The Boughton Times 02-09-2015

DAGKRANT WOENSDAG 2 SEPTEMBER 2015

festival oudemuziek utrecht

Uit de schaduw van Handel

Collegium Musicum Den Haag

Hollanders en Handel

Een muzikale vergelijking tussen de Nederlandse ‘exportproducten’ Willem de Fesch en Pieter Hellendaal met George Frideric Handel: dat gaan de ambitieuze musici van Collegium Musicum Den Haag vanmiddag om 17.00 uur in de Geertekerk laten horen.

werd in Londen. ‘Ze verdienden alle drie bekendheid met hun concerten en orkestrale suites’, vertelt artistiek leider Claudio Ribeiro. ‘Hun muziek vertoont overeenkomsten op het gebied van Italiaanse elementen, maar toch is in hun composities een heel andere muzikale taal te horen. In Hellendaals werken weerklinkt de Nederlandse stijl

Het muziekleven in Londen beleefde rond het jaar 1700 een bloeiperiode die zijn weerga niet kent. Aan het einde van de periode van de Commonwealth ontstond een nieuwe stedelijke elite van zakelijk geslaagde koopmannen voor wie het luisteren naar – en soms zelf maken van – muziek als nieuwe vorm van entertainment bereikbaar werd.

Een vergelijking van Handel met De Fesch en Hellendaal ligt voor de hand, want het is muziek die in dezelfde periode uitgebracht

lees verder op pagina 2

Programmaboekjes Visitekaartjes Ensembles Consumptiebonnen Repetities Festivalkranten

5 0 6 1 0 4 8 8 4 7 5

0 6 2 1 9 0

De Engelse dirigent, organist, klavecinist en muziekwetenschapper John Butt vervult een sleutelrol in de oudemuziekbeweging. Tijdens dit Festival Oude Muziek komt Butt voor het eerst met zijn Dunedin Consort, Schotlands trots waar het barokmuziek betreft, naar Utrecht met een prachtig muzikaal portret van het woelige Engeland in de zeventiende eeuw. Vanavond zijn ze om 20.00 uur te horen in de Grote Zaal van TivoliVredenburg.

John Butt

FOTO: JOHN WOOD

FOTO: ALEKSANDRA RENSKA

Nieuw in Utrecht: Dunedin Consort

Voor hun programma duiken we in de geschiedenis naar 1653, wanneer Oliver Cromwell het Engelse republikeinse bestuur ontbindt en zo een Puriteinse dictatuur inluidt: de Commonwealth. Een streng regime, waarin Cromwell de kerk radicaal probeerde te hervormen en de bloeiende cultuur van de Anglicaanse kerk werd beperkt.

Deze uitzonderlijke ontwikkelingen vindt Butt bepalend voor de muzikale ontwikkelingen van die tijd. ‘Op dit punt in de Engelse geschiedenis kwam het... lees verder op pagina 2

Vervolg: Uit de schaduw van Handel

Vervolg: Nieuw in Utrecht: Dunedin Consort

FOTO: VIA WEBSITE TANJA OBALSKI

die je ook hoort in de muziek van Graaf... ...Unico Van Wassenaer.’

Van De Fesch kun je volgens Ribeiro nauwelijks nog zeggen dat het een echt Nederlandse componist was. ‘Hij werd geboren in Alkmaar, maar zijn carrière schoot hier in de Lage Landen niet geweldig op, dus besloot hij zijn geluk te beproeven in Londen, dé culturele smeltkroes van het moment. Dat pakte goed uit: hij werd beroemd als virtuoos violist. Zijn virtuositeit blijft niet onopgemerkt in zijn composities.

Er is ook een duidelijke link met Handel: De Fesch was Handels concertmeester.’

Die andere Nederlander, Pieter Hellendaal, werd op 1 april 1742 geboren in Rotterdam.

‘Hij was op zijn tiende jaar al organist in de Utrechtse Nicolaïkerk’, vertelt Ribeiro.

‘Wegens het uitblijven van een écht succes in de Lage Landen zocht hij rond zijn dertigste jaar een beter carrièreperspectief in Londen. Net als veel tijdgenoten heeft hij niet alleen muziek gecomponeerd voor in het theater, maar ook voor rijke mensen, die deze muziek thuis konden spelen.

Hellendaal was net als De Fesch en Handel technisch zeer begaafd: alle drie componeerden ze voor een instrument dat ze goed beheersten.’

