/1-2212111012-424%2001%20408%20eerste%20steen%20111220

DE EE R STE ST E E N (DENNENOORD) Type

Park S/M

Adres Beilerstraat, Assen Architect huis

niet bekend (1906 door G. Stel)

Architect park

L.P. Roodbaard

Jaar

voor 1822 (brieven van Jan Haack Oosting aan zoon Johannes

Bieruma Oosting) Omstreeks 1823 (R.M.R.) Opdrachtgever

Jan Haack Oosting

Uitvoering

vermoedelijk Ottolander uit Boskoop

Betaling Huidige eigenaar

-

Reconstructie

-

Tekening

Drents Archief GAA, P20-1

Archief

HCL; 185 familiearchief Cats en Bieruma Oosting

Drents Archief; 0361 familie Oosting en aanverwante geslachten

Literatuur

- Battjes, J., Brink, E., De historische atlas van Assen, 2009

- Battjes, J., ‘Het landgoed De Eerste Steen’, in: Asser historisch

tijdschrift (4), 1994 - Bos, J., Huizen van stand. Geschiedenis van de Drentse havezaten en andere herenhuizen en hun bewoners, 1989 - Boschma, C., e.a., Lucas Pieters Roodbaard, architect van buitengoederen, 1979

- Gras, H., (red.), Geschiedenis van Assen, 2000

- Mulder-Radetzky, R.L.P., L.P. Roodbaard (1782-1851).

Een tuinarchitect met schildersogen, 1999

- Mulder-Radetzky, R.L.P., L.P. Roodbaard. Tuinen van de Friese adel, 1992

- Mulder-Radetzky, R.L.P., ‘Roodbaard, Lucas Pieters (1782-1851), in:

Topografische Militaire Kaart 1830 - 1850

Topografische Militaire Kaart 1852

Topografische Militaire Kaart 1850 - 1864

- Aa, van der, A.J., Het aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden

Kadastraal minuutplan 1811 - 1832

Bos, J., Foorthuis, W., (red.), Drentse biografieën, (4), 1993 - Oldenburger-Ebbers, C.S., ‘De geschiedenis van tuinen, parken en buitenplaatsen in Drenthe’, in: Ons Waardeel, (91/6), 1991

- Oldenburger-Ebbers, C.S., De tuinengids van Nederland. Bezoekersgids

en vademecum voor tuinen en tuinarchitectuur in Nederland, 1989 - Oldenburger-Ebbers, C.S., Backer, A.M., Blok, E., Gids voor de

Nederlandse tuin- en landschapsarchitectuur, deel Noord, 1995

Lijst van Afbeeldingen

- Drents Archief AG07049 1947-1949

- Drents Archief AG07047 1895-1900

Historie De Eerste Steen werd door Jan Haack Oosting in 1789 gesticht. Zijn zoon Hendrik Jan Oosting (burgemeester van Assen van 1831-1856) breidde het bezit uit. Bovendien wijzigde hij de naam in Dennenoord.

De werkzaamheden van Roodbaard aan de Eerste Steen zijn bekend uit de briefwisseling tussen Jan Haack Oosting en zijn zoon Johannes Bieruma Oosting in de periode rond 1820-1825. De schoonvader van Johannes Bieruma Oosting, Pieter Cats, had op 1820 het buiten Oranjestein aangekocht. In de correspondentie tussen vader en zoon Oosting wordt ingegaan op de verbouwing van het huis en de tuin. Jan Haack Oosting toont hierin grote interesse voor de werkzaamheden van Roodbaard. Uit diverse delen van de brieven blijkt Roodbaard voor J.H. Oosting geen onbekende te zijn: (...) de bomen in mijn hof en overal bloeyen uitmuntend: alles staat schoon. Mijn wandelingen na de Eerste Steen zijn niet zooveel als bevorens; zij vermoeyen mij ook meer. Heeft Roodbaart U buiten naar genoegen voldaan? Zijn oude vader is deze nagt overleden. Hij was hoor ik 80 jaaren oud; gelijk ook zijne weduwe is (...).

