OVERdeBERG by OVERdeBERG

overdeberg2020@gmail.com

Jaargang 3 Uitgawe 110

Vrydag 15 April 2022

Lees binne...

Damestee by die Skeepswrakmuseum Foto: Letty-Ann Möller

OVERdeBERG

Skolenuus

Rola Ford Bredasdorp het verlede Vrydag die Laerskool Bredasdorp se 2022 1ste Netbalspanklere oorhandig. Laerskool Bredasdorp is ook alle sterkte en voorspoed vir die nuwe seisoen toegewens. Foto’s: Elsje de Villiers/Laerskool Bredasdorp/FB

380 000 L dam with Rubber Sealant

The original Rubber Sealant

OVERdeBERG

Skolenuus

Hoërskool Bredasdorp se John Dunn (graad 11), het die vakansie aan die Overberg Legend Enduro deelgeneem. Hy het oor die naweek van 2 tot 3 April onderskeidelik 75km en 40km gery. Foto: Hoërskool Bredasdorp/FB Is jou ‘n skool in die Overberg? Stuur dan jou skool se nuus en foto’s aan ons vir weeklikse publikasie aanlyn en in volkleur.

E-pos ons: overdeberg2020@gmail.com

Daar was groot glimlagte op elkeen van ons gholfspelers se gesigte tydens die oorhandiging van hulle splinternuwe, offisiële speeldrag verlede Vrydag. Dankie aan Autohaven, Siebert Wiid en Francois Bezuidenhout, wat ingetree het as die ankerborge van Hoërskool Hermanus se gholfspan. Foto: Hoërskool Hermanus/FB OVERdeBERG

OVERdeBERG

Kombuiskuier

Wintertamatiebredie Bestanddele: 1 kg skaapvleis (blad of boud), in blokkies gesny 1 kg ryp tamaties, ontvel en gekap 6 mediumgroot aartappels,geskil en gehalveer 2 groot uie, in ringe gesny 1 teelepel swartpeperkorrels 1 teelepel naeltjies 2 stukke pypkaneel 2 eetlepels geskilde en gekapte vars gemmer 3 kardemomsade ½ teelepel paprika ½ teelepel fyn komyn 4 lourierblare 4 knoffeltoontjies 5 teelepels kookolie 3 koppies hoenderaftreksel Metode: Braai die uie, knoffel, peperkorrels, paprika, komyn en naeltjies saam. Voeg die pypkaneel en gemmer by. Voeg die vleis en kardemomsade by. Laat die vleis seël en verbruin. Voeg die hoenderaftreksel en die lourierblare by. Laat dit dan prut vir 45 minute tot bynasag. Voeg die tamaties en aartappel by, en prut tot gaar. Geur met sout en swartpeper. Bedien met bruinrys. As jy graag ‘n lekker resep wil deel met die lesers, stuur dit gerus (met twee foto’s) aan ons by: overdeberg2020@gmail.com 4

Karamel-Appelkoek Bestanddele: 500 ml suiker 6 eiers 75 ml sagte botter 500 ml bruismeel 5 ml bakpoeier ‘n Knypie sout 120 ml melk 6 groot appels, geskil, stronk uitgehaal en in skyfies gesny Sous: 1 blik ingedampte melk 250 ml bruinsuiker 5 ml karamelgeursel (opsioneel) Metode: Verhit die oond tot 180°C. Verroom die botter en suiker, en voeg die eiers een vir een by. Meng goed na elke byvoeging. Sif al die droë bestandele dan saam in ‘n skoon mengbak. Roer die eiermengsel by, en dan die melk. Vou die appelskyfies versigtig by die deeg. Skep die mengsel in twee gesmeerde losboompanne, en bak vir ongeveer 40 minute of totdat die koek ferm is. Terwyl die koek bak: Bring die ingedampte melk, suiker en geursel stadig tot kookpunt. Laat dit vir ‘n paar minute kook terwyl jy dit aanhoudend roer. Giet die sous warm oor die koeke sodra dit uit die oond kom. Foto’s & resepte: RSG Resepte OVERdeBERG