Aan het Festival Oude Muziek koestert Collegium Musicum Den Haag goede herinneringen. ‘We speelden er in 2006 in de fringe, toen we net begonnen waren,’ herinnert Ribeiro zich. ‘Het werd een succes en kort daarop werden we uitgenodigd om onze eerste cd op te nemen. Dat we nu terug zijn voelt speciaal voor ons.

Dat fringeconcert heeft onze carrière een echte boost gegeven. Tegenwoordig zijn we met een harde kern van 10 tot 15 musici en hebben we onze eigen muzikale taal ontwikkeld. We zijn volwassener en veel verder in onze ontwikkeling. We zijn terug om dat graag laten horen.’ « OUT OF HANDEL’S SHADOW: DE FESCH & HELLENDAAL Collegium Musicum Den Haag / Claudio Ribeiro wo 2 sep, 17.00 uur / Geertekerk

From Boughton with love

FOTO: SUSANNE VERMEULEN

Welkom in Boughton House.

Een speciale tentoonstelling in TivoliVredenburg neemt u mee op reis door de tuinen, de salons en de

Oude boeken, met een sluier tegen stof beschermd

collecties van dit Engelse landhuis.

Het originele Tudor-gebouw heeft met zijn façade in Franse stijl zijn reputatie verdiend als het Engelse Versailles.

Het huis is eigendom van de 10th Duke of Buccleuch en Queensberry, die het met zijn familie bewoont.

Behalve de muziek uit de omvangrijke muziekcollectie uit Boughton House, die u dagelijks tijdens concerten zult horen, laten we u graag kennismaken met de hertog en met de mensen die er dagelijks werken.

TENTOONSTELLING EN DOCUMENTAIRE OVER BOUGHTON HOUSE vr 29 aug t/m do 3 sep TivoliVredenburg

...professionele muziekleven volledig tot stilstand. Pas met het aantreden van koning Charles II in 1660, tijdens de zogenoemde restauratie van het koningshuis, konden Engelse musici de draad weer oppakken.

Juist doordat de ontwikkeling tijdelijk was stilgelegd, hadden Engelse musici na de Commonwealth extra veel energie om het muziekleven een nieuwe impuls te geven.

De muziek van musici als John Blow en Henry Purcell klinkt daarom heel fris en vernieuwend. Met veel allure pakten ze de draad weer op.’

Speciaal voor het Festival Oude Muziek heeft het Dunedin Consort een programma samengesteld dat een goed beeld schetst van deze ontwikkelingen in Engeland. ‘We laten muziek uit beide periodes horen: anthems en consortmuziek van vóór de Commonwealth en vernieuwende muziek van Matthew Locke en John Blow uit de periode daarna: een muzikaal portret van de Engelse geschiedenis.’

Ter afsluiting klinkt Venus and Adonis van John Blow. Vaak wordt Purcells Dido and Aeneas genoemd als de eerste Engelse opera in de muziekgeschiedenis, maar de eerste bewaard gebleven Engelse opera is toch echt afkomstig van Blow. Venus and Adonis is een prachtig, gebalanceerd stuk dat dichter bij de Franse dan de Italiaanse traditie ligt. Maar het sluit ook aan bij de Engelse consortmuziek van voor de Commonwealth.

Het is altijd leuk om stukken in een nieuw programma te horen en op een nieuwe manier uit te voeren. In dat opzicht is het voor onszelf ook een ontdekkingsreis.’ « JOHN BLOW: VENUS AND ADONIS Dunedin Consort / John Butt wo 2 sep, 20.00 uur TivoliVredenburg, Grote Zaal

@oudemuziek

Laat ons weten wat u van het Festival Oude Muziek vindt en praat mee met #FOMU15 @yolandamergler In de binnenstadstuin @oudemuziek in de ☼ genietend van King Arthur van Purcell @blij _ei En na goeie masterclass Viola da gamba op @oudemuziek gisteren rollen we nu richting volgend concert bij Ghielmi. Hatseflats!

Het programmaoverzicht in festivalcentrum TivoliVredenburg

Maartje Stokkers (l) van Radio 4

Achter de schermen

Cd-verkoop in TivoliVredenburg

Foto’s: Marieke Wijntjes

Jerôme Hantaï terug in Utrecht

Franse fascinatie voor Engelse In Nomines De Franse gambist Jerôme Hantaï dook voor zijn festivalconcert diep in de Engelse consortmuziek. Vanavond om 22.30 zullen de bevindingen van zijn ensemble Spes Nostra te horen zijn in de Hertz. ‘Tijdens onze voorbereiding was het al genieten geblazen.’

