. Συγχρόνως έφερνε φορτηγό και μπουλντόζες και έκανε ρίψη χωμάτων και έργα διαμόρφωσης, παρά την προηγούμενη απόφαση. Σήμερα 19/7/2002 και περί ώρα 10:15, ειδοποιήσαμε το «100», τη στιγμή που φορτηγό με αριθμό κυκλοφορίας: ΖΖΚ 6285 και μπουλντόζα με διακριτικά: Komatsu/Japan,

Model D315 Serial Number: 1840386 (χωρίς αριθμό) έριχναν χώμα και εκτελούσαν εργασίες διαμόρφωσης ... ... Κατόπιν τούτου, μηνύουμε τον δήμαρχο Ηλιούπολης κ. Θεόδωρο Γεωργάκη, ως ηθικό αυτουργό της συνέχισης των εργασιών στο ρέμα της «Πικροδάφνης» και τον αντιδήμαρχο κ. Ευάγγελο Σκούρα, ο οποίος παρευρισκόταν καθ’ όλη τη διάρκεια των εργασιών και ανέλαβε την ευθύνη για την συνέχιση των έργων, παρά την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας. Μάλιστα, θέτουμε την ανωτέρω αρχή και προ των ευθυνών της σε περίπτωση ατυχήματος, εξαιτίας των όγκων χώματος που έχουν φέρει και των ακάλυπτων σημείων που δημιουργούν επικίνδυνες πτώσεις υλικών και ίσως ανθρώπων.

121 Σχετικά με το φραγμένο ρέμα στην Ηλιούπολη Το 2004, η τότε δημοτική αρχή Θεόδωρου Γεωργάκη είχε αποφασίσει να κατασκευάσει ένα σχολικό συγκρότημα 7.700μ2 (6ο Γυμνάσιο, 9ο Δημοτικό, 9ο και 18ο Νηπιαγωγείο Ηλιούπολης) στην εκτός σχεδίου δασική περιοχή του Υμηττού, στο τέρμα της Λεωφ. Πατριάρχου Γρηγορίου, κοντά στο γήπεδο της «Διάνα» και δίπλα στο υπάρχον ρέμα, στα σύνορα Ηλιούπολης Βύρωνα. Για τον σκοπό αυτό, ο τότε δήμαρχος προώθησε την «Έγκριση Τοπικού Ρυμοτομικού Σχεδίου», με την ΚΥΑ 2187/14 1 2005 (ΦΕΚ Νο 105 Δ’/1 2 2005), την οποία «Έγκριση» προσβάλανε στο ΣτΕ πέντε πολίτες της Ηλιού πολης και τρεις πολίτες του Βύρωνα. Το ΣτΕ αποδέχτηκε τότε τους λόγους ακύρωσης που παραθέσαμε και κατάργησε την προαναφερόμενη ΚΥΑ. Έτσι, απετράπη η κατασκευή ενός ογκώδους σχολικού συγκροτήματος εντός της ζώνης προστασίας του Υμηττού. Επισημαίνεται ότι τότε είχε γίνει αυτοψία από το ΣτΕ στη περιοχή της «Διάνα», όπου διαπιστώθηκε ότι το προγραμ ματιζόμενο σχολικό συγκρότημα προβλέπονταν να κτιστεί σε επαφή με το μη οριοθετημένο υπάρχον ρέμα, το οποίο στη συνέχεια, διέρχονταν υπογείως από τη Λεωφόρο Πατριάρχου Γρηγορίου, τις οδούς Τσαμαδού και Ηρακλέους και συν δέονταν με το ανοιχτό ρέμα της Πικροδάφνης στη συμβολή της με τη Λεωφόρο Μαρίνου Αντύπα.

Εκτιμώ ότι, ενδεχομένως, το χτίσιμο τοίχου στην απόληξη του υφιστάμενου σήμερα κλειστού αγωγού και η εξωτερική κάλυψη της εισόδου του ρέματος με βράχια, χώματα κλπ, έγινε από την τότε δημοτική αρχή Θεόδωρου Γεωργάκη και σχετίζεται με την επιδιωκόμενη απρόσκοπτη κατασκευή του προαναφερόμενου σχολικού συγκροτήματος στον δασικό χώρο του Υμηττού καθώς και με την απόκρυψη της ύπαρξης του ρέματος στο σημείο αυτό κατά την διενέργεια της αυτοψίας του ΣτΕ στη περιοχή. Επισημαίνεται ακόμη ότι, κύριος συντελεστής στην από τροπή αυτών των σχεδίων της τότε δημοτικής αρχής, υπήρξε ο εκλιπών αγωνιστής δικηγόρος Βαγγέλης Καστριτσέας. ……………………………………………..……………………………………………………… ΥΓ1 Για περισσότερα, σελ. 164 167 του βιβλίου μου: «Εδώ, κάποτε... Συμβολή στην ιστορία της Ηλιούπολης» (εκδόσεις ΚΨΜ, 2005). ΥΓ2 Στο περιοδικό του Δήμου Ηλιούπολης «Ευώνυμος» (τεύχος 19, Ιούνιος Ιούλιος 2004, σελ. 28), παρατίθεται σχέδιο του προαναφερόμενου σχολικού συγκροτήματος.

Δημοσιεύτηκε στο τοπικό έντυπο «Ηλιογράφος» (Δεκέμβριος 1994)

Η πόλη που ζούμε, κάποτε δεν ήταν έτσι.

Η πόλη που ζούμε, κάποτε είχε αλάνες, είχε ρέματα, είχε θυμάρια, είχε κυκλάμινα.

Η πόλη που ζούμε σιγά σιγά χτίστηκε, γέμισε δρόμους, κατοικίες, ανθρώπους.

Η πόλη που ζούμε γέμισε σχολεία, καταστήματα, αυτοκίνητα. Γέμισε καφετέριες, μπαρ, φαγάδικα.

Η πόλη που ζούμε άλλαξε.

φτιάχτηκε

123 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΝΗΜΗ & «GASTRONOMIA DELICATESSEN AE» …………………………………………………………………………………………………..…

Κάποτε στη κεντρική πλατεία της πόλης μας,

ένας θερινός κι αργότερα ένας χειμερινός κινηματογράφος. «Ηλιούπολις» τους είπανε και τους δύο. Ήτανε νομίζω την δεκαετία του ’60. Αρκετά χρόνια δουλέψανε καλά. Ήτανε τότε που ο κόσμος είχε το σινεμά σαν κύρια, μοναδική σχεδόν διασκέδαση. Τα χρόνια πέρασαν. Ήρθε η τηλεόραση. Όνειρο του καθενός ήταν να αποκτήσει μια δική του συσκευή. Κι όταν το κατάφερνε, κλεινόταν στο σπίτι του κι έβλεπε μετά μανίας τον «Άγνωστο Πόλεμο»… Ήταν η εποχή της χούντας. Τότε κι ο κινηματογράφος της κεντρικής πλατείας άρχισε να διευρύνει το αντικείμενο των δραστηριοτήτων του:

124  Στην τοπική εφημερίδα «Φως της Ηλιούπολης» (Νο 164, 21/5/1970), διαβάζουμε ότι: «…στον κινηματογράφο «Ηλιούπολις», έγινε πάνδημος και λαμπρότατος ο εορτα σμός της 3ης επετείου της Επαναστάσεως της 21ης Απριλίου 1967, έπειτα από ένα επταήμερο λαμπρότατων εθνικών εκδηλώσεων…».  Στην τοπική εφημερίδα «Δράσις» (Νο 10, Φεβρουάριος 1971), διαβάζουμε ότι: «στον Κινηματογράφο «Ηλιού πολις» προέβη εις απολογισμόν της δημοτικής δραστηριό τητας κατά το 1970, ο τότε δήμαρχος Κων. Δελλαπόρτας παρουσία του εκ των πρωτεργατών του πραξικοπήματος Ι. Λαδά…». Και μετά ήρθε η εποχή της μεταπολίτευσης. Από την καθήλωση του «Αγνώστου Πολέμου», ο κόσμος περνά στις αγωνιστικές διεκδικήσεις:  Στην τοπική εφημερίδα «Αλήθεια» (Νο 3, Δεκέμβριος 1975), διαβάζουμε: «…την Κυριακή 23 Νοεμβρίου, με πρωτοβουλία της Επιτροπής Αγώνα για το Συγκοινωνιακό, πραγματοποιήθηκε στην Κεντρική Πλατεία μας, πρωτο φανής (σε όγκο) παλλαϊκή συγκέντρωση διαμαρτυρίας των κατοίκων της Ηλιούπολης γιατο Συγκοινωνιακό πρόβλημα της πόλης μας. Λόγω της αδιάκοπης βροχής η κύρια εκδήλωση έγινε στην αίθουσα του κιν/φου «Ηλιούπολις». Την ίδια περίοδο, ο κόσμος αρχίζει να γεμίζει τα στάδια και τις αίθουσες, συμμετέχοντας σε πολιτιστικές εκδηλώσεις:  Στις 28 Σεπτεμβρίου 1975, στον κινηματογράφο «Ηλιούπολις», ο «Προοδευτικός Σύλλογος Νέων» παρουσιάζει τον

125 θίασο «Νέα Πορεία» του Γιώργου Χαραλαμπίδη στο θεατρικό έργο «Κιλελέρ». Η αίθουσα ήταν κατάμεστη.  Στις 19 Μαρτίου 1978, με πρωτοβουλία των συλλόγων της πόλης, υπό την αιγίδα του τότε Δημάρχου Παύλου Πεντάρη, στον κινηματογράφο «Ηλιούπολις» δίνεται μεγάλη συναυλία με την Μαρία Φαραντούρη. Αξέχαστη επίσης έχει μείνει σε πολλούς Ηλιουπολίτες και η συγκέ ντρωση διαμαρτυρίας ενάντια στο νομοσχέδιο «περί καταστολής της Τρομοκρατίας», τον γνωστό μετέπειτα «αντιτρομοκρατικό Νόμο» της δεξιάς, που έγινε στις 10 Απριλίου 1978 στον κινηματογράφο «Ηλιούπολις», με συντονιστή τον τότε δημοτικό σύμβουλο Ντίνο Οικονομόπουλο. Τα χρόνια πέρασαν. Η ζωή άλλαξε. Από το 1979, ο χειμερινός κινηματογράφος «Ηλιούπολις» έκλεισε και στη θέση του δημιουργήθηκε ένα μέτριου μεγέθους super market τροφίμων… Κι από φέτος, λειτουργεί ένα υποκατάστημα της γνωστής πολυεθνικής: «Α Β ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ GASTRONOMIA DELICATESSEN A.E.». «Γιατί να πάμε κόντρα στην εξέλιξη;» θα έλεγε κάποιος, καλοπροαίρετα ίσως. Σήμερα ο κόσμος δεν ενδιαφέρεται να βλέπει ταινίες σε χειμερινούς κινηματογράφους. Έχει την τηλεόραση, το video του. Σήμερα ο κόσμος δεν ενδιαφέρεται να αντιμετωπίσει αγωνιστικά κανένα «συγκοινωνιακό» πρόβλημα, κανένα «αντιτρομοκρατικό» νόμο. Σήμερα ο κόσμος τα δέχεται όλα παθητικά και παραμένει αδρανής. Σήμερα ο κόσμος κολα κεύεται με την παρουσία του «Βασιλόπουλου» στη γειτονιά του, θεωρώντας ότι γίναμε κι εμείς Ψυχικό και Γλυφάδα…