OVERdeBERG

Skolenuus

Laerskool Buffeljagsrivier se Christof Franken het verlede Saterdag aan ‘n Skole fietsrykompetisie in Durbanville gaan deelneem. Daar was 29 skole wat deelgeneem het. Christof het uitstekend gevaar met ’n 7de plek teen 67 ander deelnemers. Foto’s: Laerskool Buffeljagsrivier/FB

Pieter de Villiers (voormalige Springbokafrigter) het 'n pragtige en dinamiese motiveringsboodskap aan Elim Morawies Primêre Skool gebring met sy besoek op die 14de Maart. Foto: Elim Morawies Primêre Skool/FB Is jou ‘n skool in die Overberg? Stuur dan jou skool se nuus en foto’s aan ons vir weeklikse publikasie aanlyn en in volkleur. E-pos ons: overdeberg2020@gmail.com OVERdeBERG

Skolenuus

OVERdeBERG

Gedurende ‘n saalbyeenkoms op Maandag 11 April het Hoërskool Swellendam se Toutrekkers hul Erekleure ontvang. ‘n Groot dankie aan Swellendam Superspar wat hul hemde geborg het en ook die oorhandigings gedoen het. Foto’s: Hoërskool Swellendam/FB

Hoërskool Swellendam se O/15 Netbalspan het goed gevaar by die Hoërskool Bellville Sportdag en die volgende uitslae gehad: wen teen Hoërskool Strand, wen teen Hoërskool Monument Park, verloor teen Hoërskool Bellville, verloor teen Paarl Gimnasium A en wen teen Hoërskool Porterville. Foto: Hoërskool Swellendam/FB

Baie geluk aan die volgende leerders van Hoërskool Bredasdorp wat na die 2de rondte van die SA Wiskunde Olimpiade ook deurgedring het: Agter v.l.n.r.: Willem Strauss, Fayannette Kruger, Elza de Kock en Anna Pretorius. Voor v.l.n.r. is dit Sophia de Lange, Conrad Nortjé en Brent Sinani. Hugo Bester was afwesig met die neem van die foto. Foto: Hoërskool Bredasdorp/FB

Skolenuus E-pos: overdeberg2020@gmail.com * Berigte in WORD-formaat * Foto’s in JPEG-formaat 6

Laerskool Kleinmond se Morné de Wit, het van 18 tot 20 Maart aan 'n paar US Kids gholftoernooie deelgeneem. Sy uitslae was dan as volg: Paarl (1ste), Devonvale (2de) en Steenberg (2de). Foto: Laerskool Kleinmond/FB OVERdeBERG

OVERdeBERG

Plaas jou plaaslike gebeurlikheid gratis in OVERdeBERG. Weeklikse publikasie in volkleur en aanlyn. Stuur dit gerus per e-pos aan ons by: overdeberg2020@gmail.com OVERdeBERG

OVERdeBERG

Damestee by die Skeepswrakmuseum Letty-Ann Möller Die Vriende van die Skeepswrakmuseum se wenresep vir 2022 is feitesessies plus goeie musiek! Die Langtafelete was die voorloper hiervan. Kaleidoskoop orkes het die musieklikes op hulle voete gehad, maar Maya Maile se akkordeonmusiek met by Saterdagoggend 9 April se Damestee, het die dames in ‘n romantiese beswyming gelaat terwyl die refrein van die balm van Gilead nog in die onderbewussyn ge-eggo het. Sophia Jantjies het gesels oor die nederige tannie Mags du Toit se(parfuum-) bottelversameling, die grootste van sy soort in Suid-Afrika, wat in die Museum uitgestal word. Meeste van die bottelversameling is gedokumenteer in die boek, Bottles and Bygones, geskryf deur Ethleen en Al Lastovica. Van hierdie versamelstukke is ook op elkeen van die teetafels uitgestal. Delikate eetgoedjies wat Carene Cooper gemaak het is voorgesit en skenkings van koek, blomme, parfuum en geskenkbewyse is benewens die Departement van Sport en Kultuur se skunking (geheuestokkies en ‘power banks’) uitgedeel aan elkeen van die 60 gaste.

Die volgende funksie is geskeduleer vir 19 Mei 2022. Dit sal ‘n aandfunksie in die Museum wees waar Louis Willemse gaan praat oor Navigasie & Sterre. Die musiekduo Palm Strings tree by hierdie geleentheid op. Kontak vir LettyAnn op 0767129026 vir inligting/navrae.