Jerôme Hantaï

colofon REDACTIE: Jules van der Leeuw (hoofdredactie), Juliette Dufornee, Susanne Vermeulen, Nicolien van der Veer M.m.v.: Yuri Visser (Historiek.net) VORMGEVING: Esther de Bruijn, Rob Bömer © The Boughton Times is de dagkrant van het Festival Oude Muziek Utrecht 2015

twitter.com/oudemuziek facebook.com/oudemuziek youtube.com/FestivalOudeMuziek

‘We spelen muziek uit het hart van het polyfone repertoire ten tijde van koningin Elizabeth I aan het eind van de zestiende eeuw. Hiervoor hebben we oude manuscripten werken afgestoft van allerlei componisten die minder bekendheid genieten dan ze verdienen. Zo hebben we tijdens onze voorbereiding al erg genoten van de stukken van Osbert Parsley (1511-1585), Thomas Preston (rond 1550) en Henry Stonings (1505-1572). Stuk voor stuk interessante werken die maar weinig worden uitgevoerd.

De protestanten verboden tijdens de regeerperiode van Elizabeth I alle vormen van kerkelijke muziek. Het jachtseizoen op de Rooms-katholieke componisten was begonnen. Een beroemde uitzondering was de paapse William Byrd, die zich relatief weinig zorgen heeft hoeven maken aangezien hij bescherming genoot van het hof en als componist een hoge status had.

Hij heeft zich wel een beetje pragmatisch gedragen en schreef veel muziek voor de anglicaanse kerk. Mijns inziens heeft de vervolging van Rooms-katholieke musici en componisten er misschien wel voor gezorgd dat hun muziek juist een vleugje eigenzinnigheid in zich heeft.’

plaatplaats

deze cd en andere artikelen zijn verkrijgbaar in de cd-winkel tegenover de roltrappen in de centrale hal

J.S. Bach: sonates voor viool en klavecimbel Lucy Russell (viool) en John Butt (klavecimbel) Lin Records CKD 433 € 36 normaal € 28 Vriend

Op het concertprogramma valt de grappige titel M. George Whitehead his Almand van Dowland op. ‘Wie deze M. George Whitehead precies was, dat is ook voor ons nog een mysterie,’ zegt Hantaï. ‘Misschien was het een werkgever van de componist of een mecenas. Vooral Dowland kende aan heel veel stukken dergelijke namen toe, zoals bij zijn verschillende Lacrimae. Helaas weten we meestal niet wie die mensen waren.’

Volgens Hantaï is het Festival Oude Muziek een referentiepunt voor oudemuziekliefhebbers. ‘Het heeft elk jaar weer iets aparts.

Utrecht biedt de mogelijkheid om een breed geïnteresseerd publiek deze Engelse polyfone muziek te presenteren. Want wat is muziek zonder publiek? Lang niet overal kunnen we een dergelijk specialistisch programma samenstellen zoals in Utrecht.’

Vanavond maakt John Butt met zijn Schotse Dunedin Consort zijn festivaldebuut. Zelf leverde Butt eerder een prachtige uitgave van Bachs Wohltemperiertes Klavier af en nu wijdt hij zich samen met violiste Lucy Russell aan Bachs viool- en klavecimbelsonates. Meestal hoor je die zo: het klavecimbel en de viool op gepaste afstand van elkaar. Maar hier lijkt het wel of de violiste bij de klavecinist op schoot zit. Die directheid geeft nieuwe inkijkjes in het geraffineerde lijnenspel tussen de viool en de rechterhand van het klavecimbel. Dit is samenspel op het puntje van de stoel. «

Een concert met oude muziek in een moderne Hertz-zaal in TivoliVredenburg, kan dat wel? Hantaï: ‘Onze oude muziek kan zeker goed tot zijn recht komen in een moderne concertzaal, zolang die maar niet te groot is. En dan het liefst als het avond is; dat is een uitstekend moment om deze muziek te beluisteren.’

aanwinsten

CONSORTS: TEARS OF THE MUSES Spes Nostra / Jerôme Hantaï wo 2 sep, 22.30 uur TivoliVredenburg, Hertz

Meer recensies lezen? Wordt Vriend van het Festival Oude Muziek! Lees meer op www.oudemuziek.nl/vrienden

Vriend van het Festival Dries de Kaste heeft zojuist een cd van het Huelgas Ensemble aangeschaft. ‘Het Eton Choirbook, want dat programma zong het ensemble zondag onder leiding van Paul Van Nevel. Onberispelijk uitgevoerd, ontzettend zuiver. Deze cd houdt hopelijk mijn herinneringen aan dit prachtige concert nog een tijdje levend.’ «

de bezoeker

Historiek.net Vuurwerkfestival op de Hofvijver

David (25) en Jonas (26) uit Amsterdam kennen elkaar sinds de middelbare school.