Σήμερα λοιπόν, το να ζητά κανείς από τη Δημοτική Αρχή να διεκδικήσει την μετατροπή ξανά ενός super market σε χώρο πολλαπλών χρήσεων, σε αίθουσα συγκεντρώσεων, σε χειμερινό κινηματογράφο, κινδυνεύει να θεωρηθεί «εχθρός του λαού», γιατί δεν προωθεί τις «βασικές ανάγκες» των κατοίκων του Δήμου… Το να ζητά να κριθεί διατηρητέο ένα ιστορικό κτίσμα, είναι σαν να ζητάει ψύλλους στ’ άχυρα… Ας είναι. Μια μάχη μπορεί να χαθεί. Οι καιροί όμως, έχουν γυρίσματα.

127 Η ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ «ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΩΝ» ……………..……………………………………………………………………………………… Δημοσιεύτηκε στο τοπικό έντυπο «Ηλιογράφος» (Απρίλιος 1995) «…Όλα καλά κι όλα ωραία χτες ήσουν μ’ άλλονε παρέα και μια σημαία, σ’ ένα μπαλκόνι αλλάζει χρώματα και με σκοτώνει…» *(λαϊκό τραγούδι, από την εποχή της δικτατορίας των συνταγματαρχών) Όλα καλά κι όλα ωραία λοιπόν. Στην αρχή πείστηκαν από τη Δημοτική Αρχή οι επικεφαλής των παρατάξεων ότι δεν υπήρχε άλλη λύση παρά να πιεστεί ο «Βασιλόπουλος» να κάνει συμβόλαιο με την ΚΕΔ. Έτσι αποσπάστηκε η συναίνεσή τους κι εξασφαλίστηκε ένα «άλλοθι» περί γενικής αποδοχής των χειρισμών… Το επόμενο βήμα ήταν να κάνει η ΚΕΔ συμβόλαιο με τον «Βασιλόπουλο». Με το συμβόλαιο αυτό παραχωρούνται δημόσια ακίνητα σε τιμή ευκαιρίας και δίνεται η δυνατότητα στον «Βασιλόπουλο» να καταστρέψει τη φυσιογνωμία ενός από τα πιο ιστορικά κτίρια της Ηλιούπολης, του παλιού χειμερινού κινηματο γράφου επί της Κεντρικής πλατείας. Έτσι φτάσαμε από την «εποχή των Νάστων» στην «εποχή των Βασιλόπουλων».

κανόνες ασφαλείας, χωρίς

Μέχρι τότε, μπορούσε

πυρασφάλεια, χωρίς τον κατάλληλο

συνεχίσει

και αυθαίρετα, έτσι γιατί

128 Έτσι αποδείξαμε ότι η Ηλιούπολη εξακολουθεί να παρα μένει μια «μπανανία» κάποιων ισχυρών. Χτες κάποιων τσιφλικάδων και κτηνοτρόφων και σήμερα κάποιων πολύ εθνικών τύπου «GASTRONOMIA DELICATESSEN AE». Το τρίτο βήμα ήταν η τυπική επικύρωση μιας συμφωνίας που έγινε κάτω από το τραπέζι: Να δοθεί άδεια λειτουργίας super market στον «Βασιλόπουλο», ανεξάρτητα αν δεν υπή ρχαν οι προϋποθέσεις που προβλέπει η νομοθεσία. Τους αρκούσε η διαβεβαίωσή του, ότι θα τακτοποιήσει όλες τις εκκρεμότητες που έχει. Μέχρι τότε, μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί χωρίς τους στοιχειώδεις

εξόδους κινδύνου, χωρίς

ηλεκτρολογικό εξοπλισμό.

να

να λειτουργεί, παράνομα

είναι ο «Βασιλόπουλος», γιατί έτσι είχαμε συμφωνήσει μαζί όταν τον πιέζαμε να υπογράψει συμβόλαιο με την ΚΕΔ και τώρα δεν μπορούμε να φανούμε ασυνεπείς… Κι όλα αυτά, για να ισχυροποιηθεί δήθεν η θέση του Ελληνικού Δημοσίου στις δικαστικές διαμάχες με τους Νάστους, ενώ παράλληλα μας αφήνουν να καταλάβουμε ότι «τα πράγματα δεν πάνε καθόλου καλά»... Έτσι, η Τοπική Αυτοδιοίκηση με τους χειρισμούς της, αποδείχθηκε ανίκανη να αναλάβει μια αρμοδιότητα που της παραχωρήθηκε πρόσφατα και οδηγείται από να παίρνει παράνομες και ανεύθυνες αποφάσεις, σε κάποιους χειρισμούς αμφίβολης αποτελεσματικότητας.

129 Και οι παρατάξεις της μειοψηφίας του Δημοτικού Συμβουλίου; Αφού σύρθηκαν πίσω από τις επιλογές της πλειοψηφίας, τώρα«βουβοί, μοιραίοι και άβουλοι, περιμένουν κάποιο θαύμα»... που λέει κι ο ποιητής. Και η Αστυνομία, πού είναι τόσο καιρό και ο εισαγγελέας; Και ο ημερήσιος Τύπος και η τηλεόραση; Και οι πολίτες; Το έχουμε ξαναγράψει: Όποιος μιλάει σήμερα ενάντια στις κυρίαρχες επιλογές, όποιος είναι αντίθετος στο να λειτουργεί παράνομα το super market «Βασιλόπουλος», κινδυνεύει να θεωρηθεί «εχθρός του λαού»... που λέει κι ο Ίψεν. Καληνύχτα σας.

131 ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΣΤΗΝ κα ΣΤΕΛΛΑ ΝΑΣΤΟΥ ......................................................................................................................... Δημοσιεύτηκε στο τοπικό έντυπο «Ηλιογράφος» (Φεβρουάριος 1995) Πληροφορήθηκα ότι η κυρία Στέλλα Νάστου έστειλε στον «Ηλιογράφο» εξώδικη διαμαρτυρία, με την οποία διαμαρτύ ρεται για άρθρο μου που δημοσιεύτηκε το Δεκέμβριο του ’94 με τίτλο: «Το ΑΒ μιας χαμένης ευκαιρίας». Στο άρθρο αυτό αναφέρεται ανάμεσα σε άλλα, ότι η κα Στέλλα Νάστου, εκ των κληρονόμων της οικογένειας του μεγάλο καταπατητή της περιοχής Νάστου, ξερίζωσε κάποια δέντρα που είχαν φυτευτεί με πρωτοβουλία της «Δημοτικής Κίνησης Πολιτών Ηλιούπολης» και με τη συμμετοχή των παρατάξεων της αντιπολίτευσης στο υπ’ αριθμ. ΒΚ 2060 οικόπεδο του Δημοσίου, δίπλα στο super market «AB Βασιλόπουλος». Η κα Στέλλα Νάστου, στην «εξώδικη δήλωσή» της δεν αναφέρεται καθόλου στο προαναφερόμενο γεγονός, αλλά διαμαρτύρεται για το χαρακτηρισμό της οικογένειας Νάστου «ως καταπατητών» που τον θεωρεί ως «υβριστικό και συκοφαντικά δυσφημιστικό», προσθέτοντας ότι «επιφυλάσ σεται όλων των δικαιωμάτων της». Και η κα Στέλλα Νάστου αναρωτιέται: «…Αν εμείς είμαστε καταπατητές δημόσιας περιουσίας, κατάτον ίδιοακριβώς λόγο και με τις αυτές προδιαγραφές είναι καταπατητές της ίδιας

132 δημόσιας περιουσίας και οι 100.000 Ηλιουπολίτες. Ακόμα και ο νυν και οι πρώην Δήμαρχοι αγόρασαν, πρόσφατα μάλιστα, από αυτά τα “καταπατημένα”…». Επειδή με τα παραπάνω «αφελή» ερωτήματα που τίθενται από την κυρία Στέλλα Νάστου, αλλά και με διάφορα άλλα ενδιαφέροντα σημεία της «εξώδικης διαμαρτυρίας» της προ τίθεμαι να ασχοληθώ αναλυτικά, στο επόμενο φύλλο του «Ηλιογράφου», με την παρούσα επιστολή μου θα ήθελα να πληροφορήσω την κα Στέλλα Νάστου τα εξής: α) Είναι γνωστό στους περισσότερους Ηλιουπολίτες ότι οι Νάστοι έχουν χαρακτηριστεί καταπατητές από την Ελληνική Δικαιοσύνη (απόφαση 4910/1977 του Εφετείου Αθηνών). Για το λόγο αυτό, έχουν καταδικαστεί στη συνείδηση των Ηλιουπολιτών. β) Όσον με αφορά, θα ήθελα να πληροφορήσω την κα Νάστου ότι η διεύθυνσή μου είναι: (...). Κατά συνέπεια, για οποιονδήποτε λόγο μπορεί να απευθύνεται απ’ ευθείας σ’ εμένα. Ευχαριστώ, Πάνος Τότσικας

ότι στέρησε τους Ηλιουπολίτες

μοναδικό ντοκουμέντο που χαρακτηρίζει το επίπεδο των απόψεων της «τέταρτης

133 «ΕΞΩΔΙΚΗ» ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ κα ΣΤΕΛΛΑ ΝΑΣΤΟΥ ......................................................................................................................... Δημοσιεύτηκε στο τοπικό έντυπο «Ηλιογράφος» (Μάρτιος-Απρίλιος 1995) Η άρνηση του «Ηλιογράφου» να δημοσιεύσει την «εξώδικη διαμαρτυρία» της κυρίας Στέλλας Νάστου για άρθρο μου που δημοσιεύθηκε στο φύλλο Νο 9, (για να μην υποκύψει στις απαιτήσεις και στον εκφοβισμό της εφημερίδας από τους κληρονόμους Νάστου, όπως αναφέρει), πιστεύω

