/1-1412111012-424%2001%20441%20ropta%20state%20111208

R O PTASTATE Type

Lineair park

Adres

Hoarnestreek 3, Wijnaldum

Architect huis

-

Architect park

L.P. Roodbaard

Jaar 1832 Opdrachtgever

Familie IJssenbeek

Uitvoering Betaling Huidige eigenaar

particulier (familie Lenger)

Reconstructie

N0.0RDPEIL landschap.stedenbouw (1987)

Tekening

gesigneerde presentatietekening, particulier archief

Literatuur

Kadastraal minuutplan 1811 - 1832

Topografische Militaire Kaart 1830 - 1850

Topografische Militaire Kaart 1854

Atlas Eekhoff 1849 - 1859

- Aa, van der, A.J., Het aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden - Mulder-Radetzky, R.L.P., L.P. Roodbaard (1782-1851). Een tuinarchitect met schildersogen, 1999 - Mulder-Radetzky, R.L.P., L.P. Roodbaard. Tuinen van de Friese adel,

1992

- NoordPeil, Moestuin met bouwwerken. Ropta State Wijnaldum, 2005

- NoordPeil, Ropta State, beheerplan 1992-2002, 1992

- Schaap, P., Tromp, J.M.J., ‘Ropta State en Lucas Pieters Roodbaard’, in:

De Woonstede door de eeuwen heen (90), 1991

- Wielinga, R.J., Tuinhuizen in Friesland, 1983

Lijst van Afbeeldingen

- Mulder-Radetzky, L.P. Roodbaard. Tuinen van de Friese adel, 1992,

p 40 - Mulder-Radetzky, L.P. Roodbaard (1782-1851). Een tuinarchitect met schildersogen, 1999, p 57, p 58

- N0.0RDPEIL

Historie Roptastate is een bijzonder park binnen het oeuvre van Roodbaard. Het is namelijk het enige park dat aan de zeedijk bij de Waddenkust is gelegen. Bovendien werkte Roodbaard hier op een plek waar nog geen tuin lag. Het grootste deel van zijn oeuvre bestaat uit de herinrichting van bestaande tuinen. Hier creëerde Roodbaard vanuit het niets zijn ontwerp.

Hij kreeg de opdracht voor het ontwerp in 1832 van de familie IJsenbeek. Jan Sikkens IJssenbeek en Geertje Oosterbaan waren een jaar eerder in het huwelijk getreden. Waarschijnlijk lieten ze hierna het herenhuis aanpassen en de tuin aanleggen. Korte tijd na de aanleg van de tuin, kreeg Roodbaard de opdracht tot de aanleg van de moestuin. Deze werd direct achter de tuin gesitueerd.

Roodbaard was in deze periode volop werkzaam in heel Friesland. Hij had in de nabije omgeving ook al een tuin gemaakt bij het huis Middelstein (1831), en jaren later volgde de opdracht voor het Bolwerk in Harlingen (1843).

Presentatietekening De tekening van het geheel kan getypeerd worden als een presentatietekening. De tekening is van handtekening, schaal en functiebeschrijving voorzien. Boven de tekening staat beschreven dat het gaat om: “een verbeelding van tegenwoordige aangelegde plaats, die in verband is gesteld met de nieuwe aanleg daarachter.” De tekening is na de aanleg van de moestuin gemaakt en had geen functie voor de uitvoering.

Het is een zeer gedetailleerd ontwerp, waarin alle lijnen scherp en krachtig zijn aangezet en solitaire elementen zeer nauwkeurig zijn uitgewerkt. Het geheel is met heldere kleuren ingekleurd.

De tekening bestaat uit een grote, langgerekte en kronkelige waterpartij, een samenspel van paden en perken, solitaire bomen, bomenrijen, boomgaarden en diverse bouwwerken.

Interpretatie presentatietekening Roodbaard heeft een ontwerp gemaakt voor een langgerekt perceel van 75 bij 350 meter. Hoewel in de beschrijving staat dat het geheel bestaat uit twee delen, kunnen we het ontwerp ook zien als een driedeling. Het eerste deel is het gebied van het huis tot de eerste zitplaats (aan de rechterzijde), het tweede deel bestaat uit het gebied tussen deze zitplaats en het prieel en het derde deel is de moestuin.