Goed-georganiseerde funksies wat alle sintuie stimuleer is sinoniem met die Museumfunksies vanjaar. Die Damestee is gekoördineer deur Gina Joubert met haar kenmerkende aandag aan detail. Soos een gas dit stel: ”Gina, jy en julle helpers het ‘n wonderlike job gedoen! Ek sal definitief in die toekoms meer sulke goed bywoon... baie dankie.” En ‘n ander gas: “Dankie, dankie weereens vir ń fantastiese en puik georganiseerde oggend. Die verskeidenheid van bederwe, goeie praatjies en mooi musiek was ń wenkombinasie. Jy mag maar, hoor. Ek beskou dit as ń voorreg om die oggend te kon bywoon.” Die gasspreker, ds Kobus Pretorius, het gesels oor sy uitreik na Kaokoland waar hy kennis gemaak het met Karin Nott van die Integrated Rural Development and Natural Conservation (IRNDC). Sy het hom bekend gestel aan die gom van ‘n struik wat gebruik word vir die maak van parfuum. Hy het ook die gaste verryk met sy kennis oor Kaokoland se Himba stamme, en hulle gebruike van skoonheidsmiddels en parfuum. 8

Besoek die Facebookblad van die Skeepswrakmuseum deur slegs op die logo te kliek.

OVERdeBERG

Sangiro en ander SA skrywers se diereverhale by die Bredasdorp Leeskring Letty-Ann Möller

Ora Laubscher… joernalis, voormalige dosent en Inligtingskundige, beïndruk met 'n breedvoerige bespreking oor die Afrikaanse skrywer, Sangiro en navorsing oor verskeie ander Suid-Afrikaanse skrywers se diereverhale. Foto: Letty-Ann Möller Op Dinsdag 12 April by Bredasdorp Leeskring is die lede deur Ora Laubscher toegespreek oor die Afrikaanse skrywer Sangiro en die navorsing rondom verskeie ander SA skrywers se interessante diereverhale. Hiérmee dan so bietjie agtergrond oor Sangiro: Andries Albertus Pienaar is gebore die 23ste Augustus 1894 op Broederstroom naby Pretoria. Sy ouers trek later na Tanzanië (destyds Tanganjika), maar hy keer in 1913 terug na SuidAfrika om sy studies te voltooi. eers aan die Volkskool op Heidelberg in die Transvaal - waar hy ook ‘n onderwyser was) en later aan die Universiteit van Stellenbosch. Vervolg op bladsy 11 OVERdeBERG

OVERdeBERG

THE MUSEUM’S SHIP’S GRINDING STONES Continued from page 12 The Dutch stone recovered from the Willem de Zwyger is slightly smaller with a 43cm diameter and a width of 7cm. The Willem de Zwyger came to greef off Skipskop near the De Hoop reserve. She was rediscovered in modern times by Tubby Gerieke, Brian Clark and Peter Leube and a cargo of brass cannon, brass mortars as well as her full load of tin blocks, were recovered.

Sangiro en ander SA skrywers se diereverhale by die Bredasdorp Leeskring Vervolg van bladsy 9 Hy skryf boeke onder die skuilnaam Sangiro en word veral bekend vir Uit oerwoud en vlakte en Simba. In die dertigerjare werk hy as regisseur aan verskeie rolprente.

The 5th significant grinding wheel stone, also provided on loan by J Herbert, was the off the Borderer that sank in deep water off Struis Point in 1868. This stone with a diameter of 36.5cm and a width of 8cm is discribed as, “Round cement-like block, with a brown and white colours right around the grinding stone. With marks that looks like it was scratch. The hole in the middle looks appears to be a square shape. When you place your finger in the hole it feels like dry mud and when you look at your finger it is and orange, brownish colour.”