από ένα

γενεάς» της γνωστής οικογένειας Νάστου. Για το λόγο αυτό, είμαι υποχρεωμένος να παραθέσω, πέρα από κάποια σχόλια και κάποια εκτενή αποσπάσματα από αυτήν την «εξώδικη διαμαρτυρία» της κας Στ. Νάστου. Κατ’ αρχήν, προκαλεί κατάπληξη η επιλογή της κας Νάστου να στείλει εξώδικο στον «Ηλιογράφο» και σε μένα, «για το χαρακτηρισμό μας καταπατητών, που είναι υβριστικός και συκοφαντικά δυσφημιστικός», όπως αναφέρει. Είναι πράγματι εκπληκτικό και δημιουργεί ποικίλα ερωτήματα γιατί, τόσα χρόνια που τοπικές και αθηναϊκές εφημερίδες, δήμαρχοι, δημοτικοί σύμβουλοι, κρατικοί παράγοντες και δικαστικοί γράφουν και ομιλούν περί «καταπατητών Νασταίων» δεν ίδρωνε το αυτί κανενός απ’ αυτούς και έρχεται τώρα η κα Νάστου να σώσει την τιμή των προγόνων της,

άποψη περί «συν ευθύνης

Όμως τα πράγματα είναι

με τους προγόνους της κας Νάστου. Αυτοί, εν γνώσει τους πουλούσαν καταπατημένη Δημόσια γη, ενώ οι απλοί

την αγόραζαν εν

και βέβαια, είχαν

134 στέλνοντας εξώδικη διαμαρτυρία. Ας δούμε, όμως, την ουσία των απόψεων και των ισχυρισμών της κας Νάστου. α) Ισχυρίζεται η κα Στέλλα Νάστου ότι αν οι Νάστοι είναι καταπατητές Δημόσιας περιουσίας, τότε καταπατητές και σφετεριστές είναι οι 100.000 Ηλιουπολίτες, μεταξύ των οποίων και ο πρώην και ο νυν δήμαρχος που αγόρασαν από τα «καταπατημένα». Εισάγοντας τη θεωρία περί «συλλογικής ευθύνης», η κα Νάστου προωθεί στην ουσία την

κλέφτη κλεπταποδόχου».

κάπως διαφορετικά

Ηλιουπολίτες

αγνοία τους ότι ήταν καταπατημένη

κάθε δικαίωμα να την μεταπουλήσουν ακόμα και σε πρώην ή νυν δημάρχους. Αν δεχτούμε την άποψη της κ. Νάστου, τότε οι περισσότεροι Έλληνες πρέπει να θεωρούνται καταπατητές Δημόσιας γης, εφόσον τη αγόρασαν από πραγματικούς καταπατητές… β) Στην «εξώδικη διαμαρτυρία» της η κα Νάστου αναφέρει εξάλλου, ότι το κτίριο του πρώην χειμερινού κινηματο γράφου «Ηλιούπολις» το αγόρασε ο πατέρας της Ιωάν. Νάστος από τον παππού της Κων/νο Νάστο. Και «…κατά συνέπεια, στην ίδια νομική κατάσταση βρισκόμαστε κι εγώ και όσοι, αυτοί ή οι δικαιοπάροχοί τους, αγόρασαν από τον κ. Κων. Νάστο, δηλ. όλοι σχεδόν οι ιδιοκτήτες Ηλιου πολίτες…».

λέγοντας:

Νάστος, αλλά το Δημόσιο και ο κ. Νάστος τα καταπάτησε, τότε όλα τα ακίνητα στην Ηλιούπολη εξακολουθούν

στο Δημόσιο.

135 Εδώ η κα Νάστου, εισάγοντας τη θεωρία περί «θύτη και θύματος», προσπαθεί στη ουσία να μας πει ότι είναι κι αυτή θύμα του παππού της, όπως χιλιάδες άλλοι Ηλιουπολίτες. Μόνο που κανένας Ηλιουπολίτης δεν έχτισε σε καταπατημένη Δημόσια γη επί της κεντρικής πλατείας, εκτός από τον πρόγονό της, τον κ. Νάστο, και κανένας Ηλιουπολίτης δεν έχει κληρονομήσει κτίρια σε καταπατημένα οικόπεδα επί της κεντρικής πλατείας… γ) Ένα ακόμη σημείο από το «εξώδικο» της κας Νάστου που αξίζει τον κόπο να σταθούμε, είναι εκείνο που προσπαθεί να εμφανιστεί ως… υπερασπιστής των συμφερόντων όλων των Ηλιουπολιτών,

«…Αν δεν ήταν ιδιοκτήτης ο Αλ.

να ανήκουν

Και όποιοι λειτουργοί του δεν τα διεκδικούν, παραβιάζουν το νόμο και είναι υπόλογοι απέναντι του συνόλου των Ελλήνων φορολογουμένων. …Αν συνεπώς έτσι είχαν τα πράγματα, αργά ή γρήγορα το Δημόσιο είναι υποχρεωμένο, θέλουν δεν θέλουν οι σημερινοί λειτουργοί του να αξιώσει από τους Ηλιουπολίτες τη ιδιοκτησία του. Κι αυτοί είναι που θα πληρώσουν τελικά τις επιπόλαιες, ανεύθυνες και επικίνδυνες για τους δημότες ενέργειες και δηλώσεις αυτών που … τους ανέδειξαν δημοτικούς άρχοντές τους … υιοθετώντας τις δημαγωγικές προεκλογικές διακηρύξεις τους…». Γι’ αυτό, κατά την κα Στέλλα Νάστου το «εξώδικο» προς τον «Ηλιογράφο» έχει και αυτό το στόχο: «να ενημερωθούν οι αναγνώστες για την πραγματικότητα και τους κινδύνους που

τους απειλούν…» και να πειστούν ότι «…εγώ και οι άλλοι απόγονοι του Αλεξίου Νάστου αγωνιζόμαστε όχι μόνο για μας, αλλά και για όλους τους Ηλιουπολίτες που δεν έχουν συνειδητοποιήσει τον κίνδυνο…» (να τους πάρει δηλαδή το Δημόσιο τα σπίτια και τα οικόπεδα!). Αχάριστοι Ηλιουπολίτες που αγοράσατε οικόπεδα από τους Νάστους, γιατί δεν συνειδητοποιείτε ότι οι σημερινοί κληρονόμοι τους αγωνίζονται για σας; Ας σοβαρευτούμε λιγάκι: Από το «εξώδικο» της κας Στ. Νάστου και από τα «επιχειρήματα» που το συνοδεύουν, μπορούν να εξαχθούν αρκετά χρήσιμα συμπεράσματα τόσο από τους κατοίκους της Ηλιούπολης, όσο και από τη Δημοτική Αρχή (πλειοψηφία και μειοψηφία του Δημοτικού Συμβουλίου). Ιδιαίτερα τα επίθετα με τα οποία χαρακτηρίζει τις ενέργειες και δηλώσεις της Δημοτικής Αρχής το «εξώδικο» της κας Νάστου («επιπόλαιες», «ανεύθυνες», «επικίνδυνες», «δημιουργικές»), νομίζουμε ότι δεν θα έπρεπε να περάσουν απαρατήρητα…

137 Γράμμα της κας Στέλλας Νάστου Κύριο Πάνο Τότσικα Αθήνα 6 Απριλίου 1995 Κύριε, στο τεύχος 11 του Φεβρουαρίου 1995 του Ηλιογράφου, το οποίο με καθυστέρηση έλαβα ως συνδρομήτρια, μου κάνατε τη τιμή να μου απευθύνετε ανοικτή επιστολή στην οποία καταχωρείτε τη διεύθυνσή σας με την πρόσκληση ν’ απευθύνομαι σε σας. Αντιλαμβάνεσθε ότι η επανάληψη στην επιστολή σας των περί καταπατήσεων δεν συνιστά επανόρθωση και η επίκληση της 4910/1977 απόφασης (η οποία δεν με αφορά αφού δεν ήμουν διάδικος και πρέπει να γνωρίζετε, ότι χωρίς δικαστική απόφαση κανείς δεν είναι ούτε επιτρέπεται να χαρακτη ρίζεται ένοχος, έστω και καταπατήσεων) προς δικαιολογία σας για το χαρακτηρισμό αυτόν δεν σας απαλλάσσει των ευθυνών. Και επιφυλάσσομαι γι’ αυτό. Επισημαίνω δε ότι μετά τη ανάγνωση του εξωδίκου μου δεν έχετε καμιά δικαιολογία να επαναλαμβάνετε στην επιστολή σας το χαρα κτηρισμό μου ως καταπατήτριας.

Για τη πλήρη ενημέρωση σας επί του θέματος των δήθεν καταπατήσεων σας καλώ να μου τηλεφωνήσετε να ορίσουμε συνάντηση κατά την οποία να θέσω υπ’ όψη σας τους τίτλους ιδιοκτησίας του κτήματος Καρά, δηλ. της Ηλιούπολης, από το 1830 μέχρι σήμερα. Και αν πεισθείτε ότι εγώ είμαι καταπατήτρια, και οι πρόγονοί μου καταπατητές, να συνεχί σετε την πολεμική σας. Άλλως να ζητήσετε συγνώμη. Και επειδή η έγκληση για το αδίκημα της δυσφήμησης γενικά παραγράφεται μετά τρίμηνο, η συνάντησή μας πρέπει να γίνει μέχρι το Πάσχα. Το τηλέφωνο του σπιτιού μου είναι (…) και της εργασίας μου (…) στην οδό Πειραιώς 10 Αθήνα. Με τιμή Στέλλα Ι. Νάστου