‘Ik ken de jazz-uitvoering van L’Arpeggiata, maar nu ben ik erg benieuwd naar de échte Purcell’, vertelt David. Jonas is groot fan van Purcell: ‘Zijn muziek is het toppunt van elegantie.’

Gravure vuurwerk bij de hofvijver in Den Haag op 21 april 1689

‘

Zonder geschiedenis weten we niet wie we zijn. Daarom brengt Historiek.net u dagelijks een relevant verhaal uit de geschiedenis dat goed past bij het concertprogramma van de dag. Zo werpen we een vluchtige blik in de wereld waarin de oude muziek is ontstaan. Vandaag: vuurwerkspektakel op de Hofvijver.

Muziek van Purcell is heerlijk om te zingen, vindt Hennie Kempen (59). Ze is met een vriendin naar TivoliVredenburg gekomen.

‘Het liefste zou ik zelf meezingen, maar ik zal me moeten bedwingen. Ook de muziek van Britten is prachtig. Oude en moderne muziek naast elkaar, dat moet een spannend concert opleveren.’

De Hofvijver in Den Haag heeft een eeuwenlange traditie met vuurwerk. En verschillende keren was de feestelijke aanleiding daarvoor ‘Engels’. In 1586 werd er al vuurwerk de lucht in geschoten, ter gelegenheid van de intocht van Robert Dudley, graaf van Leicester. Dudley was door de opstandige gewesten als landvoogd aangesteld, nadat de Staten Generaal steun hadden gezocht bij de Engelse koningin Elizabeth I. Een succes werd Dudley overigens niet. Amper een jaar later werd hij alweer afgezet.

Ook in 1689 werd vuurwerk vanaf de Hofvijver afgestoken bij de kroning van stadhouder-koning Willem III en koningin Mary.

Twee jaar later werd opnieuw veel vuurwerk gebruikt bij de intocht van Willem III.

Nelleke en Erik uit Soest hebben genoten van de Handleiding van Saskia Coolen.

‘We hebben klavecimbel gehoord, dansen gezien. Heel interessant’, vertelt Nelleke.

Erik verwacht veel van het avondconcert met muziek van Purcell en Britten. ‘Ik hoop niet dat er teveel dissonanten in zitten, daarvan krijg ik gekromde tenen.’ «

De Hofvijver was in de zeventiende eeuw een zeer populaire plek om vuurwerk af te steken. Zo gebeurde dit bijvoorbeeld ook ter gelegenheid van de Vrede van Westminster (1674). Het grootste vuurwerk spektakel vond plaats op 13 juni 1749, ter gelegenheid van de Vrede van Aken. Die vrede werd getekend in oktober 1748, hetgeen aangeeft hoe belangrijk de voorbereidingen op het vuurwerkspektakel zijn geweest. Speciaal voor de gelegenheid werd een gigantisch

houten paviljoen opgericht, ontworpen door Pieter de Swart. Het dreef in de Hofvijver en moet wel 110 meter lang, 35 meter breed en 17 meter hoog zijn geweest.

wo 2 sep, 18.30 uur Tivolivredenburg, Hertz EVEN TALK

Eventalk

Mourning music Purcells Funeral Sentences speelden een belangrijke rol in het rouwproces om koningin Mary. Maar wat gebeurt er als de muziek uit zijn originele context wordt gehaald, en wordt gebruikt in Stanley Kubricks A Clockwork Orange? Is zo’n niet-authentieke behandeling aanleiding om de teloorgang van de oudemuziekpraktijk te betreuren? Of is dit een nieuwe toekomst voor de oude muziek?

PROF. DAVID PASCOE Professor Engelse Literatuur en Cultuur Universiteit Utrecht Voertaal: Engels

concertladder

woensdag 2 september 2015

09.00 Festivalcentrum TivoliVredenburg Fototentoonstelling en documentaire, festivalkassa en cd-verkoop 09.00 Piccola Accademia di Montisi Masterclass klavecimbel met Skip Sempé Voertaal: Engels

Van maandag t /m vrijdag, 22.30 tot 24.00 uur b i j AV R O T R O S o p NPO Radio 4.