HCL, 185, 9; brief 4 mei 1822

Opvallend in deze brief van Jan Haack aan zijn zoon, is dat hij al op de morgen na het overlijden van Pieter Harms Roodbaard hier kennis van heeft genomen. Daarnaast wordt in deze brief de Eerste Steen genoemd. In een brief van 31 mei 1822 volgt een aanvullende beschrijving van de aanleg bij de Eerste Steen: (...) Gisteren heb ik met de jongste van Heiden en Riemsdijk, etc. die avond tot 9 uuren aangenaam op de Eerste Steen gepasseert. De wandelwegen in het grote bos en verder in de environs zijn, benevens meerdere genietingen des verkwikkende buitenlevens ook hier, gelijk op en om Oranjestein, geheel niet schaars. (...)

HCL, 185, 9; brief 31 mei 1822

Uit deze brieven spreekt het grote vermoeden dat Roodbaard voor zijn werkzaamheden aan Oranjestein de aanleg bij de Eerste Steen heeft voltooid. De familie Oosting vormde zowel in Assen als in Friesland (Leeuwarden en Oranjewoud) belangrijke opdrachtgevers De periode waarin Roodbaard werkzaam was aan de Eerste Steen is echter niet met volledige zekerheid te stellen. In het archief van de familie Oosting (Drents Archief) bestaan er van de periode 1833 - 1835 beplantingslijsten en betalingen aan arbeiders die wijzen op een concentratie van werkzaamheden in een periode van ruim 10 jaar na het eerder genoemde jaartal van aanleg. Bij deze betalingen wordt echter nergens de naam Roodbaard genoemd. Het is een mogelijkeheid dat Roodbaard in verschillende fases werkzaam is geweest aan de aanleg bij de Eerste Steen.

Interpretatie ontwerp Wanneer we inzoomen op de tekening valt een aantal zaken op. Allereerst is dit de aanwezigheid van een – min of meer kronkelende – middenas. Vanaf het huis zijn aan weerskanten van de middenas twee verschillende perken ontworpen. Deze worden in de aanleg gevolgd door een afgeronde vijverpartij, met daarachter een ronde perk. Beiden bevinden zich exact in het middenpunt van het huis. Na de ronde perk zien we wederom twee verschillende perken aan weerszijden van de as, waarna aan de rechterzijde nog een langgerekte ovalen perk volgt.

Vanuit dit geheel van as en perken loopt een aantal paden naar buiten. Onduidelijk is of dit bij de door Roodbaard ontworpen aanleg hoort. Aan de linkerzijde hebben deze paden een kronkelig

Ruimtelijke context

verloop, en komen bijeen in een lus. Aan de rechterzijde lijkt nog sprake te zijn van een formele

De Eerste Steen ligt aan de rand van het Asserbos. De tekening toont zelfs nog een deel van het

aanleg, met daarbij een rechte waterloop. Dit is niet van de hand van Roodbaard.

Sterrenbos. Het geheel is gelegen in de stedelijke omgeving van Assen. De gronden die tot het landgoed behoorden bestonden uit heidevelden, die onder meer beplant werden met dennen en

Behalve aan de kronkelige paden en grillig vormgegeven perken, kunnen we Roodbaards hand ook

eiken.

herkennen in het aanwezige reliëf.

De gronden van de Eerste Steen (of Dennenoord) zijn samengevoegd met nieuw aangekochte Beplanting

gronden tot het landgoed Port Natal. Van dit landgoed zijn in de twintigste eeuw delen verkocht en

De beplantingslijsten in het Drents Archief laten een grote hoeveelheid van berken, elzen, eiken, fijne

opnieuw ingericht.

dennen, Canadese populieren, beuken en klaverzaad zien.

Bouwwerken Zoals op de foto zichtbaar is, heeft er een prieel gestaan in de tuin. Op de tekening van de Eerste Steen staat eveneens een prieel afgebeeld. De plek komt echter niet overeen. Het is mogelijk dat de ruimtelijke situatie om het prieel in de loop der jaren aangepast is.