139 ΘΕΡΙΝΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ… & ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΟ SUPER MARKET ......................................................................................................................... Δημοσιεύτηκε στο τοπικό έντυπο «Ηλιογράφος» (Σεπτέμβριος 1995) Η εξέλιξη της υπόθεσης με τον θερινό κινηματογράφο «Ηλιούπολις», αποδεικνύει το μέγεθος της ανευθυνότητας (;) των υπευθύνων της ΚΕΔ απέναντι σε ένα τόσο σοβαρό πρόβλημα, όπως η προάσπιση των συμφερόντων του Ελληνικού Δημοσίου. Επίσης αποδεικνύει το μέγεθος της αφέλειας (;) της Δημοτικής Αρχής και των Δημοτικών παρατάξεων, οι οποίες έσπευσαν προ ολίγων μηνών να πανηγυρίσουν για το συμβόλαιο που υπέγραψε η ΚΕΔ με τον «Βασιλόπουλο», θεωρώντας το… κατοχύρωση των συμφερόντων του Ελληνικού Δημοσίου απέναντι στους μεγάλο-καταπατητές Νάστους. Εν τω μεταξύ το super market «ΑΒ Βασιλόπουλος» εξακολουθεί να λειτουργεί όλο αυτό το διάστημα χωρίς τις νόμιμες προϋποθέσεις, χωρίς να ιδρώνει το αυτί ούτε της Δημοτικής Αρχής ούτε των αρμοδίων υπηρεσιών (Αστυνομία, Εισαγγελέας κλπ), ενώ οι Νάστοι εξακολουθούν να εισπράτ τουν κανονικά το ενοίκιό τους από τον «Βασιλόπουλο». Η όψιμη απόφαση της δημοτικής Αρχής να κηρυχθεί διατηρητέος ο θερινός κινηματογράφος «Ηλιούπολις», ασφα

λώς μας βρίσκει σύμφωνους, εφόσον βρίσκεται στην ίδια κατεύθυνση με την προσπάθεια που ξεκίνησε πριν από μερικούς μήνες η «Επιτροπή για τη Διατήρηση και Ανάδειξη της Ιστορικής Μνήμης», με στόχο την κήρυξη διατηρητέων μιας σειράς αξιόλογων αρχιτεκτονικά και ιστορικά κτιρίων της Ηλιούπολης, τα οποία έχει καταγράψει. Ανάμεσα στα κτίρια που έχουν προταθεί για να κηρυχθούν διατηρητέα είναι και αυτό του παλιού χειμερινού κινηματογράφου «Ηλιούπολις», επί της κεντρικής πλατείας για λόγους ιστορικούς και μνημειακούς. Επ’ αυτού, δεν έχει υπάρξει καμιά τοποθέτηση της Δημοτικής Αρχής μέχρι σήμερα. Γιατί άραγε; Μήπως για να μην χαλάσουν τα σχέδια του «Βασιλόπουλου», ο οποίος σκοπεύει με την άδεια της ΚΕΔ και των Νασταίων να μετατρέψει τον παλιό χειμερινό κινηματογράφο σε… διατηρητέο super market;

στο

καταπατητές».

2½ περίπου ωρών,

Εισαγγελέα, ότι: «δεν

αθώωσε.

141 «ΟΧΙ» ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΣΤΗ ΣΤΕΛΛΑ ΝΑΣΤΟΥ Δημοσιεύτηκε στο τοπικό έντυπο «Διαδημοτική» (Σεπτέμβριος 1996) Στις 6 Ιουνίου 1996, πραγματοποιήθηκε τελικά η δίκη που προκάλεσε η Στέλλα Νάστου, ενάντια στον Θύμιο Καλαμούκη πρώην εκδότη του «Ηλιογράφου» και στον υποφαινόμενο Πάνο Τότσικα, συντάκτη σχόλιου,

οποίο οι Νάστοι χαρακτηρίζονται ως «μεγάλο

Το Γ’ Τριμελές, μετά από συνεδρίαση

απεφάνθη, ύστερα από πρόταση του

στοιχειοθετούνται οι κατηγορίες της συκοφαντικής και απλής δυσφήμησης δια του Τύπου» που είχε αποδώσει η μηνύτρια στους κατηγορούμενους και τους

Ως μάρτυρες υπεράσπισης κατέθεσαν

ο δήμαρχος Ηλιού πολης Θεόδωρος Γεωργάκης, ο Κυριάκος Κανελλόπουλος, επικεφαλής της παράταξης «Δημοκρατική Ενότητα», ο Θωμάς Μηλούλης, δημοτικός σύμβουλος της παράταξης «Ηλιούπολη» και ο Σταύρος Γάγγος, πρώην πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου. Επίσης είχαν προσφερθεί να καταθέσουν οι Νίκος Λεβογιάννης, εκπαιδευτικός και Γιώργος Αναστόπουλος, νομαρχιακός σύμβουλος Αθηνών. Στη δίκη παρέστησαν και οι νομικοί σύμβουλοι του Δήμου, Μαρία Κατσικερού και Π. Λεοντάρας, ενώ συνήγοροι ήταν ο Βαγγέλης Καστριτσέας και η Μυρσίνη Γκανά.

142 Η απόφαση αυτή της Δικαιοσύνης αποκτά σήμερα μια ιδιαίτερη σημασία για την Ηλιούπολη και αναμένεται να ανακόψει τις επιδιώξεις της κας Στέλλας Νάστου, να φιμώσει τον τοπικό τύπο με τις μηνύσεις της. Τέλος, η απόφαση της δικαιοσύνης αποδεικνύει ότι, οι πολίτες αξίζει να δίνουν τις μάχες τους, σε όλα τα μέτωπα, «ώστε να τονωθεί το ενδιαφέρον της Κεντρικής Διοίκησης αλλά και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την υπεράσπιση της Δημόσιας περιουσίας από τις διεκδικήσεις των κληρονόμων Νάστου καθώς και για την διατήρηση και ανάπτυξη της ιστορικής μνήμης», όπως δήλωσε ο υποφαινόμενος στο δικαστήριο. Δήλωση προς το Δικαστήριο* Στο υπ’ αριθμ. 16 φύλλο (Σεπτέμβρης 1995) του τοπικού εντύπου «Ηλιογράφος», στο οποίο είμαι τακτικός συν εργάτης, στη στήλη «Τέταρτη Διάσταση» παρατίθενται κάποια σχόλιά μου. Το σχόλιο: «ΘΕΡΙΝΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ…» έχει σχέση με το επόμενο σχόλιο που έχει τίτλο: «…ΚΑΙ ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΟ SUPER MARKET». Στα σχόλια αυτά, επιχειρείται να τονωθεί το ενδιαφέρον της Κεντρικής Διοίκησης αλλά και της Τοπικής Αυτό διοίκησης, για την υπεράσπιση της Δημόσιας περιουσίας από τις διεκδικήσεις των κληρονόμων Νάστου, καθώς και για την διατήρηση και ανάδειξη της ιστορικής μνήμης.

Ο χαρακτηρισμός «μεγάλο καταπατητές», δεν απευθύνεται ειδικά στην κα Στέλλα Νάστου, αλλά στο σύνολο της οικογένειας Νάστου και αφορά όλους όσους είχαν συμ μετοχή στον σφετερισμό της Δημόσιας περιουσίας, από το 1920 περίπου μέχρι σήμερα. Εξ’ άλλου, ο χαρακτηρισμός δεν αφορά τα συγκεκριμένα κτίσματα, τα οποία έχουν κτισθεί επί καταπατημένων Δημόσιων κτημάτων και τα οποία από το 1985 έχουν καταγραφεί ως «κτήματα του ελληνικού Δημοσίου» (θερινός και πρώην χειμερινός κινηματογράφος), αλλά το σύνολο της Δημόσιας γης που έχει καταπατήσει ή έχει αποπειραθεί να καταπατήσει η Οικογένεια Νάστου και η οποία ανέρχεται σε 12.000 στρέμματα περίπου. Ο Δηλών Πάνος Τότσικας …………………………………………………………………………………………………….. * Το παραπάνω κείμενο αποτελεί τη Δήλωσή μου προς το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών (6/6/1996) ΤΕΛΟΣ

Αθήναι από του 19

εις τον 20

Αιώνα» (1966)

 Δέσποινα Σεβαστοπούλου Βογιατζή, «Πι Ρα, ιστορία της Ηλιούπολης» (1971)

 Θανάσης Λώλας, συνέντευξη στο περιοδικό «Ακάλυπτος Χώρος» (1985)

 Γαβριέλλα Χαμογεωργάκη, «Η Ηλιούπολη που χάθηκε για πάντα» (1987), «Εκείνα τα χρόνια στην Ηλιούπολη» (1989), «Η Ηλιούπολη μετά τον Δεκέμβρη» (1992), «Η Αυτοδιοίκηση στην Ηλιούπολη 1954 1963» (1993), «Το σπίτι μας στην

(1994)

144 βιβλιογραφία Β’ ΜΕΡΟΥΣ  «Γενικός Πίνακας των Δήμων του Κράτους» (1836)  Ιωάννης Νουχάκης, «Νέος Χωρογραφικός Πίνακας» (1890)  Αριστομένης Βάλβης, «Διάγραμμα Ρυμοτομίας Συνοικισμού Ηλιουπόλεως» (1925)  Βασίλης Καραχάλιος, «Γενικός Οδηγός Ηλιουπόλεως» (1960)  Κώστας Μπίρης, «Αι

ου

ον

Ηλιούπολη»

κ.α.  Δημήτρης Φιλιππίδης, «Για την ελληνική πόλη –Μεταπολεμική πορεία και μελλοντικές προοπτικές» (1990)  Θωμάς Δρίκος, «Οι πωλήσεις των οθωμανικών ιδιοκτησιών της Αττικής, 1830 1831» (1994)  Αντώνης Αντωνόπουλος Δημήτρης Καλουδιώτης Χρήστος Νάσιος – Αλέξανδρος Πολυχρονιάδης – Πάνος Τότσικας, «Τοπικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Δήμου Ηλιούπολης» (1995)  Γιώργος Πάλλης, [1] «Τοπογραφία του Αθηναϊκού πεδίου κατά τη Μεταβυζαντινή Περίοδο Οικισμοί, οδικό δίκτυο και μνημεία» (2007)

145 ΣΕΛΙΔΕΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ Γ’ ΜΕΡΟΣ:

ΝΑ ΦΥΓΕΙ ΤΟ ΠΑΡΑΝΟΜΟ, ΑΥΘΑΙΡΕΤΟ ΚΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ ΚΥΤ ΤΗΣ ΔΕΗ «Διαδημοτική Επιτροπή ενάντια στις εγκαταστάσεις της ΔΕΗ στον Υμηττό» (Ιούνιος 2008) Όπως είναι γνωστό, τον Ιούνιο του 2005 το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) με τίς αποφάσεις 1672/05, 1676/05 και 1678/05, απεφάνθη ότι οι προγραμματισμένες εγκαταστά σεις 400 KV/150 KV της ΔΕΗ εντός της Β’ Ζώνης Προστασίας του Υμηττού στα όρια των Δήμων Ηλιούπολης Αργυρού πολης, είναι αντίθετες με το άρθρο 24 του Συντάγματος και είναι ασυμβίβαστες με την προστασία της οικολογικής ισορροπίας του βουνού. Κατά συνέπεια, οι εγκριθέντες από το ΥΠΕΧΩΔΕ περιβαλ λοντικοί όροι, καθώς και οι όροι και περιορισμοί δόμησης, θεωρούνται άκυροι και δεν ισχύει πλέον η περιβαλλοντική άδεια η οποία είχε εκδοθεί. Αυτό σημαίνει ότι το υφιστάμενο Κέντρο Υψηλής Τάσης (ΚΥΤ) 150 KV/20 KV, που κατασκευάστηκε το 2003 χωρίς νόμιμη οικοδομική άδεια με την κάλυψη ισχυρών αστυνομικών δυνάμεων/ΜΑΤ, είναι αυθαίρετο και λειτουργεί σήμερα παράνομα.