PAUSHUIZE € 12 PASSEPARTOUT 3 DAGEN € 30

09.30 Zomerschool: Julia Muller-van Santen & Frans Muller Nederland tegen Engeland Voertaal: Nederlands

R ADIO 4. NL /OPIUMOP4

TIVOLIVREDENBURG, CLUB NINE € 5

10.00 Workshop barokdans: Menuet & Jig met Rachel Farr en The Scroll Ensemble UTRECHTS CENTRUM VOOR DE KUNSTEN, 0.25

11.00

Fantasticus John Jenkins: The excellence of hand LUTHERSE KERK A € 22 / € 19 / € 10 B € 19 / € 16 / € 10

11.00

Calliope Consort FRINGE Pessimist Gnosis or Inspired Melancholy PIETERSKERK GRATIS

11.00

Æro Dynamic In Crystal Towers

FRINGE

KUUB *GRATIS

11.00

Ensemble Molière Reign Changer

FRINGE

WINKEL VAN SINKEL *GRATIS

12.30 Artem Belogurov London 1793 TIVOLIVREDENBURG, GROTE ZAAL. GRATIS

13.00 Richard Egarr Purcell en Blow op klavecimbel TIVOLIVREDENBURG, HERTZ € 18 / € 16 / € 10

13.00 Handleiding Oude Muziek / Saskia Coolen inclusief concertkaarten, diner en programmaboek

15.30 New Baroque Orchestra Mid-Century Modernists?

DIVERSE LOCATIES € 105 / € 90

TIVOLIVREDENBURG, HERTZ. GRATIS

14.00 Kinderspeurtocht (5 t/m 10 jaar) TivoliVredenburg € 5 14.00 La Nef des Fous FRINGE Stylus Fantasticus ZUYLENSPIEGEL *GRATIS

14.00 Æro Dynamic In Crystal Towers

FRINGE

UNIVERSITEITSMUSEUM *GRATIS

15.00 Les Corps Éloquents / Hubert Hazebroucq Dansvoorstelling: Dance and the Dukes of Montagu THEATER KIKKER

15.30 Les Triolets Pepusch, Klaes e.a.

FRINGE

KUUB *GRATIS

15.45 Kinderrondleiding Klokken Spelen (5+) Begeleiding van een volwassene verplicht Duur ca. 90 min.

DOMTOREN € 5 VERZAMELEN IN VVV DOMPLEIN 9

16.00 Rien Donkersloot BEIAARDFESTIVAL Byrd, Purcell en Sweelinck op beiaard DOMTOREN, FLORA’S HOF. GRATIS

17.00 Vox Luminis / Lionel Meunier Light and shadow: anthems van Tallis, White, Sheppard PIETERSKERK A € 22 / € 19 / € 10

(Ab) Fab Fringe

(Ab) Fab Fringe

B € 19 / € 16 / € 10

17.00 Collegium Musicum Den Haag / Claudio Ribeiro De Fesch & Hellendaal GEERTEKERK A € 22 / € 19 / € 10

Gedurende het hele Festival Oude Muziek is de Grote Zaal van TivoliVredenburg om 12.30 uur hét podium voor de meest veelbelovende jonge muziekensembles. Dagelijks laten zij tijdens het gratis toegankelijke lunchconcert zien en horen wat ze waard zijn.

Vandaag horen we Artem Belogurov (fortepiano) en Neven Lésage (spreker).

Belogurovs speelt werken van Clementi, Haydn en Dussek. Zijn spel wordt gelardeerd met gesproken teksten van Lésage, die vertelt over het lijden van de veelbesproken Franse vorstin MarieAntoinette.

LONDON 1793 Artem Belogurov wo 2 sep, 12.30 uur TivoliVredenburg, Grote Zaal

B € 19 / € 16 / € 10

18.30 Eventalk Spreker: Prof. David Pascoe.

Voertaal: Engels TIVOLIVREDENBURG, HERTZ. GRATIS

20.00 Dunedin Consort / John Butt John Blow: Venus and Adonis TIVOLIVREDENBURG, GROTE ZAAL € 36 / € 32 / € 10

22.30 Spes Nostra / Jérôme Hantaï Consorts: Tears of the muses TIVOLIVREDENBURG, HERTZ € 22 / € 19 / € 10 * GRATIS = GRATIS KAARTEN AFHALEN IN FESTIVALCENTRUM