In het eerste deel is er - met name in het gebied direct om het huis - sprake van een kleinschalige landschappelijke stijl. Hier ligt een kleinschalig patroon met diverse perkvormen. In het tweede deel domineren de langgerekte licht kronkelige lijnen. Er is sprake van een schaalsprong. De vloeiende lijn domineert in de vorm van de paden en de waterpartij. Deze bepalen vervolgens de vorm en het verloop van de perken. Het schaalniveau in het derde deel ligt tussen het eerste en tweede deel. De dominerende langgerekte lijnen hebben hier plaats gemaakt voor de bol- en boonvormige perken.

Wanneer we teruggaan op de eerdere tweedeling zien we in het eerste deel overeenkomsten met bijvoorbeeld de overtuin van Lyndenstein.

Ook hier is sprake van een dominerende waterpartij, die in het midden van de aanleg is geplaatst. De waterpartij is gecombineerd met reliĂŤf. De uitgegraven aarde is gebruikt om grote hoogteverschillen mee te creeren. Deze glooiiende oeverwallen zijn overwegend tot open groene ruimtes behouden, die op enkele plaatsen opgevuld zijn met solitaire bomen, kleine perken, en bomenrijen. Aan weerskanten van de vijver ligt een padenstelsel, waarlangs of waartussen een samenspel van perken is gecreĂŤerd. De gehele aanleg wordt vervolgens begrensd door dichte bossages.

Binnen de parkaanleg (tot aan de moestuin) is een duidelijk verschil in karakter waarneembaar tussen de linker- en rechterhelft. De rechterhelft wordt gekenmerkt door lange vloeiende lijnen. Dit zijn de paden, waartussen eveneens langgerekte perken ontstaan. De linkerhelft heeft daarentegen een kleinschaliger karakter. Hier vinden we een groter aantal perken van verschillende vormen. In tegenstelling tot de rechterhelft wordt de structuur hier niet bepaald door het verloop van paden.

Wanneer we spreken van dominantie, kunnen we zeggen dat de linkerhelft domineert. Langs deze flank gebeurt het meest; hier vinden we een groter aantal perken, een hiĂŤrarchie in paden en een zitplekje en het prieel. Ook vanuit het huis ligt de nadruk op deze zijde.

Teksten presentatietekening De tegenwoordige aangelegde plaats is in verband gebracht met de nieuwe aanleg daarachter. De wallen voor de nieuwe aanleg dienen enige malen worden doorgetrokken (omgeploegd) met de slechte grond van de 2 vijvers Presentatietekening

Bouwwerken Roptastate heeft een aantal bouwwerken. Opvallend is de plaatsing van de 19e eeuwse ijzeren brug. Deze is op ongeveer eenderde deel van de vijver geplaatst. De brug ligt niet in de middenas van het huis. Waarschijnlijk waren er wel zichtlijnen vanuit de linkerkant van het huis op de brug. De brug laat duidelijk de hoogteverschillen tussen de randen van de waterpartijen zien. Hij loopt circa 80 centimeter af.

Ook door de plaatsing van de theekoepel wordt het reliëfgebruik van Roodbaard benadrukt. De theekoepel ligt aan de achterzijde van het park, op de grens bij de moestuin. De theekoepel is hier op een glooiende hoogte geplaatst, waardoor er vrijzicht is over de vijverpatrij. De koepel is een bekend bouwwerk, we zien hem onder meer terug in de tuin van de Hearsmastate in Buitenpost.

Aan de linkerzijde is daarnaast nog een zitplaatsje gecreëerd. Deze wordt door een smal paadje ontsloten.

Beplanting Het langgerekte perceel is in zijn geheel omrand door een dichte bomenrij. Hierdoor kon binnen dit -relatief- kleine perceel een eigen wereld gecreëerd worden. Bovendien schermden de bomen het overige deel van het park af van de harde zeewind.

Bomenrijen zien we op een aantal plaatsen in het ontwerp terugkomen. Ze hebben hoofdzakelijk als doel om de kronkelende lijnen te benadrukken. We zien ze dan ook terugkomen langs de binnen bochten van perken.

De beplanting in Roptastate laat bovendien een optimale combinatie van esthetiek en gebruiksfunctie zien. In het grote geheel van de aanleg worden een decoratieve en gebruikerstuin met elkaar gecombineerd. Binnen de moestuin is sprake van een optimale combinatie, waarin de vormgeving niet ondergeschikt is aan de functie. Het gaat hier hand in hand.

Reconstructie tekening N0.0RDPEIL