148 Ακόμα, από την απόφαση του ΣτΕ προκύπτει, ότι οι γραμμές και οι πυλώνες μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος από το Λαύριο, είναι επίσης αυθαίρετες και παράνομες. Οι προαναφερόμενες αποφάσεις του ΣτΕ, δικαιώνουν τους αγώνες των κατοίκων και των φορέων της περιοχής πού συσπειρωμένοι γύρω από την Διαδημοτική Επιτροπή, απέτρεψαν τα αρχικά σχέδια της ΔΕΗ για τη δημιουργία στον ίδιο χώρο ενός Κέντρου Υπέρ-υψηλής Τάσης 400 KV/ 150 KV. Ωστόσο η ΔΕΗ, αδιαφορώντας για τις αποφάσεις του ΣτΕ, έχει αθετήσει τις υποσχέσεις της για διερεύνηση της μετεγκατάστασης του ΚΥΤ, για παραχώρηση μέρους της αρχικής έκτασης των 135 στρεμμάτων και περιορισμό της περίφραξης σε έναν περιορισμένο χώρο και προχωρά τα σχέδιά της για την κατασκευή ενός τερατώδους ΚΥΤ 400 KV. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η Διαδημοτική Επιτροπή πιστεύει ότι οι Δημοτικές Αρχές Ηλιούπολης Αργυρού πολης δεν θα πρέπει να ανεχθούν άλλο τις παρανομίες και τις αυθαιρεσίες της ΔΕΗ και της Κυβέρνησης που την καλύ πτει και να προχωρήσουμε από κοινού σε όλες τις αναγκαίες νομικές ενέργειες και κινητοποιήσεις, ώστε να επιβληθούν οι αποφάσεις του ΣτΕ, να αποκατασταθεί η νομιμότητα που παραβιάζεται από τη ΔΕΗ, να αποτραπεί η παραπέρα υπο βάθμιση του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής των κατοίκων της περιοχής και ο κίνδυνος για την υγεία τους.  ΝΑ ΕΦΑΡΜΟΣΤΟΥΝ ΟΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ  ΕΞΩ ΟΙ ΑΥΘΑΙΡΕΤΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΕΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΥΜΗΤΤΟ

150

(ΡΣΑ),

1985

συνέχεια με την τροπο ποίηση

1990.

’80 αρχικά

151 ΘΕΣEΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ TO KYKΛΟΦΟΡΙΑΚΟ ΚΑΙ ΤΗ ΣΗΡΑΓΓΑ ΤΗΣ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ «Πρωτοβουλία Πολιτών για την προστασία του Υμηττού» (26/1/2018) Το ζήτημα της κατασκευής ενός νέου αυτοκινητόδρομου στον Υμηττό, απασχολεί την τοπική κοινωνία της Ηλιού πολης και των όμορων δήμων, από τα τέλη της δεκαετίας του ’70. Η παράκαμψη της κεντρικής περιοχής της Αθήνας και η οδική σύνδεση των βόρειο ανατολικών περιοχών της Αττικής με τις νότιες περιοχές και την παραλία του Σαρωνικού, μέσω της δημιουργίας μιας Δυτικής Περιφερειακής Λεωφόρου στον Υμηττό, θεσμοθετήθηκε αρχικά στο Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας

το

και στη

του ΡΣΑ, το

Η διάνοιξη στις αρχές της δεκαετίας του

της Λεωφόρου Κατεχάκη, ανατολικά των Δήμων Ζωγράφου Καισαριανής Βύρωνα, μέχρι τον οικισμό του Καρέα και στη συνέχεια, η διάνοιξη την δεκαετία του ’90 της Αττικής Οδού, στον δασικό χώρο του Υμηττού πάνω από τους Δήμους Αγίας Παρασκευής Χολαργού Παπάγου, μέχρι το ύψος του Δήμου Καισαριανής, δημιούργησε νέα κυκλοφοριακά δεδομένα στη περιοχή.

Ειδικότερα ο Δήμος Καισαριανής, καθώς και οι Δήμοι Ηλιούπολης και Αργυρούπολης, αποτελούν έκτοτε τους κύριους αποδέκτες της κυκλοφορίας διερχόμενων οχημά των, προκαλώντας σοβαρά προβλήματα δυσλειτουργίας των τοπικών οδικών δικτύων, ρύπανσης και ασφάλειας. Όσον αφορά τους Δήμους Ηλιούπολης Αργυρούπολης, διαμορφώθηκε από την δεκαετία του ’80, επί δημαρχίας Δημ. Κιντή, το αίτημα για «απομάκρυνση» της διαμπερούς υπερτοπικής κυκλοφορίας με την κατασκευή μιας νέας επιφανειακής Περιφερειακής Λεωφόρου στον δασικό χώρο του Υμηττού. Με την δημιουργία το 1989 της «Πρωτοβουλίας Πολιτών για την προστασία του Υμηττού», τέθηκε ένας διαφορετικός προβληματισμός: αντί μιας νέας επιφανειακής λεωφόρου στον Υμηττό, θα μπορούσε να διεκδικηθεί είτε μια υπογειο ποιημένη λεωφόρος στο βουνό, είτε μια υπογειοποιημένη λεωφόρος εντός της πόλης. Κατατέθηκαν μάλιστα προσχέδια με διάφορες εναλλακτικές προτάσεις διέλευσης του νέου αυτοκινητόδρομου.

Υπόμνημα προς το ΥΠΕΧΩΔΕ «Πρωτοβουλία Πολιτών για την προστασία του Υμηττού» (16/3/2009) «…Σύμφωνα με όσα προτείνουμε, αντί να κατασκευαστεί η νέα ΝΔ Περιφερειακή Λεωφόρος Υμηττού, διαμορφώνεται υπόγειος οδικός άξονας (κάτω από τις υφιστάμενες λεωφό ρους και μπαζωμένα ρέματα), από την περιοχή Καρέα μέχρι την Λεωφόρο Βουλιαγμένης στο ύψος της Ηλιούπολης Αργυρούπολης, ελαχίστου μήκους 3.100μ (Εναλλακτική Πρόταση 1) και μέγιστου 4.500μ (Εναλλακτική Πρόταση 3). Έτσι, ολοκληρώνεται ο λεγόμενος ενδιάμεσος δακτύλιος της πρωτεύουσας και συνδέονται οδικά οι περιοχές της βόρειας με τη νότια Αθήνα, παρακάμπτοντας το Κέντρο. Ακόμα, αποτρέπονται παρεμβάσεις και τεχνικά έργα στη δυτική πλευρά του Υμηττού, που εκ των πραγμάτων θα δημιουργήσουν πολλαπλά προβλήματα…», περιορίζεται σημαντικά το κόστος του έργου, το οποίο μπορεί να κατασκευαστεί ως δημόσιο έργο και όχι ως Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Έτσι, οι οδηγοί δεν θα είναι υποχρεωμένοι να πληρώνουν και άλλα διόδια, πέραν αυτών πού θα πληρώνουν στον σημερινό σταθμό, πάνω από την Καισαριανή.

154 Εισήγηση στην «8η Συνάντηση για τον Υμηττό» ......................................................................................................................... «Διαδημοτική Επιτροπή για τη Διάσωση του Υμηττού» (Δήμος Αργυρούπολης, 30/1/2011) «…Για την αντιμετώπιση των άμεσων και οξυμένων προβλη μάτων που προέρχονται από την διερχόμενη υπερτοπική κυκλοφορία Ι.Χ οχημάτων … αντί μιας νέας Δυτικής Περιφερειακής Λεωφόρου στον Υμηττό, που θα αποτελεί επέκταση της υφιστάμενης Αττικής Οδού, προτείνουμε:  Την υπόγεια σύνδεση του υφιστάμενου οδικού άξονα Κατεχάκη Καρέα με την Λεωφόρο Βουλιαγμένης όπως προβλέπεται και από το ισχύον Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας (ενδιάμεσος δακτύλιος) καθώς και από το ισχύον Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Ηλιούπολης.  Την αναβάθμιση του ρόλου και της λειτουργίας της Λεωφόρου Βουλιαγμένης, μετά την συμβολή της με το ρέμα της Πικροδάφνης, ως άξονα υπερτοπικής κυκλοφο ρίας, λαμβάνοντας υπ’ όψιν και τις προβλέψεις των κυκλοφοριακών φόρτων μετάτην επικείμενη επέκταση του Μετρό μέχρι τον χώρο του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού.  Την ακύρωση της λειτουργίας ως υπερτοπικού, του σημερινού οδικού άξονα Καρέα Λεωφ. Αλίμου, που διέρχεται μέσα από την Ηλιούπολη και την Αργυρούπολη, με κατεύθυνση την κάλυψη μόνο τοπικών αναγκών.  Την δημιουργία μιας νέας λεωφορειακής γραμμής εξπρές από την Γλυφάδα μέχρι την Λεωφόρο Μεσογείων (Μετρό Κατεχάκη), μέσω μιας ειδικής λεωφορείολωρίδας, με μια στάση σε κάθε ενδιάμεσο Δήμο και σύνδεση με τοπικές δημοτικές λεωφορειακές γραμμές…».