Op 12-jarige leeftyd het hy saam met sy ouers na DuitsOos-Afrika (tans Tanzanië) gegaan, en tydens sy jeugjare aan die voet van berg Kilimandjaro het hy goeie kennis van diere en tropiese plantegroei opgedoen. Die plaaslike Swart bevolking het hom die bynaam "Sangiro" - in hulle taal beteken dit hasie - gegee omdat hy vinnig kon hardloop. Onder die skuilnaam het hy dan later gepubliseer. In 1945 is die Hertzogprys weer aan Sangiro toegeken vir sy gesamentlike prosawerk. In 1951 het ŉ versameling stukke oor Suidwes-Afrika (Namibië) onder die titel En die Oranje vloei verby verskyn. Hy is op die 30ste April 1979 op Stellenbosch oorlede.

Boeke wat hy geskryf het, sluit in: • Uit oerwoud en vlakte (Sketse uit die Oos-Afrikaanse dierewêreld) - eerste uitgawe, 1921 • Diamantkoors en Twee fortuinsoekers - eerste uitgawe, 1927 • Op safari - eerste uitgawe, 1925 (Tweede druk) • Ngésomit - eerste uitgawe, 1944 • Simba - eerste uitgawe, 1945 • Rolprentavonture - eerste uitgawe, 1951 • En die Oranje vloei verby - eerste uitgawe, 1953. 'n Versameling verhale vanuit Namakwaland en Suidwes-Afrika wat die mense en dorpe beskryf. Pienaar was die regisseur van die volgende rolprente: • Bou van 'n Nasie, 1938 • Lig van 'n Eeu, 1942 Sangiro se blywenste werk lê op die terrein van die journalistieke prosa, warmee hy 'n belangrike bydrae tot die Afrikaanse verhaalkuns lewer (John Kannemeyer). OVERdeBERG

OVERdeBERG

The history of the Overberg ...above & below the waves THE MUSEUM’S SHIP’S GRINDING STONES

The Bredasdorp Shipwreck Museum is fortunate enough to be in possession of a number of collections of specific artefacts recovered from diverse shipwrecks. Such collections enable the keen student to compere and study items from different nationalities, different types of vessels, and of different ages. To mention but a few of such inter-comparison displays at the Museum, there are collections of Coins, Portholes, Bricks, Cannon, Porcelain sherds and Grinding stones.

Due to their ability to survive the underwater elements, grinding wheels are commonly found on shipwrecks. The museum’s first ship’s grinding stone taken into custody was recorded in 1982 as part of the 700 odd Arnistoncollection items donated to them by Seabed Enterprises. In the collection there were two pieces of stone that wereof particular interest. One was a small piece of workedslate – similar to a whetstone – found in thestern of the ship (1E 01116). This stone was used to finish a highly polished knife-edge with razor sharpness. The other stone recovered was a grindstone or wheel that would have also been used to sharpen knives, swords and bayonets. This artefact was found in the bow section of the Arniston lost in 1815.

This grinding wheel had a diameter of 40cm and width of 15cm. In the middle, the axle hole was square with 5.5cm sides. Next to the wheel, a large copper flange was recovered, believed to be part of the original contraption. Recently this item, rarely seen in museum’s, was brought out from storage and placed with the others as part of an educational display of British, French, Dutch and Danish grinding stone. The museum’s next entry to this grinding stone collection was a French one provided on loan from J Herbert. This large diameter grinding wheel is believed to have come from the Le Centaure a homeward bound FRENCH EAST INDIAMAN from Mauritius to France.

On the 19th January, 1750 this ship hit the outer reefs off DIE WALLE (today 9,3km west of L'Agulhas Lighthouse and 1km off shore) and broke up very quickly. Many years ago this relatively thin (6.5cm) stone with a 64cm diameter was found lying in a depth of 6m and about 18m shoreward of the main wreck site. The stone circa 1750 stone is by far the biggest in the collection and is described as having dry sea weed on it, being larger than normal and having a hole in the middle and closed with a stone carroded permanently inside the hole. The next two significant grinding stones, both belonging to J. Herbert and provided on loan to the museum, are of Danish and Dutch origon. The Danish stone came from the site where the Danish East Indiaman Nicobar met its end off Quoin Point in 1783. This artefact was found also lying 12m from the main ballast pile of the wreck. This indicates that it was washed off the ship to that position. Its description is “White grind stone with different kinds of patterns on it, looks like small sea shells printed on it. The hole is an square with and round stone in the middle and it’s loose.” Its size is recorded as having a 50cm diameter with a width of 10cm. Continued on page 11

OVERdeBERG