/1-2701121201-424%2001%20438%20poptaslot%20120120

P OP TAS LOT Type

Park S/M

Adres

Slotleane 1, Marssum

Architect huis

1906-1908 verbouwd door J.F.L. Frowein

Architect park

V. Pommer (1735),

L.P. Roodbaard W.C. de Groot Jaar 1840-1845 Opdrachtgever

college van voogden van het Poptagasthuis

Uitvoering n.t.o.

Betaling n.t.o.

Huidige eigenaar

Stichting

Reconstructie

N0.0RDPEIL (2008)

Tekening

Schetsontwerp van de overtuin (Tresoar)

Schetsontwerp van de slottuin (Particulier archief)

Archief

Tresoar; 131 Poptagasthuis te Marssum

Kadastraal minuutplan 1811 - 1832

Topografische Militaire Kaart 1830 - 1850

Topografische Militaire Kaart 1850 - 1864

Atlas Eekhoff 1849 - 1859

Particulier Archief Literatuur

- Aa, van der, A.J., Het aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden - Mulder-Radetzky, R.L.P., De tuinen van Heringastate en het Popta gasthuis te Marssum, 1996 - Mulder-Radetzky, R.L.P., L.P. Roodbaard (1782-1851). Een tuinarchitect met schildersogen, 1999 - Mulder-Radetzky, R.L.P., L.P. Roodbaard. Tuinen van de Friese adel,

1992

- Oldenburger-Ebbers, C.S., De tuinengids van Nederland. Bezoekers

gids en vademecum voor tuinen en tuinarchitectuur in Nederland,

1989

- Oldenburger-Ebbers, C.S., Backer, A.M., Blok, E., Gids voor de Nederlandse tuin- en landschapsarchitectuur, deel Noord, 1995

Lijst van afbeeldingen

- Tresoar: 1035, 1912

- Tresoar: 1075, 20e eeuw, midden

- Tresoar: 1100, 20e eeuw, midden

- Tresoar: 1117, 1901

- Tresoar: 1142, 1890

- Tresoar: 103562, 1893

Historie De geschiedenis van het Poptaslot begint omstreeks 1512. De stins werd toen door de familie Heringa gesticht. Een eeuw later kwam het in handen van de familie van Van Eysinga, die de state in de eerste helft van de zeventiende eeuw verbouwden tot grotendeels het huidige voorkomen.

Aan het einde van de zeventiende eeuw kwam de stins in handen van de heer H. Popta. Hij stichtte in 1711 het naast gelegen vrouwengasthuis, het Popta Gasthuis. Bij zijn overlijden in 1712 verzekerde hij het behoud van de state, door de state aan de stichting van het Popta Gasthuis na te laten.

Deze stichting heeft halverwege de negentiende eeuw Roodbaard de opdracht gegeven voor het ontwerp van een landschappelijke aanleg. Deze aanleg bestond uit twee delen: een siertuin in het terrein rond de state en een boomgaard, buiten de gracht.

Hoewel de landschappelijke aanleg verdwenen is, kunnen we aan de hand van de twee bewaard gebleven tekeningen een beeld vormen van de aanleg.

Schetsontwerp overtuin De gesigneerde tekening van de overtuin kan getypeerd worden als een gedetailleerd schetsontwerp.

De diverse bomen zijn dermate gedetailleerd afgebeeld, dat er een onderscheid in soorten kan worden gemaakt. De details zijn echter met een snelle hand getekend, en in de vele herhalingen herkennen we een toenemend schetsmatig karakter.

Roodbaard heeft een ontwerp gemaakt voor een meerkantig perceel. Aan de onderzijde is het verloop van het perceel en de relatie van de aanleg tot de state en de omgeving niet geheel duidelijk.

Interpretatie schetsontwerp overtuin De overtuin heeft een duidelijk kleinschalig karakter. Dit wordt duidelijk in het samenspel tussen paden en perken. De structuur van de tuin wordt bepaald door de grote bolle en ovaalvormige perken. Hiertussen zorgen de paden voor een ontsluiting en een route. In dit ontwerp zien we zowel langs de randen, als tussen de grote perken zogenaamde restruimtes, die ingevuld zijn als perken.

Deze perken bieden - door hun puntige vormen - een tegenwicht aan het ronde en bolvormige karakter van de aanleg.

De tekening geeft een duidelijk beeld van de functie van de tuin. Alle perken zijn namelijk beplant met diverse bomensoorten. De aanleg vormt om deze reden wederom een krachtig voorbeeld van de wijze waarop Roodbaard het “aangename” met het “functionele” wist te combineren. In de wijze van beplanting, de inrichting in perken en de combinatie van open groen met opgaande beplanting, wist Roodbaard hier een aangename sfeer te creëren.

Principeschets slottuin Deze eveneens gesigneerde tekening kan getypeerd worden als principeschets. Er is geen enkele vorm van detaillering te vinden in de tekening. De tekening geeft middels tekens en woorden aanwijzingen over het ontwerp en de beplanting. De tekening biedt hiermee een geheel ander

Schetsontwerp overtuin

beeld dan het schetsontwerp van de overtuin.

Het ontwerp is gesitueerd op een driehoekig perceel. Dit perceel wordt aan twee zijden begrensd door een grachtenstelsel. Aan de onderzijde ligt de state. De state wordt ontsloten door een stelsel van paden.

Interpretatie principeschets slottuin Ook het ontwerp van de slottuin heeft een kleinschalig karakter. De ronde en ovaalvormige perken bepalen het verloop van het padenstelsel. Hierdoor is niet sprake van een bepaalde routing, maar kan er overal tussen de perken door gelopen worden.

Het ontwerp van de slottuin heeft in vergelijking met het ontwerp van de overtuin een lichter en opener karakter. Dit is het resultaat van de beplanting. De perken in de slottuin bestaan uit een wisselwerking tussen groepjes beplanting en open groen. Hierdoor onstaat er in het geheel van de tuin een samenspel tussen open en gesloten. Ook hier combineert Roodbaard in de beplanting functioneel met esthetiek. Zo maakt hij bijvoorbeeld ruimte voor een appelhof.

principeschets slottuin