155 Απόψεις των δημοτικών αρχών Ηλιούπολης Από τις αρχές της δεκαετίας του ’80, οι εκάστοτε δημοτικές αρχές της Ηλιούπολης, είχαν ως μόνιμο αίτημα την «απομά κρυνση» του σημερινού αυτοκινητόδρομου που διασχίζει τον Δήμο μας και την «μετατόπισή» του στον δασικό χώρο του Υμηττού. Η επιφανειακή χάραξη μιας «Περιφερειακής Λεωφόρου» στον Υμηττό, αποτέλεσε πάνω από τρεις δεκα ετίες την μοναδική πρόταση των εκάστοτε δημάρχων και σχεδόν όλων των δημοτικών παρατάξεων της Ηλιούπολης. Επισημαίνεται ότι μέχρι το 2013, σε απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Ηλιούπολης επί δημαρχίας Βασ. Βαλασόπουλου, εξακολουθούν να διατυπώνονται ως αιτήματα τα προηγηθέντα σχέδια Σουφλιά για δημιουργία υπογειοποιημένης Δυτικής Περιφερειακής Λεωφόρου στον Υμηττό, μέχρι την Αργυρούπολη και το Ελληνικό: «…Το Δημοτικό Συμβούλιο Ηλιούπολης … απαιτεί να προχωρήσει άμεσα η κατασκευή της επέκτασης της Περιφερειακής Υμηττού με υπόγεια σήραγγα μέχρι το ύψος της Αργυρού πολης, και από εκεί με υπόγεια διάνοιξη μέχρι την πλατεία Κύπρου Αργυρούπολης/Λεωφ. Βουλιαγμένης, με κόμβο στο σημείο αυτό και υπόγεια προέκταση μέχρι την Παραλιακή Λεωφόρο στο ύψος του Ελληνικού. Ως τμήμα του έργου να προχωρήσει επίσης η διάνοιξη σήραγγας στον Υμηττό από το ύψος της Αργυρούπολης προς την περιοχή Κορωπίου για σύνδεση με το Αεροδρόμιο και την Ανατολική Αττική». (Απόφαση 18/2013 Δημοτικού Συμβουλίου Ηλιούπολης, 24/1/2013).

Όμως τρία χρόνια αργότερα, ο δήμαρχος Ηλιούπολης Β. Βαλασόπουλος διαπιστώνοντας το ανεδαφικό των απόψεών του, ενώ είχε απορριφθεί από τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες η προαναφερόμενη «απαίτησή» του περί επέκτασης της Δυτικής Περιφερειακής Λεωφόρου Υμηττού και είχε ήδη ενταχθεί στο ισχύον Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας η πρόταση για την σήραγγα Καρέα Λεωφόρου Βουλιαγμένης, αλλάζει γραμμή πλεύσης, διακηρύσσοντας: «…Φτάνει πιά! ...Η Αστική Σήραγγα Ηλιούπολης, η υπόγεια σύνδεση της Λεωφόρου Βουλιαγμένης με την Δυτική Περιφερειακή Λεωφόρο Υμηττού αποτελεί έργο κρίσιμης ανάγκης, έργο πνοής ... Είναι η νέα πρόταση που εκτρέπει την υπερτοπική κυκλοφορία εντός του ιστού της πόλης, αφήνει άθικτο τον Υμηττό...» κλπ. Επισημαίνουμε ακόμη, ότι ο ίδιος δήμαρχος Ηλιούπολης έχει διατυπώσει το ακόλουθο ερώτημα: «…Ακούγοντας τις μεγάλες επενδύσεις που σχεδιάζονται να γίνουν στο Ελληνικό, από πού θα φεύγουν τα φορτηγά, τα πούλμαν και όλη η μεγάλη τροφοδοσία εξοπλισμών όλων αυτών των χρήσεων που θα γίνουν εκεί χωρίς μία δίοδο ενός μεγάλου οδικού άξονα για την Εθνική Οδό; Προφανώς θα πρέπει να φύγουν από την Αττική Οδό και οι δρόμοι όπως αυτοί μέσα από την Ηλιούπολη και την Αργυρούπολη δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τέτοιες λειτουργίες σε καμία περίπτωση…».

157 Οι προσδοκίες για την Ηλιούπολη από την Σήραγγα  «...Η Αστική Σήραγγα Ηλιούπολης … είναι η νέα πρόταση που εκτρέπει την υπερτοπική κυκλοφορία εκτός του ιστού της πόλης…». (Φυλλάδιο Δήμου Ηλιούπολης σε εκδήλωση στις 19/1/2016).  «...Η υπόγεια Σήραγγα ανάπλαση της Λεωφόρου Αλίμου Κατεχάκη … θα μετατρέψει την Λεωφ. Κατεχάκη σε οδό ήπιας κυκλοφορίας στη πόλη μας». (Ενημερωτικό έντυπο «Η δράση της δημοτικής αρχής», Δεκέμβριος 2016).  «…Η υπόγεια οδική Σήραγγα Ηλιούπολης … τεράστιας σημασίας έργο που θα ανακουφίσει κυκλοφοριακά την πόλη και θα επιτρέψει την ολική αναβάθμιση και ανάπλαση του κέντρου και των μεγάλων οδικών αρτηριών…». (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Ηλιούπολης 2015 2019).  «…Τώρα είναι η ώρα για την κατάργηση της διέλευσης της Αλίμου Κατεχάκη μέσα από την Ηλιούπολη…». (Παρέμ βαση του πρώην αντιδημάρχου Κώστα Σεφτελή, στο Δημοτικό Συμβούλιο της 10/11/2016). Ερώτημα: Εν τέλει, τι ακριβώς επιδιώκεται και τι αναμένεται να γίνει με την δημιουργία της Σήραγγας Ηλιούπολης; «εκτροπή της υπερτοπικής κυκλοφορίας»; μετατροπή του σημερινού οδικού άξονα σε «οδό ήπιας κυκλοφορίας»; «κυκλοφοριακή ανακούφιση»; ή κατάργηση της διέλευσης της Λεωφόρου Αλίμου Κατεχάκη μέσα από την Ηλιούπολη;

158 Πρόταση που διατυπώθηκε στο ΤΕΕ ......................................................................................................................... Παναγής Τονιόλος, Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός ΕΜΠ (14/6/2017) Πρόταση για το έργο της σύνδεσης της Περιφερειακής Λεωφόρου Υμηττού με τη Λεωφόρο Βουλιαγμένης, με κατασκευή σήραγγας παρουσίασε στην εκδήλωση ο Παναγής Τονιόλος, Αγρονόμος Τοπογράφος Μηχανικός ΕΜΠ, ΑΔΤ-ΩΜΕΓΑ ΑΤΕ. Από την περιοχή του Ανισόπεδου Κόμβου Καισαριανής μέχρι την αρχή της Σήραγγας Ηλιούπολης, μήκους 2,5 χλμ περίπου, η υφιστάμενη οδός μετατρέπεται σε κλειστή αρτηρία 3 λωρίδων κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση, πλήρη έλεγχο προσβάσεων και 3 ανισόπεδους κόμβους, με βάση τη μελέτη για τη Σήραγγα Ηλιούπολης. Η προτεινόμενη λύση της μελέτης, με βάση τις αρχές του «Value Engineering», προκρίνει την κατασκευή διπλής σήραγγας, με διαχωρισμό της κυκλοφορίας ανά τύπο οχημάτων (βαριά οχήματα στη μία επιβατικά/ελαφριά οχήματα στην άλλη). Με χρήση διώροφης σήραγγας, με βάση διεθνή παρα δείγματα (Παρίσι, Κωνσταντινούπολη κλπ), θα μπορούσε να οδηγήσει σε εκμετάλλευση 6 ως 8 λωρίδων, αντί των 4 λωρίδων που μπορεί να γίνει με βάση τον τυπικό σχεδιασμό. Τονίστηκε επίσης ότι αν η σήραγγα εξυπηρετεί μόνο τα επιβατικά οχήματα και τα ελαφρά φορτηγά (μείωση της λειτουργικότητας κατά 20%), τότε μπορεί να κατασκευασθεί μονή σήραγγα με κόστος μειωμένο τουλάχιστον κατά 40%.

159 Αν μεγάλο τμήμα της σήραγγας κατασκευασθεί κάτω από λεωφόρους σε μικρό βάθος με τη μέθοδο «Cover & Cut», το κόστος κατασκευής της σήραγγας και των έργων διαφυγής σε έκτακτη ανάγκη θα μειωθεί ακόμη περισσότερο, όπως και το ρίσκο διέλευσης κάτω από τις πολυκατοικίες. Το συνολικό κόστος υλοποίησης του έργου (σε πραγματικές τιμές), συμπεριλαμβανομένου του κόστους των μελετών και της διαχείρισης, υπολογίσθηκε σε 130 εκ. ευρώ, χωρίς τον ΦΠΑ. Συνόψιση θέσεων  Καμιά νέα υποβάθμιση του ορεινού όγκου του Υμηττού – Σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον.  Κατάργηση της σημερινής Λεωφ. Κατεχάκη Αλίμου ως επιφανειακού οδικού άξονα υπερτοπικής κυκλοφορίας οχημάτων στην Ηλιούπολη.  Ουσιαστική αναβάθμιση του δημόσιου χώρου, της κυκλοφορίας ανθρώπων και οχημάτων στην Ηλιούπολη.  Προτεραιότητα στους πεζούς, τα ποδήλατα, τα ΜΜΜ Όχι στα ΙΧ αυτοκίνητα.  Σήραγγα στην Ηλιούπολη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων και των αναγκών της Ηλιούπολης Όχι για την εξυπηρέτηση ενός νέου ιδιωτικού πολεοδομικού συγκροτήματος στο χώρο του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού.

160 ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΠΟΛΙΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΟ ΤΗΣ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ ......................................................................................................................... (15/2/2022) Θέσεις και προτάσεις  Η διερχόμενη υπερτοπική κυκλοφορία οχημάτων, αποτελεί ένα από τα μείζονα προβλήματα του Δήμου Ηλιούπολης.  Πιστεύουμε ότι η αντιμετώπιση των κυκλοφοριακών προβλημάτων στο Δήμο μας (αλλά και γενικότερα), πρέπει να γίνει με προτεραιότητα την ενίσχυση των δημόσιων μέσων μαζικής μεταφοράς, των ποδηλατό δρομων, των πεζόδρομων και με παράλληλη προστασία του δημόσιου χώρου και ειδικότερα του δασικού χώρου του Υμηττού.  Είμαστε ιδιαίτερα ικανοποιημένοι από την ένταξη στο νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας (Ν. 4277/2014) των εναλλα κτικών προτάσεων που έχουν καταθέσει εδώ και πολλά χρόνια «Πρωτοβουλίες» και «Κινήσεις Πολιτών», οι οποίες αποβλέπουν στην αποτροπή μιας νέας περιφερειακής λεωφόρου στον δασικό χώρο του Υμηττού, καθώς και στη διαφορετική διαχείριση του υφιστάμενου οδικού δικτύου της πόλης μας.  Κάτω από αυτές τις συνθήκες, θεωρούμε αναγκαία την κατασκευή υπόγειας αστικής σήραγγας σύνδεσης της περιοχής του Καρέα με τη Λεωφόρο Βουλιαγμένης, ως δημόσιο έργο χωρίς διόδια.

 Εν όψει των σοβαρών κυκλοφοριακών, πολεοδομικών και περιβαλλοντικών προβλημάτων που αναμένεται να προκύψουν από όσα προγραμματίζονται στον χώρο του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού, αλλά και από τις νέες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί με την πάροδο των χρόνων στη πόλη μας, θεωρούμε απαραίτητη την άμεση προκήρυξη μιας νέας Κυκλοφοριακής Μελέτης για το Δήμο μας αλλά και για την ευρύτερη οικιστική περιοχή που βρίσκεται στις παρυφές του Υμηττού.  Να σταματήσουν οι βιαστικές αποφάσεις και οι επιπό λαιες ενέργειες που σχετίζονται με σοβαρά ζητήματα κυκλοφορίας και χρήσης των δημόσιων χώρωνστον Δήμο μας. Σχεδιασμοί αυτού του είδους δεν μπορεί να γίνονται ερήμην της κοινωνίας και χωρίς προηγούμενη δημόσια διαβούλευση. Να προωθήσουμε διαδικασίες συμμετοχι κού σχεδιασμού και κοινωνικού ελέγχου.

το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία την προπολεμική περίοδο

163 ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ: ΨΗΦΙΣΜΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ 10ης ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2019 «Επιτροπή Πολιτών για την Προστασία του Φυσικού και Πολιτιστικού Περιβάλλοντος στον Υμηττό» (Νοέμβριος 2019) Ο Υμηττός, εδώ και πάνω από 40 χρόνια, είναι ένας προστατευόμενος ορεινός δασικός σχηματισμός (ΠΔ 1978 και ΠΔ 2011). Από το 2017 υπάρχει απαγόρευση οικοδο μικών εργασιών στον Υμηττό, εν αναμονή της διαμόρφωσης ενός νέου Προεδρικού Διατάγματος προστασίας του βουνού. Τι συμβαίνει στον Προφήτη Ηλία;  Ο Προφήτης Ηλίας βρίσκεται στην εκτός σχεδίου δημό σια δασική περιοχή του Δήμου Ηλιούπολης, από τις αρχές της δεκαετίας του ’50 και εντάσσεται στην Β’ Ζώνη Προστασίας του Υμηττού.  Ο Προφήτης Ηλίας αποτελούσε ανέκαθεν ένα ξωκλήσι υπό την εποπτεία της Μητρόπολης Αθηνών και δεν υπή ρξε ποτέ ανάγκη ξεχωριστής ενορίας στον Δ. Ηλιούπολης.  Την τελευταία δεκαετία υπήρξε μια ουσιαστική αλλοίωση του χαρακτήρα του Προφήτη Ηλία. Πρόσφατα το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία «εξαφανίστηκε» και στην ίδια θέση εμφανίζεται μια υπό ανέγερση μεγαλύτερη εκκλησία.  Όπως διαπιστώνεται σήμερα, η απόπειρα μετατροπής του Προφήτη Ηλία από ξωκλήσι σε κανονικό ναό γίνεται

αυθαίρετα και παράνομα, σε δημόσιο δασικό χώρο, χωρίς καμμιά νόμιμη άδεια δόμησης από την αρμόδια πολεοδομία και χωρίς καμμιά έγκριση από το αρμόδιο δασαρχείο. Ποιος ευθύνεται γι’ αυτό που συμβαίνει στον Προφ. Ηλία; Πιστεύουμε ότι την βασική ευθύνη για την απαράδεκτη κατάσταση που επικρατεί σήμερα στη περιοχή του Προφήτη Ηλία Ηλιούπολης, έχουν ο εφημέριος Στυλιανός Καρπαθίου, ο αρμόδιος δασάρχης Αθανάσιος Ρέππας καθώς και ο προηγούμενος δήμαρχος Ηλιούπολης και πρόεδρος του «Συνδέσμου Προστασίας και Ανάπτυξης Υμηττού» (ΣΠΑΥ) Βασίλης Βαλασόπουλος, υπό την ανοχή των οποίων έγιναν οι αυθαιρεσίες και παρανομίες.

165 Η «Επιτροπή Πολιτών για την Προστασία του Φυσικού και Πολιτιστικού Περιβάλλοντος στον Υμηττό», ζητά από τις αρμόδιες αρχές:  Την άμεση διακοπή των οικοδομικών εργασιών στον Προφήτη Ηλία και στον περιβάλλοντα χώρο, καθώς και το σφράγισμα της εισόδου προς το νεόδμητο κτίσμα, μέχρι την οριστική κατεδάφισή του.  Την άμεση αποκατάσταση του περιβάλλοντος χώρου του Προφήτη Ηλία στη προηγούμενη μορφή.  Την εξασφάλιση της απαγόρευσης διέλευσης ΙΧ οχη μάτων, από τον δασικό δρόμο που οδηγεί προς τον Προφήτη Ηλία.  Την άμεση παρέμβαση της εισαγγελικής αρχής, για τον επιμερισμό και την απόδοση ευθυνών.  ΝΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣΟΥΝ ΟΙ ΑΥΘΑΙΡΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΝΟΜΙΕΣ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΑΣΙΚΟ ΧΩΡΟ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΗ ΗΛΙΑ  ΝΑ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΟΥΜΕ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΩΣ ΚΟΙΝΟ ΑΓΑΘΟ  ΝΑ ΜΗΝ ΓΙΝΟΥΝ ΑΝΕΚΤΑ ΤΑ ΝΕΑ ΣΧΕΔΙΑ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΟΥ ΥΜΗΤΤΟΥ

σχέδια.

Υμηττό

ευκαιριακές, με μόνιμα όμως αποτελέσματα πράξεις,

ως εδώ.

167 ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΥΜΗΤΤΟΥ Συλλογικότητες Πολιτών * (Νοέμβριος 2020) Εν όψει της έκδοσης νέου Προεδρικού Διατάγματος για την «προστασία» του Υμηττού, η Κυβέρνηση στη λογική της «αξιοποίησης» εισάγει μια σειρά νέα καταστροφικά

Από κοντά και οι Αρχές των γύρω απ’ τον

Δήμων

σπεύδουν να υπερακοντίσουν σκαρφαλώνοντας στο βουνό, όσο ο καθένας μπορεί. Επικαλούνται «επείγοντα» προβλή ματα της πόλης. Αποσιωπούν σκοπίμως πως τέτοιες παλιότερες

έχουν φέρει τα πράγματα

Πυρκαγιές, ιδιωτικές αυθαιρεσίες, δημοτικές και κρατικές, φτάνει πια! Ο Υμηττός, ή ό,τι έμεινε απ’ αυτόν, είναι μια ευλογία πάνω απ’ τη θάλασσα μπετόν της Αθήνας. Δεν είναι «αναξιοποίητη» αλάνα δωρεάν, καταφυγή για κάθε είδους πρόβλημα, που η λύση του εντός της πόλης απλώς μπορεί να κοστίζει περισσότερα χρήματα ή κόπο. Όσον αφορά ειδικά τη δική μας περιοχή, την Ηλιούπολη, τα σχέδια Κυβέρνησης Δημοτικής Αρχής Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου, συναγωνίζονται για τη μεγαλύτερη καταστροφή.

Εφετείου:

λόγω

168 Παραθέτουμε τις νέες αυτές επιβουλές: 1. Η Κυβέρνηση προκειμένου να παρακάμψει το άρθρο 24 του Συντάγματος και τη σχετική Νομολογία του «άπαξ δάσος πάντα δάσος», κατατέμνει τις υπάρχουσες δύο ζώνες προστασίας του Υμηττού σε έξι και προτίθεται να επεκτείνει τις γεωργικές χρήσεις (!) σε δασικές και αναδασωτέες εκτάσεις προσφέροντας κίνητρα για εμπορευματοποίηση της γης, νέες πυρκαγιές και νέα αυθαίρετα. Ακόμα και αν αυτό δεν αφορά την περιοχή του Δήμου μας, είμαστε εντελώς αντίθετοι διότι βλέπουμε τον Υμηττό ως σύνολο. 2. Δεν υπάρχει πρόβλεψη για απομάκρυνση του παρά νομου Κέντρου Υπέρ υψηλής Τάσης της ΔΕΗ (ΚΥΤ), αντιθέτως η Κυβέρνηση επιθυμεί να το μεγεθύνει, παρά την απόφαση του ΣτΕ (2005) και του

«…η κατασκευή του έργου (ΚΥΤ) έχει θέσει σε κίνδυνο και θα θέσει και στο μέλλον, την υγεία των κατοίκων,

της εκπομπής ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας στην κατοικη μένη περιοχή». Τι περιμένει η Δημοτική Αρχή για να απαιτήσει την άμεση απομάκρυνσή του; 3. Νομιμοποιείται «προσωρινά», για 3 χρόνια, ο Σταθμός Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων ενώ παραμένει το παρά νομο και αυθαίρετο γκαράζ του Δήμου συνολικής έκτασης 13 στρεμμάτων σε δασικό και αναδασωτέο χώρο. Η δημοτική αρχή, μέσω της Τεχνικής Υπηρεσίας ζητά τη μονιμοποίησή του ισχυριζόμενες πως «δεν υπάρχει άλλη λύση», χωρίς φυσικά να απαντά στο ερώτημα τι κάνουν άλλοι Δήμοι που δεν συνορεύουν με το βουνό, όπως πχ ο Άγιος Δημήτριος, η Νέα Σμύρνη…

αυθαιρέτων

χαμηλότερης περιβαλ λοντικής

να επιτραπεί η βήμα προς βήμα

περιοχών αυτών. Η Δημοτική Αρχή Ηλιούπολης μέσω της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου ζητά την ένταξη σ’ αυτό το καθεστώς και κάποιων αυθαιρέτων της πόλης μας που βρίσκονται στον δημόσιο δασικό

επικαλούμενη την ύπαρξη αστικών υπο

169 4. Η Κυβέρνηση επιτρέπει τη δημιουργία νεκροταφείων στον Υμηττό, και ο Δήμαρχος, μειοψηφικά προς το παρόν, ζητά διαδημοτικό νεκροταφείο στη περιοχή του ΚΥΤ. Εμείς υποστηρίζουμε την κατά πλειοψηφία απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου για την μη δημιουργία νεκροταφείου σε δασικό και αναδασωτέο χώρο. Όπως αποδεικνύεται υπάρχουν άλλες προτάσεις, ενώ μακρο πρόθεσμα λύση είναι η προώθηση της, διεθνώς αλλά και ήδη εδώ ισχύουσας, εθελοντικής δυνατότητας καύσης των νεκρών. 5. Η Κυβέρνηση θέτει εκτεταμένες περιοχές

οικισμών στον Υμηττό σε ζώνες

προστασίας ώστε

αστικοποίηση των

χώρο,

δομών (δρόμων κλπ), που βεβαίως ο ίδιος ο Δήμος στο παρελθόν παράνομα κατασκεύασε. Οι πρωτοβουλίες πολιτών με οικολογική ευαισθησία, λαμβάνοντας υπ’ όψη την καταστροφή που έχει συντελεστεί στο παρελθόν, τη σημερινή αρνητική ισορροπία και τους κινδύνους που παραμονεύουν στο μέλλον, έχουμε μία, απλή, καθαρή θέση: ΚΑΜΙΑ επιπλέον επιβάρυνση στον Υμηττό. Ούτε συνολική, ούτε τοπική, ούτε πρόσκαιρη. Είμαστε υπέρ, μίας ενιαίας και αδιαίρετης ζώνης απόλυτης προστασίας του Υμηττού. Πλήρης αναδάσωση, πυροπροστασία, αυστηρή επιτήρηση για τη μη επέκταση των

170 αυθαιρέτων οικισμών, άμεση κατεδάφιση των κατεδαφιστέων και κάθε νέας αυθαιρεσίας (όπως στη περίπτωση του Προφήτη Ηλία), απομάκρυνση όλων των παράνομων δημοτικών, κρατικών και εκκλησιαστικών εγκαταστάσεων και κτισμάτων. Σε όποιον καλόβουλα μας πει πως αυτή η θέση μοιάζει μαξιμαλιστική, απαντάμε πως αποτελεί τη χρήσιμη, αντίρ ροπη δύναμη. ΖΗΤΑΜΕ ΝΑ ΑΠΟΣΥΡΘΕΙ ΤΟ ΠΡΟΩΘΟΥΜΕΝΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΕΟΥ ΠΡΟΕΔΡΙΚΟΥ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΥΜΗΤΤΟ ......................................................................................................................... * * Συλλογικότητες Πολιτών:  Επιτροπή Πολιτών για την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος στον Υμηττό  Ελληνικός Ορειβατικός Σύλλογος Ηλιούπολης  Περιβαλλοντικός Πολιτιστικός Όμιλος Αττικής (ΠΕΡΙ.ΠΟΛ.Ο)  Πρωτοβουλία Πολιτών για την προστασία του Υμηττού  Επιτροπή Κατοίκων Ηλιούπολης  Παρατηρητήριο Προβλημάτων Πανοράματος Ηλιούπολης  Κίνηση Πολιτών Ηλιούπολης (ΚΙ.Π.Η)  Κινηματογραφική Λέσχη Ηλιούπολης  Ένωση Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων Ηλιούπολης  Διαδημοτική Επιτροπή για την προστασία του Υμηττού

171 OI ΔΑΣΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ ΣΤΟ ΣΤΟΧΑΣΤΡΟ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΙΔΙΩΤΩΝ «Πρωτοβουλία Πολιτών για την προστασία του Υμηττού» (26/5/2022) Μια σημαντική παρέμβαση επιχειρείται από την σημερινή δημοτική αρχή Ηλιούπολης: Σύμφωνα με πληροφορίες, προωθείται η κατάθεση αντιρρήσεων εκ μέρους του Δήμου, επί τού δασικού χάρτη που έχει καταρτίσει η Διεύθυνση Δασών για την περιοχή του Υμηττού. Οι επιδιώξεις του Δήμου αφορούν την νομιμοποίηση αυθαίρετων ιδιωτικών και δημοτικών εγκαταστάσεων στον δασικό χώρο του Υμηττού, από τα σύνορα με τον Δήμο Βύρωνα (περιοχή «Διάνα»), μέχρι τον Δήμο Αργυρούπολης (Γκαράζ Οχημάτων Δήμου, Δ’ Αθλητικό Κέντρο). Στα σχέδια του Δήμου περιλαμβάνεται ακόμη, η οικιστική επέκταση κάποιων «Ανοιχτών Οικοδομικών Τετραγώνων», η διεύρυνση του οδικού δικτύου που εφάπτεται στον δασικό χώρο, σε βάρος του βουνού, η νομιμοποίηση αυθαίρετων κτισμάτων στο τέρμα της Λεωφόρου Σοφοκλή Βενιζέλου –Νεύτωνος Υπερείδου κ.ά. Όπως πληροφορούμαστε, έχει συνταχθεί από την Νομική Υπηρεσία του Δήμου μια «Γνωμοδότηση» 19 σελίδων και από την Τεχνική Υπηρεσία μια «Εισήγηση» 17 σελίδων, προς την ελεγχόμενη Οικονομική Επιτροπή του Δήμου, η οποία

καλείται να αποφασίσει σε έκτακτη συνεδρίαση με συνοπτι κές και αντιδημοκρατικές διαδικασίες. Οι αντιρρήσεις και κάποιες προτάσεις της παρούσας δημοτικής αρχής επί του δασικού χάρτη, προωθούν εν τέλει την επέκταση της πόλης και όχι το δημόσιο συμφέρον, προωθούν την ακόμη μεγαλύτερη συρρίκνωση του δασικού χώρου του Υμηττού. Για το λόγο αυτό, δεν θα πρέπει να γίνουν αποδεκτές. ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΠΟΛΙΤΩΝ. ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ. ΤΟΥ ΥΜΗΤΤΟΥ .

από δεσμεύσεις, υποχρεώ σεις και

Είναι γραμμένο από την σκοπιά

παραμένει

συμμετέχοντας

173 ΣΕΛΙΔΕΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ επίλογος του βιβλίου μου: «Εδώ, κάποτε… Συμβολή στην ιστορία της Ηλιούπολης» (εκδόσεις ΚΨΜ, 2005) Το βιβλίο αυτό είναι γραμμένο από την οπτική γωνία ενός πολίτη, ο οποίος έχει απεμπλακεί εδώ και πολλά χρόνια από τους υφιστάμενους κομματικούς μηχανισμούς. Ενός πολίτη, ο οποίος πιστεύει ότι μπορεί να βλέπει, να εκτιμά και να κρίνει ελεύθερα, απαλλαγμένος

ιδιοτελή συμφέροντα.

ενός πολίτη που

ενεργός,

σε συλλογικότητες οι οποίες επιμένουν να ασκούν κοινωνικό έλεγχο προς τις εκάστοτε εξουσίες, να οραματίζονται ανα τροπές, αλλά και να διατυπώνουν εναλλακτικές προτάσεις, παρεμβαίνοντας για να τις προωθήσουν. Είναι σαφές ότι το βιβλίο αυτό, δεν είναι γραμμένο από έναν επαγγελματία ιστορικό αρχαιολόγο. Κατά συνέπεια είναι αναπόφευκτο να υπάρχουν ελλείψεις, ακόμα και λάθη, τα οποία σε μια επόμενη έκδοση, θα συμπληρωθούν και θα διορθωθούν. Αυτό που θα πρέπει να διακρίνει κανείς σ’ αυτό το βιβλίο, είναι μια προσπάθεια συγκέντρωσης ενός διάσπαρτου υλι κού, καταγραφής και αποτίμησης μιας ιστορικής περιόδου, χωρίς ιδιοτέλεια και χωρίς πρόθεση ηρωοποίησης ή απα ξίωσης των προσώπων που συνέβαλαν στη διαμόρφωση της φυσιογνωμίας τής σημερινής Ηλιούπολης.

Θα πρέπει λοιπόν να γίνει κατανοητό ότι, κάποια συγκε κριμένα πρόσωπα και στη προκειμένη περίπτωση κάποιοι δήμαρχοι και οι κομματικοί μηχανισμοί που τους στήριξαν, έχουν σοβαρές ευθύνες για πράξεις ή παραλείψεις, οι οποίες ως συνέπειες επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά την σημερινή πραγματικότητα και το μέλλον της Ηλιούπολης. Απ’ όσα αναφέρονται παραπάνω, προκύπτει η αναγκαιό τητα μιας πλήρους και συνολικής αποτίμησης της ιστορίας, δηλαδή όσων συνέβησαν σ’ αυτόν το τόπο, κάτι που δεν μπορεί να γίνει στα πλαίσια αυτού του βιβλίου. Ωστόσο, εκτιμώ ότι υπάρχει πλέον η δυνατότητα μιας ψύχραιμης συνολικής αποτίμησης, τόσο της περιόδου «αριστερής» διαχείρισης του Δήμου (1979 1990) όσο και της περιόδου «εκσυγχρονιστικής» «νεοφιλελεύθερης» διαχεί ρισης (1991 σήμερα).

Οι « », αποτελούν συνέχεια των βιβλίων μου: « », (εκδόσεις ΚΨΜ, 2005) και « » που εκδόθηκε το 2013. Το παρόν βιβλίο περιλαμβάνει επιλεγμένες σελίδες από αυτές τις δυο εκδόσεις, αλλά και κάποιες νέες σελίδες που συμπληρώνουν την αφήγηση για την πρόσφατη σχετικά περίοδο στην Ηλιούπολη. Στο ΜΕΡΟΣ Α’ καταγράφονται σελίδες από την αρχαία περίοδο, που αφορούν τον Υμηττό και την ευρύτερη περιοχή της σημερινής Ηλιούπολης. Στο ΜΕΡΟΣ Β’ καταγράφονται σελίδες από την νεότερη περίοδο που σχετίζονται με το «Κτήμα Καρά», το οποίο υπήρχε στη περιοχή από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Επίσης, αναφέρονται στοιχεία για τη δημιουργία και την πολεοδομική εξέλιξή της, στους αγώνες για τη διάσωση της δημόσιας περιουσίας από τις διεκδικήσεις των κληρονόμων Νάστου, στους αγώνες για την προστασία του Υμηττού και του ρέματος της Πικροδάφνης. Στο ΜΕΡΟΣ Γ’ καταγράφονται παρεμβάσεις, για τις εγκαταστάσεις του Κέντρου Υψηλής Τάσης (ΚΥΤ) της ΔΕΗ, για το κυκλοφοριακό και τη Σήραγγα Ηλιούπολης, για την αυθαίρετη δόμηση του Προφήτη Ηλία, για το Προεδρικό Διάταγμα προστασίας του Υμηττού, καθώς και για τους Δασικούς Χάρτες. Τέλος, περιλαμβάνονται φωτογραφίες μου αλλά και άλλων, καθώς και χάρτες που προέρχονται από διάφορες πηγές. Πάνος Τότσικας Οκτώβριος 2022